Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecursu128mign

A

GURSUS COMPLETUS

SiiU BIBLIUTHECA UNIVERSALIS, INTEGiiA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

mMM SS. PATRei, DOCTOFilIM S(]RIPT0R[1M011E ECCLESlWlCOBllll.

SIVU LATINOBUM, SIVE GR.ECORUM,

QVI AB .EYO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCEiSTU lll (ANNO 1216) PRO LATINIS
ET CONCIUI FLORENTINt (ANN. U39) PRO GR.ECIS FLORUERUNT :

RECUSIO CIIROXOLOGICA

OMNIDM QU.€ EXSTlTIiRE MONUMENTORUM GATHOLIG.E TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIMA

EGCLESIiE S.ECULA,

JUXT.> EDITIONES ACCUBATiSSIM.\S, INTER SE CUMQUE NONNULLIS GODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILIGEN-
TEB CA^TIGATA; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS GONTINENTER ILLUSTRATa; OMNir^U'*

opeiubus post amplissi.vias editiones qu.« tribus n0vis3imis syeculis debe-itur absolutas detegtis, aucta

indicibus particularibus analyticis, singulos sive tomos sive auctores aligujus momenti subsequenti-

BUSjDONATa; capitulis intra ipsumtextu.m rite dispositis, necnon et titulis singularum pagina-

RUM marginem superiorem distinguentibus subjectamque materiam significantibus, adorna-

TA ; operibus gum dubiis, tum apocrypiiis, aliqua vero auctobitate in ordine

AD traditionem ecclesiasticam pollentibus, amplifigata ;

DUGENTIS ET AMPLIUS LOGUPLETATA INDIGIBUS AUGTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICIS, STATl-

STICIS, SYNTHETIGIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE BELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATIGUM, MOBALE, LITUR-

i;lCUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICUM, ET CUNGTA ALI.V 3INS ULLA EXCEPTIONE ; SED PR.«SERT1M

DUOBUS INDIGIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID

NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETJAM UNUSQUI3QUE PATRUM, NE UNO QUIDEM OMISSO,

IN QUODLIBET THEMA SCRIP5ERIT, UNd INTUITU CONSPICIATUR : ALTERO SCRIPTUR/E

S.\CR.(E, EX QUO LECTOFI CO.MPERIRE SIT OBVIU.M QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM

SUORUM LOGIS SINGUL03 SINGULOrUM LIBROBUM S. SGRIPTUR.E VERSUS, A PBIMO

GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOGALYPSIS, GOMMENTATI SINT :

EDITIO ACGUEATISSIMA, C.BTERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARACTERU.U NITlLiTA.^

GHART^ QUALITAS, INTEGBITAS TEXTUS, PEBFECTIO GOBRECTIONIS, OPERUM REGUSORUM TUM VARIETAS.

TUM NUMERUS. FORMA VOLUMiNUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATRnLOGI/E DECURSU GONSTANTER

SIMILIS, PRETIl EKIGUITAS, Pn.ESERTIMQUE ISTA GOLLEGTIO, UNA, METIIODIGA ET ClIRONOLOGiCA,

SEXCENTORU.M FRAGMENTORUM OPUSGULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM

IN NOSTRA BIBLIOTHEGA, EX OPEBIBUS ET MSS. AD OMNES .ETATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE

PEBTINENTIBUS, GOADUNATORUM.

SERIES LATINA PRIOR,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DiJCTORES SCUIPTORESQDE ECCLESLE LATIN^
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III.

AGGURANTE J.-P. MIGNE,

Bib!io(lie<>i« Oeri uiiiversee,

SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SI.XGiJLOS SCIEMTI.-E ECCLESIASTIC.-E RAMOS EDITORE.

PATROLOGIM TOMUS CA'.YV7/Z.
ANASTASII BIBLIOTHECARII TOMUS SECUNDUS

PARISIIS,

APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUGGESSORES,
IN VIA mCT\: AVENUE-DU-MAINE, 189, OLIM CHAUS6EE-DU-MA1NE 127.

1880

CLICHY. — EX TYPIS PAULl DUPOHT. 12, VIA DICTA BAC-D^ASNlfeBEE . 1388. IJ. 79

IUE INSTITUTE OF KEDIAFV^L S7UD.E3

10 ELP/ISLEY PLAC£

TORONTO e, CAI^fADA.

~5 1931

3.13.«

SECULUM IX

ANASTASII

ABBATIS,

mm RO)i.w.i wm\i PRESiiVTiii et iiiijiiotiieiimiii,

4

\1

EDITIO PR^ ALIIS OMNIBUS INSIGNIS,

AU FIDEM MAMSCHIPTOHUM CODri UM

ET JUXTA PhOBATISSIMAS EDITIONES EXPRESSA, BLANCHINI NEMPE ROM.VNd-

VATICANAM, QUOAD LIBRUM PONTIFICALEM, MABILLONII,

GARDINALIS MAII, ETC, ETC.

AGGURANTE J -P. MIGNE,

Bibliothecae Cleri uuiversae,

SIVE
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI^ ECCLRSIASTIC.t: RAMOS EDITORK.

TOMUS SECUNDUS.

FARISIIS

APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNH SUCCESSORES,
IN VIA DICTA : AVENUE DV MAL\E, ISO, OLIM CIIAUSSEE DU MAINE, 127.

IHHO

ELtirNCHUS

ACCTORUW ET OPEBUM QUI IN HOC TOMO CXXVIII CONTINENTUR.

ANASTASllS KOCLESI.K HOMANyE PRESBYTER ET BIBLIOTHECAHIUS.

Col.

Vii;o Koiiianuniiii iioiililiLiiiu (eoiitinutttiit) . . 9

Aiipendix. . . 4^^

Vitau Hom;moiiim poiiLilicuni a li. l^elro ad S. i-aiiium i, n\ codici' capiiuli Veroneiisis. UOb

l'V;igmeiilum Catalogi pontificalis in Vigilio desineiis. ... ! i23

Index iociipletissimus ;ul Vilas riomanoruin pontilicum . ... .... \'db

HlSTORliE

DE VITIS ilOMANORUM POrSTIFlCUM

CONTINUATIO

(Iq v.iriis lectioniljus el notiilis, ox uiargine editiouis Fabrotti colUectis * inJicat codicem Velseri collatum cuni Vali-
ticauo; B, lcctioues ex cod. card. Uufouii; B, ex ejusdem cardiualis seutentia; C, ex Couciliis editisper Surium.)

XXXV. SANCTUS RIARCUS.

ANKO ciinisTi 336, constantini imp. 31.

-fiO Marcus, nalione Itoiuanus, ex Patre Prisco, scdit annos iluns mcnses octo (n), dies
viginti. Fuit antem temporihus Conslantini, et Nepoliani, nc Secuncli (b) consulum ex
die Kakndarum Februariarum, iisque in dicm Kalendarum Oclobris. Ilic constiluil ut
episcopus Ostiensis, qui consecrat cpiscopum Urbis, palLio (c) uteretur, et ab eodem episcopo urbis
3 Romx consecraretur, et constitutum de omni ecclesiastico ordinc fecit. Ilic fecit duas basilicas,
unam via Ardeatina, ubi requiecit, et aliam in urbe Roma juxta [d) Pallacinis. Hujus
suggestione obtulit Constantinus Augustus basilica;, quam (e) coemeterium constituit
via Ardeatina, fundum Rosarum cum omni agro campestri prEestanlem solidos quadra-
ginta. In basilica in urbe Homa obtulit htec : patenam argenleam pensantem libras

10 triginta. Amas argenteas duas, pensantes libras viginti. Scyphum argenteum unum
pcnsantem libras decem. Calices ministeriales argentcos tres pensantes libras binas. Coro-
nam argenleam pensantem libras decem. Fundum Antonianum via Claudia prajstantcm
solidos triginta. Fundum {f) Vaccanas via Appia priEslantem solidos quadraginta, et [g)
trimisios duos. Fundurn {h) Orrea Via Ardeatina prajstantcm solidos quinquaginta quin-

13 que, et [i) trimisium unum. Hic fecit ordinationes duas (./) per mensein Decembris, presby-
teros viginti quinque, diaconos ssx, episcopos per diversa loca viginli septem. Qui etiam
sepultus cst in cxmetcrio Balbiniv, via Ardeatina [li), secundo nonas Octobris, et cessavit
episcopalus dies viginti.

CATOLOGUS SUB LIBERIO.
Marcus menses octo, dies viginti. Et hic fuit temporibus Constantini Nepoliano ct Fa-

cundo consulibus, ex die xv Kalendas Februarias usque in diem Nonarum Octobrium, con-

sulibus SS.

NOTUI..E MARGINALES FABROITI.

(a) D, minus d. 8. (b) B, Facundi. (c) Pallium. Vide Daron ann Domini 336 in fine. (d) C, palatinas.
(c) G. deest. (/') CB, Baccanas. (j/) G, tremisses. (/() C, Morroa. (/) G, tremiiscm. (j) ISaron loc. cil.
nuUam putal fecisse. (A) GB, pridic.

VARI.H LECTIONES.

Ajaid FaliroUum c.rtra maruincm e.r rnd Firhcri, \ codoni opiscopus u. B. c. conslilufum de omnibus

\ prima, \i seruiido. ccclfsiasticis ordinilins fccit liasil 2 via Ard (M,

Nnm \0, lin 5 A B, constitutum dc omni Ecclc- "'' ''^'- "^''^ ^- '''»"'') '" 'l'^" -«i^pultus cst aliam in

sia. lin 9, A B, Ilosarium. lin V.i, A, coronum ar- ]'.''^° U. .iuxta Paladnas (M, nl cst, propc Capito-

genleam. lin ead, patcnam arffcnlcam. //)( l'i A B ''""''• ^''^ ""•'"* sugu;oslionc Const A. ohtulit liasi-

solidos 40. lin U et 1,5, B Baccanum lin l(i lior- ''<'''^- "^l- '^""''' ^- ''" *"' "'' «asdica quic est in urbc

rca. lin 17 A B, duas in urho Roma. lin li), A B <'lit"l't ha!C dona. Patenam arg. lin 11, pcns sing

via Ardcatina, rniod ipsc institutns lccil. '''j ~9- "" ^^' <^orarg. I , pens. hn 14 Boccauas. lin 15,

„ I „ ,r -,, lrimissos2. i'undum marmorcam viaArdpr. sol55

hx coil lieg Maz et Thuau. et trimissum 1 . lin IT.viginti octo. Qui lin. 1'.), via Ard

Lin2, et Fccundi c. ibid Februarii. lin 5, ct ab quem ipseinsistcns(M,qui i.i.)feccral2NonOctobr.

Patrol. CXXVIIl. gA 1

11

ANASTASII HlIiMdTIIEC.AHII.

12

Kx rod Tlttitniii iillcro.

I.in h, flc niiini Ecclcsi.p orilinc rccit. Uii 1 , Pala-
linis ex hujus s. o. c. A B, qucm clmit. lin '.', Uo-
sarium c. o. a. rampcstrorum. lin. l'i, Baccanas.
lin. 1.5, nt trimisium. Ilic fecitordin 2 in urbc lloma
p. m. Docembrcm. lin 19, via Ard. qucm ipsc insi-
stons fecit, spc Non.

NOT.E V
ALTASEURA.

Linea 4. — Hic consiitiiii ut cpiscoptis Oslicnsis,
qui consccriit episcopum Urbis, pallio lUcrctiir, et ah
eodcni cqiscopus nrliis lloni.T cnnsccrarctur. Pailium,
quod est plcnitudinis pontilicalis oflicii insiguc, dc
jurc confertur tantum archiopiscopis, can 'J ct soqq,
100 dist., cap. 4 dc F.lcct. Vorum ex speciali gratia,
etiam episcopis quibusdam indultum fuitasummis
pontilicibus, ut a Marco cjjiscopo Osticnsi, jiropter
consocrationcm summi pi)ntilicis, quam habot cx
anticiuaconsuoludine; Syagrio episcopo Augustodu-
nonsi a Grogorio,dc quo ipso lib vii, epist. 5 et aliis :
undc manavit consuetudo, ut Ostiensis consccrct
summum pontiliccm, ut rcfort Uobort. abbas in
Suppl Sigeborti ad ann IISO. « Ustionsis cpiscopus
ex antiquaconsuctudincordinatet sacrat pontilicem
Homanum, qua; consuetudo exinde accidit, quod
martyrizato beato Sixto, et sancto Laurcntio ejus
diacono, beatus Justinus prosbylercum clero lloma-
no elegit Dionysium in pontificem Uomanum,quem
sacravit Maximus Osticnsis cpiscopus : cx hac con-
suoludinc exinde Oslicnsis episcopus ordinat, et sa-
crat llomanum pontiliccm, ct habet pallium solum-
modo ad ea, qua^ portinent in ordinatione ct consc-
cratione Uomani pontilicis.»Kjusdem ritus meminit
Augustin in Urevic. collal dioi 3, cap. 10. « Rom.
pontifex solet ordinari a triluis opiscopis, quorum
primus cst Osticnsis.» Anaslas. in Joanne V :« Hic
consccratus est a tribus episcopis, Ostiensi, Por-
tuensi, Veliternensi, sicuti prajdecessor cjus Leo
papa. »

Linea 0. Hic fecit duas Imsilicas, unnm via Ardea-
tina, ubi requiescit, et aliam in urbe lloma, jii.vta
Pallacinis. Tuenda est vulgaris lectio : malc liaro-
nius legit Palatinfis. Pallacenis fuit nonien cloaca3
Urbis quai est juxta monasteriiim S. Laurcntii mar-
tyris, cujus mcminit Anastas. infra in Nicolao I :
K Inde ca-pit decurrero in cloaram,qua; est juxta
monasterium sancti Laurontii marlyris. quce voca-
tur Pallacini.» Idom in Lconc III :« Kt in monast«rio
beati Laurentii martyris.qiii appellatur Pallacini. »
Idem in Uenedicto 111 : <■ Indc autem Tyberis impe-
tum facions copit decurrere in cloacam, qua> est
juxta monasterium sancti Sylvestri, et sancli Lau-
rcntii martyris, quod vocatur Pallacini. " Idcm in
('ircgorio IV :>< Fecit etiam in monasterio beatissimi
martyris Christi Laurcntii. quod dicitur Pallacinis,
cunislra de argcnto scx. » Eadem Palacenis dicta a
Gregorio lib. V, epist U :<• Tabernam in hac Uibe,
qua; est posita juxta Palacenis. »

BINII ET LABB.EI.

Linea 4. — llic constituil ut episcopus Ostiensis.
Consuetudo illa, qua Osliensisepiscopus Uomanum
episcopum conscerare solct, hoc teinpore antiquior
esse vidclur : nam Dionysius papa a Maximiano
Oslicnsi cpiscopo consecralus fuisse legitur. S. Au-
pustin. in Breviculo collat. diei 3, cap. IC, agens
advorsus Donatistas, hujus rilus lanquam vctutis-
siini mcminit.

Linca 5. — Pallio nteretur. Palliuni alitor canonc
12 Gangrensis concilii, alilcr hic accipitur. Ibi
enira sumitur pro veslequa ulebantur illi,qui vitam
austeriorem monasticani professi, carni, et niundo
ronuntiaypiant. llic vcro sumitur pro indumonto,
et insigni summi pontillcis Romaiii, quo summus
bonor,etplcna ejus potestas significatur ; quodque

\ .l/ii/(/ llolslcniurn ct Scheleslralium.

Lin 2, Flor 1'acundi. lin .5 Flor. dccsl ui bis. lin end.
Cass et Flor episcopus. lin 0, lidcoil dc omni Ecclc-
sia ordinavit. //h T^fVor Pallicinus «/. ms. Palatinus.
lin 9 Flor, rosarium. lin 14, C<(.ss Baecanum- lin 17,
Vat, in urbe lloma. lin 19, Flor Vut, quod ipsc in-
sistcns fccit pridic Nonas, otc.

AUIORUM.

ab eodcm melropolitanis episcopis aliquando ob
causas arduas,et rationabilesimpertiri solituni fuit.
Hoc alias appcllatur Phrygium, lortasse idcu, iiuod
Phrygiorum opore crucibus contexi solet. Baron.
anno 330, n. 03.

BLANCHINl.

Kota: chronoloijicx.
Boalo Marco, pra:ter menses ocio, et dies viginti
umim opiscoputus,annos quoqiie duos tribuunt cum

^ picturis S. Pauli catalogi vetustiorcs, excepto Libe-

" riano : nompe catalogiis siib Eolice Qiiarto,Cavensis,
Earfcnsis, Lucensis, et Colbertini omnes, supra re-
lati in Prolegomcnis scriem Uom. pontif. , necnon
toxtus Bibliothecarii. Unicum tamen par consulum
illi assigiiant tum catalogus Lilierianus, et codex
proximus Felicis Quarti, et BibIiothecarius,et codex
Ocriculensis quartus : quotquot scilicet apponunt
notam consuIatus.Sunt autera consules qui in Marei
pontilicatu exprimuntur iVt7)0/iflJ!!/.s et Facundus,q\xi
annum signarunt Kre Christi communis 330.

Ilis nenipe consulibus electus pontifex Romanus
diebus quindecim (tot enira nuinerat cum Bibliothc-
cario catalogus Earfcnsis) a niorte Silvestri decosso-
ris, qui vitain clauscrat supremn anni Romaiii die,
ct Consulatus Constantii et Albini 31 Docembris a^rae
Christi 335 (ut in Silvestri notis Cliionologicis jam
ostondi) : et apostolica; sedi solemniter illatud die
Dominica IS Januarii Pascha unicum cclebravit
eodem consuIaluNepotiani et Kacundi.quo nondum

C absoluto migravit in coilum Nonis Octobris. Quare
anni duo pontificatus qui pivecedunt, pertinent ad
vicariatum ab ipso exercitum extremain senectute
Silvestri? cum necessitas adjumenti ad exercenda
pontillcalia munera per confectam illam Silvestri
a^tatem non minusexigerentvicarium in pace Eecle-
sia\ quam excgissent constanle persecutione sub
decessoribus frequenlia illa discrimina superius
explicata in notis ad eorumdem vitas. .\Ii;p quoque
causa; suaserunt Romanos pontificcs hujus pra;ser-
lim quarti a Christo sa^culi, cui modo immoramur,
ut vicarium in Urbc constitucrent modo presbyle-
rum, modo cpiscopum ad plures actus exerccndos.
Quarc in Actis Liberii Damasus tunc piesbyterdici-
tur adbibitus a Liberio vicarius. Quin etian obser-
varc licet, eodcm quarto sa;cuIo procedentc, usum
quidem vicariorum fuisse prudenter adhibitum pro
opportunilate in Romana bcclesia; sed in pluribus
Ecclcsiis degenerasse in abusuin; cum fuerit cohi-

D bendus per Nicajnos canoncs, teste Augustino : a
quo discemus epistola llOetiam post illos canones
multo ante conditos, sed a Valerio Hipponensi epi-
scopo, et a se ignoratos, conlra eorumdem legem
constitutura sc fuisse vicarium a Valerio cum futura
.uicccssionc. Undc facile comperimus, non modo
usum legitimura vicarii fuisse in Ecclesiis complu-
ribus frcquentem, sed etiam in aliquibus doscivisse
in corruptelam assumendi vicarii cuni paclo suc-
cessionis. Hiijusmodi corruptclam, ot abiisum desi-
gnandi vicarios cum successione, Ecclesia llomana
neque in se admisit, neque in ca-teris approbavit.
Logiliranm vero usum vicarii, sive presbyteri, sive
episcopi, prout pontilici liberet, citra jus futur^E
succcssionis , adhibuit Romana Ecclesia eodem
quarto sa^culo, ct subsequontibus retinuit : quemad-
modum rotinet a;tate nostra providcntissime, nulla
cum fraudc canonum, imo plurimo cum fructu, et

13

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. MARCUS.

14

compendio ecclesiasticoj diriciplin.-e : cum eumdem
adhibuisset sreculis quartum pra;cedentibus,imoet
a prima;va sua institutione a Pctro apostolorum
principe ejusdem exempla accepisset in Lino, Gle-
to, Clemente, uti suo loco cxplicuimus.

Si rccedamus igitur in anteriora tempora ex die
7 Octobris anni 336 emortuali B. Marci per octo
menses, et dies viginti unum,coniputatis extremis;
epocha ejus enlhronisini ad episcopatum Ilomanuii
cadet in diem DominicamlS Januarii,lestum calhe-
dra3 Romanas ejusdem anni 336, littcra Dominicali
D eam diem indicante.Ordinatus autem fuerit epi-
scopus biennio ante,ut pontillealia muneraexerce-
ret sub Silvestro, sive ut alicui ex proximioribus
Urbi ecclesiis pr.^esideret, pridem funddtis,et paulo
ante auctis basilica,et redditibus por Gnnstantmum
Maximum.Ordinationis dicm in prajdicta epochain-
dicatum si supponamus, erit illa dics Oominica 20
Januarii anni 334, ex qua licct anni duo, menses
octOjdiesdecem et novem tantum fluant ad 7 Octobris
336,inclusis extremis,el dio unica deficiat asumma
in catalogo Liboriano,aliisque numeratadierum 20;
attamen levis ista diminutio refundi potest in re-
cursum diei electionis ad pontificatum Romanum,
sive enthronismi, quam retulimus ad 18 Januarii
anni 336, post biennium ferme solidum a sua or-
dinatione episcopali.

Hoc autem biennium cpiscopalis dignitatis.et vi-
carii in ea ministerii, colligitur ex catalogo ordina-
tionum nobis pra;servato per Anastasium.Bis cnim
ordinationes habuisse legitur Marcus mense Decem-
bri, quibus sacravit presbyteros viginti quinque,
diaconos sex, episcopos per divcrsa loca viginti
septem.Porro nullus mcnsis Decemberelfluxitdum
Pctri cathedram tenuit Marcus, quem dicimussive
electum, sive in throno Romano collocatum die 18
Januarii 336,eodcmque anno obiisse die7 Octobris.
Quasigiturordinationcsduasfecisscnarraturin libro
Puntilicali mensc Deccmbri.has oportet ab illo ha-
bitas in vita decessoris Silvestri,dum vices gereret
muneris pontificii, ejusquo jussu promoveretad or-
dincs prffifatos, et ad cpiscopatum viros a Silvestro
designatos. Crcscente scilicet numero recentiorum
sedium episcopalium, Gonstentini studio ct benefi-
centia fundatarum, curaverit Silvester in Urbe
exerceri diutius, et ad regimen animarum formari
eos, quos primos in cisdem sedibus instilueretepi-
scopos, eosdemquc ita formatos exemplis urbanis
hic etiam initiari et ordinari porVicarium in ponti-
ficio munere adjutorem, quando ipse ffigritudinis,
aut c-etatis gravioris incommodo prohibcretur tot
curis, etmuneribus lcmpestivc perfungi, et prffisto
esse, requirentibus scnectam vividiorem.

Notx historicx.
Lin. 4. — Constituit ut episcopus Ostiensis, qui
consecrat episcopum Urbis, pallio «to'e/ttr. Gardinalis
Daronius ha!c vcrba Bibliothecarii recensens ad an-
num 336, num. 03, observat, in gestis pontificum
Romanorum hic primum memorari pnllium tan-
quam indicium summi honoris,et plenitudinis po-
testatis. <> Primo autem,inquit,hic mentio in rebus
gestis pontiticum Romanorum habetur de pallio,
summi honoris, et potestati.-> plenitudinis indice.
Idemque dictum reperitur Phrygium,quod polissi-
mum esset pontificis Romani insigne,ab coqueme-
tropolitanis solitum aliquando impertiri. Collatum
fuisse cjusmodi phrygium a Coelestino Romano pon-
tilice, Cyrillo episcopo Alexandrino, cum eidem vi-
ces suas delegaret,Gr.Tci testantur.Curautemphry-
gium,qu )d crucibus intextum est, pallium appclla-
retur,cum veteris pallii forma longe esscL diversa,
et ampIior(ut qu.T superius dicta sunt taiii in prinio
quam in sccundo .\nnalium tomn satis doci'nt),hauil
arbitror me rem ponitus habcre cnmperlam:dicam
tamen qua; conjcctura suggesscrit;alqLic iii primis
illud : Sicut olim in sacerdotio llebrajorum erat

A summi sacerdotis superhumcrale insignc {E.rod.
xxviii) quod nefas esset aliquem aliorum sacerdo-
tum velpontificum indui,de quo ctiam primo tomo
s;cpe luculi suiiius ; ita in Ghristianffi religionis sa-
cerdotio genus illud indumenti,quod pallium dici-
nuis,summi tanlum pontiflcis cessit usui:ab eo ta-
nien compluribusepiscopismagnaexcausacommu-
nicatuni. Phrygium idem dictum,quod Phrygiorum
opcre crucibus intexi soleret.

<i yuod vero inha!reret,dumpontifexsacraageret,
indumcnto ilIi,quod(ut primo tomo demonstratum
est)pallii pra; se ferebat imaginem,nos autcmnunc
planetam seu casulam dicimus : inde fortasse acci-
dit,ut phrygium ipsum praecipuum sacerdotalispal-
lii ornamentum, inde pallium appellaretur : cum
alioqui pallii nominc omnc operiincntum in rebus
sacris significari soIcret.Hinc cst, quod vela oblata
sancta; cruci in occlesia a Gregorio Turonensi epi-
soopo erecta Venantius Fortunatus pallia appellat,

n quiT; et ipsa crucum imaginibus cssent contexta,ut
ipse declarat his versibus :

Deaique sancta cruci haec templa Gregorius offert,

Pallia dum coperil signa gereuda crucis.
Dona repeute dedit divina polenlia Christi;

Mox fuit <;t vnti causa secunda pii.
Pallia non meniif, sunt i\\\tB cruce textile pulcbru,

Obse<pii!-M'i'' -'"" '■t'\\\ lialjct alma cruces.
Serica pim ihm i- .ii^n.ita i'st bractea telis,

Et texti,- .111. iliu- iiia<;iiiticatur opus
Sic cito ]iuatilii;i deLliL lnjc devota voluntas,

Atquedicata cruci candida vela placent. »

Doctissimicardinalisobservationibus.etconjectu-
ris tantam auctoritatem conciliant allata per ipsum
documenta; ut supervacaneum videri possit nova
illis addere firmamenta.Si quis tamen velit pleniora
cognoscere tum e Baronii fontibus, tum aliunde
coilecta, adcatnotisad seclionem S.CocIestini infra
collectas.ubi erit pluribusdisserendumde paltioper
~ eunideni Ccelestinum transmisso ad S.Cyrillum epi-
^ scopum Alcxandrinum,hic a Baronio memoratum.
Non tamen pigcbit pauculadclibare in antecessum
ad confirmationcm rerum in allato Baronii loco
productarum circa pnllium pontificdle, qua? fusius
exponemus in Ccclestino.

Superhumerale veteris sacerdotii proprium.\aro-
nis, ejusque sucoessorum in summo pontificatu,
translato ad Ghristianos pcrDci Filiummaximosa-
cerdotio, figurari placuit in pnllio Petri, ac siicces-
sorum, ampliori scilicet velo circa humeros convo-
luto, cui lumbus affixus, et in eo symbola adjecta
sunt maxim.-B potestatis, a Christo Domino contra-
dita3 principi apostolorum, ejusque cathedrfe, ac
potestatis ha^redibus pontificibus Romanis legitime
succedentibus.

Quemadmodum igitur supraobservavi innotisad
S. Stephanum, num. 24, lin. 9, ex ephode Levita-
rum, et capitio sacerdotali simul junctis cappa,
qu.-c dicitur sacerdotalis compacta cst; ita ex ponti-
D licio supcrhumeradi, ac liarx fascia et lemniscis in
unum tcgumen humernrum,et capitiscompendiose
collectis';;a///;()u pontijicale coaluisse videtur cetate
prima : quod subindc visum cst nppnrtunius divisim
adhiberc in plirjji/io mitr;i\ ac pnllii inter insignia
maximi sacerdotii.ln illo igitur pallio Potri,apteut
cxprimerent primi fideles summi illius saccrdotii
maxiinam potestatem,clogerunt symbolum adhibi-
tum a Chrislo Domino ; nempe claves regni coelo-
rum suo in terris vicario traditas ab «terno Sacer-
dote, ac Domino noslro Christo. Vidcmus igitur in
vetustis anaglyphis ct picturis Christianorum ita
figurari tradilioncm claviiim a Christo Dominn fa-
ctain Pctro,ut in cjuspallio depositas repr.csentent.
Ita scilicet sculpserunt, Eusebio, ct Hypatio cosa.,
iicnipe annn .Tsnc Christi 359, in sarcnphagn Junii
liassi.quem integerrimum e cryjitis Vaticanis elfos-
sum iterum illa custodiunt ex advcrso cnnfessionis
in basilica Vaticana. In vase argentco sacri mini-

15

ANASTASll BinLlOTHECAHlI.

10

stcrii, cujus mrTniniiiiiis iii noti.s arl sfinctum llr-
banum, codcm ])l:inc tvjio clavcs crelorum collocat
Dominus in 1'clii pallio. Alia quoquc cxcmpla
ejusdem symboli spcctari possuiit apuil .Mainaii-
num de Luteranensiljus Parictinis pag. 55, OJ ct
sequentibus : ubi occasione data exponcndi idein
einblcma clavium pallio c.vceptarum a Petro apos-
tolo, ita ligurato in musivis, picturis, numismati-
bus ct signaculis diplomatum, addit quoquc tcsti-
monia Patrum, per qua; doccmur id symbolum
nptari Pctro,ejusque succcssoribus in sedellomaiia.
« Inlinita vero siint, inquit pag. 02, Patrum lesti-
monia, quibiis Pctri cluvos Humanis pontiliciljus
vindicantur.Ad rcm modo est Tlicodori Studitic illa
Leonis lU, ct altora Paschalis I ejus feuccessoris
compellatio,quie Grmcisvocibus Latinas liorum nu-
mismatum imagincs dcclarat. 'Axoue, x7,eiooO/£ tth
oupiviv 'jiiT.y.iiii, ctc. Audi, claviger rogni ca^lorum,
petra fidei,supra (lualundataesllicclesiacatholica;
Petrus enim tu es, qui 1'etri sedcm ornas, ct gu-
bernas. » Ita alloquebatur ponlificcm Romanurn
Thcodorus Studitii,sua in cpistola ad Lconem ter-
tiiim.Et in alia ad Paschalem l.ita scribcbat : « t6

sCaYyeXiov tou XpiaTou, ou tsu xi? kXeT; fos^u, clc. Cliris-

ti Evangclium cujus clavcsab eodem Christo fiiac-
cepisti per aposlulorum antistitem, et pcr eos, qui
successive ad tuum usqiic antccfs.sorciii sacratissi-
mum tuum caiiut pr,-ccessei'unl,ct dc llomana Ec-
closia Evaiigelium, idcm proinintiavit ibidcm :
Kopu^alo; Opeo;, jv w 6 Xpisxd; eOf.vis Ti? x^.Eiq Tfji;

xiTCEoi; ; primaria sedes, in qua Christus Dominus
posuit claves fidei. »

In hoc igitur superhumcrali scu pallio apostolici
principatus symboloantiquita3expressit,emblemata
inaxima! poteslatis per clavcs regni cffilorum in eo
depositas a Christo Domino. Eidcm pallio summi
pontilicis eetatcs ab aposlolis proxima^apposuorunt
additamentum orarii, seu limbi candidi aut fascia;
crucibus insignit;c : quam (asciam per oram pallii
circumductam humeris,ct ad pcdes deflucntcm re-
pra!sentant antiqua musiva,ct picturaj summorum
pontificumasa!Culo lcrtio,ctquar[oadduodeoimum.
Pars vero ejusdcm intcgumcnti scu pallii ad occiput
reflexa, qufe coiislitui^jat capitium saccrdotalc,
cum ornaretur cadcni iihrygiata lascia, rotinuit
idciii oriiamentum phrygii etiaiii quando capitium
a p;illio sojunclumconstituit mitramquain dicimus
liivUnsam : rclincnitc otiam pallio in ora anlcriori
c\ (■■illii,ct hunii;ris ad podcs dcsccndcnto cunidcm
phrygiatum linibum;sub quo ad oscula principum
sanctuarii excipienda maiuim porrigil hicrarcha
summus. Kascia vcro crucibus phrygiala, qua; amo-
vcri, ac rcmoveri lacilius possct, in sacro ministerio
supra humoros ct pectus aptata fuit,eaque retinuit
nomen paltii,cvi\ aptabatur.et indicationem maximo
potcstatis in muncrc sacerdotii : non secus ac Inti-
clavium, insigne potestatis pra^sidiis pruvinciarum,
etmagistratuuni majorumapud Romanos.percadem
tcmpora, quod erat genus tog;u clavo latiori seu
linibo cxpurpuraadoramintextum.nomcntransmi-
sit.etindiciumamplinrisilliuspotcstatis.adfasciam
piirpurcam.circa lincm sccundi sa;culi,ct pcr sub-
scqucnfcs ;pfalcs supra humcros, ct iiectus eo loco
assutam : (iu;c loco sinus tog;e colligcrc consuve-
rant, ct iii humcrum apte rcilectcre togali omncs
cultum docenfiorcm profcssi, uti Quintilianus in
libris de Oratorc tostatur, duni prfficepta Iradit
componenda; coram magislratribus tog;p,ul publici
dccoris ratio habeatur. Ea rcs fiel aperliorin notis
ad S.Ca'leslinuin,ubi alfcrcnda rcservamus antiqua
documenta illius iaficlavii cx purpura assufi supra
humcros et pecfusiir;esi(lisconcilii,ct provinciarum,
inter c;i'fcros asscssnrcs, ab illurum cultii logain
suani distinguenlis tali ornanicnto, in c;i>fcris non
apjiarcnfc. Klafe autcm Ciinstaiifiiii usiis lasciavili-
cujiis pcctunilis ad lafichivii ilcscripti lurmam acce-
dentis communicatus inveuitur pluribus judicibus

A. uti constatexanaglyphuin cjusdi^marcu triumphali
lloma; prcescrvalo,in quo exhibclur septum cancel-
listribunal |)rincipis apud basilicam in foro Trajiini.
sivi; iii ruiu I'alladio,cuiiiastaiitibusprincipijudici-
bus, ct iiiugislralibus curia). Anaglypbi istius ico-
nem protuli tomo superiori innotisacIS.Cornelium
ubi indicavi, ab erudito prajsule Joanno Ciam))ino
idem anaglyphum exhiberi in libro de Canccllario,
similiter intcrpretato potestatem aliquam attribu-
tam iis, qui gcstamen illud pectoralc prteferunt
valde proximum laticlavio pnesidum provincia-
rum. In sacro itaiiuc priuciputu sacerdotalis hie-
rarchiu? pcrinde invenio communicatum a Homa-
nis pontilicibususumpcctoralisfasciajsuKcrucibus
insignit;B seu pallii pontilicalis illis episcopis,quos
provinciarumecclesiasticarumpraisules, scu metro-
politasconstituissenlB.Petrus,autcelertapostoli,si-
ve Pctri succcssoresin primaliUJdalioucEcclesiarum;
vcl otiam plcnioris concilii pruisides vice suadesli-

n narent iidem Homuiii pontilices : quod praoslitit in
Ambrosio Siricius ct in Cyrillo Coelestinus.Tesscra
igilur fuit quajduni communicat;c a Homanoponti-
fice amiilioris sua; poteslalisejusmodi episcopis,ad
rcgendam provinciam sivc provincias,institutis,aut
dclegatis ad pr.-csidcndum nomincsuo synodis ple-
nioribus saccrdotum,ut vice sacrajudicarentsupra
quam mctropoliticajurapormittcrciit,iialliumillud,
quod de bc;iti Potri corporesumptuiii^vcluti excjus
pontincalivitlapallioquedoprompfum rife accipiunt
a Pctri succcssoribus pr;csulcs iiicfrupulit;c,utsupra
episcoposcoiiiprovinciales e.xerceant partcm aposto-
lica; solliciludiiiis.ct potestatis. llac igifur Icge Mar-
cus papa comniunicassc legitur insigne pallii cpi-
scopo Usficnsi, ul liic destiiiatus ad consecrandum
elcctum ponfiiicom Romanum cxcellerc videretur
liuchonorispi\-erot;ativasupraepiscopos comprovin-
cialcs uni Ustiensi attributa, quasi ipso apostolica
vicefungcrclnrincollegiopra3sulum,sibidemundata

„ a decessoribus illius,quem sacrarct,et rata habila

^ ab eodeni, qui per ipsius ministcrium vellet in
Ecclesiuj catholicaj summum anlistitem ab eo con-
sccrari.

Lin. 7. Jiixhi Ptillacinis. Emendata Icctio C, in
margincm textus tomi 1, scribens Piillnliiins. Sed
retincndum csse cognomen 1'iillacitiis. efiamsi for-
tassc natum scquiori .-cfalc pcr barbaricra Lafini
scrmonis docct vetus inscriptio upud Aringbium,
tomo II Roma' subterranea^pagina^.^^iS. qu.-c jione-
biitur anno 3-'i3,Pbilippi) el Salia cunsulibus,nempe
sub Julio papa hnjus iMarci de(|uoagimuspriiximo
successore : ubi Antius dicitur lf.ctob de Palla-
ciNE : ita cnim lcgitur :

dCPOSlTUS EST PETnUS VIII. IDUS

marTiAS qui vixit axnis xviii

DE P. IN PACE PIIILIPPO KT SALIA
COSS. DUO rn.VTRES
ANTIUS LECTOB DE PALLACINE
T\ DEP. XII. KAL. SEP.

CLVGONH.

Linea -4. — Scdil annos iluos, inenscs ocU>, ilics vi-
ijinli. Mendum esl. Sedil namquc sanctus Marcus
menses octo,dics viginti elunum,iit lestatur Hiero-
nymus in Chronico, ct Sozonipnius lib. ii, cap. 21).
Creatus xvii Kalendas Fcbruarii, qu.c incidunt in
dicm XVI Januarii anni 330, Flavio Popillio Ncpo-
tiano, ct Facundo VV. CC. coss.

Linca 5. Pallio ulcrcliir. Pallium summi bonoris,
el potestalis plenitudinis index csl. Cur autem cx
lana ovium,vcl agnorum confici soloret.non cxlino,
bysso.aul bombycino, vcl serico, m;igni honoris il-
lud insignc, Isidorus Pclusiota rutionem rcddit lib.
1, epist. 130, ad Ilcrminium scribens : •■ lluc, in-
quit.amiculum.quud saccrdus humcris pestat.rl cx
luna. non cx linu cuntcxfum est. ovis illius, quam
Dominus oberrantcm qua:sivit,iaventamque bume>

17

HISTOUIA DE VITIS ROM. PONT. — S. MARCUS.

18

ris suis sustulit, pellem designat. Episcopus enim,
qui Christi typum ,u;crit,ipsius munere fungitur,at-
que ipso etiam liabitu, illud omnibus ostendit, so
boni illius, ac magni Pastoris imitatorem esse, qui
gregis infirmitates sibi ferendas proposuit.»Myste-
rium igitur pallii ita Isidorus Pelusiota parum no-
tum reseravit.

Linea 6. Hic ftrit diias basilieas, uiiam via ArJt-ii-
lina,nbi rcquiescit.ct aliam in urbe Hoiau /h.\7'/ /''//-
^irHi/s.Prima basilica nunc vocatur Saiict.i.' BalljiiiM
ad radices Aventini montis.HancGregoriuspapa III
restituit,ut habeturin Nicoiai I Vita; ubidecffime-
terio S. Marci agitur. Altera in frequentiori partc
Urbis juxta Pallatinas anno Domini 33'3 fundata est.
Ilodio Sancti Marei tilulo, a fundatore,vocatur.Iiu-
jus basilicae meminit Adrianus I papa ad Carolum
Magnum scribens, pro imaginibus, hoc modo : « A
tunc usque hactenus sanctorum pontificum, videli-
cet Sivestri, Marci, Julii, mira; magnitudinis sanc-
taj eorum ecclesia; apud nos sunt depictaj, tam in
musivo,quam in coctcris historiis, cum sacris ima-
ginibus ornatis. »

PAGII.
Aniio Domini 33C.

Sanctus Marcus, natione Romanus,ex patre Pri-
sco post septemdecim dierum interpontificium,
sanctum Silvestrum cxcepit, ordinatus die decima
octava Januarii anni 336 Dominieali, et festo ca-
thedrK sancti Petri sacra. Liber Pontificalis ipsi
acceptum fert, quod episcopus Ostiensis Romani
pontificis consecrator pallio utatur. Postquam unica
ordinatione, presbyteros quinque, dc diaconos sex
creasset.et episcopos per diversa loca septem,obiit
die spptima Octobris ejusdem anni, Damasi Chro-
nico tcstc, post sedem mensium octo,ct dierum vi-
ginti.Ejus quidem depositio notatur in martyrologio
Hieronymiano ad diem sextam Octobris ; sed id in-
telligi debet de aliqua ejus translatione eo die facta ;
die enim vii Octobris etiam memoratur in Sacra-
mentario S. Gregorii. Sepultus est in ccemetcrio
Balbina;, via Ardeatina.

Tomo secundo Operum S. Athanasii, pag. 623 et
seqq., referuntur epistols duce,quarum prior hunc
titulum pra;fert : « Epistola Athanasii et yEgyptio-
rum episcoporum ad Marcum papam pro exempla-
ribus concilii Nic8eni,quiaAriani eorum exemplaria
incenderant. » Posterioris titulus est :« Rescriptum
Marci papae dc missione capitulorum Nicajiii Conci-
lii .\thanasio, et omnibus /Egyptiorum cpiscopis. »
H;ec autem ultima supponit iEgyptios dira Ariano-
rum persecutione vexatos, dispcndium passos esse
Nicajnorum cononum,qui una cum omnibus aliis li-
bris ab iisdem incensi fuerant, quorum exemplar a
Romana Ecclesia postulaverint.At persecutionem ab
Arianis nullam passi sunt /Egyptii sub Constantini,
sed tantum sub Constantii imperio. Deinde septua-
ginta canoncs a Nica;na synodo conditos asserit con-
tra fidom Alexandrinicodicis, aS. Cyrillo missi ad
Africanos antistites, qui viginti tantum exhibebat.
Praetcrea S.Athanasius anno treccntesimo trigesimo
sexto,quo Marcus papa sedit.jam cxsul agebat in Gal-
liis : non potuit itaqucAIexandria scribere ad Mar-
cum Romanum ])i)nlincem, ut ipsum scripsisse hajc
epistola supponit.Undo ca suppositionis,indicia mi-
litant etiam contra priorem epistolam. Certc utram-
que ut purum ac pulumfigmentum rejieitliaronius;
utraque enim consuta cst ex variis sententiis Ccc-
lestini primi, Attici Constantinopolitani episcopi,
S. Leonis, et Agathonis.

Ex eo quod Anastasius scribit, sanctum Mareum
Osticnsi episcopo Romani pontificis consccratori
palliuni dedissc,Cn3conius in Ijcone II, ot Sigonius
in Hisloria de rogno Italiai ad annum (W2,scribunt,
Osticnscm cpiscopum solum fuissee|iiseopi Romaiii
consccratorem. usquc ad Loonem II, qui a tribus

A episcopis, Ostiensi scilicet, Portuonsi, et Veliter-
nensi ordinatus est; sed in ejusdem Lconis pontifi-
catu ostendemus, Romanos pontifices a tribus epi-
scopis semper ordinatos fuisse,inter quos primum
locum obtinobat Osticnsis, seeundum Portuensis,
tertium Albanensis : licct enim tam Leo II quam
Joannes V ordinati fuerint ab Ostiensi,Portuensi,et
Veliternensiepiscopis; Veliternensis tamen nonerat
unus ex consecratoribus ordinariis,sed ideo tunc
Ostiensi,et Portuensi addilus,quia,ut ait Anastasius
in Leone Il.vacabat sedes Albanensis.Hic mos post-
ea, quo tempore me latct, desiit, et alius obtinuit,
scilicet ut priorepiscoporum cardinalium,cum duo-
bus aliis opiscopis,ex senioribus,id muneris obiret.
Augustinus Patricius lib. i, cap. 3, sect. 2 Rituum
S. R. E. observat tamen sun tempore solam Sixti
Quarti ordinationem factam esse, non a priore epi-
scoporum cardinalium, sed a cardinali Rothoma-
gensi, qui cpiscopus, Otiensis erat.

n Primus,quem sciamus, cx episcopis, hoc honore
affectus ut pallio uteretur, est episcopus Ostiensis,
qui illud a Marco papa accepit. Pallium enim solis
patriarchis,et archiepiscopis compelit. Illud tamen
postea Romani pontifices aliis episcopis concesse-
runt,vel intuitu mcritorum, vel alia iusta de causa.
Siagrio cpiscopo Augustodunensi a Grcgorio Magno
concessum est,cujus exstat hac de re ad illum epi-
stola H4,lib.v!i,Actardo Nannetensi ab AdrianoII,
ut constat ex ejusdem pontificis epistola ad eum di-
recta.Idem privilegium habuit Theodulfus Aurelia-
nensis,ct plures alii^do qiiibus legendus Bona car-
dinalis lib. i Rer. liturgic., cap. '2'i. num. 16, ubi
addit.nunc eo uti, perpotuo privilegio, Lucensem,
et Ticinensem episcopos in Italia.et Bambergensem
in Germania. Romanus pontifex, cujus est super
omnes Ecclesias summum jus.ac plenariapotestas,
pallio semper ubiquo ulitur. Reliqui, tum archi-
episcopi, tum episcopi eo uti non possunt,nisi intra

p ecclesiam, quibusdam ct designatis diebus, cum

^ missarum solemnia eolcbrant,idque ex antiqua con-
suetudine, quam indicat Gregorius Magnus lib. ii,
epist. 54, Joanni archiepiseopo Ravennati,et lib.iv,
epist. 50, Virgilio Arelatensi.

Palli origo in utraque Ecclesia Occidentis et
Orientis antiquissima est.Baroniuseam Marcopapa
antiquiorem putat,qui tamen in eo obiter corrigen-
dus est, quod anno 430, num. 26, crediderit CoBle-
stinum papam ad Cyrillum Alexandrinum mississe
insignia vicariee potestatis, id est phrygium sive
pallium sive capitis tegumentum,quam mitram\o-
cant, quod quidem rofertur a recentioribus Grrecis,
sed sine veterum testimonio, et rejicitur a Joanne
Garnerio in dissert. 2 de Synodis habitis in causa
Nestorii, pag. 3.50.Isidorus Pelusiota.qui anno circi-
ter 412 florebat, lib. i, epist. 130, ad Herminium,
pallii meminit, dequo ejus usu, et mystica ratione
fusc disserit.Porro pallium est fascia lanea candida
tribus circitor digitis lata,et in modum circuli con-

D texta.quffl super humeros imponitur ex quocirculo
alia similis fascia antc pectus.alia deorsum ex op-
posito pendet,du;Bsuperhumerosdemittuntur : quae
fasci.-B purpureis crucibus sunt insignitffi.Ipsum au-
tem pallium tribus aciculis,sive spinulis aurcis alli-
gatur.Eit ex lanaagnorum candidorum sine macula,
qui in die S.Agnctisin ojusdem ccclesia, via Nomen-
tana,slngulis amis offorri ad miss.vm solemnem,et
bcncdici solont, ac snlKliaconis aposlolicis consi-
gnari,et in aliquo monastorio sanclimonialium nu-
friri.doncc veniat tempus ipsos tondondi. Ex quo-
rum lana toxuntur pallia, qua; in basilicaro Vatica-
nam delala supcr corpora sanclorum apostoliu-um
Pctri ct Pauli ponunlur in vigilia Natalis ipsorum,
ibique tota noctc dimitluntur,ac die scqucnti dcpu-
tatis custodionda tniduiitur. Uo pallio |)lura idem
carilinalis Uoiui huiihdus, ox quo plcraquc ex his
excerpta.

19 ANASTASII BIBLIOTIIECARII 20

XXXVI. SANCTUS JULIUS.

ANNO CIIRISTI 336, CONSTANTINM 3!.

&W Julius, natione Itomanus, ex patrc Rustico, («) sedit annos H, menscs 2, dies 7.
Fuit autem (i) tcinporilms Constantii ha^retlci filii Constantini, a consulatu Fxliiiani et
Maximi. Hic (c) in mulla tribulationc, ((/) ct cxsilio [e) fuil mensibus 10, et post Lujus
Constantii mortcm cum gloria cst reversus ad sedem beali Petri apostoli. Fecit duas ba-

5 silicas in urbc Romana, unam juxta forum, et aliam via Flaminia. Fecit autem et ca;-
meteria trid, unuin via Flaminia, et aliud via Aurelia, atque aliud via Portuensi. Hic
constitutum fccii, ut nullus clericus causam quamlibct in publico agcret, nisi in eccle-
sia; et notitia, qua^ omnibus pro fide ecclesiastica est, per notarios colligeretur, et om-
nia monumenla in ecclesiam per primicerium nolariorum confccta celebrarenlur, sive

10 causationem, vel instrumenla, aut donationes, vcl, commulationcs, vel traditiones, aul
testamenta, vel allegationes (/), aut manumissiones clcrici in ccclesia per (</) scriniarium
sanctffi scdis celebrarenl. Hic fecit ordinationes Ires in urbe Romana per mensein Detem-
bris, prcsbytcros decem et octo, diaconos quatuor, episcojm pcr diversa loca novcm. (Jui
ctiam sejjullus cst via Aurelia in ccemeterio Calepodii, milliano ab urbe Romana tertio,

15 pridie Jdus Aprili^, el cessacit episcopatus diebus 23.

CATOLOGUS SUB LIBERIO.
Julius annos quindecim, mensem unum, dies undecim. Fuit temporibus Conslaniini, a consu-
lalu Feliciani ct Titiani, ex die viii Idus Februarii, in diem pridic Idus Aprilis Conslantio V et
Constantio C;esare consulibus. Hic multas fabricas fccil : basilicam in via Portuensi inilliario iii,
basilicam in via Flaminia milliario ii.quK appcllatur VALENTINI [An forte est VALENTINUS cui
Kalendarium scquens inscribilur. Bucuehius. Quem vide.], basilicam Juliam, quaj est regione vii
juxla forum Divi Trajani : basilicam Irans Tiberim, regionc \iv, juxta Callistum : basilicam in
via Aurelia, milliario iii ad Gallistum.

NOTCL£ MARGINALES FABROTTI.

(n) B, annos 15, m. 3, d. 17. (6) B, Constantini, et filiorum a Coss. Nopotiani, ct Facundi, ad Cons-
tans. 5, ct Gallium Ga;s. (r) ' multis tribulatiouibus. (</) * pos iii.lribiiiationps in c.xil. (c) U. ne;i'ti c.v-
sulem ftiisse ad aniws 352. {[) B, obligationos; G, obligationes. (y) Scriaium. vul scrutiniuui sanc-
tum.

VARI.^: LECTIONES.

Apud Fabrottum e.v cod. Frch. A Hnea 14, qui sept. est (M., aui ctiam) linca 15, C,3

Num. 50, linea 1, A, dies 6, D, b, Unca 3, miliario ab urbc Romu. 2 Id. Apr.
A B, Maximini, linca 5, aliain via Flaminia, ^•'^ <"<"' Thuano altcro.

B, trans Tibcriin, linea, 12, A D, ct ut clcrici Linca 1, unnos l'i, m. 2, d. b. f. a. t. Constanti-

per scriuuuni siuictuin colobrarcnlur. linca 1^4, ni lil Gonst b;ur. liiica 3, ct Maximini. Hic. liitca

A, l!t. 3, et posl h. Gonstantini, lincu 5,Fecit d. h. unam.

F..r rod It,-'i M'ii cl Thuan '""^" ^. •^' ^- ^- P- '"'*'" ^- Monumenla Ec. linca

lincn 1, sod. a„n. 15, m. 2, d. 6.' Kuit aulcm ^'']\ ^'^'^ caulioncs, linca 12, pcr scrinium, linca 1.4,

tpinporibus Gonslantis niii Constantini ha:r. a '"' i.,., / «„;./... ./ c.i. ■;.,„

cons. linca 3, Uic in inullis trihulationibus in cx- , . . ,.f'""' "f^" "' S'^'*"'""-. ^ ..,

silio luit. /;;;,■(( 'i. Gonstanlini m. cum rev. cst ad. ^"!''" .*• .'''.'"■.•■' ''«'.,»"103 xv. /;;;<'-( 3, Hor

/(;;<',! 5. Ecrit autcm Roma; basilicas 2, unam i S''<-, M.i\imini. /;;(.'« 5, f/o;- unam in urho U..ina

f. et al. via Flam. ct cimilcria 3, un. via Fl. aliud J"'''" ''orum, allcr;i trans Tibcnm. /(;«•(( 10, Floi

vla Aur. //;(,•(( 7, quaml. ct in p. a. nisi in cccl. *-'' ''"'' caust'f"cs. /(;«•,( 15, Flor, quarlo.
tantum, et ul nolitia q. o. pro lidc est, p. n. c. ct Apud Pcniam cr cod Cavcnsi.

ut omnia m. in ccclosia per nrimiccrium notario- L(;;ca 2, Feliciani et Maximi. Hic in multas IrU

ruiii c. ccl. sivc cautiones, vel instr. /;;;ffi 12, per bulalioncs ct exsilio fuit. linea 7 el 8, in puhli-

scnniuin sanctuin ccl. lincn 13, in urbo Roina, /(- co a^orct, nisi occlcsi;c ct notitia. linca U. cvmi-

itca 13, diac. 5. tcri,?.

NOT.E VARIORUM.
, . ' ^ SG11ELESTR.\TE. citcr inlelligi polcst hic locus, vel quod aiitiqua

Linca 5. — tccU nulcm et cainctcrin iria. Dupli- martyrum caMnelcria suis temporibus detecta Chri-

21

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. JULIUS.

stianis fidelibus aperiri jusserit, vel quod loca suli-
terranea, seu cryptas arcnarias ad usuni sepultura:
Christianoruni adaptari mandarit. Utroque rnodo
Julius potest dici fecisse ccemeteria. Quo autem
modo ea lecerit, mihi compertum non est.

ALTASERRA.

Linea 8. — Et notilia, qux omnibus pro fide ec-
clesiastica est, per omnia colligcretur, et omnia mo-
num£ntn in Ecclesiam per primiccriiim notariorum
cunfecta celebrarentur, sive causationes, vel instru-
menta aul donutiones, vcl commutationes, vel trudi-
tiones, aut testamenla, vel allegationes. Sajviente per-
secutione officium notariorum in Urbe erat gesia
raartyrum colligere: cessante persecutione, ne sine
actu essent, eis tributum munus curandi notitiam
rerum ecclesiasticarum, id est, conflciendi omnia
acta ecclesiastica, qua; confecta referebantur ad pri-
micerium notariorum, qui erat primus e septem, et
dicebatur primicerius notariorum, ut primicerius
dicitur pra;fectus minorum clericorumcan.P(';-/('("//s.
vers. Ad primicerium, dist. 25. Ad primicerium no-
tariorum, inquam, referebantur omnia acta eccle-
siastica, puta causationcs, id est instrumenta qua;
pertinent ad causas, scu judicia eccIesiastica,dona-
tiones, commulationcs, traditioncs, ex causa scili-
cet acquirendi dominii,putacmptiones,vcnditiones,
testamenta vel delegatioucs : sic enmi existimo le-
gendum pro alteijaliones. Delegata sunt legata, vel
qua;libet novissimaB voluntatis judicia. .Anastas. in
Innocent. I: « In quo loco beatissimus Innocenlius
exdelegatione illustris feminaj VestinK, titulum Ro-
manum constituit. » Augustin. de Tenipor. serm.
76 : 11 Caeterum dispendium magnum est, cum libi
Dominus ad hocdederit ut dispenses, ejus delegata
non serves.» Optat. Milevit. advers. Donatist. lib. i :
« Brevis auri, et argenti sedenti Coeciliano, sicut
delcgatum a Mensurio fuerat, traditur, adhibilis
testibus. >i

Aul manumissioneis clerici in ecclesia per scrinia-
rium sanetx sedis celehrarenl. Julius statuisse me-
moratur, ut manumissiones in ecclesia fierent apud
scriniarium scdis apostolicfe : sed verius est ex
constitutione Constantini hoc introductum, ut ma-
numissiones fiercnt in ecclcsia, 1. 1, c. De his qui in
eccles. manumill., Cujus meminit Sozom. lib. iii,
cap. 9. Manumissiones fiebant in ecclesia apud
episcopum, et apud gesta ecclesia: insinuabantur,
quo tutius esset libertatis beneficium. .\ugustin.
serm. 2. de vit. com. Clcric: n Tamen de laboribus
suis, antequam esset clericus, emerat aliquos ser-
vulos, hodio illos in conspectu vestro manumissurus
est episcopalibus gestis. » Manumissiones in Urbc
fiebant in ecclesia apud scriniarum sedis apostoli-
c«, quia referebantur in scrinium, id est, archivum
ecclesia;,cujuscustodia cst penes scriniarium sedis
apostolicffi, cap. Ad audientiam, dc prxseript.

BENCINI.
Linea 3. — Hic in muUa tribulatione. In martv-
rologio veler. Rcgina;. uti advertit Holstonius in
animadversionibusad martyrologium, consimilia le-
guntur : « Pridie Idus Aprilis, Rom;c depositio Julii
cpiscopi, et confessoris, qui Constantio Ariano filio
Constantini deccm mensibus tribulationcs et exsilia
perpessus, postejus mortcm cum magno dccore ad
suam sedem revorsus est. » Julius nunquam actus
inexsilium; insuperdaninatojulioadhucperaliquot
annos Constantius imperavit. lla;c, ut reor, erant
antiqua gesta Libcrii ; sivc qua; in Liberio inscri
debuerantinfactisadditionibuscatalogis,etindicutis
Romanorum pontificum;ex scribentium vcro osci-
tantia, sicuti in aliis pontificum gestis factnm ad-
verlimus, in Julio insertum est. H;cc vcro additio,
si in Liberio addatur, cxpunguntur reli(|ua, qu;i' dc
communionc curn sccta Rebiiplizantium pcrperam,
ct falso inscrunt. Sicuti a Julio c.xpuncla veriora

A gesta rediluntur: sic Liberio rcstituta spcctabiliora
erunt gesta.

BlMl ET LABBEI.
Linca 3. — Hic in multa tribulatione, et e.rsilio
tnensibus decem. Julium pontiliccm pro exsulibus
episcopis Athanasio, Marcello, aliisque pluribus re-
stituendis, multos labores impendisse, in dubium
non vertitur ; ipsum vero aliquo tempore exsiliura
sustinuisse, prKler Platinam,errorem libri Pontifi-
calis sequentem, nemo, quod sciam hactenus, as-
seruit.

BLANCHINI.
f^otx chronologicx.
CatalogusMtatis Liberiinon solumexprimitconsu-
latum Titiani.et Feliciani (celebrem epochammortis
ConstanliuiMagni)quo consignalur primum Pascha
pontiflcatusJulii ; verumetiamindicat diem notatam
ejusdem sedis exordio, nempe 6 Februarii, quae

n iisdem consulibus anno 337, incidit in Dominicam

" aptam in cpiscopali consecrationi. Error tamen ir-
repsitin summam temporis attributam Julio ponti-
fici, quoe id eodem catalogo sibi non constat, cum
pra'ter annos solidos assignet mensem unum, et
dics sex, eamque summam dinumcret, ex pra;fata
die 0 Februarii, sive vjii. Idus Febr. usque ad pridie
Idus Aprilis. Defectum mensis, in expresione sum-
ma;subtracti per librarios, emendant picturaein ba-
silica S. Pauli prsservata;, qua; duos mcnscs di-
stincteexhibent,expressosetiamin(|uatuorcatalogi3
codicum Italioe vetustiorum,et in Belgico PapKbro-
chii, necnon in Colbertinis fere omnilius, quem-
adinodum et in codicibus Anastisii. Vcrura et in
picturis et in catalogis, qui menscs exhibent cor-
rectosjvitiatus est numerns annorum;cumundecim
tanlummodo videantur in his assignati Julio papa;,
cui catalogus Liberianus et Folicianus attribuunt
annos quindecim signatos etiam nota consulari ad
consulatum scilicet Constantini Augusti V et Galli

G Caesaris (Christi 352) ex memoratis coss. Titiano et
Feliciano 337 : quibus terminis quindecennium in-
tegrum continelur. Conjectari ergo possumus, no-
tas numerales nonnihil fuissedetritasin apographo,
unde hanc epocham descripserunt tum librariusin
catalogo quarti sfeculi sub Liberio,tumauctorpictu-
rarum proximo saculo per a;tatcm Leonis Magni
ex XV : I. VI. librarius catalogi expres-
scrit ' XI : II VI,

et auctor picturarum effccerit XI : II VI.

Restituenda igitur epocha non tam ex figuris nume-
rorum quam e\ pcriocha2 verbis expressis in satalo-
go Liberiano ex die viii Idus Fobruarii, Titiano et
Feliciano coss. (Christi 337), ad diem pridie Idus
Aprilis Constantino V et Gallo Ga^sare coss.(Christi
352), recte complexa annos solidos xv, mens. n,
dies VI.

Comprobatur lectio catalogi ex alio opusculo
quarti pariter saeculi (nempe ex Depositione episeo-

D porum) supra exhibito in Prolegomcnis cx Buche-
rio ; ubi depositio Julii rcfertur ad camdcm
diem, prid. laus .■/jirilis, vin Aurelia, milliario iii
in Callisti : uhi advertendum cst,non esse intelligen-
dum coometerium Callisti via Appia situm, sed coe-
meterium via; Aurclia;,in quo Callistus papa depo-
situs fuit, cui nomen fuit Cffimctcrii Calepodii ab
auctore, uti supra in num. Callisti declaratur.

Hac observationcrcstitulis eporha; notis numcra-
libus,ca;teriquoquocatalogi prodiicti in Prolcgome-
nisad S.Julium inserie l'oiit.Rom.,prffscrtim Italici,
quos diximus fuissc deseriptosex picturis basilica-
rum, suam recipiunt integrilatcm, et assignantur
anni quindecim,menscs duo, dies sex, Julio ponti-
fici.

Notx bi.^itoriivr.
Linca 3. — llic in mulln trihulnliime ct e.vsilio
fuit mensibus x, et ]wsl bujus Ciin.^lanlii morlcm cum.
(jloria reversm est nd sedcm henti Pctri apostoU.

23

ANASTASII BIBLKlTIIl-CARII.

24

Cai-tl.Uiironius arl annum 352 jurc asserit, resccan-
tluni csscascctiinio Julii hoc ad(litanicntum,pcr[,c-
ram illatum iii texlum liililiotliccarii ; cujus con-
textui cognoscitur reiiuguare. Cum enini BiLiliothe-
carii te.vtus ultribuat li. Julio scdisannos undccim,
mcnscs duo,camque temporis suramam inchoct sub
coii^ulatu fcliriaiii (Christi a;ra; 337) cui Muximum
cullcpani loco Tiliani niendose assignat, consequi-
tur.ulJulium pontificem vita functum sentialanno
34fS, nec proptorea supirstitcm ruissc Constantio
Ariano, qui vitam produ.xit ad annum 3G1. In cata-
logis corte nihil prorsus invenitur de e.xsiiio Julii
papa;. Quare transcripla videtur apocope e.x Actis
Libcrii papie Julii succcssoris, et imprudenter appo-
sitainargini al) amanucnsi loco non suo,undc alius
dcscriplor aMjue impcritus inscrciidam putavit in
tc.xtummarginaliannotationircspondentcm.Quodsi
e.\silium lurtassc tolcravit mcnsibus decem sub Con .
slantio Ariaiio pontilcx Julius{cujus tamon indicia
aliunde non suppetunt), rcversio Julii ad sedcm
suam potius contigerit postquam ConstatUins ahiciil,
quam postquam cxccsscril vilu : el mendum ruerit
in rcddciido cx quo obiil Constantius.Cmn legendum
csset ex quo abiit Constantius, verum donec e.xsi-
lium Julii aliunde non doceatur, proximior verovi-
detur sententia putans, ex Libcrii successoris histo-
ria iinprudcntcr excerpta Ikbc verha 1'uisse, vel ali-
quid dctruncatum do c.xsilio beati Anastasii hujus
sectionis beati Julii.

Linca. 5. — Ilic fccil duus basilicus in urhe Bcma,
unnm juxta faruin. etc. Ilanc sacris picturis, et mu-
sivis dccoratam alj eodem pontilico Julio anirmat
Adrianuslin cpistola ad Carolum Magnum,dc cultu
iniaginum sacrarum, lcgcnda in coiicil. general.
cdit. Labbffii, tomo VII, pag. 955, ct in prccccdenti
edit. Binii, tomo III, sectiono poster., pag. 12(5, col.
ubi habetur : « Sanctorum pontilicum Sylvestri,
Marci, et Julii mira; magnitudinis sanctajcorumce-
clcsia; apud nos sunt depicta; tam in musa!0,quam-
quc in ca;teris historiis cum sacris imaginibus. )>

LincaO. — Et omnia nwnumcnta in ecclesiam pcr
jirimiccrium notariorum confccta cclchrarentur, ctc,
vcl inslrumcntu, aut donuliones, etc, clerici in cccle-
sia jicr scriniariiim .■iunrla' sedis cclebrurcnl. Ita
pra;stitum fuissc [^er sa^cula compliira dnrnnt archi-
va Urbis, et Lrbi pruxiina. ProfeiM)!, ■ ; un-

dccimi sieculi ex l'"arlcnsi in tahiil: 1110 v

Uenedieti papa' [Scptimi] et Heniii-i 1: [• : is 111,

indictione .\v, qui suiit characteres auui lUlT. In
his tabulis arehipresbytcr et clerus diaconi.-Esancti
Eustachii cedunt D. llugoni alibali donios positas
Roma; regionc nona, ct cessio celebratur per scri-
uiarium sancta; llomana; Ecclesia; his vcrbis :

« IN N. D. D. SAL. N. L X. (/« nomine Uomini
Dci Sulvatoris nostri Jcsu Clmsti. )\nno Deu propitio
ponlilicatus dumini nostri Bencdicli summi pontili-
cis, el universalis jiapic in sacratissima sedc bcati
IVIri aposloli V,ot imperaiilis doniini nostri Ileurici
a Deo coronati magui, el pacilici imporatoris
aiino ejus 111, per indict. xv, mcnsis Januarii dic
23. Certum ost nos l'elrum religiosum archipres-
bytcruin vcnerabilis diaconia;sanctiChristimartyris
iCuslachii, qui appcllatur in Platanis, scu Joannem
secimduni, alque Eustachium terliiam rcligioso.s
picsbyteros Jaiu dicla; diaconia',conseatienle in lioc
nobis cuncta congregationo preshyterorum Dci
cjusdcm veri, diacoiii;e sancli Eustacliii h.ic die ces-
sissc, atquc tradidisse, etc, domos, etc, positus
Ilom;e regione noaa in Scorticlari inler Tbermas
Alexandnnas, cl intra hos lines. Ab uno laterc tc-
nenlem Benediclum prosbylerum, qui est juris no-
slr.-u diaconi.T sancli Euslachii.et oraloriiiin Salva-
toris tui ((]iii supra) doniinc Ihigo exiguealibascon-
cambialor, ctc. (Juaiii scribendain rogaviinus scri-
ni;uiiiin sauela; Uoman.i; Eeclcsi;e iii uicnse, el in-
diclione suprascripta xv. t Pelrus arebiprisbylcr de
diaconia sancli Christi marlvris Euslachii'in hoc

A. concambiat. Mm. (Manu mca.)j Joanncs presbytcr
socundus mm. ss. (munu mca suhsinnari) f Eusta-
chius prcsbylcr tcrlius nini. j Benodictus prcsbyter
mni. t Ailrianus presbylcr nim. Joannes Dei nutu
judex. t Ego Gcorgius Doniini gratia arcarius san-
cta; apostolica; scdis. t Marinus gerinanuc domini
Crcscentii urbis Rom.e pr.ufecti. Ego Petrus scrinia-
rius sanclffi Romana; Ecclesia; q. s. (ijui supra.)
scriplor hujus chart.TS per tertium subscriplionesct
tradilionem factam complevi, et absolvi. >•

Placuit inscrcro hoc documentum,non modo futu-
rum spccimen scrvata; legis a siEculo quarlo ad un-
decimum, celebrandi scilicet cessioncs, et permuta-
lioncs fundorum pertincntium ad Urbis eeclcsias
pcr scriniarium sancla; sedis aposloliea;, cum sub-
scriptionibus C()ntrahentium,eljudicium,ac notarii
gancta; scdis, ct nobilis viri, qualis erat Germanus
pncfccti Urbis (et ibrtasse adhibcbatur ut testis)
unde constet de accurata administriitionc rerum ad
n titulos, ac diaconias Urbis pcrtinentium ; sed ctiam
indicium fulurum apiid poslerns consuetudinis nun-
quam inlermiss;c dividcndi Urbem iii regioncscivi-
les xiv, ab Aiigusto institutas in Actis furensibus
(quarum in nonasitaest diaconia sancti Eustacliii),
etcomprobaturum nomina Thermarum Alcxandri.et
oratorii sancti Sulvatoris, nostra ctiam a;tate pra;-
servata una cum Platanis, unde cognomentum ac-
coeseral diaconia; sancti Eustachii in 1'lutanii lunc
appellata;.

CIACONII.

Linea 3. — llic in multa Iribulatione, cl cxsilio
fuit mcnsihus dcccin. Confutatur commentum istud;
nam nee cxsilium unquam subiisse legilur: ct ipse
obiit anlo Conslantini morlcm:qua; quidcm tum e.\
Gra;cis et Latinis scriptoribus, tum etiam c.\ Atha-
nasio quivis clarissime potcst cognoscere.

PAGII.
rv Sanctus Julius, nationc Romanus, es palro Ru-
stico sanctum Murcum cxcepit.ordinatus die sexta
Februarii.qua; anno treeentesimo trigcsiino septimo
in Dominicam incidcbat. Eo scdcntc univcrsus
Oriens tumultuabatur ob ha;rcsim Arianam.cl Aria-
norum odiiim in S..\thanasium episcopum Alexan-
drinuni. Anno trecentosimo quadragesimo primo
celcbratum cst eoncilium .Xntiochcnum, cui occa-
siouem dcdil dcdicalio templi .•\nliocheni, quod a
Constantino Magno inchoQtum,subConslantio .ibso-
lutum cst ; undc Alhanasius in libro dc Synodis ait:
Antiochiw novum siinodum per cuu.sam Encmiorum
cocfierunt. Quarc Constantius imperator Arianus,
pr.Ttcxtu hinjus dcdicationis.Oricntiscpiscoposcon-
vocavit. llanc synodum Arianorum concihabulum
credidit Baronius, et oiiincs alii post cum usquead
Schclcstratium, qui in libro, quem edidit de sacro
.\ntiocheno concilio, ostendil quadruplici litulo
synodum Antiochcnam impctitam fuissc. Primo,
,. quod Arianoruin conciliabulum fucrit. Secundo,
" quod .\thanasiurn dcposucril. Tertio, oufid lidcm
pcrvcrteril. Quarto qnoil disciplinain ccclesiasticam
iinpugnaril. Scd vir doctissimus ibidem ostendit
h;EC quatuor non convcnire jirimordiis Antiochcn.i;
synodi a nonaginta Patribus celebrata-, sod lini. aiil
novissimis Antiochcni coneilialjuli, a qu.idraginta
circiter Eusebianis celebrali. actis.

Cum vcro ante illud conciliiim Eusebius Nicome-
diensisepiseopusIe.g:itiotiem misissel <'ul Julium llo-
man.v urbis opiscopum^rogans, ut causa; Atbanasii
Judex ipseesse vellet, Julius S..\lhanasium ctEusn-
bianos Romain cvoravil : ubi nostquam advenit
Alh.inasius, Julius Elpidium el Pniloxenuin presby-
terns suos in Orienlcm misit, Kiisebianos ad syno-
duni Uoinanam evocnluros.Eiisebianiab his Rum.iiu
nd causam diceiidam citjiti, audilo nomine ecclesia-
stici Jiidicii, .ideocontn^iiiuerunl, ut ad solitas arlos
coiivcrsi.Julii prosbylcros ullra dieni synodo pra;!!-
nitaniaJulio,dclinuerinl,vanasqucpra;tulcrintexcu-

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. JULIUS.

26

sationes,quod metu Persici belli.Romam ipsis pro-
ficisci non liceret. Quare concilium Romanum jam
antea indictum Julius celebravit anno 342. Huic
adfuere quinquaginta cpiscopi, oura VitonisSylve-
stri pontificis in Niccena quondam synodo legali.
Ibi causa S. Alhanasii ad examen vocata est, isquc
communione et episcopatu dignus judicatus, ut
purus criminum, quaj ipsi aflinxerant Eusebiani :
lecta; sunt in concilio litteree Eusebianorum ad Ju-
lium papam,synodi Anliochena3 nomine data^, quM
stylo insulenti 'et contentioso erant scriptai.et mul-
tiplicem adversus pontificem querelam continebant,
lis respondit ex concilii sententia pontifex, cujus
epistola, quam refert S. Athanasius apologia ii ad-
versus Arianos, insigne est ecclesiastic;e disciplin»
promptuarium.

MarcellusAncyranusepiscopus,quiannotrecente-
simo trigesimo sexlo in synodoConstantinopolitana,
in qua S.Athanasius exsulare jussus est,episcopatu
depositus,et exsilio multatus fuerat,quique ad se-
dem suam reversus,iterum de hasresi accusatus, in
dicto concilio Antiocheno damnatus fuerat, in hac
synodo Romana coram Julio papa causam dixit.et
innocens declaratus est; Athanasius quippe iu epi-
stola ad solitarios de eo seribit : Ille autcm lUmam
profcclus, sese innocentcm docuit : sed communionem
ante ipsi Julius non restituit, quam fidei professio-
nem in scriptis illi tradidisset,quam refert Epipha-
nius ha;resi Lxxii.Verum est Baronium existimare,
eam professionem fldei non esse eam quam Julius

fier omnia consentientem esse traditEcclesiK catho-
iCiTc.quod licet in ea multa ad Arianorum impieta-
tem confutandam reperiantur; tamen quod polissi-
mum exigebatur a professore catholico, nomen
consubsiantialis in ea non legatur. Sed silentium
illud Marccllo minime vilio vertendum; cum nullus
eum accusaret, quod non crederet consubstantiali-
talem,quam subscripserat et defenderat in concilio
Nic;eno ; sed tantum ei imputareturerrorcontrarius,
Sabellianorum nempe et Pauli Samosateni. Porro
licet Marcellus tam in hac synodo Romana, quam in
Sardicensi, de qua mox absolutus fuerit, eum ta-
men ab h«resis suspicione liberare aliqui frustra
conlendunt,cum ab Athanasio.et postea ab omnibus
haireticus agnitus fuerit, ut videre est incrilicaHa-
roniana ad annum 347, et apud Schelestratium in
dissert. iii, de sacro concilio Antiocheno, cap. 5,
ubi observatur ejus hsresim nonnisi post multos
ab ejus obilu annos innotuisse.

Post synodum Romanam Eusebiani improba ite-
rum audacia, in Ecclesiis perturbandis,insidiisquc
Athanasio tendcndis,usi sunt.Quare Julius ponlifex
causam Athanasii ad Constantem imperatorein re-
tulit,et commcndavit.ut apud fratrem Constantium
pro cjus in sua sede restitutione ageret. Constans
ad Gonstantium fratrem hac de re scripsit,ct ambo
imperatores concilium Sardica;, qua; urbs confinis
est Illyrici, Mysise,et Thracias in annum trocentesi-
mum quadragesimum septimum indixcrunt, ut ma-
nifestc patet ex eadcm Athanasii secunda apologia,
ex ejus epistola ad solitarios, et ex ipsa synodica
epislola Patrum synodi ad omnes episcopos. Huic
synodo trecentos fere episcopos intorfuisse auctor
cst Athanasius in dicta ad solitarios epistola. In ea
S. Athanasius, Marcellus Ancyranus, Asclepas
Gazensis, et alii ab Eusebianis inique damnati,
absoluti sunt. Epistola synodica ad Julium pajjam
scripta, in qua illa vcrba nolatu digna sunt,quibus
egregie assei-itur Umnani pontificis primatus : lloc
eniin ojitiiiiKni cl coni/niciiti\siiiiuin essc vidcliitur, si
ad caput, id est ad Vctri apostoli scilcin, dc simjulis
riuilniscwniue provinciis, Domini rcferant saccrdotcs.
IdiMii conslat cx epistola synudica ad Ecclesiain
AlexandriiKim, et ex epistola synodica ad omnes
episcopos, qucc a S. Alhanasio apologia ii relcrun-
tur. Viginti canones ab ea synodo condilos iiume-
rant Gricci; viginti ct unum Latini. Tertius, quar-

A. UiSjCl septimus canonjus appellationum inepisco-
porum causis asserunt Romano pontilici, ad hono-
randam sancli Petri apostoli memoriam.

Ex iis quidam asscrunt, sed falso, jus appcUatio-
num ad Romanam sedem non confirmatum, scd in-
stitutum a concilio Sardicensi ; nam hoc ipso quo
Romanus pontifex exjure divino omnium episcopo-
rum primus, et casteris jurisdictione superior, ac
Ecclesiae caput, conscquens est, ut ad ipsum epis-
copi, cum injuriam patiuntur, appcUarc possint.
Quarejus appellationumepiscopalium ad Romanam
sedem pontiiicii primatus appcndix est. Et revera,
inquit Perronius cardinalis in Replica ad responsio-
ncm Magnffi Britannia3 rcgis cap. 3, si jus illud a
concilio Sardiccnsi institutum esset, qua ratione
Julius Uomaniis |'iiMlir.\ |iUii-ibus anto concilium
illud annis h.i.T ;hI Kii- ■lii;iuos scripsisset :« Opor-
tuit secundum caiiuucui, il non isto modo ,judicium
fieri ; oportuit scribere omnibus nobis, ut ita ab
n omuibus,quod justum esset,decerncretur. Episcopi
enim erant, etnon vulgares ecclesiffi,qui ista patie-
bantur,sedquas ipsiapostoli ad fidem instruxerunt.
Cur igitur et in primis de Alexandrina civitate nihil
nobis scribero voluistis? .^n ignari estis hanc con-
suetudinem esse, ut primum nobis scribatur, ut
hinc, quod justum est, definiri possit? Quapropter
si istis hujusmodi suspicio in episcopum concepta
fuerat, id huc ad nostram Lcclesiam referri opor-
tuit. »

Petrus de Marca lib. vii de Concordia sacerdotii
etimperii,cap.3,existimat jusin Sardicensi synodo
qua^situm episcopo Romano, diversum prorsus esse
a judicio appellationis, nihilquc aliud ei conccssum,
quam ut decernere posset causa3 retractationem.
Verum jam \iris doctis observatum,synodum hanc
non solum jus concedendi revisionem, sed potesta-
tem judicandi appellationes ab episcopis depositis
factas ad Romanam sedem, pontifici Romano assc-
ruisse et confirmasse. Qua^ contra hsec vir doctissi-
L musa[fert,ab aliis confutata,ostensumque appella-
tionum usum.tum in Ecclcsia Orientali, tum in Oc-
cidenlali post conciHum Sardiccnse frcquentem
fuisse; ejusque iniqua perperam detrudi ab codem
praisule ad concilii Trullani tempora in Ecclesia
Gr.-Bca, et ad octavum sKculum in Lalina. De his
legendus Natalis Alexander sreculo iv. Porro cano-
nes in hoc concilio Sardicensi sancitos explicatChri-
stianus Lupus in parte i decretorum et canonum
synodorum generalium et provincialium.

Ursatius et Valens episcopi Pannonii,hicMursiffi,
ille Singindonis, qui in suspicionem Ariant-e h<eresis
venerant, ideoque a synodo Sardiren^i damnati fue-
rant,libellumsupplicem porrrxnunl s\nndo Mcdio-
lanensi eodem anno trecenlcMinn m'|iIiiuo congre-
gata;, quo Arii et Photini perfiiliaiii damnabant, a
qua susccpti sunt in oommunionem. lla;c synodus,
qua; oelebrala est pr;esentibus Julii papa; legatis, ul
testalur S. llilarius in IVagmentu de synodis, vel
D presbyteris Ronian;e Fcclesi;e pni^seiitibus, ut docot
epistola concilii Arirainensis,liabila est, ut in Pho-
tini episcopi Sirmieasis hasretici causam inquirere-
tur, ut ibidem habet Uilarius. Numorosam 1'uisse
synodum oportuit, cum de statu melropolitani epi-
scopi, et dc causa fidci agcretur. Prima autem Pho-
tini damnatio factaesl in hac synodo Mediolanensi,
ct repetita a Julio papa in synodo Romana biennio
post habita; ct tandem in synodo Sirmiensi ann.i
treoentesimo quinqiKigcsiino primo, quadrienni.i
post Mediolanenseni.in qua ullinia Photinus primo
damnalus ac depositus est. llarum trium synodoruni
epocli;e in eritica liaroniana exacte discnss;e.

Porrn Pliolini h.-eresis haic fucre capita. Priino :
Deuiu s.ililariiim csse, el more judaioo oonlilendum
elVuliii, iiullam Verbi divini,aut Spiritus saucli pu-
tans esse ]iersonam,sed uiiara esse Palris, et Filii,
ct Spirilus s;iiicti operatiouem praidicans. Scoundo :
Chnstum inilium accepisse ex Maria.et nierum esse

27

ANASTASII BIBLIOTAECARII.

28

homincm asscruit, fiii.r constaiit cx Epiphanio h;f-
resi LXXijTheodoreto, iib.m ha^rclicarum Fabular.,
ct aliis.

Julius pontitex Simiicnsi synodo non diu super-
vixit ; obiit cnim dio duodccima Aprilis anni trecen-
tesimi quinquagesimi sccundi, postquam sedissct
annos quindecim, mcnscs duos, dies scx,ut logitur
in chronico Damasi. Sepultus esl via Aurelia, in
CQ^metcrio Calcpodii, indcquc postca translatus ad
basilicam sui nominis, sive Sanctm Mariai transTi-
bcrini. Tribus ordinationihus niense Decembri, le-
cit prcsbyleros decem et octo, diaconos quatuor,
episcopos prffiterea novcm pcr divcrsa loca ordina-
vit.

Ex omnibus Julii papa: scriptis supersunt dua;
tantum epistoku ab .\tlianasio in apologia secunda
relata; ; quarum allcra ad Eusehianos, altera ad
Ecclesiam Alexandrinam missa. Duaj vero decreta-
les, qua; sub ejus nomine circumleruntur, quaiquc
in cditionibus conciliorum legunlur ad Oriontalos
scriptai, et epistola Orientalium ad ipsum Julium
supposititia; sunt, ct consarcinata; ex variis Lalino-
rum scriptorum fragmentis a decretalium labrica-
lore.

Joannes archiepiscopusNicosnus in epistolade dic
Natali, quam C.onbelisius cx Gra^co transtulit. ct
adnotatiouibus illiislravit.narrat Cyrillum Jcrosoly-
mitanum episcopum ail Julium pontilicem litteras
dedisse,quibus moncrct impossibile esse ul in Epi-
phaniaj solemnitate triplicis solcmnitatis mcmoria
in sacris ac inter se distantibus loeis poragoretur,
inter quas celebritatcs, cum Nalalis Domini csset,
ex Jacobi fratris Domini, sive traditione, sive per-
missionc accidit ut llomL-e optime re discussa, et di-
ligcnti, quam adhibct supputationc adhibita,Natalis
Domini verum dicm in 25 Deccmbris incidere con-
starct : « Inque hunc modum, inquit, Julius Roma-
nus p.atriarcha menses HebrKorum atque Roma-
norum composuit : a quo tompore coepit Romana
Ecclesia li-ctisgaudiis colebrare Natalem Salvatoris
diem 25 Decembris, tradiditque celebrandam uni-
versis Ecclcsiis. » llinc addit D. Basilium non modo
in suis Moralibussignasse Salvatori.-: Nalalem diem
25 Deccmbris, scd Grogorio Nazianzeno in manda-
tis dedisse.»! sijnodo Consla»linopolitann promuhjnri,
ac cdebrnri 25 Dercmhris, quanquam (]uidain non
assenserint; landem sub Arcadio ct Ilonorio. dum
hic Bizantium aliquando accedcret,cooperante san-
Cto Joanne Chrysostomo.ct ex Cypro acccrsito san-
ctoEpiphanio, delinitum quoquc in Oriente essc,
ut eadcm die 25 Decembris Natalis Domini celc-
brarelur : quibus assensum et rcliqui dcinceps
patriarcha; dederint. Sub Ilonorio autem fcstum
Natalitium jam Rom.T ritu solemni celebratum,ita
narrat : Romnni sua die nnlnlc Domini cekhranint,
rum leclionihus pcrfcctis, mullisijuc troparii.t alquc
modulis. Exstat ha>c Joannis Nicwni epislolatom.il
Auctarii bibliothoc.Ti Patriim, pag. 31 i.

IhTc consonant cum his, qua: habet Grogorius
Nysscnus cpiscopus, initio orationis funcbris in S.
liasilium fralrem, in qua, poslquam locutus ost de
festis qua; nra;ccsscrunt Chrisli apparilionem, seu
Natale, ita nabet : ■. Sed primam cckbritatom una
cum aliis non numero : nam qu,x> proptcr divinam
iiiiigoniti Filii apparilioneni per partum Virginis
l'''stivitas instituta esl, oa non simpliciter sancta cc-
lebrilas cst.sed sancta sanctarum, et celebrilas ee-
lebritatum. Igitnr, qua; hanc consequunlur numere-
mus.Primum nobis apostoli ct prophctic spiritualis
coctus initium fecerunt.sunl autcm hi : Stephanus,
Pelrus,Jacobus, Joanncscl PauIus.Dcinde post hos
conservalo ordine suo.paslor el magisterpr.Tsentem
nobis celebritalcm ausplealur, •■ ncmpe liasilius,
cujus festum Grajci prinio Januarii dic cclebrant,
quem dicm ex Ciregorio Nyssenoanlecesserat appa-
rilionis Christi pcr pnrtum Vinjinis fescivila.t; post
quam colebrabatur solemnilas S. Stephani proto-

A niarlyris.quamproximescqucbaturapostolorum Pe-
tri Jacobi, Joannisetl'aulilestivitas,qu;eunaeadem-
que dic agcbatur, ut idcm S. Grcgorius nos docet in
oratione de Inudthus S. Slcphnni. Deinde setjuebatur
celebritasS. Basilii die [irima Januarii.Eumdcm mo-
rcm dc celebratione Natalis ot Epiphania; in Ecclesia
sua obtinuisse, tcstis est Gregorius Nazianzcnus in
orat. 49 in Epiphaniam, p. 632, uhi Nativitatis Do-
mini,ct magorumadorationisfcstivitatem,dc<]u;ipc-
culiaremorationemhabuit,abEpiphani;e festodiver-
sam fuisse diserte alTirmat : » At Christi uuidem
Nativitas apta solcmnitatc prius tum a festi ducc.et
auspico, tum a vobis atquc adeo ab omnibus, tam
qui in mundo versantur,quam qui in mundo subli-
miores sunl colcbrata est,etc. .Nunc vcro aliaChristi
actio, aliudque mystcrium sequitur, >• nempe Epi-
phania, qu.-c ideo post Nativilatcm celobrabatur.

Joannis Nicami narratio etiam conlirmalur ex iis,
qua; habet Chrysostomus in sermone 35 de Christi

r> Nativitate, qui exstat tomo V cjus Opcrum, pag.
U)C>, scilicet antc decem annos idcm festum Nalalis
Doinini, seorsim ah Epiphania, die 25 Decembris
colcbrari cu;ptum fuisse. Erat tum S. Joanncs Chry-
sostomus, quo temporeeam orationem hahuit, non-
duiii episcopus, scd preshyter tantum Antiochenaj
Ecclcsi;r, ut oslendil Comficlisius in notis ad lauda-
tam Joannis NicaMii cpistolam ; sed sivc orationcm
dixcrit Antiochia;, sive Conslantinopoli, vix decen-
nium privjleriissc docct, ox quo Nalalis Domini ve-
rus cognosceretur : Et (iuidem,\nqmt, nondumdeci-
mus nnnus est, ex (juo hic ipse dics manifeslc nobis
innotuit. Pergit deindc nanarc ex Ecclesia Occi-
donlis, in qua Natalitii dioi antiqua traditio erat, in
Oriontalem, ita ejus cclebritatem rediisse, ut non
omnibus statim arrideret, Dominum mense Uecem-
bri natum esse : Uicdies cum ab exordio iis, qui in
Occidcnte habitnnt, corjnilus fuerit, nunc ad nos dc-
mum, non anU multos annos Irnnsmis.^us. Dicit po.st-

p ea dissensionom hujus rei inter doclos fuisse, aliis

'-' cam tanquam rcm novam rcjicicntibus, aliis vero
tanq^uam antiquilati ctiam Oricntalium consonam,
sed jam diu antiquatam suscipiendam et restituen-
dam contondcntibus. Grctzcrus quidem ad caput 8
Godini negat hanc homiliam csse S. Chrysostomi;
cidom tamen validissimis argumentis astruunt,
tam CasaubonusExorcitatione 2 in Baronium.quam
Combclisius loco luudato. Vidcndus hac dc re Flo-
rontinius in notis ad martyrologium Hieronymia-
num Excrcitatione 2, pag. 195 et sqq., ubi cliam
fuse disserit de pervigilio cjusdeni festi. Lcgcndus
itidem Zacagnius in prasfationc tomi I ad Collecta-
nea monumentorum vetcrum Ecclesia; Gn-cca; ac
Latin.-e, num 33, ubi cxislimat verba sanrti Chry-
sostomi superius rolata, intelligcnda esse de Anlio-
chcni patriarchatus Ecclcsiis, in quibus .Epvptio-
rum more,una eadcmquc die.Epiphania; el Nativi-
iatis fcstum antiquitus agebatur. Non me latet Com-
bensium laudalum srribero JoanniscpiscopiNic.Tni

D cpistolam dc dic .\atali novam csse, ct fabulisplc-
nani : scd .]uidi]uid hac do re sit,qua;ex easuperius
retulimus, fabulis accenscnda non sunt, cum con-
tirmata quodammodo vidcantur ex duobus sanctis
Gregoriis Nysseno et Nazianzono, ac sancto Chry-
sostomo locis citalis.

C.,Tterum quo pra;cisc tempore feslum Nalalis
Christi celebrari cccperit, incerfumomninoremanel.
Ccrto Clementis.-Mexandrini a;tate, ideoque sa;cuIo
secundo oxcunte.vcl nondum eclebralum,vel pecu-
liaridiei aflixum non fuissc, saltcm in .Kpyptoubi
vivebat, et in provinciis vicinis, deduco ox libro i
Stromat., ubi circa fincm srribit : Sunl autfm (jui
curiosius Nalali Domini non solum annum,sed cliam
dicm addunt. ijucm dicunt 2i' nnni .\uijusti, in 25
Pacon. id est vigesimum diom mensis Maii. non
vcro dieni dccimum quintum, ut quidam vnluiit;
moiisis enim Pacon .Egyptiorum inilium ducit a
die vigcsima sexla Aprilis nostri. Et paulo post :

29 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. ~ S. LIBERIUS. 30

Quin etiatn dicunt ex iis aliqui euni natum esse 24, ^. Ab illo tempore Natalis Christi festivitas in Oriento

vel 25 Pharmuti, kl est die decima nona, vel vigesi- mense Dccembri celebrari cccpit, remanentc tamen

ma Aprilis nostri; mensis enim PharmutiCgyptio- pristina. Januario mense, Epiphaniorum solemni-

rum incipit vigesima septima die Martii nostri. Ex tate. Sed ali.-e tunc causai illius appellationis et fes-

quibus necessario inferendum videtur non solum tivitatis reddi cccptK ; nam qui dies prius colobatur,

natalem Domini petuliari diei aflixum non fuisse, vel celebralur ut Natalis Christi, jam cultus est ut

sed etiam non fuisse tunc celeliratum.sicut celebra- baptismum ejus representans, et Magorum adven-

tur ejus baptimus, quod tradit iilcni eliiMuens Ale- tum. Qua de re legendus idem Chrysostomus in

xandrinus \biAmi : BasUiilis (ni/nn s(r/iii<'ics, in- Oratione de Baplismo Christi, et Hieronymus, lib.i

quit, ejiis quoijue biiptismi dicin cclclrdiit.totamprx- Comment. in Ezecliielem. Hkc ex Gothofrodo lau-

cedcntem noctcm i7i lectionibus transiijcntes. dato, apud quem piura.

lllud tamen certo constat pricis Ecclesis tempo- Hanc utramque celebritatem tunc fuisse divisam

ribus, et post Clementem Alexandrinum, festum cnnslat etiamexlaudatalegeTheodosiiJuniorisimp.

EpiphaniiE idemfuisse ac festum NatalisChristi,quo de speetaculis ; in ea enim Natalem et Epiphaniam

scilicet Savator noster mortalibus sese conspicien- Chrisli diserte distinguit imperator. Hasc tamen in-

dum prffibuit, et Epiphania tam Christi Nalalem, stitutioabomnibusOnentalibusreceptanonest.Nam

quam adventum magorum, et Christi baptismum Abulpharaius in historla Dynastiarum,p.94,mentio-

signasse, ut demonstrat Dionysius Gothofredus ex nem facitepistob-Bannoquiagentesimoquinquagesi-

SS. Patribus in commentario legis ■> Theodosii Ju- moprimoaJustinianoimperatoreadepiscoposscrip-

nioris de spcctaculis, anno quadringentesimo vige- n t;c,exquaidnobisinnotcscit: u Anno,inquit,vigesimo

Bimo quinto datc-e.Festumautem Epiphanias celebra- quinto imperii sui, adomnesubiqueepiscoposscrip-

batur, tam in Occidente, quam in Oriente mensis sit,ut festumNatalis celebrarentvigesimoquintoCa-

Januarii sexta die : deOccidente testaturAmxnianus nuniprioris(Decembrisscilicetnostri)etEpiphaniam

Marcelliuus scriptor gentilis, lib. xxi, cap. 2 ; de sextoCanuniposterioris (videlicet mensis Januarii);

Oriente vero testes sunt Epiphanius, lib. iii, etCas- dictoqueejusporuerunt,e.xceptisArmenis: illi siqui-

sianus, collat. Iib.x,cap.2,et quo tempore Ghryso- dem morem priorem retinuerunt,quo utrumque fe-

stomus habuit orationem primam in Pentecosten, stum eodem die celebrant. » Porro Armeni, ut id

tres tantum, praiter Dominicum, dies festi coleban- obiter notem.qui Justiniani imperatoris decreto pa-

tur, scilicet Pascha, Pentecoste, ct Epiphania, seu rere renuerunl, jam inde tempore Gregorii Hlumi-

nataleChristi.PosteaConstantinopolitani a Romanis natoriscirca Constantini Magni temporafidemChri-

edocti.quartum festum addidere, et diem Natalis a stianam receperant, sed anno quingentesimo trige-

die Epiphaniffidistinxercetquidcmpaulopostquam simo sexto seabEcclesia abstraxerant, etEutychia-

divus Chrysostomus prfedictam orationem l,in Pen- nam hieresim profltebantur. Qua de re legendus

tecosten, quae tomo V ejus Operum exstat, habuit. auctor criticae BaronianE ad annum Christi 535.

XXXVII. SANCTU.S LIBERIUS.

ANNO CIIRISTI 352, CONSTANTINI 16.

51. Liherius, natione Romanus, ex patre Augusto [a), seclit annos 10 menses 7, dks 3. Fuit
autem [b) temporidus Constantii filii Constantini usque ad Constantinum (c) Augustum ter-
tium {(l). Hic (e) exsilio deportatur a Constantio, eo qicod noluisset hxresi Arianx consentire,
et fecit (/') in exsilio anuos duos [g), et congregantes se sacerdotes cum consilio Liberii ordina-
5 verunt in locum ejus {h) Felicem presbyterum (i) episcopum, vencrabilem virum, etfecit concilium
Felix, et invenit 2 presbyteros consentientes Constantio Augusto Ariano nomine Ursatium, et
Valentem, et exegit {j) {k) eos in concilio quadraginta et octo episcoporum. [l) Post paucos aulem
dies zelo ducti Ursatius et Valens, rogaverunt Constantium Augustum, ut revocaret Liberium de
exsilio, ut una tantum communione participarent, [m) extra secundum baptismum. Tunc missa

10 aucloritate per Gatulinum agenlem in rebus, simul Ursalius et Valens venerunt ad Libcrium
(n). Qui consentit prajceplis Constantii, ut una participatio conveniret communionis cum ha;-
reticis tantum, ut non rebaptizarenl. Rediens autem Liberius de exsilio (o), habitavit in
ccemelerio sanclse Agnetis apud gennanam Constantii, ut quasi per fjus intervenlionem,
aut rogatum redirel Liberius in civilatem. Tunc Constantia Augusla, qua3 fidelis eral Domi-

15 no Jesu Christo, noluil rogare Conslanlium Augustum germanum suum, quia senserat consi-
lium doli. Eodem temporc Constantius una cum Ursatio, ct Valente convocaverunt aliqiios,
qui ex fide Ariana erant, ct quasi facto consilio misit, et rcvocavil Liberium de coemclei io
eanctoB Agnelis, et ingressus Romain in ipsa hora fecit Constantius concilium cum hxreticis

NOTUL.E MARGINALES FAnUOTTI

(a) B, annns 15, m. 4, d. 1. (/<) B, Constantii.Juliani, Joviani, Valcntiniani, ot Valcntis Imp acnss Con-
Btantu V, et Calli ad Lupicinum, ot Jovinnm coss. (c) C, Constantium. {d) C, Octavum. (c) Videliaron.
ail annum Dom 355. (/) C, fuit. (.7) C, Iros. (/() B. prohul ab tuvrcslicis tanlum clcclum,non consilio Lihcrii.
(i) Baron. dmconum fncit, loc. cil. (./)* ejecit. (li)' damnavil (/) Vidc Baran. anno 3.57. (»;,) B. nciial Brian.
tunc rebaptixasse, ad nnnos 357. (n) Liberii lapsus, dc ipw Ruron.anno 3.57. (0) Baron. loc.o ril. 'id refcllit.

31 ANASTASII BIBLIOTHECAUII. 32

sitnul eliani ciim Ursutiu et Vaktilc, el ejecit Feliccni de cjjisrojjalii, /jui erat catholicus ; et revo-

20 cavit Lihcrium.

5S. Ab eodcin die fitit ]je?-seculio in clero, ita ut intra erclesiam jjresbijteri, et clerici nccaren-
tur, ct inai yi'io coronarentur. Qui Feli.f dcjjositus de ejjiscopatu, /labitavil in pncdiolo suo, via
Portucnsi, tibi et [a) requievit i« jjace iv. Kal. Augusti. /ngressus Lihcrins in urbem Romanam
VI Nonas Augusti consensil Constantio[b) lixretico, non tamen i-ebajjtizatns cst Liberius sed con-
S smsum jjrxbnit, ct tenuit basilicam beati l'etri apostoli et beati Pauli, et basilicam Conslan-
tiuianani aunos sej)lem. Et perseculio magna fuit in urbe Romana, ita ut clerici et sacerdo-
tes ncque in ccclesias, ne(|ue in baliiea habercnt introitum. Hic Liberius ornavil de ic) plali-
nis marnioreis pelris scpulcrum sanctoe Agnetis maityris. Omnes itaque anni Felicis in ejus
ordinationc diiiumiTaiilur. llic fecit basilicam nomini suo juxta macellum ('</j Libire. Ilic

10 fecit ordinalioiifs duas in urbe Homana per mensem Uccembrem, jjrcsbytcros decem el octo,
diaconos (juinque, episcopos per diversa loca decem et novem. Qui eliam sejyuUus est in cw-
metcrio Priscilhv, via Salaria, octavo Kaicndas Maii, et cessavit ejjiscopatus diebus [e) septem.

CATALOGUS SUB LIBEHIO

Liberius liiil Irnipni ilius Cunslantini, ex dic -Xi Kalend Junias in diem... a consulibus Constan-
tio V ct CoiistaiUiu Cu^sare.

NOTUL.E MAllOINALES FABROTTI.

(o) causam pcrsccul vidc in Bar. l. cil. Baron nnno 357 prohat murtyrem fuisse. (6) iVoH consensi.w in
lixresim proial liur. l. cit. (c) 6', plaloneis. (</) Liviaj.Basilica S.Maria; Majori3,tcstc Baron. (c)CU, se.x.

VARI.E LEGTIONES

Apud eunidcni ex cod Frehcri. A

jVi/m 51, linca 1, B, m. 3, d. k. linea 3, A B,
Conslunlium A B, annos 3. lincu 4, A, tunc con-
grcgati saccrdotcs. H, ct congrcgans sacerdotcs
cuni conoilio eorutn Dibcrius in locum suuui ordi-
navit Felicem. linea 7, A, et ejccit. B, damnavit.
linea 13, A cl 13, rcbaptizarenl : tunc revocavcrunt
Liberium de c.Ksilio ; rediens autem. linea 18 A,qui
ex focc. B, sco a.

yum .52, Un 8, A, ornavit dc platoncis. B. lato-
mis. lin 11. ,\, presb l'J. lin 1'», A B, diebus (i.

£.1- cod lieij Maz et Thuan.
Num5[, linea 1, ex palre Ligusto, sed coircctum
Aug (j1/, Liguslo) : sodil annos G, m. 3, d. 4. Fuit
antcm temp Constantis ha-r filii Constantini (.l/.temp
Consliinlini h;m-). linca 4, et fuit in exsil. cdila
lc(-liii iiiclior. linca ciid trcs congregalis itaquc sa-
ccnliitit)us cum consilio eorum ordinaverunt cpis-
copuin rdiceni presbytcrum in loco ejus, virum n
vcncrabilem. Qui Felix fecit concilium cum episco-
pis 48, ct invcnit 2 prcshyteros,Ursacium ct Valcn-
tcm.oonscnticntcs Constantio A., quos ah Ecclcsia
sequcstravit.Posl pauco? autcin dies ducli Ursacius
et Valens zelo malo, rog C. A. ut revoc L.ah exsilio,
et unam tantum communioncm cum eo participa-
rent secundum haplismum (M, id est sccunilum
haptismum). Tunc missa auctoritate per Catholi-
cum ag. in reh et simul vos. /;n<,'(i 12, ut una par-
ticipalione cominunionis conveniret cum h.-rrelicum
tantum, ut non rcbaplizarent.Tunc rcvocarunt Li-
hcrium de exsilio.Rcilicns aulem Liherius hahilavit
in cimiterio S. .Vgn. apud pormanam Constantii A.
ut i|. p. c. i. aut r. rodirot in civitalem. Sod Cons-
ianlia A. (juia lid. e. D. nostro Jesu C. linca 18,ron-
vocavil aliquos q. e. f. .-V. erant, el facto concilio
misil et r. L. dc cim. S. Agn. ct Fclicoin, qui crat
catliolicus, ilc enisropatu ojecit (.1/, et ingrossus
Roiiiam in i|)sa nora fooil Conslantius .V. ronciliuin p
cuin ha>relicis, siinnl eliain cum Ursalio.el expulil '-'
Fcliccin dc episcopatu, qui eral calholicus, el rcvo-
cavit Liberium. Ab codem d.)

Num 52, lin 1, ab eodem die fuit persin cl.itaut
intra ecclesias presbyt et diaconi (J/,et clerici) nec ct
ni.cor.Tunc Fel. lin 3, ubi rcq in paco iv kal A.Li-
bcrius IV. .Von A. Homam ingressus cons C. h.non
tamcn rehaptizatus cst Liborius ,.V, est hireticus),
scd pnubuil assensum,et ten. lin 6, ac B. Pauli,nec
non Cunstantinianam an. 7, ct fuil magna porsccu-
tio in urbc Homa, ut cl. ct sac ncquc in ecelesiis,
neque in balncis hah.int.Hic L. ornavit de plaloniis
marmorcis sep S. Agnetis. Hic fecit bas. lin 10 in.
Lidiw.Omnes itaqueanni Felicisin cjus ordinutione
dinumeranlur. Hic fecit ord 2 in urbe Roma. lin
ult, dies 6.

£.r cod Thuan alt.

iVwm 31, /(>! i,annosO,in. 3, d. 4. L ait. Conslan-
tini f. C. usquc ad Constantium .K.lin 4.annos 3,con-
gregans saccrdoles cum consilio suo Liherius o.lin
(i,senlienles C. .\. lin 7, et damnavit. /ih 9, ct unam
tantum communioncm p./iH 11, et simul Ursatiuni
et Valenlem vcn ad Liheriuin, qui Libcrins cons
prKCoptis ut una p./iH 13, ut non rch. Tunc rcvoca-
runt I..ihcrium dc oxsilio. Rediens a. lin 14,S. Agna;
apud gormanumConstantis Augusti./iH 15,Const«n-
tina .\. lin 17, quia scns consilium cod lin 18, qui
ex fscc A. lin 18, B. Agna;.

iVMHi 52, /iH 4,nona9 A.qni ctiara consenlicns Con-
stantio./iH 6,basilicas beali Petri cl bcali Pauli. /ih 6,
f/7 ct pcrs fuit magna in urhe Roma./in 8,platoniis
m. scp S.Agna;. lin 0. 10, denuin. Hic fecit ord 2 in
u. Roma p. m. Dccembrcm. lin ull. d. scx.
Apud Ilolstcnium cl SihclcstnUium

yum 51, /iH 1, F/or2, Ligusto. Florprim. annns 6,
mcnses 3, dies 4. lin 4, Florcnt duo : ot congrcgans
saccrdolescum consilio eorum Liherius ordinavit in
locum suum Felicein. Ansclmus^ : El congrccali sa-
cerdotes cum consilio Lihcrii. lin 7, An.w cl Flor
damnavit cos. etc. /i>i \\Cass ul unain lantum com-
inunionom participarcl./iH 13, f/or (iiio. rehaptiza-
ret. llinc rcvocaveriint i.iljorium de oxsilio. lin 15,
Flor, Constanliam, lin 17, Flor, qui assenscral con-
sdio doli. lin cnd, Flov scc, quoniam scnscrat conei-

33

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. MBEHIUS.

34

lium. lin 18, Val H Flor, ex foece. Im 10, Flor ct Vut,
Augustus.

timn 52, lin 4, Cod mss, Romana. lin 7, Flor sec,
clerus. lin 8, Flor et Vat, dc plalomis marnioreis
sepulcrum. lin 9, Flor, in hujus ordine. lin 11,
Flor, V Idus Septembris. In anliquo Marliirologio
S. Cyriaci, ix Kal. Octob. Rom» depositio S. Lilje-
rii episcopi.

NOT.i: V
A SCHELESTR.VTE.
Num 51, linea 13. — Tantum ut nou rebaptix-arcnt.
Arianos tempore Liberii papa? rebaptizasse eos, qui
ex Gatholicis ad sectam suam veniebant, manifestum
iit ex hoc loco, quem auctor libri PontificaHs ox se-
cundo eatalogo descripsit. Quandonam autem Cffipe-
rint robaptizare Ariani, nondum innotuit.Verisimile
tamon est, eos rebaptizandi morem a Donatistis ac-
cppisse, et Donatistas, ne amplius in Africa; angulo
lalitare dicerentur, anto Liberii tempora unionem
cum Arianis iniisse.

ALTASERRA.

Nmj/i 51, linea 10. -— Tunc missa auctoritale per Ca-
iulinum agentem in rchus, simul Ursalius et Valens ve-
nerunt ad Libcrium. Per agentes in rebus porfereban-
lur littera! et mandata imperatoris, et qui crant evo-
candi in comitatum principis, pcr eos evocabantur.
Ambros.de Ofnc.lib.n,cap.27:ii Legebatur rescripli
forma,directio magistri ofliciorum statuta, agons in
rebus imminebat.» Et Symmach. hb. vii, epist. 59 :
«Sacrasmihi HlterasJuHusagensin rcbuscxhibuit.»

Num 52, Hnoa 0. — Et pcr.-<ccutio magna fait in ur-
be lioma, itn ul clcrici cl saccnlolcs, ncque in eccle-
sius, ncque in bnlncu hahcrent intvoitum. In clericos
persecutionis genus sub Constantio, interdictio ec-
clesiarumet balneorum.Ghristiani etiam meliorum
temporum utebantur balneis, non deliciarum, sed
valetudinis causa. Tertull. Apolog. cap. 41 : Lacor
honesta hora ct salubri. Joannes apostolus ipse non
abslinuitbalneo, verum aliquando balneum lavandi
causa ingredions, cum audisset Cherintum intus
csse, statim foras se proripuit, ne lavaret cum hffi-
retico, de quo Euseb. lib. iii, cap. 22; lib. iv, cap.
13; Epiphan. in Panar. hceres. 30, art. 24. Post
morlem matris, mccroris levandi causa, balneo se
usum, de se testis est Augustin. Confcss. lib. ix,
cap. 12 :" Visum etiam mihi est, ut irem lavatum,
quod audieram inde balneis nomen inditum, quia
Grffici SaXavEiov dixerint, quod anxietatem pellat ex
animo. »

Linea 8. — Hic Lihcrius ornavit de platinis murmo-
rcis vetus scpulcrum sanctx Agnctis martyris. Sepul-
cra martyrum et majorum ornari solebant crustis
marmoreis.Unde memoriic marmorata; sspius me-
morantur. Augustin. in psalm. xxxiii et xlviii :« Pla-
tinffi sunt tabula; marmoroa;.» Platonias vocat Ana-
stas. in Damaso :« jEdilicavit Platoniam, ubi corpora
apostolorum jacuerunt, id est beati Petri et Pauli,
quam et versibus ornavit.» Idem in Si.xto III :« Can-
cellos argenteos supra platonias porphireticas, pen-
santos libras trecentas.» Et infr. eodem.: v Hic fecit
platoniam in cccmeterio Galisti, via Appia, ubi no-
mina episcoporum et martyrum scripsit cum memo-
riis.» Idem in Leone III : « Super lilios ex metallis
marmoreis platonias posuit. » Utrumque a Gra?co
•iiXiTiivw dilato, extendo. Cassiodor. 3 Variar. epist.
9 :<i Supra memoratas platonias, vel columnas. »

BENCINI.

iVHm. 51, linoa 12. — Qui conscnsit prxceptis Constnn-
tii. Mira hic intcrvenit gestorum eorruplio, ct cir-
cumstantiariini inordinata series,elchimarica rcba-
ptizanlium h;eresis per Constantium promota, qna^
omnia sicnti a co;evis, et induliiis si-riptoriluis aliena
a vero ostenduntur, iia scidli ciijnsd;iiii, ;uU in Libo-
rium pessima: unimositatib udditiu uutumauda. Hsec

A Apwl ['cniam e.r cod Cavcnsi.

Num. 51, lin 12, prfficeptis, et una participalio. hn
14, in cymilorio. s. A. a. g. Constantii Aug ut quasi.
lin 15, intorrenlionem, aut rogatu. lin 17, senserat
consilium. Eodem. lin 18, de cymiterio.

Num 52, lin 4, in urbe Romana, /m 13, in cymi-
terio. Ita fere semper mendose scribitur etiam in consc-
qucntihus, quod imposterum desinenius adnotare.

ARIORUM.

videntur conflata, cl ex additionibus coordinata de-
sumptis ex Luciferianorum,et sohismaticorum sub
Felice, et Ursicino calumniis in Liberum conflatis,
quas quisquam collegit,et in margines catalogorum
inscruit, et collecta imposuit, etgesta Liberii inter-
polavit. Quod ccrto probabitur, si priorem in Julio
additionem ad Liberium pertineredicamus.De exsi-
lio enim Liberii et restitutione ibi loquitur, et ei
convenit (otsi Julio perperam affingitur), quam ad-
dilionem cum collector videret non concordare cum

,j altera, quam in aliis Gatalogis invenit, Julio tribuit

" priorem, et secundam imposuit Liberio, utramque
falsam. Si integra exstaret Vita Eusebii presbyteri,
cujus tantum fragmentum exhibet Baluzius, forsitan
nostra conjectura firmari posset(tom. IIMiscellan.
pag. 14I).Interim tamen cx illis actis desumptam
luisse constat, dum inter exstantia monumenta nul-
liiji legitur, nisi in fragmenlo Eusebiano, quod de
cuinmunione et robaptizatione hic dicitur. Fragmen-
tum enim sic habet ct inoipit :« Eodem tempore quo
Liberius de exsilio revocatus fuerat a Gonstantio
Augusto hseretico, in eodem tantum dogmato, ut
non robaptizeront populum, sed una communione
contaminarcnt plebera. » Ha3c vero aclis Liberii as-
suta sunt, et ad vorbum desumpta ex Vita Felicis
III, qu;E exstat integra in pluribus codicibus Colber-
tin« bibliotheca;,uti testaturBaluzius,etvideturcon-
soriptaabEusebio,dum plura loguntur in fragmento
Eusebiano, qu;B in Vita Felicis. lu his vero actis
plura falsissima leguntur, prajcipue quod Valens et

C Gonstantius dicantur presbyteri, cum certo essent
episcopi, et sontentia depositionis exstans eos ab
opiscopatu removet. Nec tunc Romee adesse poto-
rant, sicut etGonstantius,utiprobant.qui Constantii
gesta enucleatius oxpendunt. Imo in codd. laudatis
Vitae S. Felicis Romuni presbytert^yrdcns et Ursacius
dicuntur, vocem vero Romani omisit interpolalor
Iiorum actorum : sic enim utraquelectio habet.

Libri Pontiflcalis. Vita S. Felicis ju.vta [tu-
haii cdilioncm.

Etfecitconcilium Fclix, «Etfecitconcilium idem
et invenit duos preshytc- Felix, et invonit duos
teros conscntientes Cons- prosbyteros Romanos
tantio Augnsto Ariuno, consentientes Constantio
nomine Ursutium et Valen- Augusto Ariano, nomine
tcm, et excgit cos in con- Ursatium et Valenlem,
cilio quadraginta ct oi lo et damnavit eos in eon-
cpiscoporum. cilio coram quadraginta

j) ot octo episcopis,qui fuc-

rant congrogati. Hic declaravit Constantium lilium
Constantini hffireticum, et secundo rebapliz;ituin ab
Eusebio Nicomediensc juxta Nicomediam in Aqui-
lonc villa, et pro hoc declarato ejicitur S. Fclix dc
opiscopatu suo a Constantio Augusto iilio Constan-
tini Augusti. »

Gollector gestorum Liberii et Felicis, seu potius
interpolator vcrba dcsumpta ex Actis Felicis priora
integra inseruit in Vita Liberii : illa vcro verba, Hic
declaravit, et rcliqua, in Vita Fclicis intcrposuit.
Qua3 vcro falsa, incpta, et insulsa cirutiat menda-
eia in Felice erunt recensenda.

Lin. 9. hi una tantum communione particimrcnl. Li-
bor l'ontilicalish;ccexgcslisEuscl)ii,et Felicis dcsu-
nicns, Libcrii la]isum in oo Cdlliical.qiiod ipse r;ictu9
cst pncvaricator in (•omniiiiiicainlo ciini liaMccticis
Arianis, et unam cum ipsis coinmuiiionem ineundo,

83

ANASTASII BIBI.IOTIIECAHII.

30

nnn tampn in doRniutc fic robaptizatione, aitquc, A conjectura lirinatur ex illis verbis fragmenli Euse

qund elsi Constantius, el pcr(idia3 socii dogmati
adhairerent, Libcrius ab eo erat alicnus. De com-
mcnto robaplizutionis in notis inlra, intorini cx pro-
mota lapsus causa inita; unius communionis cum
Arianis pcr Liberium, suspicio orta, Acta ha;c scu
potius Eusobii ct Kelicis gesta vel ab aliquo Luci-
leriano, aut schismatico Ursieini assecla esso enu-
clcata. Lucirero cnim Calaritano occasionem pra-
buit sc separandi acommunionc rcliquorum lapso-
rum indulgcntia,quyepiscopip.\riniinensibu? lapsis
Cuit concessa^pr.-cvaricatinncmque vocabant Lucife-
riani concPssani communioncni. Hkc priinoa Libe-
ria vulgatur et conlirmatur in qua conlirmatione
tacite Luciferianns perstringit. Kxslat inler Hilarii
fragmentapriorisdpcreli pontilicii editiconlirmalio,
in qua edicit Ariminenses sedi rcstitutos.post edi-
tam ejuralinncm dccreli .Ariminensis, et lidei catho-
lic-D profossioncm, ct addit (Frag. 12. Kug. 1358) :
« Pcr quam prnlcssionem, eliamsi quibusdam leve, p Faustinum et Marccllinum idenissimos fidei sacer-

biani,ubiEuscbiusdcscribiturintcrrogatusaLiberio
coram Constantio.ciim aiebat pag 142 :>< Conlidimus
in Domino,quia lideles nos inveniel Christus, sicut
el baptizati sumus, et benedictionem quam a beato
Julio suscepimus tenemus. Liberius dixit : Nos cu jus
fungimur vice? nonne Julii anterioris nostri?» ijbi
aperte ostenditur, Luciferiano.« dogmatizasse, per
has communiones Ecclesiam defccisse, omnesque
episcnpos ut pra;varicatores repulandos esse, ipsos
vero immunes ab ea noxa, quia a Julio consecrati,
non a Liberio; unde nostra conjectura manifesta
deprohcnditur . Hi itaque Felicem primo, deindc L'r-
sicinum tuentes acla aut scripserunt. aut interpola-
runt. atque hisce futilibus replerunt. Neque mirura
quod tuto hwc vulgare potuorint, cum per ipsos
circumventi imperaloresediderint favorabile rescri-
ptum Cynegio pracfecto pr.-etorio datum, ubi sic eos-
dcm commendant. (In PP. bib. 001.)« Tamen per

et rcmissnm videtur, rocuporot id quod per nstu
tiam rcctitalis fucrat amissum. » Et antecedcnter
dixorat :« Nec cnim si alicjui fnrtc, qui hoc studii
gorunt, ratione provisum, destruerc impudenter sc-
veriori ccnsura hnc cxistimavorint, ct novarc, quod
jam ex apostoliea auctoriUde munilum est de pic-
talo. » Piccolit crgo Liborius quod jain faclum de-
crelumque fuerat, et ccnsurat cos, qui dcerctum
ili.irriirit lcvi\ el remissum, quo Lucifcrianos inurit,
qui, ut ibi lcgitur, proclamabant non cssc parcendum
liis ijui npuil Ariminum iijnoriintcs c(jerunt. Fausti-
nus, et Marccllinus, quibus astipulatur Gregnrius
prosbytor, ot alii Valentiniann Thcodosio ct Arcadio
Augustisobtulcrunt libellum precum,ubi Lucifcria-
norum causam luontur et cpiscopos quoquo modo
Arianis communioanlss (uli esse pulabantur lapsi
opiscnpi Arimincnscs) adulleral.c vorilatis catholica;
insimulant, ct por eam indulgontiam Ecclosiam iini-
vcrsam pr.-cvaricatam osse aiidacler asscrunt, pau-
cnsquc cum Luciforn rctinero lidci purilatcm, et
simiil aflirmant quotquot subscripserunt Ariano-
runi placilis pr.-evaricatoros esso habendos (tom. V,
bibl. ,si. pag. 6.54.) Ita enim propriam et catholico-
rum p.artem dcscribunt. » Intcrea quia apud quns-
dam niultitudn pi;cponiturverituti,eo quod paucu-
los habout poctaloros, et nb hnc afliiginiur, quod in
paucis scquiinur inviolabilcm fidcm, et multos vila-
mus propter impias hwroses, ct sacrilegaa pr.Tvari-
catorum subscriptiones,quid censctis in hac causa,
o juslissimi impcratores.ot catholic.-B fidei vindices,
dc his duabus partibus cui calculum datis? Una est
pars in qua sunt multi episcopi : sed ubi sunt multi
illic per prKvaricationem sacra Chrisli fides violata
est semper anle defensa, illic metu legis, ."Vrii su-
scepta impietas esl, scmpor ante damn.Tita. Uti vcro
paucissimi sunt, illic por exsilia, per cruciulus, pcr
efTusioncm sanguinis, pcr ipsam mortem fidesChri-
sli vindicatur et Arii impictas et omnis h.i;resis ut

dotes interpcllata clementia nostra, veriti sumus,
nisi pernosnihil fiiisset responsum petcntibus, nos
vidcremur annuere iis,qui divin.i* lcgi, cui servimus
cnntra propositum noBtriim aliquid addidissent.
Atque adeo ita utriimque moderamur,ut petitionem,
qu<T3 est oblata, veneremur, lidei autem nihil ex no-
stro arbitrio opteinus,vel juboamus adjungi. Nemo
unquam tam profana; mentis fuit, qui cum sequi
catholicos doctorcs deberet, quid sequendum sit
doctoribus ipse constituat. Et sane probabilis, et
justa laudatio precum est,qua! omnem prope sericm
hJEreticffi superstitionis, qua; contraria est lidei ca-
tholica3, ordinemque complexa est. Nam et unde
orla,et quo uuctore provccta fuisset, apcruit.» Gre-
gorius porro, qui auclor est Vit.T Eusebii, ut in
fragmento laudato in calce testatur ipse, erat, ut
reor, ille qui in libello precum a schismaticis lauda-
tur; an sit ille qui Ceiicus deinde factus episcopus,
intcr Lucifcri asseclas recenselur, cst altenus disce-
ptationis locus. Intenm satis erit nntasse,ex hisce
schismalicorum libellis conflatam historiam el lap-
sum Liberii, traducti ut pr.Yvaricaloris percommu-
nionem initam cum Arianis, quorura tantuni re-
baptizationem rejecit. An porinjuriam Liberio pon-
tilici imposituni quod communicavorit cum Arianis,
videndi qui causam hanc ex professo retractatam
dederunt.

Linea 10. — E.Ttra seruiuium hnptismum. Schisma-
tici in Vita Fclicis primi (et singularcs sunt in hac
narratione) Arianos Liberii lempore finpunl pro-
movissesecundum baptisniura,nempo rcbaptizantcs
eos, qui ex catholicis ad illorum castra nomon da-
l)ant. Etcnim, ni-c Alhanasius, nec Hilarius, nec
ullus cx aliis, qui ex professo errores Arianoruni
descripserc, eosdera insimulat de promota rebapli-
zatione. Primus qui intcr Arianos errorem hunc
divulgavit fuit Eunonius, et quidem post Liborii
obilum.qui exodio in Arianos priores.ot somi Aria-

summum malum cxsccrabiles sunl. » Discriminant " nos caput ct dux faclus eoruni, qui dissimililudi-
itaque hos qui crant nuUificati mcrito h.rresis, vel nora in cssentia Verbi cum Palre dogmalizabanl.

pr.TVnricalionis.pA pr.Tvaricalorcsonincs eos habont,
qui clsi hiorosim Arianani non amplcctcrcnlur, ni-
hilominus quoquo modo ciim .Vrianis coramunica-
bant. Hi ilaque olTensi Libcrio, qucm auctorem ha-
bebant daiiinalioiiis Lucifcrianorum, conlinxerunt
Libcriuni cum Arianis communicasse, ot tantura ab
eis discriminari, quod dogma de rcbaptizatione non
tuerelur,ut sicostcndcrentLiberium indignum pon-
tificom, siculi ot Daraasum succossorem, quem vi-
carium suum constituerat Liberius in exsilium de-
porl.-indus, ut hoc p.acto promoverent causam Ur-
sicini, quom voriini ponlillcora habcbanl. Quomndo
ad sinmi phanlasliciim nnmununi primatuni vindi-
caniiiini Donalist.T cnnlinxorc Marcollini lupsiim, ut
Molchiadif pr.-ccipiio, ct Silvestri in cosdom lutas
senlonlia? inlirmaront. ct vcruni calhodr.T Potri
BUCcessoremostcnderentVictoremGarbiensem.Quee

post annum .'^tsO, universim promovit rebnplizatio-
nem, et reordinationem oraniuni, qui sivc ex reli-
gione catholica, sive ex aliis seclis ad ipsura ndvc-
niebant. Ita constat ex Philostorgio, qui Eunnniia-
norura sub Thcodosio gesta referons scribit I. x,
c. 4,§ 136:« Eunomianos adoo a pra^dictis h.Tresi-
bus sese secrevisse ut noque baplisma eorum, ne-
quo ordinationem admitlercnt.» Hinc et schismati-
corum niendacium manifostatur; ct unde orta cjus-
deni ori!,o : siraulquc probatur interpolatio horum
gostoruni.

Linea 18. — Hcvocavit Lihcrium de c.vmct/rrio S.
■iiinetis. H.TC desumuntiircx Actis Fclicis, et paucis
lilloris inutalis hic inseruntur a consarcinatore
Vit.T Liberii.

Linoa 18. — Ingrcisus Homam in ipsa hora fecit Con-
stmtius conciUum. A rcvocato Lioerio Constantiua

37

HISTORIA DE VITIS ROM. P(tNT. — S. LIBERIUS.

38

RomsB non erat.Dum enimchronologi cxactiores re-
ditum Liberii statuunt ad annum 3,5S, referuntque
scriptores Constantium eo intcgro anno constitisse
Sirmii,belloqueadversusOuadosSarniatusqucrui.ssc
illigatum,aoeodemannoconciliumregressum,inquo
introieranl Constiintinopolim legati Persarum die vii,
Kal.Martii (ex Idacii Chron.ad an.3.j8) ad quos au-
dicndos profectioncm tandem paravit:inde falsitatis
Acta Felicis notanda,adeoque qua; ex illis Actis in-
terpolator Liberio assuere,nullo habito crilerio non
est veritus.tum do Constantii mora in urbo,dum ex
exsilio regreditur,sicuti et de subsecuto concilioin
Constantii pra^scntia.Sed adsunt alia indubiaargu-
menta, quod laudato anno Constantius Rom;e non
fuerit,dcsumpta ox leguni publicationc.In flne enira
anni 357 erat Mediolani, ubi edidit 1. 5, sub tit. de
Maleficiis Cod.Theod.sicut et legem 14 deepiscopis
ibi, qua; data est 9 Decembris, Mediolani. Ibidem
edidit logem 9 de cursu publico. Sirmium vero pe-
tiisse, ac ibi in anno extremo fuisse denotat lex 27
de Appellat, quaj Sirmii publicatur. Delibcrasse
vero non RonKE,sed Sirmii Liberium ab exsilio re-
vocare tradit Philoslorgius, dum gesta Constantii
prosequitur 1. iv, c. 3, ij 65 : <i Ipse voro Sirmium
profectus ibi egit,ubi ct Liberium episcopum urbis
Roma? a Romanis summopere expetitum ab exsilio
revocavit, flagitantibusque rcddidit (1. xvi, pag.
455). » Dubium omne evacuat Marcellinus,quianni
357 Constantii moram in urbe describens,quodque
per trigintadies magniflcentia urbissummoperede-
lectatus, addit:« Cupiens itaque augustissima om-
nium sede morari diutius imporator.ut otiopuriore
fruerctur, et voluptaie,aPsiduis nuntiis terrebatur,
et certis, indicantibus Suevos Rhetias incursarc
quoadusque Valeriam, et Sarmatas (latrocinandi
peritissimum genus) superiorem Mocsiam,et secun-
dam populari Pannuniam.Quibus percitus trigesiino
postquam est ingressus de iv Kal. Junias ab urbe
prufcctus,per Tridentinum iterin Illyricum feslina-
vit. Unde misso in locum Marcelli Severo,bellorum
usu, et maturitate firmalo, Ursicinum ad sevonire
pr.ecepit.Et ille litteris gratanter acceptiSjSirmium
venit. »

Num 52, linea 1. — Ab eodem die fuit perseeutio
/Hf/eTO.QuKinterpolatorhicapposuit^desumunturex
fragmentoEusebiano,sictamenut omnis persecutio-
nis causa revoceturad reditum Liberii,in Actisvero
Eusebianispejoro errorc auctor dicitur Constantius
tanquam Roma; pivescns, apud Baluz. pag. 142 :
« Ab eodem die intraecclesias jussu Constantii im-
peratoris quisquis inventus luissetnon sicconfiteri,
vel participari sicut Liberius,indiscussusgladiopu-
niretur. (Juapropter in plateis, et in vicis, et in ec-
clesiis, sive in balneis gladio occidebantur, perse-
quento Constantio Christianos una cum Liberio. »
Et liber Pontiflcalis paulo post : » Et persecutio
magna fuit in urbe Romana, ita ut clerici et sacer-
dotes neque in ecclesias, neque in balnea haberent
introitum. » A Luciferianis conflcta mcndacia, do-
cent Kaustinus et Marcellinus in libello supra lau-
dato, qui Roma; factam persecutionem asserunt,
eam tamen nec LiLerio, aut Constantio tribuunt,
scd ex invidiapopulorum inLuciferianos; cumonim
dixissent : « Ubi sunt multi, illic per prajvarioatio-
nem sacra Ghristi fldcs violata est... illic metu le-
gis Arii suscepta impiotas est ; » addunt mox :
1. Ubi voro paucissimi sunt, illic per exsilia, pcr cru-
ciatus.pcrefrusionein sanguinis,per ipsam mortcm
(ides Christi vindicatur.» Pr»terquam quod nullibi
logitur apud scriptorcs profanosistiusmodi factain
Urbe persccutio : revincuntur etiam, dum asscrta
magna h.Toc persecutio exerceri non poterat nisi in
paucissimos, ut ipse Luciferiani toslanlur, rcspectu
(juorum vix parsconflctarumpienaruin poterat agi-
tari. Scd quod magis mendacissimuni racit aucto-
rem Euscbiani fragmenti, est quud addil in finc :
II Mortuo autem Liberio,levatur Damasu3,qui vocg

A publica damnavit Liberium facta synodo cum epi-
scopis viginti et octo,ct prcsbytcri vigintiquinquc;
ct cessavit persccutio,non tamenmullum tempus.»
(Jiiis vero has n.-enias crodere audcbit.cum ex actis
Uaniasi constet Uamasum constitutum vioarium a
Libcrio;et in ipso ca;metorio S. Agnelis S. Dama-
sus comes erat pontitiois? Ex hisce lacunis prodiit
interpolatiogestorumLihcrii.indequecordatusquis-
C[ue cognosoct,non m.ajorem fidem prajstandam his
interpolationibus, quam merenturvel fragmentum
Eusebianum, aut acta S. Felicis, qua; ooullantur a
Luciferanis offensis Liberio, quem primum aucto-
rcm habebant induigcntia; publicati-epro lapsis epi-
scopis Ariminensibus,quteque indulgentia occasio-
nem dederat Luciferano schismati.

Linea 8. — llic Liberius ornavit de platinis mar-
moreis petris seiiulcrum S. .iynetis. Dixerant schis-
matioi presliyteri citholicos habore templapretiosis
marmoribus ru tilantia.Jam enini per ipsum Constan-

n tinum templorum splendor invaluerat.prKcipueper
istiusmodigoneraornamentorum,necRoma?tantum,
verum et per reliquas orbis ecclesias. De Nectario
refertur, quod oreatus anno 3.S1 Conslantinfipolita-
nus episoopus, congregare, quoad vixit, non desiit
marmora ad vestiendum S. Anastasi.i3 templum.
Qu,T3 cumnesciamusquocasu deperdita,oooasionem
dederc calumniatoribus conflngendi a S. Chrysos-
tomo fuisse vendita.In synodo enim ad7apudPho-
tiuin inter aliasaccusationeset hssc allataest:" Quod
marmora S. Anastasiffi qua; Nectarius illi Ecclcsia!
marmoribus ornanda; reliquerat,ipse vendidisset.»

BINII ET LABBEI.

Num 51, linea 5. — Ordinaverunt in locum ejtts
Felicem presbtjtcrum. Liberium quod calumniantur
h.Trotici, Ariana hasresi infectum fuisse falsum est,
siquidomnihilorthodox.Kfldeiconlrariumscripserit,
aiit ilocuerit.Cum Arianiscommunicantem,Athana-
p sium injuslecondemnantem,fldeiqueformula;nomi-
nc caMsubstanlialis carenti, quantumviscatholicaos-
SJt, subscribentem pcccasse, suspicionomh.-ereseos
justam in foro exteriori incurrissc, justaquo de causa
a catholicis vitatum fuisse, libenter concedimus.
Vide Baron. ann 355, num 5 et seqq, et 357, num
40 et scqq ; Bellarm de Rom pont lib iv, c. 9.

Linca 12. — Qui conscasil prrcepUs Canstantii.
Per vim nimirum, tormoiila, ac tajdium exsilii in-
ductus.

Num 52. Linca 2. — Mariijrio coronarcntiir. 'func
contigisse videtur,ut Eusebius Romaniis presbytcr a
ministris Constantii intra cubiculum clausus, illic
mensibus septem persevcrans famecnnsumptus spi-
ritum exhalavit.Baron in mart notis die24Augusti.

Linea 4. — • Gonsensit Constanlii hxresi,non tamen
rebaptizatus est. Hoc vidctur indicare, quod etsi
Liberius cum Arianis rniiiniiinic.ivri-il. nnn tamen
factus fuerit Arianusprr ■ iini.liini li;i|ilisiiiuin,([uo
solerent illi catholicosail -.■ il.lirinnlns il.ium bapti-
D zare. Sed ha3C quidem supcrllua, et ab aliquo ad-
dita; nondum enim Ariani rebaptizabanl : quin ct
Ecclesia hoc tempore non respuebat. Arianorum
baptismum, ut teslaiur S. Rieronymus adversus
Lucirerianos. Baron aniio 357, nuni. 41.

Liuea 0. — Pcrsecutio maijiia fuit in urbe Roma.
IUi qiii Liberio non communicabant,non tantumab
ecclesia, sed etiam a balncis publicis abstinebant,
ne scilicet una cum illis lavarentur, ut qui scirent
ex sentcntia Joannis cvangelist.T, neque balnci lo-
tionc cum h.Tretiois parlicipandum esse;atque ideo
in hos a magistratu sa-vitum est. Baron ann. 3.57,
num 58.

BLANCHINI.
Nota; chronoloiiicsc.

Liberii epncham inoiintem ox catalogo ejiisdem
a'latis omniiim vetustissimn tcnomus inchoassodie
XI Kalcndas Junias Constantio Aug V et Gonstantio

39

ANASTASll UIDLIUTIIKCAUII.

40

Gallo Gfesare coss quo unno (lcpositusclinmlpgilur ^. qujindoquidcm in chronico Hieronyrai(!tapud ulios
in opusculo quarti sKculi Juliusdocessor prid.ldus scriplorcs legilur Libcrius itcralo c.vsulare jussus)
Apnlis. Ibi nos desliluit catalogus, anliquitatom — "• i:- -j i,.,; .:,..:-..■: i. —

suam hoo terminn comprobans. {■'inerii vi;io Libcrii
nonminusccrtumrcdditLibclluspYecuiii/riieodusio
Augusto porrcctus a duobuspresbyterisFaustinoet
Marccllino, codemquartosmculo ad linem vergente :
qucm Haronius indicavit ad annum 307,edidit vcro
Schelcstratius Antiquit. Ecclesia! tnmo I, lib ii, cap
9, n.2,ex Cod Vulicano Woii unde pridein retulcrat
ruiivinius hist Ecclcstom I (iMs. iiieadembibliotheca
Valicana asservatn), aflirinuns ilhim cndicem uncia-
libus litleris scriptumasscrvariinbibliothecainona-
sterii S. Crucis de Avellana, et in illo lcgi eaqua;
sequuntur : Ituqtw oclavo Kal. OcMris Graliimo el
Ihujlaipho Coss. Libcrius htn»iitiis rehus e.timilur.
Pertinent autcni oonsulatus Gratiani et Uaiglaiphi
ad annum Christi 366. Quarc cum Liberius pontili-
catum Rnmanum inivcril anno 352, die xi hal. Ju

colligerc possumus ex lin 3 hujus sectionis.ubi ha;c
habcntur: >< Tuit aulcin lcmporibus Cnnstantii filii
Constantiui usuuead Cunstantinum Augustuintcr-
tium. Iloc exsilio deportatur a Constantio quod
noluissct h;cresi Arianaj consentire : et fecit in
cxsilio annos duos, etc. " Illis in verbis usque lui
Constnntiitum icrlium,\i\)'\ legendurn puto u.sqtte ml
Cmstanlinum terlium, indicatur,ni faIlor,consulatiig
tertius Constantii Galli cum Constanlio Aug. \'I1I
consule anno Christi 354. Occurrit consulatus istc
pluribus in legibus utriusque codicis Theodosiani
scilicetac Justinianei(et quideiii aliquandomendose
signutus ConstantiniVn rcddentilius loco Constan-
tii Vllj iu chron Alcxandr 1'astis Flor Maj et Mi.
Fastis Idatii.chronico Prosperi, Fastis Anonymi, et
alterius Anonymi apud Ijucherium dc Pra;f Urbi
collectis a Relando. Tum vero prioris exsilii lex

nias quo cligebatur(nisi lcgendum sitixKal.Junias n contra Liberium scripta vidclur. Et quidcm anno

dic Dominicu quu ordinabatur) ; ct cum rcbus hu
manis exemptus fuerit die 24 Scptcmbris anni 300,
Gratiano et Daiglaipho coss.; necesse fucrit ejus-
dem sedi attribuerc annos quatuordecim, menses
quatuor, dics duos.

Mirum igitur vidcri potest, quod ita certi cum
sint terminipontilicatus Liberii,nullatamen cpocha
huic sumrau! respniidcat ex coilcctis inter prolege-
mena. Ibi altamen adnotavi,detrahi tricnnium ex-
silii, quo detinebatiir Liliorius a Coiistuntiu Au-
gusto (cujus otium temporis pars tribuenda csl
legitimo ejiisdem succcssori S. Felioi papa; ctmart
tyri, iit liac ipsa ct. seipicnti seclione ostendclur)
tum a picturis basilica; S. Pauli, tum a catalogis
numcrantibus ejusdem scdis annns dccem,mense9
scptem, dics tres. Quin etiam Felicc, de consilio
LibiM-iisuum in locum ordinato cum ipseinexsilium
deniuiarctur, ut in liac Anastasii num. 52 diserte
scribitur linca 9, oittites iinni Felicis in ejus ortliita- „
tione dinumeranliir. Et quamvis logilimus pontili- '-'
catus Fclicis e.rtcnilendus non silultra nnnuinunum,
men.ws tre.s, et ilies duos, ut ex disscrt 2 Scheles-
tralii, cap. 9, indicavi eodem fnl 105 in Prolcgo-
mcnis col 2, attamen calalogus sub Fclice qiiarlo
assignat Fclici tricnnium solidum exsilii, quod ad-
imitur Libcrio. liihliothccarius memorat biennium
in exsilio exuclum a Liberio anlcquam cjusdeiii
suasionc Felix ordinan lur.Linca 4jnum 51 : <c llic
exsilio dcportatur a Constantio, quod noluisset
h.Tjresi Ariana; conscntire, ct fecil in exsilio annos
duos, et congrcgantes se sacerdotcs cum consilio
Libcrii,ordinaverunt in ejus locum Felicem presby-
tcruiTi cpiscopum.» Iluic bicnnio si addatur annus
unus cum monsibus tribus.ct diebus duobus Felici
tributis, colligitur suminu unnorum 3, mcns 3, et
dierum 2. JLtc aulcm dctracta ox annis 14, mcn-
sibus 4, diebus 2,numcrutis ab initio pcr Libcrium
pontificatu ad ejus obitum ex docuir.enlis quarti
Si-cculi 1 'i 4

3 3

superstitcs relinquit annos 11 mcns 1 0

Tribuunl pictura; S. Pauli ol complures catalogi
eum BibliolhecariopontilicatuiLibcriiannosdecem,
mcnses septeni, dics trcs. Quare mcnscsquinque. et
dies viginli scplcm supru annos duos solidos ejus-
dom exsilio sunl assignandi.

Tum veroexhisccanniscxsilii 2 mcns 5 dicb 27
et PxIegitimopontilicatuFelicis 13 2

cum assignalis sedi Liberii 10 7 3

colligitursiimmalcmporisann 14 mens 4 dicr 2
resnondons intervallo tomporis intorceplo cx dic
22 Mai anni 3.52, Gonslanlio .Vug. V el Gallo Coss,
qua dio S. Libcrius inibat pontificalum nd diem
24 Scplembris anni 300. Craliano et Daiglaipho
coss. qua robus humanis cxoraptus fuil.

Quibus aulem unnis fuerit m exsiliuni pulsus

35.5, Arbcttione ct Lolliauo coss. in cxsilium pellitur
Idilius Augusli,utex Actispontificum aiiliquissimia
collcgit Panvinius videndus apud Schelcstratim.
Antiq Ecclcs disscrt 2,cap. 9, n. 3, nempo post an-
nos 3,mcnses 2, ct dics 21, a suscopla ordinatione.
Bieunio post ab e.xsilio rcdux Feliccm ox Archidia-
eonopresbyterum, deindepontiliccra repcrisse dici-
tur contra jusjurandum a clcro clcclum (ut refertur
ctinm in chrouico cui nnmen pra^figitur Ilicronymi)
intrusum primn factione .Xrianorum, licot ipse ca-
tholicus esset.Vuria deinde vicissitudine ab Ariano
principe.et a senatu populoque Romano modo Libc-
rius, modo Fclix vo.xantur, et per vices pelluntur ex
Urba ac rcvucantur:quo lcrapore sive cx consensu
Liberii iterum e.xsulis, sive ex rumore in Urbem
perlato,quod is Constantio consensisse dicereturin
admiltenda formula Siriuiensi, electuin jure fuisso
conslat successorem Liberi Foiicom.Is in Cathedra
apostolica legitimc sedens mira firmitalc fidci ita
reslitit Conslantio,ut post annum solidiim, mcnses
trcs, dics duos, lcgitim.T; scdis ipsi allribulos in
picturis S. Pauli et in catalogis aliisque docu-
mentis, qua; rctulimus in Prolegoincnis, juxta
nonnullos Urbo pulsus et clam morti traditus jus-
su Constantii dicatur die iii, sive iv, Idus Novom-
bris; ab aliis vero dicatur quideniexpulsusab Frbe,
et pontilicatu cessisso ad indicalura dicm iii Idus
Novembris, sed vilam produxisse putetur ad annum
305, cum in libollo precum Fauslini el Marcellini
obiissenarreturValcnlinianoct Valonle consulibus.
Postobitumseu dimissionem Felicis cossavitepisco-
patusjuxla catalogum Farfenscm dies37, ncmpo ex
dic 12 Novcmbris ad 20 Decembris ; juxla Biblio-
thecariura vero (includentcm fortassoterminosmor-
lis Felicis et iterati olcctionisLiborii)cessavit dies
39, nempe ox die II Novembris ad 21 Dccorabris
ejusdem anni 359. Tuiic vero ilcrura electus die 21
Doccmbris Romanus pontifex Liborius tcnuissi; di-
i D oitur trcs basilicas patriarchas Constantinianam,
2 Valicanam,et Paulinara pcr annos septcm (sect.52)
nempc usque ad annum xtx Christians 30t), qno
vita cessit dic 24 Septembris, Gratiano et Daglai-
pho coss.

Postiteratameleclionemsedilann9 mcns 9 dies 3
Scdcratantc primura exsiliura ann3 mens 2dies2l
summneslQ 11 24

arcdituesprioriexsilioadsecundam

relogalionem si addantur 0 7 9

quot lluunt ex ii Augusfi ad x

Martii scquenliSjliunt anni 10mons7dios3

attribuli Liberioper catalngos Bergomonsom ctCoI-
bertinos duos iv ct vi consentiontibus quoquo pic-
luris S. Pauli, ul supra ^■•tuli in Proleponi.

Erit itaque chronologia duorum pontilicum Libo-
rii ct Fclicis cx allalis documentis ita dispononda:
Aniio 352, die Doniiuica 22 Maii ordinatur Hom.
pont. Liberius,

41

HISTUHIA DE VITIS HOM. PONT. — S. LIBEUIUS.

355. Idibus Augusti pollilur in Gxsilium Li-

berius.

356. die . ... intruditur Felis. in sedcm Roma-

manam.

357. die iv. Nonas Aug redit a priori cxsilio

Liberius.

358. die 10. Martii exsulat iterum Liberius

post mens 7,dies 9,a reditu numeratos,
et cedit pontiflcatu.

358. Eligitur legitime successor S. Felix die

VIII Aug.

359. S. Felix expulsus martyr sive occiditur,

sive cedit pontificatu die xi Novembris.

359. Ccssat episcopatus juxta Bibliothecarium
per dies 39, ex xt Novembris ad xxi
Decembris; juxta catalogum Bergoma-
tem dies 37, ex xi Novembris ad xx De-
cembris.

359. die xxi Decembris iterum eligitur Roma-
nu3 pontifex Liberius, qui Apostolica?
sedi praesidst usque ad obitum suum
XXIV Septembris 366.

366. Gratiano et Daglaipho coss. dicm claudit
supremum S. Liberius xxiv Septembris,
cum tenuisset Romanam scdem ab ite-
rata electione sua annis fcrme scptem.

Notx hisloi icx.

Num.51,linea 1 — Scditannos decem,menscs scptcm,
dics trcs. Qua ratione collieatur hasc summa dixi
paulo ante in notischronologicis.In codice S.Marci
Florent. legitur: Sed ann vi, mens, iv, dies iii. Suspi-
cor ex vetustioricxemplaridesumptum ubifortassis
anni vi, mens viiii, dies iii, exprimobantur ; quee
summa tempus definit ab iterataelectione ad finem
vita; Liberii, rotundo numero annorum septem sig-
nata per Bibliothecarium sectione sequenti.

Sessio ista Liberii interrupta per ileratum exsi-
lium.abruptaper dimissionem, et cousensum ab eo
praestitum ad electionem Felicis. repetita denique
per secundam electionem ad Romanam Sedem,
reddit ejus tempora ita iinplicata; utomniumpene
historicorum et chroaologorum calculos fiigiat,aut
certe patientiam fatiget ejusdem sedischronologia.
Accedit diffieultas separandi in historia Liberii ea
qwe prius gesta sunt acseterissubsecutispostrovo-
cationem : ut ipse Annalium conditor Baronius ad
annum 357 observat, complicanda sibi esse neces-
sario priora cum posterioribus,ut idearesultetinte-
gra gestorum ab eo pontifice:cujus invictum robur
in assertione catholicce fidei,et morumsanctimonia
a Patribus «tate ipsiajqualiljuscommendataiitma-
nifesta, si prima cum postremis temporibus confe-
runtur.Quai autem humanituspassus est medio in-
tervalIo,dumt3edioatrectusexsiIiisubscripsitsenten-
liae contra Athanasium, et formula; dolosa; sibi
porrectoe (licet a catholica fide non dissentienti)
divelli nec ipsapossunt a serie pluriumgestorum in
aliis formulis subsecutis elab illadiversis, quarum
de subscriptione nota illi impinginon potest.Quare
mirum videri minimc debet, si paulo obscuriora et
confusa Liberiigesta se nobis offcranthoc in Libro
Pontificali ; qua; apud historicos et chronologos dili-
gentiores nonsinopermistioneetimplcxionc disponi
potuerunt.Ea tamen dijucidata reporiet lector prio-
ribus curis apud Baronium ad annuin prssertim
357, deinde apud Pagium juniorem in sectionc Li-
berii, ot fortasse nitidius apud Somier, in Historia
dogmatica S. Sedis : uti experietur ex eo spccimi-
ne notarum seIectiorum,quae ejusdein ex commen-
tario hic affcruntur.

Num. .52, lin. 10. — Hic fecit basilicam nomini suo
ji(.(,^(m'((r//iimZ,/iit'j.InSextolertioampIificatoreba-
silica!Liberian;ceritlocusopportuniordoillaagendi.

Linca 13. — Sopullus est in cannclcrio Priscillx
via Salaria. Et complures pontificcs ab Ktate S.
Marcelli usquo ad Siricium conditi leguiitur in hoc

Patbol. CXXVIII.

jV cocmeterio Priscillae^nempe Marcellinus, MarccUus,
Silvester, Liberius,Siricius, Coelestinus. Aringhius,
qui eosdem recensuit Roma3 subterr. lib. iv, cap. 28,
n. 10, advnrlit eliam ex cpistola Adriani papa; ad
CarolumMagnumeonstare, picturis decoratum (uis-
se hoc CiEmeteriuma Cffilestino.Subdit n. 12, a Pas-
chali papa complurium ex iis reliquias in Urbem
fuisse perlatas iquando fuerunt a Saracenorum et
ha^reticorum incursibus etinjuriis vindicandtT) ufi
docent tabulae marmoret-e in titulo S. Praxidis af-
fixr-e, ubi SS. pontificum Sirioii et Ccelestini lipsana
ipse deposuit : quorum et epigraphes sepulcrales,a
Baronio et a Grulero etiam productas ostendit.
Aliundeetiam novimus Cojmeterium PriscilltE fuisse
celebre oetate Liberii ex soleruni baptismo ibidcm
adminislrato per eumdem ponlifi'cem, dum Urbis
ingressu prohiberetur : ita suadente Damaso cum
universo coetu presbyterorum ibidem collecto,utiex
Actis antiquis Liberii memorat idem Aringhius lau-

11 dato libro iv, eap. 30 et 31, ubi illustrat partes
cojmeterii Priscilla; dictas ccemetorium NovclLv et
coemoterium Ostianum. Wxc supra indicavi tomo II,
in notis ad S. Marcellinum, p^ag. 259. Ctuterum Da-
masus,qui superstite Liberio prosbyter ejusquevi-
carius in .Actis nominatur,deinde proximus sueces-
sor fuit, in eodem ccemeterio PriscillK, ubi deces-
sorem Liberium condidit, ornavit versibus sepul-
crum Marcelli papw, legendis apud Baronium, in
App. tom. lll, pag. 309; Gruterum pag. 1172;
.\ringhium, lib. iv, cap. 2S, n. 7.

CIACONII.

Linea 3. — Hic e.rsilio tleportntur a Consliintio.
Mittiturin exsiliumLiberiususqucBeroBam Thracia;
urbem ab imperatore, eo quod contra Athanasium
subscribere et cum .\rianis communicare nollet.

Linea 5. — Ordinaverunt in locum ejus Fcliccm.
Felix Roman.-E EcclesitT; archidiaconus, procuranti-
C bus .\rianis,et prssertimAcacio Arianorumprincipe
in locum Liberii sufficitur: orlhodoxus tamen, non
Arianus ; nam quod ad religionem attinebat,repre-
hensione caruit,licet cum iflis.qui illamlabefactare
sludebant.libere communicarit et in.\thanasii dam-
nationem subscripserit.Auctores suntHieronymus,
deScript. Eccles.in Aeacio;Theodoretus, lib.ii,c. 10,
Sozomenus, lib. iv, c. 10, aliique. Vivente autem
S. Liberio non potuit Felix plusquain chorepisco-
pus essc delectus;ne unius catholict-e Ecclesia; duo
essent episcopi, et unius corporis duo capita turpi-
ter eminerent.

Linea 8. — Ncque in ecclesius, nequc in balnea
liaberent introitum. Clerici enim et sacerdotes, qui
Felici adht-Eserant, ab ecclesia ubi Liberius suos
convocabatabborrentes,etiam balneispublicis absti-
nebant, ne una cum illis lavarentur, ut qui scirent
ex sententia Joannis evangelists nec balnei lotionc
cum haereticis participanilum esse.

D PAGII.

Linea 3. — A Constantio. S. Libcrius, natione
Romanus,ex patre ,\ugusto,post duorum mensium
et tiliquot dierum interpontificium, pontificiam se-
dem ascendit, ordinatur die vigcsima prima Junii,
qut^an. tricentcsimo quinquagesimo secundo Domi-
calisfuit. StratimOrientalesepiscopiipsum inpartes
suas pertrahere tentarunt, sed hio Orientalibus re-
scripsit,se iis consentire non posse diuque Athanti-
sii causam damnarc constanter recusavit Quaro ut
iinminentem,non tam adversus Athanasium,quam
universtam Ecclcsiam calholicam, ac prtTsertim ad-
versus Occidentales opiscopos persecutioncm.anno
3.53 ad Constantium importitorcm, qui, prolligato
Magnentio Arclalc substitcrat,legatos misitVincen-
tiumCapuanumepiscopum,M!ircellum Canipania:et
alios nonnullos, quibus in mandalis dcdil,ut ab eo
concilium gencrale Aquileiic cclcbrandum impclra-

2

4:i

ANASTASII RIDLIOTHECAHII.

ront, in qiio prius dc (11:10, lum do cau.s;i AUiaiiasii
ngcrclu".

Legatorum Liberii occasionc concilium Arelalc
coactum cst, in quo iniperator, Uriacio et Valente
episcopis Ariauis,/|ui postconcilium Mcdiolaucnsc,
de quo in Julio cgimus,ad vomitum rcdierant,insti-
gantibus, una cuin Saturnino Areiatensi episcopo
etiam Ariano, plerosque episcopos orlhodoxos, et
ipsum in primis Vincentium Capuanum, Liberii
papa; lcgatum, Athanasii damnationi subscribere
roL-gil; liic est illc Viucentius,qui in synndo magna
NiciLMuijSilvestri lcgalionc functus cst.quiqucotiam
in magno Sardicensi concilio cum aliis episcopis
judex scderat ad coguosceridam et judicandam
Athanasii causam, ct candidum, ut aiunt, calcu-
lum pro pjusdcm absolutione, in urnam sajpe in-
jccerat. Postca tamcn adversus eusdem Arianos,
pro tuenda lidc catbolica perseveravil infraclus, ut
dc concilio Ariniinensi locjuentes dicemus. Solus
ierme cx cpiscopis ortbodoxis in cunciliabulo Arela-
tensi,invicti animi spccimcn dcdit Paulinus Trevi-
rensis cpiscopus,cjui obfidem clAthanasii innocen-
tiam, cgrcgic fortitcrquo propugnatus, ab Arianis
cxauctoratns, ct a Constantio in cxsilium apud
Pbrygiam amandatus cst, ul)i auuo .35,'i, gluri(jsus
conlcssor occubuit. llujus conciliabuli liistoria de-
prompta cst ex Libcrii cpistola ad Conslantium,ex
sancti Athanusii apologia prima, et aliis.

Parte alia Ariani episcopi numero circitertriginta
Antiochi;c in synodoanno treccnlesimo ([uin^iuage-
simo quarto congregati,« ad omnos ubiquo consti-
tutos cpiscopos lilterasscripscrunt,quibus alTirma-
bant, Athanasium coiilra leges Ecclesia; rediisso
Alcxandriam,non in synodoprius innocentemdecla-
ratum.scd per contcntioncm eorum,qui idcm cum
illo senliebant : hortaliquc sunt, ut neque cum illo
communicarent.nequc ad eum scribercnt,» ut scri-
bit Sozomemus lib. iv, cap. 8.

Liherius, auditis iis, qua; prioribus a se missis
legatis ad Constantium impcratorem, contigissent,
aliam rursus lcgatinnem ad cumdem imperatoreman-
notriccntcsimoquin([uagesimoquarto misit. Legati
autem ad tantum opus delccli suut Lucilbr cpisco-
pus Calaritamis in Sardinia, Pancratius liomana:
Ecclesin; presbyler, et llilarius cjusdem Ecclesia;
diaconus, quibus cx mandato rjusdcm pontilicis,
se adjunxit Euscbius Verccllousis episcopus.qui a(l
Constantinm adhuc in Galliis agcntem Liberli papa;
epistolam delulerunl,qua; e.xstat in fragmentissan-
cti Hilarii ctapud liaronium. Illi.quod postulabant,
a Constantin obtinuerunt, convocationem videlicet
concilii genoralis in annum soquentcm, trecentesi-
mum quinquagcsimum quintum.

Eo itaque anno, et quidem non multum affecto,
scilicet ante finem mcnsis Maii, pauci ex Oriente
episcopi, ex Occidento trcccnti et amplius, ut lcs-
lantur SocratesctSozomenus, Mcdiolani congregati
sun!. Lucifer Calaritanus atque collega; apostolica;
sedis legati, nccnon sanclus Eusebius episcopus
Vercellcnsis, pra;vi(lentes tyrannidcm in hae syno-
do, a Constantio imperatorc Ariano cxcrcendam,
asgre admodum ad illam acccsscre.ot prajcipue Eu-
sebius, qui tamen duabus cpistolis, liuaruni prior
cst .\rianorum, pnsterior corumdcm logatorum, ad
concilium evocatus, ad illud accessit, cum solidis
diebus deccm cunctatus esset, ut tostatur sanctus
llilarius ad Constantium scribens.H;e dua; epistola;
a Baronio ex Actis S. Eu.^cbii, ct cx tabulano Ver-
cellonsis Ecclesia; odila;,cx3tant lomo primoconci-
Jiorum.

Eusebio Vercellensi el Icgalis apostolicis in cc-
closiam ct synodum admissis, Ariani, qui lidei Ni-
ca;na; evcrsioncm. ct oninium cpiscoporum, nui
Alhanasii damnalioni non subscriborent, cxsilia
incditabantur.ab iis postularunt ul in .Vthanasium
subscriberenl; scd, ul subilit llilarius latidatus. Eu-
sebius respondil : « De sucerdotuli lide prius opor-

\ tore conslare : coinpertos sibi qnosdam ex iis qui
adcssent, ha;retica labe pollutos ; cxpositam fidem
apud Nicicam posuit in medio:spondens omniaquE
postularent essc facturum, si pro lidei professione
scripsissent. Dionysius Mcdiolanonsis episcopus
chartam primusaccepit, uhiprofiteri scribendo coc-
pit : Valenscalamumetchartamemanibusviolenter
extorsit. » Tum Ariani, Mediolanensis populi, qui
catholicam fidcm egregio studio conservabat, nietu,
synodum ab ecelesiaad palatium transtulerunt.lbi,
ut ait Sulpitius Scverus, lib. ii Hisl. sacra;, « Epis-
tolarn sub imperatoiis noinine emiltunt omni pra-
vitate refertam : eo niniirum consilio, ut si eani
Bsquis auribus populus recepisset, publica auctori-
tato cupita prolerrent : sin aliter fuissot excepta,
omnis invidia ossel in rogc, ct ipsa venialis ; quia
etiam tunccatechunienussacramentumfideimerito
viderotur potui.sse nescire.Igitur Icclaai in ecclcsia
epistolain populus aversatur. »
n Cuin Euscbius Vercellensis, Lucifcr Calaritanus,
Pancratius et Hilarius, apostolici, in propugnanda
(ide ct justitia, pcctoris viri, damnationi .\tnanasii
subscriborc ri;cusarcnl, Constanlius impcrator eos
cxsilio damnavil: ct llihu-ius, Ursacii, Valcntis, et
euiiuchorum Constantii malis artibus,(1agrisimina-
niter ca;sus cst, ut discimus cx sancto Athanasio
in epistnla ad snlitarios. Dionysius Mediolanensis
episcopus, qui imprudcnter Athanasii damnalioni
subscripserat,ad.junctus postoa in eonfessionisglo-
ria apostolicis li^gatis, et cum eis in cxsilium niis-
sus, ibidem mortuus est, in cujus scdem Constan-
tius imporalor Au.ventium Arianuiii intrusit.

llis non contcntus imperator Liberiuni papam
Mediolanum accersit, quo cum pervcnisset, noluit
damnationi sancti Athanasii,sccundum imperatoris
vota, assensum pra;bi;rc; tum quod compcrla ipsi
cssci sanctissimi illius antistilis innoccntia,et Aria-
norum in cum invidia : tum quod fidem Nica;nam
_ pcr ciiniculos pcti vidcbat.cum strenuum cjus pro-
^ pugnatorem sanctum Alhanasium persequebantur.
Undc Constantio id ab co extorquerc conanli res-
pondit Libcrius : « Ego voro postulo, ut primum
quidom gcneralis praicurrat subscriptio,quae ndera
Nica;a; expositam confirmet.Deinde ut revocalis ab
exsilio fralribus nostris,ot in scdcs suas restitutis,
si ii qui tumultus in ccclesiis nuncexcilant.aposto-
lica; fidci conscntire visi fucrunt.tunc universi Ale-
xandriam convenientes, ubi et accusatus ipse et
accusatorcs sunt, ct dofensor corum, cxaminato
illorum ncgotio, concordcm sententiam profera-
mus. » Iln;c conslant ex dialogo quom imperator
cum Liberio habuit Mediolani^relato a Thcodoreto
lib. II Hist. ecclcs., cap. i(5, in quo cedro dignae
sunt illse voces,quibus Constantio exsilii ininas in-
tentanti rospondit : Fralribus qui ISom.v sunt j(wi
valc ili.vi. Potiorcs cnim sunl ecclcsinslicv Ifnes quam
domicilium noma-. Aliquibus diebus elapsis cum
imperator Libcrium accivisset,noquc is dc senten-
D tia discederet, eum Bera-am Thracia? rolcgari pra;-
ccpit.

Elapso bionnio a Liberii exsilio.Constantius Ro-
mam profcctus est,ubi a matronis Romanis rogatus,
ut eum ab exsilio redire juberct,ut ait Thcodoretus
lib. II, cap. 17. Imperator « cum cpiscopis suis re
communicata, rcdditurum so cis hominom pollici-
tus est, si in eamdem cum cpiscopis suis concede-
ret sentcntiam. » Libcrius itaque et t.vdio victus,
et desiderio impotenti rccuperanda' sodis a-stuans,
vim ctiam cl verboranassus.et Athanasium damna-
vit,et formuliP fidei ab .\rianis sibi oblata; suhsrri-
psit;ideoquo anno 258, ut ait Ilieronymus in Chro-
nicOjLiberius victor liomam ingrcssus c.fl.cl (luidcm
die socunda Augiisli, ut habet Anastasius : Inijrcs-
sus Lihcrius in urbcm Itomam ijuarlo nonas Aut/usli.
Necdici potcst cjiis llomam roditum anno .'^.57 cim-
tigissc, cum non antc ab exsilio revocatus fucrit,
quam subscripserit formuloj, qu« conscripta est a

IIISTOIIIA DE VITIS ROM. PONT.

LIBERIUS.

46

tcrlici synodo Sirmicnsi anno 353 celcbrata. Cerle ^.
anno 3.57,nicnso Deceinbri,Libcrius noudum RomiE
crat cum lex 14 Cod. Theod.de £/;wco/)w,data mcnse
Uccembri Mediolaui,directa sit ad Felicem episco-
pum Romanum, ideoque Liberius sedi su.ie non-
dum rcstitutus erat. Hfec porro ibrmula cui Libe-
rius subscripsit, videtur esse ea, quam Hilarius in
fragmentis vocat perfidiani ab Arianis conscriptam,
ot quam Liberius catholicam vocat, ac a Demophi-
lo sibi oblalam suscepissc se dicit in epistola ad
Urientales.

Guni post terliam synodum Sirmienscm anno
trccentesimo quinquagesimo octavo,ut legere est in
Critica Baronii, celebratam, in qua conscripta est
illa fidei tbrmula,cui Liberius subscripsit, non tam
pa\ inter Orientales sanciri visa esset, quam inter
ipsosnova emorgeredissidia,Constantius impcrator
cecumenicam Arimini synodum indi.xit auno tre-
ccntesimo quinquagcsimo nono cclcbrandam ; scd
eamdem,consilio Arianorum duas in partes divisit; n
ita ut Orientales Selenci.^ in Isauria: Occidentales
vcro Arimini in /Eniiliu (•niivriiiirnl. Orientales
quidem numcro 160 SclniiM' rnnnrrjali cpiscopi,
cum mutuis scse accu-.itiniiilius ili,c\,irent, conci-
lium in duas partes scissum esl, ct nova lidci Ibr-
mulaab .\cacio Cxsarea; Palajstinaj episcopo prioris
tactionis duce cdita, in qua,explosis vocabulis,roH-
^nostinitiiilis, et xquiconsubstimtinlis, lanquam a
ScripUiris abhorrentibus, similitudinem Filii cuni
1'atre fatebatur, verbumque dissimile anathcniale
damnaljat,rejecla est ab allerius factionis episcopis
semi Arianis,qui Filium Patri similcm in substantia
propugnabant,non vero sola voluntate, ut Acacius.
Quare Acaciani discesserunt, semi-Ariani vero in
ecclesiam convenientes, cof adesse rccusanles ab-
dicarunt et excommunicarunt. De his legcndi san-
ctus Athanasius, lib. de Synodis; Socralcs, 1. ii,
cap. 31 et scq., Sozomenus, lib. iv, cap. 21, ct Sc-
vcrus Sulpitius lib. ii, qui scrifiit S. Ililarium Pic- p
tavicnscm episcopum huic synodo adfuissc. Unde ^
ipse Hilarius, quaj in ea gesla sunt accuraiius nar-
rat lib. contra Conslanlium.

QuadringentoscpiscoposArimincnsiconciliointcr-
fiiisse auctorcstidem Sevcrus Sulpitiusloco laudato.
Episcopis in unum congrcgatis.lccUT sunt Constan-
tii impcraloris Iittcra3,quibusjudebat xit solurn tra-
ctaretur de fide. Valens et Ursacius Ariani, tertiam
fidei formulam Sirmiensem in mcdium protulerunt,
quK Filium Palrisimilem secundum Scripturas do-
cet; sed licet ea impcratori placuisset, a Patribus
tamen rejccta ost.Doinde Nicasna fides unanimi ca-
tholicorumantistitumsulfragio probata; hancquead
omnia sufflcere judicatum. llrsacius, Valens et alii
quatuor episcopi Ariani damnati, el epistola syno-
dica ad Gonstanlium Augustum data, quam refert
Athanasius lib.de Synodis.llancepistolam Patrcs ad
iniperalorcm pcr lcgalos mittunl, quos ut benigne
suscipiat, orant. Supplicant dcniquc ut cpiscopos,
quos et gravitas aBtatis,et paupertas affligit, in pa- D
triam rcduci jubeat,ne ecclesiM:-, abscnlibus episco-
pis, dcserta; rolinquanlur.At Ursacius et Valens,qui
Ingatorum orthodoxorum adventum pra;venerant,
ita imperatoris animum cxaccrbarunt,ut episcopia
coucilio missi nullum responsum referre potuerint.
ll.cc omnia Arianorum artibus facta testatur Theo-
diirctus, ut orthodoxos cpiscopos mora diuturniore
taligatns.t.fdioquii o|ipri-ssos, ad destructioncm dc-
rri'lnruiii coiiipilln-.iil.qii.rcontra ha^,rcsim cjusque
ilclriisiii-rs rdiilrr.iiil. S.d catholici prmsulcs, datis
ad Conslantinm litteris, prufcs^i sunl nunquam se
a priori proposito et senfcnti.-i ilisii-.-siirns,idcmquc
sc eoncilii lcgatis in mandalis didissr.Wjrum cum
ciiiscopi a concilio missi,compulsi cs^ciil ad Ariano-
rum pcrlidiam subscribendam, afqiic cum ipsis
communicandum.in eam pr.Tvaricafioncm non soli
ailducti sunf,scd et omncs pene orthouoxaruni par-
tiuni antistiles do quorum lapsu legendi sanctus

Aih.masius in epislula ad Africanos el sancfus Ilila-
rius in fragmentis et alii.

Liberius papaetVincentius Capuanus episcopus,
qui ArianoriiiM sordibus antea labefactati visi iua-
rant,ad mcliorom frugcm conversi pro fide catholica
intrepidi steterunf.etArianorum perlidiffisubscribe-
re recusarunl,ut patet ex epistola Damasi papaj et sy-
nodi Romanaj ad lUyrios a Theodoreto lib.ii,cap.22,
relata.et ex legatione concilii Lampsaceni ad ipsum
Liberium missa.Cum enim.defuncto Jovianoimpe-
ratore, episcopi llellesponti et Bytliinife, aliique
consubstantialitatisassertoros concilium Lampsaci,
qute civitas est in Hellesponto, anno treccnfesimo
sexagesimo quarto celebrassent, inquo decreverunt
doctrinam illam ratam fbre, quae Filium Patrisub-
stantia similem asserebat.celebrato concilio legatio-
nem niiserunt ad Liberium iiapam, legatisque in
mandatis dederunt,ut ncquaquam cum Liberio de
fide disscntirent, sed communicarcnt cum Ecclcsia
Romana,fidemque Gonsubstantialis ratam facerent.
Lcgati Romani advenientes,concilii litteras obtule-
runf, scd Liberius eas rociperc nolebat, quod eos
Ariann: luerescos supectos haberct. At illi se catho-
licos esse professi sunt.eique libellum obtulerc, in
quo verba ipsa Nicffini symboli conscripta orant.
Hec constant ex Sozomeno lib.vT,cap.7etexSocrate
lib. iv,cap. !i ct ll,quo in ultimo loco idem Socrates
subjicif liljcllum apra-falislegatisLiberio traditum:
quo profitentur selidem catholicam tenere,servare-
que, quffi a sacrosancto concilio Nica;no conflrmafa
fuerit, in qua vox consubstantialis, ad perversam
Arii doctrinam expugnandam,sanctc pieque posifa
cst. Deinde, Arium, impiam cjus doctrinam ct er-
roris fautores exsccranlur et damnant. Tertio, di-
cunt analhema nominatimfidei formula;in concilio
Arimensi recitata3,utpole qua; Nicmna; fidci repu-
gnat. Quarto,exponunt fidem suam,quai in omniljus
Nicffina fldes est. Isto libello Liberius legalos, fan-
quam sponsioiie obsfringens, in communionem re-
cepifjdatisquc lilt-^-ris illos dimisit.Quodsanc ccrtum
est de orthodoxa Liberii fidc argumentumi.

Sanclusifcm Atbanasius in cpistolaad solitariam
vifamagenfes narrat,EusebiumConsfantiiiniperatii-
risAdrianieunuchum multaB.Petromuneraobtulis-
se, sed Liberium ejusdem eccIesicB custodem acrifcr
increpasse,quodiliainferriinecclesiam passusesset,
ipsaque tanquam illicita ct exsccranda ab Ecclcsia
projici mandasse.Vcrum quid ha;remus,cum certis-
simumdeorthodoxiaLiberii argunienlum nobissup-
peditet Siricius papain episfolaquam ad Himerium
Tarraconenseni episcopum scripsit,de qua niox. In
ea enim capitc primo diserte asserit, non solum
Liberium magnaaninii flducia,Arianorum procacia?
perditissimis illistemporibusrestitisse.Ariana! fidei
ibrmula; in concilio Ariminensi recitatffi non subs-
cribendo, ut plerique omncs scribunt, scd ultcrius
processisse,et concilium illud irritassoet cassasse.
Siricii verba num. 15 rccitata.

Certe magnam fuisse in Ecclesia catholica Libcrii
famam,S.Ambrosii elogium pr.-edicat, qui lib.iii, dc
Virginibus, quera scripsit ad Marcollinam sororem,
ait -«Quoniam quffi habuinius,digessimus supcrio-
ribus libris duobus,tcmpus cst,soror sancta.ea (pKU
mecum conferre soles,beafa; memoria: Libcrii pra;-
cepfa revolvere, ut quo vir sanctior, co sermo ac-
cedat gratior, » ubi postea infcxit cjusdem Liberii
sermoncm habitum in ejusdom Marccllina; spirifua-
Iibusnuptiis,cumseDeoperpctuavirginitatedicaret.
Scd, ut qua? siint Ariinincnsis concilii absolvam,
episcopis illius concilii, ob lapsum adco lugendum
hajreseos nofam non essc inrrendam disserfationc
pcculiari ostcndit Nafalis Alexander sa-culo iv.

Liberius p.-ip.i .Vriiiiinriisi i-nncilio cassato, genc-
ralia ad Chiisli li.lc Irs ili'i'ivla misit,qu,T quidem ad
nos nnn perviMicriiiit.siMi rnruni mcnfio cst in epi-
stola Siricii pap^ead llimerium Tarraconensem cpi-
scopumannotrcccntcsiraoOvtogesimoquintoscripta

47

ANASTASIl BIBLIOTHRCAItll

48

capilu cnim primn itu legitiir : « Piima ilaquc pa- A
ginailuaifrontcsignasli.baplizatosabiinpiisArianis,
plurimosad fidcm calholicam feslinarc.eUiuosdam
dc fratribuB nostris, cosdcm denuo baptizare velie,
quod non licet, cum lioc ficri et Aposlolus vetet,et
canones contradicant,et post cassatum Arimincnsc
concilium,missa ad provincias a vciioranda; memo-
ria^ pr^vdeccssore meo Liberio generalia decrcta pro-
liil)cant,quos nos cum Novatianis,aliisquclia;relicis,
sicut est in synodo constitutum, por invocalioiipm
solam sepliformis Spiritus,episcopalis manus impo-
sitionc,catholicorumconvcntuis()ciamus.Quodetiam
totus Oriens, Occiilcnsque custodil : a quo tramitc
vos quoquo posthac ininimecanvenil deviarc,si non
vultis a nostro collegio synodali separari sententia.»
llic tamen obiter observanduin Cregorii Magni tcm-
poro hKrclicos quidcm in Occidcntc sola inanniim
impositioiie, sed in Oriente cum addito chrismalc
exceptos fuisse, ul videre est in cjus cpislola 01,
libri IX, ad Hibcrnos episcopos. Arianos per ma- n
nuum impositionom in Ecclesia Roinana rccipit,
asscrit ctiam Innocentius papa, in cpistola 18,
ad Alexandrum Antiochcnum cpiscopum, cap. 3.

Postijuam Libcrius duabus ordinationibus mcnsc
Deeemliri presbyteros 18 et diaconos 5 fecisset; ac
insuper episcopos 19 [ler divcrsa loca ordinassct,
vitam cum mortc commutavit dic vigcsima tcrtia
mensis Scptcmbris anni Ireccntesimi sexagesimi
sexti, scpultus via Salaria, in cu.'ineterio Priscilla3.
Annum ct diemobitusnon notat Chronicon Damasi,
quod antc Liberii morlcm cxaralnm ostcndit spa-
tiuin vacuum relictum, ad diei et anni numerum,
quando Liberius moreretur, notandum. Annuin
mortishabcmusexChronicoEuscbiijuxta editionem
Pontaci, ct ex priclatione libclli precum Marcellini
el Faustini prosbyterorum Lucifcrianorum, ad im-
pcratorcsValentinianum,Theodosium et Arcadium :
ubi diem cjus sepultura; notant.ncmpediem vigesi-
mum quarlum Septembris,utetiam habcturin Mar- „
tyrologio Bedoa; in Hieronymiano vero nolatur dies ^
mortis,nempc Yigesinius tertius Seplcmbris, sicuti
ct in anliquo iMarlyrologio sancti Cyriaci. Sedit
itaqueannos quatuordecim,menscs tres et dies tres,
Inter ejus epistolas una est ad omnes episcopos, al-
tcra ad Alhanasinm el ^Eiiiiplios episropos, qua; a
viris eruditis spnri;e reputantur, utpnte consarci-
natoe ex epistolis Siricii, l.conis, Martini primi, ct
aliorum.

SOMIER IN SS. JULIUM ET LIBERIUM.

Cur notns I). arehiep. Somier in utrinsque pontifi-
C1S historiam, Julii scilicct ac Liherii, tradamus con-
junctas accipiat lcclor c.v causa Athanasii.

Occasione c.rsilii in num. 50 memorati cisum est
e.rpedire, ut e.v P. Paijio not.v iirxccdcnlcs. ct c.v D.
archiepiscopo Somicr saiucntcs cliijercntur, iiux mi
e.xsHium pcrtincnt S. Atltannsio indictum mnlis arti-
bus Euschianorum, (jui ad concilium Antiochenum p.
convencrani, cl ea qua: pcrlinent ad ncijui.^isimi illius ^
decrcti rcvocationem, auctoritale Julii pupx insccu-
lam : qui protectionem apostolicam tum Athanasio,
ttttn Marccllo Ancyrano, aliisque episcopis ob caUio-
licx fidei causam similiter cvpulswi constanler accom-
modavit. Inde enim poterit lector judicare, mim
periocha de exsilio huic num.inserta,e.rcepta fucrite.r
gestis Liberii in mimjinc transposilis imprudenter ah
Amanuensi,an detruncala cjus verlia et confu.^c com-
mista e.v narriitione fieslorum Julii in roijnosccnda
causa e.rsilii, h/alc Aihanasio. et ilarccllo Aucyrano
inique decreli, ut alii suspicantur. Iliec iijitur c.ccer-
penda du.rimus cx llist. doiim. lih. m, eap. 5

IN JULIO.

Julius papa illuslrem rcddidil ponlilicalus sui
gloriam, ob strennam defcnsionem, ct cxercilam
auctoritalcm sedis sua-, necnon ob proteclioncm
constantcrimpensam cpiscopis perscculioncmpas-

sis fidcicausa luendaj.Fclicilcr illi contigit ,utIabo-
rum suorumcxitum prospcro finc commemlatum in
iimnibus fermc vidcrit.et proprium patriarchatum
Occidentalcm scmper fidelem ei obscquentem : bo-
nam vcro causam,licel in Orienle vexatam,hoslium
insidiis continuo supcriorera; hajreticos perpctuo
confusos, incassum licet suirullos propriis arlibus,
ct suprcma potcstatc principum eos protegentium.
Ha3c scilicet oslendemus capitibus subscquenlibus.

Arianorum factio prKcipuum sectoe suae fulcrum
scmper cxperta est in Eusebio Nicomediensi cujus
propterea sociis nomen inditumest Eusebiauorum.
S. Athanasius episcopus Alexandrinus fuit scopus
prwcipnus, in qucm torquorentur eorumdem tela,
utpote qui zelo veritatis tuenda^,nuam ipsi subver-
tere conabantur,ca;teris anteirct.Nihil igilurinten-
tatnm reliqueruntEusebiaiii dolosarum artium,sce-
leruiii, ct caluinniurum, ul in coiiciliubulo Tyrio
illum dcponi ab episcopalu oblinercnl. Cum vero
scntcntia? conlra cumdcm ab ipsis prolata; nimis
cvidens injuslilia pateret, cl idcirco sperare facile
nonposscntut illarumpoteslatum aucloiilate firma-
rclur, qna: ad cxsequcndas decretas contra illum
pccnas nocessariie cognoscebanlur, eo malignitatis
cl astus pcrvcnerunt, ut veriti non fuerint per-
duellionis crimen ipsis intentarc dalis ad Maciuim
Constantinum littcris,ct huiic adigerc ul inaudtlum
pelleret in exsilium.Quod posten factum Conslanli-
nus ita excusabat, nt a se id pra>slitum fateretur,
praiscrvandi causa Athanasii.et ab hostiumsuorum
invidia subtrahendi.potius quam punicndi criminis
ulliuscausa,cum nuUinsreumpcractumagnoscerct :
seque ad revocandum ab exsilio Athanasium para-
tum esse cum indicaret,morte prajventus est. Trcs
CiTDsarcs, qui in imperio suecesserant, patris optata
perfeccriint ; rcjectts cam pudore Eusebianis, quorum
mendaciii; refulubiinrmissi nb Alhanasio legnti (S.
Athan. ad Siditnrios). Verum Eusebiani cum jacla-
rent rcstitutioncm Athanasii factam adversus lcges
sacrorum canonum,ausiquoquesuntPistum in ejus
locum episcopum ordinarc: q'uod vivonte Cnnstan-
tino patre,nunquam attentaverant.Quin etiain verili
non sunt ad Juliuni Romanum pontilicem scribere,
ul ipse decretorum Tijri de Alhanasio sancilorum ju-
dex esset (Sozomen. lib. iii, cap. 7 llist.): el Pislus,
ipse contra Athanasium intrusus Romam se contu-
lit ad causam sua; olcctionis tuendam.Verum islius
defensores u cum parcs non essenl presbytoris ab
Athanasio missis, ac sempcr ab his cnnvicli refu-
taliquc cssent; concilium indici a Julio postularunl,
littcrasquc ct ad Euscbianos.el Athanasium Alexan-
driam,quibus convocarcntur.milti : ut coram om-
nibus justo judicio de causa cognosci posset. Tum
enim se Athanasio probaturos quod jam nequi-
rent. » (S. Alhan.,.lyw/.2.)Cum hisce Icgatis Irans-
miserat Athanasius Romam epistolam synodicam
opiscnporum sui patriarchatus, por quain funditus
evcrtebantur calumnia; Eusebianorum. Qui pro
Athanasio stabant bona cum fxducia alncrilcr resiste-
ifiH/ adversaria; faclionis artibus; ita ut liis aqua
ha;reret, confusis omnino et elinguibus red ditis.
Julias neque Pistum passus est sihi pra>senlari,no-
que cum illo communicare voluit. Eusebianorum
igitur ablegati, ut su,v eausa' discrimen oluderent,
causati se nondum satis babuissc spatii ad jura sua
colligenda, supplicarunt ponlifici Julio, ut conci-
vellet indiccre, in quo finis imponeretur ojusmodi
conlroversijc,

Romanus ponlifex, etiamsi probe cognoscerct ex
primis coUalionibus, qua'cunque adversus Athana-
sium compingebanlur iniquis arlibus esse conloxta :
attamon providens,ut rem omnorj funditus haberct
pprspectam,nc ut aliouando oxcipore quispiam.aut
suspicari possel, se ab alterulra parto pr.vvenlum,
coucilium.quod cxpotebant Roraa' congrogari nian-
davit,atquc ul scribit Theodorotus lib. Ii, cap. k :
Ecclcsix canoncm sccutus, cl cos (EuscLianoj," jussit

49

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LIBERIUS.

oO

Romam vcnire, ct divinum Alhanasium quo pro sc in A px epistola Julii papae apud Athanas., paulo antc
judicio rcspondcrct, vocavit. Eusebianorum missi, finem.

etiamsi concilium haberi impetrassent,ita subirati
ac pcrculsi sunt de Pisto non admisso ad se sisten-
dum prcevulidisAthanasiirationibus.itacum intruso
agi suadentibus,ut inter legatos prn?cipui Macarius,
Martycius et Hesychius, quamvis gravi valetudine
afflicti do nocte profecti fugam repente arripuerint.
In illam vere sententiam congregandi concilii eo fir-
mius descenderat Julius.et in ea constantius persta-
bat,quo plures erant episcopi ab Eusebianis vexati
perinde atque Athanasius. " Nequc enim (ait sanctus
Patcr Apolog. 2] solum x\thanasius et Marcellus
episcopi cum querimoniis de illatis injuriis, sed et
plurimi alii episcopi ex Thracia, Ca!lesyria,Pha3ni-
ce, Palsstina huc convenere. » Testatuni legimus
apud anfiquos scriptores hanc Orientalium causam
ad Romanum Julii papae tribunal fuisse deduotam
postAntiocheniconcilii cognitioncm, y.)«>mff £»sc-
bio lcnatos ttd Julium )nittcntc,itt iiu;c ndvcrsus .ilha- x> pra;stabimus. Primo exponemus ejusdem sollicitu-

<c Firmitatem animi, quam hic ostendit sanctus
Julius in tuenda auctoritate suprema sedisaposto-
lica;, quomodo exercuerit in gestis subinde conse-
cutis, exponit luculentius idem archiepiscopus
Somier, cap. 6,7 et S, occasione conciUi Sardicen-
sis, quod a summo pontillce convocatum demon-
strat : et ubi de appellationibus ad sanctam sedem
jure interpositis, ac interponendis docte pro more
suo disserit. Ejusdem selectiora hic attulisse suffi-
ciat, qu£e ad constantiam tanti pontificis in asse-
rendo Romanee sedis primatu et auctoritate supra
cceteras, veluti specimen omnium consecutorum
deliberavimus. »

IN LIBERIO.

Linea 3. — llic exsilio, elc. Ad e.xhibendam veram
ac distinctam notionem pontificatus Liberii plura

nasium decrcta esccnt, rata habcrcl (apud Phot. cod.
2.57 et 258). Quod etiam Socrates lib. ii, cap. 11
affirniat. Id vero satis demonstrat, quam rata apud
antiquos esset et inconcussa auctoritas suprema
Romanfe sedis. Hoc enim exemplo ita eamdem
confirmant episcopi in synodica concilii RalicS ad
Theodosium Augustum scribentes: « Jure et more
majorum, sicut ot sancl.r 111.111r.ria2 Athanasius, et
dudum Petrus .Vhjxandi in.i' JM-closiffi episcopi, et
Orientalium plerique lecerunt, ut ad Ecclesice Ro-
manw, Italic-e, et totius Occidcntis confugisse con-
cilium viderentur. »

Verum omissa hujus chronologiaa seric, id facto
comprobatur preecipuo,nempe ad Romani pontificis
tribunal deferri causam controversam : Eusebianos
submisse professos Romani pontilicis sententioe se
parituros: S.Athanasium accersitumquantociushuc
advenisse : << Eusebianis ad certamdiem ut sesiste-

dinem pro fidci catholic;c dcfcnsione. Secundo loco
indicabimus mala qure perpessus est, ac persecu-
tiones quas sustinuit, eadem de causa. Tertio per
nosostendetur,lapsum Liberii nihil derogasse sanct;c
sedis auctoritati. Quarto denique palam fiet, eum-
dem relevatumex eo quod humanitus passus fuerat,
subinde evasisse vividiorem et utiliorem EcclesicT.
quam deinccps plurima cum laude administravit,
Reperituredila inter fragmcnta operum S. Hilari,
epistola sub Liberii nomine ad episcoposOrientales,
in qua expritritur, ab hoc pontifice cxcommuni-
catum fuisse beatum Athanasium, recusantem in
Urbemvenire ad rcspondondum accusationibusite-
rum ipsi intcntatis circa finem prascedentis ponti-
ficatus.Compendiumplurimum exhac epistolacum
mutuentur errori suo scriptores Protestantes; mo-
nere oportet, quod evidenter constat cx omnibus
antiquis monimenlis.hanc epistolam non esse fetum
Libcrii. liaronius id invictis rationibus demonstrat

CIU V <:;ili?OC . *' utiovucciiiic n.j c.C/iiociiicticcii cic CJC .^jio.o- « ijiUClli. UclIUiiiU^ l<i iutviuno Icicicjiiiucio ciciiic7iiaLcu.c

rent judicio esse mandatum: cosque plurimum con- ^ Annalium tomo III, et plane constat eamdem dolose
turbatos, quod contra ipsorum spcm Athanasius
Romam se contulisset commentos fuisse futiles ina-
nesquecausificationestergiversando>i(exS..Athanas,

insertam fuisse ab Ariano quopiam operibus sancti
Hilarii, ac substitutam loco altcrius huic omnino

.■i;i()/. 2). Id planius expunam ubi prius amovero
difllcuitatem, quam excitare aliquis posset de non-
nullis vocibusvetfTumscriptorum.quibusabutunlur
infensi aucioritali Romana; sedis, ut insinuent le-
ctoribus hanc dclationem causs ad Julii pontlficis
tribunal habcri oportere simplicem arbitri electij-
nem ex consensu partis Eusebianffi ; Athanasium
vero prffiter consensum in eumdem arbitrum re-
spexisse Romam tanquam asylum. Verum causfe
natura si attendatur, si delectus documentorum a
Julio conquisitus ad instructioncm animi sui, si
modus dctiniendi controversiam ab Ipso adhibitus,
h;p,c omnia abunde docent,judiciuni Julii pontificis
fuisse exspcctatum exvi supremc-e illiusauctoritatis

contrariE. Id enim manifeste colligitur ex iis,qua3
ibi sanctus hic Pater subdit immediate, qua^ osten-
dunt S. Hilarium tum temporis intime addictum
fuisse partibus Athanasii. Xam littern; ab .Egyptiis
episcopis per ea tempora ad eumdem pontificem
Romanum dat;e petebant, non ut sedi sua; reddere-
tur Athanasius, sed ut illum manuteneri in commu-
nione EcclosicT decerneret, qui a Julio decessore
fuerat receptus.

Negari minime potest, Liberium sub initium sui
pontificalus ab Oricntalibus episcopis fuisseadmo-
dum sollicitatum, ut a communionr; arceret Atha-
nasium. Scd cum ab lEgyptis episcopis 75 ood ;m
tempore littera; supervenissent, quorum de Atha-
nasio senlentia prioribus Orientalium littcris repu-

qua; huicsedi demandata fuit a Christo Domino gnabat, utrasque communicavit clerosuo Liberius,
supra uuiversam Ecclcsiam. Tribunalia suntrevera D ac in synodo legi prcTcepit, et .Egyptinrum testi-

asyli ct loca refugii, quo se recipiant, et contra
oppressiones pncpntentium opem implorent debi-
liores et injuste vcxati. S. Athanasius, ejusque so-
cii persccutionem ab Eusebianis passi Romam se
confcrunt, non modo ut tutiori loco degant, et fu-
rori hoslium se subtrahant, scd otiam ut jurium
suoruni legitimam attributionom a suprcmo judice
conse(|uantur. Ad hoc tribunal provocant una cum
aliis Oricntalibus nnn ut gratiam impetrent, sed
justitiain ut rcporlcnt adversus perturbalores,juris
ordinc ;-ccuto, ctc. Uenique ipscniet Julius apertc
declarat, jus controversiaj iilius definiendc-c ad se
pertincre; neque ipso inconsulto quidpiam posse
l.'gitimcdefiniri. « Anignoratishancconsuctudinem
pssc,ut primum nobis scribatur, ut hinc quod .ju-
stum esl dcfiniri posscf? Quapropter si islic hujus-
modi suspicio iu cpiscopum cnnccpta fui.-ral, id
huc ad nostram Ecclcsiani rcfcrri oportuil." Ibidem

monio permotus, insinuavit ctiam episcopis Italis :
Contra divinnm lci/cm visuni fuisac cum .F.ii\iptiorum
numerus pro Ithanasio mnjor c.ristcrct. in pnrlc ali-
qua illius criininatoribus pr.Tstare conscnsuni ic\nst.
Libcrii pap;c ad Conslantium .■/wjustum). Et in hanc
sentcntiam respondit.

Pnevidit jam tum, ex Arianorum aslu, qui apud
impcratorcm gr;Uia pollebant, impendorc Ecclesi;c
horribilem proccllam. In orlho(lo.\i dogmatis con-
stantia perstilcnitct perstaliat adbuc Occid(;ns uni-
vcrsus, vigilanlia Romanoriun pontificum ita pr.iv
scrvanle e proxima stationc, imo cx ccntro, quod
obtincnt, circumpositas provincias a corruptionc
illa, quK Orientcm infecerat utpote remotiorem.
Acccdebat etiani tuendo Occidenti a contagione il-
lius ]iestis rcligio principum Conslantili ctConstan-
tii, qui hanc imperii partiMu in fraterna divisione
sortiti, Nicc-eiue lidei, cui firmiter adha^rebant, as-

51

ANASTASII BlBLIUTHECAltll.

sortum a sc vnitalrin |i;itruciiiio lutiihantur in suu A. lcniporum constitutionc?Id unumcisupcrfuit prffs

pr.TSCrtim (lilionc. Vcrum piis liiscc principibus
anlc Const.-uilium ilcci.'(lcntibus cuni universum iin-
pcrium sub isLius potcstale rcdigcrctur, exstin(;tis
eliani lyrannis, qui nonnulias purlcs distraxeranl;
evidons crat, iiunc principem folutum IVaternisde-
liiiinuMilis.ct .iMnulMrum metu.lilicre prorupturum
in (•HViMial.-iiii liceiitiam Arianismi solemniter pro-
liliMiili, ct ubii]ue disKcminandi. Erat pra!terca li-
nienduni, ne occulti si qui antca iuisscnt in Occi-
dcnte, cjusdcm hffii'csPOs lautorcs, nacti principcMn
illam aperte proCcssum.impune ac libcre dcinccps
exerccront casdem violenlias, quarnm thcatrum
unicum fueral hactcnus aportuni iii Uriente non sine
alitjua moderationis consilii vicissitudine.

Ut hisco malis impendontibus oecurrct temposlive
Liberius, legalos ad Constanlium misit qui post
cxcidium Magncntii Arelate agebat. Il.-cc mandata

tandum,neninegcmeresimul et consolaricumafnic-
tispcr cpist(jlas, se participem reddere earumdem
passionum pro Christi nomine,et ipsorumex preci-
Ijus pcr comniuncm lidem ac spem prffistolari gra-
liam et gloriam ad subeundum cum ;psis martynum.
Ihec certe ura'stilil in epistola ud Confessnrcs exsu\es,
in qua legimus : « Posilus inlcr mcurorem abscntia:
vestra;,et gaudium gloria;... qua}so ut me pra;sen-
tem vobiscum essecrcdatis.IOtquia proximioiesestis
Dco eficoti, vestris oralionibus me veslrum consa-
cerdolem famulum Uei ad Uominum sublevatc; ul
supcrvenientcs impetus qui de die in dicm cum an-
nunliantur,graviora vulnera infiigunt, telerabiliter
ferre possim, » etc.

Allerum quod pollicebamur circa Liberium nos
pra:stituroserat ut oslendcremus.quantam persccu-
tionumvim sustinueritabArianis in eum concitatis.
Neque enim diutius immunis fuit a tenipcslatibus

lcgatis fuerant, Vincentio scilicet Capuano et Mar-

cello in Campania pariter episcopo, ut obtinereiit n quus prajviderat. Scriptores lum Chrisliani tum
a principe assiMisum indicendi concilii apud Aqui- ethnici.qui earumdem meminerunt,id oliain lcslan-
leiam. Conslanlium Arolate conveniunt, el congrc- tur, sedis Romana; auctorilatpm in Kcclesia maxi-

mani in causa fuisse ul camdeni pr.e c.Ttcris Ariani
appetercntiiuam pra: ca;teris formidabant.Ammia-
nus Marcollinus,lib. xv, post med.ita scribit : " Libc-
rius Christiana; legis antistes a Conslanlioad comi-
tatum mlti pncreptus est tanquam impcratoris
orum postulata super concilii colcbratione ne jussis et pluriniorum sui consortium decretisobsi

gatos ibidcm pomplurps cpiscopos, plerosque Aria-
nos, (pii nupiM- il,'iniuaverant Athanasium, .jubonte
iiiist eaiii senlrntiuiii principe, ne quis ppiscopus
iiitra linrs iinpiMMi positus comniunicaret cum Atha-
.nasio,exsilii lege inobedientibus eliam indicla. Le-

profprri (luidempassusestConstantius.Ouin eosdem
niinacibus V(!rbis et hostilibus factis niale haiiitos
adpi^it .ad injustum doorelum propria subscriptione
sigiiandum contra Alhanasium. Quanto in mtcrore
percepcrit Liberius, declarunt cjus littera; mortem
sibi ex eo dolorc pene illalam fatentis.

In suo lamcn consilio persistcns pontifex, ut gc-
neralc concilium indiceretur. quod unicum ronic-
dium psse duccbat uvertondis ab Ecclesia malis,
novani lcgationcm adornutud Constuntium,ud(iuani
adlogil Luciforum episcopum Caralitanum, 1'aiicra- „
tiiim prcsbylerum, ot llilarium riiaconum. Jussit, L
i.t apud Euscbiuni Vcrcpllpn: imh prrsiilpm noUe
sunclilatis divertercnt,euminir ^!imIii' rl nlisiM-vantia
inviolabili crgaRomunum scil< lu .■iirrcluiii adhibere
curarent consortom muncris cjusdem legationis,et
pctitionis.

.4ddidit cpistolam ad Constanlium Augustum.non
minus apostolic.-E firniitatis indioem, quam dcbitaj
erga principem obscrvantiffi, ostendens necessita-
tem concilii tuni ad (inem imponendum caus.-c
Atlianasii,tum ad lucnda fidei dogniata,etc. In hac
ctiammanifestatqujcsintapotestatibus sKCularibus
pricstanda in conciliorum oonvocatinne et celcbra-
tione coruniqtie dccretorum exsorutione. Auctorila-
tem ncmpc suam interponcre dobont pro publica
pace tucnda, ut congivgati cjus patrocinio gauden-
tcs.juxta logum ordincm tranquillc omnia discnlcre
ac liborc valcant doliniro : et (|u;u fuerint judicio
sapcrdotum Uci conlirmuta, adnitonte auxilio prin-

slens... Uunc(Athanasium)persubscriptionem abji-
cere sede sacerdotali paria sentiens ca.'tcris jubenle
principe,Liberius monitus persevcranter retineba-
tur, nec visum hominem, nec audilum damnare
iiefas ultimum sa;pe exclamans; aperle scilicel re-
calcitruns imperaloris arbitrio. Id cnim ille,Alha-
nasio semper infcstns.licet scirel imnlplnm; lamen
auctoritate,qua potiiintur .Ttern.T; Urbis episcopi,
firmari dcsiderio' nitebatur ardenti, quod non im-
potralo Libcrius a-gre, populi mctu, qui ejus amore
thigrabat, cum magna diflicultate, noclismcdio po-
tuit asportari. »

S. Alhanasius qui pr.-c Marccllino multo penitius
novcrat faclumad causam suEreligionis, et suamcl
ad negolia pertinens.gesta ab .\rianis contra Libe-
rium, el a Liberiopro lide ac justilia adversus eos
luenda.plonius cxplicatin epistoIaadSolitariossa^pe
niemorala : " Primum (inquit) ncc Libcrio quidem
R( niano episcopo pepercerunl (.-\rianii; nulla rcve-
rentia ducti, vel quod sedes illa apostolica essct, vcl
quodRomametropoIis csset Ronian.-u ditionis... ne-
qucrocord.iri se eos aposlolicos virosin suis liltoris
appclla^^se.rumLibpriumvidissentorlhodoxoruni.rt
osorcm quidem Arian.-c sccta;, studiosum vcro in
hoc, ut cunctos ab ca h.Tresi retraheret, ista sccuni
impiicogitarunl.!-'i Lileriumin nostram senlentiani
tra.xcrimus; onmes brovi sunerabimus. Heni igilur
ad imperalorein dcfcrunt. llle auteni spcrans per
Liboriiim onines sc posse atlrahoro, mittil eunu-
chuni quemdam Eusebiuni cum litleriset donis,olc.

cipum a poiiulis recipi obsoquenter, et cxseculioni D Episcopuscontra vorbissuadpnsqu.Trebat(|uomodo
(ipmundurc stuileuiit. " ... . .

Oblinuerunt a C;osare poslpiioics lcgati concilii
indictionem, qu.T fiiorat prioribus donpgata. Modio-
laiii synodum congrogari pcrniissum fuit : ubi inlei--
essevoluit princeps non lamoii occlesiastica; liber-
talis tuend.T, scd ejusdom oppriiiipnd;e cuusa, et
Arianismisubstiluendi in locumcalholicicdoctrin.T.
■' Idcirco in locum ccclesiastica: cognitionis (uti
scribit S. Alhanasius, cpist. («1 SoUltirios] suum
palatium tribunal earum causarum constituit,sc(|ne
earum litium sumniuni prinpipem,et aucloreni fa-
cit.» Et : ... (. Cognila 1'aiilini, Luciferi,Eiisphii,nio-
nysii ppispopnnini libprl;ilp... illosquidom in pxsi-
liiim p.jecit; concitalioruutom inAthtinusiiimfactus,
aliocius inpuni cdiclum promulgat.iiimiruiiieteum
deberepcenassuas lueri;, et ecclesias .\iianis liadi,
iisque so liborum facerc, ul agaiil, quid vclint. »
Quid agcret Ecclesi.T paslor cl capul in tnm diflicili

hoc conlra .'Mhaiiasinni posset liori ; qucni non una,
sed jam allera synodns jirobcabomni crimine libc-
rnm pronunti;ivil, et Romana Eeclesia cum pacc
dimisit.Non ilaso h;ibpl erclpsiaslicus canon,noque
unquum acccpimus talem a Palribus Iraditionem,
quam ct ipsi a bcalo ot magno apostolo Pctroaccc-
perinl, clc. »

Constanlius, cum vidcret incassum rodero suos
priores conatus « scribilUomam ; rursumquc paia-
lini, nolarii, el roniites cniitluntur. cl littcrn; ad
pr.Tfeclnm, ul Liberium aut perdolumo Roma se-
ductuin in caslra ad se niiltereut, aul virii in po
pcrspquendo adhibpipnt... Trahitur onm Liberius
ad imppralorem : quo cum pervenisspl.niaunn quo-
(|iip Pt ibi liliprtnloilicendi ususcst." Idoni ibi.Theo-
dorelus nobis pr.TsorvavilcoMoquii illius soriem,ct
Conslanlii ac Libcrii sensus ila littcriscommenda-
vit lib. II, hisl.. cap. l(i. Constantius : " Tantanc

53

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LIBERIUS.

M

orbis terrae pars, Liberi, in to resirlet, ut lu solus
hoinini impio subsidio vcnire et paccm tcrrc-c, ac
mundi totius dirimere audeas"? " Liberius :« Esto
quod ogosolus sim : non tamencausalidei propterea
lit inferior." Constantius : « Unum est quod quaeri-
tur. Volo, ut tu Ecclesiarum communionem amplec-
taris, ct deinde Romam redeas. Proinde consulc
paci, subscribe, ut Romam revertaris. » Liberius :
K Jam fratres qui sunt Roma; valerejussi.Nam legcs
ecclesiasticas observare pluris faciendum censeo,
qiiam habere Ruma3 domicilium. » Biduo post in
Berhoam Thracia; rclegatus fuit Liberius.

Uubilulum fuit apud antiquos scriptores, prout
lindirquocjiie inancipitircsestapudrecentiorcs,num
Kelix iliaciinus Romanaa Ecel'.'si;c (luoin -.^rianorum
factio curaverat in locum Liii' i i' inl-i in cxsilium
pontilicem creari,fuerit uni|ii ^ niiis pontifex.

Utrin^iueproducunturgravi^^iiii 1 1^;- ^iiTiim momen-
ta ad pondus utriusque sentenlia; augendum. Citra
crroris periculum aflirmare hoc possumus, eleclio-
nem Felicis plane illegitimam fuisse; cum certissi-
Uium sit sedem Romanam nullatenns vacasse por
exsilium Liberii. Quod autem bona fide habitus
fuerit per tempus aliquod pontifexRomanus relix,
quando scihcet ex facto externo Liberii subscribentis
damnationi Athanasii, et cum ejusdem adversariis
comnmnicaniis, persuasum aliquibns fuit Liberium
a XicaMia fide descivisse; paulo posi ox hominum
mentibus asaumpta opinio sublata ost ; cum cito
Ecclcsia percepent, pra:'sumptam in Libcrio aposta-
siam ialsa suspicione subniti : ita ut eumdem Libe-
rium ad se reducem singularis l.iotilia? signilicatione
Roma excsperit, et summum pontilicem perinde
colucrit usque ad cxitum ejus viUe, ac prius habue-
rat et coluerat quam in exsilium pelleretur. Unde
colligitur e pontilicia auctoritate nihil deperditum,
neque Komanoe sedis gloriam ullatenus imminutam
cx lapsu Liberii : cujus historiam brevi cxamine
jam proscquar, ut tertium illud a me propositum
expodiam.

Liberii constantia tcedio tandem et calamitatibus
exsilii labcfactala est; uti testantur littera; ab co
proscripto! ad Vincentium Capuanum, ct ad caiteros
episcopos Campania;, ut reversioni sua; allabora-
rent, qua; leguntur apud Hilarium in fragmentis.
Spuria tamen est illa et subdole conficta quK snb
nomine Liberii ad Ursacium, Valentem, et Gani-
nium data producitur anonnullis, quippe qum nar-
rot segrogalum fuisse Athanasium a communione
Romana;fecclesia;'per Liberium priusquam Liberius
ad comitatum principis pervenisset : quod vidimus
e diametro pugnarc cum recitato testimonio ipsius
Athanasii, et reliquis dooumentis apud Theodorc-
tum in Historia.

Ariani ut Liberium induccrent ad condemnatio-
nom Athanasii, administrum fraudis su;c adhibue-
runt l-^ortunatianum episcopum Aquileiensem, ob
constaiitom adhajsionem NicMna; fidci alias celo-
breni, quam tamcn paulo ante deseruerat; necnon
Deino[)mlum Beroensem, apud qucm Liberius cxsu-
hibal. Uterquc islorum insinuavit pontifici, causam
Alhanasii nihil habere communecum causa Ecole-
si.T. llujus piopterea paei ne dum Orientis totius con-
sulendiim privati hominis ncgotio dimisso;quod
a\itcm attinct ad causam fidei,nihil esse conformius
catholico dogmati quam formularium Sirmiensi in
eoncilio ab universis Patribus subsignalum, qui
codem convenerant. H;cc igitur insinuata Libeno,
acriter porcito ab exsilii angoribus ac miscria, ncc-
non a mortis coniminatione jussu principis inten-
tata, ita inlirmarunt ejusdem constantiam, utamo-
verit Athanasium a communionc fidclium, juxla
pUicitum cjusdom adversariorum, et formulario
subscripserit sibi proposi o : quod e.x littcris i{|sius
Libcrii ad Oriontales ct Athanasii ;u;l Solitarios
oonstal.

Nemo negaverit peccassc Liberium in subscri-

A bonda damnationc .Athanasii nihil tale promeriti, et
in admittendis ad communioncm ejusdem hostibus.
Verum hoc convcrsalionis fiiit viliuin non vcro prx-
(licdtionis, uti Tertullianus (lib. dc PrcTsa-ipt.) mo-
nebat de his qua; Paulus exprobaverat Petro. Hos-
tes Athanasii occasionem qua;rentes eum persc-
quendi et proscriptionis eidem parandffi, nunquam
criminati sunt ejus fidcm, liect vera illius perse-
quendi causa in fidei professione quam oderant,
resideret. Accusabant illum de illata vi, de eoncus-
sionibus, de scrtilegiis, de machinationibus adver-
sus principcm ac statum reipublicos. Horum crimi-
num eausa (a quibus tamen longe abcsse Athana-
sium Liberius noverat, aut nosse debucrat) eumdem
innocentem injuste damnavit.

Quod autem attinet ad communioncm cum Orien-
talibus initam, oportet advertere, a Liborio idcirco
datam, quod Sirmiensem formulam subsignassent,
prout ipse signavit tanquam actum catholici dog-

ri malis. Sed prajslat inquiroro. qnMJis demum fucrit,
quibusve terminis expressa ha;c fidei formula, de
qua nobis est sermo.

Tres fidei formulae distinguunlur dictatffi apud
Sirmium. Prima concepta cst contra Photinum
ejusdem loci episcopuni, cujus initium est : Credi-
mus in Dcum Putrcm omnipolcnlcm creutorem, et
faclorem omnium, ctc., ct in Vnigcnitum cjus Fi-
lium Dominum nostrum Jcsum Clirislwn, etc, nntc
omniu sxculu cx Palrc gcnitum, Dcum dc Dco, lumcn
de luminc, etc. Eos porro qui dicunl cx non cnte,
uut cx alio subsistentc, et non cx Dco Filium exsfi-
lisse, aut quod tempus, aul wlas fuit ijuando illc non
criit, alienos a sc ecnset. snneta ct cat/iolica F.eclesia.
(Apud S. Alhanas., lib. de Sijnod. Vid. S. Hilar.
dc Sijnod. adv. Ariun., qui eam rccognoscit maxime
orthodoxam.)

Secunda fldei formula contcxta per Valontom,
Ursacium ac Geminium, et ejusdem farina; homi-

„ ncs, declarat non esse ulcndum vocabulis sulistantiw

^ 'jusliLi ct consubstantialis 6ij.o-jcjwj vel similis in sub-
stantia bixmsiou dum loquimur dc Filii Dei genora-
tiono, etc. « Nulli vero ambiguum duei oportcrc,
Patrem majorcm esse neque est quod quisquam
bubitet, Patrem honore, dignitate, deitate, atque
adeo ipso nomino paterno majorem essc. Filiuni
vero Patri cum omnibus qua; illi Pater sul:ijeoit,
subjectum esse. » S. Hilarius hanc vocat blasphc-
miam Osii ct Potamii, libro de Synodis. (Vidc et
S. Athanas., de Sijn.)

Tertia credendi formula Ancyra; contexta fuit, et
;nde perlata Sirniium, ut antidotum contraponcrot
veneno propinato in socunda ab Arianis. Continet
igitur terlia eatholicum dogma illis sententiis cx-
prcssum qunj leguntur apud S. Ililarium.de Syno-
dis adv. Arian.: " Filius Patris imago perfecta cst.
Perfecta similitudo tamen non efflcitut Filius sit Pa-
ter. Imago Patris Filius pncdicatur pcrsimilitudinis
vcritatem, a substantia Patris cujus imago cst, sub-

D stantia; diversitate non dilfort, » clc. S. Ililarius
qui hanc formulam cxhibct, appellat cjusdcm au-
ctorcs. « Viros studiosos annstolica; aU\uo cvange-
lica; doctrinaj,quos (idei calor in tantis tenebris h;c-
retica; noctis accendil, ctc, qui eonstantcr audacis
perfidi;n impetum retuderunt. . . . Domino cnim
gratias, quod ignorationem per vos admonitus im-
peralor agnovit"i et orrorem non suum, scd astan-
tium, pcr has fldei vcstne sententias recognovit. »

Praoter has lormulas, ;dia rju.i;il;un signata fuii
ajjud Sirmium, ut Ariminum deferretur, quo scili-
cet loco docrotum fueral synodum celebrari. In hac
Sirmicnsi postrema post confcssionem Filii a Deo
gcniti anto oinnia sa;cula, e.v solo Patre, quem Fi-
lium Deum dc Dco similem Palri qui illum ijenuit,
affirmal, secundum Scripturas, subditur nomen sub-
stanti.v a. Palribus simpliciter posilum, cum a no-
pulo communiter ignoraielur, oircneionom mullis
concitarc. Quapropter c ro vidcri ut rcmovcatur, et

ANASTASII BIBLIOTHECAnil.

86

iiulla mcntio fiaL lui.jus vcrbi « suhstaulia cuin dc A.
Dco )o(|uimur: (luia litlcrai sacra; oinnino subslan-
tia; vel Filii, vol Spiritus sancli nculiquam mcmine-
rint. Filium tamcn Palrt per omnia similcm dici-
mus : quippe cum Scripturffi sacra; illud asserant,
doccnntque.ii Ita doscribiturha>c postrema formulu
Siriuicnsis apud Socratcm, Ilist. lib. ii, eap. 29. _

Ccrtnin cst a Liberio nunquam subscriptam fuisse
formulam secundam cx memoratis. Non enim Bc-
ro;i; subscripsit; cum ilia quam ibi agens subsigna-
vil porrccta Liberio 1'uorit pcr Dcnuqjhilum con-
tcxta ab cpiscopis, rinorum plurimi cidem advcrsa-
bantur; ncmpe Dasilius Ancyra;, a quo constatessc
proscriptam in synodo a sc ibi cclebrata; Silvaiius
Tarsi, qui cam apcrte oppugnavil in synodo Seleu-
ciensi; Cecrops Nicomcdia;, aliiquc Orientales, quo-
rum nomina pra;scrvata sunt nobis a beato Hilario
(in 1'ragmentis) eosquc noviinus fuisse tantum scmi-
Arianos. Novimus pnutcrea Thcodorum Ilcraclco-
tam (cx illo numero fucrat) vita functum antc exsi- jj
lium Liberii, adeoque ante conccptam formulani,
quani scimus conlextam post lapsum Ilosii, exsu-
lante Liberio. Denique compertum est a fancto Hi-
lario, caialogum pertexente illorum qui ea dicta-
vcrant, neque Hosium, neque Potamium, neque
Gcminum memorari, qui procul dubio ci subscri-
pserant.

Sed neque Sirmii agens Liberins dicendus cst re-
cepisEC formulamillam secundam, et subscripsisse,
(piando illuc accitus cst ab exsilio Bcroensi, rocjalu
lc<iati'nim, qtios cpiscopi Occidei}lis miseraiU od im-
ycralorcm (teslc Sozomcno, lih. iv, cap. 14) et Ro-
mam inde remissus. Nam rumorc pcrcitus, (luem
Ariani studiose cxcilavcrant, divulgantes Libcrium
Antiochi;e agcntcm Ilosii exempla fuisse secutum,
ct Consuhslanlialis vocabulum condemnnssc , cl Filium
Palri dissimilcm confiteri, hoc, inquam, falso ru-
more pcrcitus Libcrius tidei confessionem ipse di-
ctavit,et ab episcopisuniversis tum Orientalibustum p
Occidcntalibus apud Sirraium tunc,versantibus sub- ^
scribi fecit, in qua cos Filium secundum substanliam,
et per omnia Patti similcm non esse assererent, alic-
nos ah Ecclcsia pronunliahat.

Tertiam paritcr formulam ncquc apud Bcroam,
nequcapud Sirmium signavit, ubi nonduin eonspe-
cta fuerat in suo ad Urbcin rcditu. Nam Libcrius
llomam rcversus intra Urbem receptus fuit (ex Li-
liello precum Marcellini et Faustini, ct cx Anaslasio
in Liherio) iv Nonas Augusti anno 357, et formula
tertia apud Sinnium contexta et subscripta lcgitur,
FUwio Euscbio ct llypalio coss., ad iv7i«/. /«n»'(Socr.
///). 11 cap. 29, cl Epiphan. hxr. 75. num. 22) ncmpe
vigilia Pcntccostos anni 359.

Supcresl igitur, ut Liberius Beroaj conslitulus
dicatur subsciipsisse tantum prima; ex formulis
jiaulo ante expositis, qua; eral contra Photinuni.
Quocl si apud Sirmium agens quidpiani aliud sub-
signavit, uti narrat Sozomenus, ab impcratore com-
pnlsus. suasu Basilii Ancyrani, aliorumquc cpisco- D
poruni in comitatu principis tunc degcntium; id
urofccto nihil fult aliud (codcm Sozomeno testnnte
/i/i. IV, ('(!/). 14) quani complexus, scu collcctid de-
crctorum contraPauIuniSaniosalenum,elPhotinum
Sirniicnsem,et formula fidci in Ecclcsi.T Antiochena;
dedicationc cdita ; qua; scilicet collcctio compacta
fuerat ad evertcndos errores quorumdam, qui simu-
latione hujus vcrbi Consubsluntialis privatas hjcre-
scs suas constabilire tcntabant.

Constat profecto decrela contra Paulum Sainosa-
tpnum, blasphemc asserentem in Christo Domino
unicam tantum naturamhumanam,et contra Photi-
num paulo antc nicinoratum.csse orthodoxa. Idem
scntiondum cst de fiirmulu fidc^i npud Antiochiam
\nlgata in Ecclesi.p dcdicationc, cujus Sozomenus
incminil; sivo illain inlelligat indicarc, (]nain Euse-
biani procudcrant antc celebrationcin synodi, ut
catholicis fucuni faccrcnt,ct a se removerent oninpm

suspiciimriu fidci a noslra discrcnantis (cujus ty-
pus legitur apud S. Athanasium dc Synodis, Esse
unum Dcum toiius univer.^iitalis in qucm' crcdanl, et
in unum Filium Dei uniijcnitum, unte omnia sarula
c.ristentcm, et cocxistcntcm cum Patrc, clc.i; sive de
illa loqiiatur, aut dc duabus illis, qua; in eodem
concilio dictata; ac rccepta; sunt unaninii consensu
Patrum : quarum una apud sanctum Hilarium de
synodis ita inchoatur : Credimus in unum Deum Pa-
trem, etc, in unum Dominum Jcsum Chrisium Filium
ipsius uniijenitum Dcum,pcr qucm omnia, etc; altera
apud sanclum Athanas, de Synodis ita coneipitur :
Crcdo in Deum Patrcm, etc, V/ in Filium ejus uni-
(jenitum Deum Verbum, ctc, Dominum nostrum Jc-
sum Chrislum perquem omnia, ctc, genilum exPalre
ante ScVcula Deum perlcctum c.r Dco perfcrto, ct npud
Patrem e.ristcrc in persona, etc Quod si hic sccunda
ex duabus postremis formulis nonnulla continet
vcrba, qua; pcr a;tatem S. Hilarii a pluribus puta-
bantur sensum roddere a catholico diversum, puta
cum nomina Patris, Filii, et Spirilus sancti dice-
bantur propriam unuseujusque nominatorum sub-
stanliam et ordinem. el ijloriam diligentcr significare,
ul sint quidcm pcr suhstantiam trin, pcr consonantiam
vcro unum lapud Hilar., de Synodi.s); llilarius om-
nem tollit diflicultatem, ostendens concilium illud
Anliochcnum non fuissecongrecatum contra ha;rc-
sim « ausam pra'dicare dissiniilis substantia; tres
eEsedivinaspersonas;sedconlraha>rcsiin illara,quae
post Nica;nam svnodum in id prornpcrat, ut tria
nomina Patri vcltcl abscribcre.AoIcns igiturcongrc-
gatasauctoruin synodusimpielatemeam iierimere ..
idcirco trcssnbslanlias(.'sscdixcrunt,subsistenlium
personas per substanlias edocentes; non substan-
tiam Patris,et Filii,ct Spiritus sanctidiversitaledis-
similis essenlia; separantes.» In tcrtia vcro formula
hoc dcclaratur, dum dicitur Filius apud Patrem
existerc in pcrsonn : qucmadmodum et apud S. .Vtba-
nasium, lib. </<• Synodis nitidius exponltur. ubi vox
hypostdsis adhibctur respondens voci sulstantiiF per
Hifarium adhibita; ad significandam jicrsonam ; ut
sinQulorum (.\thanasius) propria per.wna (•Srorriji?)
ordo el ijloria intelligantur; adco ut tcrni sint in ra-
tione pcrsonarum, unus tnmcn per conconliam icssen-
tia-j.fibtinuit deinde communis loqucndi usus n>late
B Augustini. saltem apud Latinos,ut lixacsset islo-
rura tcrniiiiorum significalio, ct per \occni substan-
li;v intelligoretur essentiii; ncquc dcineeps permil-
terctur dici esse in Deo unam esscnliam ct Ires
snbstantias; scd unam c.^tscntiam vcl substantiam, ct
tres pcrsoniis debeamus cnuntiare. S. .-Vug. lib. viii
de Trin., cap. 9 :« Sed quia nostra loquondi (La-
line) consuetudo jam obtinuit, ut hoc intclligatur
cum dicimus esscnliam quod intcUigimus cum dici-
nius subslanliam ; non audemus dicere unam cssen-
tiam trcs subslantias; scd unam esscntiam vel sub-
stantiam; trcs autem personas. »

Quod pertinet ad supprcssioncm \oc'\s consubstan-
tialis, quam cxprobrant rionnulli pap.r Libcrio lan-
quam omission.^m signi ac tesser.i; distingucntis
catholicos ab .-Vrianis; obscrvandnm cst.tcmporibus
proxime consequenlibus Niconam synodiini nnn
fuisso mandatum, ut in foriiiulis prolitenda' fidei vox
illa seniper adhibcrelur. Neque enim lcgitur in illa
formula, quam iMarccllus Ancyranus, Valcns, ct
llrsacius Julio pap;c ohtulorunt. Non reperitur in
altera. quam S. Ambrosius edi voluit a 1'alladio et
Secundiano ad excludendam suspicionem Arianismi
ipsis objectam in concilio Aquileicnsi. O"emadmo-
oum neque occurrit in prima aut in tertiaex dicta-
tis apud Sirmium, nequc in Anliochcnis tribus i\\in-
runi supra mcminiinus. Per illa igitur lemporaex-
pressio vocis non habobalur ncccssnria nii distin-
gucndum sensuin Calhnlicum nb lieterodoxo. Quare
iiec Liberiuscx omissione voeis nondimi necessaria;
in formula quani subscripsil, culpabilis est habcn-
dusdecrimino ha;reseos.Tantoautem longiusdislat

s-

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LIBERIUS.

a Liberio hfec suspicio, qiianto expressius deiiolHt l^ rium tam injuste debaechari voluissc in Liberium

rcm significatam,eliamomissa voce consuhstanlialii
Ts'am declarans in formula Sirmiensi,ms, ijui Filium
secumium substuniium ct per otnniu Patri similem nc-
gant, esse alienos ab Ecclesia, asserit profecto ejus-
dem esse substaniitc Patrem ac Filium (quod idem
valet ac dicere consubstantialem) ; nam imago per-
fecta, et omnimoda similitudo includunt unitatem
substantije ; cum similitudo per omnia non habeatur,
neque perfecta sit, ubi admittitur differentia.

Conrirmatur ha;c immunitas Liberii a labe Aria-
nismi, ex eo quod quicunque perfectam simililudi-
nem substantiK admittebant in divinis personisnon
idcirco recognoscebant tres deos Consequebatur
vero ex eorum placito, tres deos esse admittendos,
si tres diversas substantias divinas in personis, et
non unitatem substantia? sive consubstantialitatem
in ipsis recognovissent. Certe B. Athanasius conci-
piebat animo hanc necessariani sequelam, quando

propria; sedi jam rcstitutum,atque ita gloriose de
fendentem Nica;nam fidem, tam valide se opponen-
tem Arianis, prsesertim in rejiciendo et abrogando
Formulario Ariminensi?

Quando autem sanctus Hieronymus ( de Script.
ecciesiasticis, cap. 97) memorat a Fortunatiano ae-
teslahili compulsum Liberium, el fractum, et ad suh-
scriplioncm hxreseos compulsum ; et in Chron. affir-
mal: Liberius txdio victus e.rsilii in hxrelicam pravi-
tatem subscriiens, etc, loquitur juxta rumorem de
illo vulgatum,et vulgo receptum,ob communionem
rescissam cum Athanasio, et cum Arianis initam,
quasi eorumdem formulam recepisset. Sive etiam
Hieronymo placuit appellare ha^rcticam pravitatem
formulas illas a Liberio signatas, qua; licet suapte
natura non essent haereticaj, ab haereticis tamen
fuerant illi captiose proposits, ut reliquarum usus
aboleretur, in quibus fidei dogmata continebantur

Arianisquibusdamobjectabatfrustraperipsosrejici n a se re.jecta. His tantum formulis aflirmari potest
vocem consubstantialis, cum admitterent Filium subscripsissc Liberium, recta sentientem,et ortho-

esse imaginem asubstantia Patris nullatenus diffe-
rentem. « Si tu, Acaci etEudoxi (ait in lib. de Syn.)
non refugitis in Enc.ieniis promulgatam lideni.et in
ea scriptum est, Filium substantioe Patris e se in-
difTerentem imaginem, cur igitur Isauriw scribitis:
Rejicimus voceni consubstanlialcm ? Si enim Filius
secundum substantiam non est similis Patri, quo-
modo sine omnidissimilitudineimagoPatrisfucrit?.)
Advertendum tamen estne confundamus id quod
Liberius gessit rum eo quod priestiterunt hferetici
memorati.Liliorius subscribit lbrmulK,ubiterminus
consubstantiidis non legebatur expresse ; sed fonnuUo
idcirco non deerat sensus orthodoxa3.Econtra Aria-
ni, de quibus loquitur B. Athanasius, subscripse-
rant formulae notoriaj ct palam hcBretica'., indepen-
denter a suppressionc illius voois ac termini.Libo-
rius citra damnationcm vocis consubslantialis, con-
sent.it, ne illa in professione fidei sibi oblata, ct

doxam fidem de Verbi divinitate professum etiam in
illa omissione consuhslantialis, cujus defectum sup-
plebant additamcntaproximesequentia;Iicet Ariani
studiosesupprimerentdictionemnitidedesignantem
veram ideam negati a se-dogmatis ; et satis profe-
cisso ducerentad sensim abolendam veritatis fidem
in ea dictione comprehensam,si in posterum omit-
teretur.

Vcteres idcirco scriptores non accusant Liberium
tanquam fidei desertorem in subscribendo.Rufinus,
Hist. lib. I, cap. 27, dubitat, num remissus in Ur-
bem a Constantio fuerit Liberius, quod ucquicverit
voluntati siwe ad subscribendmn ; an ad populi Ro-
mani gratiam, a qiw prflftcisccns fuerat e.voratus. Sul-
picius Severus sac. Hist. lib. ii restitutionem Liberii
concessam asserit ob seditiones Romanas ejus reditu
compesoendas. Socrates, lib. ii, cap. 29, Liberium
abexsilio revocatumet Urbi redditum quod populus

ceeteroquiorthodoxa, exprimatur.ea ductus ratione, ^ Romanus, seditione conflala, Fclicem Ula Ecclesia eje-

■ " ■ f(';-«;. Theodoretus narratinflexum imperatorisani-

mum a nobilibus tcminis Romanis decrevisse, ut
uterque communiler^Libcrius ct Felix) illam Eccle-
siam regcret. « Omnes uno orc vociferantur : Unus
Deus,unus Christus,unus episcopus.Quibusvocibus
cum pictatc et justitiaa pia plebe profusis,rediit epi-
scopus Liberius. Felix tamen clam Romasesubdu-
cens in aliam urbem migravit. » Snzomeni testimo-
nio paulo ante reddito de subscriptioneLiberii apud
Sirmium nihil derogante fidei Nica;nse addendum
est illud ejusdem historici ibidem reddito de modo
reversionis Liberii. << Imperator dat Libcrio pote-
statem Romam revertendi. Atque episeopi Sirmii
congregati scribunt litteras Felici, tum RomanreEc-
clesiae antistiti, etclcro ejusdem Ecclesiaj.uti Libe-
rium recipiant : et ainbopariter sedem apostolicam
arlministrent... Haud ita diu post moritur Felix ;
solusque deincepsLiberiusEccIesia; illiprajest.Quod

ne scilicet ha;retici contra quos eadem profe:
eJebatur abuti possent vocc illa ad fulcimentum cr-
rorum suorum. Sed Ariani directe impetebant ter-
minum consubatantialis : cum scopus illorum pra;-
cipuus esset subversio fidei circa mysterium,cujus
vox illa ideara excitat propriam ac verain. Nihil
per nos hic asseritur, cujus documenta non protu-
lerimus.

Non negamus historia proditum esse, post redi-
tum Liberii ad Urbem persecutionem in Ecclesia
fuisse excitatam, cum cleri pars ab illo dissentiens
neque in Ecclesiam iiequein balnea vellet introiro,
si ibidem nosset degere fautores Liberii. Falsus
nempe rumor percrebuerat, usque in Orientem pro-
pagatus, de Liberii defectione ad Arianas partcs.
Quare visum est coinpluribus zelo fidei tuenda;, a
qua excidisse putabant Liberium, ab hoc recedere

utpote exaucthorato et ad Felicem antipapam se ^ ^ .

conferre, qui cum Arianis partibus renuntiasset, a D quidem non sinc divina providentia factum est, ne

quibus paulo antc steterat; etcum damnassct Con-
siantium Augustum tanquam ha;reticum; eamdem
vicem cum Liberio suliiit, ut ncmpe reddorelur per-
secutionis ipsoruin scopus, non seeus ac prosbyleri
sua; communionip. Idcirco Romana Ecclesia in ca-
stigatione sui Martyrologii sa;cuIo Redemptionis de-
cimo sexto, duxit pra;servando3 esse Felici titulos
papfc ac martyris, quorum possessione fruebatur.
Verum rumoros illi contra fidem Liberii excitati
quanlocius cvanuerunt,ita ut in posterum illum pro-
inde honorarent, et sectarentur Romani, ac vcnerali
eum fuerant ct soctati ijuando in exsilium pelleba-
tur.

Cseterum dira;etanathematismi contra Liberium
intorti, qui reperiuntur inserti fragmentisOperum
S. Hilarii, ejusdon! fetus non sunt habendi. Nani
praeterquam quod liber ille lacunis scatot ct mcu-
dis corruptus in locis pluribus ; quis dixerit Hila-

scdes Petri a duobus pi\TSulibus gubernata (qua;est
plane nota dissidii) et a sacrosanctis Ecclesia; legi-
l)us aliena,ul!a infanire nola aspergeretur.>iDenique
S. .Vthanasius, lioet a Liborio derelictus in ejusdem
dcfensionem slrenue desccndit.diccns : « Liberiuni
post cxactuminexsiIiobienniumfuisseiufloxum,mi-
nisque mortis ad subscriptioncm inductum.>iHanc
ipsam vero violenliam ipsi intentatam asserit cssc
documentum avcrsionisLiberii ab Arianaimpietalo,
et proponsionia crga .-Mhanasium. « Veruni illiul
ipsum (ait) et corum (.A.rianorum) violentiam, ct
Mberii in ha;rosim odium, et suum pro .•\thanasio
suflragium, cum libcros airectus h.ibcbat, satis co-
arguit. Qu.T eniin pcr tormenta contra priorem ejus
senlontiam extorla sunl, ca iaui non metuentium,
scd ita cogcntium volunlalcs nabcnd.n; sunt.» (.\tlia-
nas., cpist. ad Solitarios.)
Quartumanobis in Liberio pra^standum di.ximus

89

ANABTASII BIBLIOTHECARII.

60

cssc, iit ristrnflamus,(|unnta cuni utilitatc Ecelcsi.v \
pra^ruerit Lilicrius ad tedcm suum rcdux el releva-
tus a lapsu ijucm passus fucrat in subscriplionecon-
tra Alhanasiuni.

PoslLiberii regrcssum in L'rbem,contigit Arimini
conciliabulum celebrari.Ncfjueenim conciliinominc
donari potcst convcntus episcoporuni, cujus ncquc
convocatio, neque celebratio, neque exilus lcBitime
proccssil. Impcrator qui dercnsorem Ecclcsia; pro
suo muncrc praslare debucrat,oblilus oMicium pro-
tecloris, asKumebat partes puntidcis ct nia.vimi sa-
cerdotissibi nullatcnus congrucntcs : quarcct con-
cilium genoralc convocavcrat ud easdcm jiroccllas
sedandas, quas ipsc cxcitaliat, arrogans sibi rcgi-
mcn Ecclesuirum. « Dat mandatuni (Inquit Sozome-
nus lil). IV, cai). 15) ut dccem episcopi ex partibus
Occidcntis, ct totidom Orientis,quos conciliumcom-
muni scntentia deligeret, ad palalium suum una
venirent, sibique, qua^decreta csscnt, exponorcnt ;
ad eum lincm.ut ipse non cognosccret solum,utrum jj
convenicnterScriptura!sacra! intcrsc consensissent;
verum etiam quid optiniumfacluvideretur decorne-
ret.i>Dcinde opportunum duxit,suadcntibus Arianis
Eudoxio, Acacio, etc.,quorum consiliis ulcbatur, ut
bilariam dividereturconcilium •.etorientalesquidcm
episcopi Sclencim, occidentalcs voro Arimiui eonve-
nirent. «Scribitqueimperatorcpiscopis (testccodem
Sozomeno ubi supra, necnon Athanas. deSynod.) ut
primum de his, quffi in lide ambiqua vidercnf ur dc-
cidcrent:adoxtrcmumcausas cpiscoporum quique-
rercntur, disceptarent, deque criminibus accurate
judicarcnt.... reliusquc oninitius dijudicatis.dcccm
ulriusque partis ad aulam acccdcrciit, (|iii,(iua} acta
cssent, ipsi renuntiarcnt. » Ita nemjic ct in pivcscri-
bendisconciliolcgilius supcr materia etordincjudi-
cii, nccnon in judicati causa ad se pertrahenda su-
premi in Ecclesia judicis partes ipsc assumebat.

Certum cst Libcrium papam neutri concilio asti-
tisse; quemadmodum cstccrtissimum eidem convo- „
calioni non conscnsisse tani ridiculis conditionibus ^
propositis ab imperalore Constantio. Sed nequc
oninari possumus, Vincentium Capuanum, quem
dicunt interluisse convcntui Arimincnsi, in eo(Jcm
coetu astitisse tanquam lcgatum scdis apostolicK,
quod rccentoircs nonnulli gratis assumunt. Inutro-
que conccssu agcndi niclliodus ita cral alicnaare-
gulis Patrum, ut crcdi minime jiossct synodus in
thristi nomine congrcgata, ncc proinde ex auctori-
tatc illius qui viccs Christi Uomini in Ecclesia sua
gcrit. Missi ab Auguslo per provincias miiiihlviofli-
f/ii/c.s(ut indicat Sulp. Scvcrus, ///.s/. lib. xx)(|uidam
etiam illorum illecti spc consulatus, si non unte
collectos dimitterent qnam in unam lidem conscnli-
rcnt, satellitum niore non tantum accitossed otiam
Iractos quadringentosetamplius cpiscopos occidcn-
tides Arimini cbngrcgarunt.Taurusvcro cx illis ma-
gistris pra;cipuus voluti sub custodia dclincbat pra;-
sules, ne quis illorum prius indc dilabcretur, quam
in sententiam principis subscripsissct. U

Et catholici quidcm ejtiscopi conslanlcr egcrunl,
pcr aliquod tenipus.jincseilim Arimini,ubi numcrus
pnlior ex ipsis conslitucbalur. Verumtamen in ea
stationelassalisuccubuiruiit.ctinrdixdocumcntum
evaserunt postcritati cjus axiomatis, (juod Spirilus
Christi mcnliri ncscius in mcdio corum non rcsi-
dcrct ; cum sine Ecclcsiaj capite congrcgati rcpr;«-
scntare minimc possenl corpus Ecclesia\

Quisquis ila(|uc sanus et orlhodoxus .Vrimincnsi
in ctctu supcrcrat praividit racile (juo tcndcrcnl iiu-
pcratoris consilia, ct (jualis rulurus cssct cxilus
convocalionis. Catholici falsam Arianorum paccm
nihil habenlcs, ct piomissam ab corumdcm prolc-
ctorc Ecclcsi.u (raiii|uillilalein, cito Judicariint.cuni
hoslibus vcritatis nullam iniri posse vcrani concor-
diam.cuni nullam adinissuri csscnl .Vriani sinorub-
vcrsione.iuslitiiu ; et apcrte proiuinliarunl priivcteri
nde pcr Nicajnam synodum conlirmuta. Causam

iiifupci rcdduntcjusscntentia3,significanlespacifice
agi non posse ab iis qui paccm tollunt : et contra
eosdem jure clainaturas Ecclcsias ca;tcras, prKser-
tim Ilomanam. >< Nam quomodo pacilice agero pote-
runt (scribunt in epislolu ud Coiislantium Patrcs
Ariminenses ; apud S. Athanas., de Sijiiodis ct So-
zomcn. lih. iv, eap. 17) qui pacem tollunt/ Scd
potiusinde contcntioncm turbationcmque, tum re-
liquis civilatibus, lum Roman.-B urbi oborituras. »
llbi notandum esl pcr rcliiiuas Ecdesias ibi a Pa-
tribus significari eus,quarum ex delegalione ucmo
aderal in illo conventu, uti non adcianl ex Ro-
muna.

Vcrani fuisse episcoporum conjecturam probavil
evenlus. Tajdiuni mora; Ariminensis diuturna-jarles
udversariorum, exsilii metus, et malorum qua; in-
tcnlabantur a principe. innexil animos ad subscri-
bcndum lormula! icqiiivocis verbis contcxtae, unde
Ariani postea mutuati sunt pra^sidium crroris sui ad
veram Ecclcsia; doctrinam (iliminandum. Roma non
defuilsuis partibus validc scopponendi novitatibus
perniciosis ; et Liberii successor in sua Synodica ad
lllyricianos(upudTheodoret., lib. ii, cap. 22) asse-
vcrat quod « numerus quattumvis magnusepisco-
porum qui erant Arimini congrcgati, prwjudicii vim
habcre non debct, prffiserlim cum formula illa com-
posita sit, neque episcopo Uomano, cujus senlenlia
pra3 ca;tcris omnibus exspectanda crat, nequc Vin-
centio, qui tot annis episcopatum intcgre gesserat,
ncque aliis cidem consentieiitibus. »

H;ec Liberii constanlia conlra eum acccndil ilc-
rum Arianorum persccutioncm. Potestatem ab im-
peratore obtinucrant cnmpdlendi omncs cpiscopos
ad subscribcndum lidci formub-e a se contexlre ; cos
vero qui resistercnt Ecdcsiis cxturbandi. Exortlium
liccntia; luit contra cpiscopuni Ilomanum Libcrium,
cui nccesse ruit in cryptas martyrum scsc rccipcre,
ubi clerus eum convenicbat, ad dclibcrandiim de
Ecclesia; necessitatibus. Sccunda; hujus cxpulsionis
ac recessus Liberii velfres memincrunl, pra;cipuc
Sozomcnus, (lui vcram cjusdcm cpocham ctiam
signat, licct aiii scriptorcs minusaccurati perperam
illam confundant cum priori exsilio pontilicis apud
Beroam.

Nonnihil temporis hoc in lutibulo duxit Liberius,
donec elcctus imperator Julianus in ipso impcrii
exordio permisil episcopis a Constantio dcccssorc
suo expulsis aut in exsilium actis reditum ad pro-
prius scdes.

Prima Liberii cura in hac malacia ruit amnistiam
gcncralcm cdicere ct conccderc c|)iscoi)is, qui ab
Arianis circumvcnli caplioso eorumdem formulario
subscripseranl.EncycIicum igitur epistolumdcditad
episcopos pcr ltaliam,ubi edisscrens ad apostolicam
auctoritatem suam pertincre, ul omnia moderalc
perpcndal, etin malorum aucloribuscondcmnandis
inisericor(li;B non obIivisci,pra;sertim crga cos qui
piNTOccupati ignoruntia cum admisissent crrorem,
upostolicis vocibus cxcituti ab illo, resipisci;renl.
Ilos cnim rcstitui mundut propriis scdibus. IVruHi
,•>/ (iliiiuis iiolit eoiiinii... iiiielori iierfidi.r ycrfiile
dcpnlalus Eeelesi.v eullwlie.r siiirilnli liiiore pleeln-
/iir (epist. Liberii ud episeoiios //<i/.,apud Ililarium,
in IVagm.'.

Eodcm tempore habita est synodus Alexandria;,
ubi pariterdcelaratum ruit,ad consecutioncni vcni.-c
csse adniiltcn(los cl in dignitalibus Ecclcsia; quas
obtincbanl manutcneiidos cssc (jui non auctorcs
fuisscnt. scd ncccssitale ac violonlia compulsi. Vi-
sum est, inquit, illis iiuideni essc iynoseendum cl in
eleri loeum rcslitiiendos (vid. cpisl. .•Mhanasii nd
liuffium apud concil. NicTn. ii, aclionc 1 1. C'"<'»"-
adniodum li.re el llomiim seriplei sunt, Honuinamijue
F.eelesiam oninia eomprolias.^ie eonstol.

Crcdcndum csl,visilationcs Ecclcsiarum Oricnlis,
quasluncobicrunl Euscbius VcrccUensis cpiscopus,
cl Lucircr Calarilanus, ct actus jurisdiclionis ab

61

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LlBEniUS.

62

utroque excrciti dc apostoliCiT scdis mandato ct au-
ctoritate haljcrontur. Lucifer Calaritanus cum An-
iioehiam pervenissct, (iisshloitilnis adhiic pniiiius
(ut ait Rullinus, lib. l, llist. cap. 27) prxprnperus
catholicum et sanclum virum, ac per omnia diipiuin
sacerdolio Paulinum episcopnm in ea sede colloni-
vit, etc. Eusicbus Vcrccllciisis partcs Orieiitis pern-
grans (scribit Socratcs, lih. m, cap. 7) iii[iniios fidc,
instar prcrstantis mcdici, ad intcgram vclcludiucm
restiluit; doctrina ccclcsiastlca iiistru.cil, crudivitiiuc,
elc. Poslrcmo (ut narrat Grcg. Nazian... Urat. in
luud. Basilli} aderant episcopi iiuidam c.v Occidcnlc,
qui orthodo.vos oinncs ad suas partes pcrtrahebant.
Episcopi simplices tanta conari,et exsequi proleetc
non potuissent, nisi auctoritatc superiori muniti,
quK haud alia esse potuit, quam Romanae sedis.Ua
eliam judicare necessarium est ex iis quse S. Grego-
rius Nazianzenus retulit in Monodia ita scribens :
« Luciterum et Eusebium cpiseopos cxurbe Roma
Cffisaream missos fuisse, ad seditionem, qua; in Ec-
clesia Caesariensi orta luerat, sedandam. »

Hanc etiam auctoritatem apostolicEe sedis reco-
gnoverunt semi Ariaui orientales, qui lcgationem
adornaruntad Liberium,ad consequendam unionem
cum orthodoxis.Gognosccntes se impeti ab .\rianis,
prfetulerunt consilium accedcndi,seu simuiandi.uti
ait S. Basilius, accessum ad lidem Romanam, id
potius fore judicantes.quam communicare cum eis-
dem haereticis : « Miltunt Hypatianum oratum (So-
zom. lib. VI, c. 7) ut s:bi de doctrina fidei rite con-
stituenda in unum conveniendi potestas pcrmitte-
rctur.Qui cum venisset ad Valentinianum,et episco-
porum postulata ei exposuisset, rcspondit ilJe : Sibi
quia unus e laicorum numero erat, non licere sc
ejusmodi negotiis intcrponere ; ct ideo sacerdotes ct
episcopi, inquit, quibus h»c curaj sunt,seorsim per
se, ubicunque ipsis libitum fuerit, in unum convo-
niant.Quo responso ad legalioncm Hypatiani dato,
Lampsaci concilium cogunt. » Ex eoque concilio
tres episcopos in Occidentem ablegant cum man-
datis sequendi per omnia doctrinam ac sensus Li-
berii papa;, rccipiendi communionem Ecclesiff Ro-
manffi, et subscribendi doctrinie cansubstantialis
Filii.Qusi ita narrantur a Socrate, lib. iv. cap. 11 :
i< Hi metu, imo potius vi in angustias adducti, de
civitatibus suis alter ad alterum legatos mittere,
signilicareque sibi necessario confugiendum, tum
ad fratrem imperatoris, tum ad episcopum Roma-
num : illorum fidem potius amplexandam.quam ut
cum Eudoxio communicarent. Itaque Eustathium,
etc, mittunt, illisque in mandatum dant, ut cum
Liberio ncutiquam dissentiant, sed communicent
cum Ecclesia Romana, lidcmque consubstanllnlis
ratam faciant. » Nec dissentit Sozomenus, lib. iv,
cap. 10, ha;c memorans : « Scribuntque lilteras tuin
ad Liberium episcopum Romanum,tum ad roliquos
episcopos Occidentis ; utpote qui fidcm ab apostolis
ductam ratam firmamque tcncrcnt ; et pra; cffiteris
debcrent religioni prospicere : ut legatis suis,quan-
tum in ipsis situm esset,subsidio esse,ct cum ipsis
consilium de rebus agendis inire vellcnt, expone-
rentque quid ad statum Ecclesiae constituendum
oplimum factu videretur. » Eustalhius vcro Seba-
stcnus, unus cx tribus lcgatis, ad sanctam scdem
proficiscebatur, ut rcstitueretur episcopatui, a quo
fucrat in concilio dcpositus, tesle S. Basilio, cpist.
74:«Eustathius episcopatu ejectus, propterea quod
in Mclitena synodo depositus csset, viam sibi ipsi
per quam restituerctur, excogitavit : eam videlicet,
ut ad vos prolicisccretur. »

Hmc omnia profecto sunl ccrta testimonia reco-
gnoscendi pnram doclrinam, et auetoritatem regen-
di cstcras depositam csse apud Ecclesiam occiden-
talem, atqei; adco apud Romanani sedcm, a qiia
unica recipilhoc privilegium supra Oricnlalcm.

Libcrius primiim littcras alcgatis oblatas « rccipcri'

A roluit (ait Socrates, lib. iv, cap. 11) : nam eos sec-
ta> Ariana! lautores esse dixit...Cui illi respondcnt,
se pccnitentia ductos veritatem agnovisse,HIium in
omnibus Patri similem conflteri ; atque illam vocem
similcm nihil a consuh.Uanliali discrepare. Qujb cum
dixissent, Liberius postulat ab iilis, ut opinionis
sua5 declarationem scriptis mandarent. llli libellum
ei oblulcre in quo verba in fidei formula Nicajae
edita comprehensa, fuere prcscripta, elc. Quod si
quis post hanc lidcm a nobis expositam,aut contra
nos, aut contra illos qui nos miserunt.aliquod cri-
men adduxerit, cum tuai Sanctitatis litteris ad or-
thodoxos episcopos quos tua pietas probaverit, ve-
niat : et coram illis nobiscum de eo disceptet : et
si quid olfensum esse constiterit, in auctorem illius
vindicetur. »

His peractis pontifex eos ad communionem admi-
sit, et redeuntes in patriam litteris commendatitiis
instruxit datis ad episcopos orientales, in quibus

p gratulatur de eorumdem reversione ad Ecclesiae uni-
tatem, ct ad lidem apostolica; sedis,aliarumque Ec-
clesiarum occidentalium. Concludit epistolam de-
claratione anatheraatis in illos proIati,qui persiste-
rent in Ariana impielate, et Arii sectatorum.

Peculiarem vero epistolam Liberius dictavit pro
Eustathio, in qua mandabat eumdcm restitui sedi
sua; Melitenae, cujus teslis est locuples S. Basilius
in epist. 74, dum ait : « Quie vero sint illi (Eusta-
thio) a beatissimo episcopo Liberio proposita,et ad
quK consenserit nobis clam est, nisi quod episto-
lam attulit, per quam restilueretur. »

Cum in Orientem revcrsi fuissent legati,episcopi
qui sub Joviano imperalore Valenliniani ac Valentis
decessoresynodiumhabuerant Anliocbi;eadtuendam
doclrinam consubstanlialis, Tyana: celobrarunt con-
cilium, ubi Liberii littcrae et episcoporum occiden-
talium recitatfe suni.Singularem vero laetitiam Pa-
tribus attulerunt, ita ut subinde darent encyclicam

r, ad universas Orienlis Ecclesias, hortantes ut apud

^ eas diligenter legerentur decrct a Ecclesiac occiden-
talis et Liberii aliorumiiue episcoporum epistoke a
legatis perlatae. Hortantur, ut advertant numcrum
episcoporumoccidentalium.quieamdemscripserant
multo majorem csse summa illorum qui Arimini
convenerant. Suadent ut sua; communionis doctri-
nam recipiant : ut scripto declarent se in posterum
ab illa non recessuros, et ut ad diem certam Tarsi
in Cilicia conveniant ad concilium.ln hooverocon-
cilio perlectis Liberii Iitteris,Eustathium restituen-
tibiis, ad suum episcopatum Scbaslenum illico ad-
missus fuit.

Per idem tcmpus magnasciebatturbasin Orienle
suborta controversia de Spiritus sancti divinitate :
cujus rumorRomam perlatuscum fuisset,visum est
Libcrio dccisionis sentcntiam proferre : qui mox ad
Orientales Ecclesias judicium transniisit,cum mo-
nito, ut cadem scntircnt cum Ecclesia occidentali,
docente tres divinas personas oonsulistantiales esse,

D ac aiqualis gloriaj : sive ut Sozomeni verbis utarlib.
VI, c. 21, etNiceph.Callisti lib xi, cap. 30, « ul una
cum sacerdotibus cl episcopis Occidentis Trinita-
tcm et consubstantialcm, el gloria aequalem existi-
marcnt. Quo facto singuli rebus ab Ecclcsia Ro-
mana semel judicalis acquicverunt : ha;cque con-
troversia fincm habere visa est. »

Liberius itaque tot rebusasepivTcIare gestis me-
moriam sui reliquit Ecclcsia; cum vila migrarct in
primis prctiosam.Tres viri magna; sanctilalis qui
illi superstitcs luerunl pivTclarum de co testimo-
nium lillcris prodidcrc.Sanetus.\mbrosius eumdem
appcllal sanclum,el sancta^ mcmoriai virum (iib.iii,
(/(' yin/.). Sanclus Basilius epist. 74 ; ct Sanclus
Epipli. luercs. 75, bealum, cl bealissimum nonii-
nanl. luler sanelos autcm rclcrunl Marlyrologia
BciUe cl Vaudalberli.

63 ANASTASII BIBLIOTHECARII. 64

XXXVIII. .SANCTUS FELIX II.

ANKO CUItlSTI 333, CONSTANTI.M 19.

53. Fdix (a), nalione liomanus, ex patre Anastasio, sedit anno uno, mensibus duobus. I/ic
declaravil Conslantium filium Conslanlini /txreticum el secundo rel/aptizatum ab Eusebio Nico-
mediensi juxta Nicomcdiam in Aquilone villa (b), et per iioc deciaralum ejusdem Constantii
Augusli filii C.onslanlini, piacccplo (c) nmrtyrio coronatur et capite truncatur. IJic fecit /jasi-
5 licain via Aiirclia cum presbyterii honore fungerelur. Et in eadem basilica emit agrum circa
locum, quem oblulit ecclesiiv, quam fecii, mi/lia>'io ab urbe Itomana 2. Ilic /ccit ordinalio-
ncm unam per menscm Dccembris, pesbyteros 21, diaconos 5, episcopos pcr diversa /oca 19.
Qui eliam passus est in civilale Coiana [d) cum muitis c/ericis et fide/ibus, occu/tc juxta muros
Urbis ad/alus (e) formx Trajani 3 Idus Aovcmbris, et exinde raptum cst corpus cjus noctu a
10 presljyteris et clericis, cu7n Damaso fjresvytero, ct sepultum est iu supradicta ejus basi/ica,
quam ipsc constiuxit via Aurelia, 12 Ka/endas Decembris, milliario secundo in pace. Et ces-
savit episcopatus dicbus 3!( (').

NOTUL.E MAROINALES FABROTTI.

(o) Baron ad ann cil probal non poluisse esse Rom episcop. (b) Bar ad ann :i57 negal hanc causam morlis
Fclicis. (c) Hcec pwjnmt cum dictis in Liberio. (d) C, Corona, B, Cora. (e) C. Lacus. {P 38.

VARI.E LEGTIONES.
Apwl Fttbrollum c.r cod Freheri. A £•*' coA Thuano ullero.

Num 52, lin 1, A, mcns 2, B, mcns 3, d. 2.linX ij„ j_ annum 1, m. 3, d. b.lin 4,decl. ab eudem

A, ab Euschio Nicodem B, cpiscopo juxla. lin 10. Conslanlii praeceptum Augusti filiumConslantini A.

B, rauros Urbis allatus csl. ct exnule rapuerunl jjj^,.^ g /,„ g_ ^i ^^ candcm basilicam. lin (••.qiMni
corpus ejus Chrisluini cum Damaso. lin U, A^ xii. fgpjj jjig f^^^ ordinationem in urbe Ronia. Ihi '.»,
Kal Decemb B, .wii Kal. lin 14. A B, diebus oS. Corana 3, Id. N. ct e. r. e. c. e. a. presb ct a. cl. et

Ex cod Rcn Maz et Thuan. sep in b. lin 13, Kal D. in uiil 2, ct cess. ep, d. 3f^.

Lin 1, sedit annum 1, m 3, d 2. lin 2,et secundo j^ ^^ Holstenium et Schekslralium.

baptizalum (M, rcbapl ab Eus Nicomediense epis- '^

copo i. N. lin 3, villa. Hoc dcclaralo ab eodem £j,j ^^ pif,^ g^,^^ f^ij^ junior. lin 1, Flor cl Vat

Conslantino praccepto Constanlii A. filii Conslantini nicnsibus iii, diebus ii, lin 3, Monbrilius : ct pro ho<-

senioris martyno cor lin 4, quam lccit. Hic "ecit declaralo cjicitur sanctissiinus Fclix de episropalu

ordinationes m urbe Roma per m. I). Iin h, IJ Qui gy^ ^ Coustantio Auguslo filioConstantini.Hic fccit,

etiaiii capilc truncatus cum mullis clericis et lideli- g^g ,,„ ^^ y/.,.,. aijnoseit .hisclmus Lucaisis. Codc.c

bus intrainuiosUrbisadlatusforina;lurgann3l(1. uimcn Florentinus omissis nonnullis iUi lo/it : Qui

N. exindc rapuerunl M, cl cxientes r.) corpus ejus ^^^^^^ ;„ capite truncatus cst. lin 10, Flor trajana^

(.hnsliani cum Dainaso presbytero,et sepelierunt in /,„ .j^ ;,•/,„. ^j exinde rapuerunt corpus ejus noctu

basilica supradicta cjus via .\urelia 12 Kal D. mii- christiani cum Damaso presbytero ct sepelicrunt.

liario 2 ab urlie R.et cess episc dies 38 (M, via .\.), g ;,„ jg^ yr/^,,. ^,^ q^ss xvii Kal.
17 Kal Dec in pace. Qui cum passus esset in civi-

tate Corana, cxinde captuin cst corpus ejus a prcs- j{p„^ Peniam, cx cod Cavcnsi.
bytcris ct clericis, cl sepiiitum in basiliea, quam

ipse cunstruxit via Aurelia 12 Kal Dec miliiario 2 Lin 3 et 4, dcclaratum ab ejusdcm Constantii prx-

ab urbe Roma, el c". cp. d. 38. ccpto Augusti filio Constantini.

NOT.E VARIORUM.

\ SCIIKLESTR.VTE. C IJC'' '" exsilium deportationcm, et Filrcis subsli-

Linca 2. - El scciiiido rcbapli-Miim ab Euwbio tutionem addit : .. f-elix ulpote vir calholicus, cl

yicom/dicnsi ju.rla Nicomediiim in .■UiiiiUmc villa. '"h'".^ Deum, et jus us homo fec.l conc.liim, el

0 rauc or libri Ponlificalis hoc loco aflirmat de 'yvcnit duos presbyteros Romai.os conscntienlcs

baptismo Constantii, Eusebius ct D. Ilieronymus «,onstant,o \ugusto Arinno, nom.nc Lrsatium cl

n Clu'"nicis referunl dc baptismo Constanlini.eum ] "l'>'.i»f "' f damnavil eos in concilio coram qua-

sci ce in fine vit» ab Euse^bio Nicomediensi bap- dragmta et octo episcopis qu. uerant conprepat..

tkatun fu sse in Aquilone viUa. Qua de re alil-i .">c declarav.t Lonstant.um .. Quid egit actorura

ii^cniuii. luio.i^ n.^1^ v/ V intcrpolator? Priorcin pcrochit>n. ablatis illis v.t-

agimus. pvrTvi '^'^^ primis.iniposuil intcr acta Libcrii.Ha-c vero,/uf

BENCIM. dcilaravit Conslanlium, etc., inseruit in vita Felicis.

Linca 2. — liic dccluravit Constanliiim. In vita Scd falsilalis revincuntur gesta Felicis, quia annis

Fclicis anud Mombritium vcrba h.-cc cum illisaliis 357 el seq. Valens ct Ursacius Rom.x' non erant.

autccc>lciilibus,qu;c lcguntur in vita Libcrii ad vcr- cuin co teinporo promowrcnt Sirniicnses forinula^

bum inscrta sunl; ibi eni.n postquam narrassct Li- cditas anno 357 et 3.59. Forinula; cnim priori Sirmii

63

HISTORIA DE V TIS ROM. PONT. — S. FELI.X; II.

66

editae subscripscrunt Ursaoius ct Valens ex Hilario
de synodis his verbis : « Perfidiana autem apud
Sirmium descriptam...Hi sunt qui conscripscrunt ;
Narcissus, Theodorus, Basilius. Kudoxius, Deniu-
philus, Cecropius, Silvanus, Ursacius, Valens,
Evagrius, etc, » et alteram similiter ibidem condi-
tam in lib, adv. Constantium appellat, deliramenta
Osii, et increincnta Ursncii et Yalenlis. Eosdem an-
nis illis Sirmii fuisse dooent Soorates, 1. ii, c. 24,
et alii. Perseverasse Ursacium et Valentem arabos
Sirmii promovere perfidiam ad ann. 359, probat
epistola Germinii.ubi agit dc tcrtia formulaSirmii
edita anno 359. (in frag.) « Nam sub bonae memo-
riic Constantio imperatore, quando inter quosdam
cffiperat esse de fide dissensio, in conspectu ejus-
dem imperatoris, pra3sentibus Georgio episcopo
Alexandrinorum Ecclesia!, Pancratio Pelusinorum,
Uasilio episoopo tunc Ancyritano, praesente etiam
ipso Valente, et Ursaoio, et mea parvitate,post ha-
bitam usque in noctem de flde disputationem,el ad
certam regulam, etc. » Eadem habet Epiphanius
Wxr. 73, qucB est semi-Arianorum num. 22, ex qui-
bus falsitatis nota haac perioohe inurcnda, sicut et
firmatur prior observatio do commcutitia Constan-
tii mora in Urbe; cum ab anno 359, ab cjus fine
ail annum 3.59, quousque cdita est ultima Sirmien-
sis formula Romsi non adfuerit, sicut ncc csse po-
terant Valcns et Ursacius Constantii perpetui asses-
sores dictis annis.

Ibi et secundo rebaptiiutum. Schismatioi in vita
Fclicis commenta augentes addunt, a Constantio
dogma do rebaptizatione inductum, et quod magis
cst.ipsum ab Eusebio Nicomcdiensi in villa Aquilone
rebaptizatum, ejusdemque jussu Felicem, a quo
h.-creticus fuerat declaratus, addietum martyrio.
Qu.c falsa esse nemo non videt. Certum est enim
anno 357Constantium non fuisse baptizatum.Tcstis
oculatus, et iiniversa Constantii gesta trutinans
Hilarius affirmat quod eo anno,quo edita est prima
Sirmiensis formula, episcopi Sirmienses « fcfelle-
runt ignorantem regem,ut istiusmodi perfidirc fidem
bcllis ocoupatus 6xponeret,ct credendi formam Ec-
clcsiis nondum regeneratus imponeret (in lib. de
.S;/i;,,p.ll94). » Deindc si tempore Liberii et Felicis
proniovisset impcrator dogma de rebaptizatione,
ililarius in libris adversus Coiistanlium, defcnsatffi
pravilatis mcmoriam insectari minime destitisset.
Philostorgius pariter qai seota Eumonianus, quique
rebaptizationem omnium sectarum promovero dc-
buorat, si Constantius rebaptizatus vere fuisset,mi-
nime narrationem omisisset de istiusmodi Cons-
tantii rcbaptizatione ad prffisidium propria; pcrfi-
di,-c, qui tamen simpliciter baptizatum assorit, in-
quiens do Constantio (lib. vi, c. 5.) k Cum pcrve-
nisset is ad Moysucrones,morbo correptus,ot exinde
ab Euzoio baptizatus, imperium cum vita, synodos-
que ad impietatem reliquit. » Unde na;niarum
larrago in aclis Felicis a Mombritio publicatia ap-
parct,c quibus interpolator hasc desumens inseruit
catalogo Romanorum pontificum.

Linea 3. — ■ .Hi Eusebio Nicomediensi : putidissimum
mcndacium ojusdcm notaa ac asserta rebaptizatio.
Euscbius enim Nioomediensis denatus est an. 3'i2,
ubi ostendit Valesius in notis ad lib. ii soc.c.l3,ct
Constantius baptizatur anno 3(51. Euzoium vero
baptizasse Constantium,nedum Philostorgius asso-
rit, sed etiam -sanctus Athanasius iib. de Syii.,i)ag.
(W.S, pt Socrates, lib. ii, cap. ult.

Linca 3--'i. — Et per hoc declaratum : supponitur
hic,quod inter rebaptizationem,etmortemConstan-
tii intercessserint tcmpora, unde innotucrit Fclici
rcbaplizatio,nua copnita,concilium Roma? indixerit,
ct declaravit h.tireticum Constuntium. Insupcr alii
intcrcosserint menses,inquibusConstantio perlatus
rumor,itcrum miserit qui Policcm marlyrio coro-
narcnt. Qu.-c falsa cssc declarant adducta, dum a
roccplo baplismo inoritur Gonstantius ; unde Felis

A neutiquam hrec agcre potorat superstite Constan-
tio, ut hic asseritur.

Linca 4. — Martijrio eoronatur •.Fra.gmenlnm Eu-
sebiauum conscriptum post Liberii obituin reticet
martyrium, et solius exsilii mciitimirm facit, dum
induciturEusebiusha;c Conslaiili.i .1 LibrTioimiiro-
perans : « Quantum ad vos, insaaia Jiabuli,et invi-
dia superstitiouis vestrae, ut Feliccm episcopurn,
quem vos non tacuistis Catholioum ct Dominum Je-
sum Christum invocantem purum sacerdotem ab
omnibus declaratum, in damnationis causam exsi-
lio direxistis,qui tamen in prKdioIo suo orationibus
vacat. « Gum enim fragmenti auctor Eusebii gesta,
ot Felicis commeadare instituisset, et testatur se
scripsisse post mortem Liberii, qui Constantio
damnato per aliquot annos supervixit, cum Felicis
martyrium conlingere debuisset superstitibus Con-
staiitio, et Liberio, non roliquisset pra;rogativam
hancadnotare.Gum vcro tantum exsiliura memoret,

r. cl dc Felicis martyrio altum sit silentium, exinde
mcrito dubitandum de asserto hio martyrio Felicis.
Deinde h;ec doolaratio facta a Fclioe, qua Gonstan-
tium uti hffireticum enuntiat, uno eodomque con-
textu facta supponitur in goslis Felicis apud Mom-
britium, adcoque anno 357,quando in exsilium Li-
bcrius ducitur,nihiIominus eodem anno Constantius
per 30 dies Romce commoratur, ut ex Marccllino
vidimus: ante finem vero ojusdem anni Mcdiolani
Ganstantius legem 1.5, de episcopis in Cod. Thcod.
edidit, quam Felici episcopo Romano direxit.Unde
constat Constantium nec potuisse rebaptizari eo
anno, ncc ei offensum FcIicem,ouiIcgom imperator
misit. Cum reliquis itaque quisnuiliis rcputanda
haec additio desumpta ex aotis Felicis per schisma-
tioos, ut reor, Lucilerianos confictis. Proindcque
additiones ut omnino importun.i; ab utrisquo gcstis
expuneendaj, veluti ab insoio interpolatore additaj
antiquis catalogis Rom.pontificum : undc sequenda
narralio de Feb'ois obitu, quos habetur in Liberio,

'-' ubi dicitur. « (^ui fclix dopositus de episcopatu ha-
bilavit in pivediolo suo via Portuensi, ubi rcquicvit
in pace. » Cui concordat Philostorgius, qui cum
dixisset Liberium ab exsilio fuisse revooatum,addit
(ubi supra) : « At Felicem,qui medio temporc Roma
episcLpusordinatusfuorat,soserecepissedignilatein
equidem cpiscopatus gcrentcm, nulli vero dc coetero
ecclesi;e cerl^e prajpositiim.» Lucilerianos porro pu-
tassc, quod omnes episcopi Ariminenses, fuerint
lapsi, et communioavcrint quolibct modo cum
Arianis, adeoque illos, neo csse episcopos, nec ab
ipsis ordinatos fore suscipiendos, sed Ecclcsiam
inde evasisse Antichristi synagngam probat Luoife-
rianus, ille interlooutorin dialogo adversus Lucife-
rianos edito a sanoto Hiei'onymo,qui eosdem sugillat
uti declamatores caninx' cloquentix in omncs catho-
licos episcopos tunc cxstantes. Exindc factum, ut
in fine fragmenti Eusebiani sohismaticus, ut reor,
Luciferianus addiderit mcndacissimam calumniam

D do Damaso publica voce Liberium hffireticum de-
nuntiante,ut suis gregalibus ostendcret,Liberii de-
cretum do recipiendis lapsis Arimincnsibus floccl
esse faciendum, utpole ab hteretico conciliaritcr
damnato profectum. Qua artc Felicis acta a Mum-
britio odita conricla etiam osse cordatus quisque fa-
cilc affirmabit. Quid voro dicendum de episcopatu
Felicis? Adeundus Pagius in critica ad Baronium.

UINII ET LABB/EI.
Linca 'i. — Marti/rio coronatur : Felicc dcfuncto,
nulliis in locum ejus subrofjatus ost. Nam Liberius
abrupta pcnitus, qua; rocipiendas sedis causa inter-
ocssorat, .\rianorum communione,ab omnihus legi-
timus Romanoc Ecclesia; pontifcx, ut fucrat ante,
cognitus cl accoptus cst. Risu igitur potius quam
rcdargutione dignum est rccontiorum quoriimdam
liistoricorum, quos libentcr scquunlur Magdcbur-
gcnsca,CQiumentum,dicenliuiui''clici secuiido fuisso

67

ANASTASll IilliLl!)Tlli;CAItlI.

OH

suffeclum Lnoncm quemdam Ariunum.in sanctum A cvinci putal ct lirmari apci-tis leslimoniis Patrum

' Gonstanlio Augusto aiqualium.quales fuere Athana-

sius c Gi-,Tci-,ot c Latinis llilarius. Apud hunc re-
ilacguilur in liljro dc Synodis audacia Cunstanlii,
(jui nondum rcjcneralus credcndi formam prirscrihcre
audcrct Ecclcsiis. Diriicultatcin Baronii de iteralo
baptismo Constantii iiromovent illa.quae Pagius in
ejus critica congerit ad annum 32'<, n. 5, ul contra
sententiam Haronii constiluat baptismum iuisse a
niagno Constantino susccptum, cum terniinus vil.e
iiistaret Nicomedi.c. Verum de baptismoRoma; ad-
ministrato pcr beatum Silvestrum (non autem Ni-
comcdi;cpcrullu'nopiscopum).MaximoGonstantino,
quod totis oclodecimaut 20annisanteipsiusobitum
cuni eodcm principe una perceperunt Helena mater,
et ii qui erant degenere Constantini (rj-fYsvE:; aCToi)
ncc non amici plures ac ramiliaros exhistoria Joan-
nis Malal;e,ac vetustiori ex Chronographo per ipsum
adducto,aliisi|uc documenlis vidernursatis firmasse
Baronii sontcntiam contra 1'agium tomo Ilinnotis
Sylvestrini pag. 293. Qua; autcm dc iterato baptis-
mo Constantini a nonnullis profcrobantur, osten-
dimus falso allirmari, ct diximus ea videri potius
translala ab Arianis fraudulenler e.x geslis Constaa-
lii ad vitam Constantini.

Verum hic nodus allcr proponitur dissolvcndus
dc itorato baptismo Constantii ; contra quom prin-
cipcm S. Ililarius scribens quinqueanio antequam
Arianus ille impcrator vita excederct(alii aulumanl
etiam tardius) apcrte dicit HOHi/um reyeneralum suf-
fragante ctiam Alhanasio in libro deSynodis; unde
cognoscitur cateehumcnus pcrstitissc Conslaulius
non modo graiidajvus, sod morti jam proximus.Vix
aulem crcdibilc vidctur hos Patres,qui loties vidc-
rant ct allocuti fucrant Constantium.baptismi illius
pridem suscopti (.juxta eos qui rebaptizatum putant)
ignaros fuisse. Dissimulaii non potest niomentum
gravissimum objecloB auctorilalis.Verum et contra-

llilariuin parum ajquum.quem sero ad synodum ac
ccdentem,in pconam humi con.sidcre jupscrit : atquc
idco eadem a Deo viudico,qna Ariiis, pouna multa-
tum unaeum visceribus animam offlavisse.Scd cum
omnium antiquissimorum toslimonio Loo I lcmpore
concilii Chalccdonensis sederit ; curaquo nulla inen-
tionehujus rci facta, omnes omnino,Liberio cl Fe-
lice delunclis, Damasum substituerint : non hislo-
riam, sed fabellam esse scias a reccntioribus fortc
cxcogitatam, quod falso opinali fuerunt, Liberium,
Felicc secuado expulso, instar Lconis in catholicos
s.-eviisse. Vido Baron. ann. S.jT. num. G'J, Bollurm.
lilj. IV. dc Rom. pont. cap. 9.

BLANCIII.NI.
yolx clironolo'jicce.

PicturM- via O-.tiensi in basilica S. Pauli. ot ca-
lalogi Italiei atquo extcri supra rccensiti in Prole-
gomonis consontiunt in tribucndo logitiin;c scdi
Felicis annum 1, mensos 3, dies 2. Solus calalo-
gus sub Justiniano solidnin tricnnium assignat Fe-
lici, detritis sc,|ucntibus nnmoris; ut snspicin sit,
ab amtuuionsi ci-nfusas unilatos mensinm eum
pr.-ceodonli unitate sub cnlumna annorum, ita ut
ex r, ui malo intorpuiixoril iii, i... sivo etiam de-
trita unitate annum indicante, tcrnarium monsium
qui se.jncbatur retulerint doscriptoros co licis ad
numiruni annorum. Si voro auctor catalogl trien-
ninm Felici asoripsit, attribuit bicnnium exsilii
dccessoris Liberii, el confudit cum anno legitimi;
sessionis Felicis subinde insecut.-n, posl electionom
peractam de consensu ojusdem Libcrii, vacur.m ca-
thedram sua dimissione redilontis. In notis chro-
nologicis ad numcrum 51 vit.-e Liborii,prolata sunt
documenta, qu;c spalium certum dcfiniunt lcgilimi
pontilicatus Felicis anno um, mcnsilius tribus,

!jus; sive capito truncatus fnerit jussu „ rja perpcndero oportet studiosum veritatis. Mature
v Idns Novembris ob assortionem ca- ^ igitur perpcnsa ratione lcmporum assignandorum

baptismo Conslantii, cl hujus principis Ariano af-
flatu quo apud ara.itam imprudenter involvebalur,
post obitum vero patris acrius incjndebatur ex
consuctudine presbyteri ejusdera secl» familiaris
Conslantia! sororis Conslantini (dc quo Socratcs,
//(sf.lib.i, cap. 19, et lib. ii, cap, 2,necnon Thcodo-
retus, 1. II, cap. 3) non est difiicile caplu, cur a
nonuu!lis dicatur rebaptizatus Conslantius.ab aliis
vero haboatur etiara postremis vita; temporibus
tantum catcchumonus et nondumregeneralus:

Diem et annum Constantii emortualera tcnemus
tradente Socrate in (ine libri ii. Dccessil (inquiti iii
Idus Dcccmbris Tauro cl Florcnlio consulilju.'!, nem])e
anno a;talis Christian;c 3l"il,,Tlatis vero sna- 45.Suf-
fragantur llicronymus,et cctori scriptores, qui na-
tum asserunt dieV) Augusti Gallicano et Basso coss,
hoc est anno 317, uti Cangius ostcndit in faniiliis
j. Byzantinis. Supra in nolis ad Silvcstrum vidiraus,
" baptismum a Constantino .Magno susceptum Roma)
una cum matro, et rcliquis sui generis referendum
esse ad annum 319 : quo ex Illynco Romam redicns
lerlio ex Fausta filio Constante augcbatur. Cuta
fuerinl.baplizati o! s-jrrfsU una cum palrcConstan-
lino, fiiii quoque (hi enim pra,- ca;teris eranl rj-^t-
v;t; sui ijencris) sacramcntobaptisrai fucrint donati.
Qucmadmodum igilur Conslanlii soror, cl Crispus
ex priori con.jugc Minervina lilius numcranluo inter
baptizalos cum Constanlino illa a Bibliothecario in
Silveslro nuin 43, islo aTheophane apud Cangium,
pag. 'i-'!, ila cl filii cx Faustaj conjugio nali fuerint
sacro fonte una cum palrc porfusi. Crispura cora-
probant in Chrislo regeneratum complura docu-
nienta. ot numraus a nobis productus lomo I.quem
hic denuo exhibendura cur:imus,signuluspluribu3
notis rcligionis Christianx.

diobns duobus
Constantii i

IholicTc fidci, ut cond,3x 0;;riculcnsis ciiuntiat, sive
canidcm ob cansam amemorato princip'; prope Ur-
bis muros al latus form e Tr.ajani fuorit capite
plexus die subsoquonti, nompc iii Idus Novembiis,
et subindeacloro sopultus curanto Damaso presby-
tcro, die xii Kalendas Doc3mbris,ulBibliot'iecarius
affirmat lin. 12 hujusnnmori; sive eliam exsularc
tum jussu.s, clultro cedons pontilicatu vitam pro-
duxerit ad consulatuni Valontiniani et Valentis, ul
oxponunl in libello pr.icum Fauslinus el Marcelli-
nns prcsbyteri (quo tamon in liboUo complura a
schismaticis hisco prosbyteris conficta[opinaturBaro-
nius ad ann.357, n. 4S,"el Papebrochius, in conatu
cliroiiol.igico-historico ad Vitas pontificuin, in S.
Fiilico dissert.9.)el indicare videtur Bibliolhocarius
num. 5i. lin. 3. in Liberio. Ouocuntjue modo h.-cc
testimonia concilientur, spatium sedis logitim.-e Fe
lici attributum in picturis Paulinis, el in codicibus
memoratis .Vnastasii et aliorum, clauditur anno i,
mensibus iu, dicbus ii cx die 8 .\ug. .35S ad 10 Dc-
cembris 359, ubi supra exposuimus in finc nota-
rum chronologicarum ad vitam Libcrii.

Nolx historicx.

Linca. 2. — Hic dcclanwit Constnnlium filium Con-
stantini ha;rcticum,cl sccundo rchnptii^ttum ab Euse-
bio Dlicomcdiensi. Iteratus isto baptismus,quem per
calumniam Arianorum translaluin fuissc multi no-
biscum opinantur (in notis ad Silvostruin tomo II,
pag.293)exVitaGonstantii filii in Vitam Constanlini
patris, eliamsi a Bibliothecario attribuaturConstan-
tio; ailamcn a pluribus,et gravissimis scriptoribus
negatur. llorum agmen ducit Baronius ad annum
357, num. 40. Soriplor cminentissiinus non inodo
refragaturasscrlo Libri Pontificalis ; sed contrarumi

69

HISTORIA DE VITIS PONT. UOM. IHWT. — S. FICUX II.

70

'f: uO^

j\\^^

»11

Numus Ciispi Caes. ex Musxo Pri/icip. Duiyhesii, olim Fit/iii Ursi/v.

Constantinus etConstans es eadem matreFaasta A.
Iratres Conslantii, necnon sorores ex eodem conju-
gio Constantina, et S. Constantia, et junior Helena
cum 1'uerint unda salutari perfusi in tenera aitate;
quidni et Conslantius in patris baptismo jam bimu-
ius? SanclaenimConstantiaunacuinamitaejusdem
nominis baptizata iegitur a beato Silvestro in sede
S. Agnetis; qua? scilicet amita multoante Constan-
lini rnortem decessit. De baptismo igitur adminis-
trato vel infanti, vel puero Constantio dubitare vix
possumus. Ipsius deinde inconstantia in suscepta
lide, imo et aversio subinde consecuta a ccetu ca-
tholicorum in causa, ut arbitror,fuit,cur eodem vo-
l.'nte,ac deindustria dissimulantedubitatum postca
sit,priKsertim in Orientc ubi imperavit, de illius ba-
ptismo, ex quo .\riani presbyteri colloquia novailli
sUidia, et amits Constanti.-e infuderunt. Dilata su-
soeptione alterius signaculi conlirmationis(obtentu
fortasse paterni exempli, de quo supra, aut simu-
lato studio illud percipiendi postquam pleniori ca- ti
techesi redditus foret inslructior) scnsim dilapsus
a Catholicis ritibus abstinuerit quoque a mysteriis
cutechnmenum se professus. Quie consecuta sunt
ipso imperium administrante per annos24et quod
excurrit (ab adepta vero Casarea dignitate 30) con-
tra catholicos priesertim episcopos, satis declarant
scriptorum testimonia, sub illo principe cum llie-
ronymo deploranlium : Orbis tcrrnrum se Arianum
essc miratus est. Mirum itaque videri non debet, si
orbis terrarum sub ejusdem imperio catholicam
fidem tot in provinciis ferme oblitus,susceptum in
pueritia baptismum principis, et diuturna aver-
sione sacrorum ab eo de industriadissimulatum,in
Oriente ignoravit, et illum adeuntes episcopi,ac vi-
dentes per annos quadraginta catechumenum pro-
flteri,pariterignorarunt. Romana vero Ecclesia,quiE
gesta suorum pontificum, et Magni Constantini,dum
hic moraretur, diligenter soripta evolvebat, eaque
non modocodicibus,sed etiam marmorlbus peren- p
nius jncisa tot in ecclesiis per ipsum fundatis, ao
dotaiis asservabat, et hominum memoriE tenacius
impressa retinebat, non ita facile oblivisci potuit
collatum Constantino Magno ejusque liberis sacra-
inentum. Quare salva Patrum auctoritate, llla scri-
bentium de principis professione intcr catechume-
nos,qua3 videbant abipso geri nalam et pr.-edicari,
denoganda non cslfides llomanis.primum ejusdcm
pucri baptismumexdocumentisarchivorum tiMimti-
l)us,et appeilantihus iteratum baptisinuni illum,qui
eidem conferebatur morli jamproximo,ajtatis anno

4.5 ab Euzoioopiscopo.Vriano ad.\nliochcnam sedem
paulo ante provecto, cui Eusebiuui ejus fiictionis
gregalemsubsliluit erroramanuensis.Multo est dif-
ficiiius notum uuiversis baptismum Arianieiinpieta-
tisaprinnipemortiproximopostulatumclperceptum
componere cnm laudibiis illi post mortcm tributis a
S. Gregorio Nazianzcno. Ilas tamen composuitBa-
ronius ad annum 361, n. 21 et sq.,pra3sertim vero
31 cum excusalione, quo.l Gregorius ignonins facli
pulaverU pmnitentem.^Si factum igitnr Augusti mo •
riontis publici in luce, suaqne in vicinia gestum
ignorare potuit Gregorius Nazianzenus, atque ex
.4rianop(Jcnitcntemputare,cumscriberelquadricnno
ab cjusmorte nondum exacto; nemini mirumvidcri
debere, quod totis quadraginta annis, ut minimum
elapsis a priori baptisrao infanti aut pueroGonstan-
tio in Occidente coUato, Athanasius et llilarius re-
scirc id non valuerint, quod princeps in Oricnte
dcgens se accepisse non profitebatur, aut inaniter
sibi puero collatum forlasse opinabalur, cx quo
secesserat ad partes Arianas.

HiBC dicta sunt ad libranda utriusque sententiaj
momenta antequam de prssumpto erroreBibliothe-
caiii.ac defide monimentorum super iterato bapti-
smo Constantii testantium quidpiam severius sta-
tuatur. Cajterum declaratio altributa Felici pap.-e
adversus Constantium refertur adha^rcsimArianam
ab hoc principe assertain. Id enim cxpressit tantum
inscriptio velus reperta una cum corpore S. Felicis
II in Ecclcsia SS. Cosmc-c ct Damiani, de quabaro-
nius ad annum357,n. 1, Aringhius, allifiue corpus
S. Fclicis papa3 ctmartyris qui damnavit Constan-
tium.Quod additur in textu Bibliothecarii de iterato
baplismo; cum iteratio contigerit post mortem hu-
jus FelicispapiE II, referendum non est ad hnjus de-
'clarationem, sed ad cxprimendum oonccplum histo-
rici : ut sensus sit : « Ilic (Felix II) declaravit h.Tre-
licum habendum esse Constanlium (licet nonnulli
excusarcnt) quidem exitus demonstravit; cum ite-
ravil baptismum suadonlo Eusebio Nicomedicnsi
administratum ipsi ab Euzoio.-Vriano ad sedcm An-
tiochenam paulo ante promoto. "

Linca. 5 — Hic fcrit Ijasiliram via .■furelia, ctc,
et lin) li. Corpus cjus, clc. ,.<;cpultumest in suprndicta
liusilica, quam ip.^e constiu.vil vin Aurclia milliario
sccundo. Adjacct locus cujmcterio CalcpiMlii,nou
longe ab Ecclcsia S. P;mcralii, via .Vurelia : ile quo
vid''ndi Panvinius, Aringhius et Boldottus, lib. n.c.
18 obs. ad coemet. Corpus inde translatum ad tituluin
SS. Cosmoi et Damiani inlra Urbem, concessa ta-

71

ANASTASll blltlJnTlii:CAItII

7^

icn partc inclusa sub Grcgorio VH, cum aliis re- A cissimi, tuto hac in re lides adhiberi potest, cutn
uuiis intra tabulam niarmorcam.quao constituebat ea narrent, qua; iu conspeclu totius Urbis gosta

mensam altaris in consccralinno sacplli S. Pasloris
a funflamentis tunc ronovati cum ipso tilulo : (juii;
tabula nuno alTixa visitur parieti intra saoelli-ra S.
Petri,post(iuam opcrc magnifico ab E.vcell. Cajcta-
norum familia rxcitalum pst novum sacellum S.
Pasloris. Inscriptio autem liencdioli titularis ejus-
dcm Ecclesia; sub Gregorio VII, talis est :
Tpiiipnro fircgorii soiitoni pr,T?ulls alnii

Piv^lixl,'!- .■xiNlill^ |i|MTl,lMI- \ir li.i li.tll?

.Miiiillii- l.ivliM.iiii ii'iiii\ 1 il liii; lilii- i^l.iin

(lilaiii -.■i-iMM ,-;ii .T i,li>iii I ,iii;iii iliiLills

Kjlls.l.-lM »......• l.-.ll .ul, l,l„|,i,i.-|i;,|i,..

AufinsU iiicnsi» spplem n.ivfm,|ii.' Knl.Mi.lis.

Noinine inist.iris, [iniHHir.*..ri7:,|iu' J.iiinni.-.

l)e crnce vcsl,' ll,'i l,„ii.s lii,- ..-l van, lns Inilu-ri

Cui pariiles.iii.il .,, i:iliii\. -I.',li',iiiiiis([;vangelisl;e

Marlyris el ^li'|.li,iiii |,a|i,ili ii. ,111111.' prinii

Marlyris ct i>ap;i' t.liiis li.iHi.r.' s.i-nikli

Ne.' ininus llcrnicli.s pra?fi'.'li martyris l'rbis

Kt Tr.iu.iniliiini .Marci .Marcelliipieani.

Il.n-nni r.'li.piiis coustat lociis iste celobris.

Hiuc et mnlt.irum, posseuius nomiua qiiorum

Uicere, si talnila lociis illis csset in isla

Nos inoritis lioruiu redeumus aJ astra poloruiu.

CIACONII.

Liii.'.i. 1. — [■'t'lix nations Romintis, Feliccm a
Roman.irum poiiliflcum numero Ciaconiusexpungit
ob ratioucs suporius adduclas, n. 51.

PAGII.
SancUis Folix II,nationc Romanu3,cx Patre Ana9-
tasio r.,il)crii), cujus erat diaonns.anno trecenlesi-
mo quinquagcsiino qiiiiilo, ut vidiinus, in cxsilium
puIso,or.linalus cst ponlifox Romanus,etquidem ab
Arianis hominibus in Constantii p.ilatio, cum non
possot acatholicis : so.litiiuo annos plus ininus tr.js,
us(|uaad diem vigesimum noiium mensis Juuiianni

trecontesimiquinquagesimioctavi.quodie dopositus p ex eodem Theodoreto ibidem,et ex libollo precum
jctiori calalogo, veterum '-' Fauslini Mareellini laudato, Li'

crant.

Controvcrtitur an Felix vere fuerit ponlifox Roma-
nus. Perronius cardinalis in sua ad Magna3 Britanniae
regom responsione, Bellarminus in defensionc Feli-
cis papa^, et llenschenius in appendice tomo III SS.
meusis Aprilis subjecla, ostendunt Felicem verum
fiiisse pontificcm, quod in antiquo pontificum cata-
Iogo,imo et in Libro Pontificali legatur, dum Libe-
rius in exsilium duceretur congregasse se saccrdo-
tes cum conailio Lit/eriiet ordinasse in locutn ejus Fe-
licem. Undein inscriptione sarcophagi ejusdcm Fe-
licis anno 1582, sub Gregorio XIII, in a;de SS. Cos-
m.-o el Damiani rcperti, legitiir : Uic iacet corpus S.
Felirix pap.r cl miirtyris, qui Constdntium hxreticum
damnnvit. Noc dici potest id intelligondum de Fcliee
primo.bic cnim.ut in cjus pontilicatu diximus,mar-
tyriunipassusnonest,cumanteperseculioncin Aure-
g lianoam ad Deum migrarit.Quia tamen quai de Feli-
cis secundi martyrio tradit Anaslasius et ex 00 Ado,
aliique Martyrologii, fabulosa videntar, et Marcelli-
nus ac Faustiuus laudati,eum morte naturali defun-
ctum tradunt.dicendumcumauctorcCritica^Baronii,
Felicom II ideo martyrem appollatum fuisse, qiiod
multa pro Christi pertulerit,idque ex modoloquen-
di prioribus Ecclesiic sasculis usurnari solilo, non
vern (]uod cjus causa occisus fucrit. Undc Fronto ca-
nonicus regularis ordinis sancli Augustini scribit,
cxstare Litanias in codice nis. a septem, aut octo
s;eculisexarato,in quibus Feli.x II in numerum pon-
tineiim r.!ferliir,cum sanrti ac confessoris noinine. Li-
cot autom Palros concilii Sirmicnsis ad Foliceni opi-
scopum ct ad cleruin urbis Roiiuc scripserint,ut Li-
berium rodeuntem suscipercnt, usquc ambo simul.
scilicct Fclix !ic Liberius episcopatuin administra-
rent,quod idera Constantium imperatorora slatuisse
refert Thcodoretus lib. 11, cap. 17 : ccrtum tamen est

dicitur ab cpiscopatu in auc

pontilicum, quatuor norapc diobus ante Liborii in-
grossum in urbem Ilomanam, qui, ut diximus, die
secunda Augusti ejusdem anni contigit : Felixdcpo-
situs, ut habetur in illo catalogo,(ie cpiscopatu, ha-
bitavit in pnediolo suo a die iii linlcndas Auijusti.
Marccllinus etFauslinus,schismalici,prosbyton Ro-
man,-eEccloaim,in pr.ncfatione precuin,iiuosoxhibue-
runt Thoodosio imperatori, scribunt : Terlio anno
rediil I.iberius, cui obviuns cum gaudio populus Ro-
manus exivil; Fclix nolalus a senulu et populo de
Urbe propellitur,c\. poatoa addunt : 1'ost annos octo
(ex quo Roma pulsusost Fclix) Valentiniano et Va-
lente coss. (id est anno Christi trecentesimo scxago-
simo quinto) x Kalrndarum Decembrium defunctus
est Felix. Illis autcm presbyteris, licct alias menda-

Liberio Romam re-
deunte, Felicem alio se contulisse, el in prxdiolo
suo habitasse; ubi dofunctus est. ChristianusLupus
in parle quinta ad dicttitum Gregorii VII, aliique
vin docti e contra coutendunt Felicera 11 non
fuisse verura pontificera. Utraque opinio suos pa-
tronos, suasquc rationes habet, nihilque certi de
hac centrovorsia dici polest, sed illum certum, Fe-
licem ut martyrem coli in lireviario et MartYroI.
Roraanis, die mens. Julii, quemadmodum in Mar-
tyrologio Adoniis, aliiquo, et in Sacramentario
S. Grcgoriii logi officium in Missa S. Fclicis pon-
tiftcis. Dc Felicis episcopatu Romano. ejusque inar-
tyrio legendus Papebrochius in Conatu Chronico-
liistorico,ubi ot plura ab auctore Libri Ponlilicalis
relata, rejicit.

XXXIX. SANCTUS D.\MASUS.

ANNO CURISTI 3G7, VALENTINIANI ET VALENTIS II!.

54 Damasus, nalionr /Jispanus, ex Patre .\nlonio, sedit {a) annis deccm el oclo, inensibus

duobus, diebus docom, ct cum codom ordinalur sub conlonlione Ursicinus. Et facto coiisilio

sacerdotnm consliluerunl Damasum, quia fortior ol plurima raulliludo crat, el sic conslltu-

tus est Damasus, el Ursicinum ojocerunt ab urbe, el con>lilucrunl cum Noapoli episcopum.

3 Et mansil Damasus in urbe llomana prajsul in sede apostolica. Fuit aulem (6) lemporibus

N0TUL.E MAHGINALES FABBOTTI.

(n) B. an 17, m. 3, d. 4. l'/(/t' Baron anno Domini 307. (6) B. Valcntiniani, el Valontis, ct Valentiniani
junioris, et Thcodosii a Coss. Lucipini, et Jovini ad Ricimercm, et Clearchum.

73 HISTOMIA DE VITIS IIOM. PONT. — S. DAMASUS. 74

Julinni. Hic fecH hasilicas duas, unam juxta tlicalrum («) sanclo Laurentio, et aliam cia
Ardcalina, uhi requiescit in catacumbis, et {b) tcdiricavit platoniara, ubi corpora apostoloruni
jacuerunl, id est beati Pelri et Pauli,i[uam et versibus ornavit.Hic mulla corpora sanctorum
martyrum requisivit, quorum etiam (c) concilia versibus decoravit. Hic constitutum fecit de

10 Ecclesia. ((/) Hic accusatus est invidiose et incriminatus de adulterio, et facta 5y/iOf/o,purgatus
est, a quadraginta quatuor episcopis, qui eliam damnaverunt Concordium et Calixtum diaconos
aecusalores, et projecerunt de Ecclesia. Hic constituit titulum in urbe llomana,scilicet basili-
cam quam ipse construxit, ubi et donavit patenam argenteam pesantem libras lo (e), scy-
phum anaglyphum (/) pensantem libras decem ; calices ministeriales argenleos quinque

13 pensantes singuli libras tres; coronas argenteas quinque pensantes singula libras octo;
canthara cerostrata aerea pensantam libras 16; domos in circuitu basilicse prsestantes
solidos quinquaginta quinque {g) ; possessionem Papyriauam lerritorio Ferentino cum
adjacentibus (A) antiquis, prEestantem soiidos (/) ducentos et viginti, et trimisium; pos-
sessionem Antonianam in territorio Casin. prjestantem solidos centum et tres; baliieum

20 juxta titulum prastans solidos septem et viginti (_/). Hic conslituit, ut psalmos diu
noctuque canerent per omnes ecclesias : qui hoc prgecepit presbyteris et episcopis, vel
monasteriis. /?/c fecit ordinationes m urbe quinque per mensem decembris presbytercs 31,
diaconos 2, episcopos per diversa loca sexaginta duos. Qui etiam sepultus est via Ardeatina iii
hasilica sua, lu /dus Decemhris ']ns.la. matrem suam, et germanam. Et cessavit episcopatus

23 per dies 31.

NOTUL.E MAHGINALES FABROTTI.

(a) dedicavit. {b) Vide Baron cid ann. 3Si, (piiil sit Plnlonin. {c) C. Conchylia, et sepulchra. {d) Vide
Baron ad ann. 367. (e) G. 20. (/) C. argenteum. (ij) C. 355. (/i) C. attignis. (/) 120 ot tremissem.
(j) Baron loc cit id neijal.

VAni.E LECTIONES.

Apud Fahroltum ex cod. Frch. A. ^■*-' '^'^''- Thuano attero,

Num 54, lin 10, AB, requirens invenit, qua: etiam Lin- i, sedit ann. 18, m. 3 d. 11, et cum e. ord

versibus declaravit 39(.l, 47) episcopis expurgatus. suh mtentione Ursinus. Im 4, ct Ursinum egerunt

lin 10. .1, lib. 15, B, 20. Addit B, amam argciUeam ab n et c. e. Neapolmi ep. lin (., in urbc Roma p.

pens lib.l5,scrvphum etc. //« 18, .1, aurea 16, B, m S. A. eodem tempore lecit Ijas 2, ju.xta th.

canthara cerostata srea 16. lin 19. AB, 155. lin S.Laurcntio, et aham m catacumbis.ubi jacuerunt

20, AB, attiguis. A, proestantcm solid 122. B, solid corpora S. apostolorum Petn et P. in quo ioco jDla-

120 ct trcmissem. lin. 23. B, 26. lin 2G.A,65.lin21. toniamipsam.ubi jacuerunt corporasaneta versibus

^g ,, 1(1 exornavit. lin 10, hic m. c. f. m. r. et invenit,quo-

' ' rum etiam versibus declaravit. lin 11, de Eccl. Hic

E.c cod. Bcij. Miii. et Thuan. constituit accusatus invid accusatum dc adulterio.

lin 13, Calistum diaconcs. Un. 16,lib. 20, araam ar-

Lin 1, seditannos 18, m. 3, dies 11, Un. 3, sub gcntcam pens. lib. 15 scyph anaglisim. lin 18, ce-

cont. Ursinus. lin 4, et plurima cum eo mult c. ct rcostata.//n 19,sol 155,Possessio Papiranam. lin 20,

sic c. est Dam. Ursinum vero ejccerunt ab u. ct attiguis. iin 21, sol 120 et tr. Possessio A. liti 23 :

Neapolim constituerunt episcopum. lin 6, in urbe Hic feeit ord. in urbe Roma 5. Un cad. scx d. Hic

Roma.i/w 7,juxta theatrum, quod S. Laurentii vo- constituit, ut psalmi d. n. canerentur. lin 24, mo-

catur nomine. Aliam via Ard. Un 8, et dcdicavit nasteriis. Qui etiam sep. lin 28, germanam suam,et

Platoniam,ubi corpora sanctorum apost. lin 9,vers cess cp. d. 31.

ornavit. Hic multa corp. martyrum rc(i et invenit, B . ,,,,,. , ^ i , , ,•

i|uorum ctiam tumbas versibus exornavit (.V, quo- -^/""^ Holstcmum ct Schclcstralium.

rum ctiam tumbas et martyria versibus decoravil). Lin. 2, Cass ct Flor, mens 3,//« 3, Flor duo, Con-

Ilic invidiose de adullerio incriminatum, et facta cilio. lin 5, Codd. mss., Roma. U>i 8 Flor duo, et in

syn. lin 14, in urbe Roma basilicam q. i. c. ubi ct catacumbis.ubi jacuerunt corpora sanctorum apos-

ba;c dona obtuiit : patenam arg pens lib.20,amain loruni Petri el Pauli, in quo loco platoniam ipsam,

arg pens lib. 15, scyphum arg anaglyphum pens ubi jacuerunt corpora sancta, versibus exornavit.

lib. lO.coronas argenteas. Un 16,calices ministeria- lin io, Flor scc, et invenit.</H 14 Valie, in urbe Ro-

les arg pens lib 10,canthara ceroslrata ocrea ib. do- ma basilicam. Un 20, C. vel.

mus in circuilu basilicffi prffistsol 155,posscssionem < , „ ■ j />

P. in t. F. cum adjaccntibus adtiguis pr.sol 120 et ^^"''- Penwm cx cod. Cavensi

trimisum. lin 22, cassino. /m 23, solid 2<S.Hic con- L/w 2 el 3, sub intentione. lin 16, scriphum ana-

stituitut psalmi diu noctuque canercnturper o.eccl glyphatum ; alia lectio inlcrlincaris supcriiddila,ana-

quique hoc pra>cepit prwcepit presb. lin 25,in urbe cUluni. Un 21,foI cxx trimisium. Poss Aiitouianam

Roma.lin 28, et germ 3 id. Dec et cess ep. dies 31, terril Cassinum preest. fol. ciii.

Patrol. CXXVIII. 3

75

ANASTASII lillSLUlTIIKCAIUI
NOT.E VARIOllUM.

•76

A SCIIKLESTIUTI':.

Linoa 7. — Juxtn Ihentrum. Sciliccl Pompfii.

ALTASERRA.

Linc:i 23. llir runsliluil ul Psalinos diu ^wrtuijue
rinirrrnl /vr nmurs er.rlesias, qui hoc prwccpit prcslnj-
Irris rl rj^isrnjiis vel monusleriis. Iflcm dc iJamaso
Sii,'(-'lH^rl, in Clifonic. ad ann. 3iS2. Falso Damaso
triljuitur institulum de canendis psalmis diu noc-
tuque in ccclesiis, quia hoc institutum erat a pri-
mordiis surgenlis Ecclcsia;. Scd Damaso aocoptum
ferri potest Psalterium, quod sccundum L.\X in-
terpretes in omntbus occlesiis canebalur ab lliero-
nymo emcndatum, a Damaso canendum Gallicanis
ccclosiis traditum : undc Gallicanum dictumest;a
Romanis relcnto psnltprio secundum LXX intcrpre-
tes : unde Romanum dictum cst; et hoc est quod
ait Sigobcrtus ioco proximc laudalo : « Hoc Psal-
terium Damasus papa rogalu Ilicronymi, in Galli-
canis ecclesiis cantari insliluit, ct propter hoc Gal-
licanum vocatur, Romanis Psalterium secundum
LXX rctincntibus sibi, proptcrquod Ronianum vo-
catuc. »

BENCINI.

Linca 11. Hic con.Uilulum fccit ilc Ecclesia. Con-
sueta phrasi l.iber Pontificalis Romanorum pontifi-
cum constitutiones innuens omittit constituti argu-
mcntum.Vcrum hocce Damasi laudatum constitu-
tum,ut reor,ilIud censendum, quod edidit,cum Gra-
tianus, Valente lidci NiCcTnan hoste infcnsissimo e
vivis sublato, ut occurreret Orientalibus ecclesiis
sub Constantio, Juliano Apostata, ct Valento mi-
serrimc a variis sectis deformatis, cdictum vulga-
vit, quo decrevit ecclesias cujuslibct civitatis ab iis
regendas, qui communione cum Damaso concorda-
rent.Quaproptcr Damasus celebrem emisit Tomum,
scu fidei professionem, quam per Paulinum direxit
Melctia Antiochcno, qui primus cum 150 et am-
plius episcopis orientalibus cidcm subscripsit anno
378 in concilio Antiochcno, ct dcindc rcliqui in
concilio Constantinopolitano. llujus fragmenta pri-
mus edidit llolstenius in collectiono Romana partc
priori. I)e ea agunt PP. Ghalcodononscs in aurea
ad Mareianum allocutionc, et nos fnsiori calamo id
probatum dabimus in commcntariis ad camdcm
allocutioncm, quam, Doo annucnlc publici juris
faciemus.

Linca 23. — Uir rnnslituil ut Psalmos diu noctuque
cancrcnt per oinncs ceclcsins.. \\iernai\m ncmpccum
jam psalmorum cantus Rom.T.et prr orbisccclosias
abapostolicoaivo fuissot inductus,otal)omnilius fre-
qucnlatus, uti cruditeprobal cardin. liona in Iract.
dc Psalmodia. Alternisautcm vocibus recitationem
facere Antiochiicpaulo ante ha!C tempora invexerant
Klavianus et Diodorus monachi,qui ususpcr Orien-
tcm propagatur.Dc quo Theodoretus cuni de mona-
chis dlis agit, inquit in Historia ecclesiastica(l. ii.
cap. 2'i) :ciNoctu dieque ac pictalis studium sedulo
omncs excitasse,cosque primos psallcntium choros
in duas partcs divisisse,hymnosquc Davidicosalter-
nis canondos tradidissc.Qua; ros Antiochia;iirimum
ca-pta ubique pcrvascrit, et ad ultimas orbis terra;
parles pervagata sit. » Cum vcro addal cpiscopis
univcrsis id intimassc,videlur inde S. Ambrosium
in suam Ecclosiam usum induxissc, quod indigitat
S. Augustinus. dum rcfcrcns acta circa annum .187
haic habet(l.ix Confcss.c.7):(iNon longc coepcral Me-
diolanonsis Ecclesia gcnus hoc consolalionis,et e.x-
hortationis colcbrarc,magno studio fratrum conci-
nenliuin vocibus ct cordlbus.Nimirum annus crat,
aut non multo amplius.cum Justina Valcntiniani re-
gis pucri materhominemsanclum Ambrosium pro-
sequcrctur, hairesis causa, qua fucrat seducta ab
Arianis.Exsulabal pia plcbs in EecIcsia,raori para-
ta cum cpiscopo suo, servo tuo. » AUcrnalius vero
concinissedoccnt verba,qua;subdit:"Tunchymni et

\ psalmi ut cancrcntur sccundum moremOricntalium
partium, ne populus maroris taidio contabesceret,
institulum cst.»Qui ritus Orientalis erat supra de-
scriptus. -Moreni porro altornatim cantandi diu no»
cluque ct per horas sa^pius commemorat Cyrillus in
Vita S. Saba; apud Cotelerium (tom.III.Mon. gra!c.
Aug. 2'i2) cum varia e.xercitia monachorum descri-
bit,pra3cipuo psalmorum determinatis horis pera-
ctam recitationcm actam laudat n. 37 : « Aliuvero
nocte egressus est c spelunca sua beatus Subas.so-
tusque ad torrentem incedebat psulmos Davidicos
por versus rccitans. »

BINII ET LABB.^I.
Linca 2. — Cum eodem ordinatur sub conlentiom
Ursicinus. Cum a majori parte Damasus presbyter
FeliciselLiboriipostAriminienscconcilium vicarius
electus fuisset, pars advorsa id indigne ferens, ali-
quanto lcmporo post Ursicinum pseudo-ponlilicem
ercat, atiiue basilicam Sicinii occupat : « Quo ca

B facta, inquit Rufinus, lib. ii, c. lo.tanta scdito imo
vero tanta bolla coorla sunt,allerutrum defondenti-
bus populis, ut replerentur humano sanguine ora-
tionum loca. »

Linca 4. — Ursicinum ejeceruiU nb Urbe ; aucto-
ritate scilicet PrKtcxtati Urbis praifecti.

Linea 8. — Aidificnvit platoniam. Platonia est pa-
vimentum tabellis marmoreis variis figuris decore
stratum. Vide Baron, ann. 38i, n. 17.

Linoa 11. — lUc accumlus cst invidiose. Schisma-
tici cum lcgitimam pontificis ordinationem nulla
hostium invidcnlium calumnia labefactare possent.
eademque imperatori et magistratibus nota essent,
ad falsas easdemque turpissimas accusationes con-
versi sunt,ut patet cx litteris.Valent.virum sanctis-
simum, ct purissimum adullerii accusarunt, quem
S. llieronymus cpist. 50 virgincm EccIesiiEque vir-
ginis doctorem appellat.

Linea 25. — Hic conslitv.il ut psalmos, etc. Con-

C sucludo illa ecclcsiastica conveniendi ad ecclcsiam,
ct diu noctuquc psallcndi.antiquissima est,aposto-
lorum institutionc ad nos derivata. Unde quod hic
scribitur a Hamaso institutum ut dic noctuquc psal-
mi in ecclosia cananlur, falsum csl, cl ab aliquu
superadditum, nisi ha;c de forma nuadani psallcno
di ab ipso pr.iscripla explieemus. llaron, aan.384,
n. 20.

BL.\NCHINI.
.Votr chronologicx.
Epocha H. Damasi constabilita fuit documcntis
synchronis ct aulographis, qua; supra cxhibuimus
lomo II, pag. 67 et soqq nccnon llK'),in Prologome-
nis. Cum enim S. Liberius %nta funrlus csset die
XXIV Scptcnibris,Gratiano et Daglaipho coss.uli su-
pru demonstratum est in ejusdcm chronologia,ces-
savit cpiscopatus dics seplem, uti Biblothecarius
enumerat in fine Libcrii. Kalcndis ipilur Octobris
iisdcm coss «rre Chrisli 306, qua; dics incidit in

D Dorainicam,ordinalus Damasus exordium ccppil sui
pontilicatus: qucni cum perduxeril ad dicm xi De-
cembris unni 384, Rccimcre et Clearcho coss, ut
Prosper ejusdem a^qualis tcslatur in chronico, i l
confirraant ecclcsia; tabularia producta in Prolo;.' '-
menis tonii II, p. 08, consoquitur,ut anni solidi dc-
cemot acto.mensesduoctdies decom sinl cjusdom
sedi tribuondi quot illi assipnanl pictura; suporsti-
tcs in basilica S. Pauli, Ct calalogi. aliiquo codicos
numcrati in iisdem Prologomenis, fol. 100.

In catalogo Fclicis IV facile cognoscilur errnr
amanuensis : qui unitatcm cxcmptam e columna
annorum transtulit in proximam columnam mcn-
sium, et scripsil :

Ann. mens. dies
Damasus sedit xvii. iii. x.

cum debrct scribere xviii. ii. x.

Consulcnda suQl documcnta rclala pag.07 corum-

77

HISTOHIA UE VITIS ROM. PONT. — S. DAMASUS.

78

dcm Prolcgom. iibi cpocha Damasi luculonter os- A
tenditur.

NoUC hi.slorica'.

Linea 2. — Sub contentione Ursicinus. El facto
consilio sacerdolum eonstiluerunt Damasum, etc, et
Ursicinum ejecerunl ab Urbe, et constiluerunt eum
NeapoLi episcopum. Ex codice Anastasii Florentino
produxi inter Pi-oloqom. tom. 11, t'ol.6i, catologum
episcoporum Ecclesia?Neapolitan;E,ubiUrsus nume-
ratur episcopus xiil et dicitur aequalis ffitati S. Da-
masi, et in eodem episcopatu sedisse traditur annos
quatuor. xiii. Ursus episcopus sedit annis iv. Fuit
temporibus Damasi papx, cl Valcntininui ct Grntiani
impp. Sunt qui contendant hunc ipsum Ursum ha-
beri oportere cumdem ac Ursicinum, aliis Ursiuum
dictum et in contentione Roms ordinatum adversus
Damasum. Nituntur aulem testiiiionio Joannis dia-
coni (Neapolitana; Ecclesia; diaconum putant plcri-
que Joannem) id ipsum afllrmantis. Negant alii cum -n
Baronio ad annum 381, quos inter est Ughellus in
Italia sacra; tum quod nomen diversum sit; tum
quod Ursicinus ille perfactionem ordinatus,ac dein-
de relegatus in Gallias,turbas excitet contra Dama-
sum etiam post annos quindecim a Damasi elcctio-
ne; tum denique ex co, quod factionis illius asseclae,
nempe Marcelli.ius et Faustinus presbyteri in sup-
plici libello quippiam non memorent de Neapolitano
episcopatu, ipsi, ut supponitur collato. Legiturqui-
dem apud Baronium ad ann. 308 rescriptum Valen-
tinianietValentisAugg.signatum secundoconsulatu
eorumdem Augg. pridie Idus Junias, in quo permit-
titur sectatoribus Ursicini, ut ubicunque voluerint
absque religionis injuria degant, eisdem tamen in-
terdicta sola urbe Homa. Quare nonnullis componi
posse videtur quadriennalis ille episcopatus Ursicini
apud Neapolim, donec inde pulsus, ac relcgatus in
Gallias, superstes sit, et aptus ad turbas miscendas
post annum quintum decimum pontificatus B. Da- p
masi. Verum in eo rescripto cum nihil statuant im- '-'
peratores de Ursicino in schismate ordinato post
Damasum, a;gre censent traduci posse illam princi-
pum indulgentiam ad auctorem pr.Tcipuum faotio-
nis, ita ut non modo prohibitus non sit prope Urbem
degere, sed ctiam assumi potuerit per legitimum
pontiricemDamasum,sive ejus de consensu percom-
provincialesepiscopos, autperclerumNcapolitanum
ad regimen illius Ecclesia;. Quod autem attinet ad
tcstimonium Joannisdiaconi post complura SKCula
ab illo dissidio nati, contendunt illum scriptorom
halluoinari facile potuisse ex alflnitate nominum
Ursi et Ursicini, et proximitate a;tatis utriusque, et
gesta duorum miscere potuisse non minus quam
nomina. Ex Joanne autem diacono transcriptam
nonnulli putant in Librum Pontificalem hanc perio-
cham; qua; attamen cum omittatur ab Henschenio,
indicatin quibusdam oodicibusillam desiderari:ubi
scilicet exprimitur ordinatio Ursicini sub contcntio-
ne, sed niliil de Neapolitano episcopalu ipsi collato D
subditur.

Linea 6. — Fuit autcm tcmporibus Juliani. Ecce
aliam periodum aut periodi colon, desumptam ex
actis Libcrii depravatis, ut quidam sus|)icantur. Ju-
lianus imperator.jam obierat v Kal. Julii anno 363,
constante Vita Liberii; quare triennium solidum
interccdit inter Juliani obitum.etclcctionom Damasi
papffi Kal. octobris anno 366. Erat quidcm Damasus
prcsbytor Liberii papa; vicarius coustitutus tcmpo-
ribus Juliani, si eadem acta respicimus. sed nonduni
ad episcopatum promotus. Ad Julianum vero Apo-
statam, non ad Constantium Arianum rereronda
vidotur expeditio illa contra barbaros, quam niina;
coiisequuntur Libcrio intentata; juxta eadom Acta :
quod victor revcrtens carncs cjus volucribiis ca-li et
bestiis tcrrie immolarcl. lllarum quoquo meminit S.
Joannes Chrysostomus adversus Gontcs, ut observat
Baronius ad annum 303, necnon S. Ilieronymus in
chronico, S. Grcgorius Nazianzcnus Orat. ii in Ju-

lianum, et historicus Theodoretus lib. iii, cap. 18.
Tunc vero Damasus presbyter et Liberii vicarius sua-
dot Liberio, ut baptisinum administret in cceme-
tcrio Ustriano. Ex bis igilur actis breviator aliquis
conlraxisse videtur huno versum, in quo memorat
BibliothecariusDamasum fuissetemporibusJuliani.
Addere debuerat fuisso tunc presbyterum vicarium,
et nondum episcopumac successorem Liberii; quod
illi postea contigit elapso triennio post mortem Ju-
liani,Ilomanum imperium moderante Valentiniano.

Linea 7. — Hic fccit basilicas duas, unatn iuxta
thealrum S. Laurentio, et aliam via ^rdcalina. Basi-
licam S. Laurentii ad theatrum Pompeii complures
illustrant scriptores. Ejusdem historiam pleniorem
propedicm edi exspectabamus ab ill. ac rev. pra;sule
Fonseca ex canonicatu ejusdem basilica; nuperpro-
moto per S. D. N. Benedictum .\11I ad episcopatum
Ecolesi» ^Esinae. Theatri Pompeiani ex ruinis, et
adjuncta; curia; (in qua Ca;sarem dictatorem confos-
sum fuisse ferunt) elfossas tradunt columnas in ma-
gnificis a;dibus cancellarii-e apostolica; ornantes basi-
licam, necnon statuam Magni Pompei hodie asser-
vatam in lectissimo Musa;o Clementis marchionis
Spadae. Insoriptionem prope basilicam egestam in
qua nomen Genii nomen Theatri Pompeiani legimus
apud Gruterum fol. 111, n. 8. Extensum vero thea-
trum fuissecirca aream hodie diotam Campum Florae
docent ingentes columna; paucos ante annos repertae
in fundamentis aedium proximarum card. Pii Car-
pensis,indeque protensis domibus ad vicumafabris
ferrariis denominatum : ubi scenam theatri fuisse
exoitatam colligimus cx magnifiois epistyllis marmo-
reis ibi passim elfossis a fronte ecclesia; S. Andreae
de \'alle ad exitum ejusdem vici respondentem arcae
S. Caroli ad Catinarios, ubi pariter fragmenta co-
lumnarum ingentium ex japide porphyrctico nuper
detecta magnilicentiam veteris structura; conlir-
mant. Sequebatur enim porticus perducens ad diaco-
niam S. Angeli ab hodierno foio Piscario dictam,
quam regionis partem arcus et inscriptio hodie su-
perstes Septimi Severi et Caracallae cultu splendi-
diore ornatam sub iisdem Augustis fuisse probat.
Porticum Joviam sub Diocletiano dictam in repara-
tione indicat inscriptio ibidem reperta de qua Gru-
terus fol. 111, n. 6. In opusculo octavi saeculi de
regionibus urbis Roma;, edito per illustrem antiqui-
tatis vindicem Mabillonium in Analectis, cui iterura
cuso et notis adaucto locum tribuimus in Prolego-
mcnis hujus nostra; editionis Anastasiana;. Num. 1
legitur progressus via; a porta S. Pelri ad ti. Pau-
lum. In illo autem progressu post titulum S. Lau-
rentii (m Damaso, uti expressius indicant sectio-
nes 2 et 3) scquitur Thcatrum Pompci : deinde
subditur : et pcr porticumustjue ad S. Angclum, et
tcmplum Jovis [scilicet Capilolini] ut ibidem mo-
nuimus.

llanc igitur basilicam S. Laurentii a conditore
D. Damaso fuisse decoratam sacris imaginibus et
historiis dooet Adrianus papa in cpistola au Carolura
Magnum,inserta Actissynodi Nica;nae secundae apud
Binium tomo III, parte post. pag. 126, in fine col. i,
et apud Labba;um tom. VII, columna 955.

Consoorationis vero ejusdem basilica; per S. Da-
masum peract;c iquod fortasse antiquissimura est
hujusmodi ritns documentum gcnuinum)cditi testi-
monium num.35 in pra;fatione tomi primi reportum
inter vctusta marmora ab Aloxandro cardinali Far-
nesio collecta, qui S. Laurentii titulum S. H. E. Vi-
cecancellarius obtinuit, eam^iue basilicani structu-
ris plurimis pra;sertim ad aram nuiximam et orna-
nicntis decoruvit. llla in tabolla marmorca legun-
tur incisa; littcra; :

T. I._^. N. EGO qAMASI
\S VRB \\0\yK EI'.S AN
C aOAlV COSECllAVI
N.B. D./'M./'. PA. S. P. E,

79

ANASTASII BIIILIOTHECAHII.

80

Oiias ita exponcnflas censeo. Tilulus in Chrisli \ sinie rclincii. Dum h.T?c scribo SS. (iominus noster

nomine cyo Dnmn.fiun tirhis Ronuv cpiscopm hanc do-
mum consecravi nnna rccjione dcdicatnm scplemhri
mcnsc S. Pautus S. Petrus.

Daniasi el Uamasii nomcn promiscuc suuiptum
fuissc pro arbitrio varie pronunliantium, sivc pro
impcritia quadratarii in niarmoribus, et anianuon-
sium ac librariorum in codicil)us, tum in hoc lapide
observavi,tum in vetustis iibris leclionariis basilica:
Liberiana; intra Urbcm, et Ocriculcnsis Ecclosim in
Sabinis 7iona rejjione ex Au,[,'usta!is, qu» dicnbaUir
Circus Fliiminius Coiistitulum fuisse basilica; hujus
ambilum ad Thoatrum Pompci sutis novimus c.x P.
Victoro. I]amdem rriiioiirm prolensamaddiaconiain
S. Eustachii, atquc ita ap|)ellatam in publicis labu-
lis, quae signabantur swculo eriain undccitno, vidi-
mus supra in notis ad S. Julium. Dedicalio ejusdem
basilica; Laurcntiana', in Damaso nuncupata;, cum
recolatur Kalcndis septembris, ita signata iii labu-

Henediclus papa .Xlll, ante dios quatuor, nempedie
Dominica 17 septembris hujus anni 172'», solemni
ritu dcdicans basilicam titularem SS. duodecim
Apostolorum, a fundamentis iustaurari coeptam sub
Clcmcntc XI, qui primarium ejus lapidem colloca-
verat die 27 feb. anno 17C2, hanc inclusit epigra-
phen :

« Anno Domini 172-'i, die 17 mensis Septembris,
Dominica 1.5 post Pentecostcm, festo Impressionis
sacrorum stigmatum in corporc S. Francisci. Ego
Benediclus Xlll, catholic;e Ecclcsia; opiscopus, jam
!•>. Vincentius Maria card. Ursinus ordinis Pr^edi-
catorum, archiepiscopus Bcneventanus. consecran
ecclesiam hanc in honorem SS. xii Apostolorum et
altare hoc ad nomen et memoriam SS. apostolorum
Philippi ot Jacobi. el roliquias SS. MM. Donati et
Scverini in eo inclusi; et singulis Christi fidelibus
hodie plonariam indulgcntiam, et in die anniversa-

jariis rccentibus ac vetuslis, consentit cuin lapidis p rio consecrationis hujusmodi ipsain visitautibus an-

inscriptione. Denique sigla; postrema; f 9 \. f P E
neminem dubitare sinunt, quin expriniant noniina
SS. apostolorum Petri et Pauli, ot apposita sint
loco signaculi, Ecclcsi;e Roman.T pontilicibus fami-
liaris, tum in diplomatibus, tum in rorum sacrarura
custodia.Antc annos viginli cuni jussu Clcmcntis XI
recluderetur capsula reliquiarum roperta in altaris
foculamento sub.\ra maxima diaconiffi S. Mariiein
Dominica, ubi rcporta fuit magna pars ossium S.
Balbinai cuin pluinbca lamrlla orhirulari inscripta
litteris : CORPV.S S. lULr.INAE VIRG. in opor-
culo capsula; custodicnlis alias reliquias a virgiuis
ossibus diversas observabaiitur expressa; imagiucs
SS. apostolorum Pctri et Pauli; neque cnim ullum
signaculi indiciumadhibcbaturfrequentiusinvitrois
patoris ad sacrum ministerium paratis, ct ad colli-
gendum sanguincm martyrum, corumque loculis
apponebatur,quam duo capita ac nomiua eorumdcm

nos quinquaginta el lotidem quadragenas de vera
pariter indulgcntia ip forma paritcr consueta con-
ccssi. H.-oc est prima ecclesia, et allare hoc primum
cum ipsa a mo licet immcrili), anno poutilicalus
mei primo consecratum, pra-tcr alias ccclesias
cccLvi, altaria lixa mccclxiii, et porlatilia dcx.\,
qua; cum cardinalatus et archiepiscopatus honore
insimul fungercr sacris eisdem ritibus solemnitor
dedica^n. »

.Mteram basilicamab eodcm Dama.sopapa funda-
tam extra Urbem via Ardeatina evertit clades com-
muniscoinpluribus aliiss.icris a;diliciissuburbanis,
quando scilicet colluvio barbarorum inundante, et
castra metante circa Urbcm, non modo snoliata, sed
plene diruta et solo a;quata fuerunt pleraque su-
burbana sacraria ab agioinachis; ita ut providontia
pontiticum prjoeavento injuri.-is, quis illi inforebant
martvrum exlrahenda sibi

-■ , , ;, ,• ,- n 1- i_ passiin sacris lipsanis uiciii>ni

apostolorum.QuactiamdecausanomenPauli,hoC(, ^g^^ duxerint pastores optimi complura corpora

L"J^P^!^f,E'.*:;^l?!V"i°'?'"J.".l^l'!L'".?i'!':'_?^^^ SS. martyrum et confessorum otintra Urbem trans-

fcrenda, ne impiorum manibus disporgcrentur. Hac
vero occasionc etiam corpus beati Damasi, quod in
eadem basilica cxtra muros a se fundata quievcrat
(uti legimus hoc in num.54, Iin.7et 8) translatum
fuit ad illam priorem basilicam Laurentianam dic-
tam in DamEiso a suo condilorc : ubi religiose asser-
vatur et colitur infra aram masimam intra altare
in hypogajo ecclcsia; constitutum.

Linea 8. — .Edificavil plaloiiiam, ubi coropra apo-
stolorum jacucrunl. lisdem verbis retulit Aao Vien-
nensis in Chronico, quemadmodum obscrvat Can-
gius in Lcxico mcd. etinL lalinitatis,verbo Plalonia.
Ibi exnonens idcnm, hac vocc signilicatam, probat
per illam indicari pretiosa marmora in labulas
subtiles dissecta, quibus magniliccnter convestiun-
lur a;des intorna;, non sccus ac supra. in Liberio,
nura.52, Iin.8 :i. Ilic Liberius ornavit de platinis

pro arbitrio sculptoris locuin, ut in vitrcisorbiculis
observaul .\ringhius, Fabrettus, Bonarota, sive sini-
strorsum positum, ut in plumbeis Bullarum signa-
culis tum vctutis, tum recciitibus conspiciraus.

Pars adversa hujus marinoro.-c tabelKT ostcndit
nomina sanctorum, quorum roliquia; dc morc fue-
runt sub altaris mensa recondita; incjusdem cccle-
sioe consecrationc.

hic_ro QUIESCIT CAPUT
SCTl CRESCENTINI. M.
ET RELIQUIES SU PANT

Hic requiescit caput .sancti Crescenlim marlyris, cl
rcliquix simcli Superantii.

Sanctus Crescentinus miles Romanus fuit, cujus
corpus absquo capite translatum luisso logitur Ur-
b

epi

FulcoiieTiph

scentinus snb Dioclctiano Kal. Junii,qui etiam dici-
tur Crescentianus, ut in oflicio ojusdom Ronin;, ac
Faiii impresso anno 1657, cx concessione sac. Ri-
tuum congrogationis.Eadem die in martyrologio ve-
tustissimo .Vnluerpiensi occurrit Rom.T; passio SS.
Juventii,Ciriaci, et Superanlii, quem martyrologia
Florentinii et Corbeiensis cuenobii vocant Exune-
rantium, uti idem Florentinuis rctulit Kal. Junii.

Quisquis igitur hanc tabcllam titularem dodica-
tionis ecclesi;o, et signaculi sacrarum reliquiarum,
quas Damasus pap.-i collocabal sub altari basilica;
dedicat.T, confert cuni syngrapha mcmbranacca .ib
episcopo ccclcsiain consccruntc do nioro includcnda
cum s;icris lipsanis sub monsa allaris. vidot prole-
cto ritum a nuijoribiis inslitutum in hac sancta Ro-
mana Ecclcsia pcr s.-ocula quatuordecim ct quod
cxcurrit a U. Damaso ad Ktatem nostram constantis-

orpus aDsquo capite translatum luisso iocitur Lr- uuiu.oi,, nu. ^^ ... ■..u y'"^""^ "•""••••. ^^ f.""..,=
inum anno salutis nostrjo KR-.s, sub Alaynardo D marmoreis petris sepulcrum b. Agnetis martyris...
piscopo cjusdem civitatis, qui illud impotravciat a '-'"ea 10. — Quorum eliam conclia i^-rstbut dcco-

ulconeTiphcrnate antistitc. Passus vcro fueratCre- '"'"•''• Concilia martyrum dicta sunt apud vctcres

sacra cocmeteria, ubi martvres sepeliebantur, quera-
admodum observat Baronius in notis ad marlyrol.
Rom., die 2,3 Junii, ct Boldettus, de sac. Camet.,
lib. II, cap. 10, pag. 585, ox Actis S. Slephaiii pp.
et ex Hieronymo inepitaphio Nepoliani. Complurcs
epigraphes a se dictalas incidi curavit B. Damasus
in sacris ca?ineteriis, ct in occlesiis supra ipsa cae-
raoteria cxcitatis : quas passim produxit in Aiinali-
bus card. Baronius, collogit vero Martius Milosius,
ediditque una cum operibus ojusdcm pontilicis qux
supersunt. Ex iis nonnull.o adhuc spectanlur intac-
t.T, ul in cryptis Vaticsnis inscriptio fontis, in basi-
lica S. Sebastiani via Appia epigraphe S. Eulychii
martyris, alia in p.ivimcnto tituli SS. Silvestri et
Martini in montibus, quarum in singulis nomcD
Damasi incisum lcgitur.
Linea 11. — Hic comlitulum fccit dc Ecckfia.

81

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. DAMASUS.

Quifl intelligat Bibliothecarius nomine conslituti de
Ecclemi clarius aperit sequenti num. in Siricio, lin
2, ubi legimus : » llic conslitutum focit de omni Ec-
clesia, vel contra omnes h,rrcsi's, cl dispcrsit pcr uni-
versum mundum,ut in omnis Ecclesi;c arcliicio tenca-
tur ob impugnationem eontra omnes luvrcses. « Solent
nempescriptores Libri PoniirwaUsnomine constituti
de Ecclcsia a Romanis pontincibus editi significare
constitutionem apostolicam ad iidem aut ad mores
pertinentem. Quas autem constitutioncs edidcrit
Damasus tum in quatuor Romanis conoiliisinUrbe
habitis, tum in approbatione synodi cccumenicse
Gonstantinopolitaufc ita sunt celebrata scriptis anti-
quorum et recentium historicorum,et apte collecta
apud Baronium, Binium, Labbaeum in Annaiibuset
Conciliis, ac in notis Pagii et Somier, ut indieari
tantum bic debeantsumma capita rerum pra:cipua-
rum. In primoigiturconcilio Romano per Damasum
celebrato sub initium sui pontiiicatus, anno 367 :
« Yalens et Ursacius, offiterique manitesto Ariani
damnati sunt,» quemadmodum Athanasius ad cpi-
scopos Africanos perscribit : " Gratias habendas
ejusdom Damasi pietati,et cteteris, qui Rom;e con-
venerunt, quod Ursacio et Valente cum sociis suis
ejusdem sententia; ejectis, concordiam Ecclcsias
conservarint.» Tertio sum sedis anno alterum con-
cilium in Urbe habuit Damasus, in quo Auxentius
Mediolanensis episcopus Arianus depositus.et Ursi-
cinus schismaticus damnatus est. Hujus concilii sy-
nodalis epistola superest ad episcopos Illyrici data.
Romana synodus tertia sub Damaso, cui Petrus
Alexandrinus episcopusinterfuit.damnavit hasresim
Apollinaris episcopi Laodiceni ex ildei Nicaina; pro-
pugnatore in hairesum auctorem mutati,ejusque di-
scipulum Vitalem a factiosis inlrusum in sedem An-
tiochenamperculitanathematismiseademoccasione
iteratis contra Arium, Sabellium, Macedonium.Eu-
nomium et Photinum. Vidcndaepistola Damasi pp.
ad Orientalos apud Theodoretum, iib v, cap lO.Praj-
sentia Petri Alexandrini ostendit post annum septi-
mum regiminis hanc synodum aDamaso cclobratam.
Quarta demum synodus Romana, quam oncumeni-
cam Damasus indixcrat,excusationcs admisitOrien-
talium, agnoscenlium per iegatos a conciiio Gon-
stantinopoiitano ad Damasum missos Romanipon-
tilicis auctoritatem, qua eos ad synodum suam cecu-
menicam jure convocabat,ut in cpistoia synodica ad
eumdem data testantur apud Tiieodoretum, iib v,
cap 9, referenda ad annum 382, ubi causantur dis-
crimina suarum Ecclesiarum ab ha^reticis impen-
dentia, si Romani itineris causa ab iisdem longius
abessent.Eadem synodus Romana prsemisso sui pri-
matus testimonio vcterum patriarchalium sedium
ordinem conlirmavit, Alexandrin.-e scilicet, atque
AntiochenK, non numcrata Constantinopoiitana; li-
cet GrKcoruiii (|uiirmiidam ambitus ciinlmidal .idjr-
ctam fuissoaiiiiriiiliriiii canonibus syiiodi ('.niislaii-
tinopolilnna' ilc t,i:i-unilo sessionis Imii liiliiiriiiln
episcopis illius sedis.Hos tamen rcfciiit Barouiusad
annum 381. Et licet a Baronio dissentiat utcrque
Pagius in germanitatc canonis asserenda, attamen
conciudit Pagius Juniorin Damaso, n. 14, iiis vcr-
bis : « Sod quidquid sit, ccrtum est iiium canonem
ab Eccicsia Romana receptum non fuisse, ac diserte
probatum anto Innocentuim III, qui in concilio La-
tcranensi iv, oan. 5, sedem Gonstantinopoiitanam
interpatriarchicas secundo loco numerat,propriam-
que 61 asserit secundam a Romana dignitatem.»

Heec igitur tum de lido assorla,tum de disciplina
Ecclesia; a Damaso conslituta agnoscenda sunt in
brevissimo illo comate Bibliotbewirii : « Fecit con-
stitutum dc i']cciesia. »

Linca 11. — Hic accusalus csl invidiose, etc. Erat
alterum in concilio goslum a Damasn superiusad-
jicicndum. Verum iiiud refcrri minimc dcbuitintor
constitutade Eccicsia ; cum l-'ucrit peuuiiare cjus i'a-
ctum, voiuntaria soiiicet purgatio pontificis in con-

A cilio adversus calumnias factiosorum. Vide notas
Somier. Id unum observanduui adjiciam, nempe
audaciam prorsus effrontem ejusdem saiculi ha^reti-
corum et schismaticorum advcrsus viros sanctissi-
mos perinde effrenem fuisse in Oriente,ac in Occi-
dente. Ibi enim intentavit crimina stupri et magicas
artis Athanasio ; Basiiio vero ot Gregorio Nazian-
zeno caiumniam h.^eresis, quam uterque strenue
perscquebatur (vide Baron, ad ann 371). Neo mitior
luit crga Hieronymum in suspicione probrosw con-
suetudinis cum sanctis fominis, quas Romaj et in
Syria ad Ghristianas virtutes instituebat, aut in hs-
reseosnotaiili turpitei' inspergenda,qui maiicuserat
hsereticorum. Pro ingenio itaquc suo calumnias ma-
chinari non destitit adversus Damasum, non modo
violata? pudiciti;o murmur insinuans, sed etiam
mussitans dc thuriricationis ac traditionis impietate,
quam ipsi communcm cum Marcollino, Marcello,
Melcbiadc, Silvcstro, fuisse mentiti sunt illi, quos

n Augustinus refellit in libro de Baptismo contraPe-
tilianum, cap 16. IUorum malcdicta compressimus
cum sancto doctore in notis ad Marcellinum, cui
quantum deferre oporteat etiam in,MarceIlini inno-
centia tuenda, praeteribi productas auctoritates,do-
cumento cssc potest S. D. N. Bonedicti XIII, disser-
tatio inserta synodico Bcneventano,et publici juris
facta, dum eidcm Ecclesiffi Beueventana! archiepi-
scopus pnBesset, inscripta De corpore S. Bartholo-
mxi, fol. 75.

Linea 12. — Balneum juxta titulum.ln propugna-
tionejurium parochialium ejusdcm basilicK S.l^au-
renlii in Damaso, cujus inter canonicos numera-
bar, edita anno 1706, art ii, seet i, n. 6, observa-
bam in titulis aniiquissimis urbis Roma? ad eorum-
dem fundationem ut plurimum delccta fuisse loca,
ubiaquarumcopiasuppeteret ad baptismum perim-
mersiouem de more celebrandum,cum tituli funda- ,
rentur « tanquam diccocses proptcr baptismum et

p pccnitentiam muitorum, qui convertebantur ex pa-
ganis, et sepuUuras martyrura,» ut supra vidimus
m Marcclio, num 21. Quare ct in primajvis titulis
adnotabam rcperiri proximas thermas, aut croga-
tiones aquarum, imo et in pluribus adhuc superesse
thcrmarum ruiicra. Pastoris titulus, sive sancta;
Pn(li'iili.iii.i<,.apostolorum hospitio celebris situs est
iii !ti. riiiis Ndvati. Tilulus S. Priscaj in Aventino
llii rin.is i'i iiiusivum illas adornans adhuc ostendit
in hyp(3g:uo. Adjacet thcrmis Titi aliud hospitium
apostoiorurn, uiii postmodum Eudoxioe titulus fuit
erectus : quibus ctiam jungitur titulus S. Glemen-
tis. Thcrmis vero Dioclctiani proxime adheerent ti-
tuli trcs. ncnipe S. Gaii papa^, S. Susanna; virginis,
et S. Cyriaci : et Antonini thermas totidem terme
attingunt, nempe S. Balbinai, SS. Nerei et Achil-
lei dictus Fasciolse, et S. Sixti, qui et Tigridis
a|)|MH,ilur, ul)i ct piscina. Ad erogationcm aquas
.Maifii' hinc S. Eusebii, inde SS. Siivestri et Mar-
liiii, i|iii ctiam numinatur equitii.Ad aquas Virginis

" ductus S. Marccili : propo naumachianiTranstiberi-
nam S. Ghrysogoni et S. Ga^cili», ubi etiam thorma-
rum tumuli conspiciuntur. Quaro ct in Damasi ti-
tulo balnei proximitas qua'sitam opportunitatom
demonstrat fontisbaplismi in codem apcriendi,cuin
huicpotissimum muncri destiiKirontur tituli Roma-
na3 Ecclesi^e, uti supra indicabam in notis ad S.
Dionysium.

Linca 14. — //('(■ constiluit tilulum in urbe Roma,
scilicct basilicam,qxMm ipse condidit.\n notisad S.Gle-
lum iion pau('a collegi de numcrti tituiorum xxv pri-
mum constituto,itamandanlcapostoiorumprincipe.
eoquecustodilopcr succossorcs tempore persecutio-
num, deinde aucto ad xxvm in pace EcciesiiB por
Siivestrum, Marcum, Julium, Damasum, dum nu-
mcrus basilicaruin amplilicalus proximc fuissetper
Liberium.lliietiamcgi dc partitiono viciumsacerdo-
taliumciori Roinani, el assiguutionc litularium se-
ptom ad sacra mystcria certo ordine ct seric per-

83

ANASTASII BIBLIOTIIECAHII.

84

agenda in singiilis basilicis exiis quasposteri dixe- A. nysium.lum cardinalis Rasponi in notis ad S. Cle

runt patriarchales, utpote relereiiles iniaginem Ec
clesia;univers,T!inhacRomanasi>ileciinctarum matrc
et principe constituta per Putri cathedram, ad legi-
limos successores in illa eonsidentcsjus sunimi sa-
cerdotii transmittoutcm.Licet aulom complurucon-
tulcrim tum in Cleto tum in Dionysio circa augmen-
tum ecclesiarum palriarchalium in Urbe paulo ante
colebrationem synodi Gccumcnica; Constantinup.sub
Damaso, attamen ad nitidiorem conspcctum illius
systematis exhibcndum nonnullahic addere videtur
opportunum, nc minus pcrspicue explicata a scri-
ptorc brevitati consulentcconCusionem pariant ultc-
rius progressuris.

Dixeram ilaque reperiri septenarium numerum
antiquitus attributum ex episcopis et prosbyteris
cardinalibusconstituontibus principes sacerdotiiu-
nacumdiacouis.septenarioparitprnumcrouniversi-
tatisindicedelinitis, in hac sancla Ecclcsia Uomana

tum, quarc huic diutius non immorabor.

Ucddendatanlumestratioquatribuspr.-ccipuisse-
dihus orbis Chiistiani,Petri aucloritalerundaliscum
late palcnti spalio ,jurisdictionis,responderet imago
congrua in tnhus prajcipuis basilicis Uomanisa;tale
Constantini Magni constructis, dum esset lilulorum
numerus priscus ille xxvabeato Pclro pra:scriptus
Cleto ct retcnlus a successoribus usquc ad Silve-
strum ; ct qua^rcndum cui paulo posl ajtateni Silvc-
stri numcrus titulorum cum essct auctus ad .\xviii,
basilic;eque dua; supcraddit^e Iribus illis prajcipuis
imagincm trium patriarchatuum rcfcrentibus obti-
nuissent suas vieesseptenarias titularium presbyte-
rorum, ct vidcrcntur rcferrc, juxta scnleutiam In-
noccntii III ct card. Uasponi, duas alias sedcs hono-
rifico jurc patriarchatibusfermc Equatas,licet nulla
jurisdictionc nova donatas quarto el quinto sa;culo
ex ajtale concilii Constantinopolitani primi ad a;la-

singulis ejusdem basilicis palriarchalibus ad sacra n tem concilii Chalcedonensis ; cur, inquam, in qui
mysteria dietini pcragenda per viccs saccrdotalcs, nario istonuinero basilicarum septenaria litulorum
certo ordine per hebdomadcm reversuras, non secus attrihutione gaudentium rcferri jiosset iiiiago quin-
ac in Ecclosia Mosaica; legis viginti quatuor vices que illarum sediumex placito ponlilicum Uomano-
saccrdotales statis temporibus recurrebant, de qui- rum, cum llomani pontilicesaDumaso ad Leonem,

bus I Paralip. cap. xxiv. Addidi Ecclesiam Ghristia-
nam tum ex gentibus, tum ex circumcisione coUe-
ctam hoc incrementum amplitudinis habuissc supra
angustos limites Ecclesia; Mosaicae, ut orbcm terra-
rum universum ad verum Dei cultum colligcret in
unitate quidem unius fidei et congregationis fide-
lium sub uno capite sed non unoin loco divina mi-
nisteria obeuntium. Triplicem enim Deus voluit
eminerc sedem ampliori potestate donatara per prin-
cipem apostolorum : ct ox his pra;cipuam essc Uo-
manam, cui privilegium supra ca;teras singularc
contulcrat, nempe in corpus Ecclesia; universum
exercerc plcnitudincm potestatis.Ncxusistc catholi-
cus hierarchiiT unum spiritumChristidcmonstrans,

nempea concilio Constantinopolitano ad Chalcedo-
nense obsisterent auribus duarum sedium Constan-
tinopolitana; ct llierosolymitans ordincm a;qualeni
afrcclantibus cum primario illo censutriuni patriar-
chalium a Pclro fundatarum Uoma;, .\lexandria; et
Antiochice. Pugnareenim videntur invicem conatus
vetans, ne antiquus.trium patriarchatuum numerus
augcalur, et concessio designans in imagiuc orbis
Christiani non tres tantummodo sed quin(|uc scdes
ca;teris thronis episcopalibus dignitate sua praefe-
rendas.

Ut ab hac postrema comparationc incipiam de-
pellcre speciem pra;sumpla; contradiclionis,pra;mo-
nuit opportune auctor doetissimusetveterisac novae

a quo membra universa /inimata unius capitis sub „ disciplina; illustrator Thumassinus,distiuguendu

sapientibus, '-' essejushonorificum considcndidigniori loco.uteni

imperio reguntur,visus est ita excellere sap
architectis C.hristiani corporis compagem curanli-
bus,utinEcclesiaUomanaomniumprincipcconstitu-
tanunquamdestiterintillius imaginem tum menti-
bustumoculise.thibere.QuodigiturPetrusimprcsse-
ratvcstigiuminfundationetitulorumxxvsuccessori-
busproxiinis demandata, unde agnosci possontin u-
naEcclesiacollect;eomnesvicessaccrdotalcs,illudfi-
dcliter rctinucrunt ca;teri usque ad Silvestrum pon-
tifices, qui eumdcm numcrum repararunt,quotiesa
persecutoribus minueretur. Fundamentis Ecclesia;
Uomana; per tria priora sa;cula ita lirmitcr jactis et
solidatis, dum intor cryplarumangusli;isprctiosila-
pidescadestisistiusJerusalemcompriiiicrentur, pax
tandem Ecclesia; reddita suh Constantino ansamde-
diteducendi ex hypoga-o structuram Ecclesia;,eam-
demque exponondi oculisomniummagnificentiusin
regiis molibus basilicarum. Cura tamen potior ca
semper fuit, ut materium superaret opus, ct apti-

tendi
certis insignibus, et hujusmodi decora specie.pecu-
liarem in Ecclesia revercntiam crga certas sedes
indicantc, distinguendum (inauamj csse a jure po-
testatis exerccnd;c tum cogenao, tum dirigendo in-
tegras provincias, exarchatus, acdioccescs tanquam
sulijectas. Uestiterunt acriter pontificcs Uomani
quarto pr.Tescrlim et auinto sa;culo pcrturhationi
hujus secundi juris.conibentesaudaciam pra;sulum
Constantinopulis et Hierosolyma', si quidpiam atten-
tareiit aliena" polestatis tum directiv;e tum coacliva;
pcrtinentis ad tres illos patriarchalus vetercs et pri-
marios Petri anclorilate fundalos Uoma;, .\lexan-
dria;, .\ntiochia;. Vetabant transgredi fiues Patrum.
Vindicationem surrepti jurishujusmodi antiquisse-
dibus deccrnebaiit, a Damasi pra;scrlira a;tate ad
Leonem Magnum.quando gradatim usurpari intclli-
gerent,potissimumaConstantinopolitaniscpiscopis,
potcstalem primum Ileracleensis metropolita;, de-

tudo mysterii vincerel structunc dignilatem, ncmpe D indc jurisdictionc cxarchatus Ponti, tum .\lexandri
indicaret, quemadmodum Ecclesia loquitur operis na; et .\ntiochena; scdis, postmodum cliam Uomana;
sui sapientissima interpres,!, quantum temporariis per illam seriem gestorum.quam Thomassinus lu-
proticcrct spatiis, tantum augmcnti a Dco posccre culenterexponit parlep., lih. p., cap. IC, dum au-
spiritalihus incrcmenfis. » sus rocenset llibirii, .■Mtici^Sisinnii^et succcssonim.

Quarfo igitur sa:culo fundato? pcrConstantinum,
dcdicata; pcr Silvcstruin pntiores hasilica; Uomana;
suo non caruerc my.-terio.llliid cxpo.^Jiiit Innocontics
III, et Innoccntii decessores loiigc antiquiores facfo
comprobarunt in harmonica illa parfifione hasilic;i-
rum ac tifulorum, qii;B sedcm Uonianam Dci et
Agni essp monsfrarent intcr patriarcliales orbis
Christiani fhronos vcluti centrum unitatis, el ly-
pum univcrsilatis cafholicre posifam, et omnium
Ecclesiarum coronas concordi aseniorumchoro sive
ub ordinafa sacerdotiim hierarchia Ghrislo oblatas
matcrno .sinu suo cidligenlem.Ideam illam Ecclcsia;
UDiversalis in hac Uomana ifa exprcssiam sunra retu-
limus tum verbis Innoccntii III, in notis ad S. Dio-

Iluic ncrturbationi vcleris pofesfatis valide rcstite-
nint llomani pontifice.*, suis etiam legafis ad cnn-
cilium id mandafum tradenfcs, « auo jubebantur
vetare, vetandoque irrifare quidquid nov.v rci moli-
rcntur episcopi, qna; vel di'frimciito esse pnssent
apostolica; sedi, vel Ecclesiis aliis in alias incro-
mcnlo," ut ibidcm collccit, n. li, Thomassinus, cs
sessione 1.5 concilii Chaicedonensis.

Sed illud Jus honorificum ab boc longe diversum,
qiiod sola aifribufionc dignioris loci in confidendo
posf Uomaiia' s>-disautistilemautlcgatos,sicut nuda
fifuli pncccllcnfia donabat cpiscopos lum Hicroso-
lyma;, tum niisx Uomae.ifa indulgcntcr pcrmiscrunt
summi pontificcs a conciliis decerni, ut corumdem

85

HISTORIA. DE VITIS ROM. PONT. — S. DAMASUS.

86

legati non modojussinonsintillud irritare.sedetiam A.
juxtadecrcta semel induitum sempervigere conten-
derint. Quapropter in synodo CtialcGdonensi legatus
pap.Tc Pasctiasinus conqucritur de non attributo in
pseudo-synodo Epljesina digniori loco episcopo Con-
stantinopolitano supra Alexandrinum et Antioclie-
num.quibus prsponi Anatolium spectabantomnes
et comprobabant in Chalcedoncnsi. Ea de re satis
egimus in notis adOionysiumuLiobservavimuscum
Thomassino perinde factum a Nicffina synodo cum
episeopo Hierosolymitano, cui canone 7, indulsit,
«ut habeat consequentiam lionoris salva metropoli
(CESarea?) propria dignitale. » Unde factum est, ut
salva jurisdictionis integritatc tribus germanissedi-
bus patriarchalibus a Petro auctore fundatis,Hiero-
solymitana; in Nicaeno concilio,Constantinopolitana!
in ibidem eelebrata synodo honorificentia^ gradus
patriarchalibus illis ferme suppar dccorneretur;ne-
que ullaesset repugnantia pontificum Romanorum in
communicalione proximi a se fastigii, modo nulla jj
fieret accessio potestatis surrcpt,B a tribus patriar-
chalibus, quibus antiqua jura prasservari jubebant
intacta.

Hac igitur prffiservationejurisdictionis,et potesta-
tis in illis constabilita,et figurata tribus in basilicis
Roma! prfficipuis Laterancnsi, Vaticana, Paulina,
nihil impediebatDamasumacsuccessores.quin ima-
einesquoqueduarumillarumsediumnominetenuset
honoris tilulo accensitarumordinitrium patriarcha-
HumspcctandasproponerentinEcclesiaRomana,or-
bisChristianisystema integrum fidelibus exhibente.

Num autem sedcnte Damaso, aut post obitum Da-
masi, a succcssoribus instituta sit iUa partitio, et
assignatio sex cardinalium episcoporum ad quoti-
dianas vices in Lateranensi basilica peragendas,im-
plente summo pontifice septimam seu primam die
Dominico, nec non xxviii presbyterorum cardina-
liuminquatuor septonarias vicespronumcroquatu-
orbasilicarumaLateranensiproximarum, dequibus p
loquitur cxanliquisritualibusuterquecardinalisBa- *-■
ronius et I-lasponus, non ita facile decerni potest. Ex
Danasiquidcm additamcntocompletusfuitnumerus
titulorum xxviii, dum illc basilicam S. Laurentii a
se constructam « constituit titulum in urbe Roma,»
ut legimus linea 14 hujus num.cum ante Damasum
supra XXV, veteres titulos additus fuisset sub Silve-
stro titulus equitii,et sub Marco alterejusdenomine
dictus in Palacinis. Damasi autem aitate addictos
jam fuisse aliquot episcopos ct presbyteros et mona-
chos psalmodia; cum clero intra ecclesias urbanas
decantanda; colligitur ex hoc ipso num.in quo enun-
tiatur,lin. 23 : « Hic constituit,utpsalmosdiu noctu-
que canerent per omnes ecclcsias : qui hoc prscepit
presbyteris, et cpiscopis, vel monasteriis. »

Quantum igiturassequi conjectura possum.vidon-
tur ecclesiic Lateranensi, utpote omnium principi,
et in qua veluti in episcopio suo resideret ex cjus
fundatione Silvester,assignatus hebdomadariusho-
nor sacris operandi summo pontifici et episcopis D
cardinalibus, quos a^tas posterior idcirco appellare
consuevit etiam episcopos Lateranenses. Inter hos
vero numeratum lego anno 1138 cpiscopum Tibur-
tinum sub Innoccntio II,in antiquo lapide ecclesim
S.Stepbani propc muros civitatis l'nli nunc attrilnita
RR. PP. Scholarum Piarum, et affixo paricli sini-
strorsum in ingrcssu ccclesia;:cujuslectiointegrahic
dabitur (cum plura contineat memoratu digna) ct
cum vitiis contra reg. orthographiae, propriis ejus-
dcin o^tatis.

<i.\nn(iDominica; Incarnationis 1138, precihus do-
mini Oddnnis comitis, et Joannis .Tpiscopi archi-
presbytcri hujus sancta; a;ccl(;si.e, et aliorum lide-
lium |)ei, dominusGuido cardinalis,i;piseopusLate-
ranensis.ut sanct,T; Tibsrtin.i; a;cclcsi,c,in undccimo
die mensis Martii iecclesiam istam cum duobusalta-
ribusc.K reli(juiis sanctcrum martyrumColsi,Tyhur-
tii, Stephani paps,ct aliorum sauctorum consecra-

vit, magnum altare honore beati protomartyris
Stephani, et bcati Nycolai, et altare de porticu ad
honorem beate Mariesemper virginis, et beati Tho-
me apostoli, etbeati Egidii confessoris,etconstituit,
ut in omni anno in dedicatione ujus quicunque cum
devotione venissetaddedicationem istambabeatan-
num unum dimissum do sua penitcntia,et quartam
partemdevenialibus culpis, etex quinque aut pluri-
um annorumhabeat unumpenitenti;e,etreliquianni
sintsibidimissi,etquart;Bpartisdevenialibusculpis.

Denominatio igitur ista episcoporum Lateranen-
sium hoc in lapide memorata, ct concordans cum
Ordine Romano per Baronium et Rasponum cardi-
nalesproductoadostendendamassignationem officii
hebdomadarii ab episcopis peragendi in basilicaom-
nium primaria, demonstrat continuatum ejusmodi
ritum usque ad ssculumChristi duodecimum.Exor-
dium vero illius ex quarto saeculo esse repetendum,
imo ex ipsa fundatione basilicEe episcopos in Latera-
nensi patriarchia fuisse cum summo pontifice com-
moratos complurasuadent ejusdcma:tatis exempla.
Nam Constantini Magni in comitatu episcopos non-
nullos semper adlectos tradit Eusebius,quos voluit
esse sibi et commensales.et assessores,et ipsis in iti-
neribus socios, lib. i de Vita Constantini, cap. pra;-
scrtim 42, ita inscripto : Honorcs episcopis delali.
Multo autem erat decentius,ut suinmi pontificisla-
teri adhrererent episcopi aliquot suburbani.quorum
pr«sentia propriis paroeciis non sublrahcbatur in
tanta Urbis vioinia,cum astare censeantur propriis
ecclesiisamplissimarumparceciarum pra;sulesmul-,
to rcmotiores ab earumdem extremis.licel in ineditul-
lio residentes. KA ha-c apostolorum principis cxempla
inUrbeadbibentis episcopos adjulorcs, etsuccesso-
rumconsuetudoinproximis apud sc diutiusretinen-
dis,etinadvocandisadHmina apostolica certis anno-
rumspatiis etiam longc dissitos,uti facilitatemcom-
paravit Constantino Roma; commoranti ex vicinis
saltem habcndi contubernales in suis a;dibus, ita
eamdein facilitatem reliquit Silveslroin aidibussibi
a Ciinstantinu donatis retinendi Lateranenses istos
saeris secum operaturos. Sex autem ut legerentur
qui septenarium cum summopontilicenumerum im-
pierent pcr singulas hebdomadae fcrias juxta vicem
divina mysteria expleturi, congruit id quoque aetati
Silvestri : a quo hocipsun institutum ferunt,ut dics
singuli hebdomadis a festo diei Duminiou3 proxime
succedentes feriarum nomine donarentur, unde in-
telligeret clerus quotidie sibi cessandum a ssculari-
tus curis, ut uni Deo vacareut adlecti in sortem Do-
mini. Ejusdera aBtalis atque usus sunt Kalendaria
hebdomadariislitteris apud Ghristianos pr;enotata,
quc-e per Ducherium sunt edita una eum paschali La-
tinorum cyclo a card. Norisio nuper illustrato, ut
plane constet.quidquid pertinet ad septenariaspar-
tiliones divini ministcrii,post pacemEccIesiaj reddi-
tam in propalulo expositi, id ad Silvestri a;tatem aut
illi proximamesse referendum.Pra;monstraveratau-
tem antiquissimainstitulio aposloIicaHierosoIymis
in vii diaconis, Roma; in pari numcro diaconorum,
subdiaconorum, regionum et notariorum, .\sia; in
vii episuopis juxta septem spiritusDeisolioastantes,
etscptem candelabra Apocalypseos,hunc numerum
pr,nc:i:torisaplum divino ministcrio.cum adhibitus
sit ail indic-indam univcrsitalem cx quo rerum Con-
ditoropcrumsuorum pi;riudum huc ipsodierumnu-
meru definivit. , *

Equidem non negaverim Ires episcopos a principe
apostolorum Roma; adhibitos, ut fcruut, adjutores
una cum xxv presbyteris tilularibus, quos vidimus
de illius mandato p.;r Cletum conslitutos in Urbe,
a^quarc cxacti qualuor seplcnarias vices. Quarc si
trium sediuin patriarchalium a Petro institularum
imago in hac Ecclesia Roinana cxhiberi debuit per
tresbasilicas primarias, ct qu.irti tbroni Hieroso-
lymitaiii tituluteuus conscquentiam houoris adcpti
i"n Nica;na synodo Silvesti'i cura lyyuin exprcssisset

87

ANASTASII BinLTOTIIECARll.

88

in qu.irta basilica.numerum vicium sacerdolaliuui
ciiin|ileliatur aptissiinc in-r trcs cpiscopos, c scx
proxiinioribus Urbi sclectos, cl per xxv presLyteros
|iriiiri origiuis suuini.i! exacte rcspondentcs. Similis
ilciiiile honor in synodo (jonstantinopolitanadelatus
ppi.-eiipo illius sedisuti quintam basilicam requiro-
bat ailejus imaginem cum cieterisrepraescntandum,
ita ctiam quinti septcnarii numerum deposcebat ad
ministerium sacrum in ea perfioiendum. Quintus
vero septenarius habetur .-Gtate Uamasi quando ti-
tuli cxcreverant ad xxvni, si duplicatus trium pro-
ximorum episcoporumternariusoumsummohierar-
cha omnium capito ac principc coUigatur. Recle au-
tem tajis epis('oporum chorus soli basilica; Latcra-
ncnsi assignabatur qua; sedem rcfcrt Roinanam ;
cffilerisveroaddiccbanturseptenariaprosbytcroruin,
ut dignitas prima3 scdis a rcliquis non ;equari co-
gnosceretur etiam cx gradu sacerdotum majorum
m illa minorum in his divina mystcria cclcbran-
tium. Quarc hujusmodi partitionem refcrri parest
vel ad .iHatem Silvestri, vel ad i-etatem Uamasi tuin
ex argumentis supra indicatis, tum ex providcntia!
ciira post conciliuin C^onstantinopolitanum inaxime
necessaria adumbrandi figuris, Ecclesi;c universn;
systema cxliibentibils, primatum Romana; sedis su-
pra cffiteras. Cossat igitur quajlibet suspicio contra-
dictionisin admitlenda figura trium patriarchalium
juri.sdictionc antiqua gaudenlium.ct duarum poste-
rioris additamcnti, titulotcnus obtinentium conse-
quentiam honoris per concilia generalia delati, ea-
quefigura jungenda sub Damaso cum istius repul-
sionc constanti attentat.-e invasionis duarum ad
usurpandajura triumpatriarchalium,cum in (igura
ita ordinata semper emineat privilcgium Roman.e,
supra universas primatum exercentis, ct in officio
continpnlis reliquas, salvuquc jura csse jubentis
tribus illis;iPelro consliliita in permissionc hono-
rifiei tituli aliis coiiimunieati.

Line 23. — Hic (•(wtlilitil ut psalmos diu nortu-
(jue canerenl per ccclcsins: </»/ hoc jn;vcepit presbylc-
ris, et episcopis, vcl monuslcriis. Falso id affirrriari
pulat ab auctorc Libri Pontilicalis Pagius Junior,
n. 22, ciuasi asscrat primum auctoremilliusinstituti
fuisso Uamasum, cum duo cardinales doclissimi
Baronius et Bona comprobent multo .ante Uamasum
in orientali ot occidentali Ecclesia viguissc niorem
psalmos dccantandi in liturgi;i diurna et noclurua.
Venia t.amen impctrata ab cnidito scriptore, pula-
verim nihil contrarium antiquitati et consuetudiui
noeturn.T ac diurn.-c psalinodi.T!, ipsis cxordiis na-
sccntis Ecclcsi.T! merito assert.-e, hic aflirmari a
Bibliothccario. Iste enim hic loqui videtur de disei-
plina pcr U;imasum constituUi in oiiinibus cleri ur-
iKini collegiis psallendi slatis vicibus, ccrtiHiuc de
ritu adhibondo pcr diurnas ct nocturnas proccs in
basilicis, titulis et monaslcriis, cum univcrsa qu.-E
in hoc num. lcgunturcx lin. 14 ad cjus iinem pcr-
tinoant ad ncgotia hiijus Ecclcsia; Roman.T peculia-
ri.a, non ad gcner.alia oninium orl)is Ecclesiarum.
Videtur ilaque Uaniasus partitus fuisse viccssacor-
dotalcs c.x Ordino Romano obeundas in omnibus
sacris iBdibus, intra Urbeni ct in Urbis cpiscopHtu,
sivc in rcgione suburbanasitis, nem])c in basilicis,
titulis, diaconiis ct monastcriis, ac ca-metoriis, par-
tim pcr episeopos sibi assi.-^tentes, partim por prc-
sbytcros, clerum urbanum, et monachos, ct assi-
giuisse dictim cerlos |is;ilnios, versiculos, antipho-
nas nncturn.e ac diurn;e liturgia;,assumpto in hiijus
cur;e partem studio nieronyini, cujus nonnulla rno-
nita ab exemplisac tradilionibus Ecclcsia; llieroso-
lymilan.T petila huc transtulit. uli docemurex lib.
VII, cpist. (')4 Magni Grcgorii, quam obscrv.avit
laudatus card. Bona de Uivina P.salmodia cap. ir».
Quoil si autom ideni cardinalis inoncl. cautc in-
lelligcndum esso idem assertuin B. Gregorii ; cau-
tcla intelligcndi in hoc adliibcnda ost ut oa qua;
Damasus llicronymuni consulens ritibus anliquis

A Eeclesi.-c Romanoe restituit vcl adjecit, distin-
guantur a ca;teris per Damasum. vol pcr decessores,
aut successores pariter adjectis. aut restilutis ex
novaaut ex veteri disciplina apostolicarurnquaruni-
vis ecclesiarum, qua; summorum pontilicuin provi-
dentia; vidercntur ex usu, et congruentia pr;c caete-
ris futura in hac Ecclesia Romana. Hoc enim s;eculo
quarto, quo p.ix fidolibus roddita publicuin sacro-
rurn noslrorum usum faciebat, episcoporum vigi-
lantia hano agendi libertatcm nacta non destitit as-
serere propriis in Ecclesiis vcteres consuetudinos a
viris apostolicis rite inductas, easque dirieere ad
certas regulas, qus coinmuni Ecclesia; universali
praxi non repugnaront : quam praxim ut a collegis
pcrcipcrcnt o|iporlunitas conciliorum generalium
etTecit. Gum igitur in .■Egypto .Mhanasius.in Oriente
Basilius, et Jo;mnes Chrvsostomus suas consuetudi-
nes ordinarcnt ad usus liturgicos propriis in cpisco-
patibus ac dioecesibus : ita otiam B. Damasus lioc in
ij llomano episcopatu pra;scriboro voluit ccrtura ordi-
ncin pr.BScrtiin in psalmodia retincndum, et assi-
gnaro ex asscrtiono hujus Libri Pontilicalis cpisco-
pos, presliytcros, ct ex monasleriis Rom;c lunc ac-
crcscontibus ccenobitas, qui Romanis in basilicis,
ac titulis divinas laudcs pordiu et in noclurnis vi-
giliis rite canerent ac frequenlarent. Consoquens
enim erant,ut paco Eoclesi.-c reddita dum magnifi-
centia princiiium sanctuarii et imperii augebat nu-
merum, molcm et ornamenta sacrarum a;aium, re-
ligio quoquo ct sollicitudo tantorum pr.Tsulum pro-
s|)iceret ordini, numcro, vioibus,et officiis minislro-
rum, ac ritibus certis, quibus divina inunia persol-
vorcnlur. (Jua vero rationc sub Uamaso pr.eserlim
completus rcdderetur numorus ille basilicarum ac
titulorum, qui apt.T partitioni per soptcnarias vices
univorsitatis mysterio accommodatas maximc res-
pondoret paulo antc oxplicatum fuit.
Veruni id cpiod polissimum pra;3litit Damasus in
p psalmodia ordinanda (de qua hic num.loijuiturl fuit
omendatio oxemplarium sacri textus diviiia; Scri-
ptur.jj eurata per Hioronymum ad Italicam versio-
nem collat.am cum Gr.-cca LX.X intcrpretum, ul ipse
Hieronymus testalusest in posteriori pra;fatione ad
ps;ilterium, quando post annos aliquot adornavit ex
Hebr.To fonte ;iliani versionem hort;itu P.iiil.-c et
Euslochii. Versatus enim Rom.e lerme per trien-
niiiiii iiostreinum vit.T Daniasi (id esl ex ariiio 3.^2
ad lini'111 .is.S! iit ipsc narrat in epist. W ad .\sellam,
tum illudpr.Tstitil ad roslitutionem ltalic;e ven-ionis
ex L.XX, tum alia miiltH contulit hortatu Uamasi ad
procur.ationem divini cultus. Illa coinplexus est Ma-
rianus Victoriusin Vita Hieronymi.pr.efixa editioni
Roman;e operum ejusdem S. doctoris, his verbis :
" Non lantuni h;ec omnia Uom.i; manensprocuravit,
etcunctaecclosi;uiiiuiiiauthoncsto ac sanctcperagc-
renturo(recil:sedquidquid etiam boni vcl Anliochia;
aqua Petrus apostolorum princeps Uoniam veneral,
vel Hierosolym.T;, ubi ecclcsiam quoquo idem funda-
D vil, ot Jacobo gubernandam postca reliquit, csset,
ut Rom;c quoquc, ubi Petri sedes manol, observaro-
tur, i)rociir.ivit : eo instanto .'\llolui;i, ut toslatur D.
Gregorius,socunduniHiorosolymilana'Ecclosii' con-
suetudinem, ot secundum Antiorhi.T usum in (inc
omnium psalmorum Gloria Palri Uom.T cantari ra>-
ptum cst. Eo emondante Uonia legendos canciidos-
que in occlcsia LX.X, intorprctum risalnios suscepit.
Ipse Tcstamentum Novum, quoa Romana postoa
semper legil Ecclesia,Daniaso roganto,o Gncco tunr
primumcorrexit.Ipsemarlyrum liiies.quiinecclosiis
reeilanlur,primus,ulCassiodorus,Usuardus,.\doque
teslanlur.iniinum sub brevitalc rollegil."Hucusque
Mariunus de Hioronymo.C^ommunom aulemDaniasn
laudem ac Hioronymo rcddunt in hacprocurationoot
ordinalionci)s;iliiiodia.ac doleotussacrorumrituiim,
vigilos cur;c pontilieis tum in hisHieronymodeman-
dandis, tum in aptaiidis his.etcoinplunbusaliisad
usus quotidianos clcri Uomani, qua> ab apostolicis

89

HISTURIA DE VITIS ROM. PONT.

S. DAMASUS.

90

ecclesiis undiquc conferrentur ad Urbcm per san-
ctissimos praesules huc accitos.aut susccptos hospi-
tes ab eodem Damaso. Consideranti certc mihi Pc-
trum Alexandrinura sedcnte Damaso non modo in
Urbe apud eum fuisse, sed etiam adfuisse tertio ex
conciiiisRomfBperDamasumcelebratis.ctPaulinum
Antiochenumhospitem pariterab eo susceptum cum
Hieronymo.et complura ejusmodi lumina insignium
orbis Ecclesiarum,quK utrisque coctibus clericorum
et monachorum prsefulgebant.et leges dabant, Eu-
sephium dico VercelIensem,Hilarium Pictaviensem,
Epiphanium Salamina3episcopos,dubium superesse
non potest de asserto per Bibliothecarium Damasi
studio in pluribus stabiliendis ex ritu ac disciplina
majorum.qut-e partem nonmodicamordinis Romani
constituunt, locupletatum deinde a successoribus,
prssertim Leone, Gelasio.et Gregorio Magno.Idem
suadet cura Damasi singularis tum in providendo
per expertissimos Romana; Ecclesi-T! presbyteros di-
sciplini-e in provinciis etiam reliquis sancte reti-
nendcB, tum in imitandis singulorum episcoporum
exemplis ad excolenda studia,quffi Dei cultum respi-
cerent ac promoverent. Primum illud apparot ex
delectu presbyteri Simpliciani,ex titulo Romano cui
pr;perat transmissi ad .\mbrosium excatechumeno
creatum episcopuro Mediolanensem,ut eidem veluti
director cur« pastoralis et magister adesset,qualem
Augustinus testis oculatus expertum se fuisse testa-
tur Confessionum libro vni, cap. 2, per Baronium
productus ad annum 375. Alterum vero perspicue
colligitur ex Darnasi opusculis quaa supersunt.col-
latis cum sanctorum prcT?sulum,et scriptorum libris
ejusdem ffitatis. Hoc scilicet skcuIo Nazianzenus
carmine complectebatur mysteria fidei.et gesta san-
ctorum,ut apud Christianos litterarum studia confo-
vcrentur,qua; feralibus edictissuis Julianus evertere
nitebatur.Carmine complexus fuit etiam Damasus.
Hymnos passim hac aetate conscribebant inEcclesia
Orientali Ephrem Syrus, in /Egypto Synesius, in
Occidentali vero l'aulinus Notffi, llilarius Pictavo-
rum, Ambrosius Mediolanensium antistes. S. Basi-
lius Magnus tum liturgiam ordinabat cleroet sacer-
dotibus,tumprecum etvivendiregulammonasteriis.
Joannes Chrysostomus suos pariter liturgicos ritus
redigebat in codicem.Psalmos enim certos assigna-
bat pernoclationibus,et pompis funeralibus defun-
ctorum, hymnorum modulationes diluculo; sacras
stationes in ecclesiis statuebat.in monasteriis indi-
cabat angelicarum acierum choros,in ctEnobiis vir-
ginum gregesMariamimitantium,Davidici psalterii
penso absolvendo,ct sui cantici laudibus cumulando,
ut ipse diserte scribit Homilia vi de Poenitentia re-
latus a vonerabilis memori» cardinali Thomasio in
prKfatione ad Psalterium. Has profecto leges, ac
studia nen negligebat Damasus.dum vices sacerdo-
tales in Urbe distribueret auctabasilicisa se funda-
tis,et Hieronymum presbylorum adhibobat ad insi-
nuandas monasticae vit;c consueludines Romanis
vir'S ac feminis (ct quidcm illustribus) ChristiauK
perfectionis ardore succensis,cujus pra;claros typos
nabebant pra; oculis in tot sanctissimis Patribus
^Egyptiis, Pala:stinis, Syris, Gra;cis, Latinis, a Da-
maso non semel excitis ad celebranda in Urbecon-
cilia. Hinc nempe evenit, ut ardor ille coelestis, qui
sub Damaso coeperat, cum Urbis clerus, studiosi
viri, et virgines ac matron» nobiles utriusque Te-
stamenti libros exciperent emendatos ad codiccs
genuinos jubente Damaso, et dcclaratos exponente
verbis Hieronymo, ac moribus comprobimte tum
ipso tum Paulino, tum Ililario, Eusebio.Epiphanio,
ardor, inquam, ille cffilcstis non deferbuerit sub
proximis succcssoribus Siricio,Anastasio, Innoccn-
lio, sed impulerit sanetas mulieros Pa;ilam,Euslo-
chium, Gracchdrum slirpom, solialem Scipiomum,
aliosquecfptusinnumerosnobilium virorum ac femi-
narum,qui rudimenta sanclioris vita; sub eo pastore
Romee susceperant, ad ea profitonda Ilierosolymis.

A Debemus itaque cura? Damasi pastorali non qui-
dem primam institutionem decantandi psalmos,qu;c
in Ecclesi.T' Christiana3 fundatione ab ipso Domino
ac Magistro universorum suis discipulis commen-
data semper in eademviguit; aut primam efTorma-
tionem versieuli doxologiee Gloria Patri.qum expres-
sajampridem reperiebatur; sed partitionem illam,
ac distributionem per certas vices pensi diurni at-
que nocturni ejusmodi laudum divinarum,singilla-
tim assignati ex pra?cedenti consuetudine, et im-
posterum decanlandi ex codicibus emendatis cum
delectu hymnorum, versuum, collectarum, episco-
pis, presbyteris, clericis, monasteriis tunc in Occi-
dente succrescentibus indicto per Damasum, ex
hujus Pontificalis libri assertione : cui mores, et
historia ejusdem ;etatis maxime suffragantur.

Linea 27. — Seputtus e.st via Ardcatina in hasilica
sua.lhidcm quievit,donec ad alleram basilicam sui
tituli intra Urbem transferretur : quod contigit an-

r> tequam S. Adrianus primus teclum ejusdcm reno-
varet,ut infra legimus num.32-i. Ibi asservatur sub
ara maxima in altare confessionis sive hypogsei,
concesso ejus capite sacros. Basilica; Vaticanae cu-
jus in secretario inter selectas reliquias colitur.

CIACOXIL

Line 2. — Et cum codem ordiuatur siih conten-
tione Ursiciiius. Eodem anno in schismate pontifex
acclamatus est Ursicinus; dissensio enim, quae coe-
pcrat in Liberio,et Felice, in clero Romano ex sub-
stitutione F^elicis (licet Liberius eam componere
studuisset, recipicns in clero, atque uniens cum
aliis eos qui ordinati fuerant a Fclice) latenterser-
pens, novi pontificis occasione recanduit. Dum alii
ex parte Felicis,ex parte vero Liberii alii conaren-
tur ordinare pontificem.

PAGII.

p Sanctus Damasus, Hispanus, Antonii filius, post
'-' diorum septem scdis vacationcm Liberio successit,
ut ait Anastasius ordinatus die prima Octobris anni
trecentesimi sexagesimi sexti, qu.-c erat dies Domi-
nica. Sed ejus electio turbata est ab Ursicino Ro-
mano diacono, qui in schismate electus est conlra
Damasum legitimis suffragiis electum, ut mox di-
cetur.

Linea 3. — Et facto concilio saccrdotum. Ipso sui
pontificatus initio, et antc fincm anni trecentesimi
sexagesimi sexti,aut salteminitioanni trecentesimi
sexagesimi septimi synodum Roma; celebravit ad-
versus Ursicinum antipapam.et adversus Valentem
et Ursacium, aliosque hffireticos jam damnatos,
cujus synodicaaconciliorum collectoribus intcr acta
synodi IUyricianaj perperam relata, ejus enim ha;c
est inscriptio : Dilecti.<:siinis fratribus pcr Illyricum
fidcm patcrnam rctincntihus, episcopi Itajix in Do-
mino xtcrnam S(dutcm. In ca scribunt episcopi illi,
se concilii .Vriminensis recisionem mittere,subdunt-
D quc :i< Auctores autcm ha?resis .^rianc-e vel Actianaj
Valentem et Ursacium, cKterosquc eorumdemcon-
sortes, non nunc esse.quod manifostari apud Illyri-
cum cceperunt, sed olim condemnasse manifestum
est.uldeo autem ea synodica ad lUyrios missa.quia
Valens Mursi, Ursacius Singindonis in Illyrio antc
depositionem, episcopi fuerant.Undc sanctus Atha-
nasius in epistola ad .\fricanos, ait : « Gratias ha-
bcmus et illius pietati (nempe Damasi) ot Cc-utoris,
qui cum ipso fuerunt episcopis,quod Ursacio et Va-
lonto cum sociissuis ejusdem scntentic-e cjectis,cim-
cordiam Ecclesi.T conscrvarint.» Numerosam fuisse
illam synodum deducitur ex oadem Athanasii opi-
stola; in ea enim ante laudata vorba legitur :c< Siif-
ficiiml scripta Damasi coniministri nosfri dilecti et
magiic-c Romn' opisco|ii,et tam multorum cum ipso
congregatorum opi^^coporum.'>Porro cam synodum
initio pontilicatus Dainasi coactam, probalurex eo
quod auctor libclli synodici scribat Damasum, ubi

91

ANASTASII BIBLIOTIIECARII

92

pontificatum adeptus csi,ronfeslimsy»odum. conf^re- A.
gasse; et certe S. Ililarius, qui annos trecensimo
sexagesimo scplimo obiit,e.jus synodicam inter fra-
gmcnta recitat.

Linea li.—llir constiliittim fccit de Erclcsia. Se-
cundam synoduni Daniasus Rom.T cocgit advcrsus
Auxetitium Arianum in sedem Mediolaupnscm in-
trusum.et quidcni anno trccentcsimo sepfuagesimo
seeundo, cujus synodi cpistolam syiiodicam ad cpi-
scopns Illyrios scriptam referunt Throdoretus lilj.ii,
cap. 23, Sozomcnus lib. vi, cup. 23, pt Nicrphorus
lib.xi,cap. .31. Huic synodo inlerfucre episcopi tan-
tum nonaginta tres e.r roscriplo imjicrinU, ut habc-
tur in epigrapbe synodic-c collectionis Romana^ ab
Holslcnio pubiicata'. Pluribus in ea aclum est de
consuhslanlinlitalc Spiritus sancti cum Patrc, ul le-
gere est in laudata synodica et in fragmenlis cpi-
atoL-c Damasi ci subjcctis in eadcm coUectiono Ro-
mana et ex ca tomo II Concil.editionis Lal)l);ei pag.
89:i. Unde ha;resis Macodonianorum in Occidente j)
primum damnata est in hoc concilio Romano: nam
quod quidam aiunt eam primum proscriptam in Oc-
cidcnte a Patribus coucifii Illyriciani.subsistcrc non
potcst, cum constet synodum Illyricianam,post ac-
ceptam hujus sccundnj synodi Romanas sub Dama-
sa epistolam synodicam. congregatam esse, ut le-
gere est in critica Baronii.

HaicMacedonianorum hairesis proscriptacst pos-
tea in concilio fficumenico Constantinopolitano
primo, de quo infra. EJus autcm hoc fuit initium.
Eusebio NicomedicnsiscdisConslantinopolitanw in-
vasorc defunclo,Macpdonius ab Arianis anno tre-
ccntesimoquadragesimosecundo illiusEcclcsi;c ppi-
scopus ordinatus cst; sed cum propter multa cri-
mina anno trecentesimo quinquagcsimo nono ex-
auctoratus essot, novam hffiresim condidit,asserens
Spiritum sanctum non ejusdem cum Patre ct Filio
honoris participem, sed utriusque ministrum esse,
ac crealuram ; unde non solum in hac.scd eliam in p
(juarta synodo Romanasub Damaso,de consubstan-
tialitate Spiritus sancti actum, et inhac ulliina di-
cti sunt analhematismi contra plures ha-reticos, et
nominatim contra Maccdonianos :« Anathematiza-
mus,inquit Damasus in epistolaquam ad Paulinum
ex hac synodo misit, Macedonianos, qui de Arii
gtirpe venientcs, non perfidiam mut;iverunt, sed
nomen.»Et infra : « Si quis dixcrit Spiritum san-
ctum facturam esse, aut pcr Filiuin factum. ana-
thema sit... Si quis non dixerit Patris et Filii et
Spirilus sancti unam divinitalem, potestatem,ma-
jestatcm, potentiam,unam gloriam, dominationem
unum regnum atque unam voluntatem ac veritatem
anathema sit... Si quis non dixerit Spiritum san-
ctum adorandum ab omni creatura.sicut ptFilium
et Patrem, anathcma sit.» IL-cc porro secimda sy-
nndus Romana |)i-a'cipue contra Auxcnlium coacta,
videtur esseclTcctus nionitionis facl;e Damaso papa;
a S. Athanasio, (]ui ex synodo /Egypliaca, quam
anno trecentpsinio scptuagcsimo primo celebravit. D
ad Damasum scripsit, ct conslat ex pjusdcm Atha-
nasii cpistola ad Africanos,in qua ait scripsisse se
ad Uamasum conlra Au.vcntium invasorcm Mcdiola-
ncnsis Erclc.ua', cl mirari se nir nondum drpositu.i
cjcctu.^nuc sit e.t Ecclc.^in.

Tertiaa Damaso Romana synodus anno trecontc-
simo septuagcsimo quinto habitji.cui Petrus Alexan-
drinus cpicnpus, sancti Atbanasit successor, inter-
luit, dc qua Suzomcnus lib. vi, cap. 2.5 loquens de
diiobus Appolinaribus palrc et filiOjhn^c habet :"Pri-
nius Damasus cpiscopus urbis Roma?. et una cum
illoPctrus Alp\;indrinusanlistes,cum hancha!resim
scilicct Apollin;iristaruin) lalius sprpcre intellexis-
sent, concilio Roma< congregato, eam ab Ecclesia
catholica alionam psse necrpvprunt. ■> Ad hanc sy-
nodumnonrefprunluranatbcmalisnii adversus.^ria-
nos, aliosque haTclicos cx cpislola Daniasi papa; a
Theodoreto lib. v, cap. 11, recitati, ul credit Uaro-

nius : neque epistola Damasi,quffi incipit : Quodde-
bitam upostolicx sedi rcvcrcntiam exhibcl, qua; reci-
taturali eodem Theodorcto l.v. c. 10,non estenim
epistola synodalis hujas concilii,ut etiain Baronius,
et alii pos-t eum arbitrali sunt : sed estepistola de-
crctalis ipsius Damasi diu post scripta, ut notavit
Valesius in notisad Theodoretum.Deniquc in tibello
synodico de hac lerlia synodo Romanaiegitur:"Pe-
trusfpostquam Alexandriaejcctus fuitjRomam con-
tendit : eoquc recepto, papa Damasus Roma- divi-
nani et sanctam synodum convocavit.Qua! amentem
illum Apollinarium,Stephanumquppjus discipulum
(Ipgcnduin Timothcuin, qui Apollinaris discipulus
fuit) et Latronem Lucium anatliprnate nofavit, »cx
quibus etiam constat ApoUinaris ba;resim in Occi-
dente primum a Damaso papa damnatam.

Porro palmaris Apollinaris hreresis fuit,quod na-
turam nominis in Christo scmiplenam putavit, hoc
est anima carenfem, cu.jus vicem supplebat cor-
pori Verbum ipsum caro faclum. Secundo.Apollina-
rista3 asscrebant corpus Chrisli divinitati consub-
stantiale csse, cx quo sequebatur passibilem csse
divinitatem Verbi, et revera crccialus et mortem
esse perpessam.Tcrtio asscrcbant Verbum divinum
carncm ex Virgine non sumpsisse,sed ex cado attu-
lisse.Quarto, divinam ipsam Verbi substantiam in
carnem conversam essc pffutiebant. Tandem circa
Trinilatem erra\it Apollinaris, quosdam dignitatis
gradus excogifans, magnum scilicet, majus, et
maxiinum; ut magnus Spiritus Sanctus, major Fi-
lius,maximus Pater dicerctur. Alia Apollinaris deli-
ria apud natalem Alexandrum sa;culo iv legenda.

Quartam indixit Damasus Roma; synodum anno
trccentesimo septuagesimo octavo, tam adversus
variosba;reticos,quam advcrsusepiscopos e factione
Ursicini antipap;e.Quare cum in epislola sivesyno-
dali sive decretali DamasiaTheodoreto lib.v,cap.lO,
relata, dical Damasus :•( Quid depositionem Tinio-
thei a me denuo poslulaslis? quiclhicjudirio sedis
apostolica;, pra;scntc etiam Pelro Alexandrinorum
urbis episcopo,dcpositus est una cum magislro ip-
sius Apollinare,»apparct jam antea ApoIIinarem et
Timotheum anno trecenlesimo septuagesimo quinlo
in concilio Romano tcrtio fuisse damnatos,ideoque
hanc Damasi epistolam ad hoc quarlum concilium
Romanum esse referendam. Ad nanc paritcr syno-
dum rpfcruntur analhem;ilismi advcrsus Arianos,
aliosque ha;reticosesepistola Daniasi ad Paulinum
Antiochcnum episcopum,dum esset Thessalonica;,
missa, a Theodoreto lib. v, cap. 11, recitati. In
libello enim synodico post narratam Valentis impe-
ratoris mortem,qua3 die nona Augusti anni trecen-
tissimi septuagesimi oclavi conligit, legitur :<'Gra-
tianus filius (scilicet Valpntiniani, dp quo loculus
fucrat) Occidcnlis ct Orientis imperator fartus.pios
cpiscopos ab cxsilio revocavit. Quo temporo bcatus
cniam Damasus. sacram Roma; convocavil syno-
dum adversus Arianos, Pneumatomachos, et alios
plurimos h;prclicos; expositamque delinilionem di-
vinorum capitum,Thessalonicam ad Paulinum mi-
sit, qua; cx divina dispensatione ubique maxima
perfccit, et Trinitatis homonsion adorandam cssc
omnibus persuasit. » Ad hanc synodum Romanam
refcrcnda qu.t di.ximus dc Macedonianis in sccunda
Damasi Romana synodo. ^

llujus synodi quarta; Patres ad Gralianum el
Valentiniamum imperalores scripserunl de dam-
natione sehismalicorum factionc Ursicini quorum
cpistola refcrtur tomo IlConciliorumedilionis Lab-
bei, cum rescripto Gratiani Augusti, juxta iilius
epistol.T; reIationcm,dato ad Aquilinum Urbis vica-
num ; licet cnim Ursiciniis anno treccnlcsimo
sepfua.ccsimo quarto Valcntinijini imperatoris judi-
cio in riallias rplcgatus fui.-;spt.ipsc tamen.pjiisqup
exemplo nonnulli episcopi Ecclcsiis incubabanl. el
contemptis cognitoribus, vel fugalis, plures cx ca
factione Ecclesias suas relinebant. Quarc impe-

93

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.

S. DAMASUS.

ratores jubent sententias in seditiosos alias latas A, eorum tamen auctoritatem consequuntur,si Roma-

ni pontillcis assensus accedat.

Anno trecentesimo octogcsimo, Damasus conci-
lium RomaG indixcrat ad discutiendam Maxinii Gyni-
ei,qui thronum Conslantinopolitanse Ecclesioe inva-
serat,causam ; quod cum Orientales episcopi detre-
ctassent.iterumannotrecentesimooctogesimoprimo
Italiaj episcopi post concilium Aquileiense,Ttieodo-
sium imperatorem rogarunt,ut llomaj generalissy-
nodus Orientalium simul et Occidentalium congrc-
garetur. .\d quam convocati a Damaso episcopi
Orientales,moram suam Constantinopoliexcusarunt,
quod ob suarum Ecclesiarum discrimen in Oriente
detenti.Romam proficisci non possenl temporis an-
gustias insuper causali : agnoscentes nihilominus
Romani pontificis auctoritatem qua eos ad suum
conciliun, jure convocabat, ut legere est in eorum
epistola synodica,quse data est ab episcopis Orien-
talibus Gonstantinopoli anno trecentesimo octogesi-

exseeutioni mandari. Hic porro locus se o^Tert de
Ursinis schismatc sermonem habere.

Ursicini schisma contra S. Dariiasum.
Ursicinus, Romanus diaconus anno trecentesimo
sexagesimo sexto, mortuo Liberio papa, Romanam
Ecclesiam nelando schismate turbavit ordinatus est
enim episcopus contra Damasum legitimis elcctum
suffragiis, et multos ex clero populoque Romano
suas in partes pertraxit. Ex quo tam atrox seditio
ortacst.ut si .•\mmiano Marcellino lib. xxvii fides.in
basilica Sicinini uno die 137 cives occisi sint. Cum
vero schismatici legit imam poutificis eleclionem con-
vellere non possent.ad calumnias conversi,sanctis-
simum virum Damasumadulterii accusarunt,quem
S. Hieronymus epistola i ad Pammachium, virgi-
nem, ecclesiceque virginis doctorem appellat,et cu-
jus integerrimos mores antiqui ecclesiasticaj Histo

ria; scriptores Socrates, Theodoretus, et Sozome- ^^^ secundoiterum congregatis.dumsynodusRoma;
nus prsdicant. . . .. agebatur : in qua svnodica relationem eorum qua;

Exst.nguendo Urs.cini schismat. cathohciiropera- ^^^^ trecentesimo octogcsimo primo in concilio

tores auctoritate sua adlaborarunt; Praitextatus
enimUrbis prcelectussubValentinianoAugusto eum
Romaexpulit Aramiano laudato teste; rescriptum-
quc ab eodem imperatore accepit, quo jubebatur
basilieam a schismaticis occupatam Damaso resti-
tui,eosque etiam Urbe pelli;PrEterea,ut mox dictum
est,Va!entinianus, ut Ecclesiaj paci consuleret, Ur-
sicinum in Gailias exsulem misit,unde revocatus est
ea lege,ut nec Romam, nec in suburbicarias regio-
nes.nec ipse,nec schismatis tactores pedem inlerre
possent. Valentiniauo mortuo l rsicinus Romanam
sedem iterum invadere conatus est : cpiscopi in
schismate ordinali, et catholicorum antistitum
judicio cxauctoritati.quas invaserant Ecclesias reti-
nuerunt,quo factum ut Gratianus Augustus Ursici-
num in Gallias expulerit, et ad petitionem Patrum
synodi quart» Roma? sub Damaso celebratae schi-

anno trecentesmio octogcsimo pr
oecumcnico gcsta decrctaque fuerant per legatos ad
Damasum et Occidentales episcopos mittunt. Heec
svnodica refcrtur a Theodoreto lib. v cap. 9.
' Centum itaque et quinauaginta Orientales epi-
scopi,pra;side Timotheo Alexandrino mcnse Maio
anni treoentesimi octogesimi primi synodum rccu-
menicam celebrarunt, in qua Maximus Cynicus
ConstantinopolitantB sedis invasor abdicatus est, et
sedes sancto Gregorio Nazianzeno confirmata, cui
tamen studio pacis nuntium rcmisit. Unde in ejus
locum Neclarius,virex ordine senatorio, adhuc ca-
techumenus, eodem in concilio sulTectus est. Sc-
cundo, Macedonii, Apollinaris, et Eunomii confixas
sunt hffirescs.editumque adversus illas fideisymbo-
sum,quo Nicaena fidcs magis exposita fuit et confir-
mata. De hffiresibus Macedonii et Apollinaris locuti

- 4- - . 1 ,■ 1 . 1 ui •. j p sumus,de priori quidem in secunda, de posteriori

smaticoruminsolentiamlatalegecohibuerit utcon- C ^,^^^ j^ (^^^-j^ ^^.^^^^^ Romana sub Damaso.De Eu-
stat ex synodica illius concilu,et ex rescripto Gra-
tiani, de quibus supra.

Linea 5. El mnnsil Dnmasiis. Eidem imperatori
supplicavere Patres concilii Aquileiensis anno tre-
centesimo octogesimo primo, prajside S. Ambrosio
Mediolanensi episcopo celebrati.opistola quai exstat
tomo II Conciliorum.quaqueimperatores obsecrant,
ne Ursicino sedem Romanam post damnationem re-
petere molienli, faciles aures pra;berent.Postea ta-
men mortuo Damaso,Siricius non sine tumultu,ab
Ursicino excitato, in ejus locum subrogatus est, ut
ibidem dicemus. C;Eterum auctor libri Pontificalis,
ipso fatente Baronio, falso scribit Ursicinum, post- .
quam Roma pulsus est, consecratum 1'uisse Neapo-
litana; Ecclesia> episcopum,cum ex Gratiani et Va-
lentiniani Junioris rescripto anno trecentesimo sep-
tuagesimo octavo emanato, conslet eum tunc lon-
ginquo exsilio multatum; nec Marcellinus ejus
partiarius in libello,qucm Theodosio imperatori ob- D
tulit, aut ullus veterum scriplorum id referant.
Concilium Constantinopolitanum primum, (jenerale
secundum.

Anno Damasi papa; decimo quinto, Theodosius
imperatorcpiscoposOrientis Cunstantinopolim con-
vocavit,pr.-Ecipue adversus Macedonii ha:resim, in-
consulto Damaso,qui ideolegatosad illud concilium
non misit, qui ejus nomine eidem pr.-Ecsscnt.Unde
istud concilium per se non est habitum procccume-
nico, sed tantum ex posttacto,Damaso nempehanc
illi sun consensu dignitatem et auctoritatem tri-
buente.Licet enim ecclesiasticffi rcgula; synodos fa-
cere,ct dccreta in Ecclesiis sancire absque Roma-

norum pontificumauctoritate vctent; non prohibent

nomii episcopi Gyziceni blasphemiis legendus Baro-
nius tomo IV Annalium.Tandem canoncs Ecclesia-
rum administrationem spectantesediti.Septem Grm-
ci coUectores exhibent.Tres duntaxat editos fuisse,
longe probabilius est : alios vcro in altcra synodo
Constantinopolitana alio tempore sancitos,huic con-
cilio asi^riptos fuissc ab iis, qui codicem Ecclesia;
Gr.cca; composucrunt.

Canon tertius, qui est de sccundo episcopi Con-
stantinopolitani in ccclesia loco, et honoris pri-
matu post Romanum, commentitius non est, ut
putavit Baronius ; cum antiqui omnes codices,
et collectioncs omnos anliqua; media; aetatis ct
posteriorum sajculorum illum contineant; et pra;-
terea Socrates lib. xii, cap. 13, illum conditum lc-
stentur.Illum autem canonem tertium secundonon
adversari,imo nec illo aliquid dcrogatum fuissc.ju-
ribus Ecclesioe Alcxandrtna; videre est in critica Ba-
ronii ad annum trecentesimum octogesimum pri-
mum. Sed quidquid sit, certum cst illum canoncm
ab EcclcsiaRomanareccptumnon fuisse,ac diserte
probatum ante Innocentium I[I,qui in concilio La-
teranensi iv, canonc 5, sedem Constantinopolita-
nam intcrpatriarchicas secundo loco numerat,pro-
priamqu* ei asserit, secundam a Romana dignita-
tem. .

Concilium finitum fuisse dic nona nicnsis Julii
colligiturex co quod canoncsillum dicm pra-fcriint;
cerle die trigesima e.iusdem mensis Theodosius dc-
dit lcgeni 3 codicis Theodosiani deFidc calhotica.in
quamcntioestNectariiepiscopi Coustantinopxlilani
in concilio ordinati; cx qua, et ex lege 8 ('.jusdcm
codicis de ILcreticis deduritiir, co dic iam concilio

iioi uui ijuiiuiiuuiii auuLuruaiu vcLciiL ; nun pruniueni conuMS ac lULTcncib utMuuiLui, t:u uiu 1*111. ..i_.i*v.i.v-

tamen absiiue ejus aucloritate,nationalcs synodos, finem impositum fuissc.Slalimaliiue celebratnin est

vel tolius etiam Oricntis concilia convocari, qua; coiicilium^cjusconfirmationemPalrcs.abinipcratore

oecumenica quidem non sunt vi convocalionis ab Theodosio postulaveruiit, non quod cam concilio

imperatoribus,patriarchis,veI mctropolilanis facta;; oecumcnico ncccssariam cxistimarcnt, scd ut hac

9S

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

ratione impcratoretn astriiigerent ad firicm prote-
gendum, h;urcticos profligandos, necnon ad ca-
nonum observantiarn suis cliam lcgiljus impctran-
dam.

Patres postea concilii Gonstantinopolitoni, sc-
qucnti anno trccentesimo octogi^sirno socuudo cclo-
brati, ul jain dictum est, de reljus in synoilo cbcu-
raenicaii.cirl is s\ nodalcm perepistolam nionuorunt
Damasiiiii |i,i|iaii], qu:u apud Tlieodorelum litj v,
cap U, iiisi-i-iiii,i rsl :» Dominis charissimis ct rcligio-
sissimis IVatribus et comministris Damaso, Amljro-
sio, Brittoni,Valeriano, Ascholio, Aneniio, Basilioot
reliquis sanctis episcopis,qui in magna urbe lloma
collecti sunt, » etc. Ea epistola Patres, corum quaj
aota fuerant in synodo cecumenica, et quorum re-
lationom inittunt, contirmationem posluhint, cum
aiunt ■." Quibus tanquam canonicc ac h^gitime apud
nos constitutis, vestram quoque rcvcrentiam gratu-
lari hortanuir, intercodonte spiritali charitate : ot
Domini timore, omnem quidem alfectum compri-
menle; ecclcsiarum autem a;difioationoni jjrivataj
erga singuliis bcnovolentia! et gratim praiponentc.»
Exc synodica missa cst Damaso pcr tros cpiscopos,
Cyriacimi, liusobium.Priscianum. In oa causam cur
Romam vocali non adiisscnt,c,\plicarunt, et oecume-
nica! synodi.quam supcriori anno Constantinopoli
celebrarant, acta Romano pontifiei recognosccnda
miserunt, qua; ab eo confirmata sunt. Quo ex tom-
pore ea tanquam per apostolieam sedem approbata
summ.Tj semper venerationi (uorc.

QuodattinotadConstantinopolitanumsymbolum,
illud statim ac prodiit, ab omnibus Gr.-ccorum Ec-
elesiis in Nica;ni locum, niiiiiiiir l.iinrn non mutato,
sufToctum ost. Uude omnos Ciiiislaiiiinupolilana po-
Rteriores synodi et Palrcs, iiu.ili.s .l,- Nica;no sym-
bolo loquuntur, passim intelligunl Constantinopo-
litanum; neque tamcn Constantinopolitanum, sed
Nicajnum vocant. Etiam hodie nosquod ad niissarum
solemnia cantamus, Niownum dicimus, cum tamen
sit Conslantinopolitanum, ut observavit Lupus to-
mo IConcil.,cap.4,ubi addit in Ecclesia urbisUoma;
servatumfuisseantiquum morom recitandi symbo-
lum apostolorum, r[uod nulla ha;resis ibi sumpserit
exordium. Eodom jure symbolum apostolicum sine
addilamonto rctinuerunt Ecclesia Africana, Italica,
Gallica, L.atin.T; omnos, ut liquct ox Augustino.Cbry-
sologo, aliisquo Latinis episcopis, qui istud solum
legunturcatechumenis Iradidissc. Cum enim Theo-
dorcto, Sozomeno, atquo Socratc testibus, Ariana
hffircsislllyricifinostransirenunquamvaluorit.apud
Europeos nova professionis tessora opiis non fuit.
Excipionda; tamen suntnispaniarumEcclesia; qua; a
Golhis, Arianis, Vandalis ot Suevis porvasa; ct pos-
scssa;, sicut trinam baptismatis mersionem in uni-
cani, itaapostolioum symbolum in Nica;num muta-
yorunt.idestConstantinopolitanum.utcIarchabctur
in terlia synodo Tolctana anno quingontesimo octo-
posimo nono oclebrata, in qua consilio Recarodis
Hispaniarum rcgis staluilur :.. lll pcr omnos Eccle-
sias Hispaniaj ct Gallici;e sccundum formam Kccle-
siarum Orientalium conoilii Conslantinopolitani
symbolum rocitetur. » Imilata; id postmodum sunt
qua;dam sub Carolo Magno G;illican;r Ecclesia>;
alia; tamen, ac ipsa capella rogia iuiitari nnn sunt
aus;o, doneca Loonc III voniam impotrassont. Nam
Romana Ecolesia nooduni sub .loanne octavo eam-
dorn cantandi oonsuoludinom rocopcrat; postea ta-
men, ne a subditis sibi Ilispaniarum ct Oalliarum
Ecclosiis, morcm hunc deponcrc nolontibus, disso-
narel, ilhid synibolum intra missarum solemnia
canlavit.

Edmundus Martene lib i, de antiquis Ecclesia!
Ritibus cap I, art ii. num iO. cxistimat posl con-
cilium Conslanlinopolilaiium priinum calochume-
nts, antoqiiam baplizareiilur, traditum esse sym-
boluin Nic;onuni, (|uod probat ox ooiioilio Con-
Btantinopolitano sub Menna, anno quingontcsimo

A trigcsimo soxlo celebrato, ubi actionc 5 legitur :
<i Nam spccialitcr symbolum treccntorum decem et
octo sanctorum Patrum, in quo ba|jtizaiuur, ipsa;
trcs s;uict,-E synodi oonsone coiiliniiarunt. » Sed
cum, cx dictis, Constantinopolitanum synibulum in
Nic.i;ni locum suljrogatum fuorit, nomine non mu-
tato, in hoe ct aliis locis ab oo citatis suspicor ser-
rnonem esse de symbolo Conslantinopolitano, quod
dicitur Nica;num, quia illo Nica;na fides ma-
gis cxposita fuit et conlirmata. Unde ipscmet
Martene fatetur in vulgato ordinc Romano, in
ordine Gelasiano, in Pontificali Salsburgensi, in
velustissimo codice Rhomonsi annorum 900, et
in primo ordine Scrutinii Codicis Gellonensis
notari Constantinopolitanum symbolum non Nicaj-
num. Et sanc convenientius videtur Constantino-
politanura catcchumenis traditum luisse, ut de
divinitate Spiritus sancli edocerentur, quje in Ni-
c;eno olare oxpressa non erat, ut 1'uit in Conslanti-
n nopolitano.

Symbolum porro Constantinopolitanum tale est :
« Crodimus iii unurn Deum Patr-cin omnipotonlem,
f;ictorem ca;li ct terr;o,visibilium omriium et invisi-
biliuni. Et in unum Dominum Jesum Ghristum, Fi-
lium Dei unigonitum, ex Patre natum ante omnia
sa;cula, Deum ex Deo, lumen cx lumine, Deum
verum cx Deo vero; natuni, non factiiin, hornou-
sion Patri, hoc est ojusdcm curn Patre substantis;
per qucin omnia faeta sunt. Qui proptcr nos homi-
nos, et pr-opter nostram salutem descendit dc ccclis :
et incarnatus ost ex Spiritu sancto, ex Maria Virgi-
ne, et honio factus est : crucifixus ctiani pro nobis
sub Ponlio 1'ilato, passus el sopultus : ct tertia dic
resuiTCxit si'ouiiiluin Soripluras : ascendit in cados,
sedet ad doxtoram Patris; iiide venturus esl cum
gloria judicaro vivos ot morluos ; cujus regni non
erit finis. Crcdimus in Spiritum sanctum, Dominum
et vivilicanlom, ex Pati'c procodcntom,et cum Patre
p ctFilio adorandumel gIor-ificandum:qui locutus cst
'-' per prophetas. Et unaiii sanclam calholicam ct apo-
stolicam Ecclesiam. Confitemur unum baptisina in
rcmissionem peccalorum. Exspectainus resurreclio-
nem mortuorum, et vitam futuri sa;culi. Ainon. "

Damasius papa multis pro Ecclcsiaexantlatis la-
boribus ad Deum migravit die decima mensis De-
cembris anni Irecentesimi oclogosimi quarti, post
quam annos oclodeciin, menses duos, nica deccm
sedissel.Diom rnorlis nobis conscr-vavit S. Ilicronv-
mus in Martyrologio : annos, menses ct dies sedis
Auctius Chr-onicon voterum pontilicum : annus vcro
mortisdeduciturcx epitaphioSiriciiejussuccessoris
ab aiinolalore Baronii relalo cx quo conslal Siri-
cium anno38'j pontificatum adeptum esse. Quinque
ordinationes fcoit mensc Dccombri presbylerorum
triginta unius, diaconorum novem : episcopos vcro
sexaginta duos pcr diversa loca consccravit, cl via
Ardcatina in sua Basilica sepultus cst, plures enim
_ marlyrum basilicas crcxit, pluriraum sepulcra ver-
" sibus exornavit, sibique ipsi epilaphiuni edidit. In-
ter sanctos miraculis darus reccnscturcl inlcr scri-
plorcs ccclesiasticos.

Sanoluni llieronynium Stridoniensem in scriben-
dis cpislolis, et inecclcsiasticis negotiis adjutoreni
habuil, ejusquojussu idem Hleronymus Novuni Te-
slaniontum Gra>c.T fidoi roddidit. Hic in libro de
Scriptoribus ecclesiasticis dc co seribit :.. Damosus
Romana; urbis episcopus, elegans in vcrsibuscom-
poucndis ingenium nabuit, mnltaquc et brevia
opuscula heroico metro edidit, el prope octogena-
nus sub Theodosio principe mortuus est. » Ejus
opera a Martio Milesio Sarazaniocollccta; scd cpi-
stola viii, qua- dicitur scripta Slt^phaiio archuvisro}io
roncilii Maurilani.r el tiiiiirrxis episropis AJrican,T
provinri.r, supposita cst, ut ostendil subscriptio :
Dala Flavio cl Slilironc V. V. C. C. ross. Flavius
enim Stilico unus et idom ost, qui anno -iiN). Aure-
liaiio colle-ga, consulalum pcssil. el ilerum aoDo

97

IIISTORIA DE VITIS HOM. PONT. — S. DAMASUS.

98

405, coUega Anthemio. Pra;terea prffinotatur epis-
tola : " Damasus servus servorum Dei, atque per
gratiara ejus episcopus sanctae Ecclesiaj urbis Ro-
ma:, >• cum tamon ante Gregorium primum ponti-
fices Romani non sese servos servorum Dei in epis-
tolis appellarent.

Libcr etiam Pontificalis^seuPontificaletomisCon-
ciliorum insertum Damaso perperam tribuitur, ut
inter eruditos convenit. Ncc denique Hieronynii ad
Damasum,et Damasi ad Hieronymum epistola inter
opera Damasi numcranda, ut ostendit Schelestratius
in secunda parte Antiquitatis illustrati-e.Quoad cata-
logum veterum pontificum,quo usque ad Liberium,
in quo desinit, usi sumus, quique Chronici Damasi
nomine a nobis appellatus est, Damasi partum non
esse recte vidit Baronius, sicuti et falsum esse quod
de eo in Libro Pontilicali legitur, eum nompe consti-
tuisse ut psalmi, diu noctuque in ecclesiis cane-
rentur,quasi primus sacnillius morisruerit auctor;
ut enim probat Bona cardinalis cap 10, do divina
Psalmodia, in Ecclesia Occidentali, hunc allernatim

Eer antiphonas modum instituit S.Ambrosius,quem
amasus apostolico decreto stabilavit. Qua dc ro
plura apud eumdem Bona legenda, ubi et pag 458,
ait caute intelligendum esse quod Gregorius Magnus
lib VII, epislola 04, apud Barunium scribi t, Damasum
nempe papam ex B. llieronymi traditione accepisse,
ut ad imitationem Jerosolymitan.-o Ecclesi;E, Romfe
concineretur Alleluia. Non enim, inquit Bona, cospit
eo tempore in Ecclesia Romana cantari Alleiuia,
sed cum temporc tantum Paschali cantaretur,
tunc sancitum est, ut etiam extra illud 1'requenta-
retur.

Ait insuper locd laudato Bona, pag '('i7, muHos
doctores alioquin fide dignissimos lcgcii. c;.iiH'inl;i'
doxologise, G/or/a Putri et Filio et Spintni .sau.in.
sicut crat, etc, in line psalmorum ad iJaiiiasiim
papam referre, a quo hac de re sanctionem editam
aiunt divo Hieronymo suadente. Sed isti decepti
sunt ob epistolam Hieronymi ad Damasum, quam
mox adulterinam esse diximus. Goncilium Vasense
seu Vasionense secundum,sub reliee IV, anno529,
celebratum canone 5, statuit, ut in Ecclesia post
ijloriu, dicatur, sicut crat in principio, adversuseos,
qui Dei Filium a tempore coepisse blasphemant,
Damasus non cstotiam auctor decreli deScripturis
divinis, et opusculis sanclorum Patrum quae in
Ecclesia catholica recipiuntur, seu decreti de liUris
recipiendis et non reciviendis, licet in collectionc
Cresconiana, librariurum errore, decretum illud Da-
masi nomen praeferat; quia plerique opusculorum
in eo meraoratorum auctores, post Da.Tiasum vixe-
runt et scripserunt. Qua de re plura in Gelasio.

SOMIER.

Linea 2. — Ordinatur sub contentione Ursicinus, etc.
lin H : Hic accusalus est insidiarum, etc.

Hujus historiffi seriem exacte prosequi ducimus
necessarium, ut ora obstruantur inimicoruiu Roraa-
na? sedis, qui captare nituntur inde occasionem im-
primendi animis hominum falsam ideam circa ejus-
dem sedis auctoritatem.

Nunquam dubitari jure contigit, quin eleclio Da-
masi ad summum pontilicatum omnino li.'gilima
fuerit et rite peracta. S. Hieronymus.qui tum Roma;
agebat, el rhetorica; operam dabat quando electus
fuit Damasus, in suo chronico ad annumSOt), scri-
bit :« Damasus xxxv Roraana; Ecclesia; ordinatur
episcopus, » et Rufinus a;qualis eorumdcm tcm-
porum hist lib ii, c. 10, ait : c( Damasus post Libe-
riura per siiccessionem sacerdotium in urbe Roma
susceperat.»Omnes antiquo; historiic de hujusmodi
facto conveniunt. In Socratis lib IV, cap 24, lcgi-
mna : « Damasus Liberio in episcopatus Romani
administrationc succcssit. » Apud Theodoret, lib v,
c. 2 :« Hic Damasus opiscopus Romanus fuit, in
illius Ecclesiffi adminietrationo successor Libcrii :

A vir sane propter vitae prajstabilis ornamenta insi-
gnis : qui doctrinam apostolicam assidue tutatus
est. » Sozomenus lib. vi, cap 22, tradit : « Mortuo
Liberio Damasus Ecclesiie Roma! sedem capessit.
In qua clectione Ursacius diaconus competitor ejus
fuit, qui suffragiis praiterilus iniquo animo tulit. »
Ursinus quidem hic a RuUno dictus et a Marcel-
lino Ursicinus" prajlatum sibi non forens Damasum
in tantum furoris erupit, ut persuaso quodam satis
imperito et agresti episcopo, nempe Paulo Tiburtino,
collecta turbulentorum, et seditiosorum horainum
manu in basilica,quae Sicinii appellatur,episcopum
se lieri extorqueri, legibus, et ordine, et traditione
perversis.» Rulin, Hist I. ii, c. 10.

Schismatica bsc ordinatio tumultus excitavit ac
c;cdes in Urbe non modicas : ad quas avertendaa
Romani magistratusde.jureDamasinon dubitantes,
antipapam exsulare cogunt : " pulsoque icum asse-
clis) Ursicino lait Araraianus MarceUin, lib xxvii)

g alta quies pari jam proposito civium Romanorum
aptissima adolescebat.» Verum non diuturnara red-
dere tentarunt ejus factionis assecla;, qui nacti apud
Valentiniauura Augustura patrocinatores suarum
precum, ea oondilione copiam redeundi impetra-
runt, ut poenas graviorcs subircnt, si novi tumultus
pereosdemexcitarentur.Etcumimpotenterproclives
reperti essent in eosdem motus, iterum in Gallias
reiegati sunt; erepta seditiosorum sociis unica ec-
clesia, qna; superfuerat ipsorum habendo conven-
tui. Marcellinus, ethnicus licet auctor, refert, magi-
stratum qui Roma! tunc gerebat. Prnatextatum pari-
ter ethnicum, y.w/a vcriluti suffragia pulso Vrsicino
contuUsse.

Inlerea Damasus sua usus auctoritate pontificia
ad schismaabolendum damnationis sententiam pro-
lulil in auctorem et in complices criminis. A com-
munione fidelium eosdem removit;etin concilio
quod Roraa; habuit tertic sui pontificatus anno ad

p deponendura AuxentiumMediolanensemcontraeos-

'-' dem non destitit iterare sontentiam antea prolatam.
De his nempe decretis apostolic» sedis loquitur im-
perator Valentinianus roscribens Ampelio praifecto
Urbis, et Maxiraino vicario V. P. (vide apud Baro-
niura ad ann 371) super schismaticis memoratis.

Ad faciliorem exsecutionem parandara Ecclesia
legibus sanxerat Valentinianus, causas reliquorum
cpiscopornra esse a Roraano pontifice judicandas :
siquidera causas fidei, necnon de regiraine ecclesia-
stico ad ejusdera ordinis viros pertinore : ita ut sa-
cordotos desacerdotibusjudicarent.VideS.Ambros
opist XIII, ad Valentiniau, imo apud Baron, ad
ann 380, epist xxxi, S. Ambrosii et Collect. concil.
tomo II, ann 378.

i\Iortuo Valentiniano, Ursicini et suorum inquie-
tum ingenium nova raacliinaraenta contra Dama-
sum struxit, adhibitis calumniis.Gurn vero cognos-
cerent neque dc ipsius doctrina, neque de regimine
male administrato ullas facile processuras, de ejus-

D dem privatis moribus falsum rumorem dissemina-
runt. Verum caluniniis cito detectis, Ursicinus in
Gallias pridem i-elegatus, cohibitus fuit arctius Co-
loniffi Aggripina; intra angustiorem secessum : et
Isacem remotus IIispani;c angulus titulo damnatio-
nis inclusit. Uti Gratiauus et Valenlinianus Augg.
in rescripto ad Aquilinura vic ord enuntiant.

Damasus attamen sua; conscientia; tcslimonio
satis securus, cum posset illo contcntus irritum
conatum dospicere accusatorum, aut sola declara-
tione innocontiju suaj publica! quoque opinioni de se
consulore, queniadniodum a successoribus subinde
pri!stitum non semol legiinns, maluit se innocentem
priibare in cuncilio, ac in conspectu comitatus im-
poraloris. Mulliin'i inlerest hic demonstrare hujus-
iiiodi 1'actum Daniasi nihil pra\judicii intulissc juri-
bus inconcussis sumini sacerlloti Rnraana; sedia,
inviolabiliter id obtinentis, ut in terris a ncmine
judicetur.

99

ANASTASII BllJLIOTllECAHII.

100

Non rst ciir aliuniic qu.-prumus asporli dcmonstra-
tii.npm, cuni abundc suppctat in ipso Roinano con-
cilio Damasi do (]uo agimus : a qiio juslc prulatum
dicimus testimonium potiusquam dccrctum de pro-
bitato atque heroicis virtutibus sancti pontificis;
tum etiam in rescripto Augustorum Gratiani et
Valentiniani II, jubenlium vicario necnon prafectis
praetorio Gullia? atque Italiffi (vid Baron ad ann 381 J
ut auctoritate adhibita,sententias a Ilomani cpiscopi
judicio prolatas valide sustinere ct exacte mandare
debita; exsecutioni non omittant.

Concilium de quo nobis ost sermo, in quo scilicet
Damasi innocnntia plene porspectaet publico enco-
mio celcbrata esl contra cahunnias schismaticorum,
dcdit cpistolam synodicam ud impcratorem, in qua
pnemissis gratiarum actioiiibus,eidem principi per-
solutio ob assertam in suis oliam lcgibns Uomani
pontilicis auctorilatrm judicandi de ccleris episco-
pis, conqueruntur dc Ursicino, ac de nonnullis
episcopis dopositis pcr Damasum, qui cxemplo sui
antesignani schisma in Ecclesia coniuvobant. Asse-
runt, huc tendere perditorum hujusmodi schismali-
corum cousilia, et fraudes, " ut dum causam dicit
qui in omnes judex fjcrat constitutus, nemo essot
qui dc lapsis.vel de factiosis posselepiscopatus in-
\asoribus judicare. » (Epist. syn. concil. Rom. ad
Gratian.) Perspicuum rcddunt, voluisse in hoc re-
rum stalu suopte ingenio pontiHcem n sevcrioribus
se dare judiciis sacerdotum » . . . ita ut " vir sanctus
(inquiunt) vestrK magis conferre pielati quam sibi
ppKstare desideret, noo derogare cuiquam, sed prin-
cipibus adrogaro. » Subdunt soqui Damusum vo-
luisse oxompium sui decessoris Silvoslri pup;o,(. qui
a sacrilogis accusatus apud parontom vestrum Con-
stantinum causam proprium proseculus est. »

Imporatoros in roscribendo magislratuum dosi-
diam inortem et inofflciosam culpunl.uc (lcsiiliain ju-
diciim qxii rcliijioncm inquictiiri (iiwiin nos, inquiunt,
jurc 1'cneriimur) palienlcr accipiunl, et in hanc so-
cordiam refundunt causam hujusmodi tumultuum
ac malorum. Tum dc schismaticis Eubdunl :» Hinc
illi insectatoros sanctissima; sedis, non solum Dei
numine.quod satiseral, sed etiam judiciorum exa-
mini oxploratum mcntissunctissimaevirum,uteliam
divo Patri Vulentiniano est comprobatum, turpissi-
mis calumniis opiscopum Damasum inquielare non
veriti ; postiiuum dosporuvi^runt possc porcelli, po-
pulum, pro nuo ille divinituti obses ost, inquie-
tant.» Pnccipiunt itaqno, ut fuctiosi ita turbantes
quictom civitatum ab illis oxpollantur, ct oontum
milliuriis al) urbo Roma arcoantur." Quicunque au-
tcm judicio Damasi, etc, condemnutus fuerit;et
qui Gvoculus ad saoerdotalo jud-.cium percontuma-
ciam non ivisset, ab illustribus viris prn?fectis ad
episcopalo judicium remittatur, sivc a proconsuli-
bus, vcl vicariis, iit ad urbem Romam sub prose-
cutionc pervcniat, etc. ,vel si ipse metropolitanus cst,
Romam necessario, vel ad eos, quos Romanus epi-
scopus judiccs dedcrit, sinc dilationo, contendat. . .
Quod si molropolitani episcopi, vel cujuscunque sa-
cerdotis iniquitas csl suspocta, aut gratia, ad Ro-
munum cpiscopum, vel ad concilium quindccim
(initimorum cpiscoporum accersitum liceat provo-
eare : modo ne post examen habitum, quod defini-
tum fuerit integretur. »

Hoc igiturmodo imperatores solemnidoclarationo
ct oxprossa logo rocognnvorunt jus in Romano pon-
tificc situm judicandi do opiscopis, et provooationis
recipiond.-e ad suam apostolicam sedem; quod jus
antea palam ct authontice recognoverat Ecclesia
univorsa in synodo Sardiccnsi.

Linca 11. — llic con.'iUlulum fccit ilc Ecclcxia.

Funesta qua;dam contagio ita infecerat pra.'cipuas
Oriontis Ecclesias, ut sedes Antiochona, Alexain-
drina, ot Constrntinnpolilana codcm tompore schis-
matc laborarcnt, qno turbabatur ctiam in Occidcnte
Romana.

X Subortum fucrat schisma Ecclesiffi Antiochense
scdente Romn; Liberio. Eudoxius enim Arianus epi-
soripus oum sodi patriarchali .Antiorhona; (juam oc-
cupaverut pr;clulissct Constantinopolitanam (vide
Socr. lib. 1, c. 34) ditiori patrimonio dotatam,
ejusdem factionis assecl.-e stabiliverunt in throno
Antiocheno Meletium olim Sebastenum, tunc vero
Rcrrhoecnsom episcopum. " Nam fama et existima-
tionc ejus futurum putabant (ait Sozomenus lib. iv,
cap. 27) ut non modo incolas Antiochiae, verutn
etiam urbes finitimas.ct maxime olimEustathianos,
qui ita de Dco, sicut concilium Nicsnum tradiderat,
sentiebant, omnino ad suam sectam attracturos. »
Rulinus addit llist. lib. i, cap. 24, translationem
Melctii factam conlra leges sacrorum canonum.

Ubi vero se cognoverunt Ariani sua cxspectatione
fiustratos (nam Meletius pro Nica;na licle se stare
discrte j^rofcssus cst] Constariti imperatori auctores
(iunt ojusexpollendi in oxsillium.ciquesubstituendi

r) Euzoium, aportc Arianum, et unum ex prajcipuis
discipulis Arii. Vctcres inter .\ntiochenos catholici,
qui consuhstuntiiilis fidom constantcr servaverant,
(juos appellabant Eustathi;inos, Melclii declarutione
nihil pcrmoti recusaverant eumdem episcopum re-
cognosccre, ct cum illis (jui eidem adhaerebant com-
municarc, « duplici nomine; tum, quod Meletius
ipsc Arianorum sutfragiis fuisset ad sacerdotii fun-
ctioncm dcloctus (ait Socrates loco cit.), tum quod
ejus sectatores ab illis baptismi lavacrnm recepis-
sent. »

Lucifer Cularitanus itaconstitutam reperit Eccle-
siam .^ntiochenam, quando post decessum impera-
toris Constantii eamdem visilavit(uti supra di.ximus
in notis ;ul Liborium). Speravit reconciliari posse et
in unum ca'tum eonvenire utrosque catholicos Eus-
talhiunosetMclctianos.c si talisetigereturcpiscopus
(scribit Rulin. lib. f , c. 27) erga quem non una plebs,
sod utra(]ue gaudcret. Quare praeproperus catholi-

p cum qui(icm, et sanctum virum, ac per omnia di-

^ gnum sacordotio Paulinum episcopum collocavit.»
Verum Moletiani eumdem recipcre detrectarunt ; ita
ut schisma pcrannos plures productum fucrit,utris-
que partibus in locum decedentium ad novam pro-
cedcntibus eloctionem.

Sanctus Dasilius certiorem fccit S. Damasum pa-
pum do hujusmodi tumultibus.simul etiam scribens
ad B. .-\th:inasium epistola 52, his verbis usus :" Vi-
sum cst autom mihi consentuneum, ut scribatur
episcopo Roma;, ut qua; hic geruntur consideret, et
sententiam suamcxpromat.Et quoniam difficileest,
ut communi ac synodico decrcto aliqui illinc mittan-
tur, ipse sua auctoritate in hac causa usus viros
cligat ad forondas quidcm itineris molcstias idoneos,
vorum juxtu ud hoc quoque accomodos, ut man-
suotudinc ot fclicilate ingonii eosquidistorti ct obli-
qui apud nos sunt, corngant, apte ac dispensatorie
sermonom attemperantes, omniaque seeum haben-
tcs qua? in .\rimino, ad ea resciudcnda, quae illic per

D vim ct violentiam gesta sunt. »

In opistola vero ad Damasum, num. 220, quem
appcllat Patrcm rolendissimum, cxponit amplitudi-
nom regionum illis motibus i^orculsarum, el reme-
dium a S. Sedc Romana oxspcctandum. ^ Quidquid,
inquit, ab .Egypto ad lllyricum usquo protcnditur,
vehemcnti tonipestatcet fiucluum agitatione percel-
litur...Horumccrte malorum romcdiumcsscunicum
arbitramur misorationis la.v visitationem soUicitu-
dinemquo... Eo doscondimus.ut per litteras nostras
aliquantulum solatii nobis faccremus, si vos exeitati
landcm iis, nostri susciperelis curam, et quosdam
cjusdem nobiscum confessionis huc mitteretis : qui
discordantes intcr se partcs vel conciliare, vel Uei
Ecclcsias revocare ad amicitiam, et unionem pos-
sunt ; vel saltem eos propalam manifcstos reddere,
qui fluctuationis istius caus.T crant : de cetero vo-
bis omuibus liquerc queat. ad quorum demum com»
munionem accedere dobealis. »

iOl

HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — S. D.^MASUS.

102

B. Hieronymus, in ea provincia degens, quem A.
acritcr soilicitabant ad se adjungendumpalam par-
tibusPaulini,aut Melelii.aut ciijusdamVitalis ([uem
Apollinaris latenter haireticus, de quo loquendum
nobis erit inferius,eligicuravorattcrtiumepiscopum
a nonnullis catholicisaMeletianoccetudivulsis; san-
ctus, inquam,Hieronymus ad B. Damasum scribens
his utitur sensibus (episl. S7):uEgo nullum primum,
nisi Christum sequens, Bealitudini tufe, id cst cathe-
dra; Petri communione consocior; super illam potram
ffidificatam Efclesiam scio. Quicunque extra hanc
domum agnum comederit, profanus est. Si quis in

arca Noe non fuerit, peribit regnantc diluvio

Nec possum sanctum Domini tot interjacentibus
spatiis a sanctimonia tua scmper cxpetcre ; ideo
hic collegas tuos .Egj-ptios confessores sequor, et
sub onerariis navibus parvanavicula delitesco. Non
noviVitalem; Mcletium respuo; ignoro Paulinum.
Quicunque tecum non colligit, spargit : hoc est,qui
Christi non est Antichristi est... Dignare scripta n
transmittere : simul ctiam cui apud Antiochiam
dobeam communicarc, signifiees. » Et epist. 58 :
ci Hinc enim falsis pra;sidiis fulta mundi Ariana ra-
bies fremit; hinc in tres partes scissa Ecclesia ad

se rapere me festinat Ego interim clamito : Si

quis cathedraj Petri jungitur meus est. Meletius,
Vitalis.atque Paulinus tibi haerore sc dicunt. Possem
credere, si hoc unus asserorct. Nunc autcm duo
mentiuntur, aut omnes... Idcirco obtestor Reatitu-
dinem tuam per crucem Domini, ctc, ut mihi litte-
ris tuis apud quem in Syria dcbeam communicare
significes. »

Damasus Paulinum prstulit, eumdcm Antioche-
num episcopum appellans in epistolis. Ncqueenim
illius fides adhuc erat suspecta Romana! Ecclesiae ;
compctitorum vcro suspicioni erat obnoxia.

S. Basilius Meletio imprimis addictus, incassum
ad magistratus Antiochenos, aliosque perferri cum
opistohs suis per illas curavit, falsa circumforri „
cuntra eumdem assorens in Occidentem ; et ad '"^
Athanasium, ut Romano judicio sedes .Antiochena
doferretur Paulino. Frustra decedenti e vita Mclotio
successor dabatur Flavianus, contra concordia; pa-
ctum a Paulino ct Meletio signatum, ut allerutro
decedente, qui superstes ipsorum essot teneret ca-
thedram.\ntiochenam; et contrasuffragium B. Gre-
gorii Nazianzeni (carm. 1,) indignati Orientalium
propensioni ad schisma. Damasus papa in concilio
Roma; asehabito Paulinum manuteneri in posses-
sione susceptffi dignitatis decernit, datis etiam ad
ipsum litteris synodalibus, quas e contra Flaviano
nunquam direxit, nec ratos habuit titulos huic de-
latos a safTragatoribus. « Quin ct episcopos,qui illum
ordinarant,pro excommunicatis habebant Romanus
pontifex, et cum eo multi sacerdotes Occidentales »
ait Sozomcnus lib. vii, cap. 11. Vide epistolas 10,
272, 321, 325,349 S. Basilii.

Ecclesia Alosandrina post obitum S. Athanasii
crudolius vexata est a schismate quam .\ntiochcna. D
Petrus electus fuerat, et unanimi consensu rece-
ptus tam a clcro, quam a magistratibus, et a po-
pulo. De eleclione sua scripserat Damaso, a quo
per diaconum Romanaj Ecclesiae recepit litteras
consolationis, et communionis (ex Theodoreto 1. iv,
cap. 20).Ariani, qui S. .\thanasium pacifice tandem
pcrmiserant in sua sede tot annos persecutionis
cum vita absolverc, ferre non poterant successio-
nem Petri, utpote ab ipso antea dcsignati. Armata
manu hunc extrudunt, collocato in ejus locum Lucio
quodum hac mente ab ipsis antea ordinato. Pctrus
Itomam se rccepit tanquam in asilum honorabilem,
ac tutum advcrsus furorem Valentis imperatoris et
ipsius ministrorum, a quibus una cum Lucio pseu-
doepiscopo dira qu.-cque exercohantur contra ca-
tholicos Alexandrinos. Postquam persccutio dofer-
buit, <i Pctrus Roma rum liltciris Damasi cpiscopi
Romani reversus eo (Alcxandriara) erat : qua: qui-

dem et Omousios fidem confirmabant,et Petri crca-
tionem » (ait Socrat. lib. iv, cap. 30). Populus iyi-
lur illis conllsus expellit Lucium; Petrum autem in
ejiis locum inlroducit.

Per eadem circiter tempora Ecclesia Constanti-
nopolitana a quadraginta ferme annis gemente sub
tyrannide Arianorum, qui eam sedem invaserant,
pauci qui superorantin regia urbe catholici ortho-
doxorum antistitum in ca vicinia sitorum praesidio
fulti S. Gregorium Nazianzenum eo perduxerant.
Ille obnixis utrorumque precibus ac suasionibus,
divinoque in primis spiritu impulsus ad eam expe-
ditionem (ut in ejus Vita narrat Gregorius presby-
ter) per biennium aut triennium felicisuccessu illum
agrum Pominicum cxcoluit, citra assumptionem
illius episcopatus. Interea Maximus quidam Cynicus
clientes sibi cum conciliasset, sanctum vero Grego-
rium dcmeruissct spccie probitatis eximia;, quam
astutus hypocrita mcntiebatur, ita se insinuaverat
ut episcopus per obreptioncm fuerit ordinatus. In
suas partes pcrtraxerat complures episcopos.ipsum-
que Petrum .A.lexandrinum, de quo Nazianzeniis
alludens ad Petri ncgationem a fletu subsecutam
italoquitur (oratione in Maximum) : « Factum est,
ut Petrus etiam me abjuraret : ac Ibrtasse non flet
quidem amare, ut peccato modeatur. »

Verum Damasus de Cynici hujus intrusione cer-
tior factus, ita vigili cura et lalioribus constanter
impensis profecit (quod testabantur complures ejus
epistola; Nicolai primi «tate nondum deperdita;) ut
Constantinopoli expclleretur. « .Maximus postquam
multum a Damaso papa, sicut ejus ad diversos epi-
stola; indicant,Iaboratum est, Constantinopoli pul-
sus est. » Epist. Nicol. ad Mich. imp.Synodus cecu-
menicaquae subinde celebrata ibidem fuit (Sozom.
lib. vn, c. 2), declarat, hunc Maximum neque esse,
neque unquam fuisse episcopum ; et cum prius le-
gisset ad eamdem cathedram S. Gregorium, deinde,
hoc recusante, Noctarium; Patrcs concilii ad Da-
masum pcrscripserunt, tum temporis concilium in
Urbe celobrantem, obsccrantcs in sua synodica, ut
ratum habere vellet et gratanter dignaretur acci-
pere quidquid gcstum atque sancitum fueratjuxta
ieges sacrorum canonum. Imperalor quoque Theo-
dosius confirmationem illius clectionis per missos
suos aDamaso postulavit, uli scribit Bonifacius I
in epist. ad episcopos Illyrici : « Clementissima! re-
cordationis princeps ThoodosiusNectarii ordinatio-
nem, propterea quia in nostra notione non csset,
haberc non existimans firmitatem, missis e latere
suo aulicis cum episcopis, formatam huic a sede
Romana diriwi regularitcr dcposcit, quee ejus sa-
cerdotium roboraret. »

Non deerant alibi quoque schismatici per diver-
sas provincias.qui ad Urbem ablegarcnt, imo cons-
tabilire tentabant Roma; episcopos e suis sectariis,
simios agontes veraj et catholicL-e Ecclesia;. cujus
gIori;e apicom Petri scdes non modo illustrat sed
etiam roborat. Tales vero mimos se pnebuerunt
Luciferiani, ac Donatista;. Beatus Damasus omnem
movit lapidcm, ut has quoque oves errantes ad uni-
tatem revocarct. Optatus Milevitanus scribens con-
tra postremos, ostendit ex novitate falsitatem ipso-
rum Ecclesia;, fundamento destituta;, cum in Pctro
non solidetur : cujus cathedra; successio episcopo-
rum non interrupta charaoterem ostendit certum
veracis Christi Ecclesia;. (( Ncc Ca;cilianus reecssit
a cathoilra Petri,vel Cypriani^sed Majorinus,cuJu3
tu cathcdram scdos, qua; anto ipsum Majorinura
originom non habobat. » (Optat. Milev. I. i). Idcm
lib. II subdit : (( Inter dotes cathedra est prima.
Videndum ubi prior scdcrit. In urbe Roma Petro
primocathedrain episcopalcm cssecollatam: in qua
unacallii;dra uiiitas ab omnibus servaretur : ut c.-c-
tcri aposloli singulas sibi quisquc defondcrcnt; ut
jam schismaticus ot poccator essct, qui contra sin-
gularcm cathedram altcrum collocaret. Scdit prior

103

ANASTASII DIBLIOTIIECAItll.

104

Petrus, cui succossil Linus,ctc. Liboi-io Damasus : A
iHim quo nobis totus orbis comiiicrcio forinatarum
in una communionis socielatc concorfial. Sod et
habcre vos in urbe Roma partuni aliquam clicitis.
Ramus est vestri erroris, protensus de mendacio,
non de radice veritatis.

« Hkc in ca;teris patriarchalibus Ecclesia: Dama-
susexerccbat conscius juris a Christo Domino Rq-
manffi sedi per apostolorum principem attributi,
nempeutsit depositaria fidci divini-c. Quanlum sub
Damaso celobratum fuerit tum a Patribus tum a
principibus hoc axioma, ad hunc locum pcrtinet
expHcare; ut intolligatur nilidius vis compendiosa;
illius narrationis, frcil conUilutum de Eccksiu, tum
in Damaso, tuni indccessoribus ac in successoribus
a Bibliothecario persaipc adhibitae. Caput 16 libri
111 domini archiopiscopi Somier idem axioma ita
sub Damaso viyuisse demonstrat. »

Gratianus posl mortcm Valcntis dum Romani or-
bis habenassolusmoderaretur,K Imporii totiusquasi g
primitias ouinium gubernatori Deo obtulit (scribit
Theodorotus Ub. v, c. 2 et 3). Nain conscripsit le-
gem,quajubebat, tum pastores ojectosin exsiUum
redire,suisque gregibus restitui,tuin sanctas eccie-
sias tradi bis, qui Damasi communioncm amplexa-
rentur. llic Damasus opiscopus Romanus fuit...Ut
autem lex quam dixi inodo mujorom habercl aucto-
ritatem.misit cumea duceniSaporom.Eoadventante
Antiochiam,cum legem Grutianiostcndisset. Pauli-
nus se a partibusDamasi stareconstanter aflirmat.
Idom quoque al'lirmat,morbo erroris sui occultato,

Apollinaris Tlioodcret. lib. v, cap. 2 ot S.Trifa-

riam igitur divisa cum cssct Ecclesia .\ntiochona,
singuli qui paitibus pr;cerant Pauliuus,Apollinaris,
Meletius se a Damaso stare proiitcbantur. Paulinus
valide suajura luebatur. Apollinaris, errores suos
occultans,non minus acritcr pugnabat pro sua eie-
ctionc. Fiavianus cliens ct fautor Moietii ut consla-
biiiretillius jura cujus sub patrocinio degcbat.con- -

iditdemonstrare ueutrum exiilius adversariisscu '-'

tendi

competitonbusgaudere communioneRomani ponti-
ficis,cumDamasi doctrinam non sequerenlur.Quare
apud Theodoretum ioco indicato Flavianus ita inter-
rogat Pauiinum, ducc audiente : « Si Damasi com-
munionem,o amice, ampiecteris, nobis tua; el illius
doctrina; consensum cognationcmquc manifosto
commonstra, ct ecciesias capessc, sicut lex jubet."
Deinde ita .\pollinareiu ailoquitur : • Deniiror, o
amicc, te non snium tam impudenter veilc veritati
rcpugnare, cum certo scias, Damasum,virum sane
admirabiiom, aflirmarc perfectam nostram natu-
rain a Dco Yerbo suinptam esse : verum etiam con-
trariam opinioncm docere...Damasi doctrinam am-
piectcre.ct sacrosanctas ccclcsias capcsse. » Res co
recidit, ut apcrte cuni constitisset, Paulinum ac
Meletium nuliam aliain fidcm admittere, quam
Romanam, ab hac vcro ciongatum longe recedere
Apollinarem, hic ab omni Ecciosia; Antiochena! nii-
nisterio recedcre jussus sit, duobus autem ortho- D
doxis, Pauiino ac Meietio, paci ut consuleretur,
annuente ctiam .\ugusti dclcgato,perniissum fuerit
antistitom grogis purlioni pnoosse,(iu;e singiilatim
aiterulrum soqucbalur. Vidc Thcodoret. ibi cap. 3
ct 4.

Thcodosius quoquc impcrii consors a Gratiano
assumptussegnior non fuit in zelo pro sacra doctri-
naostendendo,cujus scquestrem scicbat Roinanam
sedoin, promulgata ca celebri lege ad popuium Con-
stantinopolitanum.qua; in codice Theodosiano icgi-
tur(tit. ae Kidc cath. i. u) : «Cunctos popuios, quos
clemcntia; nostra; regit imperium, in tali nolumus
reiigione versari. quam divum Pclrum apostolum
tradidisse Romanis religio usque adhuc ab ipso
insinuata dcclarat : quaniquc pontificom Damasum
sequi oiaivl, ot Polrum .Moxandria' opiscopum,
virum aposUdica' sanctitatis, hoc ost,ut socundum
opostolicam, evangelicainque doclrinam Patris ct

1'ilii ot Spiritus sancti unam deitatem sub pari ma-
jostatc, et sub pia Trinitate crodamus. » otc.

Ne autcm opinctur quis hujusmodi leges univerao
imporio pia;scriptas, ct por omiicm Christi Eccle-
siam rcceptas rospicerc singuiarem Damasi perso-
nam a suo charactere pontilicaii sejunctam, net^ue
referri ad scdis illius privilcgia quam tenuit; ne, in-
quam,quishaecopinetur,prouucendisunttestesomni
exccptione majores, et a;quales iilorum temporum,
qui diserteconfirmant,auctoritati hujus augusta; so-
dis jus illud insitum ad crodentes ita confirmandos
in fide. Sunt autom SS. Hicronymus ?t Ambrosius.
llie inepistola57itascribil :"QuoniamvetustoOriens
intersepopuiorumfurorecollisusindiscissamDomi-
ni tunicam,et dosupor textam minutatimporfrustra
discerpit... ut difllcile ubi fons signatus, et hortus
ille conclusus sit, possit intclligi : idoo mihi cathe-
dram Petri, et fidem apostolico ore laudatam censui
consulendam : inde nunc mea; aiiima; postulans ci-
bum, unde olim Chrisli vestimenta suscepi,» etc. ;
ct in epist..58 Damasum ita rogat, pra;missa notione
dissidiorum in Oriente : « Hincenim pra;sidiis fulta
mundi Ariana rabies fremit : liinc in tres partes
scissa Ecclesia ad se rapere mc festinat. Monache-
rumcircamanentiumantiquainmefueritauctorilas.
Ego interim clamito : si quis cathedra; Petri jungi-
tur mcus cst... Mihi litteris tuis, apud quem in Svna
deboam communioare significes. » Tritum ct iflud
est ojuedem Patris consilium ad Demetriadem
epist. 8:«Cognovi in quibusdain adhuc vivere, et
pullutarevenenata plantaria : illud to pio charitalis
alfectu pra;monenda puto.ut S. Innocentii,qui apo-
stolica; cathedra;, et supradicti viri successor et li-
lius est teneas fidem, nec peregrinam, quantumvis
tibi prudens callidaque videaris, doctrinam reci-
pias.» Nec minus ceiebrc illud est elfatum,quod pro-
tulit lib. III in Rufinum : « Scito Romanam fiuem
apostolico ore laudatam cjusmodi pristigia non
recipere ; etiamsi angelus aliter annuntiot, quam
semel pra;dicatum est, Pauli auctoritate munitam
non posse mutari. »

Sanctus vero Ambrosius Damasi pariler aelati
a;qualis ita scribit in I ad Tim. cap. iii : « Utcum
tolus mundus Dei sit, Ecclesia tamcn domus ejus
dicatur,cujus hodie rector est Damasus... Illic nc-
cesse est dioatur domus Dei, ct veritas. <> Facile
hinc assoquimur sententiam tanti l^alris circa auc-
loritalem ct charactorem illius. quein respicil tan-
quam directorem, et arbitrum inlallibilem voritatis.
Hic siquidom verba declarant ideam privilegiorura
scdis,non vero peculiarem elTectum virtutis ex viri
moribus profecta;. Ita autem scnsissc et intime af-
fectum fuisse Ambrosium de Romana; sedis privile-
gio, ut fidci ac veritalis sit promicanda et scques-
tris, pcrspicue cognoscimus et ex eis qua; protulit
cum rotulissct fratrcm suum B. Satyrum, ex nau-
fragio pr;cscrvatura,atque ad litlus ai^pulsumin re-
gione a schismaticis frcquentiita. •• Advocavil ad se
cpiscopum, inquit, poreunctalusque ex eo est,
utrumne cum cpiscopis catholicis, hoc esl cum Ro-
mana Eoolcsia convonirot, ■> etc. (de obilu fratris
cii-ca modium). Porindc igitur crat per Satyrum et
Ambrosium cum catholicis episcopis, et cum Ro-
mana Ecclcsia scntiro.

Confirmat autom Ambrosius hos scnsus quando
in synodica ad Damasum eumdem appellat -i fide-
lcm custodem Dominici gregis.dignum quem Domini
oves audiant,el sequantur... Credant symbolo apo-
stolorum,quod Romana Ecclcsia intcmcratum scm-
per et cuslodit el serval.» Ibi etiam pontificem Ro-
inanum vocat Doctoreiii episcoporum etconciliorum,
« Sed quid plura apud Magis(rum,et Doctorem? »
cujus judicio so conforment : « Jovinianum.Auxen-
tiuiii, ctc, quos sanctitas vcstra damnavit, scias
apud nos quoque socundum judicium tuum cssc
damnatos. »

Vcrum de judicio hsreticorum de causia omoi-

105

HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — S. DAMASUS.

i06

moda cum potcstatc cxercito per Damasum.ct sen- A pci'vcrsusfueralad Arianam impietatemscctauilum,

tentia damnationis in cos prolala documeuta illu
stria jungamus.

Synodica epistola, quam B. AllianasiuB unacuni
nonaginta episcopis suipatriarcliatussecumin con-
cilio sedentibus deditad episcopus Africanos nobis
praoservavit mcmoriam alterius synodi,quam B.Da-
niasus sub initium sui pontiiicatus lloma! celebra-
vit ad extirpandam Arianam perfidiam. Ex hasc
epistola cognoscimus froquenteni fuisse numerum
Patrum ibidem congregatorum, ut veritas fldei de
consubslautiali Verbo ab ipsomet Domino aposto-
lis tradita, et per apostolos EeclesiK in synodo Ni-
caena iliam solemnitcr professa?, constabiliretur.
Doceinur, maximam adliibitara curam in eo con-
eilio, ut illi detegerentur qui h.-eresim indicatam
fovercnt, et quicunquo in camdem fuissent pro-
lapsi. Percipimus denique ex eamdem epistola,
decreta Damasi papaa in eodem concilio prolata,

lli adjunxerunt lcgcm.epislolc-einmoremdictalam,
ut recipi curarenl ca, qute in utroque concilio Ro-
mano ct Llallicano fuerant dccreta.ccNos aulem non
aliter sentimus,atque duo conciliarcmorum alterum
.jam Roma;, altcrum habetur in Gallia. » Epistola
Valentiniani imp ad Asianam diccccs apud eumd
Theodoretum lib iv, c. 7.

S.Basilius tumsuo tumaliorumct orthodoxorum
Orientahum episcoporum nomine defert ad tribunal
Occidentalis Ecclesia; tres antesignanos factionum,
tanquam ad illam auctoritatem, quse sola possit
opem ferrein discrimineper hos sectariosinlenlato.
ic Non est autcm (ait S. Doctor) quod aliunde oi)eni
cxspectemus, nisi per vos Dominus, a quibus sin-
cere colitur, curationem miserit. Improba quidem
et impudens Arianorum hajrcsis manifesteab Eccle-
siae corpore divulsa proprio immoratur errori, pa-
rumque nos Itedit, propterea quod illius impietas

sufficere ad confirmandum Ecclesiaj fidem. « Suffi- n omnibus nota est. Qui vero ovium pellem induti.

ciuntquidemscriptaDamasi(ail Alhannsiusotcumeo
synoduSiEgyptiorumincasynoiiic.i (■oiiiiniiiistrino-
stridilecti, et magn.-cRomee o|iisr,i|ii, iM'iriornmque
bjt numero ibidcm congi-eg.-iloriini: iiihiloqne niiiius
sufficiunt scripla aliorum conciliorum.ijn.r p.irtim
in Gallia, iiartim in Ilaha liabita sunt.ad dcstruen-
dam cam qu;e in nobisest fidem, quam Christus lar-
gitus est et apostoli prc-cdicarunt^etPatresquiNic-eas
undequaque ex nostro habitabili orbeconvenerant,
tradidere:summa propter Arianos adhibitacura, ut
qui in eam hc-eresim lapsi essent resurgerent, et
auctores ejus deprchendercntur.n Colligitur inde.a
Damaso pcrscriptum fuisse ad Athanasium de judi-
cio a so oontra Arianos prolato, ac de Valontis et
Ursacii depositione. « Gratias habemus etilliuspie-
tati,et cajteris qui Romrn convenerunt,quod Ursacio
et Valente oum sociis suis ejusdemsententic-cejectis,
concordiam catholica; Ei-clesi.r ninsrrvarint. »

Episeopi patriarchatiis Vlcx^Knliini iliim gralias
agunt Daniaso pap.e do ivlms |irn l'',ccirsia gcstis,
eidem qucrolas deferunt contra <■ Auxentium inva-
sorem Mediolanensis ecc!esi.'c, eumque signilicant
non solum in communione esse ArianiccT sectaj,
sed pra;fer hoc multorum scclerum reum esse,quae
designavit cum Gregorio socio sua; impietatis : mi-
ranturque cur nondum depositus, ejectusque sit
de Ecclesia. » Ibi.

His jEgyptiorum querelis cum accessissent dela-
tiones ab episcopis GaUiarum ac Venetiarum, signi-
ficantes, Auxentiumhunc,atquealiosnonnullos,non
modo infectos esse Ariana labo, sed etiam novam
hffiresim procudisse contra Divinitatem Spiritus
sancti;oonfestim Damasns indixil Romas concilium
episcoposdivcrsarumnalioniiniadviicans.Ibi Auxen-
tiusdamnatus.Ibicxcommunationissentcntiacontra
hostes consubstantialisetdiviniSpiritiisprolataest.
Ibi declaratum fult nullius synodi quantumvis nu-
mcro episcoporum ingcnti constaret,ratam senten

mansuetudinem ao placiditatem externe quidem
simulant, interne vero gregem Christi crudeliter
lacerant ; ct hoc nomine, quod ex nostro gremio
iungrcdiuntur, simpliciores facilo la^dunt, ii sunt
licrniciosi illi, et qui non ita lacile caveri possunt.
(Jiios per vestram diligentiam omnibus Orientis Ec-
clesiis publicari,ac manifestari petimus;utvel recta
ingredientes,sincerc nobis conjuncti sint;v6l si per-
vcrsi esse perrexerint, pestem suam sibi ipsis solis
continccant; ne poslhac per incautam communio-
nom morbum suum vicinoribus affricare possint, »
S. Basil cpist 74.

Tres isti factionum principes, aecusati a S. Ba-
silio, erant Eutaschius Sebastenus.Paulinus Antio-
chenus, et ApoUinaris. Eustachius, qui auctoritate
LuberiipapaerestitutusfueratepiscopatuiSebasteno',
cum Rom;E fidei professionem,uti diximus^prc-esti-
tissct.in Arianismum fuerat relapsus,imo etillorum
h.cresim complexus fuerat, qui divinitatem sancti
Spiritus pernegabant. Hic pcr summam impuden-
tiam recriminari ausus est B.Basilium et adversus
fidcm magni doctoris intentarecalumniam (ut Basi-
lius testatur cpist 7-4). Verum divins ultioni cito
subjacuit, justo ejus decreto infelicem exitum vitas
experlus. Paulinus Antiochenus aecusabatur de ad-
missa doctrina Marcelli Ancyrani et de hajresi con-
fundente divina tres personas. Hujusmodi tamen
accus-itio nihilRomffihabitaminimeimpedivit,quin
ab Ecclesia Romana sempcr judicatus fuerit legiti-
mus Antiochia; episcopus Paulinus, excluso Meletio
qucm tolerabat sanctus Basilius ; et quin sedis
apostolicaj mandato suspecti defidein cjus Paulini
manibus fidei professionem de more jurarent.

« Apollinaris scripsit et dei-esurrectionequcTsdam
fal)ulose,imo judaice composita,in quibus nos dicit
iterum ad cultum a lege prassoriptum reversuros...
Doindc ct de incarnatione...» S.Basil epist74et77.

Mentem ab Christi incarnatione dimovere, eum-

tiam futuram, aut ullo robore pricditam, cui non D dcmque carncm cum anima duntaxat suscepisse,

accedatconsensuspontificisRomani,cujusscntentia
est prcTj cajteris omnibus exspectanda. » Numcrus
episcoporum qui erant Arimini in unum congreguti
prsBJudicii vim habere non dcbet : ijnesertim cum
Ibrmula illa composita sit,nequeepiscopo Romano,
cujus sentcntia pra; ca3teris omnibus cxspect;inda
crat,ncque aliis eidem consentientilius. » Synodica
concil Rom ad Illyric episc apud Theodorct 1. ii,
c. 22, ct apud Sozom. lib. vi, c. 2.S.

ll.i^cnos addiscimus cx allegala synodica Romani
concilii sub Damaso, quam Illyriciani pr.Tsulesde-
iiide |)cr manus tradiderunt Asiaiiis, ct Phrygibus,
aliarumquc provinciarum episciipis,signi(icantcsin
siKi liliello (ap. Thcodorct. lib iv, c. 8) camdcm ad
sc pcrlalam Roiiia qu.r, cst caput imperii, ab ipsis
cuin Kgidiii collcga ad cos mitti, ul ilisrnt, nlnim
vcitrii pr.rilinttiii ita se liahcat mi non. Imporator
Valentinianus, cjusque rrater Valens, qui nondum

Patrol. CXXVIII.

mentem vero nequaquam asserere... Apollinaris
Laodicenus hu.jus dignitatis auctor acpropugnator
cxstitit. » S. Epiph h,-cr 87. Vide Thcodorct' lib v,
0. 3. Ilanc hcxu-esim Damasus damucavit in concilio
Roma; habito,-et illius auctorom .4poliinarcm depo-
suit, una cum Timotheo cjus discipulo. Cum vero
post ejusmodi .judicium hoircsiarcha o.jusque sectu-
toros simularent apud catholicos ab oa sententiase
alicnos, et in communiono Roman.-n sodis versari
gloriarentur;Oriontalcs episcopi ea dc ro ad Dama-
sum pr;pscribentcs rogabant, ut damnare ac dcpo-
nere vcllet hujusnuidi sectarios.Vitalisprs CTteris,
qucm Apollinnris cpiscopumcrcavcrat su^efaclionis
apud Antiochcnos, .jactans RomancT aommunionis
scse parlicipcm, dciatus cum fuisset apud bcatis-
sinium Daniasum (scribit S. Grcg Naz epist 2 ad
Clodon) adactus est ad eumdemseconlcrreinUrbeni
et fidom suam scripto exponcre:quud itaproistitit,

107

ANASTASII BIBLIOTHROAHII.

108

ut prim;i fronlcsana ot rcela vidoretur;nam veibis A
altexLa rucral ita accomnioilalis ad ideas diversas,
ut scctaj su;e orroi-iljus vclandis, ojquc ao verilali
catholica: exiirimend;^ scrvirc posset.

Respondit itaquc Damasus Orientalibus episcopis
in hanc sententiam apud Theodoret lib v, cap 10 :
i( Quod vcstracharilasdcbitam scdi apostolica; reve-
rentiam tribuit, filii honoratissimi, vobis quoque
ipsis maximo sanc honori est. Nam tametsi sancla
Ecclesia,in qua sanctus apostoiussedens nos docuit,
quo pacto illius gubornacula qua; susccpiuius
traclanda sint, nobis prinia? partcs defcruntur ;
tamen confitemur nos illo dignilatis gradu longc
inferiores esse... Sciatis vciim, fratres, nos Timo-
theum illum prolanum ApoUinaris h;eretici disci-
pulum, cum inipio suo dogmate jampridcm abdi-
casse ; et ob eam causam crcdimus rcliquias cjus
nihil impostorum momenti habituras...Uaqucquid
est, cur abdicationom Tiniothei a me rursus re-
quiratis, qui etiam hic judicio sedis apostolica», n
Petro quoque episcopo Alexandrino praiscnle ab-
dicatus est una cum magistro suo .Apollinari ? »

Cnm igitur suscepta fuisset a Damaso profossio
fidoi per Vitalom pr;cstita, nihil docrevit uc ipsius
persona;scd cumdcm romisit cura littcris ad Pauli-
num Antioehonumepiscopum.ntjudicaretansincerc
agcret. « Per (ilium meura Vitaleni, (inquit apud
Baron. Annal. dc ann. 373, n, 5), ad te rescripta
direxeram,tua; voluntati, et tuo judicio omnia derc-
linquens : ct per Petronium prcsbyterum breviter
indicaveram, me in articulo profeciionis jam ejus
aliqua ex parlo commotum. Lnde ne aut tibi scru-
pulus rcsideret, ct volentcs Ibrsitan Ecclesia; copu-
lari tua cautio probanda dilferret, fidem nostram
misimus non t;mi tibi, qui ejus fidei communione
sociaris, quam his, qui in ca subscribentes, tibi, id
est pobis pcr te voluerint sociari, dilectissime fra-
tcr. Quapropter si supradictus filius meus Vitalis,
et qui cum eo sunt, tibi volucrint aggrcgari, pri- „
mum debent in ea cxpositione fidei subscribere. » '-'

Formula fidei a Damaso transmissaad Paulinum
anathema dicit eis " qui profaiio orc dicere audent
Spiritum sanctura por Filiumfactumesse.anathonia
dcnuntiat omnibuK,qui non libore pr.-cdicant Spiri-
tum sanctum unius ct cjusdem tum osscntia;, tum
potestatis cum Patre et Kilio,» otc.apud Theodor.
lib.v, cap. 11. Fuit vero hojc ibrmula veluli Lyiiius
lapiSjper qucm h.i^retici a catholicis disccnierenlur.
Vitalis.nec non alii subscribere huic formuhe rccu-
sarunt. Alque ita Romae detecta ipsius in errore
pertinacia, anathema pcrculsus fuit una cum ejus-
dem farinffi hominibus vcrsipellibus, non attenta
priori illa subdola profcssione, quam scripto con-
signatum obtulerant.

Illuslrera quoque reddidit fidci sua; zelum B.Da-
masus, et auclorilatom scdis sua; conlra ha;resiar-
cham Priscillianum, ejusque asseclas.

Illorum liKrosis erat breviarum seu complexio
errorum secta' Maniche;o ct Gnostica; S. Epipha- D
nius videtur indicare originom ejusdem ha>rescos
dum narral (ha;ros.2G,ad fin.) deliitos a sc juvonta
lum tlorcnte in .Egypto ad cpiscoporum notiliam
nonnullos crelus infames,in quibus injuriara hone-
stati sua; inferrc cumteniassentquieoconvenerant,
episcoporum vigilantia expulsi ac dispcrsi fuere.
Unus ex bis facinorosis nomine Marcus Mcmphites
in Gallias secedens.compluros soduxit nobilcspra;-
sertim fominas,illcctas voluptatis illccobris.quibus
sua dogmata condicbat. Hispanias quoquc infccit,
ubi per illustrem feminam, ot pcr rhelorica; arlis
professorem, qui primi fuerant ejus discipuli.vali-
dam manum collegit scctariorum.quibus Priscillia-
nus pra>positus nomen dodit (vidc S. Hicronym. in
Is. cap. xi.iv). (. Hic, juxla doscriptioncm "Severi
Sulpicii llist.lib.ii.familia nobilis.pr.odivos opibus,
acer, inquios, farundus, multa lcctionc oruditus,
disserendi ac dispulandi promptissimus.Felix pro-

fi'clo,si non jir.avo stiidio corrupissctoptimum inge-
niura. Prosus mulla in oo animi et corporis bona
cornon-s : vigilare multum, f;iinem ac sitim ferrc
polerat.habendi minime cupidus, utendi parcissi-
mus. Ssd idein vanissinius et plus justo inflalior
profanarum rerum scientia : quin et magicas artes
ab adolescentia eum exercuisse creditum est.lsubi
doctrinam exitiabilem aggressus est, mulfos nobi-
lium.pluresque populares auctoritate persuadendi,
ct arte blandiondi allicuit in societatem. Ad hoc
mulieres novarum rerum cupida;, fluxa flde, ct ad
omnia captioso ingcnio catervatim ad cum con-
fluebant. Quippe numilitatis speciem ore et ha-
bitu pnotenilens, hnnorem sui et revorentiam
cunctis injecorat. Jamquc paulatim perfidia; istius
tabes pleraque Hispani;c pervaserat : quin et non-
nulli episcoporum dcpravati, inter quos lustan-
tius ct Salviaiius, Priscillianum non solum con-
sensione,sedsub quadam etiam conjurationesusce-
perant.Quod AdyginusepiscopusCordubensisex vi-
cino agcns coinperto, ad Idatium cmerita; a;tatissa-
ccrdotcmrefcrt.Isverosinemodoetultra quamopor-
tuit Inslantium, sociosque ejus lacesccns facem
quamdamniiscenti incondiosulKlidit: utcxaspcrave-
ritmali)Si)otiusquamcompresscrit.Igilurpostmulla
inter cos.ct digna memoratu certamina, apud Ca;sa-
raugustam synodus congrcgatur : cui tuni ctiam A-
quitani cpiscopi interfuere. Veruin h;erctici commit-
tere se.judicio non ausi.In absenlcs tum lata sentcn-
tia,damnatiquo Instantius,etSalvianusepiscopi,Hel-
pidius et Priscillianus laici,»etc.Soctaail confirman-
das vires suas contra synodum Ca?sar-Augustanam
Priscillianum ctiam laieum.sod principem malorum
omnium episcopum ordinat. Cum vcro episcopi ca-
Iholici aGratiano principe edictum impetrasscnt ad
h.TBreticos c civitalibus ac provinciis e.xpellendos ;
Priscillianus ojusquc assecl.i; cpiscopi Roraam se
contulerunl.i.ut apud Damasumurbisea tempcstate
episcopum objecta purgarenl. Sed ito eis pr.-eter
intoriorem Aquitaniam fuit (Sulpic hist. lib.ii,)ubi
tum ab imperitis magnificc suscepti sparsere perfi-
dia; semina : maximeque Elusanam plebem sane
tum bonam,et religioni student';m pravis pra;dica-
toribus pervcrterc, » etc.

CompluresexaniiquisPatribuscorumdem errores
pcrconscnt. Videndus de iis S.Augustinus de ha;r.
cap.7(),S. Hieronym adv Pelag ad Ctcsiph, Orosius
ap.S..\ug in consull de orror Priscill,S.Aug contra
mcnd, S. Loo epist. 93 ad Turib.etc. SequiturSul-

Bicius loco indicato : « lli ubi Rnmain porvenere,
amaso se purgare cupientes, ne in conspectum
quidem ejus admissi sunt. Regrossi Mediolanum,
a;que adversantem sibi Ambrosium repcrerunt.Tum
vertere consila. ut.quia duobus episcopis. quorum
ca tempestatesummaauctorilas erat.non illuserunt
largiondo et ambiendo,ab imperatore cupita cxlor-
querent : ita corruplo Macedouio tum magistro of-
ficiorum,roscriptum cliciunt.quo calcalis qu.T prius
dccreta crant, roslitui Ecclesiis jubobantur. Hoc
frcti Instantius ct Priscillianus ropetivere Uispa-
nias, » etc.

Quod attinel ad Damasum,is conslanlertum illis
restitit,tum novo ha;resum monslro,Hel\idio nppcl-
lato.contra virginitatisevangelic.^- consilium insur-
gcnti,et per horribilein blasphomiam auso contra
intermenita; scmper Virginis Maria^ omovore telrum
illumafflatumquopcrculitaurcscatholicT Ecclcsi.T;,
affirmans eamflem posl Chrislum Dominum divini
Spiritus oporationc conccptum,et ilK-csa virginilate
in lucem cdilum.lilios a S. Joscpho sustulisse.Con-
tra hunc infamem hffircticum boalus Hieronymus,
quitunc Roma;agabat,st>lum assumonsproDoipar.T;
virginitatepcrpclua librumodidit pra-clarissimum :
quom doclaral a papa Uamnf o,viro cgregio.el eruiiitv
in Srripluris,ct virginc ipso Erclcsi^cquc virt/inii di.r-
lorc. rrpcrtum immunrm ah omni rcprclirnsifnr.

His igitur editis a Uamaso speciminibus inlracta

109 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIRICIUS. HO

constantife conlra hajreticos, ct apostolic-c auctori- A su.b Ilist dogmat sancttc scdis. Nos tcmporamus a

tatis sua? in EcclcsiE catholicao doctrina asserenda, pluribus indo repetendis in nolas hujus num,quem

et ccclesiasticis judicis exercciidis, respondent cae- satis illustrant haclenus inde excerpta.Eodem vcro

tera ejusdem auctoritalis pontilici.i' cxiici-imenla, capile colleela roporics qu;e de vicariis apostolicis

qua; liedil in convocatione oecumenici concilii Con- per Illyricum a Damaso constilutis scitudigna illu-

stantinopolitani, qute a neotcricis nonnullis in du- strare possunt historiam ecolesiasticam earumdem

bium audacter revocata,strcnue asserta et confirma- regionum.
taproducitD. archicpiseopus Somier,lib iii, cap.18.

XL. SANCTUS SIRICiUS.

ANNO CHRISTI 389, VALENTINIANI 10, THEODOSII 7.

55 Siricius, natione Romanus, ex patre Tiburtio, sedit (a) annos 13, monses 11, dies
25. ffic constilutum fecit de omni Eccelesia, vel conUa omnes lisereses, et dispersit per
universum mundnm, ut in omnis Ecclesice tirchivio teneantur ob impugnationem [b)
conlra omnes hajrescs. Hic constiluit, ul nullus presbyter missas celebraret per omnem
5 hebdomadam, nisi consecratum episcopi loci designati susciperet declaratum, quod no-
minalur fermentum (c). Ilic ManichfEOS, quos exsilio deporlavit, ('/) hoc consiituit, ut non
participarent cum fidelibus communionem, quia ore polluto iion liceret sanctum corpus
Dominicum vexari. Hic constiluit ul si quis conversus de ManicIiEcis rediiet ad Ecclesiam,
nullatenus communicarelur, nisi tantum relegaliono Monasterii dicbus vitas sure tene-

10 relur obnoxius, utjejuniis, et orationibus maceralus, ei probatus sub omni examinalione
usque ad ullimum diem transiliis sui, et ob humanilalem Ecclesiaj viaticum eis largirclur.
Hic constituit hxreticum sub manu imposilionis recipi, prffisente cuncta Ecclesia. Hic fecit
ordinationes quincjue m Mvhe YiQV mensem Decembris, /»'esiy/eros 31, diaconos IG, episropos
per diversa loca triginta et duos. Qui eliam sepultus est in cxmeterio Priscdlx via Salaria, nono

lo Kalendas (e) Martias, et cessavit episcopatus per dies 20.

NOTULyE marginales fabrotti.

(a) B, ann 13, m. i, d. 14, a Cos.s. Arcadii Aug. et Bautonis, ad Honor iv ct Eulychian. {h) C oppugnat.
(f) Vide Buron lom II Annul de fermento. (d) Vide Baron tom V ad ann 398. {e) C, viii Kal.

YARLE LECTIONES.
Apud FabroUwm ex cod. Frcheri. B £■'' ''"''• Thuan. alt.

Num 55, lin 3. AB. archivo. lin 7. B, in urbo, Lin 1, ann 15. Hic c. linS, exparsit p. u. m. ut

quos etiam. lin 10. B. oi communicarentur. lin 13. in omni ecclesic-e archivo teneretur ob. opp. linb, ni

AB, ei largiatur. lin 16. AB, triginta quinque. lin cons. /w 6, hic invenit M. lin 9, vexare. lin i2,sui

10 ct 17, viii Kalend. ob. h. lin 19, octavo Kal lin ult episo dics 20.

Ex cod Rcfj Mnz et Thuau. Apud Ilolslenium ci Schelcstralium.

Lin 3, et exparsit per univ m. ut in omnium (il/, jr ■„ ^ ^„^^ ^^ ^/^,. gparsjt. lin cad.,^rchiv\o.lin 5.

omni) ecclcsiarum archivis tenerctur ob oppugna- y^/^^_^ j^gj ,; consecratum episcopi designati sus-

tionem contra omncs (M, omnis) hffircscs. /;», 0,qui ^ jt. lin 7, Flor addit in Urb. lin 12. Flor sec, ut.

nomin ferm (i» ora cod Maz; hinc comprobatur ^,-,; |3_ pi g^j^ ^j^^^g impositionc rcconciliari.

quod Ecclesia prnnitiva consecrabat in fermenlp. ,,„ g^ p, ^^^^^,^ calendas Maii.
1. sup in \ ila Zcphinni). Hic invenit Manicha^os in

Urbe, quos in exsilium deportari jussit, ct consti- jmui Peniam ex cod. Cavensi.
tuit ut non parliciparrnt c. f. communionnm, filf,

communione). liu ',l, vcxari {M, vexare). Hoc quoque Lin 1 cl 2, cx patre Tyburlio, scdit ann xv, m.xi.

constiluit ut si ([. lin 12, trans sui oh human cccl dicb xxv, lin 3, et oxparsit. lin 3 el i, arcbivo to-

viaticum oi in line IradaUir. Ilic coiistiluit hajreli- neanlur ob oppugnationem contra omncs h.m-ses.
cum sub nianus impositione rcc. iin 14, in urbe r lin 0, hic invcnit Manich;uos, quos exsilio dcpor-

Roma. lin 10, viii Kal. Mart. tavit.

NOT/E VAUIORUM.

A SGHELESTRATE. pccnitentia; in monasterio peragenda^ : undo duo

Linoa 10. — Nisi lautum relcijalivne nwnasicrii. quredam conso(iuuntur,et monasteria anU; Siricum

Cum Manichaioruni ha;rcsis non modo pravissima, fuisse, et gravioribus delictis pcenilenliara pcrpc-

scd cliaiii obscena fuerit, nullam lcviorem p(rnam tuam impositam fuissc; cumhoc tanicn modcrami-

illis Siricius imponcndam consuit, quam porpctuo! no,quod in ultimoconslilutisviaticumcnnccderctur.

111

ANASTASIl niBIJOTHECAHII.

112

Ai/rAsicnnA. A

Linea 2. — llic constitiUum fecit de omni Ecclesia
vel contra hsereses, et dispersit per universum mun-
dum, ut in omnis Ecclesix archivio teneantur ob im-
pwjnatiunem conlra omncs iixreses. Constituliones
pontificias contra liKreticos in archivuin oninium
Ecclesiarum referri, a Siricio stuluturn, ul onmilius
notce essent. Constitutiones et epistoku ponlilicia;
servantur in archivo Ecclesi;e Romanie. Ilieron adv
Rufinum lib ii : » Si a me lictam cpistolam suspica-
ris.cur oam in Romanc-e Ecclesia; chartario non rc-
quiris? » Anastas in Coelestino : c< Hic lccit consti-
tutum de omni Ecclesia, (|uod hodie archivo Eccle-
siai lenetur reconditum.» Ideiii in Leoin? : o Iterum
multas epistolas fidci niisit beatissimus Leo archic-
piscopus, quae hodie recondita; in archivo tenen-
tur. " Gelasii libri adversus EutychemelNestorium
in archivo Ecclcsi;e custodia; causa repositi. An;is-
tas in ejus Vita : « Ilic lecit et libros iidversus Eu-
tychem et Ncstorium, qui hodic in bibliolheca ct B
Ecclesiaj archivo rocondili tenentur. » Chirogra-
phum, id est sententiam anathematis dictam con-
Ira Dioscorum schimaticum in archivo Ecclesis
reposuit Bonifacius 11, de quo Anast;is in ejus Vita :
« Quem chirographum archivo Ecclesia reclusit,
quasi damnans Dioscorum. » Synodus Romana
habita per Martinum in archivo Ecclesi» pnsita.
Anastas in Martino : « Oii;e synodus hodie ;u'chivo
EcclesiaB continetur. » Idem in Joannc V : « (Juoruui
chirographus archi\o t:i'(lr-i^r di>tentus, est. »

Linea 4. — /lir ronsiiiiii/ iii iinllns presbijler mis-
sas celehrarct per mnncin lithduiiniihiin, nisi consccra-
tum .episcopi loci desijnati susciperet declaralum,
quod nominatur fcrmcntum. Siricii decretum cst, ne
quis prrsliytor niissam cclebraret priusquam ab cpi-
scopo susc(|iisM-l fennenlum,id cst panem fermen-
tatum licncdioliiin ; et hoc est fermentum quod ex
institulo iNlelchiadis mitti solebat ab episcopo per
Ecclesias in symboluin communionis Ecclesiffi.Ejus- (]
dein ritus insigne vestigium cxslat apud Innocen-
tium I, opist, ad Decentiuin : « De fermento vero
quod die Dominica per titulos mittimus, superflue
nos consulere voluisti, cum omnes Ecclesiai vcstra;
intra civilatem sint conslituta;,quarum presbyteri,
quia dic ipsa proptcr plcbem sibi creditam,vobiscum
convenire non possunt, idcirco fermcnlum a nobis
confectum per acolythos accipiunt, ut so a vestra
commuiiionemaximeilladicnonjudicent separatos,
quod per parochias ficri debere non puto.quia nec
longe portanta sunt sacrainenta,nec nos per cceme-
teria diversa constitutis presbyteris destinamus,sod
presbyteri corum ronficiendorum jus habcnt atquc
licenliam. » Olim in Orientali Ecclesia eucharistia
in festo Pascha; transmittebatur peraliasEcclesias,
quod vctuit synod Laodicen can 14.

Linca 9. — Ilic constituil ut si i/uis conversus de
Manichans rcdiret ad Ecclesiam, nullatenus commii-
nicaretur, nisi lantum relcijationc monasterii diebu.t n
vitx snx teneretur obnoxius. Slalutum Siricii ne
Manicha;i conversi recipiantur ad sacram commu-
nionem, nisi in vit;e exitu, et in monasteria pa;ni-
tcntia; causa detrudantur.Familiaris clcricorum fuit
poena, detrusio in monastcrium pccnitentia; causa,
can Si episcopus, 50 dist, can ult, 55 dist can Si
quis clericus, can Dictum, 81 dist can Clerici,23 qu.
8. Eadem pocna usus est InnocentlinCataphrygas.
Anastas in Innocent<<Et miiltos CataphrygasinUrbe
invenit quos exsilio et monasteriis relcgavit. »

BEXCINI.
Linca 2. — Hic constitulum fecit dc omni Eccle.ua,
i'el contra omnes h.vreses. Verba hajc, et eorumdem
cxpressio firmant factas animadversiones de modo
explicandi pontificias constilutiones, quarum argu-
mcnta ctsi minimcindividucntur,nihilominus deno-
tiiro edilas constitutiones spectantes ad Ecdesias,
vulgatas ut generalia Decrela. Istiusraodi erat hoc

constitutum Siricii ad omnes Ecclesias spectans,
cjusque rnatcria respicicbat onines ha^rcses.Qua oc-
casionc id editum imprffisentiarum expendendum,
ut firniior cvadat hajc ccclesiastica observatio,et in
antecedeiitibus, et subsequentibus libri pontilicalis
geslis sajpius laudantibus conslituta pontificia,
omissa plerumque eorumdem argumentorum me-
moria explicintur quomodo intelligenda veniant.
Constitutum itaque Siricii, quod conlra om«« /«pr^-
scs per omncm Ecclesiam vulgatum hic asseritur;
censendum illud est, quod |)ontifex Siricius edidit,
Theodosio patmcinante, el Iloiii;e pr.esciile aiino
388, pontinc;itus anno v,cum imperalor triumphum
agonit dc (lcviclo M;iximo lyranno.Consuetuin cnim
crat imjH'ral<iribus in (juiiiqucunalilius, dt;cennali-
lnis,ctvieennalibusfcsta instituerc,etsicutipopulura
largitionibus aut siinilibus Kolomnitatibus allicere,
et munerare, sic ad imperii felicitalem sacrificia in-
diccre, et religionis puriora obscquia promovere :
ita etin triumphis actitabanl.Hinc perseculiones in
Christianos in diebus istis agitata;,utegit Dioclelia-
nus ex supra animadversis. Cum religionera Chris-
tianam suscepit Constanlinus,et cum ipso sequen-
tes imprratores.Christiana; religionis in iisdom die-
bus accurationem culturam.etprivilegiapromovere
assueti erant.Constantinusenim.M vicennaliaagens,
qu.-c ad diemviii Kal Augusti incidcrant cx Soso-
iiieno, ut Ecclesiam ab Arianorum labe purgaret,
concilii Nica;ni celebrationem promovit, et in ipsa
festivitatis pompa ha;c cum episcopos egit. « Cum
h;ec a concilio ita decreta esscnt, forte accidil, ut
Vicennalia Constantini eodem tempore celebraren-
tur : est enim hic mos Romanis,ut decimo quoque
anno uniuscujusque imperaloris publicam agant fe-
stivitatcm.Comniodum igitur adesse tempus existi-
m.ins imperator, episeopos.qui synodo inlerfuerant
ad convivium invitavil.donisque convenientibus ho-
noravit. » Sic Constantius in quinto quin(|uennali
ad multiplices de fide disceptalionps componendas,
Urientales Selcucia;, Occidentales Arimini cogendos
voluit. Oiiod similiter egit Anliochia; anno .^U, et
Sardica; anno 347. Theodosius vcro in singulis suis
victoriis nihil antiquius habuit, quam Deo datori,et
benefactori per religionis uberiorem provcnlum of-
fcrre instiusmodi largitiones, edicta saluberrima
cdendo, vel ad Ecclesia; restaurationem, vel ad per-
dendos idololatras, et hKreticos. Anno enim 380,
Alanis devictis, Hunnisque cum (jothis,ct Thessalo-
niciT; baptizatis, illico legem edidit adversus ha;reti-
cos, (lui diversarum sectarum in qualibet Orienlis
civitate plures Ecclesias obtinentes,catholicis sura-
nam invidiam faciebant. Decrevit ilaque ut solus
eniscopus, qui Damasi coramunionem,et fidera am-
plecterctur, in civilate qualibet resideret, cl a reli-
quis Ecclesia; auferrentur. « Cunctos,ait in legc ira-
perator, populos ciuos clementia; noslra; regit tem-
peramentum in tali volumus religionc versari,quam
divinum Petrum apostolura tradidisse Romanis,ro-
ligio usquenuneab ipsoinstituta(Ieclaral...Hancle-
gem sequentes, Christianorum catholicorum nomen
jubemus amplccti : roliqui vcro demcnles ha;rclici
nominisinfaniiamsustincre,necconciliabulaeorum,
Ecclesiarum nomen accipero : divina primum vindi-
cta, post etiam motus nostri. quam ex cadesti arbi-
Irio suinpscrimus, ultione plectcndos. •■ Ad lcgem
ediclam subsccut;mi catholicorumepiscoporum res-
tilutionem et Ecclesiarum, ha;relicorumque expul-
sionem describit Philostorgius tuncConstantinopoli
dcgens anno <T;tatis vigesimo, dum scribit. « Quod
Thedosius iraperator prope Sirraium cum barbarls
congressus (eo quippe slalim ut imperium cepit ne-
cessitale id exigente profcclus esl) belloquc viclor,
inde Constanlinopolim magnificc conccssit : iis-
que fiui liuoouiiov profitebantur Ecclesiarum cu-
ram deraandavit ; .\rianos vcro, cl Eunomianos
urbe expulit : c quibus erat et Demophilus, » olc,
et reliqui rccensentur primipili beresum tuno

U3

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIRICIUS.

114

inundantium, qui e sedibus suis expulsi et aJilji ^
vagantes descriljuntur : cx quo magis roborata
manet prior animadversio in Damaso Tacta de edi-
to fidei constituto ab eodcm pontitice, occasione
alterius edictus a Gratiano emanati. Et cum Eccle-
siarum Orientalium episcopi adessentDamasi fidem,
et communionem sequentes, Theodosius alia lege
emisssa post annum3S0decrevit,utinposterumnul-
lus in Orientalibus provinciis episcopus haberetur,
nisi qui communicaret cum episcopis illis,fidem et
communioncm Damasi profitentibus.Cum eniml.3
ejusdem tit cod Theod enurnerasset episcopos ca-
tholica? communionis.proprio nomine addit:i<Om-
nes autem qui ab eorum, quos commemoratio spe-
cialis expressit, flde communionis dissentiunt, ut
manilestos hffireticos ab ecclesiis expelli,neque his
penitus posthac obtinendarum Ecclesiarum pontifl-
cium facultatemque permitti. » Etsi vcro per syno-
dum Constantinopolitanam occumenicam anno 381
celebratam videretur provisum Ecclesiis Orientis ; n
nihilominus vociferantibus illis, et novam audien-
tiamexspectantibuscx indulgentiapermisit conven-
tum ; advenerantque Constantinopoli anno383hcere-
sum duces, et inter hos Eumonius, qui perfldia; sua3
prolixiorum expositionem edidit, quam refert Vale-
sius in notis ad Socrutera pag 61, et Baluzius in
nova concil collectione.CoUcctio habitaest eo anno,
mense Junii, et de ea idem Socrates 1. v, c. 10, So-
zom lib VII, c. 12, et cum vidisset eorumdem perfi-
diam contumacissimaj mentis propositum, alteram
legem edidit, in qua sic eos coercendos decrevit.
" Omnes omnino quoscunque diversarum sectarum
error exagitat, id est, Eunomiani, Ariani, Macedo-
niani, Pneumatomachi, Manicha?!, Eneratitas, Apo-
taclic;e, Saecepheri, Hydroparassati-e nuUis circulis
coeant, nec ad imagines ecclesiarum parietes priva-
tos ostendant; nihil vel publice, vel privatim,quod
catholic» sanctioni oflicere possit, eserceant. » Re-
petiturque anno 384 nova alia lege, sic ut ab eo -,
tempore cum idololatria repressi jacerent conatus "
htTereticorum, qui ab anno 319 usque ad 383 Eccle-
siffi sinum dilaniaverant.Ad has itaque varias fldci
formulas, quas in Constantinopolitano collectione
obtulerant hcTretici, necessariurn erat.ut puriori et
cutholica occurrcret Ecclcsia.et singulis opponeret
opportuniora remedia, ad radicitus convellendam
perfldiam. Obstabat interim Justina imperatrix con-
tumacissime adh.Trens Arianis, et ex odio in calho-
licos conccpto rcliquis sectis. Verum ha;c damnata
anno 388 quo etiam anno, prospero eventu impera-
tor,de Maximo tyranno fanstam viotoriam reporta-
vit, llomamque extcmplo ingressus est triumphum "
de divcrsis hostibus acturus. Ibi Siricium ad trac-
tatum,fideique formulam adversus cunctas liEEreses
emittendam impulisse credibile est.Hanc laudari a
libro Pontificali, ct tunc editam, ctsi forte perierit,
aut lateat, rerum enarratarum serios evincit. A do-
victo Maximo Uoniain ndii^s:' nl'. it auctorMiscclla:,
qui pof l bellum cimi .MiMiiin ;i.lili| : (( Tunc igitur : D

imperatorValentinianu~..i'ri insiusperactavicto-

riaRomam venere.» DeUomano adventu,actisquein
Urbe a Theodosio plura habet Pacatus in Panegyrico
Roma; diclo occasione triumphi. Ab eo momento
omnem opevam locassc ad fldei catholica; rcstitutio-
nom testatur Rulinus tunc vivens, qui Maximi in
Gratianum machinationes rcferens deinde addit.
« Affuit Thcodosius prvpter regni fidem bonitatis-
que, ac beneliciorum Gratiani memor : et in vindi-
ctam lotius viribus Oricnlis insurgons ultus est san-
guinem justum.Valontiniani i(uoquc impia inter haic
mater defuncta, fidem cathnlicam,(]uam ipsa viola-
vcrat, et rognum, tyrannide dcpulsa, restituit. At-
(]uc ipsi;, jxistquam Roinani illustri triuinpho invi;-
ctus est, ad propria rursus rogna reinfavil. » Con-
gruenlissimum iqitissimumque tompusadera(,ulSi-
ricius,Thoodosii zelum promovons.conslilutuni ede-
ret advcrsus onincs ha;rcscs, ad lidci fonnulas, ac

momenta ab haereticis in coUectione Constantinopo-
litanapenitusconvellenda.PotuitTheodosiumimpel-
lere etiam Maximi tyranni obtestatio,Siricio rescri-
bentis.ad ejusdem postulata,se in animo concepisse
exstirpare haereses,modumque imponere dissensio-
nibus. Exstat epistola, in qua hffic Maximus Siricio
denunliat. « Accepimus litteras sanctitatis tuae.quse
nobis fuere gratissima;,qua?queplane et nomini sa-
cerdotis,et dignitati UrLis splendidissima; conveni-
rent. Fidei vero catholicos, de qua Clementiam nos-
tram consulere voluisti,quo majus circa me,et spe-
cialc divinitatis experior, hoc me confiteor curam
habere majorem ; quo videlicet «1 imperium ab
ipso statim salutari fonte conscenderim, ct cui in
omnibus sempor conatibus,atque successibus Deus
fautor asseruit, cujusque hodie,et ut spero,perpeluo
protector, et custos esse dignetur...C;eterum id no-
bis animi, et voluntatis esse profitemur, ut fides
catholica, procul omni dissensione submota,et con-
cordanlibus universis sacerdotibus, et unanimiter
Dco servientibus, illajsa, et inviolabilis perseveret.»
Klenim si anno anteriore Siriciuscum Maximo ha;-
resum exstirpationem promovit, promiseratque ty-
rannus; cum Theodosio pio, et victore Romam
agente anno sequente, et promovisse, et constilutnni
advcrsus omncs /uTrcses promulgasse certum erit ;
eoque magis quod ab anno 380 ad 392 tot leges
ediderit, et editas exsequi elaboraverit ad omnes
hiTreticorum conatus infringendos, ({uod revera
egit, et florentissime fldes relloruit : impetravitque
eodcm tompore Sinicius a Theodosio, ut idolorum
fana Roms; destruerentur ex Prospcro in Chronico,
et S. Augustino.

LineaS. — DispersUper univevsum mimdum.Theo-
dosio patrocinante,potuit Siricius constitutum pro-
vinciis omnibus intimare,sicuti Damasusadhuc na3-
retica;pravitatisducibus,etprotectoribusviventibus.
suum toTium in Orientem direxit, directumquo ab
episcopis subscriplum est.ln ea autem circumslan-
tia erant assueti Romani pontifices pro polenliori
principalitate,et cura omnium Ecclesiarum encycli-
cas dirigere, quibus quid esset credendum, quidvo
rofugiendum dcclarabant. Quomodo cx Lirmensi
Stcphanus por ca verba in conlroversia rebaptiza-
tionis episcopis rcscripsit, nihil novandum,sed quod
trnditum est rctinendum. In eadem sollicitudine per-
severantes successores, ut suis locis dicemu^, lidei
formularium, quod regulam vocabat ea /'Etas, aut
Tonium, per prsvincias episcopis dirigebant,cum eo
onere, ut u.^.us qui receperat, proximiori intimarct.
Quod servatum esse pra;ter aliain concilio Hispani-
co, quod quidam Toletanum I numerant,constat eo
his verbis intor .Acta : » Incipit Regula fidei catho-
licffi contra omnes ha;reses,et quam maxime contra
Priscillianistas quam episcopi Tarraconenses, Car-
thaginenses, Lusitani, ot Betici fccerunt, et cum
pra-cepto papto urbis Romn; Leonis ad Baleoninm
episcopum Galicia; transmiserunt. ;> Reliquas fldoi
regulas a pontiflribus transmissas vidc in seq.notis.

Ibid.f/ in nmnis Ecclcsi.v archivo tcncanlur ad im-
pugnutioncm contra omncs hnTcses. Ex hac ecclesia-
stica diligcntia olim religiose custodita,ut cpistoke
encyclica; in archivis Ecclcsiarum rcscrvarentur,
puto fautum, ut collcctor harum Vitarum oinisorit
reccnsere Constitutionum argumenta, cum ha;c i_n
codicibus encyclicis reservarentur.lta vicissim epi-
scoporum subscriptiones cdita; conslitutioni additce
dirigebantur ad sndom apostolicam.qua; in archivis
reponcbantur. Quod in fino fragmcnli Ilolsteniani
do tomo Daniasi subscripto ab Orientalibus ibi no-
tatur.Dc custodia vcro constitutionum apostolica-
rum, forsitan in codice aii(]uo colleclarurn, ct inti-
mafionc, uli dc ro usitala.scribit Zozimus Ilesycliii)
Sidnlitiano episco])o : " Unde mir-amur, ;ul diligrn-
tiam tuam statiila aposlolica; s(!dis ikiu fuissc j^cr-
lata. » Et Innoceiitius I cxigit ab ei)iscupig,ut pro-
benl ha;c non fuissc intimata, seribcns Lu.xuperio

113

ANASTASII UIBLIOTIIECARI.

116

Tolosano : « Nuui si afl aliquos fornia illa ccclcaia-
sticic vitu; paritcr, ct discipiina;, quaj ab episcopo
Siricio ad provincias comnioavit, non proLaljitur
pervenissc. » Probalioncm,inquam,cxigit Innoccn-
tius, cum diligcntissima esset sedis apostolicK hajc
soUicitudo.quod testatum reliquit idcm Innoccntius
Rulb Thcssaloniccnsi sic commonitum lacicns :
« Nam vo!untalem h;'nc nostram por^unamquamque
provinciam,s:itis ul docebat,manirestavinius.i> Gum
vero id denunliatum habebant cnra metropolitano-
rum episcopi, tencbatur mctropolita de subsccuto
episcoporum obsequio pontiliccm comraoncre,quod
declaratInnoccnJ.iisuccessorBonil'aciuseisdemRut'o
scribens : « In notitiam singulurum, ad quos ante
jam scripsimus,quem deherent tramitem cuslodire,
nostras tc epistolas protulisse.dixisti : quibus dcbi-
tumsecommenilareconsensum plurimi sacerdotum
saerarum traditioncm memores sunt proressi.» Ait
id dcbiluin cssc prolluons ex xacra Iniditionc. Unde
liquet quomodo bcne hic animadversuni,hasponti-
ficias constitutioncs in archivis Ecclesiarum rescr-
vari.Prorcssiones porro istiusmodi,etsubscriptioncs
sive synodicarum,sive encyclicarum cpistolarum in
archivis rcservat;c grande eraut veritalis argumen-
tum.llinc cum .\l'ricani cpiscopi Sirmiensem perli-
diam communi calculo dainnassenl,ac priorcs per-
lidia; duces Ursacium, et Valentem, totuis Tragoj-
disB Sirmiensis auclores.has subscriptiones eripere
ex archivis Africanarum ecclesiarium obnitcbatnr,
Constantius miserrime tunc cirumventusa pprdilis-
simis cpiscopis Ursaeio.ct Valente.Tyraunicum im-
pctum ita Ililarius in libro adversus Coustantium
sugillat : « Subtraxisti enim voluulati tu;e Orienlales
episcopos, neque solum voluntati tu;e, scd et vio-
lenti;e. Mandas tibi subscriptiones Afrorum.quibus
blasphemiam Ursacii, et Valentis condemnavcrant,
redili. llenitentibus comminaris, ct postremum ad
diripiendum mittis.Quid? cxistimas Cliristum non-
nisi pcr littcram judicare,ot ad arguendam volunta-
tem agere chartula L)eum?autquod semelscripUun
cst,ct pcr te violcnter abreptum, id de conscientia
possedivina; potcslatis aboleri? »

Linca 4. — //((• constiluit, ut nullus presbyler niis-
sas cdebrarel per omnem hcbdomadam, nisi conse-
cratnm epLscopi loci desiijnati susciperct declaratum.
Cum Melchiade, et Zephcrino coincidit constitutio.
Siricius tamen videtur.quod decretum pro circums-
tantialemporumoxtenderitadunivorsamEcclesiam.
Equidem hancconsuetudinom postSiricium usurpa-
tam docct decrctalis laud;ita Innoccnlii I supra.ubi
pontifex respondct Dccentio Eugubino.qui puntili-
ccm intorrogaverat,;ui Kncharistiasiculi presbyleris
ecclosiarum civitatis dirigebatur.sic et saeerdotibus
extra urbem pcr parochiam conslitutis osset mitten-
da.Unde certo supponit hanc consuotndinem ex Si-
ricii decrcto fuisse per Ecclesias vindictam.Oppor-
tuna vero censenila est ha^c constitutio in ea rircum-
slantia, in qua Oriens. Oecidensque cousque variis
hffirelicorum turbis fQedalus,et in majori cuiuslibet
Ecclesi;n collocato catholico episcopo,ha!reticis an-
tistitibus expulsis,ut presbyteri roliquaruniEcclesia-
rum rectorescum episcopocatholico dignoscerentur
esso in una fidci, et conimunionis prolessione : vo-
luit Siricius, ut nonnisi dc consecrata Eucharislia
ab opiseopo dcsi";nato acciperent, veluti ex ccrta
tcsscra unitatis rcliqui sacerdoles dignoscendi.Quod
etiani lirmare videturverbuni(/('c.</;/H«^',sou episcopi
catholi«i, (|iii (^o tempore cxpulsis aliis v;iri;irum
scctarum episcopis in oadcni civitale degcntihus.ox
profossiono Tomi Damasi.aut Sirieii, so^li eranl de-
Sjgnali ut scdem oiitincrent. Voceni vero desiijnati
episcopo comijetere ostondunt alii cod.,ubi voc loci
omitlitur : Praxim hanc apud reliquas EcL-Ksias ob-
servalam doccl «'pislola Latini Liiiinii.ipuiiii iii siio
llierolexico vulgavit Carolus Macri. Specialcm vero
hanc missa" lcsseram selcgisscvidcturSiricius.cum
inreliquiscleiicircliquarumscctaruininccclcsiisca-

A thulicoruin convenirent, sed non in participatione
cucharistia;.ld adverteral Philostorgius,qui Arianas
coiisuetudines recensens, asserit cos cuin catholi-
corum coetu in ccclosiis convenire consuetos, nun-
quain vero in participatione sacrificii.Sic enim ille :
« Etsi Ariani sontcntiis dilfcrentibus ab his qui
omousion pr;edicabant ; attamen et precibus, et
hymnis.et consultationibus, aliisque fere omnibus,
prajlerquain mystico sacrificio cum his communi-
care. » Eo vero loci agere Siricium de parlicipatione
eucharistica deducitur ex altero Siricii decreto in
libro Pontilicali, quod immediate subdilur,ubi ap-
parct pontilicem loqui, seu librum Pontilicalem dc
eadem eucharistica participatione,assignando nem-
pe cui danda,el quibus deneganda. « Hic in Mani-
cha;os,quos exsilio deportavit hoc constituit,ut non
participarent cum lidolibus communionem.quia ore
polluto uon liceret corpus Domini vexari. » Ha;c
agere potuit Theodosii Hom;c pra;scntis adjutorio

n cujus mora Roma; ad Ircs annos fuit protracta.Quo
tempore edidit legem iii cod Theod sub eodem tit
exstantem, ubi sic : « Hi qui sa;vi doginatis rctincnt
principatum, hoc est, cpiscopi, prosbyteri,diaconi,
atque lectores, et (|ui clericatus vclamino lleligioni
maculam conantur infligerc, vel cujuslibct hajresis,
aul erroris noiiiine constituti, ex funestis concilia-
bulis.sive intra urbem, sive in suburbanis cssc vi-
deanlur, omnimodo propellantur. »

Linca (>. — (Juod nvminatur fcrmenlum. Nicelas
Nicomedicnsis archiepiscopus ex hoc loco.et altero
Melohiadis obnitobatur prohare.in primitivu Eccle-
sia mitoriam Eucharistia;essepanem feriuontalum.
.'VnselmuscpiscoiiusHavolburgensisLotliariilegatus
ad Joannem Comncnum respondit : « Conslituturii
hoc Romanorum poiitilicuin Melchiadis, ct Siricii
non de fermentata hostia,sed de Eulogiis potiusin-
tclligcndum videri.qua; singulosDominicosdies per
Ecclesias distribui Jubentur. » Plures .Anselmi cxpo-

p sitioiiem sequuntur : sed erant; cuui in adduclis

^ locis manifeste panis consccratus vocetur, ct Inno-
centiis l,qui Siricii constilutum declaravit, non de
cajremonialieulogiarumdistributioneinlelligcnduin
esse dixit, sed de consecrato pane, dum rationeni
assignat, cur ab episcopo por parochias presbyteris
constitutis Euchanstia non sit mittenda, >< quia non
longe portanda sunt sacramcnta : nec nos por coe-
meteria diversa constitutis prcsbyleris destinainus,
el prosbyterieorumconricicndoruinjushabentatquc
lioenliain. » Ncque vox fevmcntnm Gra^corum erro-
rem juvat.cum non dicatur,panoin esse ferinentem,
sod consccratum episcr|ii nominari fcrmcnlum. Quia
nenipe porsecutionis lomporcne dignosceretur Eu-
charislia. fermentum indigitabant, et ideo bic dici-
tur, (/(iO(/ nomiiialur fnnwnlum, nom|ie apud lidc-
les, per vocein eaiii intolligentes Eucharistiam.

BINII ET L.\BBEI.
Linea; 6 ct 7. — llic jlaniclitros, quos c.rsilio dc-
D porlavit,c\.a. Hrec advcrsus Manicha-os nontifexcon-
stituit, idco quod a c;itholicis diflioutlcr discorni
possent.Sccreta eniiii duntaxat convcnticula babue-
ruiit seque perjuriis.et mendaciis intcrposilis catho-
licos essc alTinnarunt.De mendaciis ha>rosi,ac per-
jurio convicti.pa-nitenliam siinulale agentes.suain-
que ha;resini exterioi-e aclu delestati inlerius Mani-
cha;i csse persevcraverunt : ne dctegeri-nlur. ca-
tholicoruin ecclesiam frequcntantes cum iisdein
sacrani Euoharisti;iin participaruiil. Juro igitur
ini'riliique deprehcnsi.exsilio uiulclati, vel si pa'ni-
tentiain ageit;nt, ad parlicipandain sacrain Eucha-
ristiam in nnc vitic duntoxat admissi fucrunl.

BLANCHINl.
JioUc chronolorjicx.

Clironologia nostra ponlilicia porluni jam tonet.
Ex qiio cnim lixil certum lorniinum vila; S. Da-
masi dio xi Dccciiibris anno '.idk, nou ininus ccr-

lll

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIRICIUS.

H8

tum exordium detegit successorisSiririi pjusdem in A fiie Kalendas Aprilis. » Is annus .-er» Christi com-

opistola Deoretali ad llimerium Tarraconensem
pua; ab omnibus recipitur tanqiiam genuina; consi-
gnata vero est iii Idus Februarii.-Vrcadio et Bautone
consulibus,hoc est rcrx Ghristi eommunis anno 385.
Cum Siricius hac in epistola respondeat litteris,ab
Himerio paulo ante datis ad Damasum decesorem,
sumatque responsionis oxordium arecenti suasuc-
cessione; manifestum (it,hoc ipsum exordiumsuo-
cessionis Siricii post obitum Damasi ad Romanam
sedem esse roferendum ad aliquam diem interce-
ptam inter mortem Damasi xi Ueoembris 384, et xi
Februarii 38.5, qua littertB consignantur. Bibliothe-
carius et catalogi memorant post oljitum Damasi
vacasse diebus 31. Electio igitur Siricii ad Roma-
num ponlilicatum incidit in diem xii Januarii 385,
qu;e fuit Dominica, apta tum ordinationi, tum en-
tnronimo (ivOpov;!riji.a)) episcoporum. Ut autem en-
thronismo potius quam ordinationi attribuam,sua-

munis 417, cujus anni Pascha in eadem epistola
seinel et iterum affirmatur celebratum esse sub
Zosimq.SiZosimi electio et ordinatio statuatur die
Dominica XI Martii ejusdem anni; isque pontifex
auspicatus fuerit a pietatis officiis erga decessorem,
curandoejusdemoxsequiasdieproximeconsequenti,
quffi fuit XII Martii,donec in cojmeterium tranfer-
retur ad Ursum Pileatum v Kalendas Augusti (cx.
Bibliothecario in fine num. 58); epocha; omnes ab
Anastasio assertas, et a catalogis, et a picfuris a
S. Sirioio ad S.Innoccntium adanussimconvoniunt;
et ostendunt, ordinationem Siricii ad episcopale
munus referendam esse cumChronicoMarcellini ad
diem Dominicam xxiv Septembris anni 383, Mero-
baude ct Saturnino coss. ; ejusdcm vero evectionem
ad Ronianum pontincatum post morteni Damasi
dicbus 31 pariandam esse cum die Dominica xn
Januarii anni 385. Ex die vero ordinationis episco-

dent vetusta documenta confirmata tumexChronioo R palis Sirioii constituia ad xxiv Septembris anni

n „„„„; A„. ,,*.,„; .„ 1;„ ;ii:.,„ „*„*;_ :„ „.,,. :_: " ooo _: ±..- ._: ■ _ ': ■ , ■

Prosperi Aquitani «qualis illius rotatis, in quo ini-
tium episcopafus Siricii refertur ad eumdem consu-
latum Ricimeris ct Clearchi,quo Damasus vita fun-
ctus est ; tum ex Chronico Marcellini comitis,in quo
consignatur consulibus proxime prffcedentibus Me-
robaudo II et Saturnino,qui perlinentad annum 383.
Concilianturaufcm hajcduo asserfa.si supponamus,
Siricium ex prcsbjlero quidem ordinatum Episco-
piim anno 3Ki, oonsulibus Merobaude iterum ef Sa-
lurninOjipsius episoopatui assignatis aMarcellino;
ncc non dicamus anno proximo 384, Damasi emor-
tuali Ricimere et Clearcho oonsulibus vicarium Da-
masi Siricium supplevisse oflicia ponfilicalia, et
fortasse ordinationem quoque habuissc mense l)o-
eeinbri, quo Damasus mortalitatem explcbat, ut
immortalitate frueretur.Esse autem ifa referendam
epocham episoopatus Siricii ad annum solidum ante
mortem Damasi (sive illius statis incommodis rele-
vandis, sive ad aliquam ecclesiam proximam Urbi „
regendam fuorit ordinatus, unde ad Romanam vo- ^
catus sii, non sccus, ac aliique hoc sajculo ex una
ad aliam sedem,Ecclesi;e utilitafe ita poscente, mi-
grasse leguntur) evincit comparatio certi termini
(iuurum pontiflcum proxime consequentium,nempe
S. .\nastasii, et S. Innocentii, in quo desinunt pi-
cfura3 superstites ex Leonianis in basilica S. Pauli.
Ad eam comparationem ita proceditur.

I. S. Innooentii terminus redditur certus ex indu-
bifato exordio sedis Zosimi suooessoris statuendo
paulo ante festa Pasohalia anni 417, Honorio Augu-
sto XI et Constantio II consulibus : qua; fesfa ccle-
brata sunt die xxv Martii ; die vero xii mensis ejus-
dem depositio Innoccntii occurrit in vetustissimis
marfyrologiis ; et ab obitu ipsius sedem vacasso die-
bus XXI Bibliofhecarius et catalogi aflirmant.

II. Litfene Pasohasini ad Lcodeni Magnum de re
Pasohali dafiB, edif,-e vero apud Bucherium cum
oanone Victorii pag. 75 hoc testantur : « Tcmpore

383, si numerentur episcopatus anni quindecim,
menses undecim, dies viginti quinqueexpressi tum
in picfuris S. Pauli,tum in omnibus ferme catalogis
potioribus (in Prolegom.) ; completur vifa et pon-
tificatus Siricii anno 399, Theodoro et Eutropio
coss. die xix Septembris. Vacasse dicitur sedes ab
ejus obitu dies viginti (Biblioth.in flne num.hujus
5.5).EIcctio igitur et ordinatio Anastasii succcssoris
incidit in dieni Dominioam ix Ootobris ejusdem
anni 399.

Ponfificalis epocha Anasfasii.utin sequenti num.
ostendam, definitur annis duobus et diebus viginti
quinque seu viginfi sex.Obierit ifaquc S. Anastasius
circa diem iii Novemb. anni 401. Post ejus nbitum
Bibliofhecariuscnumerafvacationis.^^postolica^sedis
dies viginti.Quare electio et ordinatio S. Innocentii
successoris referfur ad diem Dominicam xxiv No-
vembris ejusdem anni.

Numeri denique annorum quindecim, mensium,
undecim, et dierum vigiuti omnium evidentissimi
in posfrema illa imaginc S. Innoccntii,quiaclaudit
seriem ex Leonianis supcrtitom in basilica S.Pauli,
coraprobantur consensu catalogorum et codicum
fere omnium, aut cerfe proscipuorum (in Proleg.),
et ostendunt statuendum esse linemejusdem ponti-
ficatusacmortaIisvita;anno417,Honorio.\ugusfoXI,
et Constantio II coss., die xiv februarii : a qua
numerandi cum sint juxta Biljliothecarium diesvi-
ginti duo vacationis sedis usque ad electioneu Zo-
simi snccossoris; pervenitur ad diem ix Martii,tri-
buendam electioniZosimi.quem biduo post ordina-
tum, nempe die Dominioa Passionis xi Martii, die
25 ejusdem mensis jam pontificem Pascha celc-
brasse aflirmaf Paschasiniis aiqualis ejusdem tem-
poris in epistola ad S. Leonem Magnum. Postera
vero die ipsius ordinationis, nenipe xn Martii
exorsus Zosimus a pielatis officiis erga decessorcm
curaverit illam priorem Innocenlii depositionem.

piaT rccordationisdomini mci,pra;decessoris aposto- D quam invenimus consignatam eadrin dioxiiMarfii
latiis vesfriZosimi anno consulatus Honorii Augu- vefustn in martyrologio Florentini, aliisque supra
sli XI et Constantii bis,cum dcclinatur, no X Kalen- indicafis. En summam temporis et ordincm cpo-
das Maii die Pascha tenorctur, celebratum esse viii charum oculis compendiosius subjcctum.

ANNl. MEN9E». D1E3.

AN.NO. UliNSE Ulli. 1.1TT. noMlNlCALl.

Ex ordinatiuue Si-
rlciistaluendanumer. l.'i

Electio Auastasii,

Klectiolnuocciilii il
ordiuatio i:i

ElectioZoziuii ctor-
iliniilio

11 2o (Ex Pict. Catalogis ot mbliotli.) 383 Seiit.

20 Vacat sedes ex Bililiotli. 399 Sciit.
0 2G (ExPict. ctCat. etscriiitoribus.) 3!)9 Oct.

21 Vacat sedes cx Bibliotli. -iol
2 20 (ExPict. Biblioth. etCatuloHis.) 101

22 Vacat sedes ex Bibliolh. 417

Nov.

Nov.

Eebr.
Mart.
Mart.

Dominica A.
Obiliis Siricij.
Ordiu. Auast. die

Dominica B.
Obitus Anastasii.

Oidiii. lunoc. die
Doniiuica 2i.

Obitiis Iiiuocentii.

i:ti.'ctio

IJoiiiinii-a Ci. unli-
natio Zosiiui.

H9

ANASTASir BIBLIOTHECARII.

120

Haec suinma annoruiu triginla ti-ium, mensium
quinquc ct flicrum quatuordccim, quoe colligilurcx
epochis triuni istorum pontificuni ita signatis in
picturis ct catalogiset cx vacationibus sedis rcccn-
sitis Biljliothecarium solo biduo distat ab cxacta
numeratione tcmporis ox dio ordinationis cpiscopa-
lis Siricii xxiv Septcmbris 383, ad diein cfcctionis
Zosimi IX Martii 417. Quod biduum addendum cst
vacationi sedis post obitum Innoccntii, ut summa
proveniat omnino cxacta,ct forlas sc dctritum fuit
aetatis vitioin mcmbranis codicum.Quare ex oinni-
bus confirmatur distributio tcmporis,et epocharum
assignatio i)a ordinata.

Hujusvcro intcrvalli tcrminum inciderc inannum
serae Christi communis ■il7, signatuni consulatu
Honorii XI docent littera; Paschasini, (jua; Paschatis
diem, uti diximus, referunt celebratam viii Kalen-
das Aprilis : cui dics Domiuica ct utriusquc Lumi-
naris positio suffraganturt

Est alius etiam casteris character anno proximo,
Christi scilicct 418, publice speclatus, ct ab bisto-
ricis memoratus,qui rectam liujus chronologia; ra-
tionem conflrmat. Sequiturcnini in fastis postcon-
sulatum XI Honorii colloga Constantio II, quibus
signatur annus 417,ejusdein Honorii Augusti Con-
siilatus XII, gestuscum Tbeodosio Juuiore Augusto
Vlll.indictione i, anno 418. Huic iudictioni et con-
sulatui assignat Marcellinus in Chronico defectum
solis, et cum Marccllino chronicum Siculum vulgo
dictum, indicantc diem Idacio nempe xiv Kalendas
Augusti : ad quam diem et annum por tabulas as-
tronomicas osteuditur a Petavio Roma^ spoctabilis
digitorum 11 et semis, post mcridiem minutis26; et
aCalvisioRhemisconspiciondusdigitoruinl2,horal,
et minutis 20 ante meridiem. Cum igitur iuitium
ZozimicolIocetMarcellinussubconsulalulIonorii .XI
et Constantii II,indictionexv,manifestum est pariari
per ipsum cum anno a?ric Christianae 417, ad quem
Paschasini quoquc testimonio refcrtur paulo antc
Pascha,eodem anno celobratum x.w Martii.Utrum-
que igitur extremum summs annorumsupra colle-
ctai.atque in tres pontificcs dividendfejuxta nume-
rosannorum,mensiumacdierum singulisattributos
in picturis Leonianis, et in catalogis,cum denions-
trctur evidens ex charactcribus ccrtis per historicos
et chronologos mcmoralis ; rectc etiam distiibula
dicenda est juxta partitionem paribus testimoniis
comprobalam summa temporisintra eadem e.xtrcma
interccpti.

Nunc quoniam de summaconstat,qua?rcndum est
de partibus, ut dcuionstretur,.singulis pontilicibus
ex illo tcruariocsse propriamjurc attributani. Pra;-
stat ab Innocentii lermino, tot documentis deinon-
strato, reccdero in antcriora tem[)ora, et singulas
epochas, ex numeris supcrstitibus in scrie Leoniana
jam definitas,cumulatis probationibus confirmaro.

Ut finis rcgiminis S. Innocenlii constabilitus est
ex inilio Paschalis Zosimi successoi is,ct annus a;ra3
Chrisli et consulatus indubilatus redditur ex moli-
bus Luminarium in solis cclipsi spcctatis; itae.N.or-
diuni sedis Innoccntiana; observatione iion dissimili
solidatur. Adnolavit Pclavius de Uoctr. tcmp. lib.ii,
cap. 50, ex Idacii Kastis ct Chronico aliam Solis
Eclipsim Arcadio Y el Honorio V, coss. consignatam
die III Idus Novembris fcria ii (emcndat reclc scri-
bendo III) quain tabul.-c astronomica; eadem die
produnl Roniic hora 3 ante mcridioni digitorum 10
et semis : eamquc portincre demonslrant ad annum
a;ra! Christi 402. I(l>;ni Chronicon Idacii quo anno
relnlit cum eclipsi cnnsules V Augustos fratres Ar-
cadium et llunorium, refcrl e.xoraium Innoeentii :
cujus quoque ponlilicatus epocham sub iisdeai con-
snlibus collocant Prnsper ct MarcMlinus, tum quia
primum Pascha sni iionlilicatus iisdeni coss. celc-
bravit; tuin quia Marcollinus pcr indiclioncsproco-
deiis qui> a Seplembri iucnse incipiunt nuincrari,
attribuit ro.ss. gesla ejus anni iiuo inagistratum

X incunt, et mcnscs Autumni prajcedcntes cum illis
consociant. C.tlerum dicendus est Innocenlius in
cathedra Petr; sedisse diebus circitcr quadraginta
anlequam consulaluin quintum gerere inciperent
duo Augusti fratres Arcadius et Hoaorius, nempe
Christi anno 401, die \xiv Novembris : ut integra
sit ejusdem poiitilicalis opocha; summaannorunixv,
monsiuia ii, ac dicruin \%i, comprobata tum ex
picturisS.Pauli.tum aliis ex documentis; qua; jain
produxinius toino II in Prolcgom. fol. 107.

Pcrstricta igitur utra(iuc meta consulatuum, ad
quos rercrcbatur pontilicatus Innocentii I, tentanda
sunt etiain vestigia certa,(|ua; ad initium (lcccssoris
dcducunl, ncmpe Anastasii.

Hujus vera exordii characterem.unacum termino
Siricii papa; anlc ipsum pro.xime dcfuncti, nobis
pra;servat concilium Tolctanum primum, notatum
a;ra Hispanica 438. Pagius ad annum 400, num. 4,
excusat ldaciuin,quod idcm referat ad annum Abra-

n hami juxla suam putalioiiem 2310, seu a;ra; Chrisli
390, quasi pcccantem contra lidem Aclorum, nisi
annos suos inconstantcr deducat modo cx Kalcndis
Septcmbris,niodo cx Octobris initio. Pace tanti viri
aflirmaverim,annum ab Idacioejuslcinporis a;quali
recte signatum do more indiclionum deduci ex Kal.
Scpteinbris, et pariari cum a;ra; Cbristiana; conimu-
nis anno399; cumhuncipsumindiccta;raHispauica
433, deducta ex anno Periodi Julian 4075, Urbis
condita; juxta nostras tabulas 715, cx Palilibus cjus
anni.uti demonstravimus lomo II iu Prolcgomenis,
etnostrain chronoIogia,retrahente consulatumduo-
rum geiiiinorum ac supcriorcs CTeteros pcr annuni
solidum cxrertis demonstrat'onibus temporum,pcr
eclipses, aliaquc docunienta firmatis. Acta Patruin
inense Scplcinbri post habitum ipsis Kalendiscon-
cilium, qua; consequuntur III Nonas, et YIII, ac III
Idus ejusdem racnsis a;ra Hispanica 438, dico esse
ad hunc ipsum annuiu vulgarissera; 399 rcrercnda.

p Nequc cnim id cst coulra linem.Vctorum ; imo rebus
gestis itaconvenit adamussim, utSiricii pap.-D obi-
tus.et apostolica; scdis vacatio post eos dies proxirac
consccutacognoscaturpostcasdemldusScptcmbns,
et cxprcssa intelligatur in liiterisconcilii tlatis ante
nolionem Toleti redditam electi successoris intra
mcnseni Octobris. Siquidem iisdem .Actis subjeclum
cxemplar definiliva; scntentiK.quani Patres tulerunl
paulo post, rcbus mature pcrpcusis. el post pra;sti-
tam reis patienliam ad resipiscendum, cxprimitSiri-
ciuni jani vita functum fuissc.cumcumdcmnoniinet
sancUi; memorix Siriritim pnpam ; ct oslendit noli-
tiain succcssoris nondum fuisscad concilium perla-
tain..Namcoiiditionesdum prajscribit recipicndisad
coniniunionem pa;nilentibus,rccenset inter ca-teras.
ulexspectcntur rescripla Roinani pontificis.ncc non
responsa Mediolancn:-;s episcopi Simpliciani succes-
soris Ambrosii lum in episcopatu, tum in delega-
tione Suninii pontilicis ad eam causam cognosccn-

,, dam.Et Simplicianuin quidemcxprimit nominalim ;

^ Romanumvcro pontiliccm.utpole nondum clectu.i.
quando illa scntentiascribebatur (aut ccrle Tolcla-
nis 1'alribus nondum dc clcctionc post obilum Si-
ricii certioribus rcduitis) nominarc cum ncqueanl
uno et altero loco, cadem gcnerica fnrmula scmper
indicant Patres," papaquinunccst."Yerbasenteiiti.p
sunt : << Exspcclantos pari exemplo (piid pajia qui
nunc csl,quid S.SimplicianusMciliolanensis episco-
pus, rcli;iuique Ecclesiarum rescriliant sarerdoles.»
Et paulo infra : « Constiluimus aut<ii:, priusquani
illis per panam.vel p<>r saDctum Siinplicianum com-
muniorcdailur, nou cpiscopos.non presbylcros,non
diaconos ab illis ordinandos. »

Ex hijce formuUs pajia; nomcn non indiconlibus
cognoscilur dictatum cxeni|il.ar sentcnli.x" pi^isl Acla
superiora mcnsis Scplcmbris sedc iitiostolica adhuc
vacanle. sive ante notitiam cleclionis Anasl.isii ad
Palrc; periatam pcr autumiium anni 399. Latentc
.-rra Hispanica 438, rccte per Idacium numerala, et

121

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIRICIUS.

122

rGsponclente nostra In Chronologia demonstratis. \

Ilecte igitur et ista procedunt cum epocha pontili-
cis Anastasii, consignala in picturis basilica3 S.
Pauli, et in calalogis, eidem tribuento annos duos,
et dies 26 supputandos ex die 9 Oclobris anni399,
ad diem 3 Nov. 401. (juod attinet vero ad alteram
depositionem ad Ursum Pileatum, illa cura curata
fuit pro temporis opportunitate, et constructionis in
ccEmeterio ad Maium sequentem, uti memorat Bi-
bliothecarius.

Trium itaquc pontificum islorum anni, menses,
dies, Paulinis in picturis expressi, erunt conrormes
documcntis ehronologia3, ex eclipsibus et consulali-
bus dcductaj, nec non ex actis publicis conciliorum,
ita si disponantur.

JEnJE CHRISTI.

Anno Mcnse Die

383. Sept. 24. Dominica A. Ordinatio Siricii

ad episcopatum, non tamen -d
ad llomanum.

384. Dec. 11. Ubitus S. Damasi. Vacat sedos

usque ad diem 31 Decembris.

385. Kal. Januar. Successio Siricii in sedc Roma-

na.
399. Sept. 19. Obitus Siricii ab ejus ordina-

tione Episcopali annis xv,

mensibus xi, diebus xxv. Va-

cat sedes dies xx.
399. Octob. 9. Dominica C. Ordinatio ct suc-

cessio Anastasii pap».
401. Nov. 3. Obilus Anastasii post sedem

annorum ii, ct dieiaim xxvi.

Vacat sedes dies 20.
401. Nov. 24. Dominica F. Ordinatio et suc-

cessio Innocentii.
417. Fcbr. 14. Obitus Innocentii post sedcm

annorum xv, mens. ii, dierum

XX. Vacat sedes dies 22. „

417. Mart. 9. Eleclio Zosimi, ejusque ordina- '"^

tio die Dominica 11 Martii G.
lit. Dom.

418. Dcc. 6. Obitus Zosimi postquam sedis-

set annum unum,menses vni,
dies XXV. Depositio ejusdcm
VII. Kal. Januarii.

NoLr historica'.

Linea ) . — Sanctus Siricius. S. Optatus Milevita-
nus seriem continuatam pontilicum Romanorum a
beato Petro apostolo ad Siricium atlexit lib. ii his
vorbis : « Ergo cathedra unica, quffi cst prima de
dotibus. Sedit prior Petrus, cui successit Linus :
Lino successit Glemens, etc. Julio Liberius, Liberio
Damasus, Damaso Siricius, hodie qui noster est
socius. »

Lin. ead. — • Sedit annos 15, niens. 11, dies 25.
Ita distincte legitur in picturis basilicffl S. Pauli, ubi
littcraj sunt intcgerrima;, et evidentesin hoc ponli- D
fice: conscntientibus etiam catalogis Italiaivctustis-
simis quatuor aliisque productis inter Prolegomena
tomi II, fol. 106. In picturis basilicaa S. Petri dis-
jectis sub Paulo V, Grimaldus notarius deperdilos
icrmc colores cum offcndcret (quod ex ejusciem ver-
bis apparet relatis fol. 72 ot 74), licet cpochas tan-
tum sex pontiflcum cronjiU cnusa reddere conare-
tur, ita absumpta re|iriil lillir.udni vestigia utpun-
ctis tantummi)ilu indic.iNiiil c.rLta-orum^lacunas.et
solius Sirici annos, monses, ac dies reddideril.
Quarc mirandum non cst, si ejus in mensiljus M,
viderit tantummodo medictatcm supcriorein dena-
rii in liltrr.i 10, rl pro illa obtruscrit quinarium 5
et in expi-rs-iniir ili.Tum quinarii litterani 5 oninino
depordilani |hi^I ?ii iclicucrit. Scripsit enim Siricius
scdit ann. 15, mcns. 5, dies 20, cum ex integra epi-
graphc in Paulina basilica prsservdla perspicuelc-
gatur: Siiiicius sed. a.nn. xv. m. xi. n. xxv. IT;dc vero

mirilicc confirmant errorem innocentemillorum ho-
spitum, qui raptim transcripserunt in suos catalo-
gos pontilicales vitiata cxcnipla numerorum,eliamsi
consulcrent autographas basilicarum Romanarum
picturas, ubi vcri depicti fuerant anticiuitusnumeri,
sed longo saeculorum senio fcrme oblitterati.autex
pavimento adspicientibus obscurati pulvere.etlucis
vividioris defectu, uti suo loco jam ostendi.

Linea 2. — ilic conUiiulum jecit de omniEcclesia,
velcontra ornnos /la-cMfs. Antic[uissima Decretalium
epistolarum llomanaj sedis pontificum, qua3 hodie
supersit, et citra controvcrsiam genuina a criticis
habeatur, est illa Siricii papa:, quam scripsit ad
Ilimerum Tarraconensem. De illa consule utrumque
Paginm, et illustrissimum Somier archiepiscopum
Gaisariensem in notis ad hunc pontificem. Summa
oapita ejusdem indicabo,etistorum in Notis partes,
qua3 prasdicta epistolas Siricii capita singillalim
illustrant.

Rcspondens itaque Siricius consultationibus ad
decessorem suum Damasum ex Hispania transmis-
sis, utleges disciplina; Ecclesia3 servandas traderet,
utitur quidcm jam constitutis per eumdem Dama-
sum, aliosque dccessores suos, sed ubi opus sit
veteribus illis suarum prassidiaadjungitabomnibus
Ecclesiis obscrvanda. Ita vero llt, ut ha3C una Siricii
Epistola pra3servet nobis tum memoriam tum par-
tcm non modicam aliarum a superioribus pontifi-
cibus editarum, quaj vitio a-tatis intcrciderunt.

Ostendit autem et a Liberio similia emanasscDe-
crota genoralia, a quibus recedere fas nuUi sit, qui
nolil a Christi corpore episcopali sententia separari:
ct ante Liberium docet ab ejus decessoribus et suis
pro lemporis opporlunitate, ac necessitate fidei aut
disciplinaj tuendas decreta similia iuisse conditaet
in provincias transmissa tanquam legespontificias
ab omnibus observandas. Vide in Notis Somier
exordium Decretalis Siricii, ubi docet ad ha^redita-
tem Roman;G cathedra3 pertinere, ut auctoritas con-
denda3 regula?, cui sacerdotes omnes obtemperent,
a Petro apostolo sibi in ea succcdentibus tradita una
cum cura totius gregis, integra persevcret.

Qua vcro diiigentia providerit Sirioius singulis
partibus orbis Ghristiani sive Eoclesias in Orientem
et Occidenlem diflusa; dum curas apostolicas utro-
bique excroet providontissimus pastor, luculenter
percipitur ex Notis tum Pagii, tum Somier. Qua3 in
Hispaniam contulerit circa disciplinam, vide apud
Pagiumnum.U apud Somier, ex pag. 2 ad 5. Qua3
providerit in Africa fidci causa et disciplinas, Pagius
num. 3, 4 et 5 ; Somier a pag. 5 ad 7 prosequitur.
Quae Mediolanensi sedi subjeclis dederitad exstin-
guendam hKresim Joviniani ; qua^in Illynco perfici
miuidiivcrit, tum in Bonosi erroribus iterum confi-
gendis, tum in vicariatu apostolico ibidem consli-
tuendo, petantur ex Pagio, numeris 6, 7, 8 ; a So-
mier vero, lib. iv, cap. 3, pag. 15. Qu;b insuper
statuerit pro Antiocheni throni provinciis, et oricnle
universo libcrando a Flaviani schisraatc, ct inva-
sionc, contracta elcganter reperis apud Pagium
num. 12 ; apud Somicr, c;ip. 2, lusius voro portra-
ctalaapud Baronium in Annalibus,ct Florentinium
in Martyrologio Vetust. ad diem 26 Novembris, fol
1001 , ubi hujus pontificis sanctitateni etiam a boato
Hicronymo commendat;im fuisse probat laudatus
Florentinius, ct utrumquc sanctum virum mutu.n
existimalionis leBlimoni:i sibi vicissim dodissc,qu(.d
nonnulli scriptorcs non asscquebantur.Quod altinot
ad codices antiquitate pra-slanlos ubi lognnturopi-
stohe decrclales Siricii, in Monaslorio tilnli S. Cru-
cis ad Hierusalem in urbo, cod. 800. Dcniciue ea
qua3 Roma3 pcrcgit Siricius sivc ad oradic;iiid;is
ethnic;osuporstitionis reliquias, sivc ad ;issi'rrnihiiii
sedis ;ipostolica3 dignitatcin, vide apiid Soniioro;ip.
3, a pag. 18 ad 21.

Linea 5. — Exhibetur oxoniplum ox pra3stanlio-
ribus. Deniquc consecralum cpiscopi, ctc, qtwd no-

123

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

124

minaliir fcrmrntum. Fermenti nominc tum hic tura
in epistulu imiocentii prinii ad Dcccntium intelligi
.s;icfi]Siiichini l-liic-lKiristia^ sacramcntum, nuinife-
stnni cst. Kadciii dc ncccptione niomoratu cpistola
Innocontii, vide Maliillon Musaei Jtalici tomo II,
pag. 1, ad ordineni llonianuni : ubi ejiis libri Ordinis
Romani antiquitatem probat ex hac ipsa significa-
tionc Fermcnti. Quanta^ vero antiquitatis fuei-it haic
appoUatio, coUigi potest cx iis, qua3 tomo pra;ce-
donti contulimus, in Melchiade, sccuti Schelestra-
tium ile di.iciplina arcuni. Pr® omnibus tamen
aperuit nitide veram acceptioncm eucharistici sa-
cranicnti hoc in nomine Fermcnti Ven. Card.
Thomasius in Not. ad Antiquum, lib. Missarum in
cap. Evang., num. 100. Et alin acceptio vocis /isr-
mcnli, qua indicnntnr cidatji.x', seu pancs non
consecrati, licct beiiedictione donati a sacerdotibus.
Dc his videndns Maccr in Lcxico, el auctores pcr
ipsum indicati.

Linea 9. — Conslit-uit ut si (piis conversus de Ma-
nirli.ris, ctc. I)e Manichajorum subdolis artibus in
simulanda catholioareligione,ot de vigilantiaSiricii
in eorumdom fallaciis dctegcndis et reprol)andis
agitSoniior, pag. 7,tonii U. AfTectaverant illi jam
pridem hanc tatsam similitudincm in jejuniis sub
Mclchiadc : a quo pariter iirovidcnduni fuit, ut a
catholicis distingui poissent. (Vide notas nostras in
Melchiadem.)

Linoa. 10. — Nisi tantum relegalione monusterii.
S(diclostratius opportune hic observat monasticai
profossiunis incromcnta in Oceidentc spcctata sub
ponlilicatu Siricii. In Orientc vero cum mullo ante
fundari ct freiiuentari coopisscnt monasteria, uon
doslitorunt hac ipsa a>tate Siricii stronuam operam
navarc in provinciis, ubi fluctuabat plurimorum
fldes, ab hKrcticorum frauditius cximenda. Solus
Maronitarum monachorum ciotus por hanc jotatcm
a B. Marone abbate collcctus in Syri;e colle ab
ethnicorumsuperstitionibusoxpiato Apamajaminter
et Emesam prope Orontem fluvium totcolonias emi-
sit ascetarum ibi cdiicatorum,qui monastcria com-
plura subindo crigcbant per Oriontcm ; ut fides
catholica tractu temporis per eas provincias vexata
ab assoclis Macedonii, Apoilinaris, Ncstorii, Euty-
chetis, et Jacobi, aliisquo ab hiorcticis, Maronita-
rum istorum opcraincori-upta inter eos scrvarotur,
el perindc forct Calholicum dicere inter Syros, ac
Maronitam. Videndus ca do rc Pagius pag. 120,
num. 40, observ. llist. ad Vitas pontif. llom. Jure
igitur statuit Siricius, ut Manicha;orum ab errore ad
Ecclo.siam catholicani rcvocati,cautionem constanlia!
in lide catholica pcrpetuam prajstcnt inclusi inlra
monastoria,dumpa;nitcnlisvit;c disciplinam ibidem
addiscunt, ubi fidcs catholica univor.sarum virtu-
tum cxcmplis solidata, specinien cdit inslructum
omnibus pr.-eceptis ct consiliis Evangelica: sancti-
monia;.

Linea 10. — In camclerio Priscilla; via Salaria.
Unde asportatas fuispc reliquias cjusdem a Paschali
primo, et reconditas in titulo S. Praxcdis una cum
aliorum SS. pontilicum ibi recensitorum lipsanis
dic 20 Julii, mdict. x, Christi scilicet anno 817,
docct antiqua tabula marmorca propc saccllum S.
Zononis aflixa in oadem ccclesia. Ejusdem cpigra-
phem scpulcralem Baronius retulil.
CIACONII.

Linca; 6 et 7. — Manicluros guos c.rsilio dcporta-
vit, ctc. Scereta coUcgia Manicha^os habuissc in
Urbe ; sod tum Siricii pap.-p studio, lum princi-
pum legibus, exagitaios, ac undique pulsos esse
tradilur.

Linca H''. — Scjniltus est in civmcterio Pri.-icHUe
via Siilariii. Ita haiionl Indiccs ornncs. Licct apud
Bediini v Kiil. Deccmbris Siricii ponatur obitus.
PAGU.

Linea 2. — Hic con.<titulum fecil. Ipso sui ponlifi-

A catus initio, tertio Idus Februarii anni trecentesimi
octogesimi quinti celebrem illam ud llimerium Tur-
ruconenscm cpiscopum cpistolam scripsit, qua cjus
relatioiii ad Damasum missa; respondot, (ju;equc
quindccimcapitibusconstal,quibus ecclesiastica di-
sciplina restauratur, et in ea dccrcta observari vult
non tantum in provincia Rarraconensi, sed et in
Carthaginensi, B»tica, Lusitana, atque Galla-cia.
HfficprimaestDecretaliumRomanorum pontificum,
quam eruditi passim tanquam veram agaoscuut,
primaque quae in antiquis Ecclesise Latinae GoIIe-
ctionibus legitur.

Constans estet indubitata apud eruditos senten-
tia, sacramenlum baptismi primis Ecclesia SKCulis
in solis Pascha;et Pentccostos solemnitatibusadmi-
nislratum 1'uisse.Cui cunsuctudini cum liispaniad-
didissent, non solum diom Natalis Cbristi et Epipba-
niam, sed etiam aposlolorum, .Marlyrumque dics
1'estos, Siricius in dicla ad llimerium epistola, non

jj solum auctoritate sedis apostolica" Irelus, sod om-
nium etiam ccclesiarum consuetudiucm in mediuni
adducens, ea dc re commotus, iu ha:c verba scribit:
« Sequitur deiiide baptizandorum, prout unicuiquc
libitum fuerit, improbabilisetemendandaconfusio,
qu;e a nostris consacerdotibus, quod commoli dici-
mus, non ratione auctoritatis alicuius, sed sola te-
merilate pr;csumitur; ut passimac libere in Natali-
tiis Cbristi, sou Apparitionis, noc non et apostulo-
ruin, scu martyrum fcstivitatibus, innunicra*, ut
assoris, plebcs baptismi myslerium consequantur :
cum hoc sibi privilegium et apud nos, et apud om-
nes ccclesias, Domiiiicura s|)ccialitcr cum Pentc-
coste sua Pascha dcfcndat; (luibus sulis pcr annum
diebus, ad finem conllucnlibus gencialia baplisma-
tis tradi convenit sacrainenla. » II;ec in dicla; epi-
stola; secundo dccroto, de quo ct vide dicenda in
Leone. De primo autem decreto, quod est de Aria-
nis non robaptizandis vide dicta in Liberio.

n Anno trecentesimo octogesimo sexto, monse Ja-

^ nuario SiriciusRomse synodum octoginta episcopo-
rum celcbravit in ba^ilica S. Petri, cujus exstat
cpistola synodalis ad episcopos Africanos data Ho-
mse in conciUo episcoporum octoijinta, stib dic viii
Wi(;s Januurii, post consulatum Arcadii Auijusti, et
Buutonis virorum clari.<!simorum consuluin. Novem
capilulis Siricius papa in hac synodo constitulis, cc-
clesiasticam disciplinam in Africa collapsam resti-
tueroconatuscst. De Novatianis ac .Monlensibuspri-
mocautum.ut veniei>tos ad Ecclesiampermanusim-
positioncm conciliarontur. Per Monlenscs intclligit
Donalislas, qui ita dicti sunt,quod Rum;e primuni
ccclosiam suam in moiite habuerint. De hoc dccrelo
videdicla in Liberio. Monuit piveterca, no sacerdo-
tos atque diaconi conjugali, cum ordinali essent,
cum uxoribns pormancrenl.Cujus dccreti uicminit
Innocentius papa in epistola ad Exuperium episco-
pum Tolosannum.Auclor Critica; Baronii anno 418,
num. 00, ail in concilio Carthaginensi quinlo anno

D 398 celebrato, cum dc iuconlincntia clericoruin re-
ferretur, placuissc Palribus, opiscopos, pi-esbylcros
el diaconos ab uxoribus abstinere .secundum priora
stiitula, \desl juxta dellnitiorem concilioruni anle-
cecientium. Verum cum magiia cssel rlericorum
Afrorum incontincntia, dua; Siricii epistuKT.ox «lui-
bus altcra ad nos non pcrvenit, in cuncilio Zellcnsi
anno 'ilS coacto, relccti; sunt, ct juxta carum pra;-
scriplum, docreta iterum aliquot disciplina- capila,
quorum summam retulit Kcrrandus in Broviationc
Canonum Ecclcsia* Roman.T, cap (VJ De canonc U,
in quo Siricius horlalur presliyteros ad conlinen-
tiam, legendi Marca, lib. i de (loncordia, cap. «, ct
Schelestratius in Dissert. 3 de Ecclcsia Africana,
cap. 12.

Ilas duas ad Ilimorium Tarraconcnscni, cl ad
episcopos Africanos opistulas.Papebrochiusincona-
tu Chionico-Ilistorico ad l^atalogum veterum pon-
tilicum adultcrinas suspicatur.sed de carum smcc-

12S

HISTOrjA DE VITIS IIOM. PONT. — S. SIIUGIDS.

126

ritate dubitandi locum non esse ostcndit Critica; Ba-
ronianrc Auctor tomo primo, qui, et tomo secundo
postcrioris episLolai sincentatem ex Schelstratio et
Natali Alexandro astruit contraQuesnellum, cjui iu
dissertatione 15 ad Opera S. Leonis Magni, tam
eam epistolam, quam concilium Zellense, in quo re-
citata fuit, supposititia perperam credit.

Linea 3. — Et disvcrsit per nniversum mundum.
Pugnavit certe Siricius contraManichceos et Priscil-
lianistas in pluribus cum eis scntiontes; cumque
omnes radicitus, Romse prajsertim, evellere nou
posset, logem a Theodosio Magno impetravit, ut se-
cularibus pojuis tollerentur, quod otiam conjectatur
Baronius anno 380, num.64. Pugnavit etiam contra
Flavianum .\ntiochena2 sedis minus lcgitimum occu-
patorem, et svnodo inobedientem, iterato datis ad
imperatorem litteris,et Capuana ob id synodo indi-
cta, eodem Baronio ibidem num. CS tcste. Denique
Jovinianum Christianorum Epicurum damnavit, si-
cuti et Bonosum Sardicensem episcopum, ut mox
dictum est. Plura suppeditabit Florentinius citatus
adversus omnia Siricio objecta.

Postquam Siricius pro fide et pro eradicandisgen-
tilitatis reliquis, a Theodosio Magno lege impctrata,
ut idolorum fana Romaj destruerentur,quod co se-
dentc lactum esse Prosper in Chronico et .\ugustinus
testanfur plurimum desudasset, ad Deum transiit
dio 2G Novembris.

Linea -4. — Contra omnes hxrcses. Anno trccculo-
simo octogesimo secundo .lovinianus monachus e
monasterio Mediolanensi, in qiin sub catholico no-
minp,et habiUi monasticoaliquandiu deliluit, cgrcs
sus, quam solute et impure vixerit, Hieronymus
egregie describit lib. i contra Jovinianus, cap. 2,
addonshunchferesiarchamsensissevirgines^viduas,
et maritatas ejusdem ossc meriti; renatos plena fidc
in baptismo, a diabolo non posse subverti : nuUum
esse abstinentiK ciborum meritum : omnium, qui
baptismum servaverint, esse unam in regno ccclo-
rum remunerationom. Omnia peccata pariaesse di-
cebat Jovinianus ex S. .\uLj;ustino lib. de risBresibus,
ex quo et habcmus.ciim oo inipietatis adactum essc,
ut negurctsanctissimam Di'i[)aram Mariam in partu
Virginem fuisse, sed reliquarum more feminarum
corruptam. Cum autem illos errores Rom;B spargc-
ret, nonnullas sanctimoniales, quarum de pudicitia
suspicio nuUa pra^cesserat, in nuptias dejecit. Pam-
machius senator, S. Paul» gener, eum ad Sirioium
pontificom detulit, ut constat ex epistola 50 S. Hie-
ronymi ad eumdom Pammachium fidei catholicffi ar-
dentissimum propugnatorem data.Quarc Jovinianus
a Siricio damnatus est et extra Eoclesiam ejectas in
synodo Romana, ut constat ex epistola secunda Si-
riciiadEcolesiamMe liolanensemdata.et transmissa
per legatos Crescentem,Leopardum,et.\le:candrum,
qui ejusdem h.-creseos, ac hrereticorum damnatio-
nem, in concilio Mediolani cclebrando,procurarcnt.
Siricii epistola et legatis honoriflce exceptis, S. Am-
brosius Mediolani concilium congregavit, in quo se-
cundum Siricii judicium, Jovinianus ejusque seota-
tores damnati sun I, ut constat ex synodicaillius con-
cilii epistola, qua; inter S. Ambrosii epistolas lcgi-
tur. Sed an Jovinianus in concilio Mcdiolanensi anno
390 coacto,vel in alio damnatus fuerit, inccrtum.

Bonosus Sardicensis episcopus Christum purum
hominem asserens,duosnue in Salvutore filios agno-
sccns, ajlernum unum, altorum temporalom : asso-
rens pra^tcroa Deiparam Virgincm, a partu Christi,
alios suscopisse liberos, ab Anvsio Thessalonicensi
et cffiteris Illyrici opiscopis, quibus fucrat asynodo
Capuana, circa annum 389 celebrata, causiE "illius
cognitio domandata, danmus est. Ejus orrorcm
damnavit oliam Sirioiiis poMtifex,ut conslat ex ojus
cpistola ad .Vnysium cl o.iHoros cpiscopos por illiri-
cum coustitutos. Marius tamon Mercalor in Disscr-
tationo ad 12 analhcmatismos Noslorii, illum haM-c-
siarcham a Damaso pra;damnatum scribit; quod ita

A inlclligendum censet Garncrius in Notis ad illam
dissertationem,qnod damnatusfuoritBonosus aDa-
muso, sub nomine tum Marcelli, tum Photini, quo-
rum hasresim renovavit: illi enim in synodo Romana,
ex qua professio fidei ad Paulinum Antiochenum
missa est, proscripti sunt; de qua synodo Romana
anno 378 eelebrata in DamRso egimus. Sed licet id
verum sit, quia tamen hajresis Photini in tribus
conoiliis sub Julio, nempe Mediolanensi, Romano, ct
Sirmiensi.jam antc Llamasumdamnata fuerat,si'ad
hErosimPhotini Marius Mercatorrespeotum habuis-
set, non a Damaso, sed a Julio Bonosum pra?damna-
tum dixisset; unde ad solam Marcelli hasresim re-
spexit Mercator, revera enim hKresis Marcelli, et
consequentcr Bonosi qui oam rcnovavit,damnata est
in illo Concilio Romano sub Damaso his verbis apud
Theodoretum lib. v, cap. 11 : Anathematizamus eos,
qui duos filios asserunt, unum ante s^vcula, et allerum
post ussumptionem carnis e.v Virrjine. Photiniani ni-

n hilominus dicti sunt postea Bonosiaci, ut liquet ex
Audontio episcopo Hispano,qui, ut refcrt Gennadius,
lib. de Scriptor. ecclesiast., cap. 14 : « Scripsit ad-
vorsus Manich«os et Sabellianos, et Arianos, ma-
xime quoque speciali intentione contra Photinianos,
qui nunc vocantur Bonosiaci, » etc.

Linea 4. — Vt nullus preshyter miss:s, etc. In Libro
Pontificali dc Siricio ha;c leguntur :« Hic constituit
ut nullus presbyter missas celebraret pcr omnem
hobdomadam, nisi consocratum episcopi loci desi-
gnati susciperet declaratum, quod uominatur fer-
mcntum. » Uccretura a Mclchiadc papa editum ex
eodem Libro Pontificali, in eo pontifice retulimus,
in quo etiain de fermento agitur, qu» Baronius
anno313, numcro 49ct seqq.,de Eulogiis, scu pane
benedicto intolligenda ccnsuit nomine fermenti. Sed
nunc inter eruditos convcnit, tani in illis duobus
decretis, quam in alio, de quo in Inuocontio primo
loquemur, agi de primitivo! Eoclesi.-e consuetudine,

p qua episcopus ad urbis presb\'teros, qui sacrificio

^ diebus Dominicis adcsse non potorant, sacramenta
mittobat, ut observuvit Schelstratius in Opere de
disciplina .\rcani, cap. 7, art. 5. Vide dicta in Mel-
chiaclo, ct diocnda in Innocentio, ubi Mclchiadis et
Siricii decrcta fusius oxplicantur.

Linca 9. — Vt si quis conversus de Manichxis, etc.
Idcm libri Pontilicalis auctor aliud decretum a Siri-
cio cditum scribrt hoe modo :« Ilic constituit, ut si
quis conversus dc Manicha;is rodiret ad Ecclesiam,
nullatenus communicaretur, nisi tantum relegatione
monasterii diebus vitos suae teneretur obnoxius, ut
jejuniis et orationibus maceratus, et probatus sub
omni examinatione, usquoad ultimum diem trans-
itus sui, et obhumanitatom EocIosi,-e Maticum eis
largiretur. » .\d qu;c vcrba Scholstratius in partc I
Antiquitatis Illustrata;, pag..463, ait : " Cum Mani-
ch;Eorum hwrcsis non modo pnevissima, sed etiam
obsccna fuerit, nullam leviorem ptcnam illis Siricius
imponendam censuit, quam perpetua; pcenitentias in

D mnnasterio poragendi-E : unde duo quajdam conse-
quuntur, et monasteria antc Siricium fuisse, et gra-
vioribusdelictis po^nitentiam perpetuam impositam
fuissc; cum hoc tamen modcraminc, quod in ultimo
constitutis viaticum concederctur. »

Linea 16. — Qui etiam scpullus cst, ctc. De ejus
sanotitate Baronius dubius, eumin llomano Marly-
rologio non roposuit,ad quod motuscst tum proptor
rationosjamdictas,tum quod non probarotSu'icm;a
cxomplo Damasi in conscribcndis opistolis lliorony-
mi opera usum non fuisse, neque hunc, ul pareral,
fovissc. Certe ncguri non potest Hieronymum a Si-
ricio, initio ponlificatus, non magni factum; quod
plurcs romani clerici, invidia et odio in sanctum do-
ctore;'.! flagrantos, porsoonlioncm in oum movorint,
acgrave ali(|uod crimon sancto viro imposuorint, id
cnim cx illius opislolis coliigiluriCt monot Baronias
anno 3S5, num. iS. Nec difficile crat, magis magisquc
in cum illos irasci, qui palam cos rcdargucbat, dum

127

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

128

Roma3 essct, pt inopistolisafl amicns poslilisiccssimi A. "1'nl- '''g''^, forc Ecclesiae univcrs.T : Quiil ah uni-

datis, volicnienterexiipitaljat.dum Pharisxorum se
niUum vocabat, et a|ici-lis vcrljjs inscili», alqiie pra-
voruni morum arguebal. Ouare Siricius criniinosis
relalionihus adversus llicronymimi forsitan circum-
ventus, ad scdandos tumultus illum llomaj non re-
tinuit, sed sanctorum locoriim cl studiorum ar-
dore innammatuin permisit Jerosolj'niam regredi.
Accessit, quod sanctus doclor in Jovinianum vehe-
inenter calamum stringcns,ita virginitalem extulis-
se visusest, ut matrimoniuin quodammodo damnare
crederetur.Quod licet ab ejus mcnte prorsus abhor-
rerct, illa tamen conanunis tunc Roma; Cama fuit.
Unde Pammachius Uom;i' pariter eoactus est exem-
plariaOpusculorum adversus Jovinianum subtrahe-
re quod S. llieronymus, epislola 5v5, ad ipsum Pam-
rnachium, prudenter et amanler 1'actum laudavit.

Siricium etiam in sanctum Paulinum episcopum
Noianum minus requi animi fuissededucit liaronius.

versis pDslhm' erclcsiis scijuendum sit, ijuiA vitandum,
fjcncrnli jironunlinlionc deceniimus, ctc. iJeclarat ri-
gide piinitum iri ab apostolica sede illos inetropoli-
tas,qui legibus hujusmodi non puruerint: etostendit
ccclcsiasomnes, utpote membra illius corporis cujus
Romana capul est, tcneri ejusdem capitis leges no-
scere ct eisdem obtemperare. Scitun posthac orii-
nium provinciarum summi antistites, quod si ultia
quemquam contra canones, et interdicta noslra nro-
voxerint, congruam ab apostolica sede promenuaiii

esse spntentiam De quibus ad Romanam Ecclc-

siam, utpnte ad caput tui corporis retulisli inci-

tainus, ut h;EC,qua; ad tua consulta rescripsimus, in
omnium episcoporum nostrorum perfcrn facias no-
tionem : non solum eorum, qui in lua sunt dioccesi
constituti; sed etiam ad univcrsos Garlhaginenses,
ac Ba;ticos, Lusitanos, ntque Gallicos, vcl eos qui in
vioinis tibi collimittanl hinc inde provinciis... Quan-

excjusdem sancti ciiistnla prima,nuncordinc quinta i> quam slatuta sedis apostolics nuili sacerdolum Do

ad Sulpitium Severuui, in qua dolens, dum IlomaB
fuit, zelotyporum incendia clericorum, addit:» Sed
plenius indicare potucruntcnnservi nnstri pucri tui,
quantum unbis gratiw Dnminica; detrimentum faciat
Urbici pap;e superba discretio. » Ex his, inquam,
Siricium Paulinn infensum deducit Baronius, vcl
quod illum inter suos clcricos compularc nolucrit,
vel aversatus fuerit, quia rcpcnto ex laico Paulinus
vir consularig et scnatorius in llispania, ijresbyter,
qiiamvis coactus, cvaserit. Sed facile pntuit cx eo-
dem penu clcricorum et curia; Romana; P;iulinus
crimiuari apud Siricium, et invidiam in eum con-
flare,ut inIliernnymum,quodjam monachus.contra
laxioris vit;E clcricos dcclamarcl. Sed vere ctiam
fatendum csl Paulinum ex humana ratione optimum
semper non fuise lumiinum,ct eorumdem niorum
a:stimatorem, dum Siricium superba; discretionis
insimulat.quem Hieronymus nimiL-e simplicitatis et

mini ignorarc sit libcrum; utilius tamen, si ea per
unanimitatis tu;c sollicitudinem in universorum fr;i-
trum nnstrorum notitiam perferantur : quateniis et
qua; a nobis non inconsulte, sed provide sub nimia
cautola et deliberatione sunt s;ilubriter conslitula,
intomerata pormaneant, et omr.ibus imposterum
cxcusationibusaditus.qui jam nuUi apud nos patcre
poterit, obstruatur, elc.

Epistola Siricii ad omnes orlhodos, respicit dis-
ciplinam sanctarum ordinati(jnum, quam hic pon-
tifex juhct ab omnibus ecclesiis observari. Et ipso
quidem in exordio declarat, omniuin ecclesiarum
curam sibi essc demanilatam, etc.

Sub Siricii pontificatu celebratum fuit tertium
concilium Carthaginense cujus canon 20 dccernit :
(I Ut prima; sedis episcopus non appelletur princeps
sacerdotum,aut summus sacerdos,aut aliquid cjus-
modi,sed tantum prima;sodisepiscopus.i>Decrctuin

innala; bomtatis quodammodo coarguit; et quan- p hoc nationalis concilii rcferri non potuit ad episc^

quam sanctitale mnrum Paulinus pnlleret, minus ^ pum Romanum,uti ""' '' .--i-. -

aeris ingenii rcputari potost, dum de unoquoque bo-

num pr;esumens, quemadmodum ct Siricius, etiam

Rulinuin Aquileiensom, ex Pala;stina cuni pace et

aniplcxibus Hieronymi discedentem, magni fecerit;

Vigilantium,in loii^o llisp;iniaruin itinere,non agno-

sci'ns,l;uidavcril; el Mcl:ini;iin Origenistarum erro-

rum antcsignanam, sanetam dixcrit, et pluribus

lauilibuscumulaverit,ut animadvertitBaroniusanno

397, num. 3. Gum ergo haec sanetilati Paulini non

obfuerint, ex eodem capito, qu.Ts Daronius notavit,

Siricii sanctitati non detrahunt. Scd de Siricii san-

clitate plura Florentinis laudatus; quibus addo

mirum vidcri non dcbere, quod Siricius fidem adhi-

buerit iis qu.-e contra S. Paulinum et S. Ilierony-

mum a clericis Romanis dicebantur, vel c contra;

cum S. Bernardus Clara;v;illensis abbas, cujus tanta

fuit existimatio apud reges et summos pontifices,

iiinocenter adh;eserit factioni cnntra S. NVillelmum

novatores aliqui contendunt ; scd
tantummodo rcspicere potuit episcopos.\frica?, (jui
jurisdictione sua complectebantur aliquot provin-
cias illam portionem eCformantes patriarchatus Oc-
cident;dis, qua; suberat primati Carthagincnsi. Id
evidenter ostcnditur cx canone ZCi ejusdem concilii,
ubi ctiam inetropolitanus rcspectu suffraganeoruni
provinei.T; su;e dicitur episcopus prim.v sodis. £/(i-
scopi trans marc non pro/iciscanlur, nisi consullo pri-
nicC scdis episcopo sux cujusque provincia-, ctc, ct
cap. 2, pag. 11.

Gonstabiiitahiscecurisdisciplina animum adjecit
Siricius ad toUendum schisma.quod tandiu vexabat
Ecclcsiam Antiochenam.Sub pr.rcedenti pontificatu
retulimus originem illius schismalis, cum advcrsus
pactaconvenlainter Paulinura ct Meletium.quorum
utcrque regebat porlionem gregis a qua paslor agno-
scebatur, ita ut uno ex iis decedenle, is qui superes-

„^^...„ .„ sat inlegram assuraeret auctoritatem, ass.-cla' Melc-

clcctum et consecratum i'|)iscopiim Ebnracensem, D tii post ejus mortem Flavianum substituerunf. Sc-

des Romana,qua; hanc electionem damnaverat, ra-
tam habuerateloctioncmEvagrii,qui Paulinosurces-
sor cleclus fuorat. Siricius primo ca de re scripsit ad
imperatorem Theodosium. inox ctiam pr.Tsentem
allocutus(vcneratquippc RoinamThcodo>ius trium-
phi causa ob victoriam dc Ma.\inio lyranno partam)
ita peroravil contra Flavianum, ul impcrator in
Orienlem cum rcdisscl Flaviano pra;ccpcrit Romam
sc confcrre, cl judicium causa; su.t exspeclarc in
concilio Capuano : quod dcclinaverit Flavianus, elr.
Sanclus.\mbrosiusscriplor<Tqualis,ctquipluriniuin
laboravit in hujusmodi causa judicanda.in Epist. ".',
iibrii, data ad Theophilum .Vlexandrinum, quem
cum .Egyptiisepiscopisjudiecm subleceral synodiis
Capuana", exponit artes sublerfiigii a l-iavi,ino adhi-
bitas." Uabeatquod metuat Flavianus : ideo rcfugil
cxainen, clc. Sano rcfcrenduin arbilramur ad san-
ctum fralrcm noslrum, Romana* saccrdotem Ecclc-

qui-in epislola 23'i Idoluin Eboracensc, et epistola
3:'0 pc.slcm comminirm appelhit, quia magni ac piis-
siiiii viri falsis rel;itioiiibus (|uaniloque decipiuntur.
Seil sicut criiuiiiationcs adversus Willelmum Ebo-
racensem cxcogitat.T, non obstitere,quonimus llo-
nnrius III cum Sanctorum (^atalogo ascriberet, ita
dicendum, scripta a sancto Paulino in Siricium ejus
sanotitati nequidquam obfuissc. Gum Siricio fincm
Chronici Euscbiani supplemento imponit D. Hicro-
nymus.

SOMIER.

Linoa2. — llic consliluluni fccil dc omni Ecclesia.
Somier, llist. dogmatico ecclesiast. cap. 1, n. 8, in
fine. Postqiiani coniiiiestus est do negligentia melro-
])iililanorum circa onlinaliones, proliibel di.icona-
tum ct presbytcratum bigamiscoiiferri : ac deciarat,
dccreta sua in his qu.x- ;igenda aut evitanda decer-

129

HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. ROM.

S. ANASTASIUS.

130

siae. quoniam prn?3umimus ea te judicaturura.qufc \
ctiam illi displicere nequeant. Ita enim utile erit
consultum ?ententi.'e,ul cuni id gestum esse cogno-
verimus,quod EccIesiaRomanahauddubiecompro-
baveriljlajti fructum hujusmodi oxaminis adipisca-
mur. >i

Ex hac Ambrosii epistola complura addiscimus.l.
Flavianum studuisse.ne causa assecuta^ a se.Antio-
chenae sedis discuteretur, cui plurimum diflidebat.
2. Concilium Capuanum hoc judicium remisisse ad
Theophilum .\lexandrinum,et ad episcopos ejusdem
pitriarchatus. Hic vero oportet animadvertere, hoc
minime licri potuisse,nisi cedeute sancta; sedis au-
ctoritate, idcirco communicata concilio Capuano ;
cum potestas delegandi sit actus jurisdictionis,qui
exerceri non potcst nisi a supcriore. 3. Flavianum
contendisse judicium cludere adhibita sreculari po-
testate. 4. Hanc fuisse menfem Capuan<E synodi
Patrum, ut salva patium communione lis iila diri-
mctur. 5. Oportuisse ut sedes apostolica id appro- t>
baret quod a judicibus probatum fuisset, ut cxse-
cutioni mandarelur sententia.

Linea 4. — Contra omncs hcCreses. Somier ibi
pa,:;. 18. Certissimum est sanctum pontificem Siri-
tium Roma; damnasse hteresim Joviniani.et curnssc
ut Mediolani quoque, ubi exorta fucrat, proscribe-
retur. Sectarii monasticam vitam ibi professi Ro-
mam se contulerunt, ut scripta sua erroribus cjus-
modi inspersa in urbe disseminarent. Conlinenliam
enim prxvertcntcs hldsphcmias sttas conscriptione te-
mcraria puhlice prodiderunt (uti epistola Siricio
ascripta ad PP. Eccl. Mediol. memorat}, docentcs
virginitatis professioncm non prsstare conjugio ;
Deiparam virginem quidem ante partem,sed a partu
virginem non perseverasse : et jejuniorum praxim
damnabant.Delati tamen sunt hujusmodi blasphe-
miarum et errorum auctores ad Siricium papam,
cui et scripta sectariorum obtulerunt fideles ipsi
gonere optimi, religione prsclari, qui defercbant. p
Siriciuscoacto Romani cleri concilio solemni sente- ^
tia damnavit Jovinianum cjusque sectatores,utpole
docentes dogma conlrarium doctrin.T sedis apostoli-
ca;,qua3 eadcm est ac legis Christiana; : uc dccUiravit
diviiia sentcntia ct noslro jwlicio in pcrpetuum dam-

nali e.Tlrti Ecclesiam rcmanerent. Obscrvatione di-
gnum prorsus est, quod Romanus pontifex ita de
sua decisione loquitur, uti Hierosolymitanum con-
ciliuQi sub apostoliscongregatumdepropriis decre
tis enuntiabat : Visum est Spiritui sancto et nobis.
Bivina sententia et noslro judicio. Pontifex ad Eccle-
siam Mediolancnsem transmisit judicii sui legem,
ut eamdem susciperet et custodiret.

Hoc illa obsequenter prwstitit, indicto statim
concilio. Xam Patres qui ad illud convenerant in
synodica epistola ad pontificem Romanum data af-
lirniant,jam ejusdem sententiam sccutos damnasse
paritcr sectarios iUos cum suis crroribus. In eadem
epistola testantur se agnocere in Siricio pastorem
universalem totius Ecclesia;, « qui lidcliter com-
missam sibi januam et pia sollicitudine Christi
ovite custodiat: dignus quem oves Doniini audiant,
ct scquantur... Credatur symbolo apostolorum,
quem Ecclesia Romana intcmeratum semper cus-
todit... Sed qui plura apud magistrum atque doc-
tore:r.... Itaque Jovinianum, Auxontium, etc.,quo3
Sanctitas tua damnavit, scias apud nos quoque
secundum judicium tuum esse damnatos. »

Maximus, qui sedente ad clavum Ecclesia? Siri-
cio, Imperium Gratiano eripuerat, respondens lit-
teris ejusdem papffi,quibusei demandabat Ecelesite
catholic;e defensionem, et fidei ejusdem professio-
nem ab illo exigebat,eumdcm appellat Patrem cha-
rissimum, et virum apostolicum, plane responden-
tem nomini sacerdotis et dignitati urbis spledidis-
simse. Fidci vcro catlioliex, de qaa elementiam nos-
trum consulcre voluisti, me confiteor cunnn Iiabere
mnjorcm, Pater charissime, etc. In alia voro cpisto-
la, quam ipse Maximus antea dcderat ad Valenti-
nianum Auyustum, hunc removet ab adhffirendo
perversis novatorum consiliis in praejudicium ca-
tholicaj fidei,constabilita;et confirmatffi ex pluribus
sajculis in Italia, Africa, Galiis, Hispaniis,et Romae
pra;sertim quae orbis princcps etfccta est non mi-
nus titulo vera; religionis quam causa imperii.
<' Italia omnis atque Africa hoc sacramento cre-
dunt, hac fide gloriantur Gallia, .\quitania, omnis
Hispania,Roma ipsa venerabilis, cujus etiam in hac
parte principatus est. »

XIII. SANCTUS ANASIASIUS.

ANNO CIIHISTl 308, AnC.\DII F.T IIONOIUI -4.

5« Anastasius, nalione /lomanus, ex pat)'e Maximo, sedit [a) annos duos, dies viginti qua-
luor. Hic conslituil ut quotiescumque Evancjdia sancl.i rccitantur [b], saccrdotes non sederent,
sed curvi slarent. Hic fecit conslitulum de Ecclesia. Ilic fecil basilicam, qua; dicilur Cres-
centiana in regione secundo, in via (c) Mamertinia, in urbc Roma. El hoc conslituil nulla
5 ratione transmarinum hominem in clericatus honorem suscipi, nisi quinque episcoporum
designaret chirographum propter Manichteos. Hic /ecit ordinationes duas per mensem De-
cembris, presbyteros novem {d), diaconos quinque, e/jiscu/jos /ler diversa loca undecim {c). Qui
vero sepultus est in caemeterio suo ad frsum pilcntum v Katcndas Maii, ct cessavit episco/jatus
dies 21 .

NOTUL.E MAnGINALKS lAlinOTTI.

{(() B, ann 4, m. i. d. 13, a Coss Ilnnor IV cl Euliich ud Uontn- ct .\rcdd. V. {h) Viilc Daron ad an. Dom
401, putj 1.50. ((■) C. Mainurtina. ' Mamurrina. {d) C. 13. octu. {e) C. R. deccm.

131

ANASTASIS BIBLIOTHECARII

: VARLE LECTIOXES.

132

Aptid FohroUum cx coil. Freh.
Num. 56, lin 2, A d. 27. B, ZG.lin 2 cl .3.B, roi-i-
tiiinntur. lin 5. AB, via Mamorlina. lin 7. A, chi-
rographa. lin ead AB, quia eodeoi tcmpore Mani-
chaii inventi sunt in urbe Roma. Un 8. B, presby-
teros 19.

Ex cod. Reg. Mab. ct Tlman.
Lin 1, sed ann. 3, m. 2, d. 10.(;V. ann 3, d. 10).
lin 2, ui quotienscumque /in.5,via Nannulina in ii.
R. Hic constituit n. r. lin 0. in cl. honores. (.V, ut
cd.) nisi q. epis designarent chirographa. lin 7,hic
fccit ord. 2 in urbe Roma. lin 9, loca 10 (M, 5),qui
ctiam sepultus fgt in cimit.

E.r c.od. Thuano allero.
Lin l, sed ann 3, d 10. lin 5, Mamortina ib. ut

NOT.E Y

\ nuUa r. lin G, nisi qui. E. d. cyrographa, qui et
codem temporc Manicha;i invenli sunt in urbe R.
Hic lecit ord in urbe R. lin 9, qui eliam sep. cst
in c.

Apud Ilolslen. el Schcleslrat.

Lin i, Cass Ann 3, d. 27. lin 5. Florent duo : Et
hoc constituit, ut nullum clericum transmarium,
nisi sui episcopi designarct chirographum,quis sus-
ciperet. Quia eodem tem^iore NIanicha;i inventi
suntin urbe Roma. Hic fecit ordin.etc.Lin. S,Flor.
XI\.

Apiut Peniam, ex cod. Cavensi.

Lin o, in via Mamcrtini. lin 9, in cymilerio suo
ad Ursum pileatum v Kal Mag.
ARIORUM.

ALTASERRA. B

Linc«i 2. — llic consliluit ut (jiioliesrunque sancta
Eranjciia recilantur, sacerdotcs mm sederent, sed
ccrnui slarent. Anaslasii decrctum est, ut,cum legi-
tur Evangelium, clcrici slarent. Cum logitur Evan-
goIiiim.slamuSjUt illo habitu corporis ad iter com-
posito signillccmus,nos csse paralos ad sequendum
Deum cjusque fidem Evangelio testatam. Ilunc mo-
rcm rui.sse Orieiilalis Ecclesia; tcstis est Jo. Chri-
sost. de divers. ulriusque Tcst. loc. ferm. d Circo.
In Orientali Ecclesia, eum Evangclium legerctur,
ccrci acccndcbantur. Hieronym. ad Vigilantium :
i< Per tolas Oriontis EccIcsias,quando Icgendumcst
Evangelium, acconduntur luminaria jani sole ruli-
lante, nou ulique ad fugandas tenebras. sed ad si-
gnum kntitia^ dcnionstrandum.»Idem servatum Ro-
mae.Anastas, in Lconc III. « Fccit juccrnas fusiles
duas cx argento purissimo,et hoc constitiiit,ut Do-
minicnrum dies vel in sanctis solemnilatibus hinc
indo juxta lectorium consisterent, et ad legendum p
saoras lectionos luminis splendorc refulgcrent. »

Linca C. — El Iwe con^liluit nulla r.Aionc trans-
marinum hominem in Clcricalus honorcm suscipit,nisi
quinque cpiscoporum desiijnarcl chirographum,propter
Maniclucos. Ab .\nastasio propler Manichajos qui
maxime valcbantin Afriea,slatutum nc clcrici ordi-
narentur sinc chirographis, id est littcris commen-
datitiis quinque opiscoporum. can.rr(i;i.sHi(ir(Hos,98
dist., quod repetitum est a Grcgorio I ct Aiexan-
dro III, can. Afros, cad. dist. cap. 1 de Cleric.pere-
grin. non ordiaand.

Linca 9. — Scpullus csl in cainietcrio suo ad Ursuni
Pilcalruin. Id nomon fuit vico in quo fuit cmmetc-
rium Anastasii.sumptum fortc ab lirso Pileato. qui
crat pro insigni.Tabcrna; cirea forum signis distin-
cta: crant. Quintil. 6. Inst., cap. 3. Digito dcnums-
travit imaginem Calli in scuto Mariano Cimbrico pic-
tam. Taberna; autem erant circa forma, ac scutum
illud signi gratia positum. In scuto Mariano fuisse
imaginom Galli cxorentis linguam, addit Plin. lib. D
x.xxv, cap. 'i. Talcm, inquit, oslcmlens in tubula
pictum inficctissime Gallum e.rerentem linguam. Ludi
causa signa poncbantur, quK risuni movcrcnt, ut
nihil mirum sit hoc loco.Ursum Pileatum quasi ser-
vum mannmissum signi causa visiim esse.lnnocen-
tium 1 in eodom cocmetcrio ad Ursum Pileatum se-
pultum refert Anaslas.in ejus Vita in fine.Ejusdcm
cccmctcrii ad Ursum Pilealum mcminit.Vnastas. in
Nicolao I : Nec non ct cimitcrium cadcm via ad Vrsum
Pilculum rcsliiuravil.Wcvs Ursi Pilcati fuit in rcpione
c|uinta Urbis seu Esquilina.Scxt.Rof.de Rogionib.
Lrb. Similitcr in rogione quarta Urbis fecit locus
dictus ad albas Gallinas, cujus mcminit Sextus Ru-
fus in libcllo dc rcp. Urb. Et Grc"or., lib. u cpist.
17 : Domum posilum in hac Vrlc rcyionc quarla
ju.rta Iflcum qut appcllalur Gallinus nlbas. Forlc a
Gallinis albis qua; crant hoc loco insigiiis vicc.Vil-

la Ca;sarum qua; crat ad Tyberim juxta nonum lapi-
dcm via Flaminia, dicta est ad Gallinas, quod ibi
servaretur proles gallin;e albaj, quam pra;lervo-
lans aquila cx alto abjecit in gremium Liviae
Drusilla; sedcntis sub dio, dc qua Plin., lib. sv,
cap. 30.

BENCINI.

Linea 3. — Hic constitutum fecit dc Ecclesiu. Ori-
genianum do^ma per quosdam inveclum disper-
sumquc malitia arlibus censcndum constitulionis
Anastasiana; a Libro Pontificali laudata; argumen-
tum.Occasioncm dederatTheophiliiepiscopi.Mexan-
drini epistola denuntiativa crrorum Origenianorum,
et artis quorumdam monachorum qui fraudulenter
pcr domos soseintroduceutesvenenumpropinabant.
Adconstilutionisdicta;mcmorianispectantdua;epis-
tol.T; Anastasii pontilicis.quarum mcntio occurrit a-
j)ud ecclcsiasticosscriptoios,ctdchisS. Hieronymus
inapologiis adversus Rufinum,qui intcr antcslgna-
nos Origenistarumnumeratur.prolLxc agit..\dvcrsus
Rufinuin epistolam comminatoriam, et perempto-
riam edidisse pontificem ita Hieronymus seribit.
Et liinlum Homana' Urbis judicium fugis, ut magis
ohsidionem barharicam, quam pacaUe Urbis velis scn-
tenliam sustincrc. Tergivcrsationes Rufinianas dein-
de pandit, uljudicium cluderet Rufinus, el inter
has una eral, quod Hieropymus cpistolam pontili-
ciam confinxerit^quaoceasione alterius .^naslasiana;
epistola; memonam refricat.qua pontifex Orientali-
bus scribens, errores Origcnis inscctabatur.lta Hio-
ronymus loco cit. << Esto pr;oloiiti anni cgo episto-
lam finxerim : rccentia ad Orionlcm scnpla quis
misit; quibus papa .\naslasius tantis se ornal flori-
bus,ut,cum ca lcgoris, magis tcvclle dcfondore in-
cipias, quain nos acousarc." Dirigitur itaquc scri-
ptum ponlificium ad Oiiontalcs, m qua plaga mo-
nachorum arto virus dissominatum cral. Uc <iuo
judicio Justinianusimperalor scribon:- Menna; Con-
stantinopolitano l'.a;C habot." .\udiamus ct sanctum
Theophilum cpiscopum .\le.xandri<T ex scrmono ad
quosdam monachos scriplo, qui Origeni asscnlircn-
lur; sic cnim dicit : Quare anathematizamus Origc-
ncm, ca;lcrosquc ha-relicos, e.xemplo noslrn, el
Anastasii sancta' Roman.-D Ecclosi^T; cpiscopi.qui cx
vetcribus ccrtaminibus clarus, nobilissimi populi
dux creatus cst, quem et univcrsa bcatorum Occi-
dcntis e^jiscoporum scquitur synodus.qua; accepit,
el probavil .\Icxandrina; Ecclesia; sentouliam ad
impium latani. " Eamdcm laudat S. Hieronymus ct
constiluli cclehrilatcm sic comnicndal, Pammnchio
scriljens : « Pr.Tdicationem cathcdrae Marci evange-
lisla;,rathodra Petri apostoli sua pra;dicationc con-
firmel.Quanqnam cololiri sormonc vulgalum sit bea-
lum quoquc .\nastasium codcm forvore.quia eoilom
spiritu cst.latilanlcs in foveis suis ha;reticos perse-
cuturum : ejusquo liltcra; docoant, damnalum in

133

lIISTOniA DE VITIS ROM. PONT. — S. ANASTASIUS.

13'.

Occidcntc, quod in Oricnte damnatum est : cui ^
multos prccamur annos, ut hoerescos rediviva plan-
aria per illius studiura longo tpmporc arclucla mo-
tfiantur. » Et Demetriiidi pdriter sic. Pene prceterii,
cjuod vcl prxciimum est. <i Dum esses parvula et san-
cti-G et beati-E memoriaj Anastasius episcopus Roma-
nam regeret, Ecclesiam.de Orientis partibus hrere-
ticorum saeva tempcstas simplicitatem lidei, qupp.
apostoli voce laudata est, polluere, et labelactare
coacta est. Sed vir ditissimas paupertatis, et aposto-
licae soUicitudinis, statim noxiuni peiculit caput, et
sibilantia hydraj ora compescuit. I']t ipiia vereor,
imo rumore cognovi, in quibusdara adhuc viverc, et
pullulare venenta plantaria; illud te pio charitatis
alfectu prajmonendam puto, ut sancti Innoccntii,
qui apostolicaB cathedra;, et supradicti viri successor
et filius est, teneas iidem.» Porro has Anastasianas
constitutiones per orbem Christianum disseminatas
fuisse, et per has Origenistas insectatos observavit
Hicronymus haec Rufmo objectans. Quid facicnt n
epistoli Tlicophili cpiacopi? Quiil papx A^iastasii in
toto orlic li.rrclicuiii pcr.-ic^iuciilcs'/ Kx his colligendum
datur,quodconciliis.Vlexand[-iiin.ciCyprio,qua; pon-
tilicatus hujus tempore adversus Urigenistas acta
sunt, etiam Romanura est adjungendura.juxtaverba
S. Hieronymi supra laudata. Qucm ct univcrsa bea-
torum Occidentis sequitur synodus, cujus memoria
omissa est ab editoribus conciliorum. Hoc vero con-
cilium celebratuni primo Roraa! fuisse, deinde con-
stitutum directum per provincias in particularibus
synodis sub singulis metropolitanis intimatum, ct
subscriptum ha;c suadent. l.Quia examcn instituit
quod solemni more in conciliis habebatur, et exa-
minis causam dedit zelus Marcella?, uti diserte testa-
tur Hieronymus in epistola ad Principiam virginem,
qu.-e est Marccllre vidua^ cpilaphium : in qua cum
laudasset Anastasium,et ejus cnnatus adversus Ori-
genistas, sic dc examinc subseculo. « Dicas, quid
ha;cad laudem Marcelln3?damnationis hajreticorum p
ha!C fuit prinoipium, dum adducit testes, qui prius ^
ab eis eruditi, et postea ab hajretico fuerant errore
correpti; dum ostendit multitudinem deceptorum;
dum impia itEpi ap/ojv volumina, quas emendata
manu Scorpii monstrabantur.dum acciti Irequeuti-
bus lilteris hreretici, ut se detenderent, venire non
sunt ausi ; tantaque vis conscientiK fuit, ut absentes
damnari,quam prKScntes coargui maluerint.» Quaj
gesta conciliarc institiitum examen ostendunt.Occi-
dentales vero episcopos commonitos damnationem
ab Anastasio editam susoepisse,et subsoriptionibus
roboratam populis intimasse, testatur idem Anasta-
sius in epistola data Joanni Hierosolymitano episco-
po in qua et meminit edita; Constitutionis, atque
quod eamdom episoopis denuntiaverit.pKcoipue Ve-
nerio inter pra;oipuos Occidentalis tractus primati,
ex epistola edita a Garnerio inter opera Mercato-
ris, ubi pontifex : Damnationis autem epistolam
fratrihus noslris Vcnerio, et Chromasio scripsimus.
Huic specialiter Aota conoiliaria reccnsita in epis- D
tola synodica damnationis ita commemorat ibi-
dem. Quare noscc iiualem epislnlam ad fratrem, ct
cocpiscopum nostrum Vcncrium diliijcntiori cura scri-
ptam parvilas nostra Iransmiserit. Quid vcro cum
reliquis Orbis cpiscopis egerit pcr encyclicas dam-
nationis denunliativas ; et quomodo imperaloris
edicta sint subsocuta sic ibi :« Mihi certe cura non
decrit Evangeh'! fidcm circa mnoscustodire populos,
partesque populi mei per qu;c(]ue spatia diversa ter-
rarum diffusa, quantum possim, liltcris ci.nvcniro :
ne qua profana; interpretationis orign sii!mc|i,iI,i|u.c
devotas mcntes immissasui caligine ialicradai-c co-
netur. Illud quoque (|Uod evenisso gaudeo, taoerc
non potui, bcatissiiniirum principum manasse rc-
sponsa, quibu.« unns(|nis(pie Dco servicns abOi-ige-
nis lectione revocetur; (l;unnandnnii|ui' scnlcnlia
principum, quem lectio rerum profana |in"liilorit.
Hactcnus scntentia! meK forma processcril." Intcr

Origenistas Primopilum Rulinuro saltcm inter Occi-
dentales ad examen pontificium evocatum esse, ne-
d II III Hicrraiymus in Apologiis adversus ipsum editis
aflirmat, verum testis accedit Rufinus in epistola ad
Anastasium. Hfec itaquc Romana synodus, ejusque
gesta strictim notata tribuerunt ocoasionem dicendi,
et hanc fuisse coaotam solemnifer,et de ea verificari
verba libri pontitlcalis adducta : Hie constitulum fe-
cil de Ecclcsia. Et cum hooce oonstitutum tunc esset
celeberrimum obviumque inter reliqua Codicis pon-
titicii constituta, collectori visum est illud innucre,
relinquendo argumentum. Undc optime soripserat
in duplici synodo sub Anastasio, et Theophilo,
Ocoidentali, ct Orientali damnatos Origenistas :
« Ergo beati episoopi, Anastasius, et Tbeophilus, et
Venerius, et Grematius, et omnis tam Orientis,
quam Occidentis catholioorum synodus, qui pari
sententia, quia pari spiritu, illud hsereticum denun-
tiant populis. »

Linea .5. — Et hoe constituil, nulla ratione transma-
rinum hominem in clericatus honorem suscipi (nomi-
ne transmarinorum Afri intelligebant Italos, sicuti
Romani ipsos Afros). S;43pius id^idverterc lioet apud
S. Augustinura, et conoilia Carthaginensiaejusdem
revi, ubi vox repetita occurit. Qui itaque olerici ad-
venientes Romam, ad ofiicia ecclesioe non aCimiltc-
bantnr, nisi cum testimoniali episcoporum, unde
subditur linea 6.

LiueaG. — !Sisi quinquc episcoporum designarent '
chirograplium, non cunctorura, quinquc, et ut reor
eoruni episooporum, qui robur ohartis eoelesiastiois
tribucbant;erantque priraas,mctropolitanus,senior
in provincia, dioccesanus, et proximior iu oivitae,
quando propriusobierat. Has enim oonsuetudinesin
Ecclesia Arricaua inv;iluisse, ostendit code.x oano-
num cjusdem Ecclcsi.t!.

Linoa 7. — 1'roptcr Manichxos. Africa tunc Mani-
ch.eorum turbam patiebatur : hi ne detegerentur,
etiam perjurio interveniente, simulabant ad libitum
religionem : de qua hypocrisi plura habet S. Augu-
stinus lib. xxvi do Moribus Manicha3orum. Hinc Si-
rioius decessordecrcverat,ut similis hominum pestis
nunquam admitferetur ad communionem nisiproha-
tns sub omni e.rmninatione. Cum enim clerici juxla
gradum advenientes inviiarenfur, ut cum clero in-
tcressent sacrificio, et ManichoBorum olerioi religio-
nem simularent; hinc Anastasius voluitet decrevit,
ut omnes clerici ex Alrica idvenientes testimoniales
afferrent subscriptas ab uno ex laudatis episcopis,
ne saoriloga intervenirot participatio. De simula-
tione ManichiTJoruM in sacrorum participationn lo-
quitur, camque damnat iternra Leo M;ignus, qui ita
fidelcs omnes adraonuit. « Gunique ad tegendam
inlidelitatem suam nostris audeant interesse myste-
riis, ita in sacramentorura communionc se tenipe-
ranf, ut interdum, ne peuitus latere non possint,
ore indigno Ghristi corpus accipiant, sauguinem
autem redemptionis nostraa haurirc omnino decli-
nent : quod ideo vestr.<e notum ficimus sancti'tati,
ut vobis hujuscemodi homines,et his manifestentur
indiciis,et quorum deprehcnsa fueri t saorilega simu-
latio, a sanctorum sooietatc sacordofali auctoritate
pcllantur. » Rclii[ua ibi legantur, qua; dc moribus
Manichaiorum ai^lduoit S. Pontifex.

BINII i;t LABBEI.
Linea 2. — Hic conslituit ut quoliescunntie Evan-
gclia sancta recitantur sacerdotes non seacrent, sed
ciirvi starent. Occasio hujus dcoreti sanciendi hinc
flu.xissc videtur : Temporc Anaslasii Rom;e inter
presbyteros, et diaconos gravis contcntio oborta
fiiit. Hi cnim administnuitcs res ecclesi.-e. super-
oilio clati, prcsbyferos speruebant. Presbyleri au-
tem incosdem insurrexero, atque ex oonsuctudinis
Riiinan.i; K('clesi;e prrescriiito, ipsis scdcntibus, cos
starc dcbcrc contendebant. Sed eousquc contentio
pcrtinax progressa est, ut eliam cum stanles dia-

135

ANASTASII BIBLIOTHECAUll.

130

coni coruni populo lcgcronlEvangelium, prrcsbyteri
tjinicn mininie sessionc cxsurgcrent. Anastasius ita-
que lioc factum nierilo detestalus, hujusmodi dc-
creto emendandum csse putavit.

BLANCHINI.
Notx chronolo(jica;.

Pr.i'ler ea. quaj supra constitnimus de Epoclia
ponlilieali S. Anastasii, cam deduccntes ex coss.
Theodoro ac Eutropio (Christi 3'.)9 dic Dominica,
'.) Octobr., eamque iiprdneentcs ad coss. Vincen-
tium et Fravittam (Chrisli 401, diemque 3 Novem-
bris) duo sunt cxpcndenda srriptorutn testimonia,
qua; temporis sunimam colligunt primo cx Christi
s,T!Culo, ad coss. hujus ietatis; atque adeo possint
iidmodum illustrare Chronologiam pontificiam con-
sulari ila connexam.

Primum testimonium pctitur a S. Augustino lib.
xvui dc Civ. Dci, cap 5.T et 5'i, numerante annos
365, cx Idibus Maii duobus Gominis coss. (quin-
quagesimo scilicct die post Dominicam rcsurrectio-
nom, sive iii Ccslo Pontecostes ab oxordio pr<Tedica-
lionis apostolicK) ad Idus Maias in consulalu Ho-
norii ot Eutychiani.

Parjiiis ad annum 398. n. 4 observal, hanc sup-
putationem Augustini non snllVagari chronologia;
l!aronian;c, ncc sua^ : sed calculos niule subductos
ostcndere sc pulat a beato doctorc; cum a consuli-
bus duobus Gcminis, sive ponantur cum Baronio
ad annum Kraj Chrisli communis 31, sive ad 29,
cum Pagio ad ann. 3!)8, summa 305, non constct.
Perpenso attamen nniver.^o contcxlu capitis 53 et
54 beati Augustini, colligitur, sanctum doctorom
recte infcrre contra paganos ex pulata juxta illorum
assumptionos mensura tcmporjs ab ipsis defmili ex
mondaci d.Tmonum rosponso ad terminum cultus
C.hi-isliani.Commcnti enim fucrant Ethnici.« Nescio
qu(isversusGra>cos tanquamconsulcnti cuidamdivi-
no oraculo elfusos (ait cap. 53)ubi Christum quidem
nb hnjns tantiuam sacrilogii criniino faciunt inno-
conteni : Pcti'um aulem maleliria fecisso subjun-
gunt, ut colcretur Christi nomon per 3fi5 annos :
diundo complcto racmoralo numero annorum sine
mora sumeret finem. » Commcnti cjusmodi causam
ibidem refert. u Cum cnim viderent tot tautisque
persccutionibus rcligionem Chrislianam non posse
consumi, sod his potius majora incrementa sum-
psisse; » ad mendacia oracula a sc contexta conlu-
gcrant inanium deorum cultores : ut falsa exspccta-
tione, ac pr.Tdictionc ruin.-e nostra^ superstitionum
suarum asseclis liicum facorcnt, ac vanam spem
lactarent : quorum proplcroa dolo ut redarguat. et
fundilus vcrtat S. doclor, ostcndit in duobus illis
capitibus 53 ot 54 quacunquo rationc ac mclhodo
posdcm annos 305 dimunerent, sivc a Christi Oo-
mini baplismo, sive a [lassiono, ci ab'advcntu Spi-
ritus sancti, ultcrius extendi minimc posse, quam
ad consulcs anni 39S, Ilonorium ct Eutychianum.
Subdit voro, eonsulatu proximc consocuto Manliiac
Thcodori, nempe Christi 399 (cui alligandum csse
oslcndi exordium Anastasii papa: dc quo agimus) :
non modo, inquit, Christiana sacra non desiore,
« scd in civitate nolissima et emincntissiraa Carlha-
ginc .'Mricffi Gaudcntius ct Jovius comiles impcrato-
ris llonorii xiv Kalcndas Aprilcs falsorum doorum
lompla cvcrterunt, pt simulacra frcgcrunt.» Logiti-
ma et evidens est illatio .Vuguslini conlra Ethnico-
rum pivTSumpta, ot mendacia,quocunquo tandcni ox
lermino desumercnt exordium malcliciorum ab ipsis
do B. Pctro conlictorum, et illius summ.T annoruni
365, quos ad cvorsionom religionis noslra; pra-scri-
pserant. llanc autcm summam obscrvat Pagius va-
riari non posse; cum ab omnibus exemplaribus
opcrum B. .\uj5ustini rcfcratur, nulla variante lec-
tinneeamdcm in dubium rcvocantc. Eam itarotinen-
dum suadent consueta.' superstitiones, tum Mithras
apud paganos.tum Gnosticorum apud ha;reticos, ab

\ iisdem fontibus hausta;, et perea tcmpora renovatoe
a Juliano, qua; Solis idololatriam sub mysticoillo nu-
mero 305; iiotis in divtionibus ABPACAi et NKiAur
expressam, falso spoponderant de cullu Christia-
no. Mens igitur Augustini esl demonstrarc, annos
365 omnino esse absolutos in consulata Bonorii
et Eutychiani, quacunque mensura ctiam luxata
utercntur tactorum etconsulum; nam ultra eum
terminum non procedereseriem iudicatam annorum
31)5, quod oppido verum est. Sin autem quajramus,
quonam ex anno petenda sint cxordia indicat;e suin-
mm temporis ut oxacte compleantur anni 305, in
consulatu anni 398, deducenda erunt utique ab illa
fidei noslra; illustri ainplilicatione et promulgatio-
ne, quffi gentibus oslium aperuit ad Christi graliam
percipiendam, non ex somniata Petri Magia, sed ex
Cffilesti visione eidem exhibita, quse Cornelium
conturionem ad eumdem perduxit, et apostolorum
piincipem invitavit ad fundandam calhedram An-

n liochcnam, ubi primum discipuli cognominati sunt
Christiani. Nostra Chronologia supra explicata et
probata, statuit eum annum aim; Cnristi communis
33, cui si addantur 305, provenit annus 398, con-
sulalum rclorens Ilonorii et Eulychiani, indicatus
ab Augusliuc, tanquam terminus, a falsa ethnico-
rum exspectatione pra;fixus ad eversionem divini
cultus Chrislianorum, scd nostra; religionis novo et
Inculento tritimpho nobilitatus, qua; tunc temporis
vidit publicoimperatorum decreto evessa esse Car-
thagine sub proximis consulibus tenipla inanium
deorum,quando ridiculi oraculoram ejusmndi arli-
fices supremam diem et exitium sacris nostris com-
minabantur.

Alterum leslimonium illustrans Chronologiam
Anastasii papa; pertinet ad annum postremum s.-c
culi quarti consule Stilicone : potitur vero a Sulpicio
Severo eorumdcin temporum .-equali, ita scribente :
Domimis cnicifi.ru.s est Fifiio (Fufio) Gcmino, cl Ite-

p bcllio (Rubcllio) Gemino constdibus. A iiuo lcmpore

^ us(juc in Sliliconcm Consulcm sunl unni 37i. E\uc-
tissime respondet summa tcmporibus a clironolo-
gianostra ordinatis. Si enim anno 28 a;ra; Christi
communis ot bissextili, cui duos Gcminos consules
ct Christi passionem attribuimus cumVictorio Aqui-
tano, et cum Patribus passim rcferentibus ad viii
Kal. .Aprilis eodeni consulatu passionein Doniini-
cam, adjeceris annos 372, a Sulpicio inde collectos
ad consulcm Stiliconem ; proveniet annus a;ra; Chri-
sli communis 400 Anastasii papa; secundus, cui
consulatus Flavii Stiliconis et Aureliani ex omnium
nostri temporis chronologorum scntentia debctur.

A'()/<t' lii.<itoric:c.

Liuea 1. — Andstasius, etc. S. Augustinus, episl.
164 ad Gratiosum, recenset seriem ponlificum Ro-
manorum a B. Pelro usque ad hunc de quo agi-
mus, Anast;isium.

Lin. 3. — ///(• fccit constitutum de Kcclesin. Lex
D ista quam toti Ecclesia; proposuit est Origenista-
rum jusla damnatio. Origincm illius erroris habes
in notis Somioret P<igii. Delatus fuerat Siricio pap.T
a S. Epiphanio Joannesepiscopusllicrosolj-mitanus,
quod ex Origcnis libris inscriplis T.t(,l 'As/<jv (tlc
principiis) decorpissel orrores aliquot, et inslniias-
sctChristianopopulo.Continuclianturoclopr.Tcipuis
capitibus.qua; singillalim enumorat S. Ilieronynius
cpist. 61. Rulinus.Aquilciensis (vido nofas Papii in
.-Vnasl. n. 2. et in Siricium 11. aeerrimus defcnsor
Origonis, ut cosdem errores llom.-c disseminaret,
latinitatc donavorat iibros Oripcnis enunliatos, ct
vulgaverat anno 398, auroo poculo Romanis venc-
num propinans. Dum hii,jiisniodi haeresisOrigoniana
nondum erat p;itofacta, Qulinus obtinuil a Siricio
papalillorascommunionis.I)<'toctisauteninonniullo
post eisdem perniciosis doclrinis, ac delatis ad apo-
stolicam scdcm.quam .\nastasius implebat, datum
fuit Hieronjino apud Oricntales agenti negotium fi-

137 HISTOUIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ANASTASIUS. 138

deliter reddendi LatinelibrosOrigenisrfe;)rwc2pm, A ffenw, neque apologia ad nos missa, se punjaverit

ut ipse testatur in epistola 64 ad Oceanum. Qus imo forte iisdem erroribus reipsa consentiat, Ik.mam

inde secuta sint, leges tuni in notis Pagii, n. 2 et ad judiciuin sedis aposlolicx vocavimus, et rciiuen-

3, tum in notis Somier, cap. 4. Summa est. « Ana- to?j v^ nirc cadcm scntcnlia involvimus. Damnationis

stasius libros Periarchon proscripsit, (Pag. n. II.) uutcm cpislolam fratribus nostris Venerio (Mediola-

Ruffinum interpretem castigavit, populos terruit nensi) et Chromatio (Aquileiensi episcopis) scrip-

edictis Principum, et Joannem Jerosolymitanum simus. >>

Episcopum Rufiini, atqucOrigenis fautorem arguit, Hujus epistolae antiquissimum exemplum inter

serioque monuit, ne sibi pateietur illudi ab homine pneclarissimos codices nono Christi sa?culo collectos

erroris defensore. Haec conslant ex celeberrima illa, a Pacifico sanctaB Eeclesia? Veronensis archidiacono

et Apostolici vigoris Epistola, ab Anastasio papa ad scrvat archivum ejusdem cathedralis : cujus speci-

pr;edictum Joannem Jerosolymorum episcopum da- mcn characteris ducimus esse hic exhibendum, ut

ta, in qua sic loquitur poutifex : Oriycnis quidcm plane constet, quam genuinis documentis compro-

scripta ct errorcs damnavimus : interpretem vero, benturgesta pontiflcum.quorumepistolascodicibus

cum non satis neque sua Prsefatione ad libros Ori- tant» antiqutiatis insertas possumus eshibere.

Specimen characteris aliquot codicum antiquitate

prxslanlium inter complures in Cathcdrali ecclesia \'e7'onensi

asse7'vatos in Archiuo, ct Bibliotheca

Reve7'endissir7ii Capituli.

N" \. Ex codice memhranacco litieris capitalibus scripto, in quo divc7'sx SS. Palruru
epistolse. N" XXX III legilur hxc S. Anastasii papx ejus noininis priini :

epiSTuIxxw xsTAS 1 1 Roa3XNxeijRBB episcopsxb

lObXNNeCD eplSCOptlCD bieROSoiYCOXRUCO su

peaNocDiNeR^f sNi ^ xw

Ai

^ ROBXrAe^^^-feeooAbpecTiONisesTlixec
^uT6e SAceRboTEsAceRbosloquxRJs

TXNTO (^.c-

N" 2. Ex codice in memhi^anis pariter scripto, ubi sunt libri xxxv 5. Greg.
Magni in Job : cujus cha7'acleris forma exbibet initia librorum similliina
Augustino Pefnviano apud Mabillon, p. 355, n", contextus rero librorum
assimilat diplomata Clodovei apud eumdein.

expLiciTliBeR xxxn

NC1J9IT llBEaTKEClSlMVSTERTlU^

W1§<»H0STIQVISVB

LehemoxK Nonunediumaucfce c!ercr'Lkvn
aix^rucc^rJburccp.^(t>m^cipvQ?rccl^iuf;ahimA^unt

Patrol. CXXVIII.

139

ANASTASII BIBUOTHECAnil.

liO

Imilatio scri/tturx, qua exaratu.i est codex, olim in Itiblidtheca Juste/li. iiuuc iu liudlctana Oxoniensi
assef-valus, ex quo ipse Justellus anno 1615 edidil Canones ecclesise Afrtcanx

Post Consulatum.

^° ^* L.^^loai05isstcDOT\ucn(copeRA^.ORu
boNOR{{-xti. e^iTTbeobosiiviii xx

Uil|'KAL6UNlASkAH^f>>C;iN!e
! N 5£CRe^Xrd 0 BASi [lC Xe f AttSTi (>- o
(_^liCTD Atine 1(05 pApXUNAOJGTu^ '.^'^N

Vetuslalem ferme supparem observamus in mem- A
branis conciliorum EccfesicE AfricanK, olim pcrli-
nenlibus, ut accepi, ad (^hristopboruui Justellum,
nobilem in primis, pium, ac cioclum editorem codi-
ciscanonumEcclesioe African.-B ante annos liO, nunc
vcro asservatis in bibliotheca cclebri Oxoniensi :
quarum spccimen inde per me exceptum unno 1713
plaeet adjuiig.-rc. Mcmbranarum nolitiani attingam
num. proxinie cniisequenti S. Zosiini. Pra;stat vero
conjuncta hic exhiljere cum specimiue codicis Ve-
roncnsis h;nc nuininienta gestoi-uni ejusdem ffitatis,
nempc concilioruni Ecclesi;u Africana!, a qulbus
adornata fuit legalio ad eumdem Anastasium pa-
pam, de quo agimusj impetrandi causa interpre-
talionem apostolicarum constitutisnum supor cle-
ricis a IXinatistaruni schisniate recedentibus, ct
adnitentibus in clerum catholicum recipi, ct ad-
numerari. De his quoque vide notas Pagii, et So-
mier.

Linea -'i. — Basilicam, qiue dicitur Crescenliana, g
in regionc secumht iii via Mumcrtinn. Cum de loco
cocmeterii ad Ursum Pileatum aliquid statuere co-
ti simus, a nobis requiritur, ut ind.aginem hujus ba-
silicse Crescentian;c non negliganius. Designatur
ejusdem locus in regionc secunda ccclesiastica :
qu.T, complectebalur tres ex quatuorderim ab Au-
gusto instilutis. ii el viii et xi nempe Cirlimonlium,
Forum Romnnum, el Circum Ma.vimum, uti cum Nar-
dino statuimus in Prolegomenis.

In tain ampla regionis extensione difficilis reddi-
tur loci dcsignatio:et licet difllcultatem videaturmi-
nuero judiciuin ri.v Marmcrtin.v, ([uam Nardius do-
cumontis pluribus ostendit constituendam in radi-
cibus clivi Capitolini versus fora Augusli et Trajani,
ex arcu Septimii Severi, et carcere S. Petri (dicto
ctiam Mamertino) procedendo ad titulum S. Marci :
attamen basilica! ilIiusCrescenlian;caltumsilentium
apud scriptorcs conditoris ;ctatem ronsecutos nos
velat quippiam ccrte de cadem proferre. Golhorum p
proxima invasio, el Lrbis direptio, qucmadniaduiu
alia complura, ila etiam recens illud a;dilicium for-
tasse vastaverit. Nec mirari debemus, si illius con-
structionis vcstigia confusa sint interUrbis ruiiias;
cum cx trcccntis ac pluribus erclesiis,quas in 1'rbe
numerat Ordo Uomanus aCencio Camerario scrip-
tus SKculo xn, (vid. apud Mabillonium Mus.-ui Italici
tomoILpag. 192) plures decades lllarum hodiein-
iercidorint sive solo «quala', sive in alios ususcon-
vers,T; monasteriorum, et hospitalium, aul diversos
tiiulos consecut.T cx novis constructionibus. Proba-
bilius igitur esl hanc basilicam fuisse silam non
longe a r oro Romano in iractu procedenie ex xeno-
dochio S. Mariic Consolittionix dicl.i? versus ecclcsiam
S. Martin.-c, ubi vi.T Mamerlin.-e appcUalio non cst
omnino deperdita.

Linea 9. — Qui scpullus cst in civmetcrio suo ad

Ursum Pileatum. Duplex coemcierium hoc nomine
celebratum apiul voleres dislinguunt sacrarum cry-
ptaruin diligentes enarratorcs Bosius, Arinphius,
Boldettus, et cum illis Floreniinius in vet. Marty-
rol. ad diem xii Martii ei ad xxi Uecembris, ubi
Icgitur depositio S. Innoceutii hujus Anastasii pro-
ximi succcssoris.consontientibusetiam vetustiscodi-
cibusVaticanis ibi ex .Vringhio indicaiis, 7111 orf (V-
stim Pileattim viit Portuensi depositum mcmorant
utrumque pontificem, Anastasiuin,ei Innocentium :
id est prinio sepultosvia Portuensi ad cccmeterium
Ursi Pileali exlra Urbem : deinde translatns ad aliud
cocinelerium intra Urbem Ursi Pileati nomine pariter
insignitum, sed a priori pluriinum dissitum.utpote
circa ecclesiam S. Bibian;c in Exquiliis. Horum quo-
que pontilirum reliquias a Sergio 11, in titulo Equiiii
ex nostro Bibliothecario num.-i91,conditas novimus
cum aliis pluribus sub sacro aliari in nova dedica-
iione illius tituli, a fundamentis pcreumdem ponti-
ficem restiluti.Verum illasacralipsana nondicuniur
iunc cxtracta a cocmetrio via Porluensi, scd ianium-
modo collocata sub altari in dedicaiione. Quare ei
diversis cccmeieriis ei ecclesiis ium urbanis tum
suburbanis dccerptas esse intelligendum est reli-
qui;isillas,seupartescorporum plurium sanctorum,
qui ibidem indicantur. (Juocirca non repugnat afllr-
mare.ad ecclesiamsanct.T' Bibian.-c primuin rfpcisita
fuissc corpoia sauctorum pontilicum .Anaslasii el
Innocentii cum a ccBmetcrio vi.-c Poriuensis dicto ad
Ursum Pileaium inira urbem illata sunt, ne pate-
reniur injurias a Saracenis, agrum Romanum deva-
staniibus, et quidem cum aliis plurimis sanclorum
martyrum et confessorum pari ex pcriculo inde exi-
mendis,ct ad eamdem ceclesiam recondiiis,quorum
in aniiquo lapide, numerus ingens exnoniiur, unde
fortasse nomen coemeterii ad Ursum Pileatum eidem
ecclesi.T una cum sacris loi coelitum roliquiis com-
inunicatum fuisse, nonnulli opinantur; dcinde post
aliquot .i'tates a Sergio II aliisnue pontiliribus Ilo-
manis ex novn illo ra>meterio trsi Pilcali intra Ur-
bem portiones sacrorum ossium pclitus orcasionc
dodicationuni altarium ei ecclesiarum. Quod auiem
attinct ad nomen t>.«i Pilcali utrique ca^nuterio
inditum, vidco intrama?nianum hoc S. Bibianx
situm fuissc nd vicum Crsi Ptlcali memoratum a
Sexto Rufo Urbis regione v, uii Nardicus observal
lib. IV, cap. 2. pag. 162. Quare ab extramcriiiano illo
ad viam Portuensem jus nominis muluari vix po-
tuisse videtur. Indicabo tnmen occasioncm denomi-
nationis,quamsuspicoradh.Tsisse|ccEnieiirioaItcricx
altero. llanc mihi sugpcrii inscriptio vptus tabuls
marmorea' asservaia; in archivo ba.silica' Valicanas
Ursi illius togati.qui vitrca pila primus lusil sub
Vero priocipe ex disjecto sive sepulcr>i sivc simu-
lacrti, ei cmotaphio pclita, ct adnibita ad substcr-
nendum arc.T scpulcrali Cbristiani hominis^utpas-

141

HISTUHIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ANASTASIUS.

142

sim contigit scquioribus sseculis) conditi prope aram A
maximam veteris basilica; Vaticano', quod lcstatus
est Grimaldus notarius in Ephemeride demolilionis
veteris basilicae ad ejus Acta scribenda deputatus,
ita referens folio clxiii.

n Ursi togati vitrese pilK lusus repertoris,in eoque
temporibus CKsarum usquc ad miraculum excel-
lentis elogium, quod marmorea tabula incisum
statufe, quam ejus rci gratia meruerat, primum
subjectum erat : quas tabula postinodum cum homi-
nis Chistiani sepulcrali arc;i; substrata fuisset,dum
sternendo pavimento prope aram maximam basili-
cae Vaticanaj fundamcnta jacerentur, elTossa est
anno 1591, et asservatur in archivo ejusdem basili-
c.-B. » Vixit Ursus tempore Veri imperatoris.

UUSUS TOGATUS VITKEA QUI PRIMVS PILA

LVSI DECENTER CV.M MEIS LVSORIBUS

LAVDANTE POPVLO MAXIMVS CLAMORIBVS

THERMIS TRAIANI THERMIS AGRIPP.E ET TITI

MVLTVM ET NERONIS Sl TAMEN mIiII CREDITIS B

EGO SV.M OVANTES CONVENITE PILICREPI

STATVAMQ. AMICI FLORIBVS VIOLIS ROSIS

FOLIOQ. MVLTO ADQVE VNGVENTO MARCIDO

ONERATE AMANTES ET MERV.M PRilFVNDITE

NIGRVM FALERNV.M AVT SETINV.M AVT CAECVnVM

VRSVMQ. CANITE VOCE CONCORDI SENEM

HILAREM lOCOSVM PILICREPV.M SCIIOLASTICV.M

QVl VICIT OMNES ANTECESSORES SVOS

SENSV DtCORE ADQVE ARTE 8VPTILISS1MA

NV.NC VERA VERSV VERBA DICA.MVS SENES

SV.M VICTVS IPSE FATEOR A TER CONSVLE

VERO PATRONO NEC SEMEL SED S.EPIVS

CVIVS LIBENTER DICOR E.KODIARIVS.

Ilunc igitur Xeri libertum Ursum, quem toijatum
describit epipraphe postquam assecutus liberlatem
fuerat et togam a patrono Vero ter consule, etiam
pileatum fuisse necesse est ab alio libertatis indicio,
et ritu pileum imponendi. Statua illi posita cum hac „
inscriptione,et cum recensione ejusdem inventi pi- ^
laj vitrea? lusorise in vico ad Exquilias intra urbem
prope Thermas Titi ibi memoratas, plebi, ut arbi-
tror, ansam dedit vicuin ab illa statua Ursi pileati
vulgonominandum {qucmadmodumnuncaP(W(yii(7/i
vulgo dicti statua quas gladiatoris est in regione
Parionis nomen obtinet via prope circum Agona-
lem) etiam dum scriberet Festus. Id certe vero si-
milius videtur.quam Ursi ferae simulacrum pilcatum
imaginari,quale hodie ex sequioris sasculi sculptura
ibi diffractum jacct. In Exquiliis ad bivium cx ca-
stello Aqucc Martia!,passim dicto cxTrophffiisMarii,
perducens ad S. Bibianee et ad S. Crucis ecclesias,
olim collocatum fuisse marmor vetus,subindc tran-
slatum ad porticum S. Bibiauie in quo scriptum
legimus,« ha3C est via,qua itur ad Iocum,qui voca-
batur antiquo tempore Ursi Pileati,ct moderno tcm-
pore monasterium Sanctai Bibiana}, in quo loco
fuerunt sepelita quinque millia ducenta sexaginta,
etc, corpora sanctorum marlyrum, )i etc. Testa D
tursoepo coramendatus Can. lioldcttus in observat.
ad Gocmet, lib. ii, cap. IIS, pag. dM, qui etiam as-
serit, nulla subterranearuni cryptarum vestigia sc
unquamdctegere |iMlui>-sr i|iinnlavis diligcntia adhi-
bita circa eamdeju i rrlr<i,iiii, submissis etiam fos-
soribus huiusmoiii iinlayiiiis peritis in puteum ad-
jaccnlcm. Juro ilaquc cunslituit, camiolerium illud
construotum ex materia tunc fuisse, quando locus
quajrebatur aplus ad recipiendacorporasanctorum
ex cryptis suburbanis Christi martyrum : (luemad-
modum ct in titulo SS.duodccim apostoIorum,ct in
collegiala ccclcsia S.Mari;e ad martyres cfcmeteria
.■dii|uandomemoranturrcliquiissancloriiininsignita.
Uuiiiimo scitc observat, conccptaculis martyrum
constructis in cisdem sacris a^dibus ciunmunicari
nomcn coemcleriorum unde ill;e fuerant illuc asiior-
tata: ; nam titulo SS. apostolorum aptatum csl no-
mcn cwmetcrii Aproniaiii, quando cx liujus norainis

c^meterio via Latina sito multas sanctorum reli-
quia; illuc perlatffi sunt. E contra ex certo Ecclesiae
loco, quo reIiqui;B ab uno vel a pluribus Cffimclcriis
in cam perductaj recondebantur, nomen emersit
novi coemeterii, ut in S. Maria3 ad martyres evenit,
quando sub initium septimi sKCuIi, Phoca impe-
rante, a S. Bonilicio IV plurium coemeteriorum sa-
cra lipsana in ejusdera dedicatione ibi fuerunt de-
posita; nonnunquam vero novi ccemeterii nomen
veteri designando adhibitum fuit, cujus in locum
subrogabatur ad contutanda sanctorum corpora.
Hoc in sanctaa Bibianaj ad Ursum Pileatum conti-
gisse ostendit observatio ejusdem scriptoris, qui a
Cencio Caracrario ita circurascriptum raonet, Cai-
mctcrium ad Ursum Pilcatum ad sanctam Bihianam,
ct coinmemorat inter martyres ccrtosetinsigniores
ibi recondilos Simplicium,Faustinura,ac Bcatricem
quorum sacra corpora et inscriptionem antiquam
altare nostraa basilic» Liberianae obtinuit ex ffide
Sancta3 Bibians et hodie retinet, deductos fuisse a
Simplicio papa ex via Portuensi, teste Baronio ad
annura 1123. Quare coemeterio via; Portuensis per-
inde potuit Ursi Pileati nomen aptari, ut intellige-
retur, Ursi Pileati ad sanctam Bibianam coemete-
rium illos complecti martyres, qui ex priori ad
viam Portuensem ita exspoliato elfodiebantur.Ha;c
dicta sint ad indicandam occasionem recentium
coeraeteriorum in Urbc, in qua mortuum sepcliri
prioribus xvte Ghisliana; sajculis Romanorum lege
prohibebatur, et ad elucidandas nonenclaturas
utriusquc coemeterii ad Ursum Pilcatum, ubi sanc-
tos pontifices Anastasium et Innocentium depositos
fuissc raemorant antiquas Ecclesiarum tabul», et
noster Bibliothecarius.

CIACONII.
Linca 1. — Anastasius, etc. Scdit annos duos.
Quem, ut ait Hieronymus ad Principiam, diu ha-
bere Homa non meruit, ne orbis caput sub tali
episcopo truncaretur : nam haud multo post ejus
obitum Roma a Gothis capta fuit.

Linea 5. — Via Mamertinia. Mondum est : dici
enim debet Mamurrina, ab adibus Mamurri ibi
localis.

PAGII
Linea 3. — Ilic fecit constitutum de Ecclcsia. Jam
in Siricio dixiinus Iluliniim Aquileiensera Origenis
acerrimum defensorem, cjus errorcs Romoe disse-
rainassc,ejusquo libris Periarchon latinitate donatis
aureo poculo Romanis venenum propinasso.Eara ob
causara S. Ilieronyraus Rufiniana; interpretationis
perspectara fecit perfidiam,et Rufini vcrsionem co-
arguit, data ad Paramachium et Oceanum cpislola
Lxv. Ilieronyrai crirainationes apologia duplici de-
pcllere conatus est Rufinus, cui duplicem quoque
apologiam sanctus Ilieronymus opposuit. Conten-
tioneeffervescentc, et Romanos, aliosquetoto orbe
Ghristianos diversa in studia distrahente, Anasta-
sius pontifex Romanus Origenis errores ha;reseos
nota inussit, ul tostatur Thcophilus Alcxandrinus
in epistola ad quosdam monachos, quain Juslinia-
nus profcrt in Tractatu ad M('nara,ct S.Ilieronymus
lib. II Apologiio, cap. G. Rufinum pixetcn a ad cau-
sam diccndam Roniam vocavit ; (|iii frivdlis excu-
saliouibus ponlillcis citationem cludciis, fidci pro-
fessionem ad ipsum misil.Quarc Anastasius libros
Peri;u-clioii proscripsit, Rufinum interprctom casti-
gavit, dainnavit Origcnem auctorem, populos ter-
ruit cdictis principum, ct Joannem Ilierosolymita-
nura cpiscopum, Rufini alque Origcnis fautorcm
arguit, scrioquc monuil,ne sibi patcrctur illudi ab
homine erroris dcfensore.Ha^c constant cx celebor-
rima illa, ct apostolici vigoris cpistola ab Anastasio
papa ad pnedictum Joannem Hierosolymorum epi-
scopura data, in (|ua sic loquitur pontifex : « Orige-
nis quidcm scripta, ctcrrorcs daranavimus : iiiter-
prctcm vero, cum iion salis, noquc sua pviefalioue

143

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

14i

ad libros Origonis, nccjuo upolugia ad nos missa,Ke
purgaverit, inio Ibrte iisdcni erroi'ibus reipsa con-
senliat,Roniani ad judicium scdis upostolica; voca-
vimus, et renucnlem venirc eadem seutcntia invol-
viuius. Damnationis autcm cpistolam fralribus
nostris Venerio (Modiolanensi) et Cliromatio (.\qui-
leiensi, episcopis) scripsimus. >i

De harum certe litterarum sincerilate duhitari
non potest, cum S. Uieronymus lib. ii Apologia;
primee adversus Rufinum scribat,datas ub .\nasta-
sio litleras, quibus Origenem toto orbe prose(|uerc-
tur; iisque acceptis Veneriuiii Mediolanensem, ct
Ghromatium Aquileicnsem coegisse synodos,in qui-
bus pari senlenlia, quia et pan spirilu, haireticum
Origenem denuntiaverunl populis.Daninatum pra;-
terea a se Ilulinum Anastasius papa satis ostendit
his postremis epistohc vorbis: « Ipso dcnique vide-
rit, ubi possit absolvi. » Paulo antc, ha;c vorba in
ea lcguntur : u Ilhid quoque quod cvenisse gaudeo,
tacere non potui : beatissimorum nostrorum princi-
puin manasse responsa, quibus unusquisquc Dco
servieus ab Origenis lectioue rcvocctur, damnatum
quc scntcntia principum,quem lectio rcum profana
prodidorit, hactenus sentcntia; mea) forma pra:-
cesserit. "Ad qua; verba Garnerius in notis ad cam
cpistolam tomo 1 opcrum Marii Mercatoris pag.lOO
relatam, uit ; Imporialium rescriptorum adversus
Origenistas meminil llieronymus liis verbis,Apolo-
gia I advcrsus Rullnum : " Imperatorum quoque
rescripta.qua; de Alexandria ct ^Cgypto Origenistas
pellijubent,mesuggerentcdirtutasunt.»Hancporro
Origenis et Rulini damnationcm contigisse auno
(luadringentcsimo primo,eodemquccpistolamillum
ab Anastasio papa datam probat Annotator Baronii
eo anno num. ix et seqq.

Eodem anno quadringcntesimo primo ex concilio
Carthaginensi missam ad -\nastasium papam lega-
lioncm refert Baronius, postquam celebratum est
aliudconciliumitidemCarthagincldibusSeptcmbris
ejusdem anni cx omnibus Africa; provinciis ; prius
enim celcbratum fuerat xiv Kalendas Julias, quam
ultimam synodum monitu ejusdem Anastasii indi-
ctam esse eenset. Gum autein utraque synodus eo-
deni anno coacta fnerit, sub unius concilii Qiiinli
nomine exhibetur in Collectione veteri.De utraquc
synodo legendus Marca in Dissert.de vcter.CoUect.
con cup M et y,et Schclstratius in diss.iii de Ecclesia
Africuna cap 10,qui plura notunt de canonibus in
iisdeui synodis e(litis..\ddit Buronius desiderari lit-
lcras quus pontifex scripsit udepiscopos .Mricunos.

Liber Pontilicalis de S. Anuslasio scribit : "Ilic
conslituit, ut (luoticscunque Evangelia sancta reci-
tantur, saccrdutes non scdcrcntsed curvi starent.»
Iluic decrcto Uaronius crcdit occasionem dcdisse
contcntionem,qua; his temporibus Romajpresbyte-
ros inter et diaconos oborta erat : hi enim admini-
strantes res Ecelcsia;,presbytero3spernebant ; prc-
sbyteri autem in eosdem insurrcxcre.atque cx con-
sueludinis Erclesia; Romana; prescripto, ipsis sc-
dcntibus, eos stare dcbere contendcbant. Sed eo
usque contentio progrcssa est, ut etiam cum stan-
tes diaconi coram populo legercnt Evangelium,
prcsbytcri tamen assurgcre non dignarcntur, ad
niajorcm diaconorum humilialionem : quod Anas-
fasins ponlifcx decreto emendavit, si libro Pontifl-
cali lidcs sit adhibenda.

SOMIER.

Linea 3. — Hic fecil comtituluin de Erctesia.
Nempc in causa Origcnistarum : dc qua ila Somier
lib IV. Hist. dog. S. Sedis lib. lo in fine capitis 3,
ct can 'i.

S. Hieronymus in epist. ad Pammachium ct in
Apol. contra Rulinum cnarrat.Joanncm cpiscopum
Hicrosolymitunum dclalum fuissc apud Sirieium

Sapain a S. Epiphanio tanquam fautorem errorum
ngenis : et llulinum iisdera erroribus imbutum ilu

\ callidc se transformasse, ut ab eodem pontilice lit-
teras communionis obtinuerit, quibus ubique utc-
batur. Sub Anastasii iiontilicatu fraus detecta est,
ejus([ue auctor proscriptus a sede apostolica.

Ongenismus, de quo hic maxime ugitur,octo ca-
pitibus pivecipuis constabat, supcr quibus Jounnes
llierosolymorum episcopus aS. Epiphanio accusa-
batur tanquam c\ operibus Origenis decerjjtis.Eos-
dem errores Rufinus advc.xerat ab Orienle.tlf/y tibi
quxstionum capita objecta siint, ait S. Hieronymus
{epistC)l) : Primum : Incognilum est dicerc quod pos-
sit Filius viderc Patrcm, etc. Antcquam Roiiki' ad
senlcnliam procederetur contra Rulinum dc iisdem
delatum.consueta in cjusmodi negotiis ])rovidcntia
sedes apostolica instruxit causam. Dula; sunt ad
Hicronymum in Oriente agcntem littera;,quibus ab
co pctebatur lidelis vcrsio libri Origenisi/eAriHf i//(ti
seu 1'eriarchon : cujus scilici t legitimum sensum
nosse intereral plurimum ; cum Itulinus de illo per-

T> verse rcddito accusaretur. Auditi sunt complures,
qui eum a Rulino suos in errores pertracti fuissent,
ad sanani Ecclcsia; doctrinain subinde redierant.
Ipse pontifex Anaslasius non semcl ad Ilulinum
perscripsit, mandans ut se sisteret ante tribunal
apostolicum, purgaturus objectam sibi falsa; doc-
trina; communioneni. Ilis pra;missis, .\nastasius
solemni sententia Origenismum proscripsit, que-
madniodum S. Hieronymus in cpisl ad Pamma-
chium et Mrrcollam exposuit : " Quanquam cclebri
scrmone vulgatum sit beatum quoiiue papam.Vnas-
tasium eodcm lcrvore, quia eodcm spiritu cst, la-
titantos in foveis suis baireticos persecutum, ejus-
que littene doceunt damnatum in Occidente quod
in Orientc damnatum est:cui multos imprecaraur
annos, ut ha;rcseos rcdiviva plantaria pcr illius
studium longo tempore arefacta moriantur. »

Anastasii definitionem advcrsus Oi-igonismum
oaqua par erat obcdientia ct alacritate rcccperunt

_ Ecclcsia; Mcdiolanensis ct Aquileicnsis, a<l quas

'^ illa pcrseribebatur, mox orbis Christianus univer-
sus eadem veneratione et gaudio susccpit.

Rurinusvariistcchnisinutililerremprotelans,apo-
logiam suam et fidei profcssionem ad Anastasium
papam tandcm transmisit, confidentia; quidem ple-
nam,sed jejunam ejus detestationis crrorum,qua
ab illo pra; cai^tcris cxspcctabalur : " .Equum pu-
tavi,inquit,ut littcris mois satisfaccrcm beatitudini
tuaj.non utde sunclu montc tua,qun; viliit quoddara
Deisacrariumaliquidiniquumnon rocipit.maculam
suspicionisabslergorcm;sedut;cinulisadvcrsummc
forteoblatrantibus baculum quomdam tibi confessio-
nis mca;,quo abigerentur olTerrcm. » Vcrum pontifex
animadvcrtens pcr illam apologiam non satis purgari
Rulinum acontagioerroruraOrigenis,quorumcausa
institutum crat judicium, contumaccm ila pcrculit
sentcntia damnationis.uti cxprimitur in littcris ab
codem Anastusio datis ad Joanncm HicrosolynQita-
num:inquibusdeRoman;eEcclesi.TConstantiaind&-

D posito lidci tuondo pra^clarum habetur loslimonium :
" Ha'c igitur nionto concessi.quod qui Trbis nostrs
populisdotranplataOrigenisloctioncpatefecit.quam-
dam puris mentibus velut nebulam cxcitans mjcc-
tam.lidom apostolorum.majoruni tradiliono firma-
tam.velut deviisanfractibusillum voluisse dissolve-
re..\pprobo si accnsat auctorom.ot cxsoorandum fa-
ctum populis proilil,ut justis landom odiis tcnratur,
qucm jamdudum fama constrinxorat.Si verointcr-
pros tantorum malorum crroribus contontum pra-
slul, ct lcgenda impia dogmala prodil in populos,
nihil aliud sui opera laboris cxstruxit, nisi ut pro-
pria^ velut mcntis arbitrio hanc qux sola, ct qua;
prima apud calholicos Chrislianos vera fidcs jam ab
apostolis usquc ad tcmpus prxsens t(»nelur, inopi-
nat.i; titulo asserlionis everteref. .\bsit h.Tc ab Lc-
closia Ronianu p.oqiiui]uani calhiJica disci|ilin;i.
Nunquani profoclo evoniet, ut aliciua hoc admitta-
musratione.quodjure meritoque aamnamus. Qua-

145 HISTOniA DE VITIS ROM. PONT. -- S. INNOCENTIUS 146

propter in toto orbe Cliristi Dei nostri difTusa pro- A aliisque episoopis in concilio considentibus vetue-

videntia probare dignabitur, acciperc nos omnino ranl in clerum catholicum recipi clericos Ecclesia?

non posse qua; Ecclesiam maculent.probatos moree Donatistarum, licet schismati renuntiarent. Verum

everiant, aures circumstantium vulnerent, jurgia, Africani Patres Carthagine ad conci'iun"i collecti

iras.dissensionesque disponant, » etc.Qui de rebus xvi Kal. Junii, Ecclesiarum Dei per Africam consti-

ecclesiasticis scribunt deberent profecto hos illus- tutarum necessitatem extremam reputantes, ut
tres characteres auctoritatis pontificia; pra oculis , clerici eisdem darentur, legatos et litteras ad S.

habere aliisque proponere, potius, quam truncata Anastasium mittunt, necnon ad Venerium, ut de

testimonia aut ambigua, qua; in vulgus spargere disciplina decreti nonnihil remitterent, donec ab

inepte sludent,ad illam contra fas omnedeprimen- inopia ministrorum Ecclesiffi African» relevaren-

dam. tur. Littcrse mittanlur ad frutres et coepiscopos iws-

Linea 5. — Comtituit nulla ratione transmarinum tros, et maxime ad sedeni upostoiicam, etc. Ex his

hominem nd clericatum suscipi,nisi quinque episcopo- testimoniis patet, ab ecclesiis .\fricanis recognosci

ru7n desiijnaret chirographum, propter Maniclixos. transmarino in tractu, in Italia, potestatem snpe-

Somier ibi cap. v, anno 401 : Duo concilia Cartha- riorem, a qua leges sibi dari posse fatentur, illis-

gine celebrata sunt, primum xvi Kal. Junii,et alte- que parendum sibi esse sentiunt omninode,ac pro-

rnm Idibus Septembris, in quibus tcstimonia illu- mittunt, ut hio adamussim observandis circa Do-

stria reperimus. natistas. Castera vidc in notis Payii..

Pontifex Anastasius cum Venerio Mediolanensi,

XLII. SANCTUS INNOCENTIUS.

ANNO CnRISTI 402, ARCADII ET HONORII 8.

57 InnocentiiiS, natione Albanensis, ex patre Innocentio, sedit annos quindecim, menses duos,
dies viginti (a). Hic conslilulum fecit de omni Ecclesia, et de regulis monasteriorum, et de
Judaeis, et de paganis, et multos Calaphrj'gas in urbc invenit, quos exsilio et monasteriis {b)
relegavit. Et hic invenit Pelagium, Coeleslium hsereticos, et damnavit eos. Et hoc constituit,
3 ut qui natus fuerit de Christiana, denuo per baptismum renasci debeat. hoc est baptizari,
quod Pelagius damnabat (c). Eodem teraporc dedicavit basilicam sanctorum Gervasii et Pro-
tasii, ex devolione testamenti cujusdam illustris feminffi Veslinae laborantibus presbyteris
Cusicino [d), et Leopardo, el diacono Lybyano. Quse, femina suprasoripta teslamenti pagi-
nam sic ordinavit, ut basilicam sanctorum martyrum ex oinamentis, et margaritis, venditis

10 justis festimationibus construerctur, et constructa cst usque ad perfectum. In quo loco bea-
tissimus Innocentius ex delegatione illustris feminte Vestinse titulum llomanum constituit, et
in eodem Dominico loco (e) obtulit patenas argenteas duas, pensantes singulte libras viginti
coronas argenteas duodecim, pensantes singulte libras quindecim ; amas argenteas duas,
pensantes singulse libras viginti ; pharum cantharum argentum unum, pensans libras 22 ;

20 cerostrata argentea quatuor pensantia singulce libras triginta quinque; turrem argenteam
cum patena, et columba deaurata pensantem libras triginta ; ad ornalum baptismi {f), cer.
vum argenleum fundentem aquam, pensantcm libras viginli quinque ; ras ad oleum chrisma-
tis avgenteum, pensans libras quinque; vas aliud ad oleum exorcizatum, pensans libras quinque ;
palenas duas ad chrisma, pensantes singulx libras qnatuor ; scyphum argenteum anagbjphatum

20 {g) pensanlem libras decem ; scyphum alium argenteum, pensantem libras decsm ; calices argen-
teos quinque, pensanles singuli libras Ires; calices argenteos bajitisnii numero tres, pensantes sin-
guli libras duas; et alia dona multa largitus est ; aquxmanites argcnteas, pensantes singuhe libras
10; pltaracanthara xrea sexdecim, pensantia singula libras decem; itcni pharxcantharx xrcx ce-
rostratx {h) in gremio basilicx numero viginti, pensanles singulx libras quadraginta.

NOTULa: MARGINALES FABROTTI.

(a) B, mens, 1, d. 10, a coss. Arc et Ilonor 5 ail Honor 11 et Constanlium 2. {i)\ BO, in cxsilio inona-
storii. (c) Haron : non verhis sed reipsa, quia neguhat pccc oriij. (</) C, Ursicino. (c) C, oadem domo.
(/) G, Baptisterii. (f/) C, anaglyphum. (/t) * cerostrota;.

147 ANASTASll BlIiLlOTIlECAlUI 148

5S Doiiios ju.rta hasilicam Lihyanam, prxslantem solidos 32 (a); domum in clivo satulis bal-
nearium {/j], prxstantem snlidos 8B, et Irimisium (c); possessionem Corras [rfj in territorio Clusi-
no prxstantem solidos septuaginta unum, et trimisium ; possessionem Corvianam in territorio
Clusino, pr.vstantem solidos nctuaginta ncto ; possessinnem .Fundanvnsem in territorio Fundano,
5 cum adjacentibus attiyuis 13, prxstantem snlidos centum ocliiaqinla unum, et trimisium; posses-
sionem Figli/nas in territorio Casinate , pncstanlem solidos sexaginta tres {e), el trimisium ; pos-
sessionem Antoninnam in territorio Clodiano, prxstantem solidos quadraginta (f) duos; posses-
sionem Amandani, quam donavit illustris fcmina Vestina consobrinx sux, in territorio Vegetano,
prxstantem solidos quadragmta sex et trimisium; domos Emeriti in clivo mammo^-i (g) intra Ur-
10 bem juxla basilicam, prxstantem solidos sexaginta duos; domum in clivo Patricii arbitratam do-
mumjuxta basilicam in vico longo, qux cognominatur ad lacum, prxstantem solidos octuaginta
duos; domum ad cathedram lapideam florianam, prxstantem solidos quinquaginta octo; pristi-
num {h) in vico longo, quod (i) cognominatur Castorano, prxstans solidos sexaginta unum ; bal-
neuminvico longo,quodcognominatur Templum, prxstans solidos quadraginta; siliquas trcs,
15 u7icias portx Nuntanx {k) tres, prxstantes solidos septem et decem et trimisium (/). Hic constituii
{m) Sabbato jejunium {n) celebrari, qitia Sabbato Dominus in sepulcro positus est, et discipuli
ejus jejunaverunt. llic consliluil basilicam beatfc Agnelis marlyris a presbyleris Leopardo,
et Paulino cum soliiciludine gubernari, et (o) regi, el ornari. Et ex dispositione Vestinae ti-
tuli suprascripli presbyteris est concessa potestas. Hic frcit ordinationes quatuor per mensem
20 Decembris, presbi/teros ^O,diaconos {2' j)) episcopos pcr di\ersa locd quinquaginta quatuor Qm eUam
sepultus est ud 1'rsum pileatian, v Kalendas Augusti,er cessavit episcopatus per dies 22.

NOTUL.T: MARGINALES FABnOTTl.

(rt) C, 85. (/;) C, Balnc;il,T. (c) C, trcmisscm. (rf) C, Sarras. (e) C, 5S. (f)C,62. (7)Mamnri. (Ii)
C, Pislrinum. (0 C, qui. (/.) NumentansB. (/) C, 22, ct tremisscm. {m} Vidc Biiron nil nnnum H'! . (n)
CB, sollicite, el digne. (o) C, tegi. (p) CB, 15.

VARI.E LECTIONES.

, , I r I A mina religiosa est p. Sic ord. ut basilica SS.mart.

Ainid Inibrotlum e.v cod. treh. ^^ oTnam et margaritis (Max-, margaretis.ii/ in cod.

NumSl, lin 2 />, dieB2t. lin 5. .iB, Cucleslinum Thano sempcr) ejus junstruerelur, vemlilis sciliccl

/fn 9. A l! rsi ci no, B, Ursino. /in lf>. 4, libras, 2.5, justisa;stimat.etconstructausque ad pcrrectuni con-

B 21 lin 17. AB, ccrostata, lin 18 AB, libras 25. summarctur. In quo loco beatus Innoc. /in lU.etei-

lin 10. AB, baptistcrii. /i« 2f>. B. aquanianiles dcm loco h.iic dona oblulil. /in 15,20 amasarpenlcas

arpenlcos. lin 28, fara canthura aM-ea cerosta- trcs pens sincuhc lib 20, cor arg. 12. p. s. lin 10.

i "^jj ■ pharum canlbarum 1 p. lin 17, cerostruta (.tf.ccro-

' Suin .58, lin i, 2, .V, solidos 20. B, 75 el tremis- stalal, lin 18. lib 2."i, turrini arg. lin lii.baplist.Tii.

sem )/)«/. B,balneum in codem loco juxta tcmplum lin 20, vas ad oleuni crismc tin 21. libr 3. sryphos

Manuiri, prajstans solidos, :i5.B, loco Mamori.pra:- arg anagiyphos 2 pcns sing libr 10, cal arg.l>apt.;^,

«lans sol 3Z. lin eisd. B, donius in clivo salutis pens sing lib 2 (.(/«2. lib 5 ,patenas argcntoas2 ad

balnoata. A, solid, 78. B. 77, tin i, .1, posscssio- crisma pens sing lib :j,scyphos argcnt anag 2 pens

nem horas.B, possessio Corbiam, lin cnd -/B, 79. sing. lin 25. cal argenl G, aquamanules argenteas

lin 0, A, 180. lin 7 ct 8. /1B, sol .58. lin 9, .-iB, (.W, argenteos) p. s. 15. fara canthara .-prfa ccros-

illustrisfemina. lin 11. .IB, Mamurlini. /in ('«(/. Irata) M,cerostata in gremio basilica: 20 pensantia

B solidos 42. lin 15, A, qni cognominatur Casto- siugula lib -40.

riani lin 17, B, uncias tres. .\B. solidos 25. lin .ViiHi.58,/i)i l.Domusjuxtabasilicam Blianampra-st

20 A nuorum dispositione psteslas tituli supra- sol 85 (.1/, 35) et trimissum (if. trimisium . Balnoa

di(:ti Vestina: presbvteris concessa est, /in 24, B, n in eodem loco juxta lemplum Manuri .W, Mnmurcj)

dies 23. " pr>-cst sol 32. Domus in clivuni salutis l>alncal.T.

. praisl sol 81 el trimissum^.W.sol ii et trimissium).

Ex cod. Bcj. Mia. ct 1/inan. Posscssionem Soras in territ Clusino, pr.-cst sol 79.

Num. 57, lin 2, dies 21(.V,d.3I). /in 3, Cat invenil, Possessinncin in tcrritorio Fundaiio, cuni adjacon-

quiisinox.innionaatrcl.Hicinv.PelaKelCadestinuiu tibus.adliguis 15,pra!St sol iM wW.171 et trimis^iuni .

h.-ercld. c et consliluil ut q. n. f.dc Christiaiiode Poss I'. i. t. c. praisl sol .58 et tr. Posso.<<i n. ni

uiio nascalur pcr baptisinum {in o/m Briiii rod. hoc Amandum, quain donavit illustri femin.v \

est baplizolur, (iiiod l'i>lai;iu^ daiiiiKiban. //,vv " ' '
sunl in (■ii(/..W(i:-.lric o.mstiluit Sabbati) jojuiiiun

non cons su;e in territ. Vcgeiitaiio pnosl sol 4ti ol tri-
inisiuiu.Posscssionem .Vntoniauam in torril Ludiano

Iobrari,quia Sabbalo Uoininus in sopulcro jacuit,el priest sol 72. Domura Emeriti in clivum Mannntini
discipuli icjunaverunt. llic dedicavil basilic. tin 9. intra urbom Boraam, juxta basilicam, pricst soI72.
Ursicino ct Lcupardo (.V, Ursiano). lin 9, (|u.t' fe- Domum in Clivum Patricii arbitrata. praist. sol 60.

149

HISTOUIA DE VITIS ROM. PONT. — S. INNOCENTIUS.

m

Domum juxta basilicam in vioum longum, qua;
cognominatur ad Lacum, pra^st sol 82. Pristrinum
in vico longo, qui cognominatur Castorini, praest
sol 61. lialneum in v. 1. quod cognom Templus,
pra;stsol OU. Domum ad eatliedram Florianani.lapi-
deam, pr»st sol 58, siliquias 3, unoias 3. Porta;
Numentana;, prajst sol 21 et trimisium. Hic consti-
tuil basilicamB. Ag;netis m. a. pr. L. et P. guber-
nari.et eorum'sollicitudine regi et ornari.Similiter
dispositionis tituli supradictfe Vestin;c ab eodem
presbyteris est com pot. lin 21, in urbe Roma per
m. D. Ihi 24, est in cimiterio ad Ursum pileatum.

Ex cod. Thuan. altcro.

Num.57,/m 2,d. 22. lin 3, et m. C. inv q, cxilio
monasterii r.et inv lin 6,denuo nasci pcr bapt hoc
est. lin 9, Ursicino. lin 10, suprascripti t. ihid ut et
basilica S. M. ex o. conslrueretur venditis justis
ffistim et c. lin 13, Roma; c. in e. D. obt. lin 16.
farum c. unum pens lib 22, cereostata. lin 18. lib
25. lin 19, oruatum b. lin 25, lib 3, f. a. anagly-
phum. lin 26, libras 2.

Num.58,/m l.praist sol 85 et trimisium.Balncum
in eodemloco juxta tcmplum Mamuri, praestanssol
32. Domus in clivum S. balneata, pr;Est sol 77 nt tr.
Possessio Soras territorio C. Possessio c. t. cl. pr.
sol 79. Poss Fundanensis terr Fr. lin 6, 58 et trim.
Possessio Amandini q. d, illustris femina; Fcstinai
0. S. terr Vegetano, pr. sol 46 et tr. Possessio An-
toniana tcrr. Lodiano.praest sol 66. Domus Emeriti

A in clivum majori intra urbem Rom.am i. b. lin 13-
Donuis ad cathedram lapide Flonana.//H 14,Pistri-
num lin. 15. Castorani p. s. 51, lin 17, Mamonta-
nffi, prjest sol 22 et trim. lin 18, discip jejun. Hic
conslituit ut bas B. .\gna3. lin 20, tegi et orn quo-
rum dispositione tituli supradicti Vestanoe p. c. q.
lin 21, hic f. o. 4 in urbe Roma per m. d. lin 22,
pr. 30. Qu) etiam sepultus est in cim ad V. lin ult,
episc d. 22.

.4pud Holstem. el Schtestrat.

Kum. 57, lin 2. Flor, dies xxi. Lin 4. Flor duo,
in quos exsilio monasterii relegarit. Lin 8. In Flor
sec deest testamcnti. Lin 0. Flor, Ursicino. Ftor sec,
Ursino. Lin \2.Flor deesl \oco. Lin.lQ,Flor,s.urenm.

?fum.SS,lin 2i),Flor duo : ornari eorum dispositio-
ne tituli suprascript;c Vestinae prcsbyteris concessa
potcstalc. lin 22, Flor duo : Diaconos .XVIL lin 23,
Flor sec, in coemeterio ad Lrsum pileatum Kalena.
Jpud Penimn e.v cod. Cavcnsi.

Num.S7,lin 5,etCoElestinumha:rciicos,etdampna-
vit eos. lin 6,renasci, hoc estrebaptizare, quod Pela-
giusdampnabat./OT9,presbyterisUrsicinoelLeopar-
do.//« 10,ut basilicam sanctorummartyrumexorna-
mentis et margaritisconstruerent^venditisjustisaes-
timationibus. lin 22, et conslructa est usque adper-
feclum basilioa. lin 18, pons lib xxv.

Num. 58, lin 20, gubcrnari, et tegi, ct ornari eo-
rum dispositione,titulum6uperscriptffiVestinaepres-
byteris ooncessapotestas.

NOT.E VARIORUM.

A SCHELESTRATE.

Num. 57, linea 3. — Et de regulis monnsteriorum.
Undenam dosumpseritauotorLibri Pontilicalis.quod
Innocentiusprimusdecretum edideritderegulismo-
nasteriorum.me penitus latet, nihil enim nac dc rc
in secundo Catalogo temporo Jusliniani imperatoris
concinnato. Notat autcm ad ha-c verba Lucas Hol-
stenius : lline npparct imperitia scriploris. .-Vttamen
miratus sum, hominom orudilum htoc animadver-
tisse: a Damasi onim Ktate monachi Roniam vcne-
rant ductore D.Athanasio, Romanasque virgines et
matronas monacharum instituta docuorat D.Hiero-
nymus, adeo ul Innoeentius primus, qui diu post
Damasum tloruit,de regulis nionastoriorum statuta
edere potuerit, pra;sortim cum Siricius Innooontii
praidecessor, ab ha;resi Manichaeorum revertentes
m monasteriis ad agendam pa;nitentiam recludi
voluerit, ut supra annotavimus.

ALT.\SERR.\.

Num.57,linea 2.- - Hic conslitutum fccit de omniEc
ciesifi,et dere!iulismo7iasterioru7n.\nnocentius I regu-
las dedil monachisqua; desiderantur.fcr id tcmpus
Augustinus rogiilamdoditsanctimnrialibus.Tcstom
ipsum habomus epist. 109, qua continetiir regula.
Ante Siricium monachi cranl extra clcrum.Siricius
I monachos in clericos ordinari optavit ct voluit,
can. JHoparhos 16, qu.Tst. 1.

Linea 25. — Caliecs (mjcnteos Ijnptismi numero
Ires, pensantcs sintj. tibras. Innocentius obfulit ciili-
ces argcnteos baptismi catisa. In ecclesiis orant
caliccs dicati baptismo, id est, ad tribuondam sa-
cram comnninionem baptizatis, quia baptizati sla-
tim a baptismo admittcbantur ad sacram commu-
nionem sub ulraque specie.ut moris crat oa aitate.
Tertull., dc 1'udicitia, can. 9 : Annulum quoque ac-
cipit lunc primum, quo fidci pactione7n inlerroijatus
obsiijniil, atque ila exinde opimilate Dominici corpo-
ris vesciiur.

BENCINI.

Num.,57,linoa 2. — llic cimslilulum fcril dc omiii Kc-
clcsin. Sumiiialim doindo roccnsi'1 qii,i' liiiKiornliiis
decrcvit,undociimvoliiti(lorcmanirosl;iidollVratriil-
lector harumadditiouuiucatalogisfactarum,earum-

dom oonstitutionum argumenta proptereanon assi-
gnavit, quia obvia in codice aliquo carumdem erat
reservata memoria. Quod esset proprius codex In-
nocentianus, vocatus ab ipso Liljer reijutnris, ubi
hffic constituta continentur.probare videntur verba
ejusdem Innocentii ad Vitricium Rothomagensem
p ipso in limine epistoloe scribentis:« Erit dilectionis
^ tua2 per plebes iinitimas, et consacerdotes nostros,
qui in illis regionibus propriis ecclesiis pr;-Bsident,
regularem hunc librum, qiiasi didasculum, atque
monitorem sedulo insinuare, ut et nostros cognos-
cere, ct ad (idem contluentium mores valeant do-
cendi sodulitate formare.

Linoa 3. — Et de rer/utis 7nonastcrioru7n. Hetero-
doxi, aliquique etiam cx nostris importunam hanc
additioneni arbitranlur, qua asseritur ccenobia
tunc multiplicata, oum prorsus nulla censeant in
Urbe fuisse monasteria : verum insulse. Fanorum
dostructio per Theodosii legom datamSirmii potuit
occasionem pr^obore, ut in monasteria vorterentur
oollegia sita apud eadem fana; domus enim amplas
pro sodalium antistitum receptaculo fuisse Romas,
nemo est, (jui vel priniis labiis eruditionemdegus-
tarit,et ignoret.Celebcrrimum inter hffic erat Salio-
rum. Erant ei qui vocalinntur fralres, et horum in-
seriptiones ostondunt loca, ot sod;ilitium,quas viri
D docti illuslrarunt.Exstitisse tunc in Italiamonachos
docet eiiistola, quam tuno seiiox scripsit ad Pauli-
niiin S. Iliiironymus de inslitulione monachi. Aper-
tius oxprimitur in cpistola 16 ;id Principiam, ubi
sic : <i Siiburbiinus ager vobia pro iiionasterio fuit,
et riis olectum pro solitudine, inultoquo itavixistis
tenipnro,ut cx iniilatione vostri....gaudcrenuis Ro-
mam lactam Hicrosolymam. Crcbra virginum mo-
nasteria, monachorum innumerabilis mii!titudo,ut
pro froquentia servionliiiin Dco, quod prios igno-
miiiiiu fucrat, osset postea gloriaj. »

Linea 4. — Monasteriis rclcgaviL Quod antea dc
Manichasisdccrevcrat Siricius,undc usus corumdem
probatur. Exsilii, cl rclegalionis pa;n<-c facilius ex-
sequi poterant,ca tcmiioris circumstantia.cum post
annum 388 Thcodosii leges erant proiTiulgat;c,qua!
li.i'1'cticis oninibus exsilia ct relegationcs iiiiponc-
liunt.
Ibid. : el hic invenil Pelagimu. Haic omnia unica

151

ANASTASII BIBLIOTHECARII

152

pcriode rcccnsct Libor Ponlificalis, qiio ostcndcre A
videtur, et illa in libro Constitutioncm rescrvari.
Dicitur autem nuod invcncrit ['claijium ct Gadcstium ,
id estpercpistoiasf:iniili;iii's t|iisci]]iorum,aliorum-
que primo eognitnruui.ili in-ii- |h r synodi('as eoruin-
dem, ac tunc tandeni ilnimbiiil. Kranl epistol;c l'a-
miliares quasi excitativa; cpistohe ad aliquid agen-
dum : has a SYnodicis discriminat S. .\u.sustinus
epistola data Paulino, sive IJonilacio, sic quod sy-
nodicaj inscriberentur relationes nd sedem apostoU-
cam,d\n ad Innocentium. Sic post initium : » Missao
sunt itaque hac de re cx duobus conciliis Cartha-
ginensi, et Milvitano relationes ad sedem apostoli-

cam scripsimus etiam ad beata; memoria; pa-

pam Innocentium, proptcr conciliorum relationes,
littoras familiaros, ubi aliquanlo diutius de ipsa
causa egimus.Ad omnia illc nobis rcscripsit oodem
modo.quo fas eratet oportebat apostolica; sedis an-
tistitem. » Sicuti enim erant epistolarum directa-
rum discrimina, ita eodem modo pontifex conve- n
nientia rcspondebat. yua distinctione occurrerunt
catholici in celebri collatione, cum prolalffi cssent
Mensuriiprimatis Garthaginensisepistolffiad Secun-
dum Tigistanum, nam teste S. Augustino in brevi-
culo c. 13 in finc dicitur : lix liltcrx Mcnsurii ct
Secundi donec leyendo tenninarentur,catliolici patien-
ter atidienmt, quamvis tcstati fncrint, eas esse fumi-
liares, nec ad caiisam Ecctesix pertincre. Discrirnen
nempe ex consuetis epistolarum notis colligentes.
Hccrcsiarcharum itaquc detectio facta est per cpisto-
lasfamiliares; auctoritativaverodamnaliosubsecuta
est ad pctitionemepiscoporum[)ostfaclas relationcs
adsedemapostolicam.Carlhagincnsiscnimsynodus,
et Milevitana,discusso ncgotio in rclationibus syno-
dicis certiorem fccerunt pontificem,ut ipscsuaau-
ctoritate, et summo jurc lirmarct gesta conciliaria.
Aiunt enim in relationo synodica Patres Carthagi-
nenses : Censuimus liiijusnunli persuasionis mictorct
Pclagium, cl Cii lcslium anathematiiari oportere. ca „
nempe ralionc.ut enianata a scdo aposlolica aucto- ^
ritas ab univcrso orbe recipiatur, quod innuunt
sequcntia synodicje verba. " Hoc itaque gestum.do-
mine frater.sancla! charitati tuaj intimandum duxi-
mus,ut statutis nostra: mcdiocritatis,etiam aposto-
l*ca; sedis adhibeatur auctoritas, pro tuendasalute
multorum,et quorumdam etiam porversitate coiri-
genda.iiEodem scnsu MilevilaniPP.insuasynodica :
" Quia te dominus grati;e su£e prnscipuo muncre in
sede apostolica colloeavit,talomi]uenostristempori-
biis prffislitit^ut nobis polius ad culiinm negliKonlife
valeat, si apud tuan) vencrationem.ciuaj imi Ecdo-
sia sunt suggcronda.tacuerimus, quam ea tu possis
vcl faslidiose vol negligriiler accinerc,magnis peri-
culis infirmorum inombiorum Cnristi pastoralem
diligenliam, qua;sumus, adhibere digneris, » ete.
Et rcliqua qua) adducuntur,ubi assignatum diseri-
mcn probatum apparebit. Quam cxplicationom ro-
borat Prospcr in carmine de ingratis, cum de Pc-
lagianis : D

Pestem snbeuiilein |)rima reciiiit
SeJes Uoma Potri, (pKr pastoralis houoris,
Facta capiil mundo quidquid uon possidel ariiiis
Relligioiie leuel

Eodcm scnsu incesserant Patros concilii Ilieroso-
lymitani sub Joanne, qui tcste Orosio in Apolngia,
ubi (3^2,3 et 'i gesta refercns, disccptationis linem
sic prufort : « Joannos cpiscopus novissimam lan-
doin postulationeiii.intontioncmque nostram.ut ad
bealum Innoccntium papam Roinnnum fralros ct
epistohT mittercntur, universi quod iPe diccrnoret

seeuluri univcrsi in hane soulcntiam cunscnsi-

nius : graliaruin actione celcbrata, pacc facta, et
consuinmataad pacisteslimoniumorationcdiscessi-
mus.iiEt si li;oc .Xcta Jansonius supposititia dicat,
Carnorius tanicn disscrl 2 ad Marium Mercalorem.
nnlis lib i Hist Pclag, c. 7, novissimc PP. Benc-
dietini in pra?fat ad toni X.Opcrum S..\ugustini ca

vindicant a tali nota. Quid egerit Innocentius ma-
nifeslum est,dum sententiam in harosiarchas pro-
tulit.

Lin. 6. — Venuo per baptismum rcnasci dcheat.
Priinuin errorem Pelagiiinorum proscribit pontifex
per li;ec verba,duinilli nogantes poccalum originale,
consoquonter inutilem pro oo romitl^ndo putabant
baplismi collationem. Erat error hic veluti cTtero-
rum omniuml)asis,quem itain prajfationc libri sub-
nolationum proponit Marius.Kprogenitores humani
gencris Adam.et I']vam mortales a Deo creatoe.nec
quemquam posteriorum sui prajvaricatione trans-
gressi l.-esissc, sed sibi tantum nocuisse, seque
mandati reos apud Deum fuisse, allerum penitus
nullum.»Declaravit ilaaue liinocentius baptismum
institutum ad rcmittenuum peccatum originale,nec
Christianum roputari, nisi qui peccato originali
morlus per baplismum renascatur. Undc quiiila a
Zozimo Ccelestii proscripta propositiooral: Infnntes,
ctiumsi non bapliienlur, kabcnl vitam ;ctcrnam. E\
cominonitorio Mcrcatoris.

Lin. 8. — E.r dcvotione tcstamenti cujusdam illus-
tris fctninx Vestin,T...Qux hic recensentur facta ex
rorum mobilium largitione, et dcinde possessiones
Ecclosi;e attribulas infra numeratas, potuit Liber
Pontilicalis ex tabulis erucrc exstantibus in ipsa
Eeclcsia, ubi plcrumque, et testamentum, et dona
Ecclosia; oblata.et benefaclores recensentur : uti in
pnofatione tomi prioris enucleavit clar.editor,nalus
ad profanam ct sacram eruditionem illustrandam.
Apud gontes h;ec numcrica, donorum, et bonorum
largitio in labiilis incisa rcperitur. Plura exhibet
Gruterus; nosselegimuscam,qu5e mutilala Smyrna;
invenla ost, propria Smyrnensis Gymnasii, ubi et
Lucii Vcstiiii inenlio occurril,et sic iii fragmenlo :
«■Sub hujus pivotura polliciti sunt,Cl. Bassus certa-
iiiinuni prajscs Nomesium palatium tcgere; Fuscus
opus facore Miiiaruiii VIII. Cherlsiphrnn Asiarcha
bortosad Paliiielum.Lucius Pompeius in Palnielum
niiii. V.Lucius Vestinus eam palatii partein tcgere.
qu;e curia; proximat,et ostia a;nea facere, Smarag-
dus Prylanis Fortuiia; fanum exstruere in Paliueto
Claudianum inaurare tcctum loci ungendis senato-
ribus dcstinati.Et alii in templi pulviuiarjseu locum
supulicandi) columnam cum capitelo tortili. Nym-
phidia sacerdos summa, Cl. Artemilla, Cl. Pulla,
Cl. Nicota, Theudianus.Stephanophorus II, El. As-
elepsa, Isidorus Sophisia,Anlonia Magna minain 1,
Cl. Ariston, Albidia Magna niinam I, Cl. Iledia mi-
nam I, Cl.Charis iiiinam I, Cl. Leontion minam I,
Cl. Aurelia coluiiinas Siricius : torlilibusin Palme-
tum 111. Qui su]ior alllucre Judii minani l,Metrodo-
ru3 Nlcanoris tilius.Dicenus in Palmetuiii dcnario-
rum VII, CIC. S. Murruus.ot Cilianus minas 11. Et
qu;c accepimus a domino CKSare Adrianopcr Anlo-
niumPelomonom.socundumncmpeSenalusConsul-
tum, quo tcmporc bis oditui eramus,ccrtamen sa-
crum,immunitatcm,theoIogos,hymnorum cantores,
miriadescentum(]uinquaginta,columnas in ungendi
locum Synnadeas DCCIII. Numidicas X.X.Porphiri-
ticas XC^ sed conslructum cst etiam Stdariuin a
Sexto pontilice Maximo. » ll.rc erat ]irioris ,Tvi dl-
ligenlissima bonofaclorum niemori.T conservand.i-
cura, (]uaiii iiicliori instituto reformanles Christiaiii
locuiii dcderunt.ot inde liber Ponlificalis, sive addi-
toni labore,et sludio coUecla rudera,in libris,mar-
nioribus, ir.scriptionibus et c-imilibus promemoria
reservarct.

Num.58,lin.l9. — Prcshiitcris L-opardo et Paulino
cum soUiciludinc ijulicniari.ct rciji.et oni<iri.Prior hic
occurrit menlio plurium prosbyterorum ri-gontium
eamdein Ecclesiam; et quidem cum polestate, u!i
declarant scquentia \erba. Et e,t dispositione Yestinx.
liliili suprii.icripti prcsliijlcris conccssa polcstas. Undc
cliain colligendum vidctur,quod cum in vitis singu-
loruin nontiflcum nssignalurnumems diaconorum,
et prestiyterorum.id tantum intelligcndum deordi-

153

HISTORIA DE "\1TIS ROM. PONT. — S. INXOCENTIUS.

lc

natione facta personarum ad dignitatem ct dosigna- A
tionem ecclesiarum, seu titulorum, non vero quod
tantum eas personas ordinaverit, et non alios. Ete-
nim cum plures recenseantur presbyteri, et major
ordinatorum diaconorum numerus non excedat se-
ptenarium, inde esset arguendum, quod assumpti
presbytcri antecedenter non fuerint diaconi,quod a
moribus Ecclesiae omnino alienum est. Deinde cer-
tum est quod subdiaconi acolythi, et lectores essent
in Ecclesia Romana, uti testatissimum facit epistola
Cornelii ad Fabium, et nihiiomidus non recensetur
eorum ordinatio.Ordinabanturitaqueet alii cum iis,
quos pontifices deputabant ad curam Ecclesiarum,
ut adessent plures suo tempore assumendi ad di-
gnitatem vel presbyteratus, vol diaconatus Ecclesiaj
Romanff, reliquis persistentibus in proprio minis-
terio : Quod hic clare designatur, ex eo quia Leopar-
dus, et Paulinus .omnino legendum Ursicinus^ antea
simplices erant presbyteri, et ex Yestina; disposi-
tione potestatem habuerunt basilics S. Agnetis, -p
qua; potestas explicatur hic per illa verba gubernare,
regere, et ornare, et facti sunt presbyteri tituli
S. Agnetis, seu dignitatem illam obtini>ere.Habuisse
vero curam reddituum,possessionum,fundoruni,etc.
infra notabitur, et hic certo supponitur.

BIXII ET LABBEI.

Num. 57, linea2. — Hic constUuLum fecit de omni
Ecelesia. Id est decretum ad universalem Ecclesiam
pertinens.

Lin. 4 et5. — Invenit Pelagium et Ccelestinum. De
qua condemnatione S. Prosperadversus Collatorem
ex verbis Zosimi pap» ha3c refert : c. Constituimus
in Pelagium et Cffilestium per venerabilem Innocen-
tium do beatissimi apostoli sede prolatam manere
senlentiam,donec apertissima confessione fateantur
gratiam Dei, >< etc.

Lin. G et 7.— Baptixari, quod Pclugius damnabal.
Pelagius epistola sua ad Innocentium scripta, ut „
habet August. de Peccato orig., cap. 17, conquestus '-'
est se caiumniose hac in re infamari. Dicit, inquit
Augustinus praedicto loco, se ab hominibus infamari,
quod negaret parvulis baptismi saeramentum, etabsque
redemptioncChristialiiiuihus reijna ewlorumpromittat.
Unde quod hic dicitur Pelagium baptismum infan-
tulorum negasse, sio accipiendum est quod si non
verbis, reipsa tamen damnasse videri poterat, dum
peccatum originale cujus gratia baptismus necessa-
rius est infantibus, negaret.

BL.WCHINI.

NOT.E CHR0N0L0G1C.«.

Non est cur addam plura ad confirmandam cpo-
cham sedis beati pontilicis Innocentii ejus nominis
primi; cum satis demonstrata sit in num.55S. Si-
ricii : ubi trium pontificum tempora sunt perspicuis
documentis.

Unum discrimen superest numerationis hac in D
epoeha ab Idacii Chronico dispungendum : quo plu-
res chronologi pridem notarunt. c< Idatius episcopus
(ait Card. Noris, Hist. Pela;/. lib. i, cap. H, pag. 72)
quijuvenis sub innocentio vixit, initium et finem
pontificatus Innocentii duplici charactere coelesti
signat : Anno .\rcadii octnvo splis faeta defectin tcrtio
Idus Novemliri? fcrin II. linmanx Ecclcsi.v XXWIII
hahctur ejii.scopus Innocentius. Allera etiam eclipsi
desii,'nat annum obilus cjusdem. Ihmorii (Anno)2i
tolis fucta dcfcclio die xiv Kal. ^ugusti, qui fuit Y
Fcria. liomun.v Ecclesi,v XXXIX prxsidct episcopus
Zosimus. Initia Innocentii recte sfatuuntur anno oc-
tavo Arcadii (cum Honorio fratre die 17 Januarii ann.
395 imperarc cccpit) nenipc ann. 402, etc.Tria emcn-
dat cardinalis dtictissimus in texlu Idacii. Primo
feriam utriusque eclipseossolaris: quarum priorem
III Idus Noveiiibris ieriai III non secunda; nomine
donandam ostendit.Siinilcm correctionem adhiben-

dam moneteum chronologorum prscipuis, Petavio
praescrtim, in feria alterius eclipscos solaris anni
402, die xiv Kalend. Augusti. ubi V pro VI feria est
perperam enuntiata. Alterum erratum Idaeii esl in
numero successionis assignando. Ostendit enim
card.Norisius,InnocenliuindicioportereXXXXpon-
tificem a B. Petro in Romana cathedra, Zosimum
vero XLI, quam emendationpm dicimus ex a^quo
necessariam. Vertium vero quod exhibet corrigen-
dum in anno inchoati regiminis ab Innocentio, dum
electum putat Norisius anno 402, non admittimus,
postquam compertum fuit Anastasium e.jus decesso-
rem vita perfunetum ante exitum anni 401 (uti paulo
ante probatum fuit,et confirmari potcst peradducta
in .Annalibus Pagii ad ann. 402, n. 16 et 17 necnon
ad 417. n. 4, licet de die mortis cum hoc non con-
sentiam) : non vero circa finem Aprilis anni 402, uti
senserunt scriptores pra?teriti Sfficuli quibus adh.Tsit
Norisius, nondum edito Martyrologio veteri per Flo-
rentinium. Ex hoc rursum addiscimus,depositionem
S. Innocentii papae referri ad 12 Martii, uti ex plu-
ribus Martyrologiis collegit Pagius senior ad annum
417,n.5 ec 6, et aliquam ex translationibus ejusdem
reliquiarum pertinere ad diem28 Junii,qua colitur.
Nos die depositionis non immutata ab asserta in his
Martyrologiis,obitum ejusdem es documentis antea
produetis in notis Chronologicis ad Siricium retuli-
mus ad diem 14 Febr. ann. 417, quo anno succes-
sisse Zosimum, et Pascha celebrasse jam constat.
Unitatem itaque addendam numero utriusque feriae
apud Idacium admittimus cum Norisio. Annum oc-
tavum Arcadii alligari etiam potuisse apud eumdem
cum primo Innocentii priori in trimestri anni 417,
ante Pascha contendo ex consueta methodo Chrono-
logorum illius «tatis passim referentibus annos im-
peratorum, praesertim Orientalium, ad flexum indi-
ctionis mense Septembri, annos vero pontificdm
Romanorum ad epocham Pasehalis festi per ipsos
celebrati. Cum igitur suocessisset Innocentius .Ana-
stasio circa finem anni 401; in proximo Paschate
anni 402, labcbatur adhuc prinius annus ejusdem
sedis : quo etiam tempore signari potuit octavus
Arcadii, connotando indictionem ab ejus octavo in-
choatam et in Pasehate 402 adhuc labentem. Siqui-
dem Theolosius Arcadii pater diem objectat xvi Ka-
lendas Fehr. anno 394, habente indietione vii, qus
coeperat ex mense Septemhri393, et patri Theodosio
tribuebatur cujus vita constante inchoaverat. Se-
quens autem indictio viii, quae exordium sumpsit
perSeptembrem anni394.afficiebat annum primum
tune labentem imperantis.Arcadii. Quare post annos
septem inde evolutos, nempe Septembri anni 301,
numerari ccepit indictio xv, tunc pariata oum octavo
regiminis Arcadii et diffundenda usqne ad Septem-
brem anni 402. Annus igitur Romanus 402 Kalendas
Januarii obtulit signatas indictione pariatacum oc-
tavo Arcadii et cum primo anno Paschali Innocentii,
qni secundum Pascha nondumcelebraveratsui pon-
tificatus. Ilac igiturex putatione temporis Paschalis
in pontilicibus, et indiclionalis in imperatoribus lit,
utannusoctavus.Arcadii jiarieturapud Idacium cuin
prinio Innocentii, et .Arcadii vigesimus quartus cum
primaZosinii,qui suecessit Innoeentio ante Pascha
anno 417.

NOT.E IIISTORIC.E.

Num. ,57, linea 2. — Hic eonstitutum fecil de omni
Ei-clesia, etc. Constitutiones praecipuas Innocentii tri-
busejusdem opislolis decretalibus contineri Pagius
observat ox n.3ad lcS. Prima signatur xv Kalendas
Mart.coss. IlonorioAugusto VI et Arista;neto, nempc
anno Christi 404, et inscribilur ad Victricium epi-
scopnm Rothomagensem.Datacstsecundax Kaiend.
Marlii Stilicone itenini ct .Vnthemio coss. (aniio 405)
ad Exuperiuni episcdptim Tolosanuni. Tertia xiv
Kalend. Aprilis Theodo.sid Aug. VII et Palladio coss.
(Christi 41(i). Dc relii|uis ejus decretaliluis vido

155

ANASTASII BIBLIOTIIECARII.

136

ipsius numorum XIX. Supersunt alitc Innocentii \ proque Ecclesia luenda, cerlamine praestitit, ut res
epistolffi prfcfcr decretalcs, quas Pagius expendit cjus gostje indicant, pracciarumque testinionium

dantClirysostomuSjl^alfadius llelenopoiitanus.illius

numoris suljseiiuentibus.

Lin. 3. — Et de rcrjulis monasleriorum. Mirum
profecto est reiieriri cordatos viros, qui regulas mo-
nasteriorum ab Innoccntio porscribi minime po-
tuisse contendant; cum inteiligatur rx libris SS.
Patrum tum in Oricntc, tum in Occidente hac ea-
dem Innocentii a?tatc praecipuas monachorum rogu-
las fuisse dictatas. Ut vcro sileam de Orientaiium
monachorum lcgislatoribus Iniioccntio ajijualibus,
Basilio, Gregorio Xazianzeno, .Mhanasio, Cyrilio. in-
ter Occidentales monachorum magistros solus llie-
ronymus phalangem oslendit in Gallia : ubi Rustico
monacho indicat Exuperium Tolosanum episco-
pum tanquam magistrum, ad quem decretalis illa
celebris ab Innocentio dabalur, paiilo ante a nobis
memorata : ot cum Exupcrio dcmonstrat sanctum
doctumque pontilicem Proculum : (/«/« viim, inquit,

discipulus, Theophilus Alexandrinus, S. llierony-
mus in epist. ad Demetriadom, S. Augustinus in
multis epistolis et in lib. contra Julian. Patres pra;-
terea concilii Carthaginensis, et Milevilani.

Num. 58, lin. 2.3. — S?pu//«s (ul Lrsum Pilealum.
Corpus S. Innocentii scpultum ad Ursum Pileatuin,
ad S. Dibianam.postea translatum fuisse ad titu-
lum Equitii,id est S. Martinum et Sylveslrum iu
montibus, docet vetus inscriptio ib'dem posita.

PAGII.
Num. 57, linea 2. — Hic conslilutum fecitde omniEc-
clesia,ct de regulis monasteriorum. Ad quae verba Hol-
stenius notat inde anparere impcritiam scriptoris li-
bri Pontificalis. Sed Schelestratius in Nota ad illa
verbamiratur hominem eruditumhicc animadver-

et prxsenti mce nostras scliedulns superct, quotidin- n tisse : a Damasi enim atate,inquit,monachi Romam

nisijue tractatibus iter ttmm dirigat. In Gallia Hila- ' j--'--- ^--■- »" ■-- " :-

rius, in Gallia Martinus monachorum scholas ape-
ruerunt, et regulas tradiderunt a;tate llicronymi et
Innocentii. Eucherius, Maximus, Lupus, uiia cum
Hilario jam memorato, easdem addiscebant seb Ho-
norato in insula Lerinensi prope Massiliam, ut pro-
bat card. Norisius, Hist. Pelag. lib. ii, cap. 1. Quid
plura? singuli propemodum episcopi ccenobitarum
ferme vitam inter clerum suum hoc tcmporc insti-
tucbant. Ita nempe Augustinus in Airica, Palririus
in Hibornia, apud.^ntissiodorenses Germanus.apud
Nolanos Paiilinus, aliique passim. Videnotas Sche-
lestratii et Pagii 11, ad hunc num.

Lin. 3et4. — Et multos Cataphryijus in Vrhc in-
venit, quos exsilio et monastecrii^ relcijavil. Cataphry-
gum haeresis, a Montano ex Phrygia disscminata,
inter CKteros errores de Divinis personis inipie sen-
tiebat, ut ex epistola 54 S. Hieronymi docemur.
Quare eorumdem baptismatum a concilio Laodice-
no, tum a Nicsno rejectum Raronius oslendit ad an-
nos314 et 325. Horum e grcge superstites fuisse in
Urbe constat ex alloMta epistola Hieronymi; cum
insussurasset Marcella; quidam Montani sectator te-
timonia ex Evangelio Joannis ad suam ha^resimdc-
torta. Contra hos igitur insidiatorcs catholica; reli-
gionis apostolica Innocentii cura judiciorum aucto-
ritatem exercuit. Quaro Socrates Hisl. Hccl. lib vii,
cap. 9, scrihit : Anasia.num dcinde e.vccpit Innocen-
Itus : qui quidcm priinus I^iovatianos Homx deijcnlcs
persequi ca;pit, ynultasijuc cis ccclcsias adcmit. Contu-
maces exsilio multavit : rosipiscentes monasteriis
inclusit (uti Hieronymus indicat epist. 4 ad Rusti-
cum), ut ibi possent juxta probatas SS. Patrum re-
gulas austerum vit.-c genus colere subpraepositi obc-
dientia sibi plurimuin profuturum quicunquc su-
perstitiosa Montani jojiinia anteasectati non modo
irritas.sed etiam invisas Deo pa>nas de se sumpsis-
sent. Nec dcfuit prope Urbem perhajc tempora mo

venerant ductore divo Athanasio ; Romanasque vir-
gines et matronas monacharum instituta docuerat
divus Ilieronymus, adeo ut Innocentius I, ((ui diu
post Damasum floruit, de rcgulis monasteriorum
statiita ederepoluerit; prresertim cum Siricius Inno-
rentii pra^decessor, ab naeresi Manicha'orum rever-
tcnlos, in monasteriis ad agendam poenitcntiam
rocludi voluorit. ut in Siricio num. 10 diximus.
Unde Innocentius in epistola ad Victricium epis-
copum Rothomagensem, staluit decreto decimo,
proposili sui tenaces, et monastica; disciplina; ob-
sorvatores esse monachos qui ad clerum promo-
ventur.

Non me latet hoterodoxos dictam Innocentii ad
Victricium Hothomagensem epistolain sugillare,vel
etiam penitus rejiccre; quod in ea qua^dam sinl
decreta, quas de verbo ad verbum conlinontur in
epistola Siricii. Sed cum decrcta 12 et 13 ejusdem
p Innoccnlii epistola;,dc quibus loquunturheterodoxi
^ citentur ex epistola Innocentii in concilio Turonen-
si III, anno 5iiG vel .5tJ7 celebrato, et ibi approbentur,
et Innocontius melius lacere non potuerit quam raa-
jorum instituta tradere, nemo ,jure dubitaverit dc
illa deeretali epistola Innocentii, quara Dionysius
Exiguus inseruit integram in Codice Ecclesia; Ro-
man.Tc, sicuti nemo dubitavcrit de epistola Siricii, a
concillio Zellensi, et a Kerrando laudata,

Hanc decretalera epistolani ad Victricium scripsit
Innoccntius papa anno quadringentesimo quarto,
eaque eum monet, ut illam episeopis suirraganeis et
vicinis Ecclesiis notam faciat, ut rognoscalur qua»
sit Romana; Ecclesia; praxis. Innocentius epistolam
illam Librum liciularem appellat, qui alius esse non
videtur ab iis derretis.qua; adeo epislol.-e ipsi eon-
.juncta sunt, ut illius partem constitucre vidoantur.
Tredocim decreta in ea continentur. quoruin terlio
statuit.causas cloricorum.tam superioris,quam in-
ferioris ordinis ab episcopis provinci.T judicari, sc-

nastcrium; cum extra portam Angelicam primo ab D cundum Nica>nos canones, " sine pnrjudicio tamen

Urbe lapide constructum monasterium, Pincli no-
miiie dictum ot a Hulino doscriptum, ostcndat card.
Norisius, Hist. Pelag. p. 19 in finc capilis 2.

Lin. 4 ct 5. — Et liic invenit Pclajium ct Ctclestium
hxreticas, et damnavil eos. Vindicias litterarum et
gestorum Innocentii contra iniquasceusurasErasmi
et Vossii vide susceplas, et foliciter pra;mis?as ante
dundecim sa;cula ab Augustino in locis pereniinon-
tissimum Norisium produclis cx libris ejusdem Pa-
tris, Hist. Pelag. 1. 1, c. H.

CIACONII.

Num, 57, linea 1. — Innciccnlius nntionc Alliancnsi.i.
In Marfyrclouio Rnmano niartyr legitur. Quo iiomine
is fortusse appelhitus cst ob adiiiiialiilcin virtutem,
suminam constantiam cum martyriim tortiludine
comparandam, quam in omni pro lidei delcusione.

Romana; Ecclesiae, cui in oranibus causis debet re-
vorentia custodiri. » Duodecimo statuit " eas, q»!c
Christo spccialiler nupserunl, et velari a saccrdote
meruerunl, si postea vol publice nupserint. vel sc
clanculo corruperint.non adniittendasesso ad agen-
dam pa>nifentiam, nisi is cui se junxcrant, de sa;-
culo rocesserit : et eas, qua; vivenle adhuc viro. al-
teri nupserint, haberi adulteras, nec eis concedcn-
dam esse agenda; pa>nilcnti.T licentiam, nisi unus
ex eis fuerit defunctus. » D<'cinio tortio tandera et
ultimo decreto sfatuil : ■• Pcnitentiam aliquanto
tcmpore iis esse agendam. qu.T nupserint, post-
quam in proposito virginitatis serapor manerc pro-
miscrant, otiamsi velatff' non fuerint. » Ca;tera de-
crota in tomis Conciliorura le.eenda.

Secunda Innocentii doeretalis epislola annoqua-
dringcntcsimo quinlo data est an Exupcriuni To-
losanum episcopum, et scptem decreta seu canones

137

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. INNOCENTIUS

138

conlinet.Primoclcricosincontinentes, nempesaecr- A.
dotes et diaconos omni honore ecolesiastico privnn-
dos decernit : et sanctissimam cffilibatus lcgcm a Si-
ricio decessore ipsis positam conrirmat.Scplimo li-
brorum canonicorum indiccm describit, eosquc ab
Ecclesia receptos velut sacros et divinos testatur et
pronuntiat : quem indicem cum legant Calviniani et
Lutherani, se ab Ecclesiae veteris scnsu et fide,
quoad numerum librorum canonicorum, agnoscent
alicnos ; non cnim Innocentius sententiam solum
suam exponit,sed Ecclesia; doctrinamcttraditionem
ab apostolis ad sua tempora derivatam, et in Roma-
na Ecclesia conscrvatam.

Sed,ut ad dictam Innocentiiad Decentium Eugu-
binum epistolam redeam, ex ea Arcani disciplina
primis Ecclesia; sfficulis eaute custodita probatur ;
cum Innocentiusadcatholicum episcopum scribens,
ne quidem de forma consecrationis, sed nec et de
forma confirmationis scribere voluerit; capite enim 3
de hoc ultimo sacramento loquens, ait : Vcvfiavero n
diccre non possuin,ne nuujis proderc vidcar, quam ad
consuUationeni rcspondcrc i de qua ideo disciplina
hic agendi locus se oifert.Notum est illud Augustini
tractatu 96 in Joannem : Catechumenis sacramenla
fideliian non producuntur; ei illud magni ejusdem
EcclesiE doctoris : Ncsciunl catechumeni quid acci-
piant, Christiani. Notum quoque est illud Chrysos-
tomi,homilia 27 in MatthiEum : Eucharistix mijste-
riiim... initiati solummodo noverunt. Et illud Cate-
chesis prioris Cyrilli Jerosolymitaniadbaptizandos:
Sciunt iniliali vim hujus poculi ; scictis vos quoque
paulo post. Apud ipsas philosophorum sectas diu
ante Christiadventum observatum fuisse,ut profani
procul a sacris arcerentur ostendit Schelestratius
laudatus ex Jamblico lib.ii de Vita Pythagora;,cap.
82, et ex Clemente Alexandrino, lib. v Stromatum.

Porro inter omnes conveniteam disciplinani pro
catechumenis,Judieis ct gentibusobservatam fuisse,
non vero pro fidelibus seu baptizatis, quibus cun- „
cta religionis catholica; mysteriaabsque ulla verbo- '-'
rum ambage exponi poterant.Putabant enim Patres
sequendum gravc illud Christi mandatum apud Mat-
threum cap.vu : Non csse dandum sanctum canibus,
nec margaritas projicicndas esse ante porcos. Cum
vero sancti Patres unanimi voce ex verbis Christi
relatis disciplinam Arcani introductam fuisse asse-
rant,Iiquet eam ex traditione apostolica provenisse :
neque enim communis ille Ecclesiarum consonsus
ex decreto alicujus particularisvelgeneralisconcilii
ortum duxit,sedomncsperorbera Ecclesimeamdem
disciplinam observarunt,absque eo quod certo quo-
dam tempore ca coepisse reperialur : Quare juxta
D. Augustini regulam, haec una est ex cis, qua? ex
traditione apostolica ad nos pervenere.

Protestantes Arcani disciplinam apud orthodoxos
in mera rituum occultatione olim sitam fuisse di-
cunt. Sed complura sunt sanctorum Patrum testi-
monia, ex quibus lucc clarius monstrari potcst,an-
tiquam EcclesiiG disciplinam non solum in symbolis D
sacramentorum,eorumque ritibus,sed etiam in re-
bus per ipsa significatis, seu contentis, occullandis
viguisse.Exstat celebcrrimum totius Itali.-c teslimo-
nium.quod Julius priinus suo nomiue ad Euscbia-
nos transmittit,etcontra cosdeinurgctAihanasiusin
Apologia secunda. Non soluni cnim accusant Euse-
bianos,quod dc calice et mensa Kermonem habuis-
sent in pivcsentia prajfccti assislentibus luni cllini-
cis, tum Judaiis; scd quod coram iisdcm, pr.Tsen-
tibus quoque catechuinenis,(yH,:t's<iO)(e/n i/t' sanijuina
et corporc Christi habuissent. Qufc his verbis totius
jCgypti episconi in synodica ad omnem sub ccelo
Ecclcsiam deplorant : Coramethnicishominihusqux-
stiones de Ecclcsia, de calice, de mensa Domini, de
sanctis sanclorum habuere. Nam per sancta sancto-
rum intelligenda sunt sacramenta corporis ct san-
guinis Christi, qu;o gcntiiibus, Jud;uis,calcchuine-
nis, occultanda, non publicanda erant.

Deinde Schelestratius ex Origenelib.i contraCel-
sum probat eamdem de mysterio Arcani discipli-
nam in Ecclesia tam quoad dogma quam quoad ri-
tus receptam fuisse. Ibi enim enumerat Origenes
dograata quic palam praedicabantur, ut Incarnalio-
nis.Passionis.Rcsurrectionis Dominica;. Non loqui-
turautemde sanctissimee Trinitatis mysterio,neque
de sacramonto Eucharistia;, neque de aliis sacra-
mentis, quod illa ex iis essent,qu» non communi-
cabantur quibusvis, adcoque circa qus disciplina
Arcani observanda erat, prout de mysterio Eucha-
ristia; traclaturus, homilia 13 in Exodum discrtis
verbis piwmonuit.Chrysostomus etiain, homilia 40
in primam ad Corinthios epistolam, protitetur se
non audere loqui de forma baptismatis et symbolo
quibussaiiclissim.eTrinitatismysteriumexponitur:
Non uudco.\ui]\\\l, jtvojilcr cos qui non sunt initiati :
ii enim cjjiiisiliinicni nolAs faciant difftciliorcm,utqui
nso ciiiiunt.vcl iinn aiicrtc difcvc, aut cis avcana cnun-
liiivc.Scil tiiiiicn diciiiii. iiuii.iil cjus a inc ftcvi poterit.
tcctc ct iidumbvatc. lUc.Saiiclus cliam Cyrillus Jero-
solymilanuSjCatechesiGagens de mysteriis in Sym-
bolo contentis, ait : « Hkc mysteria sacramentaque
nunc patefacit Ecclesia ei, qui cx catechumenis
excedit; nec moris est gentilibus exponere : non
enim gentili cuiquam de Patre, et Filio, et Spiritu
sancto mysteria declaramus,neque palam apud ca-
techumenos de mysteriis verba facimus, sed multa
sffipe loquimur occulte, ut fidcles qui rem tenent,
intelligant, qui non tenent, non I<-cdantur. »

Ex hac Arcani disciplina provenit,quod primis Ec-
clesi;e sKCuIis nulli tractatus de septem sacramen-
tis,quorum nostristemporibus tain frequens mentio,
scripti sint.Dicunt quidem Protestantes,antiquiores
Patres a commentariis de septem sacramentis absti-
nuisse.quodnumerumilium sacramentorumnon ad-
miserint. Sed id ex orientalis schismatici-Cjet occi-
dentalis orthodoxa; Ecclesia; consensione facile refel-
litur.Neque eniin Orientales schismatici cumortho-
duxis Latinis in unam eamdemquc sententiam ab
octingenlis annis conspirassent,nisi illama majori-
busaccepissent.AIiaitaqueratioqujerenda.Cum tra-
ctatusdo septemsacramentiseduntur,necesse est il-
lorum ritus exponere, materiam et formam quibus
conflciunturdeterminare; dogmaipsumde omnibus
ad sacramentorum conscrationem et administratio-
ni;'in >|)rcl,iniibus minimc celaro Qua; tainen prisca
Ercli-i I ilisri|ilinaocuIisetauribusgentiIium,Juda;-
ornni rl i-.itrcliumcnorum religiose occultabat; quo-
rum profanationem metuentes antiqui,ab iis absti-
nebant in scrmonibus, et sibi cavebant, neque in
scriptis dc iis agebant. Contra vero,postquam soxto
Eeclesia; sreculo disciplina illa abolita fuit,frcquens
sacramentorum memorianon tantum apud Gnccos,
sed etiam apud Latinos saltcmaCaroli Magni tem-
pore; apud Grfficos vero post tempora Photii, qui
in sua bibliotheca ex Jobio monacho scptcm sacro-
sancta Christi Ecclesix mystcria cclebrat. Disciplina
ita(iiie Arcani in causa fuit,quod sex primis Ecclesia!
Si-Eculis, calholici scriptorcs a tractatibus de sacra-
mentis abstinucrint.rarius et obscurius de iis scri-
psi'fint,nequedecorum numero rccensendosolliciti
tuerint. Ou;c omnia occasione liecrotalif Innoccntii
papa3 ad Deccntium Euguliiniim.i'\ Srhrlisli-atio in
Dissertationc laudata excer|ii'i'i' li.nnl .ilis rM.ssc no-
bis visum osl; exeacnim liisciiiiiiKi ciini|ilni'cs Pa-
trum sententiM,quas Protestantcs contra catholicos
adducunt, cxponi possunt. Pnrro quo eircitcr tern-
porc ea disciplina, tam in Oriente, quam in Occi-
dcntc desierit, dicemus in pontificatu Eugcnii pa-
pa; primi.

Est et alia decretalis Innocentii cpistola ad Feli-
cem Nuceranumepiscopum,quinquecanonibuscon-
stans.ct altera ad Maccdonia'. episcopos,qiias omnes
ecclesiiislicoc dis''iplin;i> tcslcs locuplctissiinas csse
pcrspicuum cst. Earum oinnium canoncs in Collc-
ctioncconciliorum legcudi. QuoadDccrctalcm quam

«9

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

160

dedit ad synodiim Toletanam,ut ronap?,T'in Ilispa-
niis disciplin;e inederetui-,pr,rserlimquc vilus ordi-
nationum,in quibus canonc;; impiinp violaljantur,ea
data non est ad Toletanam synodum Stilicone con-
sule celebratam, ea enim portinet ad annum 400
quo Anastasius, non Innoccntius scdebat : scd ad
aliam synodumToletanam,sedentelnnocentio coac-
tam, cujus acta pcrierunt.

Sedenle Innocentio niagnns anno quadringentc-
simo tertio Constantinopoli tumultus excitatus est,
schismaque in Ecolesiam invectum.nb Eudoxia; Au-
gusttc, Arcadii imperaloris uxorisodium in S..Joan-
neni Chrysostomum episcopum Constuntinopolila-
num,quod orationem habuis.«ft ad ])opulum, qu.-c
oninium generuliler mulierum vituperationem con-
tinebat.Augusta enim illatam sibi contumeliam pu-
tans, curavil ut synodus adversus eum convocare-
tur.ad quam prxriiiui' ii confliuxere, qui .loanni va-
riis de ciiuais erant infensi, inquit Socrates lib. vi,
cap. io. Convcntus ille dictus esl ad Quercu7n,Sah-
urbium Chalcedonis.Theophilus episcopus Alexan-
drinus ei prsfuit, adfuerunt episcopi triginta sex.
In eo Joannes depositus est,et ab imperatore in ex-
silium amandatus.ex quo paulo post jussu impera-
toris revocatus, rogatusque a populo, ut in episco-
pali cathedra sederet,ac pro morc solito paeem ap-
precaretur,reposuit : Id judicuni dccreto fxcri dcl)cre,
el oportet ut ii, a quilaii; condcmnatiis cssct, mutata
sententia ipsum absolccrcnt.ut rcli'rf Socrates citatus
cap.l6.Sciebatenimin concilio Antiocheno 3'il ha-
bito,hoc decretum factum csse : Episcopus a synodo
depositus, si sacra celetjrare ausus fuerit, redeundi
poteslatem non hahet. Quare nolebat sedem suam
recuperare sine majoris synodi jndieio.ut canonem
Antiochenum,quocunque sensu exponeretur,obser-
vasse viderelur. Tandem tamen ad preces populi
acquicvit.Baluzius in sua editione Conciliorum hu-
jus synodi hisloriam lexuit, ab auctore conscrip-
tam, qui tum assiduus erat divo Chrysostomo, a
Palladio nimirum Ilelcnopolitano episcopo, cujus
dialogum de Vita Chrysostomi nunc habemus sa-
num et integrum beneficio Emerici Bigolii.

Anno quadragentesimo quarlo nova synodus Con-
stantinopoli coacta.in qua S.Joannos iterum depo-
situs,ct ab Arcadio imperatore iterum exsilio mul-
talus. In ea synodo lectusest canon 4 dicti cnncilii
Antiocheni,quem Theophilus episcopus Alexandri-
nus.prascipuus Chrysostomi adversarius miserat,in
quo legebalur :uSi quis episcopus aut prcsbyter in-
juste, sive juste dcpositus.exseipso absquesynodo
in Ecclesiam redierit,hic jam excusationis non ha-
beat locum, scd omnino expellalur; » cum tamen
canon concilii Antiocheni advcrbium illud injustc
non conlincat.Chrysostomus duplici responso usus
est; ac primo qniiicm conatus est ostendere sc se
canoni Anliocheno satisfecisse ; deinde cum nec sic
quidem adversariorum calumniam plfugerct, res-

fiondit objectum canonem non ad Ecclcsiam catho-
icorum, sed ad Ecclesiam Arianorum perlinerc,
quia scilicet canon aTheophilo productus,alius om-
nino eral a canone concilii Antiocheni.Canon enim
Theophili cditus erat non a catholicis episcopis An-
tiochia; congregatis.sed a solis Eusebianis post sy-
nodum Antiochenam in odium Athanasii.Unde Geo-
gius patriarcha Alexandrinus vocat canones a Theo-
philo transmissos adidlerinas cl (alsi nominis scrip-
luras. Qua de re plura Schclestratius in Disscrt. 5
de concilio Antiocheno, cap. 6.

Chrysosiomum, postquam sedc dcjeclus est, ad
Innocentium papam appellasse constat cx epistola
Honorii imperaloris ad Arcadium in Orientc impc-
rantem apud Baronium anno40'i. num..SO et seqq.
ubi relert tum Chrysoslomum, tum Theoph-lum
ipsnm legalos ad Innocenlium misisse.qui cjus sii-
per.judicio in Chrysostomum lato scntentiamrefer-
rcnt : ■• Missi, iuquit, ad sacerdolcs Urbis aHorn.-c,
atque Ilalia; utraque ex parle Icgali.Exspcctabatur

^ i'x omnium auctoritate sententia informatura regu-
lam discipIin.-B.Integrum nempe essc debuerat nec
quidqu.im novari.dum delinilio deliberata procede
ret; cum interea mirum quoddam pra?cipitium fe-
slinationis ex?rsit,ut non e.xspectatis litlcris sacer-
dotum, qui fuerant mutua parliuin legatione cim-
sulti; non examinalis rebus, in exsilium traderen-
tur antistites, animadversioni prius addicti, quam
scntcntiam judicii episcopalis experti. Uenique
quam immatura illa danmatio fuerit,res probavit.
Namque hi,quorumexspectabalur auctoritas()it'H!;^(;
ponli/icis Uommi el ejus asscssorum) pacifica joanni
communione permissa, faciendam concordiam cen-
suerunt, nec quemquam putarunt ante judicium
consortio ropellendum. »

Senlentiam vero depositionis a Theophilo Alexan-
drino, cjusque consortihus anno quadringentesimo
tertio,in synodo ad Quercum latam,rcsciaisse et in
irritum misisse Innoccntium, liquet tum Palladii,

T> tum Innocentii ipsius lestimonio.Palladius quidera
in Dialogo de Vita S. Joannis Chrysostomi scribit :
« Ad ha!c rescripsit beatus Innocentius papa,com-
munioneque utriusqueparti3admissa,Theophili ju-
dicium cassum,at(Tue irritum esse decrevit, dicens,
oportere conflari aliam irreprehensibilem svnodum
occidontaliumetorientaliumsaccrdotum,ce(Jentibus
concilio amicisprimum, deinde inimicis ; neufrarum
quippe partium ut plurimum rectum esse judicium.»
Innoccntius vcro cpistola ,S1 ad Theophilwn, quam
idcm Palladius recital .-«Frater Theophile, inquit,
nos et te,etfratrem noslrum Joanncm.communio-
nis nostraj essc decrevimus, sicuti et in prioribus
litteris aperte satis exprcssimus,et nunc in senten-
tia nostra et voluntate pcrdurantes, rursus eadem
scribimus.El quotiescunque scripseris.nisi debitum
sequatur, conveniensque judicium, propter ea quac
magno cum dedccorc gesla sunt, possibile non est
a Joannis communione disccdcre. »

p Nec dc judiciotantum Thoophili,anno ut diximus

'-' 40.5 lato,ad Romanum pontilicem appellavit Chry-
sostoinus sed etiam de judicio, quod alii cpiscopi,
incentore Thcophilo, in illum anno 404 lulerunt.
Cumonim opiscopi.Chrysostomi hostPs,cum iteruin
damanssent, ille Innocentii trtbunaliterum appella-
vit.ut signiticant illa ejusverba in epistolaad Inno-
contium, prout refortur a Palladio :« Scribito, prc-
cor,ct auctoritate vestra dcccrnitc.hujusmodi ini(|uc
gesta,nobis absentibus,et judicium non declinanti-
Bus, nuUius esse roboris. Porro qui talia gcssere,
eos Ecclesiae censura; subjicile.Nos autem insontes,
neque ronvictos, neque deprehensos, neque ullius
criminis rcos comprobalos, ccclesiis nostris jubete
restitui, ut charitate frui, et pace cutn fratribus
nostris consueta possimus. »

Sententiam in hoc sccundo ^judicio adversus
Chrysostomum latam a'que rcscidisse Innorentium,
his Vationibus dcmonstrat Natalis Alexander in
parte ii s.-eculi iv. disscrl 27. In Dialogo Palladii

D Theodorus Roman.r diaconus Ecclcsi.v refert vcrba
Gommonitorii ab Innocentio dali lecatis, quos a
suolatoremisitConstantinopolim, ut adcssent syno-
do,quam ad istius causa? plcnioreni disceplationcm,
ctultimamdefmitionem licri poroplabat.ln hoc cnim
Commonitorio ha;c inler alia leguntur :"Non opor-
tcre Joannem judicium aggredi nisi illi prius Ecclc-
sia, communioque redderetur. ut omnis dilationis
occasione sublala, sua sponte conciliura ingrecji
posset. » Prstcrea Theodorotus lib v, cap 34 :"Epi-
scopi Occidentis, inquit, non prius cum episcopis
-Egypli, ct Orientis, rt Uosphori, at(iue Thraci.-c
communicare voluerunt,quam nomen ijlius sanclis-
sinii viri, (nempe Joannis Chrysostomi) in labulas.
in quibus nomina cpiscoporurn mortuorum conti-
nebanlur. rolulissonl : alqiio Arsacium ejus siirrcs-
sorem ne salulare quidcm dignati sunl. » .\t docer-
dere non potuil hinocontius ut noinen Chrysostomi
decreto concilii Orienlalis cs tabulis Ecclcsiie ex-

161

HISTORIA DE VITIS HOM. PONT. ~ S. INNOCENTIUS.

162

fiunctuir. eisdem restitueretur.iiisi rescissascnten-
tia qu;e in illum lata 1'uerat.

Hinc Innocentius Alexandruni Antioehenum pa-
triarcham.ct.-VcaciumBerrhoensem episcopum apo-
slolica communione prius non donavit, quam me-
moriffi Chrysostomi fecisscnt satis, ejusque noinen
in sacra diptycha retulissent, ut patet e.x epistola 17
Innocentii ad Alexandrum,ete.\ epistola 19 ejusdem
Innoeentii ad Acacium Berrhoensem, idem decer-
nentis. Hinc Gelasius papa ad episcopos Dardaniffi
scribens, epistola 13, Chrysostomum solius sedis
apostolicK judicio absolutum testatur absque ulla
synodo. Denique Facundus lib vi docet Cnyrsos-
toini damnalionem ab Innocentio fuisse rescissam.
Qu£e probatio e.\ appellatione Chrysostomi de-
prompta, eo majoris est roboris ad probandum
appellationum usum post concilium Sardicense,
quod ejus causa non csset fidei,sed mer;c discipli-
nie. Quare non admittenda distinctio, quam aliqui
viri eruditi excogitarunt inter causas lidei,et eccle-
siastica3 disciplina; : dum priores ad sedem aposto-
lieaiii semper deferri potuisse, per appellationem
episcoporum dejectorum conlcssi sunt ; non autem
posteriores.Hunc enim usum invaluisse in Ecclesia
tam Orientali, quam Occidentali, pluribus post
concilium Sardicenso Sicculis, demonstrat Natalis
Alcxander laudatus.

.\dverlendiim tamen cura eodem viro erudito
parte i, s.TCuIi v, cap 4, de Conciliis Nationalibus et
Provincialibus,art2,Innocentium eam Chrysostomi
appelkilioncm decretorio judicio voluisse iu synodo
cecumenica judicari,omnemque dedisso operam.ut
ea congregaretur, propter periculum schismatis
immincns, si cum solis ItaUK, aut totius etiam
Occidentis episcopis causam tam gravem judicaret.
Cum enim Oricntalium maxima parsepiscoporum,
Arcadius imperator ct Eudoxia imperatrix, Chry-
sustomum ut legitime depositum haberent, Arsa-
ciumque,ac deinde .Vtticum in ejus sedem intrusos,
ut legitimos antistites Constantinopolitanos venera-
rentur, timendum erat, ne Orientis Ecclesia com-
munionem cum Occidcntali penitus abrumperet,si
Romanus pontifex .\rsacium,ac deinde Atticum in-
vasores Constantinopolitana! sedis in ordinem re-
degisset, ac in Theophilum, aliosque episcopos ipsi
nequitia et iniquitate consiliorum fcederatos,cano-
num quos impunc violaverant, severitatern dislrin-
xisset : sed provisorio nihilominus docreto, syno-
dum prc-edatoriam ad Quercum resoidit Innocentius ;
ac tandem decretorio,cum cecumenicas synodi cele-
brandffi nuUa spes superessot,orientalescompellens
ad memoriam Joannis Chrysostomi interConstanti-
nopolitanos episcopos in Ecclesi<-e dypticha restituen-
dain, nec prius susponsam redintegrans cum Orien-
talibus communionem, quam id exseciitioni man-
dassent ; pluribus doinde probat communiunem
Orientalis Ecclesia; cum Occidontali suspsnsam
potiusfuisso, quam abruptam, nec ad schisma us-
que negotium illud procossisse : scd solum furmata-
rum litterarum commercium fuisseinterturbatum.
_ Linea 5. — Et damiinvit eos. Sub Innoccntii pon-
tilloatu oontra eam hajrcsim coactum est concilium
Carthaginense anno quadringcntesimo decimo scx-
to, in quo Pelagii et Goelestii ejus discipuli errores
aiiathemato confossi sunt. Statim synodus quoque
Numidia) Milcvi celebrata, cui interfuit Augusti-
nus, cxemplo synodi Carthaginensis eosdom erro-
res damnavit, licot Putres utriusque synodi Pelagii
ae Coilcslii porsona; pepcrcerint, forsan quia
in synodo Diospolitana in Pah-estina anuo qua-
dringentesimo decimo quinto habita Pclagius ab-
solutionom suffuratus fuerat, vel notius por crc-
bra inondacia damnationcm dccfinaverat ; nain
synodua Diospolitana ab .Vugustino aliisque ce-
lebralur, vcluti prima dc hac lucresi victuria,
cum tantum absit, ut in ea absolutus fuorit
Pelagius, ut potius suo semet ore damnarit,

A. quod frequcnter Pelagianis exprobat Augustinus.
Utraque illa synodus, nempe Carthaginensis et
Milavitana, discusso negotio, relationem misit ad
Innocentium papam,ut ipso sua auctoritale firma-
ret,quod episcopi censuissent de damnando Pelagio
et Coelestio, eorumque hffiresi. Retulerunt, inquit
Marca in Dissert de Veter Collect canon.cap 14, ad
papam Innocentium,ut ipse summo jure decernat.
Hsc enim sunt verba synodi Carthaginensis : Cen-
suiinus liujusmodi persuusionis auctorcs, Pelaijium et
Cxlcstium unathematiiari oporlere. Deliniunt quid
agendum videatur, sed non pronuntiant : id sum-
mm sodi reservant, cujus auctoritas per universam
Ecclesiam expansa porrigitur.Quod docent sequen-
tia verba : « Uoc itaqao gestum, duminc frater,
sanctaj charitati tua; intimandum duximus,ut sta-
tutis nostiv-B modiucritatis, etiam anostolicK sedis
adhibeutur auctoritas,pro tnenda salute multorum,
et quorumdam etiam pervorsitate corrigenda. »

g Eodcm tendit synodica concilii Milevitani, quae
episcoporum culpas imputandum fore ait, si quae
sunt suggerenda sedi apostolica; pro Ecclesioe com-
modo tacucrint. Quapropter de nova h»resi ad In-
noccntium rescribunt, ut ipse pastoralem diligen-
tiam magnis periculis adhibeat : « Quia te DominuB
gratia; sua; prajcipuo munere in sede apostolica
cullocavit, talemque nostris temporibus prsstitit,
ut nobis potius ad culpam ncgligentia; valeat, si
apud tuam venerationom, qua; pro Ecclesia sunt
suggerenda, taeuerimus, quam ea tu possis vel
fastidiose, vel negligonter accipere,magnis periculis
inlirmorum membrorum Christi pastoralem dili-
geiitiam.quc-esumus, abhiboro digneris.Nova quip-
pe ha^resis et nimium perniciosa tentat assurgere
inimicorum gratice Dei. »

Pra'ter synodicas concilicrum Carthaginensis et
Milovitani epistolas, quinque episcopi, scilicet Au-
rclius, Alypius, Augustinus, Evodius, ac Possidius

p alias litteras familiares communi nomine eidem

'-' Innocentio scripsere, quibus Pelagii causam apud
illum exposucre, asserentcs ipsius Innocentii prs-
sertim intorosse, huic tanto nialo mediri.propterea
quod in Urbe plurimi essent Pelagiani dogmatis
sectatores. Augustinus in epistolis ad Valentinum
215, alias 47, et 186, alias 100 ad Paulinum, eas
littoras non synodioas, sed familiares appellat. In
priori quidem, quando ait : « Quod scriptum est ad
papam Innoccntium Romana; urbis episcopurn in
concilio provincia; Carthaginensis, et de concilio
Numidiaj, et aliquanto diligentius a quinque epis-
copis, » ctc. In posteriori vero quando nuin ii,ait :
Scripsimus etiam ad beata; memoria; papam Inno-
centium, praiter oonciliorum relationes, litteras
familiares, ubi de ipsa causa aliquanto diutius
egimus. »

\d laudatas conciliorum GarthaginensisetMilevi-
tani synodicas, et epistolam familiarern quinqae
cpiscoporum rcscripsit Innocentius papa sexto Ka-

D lendas Februarii anni quadringentesimi docimi se-
ptimi.Et priino quidom Patrcs dictorumconciliorum
laudat,tum ijuod olim in Iiac causa pronuntiassent,
ncmpe adversus Ga;lestium,tum quod nunc venera-
tionem dobitam sedi apostolica; consorvcnt, cam
consulcndo, et omnia ad ejus judicium referendo,
quod a Diospolitanis Patribus omissum miratus
Innocontius, tiui postca addit discussam fuisse ab
episcopis qua;stionem,h;eresim quoquc damnatam,
sednondum promulgatam scntentiam.qua; dccreto
sedis apostolicaj procul dubio cgebat,ut oinnes tene-
rct.Tandein Innooentiuspostlongam disputationem
duoqua;damoonstituil,acprimumquidcm nofarium
Pelagii dogma condcmnat, ut reguho lidoi contra-
rium : Quisiinis enio liuie assentiens videlur sentcn-
ti.T, in ijAO ilica/ mljutorio noliis non opus es.ie ilivino,
iniiiiicuin sc cotliolic.r lida.ct bencliciis proliletur in-
(/;f/i;H»i,iniiuitin episldbi ;id synodum Cartliaginen-
sem. Ueinde auctores hffireseos a communiono se-

163

ANASTASII BIBLIOTHEGARII.

164

parat, rioncc rcsipiscant, quos nominalini uppellal
in rcscripto ud conciiiinn Milcvitanum : " Cfuarc
Pclagium Coclesliumque, id est inventorcs vocum
novarum, qua?, sicul dicit Aposlolus, a;dificalionis
niliilum,sed magis vanissimas consueverunt parere
quicstiones, ecclcsiastica communione privari apo-
stolici vigoris auctoritate censemus, donec resipis-
cant a diaboli laqueis,aquo captivi tenentur secun-
dum ipsius voluntatem, eosque interim Dominico
ovili non recipi, quoad ipsi perversa; vhx, quam
secuti sunt, tramitcm desorere voluerint. »

Quia vnro quin^pic cpiscopi superius nominati
epistola familiari eum nionuerant, PeJagii causam
a pluribus in urbc lovcri.et Diospolitanam synodum
ab eo dclusam umbigua gratia; signilicalione,adji-
cientes quoquc consilium suum, ut aut Pclagium
Romam cvocaret, aut cuni co littcris agcret,ut re-
sponderet quani intelligeret gratiani ; huic epislolaj
respondit Innnccntiiis, ut refert Marca laudatus,
nescire se an in IJrbe sint, qui Pelagii doctrina;
faveant, saltom latere, nec smiilia jactare ; quod
attinet ad purgationem Pelagii in Oriente actam,
habere se quidem gesta episcopalia a iaicis ho-
minibus ad sc perlata, sed dubitare an vera sint.
Nullam Innocenlius Actorum Diospolitana; synodi
rationeni habet, Pelagiumque non habet pro abso-
luto et purgato ab accusatione, quam Gallicani
episcopi instituerant, etsi a synodo Diospolitana
absolutus fuisset. Noluit autem Pelagium Romam
cvocare, aut cum eo per litteras agere, ul mone-
bant quinque cpiscopi, sed suo ipsius libro convic-
tuni communione privavit.

Ncfas putaliil alii|uis et ulienura a.judiciorum or-
dinc, proscquilur Marca,inauditum homincm dam-
nare.Sed si ipiis expcndat vetcrem usum, invcniet
sceleris alicujus, homicidii puta, per testes convi-
ctum, stalim communione abstentum,nulla ailmo-
nilione pra;via,qua vocaretur ad se purgandum ; ut
censura illa coactus, ad episcopum accederet, aut
innocentiam suam pi-obaturus,aut confessione cri-
mon agnoscens, beneficium poenitenliae petiturus.
Quod tanto accuratius observandum erat in hacre-
scos crimine.quanto diligcntius huic morbo occur-
rendum. Rcctc itaque el juxta vetustum illum mo-
rem subjungit Innocentius de Pelagio loqiicns :
« Qui si conlidit,nnvitque non nostra dignum dam-
natione.quod dicat jam hoc se totum refutasse quod
di.Kerat,non a nobis accersiri.sed ipse debet potius
festinare, ut possil absolvi,» scilicet ab excommu-
nicatione, qua illum Innocentius percellit.

Garnerius has oninos epislolas ab Innocentio in
Africam missas, in aliqua synodo Romana ab eo
coacta.datas putavil in Dissertationc dc synodisin
causaPclagianorum habitis,hoc fundamento nixus,
quod pra;decessoribus, sivc successoribus ejus so-
lcmne fueril, decretalcs epistolas, de dogmatibus
proesertim^in concilio scribere,et indeinunivcrsum
orbcm mittcre.Quod idem censct Marca lib. vii,de
Concordia cap. i2, num. 5. Sed quia hujus synodi
Romana; nullus .Vntiquorum meminit,neutri hac in
re assentilur Haioniann' critica; auctor, dicens Au-
gustinumlib.ivacl Hoiiil'aciumcap.i2,rcspondentem
ad Pclugiaiios. qiii poslquam a Zosimo papa dam-
nati fuisscnt, provocabant ad concilium, scribere :
" Aut vero congregatinne synodi opus erat.utaperta
pernicies damnaretur : quasi nulla lupresis ali-
quando nisi synoili congregatione damnuta sit :
cuiiipotiusrarissimaMiiveniuiitur.propterquasdam-
nandas necessilus talis e.xstiterit.Mulloque sinl.al-
queincomparabiliterplures,qua'ubiexstilerunl,illic
improburi, damnuriquc inerucrunt, atque inde per
cJBteras lerras dovitunda" innotcscore potuerunt. »
Imoipsi Pclagiani.postquamab Innocenlio,etpostea
a Zosimo hierctici declaruli siiil,de Romanis clori-
cis tuntum qiia>sti inveniunlur, ut videre ost apud
Augustinuni lib.ii ud Honifacium cap. 3 ct seq.

Prosper in carminc de Ingrulis, innuit sedem

A apiistulicam primam fuisso, quae damnaverit Pela-
gianuin h.Biesim, his versibus :

l*esli;ui sulieuntem prioia recidit
Scdes lloiiia l'etri, qua; iiastoralis bonoris
Facta tapul mundo, quidquid non possidet arniis
ItcUigiuuc tenet. Nou acgnior inde Orieutis
Kectoruin cura emicuit :

Non facile est explicarehos versus,cum Aurelius
Carthaginensis episcopus anno quadringcntcsimo
duodecimo, quinquennio ante Innocentium, Pela-
gianam h<ercsirn proscripserit. Varii viri cruditi et
inter eos Baronius el Garnerius iu diversas hac de
rc sententias abierunt,quibus omissis existimo ve-
riorem esse Marca; opinioncm,qui in dissert.de ve-
ter.Collect.canonumcap.15 ita diflicultatem solvit;
arbitratur enim, a sedc apostolica primum Pelagii
alque Coelcstii dogma proscriptum,tan(]uam catho-
lica; lidci contrarium gcnerali decreto.Nam Cartha-
gincnsis synodus sub Aureliu ropulit quidem Coe-

n leslium a presbyterio et ab Ecclesia; commuuione,
quod errrres spargerct.Sed hacc erat privata in eum
hominem censura.quam ille appellatione ad Ruina-
num sedem sese elusisse putabat,ipsiquc adeo .\fri-
cani ad eam rcfercndum tnnc quoque censuerant,
u qua proinde totius rei delinitio cxspcctabatur.
Ituque Prospernon immeritoRoraanae sedi primam
Pelagianae ha;reseos daranationem tribuit.

Majus negotium facessit quod subjungit Prosper,
Pala;stinorura episcoporura in Oriente judicio.id est
synodiDiospolitan«,dogmaquoquePeIagianum con-
demnatuin, quod cum actum fuerit anno quadrin-
gentesimo decimo quinto et rescripta Innocentii ad
synodos Africanus promulga;ta sint anno quadrin-
eentesimo decimo septimo,primi videntur episcopi
nii hac de re decrevisse. Sed facilis est responsio,
inquit Marca laudatus; Pelagium illi non condemna-
runt,absolverunlper ignorantiaTi facti;ct quamvis
gratiam Ghristi probarent.seque illius vindicc^ ge-

p rerent, non damnaverunt ignotos sibi per Polagii

^ versutiam errores.Eorum itaque cura profuil Ecclo-
sia; ad asserendam gratiam.sed nuUo corum decre-
to ha;resis ignota proscribi diserte potuit. Gravior
est quse procedit ex unico apud Prosperum verbo
difficultas,aquaseeruditissimus Petavius expedire
non potuit.Videturenim significare,posldaranatam
Pelagii ha;resira, in Oriente Palxstinos episcopos
judicasse. liidc Orienlix rectnrum cura cmiiuit, cum
cortum sit judicium Diospolitunum antecessisso
duobus annis Roraani pontilicis decrctum./H<it' hoc
in versu non terapus.ut putant, sed locura signifi-
cat. Scribebat Prosper in Occidente. et habita ra-
tionc climatis uit : Imle Orientis rcctorum cura cmi-
cuit; ac si dicerel : llinc in Occidentc pcstis advcr-
sus gratiara recisa cst, et Imle in Orieiile ojus quo-
que rci curam gesserunt cpiscopi Pala'stini. Quib
orania ex Marca cxseripta.Qui plura de ha;resi Pe-
lagiana volet, legat Marcam laudatum, cardinalem
i\'orisium in llistoria Pelagianorum, Garnerium in

D dissertalionibus ad Marium Mercatorem ct .^uclo-
rem critica> Daroniana», cx quo pra;cipue supcriora
narravimus.

Post Siriciura Anastasius,ac dcin Innocentius vi-
cariam suara potestatera episcopo Thessalonicensi
per lllyricas provincias coramisero. De Anuslssio
coustai ox epistola Innocentii ad Anysium Thcssa-
lonicensem data.in qua apud Holstenium in Colie-
ctione Roiuanaiddiserteuspcrit.Innoccntius uulem, J
Anysio morluo. cam conimisit Rufo cjusdcmsedis 1
episcopo de scde apostolica bcne merito,his vorbis 1
apud eumdem Uolstonium ibidem pag. 4« : .. Divi-
nitus ci-go h.rc pr.rcurrens gratia ita longis intor-
vallis disterrainatisa me Ecclcsiis discat consulcn-
dum.ut prudenlia; gravitatique lu.v commillcnd.im
curam causasque, si (|u.t; cxoriantur, pcr Ach.ii.T,
Thcssalio'. Epiri vetens, Epiri nova; el Crctn>, D.i-
ci.\> ripensis, Mtrsi.T. Dardinia;, et Pra;vali Eccle-
sias Cliristo Domino aQnucnlc censcam.Vcrc enim

163

HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — S. INNOCENTiUS.

m

ejus sacratissirnis monilis lcclissimffi sinceritatis
luae providentite ac virtuti hanc injungimus sollici-
tudinem ; non primitus haec ita statuentes, sed pra;-
decessores nostros apostolicos imitati, qui bealissi-
mis Acholio et Anysio injungi pro eorum mcritis
ista voluerunt. » Paulo post addit : « Arripe igitur,
dilectissime frater, nostra vice per suprascriptas
Ecclesias, salvo eorum primatu curam ; et inter
ipsos primates, primus, quidquid eos ad nos ne-
cesse fuerit mittere non sine tuo postulent arbi-
tratu. Ita enim aut per tuam experientiam quidquid
illud est, fmietur, aut tuo consiiio ad nos usquc
perveniendum esse mandamus. »

Hic non omittendum Innocentium multas eccle-
sias Novalianis Roma; degenlibus ademissc. Socra-
tes enim lib. vii, c. 9, scribit :ic Anastasium dcinde
excipit Innocentius : quiipidem primus Novatianos
Roma; degentes persequi ccDpit, multasque eis ec-
clesias ademit. » Goelestinus postea omnes alias
ecclesias eis abstujit, et eorum episcopum clam in
privatis sdibus plebem colligere compulit, ut in eo
pontitice dicemus.

Linea 19. — Gcrvum argenteum ad futnhvidum
luiuam. Liber Pontificalis, praeter superius initio
hujus pontiflcatus narrata, scribit : Innoceiitium
fecisse lui onmlum InipUsterii cervum argenteum ad
fundcndam tiquiim pensanlem libras quindecim : quia
scilicet, cum benedicta semel aqua multitudini ba-
tizandorum, qua3 ad plura hominum millia, in ma-
gnis praesertim civitatibus exsurgebat, sulllcere
non posset, statim ut pontilex baplizandum in sa-
crum Ibntem mergere coiperat; deducta per cana-
les aqua in ipsum continuo inlluebat. Fecit, ct ex
eodem Anastasio, vas ad oleum chrismalis arpcn-
teum pensantem libras quinque, et alia quanlam
iipud ipsum legenda. Porro hsc fecit in ccclcsia
SS, Gervasii, et Protasii, quam dedicavit.

SOMIER.

Num. 57, linea 2. — Conslitutum fecitde oinni Ec-
clesia. Somier lib. iv, cap. 6, pag. 37.

Pontilicatus Innocentii ejus nominis primi abun-
dat eventibus, quse testatam faciunt sanctffi sedis
auctoritatem. Definitiones de fide ab hoc pontifice
prolatiB contra hajreses et hffireticos a;tate sua sub-
ortos, leges disciplina^ ab eodem constitutffi in Ec-
clesiis sui patriarchatus Occidentalis, judicia ab
ipso exercita in causis episcoporum aliorum palri-
archatuum, quos constituunt Orientales Ecclesiffi,
illam auctoritatem demonstrant. Ordiamur ab acti-
bus jurisdictionis ab ipso exercitis supra Orientales
Ecclesias, supra illas scilicet, qu» primfe contra
auctoritatem sanct;e Romanae sedis turbas excita-
runt.

Notum est,S. JoannemChrysostomum episcopum
Constantinopolitanurn injuste depositum fuisse in
conciliabuIoadQuercum factioneTheophili episcopi
Alexandrini imperialisaula; favore subnixi. Primum
ea de re nuntium Romam perlatum est per clericum
Alexandrinum a Theophilo missum cum littcris ad
Innocentium, ut certiorem hiinc faccret de Joannis
deposilione. Ponlifpx Theophili temeritate, ct facti
indignitate percidsusnerespousoquidcmdignandas
esse censuit cjusmodi litleras facti scriem non cx-
ponentes. Post diom tertium tros alia' cpistolm ipsi
sunt redditffi, una a Joanno Chrysostomo, altora ab
episcopis quadraginta ipsi adha:rentibus, tertiu a
clero Gonstantinopolitano pcrscripta;, quas cpiscopi
quatuor, ac diaconi duo ab ipso Joanno ad cum le-
gati detulerant. Ex his epislolis plenam notiliam
Innocentiuspercepit rerumfactarum in conciliabulo
adQuercum,et perturbationum indo consecutarum.
Chrysostomus in suis significabat oinnia oxpositum
iri nitidius ab illustribus ablegatis, ut c|uanloeius
consulerc sanctitas sua possot alllictis Ecclcsi.e re-
bus. « Verum ea qu;e perpcram fiunt, inquil, non
solum doploranda, sed ct corrigenda sunt ; ct ideo

\ charitatem vestram obsecro, ut provocotur ad con-
duleudum, taciendumque onmia, quo mala ha;c si-
stantur. » Inter remebia proponit et cnixe rogat, ut
scripto declarct, auctoritate sua a se irritum et
inane reddi judicatum illud, quod contra absentem
justoque judicio se sistere non recusantem injuste
pronuntiatum fuit : iniquos judices pocnis canonicis
multandos decernat : litteras communionis nun-
quam inlerrupt;e cum apostolica sede ac ca!teris,
sibi concedat, et ecclesia; sua: rcstituat expulsum.
" Auctoritate, inquit, vestra deccrnite, quod haec
tam inique facta, et absentibus nobis, et non decli-
nantibus judicium non habeant robur, sicut neque
natura sua habent. Illi autem qui inique egerunt,
poBnaj ecclesiastiearum legum subjacent. Nobis
vero, qui nec convicti, nec redarguti, nec habiti ut
rei, litteris vestris, ct charitate vestra, aliorumque
omnium, quorum scilicet etantea societate frueba-
mur, frui concedite, et ecclesiis nostris jubete res-

Ti titui. »

« Ad hfflc rescripsit beatissimus papa Innocentius,
ait Palladius, communioneque utriusque partis ad-
missa, Theophili judicium cassum, atque irritum
esse decernit : dicens oportere confiari aliam irre-
prehensibilem synodum Occidentalium, et Orienta-
lium sacerdotum, cedentibus concilio amicis pri-
mum, deinde inimicis. Neutrarum quippe partium,
ut plurimum, rectum esse judicium.

<< Paucis post diebus advenit Petrus quidam
TliPophili presbyter una cum martyrio Ecclesiae
Gonstantinopolitana; diacono, ipsius epistolas defe-
rcns. et qu;cdam simul commentariola, in quibus vi-
debatur Joanncs a trigmta sex daninatus episcopis,
ex quibus viginti novem ^Egyplii, septem alii ex
aliis regionibus crant. Ea commentaria cum legisset
papalnnoccntius,comperissetque, nequeculpasesse
graves, neque pra;scntem Joannem fuisse, neque in
faciem reprehensum, insaniam Theophili magis ac

p magis exhorruit, quod contra absentem adeo ssvam

^ iinmitomque sententiam evomuisset. His igitur a se
dimissis cum litteris gravibus,» ctc. Paulo (lost Ro-
mam advenit Theotechnus, presbyter Ecclesioe Gon-
stantinopoIitanc-e,afferens litteras ab episcopis stan-
tibus pro Joanne, qui frequentes in concilio fuerant
numero vigintiquinquecirciteraut triginta,et Inno-
ccntio signilicabant expulsum fuissc ab Arcadio .\u-
gusto Joannem e sua sede Constantinopolitana, et
relegatum Cucusam. Innocentius universis illis opi-
scopis litteras communionis transmisit, et ut paticn-
tcr adversa tolerarcnt rogavit : dolens levamen a
sc prajstari non posse quod vellet,validissimis ad-
versariis conatus suos oppugnantibus. A suo tamen
conspectu removit emissarium episcoporum factio-
nis adversantis Chrysostomo, struendarum calum-
niarum causa adventantem, ne responso quidem
dignatus ejus temeritatem.

Venorunt denique in Urbem episcopi ac prc-
sbyteri complures, aliique ecclesiastici viri suis

D ab ecclcsiis cxpulsi ob sorvatam communionem
Joannis. « Vcnit sccundo Demetrius episcopus Pes-
sinuntis,ait Palladius,qui peragraln (_(ricnte pra;di-
caverat commuuionem Ecclesia; Rmnan.i; cinn epi-
scopo Joannc, tcstibus papa; Innoccntii litteris :
alforcns cpistolas ab cpiscopis Caria',quibus Joannis
aniplfcluiitur cominunioncm : ab Anliochena; ibi-
dcm P^cclosia; presliyteris,ubi Romanoruni sequun-
tur disciplinam, laudantcs intcgritatcm judicii, et
ordinationcm apud se liictam de Porphyro ut illi-
citam, ac nelariam exsecrantes. »

Innocentius tatii Joanni, quam cleri sui fidclibus
ipsi adluxM'entibus respondit. Illiquidem,utconstan-
ler agcrcl pro justitia, « cum conscientia bona fir-
mum revera munimentum sit adversus omnes casus
immcritos, » etc. His vero signilicat scipsum rru-
ciari cum illis.« Declarat .\tlicum, in scdcin Joannis
expulsi.violenter intrusum.contraNicaMioscanones,
cjusquc ordinalionein irritam : so autcm multunj

167

ANASTASIl BlbLIOTIlECAllll

1G8

dolibcrare,quomodo synodus oBcumenica congregari
possil, per ([uam divina voluntate turbulcnti isti
motus consopiri possint. »>

Revera pontifex ad llonorium scripsit, et impe-
travit, ut mandaretur episcopis Occidentalibus, ut
ad synodum convenircnt. Conciiium in Italia habi-
tum,"Congregati Italiaeepiscopi imperatorcm orant,
ut scriberct Arcadio fratri suo, ut juberet Tbcssa-
lonictE concilium (ieri, quo facilius posscnt utra;qne
partes Orientis et Occidentis concnrrcre. Ilis inflam-
niatus iniperator episcopo quidcm Romano scribit,
ut mittat opiscopos quinquo, presliyteros dnos Ilo-
man® Ecclosia?, diaconuni unum.iiui ipsiusail fra-
trem epislolas ferrent.n Innocentius hac legattonc
adornata unacnui liltnrisHonorii ad.Vrcadium com-
monitorium adjunxit Occidontalium episcoporum,
quo mandabatur ut Joannes episcopus non antea
judicio sc sisturct, quin prius in propria scde con-
stabilitus foret, et communioni cum omnibus Orien-
talibus restitutus. i< .Accepto commonitorio Occidcn-
tis concilii (totius Occidcntis («7f 'i//(((/(H5). Eratau-
tem commonitorium hujusmodi:Nonoportero Joan-
nem judicium ingredi, nisi illi prius ccclesia com-
munioque redderetur, ut omni dilationis occasione
sublata sua sponto concilium ingredi posset. »

Ilocentiores nonnulli voccm illum Comnwnilorium
reddunt Instrurtioneni. Quo rcvcra scnsu accipi so-
lct ac debet in quibusdam rasibus; quemadmodum
accipilur dum quis ablcgat aliqucm, ot memorire
causa mothodum rcrum agendarum illi de scripto
trailit, ne mandatorum obliviscatur. Ilic tamen Com-
monilorium sonat idem ac lci/rm a mandante pra^-
scriplam ut e.xseculioni mandolur tanquam quid
consultum ac deliberatum ab illo qui potestatem de-
cernendi ac jubcndi habet, quo sonsu ab auctori-
bus passim accipitur. Casus istc spcciatim citatur a
Du Cange in Le.\ico inter plures ejusdcm signilica-
tionis.

IIoc prreliminare judicium manifesta est compro-
batio illius jurisdictionis.quam Occidcntalis Eccle-
sia obtinet supra Orientalem. Cur autom Occiden-
talis ita prajpollet Orientali, nisi quia pontifex Ro-
manus, qui utrique praeest, sedem suam obtinet ia
Occidenle?

.Advcrsarii Juannis certiorcs facti de legatione, ut
cam frustrarentur, legatis in itinore insidias slruunt,
eosque injuriis afloctos ro infccta nulire cogunt,
abroptis violentor litloris (juas deferebant.

Chrysostomus ab exsilio suo broc gi".sta percipiens
secundam cpistolam dedit ad Innocentiuro i" Per-
petuas, inquit, gratias agiinus vobis tiuod paternam
erga nos bencvolcntiain dcclarastis. Nam quanlum
in vestra pietate situm fuit, jam res omnes sedata;,
et emendatas et sublata omnia scandala fuisscnt,
gauderetque Ecclosia tranquilla el sincera pace, et
essentplanesecundaomnia,nequecontempt:e leges,
ncque violata; Patrum constitutlones forent.« Con-
vertitur doinde ad precaiulam pro hostibus propriis
clomontiam piissimus exsul, ne segrogentur a coitu
lidi'lium ; ea scilicet causa pormotus qua pr.-cvidobat
plurimum periculi omnibus Ecclesiis inde conse-
cuturum, cum universns forme orliis in partes ad-
versas dividorotur. « Xe aflligantur, inquit, neque e
ccctu abiiciantur, considerata tanti oporis magni-
tudine. Certameu enim illud fermo Orbis totius
est. »

llostes Chrysostomi miris in itinere malis ct ca-
lamitatibus atrectum sanctum antistitcm maturato
exituvitadefungicurant.Fcruntlnnoccntiumpapam
illius mortis nuntio percopto .-Vrcadium .Augustum ct
Eudoxiam scgregassc a communionc lidelium : quod
factum alii negant, pr;cserlim critici recentiorcs,
qui suppositilias esse littoras ejus rei lestcs ar-
puunt ex vitiosa Chronologia aliisque characteribus
documenti non gcnuini.

Quiihjuid slatuatur de postremo hoc asserto
certum est a beato Innocentio nunquam desortam

\ Chrysostomi causam ctiam post ejus obitum. Justi-
tiamenim quamviventi administruri plenarioincon-
cilio non permisit mors Joannis accolcrata, pafam
ejus mcmoria; praestari Innocentii constantia evicit.
Pro statione enim sua vir apostolicus strenue derer-
tans, nuUi Orientalium so communicaturumcdixit, 4
qui conlra Chrysostomurn certarent, nisi a-cume- 1
nica in synodo putridu inenibraeorum qui istages-
sere, curarentur. « Est autem ha>c (ait Palladius),
EccIesiiE Romana; sentcnlia, non communicarc in II-
nein usqueOrientalibusepiscopis.maximequeTheo-
nhilo, donec Dominus universalis synodi tribuat
locum, ac per eam curct putrida niembra qua> isla
gesserunt. ■■ rrustra enim Patres Africani concilii
pro Oricutalibus interccdebant. .Noquo Innoconlius,
neque ullusOccidentalium episcoporum animum in-
duxit ad concordiam inoundam cum episcopis /Kgyp-
li, et Orientis, et Bospliori, alque Thracia;, neque
cum Antiochcni patriarchalus, priusquam in dipty-

chas ecclesiasticas nomen Chrysostomi non retu-
lissent, in quas de more episcoporum iii communio-
ne Ecclesiaj decedentium nomina refcrebantur.

Alexander Antiochenus antistes priinus omnium
exsecutioni mandavithancsedisRomana;jussionem
(Theodoreto attestante lib. 5, c. 35). Cum enim de-
iuncto Porphyrio, qui fuerat (Jhrvsostomo infensus,
elcctus fuisset successor, confcstim adornata ad In-
nocentium lcgalioneita" pacem postulavit et moruit,
ait Innooentius (epist. 14U ad Rouif. ) ul Evagrianos
suis ordinibus ac locis intemerata ordinatione quam
acceperant a memorato (Evagrio Porphyrii deccsso-

re,et proChrysostomostante) susciperct Prorait-

tens ipsius civitatisepiscopusfratcr meusAlexander
nomenepiscopi memoralijJoannisjinlesquiescentes
episcopos recilaturum.Cui rei nos novcris tradidisse
manus, frater charissime, et eos in nostra viscera
reccpisse : ne diu membra.quaj requisierant sanila-
tcm, ab unitatc eorporis haoerentur aliena. >>
„ Eodem Alcxandro intercedente, .\caciu3 quoque
^ Borrhoensis anlistes ea legc ad optatam communio-
nem decernitur admittendus, si Alexandri exempla
sccutus « omnes inimicitias, omnem a:muIationem
tamdc nomine S. Joannis mirandi episcopi,quam de
omnibus ejusdem communionis parlicipibus de sua
animositate longo abigat,etc.,etomnia qua his actis
(irmata sunt, apud mediatorem nostrum amabilem
Alcxandrum, ore proprio ut communicantem con-
venit, fatearis, » ait Innoc. (Ep. 10, ad .\cac.)

Acacius huic legi obtemperans non modo pro se
consecutus est gratiam ab Innocentio, sed etiain pro
AtticoConstantinopolilano laboravit,eumdemad pa-
rendum suadens apostolico decrelo. Pro ejusdem
receptione scripserat etiam e Macedonia episcopus
Maximianus : cui ita respondit Innocentius (epitt.
i 06) : 1« Communio suspensa restitui tur dcmonstranli
causas, quibus id accidcrat, jam csse detersas, ct
profitenti conditiones pacis impletas.Fidem facimus,
etmagno tramite omnibiis eamdemipacem postula-
D turis ostendimus, si modo qua' discussa sunl atque
completa ctiam ipsi sc pro suo loco fccisse.vel com-
plesse aliquando monstravcrint,communionemque,
ut isti (.\ntiocheni) legatione solcmnitcr dcstinata
sibi rogavorint adhiberi. Exspect.imus crgo ct prti-
fessionem memorati dc coinpletis omnibus condi-
tionibus, quas diversis temporibus pra;diximus, cl
pclitionem communionis; ut rccle cl pelcnli, el
probanli seeadem mereri, rcddamus." Tcmpus diu
trivit .\tticus, missis ctiam lepatis, donec mcmori» i
Chrysostomi juslanon rcddcrel : non anto obtinere '
potuit pacoin.quam Joannis nomen in Tabulas re-
tulissct. <i Atlicum autem, ait Theodoretus, lib. 5
cap. 34, qui succcdebat .\rsacio, quiquc sa;pe lega-
tos ad eos miscrat, s.Tooquc pacem postulaverat,
postca tandem cum Joannis nomcn in labulis
scripsissct acccperunt. ■■

Dum ha;c ab Innocentio geruntur ad tucndam aul
rcparandam in Orientalibus Ecclesiis uaitatem,pari

169

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. liNNOGENTIUS.

m

sollicitudine invigilat in Occidpntc tum disciplin.T A
apostolicK per docretales cpistolas conscrvanda:»,
tum fidei cathnlica>. puritati a Co^^lcstii ac Pclagii
cuntagionilius arcendffi ac lil5crand;E : ut triplici cx
cura unitatis,disciplin.T, ac lidei per ipsum ul)ii[uc
terrarum cxercita rcvcra dicatur a Bibliothecario ;
Fccit constilutum dc &Y/«('(.De prima unilatis cura
hnctenus actum est in Notis Somier. De duohus
proximis quaj sequuntur extraximus ex ejusdem
Hist. dogm. lib. iv, cap. 8. 9. »

Ex cap. 7 circa disciplinam Victricio episcopo
Rhotomagensi in Gallis^iRomanM EcclcsiiE normam
magnopere postulanti digestas vit;e et morum pro-
babdium disciplinas transmittit Innocentius (cpist.
2) suis litteris, per quas advertant Ecclesiarum re-
gionis,inquit,vcstr;u populi, quibus rebus ct regulis
Ghristianorum vita insua cujusquc prolessione de-
beat conteneri:qualisque observaturin urbis Roma;
ecclesiis disciplina. Erit dilcctionis tuE pcr plcbes
finitimas et consacerdotes nostros, qui in illis re- n
gionibus propriis ecclesiis pru;sidcnt rcgulanim
hunc librum qiiasi didascalicum, atquc admonito-
rem sedulo insinuare : ut et nostros cognosccrc.et
ad fidem confluontium mores valeant docendi scdu-
litate formare... Hkc sunt qua; deinceps intuitu
divini judicii omncm catholicum episcopum expodit
custodire, » etc. Inter rcgulas caiteras hanc rciert
de gravioribus causisad sedem apostoHcam referen-
dis : « Si autem majores causnj in medium fuerint
devoluta;, ad sedcm apostolicam,sicut synodus sta-
tuit (Sardiconsis) et beata consuctudo oxigit, post
judicium episcopalem referantur. »

Ad Exsuporium Tolosanum (cpist. 3) sua Dccre-
tali prTter disciplina; normam, canonem quoiiue
scribit utriusque Tcstamenti librorum, e nunicro
excludens apocryphas scripturas, quae falso inscri-
pta; circumlbrebantur nominibus apostolorum.

Patribus concilii Tolctani ex Hispanis rcscripsit
super ordinationibus. Ad episcopos Macedonia; di- „
rexit Decretalem de aliquot regulis sacramentorum ^
Aurelio Carthagincnsi Africa; primati edicit :i< Heec
velim cuncta recitanda per omnes .\fricanas Eecle-
sias scripta dirigas." Decentio Eugubino ista com-
memorat de traditionibus Romana" Ecclesia?.« Quis
nesciat.aut non advertat id,quod a prineipo apnsto-
lorum Petro Romanas Ecclesi.T tradiium cst, ac
nunc quoque custnditur,ab omnibus dcbere servari;
nee superinduci,aut introduci aliquid.quod autau-
ctoritatem non h-\beat, aut aliunde accipere videa-
tur exemplum? Pr.cscrtim cum sit manifestum in
omnem Italiam, Gallias, Hispanias, Africam, atque
Siciliara insulasquc interjacentes nullum instituissc
Ecclesias, nisi eos, quos venerabilis apostolus Pe-
trus.aut ejus successoros constituerint saccrdotes.
AutlegantjSi in his provinciis alius apostolorum in-
venitur, aut legitur docuisse. Quod si non legunt,
quia nusquam inveniunt, oportet oos hoc sequi,
quod Romana Ecclesia custodit, a qua eos princi-
pium accopisse dubium non cst :nc dum peregrinis D
assertinnibus student, caput institutionum vidcan-
tur omittcre.»Fciirem Nuccrinum commcndat,quod
more majorum liinc repetonda csse duxcrit dubia-
rum rerum dennitionem.« Mirari non possuniusdi-
lcctioncmtuamscqui institutamajornm ; nmniaque,
quie possuid aliquam rccipcrc dubitatinncm.ad nns
quasi ad caput.alquc apiccni cpiscnpatus rclcrrc :
ut consulla vidclicet scdcs apostoiica cx ipsisrcbus
dubiis cortum aliquid facicndum pronunlicl. Quod
et nos lihenter accipimus,ct dilectioncm tuam me-
morom canonum approbanius (cpist. A).» Et ut ca;-
teras pr.iitcrmittam, zclum disciplina? rcquirit a
Joannc episcopo Hicrosolymitano (cpist. 32), ita il-
lum monens, ut defcnsioni monastcriorum studeat
impcnsius. " Vide, fralcr, antiqui hosfis insidias,
et spiritu boni rcctoris pcrvigila; ut lia-c qu.T ad
nog opinionc magis, quam accusalinnc nianifesta
deUta sunt, vel corrigantur, vel retundunlur ; ne

paxrol. axxviii.

jus occlesiasticum de lahcfactis causis cum, qui
nnn dcfcndcrit, prajstaro compeilat. >•

U.'fcrri pnl.-st inter constituta :lc disciplina etiam
vicariatiis apnsttdici perlllyricum itcratadcclaratio
et conlirmatio.Collata primum fuerat a S. Damaso
potestas vicaria Romana; sedis supra complures II-
lyrici provmcias S. iHio cpiscopo Thcssalonicensi :
quo decedente S. Anysus successor similem pole-
statem obtinuit a quatuor Pontificibus Romanis,
Damaso, Siricio, Anastasio, et Innocentio. Anyso
vita functo sublegitur Rufus successor : cui eam-
dem potestatem detulit Innocentius.Utraque coila-
tio Innocentii logiturin epistolis,quarum exemplum
superest in Actis concilii Romani tertii sub Bonifa-
cio ejus nominis papa sccundo.«DiIectissimo fratri
Anyso Innocentius. Cui etiam anteriores tanti ac
tales viri pr;cdecessores mei episcopi,id est sanctce
memoria; Damasus.Siricius, atque supra memora-
tus vir (Anastasius) ita detulerunt, ut omnia, qu*
in illis partibus gcrentur, sanctitati tua% quai
plena justitia; cst, tradorentcongnosccnda : meam
quoque parvitatcm hoc tcncre judicium, oamdem-
que habere voluntatcm te decet rccognosccre.Neque
enim fas orat,ut aut ego contra tantorum bonorum
virorumjudicium veniretcntarom,quorum in locum
succcssisse dignoscor, aut tuo merito, cui praeclari
viri tantam gratiam auctoritatis hujusce contulisse
videntur. aliquid doncgari videretur. Pra; mc ita-
que fcro, ut hoe ipsum etiam rnex parvitati reser--
vatumrccognoscam,utpari judicio,similiquoforma,
et bonis ada!que,et tua; charitati tribuam quod me-
rcris.Dilectissimo fratri Rufo Innncentius. Ita tota
miscratione mirabilis Paulus Tito qua; curet apud
Cretam,Timothffio qua; pcr Asiam disponat, commi-
sit : ut saorarum epistolarum lectione cognoscimus.
Divinitus ergo hajc procurrens gratia ita longis in-
tervallic disterminatis a meEcclosiis discat consu-
lcndum, ut prudentia',gravitatiquctua3 committen-
dam curam, causasque si quK exoriantur per
Achaia^, Thessalia;, Epiri veteris, Epiri novas, et
Creta;, Dacia; mediterraneaj^Daciffi riponsis, Mffisia^,
Dardania:,et Prasvali Ecclesias Christo Doraino an-
nuente censeara, etc. Accipe itaque, dilectissime
frater nostra vice supra dictas Ecclesias, salvo
earuni primatu curam : ct inter ipsos primates
primus,quidquid cos ad nos neccsse fuerit mittere
nnn sino tuo postulent arbitratu. Ita enim aut per
tuam expcrientiam quidquid illud est finietur, aut
tuo consilio ad nos usque perveniondum esse man-
damus. Licitum aufem, ct apostolicaj sedis favore
pcrmissum tu;c fraternitati cognosce,tUt cum ali-
qua Ecclesiasfica ratio vcl in tua, vel in memora-
tis provinciis agitanda,cognoscendaque fucrit,quos
velis cpiscoporum socios quibuscunque de Ecclesiis
assumas tecum : quorum et fide et moderatione
quidquid necessitas, causaquc flagitavcrit, optinius
dividas aibitcr, et prascipuus : quippe a noBis lec-
tus definias intercessor, » etc.

Ex cap. 99 circa fidem constitutorum damnatio
cngnoscitur Pclagiana; ha^reseos a duobus Africa;
cnnciliis cxpctita.

Qcfn pnrciinia errorum capifaconsfituebant sum-
mam h^crc.^icos Pclagiana!,i< ul non (lefcndendo,sed
potius in sarrilcgam supcrhiam extoUcndo libcrum
arbilrium, nulluni rclinquanf locum gralia; Doi, »
qucmadniodum pcrscribunt Cathagincnsis concilii
Patrcs ad Innoccntium in sua synodica. IIos erro-
res fuisse primum a Rom;ma sede proscriptos do-
cet auctor osqualis S. Prosper carmine de Ingratis
cap. 2 :

Pestem subeuntem prima reciilil

Sedes Koma Petri quoe pastoralis lionoris

Fncta cnput mundo quidquid non possidet armis

Rcllgione l<;net.

Pcstis, scu sccta; Pclagian.T nnminc,ii Honiapri-
mum rccisiP scu damnafa\hic Prnspcr intrlligifJo-
vinianum,RuIinuui,et Evagrjura Puiificum,quoruiq

171

ANASTASU BlHLlOTlIHCAIlll.

172

errorcsaDamaso ct Siricio (lamnatos,ilerum susci- A.
tavit Pclagius : ila nos docente Ilicronymo prajf.
lib. IV in Jercmiam icCum subiLo lucresis iiupassi-
bilitalis et impcccantia?, quoe olim in Origene, et
dudum in discipulis cjus Grunnio.Evagrioque Pon-
tico, et Joviniano .jugulata est, ca-pit revivisccrc :
ct non soluin in Occidcntis, sed et in Orientis par-
tibus sibiUire.

Priiuum ilaquc judicium dircctc inslitutum ac
prolatum contra Pclagii sectam propric diclain de
no;ii;nc auctoris, ct Coelcsti ejusdem socii, fuit in
,\l'rica;io concilio celebrato anno Cliristi 41;i, cujus
Acta deperdita supplct aliud concilium post quin-
qucnnium cx eadem provincia Cartbaginc congrega-
lunijita scribcns in sua Synodica ad Innocentium :
c< Pelagiumet Coelestiumauclores nelarii crroris ad-
vcrliinus.Undo faetum cst, ut rcccnscndum potere-
mus, quid antc lorme quiiu]ueniuni super Cujlestii
nominc.hic apud Ecclesiam Cartbagincnsem fuerit
agitatum. » . U

Marius Mercator recenset qua: subinde peregit
Ccclcstius. << Episcopi,inquit, regionis illius restite-
runt Coclcslio, ct jusserunt, ut nadem condcmaret,
qui csscnt h;crctici sens*us.Sed Ccclestius nullo mo-
do acquiescens, quinimo resistcns actis eidem, ec-
clcsiastica communionc privatus cst..\ qua senton-
tia ad Piomani episcopi cxamen credidit appellan-
dum : qua mo.\ ipsc appcllalione ncglccta Epbe-
sum, Asi» urbcm contcndil, ibique ausus est per
obrcptioncm locuni presbytcrii petere. »

Post annos aliquot, Polagius, qui sc receperat in
Orientcm, dclatus est concilio Uispolitano in Pa-
la;stina.»ContragraliamDciPcIagianamscntontiain,
ait S. .'\uguslinus {cpisl. 107), pcctore quidcm ficto,
scd tairicn catholicos judiccs timcns Pelagius ipse
damnavit,etc.FefeIIit judicium Pala!slimum ipse Pe-
lagius, proptcrea ibi videtur essc purgatus. Roma-
uam vcro Ecclesiam.ubi cum notissimum essc sci-*
tis, fallcre usquequaquc non potuit, quanquam ct „
boc fuerit ulrumquc conatus, » addit S. doctor de '•'
Pecc. mer. ct rcmis. lib ii, cap. 8 et 9.

Paulo post concilium Diospolitanumin Palaistina
duo cclcbrala sunt in Africa,scilicet Carthaginense
cl Milcvitanuin : ubi haircsis illa cum suis aucloribus
damnata fuit.Patrcs Cartbaginenses in sua synodica
ita alloquunlur Innoccntium :«Hoc itaquc gostum,
dominc frater.sancta^charitati tujuintimauduin du-
.\imus; ut statutis nostnc mcdiocritati3,eliam apo-
slolie;c sedisadhibcalurauctoritas,protucndasalute
mullorum.et quorumdam etiam pcrvcrsitate corri-
genda... Et innumerabilia.quaj dc scripturis omni-
bus,si colligc^ veIimus,lomus non sufficit.Et vcrc-
mur, ne apud te illa commemorando, qui majore
gratia de aposlolica scde pr^dicas, inconvenienter
facerc videamur.»Milcvitani quoque cpiscopi simi-
lia ferme complcxidc erroribus a sc damnatis pari
vcnerationeconfirmationempostulanlasegestorum.
« Sed arbitramur,inquiunt, adjuvantc misericordia
Doniini Dei nostri Jcsu Chrisii. qua; tc ct rcgere D
consulontem,et orantem cxaudirc dignatur.auctori-
tati sanctitatis tua;, de claro Scripturarum luminc
dcprompta, lacilius eos, qui tam i^orversa, et per-
niciosa scntiunl, esse cessuros : ut de corrcctione
potius coruin gratulemur, quam contristemur in-
tcritu. dominc boatissimc. »

Innocenlius utrisque rcscribcns laudat •< servata
anliqua; traditionis excmpla.ct ccclesiaslicam disci-
plinam una cum noslraTcligionis vigore,non minus
nunc, inquit. in consulcndo, quam aulea cum pro- .
nuntiarelis, vcnerationc lirmatis, qui ad nostrum

rcfcrendam approbastisesse judicium : scientes quid
apostolicffi sodi(cum omnes hoc loco positi ipsum sc-
qui dcsidoicmus Apostolum) debcatur, a quo ipse
episcopatus,ot tota auctoritas nominis liujus emer-
sit.Quemscquenteslammalaiam damnarenovimus,
quam probarc laudanda : vel id vero quod Patrum
institutasacordotatiofnciocustodientcs non censetis
ossc calcanda : quod illi non huinana sed diviiiadc-
creveresentcntia,utc[uid(iuid,quamvisdodisjuncti8,
remotisque provinciis agcretur,non prius ducerent
finiendum.nisi ad hujus scdis notitiam pervenirct :
ut tota hiijus auctoritate, justa qus fuorit pronun-
ciatio lirmarotur : inde(|ue sumercnt ca^tera; Eccle-
sia!,velul de natali suo lontc a(jua; cunct.T? procede-
rcnt.etpcrdiversastutiusmundiregioncspuricapilis
incorrupt;c manarcnt.Ilis pra;iuissis conlirmat sen-
tentiam conrilii cl dainnatioiuin ba^rosoos ejusdem
profort. Similitor feriuc sonsibus ac metbodo res-
pondct Milcvitana; synodi Patribus : Diligcnter ergo
et congrue apostolico consuiilis honori, honori. in-
quam.illius.quem pra;lcr illa,qua> sunt exlrinsecus,
sollicitudo nianetomnium Ecclesiarum.supor anxiia
rebus qua; sit tcnenda sententia, antiquo: scilicct
rcgula; formam secuti, quam toto scmper ab orbe

mocum nostis est servatam Qui id eliain ac-

tionc firmastis,scientes cjuod per omnos provincias
de apostolico fontc petentibus responsa seinper ema-
ncnt : pivcsortim quotios fidci ratio vontilalur,»etc.
Deinde procedit ad conlirmanda concilii acta,et ad
ha;rcsum damnalionem.

Pra^ter has synodicas litteras, etiam poculiaros a
nonnullis Patribus, i)ra:'sertiin a quin(|uo opiscopis
(quiirum o nunioro fuit Auguslinus) rccepit Inno-
ccntius. Insinuabant, ut Pelagium Romam accor-
scrct,et cogeret .ad abjurandam b;oresiin,ac scripta
sua, ubi illa contincbalur.anathematizanda.Verum
Innoeentius respondit, satis a se dcclaratum quid
ipse protulerit tumdeerroribus contra Deigratiam,
tum de recta damnationis sentenlia contra eosdem
a conciliis lata. Pelagium oportere, sive innoccns
csse contcndat, sive pa;nitens fateatur dclictum.ad
sedem apostolicam sc conforre,purgaiidi sui causa
aut veniain consequendi.Neutrum voro pr;esliturum
nisi anathcmatizet errores ita ab Ecclesia pruscrip-
tos. « Quod si ille pcrtinaciler in hac voluerit im-
pietate persistere,agendum est, quatonus vol his
possit subvoniri, quos non suus, scd hujus uiagis
error induxit. »

Commcndat plurimum Innoccntii rcsponsa Au-
gustinus. « \d omnia nobis ille rescripsit.ait(<;/iM/.
106),codcm modo quo fas esl, atque oportebat apo-
stolica; sedis antislitcm. »

Sanctus doctor profecto diversa ac mcliora sen-
tit.quam rccentiores nonnulli.qui audentanirmarc,
usurpata fuisse ac sibi atlributa jura ab Innocen-
tio.qua; sedi sua; minimc dcbeanlur.Ejusdcm cgre-
gii Patris ac doctoris morigoracrgasanctam Bcdcm
ahondi ratio plano diversa pariler cst a praxi quam
actu usurpant indicati recentiores. qui tamcn se
Augustini discipulos csse jactant. Recusant hi por
incredibilem porlinaciam obcdirc aposlolica; dcfini-
lioni germano. ot snlcmni.si unquam nlias. auclo-
ramcnto munit.i' ct comprobata»; cum is. quo sc
doctore gloriantnr inslitutos.soloraniter doclanHin
scrmono ad populum Ecclesi.i; su.t palam rerilnto
(sorm. 2 i/i' ycrb. tipo.U. in finc) : « .Acla duorum
conciliorum Afric;o, quorum paulo ante memini-
mus, Romain fuissc transmissa, ut a scde apostoli-
ca confirmarentur:ct rcsponsa inde venisse : atque
ita causam essc linitam."

173 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ZOSIMUS. 174

XLIIl. SANCTUS ZOSi.MUS.

ANNO CIIRISTI 417, HONOHII 13, TnEODOSII 12

53 Zosimus, natione Grxcv.s, ex paire Abrahamio, sedit annum unum, mcnses octo, dies
viginti quinque (a). Hic multas constiluit Ecclesiiis [b) : et fecit constitulum, ut diaconi
Ixvas lectas haberent de paliis linostimis, et per parochias concessa (c) licentia cereos be-
nedici [d). Et jussit (e) ut nullus clericus poculuni iii publico propinaret, nisi tantum in
5 celiis fidelium, maxirae clericorjm. Hic fecit ordinationem unam in Urbe per mensem De-
cembrem, preshijteros decem, diaconos tres, episcopos per diversa loca oclo. Qui ctiam se-
pultus est juxla corpus beati Laurentii martyris via Tiburtina viii (/) Kalendas Januarias
[al. Junias], ct cessavit episcopatus per dies 11 [g).

NOTUL.« MARGINALES l^ABHOTTI.

(rt) B, mens 4, d. 7, a Coss. Honorii 11 et Constantii 2, ad Honor 12 ct Theodosii B. [b) Ilic multa
constituit in ecclesia C B. (c) C, concessit. (d) C B, cereum Pasctialem. (c) B C, ut nuUis clcricis p. in
p. propinaretur. (/") C, 7. ((/) Uaron uno die.

VARLE LECTIOiNES
Aptul Fabrotlum ex codicc Frehcri. ^ rcum b. et prajcepit, ut n. cL in populum publicum

Num 59, lin 2, B, multa Ecclcsic-c constituit. propinaretur, nisi tantum celL-c fid. lin 2, Hic fccit
lin 6, B, ordinalioncs fecit in url^e Iloma. lin 9, \. ordinaLiones pcr m. D. Im 4, vii Ival J. cl cess episc

dies 10.

d. 11

Ex codicc Rcgio, Mazarino cl Tlmano. Apud Ilolstenium ct Schcleslralium.

Lin 1, Abramio q. ann 1, m. 3, d. 12. lin 2, Ilic jj,^ o^ nienses tres,dies duodecim. Ita Flor. lin 3,

multa constiluit m Ecclesia, et 1. c. Iin 3, Imostu- ;r/,„.^ hio n^uPa constituit Ecclesia?. lin .S, Cass et

mis. lin 3 et 4, par. comessa est I. c. b. Hoc quoque pig,.^ cereum. lin 4, Flor, vii Kalend.
constituit, ut n. cl. lin 6, in urbe Roma per m. D.

lin 8, est via Tiburtina, juxta c. 15. L. m. vii Kal et jp^i peniani cx codice Gavensi.
cess episc d. 11.

„ /■ t; I, ^'" 1' P^tre Abramio, lin 3, ut diacones L-cva

tx codicc inuauo alicro. ^.^^^^ haberent de palleis linostimis. lin 4 et 5, ut

Lin 2, m. 3. d. II. et multa constituit in Ecclesia. nullus clericus in populo publico propinarctur, nisi

lin3, laeva tecta h. lin 3 et 4, per parrochiam e. 1. cc- tantum cella; fidelium, maxime clericorum.

NOT^ VARIORUM.

■* ALTASERRA. B '" Ecclesia. Loqui enim de cdilis constilutionibus,

Lin. 2et3. — £</'(;ci< consliiutum, vt diaconi Ix- no" vero de ecolesiarum constructione, verba se-

vns tcctas habcrent de palliis tinosthinis. A Zosimo quentia declarant, cum addatur, e< constUuit, qus

constitutum, ut diaconi in Iffiva gestarent mappulas, est ejusdem periodi, et argumenti index. Quod in

qiK-E pallia sunt lintea seu linea, can. Illud. 93 dist. Ccclcstmo repetitur : Ihc fccil mulia conslilula, ct

llodie manipuluin appcllant. constiluit. .\nimadverlendum vero, quod prima ver-

Lin. 3 et 4. — El per parochias concessa liccniia ba exprimentia constiLuta, non indicato Constitu-

cereos hcnedici. Zosimo tribuitur constitutum dc bo- tionuin argumento, fidci, aut_ morum erant gene-

ncdicendo cereo Paschali. Idem Sigebert. ad ann. ralia decreta. m codice obvio in archivis Ecclesim

417 :« Zosimus papa dccernit cercum Sabbato san- reservato, ut infra in CadesLino, conLcnLa; cumque

cto 1'asch» per ecclosias benedici. » Inde Sabbato cunctis manilesta, omiLlitur disLincLa memoria :

Pascha; cercus solemniter benedictus acccnditur. cum vero additur, c/ r()»st//wi<assignata m particu-

Leo Osticnsis chronic. Cassincns. lib. iii, cap 31 : l'"'' maleria constitutionis, id facLum rcor, quia

« Argeiiteam columnam supra basim porphyroLicam crant parlicularia consLiLiiLa, aul m codicc illo mi-

statuit, supra quam cercas magnus, qui Paschali nimc rcscrvata.Codiccm vcro ConsLitutionum exsti-

Sabbato bencdicendus est, solemnitor imponere- tisso suo loco probabiLur. Inler vero fidei conslituta

tiir. )i a Zosimo edita primum oblinet locumsolemnis illa

Lin. \ oAT:,.— Ei jussit ut nullux clcricus populum proscripLio errorum prwcipuc CadesLii, quos dam-

in puhlico propinarcl, nisi tantum in cellis fidelium, navit,ct cum tergivcrsarelur hajrcsiarcha, celcbrem

maxinw clcricorum. Zosiini decretum, ne clerici ta- (] Iractoriam ad omncs orbis episcopos.ut ait Cujlcsti-

bcrnam seu cauponam ingrcdiantur, edendi vel bi- ""S in episLola ad Gallu-e episcopos,dedit,ubi dog-

bcndi causa. Idcm vctuit synod. CarLh. iv, can. 27, ma Pclagianum damnavil. Capitula, tergiversatio-

nisi necessitas causa in itincrc, cun. 67fr(c/ '.'., dist. ncs,damnaLionem, ac missam ad cpiscopos a ponti-

Clericis quoquc non licei cauponam excrccrc. Syuod. ''«*= tractoriani breviLcr scd accuralc digessiL m suo

VI in Trull. can. 9. (lommonitorio Maruis Mcrcalor. Ibi vero cum prio-

ra narrasset, sic dc (lanmatione, ct promulgalione

liENCINI. senlcnti;c :« ALque ob hoc a bcaL;e mcmoria; prm-

Linca 2. — Ilic mulias consliluit Ecclcsias. Lo- dicLo Zosimo episcopo scriplis ainplissimis vcl lon-

gendum cum Baronio, aliisque : Hic multa consliiuit gissimis prasdamnatus csl : in quibus ct ipsa capiLu-

17

la,

nis laiisu tani do C.Tlcslio suprascriplo, quam de
Pclagiij niagisli'o ojusgraviore vidcnlure.sso iiarrat-a
(quiirum scnploruni ct nos liio habcmus oxemplaria)
pt Oricntales licclcsias, /Egypli cliojccsim, ct Con-
stantinopolim, ct Thessalonicam, ct Hierosolymam
sirailia eadcm scripta transmissa essc suggerimus.»
Ad has patriarchalcs, vcl priniatiaics scdes conslilu-
tioncsapostolicMdirigobautur, ut peripsossuffraga-
ncis notiflcarcntur, ut supra obsorvatum cst. Lon-
(jis)iimis et amjilissimis scriplis omiiia Pciagianorum
deliria damnata essc cum dicat Marius, lucem tri-
buit laudatis verbis, quod Zosimus mttlta constilttit
(le Ecclesia, quia nempe omnes errores profligari
curavit. Unde prosequitur Marius.<< Qua; omnia su-
prwscripla capitula (antecodcntcr enim quinque cr-
rores rcceiisucrat) continet illa beat;e niemona; cpi-
scopi Zosimi epistola, qu.-E Tractoria dieitur, qua
CQefeslius, Pclagiusquo damnati sunt, quai et Con-

ANASTASU BllJLK/rilEGAKIl

176

uibus accusatus lucrat, continentur, et om- A iHustria monumenla visorem antiquilalis Grajcae ac
" ■ '■ ■ ' ' Latina; in marmoribus.ArundcllianiSjCircatheatrum

Silicldoncnse positis, el nunimos veteres insigais
illius cimeliarchii, necnon prffistanlissimos codices
lectissimoe bibliothocK pro tubitu evolvendos ad de-
scribcndos mihi concederent viri clarissimi,ad bene
de hospitibus mcrcndum semper intenti : quemad-
niodum etiam Londini ijcrmiserant excell. com.
Thomos de Pembroke,et pncclari equites Fountaine
ct Gormain in domeslicis cimcliarchiis, et quidem
maximi prctii, quas possident; in Regiavero biblio-
thcca.etCottoniana numanissimi illarumcustodes :
qui omnes inclyt.u nationis Anglica; singularem in
hospitem benevolentiam, ct studium erga litteras,
quod fueram jamdiu experlus, amplissime cumu-
larunt. Ilorum igitur bencficio expressum specimen
characlcris illorum codicum, ad concilia Africana
sub Innocentio ct Zosimo celebrala pertinentiuin
apponendum curavi,ad (idem documentorum chro-

stantinopolim, et per tolum orbcni missa subscrip- d nologi.x' et histori.T5 pontincalia copiosius astruon-
" ■' ' " , , ,_ ._ ,. ... diim. Codicis onim antiquitas atlingit procul dubio

octavum,aut nonum sicculum; ut imago illius cha-
ractoris coll.ata cum Mabillonii cxemijlaribus in re
diplomatica apertum Tacil.

Conscnsus catalogorum vetustiorum,Farfensis,el
Cavcnsis, ac trium Colbertinorum 1, 4, 5, cum aliis
pcranliquisinattribuendaseileauni unius.nicnsium
octo ct dierum viginti quinque (solo Bergomensi ex
quatuor selcctis Ilalia; mensium numerum unitate
minucnte, fortasse ex errore amanuensis) suadct, ut
Bibliothccario asscntiamur, eamdem suminam nu-
meranti : et figamus B. Zosimo vitae mortalis ter-
minum ct immortalis initium die xin Decembris;
deposilionem vero post x vcl xi dies consecutam as-
si^ncmus xxv, vel juxta alios codices xxvi Decom-
bris, eodem cum Aaastasio, qua etiam dic colitur
illius mcmoria.
Scdis vacationem paucis admodum diebus pro-

tionibus sanctorum Patrum cst roborala,» ctc. Kt
S. Prosper Innocentii,ct Znsinii simlentiarum edita-
rum rationos cxpnnens scripsil :■■ Tunc istorum ma-
chinff fracl.-c suiit, tunc in supin-bi.i; sociis ac prin-
cipibus corruerunl, quando bcat;c mcmori.x Inno-
ccnLius nefandi crroris capita apostolico mucrone
pcrcussit, quando Pclagium ad profcrcndani in so,
suosque sententiam Pala;slinorum cpiscoporum sy-
nodum coacervavit: quandn Africanorum concilio-
rum decretis beat.-j; menioria; papa Zosimus senten-
tiae sua; robur adnoxuit, et ad impiorum detrunca-
tionem gladio Pctri dextras omnium armavit anli-
stitum, etc, etGoinitiliits, Innocenlius urbis Uoma;
episcopus scripsit decretum Occidentalium, et Orien-
talium Ecclesiis datum. Post qucm successor ejus
papa Zosimus laiius promulgavit.» Vidcndus Au-
gustinus in libris contra Julianum Ccclcsti assc-
clam. Inter h.-cc conslituta, crcdiderim fuisse de

AppoUationibus ad sedcm apostolicam, qua; nunc p ductam non modo IJibliothocarius .isserit, qui vel ii
agitari incoepta cst, et sub Bonifacio successore ma- ^ vel xi dciinivit, sod olium comprobat velustum ma

I successore i
jori contentione recruduit.

BINII ET LABB/EI.

Lincio 3 et 4. — Pcr parocliids concessa liccntia ce-
rcos ftcHfi/tci. Zosimus hoc tantum constituit.ut idem
cerous,qni in majoribus duntaxat basilicis incendi
soIcret,.T;que singulis parochiis conccdcrctur. Bene-
dictioncm enim ccrci paschalis in Ecclcsia anti-
quiorem essc docet Prudcntius,qui dc co hymnum
cecinit. Baron. anno 418, n. 27.

Linea G. — Ver mensem Dccemhrem. Prosper in
Chronico doccl sedisse annum unum, menscs no-
vem, dics novcm, idcoque a dic xviii Marti unni 417
ad .\xvi Decembris 418.

BLAXCIIIM.

xVote chronolo(jiciL' .

Initium Znsimi domonstratuni cx cpistola Pascha-
sini portincrc ad consulatum Honorii .\ugust. XI,
Chrisli anno 417, quo Pascha ipso celobravit viii
Kalciul. .Vprilis, deducitur ex die ordinalionis Do-
minica xxv Februarii.Quarc et in Chronico Marccl-
lini signatur iisdom consulibus. Terminus vero por-
ducendus cstad consulatum proximcconsequentom
Honorii .XII, ac Thcodosii Jun. Octavum, Christi
418, celebrem cx Africanis conciiiis, quorum .Vcla
iisdemcoss.pra-notantur. Illoruni.Vctorum insigncm
codiccni asscrvat bibliotluca Oxonionsis, scriptum
capitulibus littcris, olim in bibliothcca Cliristophori
JustcUi custoditum, cx c|un cilitionom illc adornave-
rat codicis canonum Lcclosi;c Africuiuo ante annos
110, uti superius roluli. Indo partcni cditam a Jus-
tello describcre raihi pormissum fuit, dum anno
1713, dic XXVI Januarii dcduclus perhumanitcr a vi-
ris clarissimisGardiner vicecanccllario.ot Joan. llu-
dson bibliothocario, edilis geographis voteribus ct
nova Jysephi Flavii versionc celebn apud crudilos,

tyrologiuni Florentini : in quoordinatio succcssoris
Bonifacii consignatur dic xix Decembris, indicantis
eodcra anno 418 diem Dominicam littera Dominicali
E. Si vacatio sedis biduo tanlum extensa fuit, elcctus
IJonifacius xv Decembris distulit ordinari ad alle-
ram Dominicam : sin diebus xi cleclus in pervipilio
Nativitatis Dominic.T ordinalionora episcopalcm re-
ceperit proxima Dominica infra Oclavam Nativita-
tis XX Decembris, ul Bibliothccarius tradil, ct vclus
Marlyrologium. Indc autcm pcti oporlere epocham
sedis Bonifacii ostondara numero proximo.

Non desunt pontilicio ministerio Zosimi, licct
brovi intcrvallo tomporis dclinitio not.-c chronologic;i'
illustros, pr.Ttcr onumcralas.Eclipsis cuim solis d;.
XIX. Julii feria vi rccensctiir a Maroollino comitc suli
consulatu Honorii .\1I ac Thoodosii VIIl,sufrrapanti-
bus aliis chronologis ct historicis : quam tabul,T as-
tronomic.T pariler jungunt cidcm anno Chrisli 418.

Idacius in Chronico sub eodem anno \xiv .\rcadii
et llonorii,quo eclipsim prfpfatam meniorat, addit
Periocham,qu,i; non modo illustrat annum evontu
cclebri.Iicet infauslo, terrscmotus Palestinam quas-
sanlis, sed etiam indicat mandata esse liltoris gosla
Zosimi. Durante(inquil)episcopoquo supro(Hosimri
Boman.T! Ecclesia; xxxix per ipsum onumcrati'.
« gravissimo terr.Tiuotu sancta in Hierosnlyiius
loca quassanlur, de quibus in gestis ejusdcm "epi-
scopi scripta declarant. »

SOT.E lIISTOniCE.

Linea 2. — Hic constituil mull'i in Errlesia. E\
multisaZosimoconstitutispanca rctulit Bibliotheca-
rius,eaque non clcgil,i|u.i; vidcri dcbonl pr.Tcipua.
Fort.issc quia ejusikMii gesta scriptis cssc m;inilala
novcrat cum Idacio. Ea vcro sunt dala; ad .Vfricanos
Patres epislol.T, imo,ct ad universoscpiscopos supcr
CceIostii,et Pclagii cuusa, nccnon ad cpiscopos Gal-

177

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ZOSIMUS.

178

liarum rlc privilegiis Ecclesii-e Arelatcnsis; constitu- A.
tio vicarii apostoloci in tribus earumdeni provinciis :
iterata damnatio Pelagii et Ccelestii post fugam co-
rumdem qua se subtraxerant a Romanaj sedis judi-
cio.cum huic se sisterejuberentur. Ea qugede trans-
marinis appellationibus inchoata sub Zosimo sunt,
perficienda a Bonifacio successore,et his similiavi-
deri utique debent multo ampliora et graviora,
quam constitutiones de palUs linottimis diacono-
rum, de cerei benedictionc per parochias, ac de ve-
tito clericis usus pubhce propinandi. Quanquam
enim ct ista digna fucrint pontilicia cura, et memo-
ratu atquc usu posteritatis, adeoque merito rccen-
soantur a Bibliothocario; attamen illa qua3 fldei ca-
tholicffi conservandiB.quod caput est omnium, ct or-
dinata3 hierarchife officiis ac juribus administrandis
in sacerdotio reticere omnino non debuit.

Deserenda tamen mihi non est excusatio hujus
praiferilionis. Duo autem praj ca;teris pcrpendi ve-
lim,vel ut rationabili animadversioni liat satis, vel n
ut occasio aperiatur defectus, non sinc riliqua cen-
sura dissimulandi. Primum est,a divrr i-- liililinihe-
cariis pro tempore singulorum iiiiiitilniuii ,i;osta
fuisse collecta.et strictim indicata, ut cullecLio ipsa
referrct potius breviarium actorum aut spicilegium,
quam historiam. Hinc aliquibus placuit illa omnino
pnuterirc,qua; majoribus tomis inscrta jamtcneban-
tur.aut integrum codicem jusl.e inolis de se con-
stituerent, utpote locum habitnra in aliis elenchis
decretaliumepistolarum,aut similibus in aliamclas-
sem digestis, ubi expcdite inveniri poterant. Hanc
regulam consectatus est ille qui B. Gregorii Magni

Eeriochcn hoc in libro conlexuit. Integros enim li-
ros duodecim e.jusdem epistolarum subticuit, licet
alias lucubrationes sancti doctoris enumeraret. Illos
cnim putavit ad epistolarum regesta pertinere po-
tius, quam ad epitomen Vitffi. Non secus pra;stitit
auctor hujus periocha; ad Zosimum spoctantis. No-
luit hoc in breviario gestorum ejus pontillcalium. „
Decretales ojusdem epistolas singillatim enumcrare, '-'
utpote notas ex alia colleetione canonum, seu regu-
larum et decrctalium summorum pontiflcum. Illa
vero minutiora decreta prosequitur, quK ratus est
difficiliori indagine repertum iri in crassioribus to-
mis omnium opistolarum. .-Vliis vero collsctoribus et
bibliothecariis divcrsa sententia sedit : quibus vi-
sum est indicare nominatim etiam illa. qua; fusius
tractata rcperiebantur in gestis conciliorum,et re-
gulis ac libris Patrum. Hinc hsresum damnatio, et
provinciarum parlitio, ct hujusmodi gesta gran-
diora pro singulorum arbitratu, ot idea divcrsa pro-
priai scriptoris exprimuntur.

Alterum ex obseruandis est, librum hunc Ponti-
ficalem natum fuisse ex catalogis Ecclesia; Roma-
na;, uti ostendimus cum Sohelestratio, aliisque in
Prologomonis, et subinde adanctum a posteris
inserliono illarum notitiarum , qua; ad peculia-
rem usum ct historiam hujus sancta; lloman.i? Ec-
clesia; rcfcrebantur. Hinc obscrvantur colleclores D
illi studiosc intenti ad rccensendas fundationcs,
dotes, orn.-imcnta basilicarum, litulorum, ct cu;me-
teriorum Urbis, aut circa Urbcm,et ordinationes
prcsbyterorum ac diaconorum in illis ministerio
fungoiitium, et ritus in illa vigcntes, ac per illam
transmissos ad alias Ecclosias hujus patnarchatus
Occidcntalis, licet aliquando ad,jungantur otiam dc-
creta omnibus Ecclosiis orbis Christiani per ipsam
indicta, necnon gesta ad statum totius Ghristiana;
rcipublioa; pcrtinentia. Non secuscvenit hac nostra
n;tate in libris diurnis, sive sacris ephcmcridibus
llomanorum pontificum, qui por ojusdem S. scdis
sacr. c;creinoniarum magistros dictantur do morc,
aut pcr nolarios, ct rerum consistorialium curato-
res conscribuntur. Liccl cnim in ufrisquc rocen-
seantur cx inslituto ea (iu,i; potissimuni pertinenl
ad ritus ct actus ]Mjntilicales in urbe cxcrcilus a
aummo todius Ecclesia; hierarcha, aut in locis, ubi

eum versari contingat; integrum tamen est illarum
Ephemeridum aucforibus inserere gestis ejusmodi
tum eaqua; pertinent ad hunc episcopatum. ad hanc
proyinciam, et ad hunc patriarchatum dioeceseos
Occidentalis, tum c.x'lera qua; spectant ad universa-
lem Ecclesiam toto orbe diffusam, et leges, legatio-
nes, constitutionesa summo pontifice Petri succes-
soro ad illiusregimen editas; sive etiam unice prose-
qui ea tantum.qua; ad sacras ca;remonias, aut rorum
consistorialium summam tantummodo referuntur.

Ha;c somel indicata occasione hujus numori ad
pontificatum Zosimi portinentis, aptanda eruntcae-
teris, quando observotur pro lubitu ejus Bibliothe-
carii, qui tunc scribebaf, alicubi reconseri facta
unius generis,qu« alibi reticontur. Rofundenda est
illa varietas styli, et electionis in propensionem, et
curam diversam ingonii eorum,qui pontificic-e biblio-
theca;, scriniisque publicis, et archivo prjeerant,
per varias aetates.

Linea 3. — Ut diaconi Lvvas contcctas haberent de
palliis linostimis. Id ante constituerat Silvester.
Vide num. 33, et notas .■\lfeserra; ad eum locum.
His tamcn ex notis laudati viri quaestio suboritur,
num pallia illa linostima ad lajvam a diaconis
adhibenda, dicenda sint mappulx, quas hodie ma-
nipulos dicimus, seu potius oraria, qua; nunc stolx
froquentius appellantur. Urumquo comprchendi
putatur ab Altoserra illo in dccreto Silvestri per
Zosimum renovato. Rem fusius pertractat Domini-
cus Maori in Lcxico sacro, verbo Linostima, ubi de
orariis quoque intelligcndum putat his argumen-
tis :« Pallam linostimam (inquit) quam S. Silves-
ter papa diaconibus concesserat, Gavanfus putat
fuisse manipulum,scd hic etiam subdiaconibus com-
munis est. Ego tamen existimo fuisse stolam, quam
Gra;ci orarium dixere, de quo suo loco ; et quam ipsi
supor sinistrum humerum deferunt; cujus antcrio-
rem partom ad brachiura rovolvunt, ac pcndentem
relinquunt posfcriorcm partein. Idem obsorvant
Carthusiani; scd hi Latino ritu ad dextrum latus
ligant, ac longiorem partem in brachio ad insfar
manipuli stringunt : qua3 opinio antiquissima san-
ctorum Petri ef Pauli imagine confirmatur, qua3
ejusdem S. Silvestri papfe fuerat, acmagna vencra-
tione in basilica Vaticana conservatur : in cujus
inferiori parte idem summus pontifex est depictus
cum assistentia duorum diaconorum Constantinum
baplizans, diaconi vero indufi antiquo colobio, quo-
rum in humeris pendet stola, sive manica, qua; re-
vera non alia esset nisi linoslima palla. Confirmatur
secundo ha;c nosfra opinio verbis Rodulphi prop.
23, ubi de hoc Silvestri decreto agens inquit : Ut
diaconi dalmatica uterentur in ecclesia, et palla
linostimaeorum la;va tegeretur. Ergo stola est, qu.T3
ad l.-cvam antiquitus,tanquam in partc tunc, ut di-
cfum ost in dicta bulla. nobiliori pcndcbat. Etymo-
logia vero acule ab ali(iuibus traditur ox Gra;co
XivrjTrf.ijiov, id est lini slanwn, forfasse ad difTcrcn-
tiam stola;,quiP laiuv; slaminis in illis saeculis erat.»
Addit Garolus Macri Dominici fraforin auctario no-
tarum,(iuod pallalinoslimavidoalur fuisscorarium,
sive stola : et ex eo posse nos conjiccrc.quod vostom
illam talarcm Mcdorum, quam llorodofus lib. yi,
Xenonhon lib. vui, Plutarchus in .Mexandro, ;\ria-
nus lib. IV et vi aroVr.v vocant, Q. Curlius lib. iii,
pallam appellat, et Horatius sat. 2, lib. i, pallam pro
fascia sumpsit inquiens :

Ad talos stola dcmissa et circiundata palUi :
ct Scnoca in Troad. 25 :

Ciiigal tuuicas palla solutas.

Ikcc adnotata oruditorum virorum offlciunt,
ut vestium saccrdolalium nov;c lcgis alTinitatem
agnoscamus cum ornamcntis sacordotalibus a Dco
pV;i'scriptis in lego vcleri : (luam aflinit;ifom in
Prolegomcnis cuin perfracfavcrim quunfum satis
fuit ad genus univcrsum intolligendum in omni

179

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

180

cultu ail ministcrium altaris prrtinentc, satis crit A. 'iis in sinistro lirachio gcslandas ex Ingc Ordinis Ro-
hic perstringore iihi, fiuos ad propria diaconorum mani VI apud Mabillon.nccnon pallas linostiinas a
■ ' " ' a '

insignia releruntur per hunc numcrum

Vidimus igitur cx li. llieronymo, et ex Josepho
per ipsum producto in epislola ad Fabiolam, .Mo-
saica; legis sacerdotes habuisse communia cum
ponti/icibus, una cum pileolo rolundo, seu tiara se-
Biisph;erica, tria alia indumenta,qu;c sunt •.'< 1. Li-
nea fcminaha seu braccse. 2. Linea tunica talaris
ad instar militariiim caniisiarum corpori aslricta.
3. Cingulum, scu baltheus ad inslar pcllis colubri
textus subtegminc cocci, purpura;, niacynlhi, et
stamine bissino,quem h;iltheum digitos quatunr la-
tum, et thoraci circumligatum inler umbilicurn et
pectus, et cx una partc ad crura dppcndentem ob-
servat Hieronymus; cum ad sacrificia cursu expe-
ditiore opus esset consucvisse in lajvum humerum
rctorqueri. u

llujus baltci Levitici quemadmodum mensura re

diaconis ad lajvam adhibcndas ex hoc num. et ex
superiori 35 uli monebam in notis ad S. Stephanum.
Ex illo scilicet linteo ac symbolo miuistcrii prolicisci
putanl.quoPontifexveremaximusChrislusDominus
pnccingi voluit cum instilueret nova; legis sacriK-
cium et sacerdotium.Quare indicavimus etiam ante
Silvestrum hasce lineas vestes, et alias sacras fuisse
attributas noslris Levitis et sacerdotibus, cum cx-
poneremus decretum a Stephano papa et martyre
conditum, nc sacerdotcs ac Levita; sacras vcstcs
adhibcrent in usu quotidiano, sed intra Ecclesiam
tantummodoad minislcrium altaris.yua;nam igitur
causa fuerit decreti condendi sub Silvestro et Zo-
simo, inquit, si anle Silvestrum Stcphanus consti-
tucrat de sacris vcstibus sacerdotum ac diaconorum,
ct inter has erant linca; palla;, et oraria Christi
Domini ex lintco desumpla.' Causam assctjuemur,

tenta est in stola, quam dicimus diaconalem, apnd n si rcspexcrinius ad ampliorem cultum vcslium sa

Christianos Levitas; ita ct cjusdcm retorsio in sini- i.:--- — i;--. . „j.j:i — c^.i--:.

strum humerum e.Kpressa cernitur in collocatione,
itaipsis demandata, tum a Silvcstro supra num. 35,
tum hio aZosimo. Supcrponitur onim humerosini-
stro tum in LatinaiEcclcsia, tum apud Grt-ccos. Et
his quidem libera pendet postcrior p;irs, et;id crura
descendit; parsvcro anterior alligatur brachio : no-
stris autem Latinis ministorii causa liberius exer-
ccndi parspcndulaperretinaculumaut nodum circa
cingulum colligatur ad latus dextcrum ; et brachio
sinistro loco circumplicandi aliud cxtremum cjus-
dcm institffi, segmentum similis latitudinis veluti ex
longiori fascia aut balteo decisnm ita duplicaturut
inseri possit sinistro cubilo,quod ornamenti genus
appellamusJH«?u';)M/«m. ltactiam«rt//(!(;H nostrorum
pontificum majorum,seu fascia iUa index amplitu-
dinis potestalis, quK usque ad decimum sa-culum
circa humeros aptata utroque exstremo suo anterius
e pectoro, rctrorsum c dorso ad pcdos usque de- p
fluebat, ut omnia vetusta musiva Romanis in basi-
licis ac titulis prKservata domonstrant, postquam
expcrimcnto conipertumcst,in ascensu ac desccnsu
graduum altaris ac throtii pontifici celebranti occa-
sionem cespitandi ac labendi non semel pra;buisse,
ut alio in nuiii. infra diccmus, decurtari cocpit pro-
videnter, donoc a;tato noslravix infracostas pcrtin-
gat. Ita cxpoditum magis,et a lapsus periculoim-
mune citra mysterii aut dccoris imminutionem
reddit pontilici ministerium. H;cc igitur de (igura;
nunc do iiiateria diaconalis illius ornamenli a Sil-
vestro et Zosimo iteratis dccrelis conslabiliti.

Lineam pallam diaconis gestandam in sinistro
humero pncscripsit Silvester : lineam pariter, seu
lineis staminibus et filis intextam (quod est /i«o,s7i-
mum) constituit Zosimus.ea scilicet ex causa, quod
lini matories ita esset addicta sacerdotalibus indu-
mentis, ut in singulis propemodum locum haberet.
Nam et bracca; sunt lincD; linea; tunica; talares;

craru.Ti, latius explicatum post reddilam Ecclcsia;
paeem sub Silvcstro per Constantinum. Per illam
ajtatcm trabea; consularcs, ac regia purpura, ot
palmata; vestes ac triumphales, passim oblata; a
principibus fidcm Christi professis regali ejusdem
sacordolio, rite dedicabantur Deo per ponlilices,
aptantes supra easdem insignia crucis Christi, et
Pallio apostolico laneo non dcdignantcs conlcgerc
aurca ct phrygiata ornamcnta vestium rcgia" gaza;,
ita devote in sacrarium illata; ab Augustis, sese ae
regna Christo subdentibus. Consultum itaque cum
fuisset dignitati veterum symbolorum Pontiticalium
in ornamentis majoris sacerdotii.consultum pariter
esse voluerunt Silvester et Zosimus Levilici munc- '
ris insignibus prima^va; inslitutionis, nempo lineis
mappulis humero de more apponcndis etiam in as-
sumplione dalmalicarum auro et purpura contexta-
rum in paco Ecclesi». Quin etiam tanf a luit constan-
tia nnn desercndi vctcrum hujusmodi pallarum sive
orariorum ct limborum sacratasymbola, ut ad alta-
ris ministerium diaeonis ncque tunc licuerit nc(iue
nunc liceat sine illo ornamento sisti. ctiam illis aie-
bus, quibus dalmatica; sunt dcponcnda" : ncquo
subdiaconis pateat acccssus ad munus sui ordinis
obcundum in sacrificio, nisi lineis illis induli sinj,
et mappulis ad la;vam instructi, cliamsi tunicas
extimas ot pretiosos ccrtis diebus dcponant in mi-
nistcrio. Qui plura his de ornamentis dcsiderat,
consulal ea qu.-c contulimus in Prolegomenis dc
cullu vestium sacrarum.

Lin. 7 et 8. — Sepulius ju.rla rorpus bcali Laurentii
via Tirbutinn viii Knlcndas Deccmbris. Cerlc post
diem v Nonas Octobris in vita cgisse diccndus est ;
cum super.sint cjusdcm litter.T; ea die sipnata' et
inscripta; Comnwnitorium tid prcsljyleros ltarenn,T,
Ihnorio \ll cl Tlieodosio Coss.,ncn\pc anno Christi
•U8. Leguntur in codicc nicmbranaceo noni aut dc-
cimi s.TCuli Rom.i; custodilo in bibliotheca tituli

et ex byssino filamento, hoc esl subtilissimo lino D S. Crucis ad Jerusalem. de quo cgimus paulo antc

pag. 35, ubi hanc ciiistolam alia pr.vcedit, a Zosimn

dala od H.Tsilium cpis<-opum Salonitanum nono Ka-
lend. Martias codcm consulatu.

CIACONII.
Linea i. — Satione Grnrus. Non ut quidam dixe-
runt Cappadox C.Tsariensis, scd lliMiiiius cv ni.ii:na

baltei sacerdolalis ac Levitici tcla contexta. Unde
et pontificum nostrorum vitt.-p cum inunguntur, et
episcoporum milra; quando sumnio pontifici assi-
dcnt linea; adhibentur.

Causam talis indumenti diaconis pra?scribcndi
fum a;tate Silvcstri, tum Zosiini, nenio felicius ape-

riot, quani Chrysostomus Zosimi a;tatem atlingens. .^ .

Ejus tcstimonium in homilia de filio prodigo retulit Grojcia nunc Calobria dicta.

Goar in Euchologio p. ii ad ordinaf. Gr.rcorum

num. 23 :■. Nostis, inquif , spirifales dclicias qui cas

dcgustastis,et recordamini Iremendorum mysterio-

ruin divini sacriflcii imitantium angclorum'alas te-

nuihus lineis stolis.qua; sinislris humeris imposita;

sunt, et qui iii Ecclesia discurrunl. »

Pncter hanc slol.i' diacnnalis originem a Levitici
ministcrii halfeo in humciuni sinisfrum nnexo, a
novi quoque fcederis c.xordio rcpcfunt syiiibolum cx-
positores sacrorum riluum, ipsasquc lic.cas mappu-

P.^GII.

Linea 2. — Hic mullas constiluil ecclcsiai. Alia
lectio : llic multit constituit in Erclcsiu. Crrlc^stius,
audifa Innocentii morte ex Oriente Romam sfatim
advol.nvif, ut testafur Marius Mercator in Conimo-
nilorio his vcrbis : •■ Pr.vdictus fnnicn Ccelesfius
ctiam hinc (ncmpc Consfanfinopolii ejerlus ad ur-
bcm Romanam siib sancta; niemoria? Zusimo cpi-
sropo, totn fcslin;itione perre.xit. " Ubi Romam per-

»81

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ZOSIMUS.

182

venit, Zozimus papa in sacti Clementis basilica
ooncessum habuit,ct quidquid ad eam usque diem,
in ejus causa actuni fuerat,excussum est, introdu-
ctusque etiam Cffilestius, ac lectus libellus, quoli-
dem suam testabatur, ut scribit Zosinus in epis-
toia ad Aurclium et unisxrsos episcopos Africa?,
anno quadringentesimo decimo septimo data, in
qua consules leguntur, sed dies et mensis deside-
rantur. Coelestii professio Zozimo visa est catlio-
lica, non quod, qua; dogmata Coelostii continebat,
ipsc approbaret;sed quod apostolica; sedisjudicium
amplccti se paratissimum illecxhiberet." Inhomine
acerrimi ingenii, inquit Augustinus, lib ii contra
duas epistolas Pelagianorum c. 3, qui prolecto, si
corrigeretur, plurimis profuisset, voluntas cmenda-
tionis, non falsitas dogmatis approbata est. » Non
putavit tamen Zosimus, ejus libollum sibi debere
sufticere, sed variis interrogationiiius ejus animum
exploravit,ut liquet ex laudata Zosimi ad episcopos
Africanos epistola. Nec tamcn Go:lostium excom-
municationis vinculis,quibus innodatus erat,absol-
vendum csse judicavit : " Sed interposito duorum
mensium tempore, donec rescriberetur ex Africa,
resipiscendi ei locu« sub quadam medicinalis sen-
tentiffi lenitate conccssus est, » inquit Augustinus
lib II de Peccato originali, cap 7,quod Aurelio,ca;-
terisque episcopis Africanis per litteras Zosimus
slgnilicavit datas xi Kalend Oc/oi. ejusdem anni '»17.
Illis litteris sanctos illos pra;sules durius increpuit,
dolens Pclagii, ac Ccelestii vices.qui cum catholica
saperent, hffireseos damnati fuissent.

Postquam Zosimus pro Coelestio scripsit ad epi-
scopos Africanos,Pelagius suam quoque epistolam,
qua ha?resis crimen a se depelleret, misitcum ad-
junta fldei professione,in qua sincere quid crede-
ret, quidve respueret, sese declarare prajdicabat.In
ea, Ccelestium imitatus, ea capita, quorum neino
ille postulabat, multis disputat, sed ubi ad baptismi
quajslionem venit, « Baptisma, inquit, unum tene-
mus, quod iisdem sacramenti verbis in infantibus,
quibus etiam in majoribus,asserimusessecelebran-
dum : » Qua; verba nihilominus ipsum ad origina-
lis culpaj confessionem non astringebant.Sic neque
expriraebat qualem gratiam agnosceret necessa-
riam, et ex eis qua; Augustinus de Pclagianorurn
fraudibus tradit,intelligimus illam fidei expositio-
nem.in quanihil prorsus videtur nisi orthodoxum,
januam eorum omnibus erroribus patefacere. Ea
tamcn accepta Zozimus scripsit ad episcopos Afri-
canos supra citatam epistolam xi Kalend Octobr
datam, in qua ait, liquido purgare se Pelagium,ae
fidem suam tanta perspicuitate exponcre ut locum
malignis interpretationibus nullum relinqueret.
Verum culpam, quam Zosimus imprudens admi-
serat, postea correxit, ideoque Augustinus eum,
quantum in se fuit, cxcusavit.

Episcopi Africani, acceptis Zosimi papa; litleris,
anno quailringentesiino dccimo octavo duo concilia
cclcbrarunt,(|uorum primum S. Augustinus Africa-
nuni scinper appelhit, licet Garthagiin' celebratum
fuerit:Ei ducenli deecin et qualuur episciqii iiiter-
fucrunt.Ex eu obteslalioad Ziisiiniim pa|ium niissa ;
gravitcrineacxpiistulabaiitPalnsrniicilii adversus
Zosimum, quoil pnsl habiln, ,■[. Arrirnn.i' Ecclcsia;,
et RomanK per iiuiiircnliiiin jiiilicin.iiiio finata Gn;-
lcslii causa fueral.ad novum eain cxamen rcvocas-
scl. Deinde cum intelligerenl cx epistolis Zosimi,
hunc ad Pelagiun.Gadcstiumque absolvendos festi-
narc, nisi accusatores Romam occurrcrent, ct suse
accusationiscapita probarent : obtestatorium libel-
lum interposuerunt,quo suum sibi jus servari pos-
tulabant,ct ut nihil de scntcntiain iitrumquc illum
prolataimmutaretur; sed in codemcunctarelinqun-
renturstatu,sallcmdonecunumosuis|{oniain iiiille-
rent cum idoncis causa; instrumenlis.quiluis ba're-
ticorum urtcs aperirontur,docercturqui^ quaiii legi-
time et canonicc daninati essent.Ex co itaiiue coii-

A. cilio omnia gesta in causa Caslestii ad Zosimum
missa sunt.

Cum eo loco res esset, Zosimus examinatis, qum
hactenus adversus Coelestium tam Roma^quam in
Africa facta fuerant,eum ad pleniorem audientiam,
summumque judicium vocavit;sed ha;resiarcha
cum artes suas patere.nullumque superesse tergi-
versandi modum videret, sese examini subduxit.
Cujus fuga ubi innotuit, continuo lata in eum ac
Pelagium decretoria sententia,scriptaque universis
mundi episoopis a Zosimo grandis illa cpistola,
quam Tractoriam Marius Mercator vocat, ct cujus
aliqua tantum nobis fragmenta restaat. Ihcc Mer-
catoris hac de rc in Commonitorio verba : « Episco-
pis voro ex Africa rescribentibus, omnemque cau-
sam,qua; apud eosfactafueratexponentibus : missis
etiam gestis exinde, qua; fuerant tunc cum illo,vel
de illo confecta, vocatur ad audientiam pleniorem,
ut qua; promiserat, festinarct implerc, id est, ut

Ti damnatis preedictis capitulis, sentcntia Afrorum
pontificum,qua fuerat communiono privatus,absol-
veretur; non solum non adfuit, sed ctiam ex mo-
morata Romana urbe profugit : atque ab hoc a
beataB memoria; pra;dicto Zosimo cpiscopo scriptis
amplissimis vel longissimis perdamnatus est;in
quibus et ipsa capitula, dequibusaccusalusfuerat,
continentur, et omnis causa tam de Gcclestio su-
prascripto,quam,dc Pelagio magistro ejus praviore
vidctur esse narrata (quorum scriptorum et nos
hic habemus exemplaria), et ad omnes orientales
Ecclesias,.Egypti dicecesim ct Gonstantinopolim et
Thessalonicam,et Hierosolymam,sim!lia eademque
scripta ad episcopos transmissaessesuggercmus.»
Zosimus Tractoriam suam et gesta synodi Africa-
na; ad Honorium imperatorem Ravennae agentem
misit,petens,utCa;lestius omncsque Pelagiani Urbc
pellerentur, et toto Ghristiano orbe tanquam hasre-
tici haberentnr. lis acceptis Ilonorius rescriptum

p emisit, quod Baronius ex codice monasterii sanoti

^ Vedasti anno 418.Annalibus inseruit,postea Salma-
sius, Usserius lib de Britannic Eccles primordiis,
Baluzius in Appendice ad Salvianum,et nuper Gar-
nerius partim collatione editorum,partim Mss.opc
correctius dedit in dissert 3 de Constitutionibus
imperatorum editis in causa Pelagianorum. In eo
rescripto ad Palladium Pnefcctum prn;torio Italia;
directo Honorius ait : lUuslris liia aaclorilas virlura
in omnc xvum lci/c nos slatuisse coynoscat, ul pulsis
e.v Urbc primis caplibus doiiiii^itis exsccrandi, Cades-
lioalquc Pcliujio, si qui hujns dc cmlcro sacrilcf/ii se-
ctatorcs,quil<nscunijue locis pvlucrint rcperiri, uul de
pracilatc dumnnla aliqucm rursus profcrre sermonem,
n quocunquc corrcpti nd compctcntem judicem pertra-
hantur. Impcriale edictum jussionc saa nrnsccuti
sunt prajfccti pra;torio Junius Quartus Palladius
ltali.T;,Monaxius Orientis,el Agricola Galliariim.qui
dccreto suo, quod adhuc cxstat, .jusscrc Pelagiuin,
ct Cueleslium ex Urbe ejici, omncsque istorum er-

D rorisconviclos facultatibussuisspoliari,acpcrpetuo
multari exsilio. llonorii rescriptuin dicilur ilatutn
pridic halciid. Mnias, llavciina, 0. I). /V. N. llono-
rio .\7/ ct Thcodosio VIII .1.1. CC. idcoque anno

. 41.S, post iiieusem scilicet, et aliquot dies, quam
Zoslmus lertiam ad Afros cpistulam die xxi.Martii
scripsisset, qui idco intra illud tcmpus, cl Ccelcs-
tium postremo ad .judicium vocavit, et traotoriam
suam advcrsus Pclagianos> ad univcrsos orbiscpis-
scopos dedit.

Episcopi Africani Carthagine in concilio, quod a
D.Augustino plcnarium diciliir, congregati Zosimi
Tractoriain recepcrunt,el epislohun gratylatoriain
ad ipsumscripscrunt,qua,dcPclagianoruni daiuiia-
tinnc, Zosimo, ut par erat gratulati sunt. lliijus
Epislohe, etZosimi Traclori.i; nientio ost cap S ca-
pitulorum, qu;c cpistola; Ca;leslini Papa; ad cpisco-
pos Galliariim, sub.jici solcnl. Cadcslinus, cui illa
caiiilnla atlrilniunUir, ait : " Quod oiiinia studia,ct

183

ANASTASII BIBLinTHECARII.

184

omnia npcra, ac mcrita sanctoriim ad Dci gloriam, A.
laudcmiiuc rclcrcnda sint, ijuia ncnio aliude ei plu-
ccat, nisi cx co, quod ipse donavcrit : in quam nos
senlcntiam dirigit beata; rccordationis papa; Zosimi
rcgularis auctoritas, cum scribcns ad totius orbis
episcopos, ait : « Nos autcm instinctu Dci (omnia
« enim bonaad auctorem suum refcrcndasunt,unde
« nascuntur) ad fratrum, et coepiscopoium nostro-
« rum conscientiamuiversaretulimus..>IIuncautem
sermonam sinccrissima; veritatis luce radiantem
tanto Afri episcopi honore vcin-rati sunt, ul ita ad
eumdcm virum scribcrenl : « lilud vcro quod in lit-
« t(M-I>,i|n.i-iii univcrsas provincias curasti esse mit-
« t('iMl;i^,|i'i- iiisli,nicens : Nos tamen instinctuDei,»
ctc.Sic ,ircr|iinius dictum,ut illos.qui contra Dei ad-
jutorium e.vtollant humani arbitrii libcrtatem, dis-
tricto gladio voritatis, vclut cursim transicns ampu-
tarcs. Quid cnim tam liboro fccisti arbitrio, quam
quod universa in nostra; humilitatis conscientiam
rclulistiVEtlamcninstinctuDoi factumessefideliter J}
sapienterque vidisti, veraciter, (Idcntcrquc di.\isti :
« Idco utique, quia praeparalur voluntas a Homino,
« ct ut boni aliquid agant patcrnis inspiralioniljus
(c suorum ipse tangit corda filiorura : quotquot enim
" spiritu Dei aguntur, hi (ilii Dei sunt ; ut nec no-
« strum deessc scntiamus arbitriuni,ctinbonis qui-
« busqucvoluntatishuman;psingulismotibusmagis
<i illius valere non dubitemus auxiliuni.» Ita Ccelc-
stinus. Laudatam epistolam ab Africanis episcopis
in concilio plcnario congrcgatis,ubi Zosimi Tracto-
riam roceperc,scriptam essc oporlct, cum Zosimus
sub fincm anni quodringcnteslmi dccinii octavi vi-
vere desierit, nec aliud antc mortem ejus in Africa
concilium congrogatum fuerit.

Lin.3 et i.Ut iliaconi Lvrns leclcis hihercnt dc pal-
lis linostimis,ct pcr parochias concessa liccntia cercos
benedifii.Zosunn tribuit liber Ponti(iealis,quod liceu-
tiam bcncdiccndi per singulas parochias cerei Pas-
chalis concpsserit.Quod non ila intclligcndum est, n
inquit cardinalis Iiaronius,quasi Zosimus ccroi Pas-
chalis usum primus institucrit, scd illud tantum a
Zosimo institiitum.ut idem ccreus qui in majoribus
tantum basilicis inccndi solcrot,;pquc singulis paro-
chis conccderctur : antiquinrum enim fuissc in Ec-
clesia cjusdem cerei benedietioncm, docet Pruden-
tius, qui de eo hymnum compnsuit.

Idcm liber Pontificalis asscrit eum constituisse,
ut diaconi L-nvas tcctas halicrent dcpallis linostimis.
Nonnine hujus palkc intdligcnda cst stola diaconalis
ex lino, cl lana contexta, (juam diaconi in humcro
sinistro defcrunt,ad difTGrenlium saccrdotalis.a col-
lo anto poctus pendentis. Ilic iiuteni usus jam a
tempore concilii Laodiceni anno circitcr treccntcsi-
mo scxagesimo tertio celebrali,invalucrat,ut diaconi
stola uterentur in sacris niinistcriis. (lanone enim
XXXII statuitur subdiaconos cum orariis assistcre
non deberc, ct canone xxiii, lcctorcs, cantoresque
cum orariis agere officium suum non dcbere. Ad ^
qucm ultimum canoncm auctor anonymus in notis ^
ad concilioriim canoncs obscrvat.lcctiiribus.et aliis
uli orarlis fuisso prohibitiim. ne ordinuni gradus
conlunderentur : orariuni aiitcni idcm fuisse ac sto-
lam scu, ut alii volunt, sudariuni,(iuo os ubslerge-
retur, quod tandem in maiii])uluin evusit.Verisimi-
lius tamcn csse orarium liic suini pro stola, quaj
olim latitudinc sua humeros lcgebal,olcujus oram
tantum rctinuimus. (ju.-n circa collum defertur :
Gr.-ccis in hoc a Latinis discrepantibiis, quod upud
illos antc pectus.ct rctro.crucis in moduin,orariuni
illud decussctur.

SOMIER.
Linca 2. — llic multns rnnstiluit ccrlesias. Alia
lectio': llic mulla~consiituil in Ecclcsin. Nemo nobis
tcstari potcst sociirius qiiid cgcrit Zosiiniis in oausa
Pclagiunorum, quam ipscmcl in siiis lilteris. ct S.
.Vugustini de ipso rcddilum lestimoniuni. Zosimi

epistola ni talis est : Zosimus Aurelio, ct univcrsis
per Africam,etc." Magnura pondusexaminis magna
dcsiderat; ut non sit rcbus ipsis qua; geruntur in-
ferior libra.judicii.llis accedit apostolica; sedis au-
ctoritas,cui in honorem beatissimi Petri Patrum do-
crela pcculiarem quamdam sanxere revercntiam...
Coclcstius presbyter nostro sc ingessit examini, c.x-
pctcns, ea qua; de se apostolica; sedi aliter quam
oportuit cssent inculcata, purgari... Posthabitis
omnibus, die cognitionis resodimus in sancti Cle-
menlis basilica... Omnia igilur, (luai prius fucrant
acla discussimus... Iiilromisso Ccclestio, libcllum
ejus, qucm dederat, fecinius recitari. Nec hoc con-
tenti, utrum ha'c qua; scripsisset, corde loquerctur,
an labiis, smpe iiumero exploravimus.n S. Augusti-
nus lcstatur Ccclcslium in professioiie fidei. iiuum
obtulit Zosiino, declarassc, « si forte ut hominibus,
quispiaiii ignorantia; error obrcpserit, veslra scn-
tentia corrigatur.» S. Aug de Pec origcap 6.: « In-
supcr eliam Ccelcttium se purgare moIicnt<m ad
conscntiendum supradiclis sedis apostolic», id est
Innocentii pap.TC litteris, crebra interlocutione con-
strinxcril. » Id. contra 2 epist Pelag lib ii, c. 3 :
" A vinculis tamen excommunicationis nondum est
creditus esse solvcndus ; sed interposito duorum
mensium tempore, donec rescriberetur ex Africa,
rcsipiscendi ei locus sub quadam medicinali scntcn-
tia; lcnitatc concessus est." Id. dc Pccc orig cap H.
Pelagius quoque non scgiiiter litlerarum renipdia
conquisiverat ad eludcndam, si licri possct, Ilo-
mani ponlificis diligentiam in caus;e istius rogni-
tione. Scripserat enira ad Innoccntium fidei sua;
prolessionem,mutuatu3 cx apostolico symbolo veras
scntcntias, neciuc aperle illis permiscens errorcs
suos, quin et libertatom arbitrii assercns, ct nos
sempcr indigore divino auxilio : ct universa ita
concludens : " Ha;c cst (ides,papa bcatissime.quam
in Ecclcsia catholica didicimus, quamque semper
tenuimiis et tenemus. In qua si minus perite, aut
parum caute aliquid forte positum est, emcndari in
primis cupimus a te, qui Pctri ct fidem, et sedcm
tencs.Sin autem h;pc nostra confcssio apostidatus
tui Judicio comprobatur; nuicunquc me macularc
voluerit, se impcritum, vcl malevolum, vel (itiam
non calholicum, non me hsreticum comprobabil."
Ad ha-c, addiderat etiam Prailus Ilierosolymorum
cpisropus suas epistolas ad Zosimum.quibus carpe-
bat accusalores Pelagii et Ca?lcstii,et ita ob^scqucn-
tcm Pelagium ostendobat sedi apostoIica3, ut le-
clis palam littcris commenduntis el coramendati,
qui aderant Romana^ Ecelesia; viri sancli vix lacry-
mis pra; gaudio temperarent. ait Zosimus (cp. iv).
Interea intcr Romanam ct Afriranam Ecclesiam lit-
leris u1lro cilro(|ue dalis suspendebatur judicium
pontificis, doncc pleniora documenta atTcrrentur e
Patribus Afriranis.quibiis communicaverat Zosimus I
ea qua; transmissu fiierant a Pelagio ct (xcleslio.
" (Juamvis enim, ait Zosimus, epistola x ad Aurc-
lium, Patrum traditio apostolica^ sedi aurloritatcm
tantam tribiierit, iit de ejus.judicio disceptarc nul-
lus auderct, idqiic por canones scmper repilasque
scrvavcrit, ct currens adhuc suis lepibus.Ecrlcsia-
stica disriplina IVtri noraine, a (luo ipsa f|iiM(pie
desrendil, revcrentiam «juani debi-l exsidvil. ctc.
Tumcu cum tantum nobisossct anctoritalis.ut nul-
lus de noslra possct relraclarc sentcnliu, niliil epi-
mus, quod non ad vestram notitiam nostris ultro
lilferis rclerrcmus, danlcs boc rralernilati, ul in
communc consulenles, non quiu (juid deberel ficri
ncsciremus,aut racercmus aliquia,quod conlra uti-
litatom EccIesi.T veniens displireret ; scd parilor
vobiscum voluimus halien^ trartalum de illo, qui
apud vos.sicnt ipsi pcr lilleras diritis, fiierit nrrii-
satiis : ct ad noslram, qiii se assercrol innnrentcm
non refugiens judiciiim ex appellitlionc prislina.vc-
nerit scdcni. acoiisalores suos ultro doposccns. et
quxinse crimina pcr rumorom falso dicebat illata

185

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. BONIFACIUS.

186

condemnans, etc.Idcirco noverit vestra fraternitas,
nihil nos post illas quas superius vcl litteras ves-
tras accepinius, inimutasse : sed in eodem cuncla
reliquisse statu, in quo dudum fuerant, cum hoo
nostris litteris vestra; indioavimus sanctitati; ut il-
la, qucB a vobis ad nos missa erat, obtestatio re-
maneret.

Ad causse hujus definitionem deventum tandem
fuisse pcr sedem tum plures auctores ostendunt,
tum prs cffiteris S. Augustinus (contra 2 epistolam
Pelagii lib. ii, cap. 3) scribens praesules Africanos
suasisse Zosimo, ut contentus non esset consensu
generico.quem litteris Innocentii prKstare se jacta-
bat Goelestius, sed speciatim ab eo requireret, "ut
aperte anathematizaret, qua; in suo libcUo prava
posuerat : ne si id non fecisset,multi parum intelli-
gentes magis in libello ejus illa fidei vonena a sede
apostolica crederent approbata, propterea quod ab
illa dictum erat,eum librum esse catholicum,quam
emendata propter illud, quod se pap;c Innocenlii
litleris consenlire ipse responderet.Tunc ergo cum
ejus praesentia posceretur, ut certis ac dilucidis
responsionibus vel astutia hominis.vel correctio de-
lucesceret, et nulli ambigua remanerct, sc subtra-
xit, et negavit examini. »

Hac igitur methodo cum astutia simulantis
promptitudinem ad parendum et se sislendum ju-
dicio fuisset detecta, testantur S.Augustinus(epist.
47, ad ValmUnum et epist. 1,57, ad Optatum), S.
Prosper (lib.contra collat.) Marius Mercator {com-
monil. ad Theodos.) aliique, non modo prolatam
fuisse contra Pelagium et Co;lestium damnationis
sentenliam etiani a Zosimo, sed huno circularibus
litteris ad universos totius orbis episcopos datis cu-
rasse,ut in omnium notitiam a se decreta perveni-
rcnt. Legendus pra; ca3teris Paulinus Ecclesia; Mc-
diolanensis diaconus in libello,quem eidem Zosimo
in gratiarum actioncm obtulit,ubi seriem judicii ac
sententiae contra Ccclestium a se delatum aZozimo
prolatK, post priorem ab Innocentio profectam,
describit,« Ego Ueo ei Christo Domino gratias ago,
quod Ecc!esia> causam ita agi voluit, ut scdes apo-
stolica, a qua oportuit ore duorum pontificum ha3-
resim condemnari, ca damnanda praecepit, quae a
me Ooelestio fuerunt objecta.

Quo autem pacto approbata fuisset antea in Coa-
lestio voluntas emendationis,qua de pluribus dubi-
tans instrui se velle asserebat, non vero falsitas
dogmatis, quam profiteri tunc non declarabat
ostendit S. Augustinus lib. ii ad Bonif., cap. 3.

\ Zosimus in oncyclica ad episcopos jusserat, ut
illa condemnans Pelagianos ab omnibus subscribc-
retur.indicta refractariis pcena depositionis (ex Ma-
rio Merc in Commonit.). Honorii Augusti lex huio
pontiliciffi constitutioni ita se pra;buit adjutricem in
causa fidei,ut accusationem publicam ubique loco-
ruin instituijexsilii pcenam in rebelles decerni man-
daret.

Experti sunt tum pontificiae, tum imperia-
lis potestatis justani coercitionem Julianus epi-
scopus Eclanensis, aliique septemdecim, qui sub-
scribere recusantes, a sede apostolica sunt ejus
communione privati, et ab Augustorum judicibus
sunt in exsilium pulsi, utex Zosimi ii epislola con-
stat.

Quae hactenus prosecuti sumus Zosimi constituta
ad Ecclesiffl universalis regimen ipsi concreditum
pertinere noscuntur.Ou.-c autem peculiaria in regio-
nibus patriarchatus tjccidentalis ordinavit, ea sunt

n primatus trium provinciarum per Gallias, nempe
Vicnnensis,Narbonensis i et Narbonensis ii, confir-
matus episcopo Arelatensi, cui fuerat etiam ante
collatus, adjecto vicarii apostolici munere per Gal-
lias nniversas (cpw^ 5 et 6). Hesychio Salonitano in
sua Decretali {epist. i) praescribit ut in sua provin-
cia DalmatiiK eadem observentur dc ordinationibus
dccreta, qu» ad Gallias, Hispanias, et Africam
transmisit.

In Africanis provinciis complura etiam statuit.
In Byzacenam incrcpat episcopos, quod laicorum
judiciis non vercantur subdere sacerdotes.

In Maurilaniam C.Tsariensem Augustinum se
conlerre impulit ob terminandas Ecclesia; necessi-
tates (ex Possidio in Vita Aug. cap. i4 et ex epist.
S. Aug. 157 ad Optatum) cum de causa Donastis-
tarum, et de appellationibus ad sedem apostoli-
cam agebatur. Ue his videndum est concilium
Carthaginense vi, cap. 2 : « Injunota nobis sunt a

p sede apostolica aliqua Hoc est de Nicwnis cano-

'-' nibus ut observentur. » Sardicensis concilii ca-
non erat, de quoibi agebatur, licet Nicwnus canon
appellaretur a pontifice, eo quod illa duo concilia,
NicKnum et Sardicense, junctim uno in libro
completa (cum et Nica-norum explicatio in Sardi-
censibus haberetur) Nicffiui nomine passim veni-
rent, ea pra;sertim «tate ac pluribus consecutis.
Reverentiam quem debuerant Zozimo se professos
testantur Patrcs Africani in sua synodica ad Boni-
facium Zosimi successorera, ut in subsequentibus
ostendetur.

XLIV. SANCTUS BONIFACIUS.

ANNO CnRISTI 419, IIUNORII l.J, TiiEonosii 12.

OO lionifacius, natione Ronianus, ex patre Jocundu presbi/teru, sedit annos tres, mrnses qua-
luor, dies Iredeciin (a). //ic sub contentiime cum /lulalio ordinatur una die, et fuit dissensio in
clero mcnsilius seplem, ct per dics quindeciin (4). lOulalius vcro ordinalur iii iiasilica Cons-
tantiniana, Ronifacius aulem in basilica Julini.Eodcm tempore audiens hoc Placidia Augusta
5 cum filio suo Valcntiniano Auguslo, dum sedcrcnt Ravenna;, rctuiil Honorio Auguslo Me-
diolani sedeiili, codcm tcmporo ambo Augiisli niissa auclorilale hoc prfeceperunt, ul ambo
exirent civilatem. Qui duni compulsi exissent, liabitavit Bonifacius in couinclorio sancla^ Fc-
licitalis marlyris via Saiaria. Euialius vero in civilatc Anlii ad sanclum Hermen. Venicnte
10 autem proximo die Pascha;, prnisumpsit Eulalius, co quod Didinalus fuisscl in basilica Con-

NOTULiE MARGINALKS FABROTTI.

(a) U, ann .'i minus 2 mcnsibus, ct 3 dicb a Coss llonorXII cl Thcod VIII, ad Mariiiianiim et Asclepio-
dorum Goss. (h) Vide Baron ad ann Doinini 418, in fino.

187 ANASTASII BmLIOTHECARII. 188

stanliniana, et inlroivit 1'ibcm, ut baplizavit, celchravit Pascha in basilica Constantiniana.
Bonifacius vero, sicut consuetudo crat, celcbravit baptismuin 1'ascha; in basillca sancta; mar-
tyris Agnelis. lloc audito Augusti utrique miserunt, ct (a) ejecerunt Eulalium, el missa auc-
toritate revocavcrunl Bonifaciura in Urbcm, et constituerunt Episcopum. Eulalium vero mi-

15 serunt foras in Campaniam. Posl annos trcs, et menses oclo defunctus est Bonifacius. Clerus
autem et plcbs peticrunt Eulalium revocari, quod tamen non consensit Eulalius, Romam
reverti. Qui etiam in eodem loco Campania; posl annum mortis Bonifacii, dcfunclus est. ///c
Bonifacius constituit, vt nulla mulier, vel monacha {b) pallia sacrata cunlingeret, aut lavarel,
aut incensum punerel in ecclesia, nisi minisler : nec servum clericum fieri, nec obnoxium curix,

20 vel cujuslibct rd.

«1 IHc fecit oralorium in ca!mclcrio sanctsu Felicitatis, juxta corpus ejus, et ornavit se-
pulcrum sanclcL' marlyris Fclicitatis, et sancti Livanii (c), ubi el posuit hicc : Patcnam argen-
teani, pensanilcm libras viginti; scyphum argenleum pcnsantcm libras decem; amam argcn-
leam, pcnsantcm liljras tredecim ; caUces minorcs argcnlcos duos, pensantes libias qualuor;
3 coronas argenleas tres, pensantes libras quindecim. Ilic fecit ordinationem unam per men-
sem Decembris, presbytcros Ircdecim, diaconos Ires, Episcopos per diversa loca sex el Iri-
giiita. (Jui etiam sepultus est in cuemeterio sanctrc Fclicitatis martyris, via Salaria, octavo
Kalendas Novembris; et cessavit cpiscopatus per dics novem.

NOTOL/E MAKGINALES FADROTTI

(rt) Vidc Baron. ad an. 419. (//', 1'aUiim sucralnm. (c) C, sylvani.

VAUIANTES LECTIONES.

Apud Fabroltum c.r cod, Frch. kl- qu'. ^^'ap scp est, via Salaria, juxta corpus

., c-n 1- i , o n r ,■ I I S. Felicilatis mapl. /(/1 pcn episc dics novein.

A»m 60, Im 1, A, mcnsos 8, li, nioiis b; hn i, /1, „ , J^ '^ ,,

Juli.ina; /m9, .1«, Antiocbi. . E.r cod. Thuano altero.

Num fil, lin 2, A, Silvani. lin -4, lib Ifi, II, 14, ^1"» 60, lin 1, secundo p. s. ann. 3, m. 8, d. 7.

lin 5, A lib 8, ct post lib 5. lin G, A, prosbvt IG, B, Hic sub inlentione c. E. lin 3, septem, d. lo. Im

14. lin 8, .48, iuxta corpus S. Felicilalis. " ^ "i bas Julii. hn 8. q»i cum pulsi cx lin y ;

r,. ....V D, v„. ,,Ti,. Antio ad. S. H. Veniens autem dies proximus

E.V cod. Rco. Maz. cl Tlm. _ p ,.,, ^,^ .^., elcgerunt. E. lin IG, foris.

Num 60, Im 1, mcns. 8, d. 7. Itn 3, mcns. /, d. /,„ 17^ clerus, vcl populus p. Er. mox Komam

15, Eulahus ordinatus cst in bas C. Donif vero in gg revcrti. Qui tamen in e. lin 20, pallam sacra-
basil Julii ; audicns hoc Placidia. lin 6 et7, sedcn- tam.

ti codcm tempore ambo Augusti m. a. pr-ccepere- ' ^i„„„_ HolsWnium et Schelcstrnt.

runt, ut ambo elo.cti ex. c qui cum pulsi e.urent. ^.„ j ,.,^^ ^^^^^^ y,,, ^.,^^ ,^^ ,x nomual.

IniO, cint Anlhio ad S. H vcniento autem die pr. ^^, y,, ^.,^,^ ^^ ^^,„ ,,jp^ y,, ,,„ .^ ^,^,. ^^^,

P. /;«11 ctl2, inurbcm Roinam. /;h 1,, Clcnci ^5,^ y,,, ,■„ ^ i^omuald, Julii. lin 8, Flor el

autPin ot plebs peticruiit Lulahum in Lrbem rcvo- ,}„„,„„,d. „„,51 ,,„ ,4. yat, cl erigorunt Eulalium

cari. Ipsc tamen non cunsen.sit in urbom llomam 252 episcopi. /1» 1.5, adiit Flor, alii episcopi. lin

rcvorti. \erumtamcn posl uiinum inortis Bonilacii j- ^,};,,. ^,,' ,;„,,_ populus. lin 20, Romuald, pallam

delunctus cst Lulahus in codein loco Lompanio'. <;acratam

llir Hunifacius conslituil ut n. in. aut nionach p ' ^y^,,; ^;,' ,,„ .^ silvani. lin 4, cal m, 2. lin 6,

pal ain sacratam contingerct, aut 1. vel in c. p. in ^^^.^ ,„ ^^,^^ ^^^^^ ^ p ,,„ „„ ^ jgp j g_

eccl nisi tantuin niinister, ncc servum clcricum . , „ • , .„

jjj,pi Apud. Pcniam c.r cod. Cavcnsi.

Num 61, //;i 1, S. Fclic martyris ct S. Silvani, Sum 00 lin 1, sedit ann iii, m. viii, d. xiii. Hic

ubi ct posuit ha!c dona : pat. lin 3, lib 13, scy- sub inlentione. lin 10, vcnions autcm proximus

libuni argcnteum, pcns lib. 10, coronas arg 3, p. dies. Un 18, d. 0. Eulalius.

s. lib. 15, calices minores 2, pens sing hb 4. Hic Num 6i,lin 2 a>d</,Silvanii. lin 7 ct S,Flor.wund.

fccit ordinationem 1 in urbe Homa per m, D. lin in cocmelerio juxta corpus S. Felicitatis.

NOT.E VARIORUM.

A GPunrcTnATr o/.nariiim ruri.r ir/ ciyi«/iV( n-i. Bonifacii dccrcto

A OL.MCii^cMUAii^. vctitum, no scrvi, vcl obnoxii curi.T, id cst, curiai

Num. GO, lin. 13. — Celcbravit hajitismum Pas- municipali, vel rationibus publicis, admittanlur

r/i.r. Licc.t urgente iicccssitate sempcr baplizare li- in clcruni. Idem conslitutiim variis sanctionibus

cucril, baptismus tamen cxtra nccessitatcin tan- Ca-sarcis, et pontiliciis, L. Dfficiales. L. Si quis.

tum Iiis in Ecclesia solomnitcr olim confercbatur, C. De cpisc. el cleric. can. i. El por lotum. 51. dist.
vigilia nimirum Pascbalis, et Pentecostcs. Unde C can. Lcgcm. 53. dist. can. 1. Et pcr totuin 54.

hoc loco b:iplismus Paseha: vocalur, ut a baptismo dist.

Pentecostis distingualur. m>;„ j^ LABDEI

ALT.VSERRA. Num.GO,lin.i.— Boni/<i<iui.In legcdoctisssimus.bo-

Num. 60, lin 21. — Ncc .scrvum clcricum lieri,nec nismoribuscomprobatus.acclamalioneloliuspopuli

189

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. BONIFACIUS.

190

et plurium Optimatum, invitus pontifex elegitur,et
consecratur.

BLAXCIIINI.

NOT.E CHnONOLOGIC.B.

Ad consulcsMonaxium et Plintham reforri cxor-
dium Bonifacii papa; paulo ante dixi : cujus ordi-
natio in vetusto martyrologio Florentinii consignata
prt-Ecessit per triduum Kalendas Januarii annum
410aperientes!n processu eorumdemconsulum.Tes-
tis ffiqualis eorumdem temporum est Prosper in
Chronico editus castigate a Schelstratio Antirjuit.
Eccl. pag. 46(3, ubi ha3C leguntur :

Mo)iii.vio ct Pliiithn coss. Romnnx Ecclesix (jua-
(Iragcsimus cpi^copatum agit Bonifncius. }imc sulfra-
gatur epistolaipsius Bonifacii ad episcopos Galliae
nataIdibusJuniiMonaxioconsule,etalteraadRufum
Thessalonicensem eodem consulatu signata xiii Ka-
lend. Octobr. apud Holstenium. Prioris oxemplum
legitur in laudato codice biblioth. S. Crucis ad
Jerusalem ita subscriptum : Dntn sub dic Idus Junias
MonoJcio viro clarissimoronsule .^uani aliasubsequitur
trionnio post directa Ililario cpiscopo yarljnncnsi.
cujus initium : DifjicHe (juidem fidem (luerimoniis
commodamus : tinis vero : I)aln v Idus Fchr. DU. iVjV.
Honorio \III ct Thcodosio .V, consulihus Augg.

In cnlligenda summa temporis quo sodit Bonifa-
cius, discreparc videntur scriplorum etiam veterum
sententia3,numerum mensium ac dierum diversimo-
de statuentes, ut apparet ex variantibus lectioni-
bus ad textum Anastasii. Verum obscrvant oppor-
tune critici diligentiores, hanc differentiam men-
sium ac dierum supra triennium solidum ipsi
tributorum esse referendam in illius schismatis
mcnses.quibus Eulalius falsa insinuatione Symma-
chi apud Honorium Augustum Ravennc-e agentom
subnixus, disputabat de eleclione cum Bonifacio.
ChronologiM illius dissidii collecta; in noctis Pagii
Juniorisanum.2ad 11 invenitur,et omne diserimen
tollit. Tres monses, aut quatuor impensos fuisse
admittendum est ad dilueudas calumnias Eulalii et
Symmachi : quo tempore jussus fuit Bonifacius
abstinereapontificiismunoribusin Urbe exorcondis;
donec pluribus Honorii litteris Ravenna? datis usque
ad diom iii nonas Aprilis (quod refert Baronius ad
an. 418) sedis Roniana! pacifioam possessionem
adeptus fuit Bonifacius, expulso Eulalio. Aliqui
propteroacodicestribueruntsediBonifaciia legitima
elcctione cleri,ut par erat, supra annostres,menses
octo dies tredecim. Alii vero menses tres et dies
tredecim supra triennium : qui videntur ex aliquo
principis rescripto epocham illam inchoare.In mar-
tyrologio Elorentinii depositionis dies constituitur
IV Septombris : quod e.xacte pariatur cum summa
tcmporis a codice B,dofiniti ox dieordinationis xxix
Decembris si dies lcgantur septem expresse nume-
rati in catalogo codicis Palatino-Vaticani anno-
rum 805, quem cledimus in Prolegomenis, ex
Schclstratio, et in pluribus exemplis operis Anas-
tasiani,ab utroque Pagio indicatis.Ita onim cx ordi-
nationo Bonifacii, consignata, ut vidimus, die xxix
Decembris,dcducentibus epoeham novi pontificatus
constat ratio exacta monsium, ac dierum septem
huic pontifici assignatorum supra triennium soli-
dum.

Quam illustre addatur hoo triennale regimcnBo-
nifacii ex litteris Patrum et conciliorum, indicant
notffi aliorum ac nostro', quas consule.

Supcrest.ut ostendam,cur anno 422,potius quam
423, mortem Bonifarii consigncni; licet cam ditfc-
rendam putaveril ad 'i23 faivliiinlis Norisius,histo-
ria!etchronolugi,iMllustraliirlib.|irimo hislori.-ePol.
cujus capiti 22 ha^c prajfigit in titulo : Morilur IIo-
norius imperator, ac posten /lonifncius pnpn. Kxor-
dium vero capitis lalo ost : Oliiit anno 'i2.3, dic xv
Augtisti,lIonorius impcrator : et quintum postversum
subdit : die vcro xxv Octoliris Bonifncio cti'im p^mti-
fiee mortuo, Caiestitius subronalus fuit. Dcferrem

A auctoritati tanti scriptoris.nisi Prosper,et Marcelli-
nus conries, qui tunc superarant, aliter indicarent.
Marcellinus ita digossit in Chronico gesta sub consu-
latu Asclepiodoti et Mariniani. Indict.vi, Ccclestinus
Homanx Ecclesix xli, nntistcs creatus cst : vi.cit an-
nos novem. Tum CKteris ejusdem anni eventibus
enarratis,postremum illud euuntiat,Honorii scilioet
mortem. Neo dissimiliter Prosper in Chronico
sub iisdcm coss prius memorat initium Cmlestini.
scribens, Romnnx Ecclesix (juadrngcsimus primus
prxsidet Cmlestinus annis novem, mcnsibus dccem,
diclnis (luindccim ; deinde refert Longobardorum
seeundum regnasse Lamissum, et anni gesta con-
cludit inorte Honorii, et tyrannide Joannis. .Equa-
lium igitur scriptorum testimonia non modo non
pra^ponunt Honorii obitum morti Bonifacii,sed ini-
tium pontificatus Coilestini pra^ferunt morti Honorii.
Porro si mense Augusti obiit Honorius(de quo dubi-
tare non licet tum ex historicorum testimoniis ad-

n ductis per Ducange in Constantinopoli Christiana,
tum ex logibus codiois Thcodosiani datishoc consu-
latu,nempe vi Idus .^ug his coss l.Lxi,do HKreticis,
et lcge xix, de Appellatiouibus, et lege v lib xi, de
conl donat collata cum praicodenti, et I. vii, de
inoffic Test,tit 19,lib ii); et interprima hujus anni
gesta refertur initium sedis Coeleslini, qui die xxv.
Ootobris pontificatum auspicatus est ; profecto debc-
mus colligere,Octobromillum spoctasse ad indictio-
nemsextam,qualabente consulatuminierunt Kalen-
dis JanuariiAsclepiodotusetMarinianus sere Christi
423; cum inchoasset mense Septembri anni 422,
nempepauloantepontifioale initium Ceelestini.Rur.
sus ex annis novem, mensibus decem,diebus quin-
decim. Cixlestino tributis colligitur electio ejusdem
anno 422. Differri enim non potest ejusdem obitus
ultra a>tatem anni 432. Quare si anni decem, et
menses decem, et quod abundat eidem tribuendi
sunt; non potost e.xordium sedis desumi ex anno

p 432, sed necessario alligandum est anno 422.

NOT.E IIISTORICB.

Num.C0,lin..5. — Audicns hoc Plaeidia ■iugustn cum
fdio suo Yalentininno Augusto dumscdcrcnt Rnvcnnx,
retulit Ilonorio AuQusto Mediolani sedcnti. Ne quid
obscuritatis oCfundaturhistoria;abimpIicata exprex-
sione nominum Placidia! et Valentiniani ejus filii,
cuititulusAugustihocinnumero maturiustribuitur,
quamparsit ; observandumestPIacidiam Augustam
Theodosii Magni filiam, et duorum imperatorum
sororcm (Arcadii et Honorii) post obitum prioris
mariti Athaulsi Gothorum regis uxorem datam Con-
stantio Patricio Christi anno 416, Theodosio VII et
Palladio ooss ex hoc genuisso Valentinianum ter-
tium VI Nonas Julii Christi 418, Honorio XII et
Theodosio VIII, coss (Prosper in continuat Chron
EusebjBonifacius electus cst Romanus pontifex anno
proxinie procodcnti ad linem vergento,scilicet xxix.
Decembris Chrisli 418,qiia etiain die schismatico-
D rum factio in Lalcranonsi patriarchio collocabat
Eulalium, agenle tunc apud Ravennatos Placidia
cum merito Constanlio, in consortium imperii et
Augustic dignitatisadlectOjSiveanno oodemMonaxio
et Plintha coss ut habet Idacius, ex observatione
Besoldi castigata per Rupertum pag 426; sive anno
420,cujus cxordia procedunt cum scnismate Eulalii.
Quandiu vivit Ilonorius (vixil autem ad xvii Kalen-
das Soptemb anni 423, .Vsclepiodolo et Mariniano
coss)\'alontinianus pucr Auguslam dignilatem non
obtinuit.quam pater Constantius ab llonorio acri'p-
tam rotiniiorat ad supremum vita; dicin ii Scptcmbr
421. Valonlinianus post obitum palrui Ilonorii a
Tboodosio Jiinioro patrucli suo C.vsar et .Vuguslus
dictiis fiiit xviii Octobr nnni 42.5, delato illi imperio
Oocidonlali. Ouan; lextus Biblidtheearrii ne turbct
hisldriani itaesl intelligen(lus,utiii elivtione Bonifa-
eii p.iii.e Placidianicxliibeat uiiacuiiililioValentinia-
no adnuo infante Ravenna; commoranlcni, non vcro

191

ANASTARII BIBLIOTHECARII.

192

cum eodom tanquam Aufrusto spflentpm,geil potius
cum Constantio marito,cui Augusta dignitascodem
anno collata fuit. Placidia igitur Honorii soror, et
Constantius Placidia' marilus adeumdcm Ilonorium
Augustum pcrscribunt dc schismatc Eulalii:quom
ab utroque Augusto post festa Paschalia jussum
Urbe cxcederc cum narret hoc num lin li, cogno-
scimus bos Augustis legcm exsilli Eulalio indicen-
tes esse Honorium et Consfantium.

Linca 20. — Ut 7Uilla mulicr vel monarha pallia
sitcratii continijcrct, aul lavnret, aul inccnsum ponerel
in ccclesia. Decrctum huic non dissimile cditum a
Sotere,ejusquecondondicausamindicatanividenum
12, ad S. Soter, cum scilirrt Marcionis h;eresis ad
ministcrium altaris admiltorct mulicres cjusdem
scctarias. Renovanrli ejus decreti banc occasionem
fuisse arbitror sub Bonilacio. Post pacem Ecclesiae
redditamsubConslantinnin progrcssu sa^culi quarti
cum instiluta monaslica llorcrein Urbc Cffipisscnt,
ut supra explicuinuis in Damaso, ct virgincs Dco
sacra; rudimenta qua-dam monasteriorum fundare
el incolero statuisscnt, tum etiam rogulas cerlas,
sicuti in Oriente a Basilio Magno, pcr Africam ab
Augustino (epwMOO), ita et in Occidentc ab Inno-
centio aliisque Patribus accepisscnt monentc .Mta-
serra ia notis ad Innocentium, Siricius monachos
in clericos optari voluissct (can Monachus U>. p. 1)
factum est,ut eliam virginos ill.o Dco sacr;p admit-
terenturadmatriculamdistribulionomEcclesi.Tcam
clero percipiendam, utpotc- cura' cpiscopi commcn-
datae. Undc et canonicr ali(|uando appollanlurapud
Chrysostomum virgincs ill.c sub ccrtarcgula casli-
tjitcm profcssa^ \"id« Thomassinum vcl ac novaj
Eccl. disciplinaj parte i, lib iii, cap. 42, num 12,
quemadmodumetpia3feminaj,qua! fidelium scpturis
operam dabant cantantes cum acolylhis canoncm
Ecclesis consequobantur.Vide eumdcm Thomassin
ibi cap 51, n. 7. Ne igitur e.x ratione canonisatque
ex ad.junctione cum clero inferiori in psallendo pos-
setillisaliquandosubrepereopinio,autambilusparis
ac sibi cum clero delat.-e dcstinationis ad aliquod
altaris ministerium.ad omnemerroris hujusmodi ot
ambitusorigincm etoccasioncm radicitus cxsfirpan-
dam ocnsuit Bnnifacius in momoriam rcvocanda.et
nitidoconlirmandacsscdccrctasuorum deccssorum,
nc ulla niulicrvel monnclia vnllin sncra eontin/jcrel.

Nuiu.OO.linoa 7. — Qui etiam .scpultus csl in cwmet
S.FeUcilnlis vin .Salnria.ViT clarissimus falsitalisar-
guit Bibliolhccarium ex Ciaconio.» Cum, inqiiit, ex
Ciaconio constet coemctcrium S. Folicitatis fuisse
proximum Callisti viaAppia,ubi hodiecxstal sacel-
lum ejusdem martyris, in quo legilur inscriptio
Bonifacii pap;e I confcssoris.et loculus ejus suspici-
tur, ubi quondam depositum fuit pJus corpus. »
Veniam tamen indulgebit illustris auctor, si vindi-
candum assumam Bibliotbccarium certis ex docu-
mentis,qua! demonstrant cuDneterium S. Fclicitatis
via Salaria conslitutum, nec repugnant dcpositioni
prima: Bonifacii papa; via Salaria : quemadmodum
nuic non repugnat Iranslatio ojusdem poslerior ad
coBmel.Callisli via Appia, divisiseliam rcliquiarum
partibus inter diversas ccclesias Urbis, ubi custo-
diuntur cl coluntur.

Counelcrium igitur S;uicl.x> Fclicilalis situm cssc
via Salarixeiquc adjacontos fuissc ecclcsias S. Sil-
vani martyris,ct sancti Bonifacii papa^ et confesso-
ris iion modohic docetbiographus.sedotiam monet
in Vila S. .\driani papa-, num 345. Restaurata ab
ipso fuisse cadem ct proxima cccmeleria^basilicas,
et aidillcia. « Coemeterium vcro Sancta:' Fclici'.alis
yia Salaria una cum ecelesiis S. Siivani marlyris,
inquit, et S. Bonifacii confessoris atque ponlificis
unocoh;prentcslocn mir.Trcstauravit magnitudinis.
Sed et basilicam S. Salurni iii pnodicla via Salaria
positam una cum camielerio sanclorum Chrvs;mthi
et Daria rcnovavit, atciue ctvmcterium S. tlilaria;
innovavitiimo elcoemelerium Jordanorum.vidclicct

A sanotorum .Vloxandri, ac Vitalis et Martialis mar-
tynini, seu sanctarum scptem virginum a novo re-
stauravit. Pariterque in eadem via Salaria ca'mete-
rium S. Silvestri confcssoris atque pontilicis, alio-
rumquc sanclorum multorum in ruinis positum
renovavit. » Quo in texu emendandum puto erro-
rcm amanuensis his in postremis versibus, ita
fortassc legendis : imo el ciemclerium Jordanorum,
videlicet snnctorum Alcvandri, ac Vitulis, cl }lar-
tialis martyrum,seu sanctorum VII FF.ipro quibus,
ut arbitror,siglis impertus descriptor subslituit Vll
\y.pro scplcm fratrum exponens septem vmjinum)
a novn restnurnvit. Ha^c cnim nomina sanctorum
Alexandri Vitalisi^t Martialis sunl trium ex septem
fratribus martyribus.iisdemque liliis S. Felicitatis,
ut constat ex actis inter Sinceraet selecta recusis a
R. P. Ruinart : qui etiam observat,in vetustissimo
martyrologia Buchriano ad quartum Christi saecu-
lurn pcrlinentc eadem nomina, et reliquorum fra-

n truiii.camdemquc depositioucm consignari hisver-
bis :"Sexto Idus JuIii,Feliciset Philippi in Priscilla; :
et in Jordanorum Martialis, Vilalis, Alexandri : et
in Maximi Silani (le<je Silvani) (hunc Silvanum
martyrem Novati furati sunt) et in Pratextati,
Jauuarii. » Nos in Prolegomonis edidiinus cum
nota marginali Bueherii. as.serentis sunt septem
ftlii sanrt.v Felicitalis : ubi etiam pro yovali furali
.■iioi^jurc pulat logendum csse.Sovaliani funUi sunt.
H;ic igitur via Salaria ad primum ab Urbe lapidem
tria sunt cffimeteria sibi pro.vima, Priscillx, Jorda-
norum. et Mnjcimi : in quibus sex fucre deposili ex
liliis S. Felicitatis; cum primus c seplem, nomine
Janu;irius licpositus fuerit in ca-meterio Prselextali
via .\ppia.Vide etiam vetustum canitulare Evange-
Iiorum,ct notas venerabilis card Tnomasiiad men-
sem Julium pag 18.3.Septcm lilii S. Felicitatisdicli
enmt, i Januarius, ii Felix iii Philippus, iv Silva-
nus, v Alexander, vi Vitalis, vii Martidis. Solus

p cx his Januarius sepultus logiturvia Appia in cwme-

^ tcrio Pra:textati; Felix et Pbilippus in Priscilla' ;
Martialis, Vilalis et Alexander in Jordanorum,Sil-
vanus in Maximi cocmeterio. Hoc autem cu;melc-
rium Maximi constitutum esse via Salaria circa pri-
mum ab Urbe lapidem tum aliadocumenta probant,
tum fragmentum marmorca' tabiila' ibidem eirossum
in vinea D. Joan Baplista' Sintes Medici anlo annos
decem,mihi ab oodom donatum una cum pluribus
cjusdem cffimi'lorii Christianoruin inscriplionibus :
quarum nonnulla; exhibont de more consulatus.qui-
busdepositifuerunt fidolesibidcm momorati.Tabula
vero illa,cujus typum hic oxhibeadum curavi, pr.ie-
ter epigraphcn detruncatam(cum pars marmoris de-
sideretur) qu.c ostendit ex elepanti characterura
forma .Ttatem satis cultam, qualis apparct aliis in
monumcntis tertii a Christo saiculi, exhibcl etiam
duas figuras considcntcs in sedibus.quibus pulvina-
ria instrata sunt. Adduntur figuris nomina, uni
Maximus,aIteriSecundinus. Interutrainquefipurain

D eminet sedes ornatior et sublimior cum postorpali
fulchro, cui ncmo insidet.llanc opinior cssc episco-
palem cathcdram..'\d dexteram scdis illius Maximus
considet, vir barbatus, ot tunica imiutus, et palliu.
Ad l.Tvam vero Sccundinus imberbis, tunic.nlus
jiarilor.ot palliatussimilitorsedet.Maximuscxortaiii
manum dexteram elevat moresaccrdotis benediccn-
tis, duobus quidcm digitis.indicc scilicet ct medio
exlcnsis, c.Tteris vcro compliratis ad volam ; ila ut
videatur Maximus presbylcr hic cxhibori Chrislia-
norum chnvcnlum agenscum Sccundino,ct ad ccemo-
teria marljTum sacra ofiicia celcbrans pcr cu*lus
illos antelucanos.dc quibiis Plinius scribilad Tra-
ianum lib x, epist ',>7. r.ortc Maximus oodem ritu
bencdictionem imperlitur, eodemque modo assidet
digiiiori locopniposcilcmopiscopalemquo prcsliyter
hobdomadarius nobis in clioro considentilms.cl ad
malutinas prcces lectioncni incboantibus benedic-
tionem pronunlians signum crucis cfformal manu

*93

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. - S. BONIPACIUS.

i94

TIANAE E1V5 2?

/if^TVM EST MaXIMVS 12^ SECVNDINVS

4PICTAESTUy

\

Maximum presbytcrum et martyrem in persocu- A
tione Decii memorat Bijjliothecarius, tum in Vita
S. Fabiani num.21,tum in gestis S. Cornelii num.
22. In S. Fabiani ita scribit : « Et post passionem
ejus (qua; contigit Decio iterum et Crato coss.,
Christi 250) Moyses et Maximus presbyteri, et
Nicostratus diaconus comprehensi sunt,et in carce-
rem missi sunt.Eodem tempore supervenit Novatus
ex Africa et separavit de Ecclesia Novatianum, et
quosdam confessores, postquam Moyses presbyter
in carcercm defunctus est, qui fuit ibi menses xi,
sicut et multi fuerunt. » Tum in Vita S. Cornelii
haec addit : « Hoc facto confessores, qui se separa-
verant a Cornelio cum Maximo presbytero,qui cum .
Moyse fuit, ad Eeclesiam sunt reversi,et facti sunt
confessores lideles.» An Maximus iste presbyter et
confessor fideliscumMoysepresbyterosub Gornelio,
nempe Ghristi anno 25'2, superfuerit adhuc pcr
sexennium, et in persecutionc Valeriani anni 258
martyrium subierit, quando propositum fuit edic- g
tum, a S.Gypriano memoratum epistola ^i^.rpisropi,
presbyteri et diaconi in continenti animnilrcrtantur,
itaut idem sit presbyter Maximus,de quo Murtyro-
logium llomanum agit diex Novembriset in perse-
cutioneValerianicoronatuinasserit,mihi non hquet.
^tas certc consentit cum typo litterarum et dcli-
ncationis in hoc marmore expresso.

Dc Secundino autem martyre, hac eadem via Sa-
laria deposito, aut certe culto una cum SS.Cyriaco
diacono, Largo et Smaragdo, ac sociis, translatis
deindc ex via Salaria ad Ostiensem per S. Marcel-
lum,videndusinMartyrologiovetustioriFlorentinius
ad diem VIII Augusti:ubi collatis codicibus Pisano,
Antucrpicnsi, Gorbeiensi, et regin.-c Suocia? (nunc
Vaticano) viam utramque rccenscntibus (Salariam
et Ostiensem) ita scribit : « Jam crgo quae in libris
nostris et Gorbeiensi martyrologio apparet confusio
facile tollitur ; cum SS.martyres ct scpulti et vcnc-
rati sint tum via Salaria, tum Ostiensi : » ([uod p
scilicet e.xSalaria,ubipriu3dcpositifuerunt,nonnulli ^

eorum subindo fuerint translati ad Ostiensem per
bcatum Marcellum.

Maximi ergo ccemeterium, et sancta; Felicitatis,
ejusque filiorum via Salaria,situm circaprimum ab
Urbe lapidem, ct instauratum ab Adriano I, fuit
locus depositionis sancti Bonifacii papae et coufes-
soris ejiis nominis primi;cujus oorpus translatum
deinde fuisse ex illo arenario ad aliud ccemeterium via
Appia,exemplototaliorummartyrum etconfessorum
indo translatorum, uti memoravi, nihil repugnat
asserto Bibliothecarii,primam ejus humationem in-
dicanti ad cccmeterium S. Felicitatis via Salaria,
ubi tot rcparationes vivens ipse construxerat.

« Supra monebamus in notis ad Zosimum, desi-
derari non semcl in hao .\nastasiana collectionc
decreta potiora qua3 in libris, alterius argumenti
descripta.ct nota cum haberentur;putavit fortasse
breviator hujusmodi Vitarum, non esse hic repe-
tenda. Praiter causas ibi indicatas prseteritarura
oonstitutionum, aliam suggerit Vita Bonifacii : in
qua Dibliothooarius non rcconset gravissimis dc
rebus tum in causa fidei,tum de disciplinadecretoria
judicia.ot leges a Bonifaciolataspersuas tractorias,
tum in Pclagio ac Coelestio damnandis, tum in vi-
cariatibus apostolicis constituendis. H«c eadem
fidei ac disciplinas capita cum Bonifacii deccssores
pertractassent, et presocutus postca sit ejusdem
successor Coclestinus, satis csse duxit collector
Vitarum fut arbitror)indicare in alterutris sectioni-
bus constitutioncstunc editas,quarum in oollectione
cajtera! continebantur. Nobis vero opportunum vi-
detur secernere cujusquo pontificis proprias ex no-
tis eorum qui diligenter id pcrfiioerunt, pnesertim
Pagii, et Somicr, do more hic exscribcndis. Ex
operc tamou urchiepisoopi Somier compcndii causa
summam dictorum contrahcmus,citra nccessitatein
verbum verlio rcddcndi. »

CIAGOMI.
Num.OU,linea 2,— Ilic subcontcnUonecum EulaliQ

195

ANASTASIl mBLlOTllliCAHll,

19G

on//nrt/Hr)(?!rt(/;(;.S(;hismaorlumestBonifaciuminter
pt Eulaiium. Symmachus autem, praafectus Urbis,
in Eulalium propensus, sinistrc causam Bonilacii
Honorio imperatori, tunc Ravenna; agcnti, rctulil,
ita ut Eulalium, meliora jura assccutum,ipsumque
rite, el legilime ordinatum, Bonilacium vero spu-
rium,et illegitimum fore,ct relatione falsa Symma-
chi, eum quod se tyrannice inlrusisset, expcllerc,
sicquc paci consulere, et ecclesiastica! disciplina;
prospici debere, diccret. Sed re vere nota, atque
comperta llonovius im[)crator adversus Eulalium
rescribens Boriifacio favil : hunc ad sedem rcsti-
tuit. illumquc expulit ab Urbe.

Linea U. — Felicitdtis marlyris. Juxta corpus il-
lius.

l'\GII.

Num. GO, lin. 15. — Missa auctorilute revocuvcninl
in Urbem. Bonifaciusinscdcmsuam rcstitutus, paci-
fice sedens, egit apud Honorium imperatorcm, ut
Ecclesia3 paciin futurum prospiceret,ne schismate
novo post suum obitum scindoretur. Sanctissimi
pontilicis votis annuit religiosus imperator, edixit-
que, si duo per ambitum electi fuissent,nullum ex
his fore poiitilicem:« Sed illum solum in sedo apo-
stolica permansurum.qucm ex numero clericorum,
nova ordinatione, divinum judicium, et universita-
lis consensus elegissct. » Id consiat cx rescripto
Honorii ad Bonifacium apud Baronium anno 'il9,
num. 12. Ouo tempore Eulalius una cum suis apud
Antium, non longc ab Urbo exsul agobat, in cccle-
sia S. Hermetis oppericns obituni lionifacii, longa
a;late et mala valetudinc fracti ct dcbilitati.Vcrnm
ipsum Eulalium Nepesina; Ecclesia; postmodnm
factum fuisse episcopum scribit auctorlibri Ponti-
ficalis.

Non solum Bonifacius Ecclesia; paci in futurum
prospcxit, sed etiam contra Pelagianos ab Ilonorio
conslitutionemobtinuisse videtur,cum Prospercon-
tra Collatorem cap. 41 scribal : " Sancta; memorico
Bonifacius, piissimorum imperatorum catholica de-
votione gaudebat,et contra inimicos gratias Dei non
solum apostolicis, sed etiam regiis utebalur edi-
ctis. " Ilujus constitutionis meminit ipsc Honorius
in epistola, v Idus Junias Hnrctnvt' ad Aurelium
Carlhagincnsem episcopum data, (lua significat
sese constitutionem, quam anno 'ilS (lederatadver-
sus Pelagium atque Ccclestium rcnovasse,simulque
sanxisse, ut quis(|uis eos, ubicunque (errarum agc-
rel, scicns non denunliaret, aut expelleret, ipse-
mct in cxsilium pclleretur. Qua; constitulio ad Au-
relium cum pra;dictis litteris niissa, ad nos non
pervenit.Aurelius hac accepta,litteras ad episcopos
Byzacena; provinci;c,alqnc Arzugitanie dedit Kalcn-
dis Augusti,in quibusconstitutioncmimpcratoriam
ab cpistola sibi dirccta socernit, eosque omnes ad
subscribendum C(clostii ct Pelagii damnationi co-
hortatur, quod Honorius in dicta cpistola jubct.

Valde refcrt hujus epistoL-c verba notare. Non
enim alias unquam,inquit Garnorius in disscrt. ui
ubi actum esl de prolliganda ha;resi,pra;cessit ulla,
quod sciamus, conslitutio principum (Ihristiano-
rum, de conveniendis univorsis cpiscopis. sive qni
defuisscnt concilio, in quo fuisset, autcondita (idei
formula,aut damnata cum auctoribus hwrcsis^sivc
etiam, (jui in sua singuli sedc quiescerent, neque
suspccti habercntur nominc ha-rcsis, ut subscribc-
rcnt latn; ab Ecclesia in aliquem hominem sentcn-
tia;. Nulla certe in toto codice Theodosiano est,
nullaque apud scriptores rerum ecclesiasticarum :
qua; enim jactantur dc Euscbio et Theognide in
causa .'\riana, habent spcciemlonge diversam. Hfcc
igiturconstitutioccnseripotestmeritoexcmplarcon-
sequentium pluriniarum. I.ex auleni subscribondi
sancila cst saccrdotali primum, deindc imperiali
auctoritato, ut patct cx laudatis numero snpcriori
Prosperi de bonifucio verbis, aliisquc ejusdem sa;-

A. culi scriptorum testimoniis, ab eodem Garnerio in
dissert. dc subscriplionibus ex actis in causa Pela-
gianorum recitatis.

Sicut porro in causa Eutychiana, non alia fuit
fidei formula, quam epistola S. Leonis de Incama-
tione ad Flavianum episcopum Constantinopolita-
num;ita ncc in Pelagiana,alia fuisse vidctur,quam
Zosimi papoB Tractoria ad universog totius orbis
cpiscopos; quod cum alii non obscure, lum Marius
Mcrcator in Commonitorio clarissime testatur his
verbis : " H;cc omnia suprascripta capitula, ut jam
supcrius dictum est, conlinot illa bcata; racmoria;
episcopi Zosimi epistola, qua' Tractoria dicitur,
qua Co;leslius, Pelagiusquc damnati sunt, quae et
Constantinopolim ct pcr totum orbem missa, sub-
scriptionibus sanctorum Patrum cst roborata, cui
Julianus et reliqui ejus complices subscribere de-
lrcctantcs,consentaneosquc sc,nolcntPsque eisdem
Patribus facere, non solum impcrialibus legibus,

g sed et sacerdotalibus statulis depositi, atque exau-
ctorali, ex omni Italia deturbati sunt. »

Linea 21. — Nec scrvum clcricum fieri vel ol-
no.xium curix. Bonifacio sedenle, Theodosius Orien-
tis imperator anno quadringentosimo vigesimo
primo pridie Idus Julii rescriptum dedit, quo jura
cpiscopatus Constantinopolitani.ad lllyricum quo-
quc extendit, ideoque lllyricianam dia-cesim Ro-
mano pontilici aufert, ct transcribit injus patriar-
chicum rcgin; civitatis. Sed, ad postulationem Ho-
norii patrui, Theodosius camdem legem rescidit
anno 422, ut patet ex rescripto ejusdcm Thoodosii
ad epistolam Honorii, qua> public;ivit Ilolstonius in
collcclione Ilomana pag. 81 et scip]. Ea autem lex
(iata :'uerat ad instantiam cpiscoporuni lllyriciano-
rum ; ait onim Theodosius in rescripto ad Hono-
rium: ■< Omni supplicantium episcoporum perlllv-
ricum subrcplione remota statuimus observan,
quod prisca Apostolica disciplina et canones vetercs

p eloquuntur.Super qua re socundum formam oraculi

^ perennitatis tua; ad viros illuslres pra;fcctos prae-
torii lllyrici nostri scripta porreximus, ut cessan-
tibus episcoporum subreptionibus antiquum ordi-
nem spcciiilitcr l;iciant custodiri. »

Cum RufusThess;ilonicensisopiscopus,ct sanctae
scdis per Illyricum vicarius Bonifacium papam dc
quibusdamdisciplina;occIesiastica; capitibus consu-
kiisset, ct lionilacius ad ojus consulta respondissct
ex auctoritate sedis apostolica-, Rufus passus cst
eontradictionom a nonnullis provinciarum illarum
opiscopis, dum exscinii curaret Bonifacii mandata.
Quare enim llufus ad lionifacium rescripsisset, ne
sibi infaustum harum constitutionum exitumimpu-
taret, Bonifacius, ut illum magis excitaret ad con-
servandum dehitam sedi apostolica; revorentiam,
vices ei suas,ut factum fucrat a superioribus pon-
tificibus dolegavit littcris ad ipsum datis xiii Kal.
Ocioli. Moua.vio v. o. cons. idcoque anno 419, qu«e
exstant apud llolstenium pag. 54.

D In litteris illis Bonifacius non exprimit.qua; fue-
rint illa constituta,qu;e rocopta non sunt a quibus-
dam partium illarum episcopis. Quare ea aliunde
repetenda sunt,et quidem ex aliis ejusdem Bonifa-
cii opistolis, cx quibus colligitur Itufum ad eum
rotulisso, episcopos illos, so inconsulto. synodum
Corinthiiicam indixisse.pro retractnnda causa Peri-
genis, qui Patrensis eniscnpus ordinalus, quoniam
ejus civitalis incola; illum admitloro recusabant.in
mctrnpolilana sede (^orinlbi conslitutus fuerat a
summo pontillcc. Addidcrat etiam Rufus vicaria-
tum sibi conccssum in contemptum vcnisso, hunc-
que etiam in sui porsonam redundaro. Rescripsit
ci-go Bonifacius nova lcntamentaepiscoporum Illy-
ricianorum, qua^ votustati contraria erant, valere
non posso, ncc causas a scde apostolica dofinitas
retraclari in provinciis : statutum Peripenis Corin-
thiorum mctropolit.r, nulla posse penitus ratione
turbari, et concilia intra Illyricum congregari non

197

IIISTORIA DE VITIS UOM. PONT.

S. BONIFACIUS.

198

posse extra conscientiam Rufi, adeoque hunc liono- A.
randum propter apostolioam vicem, absquo quo non
liceat episcopos ordinarc por illas pruvincias.

Sollicitum praesertim haljeljat Bonifacium, inquit
Baluzius in supplemento ad librum v Marca? de
Concordia cap. 24 causa Perigenis, charitato sane
erga hominem sedi apostolicae addictissimum, sed
praecipue propter convulsam ab episcopis Illyricis
Romani judicii delinitionem, qui post illud, eam
causam rursus judicare moliebantur in concilio Co-
rinthiaco, ut videre est in epistola ab eodem Boni-
facio ad episcopos per Illyricum v Idus Mnrtii data
anno 422, et ab eodem Holstenio recitata. Dupliciter
enim in hoc peccabatur adversus sedis apostolicfe
majestatem. Primo, quod eam causam retractare
praesumerent, quae supremo Romani pontilicis arbi-
trio judicata fuerat. Deinde, quod eam synodum
celebrarecogitarent,pra'terconsensumRuli episcupi
Thessalonicensis, qui vicarius erat Romana; sedis
per omnes Illyrioi provinoias. Haec duo oapitacom- n
plexus est Bonifacius, in epistola ad Rufum, eadem
die qua prcecedens dala ; nempe v Idus Martii. « Ad
synodum quK dicitur illicite congregandade causa
fratris nostri et coepiscopi Perigenis,cujus scripsi-
mus statum, nulla posse penitus ratione turburi,
talia scripta direximus, quibus universi fratres
intelligant, proximo convenire se citra suam con-
scientiam minime debuisse, deinde de nostro uon
esse judicio retractandum. Nunquam etenim liouit
de eo rursum,quod semel statutumest ab apostolioa
sede, tractari. »

Adeo alte insederat htec causa animo Bonifacii,
ut ad episcopos Illyricos, qui ad synodum Corinthia-
cam conventuri erant, praedictas litteras scribens,
aperte comminatus abstentionem sit, si Perigonis
causam iterum ad disoutiendum in medium adduoe-
rent, cujus honor dubius et inoertus per regulas
omnino esse non posset, post sententiam Romani
pontificis : " Congregetur ergo, inquit, ut redeamus „
ad causam hujus injuriaj, synodus, cujus dilecto '-'
consultum sempersuperhabens conoilii recognoscat
arcanum : et fiet quod quidem fleri per regulas
omnino non poterit, fratris et coepiscopi nostri
Perigenis honordubius et inoertus, quem in sedem
Ecclesiffi supradict* nostra sententia collocavit. » Et
infra : u Convenientes, ut condecet, fratres, ne quis
volens in nostra communione durare, fratris et
consacerdotis nostri Perigenis iterum ad discutien-
dum in medium nomen adducat, cujus sacerdoliuni
apostolus Petrus semel jam Spiritus sancti sugge-
stione firmavit. »

Displicebat itaque Bonifacio "papae episcoporum
Illyricianorum audentia, qui concilia congregare
prcesumebant citra oonscientiam Rufl. Nam Inno-
centius papa ei concesserat, ut quotics causa aliqua
eveniret, quos congrpgationem sacerdotum require-
ret, posset quos vellot episcopos, de quibuscunque
Ecclesiis evocare, et cum eis coutroversias dcfinire.
Sed ultra hoc constituit Bonifacius, nc liceret epi- D
scopis lllyricianisconvenire,id est conciliacelebrare
contra conscientiam ojusdem Rufi. Quare cum inau-
djsset episcopos illos synodum indixisse apud Co-
rinthum pro retractanda causa Perigenis.commotus
et exagitatus, ut ipse ait in eadem epistola,propterea
fuit, synodumque non aliter celebrari mandavit,
quam ex auctoritate Rufi, eleotionom vero Judioum
a Rufo faciendam esse : « Sane quoniani servundus
accusatori loous est, inquit ibidem Bonifaoius, nc
audientiam penitus incitare videamus.si quid ab eo-
dem.postquam episcopus nostris est auctoritatibus
constilutus,contradisciplinam et propositum saoer-
dotis fertur admissum, ooopiscopus nostcr Rulus,
cui ad vicem nostram ouncta committimus, cum
Cc-eteris fratribus, quos ipso delegerit, negotium ou-
rabit audire, ad nostram relaturus omnia imtitiam
qua;cunquo cognitioni ejus rerum cursus ct ordo
monstravit.» Porro valuisso upostolicic sodis uucto-

ritatem circa Perigenem, ex eo liquet,quod scmper
is dignitatc sua potitus sit. Bonifacium vero sta-
tuisse, ul urdiuatiunes episcoporum citra conscien-
tiani Ruli oelebrari non possent, ostendunt eadem
epistola ad episcopos Illyricianos, aliaque ab eodem
Bonifaoioad episcopos Thessalos eadem die data.

Bonifacius Narbonensis Ecclesis jura a Zosimo
decessore suo imminuta, epistola 3 ad Hilarium
Narbonensem scripta restituit, et Patroclum Arela-
tensem episcopum, ad cujus preoes Zosimus Narbo-
nensem Ecclesiam Arelatonsi subjecerat,quique Lu-
tubensi Ecolesia!, in Occitania inferiori, ad Narbo-
nensem provinciam speotanti, episcopum ordinave-
rat, coercuit, Nicsnorum canonum exsecutionem
imperans, quibus statutum erat, ut singulis pro-
vinciis proprius metropolitanus prajesset.

Cumclerici Valentinae civitatis Maximum episco-
[)um variorum criminum, et Manicha!;e preesertim
hiereseos reum ad Bonifacium papam detulissent,ad
quem noverant majores causas ex Ecclesiee disci-
plina referendas, pontifex epistola 2 ad episcopos
Galli.-c hujus negotii cognitionem septem provin-
ciarum episoopis demandavit : Dccrei'imus, inquit,
vestruin debere intra proinnciam esse judicium, et
coinjrcnari siinodum anle diem Kalendarum Novem-
/'/■/i(»i,-jure tamen relationis ad sedem apostolicam
servuto, ad quam ab ipsis conciliis nationalibus po-
terat appellari.

SOMIER.

Num. GO, lin. 2. — llic sub contenllone cum Eulalio,
etc.ElectioBonifaoiiejusnominisprimiad Romanam
scdom turbataest intrusione Eulalii hujus Eoclesiae
archidiaconi. Inter prima oertamina, qua; utrinque
exoilaverunt studia partium, Honorius imperator
prajventus erat a fauloribus Eulalii. Major tamen ac
sanior pars oleri Romani, qua; Bonifacium elegerat,
libellum supplicem obtulit imperatori, ut removeri
juljcrct priora constituta, nempe resoripta quas dede-
rat, atque Eulalfum evooaret ad comitatum, hocest
Ravennam accerseret, ubi Honorius residebat : quo
poilioebanturpapam Bonifacium cum suis sacerdoti-
busadventurum. Libenter suscepit oblatam petitio-
nem llonorius. Neque tamen attribuit sibi eccle-
siastici hujusce judicii potestatem.

Quin ex diversis provinoiis advocaturum se re-
scripsit episcopos ; !iO-t'm (/('(/i(c/flm in duliumabsol-
vat nobis coram disceptatio plurimorum (Rescripi.Uo-
norii ad Symmachum).

Verum Eulalii attentata (a Biblioth. descripta hu-
jus num.. lin. 10} judioii episcopalis neoessitatem
substulerunt. Expulsus enim ab Urbe fuit Eulalius
jussu principis.veluti refractarius perSymmachum
pnefectum Urbi ; ct Bonifacius in Urbem reductus
plaudente populo tanquam legitimus pontifex.cum
ordines omnes divino judicio, ct majcslatis vestrie
aaiuieverunt voluntali, ut idem prajfectus ad Hono-
rium rescribit.

In Africatamen causarum sub Zosimo inchoatum
examenprosequebanturepiscopiinconcilio nationali
Carthagine oollccti ex provinciis 17 coram legatis a
Zosimo missis.

Quod attinet ad appellationem episcoporum ad se-
dcm Romanam, papa Zosimus cjus tuendas causa
produxorat quintum canonem Sardicensis concilii
sub nomine Nicrcni ; oum per oa tempora, uti ante
dixiinus, h;eo duo eoncilia unicuni haberi'n(ur,tum
ex cuiisis supra rclatis, tum etiam ne vcrum conci-
liuin per oatholicosSardicJc celebratuni confundere-
tur cum conciliabulo ab Arianis inito Philippopoli:
qua; res Africanis non satis crat explorata. Alipius,
unus ex concilii Patribus negabat in actis Nioa;ni
conoilii decrctum illud minimc invcniri. Quare pe-
teiida esso duxcrant exemplaria Nicaina; synodi.tum
ab cpiscopo Bonifacio poslulandum,Mi(/((/H(i;'t'/«r 0(i
easdem Ecclesias alifjuos miltcre, qui eadem cicmpla-
ria prxdicli concilii Nicxni secundum ejus scriptn

199

ANASTASIl BIBLIOTHEGAUII.

200

pralrny possenl. Intnrca rlum exspectanlur, sfi obser-
valuros jussa lionifacii per legatos prodiicta.

Aclum quoque luit de ai)pellatioMil)Us preshytcro-
rum. Qua in causa cum protestarotur Faustinus
S. sedis Lcgatus Pjusdem sedis juribus minime de-
rogandum, Aurelius Carthaginensis episcopus di.xit:
« PriEter ipsa qua; promisimus actis, necesse est
etiam ut nostra; parvitatis litteris sancto fratri et
consacerdoti nostroBonifaciosingulafiu.etrartamua
plcnissinr.eintimomus." (Concil. Carlh. vi, cap. 5.)
Quod non modo prajstiterunt, scd juxta exempluin
superiorum synodorum sub Zosimo sancta; scdissu-
pra Africanas Ecclesias potestatem luculenter expo-
suerunt, arbitrio Romani pontilicis relinquentesvel
delcgare cum potestate cognitionis suos missos, vel
provincialium episcoporum judicio litem dirimen-
dam relinquere.etc.

Ex dictis igitur constat, ,jus appellationum ad Ro-
manam sedem ad AfricanisPatribusnonfuissenega-
tum, sed de modo cjusdem juris prosequendi e_l
exeroendi fuissc disputatum, cum legati llomani
protulissent caput-ieto Concilii Sardicensis : « Si
aliquisepiscopus,ctc., scribatur Romano episcopo,
etsijudicaverit renovandumcssejudicium, dct Ju-
dices, cap. 4 et eap. 5. Aiter episcopus in eadem ca-
thedra post appollationcm e.jus, (jui videtur esse dc-
positus, omnino non ordinetur, nisi causa fucrit in
judicio Romani episcopi dotcrminuta. »

Jjira etiam vicariatus apostolici per lllyricum a se
constitui et sua, in causa Perigenis episcopi,Corin-
thiis petentibus ab se concessi, prscvia remissione
cognitionis cum suffragioad episoopum Tiics.saloni-
censem vicarium suum in co traclu constitutum,
constanterdefendit,quando factiosi promotores nova;
jurisdictionis per Conslantinopolitanai Ecclesia: epi-
scoposusurpata? (occasione legis edil;e a Tiicodosio
principe perquam Illyrici provinciasa Romano pa-
triarcliatu diviilsas Co^nstantinopolitani pr.i;sulis ju-
dicio atlribucbat^ Corinlhii concilium iiidixiM-ant in-
consulto vicario apostoliro de Perig.-iiis causa judi-
calurum.Qua fortitudine ac vigilanliahisausibus sc-
se opposuerit Bonifacius, et Rufum Thessalonicen-
sem similiter affectum contra usnrpatorum violen-
tiam confirmavorit, testanlur epistols por ipsum
datae, tum ad eumdem Rufum tuin ad cmterns epi-
scoposMacodonia',qua!legunturapudconcil.Rom.i!i
sub Bonifacio II. <• Bealus apostolus Pctrus (inquil)
cui arx sacerdotii Dominiea voce concessa est, in

A. immensum gratulationis extollitur.quoties praevidet
concessi sibi honorisa Domino intemorata; se pacis
filios haberc custodcs.Et in alia ad eunidem epistola:
0 Quapropter, fraler charissime.fretusjam dudum a
te auctoritate subscripla contra inimicas turmas
idoneus Dei minister armare...Non palilurille sedis
sua; perire privilegium, te laborante, piscator... In
caeteros contumaecs.jusconcessa-potestatisexcrce...
Ad synodum, qua; dicitur illicilc con^reganda, de
causa fratris nostri, et coppiscopi Perigcnis, cujus
scripsimus statum nuUa posse penitus ratione tur-
bari, talia scripta direximus,quibus universi fratres
intelligant, pnmo convenirese citra luam conscien-
tiam minime debuisse : deinde de nostro non esse
judicio retractandum. Nunquam enim licuit de co
rursus,quod semel statulum est ab apostolica sede,
tractari..'.»necnoninsubsequenti epistola ad Rufum
eumdem et ca;teros episcopos Macedonia; scri-
bit : « Nemo unquam apostolico culmini, de cujus

n .judicio non liccl retractari, manus obvias audacter
intulit, nemo in hoc rebellis exstitit, nisi qui de se
voluit judicari. »

Prajter has epistolas, Bonifacius legatos etiam di-
rexitad Honorium principem, ad impetrandam ejus
del'ensionem,qua usurpationes et prmjudiciaaOra;-
cisintentataavertercntur.Honoriusad.Xugustum Im-
perii collegain Theodosium litteras dedit, quibus
ohtinuilut rescripto pnstcriori illud irritarcl, quod
Illyricianiinfraudem.jurium Romana;Ecclcsia;priu9
impctraverant, cui pleiiani fruitioncni ataue usum
antiqua; potestalis pra;servat.<'Omni supplicantium
episcoporum per lllyricum subreptione remot-i sta-
tuimus observari qund prisca apostolicadisciplina,
ct canones vcteres eloquuntur. Super qua re serun-
pum formam oraculi perennitalis tua; ad viros illu-
stres prwsectos prrntoris lllyrici nostri scripta por-
reximus.ut cessantibus episcoporum subroptionibus
antiquum ordinem specialiler faciant euslodiri. ne

p venerabilis Ecclesia sancti?sim.\^ Irbis privilegia a

'-' vctoribus conslituta amiltat,qu.r percnne nobissui
nominis consecravit imperium. (Rescript.Thcodos.
A ad Ilonorium A.) »

Hu.jusmodi lcx inseri debuit corpori .juris, loco
alteriuspcrhancabrogatas.Sed compilatoruravcrsu-
liaid solerter curavit, ut quidquid Romana; Ecclcsia;
proficuum animadvcrtcranl id cxcluderenlasuacol-
Iectione,quo Constantinopolitana; usurpationes con-
fidenlius venditarent ac foverent.

XLV. SANCTUS COELESTINUS.

ANNO cmusTi -423, tiieodosii IG.

0« Caleslhnis, nalione Campanus (a), ex jialrc Prisco, sedit annos ' novem, mcnscin
unum, dies novem (4). Ilic fecit mulla consliluta, el consliluit, ut cenlum quinquaginta
psalmi Dhvid ante sacrificiwn /jsallerentur anliphonali (c), quod ante non fiel/at, nis,
tantum (rf) recitabanlur Fjjistolx Pauli apostoli, et sanctum Evangelium, et sic niiss.r
5 fiebanl. Hic fecil conslllulum de omni Ecclesia, maximc cl de regionc {'•) qua? hudic
(/) archivio Ecclcsire lcncnlur recondila'. Sic dcdicavil basiiicam Juliic {;/), in qua
oblulil posl ignem rclicum (//) palenam argenteam pcnsantem lihras quindecim :
scyphos argeuleos duos pensanles singuli libras ocle ; amas argenleas duas, pensanles
singuke libras deccm ; candelal.ia argenlea duo (/), pensanlia singula lihras Iriginla ;

N0TUL.E MARGlNALIiS FABnOTTI.

(a) C. D, Romanus. (/') B, aiiii 8, «i. 5, d. 3, a Coss. Mariniani et Ascleiihili a,i .EUum el Valerium Coss.
(r) C, antiphonalim. {d) C, scd tanlum. (r) T.de religionibus. (/)C,quol reconditum. (9) C.Juham. (/i)C,
(0 C. 7.

201 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. COELESTINUS. 20t>

10 canlharas cerostratas a^reas 14 (a), pensantes singula; libras triginta ; itcm coronas ar-
genteas decem, pensantes singulae libras 10. Ad hcatum Petrum [b], aposlolum Piia-
rum cantharum, pcnsantem libras vigiuti qiiinquo c.\ argento purissirao. Cantharas
argenteas ceroslratas in gremio basilicae viginli quatuor, pensantes singulce libras vi-
ginli. Bic fecit ordinationes tres per mensem Decembrem, presbyleros 32, diaconos 12,
13 episcopos per diversa /oca 46 .■ qui etiam sepultus est in cameterio 1'riscillie, via Salaria
Yiii Idus Aprilis, el ccssavit episcopatus per dies 21 (c).

NOTUUE MARGINALES FABROTTI.

(a) C, 24. (6) C, Paulum. (c) C, 20

VARIANTES LECTKDNES.

Apud Fahrottum ex codice Frehcn. A ^-^' codice Thumio altero.

^um. 02. lin l. AB, annos 8. B, menscs 10. lin ;Yu)m G2, Un 1, nat Romanus, cx p. P. S. ann 8,

3. Ali, antiphonalim Im G. B, de religione, quod „^ iq^ ,,_ iv.Hicmulta constituit f. lin 3,anlipho-

hodie lin 0. etl, tencLe rccondilum A Juhanam B, ^,.^^1,^-, ;;■„_ ^^ ^;gi tantum Epistola B. PauH apost

Juhi. hn 7, A, Gcticum et Geticum. Iin S. .4, B, h- recitabalur,et S. E. ct sic missa celebrabatur. /;>; 6,

bras 25. Im 10, .4, B, calices minores argenteos 5 g^ j^q^ ^^ religione, qu.x' h. archivo iin 7, Juiii, in

pcns smghb tres, aquamandcs argcnteas, pens ^ j_ Zc^^cum /,„ 8, hb 25, lin 10, dcccm,

smg hb 10. Iin «/(/, canthara ceroslrata ffirea 24 CHhces argonteosminorcs5 pcnsan sing hb .4; aciua-

;;, 38. hn 12, /?, Paulum apostohim ; .1, Pauhmi. „,,„^1,,^ ^uvrnhns pcnsan singul lib lb;candol arg

lin 15, B, presbyt 22. .j j|.,|,^ j,j,,j^, iji, ;;i|. eanthara cercostata aBrca23. lin

Ex codice Hegio Max,arino ct Thuano. ^-^, cantliani arg cereostata lin 13 ct 14,lib vig ad R.

,T /.„ ■• 1 ■ r. 1 n o Paulum anostohim, nharum oantarum arprentcum.

^T ^ ' m \' ^7 / '?P ^;9l Ro"]?""s ex p. S. L eautharaccrcostata24,penssinghb20,

ann 8, m 10 d. 17. Im 3, antqdionat.m quod anle ^ , I^ ^^^ ^^. ,^_ |,;^ ,^ §3 ^,^^

nonhebat,sedtantum Epistoha B. Pauh recitabatur, .-, '• ,■ . ,,, ];„,-, „,•„' j oi

et f. m. r. et constituit graduale post orOcium ad ^^, ep.sc pcr div loca 43. hn 17, episcop d. 21.

missam, (i>/. missas) cantari. llic fecit c. d. 0. eccl .^yu,; Holslcnium el Sehelcstralium.

maxime de regionibus q.h. in archivo eccl t. r. Ihc

(,)/, et) dedicavit bas Juliam, in qua post ignem ce- ^um 62, iin 1 et 2, Flor el Romuald, annos IX, men-

hcum obtuht hwc dona (3/, post ig. zelari 0.) pa- d ses X, dies XWl, Im 6, Flor, de rehgione Im 7,

tcnam arg pens hb 25 lin. 0, lib 10. cahces mino- ^^lor, Julu. /w 8, Flor 25. hn 10, Flor addit cahces

res argenteos, pens sing hb 4 (Jl/, G) aquamanules argcntcos V, pensantes smguli hbras 111, aquama-

2 pena sing lib 10, candelabra arg 2 pens sing hb ndcs argenteas pcns hb X. Im 15, Florent, ordma-

30; canthara cerostrata eer. 24, pens sing hb 30, tiones IV.

coronas arg. lin 13 et 14, hb 25 canthara cerostrata .^ /,^,„ -^,,^ ^,^, ^„j.^,^, ^.^,„^„_,. ■_

mrea 24, pens smg bb 20. uic tccit orciinationes 3, '

in urbe Roma perm.D. //)j IG. loca 42, /(■». ll.episc L/;; 4,recitabatur Epislol.-i beati pauh apostoli.

dies 21 (il/, 22). lin G, archivo Ecclesi.ns.

NOT/E VARIORUM.
A SCHELESTRATE. BENCINI.

Linea2et3.— Utl50;w«/))i(D(a)/r/(TO.'c.sf(cr//!c/»m Linca 3. — Psalmi David ante sacrificiimi psalle-

legerenlur. Lucas Ilolslcnius notal in marginc, antc rcntur antipkonatmi Qiiidam intelligunJJIoeicstinum
Cunonem. Romualdus intolli<jit introilum Missw. In constituisse ut psalmis prccmittcrcntirt«*mtiphon« :
quo tamen nunquam 150 psahai cantati sunt, sed ahi utex psahnisinmtroitu missKanliphona selecla
pars unius psalmi tantum. Unde huno locum de ma- rocitarotur, quod in catalogo Palatino-Vaticano re-
tulinis quis rectius intehigere possot,in quibus per pcritur, ubi in Ccclcstino legitur : Constituit ut an-
annicirculumomnesferepsalmiDavidantiphonatim n Hphonannta sacrificiuni canerclur. Vcrum arbitror,
canuntur. Dcsumpsit auctor h.TC verba ex sccuudo ^ S.Pontilicem consti uisse,ut pcr univcrsam hebdo-
catalogo,a quo nonnihil diffcrt catalogus Palatino- madam psalmi dividorcntur cuihbet dici assignato
Vaticanus, in quo lcgitur ut antiphona antc sacrifi- ccrlo corumtlem nuinero, ot m occlcsiis canorcnlur.
cium cancretur : quo loco aliqua verba desiderantur. Olim enim die sabbati, et Dommica collcctK liobant,
Ncque introitus ex psalmis Uavidicis antiphonatim "t' apparct oxCassiano, Palladio.aliisque qui rcceii-
olim cancbatur a clero in ecclcsiis; scd matutinum, sent servatos ritus a monachus. Ponlilex etiam di-
instituentc in Ctelostino, ut cx Libro Ponlificah viderc potuit psalmorum numerum, ciui matutino
collitrilur. lempore essenl rccitandi, et quidcm alternatim, et

qui ante sacrificium,Occasionem conslitutionis, et

ALTASERllA. induconda! cousuctudinis habere potuit cx Ariano-

Linca 2. — llic fecitmulla constituta, el conslituit, rum pravaconsuctiidinc,qui ut populos inliccrcnt,

«/ cenlum quadraginta psalmi David anle sacrificiimi hymnosoomposuerunt,inquibusperfidiaArianacrat

psallcrenlur antiphonatim, quod iinle non fiebal, sed immista. IIos vcro noctu intra parictcs altcrnatim

lantnm rccilahiuiiur opistolr Dauli aposloli,elsanc.luni cancbant in civitatc, manc dciiidc procedentcs tur-

eran!/cliuin,rt sir missir fichanl. Idem rclcrt Sigebcrt. matim ad ccclcsiam cxtra portas (exTheodosii cnim

ad ann. 42G. constituto hajrcticis adimunlur ecclesia! in civilati-

Linea 13 et 14. — Cunlhuras argcnteas ceroslralas bus anno 3iS8) eoilem rilu utobantur. Socratcs rnim

in grcmio hiisilicx viginti quatuor pcnsant.sing. libras ArianorumConstantinopoli (iogontinm consiieluiii-

ii/y/»//. hi grriiiin ljasilica',iil rsl in chnro scu mcdio nes reccnsons, ita ad rem : .. Singulis holnl.inKuhs

ccclosia;. Anast.-is. iii Silvesti^n : Caiilharaceroslrala D quotics dics lesli occurrobant (Sablialum inlolligo

in ijrcmio hasilica: argciilca quinquagiiita. ac diem Domiuicani, quibus collocta; in ccclesiaagi

Patroi,. GXXVIII. 7

203

ANASTASII BIBMOTHECAUIl.

204

solcnl) ipsi intra civitatis portas,circa porliciis pti- ji^ Scmipclagianos egcrit, manilcstiim est, ac proinde

blicas congrcKali,liymnosaplcail Arianam ha;resim
compositos, alternalim sibi respondcntescancbant,
idque majori noctisparle laciebant : diluculo vero
easdem antiphonas canentcs, pcr mediam Urbem
incedebant, et extra partem egressi, proficisceban-
tur ad locum,in quo collectas celebrant.» Ad horum
compescendam proterviam potuit sinjjulis dicbus
inducere psalmorum cantum in ecclesiaalternatim
instituendum, ut verbis psalmorum, qui Chrisluni
annuntiantinlVingcrclhyninorum ha;rcticalium mo-
dum, ct errorum silvam.

Linea 5. — Hic fccil co)if:lilutiim de omniEcclesia,
miucimc cl de reyiotie. Melius vcriusque legendum
cum aliis codicibus : dc licUijioniljus. Ad formulas
vero Libri Pontiticalis intrlligondas.animndvcrten-
(\umsu{Kr\usii\\\^sc.Uic l'ccil muU'i coiisiituta,ctcon-
stituit, onnllens de Ecclcsiu, ut uljiquc in anlcccdcnti-
bus et sequentibus rcpcritur,ctsi matcria constitu

ccrtum. Coclcstinum mulla consliluta <\f rcligioni-
bus dcdissc. .Nominc vcro conslitulionis (/<; Keliijiv-
niljus,(ici\(>iai-\ lidci decrctum pro usu ejusdcm tem-
poris conslat e.K synodica concilii ltomani,laudaatis
verba llescripti imperalorum Valentiniani et Gra-
tiani. « be reliquis Ecclesiarum sacerdotibus epis-
copus Romanus habcat examen : ut de religione
religionis pontifex cuin consortibus judicarel. »

Linea6. — Quj; Iwdic archivio Ecclesue tenenlur re-
roHi/iV.c.Probant ha;c verba,ct firmantsuperiusdicta,
haec nempclidei apostolicadecreta,quia in codiceob-
vio et in archivis reservato contcnta.proptereain li-
bro Pontilicali uon fuisse expressa. Ita et de episto-
lis decretalibus S. Lconis dicitur inlra : Qiuc hodie
reconditx in (irchicio tenentur.Ohxia. l'u\sse,c\. Roma;
et in archivis sedium partriarchalium, ct aliarum
dccreta gcneralia rescrvata certum facit Acacius
Simplicio pontifici scribens de dccretis emanatis a

tionis oniittatur; quod factum est, ut ostenderct n sede apostolica pro Ecclcsia Alexandrina, qua; et in
priorastatutafuisseparticularia.postcriora vero de Ronianis et clarissJmis archivis custodiri asserit.

hde,et moribus ad Ecclesiam universamspectantia
Item priora plerumque recenset, utpotc in cpistolis
particularibusautsimilibus.«criptiscdita,posteriora
vero quia in codice constitutionum, ct pcnes Eccle-
siarum archiva rctenta,adeoquc nota et manifesta;
et quK sacerdotcs ignorare non poterant, exinde
argumenti rctractati omissa est mentio.Coclestinum
veroconstitutioncsedidisseplures de regionibiis seu
de fide, prscipue adversus Pclagian'!:-. X.'?tMri;inos
el schismaticos Orientales notum e.st.ll - rr-i.nvham
cnim Cffilestium.novantem consuctis niacliiniilinni-
bus priora hffireticalia inslituta.compescuit, pr;cci-
pue cum moliretur obtinere audientiam.ctrctracta-
tum editarum sententiarum Innoccntii et Zozimi,ne-
dum oompescuit audaciam, sed ex tota Italia expulit
Prospero tcstc. " Venerabilis memori.-e pontifexCoe-
lcstinus.cui ad catholica; Ecclesia; pra;sidium multa

« Sicut in noslris archivis inventum est, et de vestris
scriniis,si dignamini rcquircrc.poteritis agnoscere
qua; in tcmporcde eodem subsecuta.ab .Alexandrino
episcopo llomam ad allerutrum sunl relala. • Ana-
stasius papa cum in Ruflinum commonitoriam de-
dissct.ct ut vim eluderet Ruflinus,calumniareturab
llieronynio ronlictam, ad calumniam everlendam,
inter alia sic Ruffinum compellit. Si a me fictam
epistolam suspicaris, cur cam in Homamv Ecclesue
chartario non requiris'1 Et notas certas inditas hiscc
epistolis ilorent S. Hieronymi sequcntia verba :
« Ipsius cssc {.\nastasii nempe) adversum te epis-
tolara, et orbis agnoscit, ct authcnticam in manus
tuas venisse convincimus : et miror quo pudorc,
imo qua impudentia negas quod verum esse ambi-
gis.» Diligentia vero aposlolica; sedis in his cpistolis
andis, et reservando exemplari cum Notis iisdem

Dominusgratia!SuaDdonalargitusest,sciensdamna- „ describitur a Nicolao I in epistolis datis ad Micha
■• ■■ - *-■ elem imperatorem, causamque diligentia

tis non cxamen judicii,sed solum pcenitculiffi reme-
dium esse pra;standum, Coilestium, quasi non
discusso negotio, audientiam postulantcra, totius
Italia; linibus jussit extrudi, adeo et praecessorum
suorum statuta, ct dccreta synodalia in\-iolabiliter
servanda censrbat,ut quod semcl merucratabscindi,
nequaquam admittcrct rctractari.» Deindecum Ju-
lianus sociique Ncstorium convonisscnt, qucm scic-
bant Coclestino Cyrillo(iucoiron.-;um,quia inipiis pla-
citis, qua? animo conccpcrat, ac tucbatur, obsisto-
rent, tunc synodum ilomanam coegit anno 424 aut
425, uti ostekdit Garueriusin dissertatione de Syno-
dis coactis W causa Pclagianorum, ibique iterato

[C assignat,
ne falsarcntur ab improbis.

Linea 7. — Post iijnem Kelicum. Codex Flor. Bibl.
S. Marci lcgit Geticum. Videtur, indicare post cla-
dcm urbi iltatam anno 410 n Getis (quos etiam Go-
thos dicimus) sub Alarico. Diligentissima erat cura
pontilicum ail instauranda qu.-e abrepta fueranl,
prKscrtim sacra vasa ad minislerium hcclesi.T pcr-
tinentia. Ilinc in Leone : llic rcnocitrit posl cliulem
Viindalicam omnia ministeria sacra iir:icntca, per
omnes titulos conflala.

BINNII ET L.\BBEI.

Linea I. — Gxlcstinus. Auctoritate hujus pontifi-
cis Britannia,Seotia ct Italia a Pelagiana; Orienla-
lcs Ecclesia; a Nesloriana h;cresi sunt expurgaUe ;
Burgundiones et Ililerni ad lidom Chrisli conversi.

Helagianoset vetera et nova eorum placitadamnat,

Zosimi Tractoriam confirmat, ac non recipiendos

decernit,nisi pcr explicitam ejusdom professioncm

ot subscriptionem. .\eta ha;c conciliana a pontilice

directaad PatrcsEphesinoscommuni calculorecepta

fuore, uti testantur Patres actionc 5 : « Perlectis in stinumpapam,quiprimusomni"umNcs"toriumRom.T;

sanctasynodocommcntariis.\ctorumde dopositione L» j :• ... — i — ._.. _u :.. i.

Quam inoptc itaijue unus Laurontius Vallu Gramma-
ticus, ecclcsiasticarum rcrum plane ignarus, Coclo-

impiorum Pelagianorum et Ctelcstianorum, qu;e a
pietate tuo dc ipsis docreta.et constituta sunt judi-
cavimus, et nos oa solida firmaquc pcrmancre de-
bere. » Adversus sane Pelagianos dcccrtasse S. pon-
tificem,pra>ter epistolamad Ciallia> opiscopos,docent
etiam quasProsper in Chronico commomorat.ut ad
annura 429 : « .-Vgricola Pelagianus, Severiani epi-
scopi Pelagiani filius. Ecclesias Britannia; dogmatis
sui insinuationc corrupit. Scd aclione Palladii dia-
coni papa Coclestinus (jormanum.\ntissiodorensem
episcopum vicc sua mittit, et dcturbatis ha^roticis,
Britaiinos ad catholicam fidem dirigit.» Socium ha-
buit Lupum Trccensem episoopum, de quo Anony-
mus in ojus vita ad annum kli<, quando episcopus
eligitur, addit : E.rncto hicnnii spatio cum sancto
Gennnno contra h<Trcsim Pclnijinnam, qu.c sanam
oppugnabat fidcm, in Dritanninm pn^fcctus cst. Quid
aqversus Nestiorionos, schismaticos Oricntales, et

damnavit, et por legatos ab oceumenica synodo
Ephesinaa>que ejiciondum curavil.cjusdcm Neslorii
h»resibus infcctum fuisse asserueril, nemo non in-
telligit. Ha;c ex Prospcro Beda, Baron. ann. 423 ct
seqq.

BLANCHINI

XOT.E CHRONOLOGiat.

Coelestini, Xysti et Lconis a>ra pontificia demon-
stratur ex die Nalali sivc ordinatione Hilari, nui
Leoui succcssit. In Aclis concilii Romani anni 4l>5,
coss. Fl. Basilico et Herminerico, ct in epistola lli-
lari iisdem coss. data, rum rcferatur anniversaria
dies ojusilom ordinalionis opiscopalis ad 10 Novcni-
bris quadrionnio anle illud conciliuni ('quippo coss.
Sevcnno ot Daglaifo anni 4t'il ejus initiuni signalur
a Marcellino in Chronico.uua cum morto M.ijoriam
Augusti, quam Sovorino ronsulc contipis.-^o constat
eliam ox epislola 11 Sidonii, lib. i , cx illa die Do-

203 HISTUHIA DE VITIS HUM. PONT. — S. C(ELESTINUS. 20G

minica 19 Novembris 461, natali cathedrK Ililari, A pulato vocalioni se.flis intervallo dierum singillatim
attributo unicuique ex ejusdem decessoribus rece- attributo post ipsorum decessum, summa tem|ioris
dendo in anteriora usque ad Donifacium, spatio teni- constat. Sunt autem hajc spatia et intervalla in Anu-
poris illorum sedis in monumentis oxpresso, et im- stasio aliisque scriptoribus recensita.

EX AXNI. MEXSES. DIE3.

4 Septembr. 422 Obitus Bonifacii. Vacat seJes U o 9 BibUothecarius.

12 Septembr. 422 OrdiDatio Cwlestini, qui seJit 7 10 9 Bibliothecarius!

21 JuHi. . . . 432 Obitus Ctelestiui. Vacat sedes U o 29 Bibhothecarius.

10 Aug. . . . 432 Succedit XysUis per 8 0 19 Bibliothocarius!

29 Aug. ... 447 Mors Xj-sti 111. Vacat sedes S 0 12 Bibl. iu Cod. Flor. S. Marci.

8 Septembr. 440 Ordinatio S. Leeuis m., qui sedit 21 1 20 Bibl. et reliqua Documeuta

4 Novembr . 461 Obit S. Leo m. Ejus autem depositio dilata ad "Vide notas.
diem 10 qus in Martyrol. Florentinii dadem
die legitLir.

16 Novembr . 401 Eligitur S. Hiiarus, cum sedes vacasset 0 0 7 Bibliothecarius.

Summa temporis. .39 2 12
Addatur annis . . . 422 0 0

Fit summa 4G1 2 12

Ex die igitur 4 Septembris anni 422, qua vitam g tum in dysquisitioneveterumrituuniad cantum mis'

mortalem deseruit S. Bonilacius, numcrentur anni sae , prffilixa Antiquis libris missarum Romana;

solidi 39, menses duo ct dies 12, juxta computum Ecclcsia! pag. 10 et seqq. In pra;fatione indicata ad

pracccdcntcm ritc coUccti : provcnit numerationis Respons. et Antiphon. pri-emissanotiono ««^/;)/(o«,-i%

terminus dies 4 Novembris anni 461 postrcmus va- ut sit vox reciproca, qua bini canlorum chari can-

cationis sedis post obitum Lconis Magni. Dies vero tum aiternant, distinguit veterem ritum, a Uavidis

subsequens 19 Novembris insignita littcra Domini- a;tate inductumin EcclesiaMosaicacanendipsalmos

cali A aptissimum tempus parat ordinationi 15. Hi- alternatim per choros cantorum tres,Cahathitarum

lari, quam ipse ea dic quotaunis recolcre consueve- sub Heman.Gersonitarum sub Asaph, Meratitarum

rat ex .\ctis concilii et epistola ejusdem pontificis sub Ethan. (iPar. cap. vi) derivatum vero inde ad

jam memorata. Ecciesiam Christianam : in qua observat ex Hist.

Praeter extrema hujus sumraffi temporum,qu8e ad Eusebii lib. it, cap. 17, antiquissimis temporibus

amussim conveniunt cum documentis, pariantur 1'rcquentiorem usum luisse canendi psalmos /toywrt-

etiam epochae intermedia; S. Xysti III et S. Lconis sorios, choro scilicet integro respondente uni pra;-

Magni, ut infra ostendam in singulis eorumdem centori : tum ait pag. 22 :c< Primi qui psalmos binis

num. Quaro hac de partitione et assignatione, sibi choris concinendos institucre, fuerunt Flavianus et

ubique constante, resultat epocha Gcelestini optime Diodorus S. Athanasio ajquales.n « Isti namque primi

constituta. fut scribit Theodoretus cpiscopus Cyri apud llist.

Tripart., lib. v, cap. 32) in duas partes chorum psal-

NOT.E iiisTORic.E. lcntium dividentes ex successione Davidicam me-

Linea 2. — Ilir fecil mulln conslitnta ; et lin. .5 : lodiam cantare docuerunt : et hoc in Antiochia pri-

Hic fecit constitutum ilc nmni Eicicsin ma.rimc cl ile mitus ficri ccepit; et dispcrsum ad terminos tolius

reliijionihus, qu.v hiulic arrhivio Ecrlcsix lenentur orbis usquc pervenit. >> Vide S. Basilium epist. ad

rccoiulit.T. Palam est, bibliothecarium Romanm se- clcricos Neocffisarienses ; Sidonium lib. v epist. 17 ;

dis hic et in aliorum pontificum sectionibus indicarc Cassiodorum in psalm. 33, n. 3, ct alios passim.

tantummodo voluissc ex aliis Romana; Ecclesiae « Sub eiusmodi alterni cantus genere is maxime

codicibus esse pctendas constitufioncs ac decretales ecclesiastico ritu csmprehenditur, quo alternant

epistolas eorumdcm summorum pontificum, ct po- quidemchori melodiam,non unum tamen eumdcm-

tiores sanctiones de fide ac c;eteris negotiis graviori- que psalmurn vel canlicum ex successione conci-

buseditasinconciliis,vel Iransmissasad provincias; nunt.Sed unus quidem chorus psalmi alicujus ver-

cum hoc in Breviario vitarum collecto ad formam sus moduIatur,alterveroaliquid aliud prwteripsum

veterum catalogorum pauca qua^dam suscepcrit de- psalmumvclcanticum perversussingulosintercinit.

libanda,qua; ad hujus Ecclesiae Romanae peculiarem Hocc porro quod saepius repetitur ab altero ehoro,

statum etornatum pertinent : cujusmodi sunt tituli, generali usu Ecclesiaj antiphona apud Latinos,apud

ac basilica3 hic fundataj ac dotata;, etdonis aucta? ; Gra;cos autem Troparium antiphoni appellatur. Est

ordinationes hic habitae, aut caHcrahujusmodi. Ma- igitur in hac signilicatione anliphona, conticum

jora autem operaaduniversa^Ecclesia; statum ac re- aliquod contraclius brcviusque, sive verborum jus a

gimen pcrtinentia, ut plurimum indicantur breviter complexio sui intercalaris scntcntia, quam chorus

gcnerica illa clausula, fccil conslilulum de Ecclcsia. choro alteri psallcnti respondens intcrcinit. Quo dc
De Ccclestino aHirmat : Hic fccit niulla conslitula. D genere anliphonarum lo^iuitur Socratos lib. vi, c. 8,

Multa certc tum in conciliis Romanis, tum in Ephe- non de |)saImorum alterno conccntu,quem Flavia-

sino contra Ncslorium; tum in Italia, Anglia et nus et Diodorus instituerc primi, ut supra vidimus

Africa contra Pelagianos ac Novatianos; tum in do- ox Thcodoreto.Qui quam facillime Socrati concilia-

crelalibus epistolis de disciplina edilis, de constitu- tur pra;dicta ralionc ; quam sibi conciliationcm ex-

tionc metropolitarum singularium pcr provincias, pctcbat alferri vir doctus Petrus GussanuilhTUS prc-

de promovendis ad episcopalum, aliis([uc pluribus : sbytcr in Pradatione ad Antiphouarium S. Gregorii.

qua; cum recenseuntur in Notis illustr. domini So- Sic autcm scribit Socrates ex velcri interpretatione

micr archiepiscopi Ca;sariensis,Pt Pagianis collccta, Epiphanii Scholasticii, liist. Tripar. lib, x, cap. 9 :

in nostris non sunt rcpotenda. De ccclesiis quas in Dicemlum tamcii csl, umlc sumpsit initium iit in Ee-

Urbc Goelestinus ademit Novatianis, vide Socratem, clesia anliphonie (tccantcntur. Ignatius .hitioehix Sij-

Hist. eccL,\ih. vn, C!s.p. il. ri.v tertius jiost apostolum 1'ctrum episcopus, qui

Linea 2. — Hic fecit, ul ccntum quinquaainta etiain cuin ipsis dcijcljat aposlolis, vidit aniicloruiii

psalmi David ante saerificium psallcrcnlur iinliphona- risioncm quoinodo pcr antip/ionas sanctx Trinitati

tim. Quid sit psalmum canei'c anliphonalim exponit dicchant hyinnos. Isque inodum risionis Antiochcux

pra> omnibus doctissimc ac nitidissinic vencrab. tradidissc prot>atur Kcclesix ct c.r lioc ad cunclus

mcm. card. ThomasiuL', pi'oducens hunc ipsum lii- Iransivit Ecclcsia.t. Socratcm autcm antiphona: ap-

bliothecarii locum tum in praifat. ad Ilesponsorialia pcllationc hyinnum aliquem compositum altcrne re-

et Antiphonaria Roiiuina; Ecclcsix pag. 21 ct scqq,, sonautcm intellixissc, argunicnlo essc potest: (juoi

207

ANASTASII BIBLIOTHECAllII.

qua? dc S. Ignalio n:irr;il, cjus fiiissc gcncris indicet, \
ac ca;teriirum anliplionarum ab Arianis primum
Constantinopoli usupatarum, cl a S. Ji)aiine Clii-y-
sostomo vicissim postca inter cathoiicos instiUitu-
rum. Ariani enim suas antiphunas e.x Ariano do-
gmate compositas decantabant : frequenterque hanc
mipie deeantabant : Ulji sunl (jui ilicunt Irina virtulc
unum ,-catholicorum contra antiphonffi,hymni erant
Ilomousion pra;dicantes. Vide cap. 10 Historiaj Tri-
partita;.

« S. Ambrosius primus instituit antiphonas in
Ecclesia Mediolanensi, inquit enim Paulinus in ejus
Vita : Uoc in tempore iirimo anliphonx, liymui et vi-
(jiliie in Ecclesla Meaiolanensi celehrnri ccepcrunl.
Cujus celebritatis devotio usquc in hodiernum diem
non solum in eiidcm Ecctesia vcrum per omnes pene
provincias Ihridcntls inanel. Quod S. Augustinus
contirmat lib. 9, Gonfcss., c. 7. Tunc hijmni et psiil-
mi ut canercnlur, .tecundum morcm (Iricntatium par-
tium nc poputus mxroris txdio contahesccrel inslitu- n
tum esl. Ouibus sententiis eaiu vim esse arbitror,
ut non solum psalmi allernis cantarontur, vci'umct
hymni aliquot sivc eclog.T sacrarum cantionum, al-
ternoconccntu respondcrcnlur. Nam hymni eo loco
non veniunt oasacra carmiua,(|uibus auctore pr;n-
cipue Ambrosio hodie utimur. Eorum cnim usus
nulluscst apud Oricntalcs,eo modo quo usurpantur
a nostris Occidentaiibus.Quare hymnorum nomine,
censeo accipiendas esse sacras illas cantiunculas,
quas Paulinus antea antiphonas appellaverat, ita ut
priori vocabulo canendi modum, posteriori vcro id
quod cantabatur, explanavcrit.

<( Antiphonarum usum Ecclesia Romana.quantum
cx antiquis scriptoribus haberi potest, S. Coilestino
papaj acceptum refcrt; vidc cruditiss. llenschcnium
in Actis sanclorum 10 Aprilis die 0, pag. 544. Sc-
mel autem acceptum constanter rctinuit,utcx libra
diurno Romanorum pontificum tit. 7, et Antiphona-
riis S. Gregorii tum missa; tum ofllciorum plane p
docemur. De antiphcjuarum usu apud caHeras Occi- ^
dentis Ecclesias consulenda sunt variarum concilia
vetera nationum, constitutionesque antiqua; mona-
chorum ; properandum est enim ut id proscquamur,
quod Ecclcsiasticorum rituum scriptores minus
clare perlractarunt,quam par crat, circumstantias,
inquam, antiphonarum, modum scilicet ritumque
illarum in ccclesia concinendarum.

(1 .^ntiphona itaquc,ut dicebamus.est versus ali-
quis sive senlcntia intcrcalaris.quffi una cura psal-
mi cancitive vorsibus,sive aliquol sive omnino om-
nibus decantatur intercalari conccntu, eodem pror-
sus ordinc,quo ecclesiastiea rcsponsoria cantanlur.
Cum ca ratione a responsorio antlphona diircrat,
quod in responsoriis cnorus uni cantori respondeal,
in antiphonis vero chorus unus alteri choro succi-
nat; et in rcsponsorio quidem unus cantor vorsus
intercinat, intercalante serapcr choro responso-
rium ; in antipbona vero chorus alter concinat vcr-
sus,alterochoro antiphonam reciprocante. Rabanus "
de Institut. clericorum,lib. i, c.33 : Intcr responsoria
et antiphonas hoc dilfert, fjuod in rcsponsoriis unus
dical vcrsum, in anttphonis anlcm allerncnt versibits
chori. »

Quando igilur pontife.x Cojlestinus instituit in S.
Ecclesia Romana psalmos antiphonalim canere, ut
legimus in hoc num.,consequilur, ut in dispositione
divini oflicii precum nocturnarum ac diurnarum
operam non modiram ipsc posucrit ; cum psalmi an-
tiphoniam dccantati universas ferme partes perva-
dant pensi quotidiani a clero in Dei laudibus exi-
gendi.

Linca 5. — Uic fccit conslitittum dc omni Ecclesia,
etc. Qun' hodic archivio Ecclcsix tcncnlur, ctc. Re-
liqua; consliluliones hujus bcati pontincis qua;-
renda; sunt in decretalibus cjus littcris, actisque
conciliorum. Earumdcm epistolarum vetusla exera-
pla supersunt in sa;pc memorato codicc tiluli ac

monasterii S. Crucis ad Hierusalcm in Urhe dicli.
Signata cst consulibus riorcntio et Dionysio ad
diciii XII Kab-nd. .\ugusti (neinpe anno Christi 4:i9)
illa, iiuaui scribit Cictcstinus universis cpLiciipis per
Bicnncnscm (hoc est Vienncnsem) et Sarhonensem
provinciam constitutis, cujus initium est : Cupcrcmus
iiuidcm, etc. In conciliis vcro cclebris illa est, qua;
in Ephesino producta ab cjusdcm legatis actione
sccunda ostendit qualem quantamque curam gere-
ret beatus pontifex omnium orbis Ecclesiarum. « Ar-
cadius episcopus et Romana; Ecclesiae lcgatus dixil :
Praecipiat veslra beatitudo.sancti.et cum omni veno-
ratione nominandi papa; CoElestini apostolica; sedis
episcopi litteras Urbis allatas recitan ex quibus ve-
stra beatitudo cognoscere poterit, qualem omnium
Ecclesiarum curam gerat, » etc. Eam consecuta;
ucclamalioncs Patruin satis oslcndunt : " Omnes
rcvercndissimi cpiscopi simul acclamaverunt : lioc
justuin judicium. Novo PauloCiElestino, novo Paulo
Cyrillo, Coelestino custodi fidei,»etc. Data; sunt
autein litter.-e illa; Coelestino viii Idus Maii, Uasso et
Anliocho coss. ncmpe anno Christi 431.

Acclam;itiones Palrum concilii Ephesini qua; ce-
lebre testimonium reddunt eximia; Coclestini curae
in lidci catholicu;veritate luonda coramendanl eliam
lirmit;itein plane apostolicam in vetcri disciplina
consolidanda, et Romana; scdis auctoritate exer-
cenda ad universumChristianum populumel populi
Christiani principes, Ecclcsiarum scilicel omnium
pastores in officio continendos.Quarc primaius ejus-
dem sedis ita luculcnter ejus in judiciis et legibus
asserta; illustre pra; ca;teris monumentum in titulo
S. Sabina; musivoopere expressum illa a;tate dcdi-
candum putavit Petrus presbyter titularis : quod
adhuc integeiTimum superest, et antiquissiraum
habctur ex Christianis musivis ila pr;i-serv;itis per
s;ccula duodecim. Edidere complures,et cum figura
a;ri incisa prolulit pra;?ul sacr.-c anliquitatis studio-
sissimus. Jo. Giampinus, tomo priore. Visilur in illo
inter ca;tera expressa Eccclaia c.r i/cntihus^et Ecclesia
e.v circumcisione : quarum in utraque cum Petru3
apostolus cathedra; sua; principatum institucrit,
ita ctiam haeres cathedra; et auctoritatis Coelestinus
exercere non destitit in conciliis generalibus jura
tueri. Epigraphe supra easdcm figuras eminens et
parictem univcrsum convestiens ^e Cuelestino, pri-
malum hunc splendidcadministrante,ct constanter
tuente, ita loquitur :

Ciilincn apuslolicum cum CcclestiDus liaberet
Priinus el in loto fulgcrel episcopus orbe, elc.

Verum dc his consule qua; in prolegomcnis hujus
tomi praimisimus de primalu RomaiuT scdis splcn-
dide asscrto per ha;c sa;cula, qua; hoc ipso lomo
complcctimur lum ex disserlationc pra;liminnri
archiepiscopi Somier, tum cx nostris observationi-
bus ibi productis.

Linea7. — /iic dcdicavit hasilicatn Jiilia'. Intra
patriarchicum Lateranense quKrendam csse banc
basilicain docuit card. Responsus dc I.ateran. Pa-
triarch. lib. iv, cap. 14, pag. 352. In codice, iiiquit,
antiquo Rituali, in quo de Roraani impcraloris coro-
natione agitur.hujus basilica; rrcqucns admodum
cst mentio, habeturqueConstantem imperatorem ad
Urbem delatum pro^rcssum die Sabbati ad Latera-
num iu basilica Julia accubui9.se. Observat etiam
lectum fuissc paiilo antc in nura.CO S. lionifacii, in
eo scbisraate quod ejus electioni infcnsi fautorcs
Eulalii suseitarunt, Bonifacium croatuni fuissc pon-
tificcm in basilica Julia; Eulaliura a factiosis cle-
ctum in Constantiniana. Ilanc igitur basilicani Ju-
liam habendara esse autumat sacellum patriarchii
Laterancnsis situm in vicinia oralorii et sacclli
S. Silveslri. quod a ponlilice Julioconditorc nomcn
accepcrit. Quod enim ja.rUi Forum condita dicatur
a Julio papaejus liasilica,id nibil impcdilquominus
inlclligalur dc hac ipsa jtixta Forum Lalcranenie

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. CCELESTINUS.

210

excitala. Ita enim sitam deseribit Bibliothecarius in
Siricio, num. 158, monentc eodem Raspono ct Fa-
miano Nardino : ubi post mortem Canonis vacanle
sede apostolica, pars cleri eligcbat Tlicodorum ar-
chiprosbvterum, qui tenuit interiorcm partem pa-
latii Lateranensis ; Paschalis vero archidiaconus ab
alia lactione ad pontificatum produetus occupnvit
exteriorem pnrtcni pntriarchi ab Oratorio S. Siivcslri,
et bnsilicam domus Julix, qux supra Campum respicit.
Hinc etiam tollitur diflicultas duplicis appcllatio-
nis basilicae Julii,et basilicaj Julis huic oratorio at-
tributa3,qucB negotium facesserat cardinuli Raspono
loco indicato; cum satis evidenter appareat ab hoc
testimonio Bibliothecarii appellari a Julio papa
conditore tum basilicam Julii, tum hasilicam Julix,
nempe domus Julix cujus erat porlio et membrum.
Cum enim S. Silvester dono Magni Gonstantini acce-
pisset ffides Lateranenses, a se incolendas et a suc-
cessoribus pontilicibus, ita eas ordinare suscepit,ut
aptarcntur usibus cleri secum degentis. In octime-
stri pontilicatu, quo Marcus Silvestrum excepitvix
ullum perlici potuit additamentum. Julius vcro papa
Marci successor amplificavitaedes a Silvcstro acqui-
sitas accessione novK domus Julia% sive patcrna ex
hiTcreditate ad se pertinentes cum Romanus esset
Julius, sive pretio comparatas, sive in lundo suiju-
ris a lundamento conslruclas. Non secus evenit in
pontificio palatio Vaticano partes ejusdem diversas
ab illis pontificibus appeUari,qui easdem pro tcm-
pore sui regiminis fundarunt aut cxcoluerunt, nem-
pe Innocentianas, Borgianas, Clemcntinas, et Sixti-
nas. lllis igitur ffidibus patriarchio pcr Juliuni ad-
jectisnominedomusJuliaeoratoriumquoqucinclusit
dictum hnsilicam domus Julix, uti nunc araplissima
sacolla Sixtinum et Gregorianum in Vaticano, et
Paulinum in Quirinali pontifioum palatio retinent
nomina fundatorum, ct insigniora habcntur pra;
caetcris minoribus sacellis intra eadem palatia ex-
citatis per diversos pontifices pro usu socretiori
suo aut comitatus Palutini : qufc paritcr a condito-
ribus nuncupamus, nempe a S. Pio V, a sixto V, a
Clemente VIII, a Paulo \, usu a decessoribus re-
cepto juxta commodiorem cujusque pontificis
praxim orandi, et private litandi, autsaera pignora
recondendi prout apportunitas temporis suadobat;
unde supersunt oratoria Hilari, Joannis, Thoodori
intra ambitum patriarchii Latcranonsis inclu?a.Vo-
rum hoc de argumcnto exempla superaddero mini-
me nccessarium csl cum pra;sulos ferme singuli
propris in aidibus episcopii consuetudinem cam-
dem relincant.

Linea 12. — .M beatum Petrum apostoluni pha-
rum canlharum pcnsantem libras 25, cx argcnto pu-
rissiino ; caniharas argcnteas cerostatas in gremio ha-
silicx 24, pcnsantcs singulx liiiras viijinli. Nomon,
figuram hujusmodi supellectilis saera; ad luraina-
ria in basilicis sustinenda deduci posse reor ex an-
tiquo niarraore elegantissimac sculplura;,quod visi-
tur Albani in hortis olim Sabellorum principum,
nunc vcro ha^redum clara; memoria; card. Paulutii
ex celebri Domitiani villa, ut arbitror, superstes.
Genus candclabri in illo exhibetur, ostcndcns cur
canthari et pliari nomina eonjungantur. Cantharus
cst vas ansatum, ad vinum continendum ut piuri-
mum adhibiium, crateris amplissimi spociom prac-
seferens, poculum Baocho ct Ilerculi attributum a
Graicis, et a Latinis ethnicorum auctoribus. Fgura
vasis pcrsimilis cst propatuko olla; orbiculari ail
ienem quuquc in aulis magnatum por hiomen rc-
tinendum adhibita', qure ex argonlo ductili parari
solet hodieque, el a vetcribus perindc adhibeba-
tur : ut memini me adnotasse Neapoli in quodam
vetusto anaglypho elcgantis sculptura! asservato
inter conqjlura crudita! antiquilatia monumcnla in
atrio domus principum Caratfensium, ubi comites
Bacchi exhibenlur fcrulas nassim gcstantes etsym-
bola in o.jusdcm orgiis aduibita; duo vcro ex iis

A. igncm fcrculo irapositum pr,-oferunt in cantharo hu-
jusmodi ansato,ad usum sacrificii adhibendo. Qua-
re et in compluribus sacrificiorum imaginibus vasa
exprimuntur crateribus patulis et cantharis aflinia,
quffi imponebantur tripodiadcarbones continendos,
supra quos litaretur. Verum usus ollae hujusmodi
manubriata; scu cantharii ad noctis tcnebras flamma
pcrenni illustrandas in festorum apparatu nocturno
uti frequentes veteribus fuit.ita nostris quoquo tcm-
poribusnon omittitur,cum picis,olei,sa;vi,aut pin-
guis liquaminis affusione collustrand.-D sunt vi,T.Py-
rotcchnis dicuntur padellc, qure vulgari plobis usui
in pace, aut militarium oporationum in bello adhi-
bentur. In sacris vero aedibus.ubi pretios,-E materia?
cerearum facum, aut balsami a:re admisti ardere
solent por sacras vigilias ex veteri Ecclesia; consuc-
tudine, pretiosa quoque fulcra ad eosdcm igncs ot
juminaria sustinenda comparantur : candclabra sci-
licct cx ffire aut argento cereis candelis et intorticiis

■n supponuntur ex edito lumen quaquaversum emissu-
ris. .\lia vero fulcro perinde editiura paranda erant
antiquis ad continendum balsamum.oleumquc par-
dinum, ac ceram in hujusmodi vasis manubriatis
seu cantharis colliquatam; qua3 fulcra ;)/iar( nomen
obtinucre, ex imitatione turris illius Alexandrinae
percelebris.quffi portum illustrabat ignibusde ipsa
• suspensis. Ex utraque igitur voce ]ihari qu.T? fuloro
convenit, et canthari, quac aptaturvasi ad matoriam
flamms alendam supcrno imposito, phurancathura
dictasuntcandelabrae.xcelsaliqualam oum balsamo
ceramolcumque nardinum,cl alias adoratasspccies
in descriptis vasis sustentalura.ut in figuraanagly-
phi. Albanensis vidcre licet. Aliis vcro candclabris
sustinenlibus ceram, in terclcs cylindros eiforma-
lam, quos ceroos dicimus, sive candolas, nomen
;)/((»•( potius quam pluiracantari coxwcmi. Quare et in
hcec sectione distinguuntur candelabra a cantharis
et a pharacantharis. Obiter hic observare licoat a

p Magno Constantino provisum fuisse huic usui no-

^ clurni luminis per sacras vigilias in ecclesiis adhi-
bcndi,dum ipsa in fundalione basilicarum Urbis et
sacri iontis Lateranensis inter ca;teras species an-
nuas, quas provincia; et fundis ipsis attributi pra;-
stare debent, enumerantur olei nardini, et balsami
libra; aliquando terccnta;, prseter ceras. Usum in-
dicat in Silvestro, num. 1-6, versu 50, ubi ha^c legi-
mus inter donaria basilicae Laleranensi assignata :
i< In medio fontis columnas porphyreficas,quae por-
tant phialam auroam, ubi candela est, pensans ex
auro purissirao libras 52, ubi ardet in diebus Pasch.T;
balsamum lib 200, nixum vero ex stippa amianthi. »
Usus balsami ad lumen perenne, non secus ac in vc-
teri sanctuario nostri figuram exprimente eucha-
ristico sacramento enutriendum scrvat pontificium
saeellum : in quo clcrici ad id numcris depufati li-
quatani cum balsamo ceram melallicis phialis or-
bicularis figura; infundunt in morcra lucerna; can-
delabro Veteris Testamenti afflx.i;, licct in celebran-

D dis divinis offioiis candela; adhibeantur.

Linea 16. — Sepultus cst in cmmeterio Priscillx
via Salaria. Unde postmoduni ojus reliquia; a Pa-
schali papa collcota; ac translabe sunt intra Urbcm,
et in titulo S. Praxedia rcposita;, uti sa^po memora-
lum niarmor in eadcm ccclesia aflixum indicat, di-
visa; subinde a successoribus inter plurcs ecclesias,
pra;sertim S. Pauli basilicam extra muros via Os-
ticnsi.

CIACONII.
Lin(;a 4.— Quod non ante fichat. Perfecta cnim epi-
stolaelEvangclio linissacrificioimponebatur.Referl
Marlinus Casinus : Judica me, Dcus, ct disccrne cau-
sam mcom, (]uod in principio sacrilioii dicitur Ca;-
lcsfini invonttmi fuisso. Missa; quoquo Graduale
idora pontifex ordinavit.

PAGII.
Linca2.— Ilic jccii mulla constiluUi; ct linea 4.

m

ANASTASII BIBLinTHEGAHII

212

llic fccil roiislilutum de omni £cWmw. Sanctiis A culUi alionas, iJcoque hac Prosperi \-e.TXi&, fecil

Cajlcslinus.dcccssoruin suorum vcsligiis inhcErens, ■'' ' ' />'-.■..• _i:....: ,i„ c!„„4:» „i:„..:

Pclagianorum eonalus infregit, cosqiic lotu Ilalia
expulit. Illi nuidcm singulos quosque Homana? Ec-
clesia! prcEsulcs,sub eorum pontilicatus initiis sulj-
dolc tcntare sueli, iisdcm artibus in Cojlestini gra-
tiam irrepere tentarunt, at illum decessoribus lon-
ge infcstiorcm, experti sunt. Ubi enim sub Donifacio
extra centesimum ab Urbe lapidem, ex Constantii
imperatoris docroto a Haronio anno i^O.num. 2 re-
lato, liect pertineat ad annum 421,quo Constantius
imperator dictus est, degere jussi sunt, Coelestinus
procul ab Italiic linibus eos rcjccit,ut docet Pro-
sper lib. contra Collatorem, cap. '41 : " Venerabilis
memori;e pontifexCa;lestinus, cui ad catholica; Ec-
clesia; prffisidium multa Dominus gratia; sua? dona
largitus est, scicns dumnatis non cxamen judicii,
sed solum pccnitontiai remedium cssc prEstandum,
Coelestium,quasi non di.scusso negotio, audientiam

cliam barbaram Ckrialianum, ali(|ui de Scotia, aliqui
de llibernia intorprclantur. (Jua de rc lcgendi Usse-
rius in lib. de Hrilann. Ecclcs. Primordiis, cap. 16;
Alfordus in Annalibus Hritannicis ad annum 431,
aliiquft sci-iptores Anglici ct lliberni, qui inter se
de bac Palladii missione digladiantur.

Sed quidquid sit dc hac controversia, certum esl,
et inler omncs convenit, circa ha'c tempora san-
ctum Patricium in lliberniam missum, ei Hibornia;
apostolum appellandum csse. Et cnim Hiberni de-
bent,quod palria sua facta sit sanclorum in.suUi el
littcrarum, scicntiarumque fuerit aliquando gymna-
sium. Nam quamvis nonnulla Chrisiiana; doctrina:
scmina anic eum in llibernia sparsa fuerint, et ideo
sanctus Palladius ad Scotos in Cliristum credentes
missus dicatur, convcrsffi taraen Hibernia; decus et
titulus uni debetur Patricio, pcrquem non pauci ali-
qui atque ex vulgo homincs.sed reges et principes,

postulantem, totius Ilali.-c finibus jussit extrudi, t> populiquegregatim salutari tincti Laptismate, jugo

—'-•■•'- -' -' '" -■• lidci submiserc ccrviccs. Ipse sanctam Brigidam ve-

lavit, aliqua concilia a Spclmanno relata congrega-
vit, ejusque opora plurima; sparsim Ecclesia" cre-
cta;, in iisquc ejiiscopi ordinati. Sancti Patricii cpi-
scopi, apostoli, ot primatis llibernii Vilam «xhibet
Hollandus ad diem 18 Martii, et in Commentario.
praivio, ubi pluribus de triplici ejus captivitale,

adeo ct pra:ccssorum suorum statula et decreta
nodalia inviolaliilitcr scrvanda censcbat, ut quod
semcl meruerat abscindi, nequaquam admittcrct
retractari. » Hinc Patres concilii Ephesini parlc ii,
act. 5 :« Perlectis in sancta synodo, inquiunt, com-
mentariis Actorum do depositionc impiorum Pela-
gianorum, et Ccelestianorum, ct qu» a pietate tua

de ipsis decreta et constituta sunt, judicavimus et vita monr.stica el peregrinationibus dissent, existi-

nos ea solida firmaquc permanerc dcbcre.» Garne-

rius in dissert. de Synodis in causa Pclagianorum

habitis, putat anno 4-24 aut 42.5 coactam a Ccelc:^ti-

no Roma3 synodum advorsus cpiscopos Pclagianos,

qui formula; lidci a Zosimo prcsoriptic subscribcre

pertinaciter detrcctabant; sed sicut tcmpus synodi

illius, ita et synodus valde inccrta.

Non solum ex Italia, sed etiam ex Hritannia Pc-
lagianam haercsim climinare conatus cst Ccelesti-
nus; Prosper cnim in Chronico sub consulibus anni

clesias Britannia; dogmatis sui insinuatione corru-
pit. Sed actione Palladii diaconi papa Coclestinus
Germanum Antissiodorensem episcopum vice sua
mittit, et deturbatis ha;rcticis Britannos ad catholi-
cam fidcm dirigit.» Eam autem legationem S. Ger-
manus suscepit collega sancto Lupo episcopo Trc-
censi, cujus vitam Anonymus scripsit, in qua ait :
Exacto biennii spatio (ab cpiscopatu ncmpc l-upi
anno 428 ad eum cvecti) cum sancto Gcrmano con-
tra Ihvresim Pclaijianam, riux sanam pppwjnahat fi-
dcm, in Brilanninm jtnifciluxcsl. De hac germani lc-
gationc lcgendns (lonstantius presbyler in ejus Vita
apud Surium ad dicm '.iO Julii, et Heda lib. i, c. 17.

Anno poslca quadringentcsimo trigcsimo primo
Ctclcstinus Scotis cpiscopum dcdit cumdcm Palla-
dium diaconum, cujus suasu sanctum Germanum
in Hritunniam miserat; scribit cnim idcm Prospcr
sub illus anni consulibus : Ad Scotos in Christum

mat mortem ejus contigisse anno quadringenlesimo
sexagesimo, licet Marianus Scotus, Sigeberlus ct
alii eam consignent annoquadringenlcsimo nonage-
simo primo. Licct aulcm tam multa in sanclorum
llibcrnorum Vilas irrepserint fabulis siraillima, Pa»
triciana; tamen Histori.-EChronotaxiin vcrosiniilibus
coniccturis innixus Bollandus digessit.

Vicariatum scdis apostolica; pcr Illyricum Rufo

Thcssaloniconsi cpiscopo continuavit Cadcstinus

papa ; Holstcnius cnim in Collcclione Romana exhi-

uadringentesimi vigesimi noni, scribil :« Agricola „ bet ejus opistolam, Perigeni, aliisque novem episco-

'elagianus, Severiani cpiscopi Pelagiani filius, Ec- L pis per lllyricum constilutis inscriptam, sino die ct

"" ■ " ' consulc datam, ex qua discimus, Ecliccm episco-

pum provincia; Dyrracena;, quorumdam accusan-
tium factione circumventum penc oppressum fuisse
si Coelestini diligentia non intercessisset. Ea occa-
sioneCoelestinusIllyricianisepiseopissignilical,jana
indc ab antiquitate sedem apostolicam dcrivasse
nartera aliquam suk sollicitudinis in pro\nncias II-
lyricianas,earuraque curam Thessalonicensi Ecclc-
si.T; semper esse commissam : conlirmasse so cam
auctoritatcm Rufo ipiscopo Thessalonicensi cui eos
obedirc pr.T'cipit in omnibus causis ecclesiasticis :
Sinc cjus consilio, inquit Ciclcstinus, nulltts ordinc-
tur, nullus u.iurpcl codcm inconscio conimis.\am illi
provinciam colliijcrc nisicum ejus voluntatc cpi.u-opos
prtrsumant, pcr cnni ctiam ad nos. si quid cst, rcfcra-
tur. Mox paMiam cxcommunicationis intcnlat illis,
qui his constitutis apostolic.^c scdis non ohcdicrint :
Scd hac pra'ccptionc cognoscant et cum, nui refragan-

credenles ordiiiatur a papa Ca;lcstino Palladius, et D dum nostr.r auctoritati, vcl illius crediderit jussioni.

ftrimus episcopus mitlilur, quod etiam habet Beda
ib. I, cap. 13, dicens id contigissc anno Theodosii
Junioris octavo, a morte neinpc llonorii imporato-
ris dcducto. Magna controversia cst. Hibernos in-
ter et Scotos de Palladii apostolatu, Hibcrnis, quos
certum est a veteribus Scotos appcllalos fuisse, con-
tendentibus ad suam insulam Palladium missum ;
contra vero Scotis, seu, ut nunc loquimur, Scolo
Brilannisillum sibi vindieantibus. Difricultatera au-
get Prosper lib. conlra Collatorein,cap. 41, dc Coc-
lestino papa scribcns: « Nec segniore cura ab hoc
eodcm morbo (ncmpe Pclagiana hffresi) Brilannias
liberavit, quando quosdam inimicos gralia; solum
su.T. originis occupantcs ctiam ab illo sccrelo exclii-
sit Oceani, ct ordinalo Scotis cpiscopo, dum Ronia-
nam insulam studet scrvare calholicam, fecit ctiain
barbaram Christianam. >> Romani iarliaroruni no-
minc designabant gentcs omnes a sua ditionc ct

a fralemitatis ra>lu cum ipsc se sepnret, .^rgregan-
dum. H.TC epistola rccifata cst in synodo Roniana
Bonifacio II sedentc celcbrata. Est porro Dyrra-
chium urbs Maccdonia", posita in ora occidua maris
lonii, intcr Brundusium Ilalia; urbem el ThessaJo-
nicam.

Initium ha;rcsts Scstoriano', cl concilium Ephciinum,
generale lcrtium.
Coclcstino sedcntcemersitNcslorii ha;resis, auam
damnavit in synodo llomana antc roncilium Epncsi-
num coacta. Ejus h.Tn^sis inilium ct concilia conlra
eain sub Ca^lcstini pontilicatu cclebrata, iiic paucis
descrilierc juvat. Duni Sisinniiis episcopus Constan-
tinopolitanus circa fincni anni quadringcnlcsimi vi-
gcsimi scplimi obiissct. ol intcragcndum de succcs-
sorc clerus Constantinopolitanus divisus essct, vi-
sum cstTheodosio impcralori N(jslorium ox Eccle-

213

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. COELESTINUS.

214

sia Antiochena accerscre. Erat ille Germanicia
oriundus, oppidulo Syria;, et, ut scribit Evagrius,
monasticam vitam professus erat in laura sancti
Euprepii prope .\ntiochiam,ubi versabantur Joan-
nes poslea palriurcha Antioclienus, et Thcodoretus
dein Cyrensis episcopus.Magistrum habuit Theodo-
rum Mopsuestenum, a quo didicit male sentire de
Incarnalione Vcrbi. Cumque magnam sanctitatis
spcciem affectaret, Constantinopolim a Thcodosio
evocatus,et episcopus Kalenddis Aprilis anni qua-
dringenlesimi vigesimi octavi ordinatus, illuc venit
cum Anastasio presbytero, omnium consiliorum
suorum socio, quo postmodv.m usus cst vclut ad-
ministro sui in Deiparam odii.

Nestorius ipso sua; ordinationis anno h;cresim
suam propalavit,sed aliter primum ejus factum nar-
rant scriptores.NamCyrillus in epistola ad Acacium
Beroensem dicit,dum frequens esset in ecclesiapo-
pulus,Nestorio in cathedra ecclesiaj sedente, Doro-
thcum qubmdam episcopum surrcMisso, et magna
voce e.\clamare ausum esse : Si (luis Mariam Dcipa-
ram esse di.terit, unallicma sit.Socvnies vero lib. vii,
cap. 32, ita rem narrat : n .\nastasius presbyter,
qui una cum eo (scilicet Nestorio) Antiochia illuc
venerat,ejusque consuetudine semper usus erat, ct
in magno honore ab illo habitus, eique in rcbus
gerendis consiliarius, quodam temporo in Ecclesia
docuit Mariam a nemine Deiparam vocari debere ;
eam enim hominem esse, et ab homine Dcum non
posse nasci.» Hxc verba omnium animos tam clcrico-
rum quam laicorum nuujiioperc conturbarunt. Quo-
cunque modo res acciderit, non tantum patienter
tulit Nestorius Anastasium, Dorulhoumque impio
locutos, sed et ipse in magna occlesia, ubi frequens
erat omnium ordinum conscs8us,sermonem habuit
de incarnationo Dominica, qui totum canlinet ve-
nenum impietatis tunc primum ab eo propalata; :
« Habet matrcm Deus, inquit inter alia Neslorius,
ergo excusabilis gentilitas malrem diis subintrodu-
cens. Non, vir optime, Maria peperit Deuin, etc,
peperit hominem deitatis instrumentum, » etc.

illum sermonem recitat Marius Mercator apud
Garnerium, tomo II, pag. 5. Contra illam Nestorii
blasphemiam Proclus panegyricam orationcm de
laudibus Deiparffi Virginis de qua niox,Cyrillus epi-
stolam ad monachosvligypti scrispsere,el Cassianus
septem libros edidit, quos idcirco de Incarnatione
inscripsit,quia in his pugnabat contra Nestorii tra-
ctatu-m de Incarnatione. Ad tantam Nestorii blas-
phemiam cohorrescentibus omnibus, ea fuit audito-
rum indignatio,ut eodcm die quo sormo dictus est,
simplc.r iiiiidaiii iiiitiiiii'liiis. sla/ini hiihilii coiicionc,
CUiii fulci slHilio iinlrni. iii iiiriliinii ,;;lrsi.r ]iro-
grcssus, ciiiii siiiin.ris riichrar. liir, iiiiiiiiiitlis iir.rco-
nem, quoil lixrclicus csscl, ah iiiijrrssn iirrlnhrrc co-
natus sit.Qc^ vir sanctus Nestorii ii|i]iirssns |ioton-
tia llagris publice c;esus est,acin cxsiliuin iiiissus,
ut testantur monachi Constantinopulilani in suppli-
catione imperatori oblata,(jua! exslat parto i conci-
lii Ephesini, cap. 30, ubi cap. 14 refertur epistola
S. Cyrilli ad Ccelestinu:n,in ([uatestatur monachos,
ct senatus,populiqucConslantinopolitani maximam
partem, ne se Neslorii communione polluerent, mox
a synaiibus abstinere coepisse.Duo itaquc Nestorii
fucre palmares errorcs. Primus, hominem in ulero
Virginis formatum, alium esse ali unigcnito Dei
Verbo,otlucarnationcm csse meram inhabitationcin
Dci Vcrbi in hominc volut in suo lcmplo, adeoque
Deum non csse natuin, passum et morluum; nec
Chrislum esse Deum, sod templum duntaxat Dei.
AUcr cjus crror erat, quod beatissimam Virginem
Mariam Deip;iram esse ncgaret.ut jam dictum est.
Unrle h;i'resis Ncstoriana maxiiiuun liabet ronvc-
nientiam cum ha-nisi Ebionis,et Pauli S;imos;ilcni,
ac cum dogmatis Diodori Tarsensis, cl Thcodori
Mopsuesteni, quam convenicntiam pluribus cx|ili-
cal Garnerius pag. 300 et soqq.

A Nestorius post priorem illum sermonem, allerum
fecit anno quadringentesimo vigesimo douo velut
adversus Arianos et Macedonianos, reipsa vero ad-
versus catholicos,quo priorem confirmare visus est.
Quo terapore contigit, mirabile quiddam,atque au-
dax facinus, quod narrat Cyrillus lib. i Contl-adict.
de Eusebio causarum patrono, qui propter singu-
larem doctrinam et piet;item Dorylffii episcopus pos-
tea renuntiatus est. Is cum inter laicos versaretur,
impie dicentcm pro concione episcoporum ausus est
verbo palam arguere, suMque tidei, atque animosE
in haircses fortitudinis specimen dedit.Fecit ctter-
tium scrmonem Nestorius brevi post tcmpore,velut
in Apollinaristas,in quo venenum paulo artificiosus
texit,tantoque nocentius populis infudit,quod vidc-
retur in Apollinaristas,qui naturas in Christo con-
fundebant,invisum catholicis ea tempestate nomen,
invehi : quanquam hoeresim suam de Christo puro
homine, et sola praistantia a caiteris hominibus

n diverso, tacere non potuit. Contra hunc idem Euse-
bius laicus obtestalionem publicc proposuit, eoquo
facto omnium animos inflammavit in fidei studio,
adversus Nestorium h.x>retica Pauli Samesateni do-
gmata renovanlem.Referlur ha3C Eusebii obtestatio
in parte i, coneili Ephcsini, cap. 13. Exemplo lai-
corum incensi presbyteri, cum in ecclcsia, quae
Irene Narilima dicebiitur, in pravum dogmainvecti
essent, continuo minis et auctoritate frendcntis
episcopi silere jussi sunt; unde accedit ut populus
usitatam fidei prsdicationem requirens publice iu-
clamaret : Imperatorcm habcmus, episcopum non
habemus, ut legilur in supplic. Dasilii parte i con-
cilii Ephesini, cap. 30.

Proclus Cyzicenus episcopus pergebat populum,
ut anle docere, dun.que fieret amplissima qua?dam
synaxis,habuit in maximo ordinum omnium cojtu,
pro Deipara Virginc contra Ncstorium orationcm
panegyricam, in qua, licet adversari nomen tacuo-

p ril, pra;sentem episcopum reveritus, ha;resim ta-
men omnibus notam summo auditorum plausu re-
fellit. Ilabita est autem illa oratio die festo solcm-
niore,idooque Christi aut beata; Virginis, et proba-
biliter die 2.5 Martii. Licet dicenti Proclo magnus
plausus ab omnibus datus sit, ausus est taraen Ne-
storius conlinuo pro inore populum affari.summa-
que impudcntia ac impielate, Procli prKcipua quo-
que dicta reprehcndere.imo ct blasphemia! damna-
re. His non conLentus Nestorius, tres ilerum habuit
sermones,tribus consequentibus post Paschalia sy-
naxibus, quibus tres pra;cipuas Procli sententias
arguit, quod Dous sit passus et mortuus,quod Deus
sit noster pontifex, quod beala Virgo dici debeat
Deipara.

MiseratNcstorius per fidos homincs primum suum
tracLatum de Incarnatione, cum nonnullis aliis ho-
miliis in provincias,ad pnstem latius spargendiiin.
His in .Egyptum perlatis,Cyrillo Alexandrin.c Eccle-
sia; cpiscopo nocessit;is iinposita csL scribendi ad

0 monacbos.ut obviam irciiL malo.quod propler non-
nullorum,quorum in irianus scripLa vcncraut.impc-
ritam simplicitatcm et crcdulam levitatcm timcri
poterat. Ita rem narrat Cyrillus Coclestino papa; in
partc 1 concilii Ephosini, cap. l'i. Cum exerapla
illius Cyrilli ;id monachus /Kgyptios cpistola; Con-
stantinopolim fuissent dcporL;ita, tanto ad.jumento
fucrunt, ut iilurimi c m;igisLralu, ejus rci causa,
ner litLeras Cyrillo gratias egcriiiL, (|uod Neslorio
ira; conlra Cyrillum suscc]it,e fonieiitum oubmini-
stravit. Quare cum in urbe regia /Kgypti quidam
vcrsarentur. in quos Aloxandrinus episcopus pro-
pter infamiam viL;e cx canonum pr.i'scripto aniniad-
vcrterat, cos NcsLorius suliornaviL, ad calumnium
Cyrillo facicndam,dandos(iuc ;iilversiis ipsum sibi et
Thcodosio imperatori liliellos, (|iiibiis argucretur,
non Ecclesiam modo malo adminisLrare; sed in iE-
gyiiLo uLiam couLra impcratorem cl magistratus
lurbas ciere, ut vidcrc cst in partc i concilii Ephe-

21 f

ANASTASIT BIBLTnTIIECAnil.

216

sini c. 12, ct iii Apologct. Cyrilli ;ul Thcodosium. A

Cum Ccclpslinus acccpissot, non Constanlinopoli
solum, sed toto Orientc turiiatum csso occasione
sermonum Nestorii, olfcnsus inde,cum aliis cpisco-
pis,quorum in Cfctu rclationcm de cunctis fieri vo-
Iucrat,consulcndum ratus est supcrea reCyrillum,
an pcrindc se rcs habcrct,alquc tama .jactabat. Ha-
runit^udcstinilitterarummominitCyriliusinepistola
priuia ad Nestorium. Intcr h.TC cum Ncstorius ad
Ccelcstium data semel ot ilorum opistola,ipsius ani-
mum occupare tentassct.S. Cyrillus veritus nc Ro-
mano pontifici imponerct,ips'um dc illius crroribus
certiorem fecit,ct de iis qu.-c in ipsum huc us([ue
egerat. Epistola inscripla ost : licilissimo, Deoijtie
dileclissimo Putri Ca'lesiino in Domino sululem. Alc-
xandrinus antistcs, socund.-n scdis opiscopus,Roma-
num /'rt/rm vocat.ob primatus utique reverentiam.
Duo propterca in illa cpistola notanda veniunt.Pri-
mo, quod testetur Cyrillus hanc csse Ecclcsiarum
consuetudinora, ut de cmcrgontibus ubique tcrra- n
rum h.-oresiI)us ad scdcin apostolicam retcratur. Ke-
lus,\\v\mi,FArlcsiarum ronsuctudo sundct, ut ejusmodi
res sanclilali lu.r commuuircntur. Secundo, quod ait
se ausum non l'uissc,inconsulto Ca3lestino,et inc.xs-
pectata scdis apostolicai scntentia,scaNostorii com-
munionc subtrahore : " Non prius autom, inquit,
illius communiononi palamquc aporte(|ue descri-
mus,quam ha>c ipsa pirtati tu.-c indicaremus.Dignc-
ris proindc quid hic sentias pr.-oscribcro ; (juo liquido
nobis constet.communicare ne nos cum illis opor-
teat,an vero libcreeidem dcnuntiarc,nominom cuin
60 cominunicare.qui ejusmodi erroncam doctrinam
fovet ac prffidicat. Porro tu.-e intogritatis mens, et
super hac re sentcntia,piissimis,Dcoquc dcvotissi-
mis Macedonia; episcopis, nccnon totius Orienlis
antislitibus porspicuc pcr litfcras oxponidebet.Nam
cupicntibus illis ansam dabimus, ut omncs uno
aniinn in una srnlrnlia porsistant, rcctajquc fidci,
(]u.i' j.'im impu!_'n.-ilur, opi']ii lcrant. » p

C(olc'sliniis aiinii ipiadringentcsimo trigcsimo ac- ^
coptis Ncstorii littcris, et Ouatcrnionibus apertam
continontibus blasphcmiani, indignatus pr;etcrea
quod Nestorius Pclagi mis cpiseopis auxilium pra;-
berot, diulius responsioncm distulil; ct acceplis a
Cyrillo Alcxandrino litteris,quibus cjus errores nie-
morab.intur.statim acres ad Nestorium litteras de-
dit, quibus illum uti veterum hasretieorum palro-
num,nov.Tque insuper hmreseos auctorom incrcpa-
vitEas tamcn litteras non rccta ad Nestoiium pcr-
fcrendas voluit Cndcstinus, sed por Possidonium
Ecclesi.-e Aloxandrin.-e diaconum ad Cyrillum in
ilvgyptum misit. qui illas postca Constantinopoliin
transinittcrct.

E;o autom littcra; d;it» sunt in synodo Romana,
quam Cioleslinus sub initium mensis Augusti ccle-
bravit.in nua lata cst senlcntia cxcommunicalionis
cl dcpositionis in Nestorium, nisi^ intra dccimum a
donuntiationc dicin crrorcs suos «perla ct srripla
conlcssione danmarct.Roslituti quoquo in EcclcsiiB 1)
comniunionem, qui proptcr fidcm a Ncslorio ejecli
fuorant ; .\lcxandriiio tandem pra;suli exscquendiT
sentenlia; provincia demandata. Damnati sunt in
eadem synodo Pclagiani, ut (lui socielate erroris
cum Ncstorio jungerentur, cadem sententia porccl-
lercnlur.Denique cx synodo srripta; scptcm epislol.-c
a summo ponlifice; Cyrillo scilicet iit scdisaposlo-
lica; vice in hoc ncgncio fungerctur; Nestorio,utad
pirnilentiam redirel ; cloro Coiistantinopolilano, ul
rorstans romanct in lide ; Joanni Anlioclicno:
Ruro Thossaloniccnsi ; Juvcnali Hicrosolyiiiitano:
Klavio Philippcnsi,id cst,mnjorum scdium Orienlis
cpiscopis.ut slrenue causain fidoi agcrcnl.Rocitan-
Uir h.T litter.c parte i. concil. Ephos. cap. 1.5, 17,
19 el 20, consignanturqup eadem temporis nota.iii
Idus .\uijusli Tlieodosio Mll el yiilenliiuniio III coss,
ideoiiuc perlincnl ad annum qiiadringenlcsimuiii
trigesimum.

Cyrillus,acccptis Ca-lostinipap.-nlitteris^concilium
in /Egypto coogit, ct quidcm Alexandri.T!, indcque
synodicam misit Ncstorio, qua contincbantur tria,
fideioxpnsitio.duodecimanathematismi subscriben-
di, et dcnuntiatio scntenti;c ab codem Ca;lestino
lat;i!, qu.TB rercrtur part. i, concil. Ephes. cap. 30.
Lcgati sunt a synodo episcopi quatuor, qui litteras
Crciestini, cl synodicam darcnt Xcstorio, cleroqiie
Constantinopolitano, ac archimandritis. li fuere
Thoopcmptus Cabasorum, Daniel Darneiisium,
Polamion, ct Macarius episcopi ; consuetudo cnim
erat conveniendi episcopos nnijorum sediuiii, si
quando vocandi essent ad.judicium.per Ires saltem
episcopos.ut variis oxemplis probat uarnerius,pag.
338.

In ea synodica Cyrilli, et concilii Alexandrini est
insignis locus.quo realis Christi corporis in Eucha-
ristia praesentia, et incruentum missa; sacrificium
asseruntur : « Quin, et illud,inquit Cyrillus.et cum
eo Patrcs synodi.non possum hoc loco non ad.jiccre,
nempe dum unigcniti Filii, hoc est Jesu Chrisli
mortcm,et resurrectionem cx mortuisannuntiamus,
ejusdcmquc in ca'lum assumptionem ronlilemur :
incrucnfiim in Ecclesia sacrificium nos celebrare,
atquc ad mysticas benedictioncs accedere, caquc
rationc sanctifieari,utpoto sacra; carnis, ct pretiosi
sanguinis Chiisti omnium nostrum salvatoris p.ar-
ticipcs elfocti.Nequc cnim illam ut carnem commu-
ncm suseipimus : absit hoc,npquc rursum tanquam
divinam inhabitatioiicm sortiti, aut dignifalis tan- |
tum vorbo consociati, sed lanquam vere vivificam, I
ipsiusque verbi propriam, » ct ca;teru apud Baro-
nium anno 430, luim. 55, legenda.

Antpquam scnlpntia Ccclestini ad Neslorium de-
ferretur,hic tertiam ad Cajleslinum epistolam dcdit,
in qua postquam Cyrillum pcrstrinxit, indiclam a
Thcodosio impcralore generalem sjTiodum nionct.
idque callide, velut insultnns pontifici ob decliiia- i
tam ipsius scntcntiain : « 1'lacuil vcro, inquit,piis- 1
simis impcratoribus. Domino adjuvante, cliam ^
synodum inexcusabilitcr iotius orbis t«rraruni
indicpre, propter inquisitionem Hliarum reruin ec-
clesiasticarum, » qu.T vox, inc.TCiisabililer et sacrH
imperatoris ad mctropolitas.indicant non oliscun'.
inquit Garnerius, qui primis hanc Ncstorii indic-
tam.et commiinicatam cum ipso indictionis quoqu'-
formain. Qnare cum indictionis synodi Epnesin.T
dccretum xiii hnlcnd. Deceinbris consignetur, ea
epislola uon multo post data, et quidem 'anti'
diera xxx Novembris. quo reddita; snnt Neslori..
dccretori.T; Ca;lpstiiii litler.i;. in ca siquidcm rarun.
litlerarum Ccolestini non flt menlio, utique non
omittenda,si acccpt» a Neslorio jam fuissent.

Dum haicConstanlinopoli geruntur.eo apnulerunt
quatuor cpiscopi a syninlo .Mexandrina a(i Ncsto-
rium iiiissi, liltenisque aposlolicas Ca-lcstini.cl sy-
nodicas Cyrilli ejus vicnrii Neslorio dederuiil.ct qui-
dem die trigcsima Novembris, ul Thc^qiemplus lc-
gatoriiin unus narravit Pafribus E|)hpsiiiis pnr. i.
nct I : II Die Domiiiica, inquit, post svnaxiiii prr-
aclain, in episcopiiim ascendimus. ibi(lem(|ue totn

IiKuscnle clero, cunctisque lere illiistribus nslnnli-
)us, littcras, de quibus sermo est, Nestorio tradi-
dimus : quibus acceptis constituit nobis.ut sequenli
die sermonem cum co haberemus. Abivimus crjjo :
al noslero die reversos non admisit, neque eliaiii
satiiecil litlcris, sed publice pro concione, eadcni,
qua; unle, el his quoquc deleriora dogmata propo-
suit, » nempc die soxla Decembris, quodic serm.v
nem ilhim habuit. qucm recitnl (jarnerius pnLV
ti5, quemadmodiim et pag. VI3 nliiim n Neslf>ri..
dictum, die nllern iil csl /)iimi»iiV<i, scptima incnsis
Deccmbris dic.

Ncslorius acceiilis Ui>mnna; ol Alexnndrin.'''
svnodoruni littcris. confestini excmplum Anlio-
cbiam misit, ud Jonnnem Antiochenum episcopuni
amicuni suuin. rogans ul a doctissimis episcopis

217

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. COELESTINUS.

218

sui consilii, et nominatim ab .'^ndrea episcopo Sa-
mosateno, hoc lempore inter Orientales doetrinae
pietatisque famacelebri, et a Theodoreto episcopo
Cyrensi scribendum curaret adversus duodecim
anathematismos Cyrilli in hujus synodica contentos,
quasi Apollinaris, Ariive hseresim renovarent. Illi
anathematismi nihil aliud sunt, quam Patrum sen-
tentice,quibus nihil continetur, quod iion ubique ac
semper omncs docuissent. Omnes roduciintur ad
quatuor propositiones. Prima, quod Dei Filius vere
sit factus homo. Secunda, quod idein sit, et non
alius, Filius Dei, qui fllius hominis, atque ita Deus
ex muliere natus sit,duasque Verbum generationes
habuerit. Tertia, quod Virgo sit Deipara. Quarta,
quod Immortalis mortem pertulerit, et idem cruci-
nxus,qui adorandus. Contra dictos anathematismos
Cyrilli Andreas Samosatenus et Theodoretus Cyren-
sis scripsere, sed eorum objecta ante Pascha anni
quadringentesimi trigesimi primi Cyrillus diluit
duplici Apologetico, altero adversus Orientales epi-
scopos, altero adversus Theodoretum. Uterque
exstat apud Garnerium pag. 133 et 178. Sed cum
interim viderel Nestorius anathematismis Cyrilli
quasi totidem telis suamdoctrinam potit, duodccim
et ipse anathematismos condidit, singulos singulis
Cyrillianis respondentos, qui recitantur in part. i,
concil. Ephes. cap. 29.

Antequam Nostorio redderentur et littera; Cffiles-
tini papae ex synodo Romana dataj, et synodica
Cyrilli, Joannes Antiochenus episcopus ad ipsum
miserat littleras ad se a Coelestino et a Cyrillo scri-
ptas ; cumque Ncstorius ex iis intelligeret quanla
suo capiti impenderet tempestas, tentavit eam in
caput Cyrilli convertere. Quare cum ipsum apud
Tneodosium, tum impietatis in Deum,tumcriminis
in impcratorem accusasset, petiit convocari generalc
concilium, in quo judicium de reo institueretur.
Theodosius, Nostoiii instinctu, illud concilium in-
di-xit, atque ex universis dicecesibus opiscopos ad
diem Pentecostes anni quadringentesim trigesimi
primi Ephssum vocavit,missis ad majorum sedium
antistites Goilestinuni RomanEe, Rufum Thessalo-
nicensis, Cyrillum .«^lexandrinffi, Joannem Antio-
chenai, Juvenalem llierosolymitana;, Capreolum
Carthaginensis, littcris. Ut autem singulos sine
excusatione vel mora, cum suis, ijuos idoneos sci-
rent, venire jussit,ita vetuit, « ne ulla interim ante
coactam synodum, communemque ejusdem,qua3 de
omnibus danda essct, sententiam, fieret privatim a
quibuscunque innovatio,» ut legitur part. i.concil.
Ephes. cap. 30. Consulebat scilicet Nestorio, quem
alioquin sententia sedis apostolicK de suosolioeral
dejectura. Datum est Theodosii cdictum Constanli-
nopolixm Knknd. Dcccmb. Theodosio XIII el Valenti-
niano III AA. CC. ideoque anno quadringentesimo
trigesimo

Porro synodum indictam non esse concilio Coe-
lestini ex co constat, quod littera! Cndestiiii reddita;
sunt Nestorio die tantum trigesinia Novenibris
duodecim scilicet diebus postquani synodus indictu
est,pugnantes enim alioquin sententias eodem lcm-
pore habuisset Cojlcslinus; cum hinc damnationis
sentcntiam definitivam ferret in Nestoriuin ; ot
exsocutorcs scntcntia! mitterct indc causam conci-
lio permitteret. Parioalia Nestorius ipsepetilani a
se synodum fatetur; undc ol synodi pctitor a CtD-
lostino dicitur ct lcgatis sedis aposlolica; : et ipse
Philippus presbytor ex legalis apostolicis unus,
Btudiosissimus impriinis nontificiai dignitatisasser-
tor, non a Ca;leslino, sed ab imperaturibus indi-
cturn concilium testatus est, ac eo tempore congre-
gatum, (luo sententia pontificis in Nestorium lata
mandanda erat exsccutioni; et cxseculioncin Cy-
rillo, non (Pcuinenica! syrindo, Ca-lcsliinis ronimi-
sit, ut ex litteris Neslorii ac Coelcstiiii et ex Actis
concilii apcrte constat. Ex quibus riiit sontentia
Petri dc Marca qui lib. iv, de Concordia cap. i,

A num. 1, ait, videri Nestorium ad imperatorem ap-
pellassc, ab eoque rescriptum •btinuisse, quo tain
Romana^, quam Alexandrina? synodi sentcntia vel
suspenileretur, vel antiqiiaretur omnino, ruit, in-
quam, illaopinio, quia fundatur in eo quod Marca
supponit prius sigmficatam fuisse Nestorio utrius-
(jue synodi sontentiam, quam vel quereretur apud
imperatorcm, vel concilium ipsius rogatu indicere-
tur, quod repugnat tum Sacr» Theodosii, tum auc-
toritati Marii Mercatoris, tum ipsis Nestorio. Unde
cum scntcntia sedis aposlolicffi denuntiata non fue-
rit, nisi post synodum indictam, quod Marcam
fugiebat, prasventa potius videri debet,quam edicto
suspcnsa, si proprie loqui vclimus.

CumCoilestinusannoquadringentesimotrigesimo
primo Sacram imperatoris accepisset, Romani evo-
cavit Oooidentales episcopos initio mensis Maii,hi-
que illic con(jrcgnti,ui aiunt Patres Ephesini concilii
in relatione ad imperatores, et rectam de fide sen-

g tentiam magno consensu pra.'dicarunt, eosque, qui
diversa sentirent.alienos esse penitus sacerdotio,et
clero, et gradu definierunt. In ea .synodo Roniana
dolecti Iegati,qui in EphesinaCcelestini prajsentiam
supplerent, Arcadius et Projectus cpiscopi, ac Phi-
lippus presbyter Romanus. Illis legatis CiElestinus
mandata seu instructioncs dndit, iiUce licetnon ex-
stant, Baronius tamen ex epistola Coelestini ad
synodum Ephesinam coIligit,sic a Ccelestino Roma-
naque synodo missos esse legatos in Orientem, non
ut redditis irritis,qua3 ab eodem pontifice adversus
Nestnrium decrcta erant, causa ejusdem novo sub-
jacerct examini, sed potius ut scntentiaa in Nesto-
rium a Caclestino lat.-n iidem essent exsecutores.
Quod sane confidentius asseruisset Baronius, si
commonitorium Coelcstini a Baluzioex duobus codi-
cibus mss. altero Colbertino, altero Vaticano erutuni
vidisset : ex eo enim manifeste constat legatos apo-
stoIic<e sedis ad synodum Ephesinam missos, ut

p exsequerentur qua; aCc^clestiiio .jaui statuta fuerant

^ quoad ros Nestorii, et dccrotis concilii pondusapo-
stolica; auctoritatis adderent. Illud conimonitorinm
dicitur datum die viii Idiium Maiaium, liasso el An-
tiocho consulibiis, ideoquc anno (luadringentesimo
trigesimo [irimo.

Licct terminum synodo Ephesin.-e apiissimis im-
peratoribuspnsitumfuissesacramPentecostesdiem.
ideoque diem septimam mensis Junii, constet tum
exepistolaipsius synodi ad Cceleslinuiii,tumexepi-
stola Cyrilli ad quosdam de cloro Constantinopoli-
tano, quK exstat tomo II Conciliorum, pag. 562,
Patres tamcn concilii in epistolaad imperatorcs pag.
5(jO aiunt : Vigesimo secundo die niensis Jiiniisecun-
diim liomanos congregnti sumus. Joannes Antioche-
nus episcopus, qui de indiistria per viam trahebat
moramcumOrientalibus.hujusdilationiscausa fuit;
scripsit tamen Cyrillo pcr episcopos duos, cum
abesset tantum itinerc quin(]ue aut scx dicrum, qui
non semel testati sunt, sibi datum in mandatis a

D Joaniio, iie sacra synodus prorognretur, si ipsum
tardari amplius contingeret. Qiiare cuin diebus se.x-
deciin fruslraexspectatus fuisset,.synodus inchoata
cst,statim(|iie divisa in duas communiones; minor
Nestorio.major et sanior pars Cyrillo adha;sit,prie-
sertim Mcmnon Ephesinus episcopus.

Sed anteiiuam ha;c proscquamur, de prfcsidc et
numcroPatrum synodi hicpaucisagondum.Joannes
Launoius doctor Parisicnsis negat Cyrillum vices
Ccclestini iiap.-n in concilio tcnuisse, scd ut nntat
Baluzius in Notis ad Marium Mercatorem,pag..W8,
nullus tergiversotioni loeus essc potest, cuni in mo-
numentis," qu.-c gesta suiit iii Ephcsosub pr.-cseiitia
eorum, qui de Roma venerunt episcoporum atcpic
prcsbyteronim.» de Cyrillo dicatiir, .. regcntc eliaiii
lociiiii s.inctissimi et "bealissimi arcliiiqiisc(qii Ro-
manoniiu Ecclesiic CceK^slini. >, Adfuit igiturCyril-
liis et lanijuaiii cpiscopus Alcxandriniis,ct tanquam
vicarius Cflclestini, siciit paulo post Flavianus epi-

219

ANASTASII BIBLIOTIIECARII.

220

scopus Philippensis inlcrruit, ct suo ac Rufi Thcs- A
siiloniccnsis noniine. Ccrtc Cyiilliis in Actis concilii
hiic tilulo uhiquc cxornatur, ctiani post advcntum
lcpalorum Homan.T scdis.ul p.atct cx uctione iv,ulji
lcgali lloinaiii sfaliin inist Cyriliuni antc rcliquos
0111 ncs episcdiHis ii.iniiii.iiilur. Iinoct ante adventum
lcgaturuni, vicr (jclrsliin |ii'a'I'uerat, ut liquct ex ac-
tiono priina : •. Ciinsiilrnliljiis insanctissiinaecclcsia,
qu.TC appcllatur Mari.i.i-fiigiosissimiset sanctissimis
episcopis, Cyrillo .•Mcxandri^E, qui et Ca;lestini quo-
que sanctissimi sacratissimique Roman.-e Ecclesi;e
archicpiscopi locum ohtinehat, et Juvenali Hieroso-
lymorum,» etc, ncque injuria, cum ci a Ccclestino
sedis apostolica; auctoritas delegata cssct ad cxse-
cutionem sentenlia; contra Nestorium in Romana
synodo lata;, de quo negotio agchatur in concilio
Ephcsino.

De numcro episcoporum, qui synodo adfuere,
vcteres non consentiunt, scd Baluzius citatusrecte
asscritillam opinionem videri vcriorcm, qu.-c du- n
centos aut circiter fuisse docet; id enim legitur in
cdllrctioncCresconiana, in qua nomitiaiitnr ct numc-
rmitiir cpiscopi, '/h/ EphesifhT sijniiilo intcrfufrnnt
ccntiim nonnijintii, ct idem numerus rcpcritur in
Gra'co codice hibliotheci:! Rogia; nuin. 2()(). Stan-
dum itaque, ut rcctc Baronius. testimoniis Cyrilli
cl episcoporum synodi Ephcsinaj, quae manilcste
docent episcopos, qui huic synodo interruere, non
fuisse ultra ducentos octodecim.

In prima actione concilii, qua; die vigesima se-
cunda mensis Junii colehrata cst, feria sccunda,
lectis omnibus instrumentis, et inter ca, Nestorii
epistola ad Cyrillum, qu.-e incipit, MmirnhHium
tittcniruni tuahim contumclins, ctc, i\u:p. unanimi
Patrum calculo cxplosa est, ob eamque Ncstorius
anathemate confixus, tanquam haM-eticus; lccla
insupcr Coelcstini pontilicis ad Nestorium cpistola,
et synodica Cyrilli ad Nestorium, illi per Thco-
pemptum, Danielem,Potamionem et Macarium cpi- p
scopns traditis; exccptis siibinde illorum tcstimo- ^
niis,quibus asserucrunt Ncstorium non satisfecisse,
neque Coelestini, ncque Cyrilli, et synodi Alexan-
drin.-e litteris, sed publicc proconcione eadcm qu.ne
ante, et his deteriora dogmata proposuisse : lata est
in Ncstorium ha;reseos-nefari.TB convictum rcum et
auctorcm, exauctorationis et excommunicationis
sententia in qua maximc notandum (|uod synodus
ad eam fercndam conctam sc dicit pcr sacros cano-
nes, ct epistolam SS. I'atris cl comminislri C(vU;stiiii,
Uomnnx Ecclesiie cpiscopi. Ha;c sentontia poslridie,
nempc die vigesima teriia inensis Junii Nestorio
sipmncata est.

Joannes Antiochenus episcopus. quinto dicalata
in Nestorium scntenlia advcnit.dicSabhati.ideoque
die vigesima scptima Junii, cadciii(|iie dic suum
conciluahulum egit, ct ut hahct rclatio (|uint,T actio-
nis ad Coelestinum papam, ■. Joanncs siinul atque
Ephesum ingrcssus cst, anleiiuam pulvcrcm ex iti-
ncrc contraclum cxcusissct, anloiiuam sc voste U
exuisset, rem ausus cst impiam. Etenim privatum
Kcriptum quoddam confccit,dcpositionis(|ue nomen
et contumcliam impegit sanctissimoCyrillo et s\-
pientissimo Mamnoni. Excommunicationis noniine
etiam univcrs.i; synodo contumeliam fecit. Insuper
h.ec scripto etiaiii plublico mandata dcposuillegen-
da quibuslibet, thcatri parictibus affligcns, ut suae
impietatis spectaculum exhibcrel. »

Tuni, ut legcrc cst in cap. 12 synodici tragoedia;
advcrsus Ircn.inim, Joanncs Antiochcnus, pra;scnte
suasynodo, ac Candidiano comite, (]ui ab iinpera-
torc ad concilium missus fucrat,ul ordincm scrvari
curarct, dixil Cyrillam aliosque cpiscopos, in quos
senlentiam tulcrat, vcllc missarum cclclirare rolle-
clam, sequc rogaie magniliccnliam ejus, ul ad eos
transiret et conleslarctur,'. nc calcarenl ccclesiasli-
cas sanctioncs cl pia decrcla. nciiuc collcctarn cele-
brarent viri,quorum,juslcquidem quidam deposili,

alii vcro communione privati sunt propler haereti-
cam vcsaniam, ct inexplicabilcs tumultus illicilos,
piarumquc sanctionum contemptum." Candidianus
ha;c postea rctulit ad synoduin : « Ego in ipso Sab-
hato ad vcsperam rogavi,et scquenti die valde dilu-
culo vadcns ad rovcrendissimum episcopum Cyril-
lum, id est Dominico die (ideoque xxviii inensis
Junii) non ccssavi rogare atque precari, ut meae
postulationi conccderct.llli vero non acquiescentes
exierunt, collectamque fecerunt. Contra quos con-
tendere ultro non valui. » Liquct autem ex Actis
synodalibus Joannem audita Candidiani relatione,
conclusisse Cyrillum cum suis denuo praevarlcatum
esse, deliquisse in quartum canoncm Antiochenum,
et minatum esse sese ad principes relalurum.

Statim postprimam synodi actionemCandidianus
Nesterio favens relulerat ad imperatorem de gestis
in concilio; retuleratet Nestorius,sed ita mendaci-
ter, utanimum Theodusii, jain in Nestorium pro-
num,et a Cyrillo aversum in totam synodum cum-
movcrint.CandidianirelationcConstantinopulilccta,
Theodosius rcscripsit conlinuo per Palladium magi-
strianum, jussitquc oinnia rescindi, tanquam vitio
gesta,et communi sententia e.xaminari dogmata,ut
tanto facilius omnes consentircnt; ncc uUi faciendi
potcstatem exeundi Epheso.sive in patriam, sive ad
comitatum, priusquam omnia ritc absolutacssent,
quo foret necessitas rei maturanda'. Synodus questa
est, Candidiani artibus factum hactenus.ut veritas
lateret impcratori, pctiitque ab eo accersiri, et una
quinquc episcopos, qui coram exponerent, quid rc-
rum ab utraquc partc.ct nua ralionc gestum esset.

Interiin die dccima Julii Arcadius et Projeclus
ppiscopi ct Philippus presbyter Coelestini pontilicis
legali Ephesum appulcre,et cxcepti sunt a concilio,
ceTebrataiiue eodcm die actio sccunda synodi oecu-
menici;, inqua lect.e ritu solemni Cadcstini littera; ;
ipsi aPatribus acclamalum :.. Novo PauloCcclestiiio,
Coclestino custodi lidci,Ca"lcstino cum synodo cun-
cordi, Cir.lestino universa synodus gralias agit. »
Postridie habita actio lortia, in qua lecta qua; ante
gesta fucrant in dcpositione Nestorii; et dicta in
eumdemNestoriumatribuslegatissigiliatim senten-
tia; postca rdatum a synodoad impcratorem de le-
gatorum adventu,ct utriusqucEcclesiae consensu in
damnationcNestorii ; actandcin postulatadisceden-
di facultas quasi omnia peraclaessent. .\ctio quarla
celebrata esl diedecima scxla Julii, in (lua ohlatus
a Cyrillo et Memnone libellus quo apud S. synodum
expostularunt, de injuria sibi ab Orientalibus facla,
petieruntquevocari JoanncmAntiochenum ; qui cum
non roinparerel,pronuntiatum a Patribus irrita essc,
qua; Joannis synodus fecissct advcrsus Cyrillum el
Memnonem: dccrelumquc.ut hac de re scriberelur
impcratori, ac tcrtio cilarctur Joannes. priusquam
jure in ipsum ageretur.

Actio (juinta habila est dic decima seplimamensis
Julii, et Joanncs tertio vucalus; quicum renuissel
legatos episcopospcr seaudirc,synodus latain eum,
ejusqueepiscoposcxcomnninicationis sentenlia.sta-
tuit itcrumirnta esse.qua; adversusCyrilluin alios-
que gesta esscnt.Inlerim Joannes tpntavil occupare
htierisimpcratorisanimum.abcoquepetiitsynodura
vocari.aut Constantinopolim,aut certc Nicomediam,
undc citius nuntii perferrentur in urbcm rcgiam.
Irena-us comes,qucm Joannes ad imperatorcin mi-
seratjConslantinopolim venil.ct procuravit damna-
tionem Cyrilli in Ecclesia publicari. Verum advc-
niente Joannc mcdico. et syncdlo Cyrilii, .lula in
duas iiartcs scissa est. Vicit' scntcnlia de miltendo
e primuribus aliquo.qui trcs csse dcpusilos nomine
Tneodosii jubcrct, Cyrillum. Mcmnomcn.cl Nrslo-
rium.omnesque in unam synodum cogerel. Missus
igilur Joannescomes SacraVum.cum lilleris impc-
ratoris ad omnes utriusque partis cpiscopos nonii-
natim inscriptis, ut eoilionis in unam synodura ini-
tium darcnt.Ex relationead Coclcslinum facla, con-

221

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. CdlLESTINUS.

stat Pelagianorum depositionem ab ipso deorofiim
Ephesinos Patrcs confirmassc inhac actionc quinta.
Die vigesima Julii celebrata sexta actio, in qua
damnatumsynibolum Thcodori. Die denique ultima
Julii coacta seplima actio.

Interim Joannes Sacrarum comes Ephesum ad-
venit, et episcopos ambarum partium ad suum di-
versorium vocavit..\dfuorunt Joanncs .\ntiochenus,
et Nestorius cum suis ; adfuitet Cyrillus cum aliis
episcopis, ortaque est altercatio, aliis negantibus
Nestorium interesse debere, aliis contra contendcn-
tibus.et Cyrillum rejicientiljus.Comes Nestorium et
Cyrillumincustodiam tradidit,monuitqueimperato-
rem, episcoporum animos irreconciliabilcs cssc. In
his rerum angustiis jubet iraperator Nestorium a
concilio recedere, et ex utraque parte legatos ad
regiam urbem venire. Suos legatos elegit sacra
synodus, suosque Orientalis factio ; qui ultimi suisad
socios litteris se Chalcedone fuisse die quarta Sep-
tembristestanlur.Imperatorlegatosschismaticorum
in villa Rufiniana quinquies audivit, et quidem satis
benevole in speciem, sed jussit legatis synodi cafho-
lics sese comitari, ut episcopum Constantinopolior-
dinarent, Orientalibus interim Chalcedone relicLis.
Hi tandem post acceptam abeundi potestatem. mise-
runt suis Ephesum, deploratam esse Nestorii cau-
sam, et Cyrillianos tyrannide, adulatione, et donis
omnes decepisse. Quid a suis legatis oecumenicasy-
nodus acceperit, Acta non referunt ; sed tantum
Cyrillum die trigesimamensisOctobris.\Iexandriam
appulisse, et a suis quasi triumphantis exercitus
ductorem acceptum esse. Il;cc summa rcrum post
septiniam actionem gestarum.

Episcopi a synodo tecumenica ad Theodosiumim-
peratorem missi Constantinopolim pervententes,die
vigesima quinla mensis Octobris,quadrimestrispa-
tio postNestorii abdicationem elapso, Maximianum
ex monacho presbyierum, non quidem excultissi-
mum litteris, sed probata; fidei ac pietatis virum
Constantinopolitanumepiscopumordinarunt.Nosto-
rius in suum sancli Euprepii monasterium ante por-
tas Antiochi;e situm a Theodosio amandatus esl ;
unde postea ad alia loca deportatus, ejusque libri,
jubente Theodosio, combusti, ut legerc est in .^nna-
libus Baronii, et in eorum Critica. Maximianus sta-
tim ab ordinatione sua in synodo Constantinopoli-
tana litteras de more dedit ad primas sedes, atque
etiam ad episcopos veteris Epiri, quos schismatici
fallere tentabant, proinde ac si sanctse synodi com-
munione fruerentur, quamvis a pristina senfentia
non recessissent. Synodus Ephesina in epistola,
quam ad omnes orbis Ecclesias misit, enumerat epi-
scopos a se gradu vel Chrisfiana communione pri-
vatos, et inter eos meminit Joannis Antiocheni pa-
triarcha;, Dorothei metropolitani episcopi, Halladii
Tarsensis, Himerii Nicomediensis.etEuthcrii Thya-
nensis. Horuni vero, quiaa synodo Ephesima depo-
sitorum, ob singularem eorum contumaciam, depo-
sitio in hac Maximiani synodo Constantinopolitana
contirmata. Hoc decretum retulit synodus ad CirAe,-
stinum, ut ab eo confirmaretur,et Maximianusexea
synodo ad cumdom Cadestinum synodicas misit.

Verum Ccclcstinus, die docima quinfa ;\Iarfii anni
quadringcntesimi trigesimi secundi,rospon(lons ad
synodicas Maximiani,et ad rolationem synodi Enbc-
sinm dc cjus meritis ac virtutibus, docrctum illud
quoad omnessuaspartos confirmandum non.judira-
vit. Ccnsuit enim omnes Nostorii asscclas, ct Ephosi
damnatoscpiscopos,asuisscdibus noncxtrudendos,
neceisdcm omnem spcm venia;,et restitutionis pne-
cidcndam. Quare existimavit decrclum istud nimis
durum, ac contrarium antiquo canoni.olim S.Atha-
nasii suasu aRomana Ecclcsia cdiln, qno solis ha;-
resiarchisjicct poenitentibus tollebaturspcspristini
gradus rccupcrandi.Hunc canoncm quoad Ncstoria-
nos Coolcstinus observari voluit, ct quidcm cum alia
extensione, illorum nempe respoclu, ijtws propiic

A i'"m aurlorilius hxresis constat omnium frntrum suh
scriplionc diimni.itos. Deinde affirmat pontilex non
tantum a Romana Ecclesia hanc clementiam indu-
ctam ; sod etiam pcr imperiales leges stabilitam,
idcoque non posse non adhiberi redituros e Nestorii
hKresi episcopos, debere ipsum cum suo dogmate
anathematizare.atqueitaEccIesiissuisreddi ; hanc
professioncm exigi, et prmstari debere etiam ab epi-
scopis, qui principi obrepseranl, et qui per sajcula-
rem auctoritatcm Ecclesias suas receperant. Ubi
loquifur Ccelestinus de Joanne Antiocheno,aliisque
apud Ephesum damnatis episcopis,quos ad propria
dimittens Thcodosius, orthodoxos et innoxios judi-
caret. Hos enim Cojlestinus ad istam professionem
compelli mandat.DeniqueeamdemcIementiam erga
Joannem Antiochenum adhibendam jubet, liccf fa-
ctionis caput,et omnium suffragiis damnatum.quia
ncmpenon propterhffiresim, sed propter tumultum
ac contumaciam damnatus fuerat.
jj Somipelagianismi initia referuntur ad annum
quadringcntesimum vigesimum octavum ; cum eo
annoS.Augustinus scripserit epistolam ccxvii, alias
cvii ad Vitalem Carthaginensem datam. In ea Augu-
stinus, sciens Vitalem virum eruditum doccre ini-
tium fidei non esse donum Dei, fortiter reclamavit,
aifque : « llli (nempe Pelagiani) omnia ad fidclem
piamque vitam hominum pertinonlia ita tribuunt
libero arbitrio, ut habenda ex nobis:non a Domino
putent csse poscenda : tu autem, si ea quae de te
audio, vera sunt, initium fidci, ubi est etiaminitium
bonae, hoc est pis voluntatis, non vis domum esso
Dei, sed cx nobis habere contendis, ut credere in-
cipiamus: ca^tora autcm rcligiosa; vita; bona Deum
per gratiam suam jam ex fide petentibus, quajren-
tibus, pulsantibus donaro consentis. » Vitalem ex
precibus EcclesicB confutat Augustinus,ac duodecim
rcgulas proponit ad fidom Ecclesia; pertinentes circa
quicstionem de gratia Dci.
p Cum Semipclagianorum factio qus in Africa or-
^ tum habuit, in Galliis augeretur, Prosper Aquita-
nus presbyter, S. Loonis papae postea notarius, et
Hilarius vir Iaicus,qui .Uigustini doctrinam defon-
dcndam suscoperant, Romam ad Coelestinum papam
profccti,obtinueruntannocirciterquadringentesimo
trigesimo secundo epistolam ad (iallia; episcopos
dalam.in qua oosdem acrius incrcpuit,quod tantam
licontiam prosbytoris darent, !(/ inilisriplinntns iiua'-
slionrs voriinlrs in mniiuin prrlinarilrr pr.odioent
advrrsnnlia vrrilnli. Eadem epistola, S. Augustini
noniini obstrepcnfes rcprimit, huncque debitis ex-
ornat laudibus. Exstat ea tom. II Concil., sed sino
dic et consule, cum tamen in ea scrmo sit Augustini
tanquam mortui, haec epistola vel anno 431, vel in-
sequcnti scripla.

Huic cpistoKr. inplerisque codicibus subjiciuntur
pr.Ttrritorum sedis aposlolirm episroporum aiirlori-
lalrs dr i/ratia Dei ct liticro volunlatis arliitrio, sed
h«c jurc merito distinguuntur ab epistola Ccelestini
D in editione Labb.-eana. Nam decem istorum capitu-
Inrum stylus plano divcrsus est a stvlo cpistol.-e.
Sirmondus tom. 1 Concil. Gall. ca capilula Cadestino
abjudicat, scd cerfum ilK)rum auctorcm prcfcrrc
non audet. Quosnollus fom. II Oper. S. Lconis M.,
dissort. III, divum Loonem M.verum horum parcn-
tem csse cxistimat. Vorum cardinalis Norisius in
Vidiciis Augustinianis cap.Hputat ea capitula esse
Prosperi Aquitani;ot .\ntclmius in dissert.de veris
Opcribus sancforum Loonismartyris ProsperiAqui-
tani QuesnoUii opinioncm cvertit, et ex vocibus ct
locutionibus, quibus Prospcr uti solel, cum verbis
hujus indiculi minutatim collatis ostcndit, unum
cumdcmqucProsporiim in pra^fationead objectiones
Vinccnlii Lirinensis,indicare seex scdis aposlolica;
mandalo capitula illa composuissc.Do. Scmipelagia-
noruin damnalionc egotur sub Bonifacio U. De eo-
rum erroribus lcgendus Natalis Alcxander sa;-
culo V.

223

ANASTASII BIBLIOTHECARI.

224

Ca'lestiniis epistola sccunda arl cpiscopos pro- A
vincia; Vicnncnsis ct Narboncnsis pliira slaluit.
Primo, rcprohpndit clericos qni in vcstilu novuni
usum induxerant.incedeulcsainiclipaiiioct IuiuIjos
pr<ncincti, (pios juhet, illum queui a niajorihus ac-
ccpissenlhabiluni retinere, quod (ira-starot morilius
niagis, quam iiidumenlis sacerdolalcm pr;cseforrc
decorom. Secundo.prohibct ne pocnitentia morien-
tibus denegetur, « Uorremus, inquit, fatcor, tanta;
impietatis aliquem reperiri, ut dc Dei pictatcdospc-
ret, quasi non possit ad se quovis teniporc concur-
rcnti succurrerc, ctpericlilantom sub offcrrc pecca-
iorum homincm, pondorcquosc pxpediri dosiderat,
liborari," rtc. Tertio, vult per gradus ccclesiasticos
promovendos osso cpiscopos, nou cxlaicisassumon-
dos, ncque criniinosos. Quarto, docornit ut unaquos-
quc provinoia suo c^sct conlonta mctropolilano,
Bonifacii ronstilulioncm conlirmans circa Narbo-
ncnsem ct .Xrolatensem Ecclosiam. Ouinlo, votat
nullum invilis opisoopum dari, ct absque clori,ple-n
bisque consonsu consccrari, vacantis Eccicsije cie-
ricos, cxtranois, ut in sacris cloctionibus, anleponi;
nullum bigamum,nullum viduaj maritum ordinari
proecipit, faotasque hujusmodi pcrsonarum ordina-
tiones illegitimas pronuntiat. Tandem Massilicnsis
episcopi, qui unius c suis coopiscopis interfectori
gralulatus fuissc dicebatur, causam Gallicanis epi-
scopis provinciarum Viennensis et Narbonensisju-
dicandam dolcgat.

Non solum Polagianos Italia, sod etiam Novatia-
norum cpiscopum, Roma expulit. Socratcs onim
nui lib. VII, cap.9, dixorat Innocontium Novalianos
Koma3 degontes persequi cccpisso, multasquc cis
ecclesias ademisso, postoa cap. H ejusdom libri
scribit : « Huic [nempc Bonifacio) succcssit CibIos-
tinus. EthicquoqucNovatianisccclesiasquas Ronic-c
habobant, ademit ; ct Uusticulam eorum episcopum
clam inprivalis.Tdibus plebeni colligere compulit.)i

SOMIER. C

Linea .5. — liic fecit constitiUioiwm <le Eccleiin,
mnximc ct de rcligiom (al. rcfjinnc), etc. Diximus in
prscedenti ponliticatu dc appoliationibus.Vfricano-
rum ad S. scdom interpositis praesertim Antonii
Fussalensis opiscopi in ca sode constituti curantc
Augustino, qua^ ab llippononsi sua fucrat idcirco
sejuncta. Hune de criminibus accusatum synodus
provincia; deposuerat ab cpiscopatu. 1'rovocaverat
isasynodi sentontiaad llomanum pontilicom Honi-
facium,quo subindc vita funclo scribil .\ugustinus
ad Coelestinum siiccossorem : obtestalur, et rosat
productis rationibuset cxoni|>lis reoentlbus, no in-
firmot judicium opiscopalc .jusla causa subnixum ;
se ex transmissis actibus recogniturum, episcopos
minus sovoram fortasse quam oportoret in cumdcm
sententiam tulisse. His pcrmolus Ccelestinus juxta
Auguslini insinuationes ac politionescjjissevidetur.
Altorum appollalionis cxcmplum Apiariuspresbytcr
dodorat suli Zosimo et Honifaoio. Verum sub Cujie- D
stino novis do criminibus aocusatus ita suocubuit ;
utotiani ooram logato Fauslino aS. sede transmisso
ad p.jus rostitulionom exsocutioni mandandam, so
rciun confossus ansain dedoril opiscopis .Africanis
impetrandi quasdam modcratorias legos in causis
appollalionum, (|u;e non infringorenl aul inmiinuo-
ront scdis apostolica; potoslatem, sed discpiina,'
recle per canonos inslitulap exaotiorem obsorvan-
tiam indiiccrout. Quod constat cx synodicis litteris
episconorum. Salva in primis Sardiconsis canonis
auclonlato, qua- Romani episropi potestatem ilu
dcclarat : « Quod si is qui rogal causam suam ite-
rum audiri dcprecationc sua moverit episcopum
Romanum, ute lalero suo presbyterum niitlat, erit
in poteslate episcopi quid velit, ol a-slimet. El si
docreverit niiltendos esse qui pra>sentcs cum opi-
scopis Judicent, habcntcs ejus auctoritatem a quo
destinati sunt.erit in arbilrio. »(Sard. con.can. 7.)

Id ila ralum fiiit, ut quocunquc tandcm consilio
sese subduccrc lcntarcnt Africani a transmarinis
appellationibus, ca lamen disciplina viguerit juris
antiqui a S. se(Je per Africam de iiiorc cxercili
ecclesiasliois in .judiciis ; quandiu regiminis ccrlc-
siastici forma ibi superstes fuit, quod apertc con-
testata est synodus in Africa celebiata anno 61B
circa reformationem judicatorum ab ecclesiasticis
in provinciis ita scribens Thcodoro papie: «Maximc
vero j'ustcque ab ipso prajsulura examinari dobet
vertico apostolico, cujus vctusta sollicitudo csltam
mala dainnarc, quam probare laudanda. .^ntiquis
enim regulis sancitum est quidquid quainvis in
remotisagaturprovinciis non prius tractanduin vcl
accipicndiim sit, nisi ad notitiam almaj sedis vestraj
fuissel deductum : ut ejus auctoritate jusla (iu;e
fuisset pronuntiatio lirmarctur.» (Synodica .\fnca-
norum ad Thcodorum papam.)

Curam apostolicain suam omnes in provincias
cxtensam deelarat Codeslinus in Decrctali ad episco-
pos Viennensis ac Narbonensis provincias data ad
conllrniandam vctercm discinlinam. « In spoculis,
inquit, aDoo constituti, ut vigilanti* nostra; diligen-
liam comprobantcs et qua; coercenda sunt resecc-
mus, et qu.T! observanda sunt sanciamus. Circa
quamvis longinqua spiritualis cura non dcficit, sod
sc per omnia qua nomen Dei prajdicatur cxtondil :
nec notitiam noslram subterfugiunt qua; in evorsio-
nem regularum novella; prasumptionis aucloritate
tcntantur. » In alia vero ad Perigenom et cpiscopos
pcr Illyricum constitutos vicarii apostolici a se
constiluti aucloritalcm enuntiat, soribcns : « Ad
eum, fratrcs charissimi, quidquid dc causis agitur,
rcforatur : sinc o.jus consilio nullus ordinetur :
nullus usurpot illo inconscio commissam sibi
provinciam. Colligore nisi cuin ojus voluntalc epi-
scopos non pra-sumant : per eum ctiam ad nos si
quid cst refcratur. »

Prn; cajteris antom provinciis tractus occidenlalis
emicuit in Britannia ot Hibernia pra-scns omnibus
curaapostolicaCa;lestini,narrante ProspercinChro-
nico. « Nec vero ^egniore cura ali hoc eodem iiiorbo
(Pelagianismi) Britanniasliberavit.quandoquosdam
inimicos gratia; Dei solum su» originis occupantes
ab illo otiam socrelo exclusit Oceani. » Mcthodum
vero curationis attexil, scribens : « .Agricola Pela-
gianus Severiani Pelapiani opiscopi lilius Ecrlosias
lirilanni.o dogmatis sui insimulalione corrupit:sed
adacliono Palladii diaooni 'Homana; Ecclcsi.T.undo
eummiseral) papa Ctoleslinus Gornianum Antissio-
doronsem opiscopum vico sua mittit.ut doturbalis
ha-relicis.Hritannosadcatholiram lidemdirigat."Hir
nempe Ciormanus idem est, qucm scriptor .Tqualis
eorumdomtoinporum aflirmat (Constant.lib t.caplO
apud Surium,toinolV)aGallicanisepiscopis inissum
una cum S. I.upo Troja> enisctjpo cadem dccauM,
quam Coelestinus nra^ oculis habuit.et Prosper ex-
ponit (adv. Collat. m linc) « ordinatoScotisopiscopo
(Palladio) dum Romanam insulam studet servare
catholicam, focit etiam barbaram Christianam. «
f oelostinus cilra dubium insinuavit epiaoopis Gallia-
rum Magna> Britania; proximis. ut cx suo caitu se-
ligeront cosqui viderentur apliorosad eam proun-
ciam obeundam. His vero. q^ui ita dosipnati et «s-
lecti essenl, vicarii npostolici munus a se concredi,
« papa Cffilostinus vioo sua mittit. »

aJ Scolos i'jitur in Chrislum crcdrntes ordinntur n
]i(ipn Cnlcslino Pnllndius. et primus episcopus miUi-
tur. Prospor ad ann -432, in Chron. Appellatus csl
Palladius Scotorum apostolus:qui deinde in Hiber-
niam profectus .jussu Homuni pontificis.cum paulo
post decessissct vita. successorem habuil Palriciuni
illum sanctitate perrelobrem, qui oadem in.sula ad
fidem Christinnam conversa, Hibemia> apostolus
meruit appellari.

Dum ha'c in Occidento peruntur aCoclestino, il-
lius vigilantiam aczclum exercuit immincnsOrien-

22S HISTOKIA DE VITIS HOM. PONT. - S. SIXTUUS III. 226

talibus Ecclesiis ruina : quam providcnter avorlit, A minabatur : cujus Historisc summam e.\ Pagio sele-
vicibus pariter suis beato Cyrillo demandatis. ctis nolis paulo ante praemissam non est cur hic

Ha;resis Nestoriana: tunesta origo ruinam hanc ropelamus ex U. archicpiscopo Somier.

XLVI. SANCTUS SIXTUS III.

ANNO CUHISTI 432, TUEODOSII 23, VALENTINIANI 8.

63 Sixlus leilius, natione Romanus, ex palre Sixto, sedit annos oclo, dies 19 [a). Hic po?»
annum primum, et menses oclo, a quodani quodani (b) Basso incriviinatus accusatusque esi.
Eodem tempore auUiens hoc Valenlinianus Aiiifuslus, jussit coDcilium sanctre synodi con-
gregari, et facto convcntu, cum mafjna cxaminalionc ]u.A\c\.o s^-nodico [c) purgatus a i/uinqua-
3 ginta sex ei^iscopis, el condemnatus Dassus a synodo, ila tamen ut ad ultimum diem (</) viali-
cum ei non negaretur proptcr humanitatem piclatis Ecclcsite.lloc audicns Valcntinianus Au-
gunlus cum malre sua Placida Augusta furore sanclo commoli, proscriplione Hitssum con-
demnaverunt, ct omnia praidia facullatum cjus Ecclcsia; catholicaj sociaverunt. (jui Bassus
nulii divinitalis iutra nienses Ires defunctus moritur. Cujus corpus Si.Klus episcopus cum lin-

10 leaminibus, et aromalibus manihus. suis Iraclans, rccondcnsquo (e) scpclivit ad bcatum Pe-
Irum aposlolum in cubiculo parcnlum ojus.

m Ilic fecit (/") basilicam sancla! Maria3, qua;, ab antiquis Liberii cognominabalur juxta
maceilum Libyae [g), ubi ct oblulil hccc : allare argenteum purissimum pensans libras tre-
cenlas; patenas argenteas trcs, pensantos libras scxagintas; amas argenteas qualuor, pen-
santes libras sexaginta ; scyphum aurcum purissimum, pensanlem lihras quinquaginta ;
5 scryphos argenteos quinque, pensantcs Jibras quinquaginta; calices ministeriales argenteos
decem, pensantes singuli libras tres ; aqu;euianilcs argentcos (A), pensantes singuli libras
oclo ; coronam pharam ante altare argcnteam, pensantcm libras Iriginta; coronas argenleas
jiharales triginta quatuor, pensanles lihras decem ; candelabra argentea qualuor, pensentia
libras viginli; thimiamaterium argenlcum, pensans libras quinque ; canthara cerostala

10 aurochalca (/) viginti quatuor, pcnsantia libras lo; possessionem scaurianam in territorio
Gacilano (/), prfestantcm omnia inihi cum adjacentibus ad lignis solidos 312, trimisium (A) ;
possessionem Marmoralam in territorio Praencstino, prffistantem solidos cenlum quinquagin-
laduos; possessionem celeris in lerritorio (l),Ai\\ano pra^stantcm solidos centum,el undecim,et
trimisium; Domum Pahiiati intra Urbem, juxta inihi basilicain cum balneo, et prislino (;«),

13 prseslantem solidos 134; cervum argcnteum in fonte(M)fiindentem aquam, pensantem lihras
Iriginla; omnia vasa baplismi sacraia argcntea libras 13 ; ccenacula regia> gradorum adlia;-
rentia (o) basilic», vel quidquid vidclur esse intrinsccus. Ilic ornavil dc argcntco confessio-
ncm beali Petri apostoli, qua: habct libras quadringintas.

G3 Hujus supplicatione oblulit Vaienlinianiis Auguslus imagincm auream {/t) cum duodc-
cim porlis, et apostolos duodccim, ct Salvalorem in gemmis prctiosissimis ornatam supcr
confcssioncm bcati Pctri apostoli. Fecit autcm Valcntinianus ex rogatu Sixti episcopi fas-
ligium argcnteum in basilica Constantiniana, quod a harbaris suhlalum fucrat, quod pensa-

NOTUL.i; MAnCINALES FAIUIOTTI.

(a) fi, minus d. 30, a coss VElii, ct Valcrii, ail Vulonliniannni V ct .Vnatolium. (h) Vidc Bnr. ad ann.
Dotn. 433, pag. 040. (r) ' Judicii synodici i)ur;;utus. (</) " In ullinin dio. (c) C H, recondidit ct. (/') *
rcfecit. (g) ' Linia;. (A) * Aquainiuiunulns. (/} * aurnolialcoa. (j) Gajolano. (/.) C. Irimisscm. (/)_*
Asiliano. (m) C. pistrino. (n) ' rontem haplisterri. (») * e rcgioho graduum adhorontia. (ji) ' Imagi-
nem aurcam Salvaloris.

227 ANASTASII BIBLIOTHECAHII. 228

3 bat libras quingentas et undecim (a). Hujus lempoiibus fecit Valcntinianus Augustus con-
fessionem beati Pauli apostoli es. argento purissirao, quse habct libras ducentas. Ilem fecit
Sixtus episcopus confessionem beall Laurentii martyiis cumcoJumnis porphyreticis, el orna-
vit Iransennam (4), et altare, et confessionem sanctl martyris Laurenlii de argento purrissi-
mo. Fecit altare pensans libras quinquaginla; cancellos argenleos supra platonias porphyre-

10 tlcas, pensantes libras trecentas; absidam super cancellos cum statua beati Laurenlii
martyris argentea , pensantes libras ducenlas . Feclt autem basilicam bcato Laurentio,
quod et Valentinianus Augustus concessit, ubi et obtulit dona h;ec : palenas argenteas ties,
pensantes singula! libras viginti; araas argentcas tres, pensanles libras quindecim ; scyphos
argenteos qualuor, pensanles libras octo; scyphum aureum ornatum de margaiilis, pensaHf-

lo tem libras decem; calices argenteos minisleriales duodecim, pensantes libras duas; aqua;-
maniles argenleos, pensantes libras oclo ; ministeiium ad baplismura vel poenitentite ex ar-
gento pensantes libias quinquc; concham aurochalcam. pensantem libras viginti; coronas
argenteas pharales triginta, pensantcs libras sex ; pharacanthara argentea tria, pensantia
singula libras quindecim ; candelabra argentea duo, pensantia singula triginta; cantharas

20 cerostalas in grenio basilicffi sereas viginti quatuor ; pharas ajreas (e) 21.

Ilic fecit in basilica Conslantitiana ornamentum super fonlcm, quod ante ihi non erat, id
est ppistylia marmorea, et columnas porphyrcticas crexit, quas Constantinus Auguslus con-
giegalas dimisit, et jussit ut origerentur, quas et versibus exornavil. Hic fccil plaloniam in
coemeterio Calixti, via Appia, ubi nomina episcoporum et martyrum scrlpsit commcmo-

25 rans {(!). Hic feeit ordinationes in urbe Roma per mensem Decembris ; presbyteros viginti octo,
diaco7ws duodccim, e/jiscopos pfr diversa loca quin'jua(/inta duos. Et hujus lemporibus fecil Pe-
trus episcopus basilicam in Urbe sanct:e Sabina;, ubi et fontem construxit. Qui etiam sepul-
tus est via Tiburtina in cri/pta, juxta corpus beali Laurentii, i;t cessavit episcopatus per
dies 22 (e). A morte Silvestri usque ad hunc primum Leonem sunt anni nonaginta novem, mcnses

30 quinque, dies ri(/iiili sex {/).

KOTUL.E MARGINALES FADROTri.

(a) C, 610. (fc) • Suggeslum. (c) * Phara .i^roa. ((/) ' C, cum momoriis. (e) C U, v Kal April. (f)
Hxc verba non siinl in tomo I Contil.

VAUI.K Lixrno.NES.

,. „ , A phos aureos 3, unum ad S. Petrum, qui pensat

.\pud Fahrotlum c.r codicc Frclieri, f^^^.^^^ gg^^ ^^ beatum Paulum unu n, qui pensat

Fum 03, linca 2,B.Basso patricio. lin 5. B,purgn- libras sex, ad beatum Laurentium unum, qui pcn-

tur Ofi eiiiscopis ' sat libras trcs. Calices ministeriales aurcos 12,

\um M lin S, AH, singulas lib 20 tin •'«, A, lib pensantes singuli libras sing./iiiM 2t!,B,.ordinalio-

15 B, lib 25. lin .5. AB. lib 12 dict. iin 5 ot 6, lib nes tres tin 29, A, diaconos 15.

10, B, .50 ; A, aureos ministorialcs duns. lin 7, A, ^j. fodicibus Rcgio, Mazarino ct Thuano.

libras singulas. /in 9, coronam et pharum argcn- ^o ,• i c- . . n ,• o „•

tca lin 11, AB, pcns sing lib 15 tin 13, AR, atti- INmw 63, hn 1, Sixlus nat Rom Im 2. Hic post

cuis A soiid 300 lin l'i AB, sol 92, lin 15 AB, olo- annum ununi et m.. 8 incriminatus esta quodam

ricis /m n, AB, pistrino. /i;i eadom .-V, sol 153.AB, Basso; hne audicns Valentinianus A. i. /in 4 el 5

siliqiias trcs ; B,' domos Glodii in Sisicino. Sicin- exain jud synodici purgalus est a 56 episc. et c.osl

nium praeslantcm solidos 10'i, lin 18 ct 19, AB, Bassus a synodo, ita tamcn ut in ultimo die viat

lib 20'. "^' "• "• P^ ^^- Pccl.; quo audito Valent.^V. cum Pla-

Num 05 lin 2, B, gemmis protiosissimis, quam cidia .\. matrc ejus. lin 9. praediaejus cccl cat so-

voto "rali.-e sua;.' lin 5, A, libras GIO B, librarum ciaverunt. Nutu araem divinilatis intra m. 3. de-

'^OOo"/in 9 B ornavit latomis transonnam; A, 1'unclus est Bassus iin 12, tractans el recondens

transcundam. ' lin 11, A, platonias; B, lalomas scp ad S Pet apost. ,..,... ^ ..

purpurcas. lincad,.\, absidam argontcam. lin 15, Aiihi O^, Im 1, Jiic .\islus recil basdicam S. M.
el 1(>. B, scvphos,' ponsantcs singulos argonteos. jj Virginis, qua; ab antiquis cocn Liberiis, juxta Ma-

lin 10 \B auream luccrnam nixorum pensantem cellum Libu-p, ubi el obtulit h.-ec dona : alt. lin 3,

libras 10.' lin 20 cl 21, AB, pcnsanles singulas. pens sing lib 60. lin i, pons sing lib 4 (M.lib 60) ;

/i« 21. A fara argcntea iO; B, «rea 60. /in 24, scyphum arg pens lib 12, scvphos arg 5 pens sing

fceil autem monastorium in catacumba, fccit et lib 10, c.alices ai^ ministonalos 10 pens singlib 10

fontom baptislcrii ad S. Mari.am. et cnlumnis pur- (M, lib 3) aquamanules argonteas 10 pens singulsE

purens exornavit. llic constituil columnas in bapti- lib S ; coronam argontoam farum antc altar« pens

sterio basilica; Conslantinian.-c, qu.-c a lcmporc,etc. lib 30 coronas argonteas faralcs 28 pens sing lib 10;

linea 27, B, latomas. tinca 16, U, fccit autcm scy- cand arg 3 pcns sing lib 20 th. a. p. lib 15 c.cero-

HISTOHIA DE VITIS HOM. PONT. — S. SIXTUS 111.

230

strata aur 24 pens sing lib 15; poss Scaiiranam (.1/, A. diac 12, opisc por div loca 52, qui ctiam sepultus

Scaurianam) in tcrritorio Cajetano (M, Gaj) cum ~~i ...- t^u. ,_.:_„ :., 1_ i... no _..:__ j.. „,,

omnibus adjacentibus adtiguis, prsst sol 1^1)7 et
trimissum {M, trimisium). lin 13, trimisium. Pos-
sessionem celeris in territ Affiliano^prfEst.sol 111 et
termissum. Domum Palmas intra Urbem,ju.\ta ba-
silicam, cum balnco et pistrino, pr. sol 154 ; pos-
sessionem Marmoratum in tcrrit. Pr.-cnestino pr;Bst
sol 111 ct trimisium, domum Glaudii in Ficinum
(M, in Fitimum) pncst sol 104 cervum argenteum
fundcntem aquam in fontem, pens lib 25. Omnia
vasa baptisterii argcntea sacrata, pens sing lib 15.
Cenacula quoque e regione graduum adfercntia
basilicas, vol quidquid mtrinsecus esse videtur. lin
21, A, pens lib400.

Num 65, linea 1, imag aur Salv gemmis pretiosis
ornatam, ct 12 apostolos cum 12 portis argenteis
super confessionem beati Petri apost. Fecit ([uoque
val .-1, ex. r. linca 5, fuerat pensans lib 2610 (iV,

est via Tiburtina in crypta. tin 33, episc dies 22.
Civtcra non sunVin codd lic<jio et Muz.
Ex codice Tliuano altcro.

Num 63, lin 1, Sixt nat Hom lin 2, post annum
unum et m. 8 incriminatur a q. Vasso eod t. /(«5,
judicium synodicum purgatur a 50 cpisc et cond
Vassus a S. ita tamen, ut ultimo die. tin 9 ct 10,
sociavit. Qui nutu d. lin 12, recondens sep.

Num 64, tin 5, pens lib 12. lin 6, min aurcos 2
pens sing lib sing cal min arg. tin 7, aquam.lin 8,
pharum. lin 9, pcns sing lib 10, lin 10 pens sing
lib 21), lin 11 cereost, ibid pens sing lib 15. Posses-
sio Scauriana tcrrit Gazitano./i« 13,altiguis sol 312
ct trim. Possessio territ Afiliano, pr. tin 16, do-
mus Palmati./m 17,154 siliquias 3. Domus Glaudii
in Sicinum, prcTst sol 103. Ccrvum in fontem ar-
gonteupi fund aq. pens lib 20 omnia v.

Num 65, tinea 2, Salv gemmis p. ornatum f. c.

beati Laurentii,qui Valentinianus Augei concessit
ubi obtulit hffic dona:Paten arg 3 pens sing lib 10,
scyphos argent 4 pens sing lib 8, scyphum argent.
(J/, aureum) singularem, pens lib lO.ornatum mar-
garitis, in ora R. cod lucernam nixorum 10 ac-
ream, pens libras 10, qiue non sunl in codice M.
calices minor arg 12, pens sing lib 2, aquamanu-
les argenteas, 2 pens sing lib 8, ministeriales
argenteos ad baptismum vel pcenitenliam 2 pens
sing libras 10. Fecit autem monasterium in cala-
cumbis. Fecit et fontem baptisterii ad S. Mariam,
et columnis porphyreticis exornavit. Hic constituit
columnas in baptisterio basilica; Constantiniana;,
qua; a tempore Constantini Augfuerant congregata?
ex metallo porphyretico numero 8, quas erexil

cem Lucernam nixorum auream, pens lib 10 /;-
nea 17, pens sing lib 2. Aquam. tinea 22, cantara
cercost i. g. b. asrea 24. Phara sivn 00 tinea 24,
quod ante non erat./(>i«( 25epistola marm.//n('rt 27,
platonia. tinea, 32. Qui etiam f. tinca 33, episc d.
22. ClCtcra desidcranCur.

Jpud llotslenium el Schetcstratium.

Num 03, Linca 1. Ftor duo, Xixtus. linea 5. ftor,
ultimo dio. tinea 8. Fior, Placidia.

Num 64, tin 2, Hotst., macellum Libya^, inscrip-
tio anliqua ibidem.

Num 65, tin 31, Vat, Roma. lin utt. Ftor, dies
12.

Ajjud Peniam ex codice Cavcnsi.

cnm epistiliis suis, et versibus exornavit.Concham ^ NumGS.tin l,Xystus tertius./mcn en?/ Xysto. tin 5,

aurichalcam 1 pens lib 20; coronas argenteas pha-
rales. tinea 22, quindecim, canthara cerostrata 3
in gremio basilic» 24 fara ffirea 00, candelabra
arg 2 pens sing lib 30 : fecit quoque in basilica
Const. linea 24, quod ante non crat. Item in cpisti-
lia (M, ibidem epist), marmorea. Erexit quoque co-
lumnas porphyreticas, quas Constantinus. tinca2C>,
quas et versibus ornavit. //Hca 28,npiscet numerum
se.commemoraiis.llujus lciniinrilius fccit Petrusepi-
scopus lllyrica il.ln l^imiIc rrrnr ,;j,liri.s rnrriyendus
ex Musivo S. Salini.r, iihi Injilur : lllyiic-.i de gente)
Athenis basilicam S. Sabin;c in montc Aventino in
urbe Homa juxta monasterium S. Bonifacii,in quo
et S. Alexius jacet. Fecit aulem in ecclesia S. Sa-
binffl fontem ad baptistcrium. llic Sextus fecit or-
dinationes 3 in urbe Roma per m. Dcc, presbyl28,

BIMI CT LABByEI.

Num 63 linea 1. — Scdit annos octo. Cum scdis-
set annis octo minus triginta diobus v Kalondas
Aprilis, anni Chrisli 440, qui cst Theodosii 33, ct
Valentiniani impcratoris 16, ex hac vita migravit
(S. Prospcr in Chron Baron ann 440).

Num 64, linea 1. ■ — llic fccit basiticam S. Marix,
(jUir ali anliiiuis Lihcrii coijnominahatur. Fortasse in
aiMpliiirtMii fornuim rcsliluit, ot aniplioribus orna-
nicnlis cxornavit in liunlem cl honorcm Doi (Jcni-
tricis Mari;u,cui,deNcstorii blasphomiistriumphan-
ti, tantum triumphaloui fornicem origere voluerit.

Num 65, linea .5. — Quad a harharis suhtalum

{ucrat. Hinc plane intelligimus, quod dum Golhi
Irbem occuparcnt, non ab omnium ecclcsiarum
ornaniontis abstinucrint, sed ab iis duntaxat, qii;e
ad basilicas sanctorum apostolorum Pctri ct Pauli
spectare scicbant.
Linca 20 ct 27. — Quas el versibus c.vonuivit.

judicio synodi,eum purgant a quinquaginta sex epi
scopis et condempnatus Bassus a synodo.//K8,Pla-
cida Angusta.

Num 64, tin 1. In margine codicis Otlhoboniani /?.
P. D. Penia hxc adnolavit: Tomo II Epistolarum
Summorum Pontificum nuper Roma! editarum,
pag 714,exslat cpistolaHadriani papo3 1,quadiluun-
tur objectiones contraseptimam synodum.et paulo
anle finem in responsione incip : Nos quidem injra
scientes.

Nmn 05 tin 1, in manjine alia lectio manu Peniw.
imaginos xii Apostolorum. linea 3 ct 4, Valenlinia-
nus Augustus ex rogatu Xysti episcopi. linea 1,
Xystus episcopus. tinea 8, 9, et ornavit transen-
dam. tinea 19 et 20, concam aurocalincam. linea
21, faras cantharas argentcas iii.

NOT:E VARIORUM.

D Ilorum vcrsuum in octangulato opore,binos in sin-

gulis cpislyliis exaravit. Cumqnc de originali pec-
cato catholicam assortionom contra Pelagianam
ha;resiin contineant placuit cosdem hoc loco recen-
sore, ut qui utiliter toto orbe promulgantur, iii
perpctuas a:ternitates conscrventur.

Gens saiTamla pnlis liii- sominn unscitur alnu),

QuHii, iiviniilalisSpiiiliis cilit aqiiis.
Vir«iiic'i rchi (jciiiiri\ l.ci lcsia iialos,

Ouos s|iii;uitc IJco couciiiit, aiuuc parit.
Creloruiii ref<iuun sponitc lioc roule roiiati :

Non rec.ipil felix vita seinel genitos
Fons hie est vita, et qui loliim diluil orbem

Sumens de Cliristi vuluere [irincipimn.
Mergere peccator, sacro purftnmlo iluento :

Oiiem veterem uccipiet, prolerel luula novum.
Iiisous esse volens, isto uiiimlare luvncro,

Seu patrio premeris erimine, seu proprio.
NuIIa renasceutum est distantia, quos lacit uuuiu

Unus foiis, unus Spiritus, uua ndcs,

231

ANASTASU BllJLKyniECAlUl.

i32

Nec Dunicrus iiiiemiiniuii ^celoniui.nei; rormatuorum ^
Terreat : lioc natus Ihimiuc a sauctus erit.

Linea 32. — Sepultus cst. Injurias quas supra
nolis epistola; prima; Sixti primi, Sixtum primum
Romanum pontificcm et martj-rcm, posl obitum
auctorellieronymopcrtulissediximus,easdemetiam,
et quidem majores Sixtus lU, de quo hic agirnus
sustinuit. Nam sicut ejus nomine ab Origenistis
prodiit liber Sixti, vel sexti Pithagorici ; ita hujus
Sixti nomine a Pelagianis tria volumina scripta
luerunt. Primum de divitiis ; secundum dc malis
doctoribus, operibus lidei, et judicio futuro ; ter-
tium vero de caslitate. Ilffic Pelagianismis referla
esse ostendit Baronius ann. 440, n. 7 et seq.ex eo
quod primn voluinine Pelagianum hoc contineat,
iion posse salvari divitem,nisi omnia sua pauperi-
bus eroget. Sccundo volumine omnia opcra bona
libcro arbitrio gratia; divina; nihil tribuat. Demum
quod tertio volumine eos subsannet, qui ex gratia
Dei bonum castitatis provcnire contendant. His n
itaque coloribus libellum manifcstesatisdepictum,
qui non sine gravi periculo fidelium, nominoSi.vti,
haud pridem excusus fuit, lcctor, agnosce, ne de
aureo ealice Babylonis vcnena, insigni nomine ho-
iiesliita, bibas.

Linea 33. — Ccsxnvit episcopatus per dies 22 ;
verius 42. Ita enim scribit S. Prosper in Gbron.
ann. 440.<' Dolunclo Sixlo pontilice Kalendis,\prilis
qundraginta amplius diebus Romana Kcclesia sinc
anlistite fuit, mirabili pace atque patientia adven-
tuni diaconi Leonis exspeotans, quem tunc inter
Aetium, ct Albinuni (duces Romani exercitusj ami-
citia3 rcdintcgranda; causa Galliai dctiiicbant. ><

nLANCIlINI.

NOT.F. CIinOXOI.OGIC.E.

l-poeha Xysti tertii, prmter illani indicalionem,
qiiamvidinius resultare ex tcmporissummacoUecla
in prKcedenti numero, et ex assignatis partibus p
illius suminffia Bonifacio adHilariuin,coinprobatur '-'
etiam ex epistola ejusdemXystiadCyrilluin .Mcxan-
drinum.qua; refertur parlc iii concilii Ephesini edit
Colon Itinii pag 456. Ibi sanctus pontifex gratulatur
CyriUo de Joannis Anliochoni pace cumipso et Ec-
clesia inila:cujus nuntium ad se perlatum signifi-
cat,dum occasione natalis sui (nempc annivcrsaria
die sua; consccrationis)synodus episcoporum habe-
retur ad S. Petrum : « 0 relatio,inquit, dignamit-
tente, digna conventu ! Gaudii caileslis judicium
talcs habere dcbuit cognitores, ctc.Ad beatum apo-
tolum Petrum fratcriiilas universa convenit. Ecce
adjulorium auditorium congruens.auditoribus con-
vcniens audiendis.Ilabuerunt episcopi nostri illum
congratulationis testem, quem habemus honoris
exordium. Sanct;c namque et venerabili synodo,
quamNatalisniihidies,favcntTDomino,congregarat,
quiasiccredenduinest,ipsepra!scdit,quandoqu;dem
probatur neo corporc nec spiritu defuisse. Adfuit
palma; qui contentioni non deluit, » etc.Idem ferme B
repetit in subsequcnti epislola ad Joanneni Anlio-
chcnum. Data; suut aulcm utrisque litlera; xv Kat
Oclobris Tlieodosio xiv ct Ma.rimo coss. (hoc est an-
no Christi 433, die xvii Scplcmbris, altero scilicet
mense post ejus natalem diem juxta noslram dc
Xysti exordio sententiam : qua; diem illius ordina-
tionis coustituit Dominicam x Julii 432.

NOT.E IIISTOniC.E.

Num. 03, linoa 2. — lUc post nnnum primum, ct
mcnscs octo ctc. Calumnias in Xyslum conllalas
fuisse.ot quidem impudcnlissime aPclagianisigno-
rat nomo,qui legcrit apud .\ugustinum epist. 104 ct
10.5 ad eumdem datas Romana> Ecclcsia; lum tempo-
risprosbylorioruni^'cntcni ^uliZositiio:inquibussan-
clus doclorgratulalureasdomcalumniasabealoviro
fuisse depulsas plurimo cum fccnoro catholicajvcri-
talis;cum hostes divina; gratieeeumdemprincipem

oxpcrirentur in pronunliandoconlraseanalhcmate,
qui do illo lanquam patrono magni nominis falso
gloriabantur.Quin eliam doctissimis scriptis,et di-
lectione plane pastorali erga Doininicain gregem
animatus, ilapugnavit adversus nascentes errores
pro gratii-c defensione ; ut Auguslinus interroget
quid illis praistantius legi vel audiri possit!Verum
post annos octodecim de Xysto ad pontificatum
promoto maledicta iterum sparsa fuisse per liassum
oxconsulem, qualia de Athanasio mulier irapudica
confixerat, ut vir venerabilis judicaverit volunturiae
purgationis rcmcdium esseinconcilioadhibendum,
id satis idoneo teste non comprobatur.Circumfere-
bantur quidem acla quaedam concilii Romani.unde
Bibliothecarius fortasse excepit,aliique a Bibliothe-
cario oxscripserunt.Verum de actis nujusmodiquid
sentiendum sit doclissimus Baronii breviator Spon-
danus decernit ad annum 433,num.4,quem potcrit
prudens lector consulere.

Num. 04, linea 1. — llic fccit basilicam S.Marke,
ijux ah antiquis Liberii coynominahatur juxta macel-
lum Lijhi.c. Supra, num 53, in Vita Liberii fundalo-
ris basilica; monucram.opportunius dilatum iri a_d
liunc locuin illa proferre,qua; dc lundatione.aiupli-
ficatione,et variis appollationibiishujus basilicsdi-
cenda erant. De variis eniin ncimiiiibus huica;disa-
crio attributis,nempe IJbcriuii;i''\n fundationc,.V(y'o-
ris in amplilicatione, et «</ 1'rascpc in acuuisitione
sacrorunipignorumDominica;NativilatisePala;slina
huc advectoruin, colliguntur documenta rerum ge-
starum,qua; non modo comprobant hujus basilicx
stalum,sed etiam illustrant historiain ejusdemge-
neris reliquiarum, in praecipuas Urbis ccclesias ab
Oriente perlatarum.Quaj sano tractatio non inulilis
videri polcst; cum de plcrisque nolio confusa, et a
caligine temporis litteris desliluti, atque a nobis
.admodum dissili obscurior reddita dosideret intcr-
prctem accurationem.

Ut igilur a noiuinibus basilic.c noslr.T hislori;tm
arcossain.opportunc monetBibruilhccurius.eamdem
ab antiquioribus Sixto 111 dictam fuisse liasilicam
Lihcrii de nomine fundatoris. Amplificato autem
ejusdem spatio per Sixtum,qui novusejusdem con-
ditorhaberipotest,adeo pr»celluit supraca;terassub
invocatione Virginis Deipar.-c Deo dicatac in Urbe;ut
SancUvMarixhasiUca quasi ivrovojiajTixu.; diceretur,
'at Majoris cognomenlo a reliquis dislingucretur.
Quantum augmenti, atque ornamenli per Sistum
accepcrit, satis dcclarant Musiva utriusque Tesla-
meuti historias complexa,qu.-c basilicam universam
eonvcstiunt in navi Ecclesitc pr,\'cipua, ubi ai-cus,
quein vocant lriuiTiphalem,exhiliot nonien addi'di-
eationem pontificis XYSTUS EPISCOPUS PLEBI
DEI.Yetus quoque inscriptio in Grutorianis pr.xscr-
vata sol 1170, num 7,indicat pra;ter cnuntiata mu-
siva, Siacras quoque imagines martyrum plurimo-
runi fuisse vdi eodom cxpressas cum adjectis insi-
gnibus passionis, a singulis pro Chrislo fortitcrlo-
lcrata;.

VIRGO MARH Tini XVSTUS NOVA TECTA DIC4V1T

DIGXA SAI.VTIFERO .MUNERA VENTRE TL'0.
TU GENITBIX IGNARA VlRl : TE DENIQUE POET»

VISCERIDUT SALVIS EDITA NOSTRA SAt.US.
ECCE TVI TESTES VTERl SIBI PRAEMIA PORTANT

SVD PEDinVSQVE lACET PASSIO CMOVK SVA.
FERRC.M FI.AMMA FERAE FI.VVI VS SAEVVMQVE VENF.NVM

TOT TAMEN HAS .MORTES VNA CORONA MANFT.

CoIumn.T formc singul.T navcm medianam susli-
nentcs pr.-eforunl nomen Rufini ad imum scapuiu
antiquilus incisum : quod vidotur oslcndere.nun a
Liberio.scd a .Xysto fuisse collocatas ex iis forlasse
cxccrptas, qua; Ilultiio .Vrcadii tutori parati cum
fuissenladsplendidunialiquoda'dificiumconslrucn-
dum, oodem hostc reipublica; declaralo, post ejus
mortcm cuni plorisquc Rufini bonis tisco adjucalis
ab impcratoribus Arcadio ct llouorio adbugussacra

233

HISTORIA DE VITIS HOM. PONT.

S. SIXTUS 111.

■m

templi amplificalionom rogalu Xysti suutaUiibiit.T. A spciindi,pax cumposita csset inlcrCyriilum Alexaii'

Verum quidquid sit de Rufini nominc in illis inciso
S.Adrianus papa primus, in cpistola ad Carolum
Magnum pro cultu sacrarum imapiuum lccta in
synodo Nicasna secunda, ariirmare non dubilat
basilicam a Xysto non tantum ornatam fuisse, sed
factam.nempe ita amplificatam et cultam,ut haberi
possit per iilum relecta. « Beatus, inquit, Xystus
fecit basilicam sanclissimi-E Dei Gcnitricis, cogno-
mento Majoris, qua; ad Prrosepe dicitur, tam in
metallis aureis ; quamque in diversis liistoriis sacris
decoravit imaginibus. " Prfeter secundum igitur
cognomentum Majoris, a^tate Adriani tertium jam
acceperat, nempe ad Pi\i'sepe.M voro norainis cum
neque sub Liberio, neque sub Xyslo audiatur, sed
primum occurrat illi attributum sub Thioodoro papa
(infra num. 126)ansam qu;erendi prabuit,num iila
tantummodo a;tate aucta sit h.-cc basilica rcliquiis
Dominici pra^scpis et cunarum?Hanc inquisitionem

drinum ct Joannem Antiochonum, hic ad Sextum
papam scripsit,synodasque litteras dcdit cx synodo
Antiochcna,inqua Joannes assensus estdumnationi
Nesloriijet Maximiani iu opisoopum Constantinopo-
litanum ordinationi. PrKter illas litteras synodicas
Sixto, Cyrillo et Maximiano inscriptas, Joannes et
Cyrillus suis singuli litteris ad Sixtum retulerunt.
Joannis Antiocheni ad Sixtum relatio periit,sed in»
dicatur in rescripto ejusdem Sixti ad eumdem
Joannem dato,in quo afflrmat eam fuisse solemni-
ter lectam in synodo, quam ejus natalis dies con-
gregarat. Multum de hac pace gavisus est Sixtus,ut
ex ejus ad Joanncm ot ad Cyrillum litteris constat.
Helladius Tarsensis et Eutherius Thyanensis me-
tropolita!, postquam viderunt non solum sesc a pace
exclusos,sed etiam dispositionem ab Ephesina syn-
odo factam, et a Constantinopolitana Maximiani
conlirmatam.probari etiam et admitli aJoannepa-

prosequi eo lubentius institui, quod perviderem, n triarcha, nihilque sibi nunc supercsse pra;ter exsi

inde lumen aHulgere posse plerisque translationi- '' m.~~j~..:~ -• * — :-:< m ..

bus complurium sacrorum pignorum,qua; a Pales-
tina, et a caitoris Orientalis Eeclcsi.ie provinciis has
in regiones.et praisertim in UrbiMn cnnvrria, Occi-
dens possidot.Quantum asseqni inihi li.Hlcnns (l;i-
tum sit por diligentcm inspeclidinMn ct cuniiiaralii.i-
nem monumentorum inserta disquisitio munstra-
bit : quam extra notarum scriem proprio titulo
inscriptam, ac divisam per numeros marginales
idcirco esse volui,ut ab,anguslia brevium notarum
soluta,liberius excurrat ad investigandam originem,
et causam tum appellationis, tum acquisitionis
adeo singularis, et memoranda!.

{Dissertationem hie promissam, vide in fine Notn-
rum onniuin ad ViUwi S. Xysti III, nhi eliam uddi-
tur altera disserlntio ejiisdem aiieloris de musieis
operibus a S.XijslollI eonstrueli.'! jiost soerain neume-
nieam sijnodum Epliesinam in basiliea Liberiaiia.)

CIACONII.

Num. 63, linea 2. — Incriminatus aceusatusquc
esl. Quod nempe virginem monialem, Chrysogoni-
tem nomine diceretur violasse : quaproptor ipse
pontifex sponte voluit suam in synodo causam ju-
dicari.

Num. 64, linea 1. — Hic fecit basilicam S. Marix,
qux ab anliquis Libcrii cognominnhatur. Mcminif
ejus ecclcsia! Adrianus papa ad Caiulnni Magiium
imperatorem scribcns, his verbis : Siii'i'es\i'r lUelcs-
tini Si.rtus papa feeit basilienm saiieln liri (iiiiilri-
Cis Marix, coynomcnto Majorem, qiuv ad l'ixsepe
dicitur.

Num. 65, linea 26 et 27. — Quas et versibus
cxornavil. In octangulato opere, binis in singulis
epislvliis exaratis, ut renovati existunt a Greeo-
rfo xill. ^

PAGII.

Num. 63, linca 1. — Sedit annos oclo, ctc. Gesta
sub initium pontiflcatus ita colligit Pagius. Ubi
Sixtus dictus est pontifex nihil praitcrmisit, ut
Neslorium ad sua; hajreseos damnationcm pcrdu-
ceret.Gennadius cnim lib. de Scriplor. Ecclesiast.
cap. 5'i, inquit : « Similiter ctiam Sixtus successor
Ca;lestini pro eadom re, et ad ipsum Nestorium, ct
ad Orienlis cpiscopos adversus crrorem ejus suc-
cidendum scntcntias dircxit." Undc ipsemct Sixtus
'in littoris ad Joannem Antiochcnum annoquadrin-
genlesimu Irigcsimo lertio datis, a Baronio ibidcm
recitatis, scribit : « Credo ad diloctiuncm tuam
rerum cursus et ordo pertulcril, qiialitcrci (scilicet
Nestorio) voluimus nostra admonitiuni' succurrcrc,
retinuimus cum in pra;ccps euntcm, qui crat blas-
phemiarum pondcre in profunda mergendus. »

Cum,circufincni anni quadringentcsinulrigcsimi

Patkol. CXXYIII.

lium,Theodosio imperatore pacem initam omnibus
modis tucntc, ct adversariis manum pra;sidiariam
pra;benlc, appcllarunt ad Sixtum llomanum ponti-
licrin, 111 in suliiiii adversus paccm,sed etiam adver-
sns iiinniu E|ilu'sini concilii acta. Quod nos docot
eiiistuht eiusdcni Eulherii Thyanensis Alexandro
llierapulitano et Theodereto Cyrensi data,qua; legi-
tur cap 1 16 synodici adversus tragaediam Irena;i,
exquacldeduciturhanc appellationem interjectam,
ante datam inita:; pacis a Sixto confirmalionem.
Eutherius autom et Helladius Tarsensis Alexan-
drum et Theodoretum rogant ut hanc communem
appellationis formulam, cui ideo adha;reant alii
quamplures episcopi,Romam transmittant, quod et
factum essc manifeste declarat alia Eutherii et
Ilelladii epistola ad Sixtum papam scripta, quae
ctiam legitur cap. 117 ejusdem synodici.

Ih hac ad Sixtum epistola Eutherius ct Helladius
r, varia in medium adducunt adversus Cyrillum, ac
^ cjus capilula, qua; dicunt blasphemam vocum no-
vitatem continere, Cyrillum jusisse ea subscribi a
Nestorio, alioquin deponendo ; Nestorium ha;retici3
dolis consentire nolulsse, et ob id solum ab Ephe-
sina synodo damnatum, et quidem ante multorum
qui cxspcctabanlur, cpiscoporum advenlum, atque
. ita sine synodo. Varia etiam in medium adducunt
adversus Joannem Antiochenuni, pra;sertim quod,
qua; juste cgerat, poslca retractarit, ac lapsus sit
in manifestam pra;varicationcm,Cyrillum sine poe-
nitentia, ac anathemate suorum capitulorum in
communionem admittens.Contra Ephesinam syno-
dum plura etiam afferunt.prBesertim quod Cyrillum,
qui reus erat, in pruesidem admiserit, Nestorium
sinc dcbito examine, ac ante convocatorum episco-
porum adventum daninarit ; quod promissionibus,
minis, et fraudibus, ut sententi;e in Ncstorium sub-
scriberent, adduxerit : quod episcopos.qui recusa-
bant, etiam damnarit, ct alios superordinaverit.
D Denique appellantes non detrectant damnarc Nes-
torium, sed volunt judiciali ordine et juxta sacros
canones id fieri.

« Rogamus, inquiunt, et sanctis tua; roligiositatis
provolvimur pedibus,ut manum porrigas sEilutarcm,
cl aulcras mundi naufragium, omniumque horum
inquisitionem jubeas fiori, et his illicitis ca-lostem
superduci corrcctionem. Ut revocentur quidem SS.
pastorcs, qui injuste sunt a suis ovibus elfugati, et
reddatur grcgibus ordo, ct antiqua concordia.» llo-
gant se ac alios, aul cjectos, aut dcjectos cpisco-
pos, in integrum restitui, pcr papam omnia retra-
ctari, ac etiam dofiniri. Tum pergunt : « Oliin qui-
dem concurrisscnnis nos ad sanclitatcm tuain.qui e
divorsis regionibus sumus,id csl ox JMiphralcsia.cx
ulraquc Cilicia,sccundaCappadocia,Hytliiiiia,Thes-
salia, ct Moesia, nisi detincrot nos liipuriun lcrror,
insidientibus gregibus ad raninam, cl ad orrorom,
omncmque advcrsitatcm.Unuecoactisumus nostra

235

ANASTASII B1I3LI0T1IECAIU1.

236

vico dingcr. ..ligiosissi.os c.oncos ct monachos. A ^^^^jSS/' 5?,^!--/'^;^^^^^^

adh.'csisso. . -, r -i

Ouid pusl cam aiJpcllaliunciii uitcrijositain lecenl
Sixtus,nentic in laudato synodico,neque alibi logi-
inus. Lupus quidem in notis ad caput li7 synodici
autumat ponlificem eam admisisse, ct ante datas
Cvrillo et Joanni Antiocheno lilteras.quiijus pacem
confirmabat, mature omnia retractasse,cliam Con-

lena juxta IramcnifM campi Lalcrancnsts cjus cno-
derunl nruhs. Pergiila. per quam transitur 1 aulin.
cpist 12 : lUei: basilim aperilur Iribus arcubus pari-
bus pr.vtucente transenna. Macrob. lib ii, cau. 10 :
Sedenii in transenna. Vel trajectus funis. Servius in
:llum locum v .Eneid •

'^lantinopolitanam Maximiani synodum,clappcllan-
lcs non quidem in omnibus,sed in quibusdam c.xau-
divisse, quod probare conatur ex utraque illa Sixti
cpistola.Vorum nihil in ois legitur,quod contranum
non insinuet, ut ait critica; Baroniaua3 auctor.idco-
(lue existimandum pontificem sancita a synodo
Ephesina effcctmn sortiri voluisso.nisi quod aliqua
in svnodo Maximiani facta circumscnpsit, et qua-
tuor metropulitanos in ca dignitate deposilos in

El volucrem Irajeclo in fune columbam.
Unde transenna dicitur e.ttenltis funis. Vel crales seu
machina qua aves capiuntur. Plaut. in Rudente :
In letatc liominum plurimx fiunt trunsenn.T, ubi de-
cipinntur dnlis. Idcm in Hacchid : mmc ab transcn-
n'i hir turdus luml,ricum pctil. Idem in Persa : Hunc
enjo homincm hodie in Iranscnnam doctis ducum do-

lAnea. 18 et 19. — Minislerium ad baplismum,
vel pamitentiam, ex urfjento, pensan. lib. dccem.

».. ' . _• „ Irlnrv, .\nna

uneiliaicn OplSCOp...- , ,. l •

nonlifices,sed scmpcr ad gcneralcm totuis Lcclcsu-c
svnodum provocasse. Imo idcm criticrc Baronii au-
ctor anno 433 scribit Alcxandrum lliorapolitanum
episcopum cum tota sua provincia ad Si.xtum ap-
poUasse, et lrona;um synodici auctorom, licet Nes-
turianum.ideoque ab apostolica sede aversum.Ro-
mana"^ appellationes probasse ; et usum appollatio-
numapontilicomaleinformatoadraehusinforman-
dum, seu potendae apostolici judicu retractationis,
non a gcnerali synodo,sodab ipso eodem pontilice,
aut ejus successore,anti(iuissinuim esso.

Linea. 4. — Et fucto conventu. Circumfcruntur
acta synodi Romanac de causa Sixti III,a Basso cx-
consule accusati,quod stupro se poUuisset, in qua
dicitur purgatus,clero,sonatu ct impcratore pr.-eson-
tibus • sed hajc acta falsa consulum nola consignan- (;
tur, et anachronismis scatent, quoe suppositionem
produnt. Nec ullum robur illis accedit ex cpistola
Sixti ad episcopos orientalos ; cum contexta sit ex
seutontiis concilii Toletani vni, Felicis III.Gregoni
Maijni, Adriani I, codicis tam Theodosiani quam
Juslinianoi, Ariani intcrpretis ct Si.xti Pithagor.-ci.
Eiusdem farin.-c sunt acta de sijnodali accusatione et
ernurmUionc Pohichronii episcopi Hierosolymitnyii,
qurc sub ponlilicatu Sixti Romaj dicunlur habita.
Tutu cnim sedis Sixti teniporc, Juvcnalis pr.Tfuit
Ecclo«ia; llicrosolvmitan.f, ot nihil illis .actis insul-
sius.Roferlur quiilcm accusatio et purgatio Sixli in
Libro Pontilicali;scd cum in eo aliic fabul.-c rociten-
tur.ulraquc historia suspects fidei habcn dcbot.

Num. 65, linea 1. — Imaginem aurcam cum duo-
decim portis sou partilionibus, quomodo antiquitus
imaginos elformabantur.In illis crant alioruin san-
ctorum imagines. Vido Ciampinum, et ahos anti-
quarios imaginum iconos exhibontes. D

Linea 6. — llujus tcmporibus fccit Valentinianus
Aufjustus confessionem Ijcali Pauli apostoli cx ar-
riento purissimo iiuw habet libras ducenlas. Confcs-
sionis apostoloruin, martyrum et sanclorum sunt
scpulcra eorum. Anaslas. infr. cod. : IWm fccit
Si.ctus episcopus confcssioncm sancti Laurentii mar-
luris cum columnis porphyrelicis, et ornavit transen-
nam et allare, et confessionem sancli marlyns Lau-
renlii, Idem in Ililario : Confcssioncm sancli Joannis
Uaptisl.v fecit c.v anjcnto. El infra : F.t confe.isioncm
sancti Joannis Evangclisl.v fecit ex argcnto.V.1 rursus :
In oratorio .S. Crucis fccit confes.^^ioncm, ubt Itgnuin
Dominicum posuit cum crure aurca cum gemmts.
Idem in Anaslas. II : Hic fecit conlcssioncm bcatt
Laurcntii marliiris ex argcnto. Idem in llonono : £/
investivit confcssioncin beati 1'etri cx anjcnto puro.

Linea 8 ct '.). — Et ornavit tran^cnnam cl altarc.
Transenna esl transitus. Idem in Slephano IV : Et

minisleriis. Cappellam vocant rocontioros. hginart.
in Carnlo M. Capcllam, id cst Eidcsiaslicum mi-

nistcrium.

FK.iNXlSCl BLAXCfll.NM.

UISSERTATIU PRIMA

De translatione sacrorum cunabulurum ac prx-
sepis Domini Jesu Christi, necnun corijoris
beati Hieromjmi ab ecclesia Bethkliemitica
ttd basilicam Liberianam, in secliones sequentes
divisa.

INUEX SECTIONLM.

1. Oxasio iuquiren.li de Uominici naUlis nra-sepl.eju»-
nue infantilil.ns cuuis.el pannis iDf.-inliiE liiic iraus alis.

liciE Lil.eriauic sub pont.fice Theu.loro.-ll. Atl •.l.ul.o
Dovi nomiuis indiciU acq.iisiliouem r.;i per illud .«i^-ni-
ficallE.cum ailiunclis ud eamJcm prffic.puiin. re.n perti-
nentibus.-lll.lToiJonitur .|Uie?tio de Irau.liilioue par-
tis pra;sepis Dou.iaici.et lipsauoruu. aJ ill.id p.^rt.uen-
tium, neuipe cuuahulorum Cl.risl.,et cor|.ons b. Hie-
ronvmi in noslram l.asilicam.-iy.Ol.scuntas l..slor.a
traifslalioni.^ ex historicorum lufrcqueulia per illi.m
a;lale.i. a.uj.-Uir ex proJuctionescriptorumiuccrlitem-
poriset auclorum per alios facU.- \ . Ifju^i.KT cura
^r.l.ltarouio falsa lueu.oria prim.-c "•""^. »l;'""i';;"n;?-
ris S. Uicrouvmi a 1'elro de Nii.eis allnbOU i5.C\nl o
Hierosolymorum episcopo.qui auiiis j.lus.iuam In^i.ula
obiil anie S.Hierouv.uum-Vl.AJm.Uitur cuu. e..d.m
carJinali Unquam vera translalio part.s i.rie.s.pis 1 oii.i-
nici.et.i.liuiiclorum lipsanorum lulrn uo..^lrau. bas.licam
circa lue.liMin sa-cu!i scplimi.-VII.Tuiu t.iuponl.iisap-
iiellalij S..M'irlr lul PiTsepe l.uic basil..<B access.l. el
subin.le conlinenter adl.irsil,qua- autcnnou reper.lur
eidem atlril..ila.-VlII.AJ auuum lrni.slal.ouis|.rop.us
acceditur. si staluatur iuler 640 cl G5U. ll.stona irru-
plionis Saracenor.im in PaliEsliui.m. eorum.pie novic
llominationis iu ea.lcm regione j.uU aiiuorum seri.m
collccU..H collaU cum gestis eorumJe-.u temporum n
OrienUli el OcciJeuUli imperio. Iraiisliiliouis i.lem
l " p.^ viJetur requirere.-IX. Sub ponl.hc.ilu Theo-
dori p.ap.^ ex auno 6*2 aJ 6t9 occas.o.el iu.li.ialrnu8-
lalionis .r(BscpisU.imiuicim.iximnsuppeluul.-X.Ouae
asser tur a scAploribus insimi.l fa. la cum Irnuslal.oue
corporis U.llien.uvmi.- .KI.ll cl.inus luuole.^ijl pr.-E-
sepis Doiuinici trausl.itio.primum -lntu.tur.iuiJiut.-l-
lijienJum sil per uoi...'u pr.es.pis li..m.nici ex a-l--.le >.
lli..rouvmia.luoslram.l>riescpe .sl pnrs .nluua spcluu-
c.TNali"viUlis,uhiDomiau>n\irn.uemnlrer.-cei.Mi.il.is
recliualus fuil.-Xll.lu aJilu spcluucii- sepuUus fueral
S.llier..nvmus.hoc est.iu ingrossu speluncy Dom.n.ca.
NativiUlis.- Xlll. l'r.a-scpe Uomiuicuni etinm n fub-
sec tis itinerum .les, riploribus intelic.lur lu imus re-
ces" s si.elunce Nnl.vitatis. -XIV. Ueli.iui.x' Dom.n.c.
m-*sepisdic.intiir ruJeraet s.ixa..i.ia: ilhim intcnorera
\ue\m\cK recessiim couslilueb.iuL Ha!c pr.,iu.le ruJera,
seu porlio inliuii reccssus anlri .NalivilaUs.in basilicam

237

IIISTOHIA Dl£ VITIS HOM. PONT.

S. SIXTUS III.

238

Liberianam traQslutasunl roliiiui.c Dnnilnici prasepis \
hic recontlita! aetate Theodori [japne. — XV. Eastlem iu
antiqno altari veteris sacelli custoiljtas per anuos 529
circiter,traustulit Sixtus V anno i:jS."i cuui ipso altari
snb ejus mensa recouditas in capsa plumbea, ad no-
vum sacellum Sixtiuum a se maguilicenter exstructum
ubi hodie asservantur. — XVl.Yere afBruiant antiqua
documenta nostrae Ecclesiae.transl.atas fuisse cum Do-
minico pra;sepi reliquias S.Hieronymi, post quam or-
bata ferme fuerat Palsestina sauctorum reliquis. —
XVll. Trauslatio earumdem relliiuiarum sub Theodo-
ro papa, et Jerosolyma oriundo videtur peracta con-
sllio S Sophronii postremi Jerosolymitarum palriar-
chce post invasionem Saracenorum. — XVIII. Cultus
in Liberiana basilica datus Domiuico priesepi exajta-
te Theodori, quando sacrum illud pignus translatum
fuit e Palaestina, per successores proximos Theodori
in dies augetur. — XIX. De sacris Cbristi cuuabnlis a
Palffistina iu basilicam Liberiauam trauslatis, ubi ho-
die asservautur. — XX.Duo geuera sacrorum llpsano-
rum ad pra^cipua gesta religiouis nostrre pertiuen-
tium.in Palsstina distingui possuut, 1" immobilium ;
2" mobilium.— XXl.Supra immobilia ;elate Constauti-
ni .\Iat.'ui fiindat.T fueruut Ecclesi;e, praicipue supra
liiiiuu Nativitatis Dominic;e, et Dominic;e Uesurrec-
tiuuis.— XXIl.Lipsana secundi geucris,hoc est niobi-
lia.in eisdem basilicis asservabantur. — X.XUI. Quic-
nam ex lipsanis mohilibus pra^cipua asservareutur in
basilica resurrectionis? — XXIV. Quajnam iu basilica

ui a piwesepi
iutclliizuutur
■t reluiacula
• linuitcr de-

comiiiendatur studium veteris.disciplina; nostra etiam
a;late retiuendum, quo cavetur imminutio, partitio,
et erogatio segmentorum ejusmodi sacrorum piguo-
luui, quippe i[u;e integra cuui servantur, documen-
tum prffistantius afferunt ad excitandos vividius pios
auimi sensus erga mysterium in his celebratum.

Nativitatis? ubi agitnr de cunabid,

distiuctis. — XXV. Cuiinbutoruin uu

tam lectuli infantium.quam f.uia',[

ad eosdem infantesobvolvend.v ■ 1 1

linendos,ne excidant.Grsecis aiit.in

tam fasciw, quam reliqua suprHcj- m ii<_<ito,nnni ipsas

comprehendit cunas. — XX\1. Praimissa hac uotione

vocum Latinarum et Graecarum, quibus signilicanlur

fasciae, panni, retmacula,cun8e,et omuis apparatus,et

supellex infantilium lectulorum, et puerpcrii,ostendi-

tur,hujusmodi supellectileui iu Christi Douiiui Natali,

etiuejusdem infautia adhibitam.et Latine dictaiu f!<;io-

4H/n,Gra>cexripYivi,fuissecu3toditaminecclesiaIIibero

solymitana,etlJellilchi;iiiiticausque adquartuin Cliristi

s;eculum,uua cuiii aliis jacris lipsanis, Cbristi Domini

1. Cum historia Libri Pontificalis referat in hoc
num. 04 varia nomina basilicae S. Mariae Majoris
per Liberium fundats et amplilicatae per Xystum
ejus nominis tertium,ab hoc loco disjungenda non
est consideratio alterius appellationis, licet serius
attribut» post alterum aXysto Sfficulum.nempe sub
Theodoro papa, in cujns Vita primum nomina-
tur Sauctffl Maria3 ad Praescpe (num. 126) quod
nomon deinoeps obtinet sub pro.ximis Theodori
successoribus.ut videre licet in Vita sancti Martini
(num. 152) ubi pariler ila indicatur : Basilica san-
ctx Uci Gcnitricis, sempcnjue Vinjinis Marix, qux
iijiliellatur ail PrcVscpe.
" :i.Nominis hujus accessio indicium ost translatio-
nis pra3cipuorum pignorum e sacris lipsanis, Beth-
lehemitica ab ecclesia huo advectis,nempe pra;sepis,
et cunabulorum infan^iie Christi Domini, et sacri
corporis beati Hieronymi,ibidem olimconditiquinto
saeculo araj Christianae, nunc autem quiescentis in
hac Liberianaet Sixtina basilica prope eadem vene-
rabilia pignora, apud nos hodie deposita, et reli-
giose asservata:quibus utpropius fruerctur sanctus
Ecclesiae doctor, ct hicryniis piissimis irrigaret,
caneret jugiter, indesinenter oraret (ut ipse momo-
rat in cpistola ad Marcellam, ad illa frequentanda
eamdem invitans), latas Urbis porticus, et aurata
Roma; laquearia lubens reliquerat, in spelunea, et
praisepe Salvatoris suas delicias, et in villula Chri-
sti, et in Maria3 diversorio sua palatia et Capitolia
constituens.
3. Qua agitur cetaete, atque occasione contigerit
, - ■ Bethlehemitica haac trop»a nostrae religionis ad Ur-

coutactu, aut Dci[,ara. c aliorum sanctorum vcneni; Q i^^^ transferre,et in basilica Liberiana in posterum

bilibus redditis. — .\X\II. Doiirr I.ii.Ium.i II lusn . i- i i i • ' ,

Juuioris u.xor in Pahestiiiam |.,..ii ■ i... t M.., . lu.i.s Au- eustodienda statuere, eique novum cognomentum

gnstus occasione concilii t:li,,l. . .1 ..r,i-.> ,..i[.i ;,Mve-

runt partemfasciarum,etcunab,ilui uui lulauha; Libristi

donari sibiapatriarchalIierosolyuiitano:quaeConstau-

tinopolim perlata,fuit reposita celeberrimis iu ecclesia

Deo dicatis subtitulis Deiparte Mrgiuis Odegorum, et

ad Blancbernas : ex quibus portio ad reges Eranco-

rum pervenit sa;culo xiii,et ad ecclesias llis[iauicas. —

XXVIlI.Ah Eccle siaOrientali eorumdcm cunabulorum,

seu fasciarum pars,et supellectilis infantia! Christi ita

illis Augustis concessa fuit, quemadmodum aliarum

Palestiuaj reliquiarum portio aliqua conccdehatur

etiam quarto sa^culo lum Augustis viris ot femiuis,

tum sanctissimis episcopis illa lipsana expeteutibus,

prajsertim occasioue itineris Hierosolymitaui ah iis-

deui suscepti. — XXIX. Ilaic facilitas lu distribueudis

relii[uiis, qu;e in JerosolymitanaEcclesia vigebat.prai-

serliiii post iteratas invasioues Persaruiu, elfocit ut

PaUestiua orliata propemodum tueril c;i'li.|is li|isauis

aiiiuvihililjiis.quaudo Saraccnis in [.r.r.l.uii .c^rit cir-

ca aiiiiiiiii lilil, ita ut pr;esepis Douiiin. i |

et cuuabulainiii (lars superstes, iicrii.iu

Hicronymi, postrema tunc fuerunt ex sacris pignori-

bus, nuiE trausferri possent in Occidentem. — XXX.

Translata vero feUciter in nostram basilicam lipsaua

pra!sepis,cuuarum,et corpus S.Hieroiiymi per eosdem

anuos snb Theodoro papa imuiiuulioucm passa nou

sniit ciiiii disci|)liua Ecclesiie Uoiuau;e tiinc vigens,et

aiiiii- ',:■. ..iili- |i..iililiraliiiii Theodon asscrla a S.Gre-

g.iii.. |..| I. .1..,, il.i l.ii ilc admittcret |iartitioucm sa-

ii.1,1,,,1 ,. .,.|i, i, ..,,,,-.iltciii [ini'ciiiiiaruiii, ut aiiiiiilte-

b,,l ,,. I..M,, lliciu^.ilyiiiitaiia. — XXXI. Ex partc apud

iiiis -iiiicr^liti-' , iiiiiuiiiii Duiiiiui i-iilligiliir |iliisi|iiam

diiiiiiliiiiii illiiis >,ici'i ri.riiili,s('uli'iliili iiifaiili,!' Cbristi

cu.i,|.uiii i.\ .|ii,,ii|iii' assi.nii,,^ ii.|iL'ius,. asscrvatit in

II ,.'.■., ar ..liil.-.,, .|,,.i. .|,i..l.,ii,.,- r\|...,iil,,i siii.ra altare

s.ii,.l,--,i,ii |.,... r|ii- ,....,.■ N.ii.Mi.ii,- |i..iiiiiii,di« ve-

ru iMt.ilis -i,|.i I, a, iiii, ni.,\,ii,,iii, rii-il,.,,. liilolium ve-

neratiuui : ,[uibiis si iuldautur crassiurcs aliiu tabuhu

ejusdem cuuabuli roconditai a Sixto V, sub uieusa

altaris priucipis iu ampliori sa;cello priEsepis consti-

lulo,integruiu fenue sacruriini cunarum coriius com-

ponitur liau in baeilicu prcBservutuui.— XXaII. (Juare

conquirere SanctB iVaHO! ad P r;esepe, operx pre-
tium me facturum spero,si genuinis o.x documentia
colligere satagam, et piis cultoribus huc adorandi
studw confluentibus aperiam, quantum patitur hi-
storis ratio, ad ea Scecula pertinentis, qua; non
modo scriptorum infrequentia a conspectu postero»
runi longe submovit, sed barbaruruin incursio, et
imperii Homani subversio in Uccidente, in Oriente
vero dcformatio ac detruncatio densa caliginc undi-
quc involvit.

4. Obscuracerte apud historicos nostri tcmporis
csse cognoscitur ejusmodi translationum onarratio,
cx defectu procul dubio scriptorum roi gosta; a;qua-
lium. Hinc in diversas abiere sentcntius iliiquoque
inter rocentiores, qui de sacris basilic;c Liberianaj
reliijuiis conati sunt scribere,consuItis tantummodo
commentariis, vel a;stalis incerta;,vel sibiproxima;.
...ruutejjUt enim pra;termittam Octavium Pancirolium in
i[ius 13. Ucconditis Honice tliesauris h«c jejune triiclantem,
alioquc vix ea delibantes in perlustrandis scptem
Urbis ecclesiis; abbas Paulus dc Angclis, qui libris
xu complcxus est Libcriana; basihca; descriptio-
ncm, a^iicis tabulis magnilice dccuratam sub Pau-
lo (juinto, non minus ornanientu,iiuain cullni cjus-
dcm impcnsc addicto pontilicc, libri soxti caput
quartuni totumimpenditin dilucidandatranslalione
corporis sancti liicronymi. Is tamon vidolur pro-
posiluin sibi ncgotium haud multum folicilor absol-
visse :dum intor se pugnantibus utitur tostimoniis,
et assertis codicum oetatis incorla;, auclorumque
ignotorum, rclatis inter libros passionarios, ut
vocant, seu lectionarios mox rolcrondos. Codox
monasterii Sancta) C;ccili;u ab eo productus pag.l8
cl pag.11.5, col 1, asserit Libcrium papuni in pri-
ma fundationc basiliciu in ca collocasse pnosopo
Domini, cunabula, fonum, ctpannos Doniini nostri
Iledcmptoris sub ulluri ejusdem pr«i3opis,cum mulj

239

ANA.STA.SIl BlbLlOTHEGAUII.

240

tis aliis sanctonim rcliquiis. \n ;iliis vcro liliris.tuin A atlril)ulam hasilic.t^, iiti numcro |jrimo obscrvavi.

Lil)crian.D l)asilic;c,lum Valicanrc observat allirma- Dcinceps vero conlincntcr .■iilliibitaiii liaiic noraen-

ri, corpus beati Hieronymi (quod scimus u])Uil Do- claluraui S(iH<l;e )ltiii;e ad l'r;rsejje probavi cx texlu

minioum prasepe scpultum luissc circa annum 420 Bibliotbecarii.ConseutiuntlibriSacramcnlalcs.Anti-

cjus emortualem, Theodosio IX ct Gonstantio III phonarii.et Missalesanti^ponliticemTheodorumsub

coss., ex Prosperi tunc vivcntis Chronico, nempe Grcgorio Magno ordinati (qui annis quadraginta

dimidio SKCulo post Liberii pontiticatum) diutius pr.-ccessit ponlificatum Theoaori)editi per venerab.

remansisse in Bothleliemitica ecclesia universis re- card Thomasium : ubi ijuolies indicitur statio ad

liquiis spoliata, quando, peccatis hominum justa sanctam Mariam Majorem in basilica Liberiana,

Dei flagella provocantibus, Pab-cstina in pnedam nunquam additur cognomentum sancta; Maria» ad

cessitPersarum ot Saracenorum.paulo postinitium, Prsescpe:quennadniodum et in Regesto epistolarum

et circa medium sseculi septimi gers Christianas : ejusdem beali Gregorii lib.ii, sub initium,ubi ordi-

donec supern» visionis monitu indc subriperetur a
monacho,ct clanculuin transfcrrrtur ad urbem Ro-
mam. Ut ca,'tera narrationis utriusque vitia pra;te-
ream, hic tantum considero illarum inter sc pu-
gnam et refrajiatinnern, documontis minimn inccr-
tis.Qui euim pntuit Libei'ius papa rccondcrc in ba-
silica a sc Roma; conslructa Dominicuni pr.csope,

naturlitaniascptiformis.titulusitaconcipiturcharla
quffi relicta est : Dc LiUmia majore in hasHicu Sun-
cUe Murix. Sub Theodoro autcni papa, et conse-
qucntibus proxiine pontificibus,Marlino et Eupenio
id nominis reperitur exprcssuni.et in Gregorio III,
iium. 1'JG ct :i02, in Lcoiie III, sect. 3.'53, 380, et in
Paschale I, sect; 'i.5o, 451, alibiquc passim. Ordo

et cunas Christi Domini,cum Hicronymus dimidio n RomanusperduodecimumChrislisa:cuIumcoIIectus

circiter saeculo superstes Libcrio depositus fuerit ad
praesepe Dominicum in Pahcstina : (|uo cum fuis-
set reversus post obitum Liborii, ct cjusdem suc-
cessoris Damasi,ibi adcrat pielati, Romanarum
virginum, ac matronarum, quas illuc ab Urbc ac-
civerat, solitaria: vit.-e magisler, ct digilo in prre-
scpe Domini, et cunas ibidein intento indicabat is-
torum pignorum sanctimoniam modo iisdcm piis-
simis feminis ad illarura religionem fovendam,mo-
do scelestissimo diacono Sabiniano ad incutien
dum horrorcm criminum iljidem patratorum, ut
ex ejusdem epistolis inferius producendis abunde
constat?

5. Par est lapsus histori.-E et chronologi.c apud
Petrum deNatalibus referentem ad Gyrillum Hiero-
solymitanum ex vetcri manuscripto translationcm
primam corporis bcali llieronymi ; cum sanctus
doctor, ut observat Raronius in .\'otis ad Martyro-
logium, ad diem 7 Maii, Cyrillo o vita abeunte ad
annum 386. supervixerit annos 33, ncmpc ad no-
num consultatum Theodosii junioris, qui fuit xtsd
Christianffi 420.

Cum igitor doctissimus cardinalis jure statuat
rcjiciendam esse, vcluti falsam, pr.TJcoccm illam
translationem reliquiaruiii .sancti llieronymi skcuIo
(luarfo ad finem vcrgentc in mnrlc Cyrilli, utpote
adhiic constanto vita llieronymi; multo potiori jurc
overtitur malurior dcpositio pr.TBSepis ct cunarum
Domini in Romana basiliea sub Liborio, apud qu.-e
sacra pignora BcUilchemitica in ecclesia sanctus
doctor sepultus est multo serius.

6. Exclusa hujusmodi translatione ficlilia, et
quarto s,i3culo falso attributa tam corporis beati
Hieronymi nondum vita fuiicti, quam sacrorum
Christi cunabulorum.ao prffisepis a Bethlehemitica
ecclesia nondum amoti, convertimur ad stabilicn-
dam auspicio ejusdem Baronii in Notis ad Martyro-
logium, veram translationem sacrorum illorum pi

: vetustioribus ct inserlus libro Censuum a Censio
S. R. E. camerario tunc diacono card. S. Lucioe in
Orthca, qui postmodum cleetus ponlifex Ilonorii
tertii nomcn assuinpsit,ha;c habet num. 2,editionis
Mabilloniana; : In viiiiliis uativilalis Domini in mane
dnminus papa rndit ad Ijasilicam sanct.T ilariw ilajo-
ris ])ro ciinlandn missa,et in sero pro cclcbrandis vespe-
ris : cl remimct ibi noctc ipsa, et cclehrat viijilias, ct
post viijilias cclehrat ihi Missam ad Pii.esepe.

8. Prcssius lamen agenduin cst,el annus, si fieri
potcst.proxime stabiliendus attribuUe hiijus appel-
lationis sanct;c )lari;c ad Pr;rscj)C : ut collatis gestis
cjusdom anni,ac proximc su()eriorum,cognosci pns-
sit num occasio novi nominisita plTormandi fiuxerit
cx delatione cunarum,ac reliqiiiarum pr.Tsepis.Do-
minica nativitalc illustrati ex Dcthlehemitica ecclc-
sia ad Romanam basilicam Liborianam.

Appelationom illamattribuicfcpissesubThcodoro
papa jam vidimus : qiiisedcm Romanam lcnuit a
mRnsc Novembris anni 642 ad mensom Anrilis anni
649.Non est difficilc ex Chronicis Orientatibus Gr.T-
corum, Arabum, et Syrorum, quin etiam cx no-
strorum Occidentalium annalibus indagarc, in Pa-
la!stina (juid aclum fuerit pcrhoc seplenniuni.et an-
nis proximo pr.TCodcntibus. Quin eliam a uluribus
chronographis ct historicis magni nominis indc col-
lectain scricin geslorum inopitomcncum rcdogerint
oorumdcm breviaioros,ct diligonler expcndoriiit cri-
tici Annalium.pr.-csertim Pagius, cxigiii laboris im-
pcnsam requirit notilia brevior, (]uam hic attoxo,
seciitus Pagiumiqui pra; ca?leris diligcntius viiKlur
cxpendorc ct corrigcrc ditrcrcntiani biennii, aut
trionnii aliquibus in hisloriisin ejusmodi geslisad-
missain) ut inde cognoscatur occasio sacrorum 11-
lorum pignorum c Palajstina in Occidentem perfe-
rcndorum.

Vix igituranno a;r.T Chrisli 629 (Cedronus refert
ad annum llcraclii 10)cruccm Dominicam n Pcrsis

norum circa annum Christi 640,quando Saracenis D rccuperatam una cum Zacharia Ilierosolyraorum

Pal.-estinam invadontibus subtrahenda luerunt bar-
barorum injuriis sanctiora quffique lipsana ibidcm
prius custodila.

Admittit laudatus Cardinalis,tanquam translatio-
nem primain sacri corporis beali llieronymi ad Lr-
bem ex Pahestina illam, quain Pctrus dc Natalibus
in Catal.lib. iv,cap.l45,nominal seciindam.et refert
ad .-Btatem excursus Saracenorum in Pahcsiinara.

Iluic scntcntia; Baronii non modo assentimur.sed
etiam dicimus, ad eamdom,a'tatcm similiter perti-
nere translalionem reliquiarum pra^sepis Dominici,
sacrarumquc cunarum Salvatoris nostri, cum aliis
pluribussanctorum roliquiisad Urbem porlatis(quas
intcr sunt corpora lieati llieronymi.necnon apostoli
Mutlhia; cx Pal.Tstina.elintra basilicam sanctaj Ma-
tfa! Majoris a Theodoro papa condita) quo scilicet
rempore cadcm basilica Liberiana novam dcnomina-
tionem accepit sanct.v )lari;r ad Pr;vsei>e.
~!. Hanc certe appellatiouem non anle rcpcrimus

patriarcha,c.'cterisque Mdolibus captivis rn Pcrsidem
quatuordecim annos ante deductis.rostiiiiorat san-
ct.T civitati Horacliiis impcralor ea solemni pninpa
cnjus mcmoriam Ecclosia quolannis rcculil dio 14
Septembris ; quadricnnio inde evoluto.mmpc anno
Christi 6.33, .Vrabes insliluta seclantos Mahumetis
pscudo-prophct.T el impostoris (qui proxime supe-
riori anno 632 oecubucral (Codrcnus refertad nnn.
Heraclii 21) contra Hcraclium imperatorem bellum
gcrcre instiluerunt.

Annis 033 et 634, .\rabos Saraceni sub Euberc,
qui alii dicilur Abubacharus, aliis .Vbubarrus, Ma-
humetis successnre,ct ojusdem gonero.aul cognato,
invadcnles Gazcnsem regionem oanidem diripiunt,
occiso Sorgio duce ac pr.rsido Paisoslin.i? npud Cx-
saronm (Theonhanea anno Heraclii 23).

Eodcm .Vbubacharo Saraccnorum duoc primario,
sivc amira, defuncto die 23 .\ugusti 631 (juxta P«-
gium ex Elmacino), juxta TbeophaDcm Ccdrenum

241

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIXTUS III.

242

ad ann. Heracl.25,cadem die regnarc coepit Om«)'!(.s ^ ad portam Ostiensem, necnon dona SS. Primo e*

sive Umanis.tcrtius caliptia Saracenorum.Is,creato
duco Olliomano contra Persas dimicaturo,Arabiam
occupat,et Damasco potitur.tautoquo metu percellit
Heraclium, rei cxitum circa Edessam expectantem,
ut Heraclius quasi rebus desperatis,Syria relicta,et
venerandis lignis crucis vivifiCiE Hierosolyma aspor-
tatis, Constantinopolim recesserit (Theophanes et
Cedrenus loco indicato).

Anno 035, Saraccni Phreniciam universam inva-
dunt,et ad .Egyptum usquc victores progressi.tra-
ctum Syria; sub jugum mittunt, obsidcnt Hieroso-
lymani, ct .Egj'ptios redigunt in servitutem.

.-Vnno G36,obsidione Hierosolyma? nondum soluta
impeditur S. patriarcha Sophronius ab adeundo
llethlehemitico antro Nativitatis et Pra;sepis Domi-
ni per festa Natalitia ad sacra ibi celebranda cum
populo, uti prius consueverat.

Anno 637,Umarus,expugnata Hierosolyma,reddi

Feliciano oblata in titulo sancti Stephani in monte
Cu?lio apud Bibliolhecarium memorata in cjus Vita,
num. 128.

Augebant studium pontificis Theodori recentia
exempla Joannis quarti decessoris, qui patriaj suse
sacrariis consultum voluittranslalis Romam sacris
corporibus SS.martyrum Venantii,.\nastasii,Mauri,
et sociorum e provincia Dalmatia.quando irruptio-
nibus Arabum, Sclavorum, et Hungarorum vidit
Illyricum universum sub Mauritio et lleraclio Augu-
stis frequenter compilari, ut regio tinivcrsa incolis
viduata in spccicm solitudinis rcdacta esset,i\wm9tA-
modum ex Byzantinis historicis collegit D.Ducange
de famil. Byzautinis, pag. 270. Suppetebant vero
Theodoro papoe occasiones aptissima; ad sacra pi-
gnora huc transportanda ex Pala^stina per Stepha-
num Dorensem episcopam.ultro citroque inde navi-
gantem in Italiam,ut Romano pontifici se sisteret,et

tura patriarcha Sophronio ita placatus Christianis, n paterno suo solo pericula.tum ab hajreticis, tum a

ut librum istis sit patrio cultu sacra peragere.Nec
diu tamen superslcs vivit B. Sophronius • cui mo-
rienti cum nullus in patriarchatu successorrite de-
ligeretur, Sergius Joppensis ejus locum violenter
invadit. Saraceni fugato Isdegerde potiuntur Me-
daina, et regiis thesauris ibi rcconditis. Umarus
eorum calipha duplici imperio enervato,scilicel Ro-
manorum, quibus .Cgyptum ct Syriam abstulerat,
etPersarum quibus Chald£eam,Mediam et Persidem
ipsam ferme occupaverat,donatur a suis n jvo titulo
Amir-al-Mumim, nempc imperatoris credentium.

Anno 638, Antiochia ab Umaro subacta, Mavias
dux et amiras constituitur universa; ditionis Sara-
cenorum ab .Egypto usque Eiiphratem (Theo-
phanes).

Anno 639,Memphim yEgypti metropolim hoc an-
no obtinent Saraceni, juxta Elmacinum.

Anno 640, mortuo Sevcrimo papa, Ecclesia; Ro-

barbaris impcndentia manifestaret.opempuo implo-
rarct pr.Tsentibus malis a sedis apostolic» provi-
dentia.Hunc enim pra^sulem intcr comprovinciales
sub Hierosolymitano patriarcha pr.-ccipuum beatus
Sophronius morti proximus secuni duxerat in sa-
crum Calvaria; niontem,et prfficepto suo adegerat.et
.jurejurando impulerat persanctissima illa.quiC ocu-
lis spectabant, ot manibus attrectabant nostrse re-
demptionis monimenta, ut quanto citius Romam
adnavigaret, et alflictis Christianorum rebus, divi-
noqueinprimis cultuisuppetiasab Ecclesia! univer-
Sffi patre,et pastore Christi in terris vicario suppli-
citer peteret. Demandato sibi munere non impigrc
pcrfunctus episcopus Dorensis Romam navigavit,et
papa; Theodoro exponens quas a Sophronio patriar-
cha morti proximo tani religiose in se receperat
perllcienda, parem in Romauo pontiflce vigilan-
tiam, ct ardorem animi repcrit ad occurrendum

mauK pontifex constituitur Joannes lV,natione Dal- „ pcricnlis. ac necessitatibus illius provincuT, prx
mata, per biennium non intcgrum superfuturus. *-■ cipuis religionis nostraj mysteriis a Chrislo Do

per Ijienmum non intcgrum super
Theophanes fagam Isdegerdis in Persidem interio
rem mctu Saracenorum ad hunc annum differt a;ra!
Christi 640, Ileraclii Augusti 30.

Anno 641, mcnse Martio.indictione xiv,Heraclius
imperator obit post annos imperii 30 et menses 10
(Theophanes,cui cwteri historici consenliunt).Con-
stantinus lleraclii filius,patri supcrstes diebus tan-
tummodo 103, veneno a noverca Martina propinato
(ut putant Cedrenus ac Theophanes), successorem
relinquit ejusdem Martince filiumlleraclinus.Verum
illi mense sexto imperio abrogato suflicitur Cons-
tans Constantini filius Heractii nepos.

Eodem anno,Alexandria yEgypti poliuntur Sara-
ceni juxta ?]lmacinum.

Anno 6'»2, Joanni quarto pont. Roniano vita fun-
cto succedit Thcodorus expatre Thcodoro episcopo
de civitate Hierosolyma, ut narrat Bibliothccarius,
scct. 121. Is autcm Theodorus papa fundavitin pa-

puis religionis nostraj mys
mino decorata-. Demandat igitur Theodorns apo-
stolici vicarii potestatemin sedem Hierosolymorum
morte Sophronii vacantem Stephano Dorensi, lum
ut ha-reticis Monothelitis forliter obsistat, tum ut
c;ctera sacra ibidem procuret. Quffi autem gesserit
in caprovincia Stephanus vicariusapostolicus.tum
snb Theodoro papa, tum sub ejus successore Mar-
tino I, videri possunt in litteris ejusdem Martini
papM ad Joannem episcopum Philadelphiw ; quas
tulit Baronius ad annum 649, necnon in actis syno-
dalibus concilii Romani sub eodem Martino papain
scrut. 2, ubi Stcphanus Dorensis ea qua; hactenus
recitavit hiculciitcr enuntiat, et in libello supplici
coiisignat : cuni quo itcrum ac tertio Romam re-
pri'ssiis, ;i|i.istolicis pcdibus se sislit. (Concil Rom.
siili Maihiio 1, scrut 2). Orator comiiiunis voti om-
niuiii (Iriciitalium orthodoxonun ejusilcm rcjionis sa-
ccrdolum, necnon jir;cdicli sanel^r mcmori.v So-

triarchio Latcrancnsi altare S. Suvestri, ad Sanctn D phrunii, die Qi Octohris feriu terlia,indicl.ione oclava :

sanetorum subinde dictum ct proximum sacello S
Laurenlii : in quo tuui ipse.tuni successorcs ponti-
fices intidcre pr.eeiiuias reliquias, c Pabestina pr.e-
sertim allatas.Vidcndus ea dc re Pancirohis in sacris
urbis Romn; Ihcsauris Reg. 2, num. 12, ubi aliam
diversam lectionem Anaslasii de titulo illius altaris
in aliis codicibus apud card. Raponum vocati do
nomine S. Sobastiani rcfellit. Verum sive altare di"
ceretur S.Silvcslri, sive S. Sehastiani, pars fuit sa-
cclli pontilicum ad recondendas rcHquias omnium
prctiosissimas constructi. Piielcr hujusmodi Sacel-
lum aTheodoro conditum,unde probatiirillius cnra
in conquircndis sacris lipsanis,qu.T nomen ad San-
cta sanclflrum sacello conciliarent, documenta praj-
bent ejusdcm rcligiosi studii maximo intcnti ad ho-
noranda sacris .Tdibus ae donia inurtyriim Cbristi,
aliorumquc sanclorum lipsana qii.f iuvriiiiinlur V.r-
clesiK S.Valcntini ad pontcin Milviuin,i't li. Kuiilii

qui sunl charactcrcs anni 659,postquam,Theodoro
ad supcros reccpto ante Idus Maii, successerat
Martinus mense Julio.

O.Iloc igitur seplcnnio pontificalus Theodori nu-
mcralo cx 642 ad 6-49, iiccccsitas, si unquam alias,
arctissima adigebat curam catholicorum antistitum
provincia! Palaistin.T, ct illius Stephani Doronsis,a
Sophronio patriarchainmonteCalvaria^sacramento,
mandatoquc obstricti,a Rnmano vcro pontilice post
obitum Sophronii ejusdeni sedis jura excrccrc vica-
ria potestatc jussi,ut non modo prospicerent lidei
aMoiiiithclitisoppugnat;e,scd sacra (luadibet studio-
se vindicarcnt,ac tuta reddercnt,tiim abinjuriisbar-
barorum.tum ab li;crcticoruni occup;itionibus.Sacra
vcro lipsana inccrlcsiisllicrosiilymitanicpiscopatus
diqiiisiln, tum iii sanida civilatc, tuni in iiroximis.
rinnl r i>r;rci|Hiis tli.';;uiris ab hostium illoriim ini-
pclii el piitcst;ite subtrahcnda : pr.Tscrtim.cuui anno

243

ANASTASIF mBLIOTIlECARII.

244

643,novus princcps Umaraggrcd(;i-clm' instauralio-
nom tcmpli Hiorosolymitani ut in cultus Mahumc-
tici lanuni convcrlorct, ot nescio, qua suasionc
Jucisorum permotus.rrucem amoveri imperasHet a
Christianis dcdicatam in munte Olivarum (Thco-
phanesetCedrenus.Vide Baronium ad annumeum-
dem). Funestum utique indicium violcntio! imie
timendK sanctioribuscjuibusque pignorihus nostraj
rcligionis e tali auspicin capere dobuit Stophanus,
eoquc nomine quantocius posset, curare, ut proia-
norum conspeclui ao potestati illa subduccrenlur,et
in tuto collocarontur, (]uai aupustiora scmper sunt
habita ac vcncrabiliora dccora llicrosolymitan;p ec-
clesiK, ac Bethlehemitica;, cl proxiniarum. Cum
enim Ilcraclius Augustus semcl et ilerum vindicas-
set crucem Dominicam a Pcrsis ct a Saraccnis,
eamque sanctajcivitati rcdditam anno02'J quimiucn-
nio post, ingruente graviori periculo sub Umaro,
Constantinopoliin,prffiservandi gratia,retulissct ; li-
cet e.vcrcitus, terra rnarique comparare adhuc pos-
set ad provincias recuperandas; multo celcrius de-
buitepiscopus inermis curator tantorum pignorum,
provida aubtraciioneconsulerc eorumdcm indemni-
tati.ct in loco tutissimo coUocarc antequam Umari,
ejusquo consiliariorum infensus in cruccm Chris-
tianam animus ad crcmanda, aut violanda sacrile-
gis ausibus mysteriorum salutis nostr;u monimcn-
ta, atque instrumcnta converterctur.

Verum quis unquani locus lantis pignoribus rcci-
piendis,ct tuto custodiendis in Asia, et Alrica jam
supererat^Antiochiam.Ilicrosolymam^.-Me.xjindriam,
tres patriarchalcs sedcs,Saracenorum viclori;c suIj-
egerant,et ha;reticorum antistitum, at(]ue intruso-
rum violontia occupabat. In urbe rcgia Orientalis
imperii, ubi MonothelitK patriarchali throno incu-
babant, et principes pjusdem soct;e f're(]uentibus
tragccdiis paucorum mensium in ordinem rcdacti,
nihil tlrmitatis ostendcrc,aut sibimetipsis poiliceri
poterant in Augusta;dignitatispossessioneac tutcla,
quisasylussanctorumreli(|uiis,Dominicis cunabulis
ac prssepe dignus videri poterat Stephano Dorensi '!

Nullus' prolecto sanctior uti ncc tutior locus scse
oirercbat circumsnicicnti tiintorum pignorum cu-
gtodi et patriarclialis sedis vicario, (juum urbis
Ronu-G sacraria.Occasio in tutum pcrduccndi locum
quotcjuot legerat inde lipsana sesc offcrcbal am-
plissima, cum intra scplcnnium prKilictum tsr na-
vigare (jogeretur e Palccstina in Kaliam.ut Romano
pontilici se sislerct : et ([uidcm llomano pontilici
Thcodoro, qui Theodori ciiiscopi de cirilnte lliero-
folyma filius, ut meniorat Bibliolhecarius, ai)i)rimc
novcrat quidquid sacrorum e Pala'stina liuc aspor-
tandum relictum csset..-V(l illum, inquam Theodo-
rum papamhajcitincra e.v llicrosolymitana Ecclcsia
frequcntabat, qui proximi sui dccessoris Joannis
Quarti Dalmata; rccons e.\cniplum recolcbat, vindi-
cantis ab excursibus et injuriis nalionum barbara-
rum corporasanctorum marlyrum cjusdcmregionis
sibi natalis.fingebanlur lulhuc in Lalcrano palriar-
chio prope 1'onlcm Conslantini;innm musivo opcrc,
(luod ailliuc spcclamus, sacr;c iniagincs Vcnaulii,
.\naslasii,Mauri martyrum.Domiiiioni.s.et aliorum,
(iiiDs ipsc cx Dalmatia huc pcrfcrri curavcrat, cuin
illam provinciam rcddercnt obnoxiam frcquenlibus
irruplionibusosuh Mauricio rt Ilcraclio .Avarcs scu
Ilungari, Slavi, ct Croata;, non somcl eompilalam,
et ita viduatam incolis, ul in spccicm soliluilinis
rcdegisscnt,'Kiucniadnu)dum cx Byzanlinis bistori-
cis collcgit Du Cange in lamiliis liyzantinis.p. 270.
Hoec, inquam, receulissima cxenipla sui proxinii
dccessiDris pr;c oculis habcbat Thcodorus in Late-
rancnsi patriarchio, in tiuo ipse suam basilicam et
sacrarium palatii pontillcii fundabnl, S. Silvcslro
nuncupatuni, ubi rcconderct ipsc, supcraiUlcrent
succcssorcs sanctioni qu;cque lipsana.uiule S(Ihi7<i
niim-lorum locus poslmoduin appcllaiclur. Quidni
ergo inler ca;teras Slcphauo Dorensi cpiscopo de-

^ mandatas curas hanc etiam adderel, ut Hicrosoly-
mitan;c ac Bellilehcmitica; Ecclcsi;c lectissima,(iua;
superosscnt a barbaris subtrahenda Lipsana,in nu-
jus nov;c Jcnisalcm, lloniana; scilicct Kcclcsia', ma-
tcrnuni sinum taiiquam in asylum tutissimum com-
portarcQtur? Id corte de pra;sepis Domiiiici parle,
ac de sacris Christi cunabulis lactum suhTheodoro
arguit nova,uti diximus,appellatio Sa/jftpMarf.?? nd
Pra^sepe,qu!e luin primum,auditur adjecta veteribus
nominibus nostra;hujus basilica Liberianae : in qua
jjroximc consccuti pontificescKf /loc Prxscpc missas
quotannnisagcreinstitucruiitNataliDominico.illud-
qucsancluariumadoriiaranldonariisomniuiiipretio-
sissimis, adindicandamsacriilliustbesauii|)ra'slan-
liam ; ita ut Paschalis cjus iiominis priinus altare
Prwsepis cl coiifcssiuncm (imitatione Salomnis ac
tcmpli Ilicrosolymis construcli /auro solido undiquc
convcstiverit, lcsle Bibliothecario num, 45*J. <• Al-
tare iir;cscpis jam dicta; basllica; scu venerabilem

n confessionem ultro citroquecxauro purissimocum
diversis historiis mirifica; compsit.atquo decoravit,
pensantibus libras ducentas quinquaginla quatuor
ct uncios quatuor. »

10. Sed et cjrpus beali Hieronymi ad anlrum
Bethlchcniitici pra;scpis in Palestina quiesccns ea-
dcm occasione liuc asportatum velusta documenta
probantinbasilica; librisexpressa,unde cognoseitur
memorala translatio sancti doclorisiid Libcrianam
ccclesiam annuis sacris in Martyrologio cclcbris,
adnolala pridcni ex libris iisdcm a Petiu dc Natali-
bus, ct a card. Baronio recognila.Petrus dc Natali-
bus observavit in hisce Romanis Chronicis rcpcriri
translationcin sacri corporis bcati Hieionymi ex
Pah-Estinaad urbcin Romam contigissc.posl multa,
in(]uit, annorum curricula ab obitu Hicronymi
gloriosi,Jcrusalcm deslructa, et a Saracenis occu-
pata,cum pcne omnium sanctorum esset orbala re-
tiquiis, solo beati Ilioronymi corpore in partibus

p illis reliclo. » Notitia istius asportatiunis per

^ idem tempus quo otnnium propcmodum reliquia-
rum thesauri exlracti fuerant ex sancta civitate
a Saracenis occupata, conlirmal ;eram transla-
tionis reliqniarum sancti doctoris ad Urbem esse
componendam cum advcctione pr.-escpis Domi-
niei.ld iion modo afllrmal Petrus de Natalibus.sed
cliam Marianus Viclorius in Vita Hicronynii, quam
a se diligcntissimc colleclam cx cjusdcm scriptis,
aliisquo documcntis perspecta; aucloritalis pncmisit
editioni Roman.-c opcrum sancti dorloris adornata'
sub acri judicio cardinalls Sirleti, ct Pio IV pontilici
maximo nuncupataj.vitamque ipsam pcculiari dedi-
catioiie obtulil cjusdem Pii Nepoti sancfo Carolo
Borromajo, Liberiana: basilica; archipcsbrjtero.
Egregius hic auctor.qui excusserat in Romanisar-
chivis et bibliothccis votuslos codiccs ad llicronymi
scripla, ot memoriam pcrtincntes, de sociala trans-
lalione prajsepis Doininici et corporis S. Hicronymi
ita pcrscribil." llumatus posl morlcm in Bclhlccm

D fuil (llicronymus) exscquiis illi ex Christiana rcli-
giouc, ul Antoiiium Paulo fccissc ipse rcfcrt, rilc
antca cclcbralis.Tninslatus indc |)Ostea Romam csl
iiua ciim Clirisli Snlrnloris iiostri pr.vscpio scpliiiio
Idus .Maii, eo scilicct dic. (luo pra^ceptnris sui Orc-
gorii Nazianzcni festum aiiilur.Rcjcclus dcindc dics
m vigiliam .-Vscensionisa Pio II ponlilicc uiaximo ul
festiviusac frc()ucntiusagcrclur,plcnariascpulcruin
pjusillodieadcuntibuscriminumindulgcntiacondii-
nata. Jacet autem bcatissimus vir, omni pra;conii
ma^jor, ct qucin cuncta suspircnt s.Tcula,suppr E\-
quilias, proprio sibi juxla pra;scpc Domini crccl"
altari.ubi sarra adhiic cjus scrvatur lunica, in cc-
clcsia S. Mari.r M;ijoris, etc.

Sociala ista Iranslatio pr.'c.scpis Dominici cl cor-
poris S. Hieronyini rcferenda cssc inlcllipilur ad
aniiospriorespuntilicalusThcodori pap.r ex iiidicnta
ab aiitiquis codioibns. quos Pclrus dc .N;ilaliljus it
Marianus Victorius vidcrant, uccupation Jcrusalcin

Uo

HISTORIA DE VITIS PONT. ROM. PONT. — S. SIXTUS III.

246

n Saracenis, quae anno 637 contigit : et ex addita A. ten-.T forumino calorum conditor natus est : hic

niitionetransportationis.jam peractaj omnium 1'ernie
rcliquiarum,cumsoliusHioronymicorpus esset inde
rirerendum una cum preesepio. Quam validum sit
iiidicium ejus temporis assignandi, satis declarat
boatiSophronii sermo habitus die Natalis Dominici
i n conspectu Bethleemitici prssepis.a Saracenis tunc
nccupati, anno scilicet 636, cum Hierosolymam ob-
siderent,et positis in solo Bcthleemitico castris,im-
pediretur ipse ab accessu sacrati specus et prfflsepis,
ubi nocte Natalitia sacrum solemne Deo offerre de
more optabat. Conqueritur sanctus antistes « se
suosqu» tuditores veluti poccatorem Adamum inde
cxclusos,ut illo paradisi hortum quem oculis usur-
pabat (cum e regione illius habitaret) ad ipsum tamen
regredi non valebat, impeditus ab aspectu flammae
versatilisque rompha^c-e ; ita ipse cum auditoribus
redderetur extorris a vicina civitate Bethleem, quK
ante oculos versabatur, Agarenorum sica coedem

nvolutus pannis,hic visus a pastoribus,hic demon-
stratus a stella, hic adoratus amagis. »

Beda Venerabills ab.\damanno proximasscriptor
ejusdem ferme verbis et vestlgiis insistit.

Proximus ab.\rculpho episcopo, Adamanno mo-
nacho, et a Beda presbytero metatorsacri illius iti-
neris fuit Bernardus monachus e Francorum gente,
qui anno Christi 870impetrataaNicolao papaprimo
facultate peregrinandi cum apostolica benedictione
Alexandriam .Egypti primum delatus est,deindein
Paloestinam concessit una cum sociis. Itineris me-
moriam scripto cum consignaverit; eamdem publici
juris feeit laudatus P. Mabillon. In tomo indicato
hist. BenedictincT post Adamannum. fol. 523.

Ut Bethleem pervenit, n. i6,ha;c ibi a se spectata
commemorat : « Bethleem ergo,inquit,habet eccle-
siam valde magnam in honore sanctse Mariaj, cujus
in niedio est crypta sub uno lapide.cujus introitus

intentante : et ad prffisepe quod Deum excepit et ad ij est a mcridie, cxitus vero ad orientem, m quo

oleste specus,ad quod convolare gestiebat, et tolo
animi impetu rapiebatur, ut latens in ipso myste-
rium conspicaretur, et hymnum illum angelicum
Gloria in cxcelsis Deo, in recens nati gloriam depro-
nioret, ingredi vetabatur. »

Prffiservabatur igitur apud Bcthleem anno 636,
quo ita perorabat So|ihr(Hiius patriarcha, non modo
s|ielunca illa Christi .\ativitate cojlestis reddita,sed
ctiam praesepe ipsum quod Deum excepit, quando
roclinatus fuitin prKsepio.

11. Distinguenda enim sunt duo illa, specus sive
antrum,in quo stabulum pro illius rogionismore in-
digona? aperuerant,et prKsepe.intimus scilicet ejus-
dom stabuli et antri recessus,in quo animaliapabu-
lum sumere consueverant : ubi Verum caro fac-
tum, a Virgine matre in primo exortu suo voluit
reclinari.

Partem utramque illius sanctuarii descripsit per
eosdem annos illuc profectus episcopus Galliarum .
Arculphus, ex cujus dictantis narratione Adaman-
■ nus monachus et prosbytor Scotohybernus excepit
et posterisindicavit : unde Beda venerabilissequen^i
saoculo intexuit commentarium de situ Jerusalem,
totidem ferme verbis ex dcscriptione Arculphi et
Adamanni expressum. Sunt autem ha^c verba Ada-
manni nuper recusi a clarissimo scriptore Joan.
Mabillon sec. iii Benedictino, parte ii, pag. 512 :

« Inejusdem vero civitatis (Bethleem) orientali et
extremo angulo, quasi qua;dam naturalis dimidia
inest spelunca, cujus interior ultima pars prcesepo
Domini nominatur, in quo natum pucrum reclinavit
mater : alius vero supradicto contiguus priesepio in-
Iroeuntibus proprior locus proprieNativitatisDomi-
nica!traditurfuisse. lUa ergoBethlehomilica spelun-
ca pra;sepis Dominici tota intrinsecns ob ipsiusSal-
vatoris honorilicentiam,marmore adornataest pre-
tioso : cui utique seiniantro supcr lapideum ccona-
culum sancta; Maria; Ecclesia supra ipsum locum
ubi Dominus natua specialitcr traditur.grandi stru-
ctura fabricata, fundata ost.» Basilicam hanc Domi-
nici pr.Tsepis antro suiierslruclam a boata Heicna
Magni Constanlini matro doscribunt pra^ter Eusc-
bium de Vita Constantini lib.iii. cap. 41 et -53, quot-
quot peregrinati sanctorum locorum cultores,littoris
mandarunt PahTstin.T! chorographiain ; e recentio-
ribus vero ejusdcm ornamcnta luculonter exposuit
Joan. Ciampinus, do sacris anti^iuitatibus optimc
meritus pra^sul tomo II vctcrum Monimentorum.

DescriptioniArculphi ct Adamanni respondet spe-
luncoe ac prffiscpis Dominici ante annos ducentos et
quinquaginla pra;missa distinctio a Bethlecmitici
sacrarii custode Hieronymo epist. 17 et 18,adMar-
cellam, quain illiic iuvilanl Paula, ot Eiistocliium,
Christi et Mari;u divcrsorium ita celobrantes : " Quo
sermonc.qua voce ppohincam tibi possumusSalva-
toris cxponcrc? ct illud prajscpe sermone honoran-
dum cst. » Et paiiln iiifra : « Ecco in hoc parvo

ostenditur prEScpiumDomini ad occidentem ipsius
cryptK. Locus vero in quo Dominus vagiit, est ad
orientem. Habet ibi altare, ubi cclobrantur rnissa;.
Juxta hanc ecclesiam est ad moridiom ccclesiabea-
torum martyrumlnnocentium.Milliariodenique uno
a Bethlehem est monasterium sanctorumPastorum,
quibus angelus Domini apparuit in Nativitate Do-
mini.Ad postremum triginta milliaris ab Jerusalem
est Jordanisad orientemjSupraquo ost monasterium
sanoti Joannis Baptistae.in quibus loeis multa con-
sislunt monasteria, » etc.

i2. Antequam ulterius progrediar in hujus Ber-
nardi monachi, vel aliorum post ejusdem aitatem de
sanctuariis Palestina3 scribentiuin notionibus affe-
rendis, duo placet adnotare, qua; plurimum con-
ferunt ad assequendum tempus translationis cor-
poris S. Hieronymi una cum parte Dominici pra;-
sepis in occidentem. Primum erit altendere, quod
n, collatis interso Adamanni, et Bernardi dcscriptio-
^ nibus, cognoscitur,a;tate prioris illius, nempe Ada-
manni, seu potius Arculphi episcopi, cujus fuit itcr
et reconsio sacrorum locorum, circa annum 630,
ostendi consuevisse sepulcrum sancti Hieronymi
in peculiari ecclesia extra muros liethleem in valle
adha>renti dorso meridiano coUisBothloemitici.Scri-
bit onim Adamannus : " Do scpulcro quoque sancti
Hieronymi simili sollicitudine nobis inquirentibus,
Arculfus sic ait : Sepulchrum sancti Hieronymi,dc
•quo inquiritis, ego conspexi, quod in alia habctur
ecclesia.quffiextraeamdem civitatulam (Bcthlchein)
in valle cst fabricata, qu.x in meridiano laterc sita
supra memorati dorso monticelli cst conlermina
Bethleemilici.Quod videlicct Hieronymi sepulcrum
simili opore ut Davidicum monunientum composi-
tuin, nuUnm ornatum habct. »

Hoc postremum non otiose subditur ab Arculpho
et Adamanno. Indicat enim ornamentorum destitu-
tio, sacra Hieronymi ossa inde fuisse asportata
D paucos anto annos ad Thcodoruni papam, cx quo
Umarus calipha amotis crucibus c monte Olivoli
suspiciouem excitavit in animo Stephani Dorensis,
vicarii apostolici munus ibi gorentis ex mandalo
e.jusdem summi pontificis Thcodori, no corpus l'>-
liioronymi, quod unicum ferme supcrerat in Both-
lehemilicosolo post alia sacra lipsana indesublra-
cta,dispergeretur ab impiis Umari consiliariis.uon
sccus ac dc ossibus pr.Tcursoris Doinini contigisse
narrant sub Apostata Juliano. Quin etiam dubitarc
licet, nuni scpulcrum,Arcnlpho indicatum in ecclc-
sia paulispcr romota a speliinca et pi\TsepeSaIvato-
ris, fuerit secundum potius receptaculum corporis
sancti doctoris,et quidem tomporarium, ut cautius
elTerri possel, nbi a primo o.jus condilorio (quod
clogeral ad antruin ips-uni iii vestibulo sacri spocus)
roinoverclur, ot oblonlu doponcndi in Ecclcsia oc-
cultarotur folicius socuiida Iranslatio oxtra Pahcsti-
uaiii, qua Uiiinaiii iloliituiii fuit.

247

ANASTASII BIBLIOTHEGAnH.

248

EjuB certe sepulcH Ilieronynii ila rcmoli a
spelunca prEsopis Domini vix ineininerunt posteri
ad PaliTstinain profecti in rcconsioiic venerabiliuin
locoruni, quas sibi indicabantur. Moiiasterium Ilie-
ronymi, imo ct lectulum,et cellulam sibi ostensam
narrat Bernardus monachus e Francorum gcnte,
qui, approbante ac benediclionom importiente Ni-
colao papa primo, illo profectus est anno Christi
870. Sepulcrum vero sancli doctoris iu ccclosia illa
non retulit sibi indicatum ; cum tamen relerat se-
pulcra a se visa tam circa Hierosolymam, quam
circa Bethlehem, imo et in /Egypto e.Ktra muros
Ale.\andris ostensum sibi memoret sepulcrum S.
Marci cvangelistce,licet inde sublati a Vcnetis mer-
catoribuSjUt ipse diserlis verbisadnotat, antc annos
quinquaginta,

Led neque Marinus Sanutus,qui eadem sacra loea
a se consnecta descripsit anno 1321, dum summo
pontifici librum otferret hoc titulo inscriplum. Se-
crctn ftilclium Criicis. Ihi cnim tantummodo indicat
non longe a pr«sepio Domini sepultum fuisse bea-
tum Hieronymum : et certe in vetusto eodicomcm-
branaceoarchivisacrosanctn3basilica!Liberiana?,ubi
Vita Hieronymi collecta legittir ex ejusdcm scriptis,
et aliorum ralrum, de priori ejus humatione ha?c
habentur : c. Porro beatus Hyeronymus dum adhuc
viyeret scalpendo saxum in ingrcssu spelunca; Do-
minici prasepis sepulcrum sibi fecerat non longe a
sepulcro pra-dictarum sanctarum (Paula;et Eusto-
chiijubi saeculi potestate devicta sepultusesl pridio
Kalend. Octobris. » Marini Sanuti librum infra re-
censebo.

Unum sopulcri llieronymiani indicium, quod vi-
derim post .Arculphi ffitatem, suporest in Brocardo,
sive Brucardo, scriptore sa?culi xiii, sed is quoque
locum scpulcri designat .juxta pra^sope Domini,ubi
etnionasterium, ct lectulum sancti doctoris pcre-
grinis ostendi narrat, una cum sepulcro ojusdem,
nec non cum sepulchris Pauh-eet Eustochii non vero
in ecclesia subjecta; vallis. Praistat hujus aucloris
contoxtum dare ex nupera editione inserla Gcogra-
phia; sacra; a Nicolao Sanson Christianissimi regis
geographo, pag. 184.

13. Bocardus igitur, seu Bruchardus Argenlora-
tensis ex sacro ordinePr.Tdicatorum,(iui aliquandiu
texit in PakTslina,ac diligenter exposuit sub finem
saeculi xiii ea qu.c vidcrat, ita describit spcluncam
Nativitatis, et prn;sepe Doniini : .. In extremitate
vero orientali sub rupe quadara quE crat juxta mu-
rumcivitatis (Bethlehem) fuit, secundummorcm il-
lius tcrr.Tlocusprostabulo : habens pr;esepcin rupe
excisum, ubi muudi Salvator do Virgine natus, et
reclinatus fuil, cum locus alius coinmodior iu divcr-
sorio non essct, quam pra;sope, in quod mundi
Creator et Rcdemptor rcponeretur (ti(c. xi, 7) Hic
hodie sacollum est exslructum nobilissimum, stra-
tum marmoro, et marmoreis erectum columnis, ut
vix hodic inveniri possit locus sacer illo pulchrior,
utetiam Sullanus tcntavit hinc .asportarc columnas,
et alia crustamarmorea.quibus pariotesnitent ; scd
serpente subito apparenle, et terrorem incutiento,
desisterc coaclus est a conccplo proposito. Vidcntur
quofjuo juxta hanc ecclesiain indiciaqu.Tdammona-
sterii, in quo leclus et sepulcrum divi Ilieronymi
percgriuis ostenditur, ctc, et sopulcra Paula; et
Eustochii haud longc ab hac ccclcsia. »

Deniquc MarinusSanutus Torscllus in libro per
ipsum oblato Christi anno 1321 suninio ponlilicisub
hoc titulo : Secrctii piiclium crucis, uhi lorr.T sancla)
loca a se conspecla describit partcxiv.Iib. iii. cap.
11, de Hethlchemilica speluncaXativitatis hn;c nobis
scripta reliquit :

«' Ex parto Oriontali ost spcluncn in rnpc juxta
murum civitulis.ol videlur secundum moilum terra;
illius, fuisso lociis f ro stabulo.habens pr.Tscpe oxci-
sum, ut ibi nxoris cst faccrc pra;scpia. llanc spolun-
cam (juibus laudibus effcram, ubi orlus cst Christus

A. dc Virginc, etc, et nota quod ibi juxta rupcm prae-
dictam, in qua Christus natus est, est alia capacior
aprima,(|uatuorlantumpedibusdistans,subquaerat
pra;scpc,in quo dulcissiiiius illc puer mox natus.ac
pannis involiitus,,juxta bovoin et asinurn reclinaba-
tur; ot videtur unafuisse spelunca conlinua,quain
.solum dividit factum ostium,et ascen&us,quode ca-
pella ad chorum ascenditur. Fenum vcro pra;sepis
Rom;e delatum est ab Hjlena regina et in eeclesia
Sancta; Mariffi Majoris dccenter recondilum. Non
longoaprajsepio fuit sepultus Hieronymus.Ad locum
autem(iulcissimaeNativitatisdescenditurab ecclesia
incapellam perdecemgradus.Est autem capellailla
tota interius facta de oporc Mosaico,et strata mar-
more,et sumptuose valde facta.Superlocum illum,
ubi beataVirgo peperit.potest missa celebrari super
labulam marmorcam, (lu.-e est ibi : de lapids etiam
nudn videtur aliqua purlio uhi nntus est Chrislus. Si-
mililer pirs qucvdam pr.vsepis in quo jucuit, nuda rc-
g licla cst. » Qiije loca cum devotione ot rovor.>ntia
maxima visitantur. Vix in orbc tcrrarum pulchrior
ecclcsia, vcl aequc devuta potost inveuiri.Sunt onim
in ea columna; marmore.T nobilissim.Tper quatuor
ordiiiosdisposit.T,sed otiam magniludinestupendae.
Praitcrea navis ipsa ecclesia; desuper columnas us-
quead trabcs factaest deopercmosaicopulcheirimo
cl nobilissimo : suntque ibi depicta; cuncta; hisloria;
a mundi crcationcusqueadChristiadventuniacjudi-
ciuin.otcln hac quoque ccclosia S.M.dc Uethlehem
in parictc cx parte sinistra est locus ubi positus luit
umliilicus et circumcisio Domini,et ex parto dextera
chori vorsus .\ustrum est locus ubi scpulti fuerunt
sancti Innocentes, ubi ct altare constructum cst.Ilu-
jus venerabilis ecclcsia; pretiosas tabulas et colum-
nas pr.i-cipit Soldanus ([uidam pro construendo sibi
palatio iii Babylone deforri, etc. « Hic rccitat irope-
ditum a transierendo fuisse ostento caditus ipsi
oblato.) Tum subdit :.< Saraccni quidem omnes ec-
p clcsias bcala; gloriosae Virginis. sed hauc pr.Tcipue
^ veneiantur.»Etpaucisinterpositissequilur:.. Inexi-
tu hujus ecclcsia; contra .\quilonem est claustrum
monachorum, ad quod pergradus aliquos asccndi-
tur; in crypfa qua(iamostenditurceIIa,in quabeatus
Hieronymus pcenitenlia se afflixit.et in translationc
ac cxpositione sacr.TScripturaB pluiimum laboravit.
Lectulus quoque ejus ostcnditur, et ollicin.T clauslri
cui pr.Tfuit. Oe Ecclcsia pra;dicta fore quantum cst
jaetus lapidis, quasi conlra Orientem, cst Ecclegi;i
S PauKT et Eustochii lili.T ejus, ubi pii^nilcnliam
egerunt ; ibi etiam ostenduntur corum sopulcra. •.
Tcstimonia hucusquo allatascriptorum a soptim.i
C.hristi s.tcuIo ad quartum dccimum sibi succcdcn-
t'um in Belhlehemitici sacrarii ct proxiiiiorum dc-
scriptionc, oculata idcireo duxi esse insimiil exhi-
bcnda,ut ajiortc coiistet quid nomine pr.Tscpis Uo-
minici et rcliquiarum ejusdem ad Liberianam ec-
clcsiam una cum B. Hicronymi corporc translata-
rum debeat intelligi. Qux semcl si dcliniantur, ac
D contcsli assertione tot s.TCulorum si aflinnenlur ;
obscura esse non potest tum causa, tum tempus
translationis.

Pr.vscpc Dominicum igitur,assepentibusArcuIph.i
el .'\dainanno, ct Heda.imo el B. Hicronymo, est
inlimus ille antri nativitati."?, seu Uethlchoinilici rc-
ccssus, sive spcluncic sacra; inferior ct angustior
porlio (quam Hicronymus idcirco dixil ftri./MMfii
tcrr.T foramen) pro stubulo juiiicnfis atlribula. iii
qua sanclissimu Virgo Dei Filium cx se nafuin re-
clinavif. Distinctus cst rcccssus hic scu prirscpc a
capaciori anfri area.quam vocant speluncam Nafivi-
tatis,pedibus fanfummodo quatuor cx mcnsurn Sa-
nuti. In illo angusfa pr.TSO()is reccssu, et quidcm
data opcrn cxciso in rupc pro rcgionis illiii? more.
uf observanf laudati scriptores, alfarc ita orecfuni
fuit, ul mcnsa alfuris non impediaf conspectum
umnein saxi ubi nntus esl Christus. Quin efiam de
indusfria pr.rservafa esf jiortio aliqun non confecta

249

IllSTORIA DE VITIS RnM. PONT. — S. SIXTUS III.

230

tum saxi in quo nalus, tuui pr;csc-pis in i;uo recli-
natus est Salvator mundi.

14. Cum hffic sit notio proisepis Dominioi constan-
ter tradita per scriptores a sseculo nieronymi ad
nostrum,consequitur,utreliquiff!Dominicipraesepis,
si dicantur translata;, intelligi debeal portio aliqua
saxi illius, praesepium Dominicum in reoessu antri
antea constituens, inde cxcisa e.t asportata : cui
propterea nomcn preesepis Christi apprimeconvcnit,
utpotc parti inteprum illud priuseiTormanti cum ca;-
teris ibi reliclis. Nam ct partibus ibi pormanentibus
et ab extracta separatis, et illi portioni qu^ nuda
reliota fuit, utadevotis cultoribus videretur, pr;ese-
pis nomen perinde tribuitur, ac tribuatur his por-
tionibus ejusdem saxi inde avulsis et alio asporlatis.

Quando igitur in Liberiana basilica auditum primo
fuit sub Thcodoro papa nomen Sanctaj M;iri;B ad
Prffisepe, ex notione rei hoc nomine indicata3,opor-
tet intelligere de allata illius venerabilis saxi por-
tione, ubi natus Salvator a Virgine matre reclinatus
fuerat, augustum vocabulum sacrario accessisse.

IS.Ubi verocollocata fuerint pr;esepisDominicisc-
gmenta e Bethlchemitico excisa, obsourum non est,
postca quam Dominicus Fontana Sixti papa; Quinti
architectus, cui demandavit pontifex curam illius
veteris sacrarii transferendi in partem basilica',
magnifica structura Sixtina; capella! a se amplifi-
catam, discrte retulit esse reoonditain capsa plum-
bea sub mensa altaris, prout antiquitus erant consti-
tuta. In libris quos edidit de structuris eodem Sixto
mandante a se peractis, ubi agit de sacello s,anctis-
simi praisepis, hasc refert pag. 40 :

i< II luogo dove questa cappella si aveva da met-
tere, c oavato sotto terra per maggiore divo-
zionc, e sopra vi c stato fatto un altare di marmo
fino con suoi soalini attorno,ohe ouopre tutla detta
cappella, e sopra detto altaresua santita celcbrala
messa della notte, oon quella del giorno di natale
pontificalmente con tutti i oardinali,elaoorte.Solto
quello a perpendicolo e posto rallro allare nel
mezzo della cappella antica,dentro il quale sonole
santissime rcliquie del prescpio poste in unacassa
di piombo, ed ogni sacerdote puo oelebrarvi sopra.
Ilanc vero capsam el reUquius prxscpes Doniiiiici
capsw inclusiis novit archiUxtus, qui asserit altarc a
veleri situ remotum fuisso. Esso altarc tu rimosso
da quello che stava prima, chegia stava per fianco,
adesso e volto in faccia di detta cappclla. »

In removendo igitur altari a priori sede, ut in
eam transferretur, qua3 palmis scptuaginta distata
loco antea oocupato (ut idem architectus cnuntiat
fol indioato 40) recognila de more fuit capsa illa
plumbea, sub mensa altaris reclusa, et continons
reliquias Uominici prc-csepis^Bethlehemiticocxantro
huc allatas una cum sacro corporc B. Hieronymi,
quando Saracenis in prajdam cesserat Pala,>stina, et
umaro convcrtente vesligia templi llierosolymitani
in ®dem Mahumetana! superstitionis, ct amovcntc
sacras cruces e monte Olivarura, timendum jurc
fuit, ne iisdem suasoribus, quibus oblemperabat in
nostrae religionis vexillo inde amovendo.impellero-
turetiamadsubverlendas Bellilehemitica! spclunc;e
memorias, obstrucndosquc aditus sacros;undcani-
mati nostra! lidei hostes qui talia suailebant,reuo-
vare veilent exempla sub Juliano speotatael deplo-
rata insultandi sanctorum tumulis.officiumqucsu-
perstitum crcmandorum, ul sacri cineres disperge-
rentur.

16. Cur autem inter postremas sanctorum reli-
quias, quod vctercs libri tcstantur, e Palajstina
sublatas, ul in locum tutiorem rccipercntur, adnu-
merandum sit corpus bonli llirrdnymi, ratio co-
gnoscitur, iiiiiic.-iluab iisdcm sciMplorilius, (|ui pnre-
grinationum piarum causailluc prulucti maiularuiit
litteris, Sar;icenurum animis iusndissc rrvercnliam
peculiarem crga ccclcsiam haiic Bi;i-lhl(lii;niitioam
Deipara;VirgiiiistitiitoDroilicatam,qu.i.'sacroprujsi;-

A. piiinminctjiiouseousacSi.xtiVsacelluminLibcriana
basilica imminet veteri prajsepis sacelloin ejusdcra
cenlrum translato.Martini Sanuti verbajam retuU,
diserte soribentis. «Saraceni quidem omnes eocle-
sias beatffl gloriosa; Virginis, sed hanc prfficipuo
(S. Maria; de Bethlehem) venerantur.» Id vero tum
ipse, tum alii sacrorum PaK-estina; locorum descri-
ptores memorant, non modo de Saracenis aetatis
sua3,sed etiam de superioribus; oum narrentabsli-
nuisse Soldanum a romovendis columnis et marmo-
ribus illius ecclesia; in loco Nativitatis Domini ab
■ Helena Constantini Augusti matre magniflcenter
constructa;, quando in Babyloniam tranferre illa
ornamenta meditabatur.

Perspeota igitur dispositio et moderatiu in animis
Saraoenorum residens parcendi ecclcsiis Deiparas
nuncupatis, prcesertim vero huic Bethlehemitic»,
tantam fiduciam ingessit nostrorum Christianorum
mentibus, ut qua; ad eamdem ecclesiam saora lip-

n sana servabantur (inter hsc vero beati Hioronymi
corpus praeoipue recensebatur) satistutaab injuriis
putarent, doneo principis Umari edicla adiruendis
crucibus temperarcnt.Quin etiam memorant vetusti
codices archivorum a Paulo dc Angelis producti
lib. IV, cap. 4 desoriptionis basilic;e Liberianae,
contesle 1'etro de Natalibus, quibus Baronius suffra-
gatur in nolis ad Martyrologiuin, ausos non fuisse
fideles ejusdem sancti dootoris reliquius inde amo-
vcre, priusquara triplici visione monitus et increpa-
tus de oontumaoia monachus ex illo sepulcro edu-
cerc, et Romam transferre divinitus juberetur. Sive
igitur accessione visionis a monacho spectata; vo-
luerit Dominus significare translationem corporis
sancli doctoris fieri oportere per ea tempora, quibus
suaserat Heraclio .-\ugusto metusbarbarorum pra;-
potentium subducere ab eorum manibus saorata
pignora,etiamsiBethIebemiticisacellituteIainitiores
redderel Saracenos erga ornamenta in eodem asylo

p posita sive providentia pontiflcis Theodori Palassti-

^ norum conterranei caverit indemnitali tantarum
reliquiarum, occasione sibi oblata ourandi per Ste-
phanum Dorcnsem episcopum vicarium ase consti-
tutum ea,qua; beatus Sophronius patriarohaeidem
commendaverat ad sedem Romanam perfcrenda,
antequam vita concederct ,■ univcrsa comprobant,
diutius non permansisse in Pala3stina; sacrario Be-
thlehemitico saoii doctoris ossa, postquam omnes
ferme reliquia; sanotorum in eadem provinoiaquie-
scentium hacipsaa;tatefuerantasportata;Constanti-
nopolim, aut in urbcm Romam. Comprobant otiam
studium ejusdera papa; Theodori et suocessorum in
reparando cultu acvenerationc,GhristiDominicausa
ipsius pra;sepis dobito per translationem partis ab
eodem pivcsepi excisa;, ct in basilicam Libcrianam
asportatae una cum corpore S. Hieronymi ; ut adiiii-
pleroturhio pcrRomanos pontiflces sacrificium Deo
oblaturos noctc ao die Dominica; Nalivitatis supra
idcm pnusepe Romam pcrlatum, quidquid bcatus

D Sophronius perficcre optaverat dc iiiorc in illo sa-
crario, dura a barbaris iiidc arcorctur : ut vidiraus
ex ejusdcra hoinilia supra laudata: pr;esertiin cuiii
pra;scntirent,dominatum Saraoenorum ad univcrsa
Orientis iinperia ita.jam fuisscprolensum, ut capfi-
vitas Pala;stina3 nosccrctur futura maxime diuturna.
17. Hoo itaquc sludio motus Theodorus papa So-
phronii pictati addiotusnon.minusquam Patris sui c-
pisoopi,et patria; Ilicrosolym;u,religioso studio iiinu-
tritus erga DoiTiinicurapra;scpe,etrcliqiiiasibidi'po-
sitas beati Hioronymi, et noudum subtractas a Sa-
racenorum caplivitalo, licet regio Pahcstin.a; nudata
fermo foret oa;lcris sacris lipsanis exlra Belhlchcmi-
tioum asylum anfea servatis ; cogitavit sacelluin in
Lib-^riaiia basilica dcsignarc,in quo cullus adliilic-
rcliir taiilis piginiribus salutis nostivc planc siniilis
l!r'lili'li('iiiilici), i'l iii Romaiio s;icr;irio repararotur
iiuiibiuid .■^ublralirlKilur dovotioni liileliiim in Pahc-
slina,por Saraccuorum invasioncs inipcdita» a libcro

25i

ANASTASII liini.KiTIIEnAllII.

accessu ad spoluncam tot mysleriis consccratam. X

18. Auspico igitur pictatc,acstudioThi;odoripupa;
audiri C(i'pit Uomir iii Lihcriaua occicsia noiiinn
Sancl.v Mari.r iiil fivrscjic. Rclii[uia; saxi ulji Chri-
stus roclinalus a matrc Virgine recoleliatur, hucas-
portata; cum lido antri cultore Hicronymo : il];c
collocatffi sub mcnsa altaris, ut sacrificium divinum
ibidempcragcretur.queinadmoduminBelhlehcmiti-
co sacollo consueverat. Locus perinde cultiis musivo
opere, ut in Pal.-cstina. Dona, ornamcnta, nomen,
Cnristi natale solum refcrrent Ilomana civitalc do-
natum scu potius urbcm Romam feliciter conver-
sam, ut Ilieronynii verbis utar, in diversorium
Christi et Mari.T.

Felicitor deducta sul) Theodoro coIonia(si fas est
diccre) Natalis Christi in pra^scpis parte huc Irans-
lata, mira incrcmonta accepit a succcssoribus. S.
Martinus papaali illo [iroximus hoc in prMsepc aus-
picatus est martyrium, quo crat alibi consumman-
dus.LegiturcnimabOlympiocxarchonccidestinatus n
obfidemcatholicamfortitcr assertam structisinsidi-
is, dum peragcret missarum solemnia in hac a;de S.
Mariaj ad prffisepe:ut suum quodammodoStephanum
Roma; quoque mveniret hffic nova Palx.slina. Veruin
dc Martini confessione hic non doduco imitationrm
sacelIiBethIehemiticiojusquecuItus..A.rguoexinissa-
rum solemnis hic illico instilutis ct frequcntalis
statim ao Dominici prrcsciiis nomon nc roliquirn ac-
cesserunt. Quod ct in sinrrsMirc Miilini f.ir.vnio
papa spoctatum fuit, ciini v\rr\ r\ |Mi|iiili /j lu - ivli-
Rionis eniicuit, oa condili-ini', ,ic |i-:siim IiiIin iiilliii-
licK requisita in acccssu ad niirranrUim divinis in
hac Deipara; basilica ad pr.rsi po, ut inde omnino
arceretur quisquis eamdcm lidei tosseramnon rcddc-
relintegorrimam. Cultui precipuo missarum solem-
nium, ibi constiluto in prima translationc sacrorum
pignorum sub Theodoro, Marlino, ct Eugenio ad
normam Bethlchemitici sacrarii, respondct acccssio
aliarum decorationum,his reliquiis adhibitarumpcr _

fiontifices subsocutos in quibus semper elucet pccu- '-'
iaris quidam conatus conteslandi auctoritatcm ge-
nuinamBethlehemitici pra;scpisinpartcsuinon ino-
dicahicprKservati. Utcnim Chrysostomiietato illud
auro argentoque clusuiii ilaasscrvabatur,utinystica
regum munera aspectu i^olo manilcstaret ; ila hoc
certatim exscultum pretiosissimisquibusqucinetal-
lis per summos pontiliccs, reguin([ue maximos par
stuflium sacerdotii et imporii manifestari in suis
fascibus nato Dominohumilis pra;scpis hospiti sub-
mittendis a;tas qua^cunnuc vidit, donec ad cumu-
luin auctoramenti ct declarationis omnimoda; Sixti
V magnificontia et religio nihil propcmodum prai-
tennisit. Jam illa levior videri potest a;quiparatio,
quod in augusta basilica utrobi([ue offerantur regii
auriprimitia;, ibi Orientisa magis, hic Occidentisab
Indiis rcqiquc ,hominiiiuc, Dcoquc quod ulrobi([ue co-
lumnis, musivis, et marmoruin crustis lectissimis
sacellum tir;esepis Dominici convestialur ibi a Con-
stantino, liic a Sixto ; ct Virginis matris memoria D
ibi ab llelena, hic a Paulo ; ([uod altaria ibi ful-
geant aureis argontcisquc donariis Eudoxia;,et Pla-
cidia\ hic apostolica; sedis antistituin Lconis ter-
tii (377, 37'.), m, •'.(19), et Paschalis 1 (450, -'iSl),
([uorum pictatom ac maguilicentiam sunl imilalie
rcgibus Hispanis Philippus IV ct Catharina rcgina,o
cardinalibus S.R.E. Jacobus Columna et Petriis Ot-
tol)onus vicecanccllarius archiprcsbyter, hoc ipso,
quoscribimus anno jubibxM 1725argento solido sa-
cras historias affabre exprimcnte, undiquevcsticns
arani prineipcm, in qua fidelium vcnerationi sacra
cunabula proponuntur Christi Domini infantia; pre-
tiosum ejus contactn rcdditnm monnmontnm.

rt liTC i)ostrema pr.vtoream, et illa lantnm ron-
soctcr, qna; proximi a Thcodoro pontilices conlulere
ad cultum sacrorum pignorum labonte sa>culo vn
quo nnmen incmoraluin acccssit cuiii reli^iuiis pra;-
sepis Dominici nostra- basilicy, satis cral indicarc

solidos supra mille ab Agathonc contributos adlu-
minaria adornanda (l'i(i), cum scilicet frequcntia
afflucnlis populiad vigiliasNatalisDominici maxiina
essetpost reliqnias Bethlehemitici illius hic deiiosi-
tas; necnon litanias aSergio institutas ad S. Maria!
ad Prajsepe per quatuor solemnes e.jusdemDeipara!
dies, Annuntiationis, Nativitatis, Dormitionis, et
Hypapantes ; sect 164, el monasteria una cum Ce-
rijntocomio addita a Gregorio II sect. 17H, ut perdiu
noctuque divinis laudibus pcrsonaret basilica, h;c-
res quodammodo reddita Hicrosolymilana!, ac Bo-
Ihleemiticic pielatis thesauri.

1'.). Instituti scrmonis ratio deposcit, ut conjun-
gantur cum prwsepi Dominico memoria; xacrorum
cuiinliuloruin, \\\dc [lariter translatorum ad nostram
basilicam. Ut in angustiim cunlraham ea qu;c pro-
lixiuscssent exponeiida,dui) mihi pra-standa erunt.
Primum indicari; oportet quomodo in Pabxstina
piveservarentur anlequam ad nos pcrvenirent.Alte-
rum conscquetur inquirendum de translatione eo-
rumdem.

20. Ne autem cogar sigiilatim persequi historiam
pra;cipuarum reliquiarum, qua: in Palaistina asser-
vabantur ante Pcrsarum et Saraccnorum irruptio-
nes, monuisse generatim sufficiat, in sacris lipsa-
nisadnostrffi redcmptionis mysteria,ct Christi Do-
ininit^.jusquesanctorum gesla pr;ccipua pertinenti-
bus,duo gonera posse distingui; unumimmobilium
cur|)ornin,scu diflicile amovendorum ; alterum vero
illiiruin,(iua'Ic)ColaciIe inoveri |)osscnt et alio aspor-
tari. Primi generis dicain moutcs Thaboris, Sion,
Oliveti, Calvaiia;; antra, Nativitatis, et Ilesurrcctio-
nis Dominica; mysteriis consecrala. Qua; verodifli-
culter moveri possunt ac transportari, ut domus,
sepulcra, ct moles hujusmodi, Ghristi,UeiparaB,apo-
stolorum prophctarum, martyrum, ct confesso-
rum, aliorumve sahctorum gcstis, aut deposilione
venerabilia, eidem generi ferme accenscri possunt.
Allcrum genus lipsanorum facilis transvectionis
sunt instrumonta ipsa gestorum, qua; ab hominibus
manu geruntur. [luta cunarum, et pannorum intan-
ti;c Christi Ooniini, vestium, crucis, corona; spinea;,
Iancea% et hujusmodi, necnon Deipara; indumcnto-
rum, Pelri catenarum, cathcdra^opiscopalis Jacobl
aposloli apud Ilierosolymitas aut Marci evangelista;
apud Alexandrinos asservata^, acsimilium. Huic au-
tem gencri includuntur etiam ossa sanctorum, in
eorumdem sepulcris depositu,aut custodita in alta-
ribus;quorum asportandoium nulla est diflicultas,
ubi ajicrta sint conditoria in ([uibus asscrvantur.

2l,22.0bsorvoigitur,apud Hierosolymam,ejusque
palriarchalusccclesiasinmorepositumfuisso,exquo
publicus religionis noslra; cullus in pace Ecclesia;
sub Constantino ibidcm cxercpri coepit, ut in ipsis
mysteriorum nostrorum editione consccralis loci»,
ubi primi generis lipsana immobilia sita sunt, a?dcs
sacraj magnificc excitarentur, qua* eadem vcneralii-
lia et immobila lipsana,et memorias gestorum Do-
miniet sanctorum cjusintra ambitumsuorumparie-
tum claudcrcnt, ut maximo divini sacrificii cultu
ibi Dous honorarclur, ubi sedem elcgisso vidobatur
misorieordia' sua; erga homines excrcend;p.Ou.i' aii-
tem reliquia? secundi gonoris.nemjie asportabiles ha-
berentur, ad eadcm .uosta portinentes.(]ua> rceoli in-
tra designatas ibidein ccclesias spccialim debebant,
IIKt, inquani,asportabiles reliqiiia» appendcbantur,
etasservabanturinlhecis et locnlamcntisearumdem
a;dium sacrarum. Legimus apiid Eusebium,bealain
llelenamConslantini matrcmatilio.Vugustorogalain
ut ad Uierosolymam se conferret qua;situm Doniini-
cam crucem, aliaque salutis nostra? instrumenta,
qu» fidei nostra; hosles ingesta terra occultaveranf,
ntriusquo gcneris lipsana in luceiii Doo dante
cduxisse.Et in repertis antris nalivitalis,sopulcri, et
rcsurrectionis Dumiiii, rite oxpurgatis ab sacrilcpa
profanatione Adriani, aliorumque principuniel per-
secutorum, qui idola gentium supra ea congtituc-

283

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIXTUS III.

254

rant, ne a fldelibus in posterum froquentarentiir,
studio ejusdem Augusts basilicas Ghrisliani eultus
fuisse fundatas,qua3 sacraria illa immobilia intra se
continerent. Mobilia vero lipsana apud easdem Ec-
clesias partim roliquit,ut ante diximus,asservanda,

Eartim secum advexit ad Constantium filium, et ad
asilicas ditandas, et sacraria ab ipso constructa
tum Romffi, tum in aliis prcEcipuis civitatibus Ro-
mani imperii.Qua; igitur in Palsstina reliquit, ple-
raque inveniuntur inclusa fuisse sacris parietibus
earum, quas dixi ecclesiarum, aut thecis pretiosis
apud easdem depositis decorata, ibique custodita
quarto et quinto sasculo.

23. In basilica Resurrectionis, ubi antrum et se-
puIcrumRedemptorisnostriadhucimmotumvisitur,
Arculphus episcopus narrat circa medium septimi
saeculi adversa sepulcro fuisse suspensa linteamina,
sub quibus aliud altare excisum e dimidiato saxo
quod fueratadvolutum in sepultura Domini ad ostium
monumenti, Testatur Adamannuscjusdem sKcuIi
scriptor itasibinarratumab Arculpho, ocultato ins-
pectore(num.4).InterGolgotba?,ecclcsiam,ubiDomi-
nica crux fuoral infixa, et proximam basilicam
martyrii nomine quoque donatam a lundatore Cons-
tantino, triaselectainstrumentapassionisDominicEB
custodiebantur retato ejusdem Arculphi, ut eodem
narrante scribit Adamannus numero 8,nempe ni/u:
argenteus utrimque ansatus,quo a se benedicto usus
traditur Dominus ad sacramentum sanguinis sui
apostolis in cmna libandum, et ad convivium cum
iisdem celebrandum post resurrectionem;in eoquo
spnngiam asservari dixit quam aceto plenam sitienti
Dornino in cruce obtulerat miles.In porticuejusdem
ecclesia» Constantiniana; a sc conspectam narrabat
Arculphus « lanceam militis, qua latus Domini in
crace pendentis ipse percusserat. Ita vero servatam
describit : Ha3C eadem lancea in porticu illius Con-
stantini basilicie incerta habetur in cruce lignea,
cu.jus hastile in duas intercisum est partes,quamsi-
militer tota Hierosolymitana frequentius osculatur,
et veneratur ecclesia. » Tum de sudarii velo ha?c
subtexit. <■ De illo quoque sacrosancto sudario,quod
insepulcro super caput ipsius fueratpositum,sancti
Arcuin relatione cognovimus.qui illud propriis con-
spexit obtutibusrltem refert in scrinio ecclesia? re-
conditum alio involulum linteamine, cujus etiam
mcnsuram longitudinis defmit octonum pcdum. »

Aliud quoque linteum majus Arculphus in eadem
Hierosolymitana civitate vidit,quod,utfertur,sancta
Maria contexuit,et ob id niagna reverentia in eccle-
sia habitum totus veneratur populus (num. 11).

Verum sit instar omnium beatus Paulinus, qui
(episl.3i) enumeratfftatesua," quartoscilicetChristi
saeculo, hwc omnia ostendi in Pala?stina, prfesepe
nati, fluvium baptizati,hortum orantis,atriumjudi-
cati, columnam districti, spinas coronati, lignum
suspensi, saxum sepulti, locum resuscitati,memo-
riam cvecti.» Vide Gretscr. de Cruce lib. i, cap. 95.

24.Tot igitur immobilia et mobilia lipsana novi-
mus prffiservata usquc adaHatem ingrcssus Saracc-
noruni pauloante medium septimisi-ccuH;ut insola
basilica Resurrectionis, et in proximis Passionis,et
Sepulcri.apud llierosolymam naac omnia indicaren-
tur.nempe linteamina sepulcri,et sudarium,ostium
pra^eludens saxum conversum in mensam altaris,
calixcoena! Dominic;c,spongiasitionti oblata,lancea
in demortui lalus intlxa, pneter crucis Dominicas
partem a Pcrsis recuperatam;quibu3 ot spineo! co-
ronrc parteni addere oportet, a Bornardo monacho
visam anno K7l),appensam in ecclesia MontisSion,
ubi etiam colunnia |]iirlirum sustinens, et Christi
cruore pcrfu.^^aiJslrndrbuturPauhio.testeHieronymo.

In EcclesiaveroBetlehemiticanon niinor copiasa-
crorumpignorumamovibiliumfuitquarliipr.esertim
etquinto s:cculo,pertincntium ad niys((!rinni ctt^esta
Dominica! Nativitatis. Cunas a spciunca NativUatis
distinctas, sed ibidcm asservatas, indicare vidctur

A epistola B. Hicronymi ad diaconum Sabianum,
cujus scelesta vota in eo sacrario admissa dum ex-
probat, his verbis utitur : « Angelus ille ciibiculi
Mariaj Janitor, cunarum Domini custos, et infantis
Christi gerulus, coram quo tanta faciebas, ipse tc
prodidit." Cunas certe a prajsepi distinguit Ecclesia,
quM, uti natum Dominum a Virgine matre eadem
nocte reclinatum in praisepio novit ex Evangelio.ita
eumdem in cunis adoratum amagis cum Leone Ma-
gno paulo post recitat:quas scilicet cunas faberille
nutritius beatus Joseph et una cum angelis Christi
gerulus designatus aptare non omiserit, expertus,
Focum sibi deesse in diversorio, et sentiens cito
transmigrandum inalias sedes.Ita Dominum.quem
pastores acceperant in nocte quMrendum infantem
pannis involutum ;« prawc/iiO, magipostaliquotdies
venerati sunt in cunabulis. Eadem distincta phrasi
castigate etiam in carminibuscanuntPatresetpoeta;
Christiani,nascentisquidem,et adorati a pastoribus
o solum prffisepe memorantes ; adorati vero a magis
prassepe ct cunas.
Ambrosius in hymno diei Dominici Natalis :
PrfEscpe jam fulgel tuuiu,
Lumeuque nox spiral novum.

Et Juvencus presbyter, lib. ii, vers 1G8 :
Hoc signum dicam, piierum qiiPin cerncre vultis
Jam licet impleulem gracili prtesepia voce.

Et vers. 176 :
Paslores propcre viMiiinit pnenimque jacentem
Proesepis grcmio ceriuiiil.

EtScduIius presb., hymn. de Cbristo :
Feuo jacere pertulit,
PrtEsepe non aljliorruit.

Et Venantius Fortunatus, lib. ii, hymn. 1 :

Praesepe poni pertulit,
Sub nialre pannos injuit.

r Et Prudentius in Enchirid., epist. 28 :
Praesepe jacenli cuna erat.

Adorati vero a magis, et ab Herode ad necem
quassiti ('((«((5 commemorant cum Prudentio,hymni
Epiph. vers 100 :

Satelles, i, ferrum rape,
Perfunde cunas sauguine.
Aut si /)rai(?|iecommcmorant,non omiltunt cuna-
bula et cunas jain Christo paratas et custoditas a
nutritio suo ct gerulo, matrisquc Virginis sponso,
ubi illuiii adoravere ChakUei.

0 sancla pr;esei)is tiii,
iEterue rex, euiiabula,
Poplisque per s;eclnm sacra
Mullis et ipsis credita !

Adoral ha?c brutum pecus,
Indocta lurha scilicet :
Adorat excors natio,
Viscujus in pastu sita est,
D Scd cum fideli spiritu

Concurrat ad iirmsepia
Pagaua gens, et qiiadrupes,
Sapialque quod brutum fult.

Quod cnim Prudcntius asserat, ha3c sancta prK-
sepis cunabula per saicula sacra essc populis, non
id poetice dictum,sed historice haberi debet. Vidi-
mus a Hieronymo custodem tum pra;sej)i, tuin cunis
ascriptum angclum Christi ijerulum. ; sive angelum
sacra; spelunca2 tutelarem intelligat ; sive cuslodi-m
et spousuiaVirginis^Christiqucinfantia; Josephuin.
Eo lubcntius vero ««((W indicocum Hieronymo,ncc
tantum cunabula, ut de utrai]ue supellcclile infan-
tin5 Christi ejusquc venerabilibus reliquiis imple-
tum ;ibundeintclligatur Prudentii votiim, ut popu-
lis pi'r omnc sa^culuin s;icr.T habcantur.

2."). Scio cunas a cunahulis ;ipud Latinos ;iliquando
distingui : ut cunx propria; sintloctuli mobiles.vcr-
satilibus fulcris utplurimuin innixi ad inlaatcshuc

2S5

ANASTASIl nmLIOTIlEnARII.

256

illuc movondoa, qun faciliu.^ sopori indulgcant;CK-
nabula vci-o, sivc i)ii'U)iabulu,R\nl vinculaet fasci.-t!,
quibus colligantur infantcs in ciuiis positi.oorum-
quc corpusculis pannis aslrijrjuntur; ut px Plauto
elicitur Truo. vers 13 :

Fasciia opiis cst, pulvini:;, cunis, incuiialjili.-i ;

Et in Ampiiit i, .%.

Neque eum quisquam coliigaro quivit iu cunaljilis.

Auotor Lexici antiquitatis,qui ha!C nruditc collo-
git, observat inepte repetitum a 1'lauto diocndum,
si cunabula essent fascia;.Quarc etiam cum Ferra-
rio Elect. 1120,ita concludit: « Crcdibilc isitur cst,
cunabula fuisse fascias,institas,sivc vincuia,(iuibus
infantes in fasciis iiivoluti ligabantur in cunis, ut
hodie (it, ne indo c.\cidercnt. »

Gredibilc id (juidcm ; sod ratum et e.xploratum
cst, per eam dictionem cunaiula tum fascias, pan-
nos.et institas illas,tum ctiam cunns ipsas pcrinde
inlclligi. Utenim praHeream complura scriptorum
vcterum loco id suadentia, et in solius Claudiani
carminibus indiccm sclcctoria.nempe in cons.Pub.
et Oiybrii vers.l4'(,in tertio cons. Honorii vcrs. 17.
et in quarto ojusdcm cons.vcrs.21, nccnon dc Nup,
Hon. et MaricB vcrs. :

Jam gratcB rediere vices, cuuabula peusat ;

qua; Pyrrhus intcrpres in edit. ad usum Delphini ita
exponit : Te compcnsal, oh ciinns ct educationcm
suam : ut, inquam, has auctoritates omittam, plu-
resque similes, praiterire certe non possum (lelini-
tionem perspicuam Isidori, in originibus docenlis,
non modo vim dictionis {cuHahula) scd etiain cty-
mobgiam. Cunalnilu, inquit, sunt lcctuli, iu qui-
bus iufantes jaccre solcbant, tticta quod purtui nd-
hil)chnnl)i)- quasi cijndbula ; nam xuciv est GrKcis
eniti. rirumqiic Isidorus hausit e Servii Commcn-
tariis in Virgilium Ecloga iv, vers. 23 :

Ilisa tibi blaudos funJeut cunabula florcs,

in qua Servius ita perscribit : Cimabula lectuli, in
quilius infantcs jaccre consucvorunt, vel loca quihus
nascunfur, na)n xiisiv Giweis est eniti.

Manifcstum ilaque fit ex allatis auctoritalibus,ci(-
nabula dici gencrico et proniiscuc de universo ap-
paratu et suppellcctile pucrpcrii ct infanti,T>,ncmpe
de cunis, fasciis, pannis, retinacuUs, adinfantes fo-
vendos, obvolvcndos, aslringcndos, ct inler dor-
mientlum coututandos adhibitis.licct aliquando dc
cunis int(dligi possit aut dcbcat, aliquando de solis
tasciis.

Quod autem Latinis acoiditin usu voci.<A cunahula,
id Graicis pariter contigit in diclione illa araovava,
qu33 utri(iue cunabulorum indicationi exacte respon-
det prolubilu scribentis:nempe utperinde significct
tum fascias, quibus panui astringuntur lcneris iu-
fanlum corporibus.ct institus,iicretinacula, quibus
fasciis ct pauiiis Jam iuvoluti ot astricti infantcs
inlra (jasdcm cunas religantur, ne excidant ; tuiii
cunas ipsas eadem dictio signilicct, quibun inclusi
et alligali infantes securitatis gratia dctinenlur.

Idcirco Screvelius in Lexico Latino-Gra-co verbo
Ci(n.f>,Latinorum recte apponit,tanquam synonyma
x6:xi;, ct aTTjpyivov. Alia (]uoque lcxica Gi\x'co-La\ina
exponunt, Gnccam dictioncm zr.ioyzMi duabus La-
tiuis fascia ct cunahnla respondcre, ul in Lexico
Scapula», ct aliorum legimus.

lla autcm ratum habcri dcbet Grajcis dictioni
(Tjtifyjvi rcspondere Lalinum vocabulum CMHi/rMm,-
ut videamus in sacro concilio Chalccdoncnsi,aclio-
nc secunda, edil. Hom. pag. 2(t7, U. ul)i cpislola
Leonis papa; ad Flaviauum publicc fuit rrcitai.i.iti

A. autographo Latino exprcssisse Leoncm de Christi
Domitii nativitalc loqutiuictn, Infantiu jmrvuli oslen-
ditiir hnmiiitate cunnrum Ur;ece reddi : x»: f, hev
vf,7i;orf,; xoO B(>i'fO'j? 0'.i r?,; Tolv oitapvivoiv vjtt%ti.n^

Quin etiam in divinis litteris utriusque linguie,
interpretes Gra;ci et Latini acccptionem volis con-
firmant.dum vertunt Hebr.cam dictionem inTinin
vers. 9 cap. xxxvni libri Job, quae scilicet compo-
nitur ex radicc ~nn lasciis involvit, proprie indi-
cante, ct cum adjuncio pronomine ejus ad vcrbum
reddcretur, fa.iciam ejus ; ita ut versiculus Ha'br.-Ea
phrasi sonct, quando j)Osui nuhem veslimenlum ejus
et caliijincm fascium ejus, rectissimc a vulgata La-
tiua versione exponatur : cuin ponerem nuhem veS'
tiincnliini ejus,et culujine illud quasi pannis infantix
ohvolrcrem,a Grieca vero L\X ajque felicilerconver-
tatur, '0;jl;/).t, 5i auTh.v Oa^.ijjav eff-apfivuTa ' nein-
pe, nebula vero ipsum (inare) qnasi fasciis (seu cu-
g nabiilis) infanti.v obvolvi ; exponentc' Symmacho
vim translaii elcgantcr desumpti circulari es astri-
ction(! infautum, per fascias, pannos infanti.-e, cl
cunabula, scu retinacula, intra cunarum ambitum
rctentorum : qua; omniasunt Trrifyavi • unde ver-
bum oT:3<f.Yi'/o(j, fasciis involvo. Minfice aulcm con-
venit similitudo infantilium fasciarum nebulis,
undequaque per gyrum cingentibus circularem
superiicicm Occani.et complexantibus cunnhulonim
more corpus inclusum. Symmachus in edit. Vati-
cana Sixti V : u; vEyeXr, -tf:eO,i,73 iM,/ ■ perinde
nuhe circumvolvit illud (mare).

Suut igitur Grajce srijYavi a;que ac Lalinc cu-
nahula tum fasei;c, ct panni infanlia', et instilx, el
rclinacula, liim ips;u cuna', seulectuli, si placct, ad
infanlium corpora circumplexenda, et confovenda
quo tutius dormiant et ab extremis incursibus et
luolcstiis undique protegantur.

20. Morosius insistendum esso du.xi in nolione
C voclum diversarum,quibus Gr.-ecc acLatine signili-
cantur h.-cc instrumenta pucrperii ct infantia!, ul
omnis ambignilas averti possit in re(]uir('ndo apud
scriptores utriusque lingua;, quid actum sil dc hu-
jusmodi cunahulis ot T7:apYivo'.5 adhibitic ad sanclis-
simum Christi corpus tum in Nativilate excipien-
dum.ct adorat iono maporum aplandum in aiilro
Bcthlchemitico, tuin alilii in progressu infantia",
nempc fuga in .Kgyptum, ct revcrsione in Pala?sli-
nam, de more custodiendum et confovendum slii-
dio Virginis matris, ejusquc intacti sponsi ct Cbrisli
nutritii bcati Joscphi, ea, ([ua decuit cura non mi-
nus solerlcr comparatis in Domini Salvatoris in-
fantia, quam studiose asservatis poatquam cxces-
serat ex incunabulis.ct proliciebal ««talc nc sapien-
tia apud Doum et homincs. Si cnim lideliiim pri-
morum cura tanta fuit in asservandis apud Hicro-
solymam apostoli Petri vinculis.ab Eudoxiadeinde
transmissis Roinam veterem et novam quinto la-
D bentc sa^culo.ct Jaeobi calhcdra ad .Tlatcm Euscbii
prffiscrvala, ut ipse scribit llist. Eccl. lib. vii, cap.
19, multo studiosius virgo prudcntissima ct scdes
sapiciitia; intelligeliat prcliiim hiijusmodi supel-
lcctilis, divino Clirisli contnctu sacratissima? jam
red(iit;e, et ad futura sa!cula cum clogio Prudenlii
transmittendi-B :

O sancta Prn>sepis tui,
.€lerne rcx, cuuabnla,
Poplisque per sa>clum sacra ;

ct angelorum cuslodia:, llicronymo leslc, concrc-
dita; tn <;hristianis ecclcsiis, ut sanclus doclor in-
clamat sacrilegio Sabiniano.

^^.Fuissc aulcm itapr.Tscrvalaet custodilaeadcm
riinabula cl ar.ipyaMi apud Jacobiaposloli succcs.so-
res in scde Hierosolymitaua, cui suberat ad sextum
lapidcm illi adjaceus ecclcsia cl oppidum Bethlc-

aoi

lIISTUinA DE V TIS ilOM. i-i)NT. — S. Sl.XTUS III.

^58

hcmiticum una cum prscsepi Dominieo, constat ex
historia Nicephori, lib. xiv, cap. 2, narrantis, ab
Eudocia Augusta.Theodosii junioris u.\orc,llioroso-
lymam protecta,fuissc transmissa Constantinopolim
tria sacra munera inde collecta, qua! t&nquam ca;-
lestem thesaurum custodiri voluit in cclebri ccclesia
SauctK Maricc Virginis quam twv 6cf,ywv seu Viffdu-
cum appellabantaPulcheria Augusta Theodosii so-
rore ac tutrice magnificenter excitafa. Fueruntau-
tem tria illa dona. 1" linayo Dciparx ab uposlolo,
inquit, Lufa dcpicta, de qua etiam loquitur lib. xv,
cap. 14; 2° Sacra co/us.adhibita scilicet a Deipara
in lanilicio domestico ad pannos, et vestes divino
Filio suo, sibique ac sponso 'para.nda.s. 3^' Scrvatoris
ilisius fascix : ita enim rcddit Lalinus interpres R.
P. Fronto Duca?us id quod Grajcus historicus appel-
lat T-ipfjva. Hi-BC vero lipsa, sivc dixcris fascius,
sivc piinnos infantiiV, ct relinacula, sivc cunabula,
sivc oliam cioaii^perinde est ; cum ex co testimonio
probari dicimus, labente quinto (Ihristi skcuIo cu-
stoditam fuisse in episcopatu llicrosolymitano su-
pcllcclilem nativitalis et infantia; Salvatoris nostii:
cu.jus partem inde transmisit Eudoxia Constantino-
polim. A quonam vcro donatore ha;c munera ipsi
iuissent contradicta, discerc possumus ex eodcm
hislorico, ubi dc Pulcherioc studio iterum agit in
aidibus sacris magniliec cxfrucndis lib. xv, cap.l4.
Docet cnim Augustam Pulcheriam pctiissc a Juvc-
nali Hierosolymitano archiepiscopo ct ab episcopis
l'ala;slina3 Cnalccdonem profectis ad concilium
aicumenicum celebrandum, ut Deipaia; Virginis
corpus sibi conlraderetur,quod audicrat depositum
llierosolymis. Verum Juvonali respondente, sacro-
sanctum quidem corpus illud elatum est prope Hie-
rosolvmam Gethsemani depositum fuisse angelica
siniul et apostslica cum hymnodia,sed triduo post
reserato tumulo, solas inventas fuissc scpulcrales
fascias odorem plane suavissimum ac ccelestcm ef-
flantes; corpus vcro divinitus receptum in ccclum,
et antc communem resurrectionem immortalitate
donatum : « Principcsipsi ab eo (Juvcnali patriarcha
Hierosolymit.) ut sanctum ejus tumulum (loprj.j) una
cum sacris vestibus (iijLsiuv, prubc obsignatum a se
mitteret rogarunt : eumquc ita a Juvcnali transmis-
sum, in maximo quod ab eis constructuinest Blan-
chornarum templo piis consecrarunt atque depo-
suerunt manibus prope ad sacram, divinamque
mensam. »

28. Conslat igitur cx Graecis historicis, quinto
Christi sseculo custodita fuisse Hierosolymis a--ip-
yava infantia: Christi Domini (quo nomine intclligi-
mus significari supellectilem universampuerperii et
infantiaj) nec non vestes, et linteamina, ct sepul-
crum, ubi jacuerat triduo corpus Dcipara3,tum alia
compiura sacra lipsana, do quibus agimus.Constat
etiam, pcr patriarcham llierosolymitanum eadem
sacra pignora custodiri consuevisse,eorumque par-
tem aliquando erogari ejusdem signaculo probe mu-
nitam impcratoribus illa cxpetentibus,tanquam the-
sauros. Dividcbantur etiam rcliquia; cpiscopis Hic-
rosolymam adcuntibiis oralionis causa,uti compcr-
tum est ex sermone 17 S.Gaudcntii Hrixia; cpisco|)i,
cujus opera nuper cdita sub auspiciis eminenlissimi
principisJoannisFranscicicardinalisBarbadicinotis
doctissimis aucta sunt per V.U.PaulumCallcardum
caiionicum brixianum.Rcferl S.prffisul.sc in ilinere
Ilicrosolymitano rcliquiis donatum etiam a sacris
virginibusltasiliiMagni sororibus,ipsis olim traditis
ab codem Iiasiiio,<i urantihus Deum,ut illa tam prc-
tiosa possessio in talcstransfunderctur h;Gredes,qui
ea consimili lide,diligentiaque porcolerent.qui stu-
dii ac vcncrationis ipsarum el successorcs et aug-
mcntatorcs consisterent.» Distribuit etiam Justinus
imperator bcalo Cermano Parisiensi cpiscopo o sa-
cris Palojstina; locis reduci et reliquias sanctorum
tantuinmodu deposccnti ex iis, quus Hicrosolymis

A transmissa.-; Augusti possidebant, aliquot spinas co-
ron.v Dotnini nostri Jcsu Cliristi et sanctoruni Inno-
ccntiuin rcliquias, ut Aimomus testatur lib.iii, cap.
18, llistoria; Francorum. Unde comprobatur h.tic
dona antistitum Hierosolymit.ecclesice tradita maxi-
mis principibus.etasanctissimis episcopis inOrien-
tali Fcclesia diiigenter custodita,subdividi nonnun-
quam ccEpisse,et quidem adhibita cautione, ut vrc-
tiosa illa posscssio transfundcretur in tales hwredes,
qui cjus vcnerationem pari dilvjentia servaront ac
promovercnt.Utnimiusnonsimin aliarum rcliquia-
rum catalogo subtexendo, qure Hierosolymis asscr-
vabantur per illa et per complura sajcula consecuta,
satis est indicare lipsana, qu« perlincnt ad Christi
cunnbula, de quibus hic speciatim agimus, nempe
ad supellectilem ejus nativitatis et infantia. Illius
vero partem ah Eudoxia acquisitam Hierosolymis,
ei ab eadem transmissain Constantinopolim.ibique
reconditam in sacris sdiljus, DciparcC nomine Deo

p dicatis, appcllationc Odeijorum ct lilanchernarum,
constat usque ad sfficulum duodecimum acdecimum
tcrtium a3r;e Christiana; inchoatuin,ibidem praesor-
vatam ; cum Uidduinus impcrator ad Philippum Au-
gustuni dictum Francia; regem intcr ca^tera sacra
munera lipsanorum transmiserit de linleo quo Chri-
stus Dominus fuil tnvolutus in prxsepiOjUi Rigordus
narratapud Spondanum ad ann. 120U, nuiii. 1, et
obscrv;it Joannes Ferrandus disquisit. reliq. lib. i,
cap. 1, pag. 9.

sy.Cum itaqiic liberales admodum fuissentHiero-
si lymitani antistites ab Eudoxi;e Augusta; s;cculo in
magna parte sacrorum hujusmodi pignorum eidem
contradenda, quam ad ecclesias regiiB urbis Cons-
tantinopolitancT; ditandas inde transmisit ; nec a
largiendo desistercnt ex residuis apud se partibus
ejusdem supellectilis sacras in adventu vcnerabilium
episcoporum, sive occasione alicujus concilii, sive
sacra; peregrinationis causa in Pala;stina protecto-

p rum ; lum etiam piorum principum ct regiarum femi-

^ narum,illuc advcntantium pietatem identidcm con-
solarenturparlitionc iteratadecrescentis apud seco-
pia;prctiosarumhujusmodisarcinorum;mirumvide-
ri minimc debct,quod in irruptione Saracenica, sa;cu-
lo soptimo labente,non admodum multa superessenl
e sacris lipsanis,mobilibus,qua; transferri facilepos-
scnt : ita ut postrema ferme habercntur circa annum-
C40,inde cxtrahenda ex hoc genere ad virgineuin Dei
para; puerperium pertinentia,pra;ter Dominici pra'-
sepis cxcidcnda ex antro Bethlehemitico saxa, por-
tiones cunarum et cunabulorum,ejusdenique ecclei
si;cBethlehcmitica; e sacris pignoribns,cumiliis con-
vehenduminOccidentemnunnisicorpusS.Hieronym-
superesset. Neque enim regna tanlummodo Orien-
talis imperii sacris Pala;stina; reliquiis ab episcopis
llierosolymorum acceptis ditaverant principes; sed
etiam occidcntales ecclcsias quandoque locupleta-
verant ejusinodi donis.Ex solius patria; mea; tabu-
lariis, Verona; scilicet, unde collegit anle annos

D centum et quinquaginta catalogum satis ampluin
doctissimus et piissimus cardinalis tunc illiusopi-
scopusAugustinus Valerius.posscm luculcntaexem-
pla profcrro, numcrando complurcs e Pakcslina
rcliquias illuc perlatas pnescrtim ad ccclcsiam
S.Slephani olini calhudralcm, ubi ex illo genere as-
servantur uua cum partc Dominica; crucis,rcliquiaj
ex capillis Dcipara; Virginis, ex corpore S.Slephani
protomartyris,ct quatuor corpora SS.Innoccntiuni.
Ilarum scilicet reliquiarum indo advectaruin pcr-
ceptio iiitolligitur facile tribuenda Galhe Plaeidia;
Valeutiniani III lilia;,el01ybrii postremi imperatoris
Occidentalis vidu;c : quain in Pula;stinam profectam
posl viri obitum,ct reduccm in Italiam Verona; non
solunidcgisscvil;uii,veruinctiamsanctissimeobiissc
tradil Panvinius Antiqiiitat. Vcronensium lib. iv,
cup. ly, ct cum secutus I). du Cangc iu Famil. By-
zautinis.pag. 76, uli ex l;ibulariis ecclesi;i; ejusdem
eolligitur, ubi scpultu colitur, recitanto ctiiim Uo-

23!)

ANASTASII iJlliLKiTllF.CAIIII

2C()

mano Martyrologio memoriam dic H Octoliris :
cujus in notiscurdinalisLiaroniiisAugustini Valei-ii
utitur testimonio. Quod ego in palria; mc;c sacris
ffidibus observo, hoc in aliis compluribus Itaiia;,
imo et occidentalium Europa; regionum ecclesiis
caeteri recognoscent : ut sit omnino cvidcns, con-
stare fidem historicis, qui circa adventum Sarace-
norum in Palwstinam maximam partem portatilis
thcsauri sacrarum reliquiarum fuisscjamerogatam
significant; Deo scilicet provido disponente, ne por
nianus impias tot venerabilia monutnentadisperge-
rentur : quod etiam praistitit imniincnte jam ab
iisdem barbaris clade, consulendo postremis extra-
ctionibus Dominici pra?,sepis et cunarum, nec non
corporis B.Hieronymi in Urbcm ad basilicam Libe-
rianam.

30. Hic voro divorsam a Pal;cslina3 praesulibus
disciplinam per ea tcmpora custoditam novimus in
partitione reliquiarum,non ita lacile admissa apud
nos ac apud Orientalcs, qncmadmodum constat ex
responso Magni Gregorii ad Constantinam Augus-
tam.celebri apud insigniores reliquiiirum scriptorcs
indicatos per sa;pe laudatum IJoldcttum dc sacris
Cccmctcriis SS.Martyrum,lib. iijCap. 2,(1^1 proponunt
praxini tunc lemporis a Romana Kcclesia custodi-
tam in frugali conoessione hujusmodi sacrorum
pignorum.Licct enim B.Gregorius non solum bran-
doa, et claves sacris cineribus Christi martyrnin
admotaSjSedetiam aliquot particulas ossium in aliis
cpistolis plerisque illorum significare vidcatur a sc
distributas: attamen omiies l'atentur,quam parcis-
sime tum ab co tum a decessoribus erogatas inde
cognosci. Providenti nempe Dei consilio orientales
episcopos ad erogationem,occidentales ad parcimo-
niam disponente.ut inde iacilius asportarcntur ubi
barbarorum injuriis patuissent, hic voro tutius cu-
stodirentur, ut)i erant in poslerum asservanda;. Ex
illacerto disciplina Homan» Ecclcsiae hoc benefi-
cium perccperunt omnes occidontalos,ut iusigniora
instrumenta niystoriorum rodomptionis nostra;, et
monumenta sanctorum, Doi gr;iti;B constantiam el
gloriam in sua Ecclosia coniprobantiuni seris pos-
teris prajservarentur.

31. Quod attinct ad sacras, do quibus loquimur,
Christi cunas.scu lcctuluin illius inranti;o,in b;isilica
Liberiana assorvalum.qiiom quotannis scmel edu-
ctum exloculamoiito marmorco supra lasligium al-
taris e laloro Paulini .sacelli auto prcsbyterium aptc
constituto,vciiorationi lido.liuin exponiinus in porvi-
gilio quidcm Nalivitatis l)ominic;o supra aram intc
rioris socretarii,noctc auliMii N;itivit;itis siipra aram
principom sacelli Sixtini Dominico pra^sopi immi-
nontoni,die vero ipsa Nativitatis supra ;iltare ponti-
ficium,et basilic» primarium.ubi summus pontilox
Clemens XI, sacris operatus, homiliam ad populum
prisco de morc non semcl habuit, quod, inquam,
attinet ad hasce cunas infantioe Domini, argcntea
tbeca ita inclusas munificentia Philippi IV, Hispa-
niarum rogis Catholici.ul per crystallos earumdein
matorios ot ligur;i dignosci lacile possit,comperimus
ox illius conspoctu plus quam dimidium sacrarum
cunarum ad nos pcrvcnisso, easque fuissc compa-
ctilos,(iuales narrant viri compluros o PaKTslina ro-
diioos hodicrna ctiam consuctuiline ibidom a i);iupc-
ribus adhiberi.Nostra in Iheca quinqiie asscros con-
spiciunlur ex abicie vulgari secli,quoruni longitudo
palinos Uomanos (juatuor cum dimidio circitcr
wquat, latitudo ad somi palmuni fcrme oxtenditur :
et duo ox bis obsorvanlur quadrato foramine ciroa
extornum sua' longitudinis dc industria insculpto,
ita porforati.ut tigillum por illud iiiimilti possil ad
totani machinuhim cunarum plicalilium firmitcr
continondam in sua conipagc, ut adjccta ligura
deraonstrat:perquam oslendimus,integrum corpus

X ciinarum ox hisco asseribus compingondum adjcctis
iis, qiii ad complementum dosulcrantur : et facile
opinor iiiclusos fuisse in cansa plumbca sub altari
Doiainici pia;sepis a Sixto V reperta.ot ab ciusdom
architecto Fontana, qui viderat nobis indicata in
libro dc .•Ediliciis ejusdem pontificis, fol. 'lO. Stru-
ctura cunarumtalisesse deprehenditur..Assercs duo
origendi sunl in hac ligura signati litteris A 13, C D :
quorum primus ad cervical infantis fulciendum ad-
hibetur, secundus ad pedes apponitur. Utcrque
faciliorisconvectionisgratia plicatilis redditureirca
medium pcr fcrreas ligulas seu ininusculos cardi-
nes EE, qualcs in vulgaribus capsis ad operculum
convertendum, ut omncs norant,apponi consueve-
runt. Cardincs isti inliguntur in transversum tigil-
lum H I medium asserum A H, C D pervadens. As-
serum sive lulcrorutn sectio ita peragitur.CentroiSf
ad intorvallum ^ C palmi unius cuui dimidio
dcscribitur circulns per G II D I puncta transiens,
[j qui bifariam dividitiir. ducla sorra per herizon-
t;ilcm diamotrum H ^f: I, utcom|dicari possint duo
scmicirculi, ncmpo superior ^ C supra inferiorcm
^ D rccidat quando opus luerit, et adhxreut
susponsus pcr ininutos cardincs sive indicalus ligu-
las E, F. Inleriori scmicirculo in diamctro sectionis
afligitur clavis exlerius tigillum horizontale 11 I,
nunquam ab eo separandum.Deinde tam superior,
quam inferior semicirculus apte excavalur in S, Q,
Z, K, ita ut in K pes nutricis appositus ultrocitro-
que rcciprocante motu dcpriinat clevetnue altcrnis
cunarum latcra ad conciliandum infanti soporem.
Ita sccto asseri C D similis et paralleliis erigitur
altcrA B removendus ad distantiam A C, seu Ij D
palmorum circiter quatuor supra horizontale pla-
num B D, cui debet uterquo insistere ad cunas ful-
ciondas.Cunarum vcro corpus soptcm asserculis ila
componitur.quorum singuli oxtcndentur in longuni
palinos quatuor et semis circiter, in lalum vcro
p digitos trcs vel quatuor.Duo superiores,nempe II L,
ct illi parallolus in 1 slatuendus, redduntur pcrvii
circautrumqueextremum percreuainsive quadrum
Ibramen H,el L, ad excipiendum caput tigilli trans-
versi U I. In illo autem sltu lirmitcr dctinentur
Infi.xo ligneo claviculo in H pro lubilu removcndo.
Alius asscr similis longitudinis fundum cunarum
constitucns adhibetur in M N, tanqiiam tigillum
transvcrsum, et per crcnam in M 0 proniinens,
quoraadmoilum ct in N, configitur pariter claviculo
ligneo in 0. Ita vcro oorpus cunarum plicatiliuin
cxpedito conslructum intolligitur : cui tirmius conti-
neiido adhiberi superna" possunt trcs virgul.-r fcrrca?
P Q,A C, U S.qua; velum quoquc sustiiioro possunt
ad auram infanti do moro tomporandam. Sint I II
paralleli asscrculi T V,X Z, ct illis cx alio latcro
rcspondontos Y et K ut fa-num vcl lectulum susti-
ncant.Hujusmodi cunarum compapo expedilissimc
perficitur, dissolvitur, et rostituitur. Talis aut«m
_ fuisscintelligiturcaquam servat hasilica Liberiana,
D si attenle consideremus quinque asserculos supors-
titcs ex septom qui semicytindrum cunarum cotiipo-
ncbant L H, T V, N M, K, Y, I iquamvis ct quimiuo
fortasse suflicercnt), quorum unus perforatus in 11
ostcndit locum immissi ligilli : lora vcro ct catcnul.T
indc pondontos indicanlcollipatum fuisso cum pro-
ximo assorculo T V. Solummodo igitiir dosunt asse-
ros porpondicnlarcs A U,C D, vol antiquitus donati
Augustis fominis Eudoxi.-c ct Placidia;,ot ConstJinti-
nopoliin Ininslati cum parte roIi(|u.Te suppolloctilis
ciinabulorum, sivc tdv — jfi-ivuv de qua supra cx
historicis Gr.Tcis numero 1 ; sivo etiam inclusi in
plumlioa capsa cum saxis ox Dominici pr.Tcsopis
spolunca cxcisis, qu.T sub altaris mensa a Sixtn V
rcporla, ct ibidpm rostitiita fuil in trauslatione
sacelli, a Dominico Kontana archileclo curatH ct
descripta libro indicato.

261

HISTOHIA DE VITIS HOM. PONT, HOM. — S, SIXTUS III.

i62

Talis autem structurdG cunas a nutritio Christi
Domini eodemque fabro lignario beato Josepho
paratas fuisse, nempe compactiles, quce circumferri
possent in regressu ad Nazareth, imo, quae et in
.'EByptiacoitinereadhiberentur.probabiieadmodum
rediiitur tum ab inspectione superstitum asserum,
tum ex consuetudine Orientalium nobis a flde dignis
viatoribus asserta, tum ex matura perpcnsione oc-
cultanda; infantis fugas, qusc demandata fuerat Jo-
sepho, ut ab Herodis indagine et ira divinus infans
por ejus studium subtraheretur. Plicatilis enim loc-
tulus minimum impedimenti in itinere ct observa-
tionis per viam occurrentihus dabat. Nam convoluti
in faseiculum asseros a fabro lignario si perferantur,
specimen potius exhibent opificis comportantis de
proximo tigilla ad opus aliquod fabrile exercendum,
quam iferlongumsuspicientisadconjugemacfilium
a perseculoribus elongandum. His acccdit facilitas
intra horam unam aut alteram fabricandi hujusmo-
di cunas, quam exporiri volui prajfectis ad eamdem
mensuram asseribus, ut imitarer sacrorum cunabu-
lorum prototypum.PiusVirginis sponsus in stabu-
lum descendere coactus, cum locus negareturin di-
yersorio Virgini do proximo paritura;, ubi natum vi-
dit infantem in prajsepio collocatum, credibile est
arreptis illico asserculis portatiles cunas Dei Filio
construxisse.ut in angustia talis hospitii quo saltcm
dabatur artis suae pr.-csidio divinum partum ab hie-
mis inclementia tutaretur. Verum sivc portalileset
plicatiles cunas sanctus patriarcha construxerit in
anlro Bethlehemitico, sive procedentc infantia Do-
mini easdcm ad iler /Cgyptium, vel ad regressum
in Pal.-Bstinam aptaverit; ista; superstites ostendunt
totius corporis structuram et figuram ex parte illa-
rum plusquam dimidia hodie spectabilcm bcnefieio
hujus disciplina; Homana in Ecclesia custodit.-e, non
ita facilc partiendi primaria h.-ec pignoraChristi Do-
mini ac Deipar.-B Virginis contartu vencrabilia rcd-
dita : quo beneficio non potircmur, si facilitas Ec-
clcsi.n Iliorosolymitan.T, pr.-csulnm eadem partiendi
in minora segmenta per decem ha>c saicula, ex quo
ad nos pcrvenerunt, una cum cunis ad nos fuisset
perlata.

32. Jurc igitur optimo talium lipsanorum cuslo-
dia, et impaticns divisionis disciplina sanctaj apud

A. nos viget ad sacrarum cunarum thesaurum eadem
rcligione ad posteros pr<cservandum,qua nobis ma-
jores nostri tradiderunt; cum experimento constet
vividius excitari fidelium attentam fidom ad reco-
lendum majori animi contentione mysterium in
iis celebratum, quando pars tanta simul conspe-
cta comprobat saeculorum pr.-ecedentium conjuncta
studia ad eosdcm religionis actus nobiscum exercen-
dos; non secus ac proflciscentibus in Paliestinam,
aut ad apostolorum sepulcra et tropa;a, sive ad
Chrisli martyrum Cffimeteria contendentibus ad
orandum et contcmplandum Ghristi servorum me-
morias suavis quidam sensus excitatur communis
cum illis fldei, spei et charitatis in Deum : cujus
luculenta testimonia satisexprimunt Uieronymiepi-
stolce, ad Dominicum pr.-esepc et Christi villulam
invitanlis Gracchorum sobolcm, Eustochium, Pau-
lam, Marcellam ctcommendantis commune sibi cura
t-cqualibus studium in martyrum cryptis per dies

r> Dominicos frequentandis. Bcati Ecclesia; doctoris
piissimissensibusrespondontmirificeadhortationes
sanct.-e memorite Clementis XI, post duodecimum a
Hieronymo s.-eculum in sua patriarchali b.isilica Li-
beriana inter missarum solemnia his vocibus nos
alloquentis, quarum suavissimus sonus cxcitabit in
filiorum cordibus patern.c meditationis ac pietatis
tum ipsius, tum decessorum imitationem nunquam
intcrituram : « Gratulemur, dileetissimi, felicitati
nostr.-B ; nobis quippe datuin est in hoc sacratissimo
templo, in hac ipsa, ad quam lilamus, ara prope
intueri ac vencrari sacra cunabula Salvatoris. Hoc m
pr.i?sepi reclinutusa^tcrni Patris unigcnitus Kilius,
ui similitudincmhominum factusapparuit,et habitu
inventus ut homo. Ilic gclidas intcr tenebras bru-
malis noctis frigore obriguit parvulus, qui natus est
nobis, et fiiius, qui datus est nobis. Ilie recipro-
cantis spiritus calidis vicibus e brutarum pectore
animantium olentcm animam redantibus incaluit.

p Ilic pannis involutusa matre,hicvisus a pastoribus,
hic demonstratus astclla, hic adoratus a magis. Hic
tenero subtrata capiti pungentia gramina aspcrio-
ribus adulta frontem coronaturis vepribus prolu-
scre. Hic ubcres clfudit lacrymas divinus Infaiis,
sui olim pro redcmptione nostra fundendi san-
guinistirocinia, Ilic virgineis exceptus ulnis tremu-

263

ANASTASKS DlBLlOTIlECAUII

364

his pucr castissimaj gfinitricis amploxibus vcnturu \
IpHJvil vincula crufielilatis, qu,-n sihi parari novoral
ab osculo profliloris. Vcrum, ut linatus llicrony-
mus, diuturnus olim, duni vivcrel, iJtthiciicuiitici
specus incnla, nunc vcro prope Dctlilcbemiticuai
prajscpe in hac basilica conditus : Pnpscpe illiid,
in qiw infiintultts var/iil, silcnlio mafjis (juctm infinto
scrmnne Itonnrandum esi((!lemcns XI, m homilia Sa-
livitutis Dominicx, ann. i714).

FR.\NCISCI BLANCIIIM

Dl^^Sh^RT.VTIO SECUNDA

De iiitisivis iinaginidus a Xysto papa III colloca-
tis in amplificatione basilicx Liberianx, post
a^cumenicam sijuodum hjjhesinani.

INDE.\ SECTIO.NLll.

Cura suinm irviin ponliticuni iil di'Ic(-(ii (iruaiiicuto-
riim, ciiuc sl.ilucriuit iii ljasilii-i?,il ^airi,- aMliluis.a se
fuudalis, iiiit (liMlii.Mlis.— II. i;ju~ . iir.r il.Miiiiiciitiiiii
illiistri' )MT(iiiitiir cx ~ai lis iiii,i';iMliii^ .i|iire iiiiisivo
eoii- tiiirh^ .1 S. Xysto III ili liaiiln .i l.iln i i.iii.i |.it i'iiiii-

il,'in Miiiliii, il.i .'itiiue oruata \«>-\ ir, u iiraiii .-yii,)

(liiiii i:;,||. iiiiiii iu tine poiilili. iln >. r.i-loliiii dc-
cc-sijn^ siii 1 ilcbrata coulra li;ci, ^iin N.siorii. — III.
S. Iladriauus pajia iu Cidstola ad Carolum .MnRUum
lecta iii synodo gencrali .Mcauia II hiijus opcris Xys-
tiiii uiciiiiuit, el eura; poulitieiiu, .atque iustitiiti iu liu-
jiisiijiidi (iriiaiiiimlis aiitandis liistoria! ac dogmatibus
lidci ninstahilltis per eadem coneilia geueralia. — IV,
Coucilioruiu };cueralium uicmorias ia eeclesiarum
paricliliii- d.ilir.iic ^..leiiinc liiil ctiam iu Ecclesiis
orii.'nl;ililiii>, iil riui-tiit i;ix lictlilchemiliea aitate Magni '
Ciinsl;iiilMu liiii.l.ilii, ix Ciiiisl.iiitinopolilaua, alisque.
— V, lu iiiusivi^ Ii.ciIk ic Libcriana! a Xysto III positis
non solum e.xliibetur meiuoria synodi Epliesimc, et
dogmalis calholici iu ea propuguati eoutra .Neslo-
riuiu, sed e.Niirimuutur etiam potiora tesliiuouia
utriusque Testauienti, qiiibus usi siiut cjusdem con- Q
cilii Patres ad illiiis calholiei dogiuatis couliruiatio-
ncm. — VI. Testimouia e.\ uovo Testanieuto producta
in concilio Xyslus eoUoc.avit iii areu uavis mediaua;
ejusdera basilicE, quem appellaut areum triumph.ileai.
Teslimouia viuo cx VeteriTcstamcnto eollata ah iisdcin
Patriliiis ad lif,'uraui donmatis illii.-trandam disposuit iu
utroqiic parielc.iiaviiii ciiiiidciii ■■iiiislitucute. 1'rffiterea
iu aicuTriiiiiii.li.ili ,oll,.c.ila wAUn rnhrltn iio/iwnledi-
catioiiis ciiucilii, qiiaiii a'tas Aiiaslasii di.xisse videtur
viitaruniii. — \ Il.Siiigillatiiiieiiiiuicantiirlestimouia po-
liiira uoviTestameiiti,al'atrihiis Ei.hesiuis producla,et
a Xysto papa III ctpressa in luusivo ejusdem arcus ad
coiuprohatioiicmcalliiilieidogmatisihiilciu |ir, ipii^nati.
Priiiuim cst cx.Viiiiiiiiliatione Ocipara' Sirgiiii laita per
archaiiliiliim ilahricleiu.— VIII. Secunduu) pclitiir cx
pricsiuitatiouc pueri Jesu iu temido.— I.V. Tertium e.K
adoratiuiie magorum.— X. (Juartum exccdc innoeen-
tiuiu parvuloruiu.— XI.Quinlum ex Christi Domini dis-
imtatione inter doctores.— XII.Qua» omuia ad iufau-
tiam ac pueriti.am Christi Doiuiui cuui perliueaut, stu-
diose delecta sunt a Xyslo, ul illa exhibcret, qua; in
i|iso liic.irii iliiiiii- il Nalivit.ilis faeto ae mysterio Deuiu £)
et hiiiiiiiiciii ili . Iii ;iiil I :liri--liiiii Duuiiiiiim.ct jiire Dei-
paraiii ii..immi,mi >,mi. 1 1. iiu.iiii Nlr^liiciu ejus uiatrciu
coiilia hlji-i.liciiiias.\csliii li.iilriimque negautis.— XIII.
Eigiiia' hiijiis (li)gmatis,seleetn; ex Veteri Testamento
a SS. 1'ilriliiis Ephesinis, pr.x>eipue vero a U. Cyrillo,
nomiiie Cdlcstiiii iiapa» eidem concilio pra?sidcnfe, lia-
benturiu musivis Xystiiiis siipra eolmnuas iu navi uic-
diana coUociitis. — XIV. I'i iiiia est dediicla ex cap.
Cen. XIX. ubi Melchisedech rex ac sacerdos Ahrahamo
bcnediiit, cl paueui ac vinum olTert. — XV. Sccunda
Abrahaml hospilio cxcipicnlis tres quaudo unuui ado-
ravit Cenes. xviii. — X\l. Loth atque Abrahain in di-
versa abeuntes cum pccgihus.Gcnes. xiii.— XVII. Isaac
Jacobo benedieens. (icues. xxvii. — XVIII. Jaeobi ser-
viti.e in domo Laban, ut Itaehclis uuptias consei|U.atur,
Cicues. xiix. — XIX. Segregalio gregum Labauis et
Jaeobi (jcnes. ixx.— XX. Jaeobi ac lilioriim gcsta apuJ
Siclicm,<'t ejiisdem Jaeobi luigialio iii Itclhel diviuilus
demaudala. ticues. xxxiv ct xxxv. — XXI. Eigur.x' iu
adverso lalcre u.avis basiliea' ah Exodi cap. 2. Movsis
historiaui rcreruut : ct priiuuui ejus cductlonis e Sili

iliivio. Cur a Moyse ducatur iniliuin? — XXII. Cunnu-
biuin Moysis cuui Scpphora. Exod. ii.— XXllI. Moyses
rcdiix in /ii^gypliiiii niitlituidivinitiisad fralres suus e
scrvilutecdircciitcsiii libcrlateui.Exod.iv.- XXIV. Lex
1'uscbahs per .Muyscm dala Israclitis ex /Egypto profe-
cluris. Exod. xii.— XXV. .Mansioucs prima; Israelitarum
progredientium ad mare Uubrum. E.xod. iii. — XXVI.
Trausitus Hebricorum pcr mare llubrum.et deuiersio
1'haraonis. Exod. xiv. — XXVIl. AquiB ligui injcctione
dulcoratie : ct coturuicujj pluvia, uecuon nianua
err lo deuiissa. Exod. iv ct xvi. — XXVIII. Ai|ua e rupc
deducla virgiEMosaiciE pcrcussioneExod.ivii.— XXIX.
l'iigna Israelitarum contra Amalccitas, ct vietoria, ele-
vante ni;iuns Moyse in petra constitnto. Exod. iivii. —
XXX. Moyses ct Aaron agloria Douiiui protccti coDlra
sedilioucm populi, lapidibus eos oppnmcre voleutis.
Num. iiv. — XXXI. Dculeronomium Levilis traditur in
Arca custodieudum. Josue declaratur Dui populi, pcr
cum introducendi iu tcrram promissionis. Movsis oLi-
tus in monte Nebo. Dculer. ixii et iiiiv,— XKXII. Jo-
sue dnce obsidetur Jcriclio. Itahab meretrix bospes
exploratorum,exposila vitla cocciiica, ab cxcidio prte-
servatur. Josuc cap. ii. — XXXIII. Transitus populi per
Jordauem sub Josue, Duodccim lapidcs ibi constiluti,
in memunam, ae totidem transporlati. Ibid. cap. iii et
ct IV - XX.XIV. Josiic urbciii Jci icho ubsidcns virum
sihi iliviiiiliis apparciitcin .i.tor.it : qiieuiduecm eier-
litiis a Dco ciiiisliliiliiiii aiiilit. Jusiic c;ip. V. — XXXV.
Ai-ca Dci scpli.^s . iii iiiii.Iiiil.i.cliiugcntibus sacerdotuin
tiiliis.jussii .liisiic, c\. iiliiiil muii iirbis Jcriclio, iiiiic in
pr.-cdaiii eedit victoribus Israelilis. Jos. vi. — XXXVI.
Josue pugnante sol ae luua cursum si°(unl : et lapl-
dcs magui de cielo vibrati iusLT gr;indinis hostfs
Israclitarum eliduul. (Juiuquc reges cuutra eosdem
Israelitas ftcdcrati fugiuut in s| eluncas : unde ei-
tracti jussu Josue supplicio afGciuutur exlrcuio Ibid.
cap. X.

1. Dcbetur huic loco .altera disserlalio ad illu-
strandam historiara pontilicum a S. Silvestro ad
B. Gregorium M.ignuni, hic potisginium inscrcnda
ob causas modo enuntiandas.

Ex quo sublatis persecutiouibus Ecclo<-ia Chri-
stiana illam paccm experta cst, qu.a; non modo per-
misitlidelilius divinum cultura publice in L"rbccxer-
cerc, sod ctiam pacilici noslri Salomonis Christi
Domiiii ostcndcrc solium regalc in basilicis, jiietate
praisulum el munificentia principum non minus re-
ligiosc quam magniricentorexcitatis, atque ornatis,
el adoralioni totius orbis proponero; plcrisquc ex
proximis Silvestri successoribus novas iBdes L)co sa-
cras dedicarunl,ul pr.xircnt exemplo c.Tt<.'ris etiam
in hoc rcligionis oflicicquibus praxi universarura
virtutum; perinde ac muneris ampliludinc, ct pote-
statc, pr.Tcrant, ac pra?luc*bant. Sapicnles vero ar-
chitccti,cum essenf in .Tdilicationem corporis Chri-
sti.quod est Ecclesia.in disponendis eliam partibus
aliiue ornamcutis basilicarum a se fundatarum.qute
eamdom occlesiam Dei ot refcrrent myslica ima-i
gino,el in populis congregarent ad vorum Dei cultuin
prccibus ct sacriliciis ritc oboundum, ita providcnti
atquo maturo consilio singula pcrpcnderunt : ut nihit
propomodum collocnrcnt, quod non relerronl ad fi-
ncm huic structur.T ]iropositum, olcvandi scilic«t
fidclium mentos ad slntuta religionis ollicia sanct«
atquo ordinale pra^slanda. Duo igitur pr.Tcipua suis
in omblemalibus ct ornanicnlis pra^sidia comparare
spcclantium mentibusstuduorunt.hisloriamscilicct
rcigc.it.T.ctdocumontumcxillahistoriacollipcndum
vcn Dci eultus.ct adorationis et divina rcvelalionc
lidei nostcT ab universis pra-sland.T. Duo ha'c per
ponlificcs a nobis commendatn in trnditiono sacra-
rum imapinum ita proposifarum in ccclesiis implent
utrainquc pagiuam actorum scptiui.T synodi, seu
Niccn.T sccund.T, ut cadcm percurrt^ntibus liquet,
lla sanclus Germanus patriarcha Constantinopolita-
nus loclus in synodo, act. -i, scribit odit. Hinii pag.
5(1, cid. 1. CD. «Qn.T hisforica narratio por auditum
dorct, on tncens piclura por imilafioneni oslcndit,
Magnus eniai Uasilius iuquit^serni, in 1(J Martyres,

26S

HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIXTUS III.

266

lecto puritei- acl. 2, pag. 16j, ex utroque ad fortitu- A.
dinem incitari. Brcvis,et, ut ita dicam, per summam
facla narratio et faclorum in i!natj;ine pcr piclurum
expressorum imitatrix demonstrntio iiobis contem-
plantibus utilis cst. » Et actionc 6, pag. 67 ejusdem
edit. Epiphanius diaconus legit in refutationo pseu-
do synodi Iconoclastarum, post rccitalum can. 82
synodi vi sub Justiniano, in qiio decernitur lypus
Ghristi Domiiii a pra?cursore designatus in Aijni spe-
cie juxta voterem traditionem exprimendus, h<TC
—■ .3 consequuntur.KVeteres igitur typos et unibras,
veluti veritatis symbola et prKllgurationes ab Eccle-
sia traditas amplexantes, gratiam et veritatem vene-
ramur. Vidcmus igitur omnes et intelligimus, quod
et ante sacras sox synodus, et post has eliam san-
ctorum picturs in Ecclesia traditffi fuerint non aliter
ac sacra Evangclii lectio. Nam quae leguntur, ubi ad
auresvenerint,ad aninmm deinde legamus,et trans-
mittimus; et quao oculisvidemus in picturis,ea quo-
quementecomplectimur; atque perisladuoinvicem g
consequentia,lectioncm{inquam)etpicluram,unam
cognitionem acquirimus, qua ad recordationem re-
rum gestarum pervenitur. Unde e duobus istis sum-
mis sensibus in Canticis canticorum invenire licel
eflicaccm conjunctionem.Ostcndc milii faciem tuam,
et audire fac mihi vooem tuam.Voxenim tuasuavis,
et facios speciosa.Quibus et nos con venienter et illud
ex psalmo accantamus : Qucmadmodum audivimus,
ita ct vidimus. >■ Ut caitcra Patrum testimonia praj-
teream, qua3 sacras imagines generatim respiciunt,
earumque cultum reforcndum ad prototypum per
eas cxpressum , pressius colligam quoe ad rem nostra;
dissertationi iirnpnsitam perfincnt, nempe ut osLcn-
dam, ex anli(|uissiniis hiscc imaginibus, jubento
Xyslo III, Liborianam basilicam adornantibus, co-
gnosci posse, delectum talem ab ipso, et a cffiteria
Romanis pontificibus habitum suis in basilicis ac
tituiis ita decorandis, ut imagines sacrai, quas ibi
pingendas curarent, et memoriam rei gesta3,ct fidei p
dogmaproponerentEcclesiairevulatum : duo scilicet '
praisidia pra; ca^teris cflicacia ad excitandos fidelium
animos in laudem Dei. Quare sicuti lectori permis-'
sum temere non fuit quos mallet Iibros aut sectiones
in ecclesia publice legere,sed designatos ab episcopo
recitare ipsi mandatum est; ita nec pictori fas fuit
quas arbitratu suo prKferret hislorias in sacrarum
a-dium parietibus delineare; sed providentia! ponti-
ficum reservata dispositio est ac delcctus, cui ars
colorandi obsequeretur.oTestimonium perhibetipsa
rerum antiquitas (ait Magnus Basilius lectus pariter
eadem act. 6) et Spiritu inductorum Patrum do-
clrina : quia videntes has in venerabilibus templis
susceperunt et ipsi venerabilia templa dedicantes

has pingere studuerunt Igitur corum est in-

genium et traditio, et non pictoris. Nam pictoris
sola ars est : dispositio manifostum est quod sit
sanctorum Patriini, ([ui dodicaverunt. »

2. Quo igitur dolectu dispositionem istam pra;
oculis habuerint Romani pontiticcs, ut inemoriam D
rci (jestw proponcrcnt, ct iloyma vcrx udorationis per
eamdem memoriam comprobarcnt, musiva perXy-
stum addita basilicaj Libcrii a se amplificatm pra3
caiteris declarant ; cum proc ca;toris custodila re)i-
gioso tot sa!cularum cullu, elpeculiari quadam tu-
teltt aitali noslr.-c sint prascrvala quippc qu.e ct
novissimo studio ac largitate sanctissimi in tihristo
Palris Hencdicti XIII, hoc ipso ([uo disscrUitio im-
primitur anno post roparatam tcoti universi,ot sa-
cellorum structuram, onini squalore dcterso, splen-
dori prisliiio sint restituta.

3. tlt asscquamur felicius memoriam rerum ge-
starum, et fidci dogma his in musivis cxprcssum
jussii ac dcleclu Xysti, pra^stal illud allcndere,
quod UTOmiscram in Prolegonienis, cx c[)istola
8. Adriani |ia[i,ic, ad Carolum Magiium, di! cuUu
sacraruiii iiiiagiiuim data, llomanos sciliccl pon-
tifices consucvisse post singula (jecumenica con-

Patrol, CXXVIII.

oilia feliciter absolutaj in gratiarum actionem Deo
dicare hujusmodi monumenta parl» per ipsum vi-
cldri.T ealholicie vpritatis,ab h.Trelicorum insidiis et
oppugnationibusvindicata!,futurasimul tropsa me-
moranda certaminis bene gesti,et inoitamenta prae-
clara lidelis populi ad constabiliti cultus hostiam
bonorum omnium largitori offerendam. Enumerat
Adrianus singulas fficumenicas synodos a decesso-
ribus suis celebratas, et digitum intendit in sacras
aides ita exornatas a Silvestro post Nicaenam, a
Damaso post Constantinopolitanam, a Co^lestino et
Xysto post Ephesinam felioiter absolutam : quie no-
bis suggeret suis in actionibus et memoriam rei
gesta! hisce parietibus commendatam, et dogma di-
viiii cultus in eadem constanter asserti iisdem Scri-
pturarum documentis, per LiberianoB basilicaj mu-
siva, perinde ac in concilio per sacros codices, re-
pra!sentatis.

4. Recolendum pariterduco, ex ornamentis plane
similibus, non modo in Occidente, verum etiam in
Oriente,positis in sacris a^dibus a Magno Constan-
tino.aut a proxime subsecutis principibus magnifi-
center constructis, et pcr pontilices solcmniter dcdi-
catis constare, sollicitos 1'uisse prasules de synodo-
rum memoria illis inserenda, ut Ecclesia Dei prom-
ptius repeteret religionisactusdiviniSpiritusafflatu
in iisdem synodis constabilitos. Sit instar omnium
Ecclesia Bethlehemitica a Magno Constantio fundata,
et subinde rcfccta cum suis musivis circa finem se-
ptimi et initium octavi sa:culi,uti constat ex inscri-
ptionibus non Graicis modo ac Lalinis,vorum etiam
Armeniaca et Arabica lingua ibidom positis, et a
pnesule Jo. Ciampino editis in libro do sacris xA\-
liciis a Magno Constantino constructis, cap. 24.
Complurium conciliorum imago el memoria ibidem
exhibctur; imago quidem per altarc musivo exjircs-
sum, in quo sancti Evangelii codcx de more coUoca-
tus tanquam in suo throno residet : eo scilicet ritu,
quo in sacris conoiliis proponebatur tanquam supre-
mus judex et oraculum fidei ; memoria vero et indi-
gitatio cujusquc conoilii per epigraphen singulis
imaginibus aptatam Gra!cis plerumque litteris : ut
in areola tertia concilii Ephesini (de quo agi et in
Liberiana ostendimus) memoria ita proponitur ;

^ H AriA SVNOAOC H EN E<bE
Cii TO IIPOTEPON TQN C ATI
NSJ ctc.

Latine redditur apud Ciampinum :

^jS Sinictn siiiuiihis Kjilicsiiia jirius duiriiloruin Pa-
Irnui suh Tlicodosiii juiiiorc cnaclo cst coiilra ?lcslo-
riuiii, qiii Clirislum in duus jicrsoiias diridcbut, et
Mntrciii Ihniiiiii liciporcntciii iioii falcliatiir. Dcjinivit
autciii stunto siiiiiifliis rl coiiicssii csl Iniijcnitum Dei
dc colis ilcsc^ndissr, li inciiriiiiluin fuissc ilc Spiritu
snnclo c.v Maria Virgine, et liuinanatuin fuisse secun-
liuin unioiicin Injpostaticam, ct eain ijii.v ipsum pepe-
rit Deiparam csse, et Nestorium analhemale per-
cussit.

Quod in Dethlehemitica Ecclesia litteris expres-
sum fuerat de sacris conciliis circa fincm sa!culi
septimi,id multoantcpicturareddiderantcomplures
Ecclesi;e orientalcs,ita ut piclura quatuor aut sex
priorumgeneralium synodorum nomen haberet pro-
prium, ut iii sect. 174 et 179 Bibliotliecarii observa-
biiiius; sivo Hotarea dicenda sit, sivc I'aiicarca, ut
alii corrigunt, sivc, ut Macro visum fuit, liolarca a
Gneco vocahulo liouVr,? conciliarc quid sonans. Ima-
ginera igitur illam scx conciliorum generalium in
Ecclcsia Conslaiilin(i[iidilaiia ilepiclaiii Philippicus
iinperatorlconnclaslailc[i(isueral,Tlu'odosiusJunior
restituit. Bibliolh. 17'.i :" 1'rnliiiiis ctiam ut ingrcs-
sus est incnioratus Thcndusius regiain urbcm,^ima-
ginem illam venerandam, in qua sancta' erant scx
synodi dcpicta!, ct a Philijipico ncc diccndn fucrat
dcposita, pristino crexit loco.» Vidc Baronium ad
ann. 711. Komani vero staliiu ac Philippioi ad impe-

S)

267

ANASTASU mBLlOTllECAUll.

208

rium promoti scnsus hmrelicos perceperunt, zelo A
fidei succensi (ut ait Bibliolli. scct. 174)« imaginem,
quam. Gneci Voltaream vocant, scx conlini-nlcm
sanctas, et universalcs synodos, in ecclesia bcati
Petri erexcrunt.» Synodoruni liujusmodi memoriam
illis in imaginibusdedicatam itavencraliantur etiam
Ecclesia; longius dissit;e, ut Gr»ci ac Moschi suis
quoque in Mena;is apud Bollandianos videndis (Act.
SS. Bolland., tom. 1, mcns. Maiij l'rr(|uentes expres-
serint. Tanti nempc sempcr liabitum fuit nienioriam
rei gestffi in conciiiis, et lidei dogmata iliidem ab
ha;reticorum oppugnaiionibus liberata ad veneran-
dum ac recolendum proponcrc tum his gui litteras
nossent, tum hisqui ignorarent, expositis anteom-
nium oculos picturis, musivis, anaglyphis, et inscri-
ptionibus, dogniata ipsa ot mcmoriam ad lidelium
animos revocaturis.

5. Revertamur nunc ad epistolam Adriani papa3,
aftirmantem patere cuique posse,Xystum in Libc-
riana basilica id pr;estitisse post Ephesinam syno- -n
dum, quod post Xica-nam Silvester in Lateranensi,
post Constantinopolitanam Damasus in suo titulo
jam pnestiterant, nempe rei bene in concilio gest;e
uiemoriam dedicare, dogmatis ibidem asserti lidem
excitare, ac caitera religionis ofllcia, quK venera-
bilium imaginum prospectus, menti contuentium
in Deum elevandffi ansam prffibons, solet redderc
paratoria.

Porro quc-B fuerant in concilio Ephesino contra
blasphemios Nostorii constabilita juxta reguiam li-
dei de unigenito Dei Filio in utero Virginis liypos-
tatice unito human;e naturse quam assumpsit, ac
de titulo Dci Gcnltricis eidem Virgini tribuendo, non
tantum hic exprimuntur, sed etiam divina> Scriptu-
isB loca potiora demonstrantur tum e.x Novo tum
ex Veteri Testamento, quK adhibita sunt a Patribus
Ephesinis ad veritatem eorumdem dogmatum ac
revelationis nobis tradit;c comprobandam.

6. Quaj seliguntur ex novo foedere implent arcum p
prKcipuum basilica^, qui appellatur triumphalis. In ^
summo ejusdem fasligio, ubi .\ystus cpigrapbcn po-
suit XYSTUS EPiscopus PLEBi DEi, dclincata est area
circularis exprimens apparatnm concilii, nempe sa-
crum Evangeliorum volumen scptem signaculis con-
signatum (ad Novi Testamcnti indicium ex Apoca-
lypsi facicndum) et collocatum in suggesto pro more
conciliorum paulo ante mcmoralo : quem morem in
Ephesino eustoditum lcges in Apologia Cyrilli ad
Theodosium cum aclis improssa edit. Hom. pag. f)2'i
D. Visitur quoqup sedes episcopalis velis instructa,
mensa altaris cum oblationibus coronatis, titulus
crucis crectus, et sacne imagines Petri et Pauli
apostolorum hinc inde collocat;e prope sedeiu pon-
tiliciam : qua; omnia a C.iampino diligentcr enume-
rata atque explicata, addita etiam ligura pceuliari
hujus arca^ orbicularis, ut gingula distincte appa-
reant, lcguntur laudato tomo 1 vclerum monumen-
torum p;ig. 200. llanc aroam vehiti labellam quam-
dam voiiriwi (quod fortasse vocabulum barbare in- D
flexit sequior atas Anastasii quando appellavit Vola-
mim) in gratiarum actionem Deo oblatam hinc inde
sustinent SS. apostoli Petrus et Paulus, prajcipui
pra>cones apud nos illius Teslamenli, quo venlas
Ecclesia} revelata manifestatur, et traditione, testi-
monio, ac sententia Palrum in Chrisli nomine sub
Petri et successorum primalu in conciliis congrega-
torum ha^rescs universas prolligat ar deslruit. Qua-
tuor quoquc cvangclista^ circa apostolorum capita
exprcssi consuctis syniliolis quatuor animalium,
Ezecbicliset Joannis descriiitionc nolorum.ad cur-
rum glori;e Dci impctu ejusdem Spiritusubiquc gcn-
tium trahendum (lestinati, vcluti cadeslis quadriga
in arcu triimiphalidedicatadivinitatcm atquc liuma-
nitatem Christi Domini in unicaVerbi persona mi-
rabiliter subsistentem.el inconcilio adoratam eon-
fessione totius Ecclesi.-c (in summo arcus fasligio
Christi monogrammatc %; cxpressam ornalo litteris

.\ et Q, demonstranlibus eumdem esse rerum om-
mnium princijiinm, ac finem ad qucm referuntur)
ad culmcii provehit laudis, cui cadites aecinant, et
omne genu tlectatur cadestium, terrestrium, et in-
fernorum. Vidc Tabulam, lit. A.

llic igitur titulus dedicationis, et argumentum
historia; simul rerum gcstarum et adorationis de-
bita; a fidelibus addiscend;c,itacompendiose propo-
nitur in votiva imagine post concilium Eiihcsinum a
Xysto posita, ut in eodcm arcu triumph;ili docu-
inenta pingat Novi Teslamenti, quibus potissirjum
Patres Ephesini, et is pra'sertim qui apostolica; se-
dis nomino pra;sedit Cyrillus, divinam Vcrbi per-
sonam in Christo adorandam apertis oraculis do-
cuerunl ; in lateralibus vero parietlbus consensum
addit Vetcris Tcstamenti, sub varils figuris idem
niysterium adumbrantibus, tali delectu ex his
etiam habito ut illa; ut plurimum exhiberentur,
quibus pra;dicti Patres Lphesini, et Cyrillus prae
omnibus, usi sunt tum in concilii sessionibus, tum
in libris editis ad ejusdem veritatis catholicse de-
monstrationem.

7. Enumeratlone igitur sola opus est ut cognosca-
mus in arcu ma.\imo sive triumphali repr.x'sentari
prscipua testimonia Novi Testamenti declarantia fl-
dem catholicam in Ephesina synodo per illa consta-
bilitam ; ut subinde recenscamus in lateralibus mu-
sivis liguras in Veteri Tcstamento a Patribus iisdem
productas, qua; juxta majorum traditioncm cadem
mysteria significabant.

Novi Testamentl oraculadogmatum illorum fidem
nobis manifestantia exordium sumunt ab angeli Ga-
brielis Annuntiatione ad Virginem Dei Matrem de-
sigiiatam ex Luca; Evangelio desumpla cap. ii. Xy-
stus curavit in suo musico exhiberi angelum salu-
tantem, Virginem respondentem, et Spiritum san-
ctum supervenicntem, ac divinitus obrumbrantem.
Tab. 1, lit. B. Iluic historia; evangclica; adjecit
Xystus in hoc musivo revelationem adorationis an-
gelorum tunc prwstitam Verbo sumenti carnem ex
Virgine consignatam in Epistola Pauli ad llebra>os
cap. I, illis verbis, psalmi lestimonio camprobatis ;
Et ciim iterum introducil Primoricnilum in orbcm ter-
rx dicit : Et udorcnt eum omncs nngcli Uci. Addidit
ergo ligurasancelorum reverenterastantium,quales
ante thronum Dei vidit Joannes Apoc.cap. viii. n. 2.
Utraque h«c testimonia,Gabrielis scilicel nuntiantis
Virgini eum (]ui carnem sumebat ex suis visccribus
esse Filium Dei; et Pauli pr;edicantis adorationem
angelorum, Dei jussu tunc redditam Verbo Dei su-
menli carnem cx Virgine.producla sunt in concilio
Ephesino ad comprobandam Christi divinitutem,
et uiiieam Verbi iiersonam in duplici nalura ex tunc
subsistentem, actione prima,el (luidem in primo ex
Patribus testimouio ibidcm producto, edil. Concil.
RomaiuT pag. 352, col. 1, nempe Petri Alexandrini
episcopi et martyris, itcrum rccitato act. 6 ibi,
pag. 435. Dcmonstratur ex verbis archanpeli ChrisU
divinitas, et unica Vcrbi persona : Dominuf tccum,
lioc cst Dei Ecrbuni nunc tcrum cst. .\am illti Gabrielis
salutiitioDci Verbum in utero viryineo nalum ctcamem
fuelum insinuat. Hinc et scriptum esl : Spiritus san-
clus superveniet in te et virtus Altifsimi nbumbrabit
tibi; ideoque et quod natum e.r te sunclum rocihitur
Filius Dei. Adorationem vero angelorum ex Epistola
Pauli produclam fuisse cognosciinus a Cyrillo in
declaratione 8 Anatheniatismi 8 idcirco etium rola-
tani parte iii concilii Ephesini, cdil. Rom. fol. 509.
bis verbis.

ASATBEMASTISMUS VIII.

<i Siquisdicere audet hominem assumplum una
rum Dei Veibo adorandum, et conglorifirandum, ct
Deum, tanquam altcrum cuni allero, connoniinan-
dum esse ;nunc enim intellectum particula cum ad-
jecta, perpeluo ac neccssario alTert} el non polius
una odoratione Emmanuelcm honorat, unamque illi

^tJ9

HISTORIA DE VITIS IIOM. PONT. — S. SIXTUS III.

270

glorilicationem attribuit, quatcnus Vcrbum factum A.
est caro, anathcma sit. »

DECI.AnATIO VIII.

« Baptizati sumus in unum Deum Patrem omnipo-
tentem, et in unum Filium, ct in unum quoque
Spirituin sanctum. An ignoratis, Cratres (ait bcatus
Puulus Ilom. vi), quia quicunqueinChristumJesum»
baptizati sumus, in mortcm ipsius baptizatisumus?
consepulti ergo sumus cum illo per baptismum in
mortem; ut quomodo Christus surrcxit a mortuis
per gloriam Palris, ita et nos in novitate vit;e am-
bulemus. Grodidimus itaque, et baptizati sumus in
unum, ut dixi Filium, Dominum nostrum Jcsum
Christum, hoc est incarnatum,homincmque factum
Dei Patris Verbum ; unumque existentem Dcum ad-
orarc edocti sumus, ac supcrnffi virtutes nobiscum.
Scriptum cst enim Hebr. i : Cum autcm introducit
Primoijenituin in orbem tcrrx ilicit : Et adorent eum
omnes unijcli Dei (Psalm. xcvi^. Factus est autem n
unigenitus primogenitus.quando nobis similis ap-
paruit. »

8. Hucigiturpertinet expressaAnnuntiationisDei-
paraj historia, quffi Gabrielis archangeli ex verbis et
ex adorationo angclorum probat Verbum Dei,
quando caro factum est in utero Virginis non desi-
isse id esse, quod erat, atque adco adorandum ut
Deum Filium Dci ita naUim ex Virgine, et Virgi-
nem esse Dciparam appellandam. Addita est etiam
in musivo ligura Zachariaj ab eodom angelo Ga-
brieleaudiuntis oraculum nascituri sibi filii Joannis
quiprfficursor esset Domini, exutcro Matrisreplen-
dusSpiritusanctoiut integrum scilicet exhibetpri-
mum caput Evangehi Luca;, in quo tum angelus,
tum sacerdos, tum EHsabeth divinitatem Christi
testantur. Gabriel angelus de JoanneadZachariam
loquens prxdicit futurum maijnum coram Domino,
sed non Dominum, aut Filium Altissimi ; de Jesu
vero cx Virginc nascituro annunlians non tantum _
magnum, sed Filium Allissimi Filium Dei appellat '•'
Christum (LwrJCi).SaccrdosZachariasdc suo Joanne
juxta angeli monitum cadem profert, forc proplictam
qui paret viam Domino;de Domino vero Christo,
qui visitavit nos oriens ex alto, iiiuito excellcntius
loquitur, cum dicit, illuminnnilos nh ipso, qui itu or-
tus est e.c alto per visccra iniscricordicV Dei, eos qui
sedent in tenebris et umhra morlis. Ha!C alius Evan-
geHsta dilectus Christi discipulusplcnius e.Kponit,de
Joanne diccns {Joan. i) illum non fuisse lucem qux
illuminat omnem hominem, sed hanc lucem fuisse
Verbum, qui Deus erat in principio apud Deum, et
caro factum est, ct habitavit in 7!o/j(s. Cyrillus veroin
homiHa Ephesi habita contra Nestoriumct impressa
parte prima concil., act. 1, pag. 387 edt. Romana;,
respicit ad Zachariai testimonium, et invcnit Divi-
nitatis Christi assertioncm in relatis verbis.cum ait
de Vii-gine Deipara : per quam iniycnitus Dei Filius
iis qui in tciichris ct in iimhra mortis scdcbant lux
resplcihhl. i;iis,ilji.'lh iHius uxor Virginem Mariam D
Dei (iciiiliicciii falclur cum marito, quando eam ita
alltHiiiitur : liencdicta tu in mulieribus, ct bcncdictus
fructus vcntris tui ; ct : llnde hoc milii, ut vcniatMa-
tcr Dotnini mei ad me? (Vide tab. 1, lit. C.)

9. In advcrso quoquo fastigio hujus arcus S. Xj'-
stus exhiberi curavit pueri Jcsu prinscntalionem in
templo : ubi scilicet Simeon sencx, et Anna vidua
redduntur divinitatis contestes a Spiritu sancto per
eorum ora loquendo,utscilicct moncntc nos Ambro-
sio in Luc. c. II, omnis a;tas et utcrque sexus, et
evontorum miracula fidcm adstruant. Tab. \, l. D.

Tot sunt divinitatis Christi pr.econiain primo ct
secundo Lucn; capite exprcssa, ct indc selecta a Pa-
trilius Ephcsinis, pr.Tcipue a Cyrillo, ut Xyslus papa
eadem colligcnda esse duxerit in seric superiori iiu
jus :iiusivi lani|iiam arina fidei nostr.e potissima,
quibus parta est victoria vcritatis contra hujrelico-
rum blasphemias.

Succedit in serie secunda ejusdem arcus adoratio
raagorum indicio stelhe ecelitus misso ad natum Do-
minum accedentium. Ncmo ignorat es consensu
Patrum nos esse cductos divinitatcm Christi Domini
in hac evangeliea historia probari, qua; Matthaei ii
recensetur.Satis estlegisse Hieronvmurn exJuvenco
presbytero versus proferentem :

Thus, aurun], mirrham, regique, homiuiqiie, Deoque
Dona feruut.

Etilla Prudentii carmina, quae Ciampinus retulit
in hujus musivi descriptione vet. Monim., cap. 22
toni. II, pag. 208 :

Hie iiretiosa magi sub Yirginis ubcre Christo
Dona ferunt puero, myrrheeque, et thuris, et auri,
Jliratur Gfiuitrix tot c.isci veutris honores;
SequeDeumgenuisse,hoininem,Regemquesupremum.

Ea modo non inquirimus, quoc alibi dc hoc myste-
rio et historia sunt prolata : sed illa respicimus
quaj a PP. Ephcsinis sunt de hoo Evangelii capite
depromptaad dogmafldei comprobandum adversus
Nostorium. Vlde tah. 1, l. E.

Recitantur ibi actione 1, pag. 351, ex Amphi-
lochio Iconii episcopo hiec vcrba : c.Quoniam enim
idem rex et Deus est, ct mortem ob passionis dis-
pcnsationem gustavit, munera mysleriorum sunt
indicia : offerunt magi (7Mrwm,cognoscentes ipsum
esse regcm : offcrunt Ihus, norunt enim se Deo
olTerre : olTerunt nujrrham propter mortcm in my-
sterio passionis. » Lecta est pariter inter caetera
1'atrum seripta in Ephesina synodo Theodoti san-
ctissimi episcopi Ancyric homilia habita in Nativi-
tate Salvatoris nostri Jesu Christi, el pag. 602 im-
pressa in edit. Romana conspicitur. Sanctus iste
pi-EsuI dogma de quo agimus ita exponit. «Nam et
magi ei qui vidcbatur tlius obtulerunt tanquam Deo,
non separantes naturam a natura,nequc cogitatione
dividentes quod semel unitum est,sed semel mira-
culo cum qui apparebat noscentes Dcum, tbus obtu-
lerunt, eo munerc divinam dignitatem indicantes.
Neque autcm angeli intelligentia, ut tu dicis, quod
natum est a Dco Verbo soparavcrunt ; scd eumdem
cssc scientes, et visibilcm et intclligibilem clama-
bant, dicentes : Gloria in excelsis Deo, et in terra
pax,in hominibus bona voIuntas;et non aliaquidem
dicentes, ut ipse facis, cogitantes autem alia ; et
verbis quidem confitentes unum Christum Jesum,
cogitatione autem dividentcs eumdem,sicuti tu sen-
sushabens repugnantes verbis; sed unum eumdem-
que glorilicant i)eum.»His addit complura Theodo-
tus contra Nestorianorum errores,hac ipsa ex histo-
riaperpcram explicatapropriis ha;resibuspatrocinia
conquircntium;quos etiam non reticuit Cyrillus in
ead. edit. Concil., pag. 513, producens Orientaiium
oppositionem exadorationemagorum etangelorum,
quibus pag. 514 ita respondet : « Dona vero allata
esse dicunt a magis convenicntia et ei qui intclligc-
batur, et ei qui videbatur, dividentes in duos ite-
rum postunionemunumDoniinum JesumChristum.
Qui enim intclligitur faclus est visibilis non immu-
lationo natura;, sed unitionc cum corporc quod vi-
dcbatur... Convcnientia igitur fuorunt dona ilia uni,
hoc est Christo : otcnim cst in eodem Dous simul
et homo idom.Hac ratione nato ipso chori quidcm
cocinerunt sanctorum angolorum,exercitusquoque
spirituum dicentium ipsum Saivatorcm ac Rcdem-
ptorem.» Complectitur tam Cyrillusquam Thoodo-
tus adorationem angelorum ct magorum. Comple-
ctitur et in Musivo suo Xystus. Nam pr.Tter magos
dona oirercntes cxprimi voluit angciosChristo pucro
non sccus acDci throno astantcs ; et quidcm oDser-
vatCiampinusinhujusMusividcscriptioncChristum
Dominuni ibi non rcpra;sontari infanteni pannis in-
volutum et rcclinatum in pra;sepio, scd piicrum in
s(dio rcgio potius quam in leclulo consiilcntcni.Di-
vinitatcin Clirisli Doniini ita liguratani ctiam in
pueno Jcsu monet Ciampinus cx psalmo cix, adeo ut,

271

ANASTASIl BIHLIOTHECARli.

272

inquit, nd mystcriiim polius in hoc respe.veriL pictor,
quam nd kisiorinmAlaiiim cgocxPatribus Kphesinis
quam ox pictoris arbilrio eanulcm niystci-ii oxprcs-
sioncni rcpcterc. Itaenini Tlieodotus proscquiturin
homiliapauio ante laadata : «Tanquani rcKcmqua;-
rebant magi.regis nativitatcm intei'ro;-,'antrs,.)udffiis-
quo (•licentcs : llbi est qui natus est rec Jud^c-orum ?
Viiliinus enim stellum ejus in Oriente, et venimus
adonire eum. Regem rjuiris, o mage ? ct cur tan-
quani Dco thus ofTers?sed novi ct regem et Deum.
Propterea ct aurum ei offcro, ct thus, muneribus
simul Deum, simul regem dcsignans. »

« Scd ilie qui tunc magos ineffahili virtnte ad
pietatem tra.vit, idcm iL-ctam hanc lestivitatcm ho-
dierno die constituil: non jam in pnrsepe positus,
sed inhac salutari mensa propositus. Illud namquc
prKscpe matcr factuni ost hu.jus monsa!. 1'ropterea
in illo cst positus, ut in ista cdatur, cl lidclibus tiat
salutaris cibus ; sed illud pra'scpc quidcm claram
hano mcnsam dcsignavit. Virgo autcni choros istos
virginum gcrminavit. Bethlehcmitici autem diverso-
rii vilitas clara h;cc tcmpla exstru.\it, ctc. Vides
paupertatcm tantarum factam diviliaruni parontcm.
QuidenimexprobrasChristoBcthlehcmiticamhumi-
litatem?Cur pauportatem prolbrs in medium, lucra
exinde orbi tcrraruni parta non comparans ? »

Iia!C scilicct Theodolus,et pluraqua; conscquun-
tur respondet Nestorianis,idcircodividenlibusimpie
Ghristi personam unicam in duas.quod ipsis repu-
gnare videbantur dignitati Dei ea qua; Vorbum caro
tactum paticbatur ut homo. Thronum igitur Dei,
quod etiam in prtcscpi agnoscit Theodotus, in mu-
eivo cxhibct Xvstus, ul Epnesina: proljationes catho-
lici dogmatislioc in Musivo ubiquc elucoscant, ct
proponantur sancta; plebi Dci has imagines conspi-
cienti.

10. Subest in eadem parle musivi ct arcus Irium-
phalis tali. i, l. F. Innocentium parvulorum strages,
quos a bimatu ct inlVa rex Ilerodcs occidi jussit in
Bethlehem, et finibus ejus, postquam ex adventu
magorum natum rogem Jud;Eorumqu;erentium an-
sam arripuit congregandi sacerdotos et scribas, et
ab his audivit prophetarum oraculis testatum esse
in Bethlehcm Judaj nasciturum.Pcrculsus enim ti-
more fuit, nc ab hoe puero rege solio doturbaretur.
Hunc Hcrodis timorom, ab Infanto Domino in pan-
nis, et in nnosepi nato incussum armato rcgi, ojus-
que satcllitio pci' c;o(los impuno dobacchanli, sancti
Patrcsproponuntuli argumentumdivinitatisChristi
etiam m fasciis infantilibus conquass;intis capita
inimicorum. Sed in concilio Ephesino ciiitUoniCon-
cil. tomo 11, p. 35'i A 35.oli, adhibctur cum explioa-
tionc Thoophili Alcxandrini soxta primo in Epistola
paschaliadconfutandamNcslorii blasphcmiam.qusD
Pauli Samosateni hairesim recoquebat ^uti Ccelesti-
nus papa ad clerum el populum scribit, et idem cle-
rus conteslatur, Concil. Eph. edit. Rom. tom. I,pag.
283, D et208 D), dicens ahum esso Christura qui cx
Virginc nascebatur ejusdcmVirginisFilius,et alium
Filium Dci qui ante I\Iariani et ante soscula Verbum
erat Patris ; et idcirco hunc Filium Dei et Verbum
non vcre passum nec vere incarnatum, sed lantum
ficte ct imaginarie, uti docebat impiissimus Mani-
chKus.

Contra has igitur hffiresesNcstorii inblasphemia
inclusas, aut certe ex illa conscqucntes.inter ca;to-
ra Scriplurarum oracula ex Novo Testamento adhi-
bcntur tcstimonia qua; proliontnuorumJcsumetiam
in ;otato infantili se verum homuiora el verum Deum
insiniul comprobassc, dum nostrae iiumilitatis et
carnis assumpta; incommoda univorsapalilur, pcc-
calo duntaxat excopto, et natura; divinre, quam nun-
quam dimisit, potcstatcm ac vim eodem temporo
exercet ac maniieslat. Edit. Rom.pag. 355. " Quam-
vis nativilatis niodo a nobis dillcrref, » ait Thco-
philus, 11 similitudincni tiinien nostrani, peccato
dumtaxat oxcepto, per oaiuia amplecteudam e:dsti-

\ mavit. Nam et nascitur et fasciis involvitur, et la-
ctatur, et in prssepio ponitur ; ct omnes denique
proplcr ;mlecedcntia pcccata natura; noslr;c inlir-
mitales expcritur. Interim tamen cum infans adhuc
esset, inimicum, ipsiusque cohortem extcrruit, ma-
gosque ad pccuitentiam adduxil, et ut rcgis, a quo
j)ra;ceptum acceperant, pra;ccptum contcmnerent

,intropide clfccit. »

Antequam Theophilus isla conscriberel, usus fue-
rat his eisdem iiifanti;u Christi Domini testimoniis
Irenaeus, utos ha;reticorum sui temporisobstrueret,
et divinam humanamque naturam in una Chrisli
persona,nempe Verbo uei,subsistentem inde proba-
rel lib. iil, cap. lH,contra eos qui dieunt illum pulnlive
apparuisse. Postqui-m cnim ad veritalem divinas
et humana; natura; in Christo comprobandani ad-
du.xit haclcnus cnarratas scripturas, nempc angeli
Gabriclis annunliationem ot magorum adorationem,
adhibet etiara c;edem inrantium pra; timorc regni

Tj Christi in Bcthlehem niiscentis ab Herode occlso-
rum : (juos marlyrum llores ct voritatis hujiismodi
testes iion loiiuiiudo sed moriendo efroctos Ecclesia
a primis illis sa;culis vcncratur.uli probanl ha-c ipsa
tc8timonialrcna;i,clllomilia;0rigenis,atquealiorum
Patruin.

Verum nc extra orbitam divagemur allcgationum
quasPatresEphesini adhihcnt hujusmodi scriptura-
rumaddogma catholicum contra Nestorianos erro-
res confirmandum, satis fuit ex Theodoti hoiiiilia
ibidein recitata et Patrum acclamationc comprobata
ostendissc,cur Xistus in musivo cum adoratione Ma-
gorum expresserit reliquas parles ejusdcm hisoria;
nempc Hcrodis percontationem ubi Christusnasce-
retur, etca;dcm infantiuin. His enim gcstis compro-
hatur : puerum illuni adorari oportore cum magis
ut Deum, qui tantis indiciis pr;cdictum fuorat a pro-
phetis in BothlehemEmmanucl nascilurus:et simul
^verum homincm habondum esse, qui nuntiabatur:

p'Virginc concipiendus de stirpc David, et ut vere na-

tj tusintra Bethlchemiticos lincs inter bimulos infan-
tes conterraneos quajrebatur ad necem. Id unum
pra;terire non debeo quod gloria; Xistini operis mul-
toque magis catholica; fidei hisce ex imaginibus ac-
ceilit, nempe hoc in dilecli evangelica liistoria; et
Ephesina; nostra;que confessionis quotidie .Vystum
repetere id quod perinde docuit proximusejus suc-
cessor in cathedra Leo .Magnus. ac univcrsi digni-
ssimi successores.quorum nomine et suo post savu-
la XIU, Clcmens XI in hac schola eruditus inde col-
legit, et nos edocuil in llomiliis de Dominica Nati-
vitate idem repctere (ex S. Leo. M. homil. H de Nat.
Domini) : << Dominus David factus est lilius David,
et de promissi generis fructu prolos cst orlasine vi-
ro, in unam personam gemina convenionte nafura:
ut codem concentu, codemquc parlu gigncrelur Do-
minus noster Cliristus, cui vera incsset deitas ad
miracula operum,ot vcra humanitas ad tolerantiam
passionum. » Clcm. XI, hom. nn. l"Oi, de .Vi/.

D 11. Aptantur huic confessioni partes evangclicffi
historia; in reliquo arcus ejusdem musivo per Xy-
stum repra;sentata; tab. i,/.(i,ncmpc pucri Jesu inter
doctores reperti nrofcclus a;latiset gratin;, ac rever-
sio cum matre \irgine, et cum nulritio Joscpho.ut
csset subditus illis {Luc.u). Hanc historiam non inu-
tiliterrecensuit.Xystus Ephosin.T synodi triumphum
exhibens..'\busus rueratimpiusNestoriushujusmodi
teslimonio cvangolico, ul lu quatcrnion'^ sextoi' :
scripsil, puhlicolccto in sancta synodo, act. prii
p. 3(33, qu;isi inde conlirmarctur blasphemia, >]
Christum afnrmabat paulatiin evectum ad pontili-
ciain dignitatcm, adeoijuc abesse a Deo Verbo. su-
aptc natura pcrfectocl impassibili,hunc pontilicom
passibilcm et proficienlem.

Pcrversam hanc intorpretalioncni Scriptura; Pa-
trum indignatio, ul par erat, cxcopit: multavit au-
ctorem analhematc ac deposilionc ab cpiscopatu,
juxta senteatiam Caelestiai.Legitimumveroeeaeum

273

HISTORIA DE miS ROM. PONT. — S. SIXTUS III.

274

textus evangelici exposuit Cvrillus in defensione ^
Anathematismi quarti contraOrientalium oppositio-
nes, pag. 523, collata intcrpretatione cum Pauli epi-
stolis (prima nd Corintli. el ad Homaiios) : cui san-
ctorum Patrum concinit cLiorus, inquit, ot ostendit
productis in medium scriptis Attici Constantinopo-
fitani, et duorum Romanorum pontiltcum Julii, ac
Felicis. Undecumquc igitur constat delectum Xysti
in imaginibus hujus musivi,ex evangelica Historia
depromptis ad arcum decorandum Ephesinae synodi
dogmata continere, et probationes dogmatum in ea
productas, et quasi fidei signaculo munitas bic ex-
hiberi consensu Patrum jure acclamantium, pag.
405 : II Novo Paulo Coelestino, novo Paulo Cyrillo :
Ccclestino custodi fldei.Coclestino cum synodo con-
cordi,Ca;lestino universasynodus gratiasagit.Unus
Ccelestinus, unus Cyrillus, una fides synodi, una
fldes orbis terrarum. »

12. Ultra intantiam ac pueritiam Chrisfi Domini
non progreditur evangclica Historia boc in musivo n
repra2sentata, ea scilicet de causa, quia prKcipuum
causao momentum ad dcfinitionem contra Nestoria-
norum hsereses^pronuntiandam in eo versabatur,ut
demonstraretur ab ipso conceptionis exordio illum
qui nascebatur in utero Virginis Christum esseho-
minem pariterao Deum verum; quo semel compro-
bato per gesta in annuntiatione DeiparK^in nativi-
tate Puen,in adoratione magorum,in praesentatio-
ne ad templum,in disputatione doctorum, et in re-
gressu eum parentibus in Nazareth; consequens
erat ut caeteri quoque actus vitas, mortis, resurre-
ctionis Domini dcclarantes ejusdem hurnanara di-
vinamque naturam in Verbo pen-nniter tubsisten-
tem, ostenderent dogmatis calholici regulam ita
de Christo sentire per omnium ;rtntum gradus : et
ab eadem regula aberrasse Nestorium, dum asserit
(Prosi)cr Chron.) « Christum cx Maria boniinem
tantum non etiam Deum natum : eique divinita-
tem collatam esse pro merito. » Quare cum Grego- p
rio Nazianzeno, actione 1 recitato, statuendum ^
(Edit. Rom. pag. 357) : « Si quis ex operibus per-
fectum, aut post baptismum aut resurrectionem
ex mortuis in Filium adoptari meruisse dixerit,
quemadmodum ethnici ascriptitios inducunt, ana-
tnema sit. » Deum itaque et hominem Christum de
Spiritu sancto conceptum intacta Virgo dum utero
gestat ac parturit, Deipara jiire aiiprllanda. His de
gestis ita in concilio staluitur, et in musivo confir-
matur per Xystum : cujus pariter dogmatis revela-
tio satis constabilitur ex intantia ac pueritia Domini
SaIvatoris,citra necessitatem exprimcndi gesta post
eam ajtatem consecuta.

Putavit Ciampinus in infima arcola dextra partis
hujusce arcustriumphalis supra imaginem civitatis.
llierusalem, ibi collocatam adjecto etiam nomine
Hierusalem, roferri Pra;cursoris Joannis feralem ab
Herode prolatam sontentiam in figuris quse rogcm
considcnlem intcr ulures e.xhibeaLsuo nomine pree-
notatuin llerodcs. \erum Herodes hic est ille co- U
gnomeuto Magnus, qui magos excipit adventantes
ac interrogantes, ibi eslquinatus esl re.v Jud;i'orum?
Anlc ipsum magi tres ornatu extcro ct ad itcr suc-
cincti rcpi^Tsentantur : ita ut plane constet csse
partcm bistori;c adurfitionis magoruni, in qua non
secus ac in caUeris dncumcnta pruslant infantia;
Domini.pucrum Jcsum Diumi ct hominen, uti di.xi-
nius.comprobantia, et in concilio Ephesino adbibila
ad catholici dogmatis assertionem. Vit. Tab. i, /((.
II et I.

13. llactcnus consideratis iiistoriis ac documcntis
cx novo fa'dere itc productis pcr Ephcsinos Patros,
ct ita dispositis pcr Xystum in arcu pr;ecipuo basi-
lic.-c supra aram principem constituto, convertamur
modo ad roliquas imagmos ah eodem Xysto dispusi-
las per utrumqueparietemdcxtrala;vaqueassurgen-
tem cx prcsbyterio ad frontem ecclcsi;u supra co-
lumnas : ut in cisdcm cognoscamus gesta ac myste-

ria ex Veteri Testamento potita, et adhibita ad
confirmandam fldem dogmatum propugnatorum per
eosdem Patres, aul in concilio considentes, aut in
concilio lectos et approbatos. Erit prae caHeris adhi-
bendus Cyrillus, non modo in concilio pra3sens,ve-
rum etiam locum ac vices in illo administrans Ro-
mani pontiflcisCceIestini:qui eadem seplanesentire
cum Cyrilio diserte dec!arat,postquam parKneticas
Cyrilli ad Nestorium ab ba;resi revocandum litteras
vidit : ita ut etiam vices illi suas concrediderit in
concilio obeundas.Tantusautem fuit consensus do-
ctrina; Coelestini ac Cyrilli, ut fateatur Ccelestinus,
cupientcm se uonnulla super addere, temperasse ab
hoc studio, ci.m nosset omnes fidei suae sensus in
Cyrillo manifestari.Pag. 273 : « Quin ct uos quoque,
dilecte frater (inquit), nonnuUa addituri eramus,
nisi eadem omnia, qure nos sentimus ac tenemus,
te itidom sentire ac tcnere perspiceremus. d Cum
igitur adoptet Cyrilli sensus pontifex Coelestinus,
pr;r,sertim in hoc argumento.quod causam commii-
nis fidei declarandi-e concilio dedit, et Patres concilii
in eamdem sententiam subscribant et acclament,
pag. 405 : « Unus Ca'lestinus, unus Cyrillus. una
fides synodi. una fldes orbis terrarum, » perinde,
fuerit a Cyrillo, vel a synodo, vel a Coeleslino doc-
trinam mutuari huic dogmati stabiliendo aptatam
et in musivo repraesentatam a Xysto.

Age igitur conversi ad latus basilicoe proximum
imagini^bus gestorum NoviTestamenti jam explica-
tis in eaparte arcus qus vergit ad meridianum.pro-
ducamussingillatim exVeteVisTcstamenli historia
et oraculis prasmissas ejusdeni dugmatis flguras, a
Patribus Epbesinis adniissas et approbatas, atque
explicatas Juxta unanimera sensum Patrum ibidem
contestantium scripto seu voce hanc esse fldem
Coelestini, hanc Cyrilli,hanc totius orbis terrarum.

Dua3 ac viginti areola? quadrataj supra ordinem
columnarum in hoc parietc visuntur,respondentes
totidem in adverso pariete apte dispositis et elc-
ganter ornatis. Implet arcolas musivum opus, i_n
aliquibus deperditum.et picturasuppletum,in aliis
vero aut integrum omnino.aut modico cura supple-
mento pictur;e.Recensend;e tantum erunt integr»,
aut modica in parte instauratas, utpote quffi perti-
neant ad Xysti jetatem, unde probalio petitur do-
gmatis catholici tunc propugnati in synodo Ephc-
sima,et hisce in figuris recogniti,quas ad perennem
rei memoriam et constabilitl cultus exemplumXy-
stusCcclestinisuccessorapposuitveritatievangelicK,
luculenter expositaj in synodo, et in arcu nqstraj
basilicai per historias jam recensitas incarnationis
Verbi, et infanti.-c Christi Domini.

14. .Areola ordine prima, qua; scilicet jungitur
angulo arcus triumphalis et presbyterii ex libro
Gen. cap. xiv.relert hissoriam Abrahami ex pugna
revertentis superatis rogibus Chodurlahomor ct so-
ciis. Occurrit redeunti cum victoria Melchisedech
rex Salem, et protulit ipsi pancs, et vinum. Erat
autem sacerdos Dei Altissimi, el bcneduvil ei ilelchi-
sedeeh.

Producenda fuit Cyrillo contra Nestorium ha3c
figura in Vcteri Tcstamcnto pi\-cmissa Christo Do-
inino ad ejns sacordotium aHernum signilicandum :
quia cadcm ad suos scnsiK impudcnter detorta
abusus fuerat. Nestorius, et abutcb;intur ejusdem
assecho, licet nosscnt ipsummet Dominum Jesum
divinitalls suK dogma ex psalmo cix,proponenlcm
indicavissc versiciilum. Iii.ril Doininus Domino mco,
ubi codera contoxlu seqiiitur Uiuhii^, Sacerdotis se-
cundum ordincm Mclchiscdcch. eidem Uomino, ct
Filio David pcr Dominum attribuliis, 7'» cs saccrdos
in .vternum sccundum ordinem Mclchiscdcch. Hanc
lcgitimam,acdivinamintcrpretiilioncmdissimulans,
ac ncgligcns Neslorius, pag. 303, ad b.crcsens su.-c
placitum scelcstc inflcctcbal tiim psalnii oraculum,
tum Pauli Epistolain codem dc sacerdotio loqueii-
tem, utramqueScripturam impic focdans consuelis

275

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

276

dc morc blasplicmiis, quas aclionc priina c\ ojus
qualernione 0 recitalas exsccrati sunt Palres, ana-
thcmatis ac depositionissententia contraNcslorium
prolata.

Hanc vero imaginom sacerdotii nostri pontificis
aiterni pr/cmissam in Mclchiscdcch, ct a Paulo
apostolo ritc allegatam, vindicavit Cyrillus acaluni-
niis h.rrcticorum, ct juxta consensum Palrum ritc
inlflligcndam dc Chi'isto DDniino osicudit (um in
libro de rccta Fide ad llcginas imprcsso parle i con-
cilii Ephesini, fol. 2'iiJ, de quo rnox eril sermo,
tum in lib. ii Glaphyrorum in Genosiin secl. ins-
cripta de Abraham cl Mdchhcdech : qui titulus esse
potest hujusce arcola; et imaginis quam contem-
plamur.

Agens itaquo Cyrillus de typo Chrisli ojusquo sa-
cerdotii cxcellentia supra oinnem cullum lcgalem
nobis proposita in Melchiscdech, ct a Paulo apostolo
rite explicata, ita scribit :

" Vides itaque pcrfectionis per Christum typos
clarc in Melchiscdcch emicantes, et legalis cultus
mensuram inferiorum. Siquidem indubitatum est
quod omnino id quod minus est a majore cl prss-
tantiore bcncdicitur, juxta Scripturam. Radix au-
tem nuodammodo Israclitarum divinus .^braham^et
cxcellens in ipso Levi divini sacerdotii gloria orna-
tus, cffiterum adhuc in illius lumbis delitcscebat.
Siquidem beatus Abraham eorum.qui ex ipsopro-
gressu tcmporis orituri erant, potentia patcr crat.
At hoc quidem osse arbitror sapientcr dictum de
Levl. Adhuc cnim erat in lubis patris, quando illi
obviam fuit Melchiscdcch. Benedicta itaque cst
justitia Icgalis pcr cultum in Christo, rujus typus
est Melchiscdech.Quod vero incomparabiliterutilior
sit ca benediotio, qui-c benediccndi facultate pr,-Edita
est, quam ea quaj illa virtute carct, ncmo quidem
dubitaverit. »

Deindc proccdit Cyrillus ad uberiorem hujustypi
declarationem. Et primo rccensel obitor varias
quasdam,vanasque opiniones de ipsoMelchisedech.
« Interroget autem fortassc (inquit) et pra; Cffiteris
discendi cupidus, quisnam fuerit Melchisedech Va-
rias enim opiniones de eo comminiscuntur variis
nugis imprudenter capti, ct divina; Scriptura; con-
suetudincm non bcne callcntes. « His nugis relatis,
ac refutatis ait : « Apage igitur cum ista cogitatio-
numabsurditate.Melchisedcchitaquehomo fuit.non
Spintus sanctus. » Et paulo post ad verum hujusce
typi sensum ex Paulo apostolo declarandum aece-
dcns ita scribit. « Paulus, utpote qui legcm optime
callcbat, non simplicibus argumcntis cum Juda-is
agebat,sed seriptis Mosaicis,quibus verisimileerat
ipsosotiam nolentes ccssuros.qui vcritati ropugnare
norant. Statuit itaquc Mclchisedech in similitudi-
nem.ac typum Christi,propterea quod dicatur Rcx
justitiffi ct pacis. Convcnit onim hoc soli mystica
ratione Emmanueli. Juslitia; cnim, ac pacis aiictor,
atquo largitor effectus est mortalibus. Justificati si-
quidcm sumus pcr ipsum {ad Uom. i, et I ad Cor. vi)
excusso pcrcati .jugo. Consccuti ctiara sinius naccm
ad Palrcm, ac Deum, ctc. Aptavit itaquc divlnus
Paulus ha;c cx similitudino clara, ac manifosta
MelchisedechChristo.Slatuit autem Symbolum.sive
typum sacerdotii pr.Toslanliori, quam cst legale,
boncdiclionem Abraha; factam, vinimic, et panis
oblationom. Ncquo cnim alia ratione bencdicli su-
mus a Christo, magno ac vero sacerdoto. » Dcnique
probat Paulum legis pcritum ibi rurasse confulare
duo prKJudicia Jud;porum, qui putabant antiquari
non posse iegale mandatiim Moysi:nec sacerdotium
a tribu Levitica transferri. « Cohatur itaque Paulus
(ait Cyrillus') ipsa eliam Scriptura sacra probare,
quod cl logis novitas.etSacerdotii ipsius Iranslalio
pr;odicala sit.quodque utriusque significalo in lypis
pr;cnuntiala fuerit. »

Ncstoriusimpic nogabalChristum DcumVerbum,
homincmquc, sacordotemquo csso, ac pontificem :

A cui succincbantsectarii in objectionibus relatiscon.
cil. Ephcs. partc iii, pag. 532 edit. Rom. ad Anathe.
matismum 10 : « Si quis dixerit ponti(icem,et apo
stoluin nostrum non esse ipsum Dei Verbum, post"
quam caro et boino nobis similis factum est, etc,
anathcma sit. » Cavillos Ncstorianorum ex Melchi-
seilecbi historia periicram cxplicata conlra Patrum
traditionem dissolvitCyrilIus,socutus praicedentium
P;itruin doctrinam, qualis cst Hieronymi ita scri-
bcntis ad Marcellam. « Melchisedech rofjcm Salem
hujus principem invenios civitatis: qui jam tum in
typo Cnristi panem etvinum obtulit, et mysterium
Christianorum in Salvatoris sanguine, et corporo
dedicavit. » Neque ab his dissentit Justinus martyr
in Dialogo cum Tryphone pag. 0, V, col. 2 edit. Lat.
Rursus Cyrillus in libro do recta Fide ad Reginas
inscrto concilii Ephesini parti priina; edit. Rom.
pag. 2.'W. num 37, et in declaratione Anathcmalis-
morum 10 et 11 ejusdcra concilii, parl. iii. pag.
r> 511, paria cum Ilieroiiymo facit. IJterque enirn se-
quitur Pauluin apostulum docenteni, ad Heb. vii, 10
et 18, ot cap. x, 13, lypum Christi ponlilicatus, ac
Sdccrdotii polioris supra Leviticum pra;milti in Mel-
chisedech rege Salem, ctidcirco dici Christum Do-
minum sacerdotom secumlum ordinein Melchise-
dech,et nonsecundum ordincm.Varon.Concluditer-
go Cyrillus Glaph. lib.ii, pag.63, E : « Statuititaque
sacerdotem Melchisedech non ex tribu Levitica.
Doindc ostendit sacerdotem quidcm fuisse altissiini
Dei, olferentem vero pancs, ct vinum : atque ita de
ipsoait : Intuomini autem quantus sil hic, cui et
decimas deditde prajcipuis Abraham palriarcha. Et
quidem de liliis Levi s?cerdotium accipicntes man-
datiim habent decimas sumere a populo socundum
lcgem, id est a fralribus suis, quanquam ct ipsi
exicrint dc lumbis Abraham. Cujus autem genera-
tio non annumer;itur, in ois decinias suinpsil ab
Abraham, et hunc, qui habcbat repnimissiones,
p benedixit. » ctc.

^ « Demonstratuin ilaquc est ad Hcbr. vii in Mel-
chisedech, transferendum esse sacerdotium a tribu
secundura legem id exercentc, et allerius sacerdolil
modum aclegemexoriri... IdcircusdivinusPaulusde
his rebus traclans, ila ait : Si crgo consummatio
per sacerdotium Leviticum erat (populus eniin sub
ipso lcgem accepit) nuid adhuc nocessariuin frit,
secundum ordinom Melchisedech alium surgerc sa-
cerdolcm, et non secundum ordincm .\aron dici?
Iranslatio enim sacerdotio, nccesse ost ut ct lcgis
translatio fiat. Et rursum : Et amplius adhuc mani-
feslum ost, si sccundum ordinom Melcbisedech es-
surgat alius sacordos, qui non secundum legem
mandati carnalis faclus cst,sed sccundum virtutcm
vita» insolubilis. Contostatur enim : Quoniam tu es
sacerdos sccundum ordincm Melrbisedech. »

Hac aposloliiM inierprctatione sulmixa, Latina
Ecclesia momoral sacrilicium et sacordotium Mel-
chisedech,utpole typum ailerni sacerdotiiSalvatoris
D nostri Dei,non moilo in solemni olTlicio hujusinsti-
tutionis ante quinquc saicula jussu Urbani IV con-
texlo per B. Thomam Aquinalem, ubi cxordium
diicit ab antiphona Vesperlinapsal. 109 prxmissa :
Saa'rdo.i in aUernum Chrislus Vominus secundum
ordinem ilelchiscdcrh panem cl vinum ohtulit; sed
etiam in canonemissa?,et quidem prioribusEcclesiae
sa;culis scripto.

Reperilur enim luni in Sacramonlari Gregorii,
tum .Tlato beati Anibrosii cxprossum, ut illerocita;
lib. IV de Sacrainonlis, cap. (). ciijus lypi relalionoin
ad Chrisli Dci, ct hominis sacerdolium signilican-
dum exponit cuin aposlolo Paulo tolidom ferni'
verbis. ac scnsibus certo iisdcm, qtiibus Cyrillu-
laudalo loco.

Juro igilur collocal Xyslus III inler monnmenta
vicloriaia culholica verilate relalai contra Neslorii
blasphemias Chrislo Domino denegantcs divinam
naturam, et sacerdotium .•eternum, consipnatas In

277

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIXTUS III.

278

hiscc musivis opcribus basilicam adornanlibus A (li3'bcatam, ab .\nibrosio ct Cyrillo contestatam, et

Deipara; illius Matris, imagines Melchiscdech sa
cerdotis Dei summi panem ac vinum offerentis, et
Abrahamo benediccntis, juxta nobis traditam ab
apostolo Paulo interpretationem in canone missee

a Dieronymo, rtyectis el abrogatis commentis ha;-
roticorum Nestorianorum, ad sua placita distorte
trahentium ipsius Melchisedech historiam et sacer-
dolium.

1.5. Succcdit proxinius iconismus rc^m^scnians 'Q el dr iinunissidiu' iirr Isiiar, el qiios per ipsos prarfi-

Abrahanuim hospitio cxcipicntcrn tres viros (|ui ijnrntum sit fiilri nni.strriiiiii.

i apparucrant, inensamquo iis apparantem.ct a Uco roiitilirriii. ini\u\{, rt aimxldlum ronfessionis noslrx

|l recipicntcm Messi.t; rcpromissionem. fiirtiim cssr Chri.^itiim iliriiiir-^ 1'iiuliis seribit, clc.

i Propugnator catholicff! fidei contra Ncstorianoa Scx cxpressiu.s niaiiifcstiit in priori llbro conlra

I Cyrillus camdcm hisloriam exponit in hiudatoGla- Julianuin ita scribcns.ut comiirobct divinitatis pro-

pnyrorum libro capitc proximo ab co in quo cxpUi- prictaleni csse quid incnarrabile, cuin inlVa ejus

naverat tvpuni Abrahaini et Mclchisedcch, ila cxor- dignitatcm sit quidquid cxponitur dc illa huinano

• 8U3 cap. l, lib. III, cui titulum indidit : De .tlirahnm scrmone; ct idcirco per typos ac liguras vcluti por

279

ANASTASII BinLIOTHECARII.

280

speculum aut .Tnigma.nnsin divinis littoris oilocori,
sicut do consubstantialitate trium divinaruni perso-
narum in typo Irium viroruiu apparcntiuni liospili
Abraiiamo. <i Sic dcniquc, inquit, divinum illura
Abrahamum institutum asseveramus,quippe de illo
ila scriptum ost. Apparuit ci Dous ad qucrcum
Mambre scdenti, ad fores labernaculi ejus. Gum
meridie aspiceret, suis oculis vidit, cl ecce tres viri
steterunt supra ipsum, et conspicalus in occursum
eis properavit, pra-quo foribus tabornaculi sui pro-
volutus adoravit : Domini.si invoni gratiam coram
te, ne praeterieris servum tuum. El post alia dixil ad
ipsum. Ubi Sara est uxor tua? Ille rospondcns ait :
Ecce estin tabornaculo.Dixit voro : Uodiens veniam
ad te, et circa tcmpus illud opportune Sara uxor
lua filium habebit. Ecce ai)ertissime sibi visum
Deum ait,fuisse vero tres homincs conspectos : ac-
currentem vero divinum Abrahamum non tanquam
tribus dixisse : Domine, si invoni gratiam coram
vobis,ne prffitcrieritis servum vostrum ; sed Domi-
num unice vocantem tres tanquam unum uli ad se
divcrterent, rogasse, quando et tanquam unus exi-
stentes,tros velut ex una persona dixerunt, Ubi est
Sarj uxor tua; et illud. Rediens veniam circa hoc
tempus malure. Cerne igitur, cerne visos tres qui-
dem existentes et propria unumquemque subsi-
stentia verbo consubstantialitatis subjacentes, in
unum comprehensos,ac ita colloquia inter se data
opera miscentes. Sed hujusmodi unagines obscura;
quodammodo, et multum infra verilatom sunt, nisi
quod alicui iisui sunt ad nos quasi manu ducendos
in earum rerum cognitionom,qna^ montom ct ora-
tionem exsuperant. Quinquc [Jurissimis duntaxal
mentibus divinaj visioni.^ lumen illabitur, ac tan-
quam ab iis quK sub sensum cadunt, ad ea qua;
sensu nostro, et vi rationis longe majora sunt, evo-
lamus. Una est enim consonsu omnium divinitatis
nalura,qua3 super omnes,peromnia,el in omnibus
est : per intollectum vero oxtcnditur in sanclam,
vencrabilcm,et consubstantialem Trinitateni, in
Patrem, inquam, et Filium, et Spiritum sanctum :
nisi quod etiam subsistunt unaqu.Tque dictarum
personarum pcr se existentes reapse et voro id, quod
esse dicuntur, tamen consubstantialitatis ratio in
indifferentem eas naturam colligit.Genitus enim est
Filius ex Patre, estque ex ipso, et in ipso naturali-
ter : proccdit otiam Spiritus proprius existons Dci
et Patris, ot similiter Filii. SanctiRcat enim Pater
por ipsum id quod sauctilicari aplum cst.Non igitur
ignoravit progenitor noster Abraham adorare in
sancta Trinitalc torr.T; et cccli, omniumque rerum
architectum, poncs quem universa est polestas. »
(CoH/Jrmn^ in lib. viii, ;w;/. 20i>.)

Proponitur ilaquc in lypo fideli Abrahamo con-
subslantialis Trinitas adoranda, dum promittilur
Filius Dci Deus in aiternuni mancns in leinpore
factus homo dc Virginenasciturus.cjusque raysterii
typus mox futurus Abraha; et Sara; filius Isaac; ut
assuoscat fidelis unum Dcum adorare in Irina hv-
postasi subsistontem, et unum Christum Deum ct
hominem conlitori, in unicaVerbi incarnati persona
duas naturas non confusas, sed in Verbi hyposlasi
unitas cxhibontcm.

Sive sub specic Irium virorum Abraha> apparuerit
Dei Verbum, nompe Filius secunda Trinilas pcr-
sona duohus angolis slipala.uli placuit .luslino mar-
tyri in Dialogo contraTriphonem pag. 35,01 Ircn.TO
contra iKoros. lih. iv, cap. 28 (nain aliqnol, ex his
fuisse angclos conslal ex Paulo apostolo ad I]ebr.
xiii), ot Hilario in llb. iv de Trin., ita scrilienle :
"Deiisislic ad Abrahara loquitur.parituram Saram
pollicetur, post ha^c viri tros sedcnti assistunt :
unum tidorat, el Deum confitotnr: idemque et ad-
oratus ct conspectus uli illo tcmpore oodom in futu-
riim rodilurum so promittit.clSara lilium fulurum.
Virumenim licel conspectum.-VbrahamDcum tamcn
adoravit : sacramcnlum scilicct futura; corpora-

A tionis agnoscens. Nec tamen tanta fidei testimonio
caruit : Domino in Evangelio dicente : Abraham
pater vester I.etabalur ut viderot diem ineum : vidit
ct gravisus est. Vir orgo conspectus redituruni se
poilicetur. Contuere rcsponsioniselfectum.Memento
tamcnvirumesse qui spondcat. Quid ergo Scriptura
dicit? Et Dominus visitavit Saram. Vir ergo iste
Dominus est, de quo Scriplura dicit effecisse quod
spopondit. Quid autem sequitur? et fecit Deus Sarje
sicut locutus est. Vir in loquendo nuncupalus, Do-
minus in visitatione significatus,Dous annunliatur
in facto. » Sive, inquam, cum hisce Palribus di-
ccndus sit ipse unigcnitus Dei Filius unus cum Pa-
tre, ac Spiritus sancto Deus apparuisse Abrahamo
interduosangelos.acsc venturum spopondisse; sive
cum Augustino malit quispiam tres viros Abrahamo
apparontes fuissc tolidem angelos, (]Uoruiii unus
divinojussu responsa reddens dolegantisDeinomine
loquerotur, ut in libris de Trinitalo sentit et in xvi

n dc Civ. Doi, cap. 2'J, pcrindo cst,quod attinct ad ar-
gumentum nobis propositum a Xysto papa in hujus
uistoriiE typo rccognoscendum; nempe ostenditdi-
vinitatem Verbi ita carnem assumentis.ut Doininus
manens,qui semper est ante sa3cula,fieret homo in
plenitudiiie temporura,et Christus foret non homo
Deipliorus ut blaspheraabat Nestorius, sed Homo-
Deus ut cathoIicaconfiteturEccIesia sibi revelalura,
ac traditum, et publice confessa semper fuit pra;-
sertim in concilio Ephesino. Unde et illius Dei-
Hominis maler, et Virgo vcre diceretur Dcipnra,
utpote Gcnitrix vcra ejus Filii, qui subsisterot per
unicam hypostasim divinam Verbi Dei, non autem
pcr creatam,quam somniati sunt impius h.-Drcsiar-
cha, cjusque asseckc, divinam Verbi hypostasim in
duplicem distruhontcs (uti scribit Vinconlius Lyri-
nensis) el Christum Deuni appellari .x'gre patienles,
sed potius contendentes dici divinitatisoi-ganum,et.
instrumeutura, hoinineraque Deiferiim, et alia his

p incptiora, et vocem Thcolocns aversali, sacrani Vir-
ginem renucntes appellare Deiparam,ut conqueriliir
Cyrillus in epistolis panenelicis ad eumdem Neslo-
rium datis, ac legendis concilii Ephcsiui parl. i,
pag. 2.55, edit. Romanae.

Hisee igitur oraculis Scripturarum i(a nobis ex-
posilis por apostolos Christi, oorumque successores
logilimus,attondons Ca?Iostinus papa juro perscribit
Cyrillo, et grutulatur, " eadem omnia qua- nos sen-
finius, ac tenomus ab ipso paritersentiri ac tencri :
et magnum csse hunc nostr.T fidoi triumpbum.quod
nimirum et nostra tam valide probaverit, el his op-
posita per divinarum Scripturarura tostimonia tam
potenter exposuorit.»Jurequoque proximus a Cccle-
stino successor.Xystustriumph.iles liujusraodi typos
fidoi nostr.T exposilos porCvrillum apostoIic.T sedis
vices tcnenteni in concilio "Ephesimo, ot conscnsu
Palrura redilitos pr.rclariores cxponit plcbi Doi spc-
ctandos prope arcum triuinphalera cjus basilicae,

_ qu.T ad incarnali Yorbi raystoria, ct Doi|iur.-e Virpi-

l^ nis lilulum recolendum lioc occasionc riiitaraplili-
cata, el ornalu monumentis,tura rei gost.-e memo-
riam.tura debitain adoralionis prasimEcclesiic uni-
versa; conlestaluris.

IC. Ne nimius vidoarin perlractatione argunionli
similiter comprobati pcr singulas imagincs ulrum-
quo bisilic.T lulus doxtra,l.T>vaque adornantos. satia
fuorit onuniorarc veteres illos niusivi .Vystini qua;
suporsunt.et indioarelestimonia Palruni.olconcilio-
rum.pr.tcipue Ephesini.cx quibus copnoscere quis-
quo polcril deleclas fuisse potissimum ex Penlateu-
cho Mosis, el ex libro Josue illius successoris figu-
ras, qu.T? dogmata fidei in Enhesina synodo dccla-
rata, et per Cocleslinum ct .Xystum conlirmata ita
proponunt.ut hisloriura siraul rei gcsLs.clnormari
udiirundi pr.TScribant.

Lalus meridlanum prosoquimur, in qiio Melcl) -
sodcchi ct.Vbrubami ligiino priuia, et sccuuda ja;..
cxplicata; spcctantur. Tortia succedit, in qua » .

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SITXUS III.

282

Geaes.cap.i3 exhibetur Loth ob rixas pastorum ?e
subducens a socicLate Abrahami patrui sui,et om-
nium crcJcntium Palris,et sedem eligens apud So-
domorum ubcres campos, sed inlelici delectu,spe-
ctatisincolentiumsceleribusdivinamultionempaulo
post experturis. Suflicit B. Ambrosii doctoris indi-
catioad typum hac inligurarecognosccndum rerum
sua eetate gestarum in causa fidei, quando et ipse
eontra hsresim .\rianam,(haud admodum a N'esto-
riana diversam, cum utraque abneget Christi divi-
nitatem, licet fallacia, ac methodo paulo diversa)
utebatur, et oraculis Novi Testamenti, et typiseo-
rumdem in Veteri adumbratis.Sanctus igitur doctor
ita illustrat figuram Loth, ejusque pastorum cum
pastoribus Abrahami rixas excitantium.« Quiigitur
pastores sunt, et quorum animalium, et qu» rixa
inter pastores Abraham, et pastores Loth conside-
mus. Pastores suat magistri gregum. Qui sunt
ergo pastores sensuum nisi praiceptores, et quasi
quidem rcctores gregum,duces eorum,vel monito-
re3alicujussermonis,velmentisnostra;cogitationes?
Qui si pastoralis disciplina; gnari et tenaces sunt,
non permittunt longius sensuum gregem evagari,et
inutilibus, ac novis inhserere pabulis, scd provido
doctore revocant,et frfenos rationis adhibent,atque
obsistunt renitentibus. Mali autem pra;ceptores vel
inulilis disceptationis permittunt eos impetu suo
ferri, et in pra^cipitium, ac periculum ruere, » etc.

Hoc igitur typo docet cum .A.mbrosio Xystus.non
esse recedendum a vera doctrina per patrem cre-
dentium ad nos derivata, et per unigenitum Dei
Filium factum inter nos primogenitum multorum
in lide fratrum, quos ipse Patri suo adoptavit in
tilios, manifestata,et pastoribus populorum ab ipso
tradita ; sed huio firmiter inhserendum, ne cum
scelestis alienigenarumstirpiumpropaginibus com-
muni ruina involvantur.

17. Pergit in proximedepositis imaginibus Abra-
midarum,bencdictionis paternse ad doctrina; haTe-
dum,typum adumbrare Vcrbi Eei carnemsumentis
ex Virgme, et catholicaj veritatis dogmata hoc de
mystcrio ab Ephesinis Patribus confirmata plebi Dei
tradere.Et tres quidem areolee succedentescumsuis
mnsivisomninodiruta^inPaulinisacelli constructio-
ne solum desiderium nobis fecerunt reliquum histo-
riarum in illis propositarum : quas ab Abrahami et
Isaaci sacrificium,et cjusdem Isaaci actus reliquos
usque ad suprcmam benedictionem opinamur perti-
nuisse, cura typi hujusmodi ordine eodem succe-
dant in libris Glaphyr. Cyrilli, necnon in Ambro-
sianis ad Geneseos consecutionem accomodatis.

Superstitum igilur series Isaaci patris figuram
exprimit Jacobo lilio benedictionem impartientis,
quam sacer texlus describit, cap. 27. Explanat au-
tem Cyrillus Glaphyrorum lib. iii, prajsertim circa
finem, agens de benedictione per Isaacum prolata
supra Jacobum." Transfertur benedictionis polestas
in ipsuni rursus Enunanuclem : Scrvidnt cnim lihi
gcntcs, inquit, ct ailorcnl lc principcs, cl csto (hnninus
fntlris lui. Nuncupatus cst cnim primogonitus Em-
nianuel, quando iactus est secundum nos, ct in
mullis fratribus. Sed neque ob hanc causam quip-
piam dcperdat, quominus Deus sit et universorum
Dominus.Adoramusenim utDoininum,etdominatus
rst ut Dous eorum, ([ui in fralres vocati sunt pcr
gratiam. Quis enini in nubilius, inquit, .rqunhilur
Doniinn, et ijuis similis erit ci in fxliis Dci ? Domina-
tus igitur est Emmanuel ut Dcus eorum qui ad fra-
ternitatem adducli sunt : ct ipsi jlcctclur omncijcnu
cmlestium, tcrrestrium, cl infcrnoruni.ct omnis linijun
confitcljitur ijuia Dominus Jcsus Clirislus in ijlnriu csl
Dei 1'nlris. »

Intidligit unusquisquc Cyrillidictis.ac typobene-
diclionisablsaac imperlita; Jncolio lilio, contesliuni
Scripluraruni auctoritate ilaoxplicalo,cnnnigi lifprc-
sini Neslorianum ; quunilociuidriii i;tiani in cpistola
ad Ucginas, quo part. ii concilii Ephcsini continctur

\ edit. Roma; pag. 213, indicato testimonio superius
adductffi epist.ad Phil. ita infert Gyrillus : « Quo-
modo is ergo Deus non est,qui in divinK majestatis
gloria existere haotenus pra;dicatus est? »

18. Figurse proximae usque ad duas postremas in
eodcm pariete superstites complectuntur historiam
Jacobi patriarch;e:quam fidelis explanator Cyrillus,
idemquevindex catholic» verilatiscontraNostorium
perpetuo ferme commentario componit cum typis
dogmatum eorumdem antea exploratis.

fn areola nona (nam octava; musivum intercidit,
et recentipicturasuppletumfuit)Jacobus patriarcha
in domo Laban exceptus septennem operam in grege
pascendo pollicetur Labano, ut nuptias assequatur
Rachelis : et de Lia loco Rachelis contradita con-
queritur. Secundum laboris septennium tolerat in
decima areola expressum,qua> tamen dimidiaparte
musivi caret pr;e nimia vetustate delapsi.Consequi-
tur tandem nuptias Rachelis in musivo undecimo
n expressas.In hisce omnibus gestis figuram Christi
recognoscit Cyrillus tum in lib. de Ador.in spiritu
et veritate pag. 65, edit. Paris., tum in lib. iv Gla-
phyr. in Genes, pag, 125. Cyrillo facem pra;tulitad
h;BC explicanda Irena;us contra ha;res. lib. iv, cap.
38. Ltriquc autem Justinus martyr in Dialogocum
Tryphone adversus Juda;os circa finem : Quem Pa-
tremlibenter produco,tum ut proximum temporibus
apostolicis, tum ut excmplar quoddam,cui Cyrillus
inhffisit in methodo suaj explicationis, pra;monstrante
utique eorum prototypum Paulo apostoloinEpistola
ad Ilebrajos cap.li,ubi per gesta et fidcm patriar-
eharum.ac ducumpopuHMoysis.et judicum,necnon
aliorum prophetarum,mysteria Ghristi docet pra;fi-
gurata, et utramque Christi naturam divinam, et
humanam in Vcrbi persona subsistentem typiseis-
dcm propositam, quos referunt etiam sequentea
figura;, nempe :

19. In areoladuodecima separatio gregumLabani,

p et Jacobi ex Geneseos cap. 30, et vcrsicolorum

'-' ovium copia Jacobo nasccntium in areola dccima

tertia ox conspectis ramusculis platani, decortica-

tis, ct projectis in canales inter potandum.

Luculenter hanc figuratam de Christo Domino
exponit Cyrillus Glaphyr. in Genes. lib. v,pag.l48,
ex illis verbis inchoans : « Virga nobis figurante
adunibrat denuoEmmanueIem.Hincsubdit,abstuIit
Deus omnia pccora Patris vestri, et dedit mihi »
eventui respondere plane divino : « adduxit enim
Christus omnes,qui in mundo sunt ad se,propriis-
que suis ovilibus includens credentiumgreges,divi-
tias habet Deo convenientes et gloriam pra;eminen-
tem..\it enim alicubi ad Patrem,etDcum ccelcstem :
Omnia mea tua sunt, et tua inea, et glorificatus
sum in eis.»Neque aliter exposuerat Irena^uslib.iv,
cap, 38 : « Variae ovos, qua; ticbant hinc Jacob
merces, et Christi merces : quia ex variis et diffe-
rentibus gcntibus in unam cohorteni fidoi conve-
niontcs liunt homines quemailmodiini Palerpromi-
D sit ei : Doslula. dicens, n mc cl ilalio lilii gcntcs hx-
reditalem tunm, et possessionem tunm tcrminos ter-
r.r. »

Subditurinspatioinferioriejusdemtabulajdecima;
terti;e occursus Jacob el Esau; qucm ad Ghristi
mystorium referri docct idem Cyrillus Glaphyr. in
Gencs. lib. i, pag. 162.

20.Quartadecima et quintadecima musivi tabuhc
pcrtinont ad hisloriam Jacobihahitantis in taborna-
culis Sichem, quando c.jus filii Simooii et Lcvi.ulli
cum fuissenl injuriam Dina; sorori illatam c;odn
Sichimitaruni, incropantur a patre. Is vcro Dei
nionitu ascendcro julJelur in liothel, rolictis Sichi-
mitis,et ibi constituerc nltarc Domino.qui ci appa-
ruerat cum fugeret a facie Esau:cui mandatoparcns
pati'i;irclia pr;ocopit, ul universa gontiuin idola a
snis nbjicoronlur,atquc it;i mund:ilis oninibusaram
oxslruxil in Luza, iiomiii;ins lociiiii liolhcl, hoc est
domus Dei. Ha;c omnia ad Christi Domini typum

283

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

384

exigi domonstrat S. CyrilluH lib. vii Glaiili. in 0 -n. S^
pag.221,lactiiin IJinn^^ac Siniconip, et Lcvi iiltio!'CiTi "
cxpendctis.Bcaliis vero .Ambrosius (de Jacob et rita
betita lib. ii. cap. 7), contostis earudcm interprela-
tionuin, posl considcratain iiiansuctudinem et cle-
mentiam Jacolu in ulliono Dinx (lui dolenler scxnam
illain exactiv ulliunis nccepit.Uii prosequitur: i< Unde
prophetanfiadventum Domini Jesu responsumdivi-
num est datum. Exsurgens ascende in locum Belliel,
hoc est in domum panis.ubi natus est Christus,sicut
Micheasprophcta testatusest,dicens:£i/H,B£;rtZfc'/im
domus Eplirata, non esl minima ut sis inter principes
Juda. Ex te enim exiet princeps /srnel, et eijressus
ejus ab initio u die s;pc.uli. Vere domus panis, quae
domus Christi est.qui nobis panis salutarisadvenit c
ccBlOjUt jainnulluscsuriatcibum?ibi immortalitatis
acquirens:ubi jubctur habitaro patriarcha,ubiaraiii
jacereDeo quiapparoatei, ctc. Quantamystcria, quia
ibi est ecclesia Dei.in qua apparot Deus.ot loquitur
cum scrvis suis.Ibicripiunturetabsconduntursiniu- n
lacra gentium. I''idcs enini Eccleeiaiomnem observan-
tiam gentilitatis abolevit.» H;ec Ambrosius.Sedom-
nium brevissime Cyprianus.etad rem nostrammaxi-
meaccommodatotestimonio conlirmat, cumfiguram
hancadhibetcontra Judffios,lib. ii, cap. 6, ad pro-
bandam Christi diviuitatem his vcrbis : Quod Dcus
Chrislus. In Genosi : Dixit autem Deus ad Jacnb :
Exsurge, et ascende in locuni Uethel, et habila itlic,
el fuc ibi altare iUi Deo qui tibi apparuit, cum fuge-
res a facie &in/ />»;;•/.< /w;...\dhibentur nempeal)eato
Xysto in suis musivis ha-c (igura; ct a Cyrillo ad
Christi divinitalem conlra h':creticos sui tcmporis
demonstrandam.qua; adhibit;e prius fuerant a Cy-
priano contra Juda^os ad cumdem articuluni lidci
ex mysteriis Vetcris Tcstaincnti comprobanduni.

21. In hoc basilica; latcre (juaj sequcbantur mu-
siva cum excidissent, picturis roccntibus illarum
areolas ornavit cardinalis Pinellus: quas propterea
omittimus, ut ad reliquas converlamur ex Veteri p
Testamento a Xyslo prolatas figuras, ct a Patribus ^
Ephesinis adhibitas ad connotanda fidoi dogmata
circa utramque in Christo naturam in Verhi pcrsona
subsistentem, ejusdcm concilii auctoritate conlra
heeresim Nestorii declarata.

Quemadmodum igitur in laterehactenusconside-
rato selecta; fuerant ex Genesi hislorias ac mystoriu
huic articulo fidei connofandoolim pra;missa apud
Judffios, et a concilii Palribus recognila ; ita et in
latere adverso cx rcliquis Pentateuchi libris, necnon
exlibro Josue gosla.ac mysleria delegilXystus, qua;
pariler ab EphcsinisPatribus perpensaru"orant,pi\-e-
sert'm a Cyrillo in propugnatione cjus dogniatis.
Prima hujusce latcris areola consumplo pra^ vetu-
state musivo, ostendere non potest liguras quas
aetate Xysti conlinebat. Sccunda tamcn, et reliqua;
usque ad nonam decimam pra5servata;Xyslimi ope-
ris prosecutioncm ostcndunt : secunda igitur bifa-
riam divisa in superiori partitiono cxhibet Moysen
infanteni e Nilo extractum,et lilia; Pharaonis cxhi- D
bitum, cjusqucjussu enutrituni a malre {E.cod ili).
Cyrillus Glaphyroruni libros in Exodum binc exor-
difur.professius in praMatione ad Palladium.se de-
monstrassc in superioribus, ijuisnani intelluji dehcal
modus adorationis in spirilu ct verilate ; huic vero
opera Glaphyrorum in Exodum sereservassc ea, per
qu;e par eral Chrisli myslerium velul in umhris tjuoad

Seri potesl pr.vmonstrari. Proposita igitur historia
lossis ox tribu Levitica nascentis, et a matre in
liscella inclusi pcr Nilum fcliciter innatante, donoc
a lilia Pharaonis vagitu infantis permola exlrahi,
piv-uscrvari.ct a matre educari .juberctur.singulaad
typuin Christi Domini exigit accuratc. <• Moyses
autem dcmissus,ait,atquc expositus in fiscella scir-
pca per nianum su.t mulris manifostus iiiijiis reiest
typus.Siiiuidcm ct Judidlrum synagoga alicnavil a
se ipsa Emmanueiem. Scd Pharaonis lilia, hoc csl
Ecclesia gentium, el si patrem Salaiiam habueril,

inv ■nil i[isiim ad aquas, qu.-B lypum gerunt sancti
ba[itismi, pcr quem, el i:i quo Christus inveni-
tur. » etc. Ilauscrat Cyrillus ex epistola Pauli apo-
stoli a I llebr.xi : Fide Moijses natus occultatus est
mcnsibus tribus a parentibus suis, eo quod viderenl
elegantem infanlcm, el non timuerunt reyis edictum.

Segmentuminferius ejusdemareolaj .Moysisadulti
gesta priora exsequitur pro dcfensione suorum po-
pularium,qua3 scilicet B.Paulus nuperlaudato loeo
subtexuit. « Eide Moyses grandis factus negavit se
essc filiuin fili.-e Pharaonis.magiseligensaffligicum
populo Dei.quam temporalis pcccati haberejucun-
ditatcm : majores divitias ajstimans thesauro A^gv-
ptiorum improperium Christi... Fide rcliquit ^Egy-
ptum non veritus animositatem regis, » Exhibelur
itaquo in hac areola; parteinferioriMoysesadtribu-
n.al vocatus,ut responderct de viri jEgyptii ca;de in
dcfensionem contribulis suiasepatrata;.a Pharaone
qu.-csitus ad necem.et sese rocipiens in terram .Ma-
dianitarum.Slsphanus protomartyr (4cl. vii) hunc
Moijscn potcntcm in verbis, et in operihus, sed recu-
salum, ct repulsum a suis, ipsi dicentibus : Quis te
conslituil principem,et judicem supcr nosf Hunc Moy-
sen, \nqu\l. principem iftiem negaverunt, principem et
rcdcmptorem misit cum manu anijeli,qui iili apparuit
in Uuho.\ quo deinde Moyse audierunt : 1'roplietam
suscitabit rohis Deus de fralribus veslri.^ tmquam me:
ipsum audirlis. Quo vertat ha;c llgura, et promissio
Moysi,beatusStephanus satisdeclarat indicansChri-
stum. Cyrillus Stephanum imitalus Glaphyr. loco
indicatohunc typum relert adChristum Uuininum.

Verum in hisce figuris seligcndis, et Christiano
populo proponondis tam Ephesini Patres, (juam
Xystus non sohim similitudinem llgur.-ccum proto-
typo pra; oculis habucrunt, sed ctiam alterum cle-
ctioni sua; finem conslituebant.ut scilicet docercnt,
Christum Dominum in typis illis liguratum, lurom
fuisse infinite pra;stantioVem talibus umbris,quibus
pra;nuntiabatur.Hinc intcr ra>tera Patrum teslimo-
nia in synodo Epliesina recitata, luculenlum cst il-
lud Thoophili episcopi (pag. 203 edit. Romanic
concil. Ephes.) : Nultifarium, mullisque nwUs olim
Deus loquens patrilnts in prophctis, novi.^isime diehus
islis loculus est nobis in Filio, qucm constiluit /i/rrc-
don univcrsonim. per quem fccit et sapcula : necnon
Cyrilli Alcxandrini oratio sccunda de recta fide ad
llcginas, ubi ex eadem cpistola Pauli ad Hebra-os
prciducitur consecutum cx illoexordioargumcntum
deinon.strans,ex ea rolalione similitudinis.qu.Tpra;-
cossit in Moyse ad Christi pontificatum signilican-
dum, tanto amplioris gloriio compotcm esse Chri-
stum Filium, et Dominum pr.-c Movse ministro ac
servo,qiianto ampliorem honorem habet domo qui
fabricavil illam:i< Nam Moyses (juidein lidclis erat
in tota domo,tanquam ramiilus in tcstimonium eo-
rum qu.-P dicenda erant : Chrislus vero tanquam
Kilius in domo sua.» Indicat igitur.per hosre typos
spoctari siinilitudincm quidcm in humana Christi
natura per Verbum assiimpta, pra;ccllentiam vero
prototypi in cadem Verbi pcrsona, ac natura sua
divina'quam non dimisit.cujus causa dicitur Chri-
stus vere neus.« Omnis namque domus labricatur
ab aliquo; nui auleni omnia creavil Deus est, >•
nempe ille Filius de quo dixerat Paulus in oxordio
epistohe ;)(T qucm fccil ct s.rcula. Tota igitur ralio
adhibcnflihascc figuras Christi in Moysopr.Tmissa8,
necnon Josue filii Nunqu.r poslmodumconscqucn-
tur in hoc basilic.i; latcro. eadem est, ac Patrum
Ephesinorum in iisdem doligendis ad illustrandum
dogma catholicum dc Chrisli natura divina of hu-
mana.niullifariam.mullisquo modis a l)ei5 porlegis

Eroinissa, loquenle palriluis in prophctis. adiim-
ralum.novissimeautem diebusislis manirostatuin
in ipso Filio,por qiiem forit ol s.Tcula.nol)is aporte
locuto, cx quo carne de slirpo David et Abraham
assumpta, in nobis habitarc dignatus est. Idcm
Pauli tcstimonium Romana Ecclesia legendum no

38S

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SISTUS III.

286

hisoflert in festo Dominic.-c Nativitatis,quoil Palrcs
Ephesini recitari in testimonium dogmatis volue-
runt, et Xystus in tota historia Moysis duxil eliam
oculis fidelium in Deipara; basilicaper musivasua
esse repra3sentandum. Quot igitur sunt hio ligurte
ex Moysi gestis selecta3,tot numeramus dooumenta
typorum divinae, atquc humanas Christi naturK a
Xysto papa dedicta ex sua, ac decessorum pontifl-
cum,necnon Ephesinorum Patrum totiusque Eccle-
si£c doctrina.

22. Proxima; areolaj musivum refert Moysen,
connubiumcelebrantem cumSepphora,oumdemque
pastorem ad pascendum gregem soceri ex Jethro
Ratjuel cognominati, quod interpretatur Cyrillus
gex Dei (Glaph. in Exod. pag. 259, edit. Paris.).
Idem Cyrillus utrumquc exponit deChristo.Primum
illuddeScpphora(circa finem lib.secundi Adorat. in
spiritu et veritate,pag. 78, B) : « Vocata, inquit, ex
gentibus dum soqueretur legem ac tanquam cum
Moyse peedagogo matrimonio juncta.qui optimo ad
Christi mystermm perducit : est enim lex magister
quidam elementarius.qui perducit ad initia sermo-
num Dei, ac per Knigmata, et umbras cognitionis
ejus, qua Christi mysteriuin percipitur, veluti sc-
mina quffidam nobis inserit.De Pastoricia vero Mo-
sis cura circa gregem soccri Jethro sacerdotis sub-
inde Raguel appellati quod est grex Dei.mysterium
Christi, Cyrillus invenit etiam in norr.ine : Subiit
enim (inquit Glaphyr. in Exod. lib. i, pag. 259 E)
manum summi illius omninni pii.'.;liirum priiicipis,
hoc est Christi Jesu,prr iincin.il curn qmi sil Di!0,
et Patri gloria cum sanctn Siiiriln, undu appi'llatur
grex Dei. »

23. Succedit in areola quarta Moysis reditus in
jEgyptum cum uxore, ac libris ad confratres suos
e servituto Pharaonis educendos. Praifert autem
virgam illam, quam sacer textus nominat vinjaiii
Dei, portans virgam Dei in manu sua (Exodi cap.
IV, 22), in qua propterca Cyrillus, aliique Patros
etiam antiquissimi, quemadmodum Justinus mar-
tyr in Dial.cont. Tryph.pag 24, typum Christi con-
siderant <cMoyses,ait,cum virgaad redimendum po-
pulum missus est,eamque manu tenens cum anlo-
cederetpopulummaredivisit.»Cyrillusveroait:«Vir-
gaitaque est Dei Filius.» Et de Moysis tvpo virgam
hanc indicans ait : « Id enim verum signum, cui
omnes credidimus,Verbum nobis similc faotum ad
nos devenisse : quod virga humo projeotadcsignat.ii
Glaphyr. lib. ii, pag. 298. G. Et rursus in scholio
de Incarnatione videndo parte ri, concil. Ephcsini
cap. 15, edit. Rom. fol.581,ubi hoc dogma calholi-
cum : Quod Dei Verbum el homo factuin iiuinserit
Deus, probat ex symbolo dc virga liloysis, scribit :
« Et facta cst virga in manu ejus, et dixit illi :
ut credanl liUi, quin apparuit tibi Dominus Deus
patrum tuortim, Deus Altraham, et Dcus Isaae,
et Deus Jacob. Animadvertc in his nalura, et
veritale Eilium Dei, tanquam si qua'ilam virga
8it patris. Virga autcni insiguo csl regni. In Filio
enim habet omnium poteslatem. Dcnii|uc etiain
divinus David : Tliniinii linis, inquit, Dcus in s,r-
ciduin s;vcuU,el virua :rijiiiliilis virijii reijni tui. Scd

cum projecit in tri-r,u 1 rst corpore torreno cir-

cumdedit.sive pcr hunianitatom misit in terram. »
Hinc exhibct Xystinum hoc musivum populos ad-
orantes in conspectu cjusdem virgai, quaks nohis
retulit sacer toxtus(codem cap. iv Exodi) : Et fecit
siijna coram populo, et crediilit populus, audierunt-
que, (juod visilassct Dominus jilios Israel, et i/uod
respexisset afflictionem illoruin, et proni adorave-
runl,

24._Areola quinta Moyson stantcm inter complu-
res viros talari veste indutos ostcndit, quos allo-
guitur, et agnum in editio collocatum.IIiiu- puluvit
ill. Ciampinus esso vitulum abscnlc Moysc ab Aa-
rone fusuin cxinauribus fcminaruni Israeliticarum.
Verum neque series histori.-e Mosaica; referre dcbet

A iduluin vituli in descrto fusum {Exod. xxxii) ante-
quam demersionem Pharaonis recenseat,, qus ha-
betur ca([. xiii, noquc flgura animalis in cdito
stylobate coUocati vitulum exprimit, sed agnum
candidum. Quare ad legem Paschalem pertinet, ut
reor, reoensitam {Exod.xn) : Vt toUat unusquisque
agnum per familias, elc. fyulla frequentior Christi
figura celebraturex Veteri Testamento ab Ecclesia,
quam ayni Pasckulis immolatio. Quarc typus non
indigetauotoritatibussingulariumdoctorumutcom-
probetur.

25. In sexto musivo (apud Ciampin. expresso
tab. Lvii, num. 2) profectionem jubet Moyses prin-
cipibus familiarum intentis ad legendum agnum o
grege, quem mactcnt. Infra vero tres mansiones
cum appareant,concionante ex suggesto Moyse suis
popularibusnondumadmaredeductis,videturexpri-
mi ex cap.Exodi xiii,iter,et castrametatio per tres il-
lasmansiones,quasanteapparitionemcolumnffiignis

n per noctem,et nubis per diemperagratas ab Israeli-
tisostenditHieronymus(ad Fabiolamdequadraginta
duabus mans.) nempe Ramesse, Socoth, Ethan. Eo-
dem plane stylo vidimus itineraria etiam Rornani
orbis in charta Peutingeniana dispositaapictoribus
hujus .-etatis, qua musiva Xysti componebantur.
Hieronymus in eo tractatus,sive Fpistola cxxvii ad
Fabiolam probat cx Psalmo lxx et ex primo ad
Cor. cap.x hL-co omnia referri ad Christi mysteria :
egrcssionem scilicet cx ^ligyplo in solitudinem, et
ipsum numerum niansiiinnin qnadraginta duarum
res|)onrlentcm pari iiuiniin urnm-ationum in genca-
logia Christiapud Mutlli,vuni unu carorc hujusmodi
typo ac figura :«Monentc Apostolo,omniain figura
illis contigisse, et patros nostros omnes sub nube
fuisse,omiies mare transiisse,omnes in Moyse bap-
tizatos in nube et in mari. »

26. Hsc postrema Apostoli verba satis declarant
septimam historiam Xystini musivi, in quatransi-

p lus Hebra;orum exprirnitur per mare Rubrum,Pha-
'^ raone submerso Exodi xiv, Cryptse SS. Marlyrum,
antiqui sarcophagi Christianarum hujus ffitatis,
pprinde ac Rituales libri, et vetustissima qureque
monumenta Roman;e Ecclesia3 frcquentissimc adhi-
bent hano historiam Mosis ad liberatoris nostri, et
Salvatoris Dei benoflcia, et sacramenta in hisce
figuris obumbrataolini Hebraiis.manifostandanunc
fidelibus. Qu;e non egemus monitore privato, ut
Xysti pontilicis consi.ium assequamur in hocce
facto cxhiliendo,cui pulilica Ecclesic-o auctoritas tot
suis documentis explicalionem ministrat.

27.0ctavtT3 arcolaj historia desuniitnr ex capitibus
XV ac XVI Exodi : in quibus murmuraiito populo
contra Moysen, cum dulcium aquarum potu, ct
ciborum inopia laborarct, apparct DominusMoysi,
et providenti miseratione utrique nccessitati opem
fcrens, ostcndit lignum, quo injecto, aquae amara;
dulciorein contrahant, et coturnices, ac manna de
CQilo pluit, ([uibus vescantur ingrati, ac dosinant
D difflderc et murmurarc.

Iliscc pariter in figuris Chrisli mysterium intcl-
ligcndis tanta cst copia documentorum Ecclcsi;vi,et
conciirdi.Tj Patrum, ut vix egcant indic;itione. Cy-
rillus in Glaphyris ad Exodum caput inscribit dc
innnnii et coturnice. Narrata historia, ita prosc-
(piitur typum. « Certissimo autem docuit cosexpe-
rientia, in^iuit, ac rebus ipsis, quod Dcus possit
ctiam nunc darc, et parare monsam in deserto :
sicut revcrra et Dominus noster Jesus Christus si-
milia cdidit miracula, cum cx quinciue panibus
fractis complures saturavil in dcsertii; duodecim
insupcr cophinis ex fragmentis replelis.nJud.Toruin
vero nauseam inofficiosam, qua cibo de cado pric- .
stito pr.-cferebant .li^gyptias carnos, ita componit
cum rojcctione doctrin.i^ Christi ot sacramentorum
posler()8 dcrivata." Simile (|uid miseris Jud;eisac-
cidil, inquil, lomporo S;dvaloris : umhra; enim, ac
typi fucrunt illa qu;e tunc pnemonstrata fucrunt

287

ANASTASII BIBLTOTHECARII.

futurorum.Cum enim ipsi vero manna.' hoc est Cliri-
eto, q^ui descenrlit (ie ccclo, rt pntest nos omnes
enulnre, proniiUit(]ue vitaiii .Tternam, praMulerint
usuni terrenorum putidum ati|iie iiisuisum,olleiide-
runt necessario, non solum Deuni, verum etiani
ipsum divinum Moysem. Scriptum est enim Jnittis
est furor Dimiini contra pojndum suum, et Muysi
item videbalur malum. »

Cyrillo pradverat Cyprianus in epistola lxxvi ad
Magnum scribens : « Cujus aqualitatis sacramen-
tum videmus inExodoessu eelobraturn,cum de coela
manna deliuerut, ot futurorum praifif^uralionc ali-
mentum panis ccelestis, et cibum Christi veuientis
ostenderet. »

Utrique asscntitur Hieronymus (do quadraginta
duabus mans. in v. scribens : « Marath intcllif,'c
aquas Oecidentis liiterai : quibus si immittatur
confessio crucis,et pussionis Dominicffi sacrainenta
jungantur,omne qiiod iinportal)ilo,ct tristo videlur,
ac rigidum,vcrlitur in duleediiiiuii. »

Verum ne fatigoinur id qu.-erere in Patribus.nuod
ipse Dominus in Evangelio dignatus est propalarc,
cum de figura sacramontorum suorum in manna
pr.rMuissa, tum do excollentia sui panis vitam tri-
buentisaiternamsupraMosaicumcibumamorte iion
liberantem.Indicat similitudinem quando affirmat :
Hic cst panis de calo desccndens. Testatur differcn-
tiam et oxcollentiam sui panis vivi supra Mosai-
cum a morte non eximontem,quando suhdit : iion
sicut manducaverunt pntrcs vestri manna, ct mortui
sunt. Qui manducat hunc panem, vivet in xternum
{Joan. vi).

Erat autem id expresse repr>Esentandumin hisce
musivis Ephesina; synodi gesta.ac dogmatis docu-
menta expressuris; cum .-\ctiono i, pag. 363, ex
Quaternione 4 Nestorii ab hac promissione Redem-
ptoris nostri absurde explicata impius h.-ures archa
suas blasphemias aslrueret : et Patres e contra huic
veneno opponerent pharmacum legitima; interpre-
lationis, tum in Theopbili expositione conlra Ori-
genistas in capite quod inscribitur : Quod Chrislns
est vita,et vivificus (pag. 189), tum in xi anathema-
tismo Gyrilli : Si i/uis ipsam Domini carncm vivifi-
cam neijavcrit, anaihcmn sit, pag. 306, ejusque de-
fensione pag, 537, luculonter expressa;.

2S. Noni musivi argiiiiienlum est miraculum a
Deo patralum per virgain Mnysi ad aquas contradi-
ctionis. Moysem, virgam,potr"am, aquas indededu-
ctas perlinere ad mysterium, Christi nemo ex Pa-
tribus dubitat.Se.j l{.' C.vrillus ad nrgumentum sibi
prnpoFitum catlinlici dngmatis contra Nestorium
asserti aptissime intcrpretatur in epistola ad Ana-
stasium, aliosque monachorum Palres data, qus
impressa est parte iii concilii Ephesini, odit.Rom.,
pag. 703. Ejus vcrba sunt hoc loco reddtnda. )la-
nifcslavit nobis veritatcm(,a.\t de Christo Domino)rH/-
tui illi.ijui in iimbris, et fiijuris crat fincm imponcns.
Deiiide ad hoc factuin Moysi dcscondens in divina;
Scriptura' vorbis illud expVimontibus invenit sym-
bolum exprcssum,ac testimonium divina; ct huma-
n.n natur.-c post carnem a Vorbo assumptam in co
substentis. <( llluin tentaverunt, inquit, in tenta-
tione.jurgati sunt contra ooa apud aquas contradi-
ctionis. 0 rem admirabilem ! Virum dicens cum,
statim Deum decl«ravit, qucni exacerbavit, ct ton-
tavit Israel et in eremn, ct ad aquam conlradictio-
nis : ejusque roi lldem faciot Psaltes, dicoiis : Di-
ru/iit petram in crcmo, ct potxivit eos velut in
nliijsso multa : ct ediuvit aquam dc petra, cl dcdu.rit
tanijunm /lumina nf/iws. Et quid posl hoc? Et Wn-
Itivcrunt, inquit, cum in corde siio, et male lociUi
sunl dc Dco, et di.tcrunl : Niini/uid polcrit Dcus
pra'pararc mensam in deserlo, quoniam pcrciissit
pctram, el flu.rerunt nipnc, ct torrcntcs inundave-
ninf^ y'umquid ct pnncm poterit dare. aiit jtarare
mciwim poputo .luo'! Inlelligis igitur, nuomodo Jur-
gati fuerinl adversum Doum 'miracula facienicm.

j^ qucm oliam virum dicit Moyses. Nam et divinus
Paulus sic intelligens scribit : Bibebant enime.vspi-
rituali, scquente pelru : petra autcm ernt Christus.
Vir igitur, contra quem jurgabanlur, ipse uiat ille,
qui nundum incarnatustentubaturab Israelitis.Non
enim alium fuisse Filium ante carnem, aliumvero
ab ipso djversumex semine David,sicul audent qui-
dam dicorc, scd unum et eumdem ante incarnalio-
nem quidem iiudum adhuc Verbu.n, posl i^artum
autem ex sancta Virgine, incarnatum et homintm
factum.sicut scripserunt sancti illi,et divini Patres ;
alio quoque signo comprohavit Moyscs.Nain quati
intorrogaret quispiam, et discere cuperct, de quo-
nam viro montionem fecissct, quem sune et lenta-
tum fuissCjOt objurgatum ab Israelitis diccret,tan-
tum non intento digito Jesum demonstrat, et io-
quil, » etc.

29.Sequitur in dccimo Xysti musivo pugna Israe-
litarum contra Amalecitus, clovante manus Moyse,

n sutfulto ab Aaron,et Hur in lapidc adjutorii; Josue
voro fortiter dimicanle juxta praiceptuui Moysi.
Sunclus Cyrillus, ul Ephesimorum Patrum pra-ci-
puum adhibeam (de Ador. in inst. et verit. Iib. iii,
p. 88j facti mystorium requirenti Palladio, (^u/snuTO
est hujiis scriplurx scnsus'! ita respondet : " Atque
opinornihil diflicile est inspicere volenlibus.Nam si
cogitet (]uispiainpra;ceptumesseaMoyseJosue,quid
aliud suspicari poterit, quam illud omnino, quod
cum Verbum esset Deus, factum est sub lege.quod
ad humanitutis habitum pertinot,ac subditum quo-
(lam nioilo Moysi mandatis; idque pluribus modis,
iiunc circumcisionein perferens eani,qua; ei^t secun-
dum eurnem,nuno didiachma solvens,etc.Verum et-
si lactum est sub lege propter humanam nalurani,
tamon tum quoquo Deus orat, Salvalorque, ac Ite-
demptor univorsi populi. Nam cum ex universo
populo Israel.et ox omni gente viros polenles cle-
gisset, sanctos, inquam, aposlolos, et oos, qui per

_ tidem vocati sunt, elc, una*cum his congrossus est

^ cum hujus mundi principe. . .» Videri possuntrc-
li^jua hujus facli mysteria ibidem de Chnsto palcfa-
clam,tum in Moyse^quam in petra ubi consedil^ct in
altari quod orexit. » Ouod namque manus extcndit
Moyses, inquit, erucis speciem ostcndcns, el Ama-
lec, ea res,ut opinor, eos pmrsus signilicat.qui per
illam crucem venerandam Satauam vincunl.ct ad-
vcrsus hostes invalescunt. » Et paulo post ad ca
verba accedens, accipientcs tnpidem .^upposucrunt
sub ipso, el scdit supcr cuni. Aaron, ct Hur sustenta-
bant manus cjiis, ttntis hinc, el allcr liinc : « Lapis
autem prctiosus',subdit)electus,angularis, probatus
Christuscst.super quo acquioscentes{scssio namque
quietem signillcal* qui ex Isracl obscquenliores.ac
dociliorts sunt.ilhe, iuquam, reliqui(c gratia;, qu.is
secundum clectioncm est,exuandunt inunus, id sc
cruccm suscipiunl, Christo illos conlirmanlf,atquo
continenle,qui per llur,alquc Aaron sisinilicalur.et
Judex simul.et summus saccrdos intelligitur : Hur

D si(iuidemjudexintegerrimuserat..\aron auleni sum-
inus sacerdos. Denique ad altare pcrvonil a Movse
crectum complota pugna.et victoria,diccns : Pro^i-

gato igitur, ac victo .\malcch, crigit Moyses allarc
eo, illique boc nomcn imponil : Dominus refujium
nicum : (juod ipsum eliam Christi figuram pr.Tferl.
Is oum Dominus noster esl faclus, ac refugium,
cum dobolluritmundihujusprinripem,calcaverilquo
mortis imperium,ac foipsum obtulerit pronoliis.ul
immaculatara hosliam,in odorem suavilatis Ueo ac
Patri.Fuit igitur allarc illud Chrisli fipura, cui dc-
cens ac verum noraen est Dominus meus refuijium
nicum. »

Ante Cvrillum in eisdem typis recopnoverat Chrisli
figuramCyprianusinlibrosecundo adversus Jud.TOS
cap. l(i scnbcns : ■■ llic csl lapis in Exndo, super
(juom sodil Moyses in caruminc collis.quanilo Josus
Niive conlra Anialech dimicavit, sacramcnlo lapi-
dis, et stabilitato stsssionis Amalech superatus est

m

HiSTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIXTUS III.

290

ab Jesu, id est diabolus a Christo victus est, » et j^
eap. 21 ejusdem libri .•" Hoc signo crucis, et Ama-
lech victus cst ab Jcsu per Moysen. In E.\odo dicit
Moyses ad Jesum : Elige tibi viros, et exi, et consti-
tue cum Amalech in crastinum. Ecce eijo stabo in ca-
cumine collis, et vinja Dei in manu mea, etc. Et
fugavit Jesus Amalech el omnem populumejus. Et
di.xit Dominus ad Moysen : Scribe hoc, ut sit memo-
ria in libro, et da in aures .lesu : qitoniam deletione
deleam memoriam Amalech de sub ciclo. »

Hoc mysteriuiu ratum habet etiam Hieronymus
in mansione xi scribens ad Fabiolam :« Moyses as-
eendit in montcm : Jesus contra Amalech mililat ;
signum crucis superatur inimicus. »

Utroque hoc Patre antiquior Justinus martyr in
eamdem sententiam concesserat in Dialogo adv. Ju-
dffios ita scribens pag. 26:«Cum populus bellum
cum Amalech gerebat, Naveque (ilius is, qui Jesu
nomine appellatus cst, bello prserat, Moyses ipse
Dcum e.xpansis in cojlum manibus precabatur. Aaro- n
nius autem eas tota die sublevabat ne deCessus eas
deprimeret. Si enim aliqua ex parte ab ea (Igura,
quoB crucem imitatur, deflexerat, tunc, ut apud Mo-
scn scriptumest, populus vincebatur. Si vero in eo
statu ac figura manebat, .Amalecus tantum vinceba-
tur, et populus cruce fortis reddebatur. Neque enim,
quod ita Moses precabatur, propterea superiorerat
populus, sed initio pugna^ cum nomen Jesu esset,
ipse signum crucis edebat. »

30. Consequitur in undecima arcola musivorum
Xysti reprssentata seditio populi, excitata non ex
punitione Core, Dathan, et Abiron.uti Giampinius
pulavil, sed ex rcditu exploratorum terra promis-
sionis, qui ad terrorem suis popularibus incutien-
dum falsa retulerant nuntia Numerorum cap. xni et
XIV expressa. Mirabatur eruditus prasul cum cer-
neret in hoc musivo populum furore percitum exhi-
beri jacentem lapides contra viros ad tabernaculum
confugientes, et intra nubem protectos ope divina; „
cumcffiteroqui non Iegeret,lapidatumfuisseMoysen, ^
aut Aaron ex suborta seditione post pccnas inllictas
tcmeritati Core, Dathan, et .\biron, et ducentorum
quinquaginta virorum,quos ignis ultor absumpse-
rat Numerorum cap. xu,quam seditionem putabat
hicesse delineatam. In explicatione tabulse lx, n. 1,
ubi hunc Iconismum musivi .Xystini curavit incidi
dubiushosretdenonnuliisinpicturamusiviexpressis,
quae in sacro textu non reperit ita enuntiata, pivescr-
tim vero de populo lapidibus impetente viros intro
nubom receptos. Hos autumat esse Moysen, Aaron
et Hur ; sed addit : « Dubium me diutius tenuit
ille virorum globus non utcunque irruentium, sed
lapidibus impetenlium fugientes : quod tamen mi-
nime sacro cujusque versionis textui consors est.
Quare.cum ha!c vera lapidatio videatur,etc.,nullam
lapidationem haurire potis fui, qune hisce figuris
aptior esset, nisi ea qua Josue cap. vii, Achan cum
omni domo sua concidit, » etc. Hanc vero excludit
ab hujusce musivi imagine, cum post ol)itum Moysi D
sccuta sit: ncque in ea protcctio Domini lapidatos
eximcrct, utpote fontes dclicti eadcm pccna cx di-
vina Icge plectondi : neque locus pccnrc inflieta;
Achano sit apud tabernaculum, sed extra castra.
Quare concludit hanc imagincm referre quidem
Moysen,et Aaron a scditioso populo impetitos post
mortem Core, Dathan ct Abiron, sed lapidum pro-
,jectionem,qu;E in ea seditione non legitur, addilam
fuisse pictoris ex arbitrio, ut furorcm stolidas plcbis
aliquo pacto exhiberet.

Pace attamen pr.TcsuIis de sacris anti(iuilatibus
optime meriti, dixcrim pricoccupatum semel ani-
mum ab npinione quam prajtulorat dc cxprossa in
hac arcola scditionc longc postcriori.qu.e iiisecula
est oxcidiiim Ciirc, Datau ct Abirun, noii atlcndisse
iinagiuom esse rcfiircndam ad alian sidiliiiuciii,i|u;e
praicesscrat non modo painam.sed oli;iin scriiis, ac
Baorilegium trium illorum ad sacerdotii uflicia sibi

non concessa temere procedentium. Est alia seditio,
quam Deus asscrit Numer. xiv, vers. 22, fuisse deci-
mam ex quo educti fuerant ex jEgypto rebelles hi Is-
raelitfc murmurantes,quos propterea excludil e uu-
mero introducendorum in terram promissionis: Tefi'
taveruntmejaniperdeccmviccs,necobcdieruntvocime!r:
non videbunl terram, pro quajuravi patribus eorum.

Illiusdecimffiseditionishistoriam hicrepraesentari
itaconslal,ul:singula narrationis adjuncta fideliter
expressa recognoscantur, praesertim vero conjectus
lapidum a furente populo, non solum Moysen et
Aaron duces expeditionis, sed etiam Josue et Caleb
ablegatos ad considcrandam tcrram, ita insecuto,
donec ad tabernaculum confugientes, ope divina
protpgerentur, qualcs hic exprimuntur, non pictoris
arbitrio ac temeritate, sed attenta sedulitate ponti-
ficis Xysti, e divinis litteris historiae lineamenta
musivario pra;scribentis. Murmurati sunt contra
Moxjsen et Aaron omnes filii Israel (ait sacer textus
Num cap. xiv, vers 2) dicentes, titinum, etc. Consli-
tiiamiis noliis duces, ct rcvertamur iii .Eyijplum. Quo
audilo Mmjws cl .-/aron crriili^ruiit proni in terram
coriini oiinii midlilmlinr fiUorum Isracl. Af vcro Josue
Filiii^ .V»», (•/ Calcb lilius Jcpbonc, qui et ipsi lustra-
vcrant. tcrrain scidcrunt veslimcnta sua, ct ad omnem
mulliliidincm filiorum Isracl locuti siint : Terra
quam circuivimus i\il,lr f,rna rst, etc. Solile rebelles
cssr contru Doininuin... Ihnninus nobisrum cst, nolite
metucre. Cumiiur rlanhissrl oninis multitudo et lapi-
dibus cos vcllrl ojiiiriiih-rr, apparuit gloria Domini
super tcctuinfivdrns riiiirlis Filiis Israel, et di.rit Do-
minus ad Moysrn : U^queiiiw detrahct milii populus
islc'.' Quousque non credent mihi in omnibus signis
qu;v feci coram eis ? etc. hi solitudiw hac jacebunt
cadavera vestra.

Considerantibus verba a sacro te.xtu adhibita in
historia hujus seditionis, et conferentibus illa quse
B. Cyrillus conscripsit in explicatione nuper relata
proxime supcrioris palam est, aptari cadem mysteria
divinitatisChristi utrobique adumbrata, dum sedi-
tio, contra Moysen dicitur quoquc contra Dominum
Deum, nempe Christum Dominum, ip. eodem typo
Moysis, Aaron, et Josue perinde signilicatum legls-
hitorem, pontilicera, etducem populi perducendi in
terram promissionis : cui rebellis ct incredula Ju-
d;eorumgcns sublegere ducem alium meditabatur,
a qiio reduccretur in .^Jgyplum terram servitutis
ac tencbrarum. Huic propterca seditioni perinde
aptantur mysteria a Cyrillo detecta in superiori :
« Intelligisigiturquomodo jurgati fuerint adversus
Deum miracula facicntem.quem etiam virum dicit
Moyses.»ComprobatCyrillus explicationem cx Pauli
Epistola ad Hebra;os comprobatura et ista. Cum
enim capite illius epistoL-c tertio suscipiat Paulus
probandum, longe exccllentiorem csse Christum,
utpote Filium Dei,quam Moysen in domo Dei ser-
vum, procedit ad seriam admonitionem, ne ab hac in
eum (ide rcccdamus imitando incredulitatem ac re-
bellionem Jud.Torum contra Moysen,in facto Nume-
rorum cxpressain, nupcr rccitato ac dclincato in
musivo. Adducitcnim Paulus cadem vcrba capitis,
num. l'i, vers. 37, ut obdur;itioncm ct exacerbatio-
nem indicot seditiosorum conlrn Dominum a nobis
fugicndam. Participcs cnim Chrisli cffecli sumus, ait
Paulus. Si tamen initium subslantiw cjus usqiie ad
finrm firmuni retineamus... Quidam cnim audicnli's
c.Tarrrbaverunt,scd non universi qui profccti %unt e.v
.Irjijplii per Moysen. Quibiis autcm infensus cst qua-
drajinta annis? Nonne illis qui pcccaverunt, quorum
eadavera prostratn sunt in deserlo'1 Quilui.'! aulcm ju-
ravit tion itttroire in requietti ipsius, nisi ilUs qui
increduli fucrutit ? Itt vidcnius quia non potuerunt in-
troire proptcr incredulitatcm.

31. Duodcciina in arcola, quam cxprcssit Ciam-
piiius tabula i.x, n. 2, Mnyscs Levilis tr;idit Dcute-
roiiomii voliimcn iii arc;i custodicndum ; iit lcgimus
Deuter. xxxii : Postquam crgo scripsit vcrba lciji*

2\)i

ANASTASII BIBLIUTllECAIllI.

^92

huju^i in voliDniiic, nlijuc roiiijilrril, pr/rrepil Lentis
qui porliihaiil iir.-niii finlcris Doiiiini, iliccns : Tollilc
lihruin isliiiii cl iHoiilc cnin iii lnlcrc nrcr linlcris
Doniini Dci ccstri. nl iit ihi cniilra lc in lcUimonium.
In illo autem volutninc quod dicilur lex secunda,
sivc Dcuteronomiuni (ipso ctiuni vocabulo indicans
novam Christi legcm quse in tcstimonium futura
erat incredulis Judajis rerum in priori prajmissa-
rum) cxhibebatur, per Jesum et non per Moysen
introducendum esse populum in terram promissio-
nis his verbis :» Et vocavit Moyses Jcsum,dixitquc ei
coram toto Israele : Contbrtare, ct esto robustus. Tu
enini ingrediensantefaciem hujus popvdi in lcrram,
quam juravit Dominus patribus nostris daturum
se ipsis, luquc hanc f-orlQ distribues eis, ct prolicis-
cetur Dominus tccani. Ipsc non dimittct te, neque
despret, ne timeas, aut timearis.» H;cc poslquam re-
tulit Cyrillus ox capite Dcuteronomii xxxi, pag. 429,
subnectit exposilioncm typi, ac mysterii in Christo
Jesu. « Cum oplimus Moyses,inquit,e rebus huma-
nis esset migraturus,et in supernas postea transte-
rendusmansiones,substituiturquodammodo,ct8uc-
cedit in principatumdivinusJesus.Velerienimatque
antiqua littera quasi cessante, culluque legali,sicut
,jani dixi, fernie coarctato, descendit ad nos e coolis
Unigenitus, et Iwmo fnctus est. Hic voro etsi omnium
Dominus esset, ut Deus, antiquissimum habens hac
in re dignitatis splendorum, tamen ita demisit, ut
propter nostri similitudinem ad principium regni
vocatus fuissc videatur. Hinc et ipse ait : Eijo cm-
stitutus suin Hc.r. ah ipso (nimirum a Deo et Patre)
supcr Sion montem sanctum cjus pr;vdicans priece-
ptum cjus. INullus igitur reducat iterum nobis Moy-
sen, qui cessit Christi gloriaj, neque valoant amplius
typi, nequc umbra a quoquam pnEtcndatur. »

Sola hffictiyrilli expositio,qu;E omnibus numeris
accinit coeteris symbolis per hc-ec musiva cxpressis,
et potissimum primo illi de Abraham ct Molchise-
dech, idem argumentum prajfcrenti cum epistoia
Pauli apostoli ad Hebrajos de Christi Domini divini-
tate conscripta, et de ea qua; cx divinitate conse-
quitur excellentia infinita supra Mosaicos typos,
sola, inquam, sufficit ad eomprobandum, reforri has
imagines nuisivo Xystino exprcssas ad dogmacatho-
licum in Kphesina synodo pr(i])ugncitum contra h;e-
resim Nestorinnam : adhibentibus in ea Patribus,
pra;sertim Cyrillo qui pnesiiiibat, hujusmodi testi-
monia ex utro^iuc Tpslamento collecta. n Moyso igi-
tur quasi remoto (ut cum Cyrillo redc.imus ad hanc
imaginem de qua loquimur, Moysis sccundani lcgem
siveDiMiteronomium tradentis sapcrdotibus, et Jo-
sue substituentis) et c mciiio sublato, cxortus cst
quodammodo ac dux noster declaratus Chrislus,
pcr quem, et in quo translali in regnum coclorum
sempitornam fclicitatom consequemur sinceram et
sanctam, omni(|ue culpavcacuam degcntes vitam. »
UectP animadvertit Mone remolo Jcsum subslitui
ducem IsracIitis,quod ctiam exprimit musiviXystini
tabula : in ea enim vidomus Moy.scn in humilibus
campestribus Moub tradentom Levilis.^iui prirtabant
arcam fcodcris Domini volumen Dinilcionomii ad
includendum in arca,ut singidis s.^ptenniis vertcnte
anno rcmissionis in festo tabernaculorum idcm re-
legerent {Dcut. xxxi),et in eadcm musivi tabula exhi-
bet Moyscn.vocantc Dco, progressum ad montem
Nebo in verticem Phasga contra Hierico tihid. xxxiv)
ibi juxta revelationem sibi pKcnuntiatam vita ncr-
functum. Posset symbolica h.TC prcTliguralio Cliri-
stiana; legis perDeuteronomuim arcc-c inclusum, ct
excellontia; Jesu Dei ac Ducis noslri supra Moysen

servum fidelem, comprobari ex nluribus teslimoniis
aliorum Patrum, nenipe Iren.ei lib. iv contra h.Tres.
cap. 2 ot3 dicentis, .< Moysi lillerc-c vorba siinl (;hri-

sti,» el cap. 50 ejusdom iibri i]ucm locum in cxpo-
siliono imaginis proxim.-c aireram, ot Hieronymi
scribentis.in epistola ad Paulum," Deuteronomium
quoquc secunua lcx ct cvaugclicai legis prajHgura-

^ lio, » etc. ct Justini martyris cum Triphonc de Jesu
Nave succcssore Movsis ac lypo Christi ita collo-
(]ucnti' !" Atqup ut illopopulum in terram sanctam
introduxit, non Moyscs; atquc ut idem hu^reditario
jure ptiam intor eosqui socum inlroiverant; divisit;
sic etiam Christus populi dispersionem convertet,
bonamque terrrm viritim dividet : quanquam non
jam eocicm modo. Ille enim hajreditatem qu;e ad
tenipus durarot eis dedit, quod nec Chrislus Deus
csset, nec Dei Filius. Ilic autem post sanctam re-
surrectionem ajternani nobis dabit possessionem.»
H.-BC, inquam,possent ab hujusmodi patribusCyrilio
antiquiuribus colligi ad comprobanilam, (igur.-E in-
terpretationem nun osse a Cyiillo adinventam, sed
ex Patrum consensu redditam : quare et a Xysto re-
iatam inter seloctas a tanto viro,suas sive Cceleslini
vices agente in synodo E|jhcsina ad defensionem
dogmatia ibidcm a calholicis piiipugnati. Pars infe-
rior ejusdem musivi Lovitas exhibet arcam testa-
n monti ferontos, et in illa inclusum Deuteronumii
volunion juxta pra!ceptum Moysi, el mysterium
Christi, incredulo Juda;orum populo veluti in arca
obseratum ; nobis vero post annum redemptionis et
libertatis filiorum Dei lcliciter vocatis ad taberna-
cula, resorcatum in Evangelio.

32. Dovonimus ad iconem tertiam decimam Xy-
stini musivi, in qua Josue hisloria repr.-csentalur,
auspicantis ducatum populi sibi concroditum posl
mortem Moysis. Justinus martyr paulo aiitc pro-
ductns idoneus interpres est figura; Christi Domini
per Josue successionem signilicati. " Ita enim
coarguit Tryphonem increduluni. Jesum, ut ante
dixi, qui sffpe Auges dicitur, is qui cuni Chalebo
speculator in torram Chananffiorum missus, Jesum
vocavit. Hoc tu uon qu;eris qiiamobrcm fecerit,
non ambigis, non cupis discerc. Itaque Christuin
ignoras, et legens non intelligis; neque nunc cum
Jesum Christum nostrum esse audis, cngilas, et
p concludis, nnn sine causa, ncc lemere hoc illi no-
^ men impositum fuisse. Setl cur unum <4 priori Abra-
hami nomini additum sit, disseris; ilemque,quade
eausa unum r additum sit Sarr.c nomiui, compta
oralione disputas. Cur autem .Uis.T nomen.quod a
l^atre habuitNavc lilius, totum in Jesu nomen mu-
tatum sit, non qu;eris. Pari modo cur non solum
pjus nomen mutalum sil, sed etiain cum in Moysis
locum successisset, cursolus eorum.qui ex /Egypto
id .-Etatis, (jua crat, exieranl, in tcrram sanctam po-
pulum deduxerit, » elc.

Justino consonat Iren.Tus cap. 50, libri iv, contra
hcTresos :« Universa, imiuit, quaj ex .Egyplo piofe-
etio licliat populi a Deo, typus et imago fiiit profe-
clionis Ecclesia', qua; erat lutura ex penlibus :
proptcr hoc et in finem cdiirens eam, hinc in suam
na?reditatem : nuam non Moyses quidem famulus
Dei, sed Jesus Filius Dei in h.Trcdilatom dabil. »
lIcTC veroJuslinus acccpta refert anli(iuiori presby-
tero Joanni, tcmporibus aposlolicis plane suppari.
D Ilic etiam consentit Terlullianus adversus Juda-us,
pag. 110 edit.

ll.TC eadem labula musiva ox prioribus pestis Jo-
sue illud continet, quo exploratorcs ab eo missi ad
Jcricho et a Uahab domi recepli,ejusdom mulicris
lios|)itis su.T indemnitati pr.Tcaverunt : quando per
feneslram demissi,ne cnporenlurasalellitibus prin-
cipis,et ullinio aflicorenlur supjdicio, ipsum funicu-
luni coccincum quo demiltebanlur ut fupa sibi con-
sulerent, appensuin in feneslradum viclorcs Israe-
lit.T captam iTbcm intraront ac diripercnl, hospitis
fomin;o ab exilio concivium rximcnds signumcoo-
stiluernnl Jos. ii).

(Juanquam auctoritas Pauli aposloli abundc com-
proliet symbolum hujus figurcT rcferri ad fidem in
Christuni, dum in Epistola ad llebra^os intcr alia
mvstcriorum C.hrisli rudimcnla in lege vetert pr«E-
missa hoc enumcrat, dicens cap. xi.vers. 31 '■ Fide
liahab meretrix non periU cum incredulis, excipiem

293

HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIXTUS III.

294

exploralorcs cuiii pticc ; attamen conciso Apostoli
stylo accedent interpretes non inopportuni velcros
Patres : nempe Justiniis niarlyr iu Dialugu uupcr
adhibito ad preeedontes figurasdeclarandas pa^^.ol,
B : « Signum enim, inquit, cocciuci, purpureique
funiculi, quem dederunt lliericlione speculaluros,
qui a Jesu Nave filio missi erant, Rahab merotrici,
monentes cam, ut eum deligaret ad fenestram.per
quam ipsos domiscrat, iit clam insciis hoslibus uh-
ircnl ; pari niodo signum Christi sanQuinis notabat,
quo ii qui quondatn construpratorcs et injustierant
ex omnibus nationibus, remissione ao venia pooca-
torum accepta, jam non pcccantes salutem adipi-
sountur. »

Inhterent interpretationi Justini martyris trcs
Ecclesiae doctores, Hieronymus, Ambrosius, et Au-
gustinus ; Hieronymus ad Nepotianum de vita et
moribus clericorum, pag. 13 edit. Rom. tom. I.
Ambrosius lib. v de Fidc cap. 4. et Auguslinus in
explicatione Psalmi lxxxvi, quem jetale altiugit
concilium Ephesinum, et Xystus papa, « caloulum
suffragii sui eisdem adjicions in hocniusivo.ut Josue
successoris Moysi mysteria, et Dominici sanguinis
sacramentum in resticula coccinea a (ide RahabEc-
clesia! (iguram gerente in fenestra expositum, co-
gnoscamus: quo domus ejus salvaretur, ut ait Hie-
ronymus, Jericho pereunte. »

llinc itaque initium ducitur gestorum Josue
substernendorum vestigiis Christi, ab itineribus
cBternitatis h.-ec temporaria signa iraprimentis in
lege veteri ad nos deducendos ex umbra mortis in
sanctorum splendorem, et in admirabile lumeu
suum.

33. Quartadecima areola in suo musivo prseservat
nobis imaginem transitus JordanissubJosue,inejus
libro descripti capitibus 4et5. In exsiccato Jorda-
nis alveo stant sacerdotes portantes arcani fcedcris
Domini:quo loco duodecim lapides visuntura Josue
coUocati in facti memoriam, ettotidem inde sublati
humeris Israelitarum deferuntur,ut constituanturin
Galgalis,futurum posteris monimentum fortissimaj
Domini manus ita traducentis populum suum sicco
vestigio per fluenta Jordanis.

In hoc scilicet fluvio nlji ccvptum est Chrisli magi-
sto7'wm.juxta Augustinum (lomo X in .\ppendiceser-
mon 25et26) Phalanges Israel » Duce Jesu Ai-oam
Domini sequuntur, nube subtracla tanquam vela-
mineablato» (idem Aug. in Josue quajst. 3). Plcna
sunt omnia typis Christi Domini. Longum esset ad
singula conferro odiicniilcni l^ilruin ixpositionom.
Sistemus inCyrlllii,iil|iMlr;uil''sii;n;niii|^ilu'sinorimi
Patrum pro dogiii.iti' ili\inila!i< il hiimiinitaiis Sal-
vatoris nostri Dei, nun niodo cuin CLclosliuo, cum
Xysto, et cum illis Patribus producente novi foederis
aperta testimonia sole clariora, scd etiam ox vcteri
sublegente hosce typos et umbras, in lege ac pro-
phelis prajmissas, manife.stand;c in adventu Filii Dci
veritatis. Gyrillus igitur in Glaphyr. ad Deulcron.
pag. 426, observat, collcctionem duodccim lapidum
grandiorum ex alveo Jordanis,quam Josue mandat
exsccutioni, praceptam fuisse a Deo per Moysen
{Deut. 27) : Quando erijo transieritis Jordnncm,
erigite lapides.quos ecjn liodic prircipio vobis in monte
Ilcbat, ct l.rriiiabis eos cnlce : et scrihcs supcr lapides
omnia vcrha lci/is hujus plane ct lucidc. \i\ singulos
propoiiiDiluui vorsus prolata mysliM-iaCyrillus expi)-
nit, ([uibus hanc pr.-i;mittit goiioricam notionem ox
Paulo apostoln acceptam. " Idciroo^ inquit, ot divi-
nus Moyscs vclum ponebat in faciom suam : quo
signihcaret, ut arbitror, curdatioribus, quod duplox
sit Icx, quodquc in iulimis lateat vcriias, et umbra
eit instar larva; inducta ; quodquc cxteriora supor-
fluuiii (|uiiililam tcgumonlum siutinterioruin.utque
occiiltorum.Docc^tergonos in Doutcronomio Moysis,
quod niivi at(|ue in Christo tcstamcnli doctores
loquonlur (|uidom pertompus sermoncm peri|)suni,
quodquc introducturi siiit ud veritatcni, et nianifos-

A liorom littor.-e cxpositionem facturi spirilualitercam
intoiprotantos."Hinc descendit ad singuiasyn! !a
do (.liristi Domiui lege ac rovolatione in duodecim
niagnis lapidibus scripta,quos interpretaturchorum
apostolorum.divina ejus arcana dilucide nobis ma-
iiilbstantium posttransitum Jordanis,ex quo scilicet
baptismo salutari ejusdem Christi Domini percepto
jus a;terna3 ha?reditatis accepimus nobis traditum
per ducem nostrum Jesum ad promissioncs ejusdem
in irritum non cessuras.

Jure igitur objurgabat Coelestinus Nestorium,
quod <c e synibolo ab apostolis tradito eaverba sustu-
Iisset,qua! nobis totius spem vita?,salutisquepromit-
tunt. Plene enim et cumulate inquit m epistola
Cadcst. ud Nest. edita concil. Ephcs. pag. 278),plene
enim ac manifeste tradita ab apostolis nobis, nec
aucmentum nec imminutionem recipiunt. Legimus
in libris nostris non addi debere, non detrahi. »
Eosdem sensusCyrillus expressos docetin duodecim

g eJordanelectisIapidibusapostoIorum Ghristitypum
gorentibus. « Lapidcs, inquit laudato loco, igitur isti
niagni, et in editiore loco positi signiricant sancto-
runi apostolorum chorum, etc. Lapides autem alba-
rio illili habent Scripturam,nempe legem admodum
expresse. In sanctis enim apostolis subtiliter, et
perspicue reperiemus contemplationes legis, non
,j;uii amplius littera aduinbratas,nequecaliginosura
habontes velum et umbiarn, sed splendorem ctpu-
ritatcm. »

.34. Conscquitur in aroola docima quinta cx eadem
historia Josue ad urbem Jcrioho obsidendam acce-
dens : virumconspicit, aquo audit,ducem exercitus
Donimi se venisse. liunc Josue pronus adoravit, ut
faceret imperata. Rursus Dominus apparet Josue, et
pollicetur urbem ab eo captum iri.Josue cap. v et vi.
JustinusmartyrinDialogopag.l8,illustratpfurimum
hunc typum,do Ghristo Dominoprolatumostendens.
Quin etiam in eam propendet sentcntiam, ut putet

pipsum Verbum diviaum sub angeli, ac viri specie

^ ducemexercitussepra3buisse,acligurasseadventum
suumincarnenoslraperipsum assumendatempore
constituto. 11 Vohis, inquit, testimonium ex Scri-
pluris alferam, quo docebo Deum prinoipio anteom-
noscreaturas vim ,genuisse (juamdam exserationis
piirticipcm, quaj etiam Domini glorin a Spiritu sancto
vocatur, interdum Filius, interdum Sapicntia, non-
niini|uam nngelus, aliquando Dcus, alias Dominus et
l>r/i«)»..-nonnun([uam voro duccni ca-ercitus appellat,
cum humana flgura Jesu Nave lilio apparuit, etc.
VorbumautemSapientia^testabitur,huncipsumesse
Deum, qui a rcrum parento genitus sit, et verhiim,
ct vim, et ijloriam cjus essc i/ui ijenuit, cum h<ec
pr;olcr Salomonem dixerit, etc. » Et paucis inter-
positis rursus aflirmat hunc,ipsum Deum.PatrisDei
I ilium, et sapicntiam apparuisse Jesu Nave fllio
prope urbem Jericho clausamet munitam,quemad-
modum in hoc musivo por Xystum repnesentatur ex
cap. vJosue. « Gumque Jesus Hierichonoesset,videt

D hominem sibi proximum stantem, et acccdens
rogat eum, Noster es (u, an hostium ? » etc.

llujus gcncris apparitionos plures in Pentateucho
etHeptalcucho rciutas conjungit ibi Justinus,nompe
cx Gcn. factam Abrahanio ad iiicem Manibre, Jacobo
in luota cum angelo ; ex libro Exodi eani quffi Moysi
spoctabatur in rubo ; ex libro Josue hauc prope Jeri-
chiintom ; et in singulis earum obscrvat, eum qui
apparebat dici perindo rirum, ac anijclum, et Deum :
colligons inde Verbum divinum osso rovoraquiappa-
robat sub specie homiiiis, aut angoli, aut ducis,
oodonKiue tompore se Dcum asserentis ; ut scilicet
sanoli illi viri, qui in exspectatioiie Ghrisli venturi
por (idem oxercobantur,assuoscerent in hisce typis
ct (iguris adorare Dcuni ct hoiiiinoni uiiicam Verbi
pcrsonamperincarnationismysteriumillisnobisqu(3
promissam.

Ex hujusmodi doctrin;i por Justiuum comprobata
in pluribus apparitionibws momorutisseligitCyrillus

293

ANASTASII BIBLIOTIIECAHII.

296

iinam (ul cx uiiuiiuJicfUensuni ri^Ji(iuaiuui)iuexpo- A.
silione Symboli.qua; legiturin concil Ephes. 1, p. 2,
edit. Roin. pa^. 702, neinpe apparitioneni in lucta
Jacobi : ubi dicitur apparuisse vir luclans cum eo,
qucm virum subinde appellat Deiim ; Vidi, iiiquit,
Deiim facie ad fucicm. Subdit Cyrillus causam mv-
sterii ac symboli,cseteris quoque cum Justino appli-
candam, his verbis : " Xam palriarchce lieus portcn-
dcbat,quod homo futurus cssel aliquando unigcni-
tum ejus Verbum. » Et paucis interjeclis subdit :
(I Verumtamen illud considera, quod, cum homo
luctatus sit cum eo, vidisse se dicit Uominum facio
ad faciem, ipsumque species Dei vocat. Mansit enim
Verbum Doi etiam homo factum, in forma Patris,
secundum spiritualem, inquam,imaginem,ct secun-
duni naturam omni ex parte incommutabilem. »
Hos eosdem sensus in ca;teris apparilionibus atque
adeo in hac quani tractamus in musivo cxpressam
adJosuc prope urbem Jericho virum videnle,qucm
adorat et vocat Dominum, agnoscit Justinus : dum n
Tryphoni roganti ut oslendat illud Dci Vcrhum,
Filiiim, Supicntiiim voluisse ex Virgine hominem
nasci, rcspondct : « Jam hoc quoquca me demon-
stratum estiisprophetiarum locis,qua)an(pprotuti.»
Illarum postrcma fuerat ha;c ipsa apparitio viri ad
Josue, jubcntis ut solvat calcnanienta dc pedibus
suis,et spondentis victoriam deurbeJerichoobsessa:
quam apparitionem recle etiam in musivo Xystus
adjungit ca;teris per Cyrillum aliosque Ephesinos
Patres juxtavetercm traditionem productisad dogma
catholicum asserendum contra Nestorium de una
Verbi persona post inearnationem subsistente in
duplici natura, et unum Christum conslituente
Deura et hominem.

35. In dccima sexta areola visuntur muri civila-
tis Jericho ab Israelitis obsessac duce Josue dilabi ac
rucre. clangentibus tubis, ct arca fojderis Domini
septics circuniducta per sacerdotes. Asserla est a
Paulo apostolo relatio hujus symboli ad lidem ac „
mysteria Christi : Fide (inquit ad Hebr. xi, 30) ^
muri Jericiio corruerunl circuitu dicrum scptcm. Hie-
ronymus vero mysterii prfficlarus inlerpres accedit
in libro i contra'Jovinianum (edit. Rom. pag. 505)
dicens : « Quia sic erat Domini armatus exercitus in
tubissacerdotalibus, quasi ad cvangelicam pivcdica-
tionem, sub typo Jericho nuindus subvertitur. »
Multus est Hieronynius in codem loco ad exhiben-
das nobis symbolicas relationes Josue ad Christum
Dominum, ex quibus illustrabimus etiam reliquas
musivi .\rcolas qua; subsequuntur.

Libentcr taraen ab hujus areoL-e illustralionem
consistimusin pauloanteproductaperHieronymum,
in tubis sacerdotalibus septies circa Ilierichuntem
concinentibus, et in arca Testamenti septics cir-
cumducta intelligentes evangelica; pncdicationis
validura sonum, et Verbi Dei, in ecclesia tanquam
in arca per collectos sacerdotes delati robur invi-
ctum ad dissipandas hostium muniliones ; typura
scilicet tanto aplius Ephcsin.-e synodi gestis appli- D
candum, quanto pr.Tcisius in numcro scssionum
septenario pariatur summa circumductionum arcc
Dei contra muros seu conccptacula hostium verita-
tis. Conne cliturquoquc neccssario expugnalio urbis
Hiericho, in hac arcola repr.-csentata, cum appari -
tione viri a Josue adorati in superiori. Patres enira
supcrii.s adducti, qui ccnscnt ipsuin Dei Kilium sub
spccie viri tunc apparuissead incarnationis mystc-
rium adumbrandura, uti hunian* natur.-c a Verbo
assumendM typum agnoscunl in spccie rir; quatunc
apparebat ; ita divinje indicationem csse testanlur
pr.-odictionem el promissionera de urbe expugnanda
quam facto mox coraprobavit. .\Iii vero Patres, qui
putant non fuisse Verbi personam qua^ loquebatur
cura Josuc, sed ancciura a Deo missum, nempe ar-
cliangelumMich,i;elcra'juxlap]crosque)cuni dicatur
Priiiccp.^i cieriitus nomiiii (Jos. v, li), pcrindc rc-
feruQt ad confessiouem ac syiubolum diviuK huma-

na?que nalura; in una Verbi persona pcr incarnatio-
nis niystcrium socianda; tempore constituto : cujus
vicariani quodammodo speciem cuni angelus tunc
exhiberet, anparuit ut vir ; cl insimul vidit advolu-
tura suis pcdibus Josue, ut maiestalcra scilicel Do-
mini adorarct, a quo intelligeliat angelura ad se
mifsum figuram exhibere, illiusque }inyni coniilii
unijelus venturus enuntiabatur,et dux «OAter, quem-
adraodum Hieronymus scribit Psal. lxxvi : « Ipse
Jesus dux noster gladium tenet, et seniper nos pr.-c-
codit, et pugnat pro nobis, et vincit adversarios. »
Uno veibo : Visiones islK gemellce, ut ita dicara,
sunt viri luctantis cum Jacobo sub Luza, et viri
apparentis Josue sub Hiericho. Idem symbolum in
utraque recognoscitJustinus martyr,CtiristiDomini
scilicetDci ethominis prsemonstrati.Utrique igitur
convenit mysticus ille sensus, quem de priori ita
declarat Cyrillus in Scholio de incarnatione part. iii
concilii Ephes. cap. 25, odil. Uonian.Te, pag. 584 :
" Mysticus quidora est Scripturarura sensus,inquit,
elc. Attamen illud certe homo erat, qui luctabatur
cum Jacobo, cura Dei facicm nominabat. Neque id
solum : nam sciebat eum Deum esse voritale. Vtili
enim,'m(\\i\l, Deum facie ad faciem, et salvata estani-
ma. Deus namque est natura Emmanuel. Dicitur
etiam facies Dei : nain est ligura substantiw Patris.
Ita scvocabat apud Juda^oscum diccret de Dco et
Patre:Neque facicmejusvidistiselvcrbum ejus non
habetis in vobis nianens : quiaqucm misit iile,buic
vos non creditis. Quos vcro Ddus verus sit homo ille
qui luctabatur cura Jacobo, sacra; littcra; itcrum fa-
ciunt ridem : di.til enim, inquit, Dominus ad Jacob :
Sur!/c,asccndc in locum ljclliel,ct liahita ihi,etfacibi
altiirc Dco,ijui apparuit tihi cuin fugeres a facic Esau
fratris tui. Altera quoque visio viri armati a Josue
conspecti,et interrogati,.Vrt.</<;rM, (i'i adversariorumt
notionem viri manifestal: quaicopulatum notioni Dei
cum dicitur eidcm viro a Josue adorante, Dominus
mcus loijuitur ad servum suum. » 1'trumquc igilur
symbolum perinde referturad dogma lidci in Ephe-
sino concilio declaratum et vindicatum ab h.^resi
Nestoriana, ac propterea relalum a .\ysto inter ca:-
tcra docuraenta su's in musivis expressa.

34. Decimam septimam areolam ornat pugna con-
Ira quinque regesAraorrhseos ab Israelitissusc«pta
duce Josue, ejus libri cap. 10 descripta : in qua
scilicet turbata sunt castra foederatorum regum non
modo gladiis Israelitarum, et viribus a Deo contir-
matis, sed etiam lapidura ingentiura gramline de
coclo raissa. .Xd historiani ejusdcm capilis lOperti-
nent areoln? du.-c conscquentcs.qua; ctiani postrema:
sunt ex pr.Tservatis ab injuria tcmporum. In una
inusivuin exprimit solera ac lunam duo lurainana
stare jussa mandante Josue, donec hostes inteme-
cione dclcret. In altera quinque reces profugi, qui
sese receperant in speluncas, estranuntur mandato
victoris Josue.

Compleclemur trcs arcolas una explicatione, cum
pertinean t ad eamdcra historium debellatorum quin-
quc regura, qui Israelitis impedimento erant neas-
sequerentur designatam sibi a Deo h.rreditalem ler-
r.-c promissionis,quam Josuo singulis erat distribu-
turus. .\d hanc rcspicerc videlur Co-lestinus papa
post Ephesinarasynodura ita gratulatus communem
lidclis populi vicloriam in epistola ad clerum ct
plcbem Conslantinopoli constitulam, edition.Rom.,
p. 04. « Illuin naraqueex quo erat sicut legimusin-
citatus^Nesloirus) vobislegitimis Dei liliis li.Tredita-
tcra conabatur aufcrre, quos, ilirente .^postolo.pro
fide vcstra et hocredes Dei, ct Christi nostri fuluros
credimus cohajrcdes. Non crgo ei p!ilmara devobis
refcrre perraissumest, qui de ipso magisperarma
fidei Iriumpharunt.Victores vos. imocoramunis !>•-
gis de hostc. Victoriam loquiturtyrannusexclusus.
Vicit in vobis, cujus incerta ficri divinitas putaba-
tur. » Ex quo Josue dtvinitatem adoraveral ejus viri
qui apparuerat, protlteotis se ducem ac principem

297

HISTOHIA m VITIS ROM. PONT.— S. SIXTUS III.

298

exercitus Domini, ejusque mandato parons arcam \ De quinque autcm regibus a Josuc supcralis ot in

Testamcnti circumduxerat contra Jericho,et tubas
saccrdotuni cvangelicaB pr;edicationis indices juxta
Hieronymum excitavorat ad clangoreni, disiectis
Jerichuntis mcenibus regem advcrsum sustulit, et
ex univorsis hostium spoliis anathenia obtulit Deo.
Mox quinque regesfoederatos uno prKlio ac pluribus
miraculis ludit, fugavitque, ita ut in speluncis lati-
bula quffirerent. Inde autcm eductos proteri ])edibus
victorum jussit, et ultimo supplicio afTectos in eam-
dcm speluncam mortuos delrudi, in qua profugi
latitaverant.

Ha;c oninia per eximium ducem Josue a Dco pa-
Irata gesta ac prodigia ad Ghristi Domini typum re-
ferri ita certum csl ex Patrum consensu, ut proba-
tione non egeat. Solum ducis nomen indicium aper-
tum est hujusmodi reialionis, uti advcrtunt inter-
pretes, illius elogium in libro Ecclesiastici cap. xlvi
ita cxpressum iegontos : Foiiis iii hcllo Jesu Nave,
siicfcssor iliiysi in profihctis, qui fut iiiayiius sccuii-
iluin noincn suum, inii.iiiniis iii salutcin elcctoruin
Dei. Sonat quippe nomen Jcsu seu Josue Siilvator,
et refertur ad electos Dei; nam subsoquitur modus,
quo Josue fuit maximus in salulcm olectorum Dei
per ea vorbaqu;e Ecclesia subdit : E.vinnjnrre insur-
ijenlcs hostcs, ut conscquerc7itur h.ircditateiii Israel.
S. Cyrillus contra Julianum in Josuc symboIumChri-
sti exponit : sed luculentissime id exhibet S. Hiero-
nymus pluribus in locis, prssertim verocontraJovi-
nianum lib. i, pag.504,cujus copiosffi comparationis
solum initium hic reddam, ne plures paginas sancti
doctoris transcribam in argumento salis maiiifcsto.
« Transcendam, inquit, ad Jesuni lilium Nave, qui
ante dictus est Ause, sive, ut rectius habetur in He-
br;jeo, Osec, id est Salvator. Ipse enim secundum
epistolam Judaj salvavit et cdu.xit populum Israol de
^■Egyplo et in terram ropromissionis induxit. Ilic
Jesus statim ut venit ad Jordanem, » ctc. Seligam

areolis postremis ex suporstite musivo a Xysu. jpapa
propositis beatus IIicronymus,intendens digitum in
typum Christi per Josue e.xpressum.ejusque victo-
riam,qua nobis ad promissam haereditatem vocatis
removentur obstacula ad eam consequcndam, ita
scribit lib. i conlra Jovinianum :« Ut inlinita pr;c-
tcream(nef|ueenim nunomihi propositum Cdloninia
Veteris Testamenti aperire mysteria)quinque reges,
qui in terra repromissionis antea repugnabant, resi-
stebantque evangelico cxercitui, Jesu pugnantc.su-
perantur. » Ordo victoria; fuit, ut irruente primum
contra profugos hostes e.xercitu Israclitarum, lapi-
des ingentes de coclo grandinis instar emissi eos-
dem fugientes contererent, ao multo plures occide-
rent ictibus,quam gladii victorum prius obtrunca-
veranl. Ha3c pars victori;c in penultiina areola repras-
sentatur. Postrema vero figurat regos quinque e spe-
luncis oductos et antc Josuam constilutos, ut pccnas
dux fortissimus de viclis sumat. Nam forro Israelita-
rum, et grandine cailesti pereussis militibus, tanta
formido reges inv;isit, ut latibnlum in antris qua-rc-
rent; eosdemquesolerti investigalione detectos ante
sc produci Josue mandavit. Musivorum pars rcli-
qua diuturna; «■talis vitio labefuctata desidcratur.

Probabile admodum redditur, in paucis illis areo-
lis qua3 ambitum navis median;e cfaudunt, expres-
sum fuisse Josue finem, et successioneui Judicum
pr.x^cipuorum, Gedcon, linrac, Sainson, quos beatus
Paulus in adducto capitc xi epistoUe ad Ha;hreos
enumerat inter eosquij»(V fulem vicerunt reyna, hoc
ost figuram Christi gorentes in qjus divinitate atque
humanilate adoranda catholici dogmatis veritatem
ab Ephesina synoJo propugnatam posleris pra^nun-
tiarent. Ilac enim methodo solemne fuit tum Cyrillo
tum Patribus ante ipsum (lorentibus ex Vcteri Tcs-

taniento documenta mystica mutuari illius dogmatis
in novo luculentius expositi per manifestatama Filio
ex beato doctoro aliisque Patribus a;tatem Xysti p Dei veritatem. Ita onim Justinus in Dialogo cum
proximo attingentibus, aut pra!cedentibus, brevio- ^ Tryphone, ubi contra Judoeos Christi divinitatom

nogantes res agitur, Paulum ac Stephanum imita-
tur, enumerando figuras Christi pivcmissas in pa-
triarchis, in ducibus, in judicibus, in sacerdotibus,
in regibus Veteris Testamenti. Nec secus praisti-
tit Tertullianus adversus Juda30S, et Marcionem :
quem pone sequitur Cyprianus, ut alii adnolarunt
(de la Barre, in fine argumenti libri a Tertulliano
seripti adversus Judoeos, pag. 98 A) in tractatu ad
Qulrinum.Cyrillus vero cajteris forlassc felicior in
mcthodo, et uberior in copia typorum, egregie id
pr«stitit tum in Glaphyris, tnm in libris adversus
Julianum : oblata sibi occasionc ita illustrandi cjus
dogmatis per figurasantiqui fu;doris,quod in Ei/lio-
sna synodo tot oraeulisNoviTcst;mienti conliini;ivc-
rat contra Nestoriuni.Cyrilli seiisus ita coulbrnies
apostolicis ac suis repcrit Iloniana sodes; ut Cwlcs-
tinus papa, aquo piVTses concilii suo nomine fuerat
dcclaratus, ad eum perscripserit.<'Quin ot nos (juo-

res sententias,qu;e typum Josue ad dogmadeChri-
sto Doniino in Ephesina synodo propugnatuni refe-
runt. Hioronymus itaque in Isai. c. xxviii,et in Epi-
taphio Paula3, et adv. Jovinian. per miraculum lu-
minarium ad vocem Josue sistentium proprios cur-
8US, ut perficcretur victoria Israelitarum contra
Amorrhajos, ita concisc imaginem Christi designat
in Josue : Fiducia hahituntis iii se Dci loculus est Jc-
sus, stetit sol. Quo in loco advcrtendum estquod lo-
quebaturde Josuo nudo honiine,et figuiaimporfecta
Christi, llicronynius, quando de illo affirmabal, f't-
ducin liahitnntis iii sc Dci locatum fuissc.ct soh^mste-
tissc. Secua dcChristo Dnioind iliri'ndum inlelligens,
qui niin liducia liahitaiilis iii sc Dci, scd iiiilcstntc di-
viiui sibi propria^utpolc llcus ipsc c.vislciisyut. ait Atha-
nasius a Cyrillo allegatus in delensionc auathemati-
smi XI concil. Ephes. fol. 539) h;cc oiicretur. Hauserat
enim cum Athanasio etiam Hicronymus ex apostolo

Paulo quod scripsit ad Principiam virginom, nempc D quo, dilecte fratcr, nonnulla addituri cramus, nisi

in Christo omnem plcniludincm divinitatis inhabitare
corporaliter [ad Coloss. ii, 9), non ut servi sui Noe,
Moyses, ac c.Tteri jusli participatam ab alio a se
ilivcrso gratiam accipiens, sed ipse ex sua eaque
divina substantia elfundens in univcrsos graliam et
potestatem ad ea patranda per ejus donum, (|ua!
ipsa propria vi, utpote grati;e ct n;Uur;c Doininus,
tam gr;iti,i; quam natura; pra;ci|iieiido cfficicbat.
Similitudo igilur typi est m auctoriiate jubendi,
(|ua usus est Josue "dum Christum figurat,et idcirco
utriquc luininari in ejus fido ac ligura pra;cipiens,
ut indicet uuctoritatcm juliendi omniiiiodam aChri-
sto Domino insrparabilem et suapti; natura inna-
tain, ([ua ipse dixit, ct facta sniit.utiiotc Verbuni
exislons per iiund facta sunt omnia; ituni talem ac
tantam comnmnic;ivil scrvis, quemd;im ty[)uiu et
imugincm temporariam atque umbrulilcm su;c ma-
jestatis gcrcntibus inlcr homines.

Patrol. CXXVIII.

eadcm omnia,qua; nos sentimus ac tcnemus, te iti-
dem sentire ac tenere prospicerem ; » et successor
Ccclestini Xystus hisce in musivis Ephcsina; synodi,
et cdtholica; veritatis ibi a Cyrillo propiignata;'docu-
raenta colligcns,cjusdein Ciilestinicpistol.i; subscri-
bere videatur per has imagines nostni in basilica
dcdicatas." Magnussane hicnostra; fidci triumphus
est, quod nimirum ct nostra taiii valide probaveris,
et his opposita pcrdivinaruni Scripturarum testimo-
nia tam poteutor expugnaveris. » (Epistola S. Ccclc-
stini ad S. Cyrillum in concil. Ephes.Tlomanoe cdit.
pag. 274.)

iK-cc fuerant a mc perlraclanda in hac disserta-
tione de basilicic Liberi^ui.T; ornamontis a S. Xysto
additis in (^.iusdrui ainplificatione, non modo iit lii-
storiam hujus |Kinlilicis, cjusquc oporum illustra-
rem,sed etiam iit in suo luniine insimul collocarem
ipsius deccssorum ac successorum eur;im ct provl'

10

29'J

ANASTASII BlIiLlUTHECiVltll.

300

dentiam in soligeiidid ornamentissaoraium .Kiliuin, \
qua: por vencrandas imaginesad verum Dei cultum
inccnderent animos.ut et memoriam rei ^'csta; ingc-
rerent, et dognia rcvelatuui oslenderent, juxlaquod
debila; adorationis tributa fides nostra pcrsolvat.

SOMIER.

Num. 63, linca 4. — Et fuclo couvenlu, etc. So-
mier, pag. 239. Acta qua;dam antiqua (apud Baro-
nium sub ann. 433, num. 320 et seq.) meminerunt
judicii a Sixto papa in propriacausa prulati, quem-
admodum de aliis ponlilicibus traditur dala occa-
sione non dissimili, conlra Uassum et Martinianum
suos calumniatures. Libcr ponlificalis nonniliil de
his attingit. Alia vero acta recensent judicium ab
eodem pontilice prolatum coutra Polyclironiuu»epi-
scopum HierosulymiUiiium (apuil liiiuum sub Si.tto
III) et contra aliuin episcopum Euphemium. Verum
cuin in hujusniudi Actis nuiinulla occurrant suspe- ji
ctain illorum lidem indicaiitia, ab iisdem hoc loco
adhibendis abstinebimus; nobis enini constilutum
ost in copia propemodum inlinita factoruni, qua;
pcrtractamus, ca lantum adhibcre testimonia, qua;
sint certitudinis indubitata'.

In historia vero Sixli ha-c documcnla .sunt attcn-
denda nulli obnoxia dubitationi, recensita cap. 2'i.
lib. IV ejusdem D. archiepiscopo Soniier, nciii[)e
epistula; 104 et 105 S. Augustini ad eumdem Sixtuin
in causa Pelagianorum. Iii primaS. doctor ariirmat
ad eos cognoscendos qui posl dainnationom mani-
lesto sedis apostolica; judicio lactam eorumdem pc-
slilcutium crrorum rcpcntc conticuerant,nec tamcn
sanationis sua; tutius documentum pra;bebanl, adi-
gendos esse nonsolum ut dogmata illafalsalaceant,
verum cliam ul illis verii contraria eo (fuo illa sotent
sludio dejensenl : in secunda vero cpistola laudat
litteras Sixti ad Aurclium C.arthaginensem datas,
qua; vigorem Sixti proprium adversus pra;fatos cr-
rores satis indicabant : ubi ctiam adnotanda ost u
praeclara .\ugustini observalio circa cpislolam ab
apostolo Paulo ad Romanos datani, in qua tanto-
pcrc Gratiam Dci commendat, « ut indc se pra;di-
catio ejus, vclut a rapite orbis (,I\oma scilicet) toto
orbe ditrundcret. »

Attcndi ilebent Sixti ipsius epistola; ad Joanncm
Antiochenuin, ct ad Cyrillum Alexandrinum data;,
contcstes ejusdem claritalis eximi;c, ac providentia;

cl sollicitudiiiis planc apostolico; iisdem cpistolk
comprobata;. quas mandat Sixlus ud aiiorum ep^
scopurum iiutitiam pcr eos transmitti, " ut dis-
cant de taiita re, et si olim plenissiinc cuncla de-
finita fueiint , non cessare tamcn apostolicam
Bcdcm. Nequc enim permittit nos quietos esse ab
ejusmodi curia pro omnibus Ecclesiis sollici-
tudo. »

Vincentius LirinensisCommonit. adv. ha-rcs. cap.
ultimo dc Sixti epistola ad Joaniicm Antlochenum
loquitur lanquam de excellcnti tuitione veteris do-
ctrina; contra novalorum insidias et errores. ■< ,-\dje-
cimus, inquit geminam apostolica; sedis auctorita-
tem... Papa Sixtus in epistola quam de causa Nes-
torii Antiocheno luisit episcopo : Ergo, inquit,quia
sicut ait .\postolus fides una est, ([ux evidenter
obtinuit, dicenda crcdamus, et tenenda dicamus.
Tandem illa qua; tcncnda et crcdenda prosequitur,
et ait : Nihil uitra inquit, liceat novitati, quia nihil
addi convenit vetuslati. Perspicua majorum fidcs,et
credulitas nulla cuciii permistionc turLctur. Omnino
apostolica ut majorum crcdulitatem perspicuilutis
lumine ornaret, novas vero profanitales cccni per-
mistione dcscriberet, » elc.

Sanctus Prosper in Chronico ad ann. 440 hicc
adnotavit de Sixli zelo et providentia cuntra Pelapia-
nos. 11 Hac tompestate, inquit, Julianus .•\relatensis
jactantissiinus Pelagiani erroris assertor, quem
dudum aniissi episcupatus intemporans cupidu exa-
gilabat,multinioilaartefallcndicorreclionisspeciem
pra;ferens molitus esl in Kcclesi.c cummunioiiom ir-
repcre. Sed his insidiis Sixtus papa diaconi Leonis
hortalu vigilantcr occurrens nulluni aditniii pertife-
ris conalibus |)atcre |icrmisit. El ila omnes callioli-
cos dejeclione lallacis bestia; gaudere fecit, quasi
tunc primum superbissimam ha;rcsim apostolico
gladio dotruncasset. »

Idem S. Prosper advers.Collatorem in fine de fe-
lici Sixti labore ita loquitur :" Ha;c sit pars huic rc-
servata pastori : et ut illi pra;dccessores ejus Inno-
centius, Zosimus, Bonifacius, CLclcstinus lupos abe-
gere manifestos, ila hic dcpellat occultos. » .Etale
nostra Clemens.XI priscas victorias apostolica; scdis
contra iniinicos gratia; Dei, et libcrlatis humana;
rcnovavit oxemplo Sixti. Innocentius X ol ,\lexan-
der Vn ejus decessores devicerunt declurutos Jan-
sonismi dcfensores de simulata abjurationc in cju-
sdem secta; complicibus.

XLVII. SANCTIS LEO.

ANNO CnRISTI 440, TnEODOSII 33, VALESTINI.VM I G.

OO. Lvo, 7ialioiie ruscus, ex palre Quintiano, sedil annos 21, nicnsem i, dies 26 (a).
IIujus tcmporibus fccit Demctria ancilla Dei basilicnm saiiclu Stcpbano via Lalina mil-
liario 4 (i), in prajdio suo. Ilic invanit duas /i.mscs, Euli/e/iianam el I\'eslorianam, per
quo.sdam episcopos. llic ordinavil prfccepla sua auclorilale, cl misit ad Marcianum Au-
5 gustum lldelem principem calholicum. Et facla collalione cum eodem principe, rollecli
sunt episcopi, et (c) facluni esl concilium sanclum episcoporum in Chalceduna (f/y in mar-
lyrio sanetx Lufemix (e), et congreyati sunt 236 saccrdoles et alii, quorum cliirographum
cucurrit 40(j vpiscopi, qui congrcgali una cum Thomo (/), boc esl fidc aposlolicae Eccle-

NOTLL-l- UARGINALES FABHOTTI.

(fl) B, ann. 21 minus d. 32, a coss Vulcntin. v et Anatolii ad Scverinum et Dagaluiphum. (6)
(c) Vide Daron ad. an. Dom. 431, png 138. (d) Chalcedonia. (c) C, Euphemice. (/") C, Tomo.

301 IIISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO. 302

site Romance ciim chiiogra[)ho sancU archicpiscopi Lconis. Scd ct iii pra;sentia calhdlici

10 principis Marciani Aiigiisti congregatum concilium numcro 400 (a) episcoporuin. una
cum Augusto Marciano. (Jui e.xposueiuut liilcm calholicain el apostolicam, duas naturas
in iino Christo Dco siinul et liomine. In quo loco piissimus Auguslus Marcianus, una
cum uxore sua Augu^ta Pulcheria, deposita regia majestatc, fidem suam e.xposuerunt
antc conspectum sanctorum cpiscoporum. Ubi et damnaverunt Entychcm, Nestorium et

15 Dioscorum. Et iterum fidcm suam imperalor Marcianus Auguslus cum conjuge sua Pul-
chcria Augusta chirographo proprio fidem suam exponenles, postulaverunt sanclum
Concilium, ut dirigerent ad beatissimum papam Leonem rogantes, ut fidem catholicam
cxponeret (A). Beatus vero Lco direxit fidei catholicffi tomum et exposuit, damiians omnes
hrereses. Ilerum inultas epistolas fidei misit beatissimus Leo archiepiscopis, quoe hodie re-

20 conditffi in archivo (c) tenentur. Hic firmavit frequenter suis epistolis Synodum Ghalce-
donensem. Ad Marcianum Augustum episloias duodecim, ad Leonem Auguslum epis-
tolas 13, ad Flavianiim episcopum epistolas octo (d), episcopis per Orientem epistolas
decem et oclo, per quas fidem confirmavit synodi.

6* Hic rcnovavil post cladcm Vandalicam omnia ministeria sacrata argcntea per om-
nes lilulos conflata, hydrias sex, duas basilicffi Constantinlanaj, duas basilicBe B. Petrj
apostoli, duas basilicoe B. Pauli apostoli : quas Constantinus Augustus obtulerat, quee
pensaverunt singulaj libras ccnlum. Quaj oinnia vasa renovavit sacrata. Hic fecil came-
.5 ram basilicai Constanlinianffi, ct aliam cameram basilica; beati Petri ornavit, et basili-
cam beati Pauli aposloli [e) renovavit, fecit autem et basilicam bcalo Cornelio cpiscopo,
ct maityri, juxta coemcterium Calixti, via Appia. Ilic propter nomcn Romanum susci-
piens legationem ambulavit aJ regem Unnorum (/), nomine Athilam (</), ct libcravit
lotam Italiam a periculo hostium. Ilic constituit monastcrium apud B. Petrum aposto-

10 lum, qua; nuncupatur sanctorum Joannis et Pauli (/<). Hic constituit ut monacha non
acciperet velaminis capitis benedictionem, nisi probata fuerit in virginitate sexaginla an-
noruin. Hic constiluit super sepulcra apostolorum cuslodes, qui dicuntur cubicularii {i)
ex clero Romano. Hic fecit ordinationes quatuor in urbe Roma per mensem Decembris,
presbyteros octuayinta el unum, diaconos unum et triginta, episcopos per diversa loca nu-

\o mero cenlum octuaginta quinque. Qui etiam scpultus cs l apud basilicam beati Petri apostoli
III Idus Aprilis ; et ccssavit episcopatus dies 7 (J).

NOTUL.E MAHGINALES FABROTTI.

{(i)C, millc 200, al. GOO. Buion 000, c.i- Lcon. eiiisl 52. (i) Vide Uiiron tul (iiin ibO. (c) C, Hom Eccle-
Bim. ((/) 0, novein. (c) Cli, post ignem divinum, id est, conjldfp-ntinncm. (/") fulmine. (ij) Ihiniiorum.
Vidc liaron ud an. Dom ■'i.52, parj 178, (h) CB, Hic conslituit ul inlra actionem sucrificii diecrclur : Sanc-
Utin .vicrificiuni, immaculalain luistiain. (i) B, qui cdpcllani nunc dicuntur. (j) li, rcfcUit.

VARI/K LEGTIU.NES.

.'l/)!/(/ Fahroltuin c.v codice Frchcri. \ thol pr. M. A. pnnscnlia onngrcgavit cnnciliuin M.

Niim OG, linca 2. /1, dies 28. tiuca 2, .Mi, millia- f-f- cpisrop fini cxposucninl (idcin calholicam ct

rio li. linea 7, Ml, Chalccdonia. tinca 8, li, cl alii np"sl- Hnca IG, Eulyclicin ct Ncslnrium. Et iteriim

quoriiin chirographuin occurrit 'lijS.l.inca 9 B, cum Murcianus A. linca 10, Lenncm, damnantos onnics

Inino. litica 11, B, niille ducentorum. lineu 21, AB, hKi-oses. Ilcm niultas opistolas lidei misit b. Lco

(luiniKuilcs oinncs hxrcscs, itcrum lin 25, li, cpisto- archiep qu;c hodic rocondito! sunt in archivo. llic

lus <j_ firin. Ir. suis epislolis concilium,scu syoduin tlhal-

A'um G7, lin G, B, post igncm divinum ihidcm cc(\tmensp,m. A(l Marcianum cpisl 12, ad L. linca 25,

rcnovuvit B,f'ocit vcrocainoram iii basilica Constan- cpiscopum 8. cpiscopis per OrientlS, quus ndcm

tiniuiia. Fccit autcm basil. lin 0 B, llunnorum. lin confirmavit synodi.

lU, B, Aposloloruin. Ilic constiluit ul iiitru actio- ^'"'W ^7, lin 2, hydrias sex argonteas. «»1 3, P.

,n.;m sacrincii diccrelur, Stmctiim sacrilicium. etc. I'ctri, duas basilicae li. P. quas const A. tinl, fccit

,.„.,, quoquo basilicam B, lin 10, npud S. P. apost. lloc

j tx codicc Rctjw Ma-Mriiio ct Ihuano. (liin(|uo cnnsliluil.ut iiitra aclionom sacrilicii dico-

' Num GG, linca 1, nat Romanus ; in ora: al. Tliu- ri'tiir,.S'(iH(7i(»( sarrificium,c[f. Iloc ctiani conslituit

^cus (,V, Tiiscus). linca 2, d, 13, /inda '.\, niillia- ut inonach.T nnn acciporont bcncdictioncm vchim

i'io ;!, tinca 7, in r.Iialcodonia. linca '.I, 'lOS opisc. cip nisi probat;c fuerml (M, nisi fuorint in viru) in

linea 10, cuin chirog episcnpi Leonis. Sed cl ca- virg quuaraginta annorum. Hic quoqno constituit

303

ANASTASII BlBLIOTHEnARII.

304

sup. lin (ifiO.lin peii, apud S. Pelrum Apii;;tuluiii
IV. Id. A, cl cess episc dios 7.

Ex codice Thiumo tillcrn.

Num 66, linca 2, d. 13 linca 3, mil ."i. ihid Eu-
lychii ct Nestorii. linca 7, in Chalccdonia. linca 8,
cyrographus C,406 episcoporum una cuni Thomo.
linca tl, congregatum cst c. n. m. 200, episc.
linea 12, tidem cathol. duas n. linca 15. Pulcheria
rcgia m. linea 16, Eut et Ncst ct iterum. linca 10,
ut dirigcret ad b. P. L. damnantes omnes ha5r3ses.
Iterum.

Num 67, lin 5, hic fecit camcram B. P. basilica;
ornavit lin 6, renovavit. Hic fccit ord 4.

.4pud Holxlcnium cl Schelcslratium.

Num iX), lineii 2,J-'lor dios .\ni, cujas, cic. liiiea 3,
Flor cl C(W.s iniUiai-io tcrlio. linca 5, /■'lor, Ortho-
doxum principem, ct Cathol etc. linca S, Chiro-

NOT/E V

BENCLNL

Num. 66, linea S. — Congrcfjali sunl 256 sacer-
dotes et alii, quorum ckiror/raplium currurit 406
episcopi. Chalcodonenses itaque Patros juxta lauda-
tum numerum 1'uero 622, cum tanien alii non
reconseanlur in Actis nisi 630. lli vero iii duplici
classe ponuntur,quisubscripscruntopistolaedogma-
ticK anlo syuodi celebrationom, et qui ei non sub-
scripserunt,sed tamon concilio adlucre. Si divinan-
dum esset.dicerem in eo numci'o donotari opiscopos
utriusque partis, qui in eo discrimine actiono 1
Chalcedonensi rccensentur. ('atholici stabant ex
parte lcgatorum cum Analolio. erantquc omnes
Orientales, qui a Dioscoro in latrocinali Ephesino
depositionis sentcntia notanlur, de qua depusitionc
loquitur Thcophanes, (|ui, latrocinalis Ephesini
actis recensitis mox addit, in Chron. pag. 87 :
K Porro Dioscorus Theodoretum,Ibam et An(lream,
Domnum insuper Antiochia?, cunctosquo Orientis
episcopos ecclesiastica potestate i'ecit extorrcs.
Hos swpius Dioscori asseclas eadcm actione 1 Nes-
torianos appellant, ul logere ibi erit.Altera pars ex
advcrso stabat cum Dioscoro, ot erant episcopi
jEgyptii, Illyrieani et Pala;stini ; et intor utramque
pavtem conccrtatio facta est actiono priiiia, quous-
quo episcopi Palaestini et Illyricani in partem ca-
tholicorum abierunt, relicto Dioscoro cum solis
tredocim episcopis .Egypti. Priorem itaque partem
Liber Pontificalis ait 1'uisse cpiscoporum 406, pos-
teriorom 256.

Poterant id agnosccre cx epistola dogmatica ante
concilium anno 450subscriplaabepiscopis Orienlis
sub S. Abundio, (|ua; Romam missa in archivo re-
posita, locum dodcrat collectori numcrum comme-
morandi. Authentica! etcnim subscriplioncs in ar-
chivo sedis apostulicn; diligontor custodiebantur,
ubi de subsrriptionibusconcilii Antiochenianno 378
ad tomum Damasi observatur in Iragmento Holslc-
niano in calce ejusdom. Nomine vero rhirojiraphi
quod rururrit, venirc lidei a Loone cditum clecre-
tum in epislola dogmatica ad Fluvianum.inler alia
ostendit similitudo loculioiiis.qurc swpe oxpcnsaest
in Silvostro cum dc docroto Nica?no aclum est.ll.cc
vero subscriptio 1'acla est in concilio Constantiiio-
politano, in quo subscripta est a prfescntibus, ct
deinde ad absentcs direclaest,quoduic cxprimitur,
quoruin chiroiirajihiim cucurril, et chirographum,
subscriptuin iterum in cadem synodo examinatur.
Dc synodo Constantinopolitana sub S. .-Vbundio,
S.Leonis pcrOrientcm logato.toslalissimum idfacit
fragmontum Vit.-e ciusdoin, ubi ita (apud Baron.,
fl». 450) : 11 .^natoliiis cpiscopus Constantinopoli-
tanus nov.-c Roma' acccpta opistola S. Leonis papas
de conressione catholica- lidoi conlra vcsaniam ha;-
reticorum, congrogavit concilium episcoporum.ar-
chimandritarum, prosbytororum cl diaconorum, et
ante conspectum omnium rccitata est epistola S.

A giaphus. liiirii '.>, Tuiiio. Iiiira 11 Flor 1200, alias
000. linca 15, dcsunt in 1'lorcnt. I'ulcm suain.

lyuni 67, lin 4, ' Obtulprit. lin 5, Flor. llic reno-
vavit basilicam B. Pctri apostoli, el cameram, et
B. Puuli, propter ignem diutinum renovavit. Fecit
vero cameram in basilica Constuntiniana. Fecit
autcm basilicam B. Cornelio episeopo. Flor 2 leijil
post igneni divinum Loco propter,elc.//HH./-7(>r.Hic
])apa llomanam suscipions lcgalionem,/m io, Flor,
diaconos 21.

.4pud Peniam ex codice Cuvensi.

Nuin 60, linea 3, duas ha;rcses per quosdam
episcopos. /(H(jii 0 el 10 h.e. fide apostolicc Ecclosiae
Romanee cum cyrographo sancli archiepiscopi Leo-
n\s. linea 19,bcatissimum papam Leonem damnan-
tes omncs h.orescs, etc.

Nuin 67, lln 0, nominc Alhela,

ARIORUM.

B Lconis papa;,quam bealus Abundius coram omni-
bus pra;sentavit.Concorduntilius teslimoniia Roma-
norum Patruni ot Gracorum Anutolius episcopus
Constuntinopulituuus huic episloUe S. Leonis papx
continenti catholica; (idei veritatem, concordanii-
hus tcslimoniis 1'ulrum ab eudcin aposlulica sedo
dircctorum, plenadevotioncconsensitetsubscripsit,
anathomu diccns Eutycholi ct Noslorio, ol ipsormn
dogmati cum sectatoribus eoruiii. Id ipsum 1'oco-
runt qui aderant episcopi, prcsbyteri. Archiman-
drit.o et diuconi. >• iJe qua subscriptiono l.ctatus
Leo paulo post Paschasio Lylibitano ei^iscopo scri-
psit, camque primus vulgavit. Quesnellius ;e/),ON :
« Totam Conslantinopolitanam Ecclesiam.cum niu-
nasteriis omnihus. ac multis episcopis novor'-
pr.^ebuissc consensum.et subscriplionibus suis N^
storium atque Eutychemcum suisanatheraatizas-
dogmatibus. » Eodem tempore cadein epistola u.i
mctropolitas dirigitur, qui in pro\inciis sedonlis.

n subjoclisque epislolis sul>scribentes,chirographuiii
subscriplura synodo Constantinopolilaiiie udliir
coacl.e iliriguntQuod legilur act.4 Chalced., p,'-''
« Cum pauci Constanlinopolim convenissent. iiiis< i
est epistola almi archiopiscopiLconisiis qui ubiciue
crant melropolilis, et subscripta csl. » Un.le in
oadem nctione inter inlerlocutiones s.x-piusepiscopi
dicunt,jam epistohc subscripsissc. Exemnlar alla-
tarum subscriptionum cxslat in epislola Tlieodorcli
rescribentis S. Abundio, qui ei direxoral epislolain
dogmaticamsubscribendam.Ail enim Theodoreli:-
" Grutias egi Deo omnipotcnli quod religio qua; ) ■
riclitabalur rcnovala est per sanclitatem vestram. .
Ha;c ex littcris... domini nostri Leonis didicimu-.
Legimus enim qu.e ad sancta; ot beal.-c meinon
Flavianum scripsit ct gratias cpimus Deo, qii 1
advocatum ot propugnalorera veritatis inveninii.-
llis ergo littcris consensi, et huic epistol.T ni'
exemplum carum copulavi, cui ct subscripsi .

l^ Ilem et Dominus meus Ibas.eldoniinusmcus jXqii

'^ linus. " Partis hujus calholic.T cpiscoporum 4'
indc in concilioChalcodoncnsi eratsnocialis ]>ra>r
gativa, quod opistola- dognialic.T suliscripserint. i-
ipso eteniin liraine .iclionis2cum judicos opisco]".-
rogarent de regula, seu lidei decrcto coiidcndo
Cecropius Sebaslinopolitanus cpiseopus omnium
nominc qui subscripserant audacterrespondil (pag.
286):« Emcrserunt qn.v ad Eutychempertinebant.et
super his forma data cst a sanctissirao archiepis-
copo Roman.T urbis, el sciiuimur cum, et o]iistol«
omnes subscripsimus. ■• Uopulara fidoi puta.^soopi-
stolam S. Leonis ac post subscriplionom ali>'nam
omnom retractationom pandunt in eadcm actione,
cura Illyriciani et Pal.Tslini rotraclatum el colla-
tioncm cum cpistola S. Cyrilli |>roraoverent, et
judicos annuoronl. Siibsoripli enim episcoiii pcti-
tionibus refragantos (/"17. 307) : •■ Orancs rovoren-
dissimi episcopi clamaverunt : Nos ita crodimus.

305

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO.

306

Sicut Leo ita credimus, nostmm nullus dabilat.
Nos jam subscripsimus. » Unde cum ex judiciim
indulgcntia episcopis lllyricianis et Palaisinis ca-
tecliismus permitteretur,ne permissio prfejudicaret
edita3 professioni facta; ab episcopis qui subscrip-
serant Florentius episcopusCecropii interlocutionem
laudans obtestatus est : « Quamvis in nostra per-
sona, qui epistolaj SS. Leonis subscripsimus, non
indigemus correctione. » Subscriptio itaque ha;c lanti
habita ah ipsapartecatholicorum,totpi'ofessionibus
ilerata, delJuit esse authenticum veritatis testimo-
nium ; et in fastis ecclesiastiois recensitum, potuit
collector id inserere, et numerum subscribentium
liberare. »

Lin. 9. — Qui congregnti una cum Tomo, hoc cst
fixle (ipostolicce Ectlcsix Homame cimi chirographo S.
archiepiscopi Leonis. Duplicem sensum patiuntur
haec verba. Primus sic expendendusrQuj congrcgati
cum Tomo, in quo continebantur subscriptiones
episcoporum Occidentis, qui epistolam subscripse-
rant, et testabantur lianc esse communem profes-
sionem et fidem apostolicx ecclcsise Romanx ; ct
cum chirographo quod cucurrit, quodque continebat
epistolam S. Leonis, et Orientalium episcoporum
subscriptiones, vel sic. Qui congrcgnti cum Tomo,
seu epistola dogmatiea, quaj eratexpositivaotdecla-
raliva fidei de articulo controverso apostolica; sedis,
qui erat conscriptus a S.archicpiscopo Lcone,e\, cum
chirographoquodcucurrit ante svuodi Chalcedonensis
celebrationem per Orientein. Utraque expositio ex
superioribus animadversionibus firmifatem accipit,
et ei epistolis opiscoporum Occidentalium exstan-
tibus mter S. Leonis epistolas, qui subscripsere
epistola; dogmaticae.antequam eadem ad Orientem
fuerit directa. Neque enim novum aut inusitatum,
ut in conciliooicumenicodirigerenturepistola; Occi-
dentalium,in quo sensus todus Ecclesias erat expen-
dcndus.Prioremexpositionem confirmatsubsequens
factum e.jusdem Leonis Magni,qui cum vidcret per
refractarios monaohos et Eulychianos concilii Chal-
cedonensis auctoritalem op|)Ugnari an. Chr. 357,
scripsit ad metropoli anos et ad patriarchas.ut eos
excitaret ad defensionem. Id testatur e[)istoIa dala
Aclio prcsbyteroConstantinopolitano.quam vulgavit
Quesnellius, ubi sic (epist. 121) : « Placuit etiam
nobis ut ad metropolitanos episcopos generales lit-
teras mitteremus,qu« animumeorumfirmant atque
corroborent ; ut soiant ad defendendam Chalcedo-
nensem synodi a^quali studio et concordi unitato
nitendum : de quibus epistolis unam ad Antioche-
nura,alteram ad JerosoIymitanum,si vobis in com-
mune visum fueral dirigelis. Nos etiam ad lilyrios
episcopos, similia jam scripta transmisimus. » De
epistolis vero Occidentalium receptis ut unanimem
pro tuendo concilio Chalcedonensi consensum osten-
derent, ac imperatoris reliquisque ofTerront, excm-
plaria mittere scribit : « Exemplaria quoque litte-
rarum ,quas Galli ad nos af que Itali episcopi concordi
credulitatu miserunt pariter direximus ; ut quam
eliam illorum nobiscum sit fidcs una non lateal, »
etc.

Lin. li). — Scd in jir.is.iiii.i nilhntici priiicipis
congrcgalum conciliuni iiinnrro inii riiiM.ijinnnn. I'er
h«BC vcrba donotari viilrntnr ;ii'l!uiirs .') rl ii,in (|ui-
bus lidci ducretum euuclcafuiu landcin piiblii-afiir
pr;esonfe Marciano. Addit cnim Libcr Poiililicalis:
Qui e.rposuerunt fidem callwlicam, etc. Certiim onim
est quod ad decretumcondendum nonfuerinlvocati
omncs episcopi, sed pars episcoporum, et cuni hic
dicatur quadriiigentos congregatos, et suporius di-
clum fuerit quod ii ante cclebralioncm subscripse-
rant.cxinde colligimus juxta iianc Lihri Ponlilicalis
memoriain,eosdem quadringentos fuissc elcctos ad
decrnlum efrorniandum.Equidcin ucc oiiincs IViisse
vocalos, el deloctos fuissc subscribenles hrec sua-
dent.Actione ciiim .5,pag.4'»7, legitur:« Asdspiades
diaconus magni nominisSS.Ecc^esiajConstantinam

A recitavit definitionem, quam non placet his gastis
insercrCjCt post lectionem, dubitantibus alitjuibus.
Joannos... episcopus Germaniciffi transiens in me-
dium dixil, Non bene habet definitio, sed debet
integre fieri.n Qus verba certo manifestum faciunt
episcopos universos non interfuisse ad decreti com-
pilationem.Alioqum qui dubitabant.et quirefragari
publice non sunt verili, insulse id actitassenl,cum
in eongressu opportunius id agere potuissent.
Deinde qnod Orientalium potior pars adfuerit con-
gregationi patet,quia conclamatum est-.Nestorianos
mitte foras, inimicos Dei mitte foras, a Joanne Ger-
manici,-B episcopo, cui assensere dubitantes. Porro
hac nota in priori actione compelIariOrientales,qui
a parte Dioscori sspius ea censura ndtantur. Et
universim Eutychianos Nestorianismi incusasse ca-
tholicos monet S. Leo in epistola ad Proterium,
quam primus vulgavit Quesnellius, ubi sic iepist.
103) : « lloc igitur, fraler charissime,pro sollicitu-

n dine lidei communis admoneo.ut quia inimici cru-
cis Christi omnibus et verbis nostris insidiantur et
syllabis,nullaniillis vel tenuem occasionem demu«,
qua Nestoriano nos sensui congruere mentiantur.»
Qua conjectura ducli putamus 400 fuisse qui expo-
suerunt fidem priorem,et hoc voluisse innucre Li-
brum Pontificalem.

Linea 14. — Una cum u.rore sua Augusla Pulcheria.
Concordant exemplariaaliqua Latinaj edilionis con-
cilii Chalcedonensis, actione 6, ubi legitur, pag.
463:« Pra!sente ex divino zelo et fervore iidei etiam
piissima et Christianissimaregina Augusta Pulche-
ria. » Concinit Breviculum Eutychianistarum, ubi
eadem gesta recensentur synodi ChaIcedonensis,et
additur : « in qua et ipse, et Pulcheria resedit, et
omnis cum eo senatus et potestatcs. » Verum Ba-
luzius docet prajdicta verba sicuti non cxstant in
cunctis Graecis exemplaribus,ita nee in Latinis anti-
quioribus exstare. Unde posteriori manu additio

p facta est,sicut et in Libro Pontificali.(/M novaConc.

^ coll., pag. 1264).

Linea 17. — Et itcntm fulem sunm imperator Marcia-
nus Augustus ciim conjii:/c sifi Pulchcria .-lugusta
chirogrnpho projirio fidrin suam c.rjinnciHcs, postula-
verunt S. conciliuni iil diriiicrrnt nd /iciitissimiim pa-
pam Lconcin,rogiiiites ul fidciii ciillirilirniii r.rjiiincret.
Iferafa ha'c coucilii expositio ef ;i(l Lckii.iii ilncctio
innuere vidcfiir i|uoil(lam aliud piM'ii_'iili ricUim ii-
dei, quod nccessarium pularunt Marcianus ct Pul-
cheria,quod(|ue Patres Chalcedonenses exsecutioni
demandarunt et Leo M. approbavit. Quale sit hocce
decretum dilliciliter explicari potest.Verum si con-
jecturis,et quideni petitis extemporum circumstan-
tiis,Iocus suppetit,non improbabiliter dicere possu-
mus hisverbis indicari aureamconcilii Chalcedonen-
sisallocutionem ad Marcianum, editamad occurren-
dum dispersisrumoribusEutychianistarura.Tcmpo-
recelebralionisconciliieratfundamentale Eutychia-
nistarumprincipium, nullam aliam fidei formulam

D retinendam profitendamquenisiNica;nam, etquam-
cunquc aliam, a quolibct ecolesiastico tribunali
cditain.uti alionam excludendam esse;ac deposilio-
nis p(ena multandos sivc editores, sive prolitontes.
Priiiei|iiuiii istud unicum in latrocinali. Eplicsino
proiiKivif Dioscorus, qui canoncni Ephesinum legi
curavif, a i[iio id vctari declaravif,et suis votis ac-
ccssere concordcs qui adcrant Dioscori seclatorcs.
Eo mofivo inhibuil lcclionem cpistola; doginatica!,
Elaviaiiuui de[)osuiL,qiiia in concilio priori sub Con-
slautino[)olitano Eutychi ct Patribus proposuitalte-
ram ibriuulain |)rolilendain ; majori deinde insania
cum videret perorbis provincias dogmaticamsancti
Leonis reci[)i, proliteri et solemni more subscribi,
ausus est exconimunicationis sentcnfiam in ipsum
piofcrrc. lla!i'cLicalc fundamcntum arte aulicorum
legc data lirmavit Thcodosius, scquendum(|ue per
impcrii provincias dccrevil. Cum vero Dioscori as-
sccla' pra;cipuc in Pakcsliiui monachi,ubi Hieroso-

307

ANASTASIS BIBLIOTHECARII

308

lymis Thi^odosii uxnr, nompc Eudoxia, degobat, A edilasquc absque ulla haesitatione fuisse susceptas:

audirent latroeinule Kphcsinum fuisse rejectnm a
Chalcc'dononsi,ob flrmatam epislolam dogmalicam,
ct Dioecorum deposilionis pcena multalum, inipe-
ralriccm viduam circumvenientes,PatresqueChafce-
dononses vcluti injurios legi Theodosii conjugis
traducentes, imo cccumcnicffi Ephcsina; decrelis
osores, Theodosio monacho duce, Patrcs omnes

imo post canonemEphesinum cditam fuisse episto-
lam paciticam a S. Cynllo, canonis Ephesini contro-
versi auctore, et a catholicis schismaticis.que con-
cordi sulfragio subscriptam, indeijue fundamcntum
ha!retioaleEutychianistarumconvellunt.Sfcundove-
ramgcrmanamque canonisEphesini mentem expla-
nant,nccNica;num concilium aut Ephesinum cuno-

Chalccdonc adhuc consistcntes uti depositos de- nem Ecclcsi;c adimcrc potuisse potestal<'m lidei

claratos habero ca'perunt ex dccrcti Ephcsini
dispositione, eo quod ausi cssent ntJvam formu-
lam recipere, cum id omnino, ul hariolabantur
Eutychiani, canone Ephesino forot inhibitum.
Ha;c autem acta lcmpore concilii Chalcedonensis,
et quidem per monaclios Eutychianos ope Eudoxia;
referl Theophanes in Chronico, funesto; hujus tra-
gcedia; initia recensens, pag. 92: <( Theodosius mo-

defensandai.Tertio tandem S. Eeonis dogmaticaj de-
fensionera suscipiunt, et consuetudinem expcndunt
priorem, per hasce epistolas lidei dogmala decla-
randi.Argumentum hocce allocutionis sic exhibent
Acta (pag. 043) : ■• Allocutio sancli ct universali8
Chalcedonensis concilii ad Marcianum piissimumet
amatorcm Cliristi impcratorem. Quod non innovans
aliquid adversus Nicainam ndem nunc sanctissimus

nachus, vir exitiosus, pcracto Chalccdonc concilio archicpiscopus Lco scripsilepistolam ad sancta;me-
(prioribus ncmpc sex actionibus celebratis) cursu moria! Flavianum Constantinopolitana> rogia; urbis
concito Hierosolymam dclatus,ot dc I^uiloxia; .\ugu- ji episcopum ; sed sanctos Patrcs secutus est, qui post

sta; versus Dioscorum a concilio depositum atfectu
certior factus, adversus illud, quasi rectam pcrvcr-
tisset fidem vociferare ac declamare cu'pit : et .\u-
gusta in propriam sententiam rapla, circumvcntis
itidemmonachis.familiaribussibi ca;dibususus,bar-
barico more in pontiflcium thronum,etiam ipsis.Au-
gusta; domestieis invasionis hujusmodi administris
intruditur (dum Juvenalis legitimus cpiscopus llie

magnam synodum Nica;nam ha;resesqua;;perunum-
quodque tempus cxortje sunt, similiter rofutave-
runt." Hanc post decimam sextam actioncm editam
probarc videtur tum quod hic dicitur, itcrum con-
grogatuni conciliuni,sicuti et quod aUnculio primum
occupet in cunctis cccmplaribus locum gcstorum
post scxdceim celebratas actioncs ; tandem quia
Marcianus anno 452 vulgavit logcm qua irritavit

rosolymitanus in synodo Chalcedononsi assideret)ct Theodosianam,qiialatrocinaleEphcsinumconcilium

rccipicndum ut iccumenicum dccernebatur : exstat
in parte iii concil. Chalcedonensis, sub tilido {p<itj.
675) : Dc iiifirmaiidis iis qux contra snncUc mcmo-
ri,T Fliiiiaiium episcopum Constnnliiinpntiliin.v urliis
iiijustc .mnt prolnta, el confirmndis ii^ iiu.r postea dc
eo ccnslitutn siiut a sancta sijnodo Chalcedimcnsi.
IL-cc lex subditur Theodosiana; legi qutc habet hanc
epigraphcm {ibid. pmj. (>T.i) : Intcrprctnlio Idjis, n
Theodosio juniore, cum .feductus fui.wt n Chnjsapio,

per urbes episcopisadhuc in concilio(( halccdonensi
ncmpe (considcntibus episcopos dcstinat : Scveria-
num autcm Scythopolcos opiscopumcumipsiuspra-
vis erroribus assentiri nollot, civitate expulsum in-
terficit, pcrsccutioncmquc in eos qui ejus commu-
nionem aversarontur, cxcilat, et quosdam (juidom
exanimattornientis, aliorum a;des igne depopidatur,
adeout civitalisabarbaris devastata; faciem in ipsa
civitate cxhiberet. Tandcmquc .Vnastasium sanctoe

Resurrectisnis diaconum,summam ejus impietatem p ndctTiiu /•V'(ri(i7iHm rf soeios pro Eulijche proinul
probris et reprehcnsionibus inscctantcm, nccavit ^ gata', qnod rcligiosissiini Harciani principis le.r suh

crudelitcr, sanctique corpus pcr urbcm publice in
ludibrium raptum canibus objecit. » Patriarchalcrn
itaque Hierosolymitanam sedem occupavil, et reli-
tuorumepiscoporumChalcedoneconsidentium.quos
uqi depositos jure dispositionis Ephesini canoniset
latrocinalis sub Dioscoro dcclaravit, potuitque Au-
gustani allicoresub motivo tuendi conjugis vulgata
edicta. Qu;e tragica imperatoris et assoclarum arlo
faclasunt, plurilnisprosoquuntur epistohe oxslantes
parte iil concilii Chalcedonensis.Inin pari audaciain
facinoribus audont ncihiin concilium Chalcodnncnsc
anatlicmatiziirCjVerum et S. Lconom,quoil oisobji-
cit Marcianus in opistola ad oosdom (ihiilem., pag.
671): " Vos aulcm pr;cter ea quw dudum ausi estis
gladiis, aliisquo crudelitatibus... noccssitatom plu-

secuta dcstrti.tit. Occasio hajc orta ex turbis mona-
choriim, qua; augcbantur ex .\ugusta; favoro, Dio-
scoro ct asseclis palrocinantis,debuitcertoimpellere
imperatorem ut oam provinciam illustrandam Patri-
bus Chalcedononsilius committerct, ct assignatam
impigreopisropi adhuc collecti exscqucrentur ; quod
effeccrc in laudata allocutionc Patres, ut oditam
mittercnt Lconi.De hac itaque iterata conprepatione
loqui videtur Lihor Pontillcalis. Porro Eudoxiam
obstinato animo a concilii Chalcodonensis celobra-
tionc promovisso causam latrocinalis Ephosini el
monachorumseditiosorum per quatuorinfogros an-
nos nstendit Nicophoriis cuin de Eiidnxia lib. xiv,
cap. 50 : " Hierosnlvinis uudocim Iraiisegil ; o\ oo
tempore quatuorvixitannos univcrsalissynodiChal-

rimis non dubitastig inrorrc, ut conscntirent veslris cedonensis .\cta non probans ; postquam autem
pervcrsis doctrinis; etclamoribus alque subscriptio- synodi ejus decrcta rata grataquo nabuit,alioscliam
nibusanathematizaront camdem sanctam svnodum, transogit annos qiiatuor, et tandem mortua csl. ■'
etsanctissimum patriarcham sedis 3postolfc;i;maxi- D Qua; autcm decrcta synodi Chalccdoncnsis hicMai;
ma; Roma; Leoncm, et alios sanctissimos Patres. » danlur, alia non siinf nisi lidei decrctum, episl

Rumoribus hisce porlatis ad imperatorcm et ad con-
cilium, ctsi primo putassent Patres por actionis
prima gesta.in qua lectum cassatumquo crat latro-
ciuale Ephosinum,surncicntor provisum; nihilonii-
nus cum adhtic cxslarel, vigerctquo Tlicodosi;ina
constilutio de latrociiiali ot canone Ephesino scr-
vando, et hujus cssot nocossaria interprot;itio soii
aucloritativa doclaratio, imporalor itoruni, iit hic
dicitu», Patribua cnllcctis discussionem doniandat,
qui nureani ad Marcianum dcderunt allociitionem,
in qua primo probant otiam invitis Dioscorianis fa-
tcndum esse, a concilio NicaMio ad Chalcedonensis
lorapora exaratns fuisse variasfidei lormuhisel prn-
fessua, docemqiie nohilinros assignant, qiiaruiiiali-
quas li;orctici admitlobanl, ut iiide probarcnt ab
ipsa NicaMii cclebnitioiie Ecclesiiim, pro lia-resum
circumslantia, novas fidei declarationcs cdidisse.

S. Loonis doematica, ct allocutio ad Marcianuin
qu3B ut Eudoxia agnovit, ot pondiis scriitata, nodui
ha;resis patrocinium roliquil, vcruni Juvonalc i :
opiscopiscalholiois rcvocatis catholicain rcliginupm
propiignavit et in oa dcccssit e vivis. Tria porroillQ
dccrcla laudat S. Loo, ct por ca surficionter roscissa
oninia Eiitychianismi capita ita Thondoroto propi
nit, undo auctoritns allocutionis cx Loonina ha
confirmatione libranda. Sic cnim anno 45:1 scribi'
Theodoroto dc pcrfidia Eulychiana. episl. 9:; :
" Qiiam ot in aposlolic.T sodis opislola. univorsali^^
sancta; synndi assensu firmata lanla divin.r auolori-
tatis tcstimonia novimiis cssc congosla, ut iiullus
quoal iiltcrius dubitare nisi sibimclipsi orrorum
louobras inferrc maliiorit ; cuiii synodalia co.= la. vf I
quibiis primum dofinitio fidoi logilur esse firiii;ita.
vel quibus prajfata; lillcro: apostolica; sedit, etiam

309

HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. ROM. — S. LEO.

310

tum fraternitatis studio clefensK sunt, et maximead \
piissiraos principes totius concilii alloculio, tot sit
praBcedentiumPatrumtestimoniisroborata.utquam-
vis impudenti ac pertinaci animo, si tamen non
jam cum diabolo pro sua impietate damnatus est,
valeant suadere.'> Maximum fuisse impedimentum
ab Eudoxia susceptum Eutychianistarum patroci-
nium, prster clades tragcediasquo in Palajstina
secutas, docentconatus Marciani, qui Leonem adhi-
buit veluti suasorem, ut Augustam ad meliora con-
silia adduceret; et pontifex Valenlinianum Eudoxia;
generum excitavit.ut Augustam monitam redderet.
Ita enim in epistola Juliano Goensi primum a Ques-
neliio edita, epist. 88, pag. 30(5 : « Et quia sccretius
mihi clementissimus imperator per iiliumpostrum
Paulum mandare dignatus est de admonenda tilia
nostra clemenlissima Eudoxia, feci quod voluit, ut
litteris quam fructuosum sibi foretsicatholicM iidei,
faveret,agnosceret.;etutclomentissimi lilii suilitteris
superhocadmonerelur,obtinui:nonambigensipsum n
quoque pro studio elaboraturum,utauctoresseditio-
num propositum suae professionis agnoscant;ut si non
intelligant docentium pr,TBdicationem,saltem vindi-
cantium timeant potestatem. » Occasione ista niis-
sam arbitror Leonis epistolam a Marciano, quam ex
codice Boldeiano G. L. edidit Quesnellius, ubi post
initium, ibi pag. 307 : « Vehementer admiramur
quod synodo m Chalcedone celebrata.et litteris ve-
nerabilium episcoporum ad pietatem tuam missis,
per quos omnium rerum in synodo gestarum seriem
exposuerunt, neutiquam ilK-e a sanotitate tua fuerint
emissa;, qu<B tamen in sacris ecclesiis \cctx, in sin-
sulorum notitiam pervenisse debebant; undc aliqui-
bus, qui Eutychis falsam opinationem et pravitatem
etiamdum persequuntur, magnus est injectus scru-
pulus, utrum beatitudo tua, qua; synodus decrevit,
conlirmavcrit. Idcirco pietas tua emittere litteris
dignetur, queis omnes et Ecclesiaj et populi cogno-
scant acta synodi a beatitudine tua approbari, etc. » „
et reliqua quffi ibi continentur, unde magis hasc Li- '-'
bri Pontificalis adnotatiorelucet. Ethaec est secunda
Marciani epistola petens concilii Chaleedonensis a
pontifice auctoritativam coniirmationem,de quahic
loqui videtur Liber Pontificalis.

Linea 20. — Lco dircxil fidci catholicx lomum. el
exposuit. Approbasse missam allocutionem ostendit
cpistola data Theodoretn ; ulteriorem conlirmatio-
nem dedisse actis concilii Chalcedonensis scribit in
epistola ad Marcianum, quaj est edit. Quesn.89.Di-
rexisse tomum lldei catholica^ uberiori retractatu
cxpositum ostendit epistola 97, ad monachos PaUe-
stins', in qua incarnationis mysterium adversus
Neatorium et Eutycbcm ampliori tractatu expendit,
etveritatem catholicam explanat. Unde in epistola
Juvenali data 110, ubi congaudet sedi restitutum,
profert epistolam dogmaticam scquendani, et allo-
cutionem, qua ejusdem epistola; defensio suscepta
esl : << II.TC autem veritas quantiset Novi ot Veteris
estam rnti .•lucloritalibus declaretur, pro antiqui- D
tate sacerdotii tui evidenter agnoscis, cum fides Pa-
trum, et scripta mea ad sanctai memoria! Flavia-
num data, (luorum mentionem ip.se fecisti, adjecta
universalis synodi confirmatinnc suCliciant. »

Linea 21. — Dnmnanii oinnes liaTC.^iC.^i. Edidisse tra-
ctatum, quo singulis h.rrcsibus propositis regulam
fidci sequendam exiiosuit, testalur Juslinianus, (lui
tumCcclcstini,tum Leonis istiusmndiopuscommen-
dat Vigilio papa teste in epistola data imper.atori, in
qua cum exstaret Justiniani fidei professio, edicit,
recte se gessisse damnando h.ereses univcrsas.juxta
methoduin scrvalam a Ca;lestino, ct Leone R. R.
pontificibus, apud Har. ann. 5'(0, pag. .304 : « Ex (pia
re venerabilis impcrator, devota venerationis gratu-
latione suscipimus, qiiod ardore fidei, et suavis ira-
cundi.c comniotione succensus, iiobis etiam pios di-
rexistis alTatus, in (|uibus bcata- recordalionis Co;-
lestinum, atque Lconem apostolic.T sedis pr.-csules.

qui singuhs h.-i-reses pro divina sibi dispensatione
commissa cum synodali congregationedamnantes,
quid cuncti generaliter sequi debeant Christiani,
mansura in .nevum lege, lauiiabili commemorastis
affectu. »

Linea 22. — Quse hodic rccondilse in archivio tenen-
lur. Hinc magis probantur supcriores animadversio-
ncs, constituta nempe fidei u. R. pontificum dili-
genter servata in arcliivis, et quia hac obvia, Liber
Pontificalis constitutionum argumentum omiserit.

Linea 23. — Hic firmavit frcqucnter suis cpistolis
synodum Chalccdonenscm. Necessaria cautela nu-
merusepistoiarum rocensetur, eta Libro Pontificali
Li laudantur. Confirmationis necessitatem pandit
laudata Marciani epistola ex cod. Boldeiano eruta,
qufe iterato confirmationem petit. Et quidem ut om-
nium evacuetur dissidiorum causa, ut in fine
epistola3 impcrator scribit, pag. 307 : " Quapro-
ptcr veneranda dignitas tua istud quam primum
per litteras ubique significat, quibus plenissime
ostendat, synodum Chalcedonensem te ratum ha-
bere, ne dissidiorum discordiarumque de judicio
sanctitatis tuffi ulla relinquatur suspicio.» Ulterius
has collectas, reor, occasione Timothei Eluri, qui
sub Leone imperatore anno 4.57 retractatum Chal-
cedonensis promovebat,veluti de concilio non reci-
piendo uti cccumenieo, ob quam controversiam
sedandam ad episcopos totius orbis epistoL-e diri-
guntur, qui synodis particularibus per episiolas
encyclicas prolitentur se recepisse et recipere ut
crcumenicam synodum Chalcedonensem,ex quibus
factus est liber encyclicus concilii Chalccdononsis,
et epistol.-c plures exstant in ni parte ejusdem con-
cilii. Ecclesia vero Romana particularem codicem
epistolarum Lconis eollegit, ubi pontife.x firmabat
decreta concilii Chalcedonensis, qu» erat necessaria
cautela, ut occurreretur Eutychianistarum tergiver-
sationibus. Hunccodicem veluti notum etiam reser-
vari in archivis palatinis principis scribitSimplicius
in epistola ad Basiliscum (non vero ad Zenonem, ut
vulgata habet lectio, de quo infra) cum imperator
Eutychianis favens de perdendo concilio Ghalcedo-
nensi meditaretur. Ita enim pontifex: « Suppetunt
affatim clementi.-e tu.T (si in palatii sui repcriri
mandet archivis) cum nostrorum eoeuntium defini-
tionc majorum documenta eopiosa. Neque enim
conscientiam vestram latere credendum est, quaj
per cunctas provincias Orientis ex imperii vestri
arce diffusa sunt, illa scilicet qu.^e vel ad angustic
memoria? Maroiani nihilominus ct Leonis, vel ad
Chalcedonensis concilii bcat.Ts recordationis prade-
cessor meus Lco consulta direxit. »

Num 67, lin 6. — • liasilicnm heuti Paidi...renovavit.
Additur in aliquibus codicibus post ignem divinum.
Dc qua reiiovatione et pictis imaginibus h.T.c habet
Adrianus I, scribens Carolo pro concilio Nicaino ii,
tom IV, Concil, pag 812 : « De sacro quarto concilio
cgregius atiiue mirificus pr.rdicator S. Leo papa,
qui et ipse fccit ecclcsias, quas in musivoex divcr-
sis historiis seu imaginibus pingens decoravit:ma-
gis autem in basilica S. Pauli apostoli arcum ibidcm
majorem faciens, et in musivn depingens Salvato-
rem Dominum nostrum Jesum Christum,et secum
viginti quatuor scniores noniinc suo cum versibus
(lccnravit, et a tunc usque hactenus fidcliler a nobis
reservantur. »

lUMl I:T LAllR.Kl.

Num. 00, linca 1. — Lco nutionc Tu.^icu.s. .\nno l)o-
mini 'i'iO, qui est Thcodosii imp. 33 et Valentiniani
10, post interrcgnum, teste Prospero, ciuadraginta
et amplius (lierum, si>ptimo Idus Rlaias Leo nationc
Elruscus, Sixti pontificis diaconus absens in Inctim
(Icrnncti siibrogatusfuil.Rcf(>rtdeLeoneSophroiiius
iii 1'rato spirit., cap. I'i0, qund (piadraginla dics
perseveraverit ad scpulcriini bcati PelrJ apnstoli,
vigiliis ct orationibus insistens, petensque ab apo-

311

ANASTASII BIRLIOTHEGARII.

312

stolo iit pro Bo apuil Dcum intnrcc(iert;t,iit dimitte-
rentur silji pcccata siia, quodquc implctis dicbus
quadraginta apparucrit apostolus Pctrus diocn::fii:
« Oravi pro tr, et dimissa sunt tihti, quoad pociiam,
omnia pcccata tua pra;lcrquam impositioiiis ma-
nuum,»indignis quibusdam ad ordines sacros pro-
motis : (c hoc solum a tc rcquiretur, sive bcuc, sive
fortasse raale egeris. » Rcfert insuper sanctus Gre-
gorius, lib. iii, epist. 30, quod liisce temporil)us,
dum quidam Grfnci dcacccpto lirandeo dubitarcnt,
Leo pontifex allatis foriicibus ijlud incidcrit, et ex
ipsa inoisione sanguis cffluxerit.Quid sitbrandeum
vcrbis paulo anteccdentibus hisjce cxplicat : << Co-
gnosoat autom tranquillissima domina, quid Roma-
nis consuctudo non est,quando sanotorum rcliquias
dant, ut quidatn tangare prasumant do corporc ;
sed tantummodo in pyxide brandeummittitur,atque
ad sacratissiina sanctorum corpora ponitur : quod
elevatum in ccolesia,qua; est dcdicunda,cum vene-
rationc reconditur:ctlant;e per hoc ibidcm virtutes
fiunt, ac si illuc spocialitcr eorum corpora defcran-
tur." Ejusdem moris antiquissimi ponendi vela, vcl
sudaria supra apostoli Petri scpulcrum, ut bencdi-
ctione locuplctata reciperentur, meminit Grcgorius
Turonensis lib. i Miracul., cap. 28.

Num. 67, lin. 11. — Hic constiluit utmonacha, etc.
AdimitationcmetcxhortationcmS.LoonisMarcianus
impcrator promulgavit cdictum advcrsus eos qui i\-
liasvirgines invitas cogebantsaorum vclum accipc-
re, Dcoquc in perpctuum virginitatis cultu dicari :
prohibons ne aliqua hujusmodi aparcntibusoblata
virgo ante quadragesimum Ktatis annum sacruin ve-
lamen acciperet, utusque ad illud tcmpusliberaes-
set possetquo nubere si vellcl.

BLANCHINI

NOT.E CHRONOLOGIC.E.

Cardo tcmporum inconcussus ad apcricndam ve-
ram chronologiam summorum pontiticumaCadesti-
noad Ililarum verlitur supra Hilari natalera cathe-
dra;, sive consccrationis episcopalis diem nobis
notam ex concilio Romano, ut supra diximus in
notis chronologicis ad Cffilestinura 1 et ad .\y-
stum III, quam diem cadcre in Dominicam IS) No-
vembris anni 461 ibidcm ostcndimus et in Vitalli-
lari rursus astrucmus. Scptem diebus scdera vacasse
ex obitu dcccssoris ad clcctionem Hilari vetercs ca-
talogi cum Hibliothccario tcstantur, ut obsprvat l-"lo-
rentiniusin notisadsuiMartyrologii dicm IdNovem-
bris, qna consignatam rcperit in codem Martyro-
logio, liom/c depoxitimem suncli Leonis cpiscopi.
Protulit ctiaiii idem auctor Martyrologium llierony-
mianum pcrnntiquum caiionicorum Lucensium.ubi
eadcm dic iv Idus Noverabris sancti Leonis papa;
celebritas consignatur, non secusac apud Rubeum
legitur IV Idus Novembris, lioma' dcpositio snncti
Leonis episcopi. Mirc autcm consentit cum die depo-
siti Lconis Magni 10 Novembris vacatio sedis per
dics snptcm, et electio llilari successoris cum 17
ejusdemmcnsis, et coronalio sive i-Aaovizfxoi biduo
post conscquitur cum Doininira l'J Novembris. Ut
autcm cruditus auctor icspondcat iis qut-o opponi
possent ex festo sancti Loonis Magni attributo diei
11 .Vprilis in Martyrologio Romano, observat, in
vetnsto Sacramcntario boati Gregorii feslum sancti
Leonis pap.T cadcrc in diem diversam, ncmiie in iv
Kalcnd. .lulii : etutorque Pagius animadvertit, tan-
tuinmodo ex .rtate Gregorii XIII atTixam fuisse relo-
brulioncin fcsli sancli Lconis dic 11 Aprilis, in Mar-
tyrologio Ilomano.Oui^re concludit, festum assigna-
tumdici 11 .Vprilisfuissccausatranslationissoleninis
cadcm dic peract.T, fortasse ejus qua; a Scrgio papa
cclebrata csl, quando cx inloriori scc^-otario basili-
ca;,ul)i por annos dnccntos ac triginta fuorant ruslo-
dita ossa beati ponlillris.rocondila sunt iiilra basi-
licam in oralorio aplc disposilo : cnjus alhirc paulo
post Leo II! convostivil argcnto dcaurato alilsquc

A. doiiariis ornavit sanctus LeoIV (uterquc syncellita
sui dcccssoris;,quoinadinoiium in istorum Vitisin-
fra diccmiis cum Hibliothccario.

Hoo scmel constituto line mortaIi>> vilaJ sancti
Leonis Magni, ojusque depositionis epocha ad diem
lUNoverabris anni /lOl.Severinoel Daglaipho coss.,
conscquitur.initium e.jusdcm pontificatus annorum
21, monsis unius ct dierum 26 (ita delinita suinma
ab Ana?tasio, et a catalogis vetustioribus ac emen-
datioribus, Farfensi, Gavensi, et Rorgomale, sola
bidui dilfcrentia in hoc postrcmo adnotata,quibus et
plerinuc Colbertini sulfragantiir) cadere circu secun-
dam ncbdoraadam Scpteinbris anni 440, Valenti-
niano ot Anatolio coss. Prosper Aquitanus, qui tunc
vivebat,his consulibus consignat electionem Leonis
pap.'e. Mcnscm qiiidcra ac diem non indical. Sed
utrumquc non dillirultor asscquimurexdcfinitospa-
tio dicrum 40 et ultra post obitum Xysti, quibus
Ecclesia llomana sineantistitefuit,ejusdemProsperi

tcstimonio ; nam ita scribit in Ghronico : « Valen-

tiniano Augusto V ct Anatolio eoss. defuncto .Xysto
episcopo, quadraginta amplius diebus Roinanu Ec-
clesiasineantistite fuit,niirabili pace atqueputientia
prajsentiam diaconi Leonis cxspectans : quem tunc
inter Aetium et Albinum amicitia? redintcgrandee
causa Gallio; dotincbant : quasi ideo longius essel
abductus, ut electi nieritum, eteligentium judicium
])robarettir. Ideo Lcodiaconus legatione publica ac-
citus.etgaudenti patriiopra^sontatustiuadrapcsimus
tertius Homana; Ecclesia; episcopus onlinatur. "

H.-eo adamussim conveniunt cum exitu vita" bcali
Xysti, pcr iios assignalo diei 2'J Julii, unde ad diem
Domiiiicara 8 Septembris, qua dicimus ordinatum
episcopum Leonem Magnuin ex (lallia accitum et
patria; restitutum, intercedit mensura temporis a
Prospero dolinita.Notiue refragiatur huic testimonio
Prospori noster Bibliothecanus, quando assignat
dics 22 v,acalionis sedi Romana; post obitum Xysti.
p Si enim computat tcrminum sedis vacantis vel ex
'-' electione, vel ex consensu clecti, potuit sive electio,
sivc consonsus contingere die20.\ugusti tribus hcb-
domadis post obitura decessoris;et spatiuin lcmpo-
ris reliquum ad dios quadragintaetultraquibussine
antistitc fuisse scribit Ecclesiam Romanam Aquita-
nus, et mirabili paceadventum Leonis cxspeclasse,
etiamsi tcmpus vacalionis non esset,erat tanien suo
pastore quodammodo destitutaRomanaEccIesia.cui
datus orat antistes quidem electus, sed nondum
ordinatus.

Constabilitis igitnr torminis electi Leonis ct ordi-
nati anno 440, necnon sanctissima; vita; fine 461,
compluresanni intcrmcdii ejus vicennii comproban-
tur pcr consulatus exprcssos ab ipso Leone in suis
epistolis, quarum oxemplum antiquilate prfeslans
exbibct bibliotheca monaslerii sancta; Crucis ad
Hierusalem in Urbe dicta;, inter seleclos codiccs in
eadcm collectos ex vetustissimis monasleriis Rll.
PP. Cistercensium : qui in eodem titulo non mino-
D ra edunt specimina rcligiosissimi cullus,quam cxi-
mia; doclrina; sacrarum pra;sertim litterarum. el
bibliolhecam ipsam nupcr amplificatam alque cle-
gantcr ornatam et curant diligenter et seilulo fre-
qucntant.

Luculcntumnuoquc tcstimonium rerumpcstarum
inpontificatu Magni Lennis. pjusquc .Ttatischrono-
Iogi;p, supcrest in concilio Chalcedoncnsi, gcnerali

3uarlo, ct in cpistnlis pasclialibus Proterii ^lexan-
rini ad cumdem dalis, necnon in ryclo paschali,
quom Victorius .\quitanu3 edidit Conslantino et
Rufo coss., Christi anno 457, ac transmisit ad Hila-
rum, ttinc archidi.iconum Romana; Ecclesi.T.ot post
annos quatuor Lconis siicc<'Ssorcm, cuni suborla;
essent qu.TSlioncs dc die paschali annis 414 et 44.5.
In 00 cyclo, annornm .5:12 summa conlcxto, quem
doctissiniis rommontariis illiistrovit Ruchorius, ad
annos singulospr.x"liT indiciiiin consiilalusli-gunttir
cliam fcria; hebdomadis.in quasincidunl qiiotannis

313

HISTORIA DE VITIS PONT. ROM. PONT. — S. LEO.

Kalendm Januarli.In opusculo per nos contexto nnte
annos24 cum de recta ordinatione Paschalisap;cre-
tur in sacra congreg.itionc, a Clementc XI allecta
sub praBfeclura cardinalis Norisii.cui opusoulo pra?-
fixi titulum : Solulio problemalis Paschnlis, protuli-
mus tabulam Paschatum celebratonim ex testimo-
niis sanctnrum Patrum : ubi videre licet characte-
res complurium annorum et Paschatum ad sancti
Leonis a;latem pertinentium,unde illustraturmagni
pontiticis chronologia. Alienum esse non puto ab
assumpta comprobatione hnc documentum. Quare
eamdem tabulam hic inserendam cu''avi.

Anni Aur.
Clirifli. uu

Plenilun. niedia
Paschalia.

TABULA PASCHALIS

Aucloritnlc sacri concilii ?!ico-iii slnlula, a Thcopliilo
palriarcha .■Jlc.catiilriun proilucta, usu cl doiiriiia
siincloriim Athanasii, Ambrnsii, Awjustini, Cijrilli,
Protcrii, Paschasiiii ct Lconis papx coinprolialu.

(Pleniluiiia media supputata sunl ex TaliuUs Riccioliunis
ad meridianum Romm.)
Aur. Pleiiilun. media

3r,(i G

3li7 7

3(i8 8

3(i8 8

3iJ9 U

t 37U !U

371 11

{(i) 372 \l

[e) 373 13

374 14

374 13

(/") 376 IG

(a)3,7 17

378 18

(/i) 37'J 1!(

Anni
Christi.

323

3-24

(6)325

+ 326
327
328
329
SIO

t 330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342

t 343
344
345

t 316
347
348
349
349

t 350
351
352
353
354
355
356
357
358
350
(c) 360
361
362
363
364
365

uu. Paschalia.

6
26

14

3
23

10
31
20
19

8
27
15

5
25
12

2
22
10
29
17

6
27
13

9
23
11
30
20
18

8
28
15

4
25
13

l
21

9
30
16

fi
20
14

2
23

Hor.
23 A

8 M
5 A

14 A

23 M

20 A

5 M

14 M
3 A

12 A

20 M

18 A

3 A

12 M

9 A
18 A

3 M
0 A
9 M
7 A

13 A
0 M

22 A
7 A

15 M
\i A
22 M

5 A
25 M
13 A

2 A
22 M
10 A
30 M

Antioip.
XIV. Pasiha.
Di Ilor. (a)
23 7
8 29

(0 3S0
381
382
383
38 i
385
386
(/i 387
(A) 387
38»

8
9
389 10

390
391

Uuodecimus mensis

18 A

7 A

27 M

15 A

4 A

24 M

12 A

1 A

21 M
9 A

29 M
17 A

5 A

25 M

13 A

2 A

22 M
11 A

30 M

19
11

2
22

7
30
18

3
26
15
30
19
II
27
15

7
23
12

3

7 M Duodecimus mensis.

20 A

4 A

13 M

11 A

19 A
4 M
2 A

II A

20 M
I. A

2 M
23 A

8 A
17 M
15 A
23 A

8 M

18 A

7 A

27 M

15 A

4 A

24 M

12 A
31 A
21 M

9 A
29 M
17 A

5 A

25 M

13 A
2 A

22 m

23
8
31
19
11
27
16
7
23
12

23

8

31

20

4

27

392 13

393 14

394 15

395 ir.

396
397

399

400

4lil

(/i 402

(?«l 403

()0 404

405

406

4 06

407

17
18

398 19
1
2
3

408 10

409 1 1

410
411
412
413

[op) 414

11
31
20
18

7
28
16

4
24
13

2
21

9
29
17

6
26
14

3
23
10
31
20
19

7
27
15

5
24
12

1

llor.

6 A

14 M

0 M
12 A
2 1 A

5 M
3 A
12 A

21 M
18 A

3 A

12 M
10 A
18 M
16 A

1 A

10 M

7 A
16 A

1 M
2 2 A

7 M

16 M

5 A

13 A

22 M
20 A

4 A
13 M

11 A

20 A
4 M

2 A

11 M

8 K

17 A
2 M
0 A

8 A
17 M

15 A
0 M

9 M

21 A

6 A
15 M

12 A
21 A

6 M

4 A
12 A
21 M

314

XIV. Auticip. Pasch.

10 A
30 M

Duodccimus mensis.

18 A
7 A
27 M
15 A

4 A

24 M

12 A

1 A

21 M
9 A

29 M
17 A

5 A

25 M

13 A

2 A

22 M
10 A

30 M

0 12

0 21

1 5
1 3
0 12
0 21

0 18

1 3
8 12
0 10
0 18

0 16

1 1
1

10
1 7
I 16
I 1

0 22

1 7

Duodecimus mensis

18 A

7 A

27 M

15 A

4 A
2i M

12 A
1 A

21 M
9 A

29 M

17 A

5 A
25 M

13 A
2 A

22 M
10 A

30 M

18 A
7 A

2 7 M
15 A
4 A

24 M
13 A
1 A

21 M

1 5
0 53

0 22

0 20

1 4
0 13
0 II

0 20

1 4
0 2
0 II
0 8

1 8
1 17

0 15

1 0

0 21

1 6
0 15
0 12

0 21

1 6
post.
0 12
0 21

(o) Aulicipatioues qunrti deeimi cycli.si accntuodentiir
usui eccleaiasUc-o.dieui ordieuti a u'iedia uocle.augcudaj
8UDt horis duodeciui.
(i) Hoc anuo celfhratum est concilium Nica-uiun.
\c) S. Ambros., pp. 83.
Ul) S. Ambros., ep. 8:i.
ie) S. Pi-olerius, cp. ail S. henurm Maf?iuiiii.
\f) S. Aiuhros., eii. 8:t.

S. ProliTiiis iihi siiiira.

.S. Ambropius.

Hoc anno iucipit cvchis Paschalis Theophili.

Ex 1). Ambrosio. rf. Ambros., ep. 83.

(/)/(• i6 Phamenolh
9 19 A y A 0 19 11 A

{Dic l(i Pharmuthi.)
2!l 4 M 29 M 0 4 2 A

(/)/(' 7 Pharmuthi.)
n 1 A 17 A 0 1 22 A

[Dic 21 Phnrmuthi.)
6 10 A 5 A 1 10 7 A

(/)/(' 12 Pharmuthi)
20 19 M 25 M I 1'J 30 M

(/)/'(> 4 Pharmuthi.)
13 16 A 13 A 0 IC 18 A

(/);'(' 23 Pliarmuthi)

3 I A 2 A 1 1 3 A

{Dic 8 Pharmulhi.)

;/,) S. Pi-nleriiip, ep. ad S. I.Monem.

(/)S. AiiK. 1'pist. 2,Hfi, ad Xaiitip|,iim. - TheophihH,
epist. nrd., die 11 mi'usis Plianmithi.

(m) Tlieopliilus.ep.nriliii,.. l,,|io oo „„.„^1^ Pharmiilhi.

(n) llieophihis.ep.ordiiic. -1,111,.:^ i,i,Misis Plianiiiithi.

((./,' S. iiiii..,-('iilius, episl. U, ;fl Aiiivliiiii,. M!,-\\2.
Pasrlialia lasla a S. Cyiill,, Al,.xaii,lriiin patrianlia au-
uuutiutia per aiiiioa 29 iu tntidi;iii hniiiiliis.

fvJ P.iscliaiiiiiis iii cpi.st. ud S.l.eoiieiu a Laliiiis cfle-
bratum ait Pascha die 2:i .Marlii,,ib Alexandriiii.s 21 Anri-
lis ,piod et miraculo fontis couiprobaluui afliriunt.

(r) S. Aiigust. iuitio lih. de octo ciuffistiouibus Dulcitii.

415 17

D 416 18

(V)4I7 19

418 1

(r)419 2

420 3

t 421 4

315

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

316

Anni

Aur.

Plenilun. media

, A

Chrisli

nii.

1'

Die:^

isrlialia
llor.

XIV. ;1

nt

,-il,.

XIV

Pa^

rh.

i-n

5

'23

10 M

22 M

1

1(1

2G

M

iDii: 30 fhiniifii

('/,'(.;

ii3

G

It

7 A

10 A

1

7

15

A

(/)/<■ 20 Plianm

//((.)

m

7

30

IG m

30 m

0

IG

G

A

(Die U Vharmutlii.)

ilo

8

18

11 A

18 A

0

14

19

A

(/)/e 24 Vharmi

//,;.)

'i'2t)

9

■^

23 A

7 A

(Dic Ifi Vhw

0

23

Ihi.)

11

A

■\21

10

28

7 ni

27 m
(Die 8 Vhm

1

»11

thi)

3

A

428

II

15

5 A

15 A

(Die 27 Vha)

0
mi

Ihi.)

22

A

4'29

12

4

14 A

4 A

0

14

7

A

(Die 12 P/io

■muthi.)

430

13

'M

23 ni

24 m

0

23

30

A

(Die 4 Phni mi

Ihi.)

B

431

14

12

20 A

13 A

)0.s

l

19

A "

(Die 24 Vharmuthi.)

43.!

i:i

1

4 A

1 A

0

4

3

A

[Die 8 P/irt

•muthi.)

4:13

IG

21

23 m

21 m

0

13

2G

m

(Die 30 Phamemith.)

4 34

17

9

10 A

9 A

('/)/e 211 Vhin

0
iiii

10

thi.)

15

A

535

18

29

20 m

'.'9 m

0

2ii

31

m

(Djc 5 Vhnrmi

thi.)

43G

r.)

IG

17 A

17 A

lOSt

19

A

('/)!> 24 Vhai

mi

thi.)

4.n

1

G

2 A

5 A

,7>/i' 10 \Viai

1

//'/. )

11

A

438

2

2G

11 m

25 m
(/)/<.• 1 Vhai

1
mi

11 '

thi.)

27

m

439

3

14

9 A

13 A

1

9

IG

A

fD/e 21 Vharnn

(/,/.;

440

4

2

17 A

2 A

0

•7

7

A

CD/e 12 Vharmuthi.)

m C

451

0

23

2 ni

22 m

1

t

23

(D/e 27 Vhamenoth.)

442

G

II

0 A

10 A
fDic 17 Vhat

1

Hii

0
thi.)

12

A

413

7

31

9 ni

30 m

1

<J

4

A

(a) 444

8

18

G A

18 A

0

G

23

A

445

9

7

15 A

7 A

0

15

8

A

4ii'i

10

2 8

0 1,1

27 m

1

0

31

m

447

U

1

20 A

1j A

0

20

2 0

A

448

VI

4

5 A

3 A

0

5

11

A

449

13

24

11 m

21 m

0

11

27

m

450

14

12

12 A

12 A

0

12

IG

A

451

15

l

27 A

1 A

0

20

8

A

451

IG

21

5 m

21 m

0

5

25

ni

(6) .'i53

n

9

3 A

9 A

0

3

12

A

c) 454

18

29

12 m

28 m

0

22

4

A

(</) 455

19

17

10 A

37 A

0

20

24

A

4D(i

1

5

19 A

5 A

0

2'.)

8

A

(e) 457

2

2G

1 ni

25 m

1

4

31

ni

458

3

14

l A

13 A

1

1

20

•\ D

459

4

3

20 A

2 A

1

10

5

A

4iit)

5

22

29 m

22 m

0

19

27

m

461

G

10

IG A

10 A

0

1(1

IG

A

46-2

7

31

1 m

30 m

1

1

1

A

EjrsDE.M nuvNcmsT.

Num (>('), liniM 3.—IIic iinvnit (/i/d.s- h.rroi's::<i,Eulij-
chiaiiiim ct ycnlorinnam, ctc. Ilec'inpi>l Hililiolheca-
rius niivnm EulychcHs, quam copuial cuni vctcri
Neslorii, c.t a;qno damnnntlani, licel una altcri ad-
versarctur. Pra'tcr hanc novam, repcrit antiquam
Manc.lis,et quilom in Urbc scrpontcm, clanculum.
Ab istius occuUa' pcstis coercitionegregis Dominici
curam exorsus « nlurimos (inqurt cp. 2 fl(/ cpisc.
Ital.) impictatis Manieha!a! sequaces et doctores in
Urbe investigatio nostra repcnt, vigiiantia divulga-
vit, auctoritas cl ciMlsura cocrcuil. ■> Triiilicis iiu-
jusmodi sludii ad invcsligandos, divulgandos et

[a) S. Leo pontifei M., opist. ad .M.irliamun .\upus-
tum, el Pa.^ichasinus ail S.Lconem, el saiictus Prolcrius
ad ciniiiiem.

(A) S. Leo ibid.

(c) S. Leo ibid.

coercendos lirerelicos methodum tradit, cffiteris
exemplo futuram in verbis, qua; subsequuntur.
'I HmlOr dilcctioncm ve.stram, obtestor, ct monco,
ut qna debctis.ct potcstissollicitudinc iuTigiletis ad
investigandos eos, nccubi occultandi se reperiant
1'acultatem. » Providentis quoque charitatis ac ne-
cessariffi severitatis temperamenta prajscribit, quo-
rum exemplis alii proliciant, dum ait : « Quos po-
tuimus emendare corrcximus, ul damnarent Mani-
cha!um cum pra^dicatoribus ct discipulis suis pu-
blica in Ecclesia proressione.ct manus sua; subcrip-
tione compulimus.etita d3 voragine impietatis su<b
conlessos.paMiitentiam conccdendo levavimus. Ali-
quanti vcro, qui se ita dcmcrserant, ut nulium
bis auxiliantis posset remcdium subvenire, subditi
legibus, secundum Ghristianorum principum con-
stituta, ne sanctum grcgem sua contagione pol-
luerent,perpublicos judices pcrpetuosuntexsiiiore-
lcgati. » Expurgata labe atque Itaiia, non minbri
vigilantia pr.Tservandis studuit Hispaniis ab orro-
ribus sectic Priscilliani, qusB dc Manich.Ta vciuli
surcuius propagabatur. Ailmonitus ab Asturiccnsi
episcopo de pestilcnti.i; reliqiiiis quaein iis regioni-
bus pullulabant, datis ad eumdem litteris(cpM/.93)
necnon « ad fratres et episcopos nostros (inquitt
(cap. 16 el 17) Tarraconenscs. Carthagincnses et
Lusitanos.atque Galla-cos, synodorum rcmedia pro-
ponit.et illos in primis antistites qui hxreseos con-
tagionc polluantur a communione sino dubio sepa-
randos prsecopit, si nelandissimam sectamperom-
nium sensum pravitates damnare noluerint. »
Prosper de Promiss.et Pra;dicat. Dei, cap. fi, testa-
tur pari lervore contra Pelagianos, ct niaxime Ju-
lianurn, Leonis virtulem se cxercuisse : quod ciiii-
nentissimus Norisius, Hist. Pelag. lib. ii, cap. 1.'^,
in finc, conlirmat auctoritate Gelasii papa; et hoc
elogio Leonem commondat. « Obiit sanctissimus
pontifex anno salulis 4(il : ille enim Manicb.Tos,
Nestorianos, Eutychetcm, aliasque pcstes prolliga-
rat, atque eas in\er Pelagianam quoqae ncTcresim
ultimo pene ictu jugulavit.Gelasius papa in ppistula
ad episcopum llonorium Leonem postrcmum ponit
Ilomanorum pra;suium,qui Pelagianos damnarunt,
An forlassc, ait, ncsciti.s, hanc haresim dc qua /o-
quimiir, ah apostolica ih/iium scde, per lieal<v mem,
Innoccntium, ac dcimle Zosimum, Sirtum, Ixonem
conlinuis, ct incesaahilihus scntciitiis futssc jirostra-
tuin." Ca;tera qu.T ad methodum h.erescon aboien-
darum Leonis Magni exempln, et scripta posteris
suggerunt,et in Ecclesia apte adhibentur.complecti-
tur brevibus in Hist. dogm. sancta; scdis D. archi-
episcopus Somier, iibro v, cap. 1, a quo plura ex
adductis mutamur.necnon ea qu.T sequuntur : Ex
Prosperi Ghron. ad ann. 444, publicam daninatio-
neni ct manirestalioncm crrorum a pcrnitcntilius
hsrcticis emittendam : ■■ Hoc tempore, inquit, piu-
rimos Manich.Tos intra iTbcm laterc dilipcnlia
papa^ Leonis innotuit : qui eos de secretis suis eru-
tos, et oculis totius Ecclcsi.i; publicatos omn
dograatis sui turpitudines et damnarc fecit et pro-
dere. »Quia cx Leoninis epistolis decrctalibus pro-
ducit regulas et pr.Tccpta.episcopis a Lconetradila
de rcquircndia hiijusmodi subsignalionibus a rcis
poEnitcnlibus antoqiiam admittantur ad oommunio-
nem,et do formulariis damnationum pr.TScribcndis,
in quibus exprimatur. omnia tlecrcla synodalin ap' -
stolica auctorilale firmnlo ad excisionem cjus scr^
amplecti se, ct in omnibiis approbarc, plenis ■ '
apertis, ct propria manu subscriptis protestatiom-
bus. Episl. S(i Leonis Magni, ad episcopum Aqui-
leicnsem.

Lin. 8. — Et congregali sunt 2.5C sacerdotes. et nlii
etc. 40(5 cpiscoporum numcrus Patrum in synodica
eorumdem relatione ud Leonem papam.qu.T legitur
parte iii Concil. Ephcs. cdil. Rnmana;. pag. 4.VJ D.
asscritiir fiiisso qiiingcnlorum vitrinti. Sed cuni
actionibus scxdccmi conslct, ct plurcs uni intcr-

{ifi S. Li'o ponl. 111.

(c) Autiquum m.irmor ex ciBmct. U. Cusluli erutum
Romo;, expositum ab cmiueutissimu Norisio in DoU ad
Faslos Anonymi, cl in dissert. deCyclo RaTcnn.,necnon
a cl. V, Raph. Fabrctto Insoript. antiq.. cap. 8, psg. S77.

317

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO.

318

fucrint qn'\ ad alteram non accpsserint, variiis po- J^ secuta Petri confessionem : qua; traditio clavium,
test in diversis numerus eshiberi.Verum de nunic- et confessionis argumentum antiquo etiam opere

ro vide em. card. Baronium ad annum 451,necnon
Pagium n. .S5.

Num.66,lin. 9. — Una cum tomojwc est fide nposto-
liea EcclesicV Romarias cnm chiroijrapho sancti archi-
episcopi Leonis.Be dogmaticaepistola Magni Leonis
qux hic signilicatur, et tanquam fidoi regula omni-
bus numerisabsolutauniversorum Patrumlaudibus
excepta est, videin notis Somier historiam diligcn-
tissime colleciam. Id.

Lin.23. — llic firmavit freqiientcr suis epistoUs stj-
nodum Chalcedonenscm. D. nrchiepiscopus Somier
hujusmodi confirmatione illustrat lib. v, cap. 6 et
11 su;e Hist. dogmat. Vide notas inde seleclas ad
hanc vitam.

NOT.E HISTORICE.

lic fecil cameram hasilica' Con- -n et EphesincG doctrina contra Nestorium, et Chalcc-
cameram bcati Pctri ornavil, et donensis veritas adversus Eutychet*m solidatur.

Num. 05, lin 4. — //(
stanliniana', et (iliam

bnsilicam bcali Pauli ap.renovavit.ln tribus patriar-
chalibus basilicis cameram, sive absidem nresby-
terii,f;uam vulgo dicimus tribunain, ornavit san-
ctus Leo. In basilica tamen beati Pnuli via
Ostiensi prffcipua suarum constructionem etorna-
mentorum monumenta constituit^yuare .\drianus
papa in epistola ad Carolum Jlagnuni de cultu sa-
crarum imaginum, hujus nominatim nieminit uti
retulinius in cap. 4 dissertatienis de antiquis Ro-
manorum pontificum Catalogis, et in dissertatione
secunda post notas ad Vitam S.Sixti IlI.Qu.-e in illa
disscrtatione observabamus Adriani papa; auctorita-
tem secuti, dum expenderemus historiam cecume-
menicK synodi EphesinBe, et utriusque Testamenti
testimonia abejusdem synodi Patribus producta,ad
corfirmandum fidei dogma de utraque in Christo
natura divina, et humana in unica Verbi persona
8ubsistente,iuisse in sacris imaginibus basilicc-e Li- „
berianae diligenter expressum. uossemus ostendere '-'

fiari modo in picturis,et historiis, et musivis basi-
icK sancti PauliaLeone Magno repra-^sentatum.Sed
me actum agere videamur,et prolixius morari lecto-
rem quam par sit, indicabimas tantummodo came-
ras, sive absides, et arcus primarios basilicarum
Urbis patriarchalium, hic a Bibliothecario recensi-
tarum, etiarnsi post Leonis Magni reparationem a
subsecutis pontificibus ejusdem succcssoribus fue-
rint non semel renovatre, etquidem ssculis admo-
dum inter se disparatis; attamen retinuisse semper
ac rettnere quatuor priorum universalium concilio-
rum memoriam.et dogmatum fidei ibidem propugna-
torum documenta in testimoniis divinarum littera-
rum ibidem expressis.llla raptim iudicare licsat. In
unaquaque ex his basilicig imago principis aposto-
rum in abside,seu concameratione presbytorii mu-
sivo ut plurimum conipacta visiturcum teslimonio
divinitatis Cbristi Domini,quod lidei fundamentum

anaglypho insculpta asscrvatur in sacratissimo ^'a- '
ticanorum cryptarum loco,ante condilorum scilicet
sanctorum apostolorum, cui nomen confessionis
tribuimus : ubi sarcophagus in eisdem cryptis re-
pertus anno 16U7 et ab Aringhio expressus lib. ii,
cap. 10, pag. 293, inter Cceteras imagines e sacris
litteris desumptashocipsum Petri apostoli testimo-
nium divinitatis Christi,quod in Ecclesi.-e magiste-
rium cessit, insculptum exhibet : ut quodammodo
videatur sanctus apostolus, a suis cineribus nolle
unquamdisjungihocdocumentumsua^confessionis.
Innostraquoque Liberiant-e basilicaeabside Nicolaus
quartusejusdemrestitutorbeatum Pefrum cum suse
confessionis oraculo : Tv es Ciiristvs Filivs Dei
vivi repri-Esentavit. Hac unica in confessione et
Nicffinse fidei dogma de Christi divinitate confra
blasphcmias.\rii,el Constanfinopolitanssymboluni,

In LateranensiabsideimagoDeipara3virginisornatur
litterisGrajcis Matris Dei uomen ipsi tribuentibus :
quam et fholus Vaficanus, et imago vetustissima
Liberiana; basilicae in sacelloPaulinosimiliterexpri-
munf, Ephesina; sciUcet fidei monuM'entum praicla-
rissimum contra Nestorium.In Laferanensi,et in Li-
beriana sanctus Joanncs evangelista pra;fert initium
sui Evangelii :I.\ principio erat VERDV.M,quo impie-
tas Ariana,et hsresuin eisdem aflinium iu concilio
Nicasno aliis ne conscculis retusa fuit. In Vaficana
ab Innocenlio IIIrestitutaAgnus Dei quifollitpecca-
ta mundijpro nobis oblatus vicfitna, et sacramenta
corporisacsanguinis sui nobisprofundens exprime-
bafur. Non secus ac vidimus expressum in vcteri
Vaficano sarcophago paulo ante memorato agnum
illum typicum Christi nomine in fronte insignitum.
Quot conciliorum decreta de fide ha?c unica figura
complecferetur,satis apertum est ecclesiasfica' his-
toriffi salfem leviter initiatis.Quare et in tifulis Ro-
manis sffipe exhibefur,ut in sanctorum Cosmae ac
Damiani a Felice IV, in sancti Marei a Gregorio IV,
in sancta; Praxedis et sancla; Cpecilia; a Paschali
primo,videntis apud Cianipinum.ln basilica Paulina
via; Ostifinsis,pra;ter absidis emblemafa restifutaab
HonoriolII,supersunf LeonisMagni consilio.et jussu
in arcu absidem coronante viginfi quafuor seniores
Apocalypseosadorantes,etquatuormysfica animalia
divinitafis Chrisfi prajconium accidentia Salvafori
nostro,uti Adrianus indicebat in sfepe laudata epi-
sfola in cecumcnicasynodo vii pr.Tlecfade cultu sa-
crarum imaginum : cui efiam appositum nomen
pontificis,et Placidi^e Augusta; ifa legitur :

PI.ACIDI.E PIA MENS OPERIS DEVS O.MNE P.\TER.\I
OAVDET PONTIFICIS STVDIO SPLENDERE LEONIS.

In Vaticana et in Paulina sanctus Leo III (teste
Anasfasio, sect. 410 ct 411) scuta duo argenfea

ponifur : Tu es Christus Kilius Dei vivi.In Late- D collocaverat .Sm/)<(( utraque symbolo. unum quidcm

litleris Grxcis, et aliud Laliiiis supra inyressum cor-
poris; a quo scilicet symbolo omnium synodorum
fides exordluni ducit.Quod in his basilicis instituit
Lco, singuHs in allaribus hodic servamus.ln Lafe-
ranciisi absidc Spiritus sancfus columba; speco
repra?scnfatur(peWnde ac in Vaticana supra cafhe-
dram)quatuorparadisi fiuminibusimmineiis,Chrisli
baptismum,ct grafiam cx eo percGptam signilican-
tibus Jordanis fiuminc sub his apposito, tanquam
p«r illa indicato Christi lavacro.ld ipsum haptismi
symbolum in veteri musivo ad absidem Vaficanam,
uti diximus, per Innocenfium III restiluto, videri
potesl apiid Ciampinum in laudafo opere, cup. 4
pag. 43, iibi ligiira ejusdem incisa esf. P alma et
phu^nix iii Laleranensi typus mortis.ac resurre clio.
nis Christi Domiiii visitiir.cum aliis symbolis a cap.
dinale Raspono cnumeralis lib. i, cap. 9, de B^-si,
Lateraiiensi. Palmaet phaMiix (vctus Christi myslc

ranensi a Sixto quarto resfituta post inccndium
basilica; id omissum iioii fiiit.sed de morc observa-
turexpressum : queniadmodum observari potost in
ejusdcm musivi iconn elcgantcr incisa, et inscrta
libro nuper improsso,scilicct anno 1723, De prii'-
senli slatu cju.fdcrn sancta' papalis ecclcsix Luterancn-
J(.':. Ita etrormafum pariter in abside Vaticana; resti-
tiierat Innocentius fertius,ut conspiciendum pr.-obel
Ci.-impinus in imagine musivi,illius absidem ador-
n.-intis,in libro de sac. .'Kdif.a Magno Constantino
coMstructis, pag. 43. In basilica sancti Pauli via
Oslicnsi lionorius papa III nnte annos (piingcntoa
e.-iMidcMi Pctri conlessioncm similifcr expressit.Li-
rrl vcro absis vetus basilira; Vaficana; in rccentis
Cdiistructione cum siio musivo dirueretur; non
dcstitit eadem coiifessio repra;sentari in a-ncis nrna-
mcntis cathedr.i',iliideiii collocat;e pcr AlcxaiMlrum
septimum, ubi fraditio claviuin cxprcssa esl, sub-

3i9

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

320

riorum cmblRma etiam in niimmis Cfsanim Chris- \
tinniirum quarti ct quinti sn;culi,ut dnlii|uarii no-
runt iioriiiilp in Vaticuni adsido cxliibcbalurin cjus-
dcni rcnnvatiiine per inuoccntium 111. Ciamiiin. dc
sac..i;dif'.ca|i.4.i:)ag.'i.'J in musivi ejusdcm icone non
satis distincto rcpr;cscnlavit : sed illa pars musivi
una cumcfligiccapitislnnoccnliilllnrwservata.quaB
hodie collocata visitur in ecciesia civitatis Poli, ad-
ha!rente palatio excellentissimo domus comitum
ejusdcm civitatis ducum phccnicis symbolum clare
ostendit. Ad symboli apostolici complemcntum in
presbyteriispatriarchaluimUoma! basilicarumpleno
cxhibendum una cum indicatis lidei articulis, san-
ctissima» Trinitatis lidcm.el Salvaloris nostri divi-
nam humanamque naturam.incarnationis.nativita-
ti3,passionis,mortis,rcsurrectionismysteriacomple-
xis,recolilur cjusdcniventurijudicis,etnoslr;Ercsur-
rectionisexspectatioin Latcrancnsi musivoexpressa
verbis apostoli Pauli cum ejusdem apostoli imagine :

SALVATOHEM EXPECTAMVS DD.MI.NV.M NOiTUV.M J. CIIR., i»

etc.Quin et Ecclesiai catholic;e unitas.el conimunio
exhibeturimaginibus,et epigraphe Vaticani musivi,
per Innocenlium 111 rcstituti,et inscriptione Latera-
nensi : queniadmodum apparet in alio musivo sub
(^udestinolin titulo sanctaj Sabina; representataper
imaginesetinscriptionos Ecclesi.e ex circvmcisio.ne,
ET EX GEiNTiBVS sub uno Christf in terris vicario et
pastorum principe collccla?. .Vdditur denique con-
lessio postremorurn syml)oli apostolici dogmatum
rcmlssionii iicccatorum in chivibusPetro traditis,qu;e
basilicarum patriarchalium insignia evaserunt,at-
que ,<■?(■)■»,<' ivfcfinVaticani abside Innoccntiano pcr
librum aitern;B \ilre in manu Christi Domini in thro-
no sedcntis juxta typum Apocalypseos (adnotunle
Ciampino pag.43,ubi supra) indicata?,et per Agnuin
tollentem peccata mun(li:tum ctiani pcrvoces Pra;-
cursoris sub hoc typo illum indicantis in Liberiana,
ubi sanctus Jounnes Baplista volumcn explicatum
dexlera tcnet inscriptum litteris : Ecce Agnvs Dei; p
in qua etiam basilica, .-Vltaris, et sacraraentorum, ^
nccnon cathedra;, et ca^tera mysteriorum synibola
ac documcnta dogmatum perutriusqun Testamenli
tabulas cxpressa,et in conciliis gencralibusproducta
vidimus contineri : ut plane constot, patriarchales
Urbes basilicas per summos ponlilices ita e.xcultas a
Silvestro ex oarum fundalione ad carumdem subse-
cutas reparutiones usque ad hanc ;ctatem.csse lide-
libus populis veluti lilinim illum Ai>iiC(ihip.scos,cap.\',
a Joanne speclatum i» dcxtcra sciictitis supru thro-
num srriptum inlus, et foris, cl apcrtuin ab Aijno
hnbciitc .<(•/)/(■)» Spiritus Dci misso.'i in omnem terram,
noinpe seplirorinem gratiain divini Spiritus.ubique
gcntium in professione doctrina» catholic;c, quam
exponitinvitantempopulosadacclamandum ,< Scden-
ti super thronum, et A(jno, hcncdictio, ct honor. el
gloriii, ct potestas in sxculn sipculorum. Et quutuor
animalia dicclianl : Amen. Et viginti qualuor scniorcs
ccciderunt in facies suas : cl adoravcrunt vivcnlem in
ssccula s.vculorum. lloc certe symbolo visionis a D
Joanne dcscript,-!; in .Apocalysi sanctus Lco Magnus
insignivitarcum triumphaleiu b;isilic;e patriarchalis
sancti 1'auli via llsticnsi.suo cliaiu nominc apposi-
to.quod snpercst post tredecim fcrmc s.-ecula iii nur
sivo pra^servatum : cujus doindc oxcmpluin imita-
tus sanctus Paschalis primus.nono ineuutc s,x>culo,
in titulis sancta; Praxedis, et sancla' Cavilias oam-
dem visionem quatuor.ct viginli seniorum adoran-
tium.et coronas snas olTerenlium antethronum Dei.
pxpriniendam curavit, quemadmodum obscrvari
polest apud Ciampinum veterum monimentorum
Ecclcsi.-c Romanae tomo II, cap. 2.5, tabula 4() Ibl,
147 ; et cap 27, lab. 51, pag. 151.

Lin. 7. — Basilicam beato Cornelio epi.icopo^ct Mar-
tyri.Jiurta ca'meterium Calli.rti via .Appia. Frustra
Lodie qu,vritur h>\'c suburbana «des sacra, quom-
admodiiin et ali,\' couqilures in codoni tractu vi.-e
AppiiB, et proximarum a diversis pontilicibus con-

slruct;e supra ca'meteria,in quibus fucrant dcpositi
sancti dcccssores. Urbaiii, et Marci via Appia, Da-
m isi via Ardoatina,et his similes Eccloiiia^suburlja-
na; frustra quajruntur; cum per sa-cula complura
barbarorum excursiones circa Urbem facta;,praeser-
tim a Sarracenis, oinnia fermc deleverint sacra
a;dificia Urbis mcBnibus non incIusa.De cicmeterio
autem sancti Cornelii pap;e in proprio ojus fundo
via .\ppia vide quoe supra adnolavimus ex Bi-
bliothecario in notis ad ejus vitam et ad S.
Pium.

Lin.9. — Et liberavit tolam llaliam a pericuU) hos-
tium. Sancti ponlificis legationem, ejusquo felicem
c.xitum Victor Tununensisintegro si'Culo ab eo non
dissitus recensel Iriennio maturius, sub consulatu
Asterii et Protogonis. CJuin ei Prosper beati Leonis
notarius (uti nominatur ab Adone Marcellinum se-
cuto), in Chronico cditionis Du Chesne totidem
fcrme vcrbis retulit, qu;E in Victore loguntur,

Lin. 10. — llic constiluit monasli'rium ad sanclum
Petrum, etc. Monachos multo ante Leonis pontifi-
catum cxstitisse supra jain di.\imus. In Urbe au-
lem, et circa Urbem monacbos ex «tate sancti
Hieronymi, et monasteriorum regulas pra^scri-
ptas a sancto Innocentio vidimus supra. .Non-
dum lamen legimus aedilicata fuissc a sum-
mis pontilieibu^monasleria prope Urbis basilicas
anle Leonem Magnum. Primus itaque hujus disei-
plina; auctor vidctur Leo in conslruendo prope Va-
ticanam monasterium sanctorum Joanniset Pauli :
quem imitali sunt pro.ximi succossores. Hilarus
enim ex ejus diacono olectus succossor unno 461,
« fecit monasteria ad sanctum Laurentium.ot intra
Urbem ad Lunam.» (infrii,num. ~i\.j Excopit hunc
sanclus Simplicius anno 4(57 :■• Qui dedicavit basi-
licam beati .Andrea •> aposloli juxta basilicam san-
ctii; Maria; (infra, num. 72), nempe ecclesiam san-
cti .■\ndrea; (dictam Cata Burbnra), proxiniam basi-
lica; Liberiana;, ubi nunc sancli Antonii .Egyptii
ecclesia et cccnobium visitur, el ante annos 00 su-
per erat musivum Simplicii papa; nominc inscri-
ptum, a Ciampino edit. vet. tomo 1, pag 243. Ibi-
dem vero fuisse monaslerium posl anuos 250 a
Gregorio II reslilutum.testatur Biuliolbecarius sect.
178 his verbis :« Hic tieroconuuni Gerontocomium)
quod post absidemsancla' Dei ponitricisad praisepe-
situni cst.monasterium instiluit.atquemona^terium
saneti .Andre^o apostoli.quod Barbar.o nuncupalur,
ad nimiam doductum de?orlionem,in quo nec unus
habebatur monachus adscitis monachis ordinavit,
ut utraque monasteria ad sanclam Doi genilricem
singulis diebus atque noctibus laudes canorenl.»
Unde etiam discimuscausas hujusmodi monasteria
circa basilicas et titulos insigniorcs fundandi, ut
scilicet monachi psalmodia; pensum diurnum ac
noctnrnum una eura clero pcrsolverent in celeborri-
mis hisce sanctuariis. Noque in Urbe tantum mo-
nasticamregulam.Tdilicatis a se cicnobis promovit
Leo, vorum etiamin nrovinciis Occidcntalibus con-
slabilivil, et auxit. Gloriantur enim Massilienses,
sancti Victoris monaslerium.quod inter Occidcnla-
lis Ecclesia; ccenobia coloborrima ol antli|uissima
memoratur.fundatoroinhabuisso (^assianum.Lconis
Magni amicissimum :qui sancti Pachnmii rogulas,
aliorumque Palrum.,Eg>ptiorum in Occidenlem per-
forens, duasquoquo ccclesias una cum monasterio
erexit. Easdem a sancto Leono Mapno fuissc derii-
catas, historici Massilionsos tradunt, pra; CJrteris
diligentos llufli pater et lilius, lib.xi, cap. 1, num.
S.Superiorem lirulo sanctorum Petoi ol Pauli apo-
sloloruminsignitam.inferioieniverosub invocatione
Deipara", et sancti Joannis Baptist,a! ; undc otiam
nomencorumdemapostolorumpra-lulisseanirmni
licet .Ttas postorior a rcliquiis saucti Victoris i;
dem conditis ccclosiam. abbatiam et monaslorium
suncli Victoris tractu tomporis appellavorit. Et a
Leone quidem id prsstitum Cassiani precibusautu-

321

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO.

322

mant, ut gratiam rependerct pro insigni opcre,hor- A.
tatu ejusdem Leonis per Cassianum scripto, de In-
carnatione Domini contra hseresim Nestorianani :
quod opus ipsi Leoni dicaverat,dum diaconus Xysti
III in Galliis versaretur.

Probabile admodum redditur Leonem papam,
dum in Oalliis degeret, attente contemplatum fru-
ctus prffclaros monasteriorum,qu<e in Galliis vide-
rat seminaria lieri sanctissimorum episcoporum,
eadem spe disciplin» sanctioris in clero conservan-
dae,ac promovenda; per viciniam,et contubernium,ut
ita dicam, monacborum, eogitasse de monasteriis
apud basilicas instituendis in urbe Roma.Porro do-
cumentum illustre illius uberis fruclus discipliii;e
in clero promotse ex monasteriorum institutione
apud episcopia reddilur nobis ab insigni marmore
per .Ttatem Leonis Magni inciso in ecclesia Narbo-
nensi, ab iisdem Ruftis edito in laudata llisloria
Massiliensi, cap. I, libri x, ex collectaneis Balusii
ad opera Salviani. Inscriptio talis est t do et xto n
MiSERANTE LiM. noc, etc. Dco, ct Cliiislo miscrdute,
liinfn hnr coililuin est anno quinlo consule Valcnti-
niaiio Auiiuslo 17, lerlio halendas Dccembris xvui
anno ponliliimtus [histici. Husticus episcojius, eptscopi
Boiiosi lUius, et cpiscopi Arntoris e.v sororc ncpos,epi-
scopi Vencrii socius in inomisterio coinprcsbyter Eccle-
sice Massiliensis unno xv episcopntus sui.die iiiiiii quin-
ta, et ni Uus Octoiris cuiii l'r.w prcsljytcro, llcnncte
diacono, et eoruin seiiucntHnts ccepit dcponerc parie-
tem ecclesix duduin e.rusUe : triyesiina sepliina die
quadratuin in fundametitnm poni cwpit, etc. Pluia
essent in hac inscriptione motatu digna,de epocbis
episcopalibus cadem ffi*ate diligenler numeratis,
de ritu reparationis ecclesi», aliaque ejusmodi ad
historiam Pontificalem coniprobandam opporluna.
Verum iis pr;etermissis, unioum illud observari
cupio ad prKsentis instituti argumentum pertinens,
de vigore scilicet ecclesiastica; disciplin;e ab episco-
pis Gallicanis in suo clero per eaui a.'tatem promoto „
ex monasteriorum vicinia apud sua episcopia, quaj L
vidcbantur optimorum clericorum reddi seminaria,
cum ex illis non semel presbyteri et episcopi san-
ctimoniaPra;stanleslegerentur.RusticusetVenerius
hic loguntur syncellit;e. Rusticus ille est, ad quem
adhuc monachum exstat sancti llierorymi epistola 4
qui deinde presbyter Massiliensis electus iuit, de-
mum Narbononsis Ecclesiae antistes : ad quem etiam
data est celebris epistola decretalis Leonis Magni
num. 92. Venerius autem ex monacho Rustici col-
lega compresbyter primum evasit Ecclesiae Massi-
liensis, deindo cjusdem episcopus.Cum Rustico no-
minatur in epistola 52 a sancto Leone ad episcopos
Galliarum data post concilium Chalcedonense, et
cum Rustico subscribit in responsione collegarum
ad Leonem Magnum,post hujus epistolam 51 edita.
Bcatus Martinus in Turonensi, llilarius in Picta-
viensi et altcr in Arelatensi, (lermanus in Antisio-
dorensi, in Lugdunensi Euchcrius, in Trecensi Lu-
pus.aliiqiie passim experimento suo comprobant D
vel comprobaverant,r]uantum conferret ad optimuin
clerum elformandum conspectus vita; acdisciplinffi
regularis in monastcriis : quffi proinde admovebant
8U1S episcopiis, non secus ac Leo admoverc ca-pit
basilicis patriarchalibus in Urbe.

Linea 13. — Ilic constituit super sepulchra aposto-
lorum rustodes, qui dicuntur cubicularii, e.v clero
Romano. Pncter ostiarios, ad ministeriuin ccclesia;
et ad aliqua altaris olficia deputatos, cubicularios
instituit Loo Mugnus ad sopulcra apostolorum.
Illis enim plcruniqup ad ingressumet foresecclesiffi
sistendum erat ; his cuslodionda intcriora cubiculi,
seu thalaini ecclesiie, nempe chori, et presbyterii,
aut etiani capella;, ut cardinali Barunio visuiii ost
ad annuiii Ai'i\, num. 11, huncipsum Hibliotlieoarii
locuin ita oxponcnli : ■< qui dicunlur cuhicularii.
Quos modo dicimus capellanos. Oubiculum enim
idem fuisso apud antiquos quod hodie upud nos

capellam notavimus in Martyrologio ; cum alioqui
ct aliquos ex cubiculariis fuisse laicos homines,
doceat orilo Romanus. » Addit Carolus Macer ad
Dominici fratris sui Hierolexicon, in verbo Cubicu-
liirius, synonyma esse capcUanus et cuhicularius
apud Latinos, et njaTococo; apud Graecos, ct pnslo-
phoria, chnrum. et thntinnuin ctcubiculuin idem signi-
licare. Cubicularios ilaque a Leone institutioneha-
bendos esse cnpellniios.qul custodiant interiores has
partes ecelcsiae. capellas sive cubicula, et chori ac
presbyterii ambitum circa sepulcra apostolorum.E
clero igitur eligendos.Namet ad cubieuluni episcopi
adhibendos clericos suasit posteaGregorius Magnus
Dccret. dist. 2, q. 7, c, 58, ita ut vol clericos,
vel monachos ad cubilaiii sui munus obeundum
adhibeant,potius quam laicos.Idem esse intelligen-
dum videtur de cubiculariis apostolorum a Leone
institutis e olero. Cum enim nionasterium prope
basilicam principis apostolorum fundasset Leo, ut
nocturnas vigilias el diurnas preces cum clero al-
ternis,aut junctim monachirecitarent ; eosdem quo-
que custodes esse voluit cum clero cubiculorum seu
capellarum, thalami, et chori, cirea apostolorum
sepulcrum statione iis altributa.In Ambrosiana ba-
silica eadem ratio adhuc viget.quotidiana ministe-
ria altaris et chori,tam per clcricos, quamper mo-
nachos obeundi.

Linea 17. — Sepulfus csl apud basilicam B. Petri
apostoli. Deposito S. Leonis Magni apud basilicam
Vaticanam illuslrala fuit per complures scriptores
tuin veteres, tum recentes.occasione trium transla-
tionuin ejusdem sacri corporis : quarum prima fuit
ex adito veteris secretarii intra basilicam sub Ser-
gio papa ejus nominis primo,annis circiter ducen-
tis, et quadraginta post ejusobitum. Vetus inscri-
ptio a Sergio insculpta in rei memoriam fuerat,
quam ex inembranis Palatinis primum edidit Grute-
rus in Appondice Thes inscript fol 1170, deinde
card Baronius Annal tomo X in Append pag. 919.
Secundaj translationi ansam dedit constructio novffi
basilics Vaticana3 supra veterem in illa inclusam.
Gregorius XIII providens, ne in lundatione molium
e quibus amplissims parastatM, maximi fornicis
innituntur, etin dirucndo sacello Leoniauo per Ser-
gium constructo sepulcrali ejusdem conceptaculo
casus aliquis labem inferret,ti'ansl'erendum ducebat
inpatrein aliquain tutiorem.Verumdilatafuittrans-
latio ad pontificatum Pauli V, cum moles recen-
lionis basilicaj ad eam elevalionem jam esset per-
dueta.quffi citra periculum ruin« pateretur sacella
perfici. Tunc vero e vcteri conditorio per mensem
Maium anni 1607 solemni suppliciitione elatum sa-
crum corpus, el illatum fuit sub mensa: altaris B.
Mari.-G Virginis de columna, ibidem rotinendum
donoe perficerentur oniainenta proximi altaris,
ejusdem S. Leonis nomine insignili, sed nondum
constabiliti sub Paulo.Perfectis tandem orirdmentis
omnibus in eadem partc basilics sub Clcinenle XI
translationis tertio; opportunitas oblata fuit mcnse
Aprilis anni 1714, cui non modo intercsse dalum
nobis fuit, sed eliam sacri corporis lipsana de pro-
ximo conspicere, ac vencrari, et ossium in sua
sede pcrsistenlium, ac vestium quibus amicicbatur
ligurain delineare.Id enim conferre non modicevi-
dcbatur ad aliquot sacerdot;dium ornamentorum
dispositionem asseiiuendam juxta usum ;ctalis Leo-
nianas prroscrtim vero de pallio circa humeros du-
ctd et acubus inflxo, nccnnn de capitis integumonlo
es iis qua; adoperto ojus feretro spcctabuntur. In-
sererem hisce notis integram historiam cum unim-
adversionibus in plura capita ordinatis, nisi ad po-
strenium lonium istius operis opporlunius reserva-
retur quando ad Sorgii primi vitaiii llibliothecarii
lextus iios doducef.Monore laiiion ilobomus.ieoncm
.•^acri oorporis Loonis Magni, qiiaiii cx Grimaldi au-
tograplio in archivo canonicali Vatican.i; hasilic.-p
custodito lidelitcr cxprcssorunt RR. PP. Hensche-

323

ANASTASIi lilBLlOTHKCAKlI.

324

nius ol Papcljrochiuo i;i Propylco ad tomuui I Muii, A uiuiubra ; ut vix analomica;, et quidem superficiaii
uon respondere prototypo; Jacobus enim Grimiildus descriptioni locus remanerct. Nostram tumen haud
ad Acta conscribenda

nctus non pnluil ila ra<-i]i'
rcddi piclor ex ea deputationc, qua dcclarabatur
notarius. In imagine igitur cum actis dclinealaex-
hibet caput integrum sancti pontilicis papali mitra
rotunda contectum ; sed in descriptione eniendal
graphii excursum.Nam aperlc declarat.caput sancti
Loonis consumptum fuissc,ac in ossium frusta re-
ductuni : et quidem exigua IVnstula, ut nos vidi-
mus ; nulla rotunda mitra (sed regno ut hodie vo-
cant) supra illa ossium fi-ustula apparento.sed tan-
tumniodo plicis velamenli circa vcrticcm (lexis, et
ascendentibus ex eodem sinu vestium,qufD ulrum-
(|uc humerum ac pectus velant,veluti cum iilo con-
tinuatis. En ipsa Grimuldi verba ex autographo
dcscripta, fol. ('i"^.

i< Aporla igti:" cnpsa visuni luitab omnibusinibi
circumstantibus (iicmiw rdiiipliiiibus episcopi.t cl ca-

oifugit diligentium. Cujiitis .situs in osseorum fruj;
gmentorum congeriem elovalus, ac praj caslerisca-
pilis purtibus integrum segmenluni inlerioris ma-
xilla; cum denle exlra alveolum super jacente, dis-
tincteconspiciebatur.Caiterum lhorax,utietiam bra-
chia, laceris, et niagna parte consumptis vestibus
obvelabatur,ut uiinime ab invicem distingui potue-
rint.ColIi tamen.etlumborum vertebra; suo naturali
situ locatcB videbantur, et circa linem sterni hinc
inde duo ramenta aure.e ligula;, sive alterius orna-
mcnli vestigia adjacebant.Us ilium elatius, et utri-
usquc fenioris ossa sublatis tegumentis jamdudum
laceris distincte prominebant. Tibia; quoqucadex-
tremitates usaue integra; visobantur, excepla sinis-
tru,cujus fibula disrupla non pnicul a libia iocaba-
tur.Tarsi,et metatarsi, et digitorum ossa inspicere
nequivimus. Verisimiilimum tamenduximuseadem

nonicis qiws nominat) ^ucrum ipsum srncti Leonis o vestimentorum intcr et carnium cineres iiivoiuta

Magni corpus a<lhuc inlcgrum [hoc csi imlla e.r pnv-
cipuis paiiibus ossium dcsiderala aut laco mola, si
ciiput c.rcipias) quod nralstatur;e palmoruiu siqdiin
et quartorum trium,el ut conjici poterat {licel lim-
gitudinc temporis el antiquitate satis consumplum
esset) sanctus hic pontifcx corporis fuit gracilis ct
extenuati. Erat indutus pontilicalibus indnmcntis,
scilicct planeta, sive casula lala more antiquo ex
purpura coloris castanci : manus habeliat conipli-
culus,et tegcbantur a pluncta,qua; in ossaabicrant.
Tunica; et dalmutica; Irugmenta liubebal crus dex-
triim, ct pedes in ossa ilidein redacta certiebantur.
Cupid i-iiii^-iiinplunicrut iii plura IVugmcnlu iissiiim,
cl dciiigi-utiiiii. Conspicicbuntur poMtillci;n iiiitive
reliqiiia' ob summam vetustatem laccr;e, et olTus-
cata;. Circa collum relucebant (iu;edam lilaaurea;
item supra manus.Remanserat super liumero dox-
Iro crux parva rubri coloris.quaj erat pallii pontifi-

iatere, vel sparsim caps«i;e pluries concussa; fundo
subscdissc.Uuo quoi|iic ibi fnigmenta salis distincta
up|iurucrunt,(]ua; iocata erant prope capitis silum.
lliirum allerum rcfercbat claviculam, ea prorsus
puilc, (luu luimcro adnectitur; aiterum vero certo
ccrtius erat unum ex ossibus crani. Sed probabile
admodum est, quod ha;c duo fragmenta e superiori
trium sanclorum Leonum capsa ceciderint. Oper-
culuin ciiiiii piumbeum ligncunKiue capsa; sancti-
Lconis rcluxutuni, el comprcssuni a p_r;edicta supe-
rioii capsa trium sanctorum Lconuni iocum dare
potiiit IVagmentorum intromissioni. "

l^oqiiilur hic dc capsa trium sanctorum successo-
rum et cognominum Lconis Mugni.secundi sciiicet,
tertii, ct quarti.qua; iliorum cincres tribus iocula-
mcntis dislinctis complcctcbatur, cl iraposita fuc-
ruiit antiquitus supra.jam dcscriptam sancti Leonis
prinii,ut fusius cognnsccrc unusiiuique potest tum
ex actis Grinialdi sub Paulo V, tum ex recenlibus

culis.Item aiiam crucom paulo iongiorem ejusdem „ ex actis Grii

paiiii juxta pectus in purlcdcxtra tcnebut.In incdio ^ in tr;uislatione sanctoruin quatuor Lconum Roms

pectoris conspicicbatur aurca una siiinula pallii
infixa planeti-e. Ue pallio vero nihil exstubat.Plaiicta
pedes attingcbat. Tuctu cuncta dissolvcbantur,tum
ob matcriam anti(iuatum,tum ob locum madentem,
quamvis oplime clusum,» etc.

Huic descriptioni Grimaldi plane respondct con-
spectus post annos ccntum uc septem nobis oblutus
cjusdcm sacri corporis, ac vestium.quibus itacon-
tegebatur, ut poctus qnideni et humeri omnimodo
velarentur, artus vcro in!'oriores sub sinubus ve-
stium carumdem.ibi tcnuiorum ac mulla sui parte
dissolutu^um apparcrent ovidentcs.Conspiciebantur
denudata; coili ct lumborum vcrtebr;c.Ossa ilion,et
utriusiiue femoris, ac tibiurum dignoscebantur : a
quarum sinistra sua libula dimota paulisper crat,
caeteris in situ suo exacte permanentibus. Capitis
vero figusa taiis erat.Ex ossibus cranii exigua tan-
tum frustula inter veiamcnlorum rcliquias decidua

impressis sub Ciemente .\I anno 1715.

Lnuin crat desiderandum in iila Uomana cditione
anni 1715, ut imago cum iflis impressa desumpla
non fuisset ex ea, quam Grimaldus per imperitum
dclineatorem fieri curaveral, descriptioni sua; non
respondentem, sed ex archctypo omnibus conspecto
tantum cfrorinari curasset. Hanc nos cura reddide-
rimus diiigenter exceptam in conspectu sacri cor-
poris die secunda Apriiis, el itcrum coiialam cum
eodem sacro corpore die xi Apriiis, quando Cie-
mens .\I,ad arcam sancti decessoris descendit.tunc
asservatam in saceilo S. Nicolai, et sacro ibidom
peracto, una ciim piuribus omincnlissirais ac reve-
rondissimis cardinalibus, necnon iliustrissimis ac
rcverendissimis episcopis, ct pra?sulibus ad vonc-
randa quatuor sanctorum Leonum corpora gonibus
advolutus, publicas tabuias ea do re confici iussit
per Cosmum Antonium de iJcrnardinis pubiicum

supererant. Mandibuhc infcrioris pars sinistra re- D nposlolica auctoritate, ol sacrorum rituum CongrC'
manscrat intcgracx (piadcntomexcidisseadnotavit gationis nolarium specialitcr deputatum ab eoclem

' ■ sumino pontifice ad iicla ilia excipienda, eamque

iniaginem approbaverit illustrissimus dominus Mi-
chaei Angeius de Paulis archialor pontificius. et ab
ejns secretiori cubicuio honorarius.qui ossium sin-
guioruni situm considerabat, et nomon oxcoptori
dictabiit.non abs re duximus hic insorendam.Oslcn-
dit eniin ejusdem sacri cnrpnris positum, et figu-
ram ossiuiii in sua scdo pormanentium.ct veslium
sinus. undc amiculum formam deprclienderc non
esl diflicilo versatis in antiquitatibus llomanis, el
consnctudinibus tum civilibus, tum cccclesiaslicis
sa;culi Leoniani. Piica; enim iongioros sinuata; ex

iiiustrissinuis Pauli urchialor pontificius,mandante
sanctissinio ad cam insjioctionem adhibitus,ut pro
artis peritia nominatim dictarot notario ossa (lua;
apparebanl. Proccssus humori dextri deciduus et
proiapsus jaccbal non longc u reliqua humcri parte,
qua; sub vestium sinubus promincbut in suo silu.
Nulia igitur porlio sccloti loco dimota fuorat.Cranio
tantumniodo dissoluto,et ca>teris paucis ossibiis qua;
memoravimus. Uabo ctiani verba a pontilicio ar-
chiatro dictata notario inpublicixslabuiasrcdigcnti
solcmncra hanc rccognitionein sacrarum reiiquia-
rum. u IJbi S. Leonis papa; primi arca monumonti

rcclusa fuit.ut vencrabiies cjus rcliquia;, vcl corpo- inlima parte libiarum versus brachiaetiam in lace-

ris forma inspicerontur, rudis primo obtulu conlri- ris vestibus onmdcm ductum rotinentes oslendunt

tarum vostium, ot consiiiiiptarum oarnium niiilcs iilancta- vcteris figuram ad taios fere domissam. ct

apparuit. Einmvcro propter s;\;culorum diuturnita- cuppa> cpiscopalis more corpus ambicntom, cx qua

tem adtio diminvita, ct ierc consumpla olTendimus e&sertis oracbiis sacris operabaatur aQtistites ac

323

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO.

326

sacerdoles. Supra pcctus vero inte^uinentoruin plu-
rium collcctio aliquid simile capitio intimo birri
episcopalis ostcndit, et illius luunilioiis queui suiii-
mus pontifex supra planetam ex colli apertura re-
jectum sacrificans adhibet [phanoncm appellant),
ex clavicularum et juguli summitate ad cubilorum
extrema pertingentem. Huic vero infixum fuisse
pallium pontificale crucibus purpureis insignitum
(uti in musivis Looniani saeculi ct consequentium
ostendunt summorum pontificum imagines,in basi-
licis, ac titulis Romanis superstites)ostendit longior
inaurata acus supra pectus conspecta tam a Gri-
maldo, quam a nobis. Velamenta vero supra eaput
reducta, qus in hoc tumulo plicas retinebant, ex
humeris ad situm ossis bregmatis ac temporum
ascendentes (licet calvaria resoluta in fraginenta
ossium subsedisset), demonstrant, vel partem ali-
quam phanonis ex occipite reduci consuevisse more
cuculli supra verticem, unde mitra; origo petenda
est, ut in dissertatione de sacris indumentis sacer-
dotalibus suo loco ostendam ; vel aliquod velum ap-
positum fuisse supra faciem sancti pontificis, dum
ejus funus curaretur. Grimaldus memorat fol. 45,
suorum .\ctorum ex scripto Jacobi Herculani cano-
nici sancti Petri.in canonicali archivo asservati,
die IV Februarii 1543 detectum fuisse ad sacellum
sancta; PetronilliB in Vaticana basilica sepulcrum
Marise uxoris Honorii Augusti, in quo conspecla
sunt indumenta auro texta : interqua; rccenset au-
rcum pannum spiris compluribus ambientem caput,
et prsterea alium ab eo distinctum, et facici ac pec-
tori inipositum : unde mos illius a^tatis agnoscitur
in humandis principum ot illustrium virorum ac
feminarum corporibus. Verha llerculani sunt :

I' Memoria quod die iir Februarii 1544 detectum
fuit sopulcrum in sancto Petro in capella quE dicc-
batur sancta Potronilla, alias regum Francorum,
cum nova; fabrics fundamentum foderetur. Quod
sepulcrum erat magnum pilum marmoreura cooper-
tum fabulasimilicrassitudinispalmi uniusquart. 3,
longitudinis psalm. xiii, latit. psalm.xi in quo erat
corpus Maria! uxoris Honorii imperatoris Constan-
tinopolis.Quod corpus indutum erat veste ex auro,
ut vulgo dicitur, Ooroliralo. In capite habebat pan-
num aureum pluries involutum, et aliud extontum
Bupra faciemet pectus.Quod aurum in forma panis
fusum ponderavit libras triginta quinque, » etc,
describit alia ornamenta cum his reperta, qua; hic
non recenseo; cum de velis tantum capiti injectis,
et circumduetis sit sermo, quorum usus in tumu-
landis magnatibus vigebat ffitate S. Leonis, et pro-
xime consecutis.

Prffiter indumenta igitur casulaa, sive planetae sa-
cerdotalis,ad pedes dofluentis,et in flexum cubito-
rum collectffi morecapparum episcopalium, necnon
phanonis, et pallii.etvelamenti capitis morecuculli
(cujus ex abscisso limbo et titulo mitravidetur ex-
orta), conspecta in S. Leonis tumulo circa jugulum
aurea filamenta, et circa utrumque carpum, nobis
indicant limbum ad insertionem capitis,et ad apor-
turam manicarum tunicae subdiaconalis, et dalma-
ticEdiaconalis adhibit.T non sccus acLatinis otGrs-
cis in usu est,(igura inter utrumquo ritum media
ex manicarum insertione colligenda. Vcrum de illis
fusius agendi locus erit o[)portunior inforius pocu-
liari dissertationc ad h.ec tractanda, per nos [larata
dum sacrum Lconis Magni corpus detegeretur :
cujus flgura consignabimus prassentcs notas ad
ejus Vitam.

CIACONII.

Num. 66, lin. 16.— Ubi el damnaverunt Eutychem,
Cuiiatantinopoii coram tribus legatis apostolicis cl
Patrum concilium cogitur, in quo anatrioma prola-
tum adversus Eutychotoni,qui dicobat, in Cnristo
Domino antc incarnationom duas fiiisse naturas,
post incarnationem unam tantum naturuin; i't cuii-
tra Nestorium, qui iissdrebat Doniinura Jcsum Cbri-

J^ Coiiiijcctiis Sucii corjioris S. Leonis Mayni, reserata
illitis Arca rt iterum ohsignata jussu Clemeniis Pp. A7
,liclj„-< !l rt XI \pnlis MOCCXIf in ejus translatione
solenuii. E.L- Craniofruatula exsigua superperant, cum jjarte
diinidia inandiljidie inferioris. Ossa reliqua in situ i,er-
manserant [dimoto tantum superiori processu /tumeri rfex-
tri et fihula a tihia sinistra) : quse reddrhaniur conspicua
sub vestihus crocei coloris prs vetustate attenuatis,et more
copps tam supra caput, quam circa pectu.r et artus infe-
riores in amplos sinus decenter coltectis. Supra sternum
Acus inaurata ad confiqendum Vallium : et circa juncturas
carpi et cuhili aurei liinhi filainenta visehantur. Sacri
Corporis longitudo erat palm. Ramanorum 7 3/i.

D

stum cx Maria VirginCjhominom tantum,non etiam
Deum nalum.

Num. Cw.lincaS. — Amhutavil ad rvijem Ilunnorum
nominr .[Ihilnm .\thila post cladom incampisCatha-
loni.-i' siiscoptam jiixta Tolosani, rrnontus Italiam
potit. Ai|uili'iain in limitibiis I'n)vinci;o sitam trien-
nium ubscdit; oumiiuo robus dosperatis obsidionom
Bolvere cogitaret,viaisset ciconias ox urbo in agruni

327

ANASTASII BITtLIOTHECAlill

328

PU08 pullos fJetercntns, aiispicio moliis, arciiis ur- A <i''ccin Eutyelics quidam archimandrita Ck^nstaDti-

Lemoppiignatau) I.iihIciu rrpil,<|iripuit,et inreiidit :
nulli hnniinuiii gcin 1 1 p.nnn:,, rlaij,ilum Dri so vo-
cans. Ticinuni atqiir .Mi^dhil.-iiiuni, rrgis urbes, cx-
cidit. Inde vaslalis circuiiicirca plurihus locis,cum
Roniam quoque pararet everlere, Leo Magnus papa,
adhortante Valentiniano inipcratore ohviain proces-
sit, cumqueadco niitemreddidit, utillico, promissa
l>acc firmissima,ultraDanuhiuiii non rcditurus per-
re.^erit : territus duorum viroruiii minantcm mor

nopoli c.vorlus, qiii diccret lutum Christuni eg«e
naturarii unicam. »

Gelasius papain epistola 16 ad episcopos Darda-
niffi, initium hieresis Eulychian«e ah anno quadrin-
gentesimo quadragesimo oclavo repetit; quia eo
anno Eutycbes in judicium vocatus est apud Flavia-
num episoopum Constantinopolitanum, accusante
Eusehio Doryi;ei in Phrygia Salutari episcopo, Eu-
lychctis amico, cujus rci meminit Breviculus Eu-

lem, strictis ensibus super ejus caput, nisi pontifi- tychianietarum :" Cum Eutychem Eusebiua Doroly
cis sancti yerbis acguiescerot. Crediti siint 1'etrus ct lanus episcopus suaderc talia reperisset, zelo lidei,
" ' " quem etiam, cum agens in rebus esset, ostendit

Paulus fuisse,qui in re tanta ltali;e et Rom.-E pra»
sidiofuere. Ex nac .•Vqiiileiensi eversione Veneti in
sulas transniigrarunt, alquc Patavini rivum altum
occuparunt, ct ita Venclia- intra aquas hahitari, ct
condi coBporunl.

PAGII.
Num. 00

(ipse enim iNestorium quoquc in tcnipore reprehon-
dit in Ecclesia res sacrilcgas praidicantcni), dctulit
ad Klavianum tpiscopuin. » Aocusatio suininopere
Eutycheteni otrcndit,quarc apud S. Leonem queslus
est, ijuod ^cstoiiami lunesis tiunrumdam rursus stu-
diis puHulnrel. Leo e.jus zelum laudavit, ac henigne

lO, liuoa 3. — ffic invenit diuis Adw.se.s. n rescri|)sit, xii Knl. Murlii unno (luadringoulesimo
Alias quoque repcrit ac repressit ex Pagio memo- quadragesirao nono. Uinc.Vcta quinti concilii aiunl:
randas. Devastata a Vandalis Africa comidures " Lci saiicta; incmoriaj papa anliquioris lloma!, et
Manichaei Romam venerant, ihique catholicis admi- suscepit Eulychetem, ct rescriijsit, coniprobans
sti latentes convenlus agebant, el pliires impiasua eum.el tainen poslea condeinnavil, et anatbemati-
doclrina seducebant. Primus Leonis congressus zavit eum, ut haereticum.i» Scd antequam ad Judi-

adversus illos fuU, et pliirimos diligentia ejus dete-
ctos narrat Prosper sub consulihus anni '4i3. Eo-
rum lihri innumeri RomB coinhusti et ex ipsis
Muniehicis plures ad sanitatem rovocati.Tum anno
sequenti 444. S. Loo cpistola 7 qua; alias erat :i ad
episcopos per It.iliam. dafa iii Kalendas Fohrua-
ni, plurimos Manichirorum vigilantia sua in urhc
Roma delcctos essc, el pari aheis sollicitudine in-
vcstigandos admonet. H;co epislola pcr provincias
ad omnes episcoposmissiest, cuiu lilaoiusilloriiin
temporum aiqualis scribat : Per episcopum lUmun
lune pr,vsident£m gcsta de Manieh.vis per proeineins
diriiiuntur. Anno postea quadringentesimo quadra-
gesimo - - "' • •- • •

repressu, ei rrisciiuaiiisias.quorum errores par
erant cum Manlchasis communes, partim proprii.
Illam autem Priscillianistarum scctam contrivil,
data ad Turrihium Asturicensem episcopum epi-
stolaOp, in qua singula hujus secta; capita seorsim
conterit, ac Turribium, episcoposquc Galhecia? et
Lusitani,i! ad conciliurn vocat, ut siiniil vidcant,
quid adversus glisoentom h.-eresim agendum sit.
Hanc Leonisepistolam legunl,qui impios Priscillia-
nistarum morcs nosse voluerint. Non solos Mani-
cha;os et Priscilliauistas, scd etiam Pelagianos S.
Leo inscctatus cst.

Linca 1(1.— Cum cliirocjrapho saneti archiepi.ieopi
Leonis. Sedentc sanclo Leone cxortacst Eutychiana
h.rresis, cujus initium et coiicilia conlra cum cole-
brata hic compendiose exhihenda. Eutvehes prcsby-
ter, archimandrita.seu abhas celcberrimi cujusdam
in urhe regia Constantinopoli monasterii, teslo Li

cium episcopale dclen-elur Eutyches, jam ad Theo-
dosium inip. delata fucrat a domno Antiocheno
episcopo accusatio de reviviscente .A|ioilinttris he-
resi, Eutychetis iudustria et artihui, ut constat ex
citata domni synodicaepistolaad Theodosiuin apud
Facundum lih. viii, cap. 5, ex qua disciinus qui-
nam lueriiit illi quosEulyches apud S. Leoneiii ta-
cite iiifaiiiahat, tanquam Neslorii sequaces el pa-
tronos : clariiiii est enim euin de Doiitno, et Theo-
doreto, el aliis hujusmodi loqui, qui de analheniali-
zatis per Eutychen Diodoro el Theodoru apud Theo-
dosiuiii conquesli fiierant.
Coacta csl iilico(.:onstanlinopoli a Flaviano epis-
septimo eosdem Manichfeos in Hispania „ copo .synodus.suh dievildus Novembris niini (|ua-
it, et Priscillianistas.quorum errores partim ^ dringentesimi quadragesimi octavi, noii quidem or-

diuaria, sed ex lis solis episcopis qui roperti siinl in
comitatu. Occasionem cogenda; synodo dedil orta
quKstio inter Florcntium Sardorum cpiscopum, Ly-
diaj raetropolitanum, et duo sua; provincia- episco-
pos : (luia finita actum est de Eutychete, qui olira
Nestioriana^haiesi protliganda.>cumsanctoDalmatio
monachonuvaraloperam. Eiilyches sa,'pius uh Eus«-
bio Doryla>i episcopo amice odmonitusde abjlcifudo
errore, in co obstinate perstitcrat,cuiiique oliaiu ia
synodo duas iiuidcm asseruisset iiaturas ante
unionem.unani vero pitst unionom.damnutus esl t
synodo, ncquidquamobtinenteChrysaphioeuDucho,
iinperii adininistro quem niinus Eutychelis amor,
quam Fluvianiodium urgebat.Subt«rl'ugil.judiciu[n
hiBreticus.qui tamen cx scriptissuis convictus e-'
Synodus seplem actionibus completa, eique

-^ - , .^..„ scripsero ppiseopi omnes numero triginta du'

berato cap. 2 rx niniio in Diodorum Tarsenscm, et archimandrit.f nuinero viginti trcsj Episcoiii :

Theodorum Mopsiiostenum olim episcopos odio, D formula subscripserunt : Hnsilius ei)ise<nnu ^.ju

lapsuscsl in hlasphomam impielatcin .Appollinaris, ctns sukteripsi, archiinandrita' vero : \. prciJ'ti.

« mystorii Inoarnationis dogiiia corrumpons, el di-

vinitatem Unigoniti, ot hunianilatem vocans unam

naturam, commistionomque et confusionom asse-

rens factam, ot saliitarem passionem iosi incommu-

tahili Deitati adnootons, » ut scribil Facundus lih.

viii, cap. 5, oxhibeiis fragmontum enistoK-c domni

episcopi Antiochoni ad Theodosium imp. Assorebat

itaquc Eulyohos Ghristum esse ex duahus naluris,

sed non in duahus, id cst,duas fuisse ante unitio-

neiii natiiras, unicam postea : unde illud consecla-

rium, Christum consubslantialem nobis non esso

sccuiidum carnem.Cum autem dicta domni .■\ntio-

chciii ad Theodosium imp. epistola scripta sit anno

circiter quadringontesimo quadragesimo secundo,

LutychianiP ha;rosis initium ab eo anno repeten-

dum; unde sanctus Anustasius Svnaila scribit

el arehimnndriln, .suhseripsi in dcposiliime Kuliielt4'lif,
qiiia scilicet episcopi conciliis adsunt ul judico9|
ahbates vero ut honorilici spoctatores : illi sonton-
tiam dicunt; isti sententii'» ub episcopis laLa; assoD-
sum pra'bont.I'orro Eulychetisut hairelici sententia
prolala esl his verbis :<< LacrymaDtes el Iugent«8
perrpclam ejus perditioneni decrevinius pt-r Don»i-
num nostrum Jesum Christuni ab eo blaspnemalua))
exlraneum eum esse ab omni officio sacerdotali, «t
a nostra communione, et primatu monasterii. »

Eutychcs cum auctoritato Chrysaphii et tutelt
Theoclosii Augusti dootrinam suam teclani.sartara-
que non cernerot.ad Ronianum pontilicem confugiti
quod absentem ciivumvenire inprompluesset. Ejitf
litter.-e leguntur in syuodico ailversus IragtBdiaiB
Irena>i a Christiano Lupo publicato cap. 222. la

« Annis circiler post (Ephesinum scilicet concilium) earum line ail Euljches :« SubjunsLi autem hi» lit-

32!)

HISTUIilA DH VITIS llUiM. PONT. — S. LEO.

330

teris meis utriimquc libollum.cl eum.qui jib accu- ^
satore meo obluUis csl syuodo,ct qui a me quidem
gestus est, non tanien susccpliis. » Scd in ca cpi-
stola nulla menlio de Eulyclietis a[)pellatione. Tum
eaput 223 ejusdcm synodici continet libcllum con-
testatorium ab Eutychete propositum in Constanti-
nopolilana ui'be, ut docentverba Loonis in epistola
VIII ad Flavianum episcopumConstantinopolitanum.
Sanctus Lco, de liis quas Constanlinopoli gesta
erant, iion admouitus a Flaviano, nc vcl innocentcm
condemnaretjVel reum absolvcret, ad Theodosium
imperatorcm Flavianumque scripsit. Protinus ad
surnmum pontificem rescripsit Flavianus, et acta
Constanlinopolitanae synodi in causa Eutichotis, si-
niul cuin cpislola ad eum inisit.

Acccptis Flaviani litteris, Leo opem, operamque
suain adversus Eutychetem poUicetur; et per illu-
strem viruni Rhodauum epistolam misit, quam pri-
mum Qucsnelius publicavit ordine xxn.quam et se-
cuta est alia ad Theodosium,qua? ordine cst xxiil, in -11
quaNiceiKc lidci se inlK'orere prolltctur, iXestorii et
Eutychctis dogmata condemnat, postulatquc syno-
duin intra Italiam congregari. In ca ampiiores lit-
tcras promittit per Flaviani nuntium perferendas;
fuitquc illa cclebrata adeo ad Flavianum epistola,
alias ordino x, nuno xxiv, laudafa Chalcedone, Palri-
bus approbata.et retenta ad tidem Ecclesifc de in-
carnatione Ghristi explicandam, ut ea, quasi Lydio
lapide, sincera adulterinaque fides probetur. Ea epi-
stolaolimintegrain EccIesiaRomanalegebaturtem-
pore Adventus, quod etiam in ecclesiis Galliarum
lactitatum esse eruit Quesnellus ex mn. codice bi-
bliothcca; Ucgia3. Eam auno quadriupcntcsimo qua-
drogesimo nono dctulerunt legati Leonis p;qi;c ad
pscudo synodum Ephesinam.de qua mox.

InlereaEutychcssupplici's lilicllus il;il im|H'ialori,
actaque synodiConstantiiHipnliLin.r iliiiiiiniki. lalsa-
laque arguit. Iinperalor L;hi\s;ipiiii ijinuclii scrmo-
nibus ileccplus, rctractari acta jubot, et videre an _
quid omissuiii, mutilum, aduUeratumque repcria- '-'
tur. Qiuiniohrcm eosdcm cpiscopos,qui superiorcm
synodum Conslantinopnli crlclu^iraut, jubct iterum
annoquadringentesimoqiKiilr;cj,rsiino nonocogi,sed
illis Thalassium episcopum C;csare;B iu Gappadocia
pr;clicit, amoto Fla"viano Gonstantinopolitauo, cui
jus sedendi autertur. Quinto itaijue Idus Aprilis coe-
pta est synodus : ad examen Acta revocantur; nihil
dcpravatum aut immut;ituin reperitur, oinniaque
uti gesta erant, ita scripta esse omnes approbant.
Eutqches, dum hac via omnes aditus interclusos
inlclligit, Dioscori episcopi Alexandrini, Flaviano
inimici, patroeinium implorat. Dioscorus ad impe-
ratorcm scribit, aliamque syuodum postulat, cui per
lilteras imperatoris jubetur praisidere, rejecto ex
illo ccetu Theodoreto, qui Dioscoro infensus erat,
Gt Eutychiana; doctriuce apertc contrarius. Indicta
£9t itaque synodus apud Ephesum tertio Kalendas
Aprilis anni quadringontegimi quadragesimi noni,
anloquani retractarenlur actaconcilii Gonstantino- D
politani anno -iW celebrati, ut ad Kalcndas Augusti
incipercLur. Ad illam S. Leo, ab impcratore mvi-
tatus, Icgatos misit Julium Putcolanum episcopum,
Renatum presbyterum tituli Sancti Clemontis, et
llilarum diacnnum.Synodus incocpla cst die tantum
octava iiirnsis \iiL;iisli, ciquc inlcrtucre ccnlum tri-
giuta episcn|.i, |ir.isiditqucDioscorusAlexandrinus.
Eulyches inlniduclus continuo confcssionem fidei
nroposuil, falsilatis ct simulatimiis plenain, ac ain-
Lagc vcrborum pcrploxam. Retractata deinde acta
cjus coiulcmnalionis isquc dcclaratus innoccns et
solulus ab excoinmunicationis vinculo. Flavianus
viiidcx lidci condemnatur, curn Eusebio Dorykei epi-
scopo ; plurimiquc pontilices proscripti conilcmnati-
quc, inlerqnos Ibas Edessenus episcopus, Theodo-
rclus Cyrcnsis.cl ultinius omiiiuni Doninus Antio-
chenus. Imocum omnia suscpie dequc gcrcronlur,ct
episcopi convocati, intcntato quasi faucibus gladio,

PAinoL. CXXVIIl.

cjusmodi decretis snbscribcrenl, et contrajuset
a-^quitatis leges omnia fierent, Flavianus qui ad su;n-
inuiii piintiliccm appellavcrat, non modo injuriis,
sed et verberibus plagisque atfectus, Epipa?,quee ci-
vitas cstLydiK, quo in exsilium amandatus est, «ch
supcrvcnicnlc, scu imjcsta morlc spiritum Dco reddi-
dit eodem anno 449 ut habet Marcellinus in chro-
nico. In tantarerum desperatione legati Leonis pa-
pa; obfirmate restitcrunt conatibus ha;reticorum
adversus condemnationem Flaviani, indequc in cus-
lodiam dati. Ex quibus gestis jure prxdatoria, aut
lalrocinalis, haac synodus appellata est.

Hilarus diaconus, Leonis papa: legatus, cum post
infinitasuperata vita; discrimina ex Ephesina pseu-
do synodo se subdiixisset, Romamiiue advenisset,
a Leonc papa cxcipitur, qui audita rcrum ut evene-
rant narratione, conciliam Roma; coegit, in quo
quidquid Ephesi fuerat actum,damnavit ac resoidit.
Crebris deinde institit litteris, Theodosium et Pul—
cheriam Augustam urgere, ut unanimi consensu
synodus altera, qua Ephesinam ignominiam et la-
bcm delcret, intra lines Italia; cogerctur. Sed et cum
multis Itali;e cpiscopis oliviam prodiit Valentiniano
Augusto, qui cum matre Galla Placidia, etconjuge
F.uiliixia, rcligionis cansa Roiiiam ad apostolorum
liniina veniebat, et tum eas, tum Valentinianum
orando compulit, utiTheodosio scriberentefficerent-
que, ut alio rursus concilio, quE Ephesi perperam
gesta fuerant, retractarentur. Vcrum Eutychianis fa-
bulis ac dolis irretitaTheodosii mens, nullis litteris,
nuUis precibus, nulla suorum necessitudine flecti po-
tuit.Quin potius publicis legibus Flavianum damna-
vit, Ephcsinanique pr;edaloriam synodum Nicain*
jussit ;c(iuari. At neque leves, neque seras tanti taci-
noris ptcnas dedit. Siquidem non multo post dum
equitaret,coIIapso equo graviter olisus, atque mor-
tuus est dc vigesima octava mensis Judii anni qua-
dringenlesimi quinquagesimi, nullo hcTrede relicto.

Theodosio imperatore mortuo, Pulcheria Augusta
ejns soror, suffraganto senatu et exercitu, Orientis
impprium et sc ipsam in matrimonium dedit Mar-
ciano clarissimo senatori, genere Thraci et lilio viri
rem mililarem exercentis. Marcianus ubi iinpcrium
suscepit, sancti Leonis hortatu de concilio generali
cogcndo cogitavit, interimqueConstantinopoIi syno-
dum habcri jussit, in qua lecta celebcrrima illa epi-
stola. S. Leonis alias 10, nunc24, ad F^Iavianum,
quam omnes sua subscriptione confirmarunt. Ad
aliosdeinde metropolitanos missa,qui cum sua2 pro-
vinciaJopiscopiscamapprobarunl.Anathemadictum
Nestorio et Eutyehi,el eorum hicresis Constantino-
poli proscripta, ut tcstatur S. Lco in epistola CkS ad
Pascnasinum Lylibajlanum, data mcnsc Julio anni
451. Sed falsum est quod scribit Baronius, el post
eum auctor anonymus Dolectus aclorum Ecclesia;
universalis seu nova; Summa; Conciliorum, in ea
nempe synodo vetitum esse, no Dioscori Alexandri-
ni, Juvenalis Hierosolymitani, et Eustathii Berythi
coiscoporum nomina ex dyptichis recitarenLur : san-
ctus enim Lco in cpistola lx alias xl ad Anatolium
opiscopum Conslantinopolitanum, Idibus Aprilis
anni 451 ctiam data, ait : « De nominihus autem
Dioscori, Juvcnalis, et Eustathii ad sacruin altare
non rocitandis dilectionem tuam haud decetcusto-
dirc, quod noslri ibidem constiluLi lacicndum csse
dixcrint.ii Quare, ul recte not;it Quesucllus, Leo ad
Anatolium scribit, nou tanquam dc re gesta, sed
tanlum defiuicnda a suis legatis cum Analolio.

Licet S. Lco differri synodum cccurnenicam, ct in
Italia ficri optaret, Marcianus lainen imperator, ne-
rcssitatc rerum et votis Orientalium sollicitalus, sy-
nodi indiccnda; concilium ctcpit; cl cdicto suo jus-
sitepiscopos «</ !\ircctwi civitalcm pro,rimi.s Kalcntlis
Scplcnihris anni quadringentcsimi quiuqnagesimi
primi advcnirc. Sanctus itaquc Leo, acccptis impc-
ratoris littcris, cxtcmplo de lcgatis mitlcndis cogi-
lavit, ad cumque scripsil epistolam lxix, aliasxLix,

It

331

ANASTASIl lillil.lOTllKCAlUl.

332

significavilquc se logalo3 mittere, ad viccs suas im-
Ijleiidas, Pascliasinum Lylib;ci ppiscopum. Bonila-
cium preshytcrum, ct Julianum Cocnscm. Data epi-
slola VI Kalendas Julii. Priefatis legatis postridie
duos alios adjunxit, Luccntium cpiscopum, et Ba-
silium presbytcruui.

Intcrim cum Attila Ihinnorum rex in Galliis vi-
ctus ruissot, et Orientem versus iter cccpissct, to-
tumquc Ulyrium perturhari ob immincntium bar-
barorum metum, ex littcris pnefectorum accepissct
impcrator, nequc Nica;am posset se conferrc, con-
cilium Nic.ca Chalcedoncm, qu;c C.onstantinopoli
septem tantiim stadiis abest, transtnlit; camquo
episcopis insiiiuavit, cdiclo dato .\ Kaiendas (Jcto-
bris. Translationi huic ctiam occasionem dedit ob-
secratio legatoruni apostolicffi sedis, qui imperato-
rem enixe rogavorant, ut adessct sancto concilio,
protestati se, ipso absentc, illuc non vcnturos. Ista
constant cx cpistolis Marciani imperatoris ad syno-
dum,qua; Nicajam convenerat, relatis part. i concil.
Chalced., num. 41 et seq.; ex Liberato cap. 13
Breviarii,clcx Evagrio lib.ii, cap.2. Porrosynodum
a Marciano Augusto primuin Nica;am convoca-
tam, deinde ab codeiii ChalcBdonem translatam
consentiente sancto Leoiip, rocte prohat Natalis Ale-
xander secuIo v, dissert. 11, pag. 2, uhi ct ostcndit
eumdem S. Leonem synodo pra;l'uisse per legatos
Paschasinum Lylibffitanum et Lucentium Ascula-
num episcopos,et Bonifacium presbyterum, quibus
Julianum Coensem, ut consiliorum participem, po-
tius quam legationis socium adjunxit. Incmpta est
synodus octavo Idus Octobris anni Christi quadiin-
gentesimi quinquagesimi primi, in ainplissiina
sanctaj virginis et martyris Euphemiaj basilica, in
civitatis suburbiis sita.

Actione secunda de fide agi cccptum ost. Puhlicc
rccitatum Nic«num,Coiistantinopolitanumque sym-
bolum ; deinde Cyrilli ad Ncstorium et Joannem An-
tiochenum littera;, cum pax inter cos inita est : tum
S. Lconis ad Flavianum epistola, cui illis verhis ac-
clamaverunt episcopi : Pelrus per Lconem itu loculus
csl : Apostoli ila docucrunl.

Actione tiuarta reditum est ad constabiliendam
fidci formulam,ct ad Leonis epistolam. Hcgati Pa-
tres quid de ea epistola censerent, suo simul ordine
respondcrunt, symbolis Nicaino et Constantinopoli-
tano consentancam esse, necnon lidei a sancto Cy-
rillo in epistolis exposita;, ideoque sc illi subscri-
psisse.

Actio undecima, qua; cst dc Domno Antiocheno
episcopo, non est eommcntitia ut arbitratur Que-
snollus dissert 11 in OporaS. Leonis. Nam Baluzius
in Prffifatione ad concilium Ghalccdonense num 32
etseqqeum hac in rc deccptum essc solidcdemon-
strat, et ad omnia ejus argumenta rcspondet. Doin-
nus Antiochcnus episcopus ab episcopis Ephcsina!
synodi latrocinalis depositus est, in ejusque locum
ordinatus Maximus ab .Aiiatolio episc. Constantino-
politano, jubente Theodosio imperatore. Omnia hu-
jus latroomii acta in irrilum misit sanctus Leo, res-
tituit episcopos qui e suis sedihus dejecti fuerant :
Domnus unus ah eo non est restitutis; imo confir-
matus est cpiscopatus Maximi.qui ipsi superordina-
tus fuerat. Domno vero annuum ex Ecclesiae Antio-
chcna; facultatibus, permitlente sj-nodo, concessit
Maximus.

Lin. 23. //('(• firmavit freaucnlcr suis cpistolis syno-
dum Chalccdoncnscm. etc. In actione decima quinta,
Constantlnopolitan;c Ecclcsia: clerici pcticre, ut de
sedc Constantiiiopolitana Patres aliqua constitue-
rent. Legati dixerunt id sibi non csse in mandatis;
judicos vero pronuntiarunt reni esse synodi, statim-
que ex oa diseessere.et eos legati scouti sunt. Patres
nihilominus, ulrisciuc ahsontibus, coniplurcs cano-
nes condidorunt.Gr;uci codices habent 30, Latini 28,
ex quihus vigesimus oclavus conlirmat patriarchica
privilogia, a coneilio primo Constantinopolitano sub

A Damaso, Ecclesia: Constantinopolilana! concossa, ut
scilicet, primo post sedoni Komanam honorc fruo-
retur, jusqucet poteslatemhabcret iii Thraria;, Pon-
ti et Asia; dia!ceses,earuraquc motropolitas, ct bar-
barorum insuper cpiseopos ordinarct.

Id postquam audiverc lcgati apostolici in actionc
deeima scxta et ultima, Kalendis Novembris liabita,
postularunt ut relegeretur canon de scde Constanli-
nopolitana.se absentibus conditus. Eo recitalo,cum
omnium fore Patrum subscri[)tionibus, Lucontius
sedis apostolica; legatus, judices intorpollans dixit :
11 Primo gloria vestra porpendat, (lua circunivon-
tione ciiiii sanctis episcopis gostum sit, ut non con-
scriptis c;inonibus, (pioruiii nieiitioiiom fererunt,
subscriberc sunl co;icti. » Coiiclaiiiavorunt omnes :
Nemo coactus cst. Quia vero de canonibus erat con-
troversia, judicos jusserunt ut canones ab utraquo
partc profcrrentur, quod postqu;:iu factum fuil, hi
canonem iterum recensitum sua firmaverunl aucto-

p ritate, Palrihus acclainanlibus : H;cc justa sentcntia ;
It.rr (imncs dicimus, ctc.

Sed roclamavit Lucentiusapostolicssedislogatus,
etmcrito : unde S. Lco huic delinitioni veheiiionter
succcnsuit; utpole (|ua.' NicKnos canones cvertens,
nitatur reprobato Constantinopolitaui prirni concilii
tertio canonc,et falso asserat Roiiianam Ecclesiam,
non nisi accepto a Patribus,quod in univorsani Ec-
clesiam habct, potiri primatus privilogio : hinc eo-
dem Ciinstantiniipolitan;im sedem. utpote cum Ro-
mana factam jain a^qualem, donandam esse. Quare
S. Loo, sicut eorum, qua; adversus ha^reticos illi
dccrcverant, fuit conslantissimus approbator, ita se
ambilionis acerrimum prabuit vindicem, haudqua-
quam passus, Ecclcsiarum jura, qua> a Nica-nis Pa-
tribus constituta fucrant, coinmutari. Ilaque cano-
nem illum 28 improbavit,qui et e numero canonum
expunctus est aOra^cis ipsis. Canones vero ca^teros
coneilii tacito saltem consensu approbavit, eosque

p Ecclesia recepit universa. Porro synodus a (iHO I'a-

'■' tribus celebrata, ineunte mense Novembri anni 451
absoluta.

Lin. 25. — Episcopis pcr Oricntcm epistolas oclod: -
cim. Anno qu;idringentosimo quinquagesiino tort;
sanctus Loo scripsit ad Julianum episcopum Coen-
sem, ut vico sua functus assumorct specialcm cu-
ram, ne li;i'resis, rel Nestoriana, vel Eulycliionu in
uliijua parte revivisccret. Ea epistola, alias 50, nunc
est 86. In epistola vero ad .Marcianum imperatorem
84, de eodem Juliano loquens Loo ait : • Vicem ipsi
meam contra temporis nostri hajreticos dolegavi :
atque proplerEcclesiarum pacisque custodiam.ut a
coinitatu vestro non abesset, cxegi. •> Data ea vi
Idus Martii Opilione Y. C. coi. idooque anno Christi
453. Quibus ex vorbis et similibiis Marca lib. v de
Concordia, cap. 15 ct soqq., ot Qucsncllus in Notis
au easdem opislolas, vicarioruni, scu. ut nunc loqui
consuevimus, nunlioruui sedis apostolica; in comita-
tu agentiuni,originemdeducunt.(Juaininstitutione,

D oricntalium patriarcharum niorcm soculus ost S
Leo ; illi onim apocrisarios ad imperatoros Orient-
destinarunt ab co tcmpore, quo sedes iniperii B\ -
zantium translata. In multis tanien Leo scsc ab
eisdera pro sua pra^rogativadisorcvit. Viderat sanc-
tus ponlifcx por novain Nestorii ha-resira orionfales
Ecclosias diris prucellis jactatas.vix et ne vix qiii-
dcm per concilii Ephesini dolinitiones quiovisso.
Non ignorabat etiam Conslanlinopolitannin anlisti-
tem canono secundi concilii peneralis fretura, totis
viribus anipliRcanda" potcstali su.t incunibere, nec
prius molilKmihus suis finom positurum, quam sibi
majores |>rimates subjocisset; quibus subjcrtis ti-
mendnm erat ne de niinuenda paritcr Uoman.T sedis
auctoritatc aliquando cogilarot. Quare oxistimavit,
aliquem in urbeni rogiam mittondum,qui fidoiotec-
clesiastice paci vigilaret.agerotquc apud iinpcratd-
rem, dc compcscendis conatibus eidem fidei, ac paci
conlrariis. Clcricis aul prcsbj-teris apocrisariorum

333

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO.

33 'i

niunus crcditum fuit priori onvo,eamque ob oaiisam \ pontilkps emincat merito singulari, ct instructus

imprimis institutum, cdiclisque imperntorum san-
citum, ne ad comitalum vcnirent episcopi, quod cx
Justiniani Novella 6, cap. II raanifestum est : nunc
sa!pc episcopis munus illud committitur. Sed dc
Iegatis,apocrisariis aut responsalibus Romanorum
pontificum ad imperatores, pro nogotiis univcrsalis
EcolesitB procurandis, legendus Marca laudatus.
De origine vcro nuntiorum apostolicoc sedis in co-
mitatu Francorum rcgum vide dicenda in Grego-
rio 111.

Num.G7,linea 1. — Hic reuoviwit post cUulcm Van-
dalicum, eic.Xnno quadringentebimo ([uinquagesimo
quinto Gense-ico Vandalorum regi urbem Romain
improviso aggredienti et ingrediciiti S.Leo occurrit,
ipsumque pluribus ailocutus, obtiuuit ut igne et
ferro, quo civitatcni delure parabat,abslineret,sola
direptionc contentus, ut rclcrt Prospcr iii Cliionico :
Romanam urhcm omni prasidio ruruam Gcii.scriiU'^
obtinuit, occurcntc sibi c.rtni jKirtiis auniiii I.cniic cpi.^i- B
copo, cujus supjiliciilio, itii cum, Uco niiiiilc, Innril.ut
cum omniii jinlcslotis ip.siu.s c.ssciit,truililii .'■ilu civilutc,
ah ii/ne tomcn ct Cirdc, olquc suppliriis iilislincrclur.
Post ijuutuordccim iijitur dics .'iccurii ct liljcrn srrutu-
tionc omniljus opibus suis lioma vncuolnesl : iiiultuquc
inillia ciiptivorum... cum reyina el liliubus ejus Car-
thaijinem abducta sunl. Tres primarias basilicas a
direptione defendit sanctus ponlilex. Nam cum re-
sarciendis damnis post cladeni animum adjiceret,
argentea et magni ponderis vasa, olim tribus basi-
licis Constantinianaj, sancti Petri, el sancti Pauli a
Constantino data conflari jussit, et per titulos Urbis
distribui, ut habet liber Pontilicalis, qui ct couiplu-
res basilicas ejus pietate et solliciludine ajdiiicalas,
instauratasque memorat.

Linca !6. — Sepultus ostnd basilicam IS.Pctri ap.%-
t(i/i,etc.Postquam sanctus I.eo annosviginli unum,

nicnscm unum,et dies tredecim sedisset, ad Dcum _ stituos Paschatis et Pentecostes. Ibi legcs et pra
;ravit diequartamensisNovcmbrisanni quadrin- '-' reconciliandi p^snitentis traditvi a^gritudinis a v

cnm esset dotibus universis ad maximum pontificcm
eirormandum necessariis, carumque exercondarum
occasioncs naotus sit plurimas, ad summumlaudis
culmen pontificatus gloriam evexit. A sutc admi-
nistrationis cxordio satis ostendit, sibi apprime
notamfuisseamplitudinemacsublimitatemmuneris
sibi demandati : quippe qui a sacriliciis Dominica;
laudis inchoandum esse censuit, implorato divino
auxilio (serm. de Assump. sua) atque iis oonfisus
viribus,(juas in apostolorum Principe aChristo Do-
mino solidatas lide perpetua,ha>reditas cathedra? ad
successores transmittit : « Et sicut permanct quod
in Christo Petrus credidit ; ita permanet quod in Pe-
tro Chrislus instituit (sec. serm. 2) oujus etiam di-
gnitas (ait) in indigno hcerede non deficit... quem
non solum hujus s.tcuU prwsulum^scd et omnium
cpiscoporum noverint esse primatem.» Ilancigitur
niaxiinam potestatom ct asscruit et exercuit,tum in
h.i'i csibus damnandis atque evellondis (oap. 1) tum
in lide ao disoiplina oatholica stabificnda (oap. 2).
Pra3clarum illud circa lidem, quod priraus exprcs-
sum ac formalc testimonium in Ecclesia reddidcrit
de sancti Spiritus processionnc a Patrcac Filio,epist.
tlo ad Turribium Asturic, cap.I de summa Trini-
tate ita scribens : « Quam impie scntiant (Priscillia-
nista>) etc... tanquam nec alius sit qui gcnuit.alius
qui genitus est, alius qui dc utroquc processit. »
(Somier pag.26K, tomi 11) disciplincp autem, ac tra-
ditionum,et oanonum vindicum se pnebens.prffiser-
tim in administratione sac-amcntorum^abusum rc-
movet pxigcnda a pocnitentibus publicam conlessio-
nem oocultnrum criminum ; « cum reatus oonscien-
tiarumsufficiatsolissacerdotibusindicarir"o;?/eMWwe
secreta, cpist 80, sufficit enim illa confossio, qua;
primum Deo offortur, tum etiam saoerdoti, a quo
pro delictis pocnitcntiam peccator accipit. » Solem-
nem baptismum administran vetat extra dies con-

axim
poenitenti:
oflicio impeditos cpist. 91, c. .5. Ordinationcs vero
opisciipiinim juxta limites a decessoribiis snis uni-
cuii[uc constitutos ita vetuit pcrturbari per sanctos
etiam antistites qualis erat Hilarius Arelatcnsis; ut
Viennenscm intcr et Arelatensem provinoiam ocrtos
terminos fixerit,attributis Vienncnsi vioinis quatuor
oppidis, ValenticC, Tharantosi.T, GenovcB,et Gratia-
nopoloos; reliquis vero civitatibus ejusdem provin-
cia:^ (NarbonensisGalliaj) Arelatensi assignatisepist.
109. (Somier lib. v, cap. 3.)

Linea 20. — Beatus vero Leo dire.vil fidei catholiex
tomum et c.rjjp.SM?7.Nempc epistolam illam dogmati-
cam ad Flavianum episcopum Constantinopolita-
nnm,qua> post symbolum iVica;num,et Conslanlino-
pnlitanuni recitalum actione seciinda in ooncilio
Chalccdoncnsi,acolama(ionibusl'atrunisusceptaest,
nonuam reota' lldci in eadem csse tostantibus.//,r(;

- - -j- 1'alruin lidcs. h.rr apostolonim fidcs.Omncs ita crcdi-

iosi.e sanoli Petri in quo lc- D vius : orthod.i.ri ila crcdunt. Anatlicnia ci qui ita non
crcdit. fetrus per Lconcm itu locutus est. Apostoli ita
dociierunt. Pneslat autcm summatim saltem reocn-
sore ordiuom gestonim ad ea pr.Tmissorum, ulau-
ctoritalis pontilici;e ubique cuslodit;o,et providenter
adhibita;, excmplum clarissimum eluccsoat, juxta
eaqua; attigimus in rtissertatioue analytioa primatus
S. scdis inter Prolcgomcna hujus tomi, art. G.

Eiityches archimandrita, scu pivcfGotus monastc-
rio in regia urbc Constantinopoli, novam hocresim
procudit dum contra Ncstorianam invehitur. Cum
cnim Ncslorius duas p"rsonas in Jesu Christo inipio
assororct,una sciliocl aHerni Filii Dei, alteram vero
a sc conlictam Virginis Maria' Filii tan^iuam apriori
divorsam,Eutyohes opinatus ost, huio orrori oppo-
sitam voritatom sesc invecturum,si unioain qunquo
in C.hristo naturam, quemadmodum una est pcr-
S(nia,(locoret;" Multosigituriniiiipietatompropriam
prxsumpsitinfcrre (ut Flavianusad S.Lcoclem scri-

gentesimi sexagesimi primi,ut probat.-Vnnolator Da
ronii ad cum Christi annuiTi,ubi ct ostcndita tompore
tantum GregoriiXlIIfcstum cjus ilieixi monsis .\pri-
lis aflixum fuisse.Sepultusest in basilioa sancti Po-
tri, ut habet liber Pontilicalis. Trcs postca ejus re-
liquiarum translationes facta; sunt.Aquo pontifioe
prima fuerit faota, ignoratur;sed seounda faotaest
a Sergio papa hujus norainis primo,anno68Squarto
Kalendas Julii, indictione prima, quod constat ex
e.jus epitaphio, in quo legitur : Deposilus iii Idus...
et iterum translntus huc a beulo pupn Sergio iv Kal.
Jul. indicl. i, et in codice ms. Virdunensis Cduobii
saucti Vitonis apud Mabillonium tom. II Analeot.
pag. 431 additur : Sedit in epi.scopatu aniios viijinli
unum, mensem iinum, dics tredecim. Tortia ejusdem
sancti pontificis Iranslatio pcraota cst a Paulo V.
Ilonschenius cnim ad diom \i mensis Aprilis quo co-
litur, recitat Ilistoi-iam olevali ct translati corporis
ejus ex ms.oataln;,'!! K

gitur : « Sacruin ipsiim cnrpus una cura ossibus
aliorum Loimuin,Socundi,Tcrtii, et Quarti solomni
ritu in novum tonipluni Iranslatum fuit, momorata
die xxvii Maii, Dominica infra octavara Asoonsionis
i(i()7,post cantatas vespcras. Iluio translationi pr.T-
scntcs fuerunt, n ctc. Sanctissimus dominus noslor
Paulus papa V voluit vidcro corpora eorumdcm
sanctorum,viditquc illa multo animi sui solatio. In
ea Ilistoria ctiam legitur corpus sancti Leonis M.
anle lianc translationem coniiitnm fuisse in capsa
lignea, in qua quiescebat corpus hcatissimi I.ccnis
Maijni pap.v Primi a Scrtjio l rcvondiium.

SOMIER.

Niira. 66, linea 1. — I.eo nationc Tuseus, ctc; et
lin. 21. — Miiltas cpistolus jidci, etc. S. Lco nnmi-
nis primus appcllatur Muijnus cx co quod intcr

:«:)

ANA.STASIl «IBIJOTnKCAIill.

33G

IjiL) (liccns : untc inluiraanulionem qnidem Salvato-
ris nostri J.C. duas naturus esse, divinilatis el hu-
manitatis : post unitioncm vero unam naturaui la-
ctani....-\dJRcit autcin ct aliam impiclatem,dicens :
Corpus Domini,quod ex Maria factum est.non esse
nostrfe substantia;, ncque humana; conspersionis ;
scd humanum illud quidom vocat,non tamen nobis
consubstuntiale,iiP(iuo gonitrici ejus secundum car-
ncm,» etc. Ndvus hic h;ei-esiarcha damnutns fuitin
concilio Ciinstantinopoli haliito tanquam rcnovator
crrorum Valentini et Apollinaris : et cum pertinax
in assumplis crroribus recusaret ab iisdem recc-
dere, communione privatus, et exauctoratus fuit
munero prosbytorii, ct rogimino nionaslorii priva-
tus.Eutychos ad scdcm apostolicam appollatione in-
terposita, sesc falso insimulatum hujrcseos jactans
contcstatorios liboUos advorsus Eusebium episco-
pura, a quo accusabatur,proponerc compulsus cst.
Per cunuchum Chrysapium itu se insinuavit Thoo-
dosio principi.ut liUcras ab eo impretravit, quibus
Lcoui papa; commcndaretur. Tcntavit etiam Ooci-
dcntulos opiscopos pncoccuparc advcrsus S. Flavia-
num, a quo fuerat depositus, quos intor S. Petrum
Chrysologum pra-venire studuit, sed iirito conatu;
nam S. archiepiscopus ita rescripsit ad Eutyohen :
<( In omnibus auteui hortamur te,frater lionnrabilis,
ut his,(juu; a beato paga Roman;e cixitatis scripta
sunt,obedicnler attendas : quoniam B. Polrus.qui in
propria sede et vivit et pru^sidet, prajstat qu;erenti-
Idus fidei veritatom. Nos enim pro studio pacis et
rKloi extru c(msensuiu Ronianas civitatis episcopi
causas audire non possumus. »

Cuiii ex litteris imperatoris novissot B. Leo tur-
bas in Ecclesia Constantinopolitana subortas ex hoc
dlscrimine, imperatoris zelum commendat, quod
non modo rcgium,sod etiam sacerdotalem animum
in 00 comperorit, tempusque poscit ut instruatur,
dc (]uibus ffistimot, oum arguendom. Validas vero
epislolas etiam ad Flavianum iiiisit : « Miramur,
inquions, fr;iternitatom tuum quidquid illi scandali
fucrit nobis rcticuisse. Scd rcspicientos ad causam
fucti tui nosso voiunius rationem, et usque ad no-
stram notitiam cuncta deferri,etc. Et ideo quia di-
loctio tua de tanla causa nos vidot neccssario esse
sollicitos,quam plcnissime et lucide universa nobis,
quod ante facere dobuit, indicare festinet. » lluic
epistolaj obtemperans sanctus Flavianus certiorem
reddit Leonem diligenti et exacta nurratione gesto-
rum : el apostolica; sedis auctoritate cuncla com-
probat : <• Coramotus itaquc, ait, sanctissirae Pa-
ier... propriam lacicns communem causam simul
dccernere adversus cum regulariter factam, et per
propria scripta dignare... Causa cnim egct solum-
moilo vestro solatio,atquc dofensione, qua dobeatis
conscnsu proprio ad tranquillitateni et paccm cun-
cta porducere. Sic cnim ha;rcsis qua; surroxit, et
lurba; qu;c proptor eam fucta; sunt, facillimc de-
struontur,De() cooperante,i)er sacratissimas vestras
litloraSjRomovobitur autcm et concilium quod fieri
divulgatur,(|ualonus nequaquam ubique sanctissi-
ma; turbontur Ecolosia;. »

Quod liic subdit do removendoconcilio, illud re-
spicit quod Eutychcs cum sua factione tenlabat,
ncmpo concilium indici apud Orientales.ubi fautores
plurimos sibi polIicebatur.Concessit atlamenS.Lco
ut apud Ephosum, postulantc id Theodosio, conci-
lium haberotur,quo ctiam Icgatos suos misil.Verum
cuni his dognialicam epistolam suam ad Flavianum
a se perscriplam indicat imperatori esso transmis-
sam, ut cx illa cognosci possit : Quid riUliolirn Ec-
cksia wiivcrsaliter iii sarramenta Dominira' Inrariia-
tionis rredal cl dorral.

Ilanc igitur opistolam Patres concilii Chalcedo-
nensis posi rcoitutum de morc fidci Nica;na; ot Con-
stantinopolitan;o synodi symbolum actiono sccunda
ca qua; (iiximus acelamatninc legerunt.

Ctetera, qua; in proseculione concilii Chalcedo-

\ nensis gestu sunt, cum ex Pagio supra rctincrimua,
non pulumusliic iter anda in notis arohiopiscopi So
mier.Soligemus attamen nonnulla gesta, ta:;; ante
quam post concilium in copiosa scrie factorum feli-
citer obscrvata cx capilibus subsequcntibus cjusdcm
D. archiepiscopi lib. v, ex cap. H, pag. 337, consi-
lium aula; Conslantinopolitaiia; in expetenda apud
Ephesum synodo generali erat longe diversuin a
studio papffi Leonis in accommodanda auctoritate
eidem convocationi.Aulica; trica', ab eunuehu Chry-
saphio pra;potenti earumdem inventore, ot infesto
hoste S. Flaviani, Eutychetis vcro patrocinatore,
in id intendorant, ut recte judicuta a Flaviano dis-
solvcrontur servaUi larvu jusliti;o. Vuiid inoliniine
incassuiii pronioto,illud tandein occuriit,ut iii con-
sortium faetionis adhiberet Dioscorum AIe.\aiidri-
num,cum Eudocia .Augusta Flaviano infonso poten-
toraucturumapudThcodosium facilccircumvenien-
dum principoin,ct ad sua vota trahendum.Ut igitur

n in concilio dominari posscnt, longius a coiisjioctu
pontificis Lconis, et sub oculis Tlioodosii csse indi-
ccndum curant, exclusis cpiscopis (|ui I"laviano fa-
veront. Ut occidcntalos quoquc indc arceronlur,
sorius ad cosdom perforri convocatorias litteras stu-
dent. Lconem quidem acciri suadent; quem cum
considcrent per ea tompora difficilia ex Italia non
abscessurum ; pra;sidendi munusDioscoro .Mcxan-
dfino oblatum iri sperabant. Incautuin prinoipein
cx composito ita perlrahunt ad primas partos Dio-
scoro dccernondas,tanquam Nic;cna;synodo decrela
sequcrelur.In svnodum itaque pra;datoriam dogcne-
ravit indictum lCphesi concilium.Licel cnim S. Leo
suos legatos dirigeret,utsuam pra;senliam supplen-
tcs synodo de more pra;siderent, eosque instrueres
litteris ad principem Theodosium, ad Pulcheriam
Augustam el ad episcopos dalis, ut oninia scrvat
juris ordine peragerenlur, ct jus illud in hisce lit-
teris exerceret :apostoIica; cura; proprium,pr;pscri-

_ bendi scilicet conciliis genenilibusqu.Tslionos iii iis

'•' docidendasetdirigcndijudiciacircaoas piofoiond;i ;
attamen univorsa ha-c Leonis ciira elu<iobutur non
soluinoccultisdolis,scdapertaviolcntiaactvrannide,
quam Dioscorus pra;potentium favoro subnixus usur-
pabat. Occupaverant enim roncilii aditum armata
manu aula; magnates,obtontuquidomavertcndarum
turbarum, et libertatis Patrum assercnd.-c.re autem
vera ad hanc oppriniendam,et ad cas turbas augen-
das,quas ipsi conciverant. In ipso sessionis exordio
id apertc constitil. Nani Dioscorus contra fas in lo-
cumprineipemllomanaiEcclosia^k-gatispra-sentibus
de more rssignandum prosilicns, lios sibi assidere
admonebal. Leijati vires liabenlt's pnp.r Uvnis assi-
dere non jmssi sunt, co quod nou fucril dala pr.rses-
sio sanct;c scdis eoruin (ait Libcratus in Broviar.,
cap. 12). Extra ordincm igilur spcctaloros facti !■ •
runi qua; subinda; agorcntur.cupientes ctiain av. :
tcrc, si posscnt, detcriora ejus infausti conpressu-
molimina, in vini apcrtam proruere universa cons-

D piciiint. I.oonis littera; non adniissx : Eutychclis
libellus roccptus : et Dioscoro pra;cincnto,*auctor
libelli restitutus : Flavianus cuni aliis catholicis epi-
scopis hoereseos insimulatusctin vincula conjoctus :
qucm provocanlcm ad scdem apostolicaiii Dioscorus
cx cpiscopo factus carnifcx tot pugnis calcibusque
contudit, ut post triduum in exsilio gravissiine pla-
garum dolore conflictatus obicrit : adco ul non
synodi nomcn.sed lalrocinii Ephcsini apud posteros
hn;c infclicin gosta obtinuerint.

<■ Et hi quidoni qui niissi sunt fait Lco Magnus de
suislogatisin opist(da M ad Pulcheriam roclamave-
runt in synodo sicutoportuit.uniushominisnon tara
judicio quam furori protestantcs, ca iiu.i; per vim
mclumquc gororcntur sacramonlis Ecclosi.r, et ipsi
symboloabaposlolisinstitutoprajudicarononposse;
noc sc ab ea lide ulla injuria scparandos.quarn ple-
nissimc exposilam atque digcstaniasede B..\posloli
Petri ad S.synodum detuIissent,CuJus cum recitatio

337

HISTORIA DK VITIS ROM. PONT. — S. LEO.

338

poscontibus episcopis non sit admissa, » etc. A

Ex cap. 7 cui titulus est: Epistolaj ab oocidentalis
imperii principe ct Augustis feminis scrJpta\in qui-
bus recognoscitur Romanus pontifcx supremus ac
legitimus judex in causis (idei et episcoporum.

Cum Theodosius ab Eutychianis circumventus sibi
arrogasset supraEphesinam synodumauctoritatcm
ad eum nonpertinentem.decidendiscilicettanquam
arbitrum de prtesidentia ao decisionibus concilii,.
quod consequans erat, usurpavit etiam jus confir-
mandi ipsum concilium : edicto proposito, in quo
ht-ec attentat expresse legenda actione 3 sac. conci-
lii Chalcedonensis.

S. Leo provide occurrens tot malis ac scandalis
pro sui officii auctoritate, prster ea quae per se
gessit.insinuarietiamcuravitdecepto abEutychianis
principi saniora concilia per Valentinianum .\ugu-
stum Theodosii generum, et per Gallam Placidiam
ejusdem Theodosii matrem.Goneri hujusac matris

litterai in Chalcedonensis concilii collectione editaj

parte i sunt documenta amplissima Romance sedis
auctoritatis etiam a Gfesaribus et Augustis cog-
niti-G.

« Nos a nostris majoribus traditam fidem(ait Va-
lentinianus) debemus cum omni competente devo-
tione defendere,et dignitatem propria^ veneralionis
B.Petro apostolo intemeratam et in nostris tempo-
ribus conservare : quatcnus beatissimus Romani-e
EccIesisepiscopus,cui principatumsacerdotiisuper
omnes antiquitas contuIit,locum habeat,ac laculta-
tem de fide ac sacerdotibus judicare,» elc.Insinuat
concilii generalis indictionem intra Italiarn, etc.

Galla Placidia ad eumdem scribcns,rogat « ut se-
cundum formam et definitionem apostolicai sedis,
quam et nos tanquam priTcellentem similiter vene-
ramur (ut scilicct veneratus fuit goneris sui auctor
Constantinus Magnusjin statu sacerdotii illieso ma-
nente per omnia hTaviano ad concilium apostoIicEB
sedis judicium transmittatur, in qua primus ille, .,
qui coelestes claves meruit accipere, principatum ^
episcopatus ordinuvit, » etc.

Eudoxia quoque Valentiani uxor, ct Thcodosii
filia similiter petit," ut quidquid in illotumultuoso,
miserrimoque concilio constitutum est (Ephesino
Dioscorijomni virtute removeatur,ut omnibus inte-
gris permanentibus,ad apostoIiciE sedis,in qua pri-
mus apostolorum B. Petrus, qui etiam claves regni
cajlestis suscipiens sacerdotii principatum tenuit,
episcopatus causa mittatur. »

llis Augustis testimoniis de suprema S.sedis au-
ctoritate tam luculentcr prolatis accensere liceat
Theodoreti episcnpi Cyri cpistolam 119, qua ad S.
Leonem provocat, cum in Ephesino conciliabulo
fuisset depositus. » Si Paulus pr.TCO veritatis, tuba
sanctissimi Spiritus ad magnum Petrum cucurrit,
ut iis,qui Antiochia; contcndebant, ab ipso afferret
pohitioncm; multo rnagis nos, qui abjccti sumus et
pusilliadapoKtolicamvcstram scdem currimus. Vo-
bisnanique per omnia primos essc convenit... Ego D
autcm apostolica; veslra; sedis exspectosententiam,
et supplico, et obsecro vcstram Sanctitatem, ut
mihi appellanti.justum vestrum ct rcctum judicium
opcm fcrat, et .jubcat ad vos accurrorc,et ostendcre
mcam dnctrinam vestigiaapiistoliease^iuontcm.» Et
iii cpii.dila 116:« Ilabetcniin sunclissima illa sedcs
(Roniaiia) omnem per orbcm Kcrlcsiarum ducaluiu
et principatum mullis quidem dc causis. » efc.

Ilanc igilur auctoritatem oxcrcuit Magnus Loo
eliam in adniissionc Anatolii ad episcopatum Con-
stantinopolitanum a Thcodosio expetita. Legatos
enini oa dc rc niisit, ul ccrtas conditiones a,lTerri
curarontde oxplorata Analolii cnnllssionc catholic.c
lidci publicc habcnda,danHiando Ncstorii haM-esim,
ot Eiityclietis.admiltcndoCyrilli opistolam dogmati-
cam a S. scdc approbatani, in qua Nic;en;e fidoi
suinma explic;ilur, et loclissinia SS. Patrum testi-
munia pio cadciii calholica lido asscrunlur, ncc

non dogmaticam suam traditioni antiquaj confor-
mem.

Videtur Theodosius aliquam reparationem attu-
lisse damnis a se ignoranter illatis Ecclesiae, cum
eunuchum Chrysaphium amandarit tandeminexsi-
liuni, et uxoris Eudoxi» recessum in solitudinem
non ajgre tulerit. Erat fortasse proximus ad caetera
per Leonem insinuata exsecutioni demandata, nisi
morte pi\Tventus inopinata vivere desisset.

Ex cap 8, ubi de convocatione gcneralis concilii
Chalcedonensis agitur Romana; sedis auctoritate
indicti ac celebrati, nec non de testimoniis pro ea-
dem auctoritate prolatis.

Egregius princeps Marcianus Theodesiisuccessor
imperii primordia rite auspicatus a defensione reli-
gioniscathoIicajaTheodosio negligentius procurata,
ita scribit ad Leonem Magnum, ejus auctoritatem
recognoscens indicendi accelebrandisynodumoscu-
menicam : « Pro firmitate et statu nostri imperii
asternam divinitatem tua sanctitas deprecetur, ut
et tale propositum atque dcsidcrium habeamus :
quatenus omni impio errore sublato.per celebran-
dam synodum,/e owftore, maxima pax circa omncs
episcopos (idei catholica; (iat ab omni scelere pura,
et intemerata consistens, » etc.

Nec scius loquitur Pulcheria Augusta Marciani
uxor in epistola cum superiori edita prima parte
concilii ChaIcedonensis:ii et propterea tua reveren-
tiaquocunquemodoprospexeritsignificaredignetur,
ut omnes ei.iani totius Orientis episcopi, Thracia;,
alque Illyrici (sicut etiain nostro Domino piissimo
imperatori meo con.jugi placuil)in unam civitatem
velociter ab Orientalibuspartibus viilcant convenirc:
et illic sancto concilio, ct de c;ithoIica confessione,
et de his episcopis, qui ante hoc segregati sunt,
sicut fidos, et christiana pietas e.xigit, te cmclore
decernant. »

Hanc igitur auctoritatem exercens Leo Magnus
indicto apud Cbalcedonem concilio adessc legatos
suos jubet, et ad concilii Patres perscribit,» ut re-
jecta penitus audacia disputandi contra fidemdivi-
nitus inspiratam, vana errantium infidelitas con-
quioscat : nec liceat defendi quod non licet credi :
cum secundum evangelicas auctoritates,secundum
prophcticas voces apostolicamquo doctrinam plenis-
sinie el lucidissime per litteras, quffi ad bcataj me-
moriT Flavianum misimus, fuorit declaralum, qua3
sit de sacramenlo Incarnationis U. N.J.Christi pia
et sincera confessio.... Prioris autem Ephesina;
synodi cui beata; memoriai Cyrillus tunc prTsedit,
in Nostorium specialiter statuta permaneant : no
tunc damnata impietasideo sibi in aliquo blandia-
tur, quia Eutyches .justa damnationc percellitur.
Purilas enim iidci.atque doctrina;,quani eodem quo
sancti Patres nostri spiritu praedicamus, el Ncsto-
rianam, et Eutychianain cuni suis auctoribus con-
demnat pariter, et porsequitur pravitatem. »

Chalcedonc igitur eelcbralum fuil concilium, cui
pra^sedcrunt de more logati pontilicii, ut actione
prima ct sequentibus diserle legitur, qui semper
primo loco nominantur, ct qui testantur actione
tortia dc Loonc, « qui nostram parvilatera huio
sanclo concilio pro sc pra;sidcrc pr;ecepit, etc, et
actiono prima exprossc dcclarant beatissimi atquc
aposlolici viri papa; urbis Rom;i', qu;c cst caput
omniuni lOcclcsiarum pr;i'ccpta sc habcro pra; mani-
bus.quibus pr.Tcipcre dignatuscsl cjus apostolalus,
ut Diopcorus Alexandrinorum cpiscopus non sedeat
iii coiicilio, sed audieiidus iutroniillatur. IIoc nos
obscrvare nccosse csl... .judicii sui necesse est eum
darc rationom : quia cum personam judicandi non
haberot, pivTsumpsit, ot synodum ausus est faccrc
sinc auctoritale sedis apostolica;, quod nunquam
licuit, nunquam laclnm ost, » ctc.

Jussa Romaiii ponlificis illico paratam inveniunt.
exseciitioncni. Episcoinis .■\Ie\andrinus e siibsollio
.judicum dcsceudeiisquodantcoblinebat,in nicdium

339

ANASTASII BIBLIOTHECARII

340

prodit, utpoto aceusatus. Eusebius Dorulcpnsiscjus
acuusalor instat, ul cogatur in concilio resijondcre
do liis, i< qu;u u nobis, inquit,et ingcrunlur,rclictis
in sancto hoc eoncilio nionimentis ab eoconti'unos
gestis, quiD per possunius ostendere, num et alicnum
esse a catholica fide.ol impictate repletam h;eresim
roborasse,etinjuste nos deposuisse, » etc. Tlieodo-
retus Cyri,a Uioscoro pridem dcpositus in concilia-
bulo,ne quidquam reclamanlibusfactionis Dioscori
episcopis, ingredi .jubetur, ut xit pnrtireps synodi,
quia et rcstiluit ci cpiscopntum Sfinclissimns arcliicpi-
scopus i6'o,etc.E.\uniinantur ucta conciliubuli Ephe-
sini. Respondcrc jubetur Dioscorus, cur epislola
Leonis papa; ad Flavianum, quuni logi e.i.sposcebunt
episcopi, lecta non fuerit, licel jurejurando non
semel promisisset.eani lectum iri.Ex ejusdem rcs-
ponsis,aliorumque in illa convocalione prjBsenliuni
cognoscitur,suppressam fuisse studiose.Convincitur
Dioscorus de actorum interpolatione,et dcvi aperta
advcrsus episcoposadhibila.Declaraturinjusledam-
natum ab hajreticis fuisse Flavianum sanct.-e mc-
moria3 cpiscopum.cujusfidesconcordatcum aposto-
lica sede,et Patrum traditionc: quare concluditur,
nccessario in eos rctorqueri oporteresententiani:el
in finc actionispropositadcpositionisscntentia con-
tra Dioscorum eju.-^que asscclas,testimonium reddi-
tur laudis epistoK-c papai Leonis,utpote qua; adver-
sus Eutychis inlidelem et contrariani catliolica> re-
ligioni emergentem dubitutioncm perscripta luerit.

SecundEB actionis exordiuiu ducilurandei catho-
licffi professione juxta recepluui fnrniulam in genc-
ralibus conciliis,et a dcclaratione Patruui cum Ce-
cropio episcopo Sebastopolis tcstauliuni:« Emerse-
runt qua; ad Euctychetem perlinebanl.ct supcr iis
forma data ost asauctissimoarchiepiscopoUonian;e
urbis; ct sequitur cum, et epistolae omncs subscri-
psimus.Rcvercndissimi episcopi clamaverunt : Ista
omnes dicimus:sul'ficiunt quai exposita sunt:alte-
ram expositionem non licet fieri... Fidcs bcnc dis-
ceptata est a 318 sanctis Patribus.et firmala a san-
ctis Patribus Athauasio, etc, et nunc iterum per
siinctissimum Leoncm ; et precamur, ut e;i... reci-
teiilur.» Lecl6 deinde symbolo Nica^no et Constan-
linopolitano, necnon cpistola Cyrilli ad Ncstorium
et ;ul Joanneni Antiochenum,episcopiclamaverunl:
« Omnes sic crcdiiiius. Papa Leo sic credit. ,\na-
llieraa ei qui confundil et ei qui dividit... Wxc Pa-
truin_fides,h;cc apostoloruni lides. Petrus per Lco-
nem ita locutus est:apostoli ita docuerunt...lL-PC in
Epheso cur lccta non sunt?lla;c Dioscorus occulta-
vil... Nos ita ercdimus. Omnes ita crcdimus. Nos-
trum nullus dubilat. Nos .jam subscripsimus. »

In tcrtia aclione Paschasinus tanciuam legatus
papne concilio de more prajsidens, et pcrlractanda
pruponens ait : « Nostram parvitatem huic sancto
concilio pro se(catholicus papa Leo}pra>siderepric-
ccpit.ldeoque nccessarium est Iikc quw in medium
profiu-untur pcr nostram interloculioncm discepta-
ri. Proptcrhoc i.gitur porrcctus lilndlus a religio-
sissimo fralre nuslro el eoepiscupoEusehio suscep-
lus... rccitelur. »

Pr;uvia triplici monilionc canonica,Dioscorus va-
ri us excusationcs ubtcndens ad conspceluni sy nodi sc
sisleiuli depositionis senlentia percelliluri quam
lcgati pontilicii proferro contr.i reuniconvictum ita
roguntur ab universis concilii Palribus : « Pctimus
i,i;ilur vcslram sunctilalcm.qui habes,magis autcm
i|ui babetis locum saiiclissimi papreLconis prumul-
gari'. in eum et rcgulis insitam conlr;icumproferre
scnlentiam.Omnes cnim,el lota universalissynodus
concors efllcitur veslr;c sanctitatis scnt.;ntia\ »

Dcnique prolnla; per legatos senlenlia» synodus
assentitur, el subscribit, et in relatione ad Pulche-
riani hac forninUi nlitur : « Christo ad intelligen-
liam pnispere dirigenle, qui ostendil in Leoue uii-
rabili veritatcm : ([uia sicul sapicutc Pulro, ila et
isto utitur asscrtore. »

A. /T.i- ffl/i.O.In (|uarla actione aulicis commissariis
petentibus, quid constitutum a synodo fuisset dc
lide catholica respondentes. « Vicarii sedis aposto-
lica; pcr virum revercndissimum Pascliasinumdi.xe-
runt : Sancta synodus fidei regulam qua; apud Ni-
casam a l'atribus est constituta sequilur, et tenet.
Sed etiam,etc.Tertio vero beatissimi atqueaposto-
lici viri universalis Ecclesiae papa; Lconis,ha;resim
.Nestorii et Eulychetis damnantis direcla scripta,
quid vera fides habcat, exposuerunt. Similitervcro
et sancta synodus hanc fidem tenet.hanc scquitur:
nihil amplius nec addere putest, nec minuere...
Episcopi clumavcrunt : Ornnes sic credimus, sic
baptizati sunius ; sic baptizamus ; sic credidimus;
sic credimus. »

Quin etiam vocis testimonio addiderunt subsig-
nationis monimentum cpistola sunclissimi Leonis
consonat (Nica;na; fidei 318 Patrum, etc.) el subscri-
ysi ei.

n Tricas nonnullorum ex nuperisscriptoribusncsas
supcr hac subscriptione ferme pudet referre : qui
contendunt examinisubjeclam fuisse Leonisepislo-
lam, et de illius conformitate per viam examinis
pronunti;itum a Patribus. Hoc autem dicere nemo
potest.nisi abututur vcrbis concilii.Per ea,qu;c sunt
a nobis hactenus prolata,sole clarius patet,a Palri-
bus Ch;ilcedonensibus nunquam propositum fuissc
ad deliberandum, num recipienda esset dogmatica
Leonis cpislola, ct a se subscribendu ; sed initium
fecisse Patrcsab cjusdem acccplatione:et unum ex
pra;cipuis capilibus undc Neslorius condcmnaba-
tur, hoc ipsum 1'uisse, « quod neque cpislolam legi
permisit beatissimi papx Leonis : qua non lccta,
scandalum et kcsionem sancla- Dei Ecclesi;e pcr to-
tum orbein terra; pcrtulerunl. » {Acl. 3.)

In sccunda quidem actione.ubi lccta fuilepislola,
et a coucilio suscepta.non pr;pvioexaniine.judiciali,
sed acclamationis.et laudis testimonio rcddilo.epi-

_ scopis lllyrici,ac Pala;stin:e dubia qu;edam suborta

'-' sunt circa nonnulla in eadem epistola enuotiata.
Verumhisdubitationibus nihil pensi habitisipr.Tter-
quani quod unus ex episcopis, et unus ex diaconis
similia quxdam allc.carunt exepistola CyrilliadNe-
storium),concilium denuo acclamavit : Amc dubi-
tal, elc, osteiidens.de suprema hu.jus epistobc au-
ctoritatc memini dubiuminh^LMere.Quin etiiimcom-
missariis principis suggerentibus «pcculiarcmcon-
grcssum lieri possoapud AnatoliumConstanlinopo-
iitanum episcopum.in quo communiler de fidc tra-
ctetur, ul qui dubitant doceantur; lertia vice om-
nes reverendissimi episcopi clamaverunt : Nos ita
crcdimus:omnesitacredimus:siculLeoitacredimus:
noslrum nullus dubilat : nosjam subscripsimus. »
Dcnique el ipsi episcopi Illyriciani, ac Pal.TSlini in
quartasessiune seripto contcslati sunl, diflicultates
sibisubort;isnonaliundcprovenissc, quamcxlingua;
ipsisignolipobscuritate:'.quilocura continel aposto-
lic;esedis, qui nubis dilucidavcrunt tjuir lingu;robs-

D curilasseccrnere snbnolabat...huicepistol.TConpen-
simus.et suliscripsimus....\lii|uaex ipsa obstilcrunt
verba... Audivimus a sanctissimis Putribus, elc,
quia nuilam dicnntpartitioncm...proplcr quodcon-
sensimus. cl lomo subscripsimus. »

Concedo eliam tredecim /Kgyplios cpiscopos re-
cusassc subscribere, obtendentes causam, quod
Alexandrina scdo vacanlc, cui erant subjccli, non
possent posl archiepiscupum suum de morc si-
pnare : « Rcvei-cndissimi episcopi .Egyplii dixe-
runl... Consentimus his, qu;e decrevil potesias ve-
stra. Non rontradic.imus : sed elipitc archicpiaco-
pum : llunc exsprctamus. usque dum ordiuctur. »
llis tamen supplicationibus, ct oblationibus non
salis deferendum rati concilii Patrca, proni .jam
eraiit ad .judiciuui de suspieione ha-rusis iis intcn-
tanduui.nisi legali sedis aposlolie.Tinlerii-ssisscnt,
interlo(|ucnte Paschiisino:" Si pr.x'ceperit gloria vc-
stra, el jubctis illis idiquid pr.Tslari bumanitatis ;

341

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO.

342

fidejussoribus datis, non exeant de ipsa civitate, A. sterio papa3?« Quas nostro prius ministerio Dominus

quandiu Alexandria episcopum accipiat. Judices.et
senalus dixerunt : Sanctissimi Paschasini sit fir-
mum Judioium. n

Hoc igitur lionoro susceptafuit asynodoChalccdo-
nensi epistola dogmalica Magni Leonis,quidquid su-
surret Neotericus, (Nat. Alex. sect.i, diss 13) imagina-
tussusceptamacoiicilio,ctapprobatampr3eYiojuridi-
coexaminejudiciali,('i(»i priiis eam ad fidei regulasex-
peiidissel. Contendit, sereatum incursurum blaspbe-
mi;e in Spiritum sanctum, si aliam acceptationis
methodum synodo universali attribueret. Cavum
illud agendi modmn si concilio (ecumenico tri-
buissem ; reus blasphemix in Spiritum sanetum
mihi viderer (ibi). Alter recentior de eodem nogotio
pertractans attribuit episcopo Lycaoniojsuffragium,
nunquam abeo prolatum, nempe: Si quispinm in ex-
positione pdei per Leonis epislottnn deriaratam aliijuid
improbanduin repererit, se id iion curare ; sibi cnim

definivit... ut vere a se prodiisse ostenderet quod
prius a prima omnium sede formatum totius Christi
orbis judicium recepisset : ut in hoc quoque capiti
membra concordent. »

Quod aulem plene confirmat, decisionem Leonis
adjuridicum examen revocatam non fuisse a conci-
lio; sed conciliiim credidisse suarum esse partium
debitum acceptandi epistolam dogmaticam,et con-
formandi pontificio judicato proprium judicium,est
id quod contigit actione quinta. Proposita ibi fuit
definitio fldei, cui omnesapplaudcndo acclamarunt,
praster nonnullos Orientales, et legatos Romans
sedis. Hicontendebant, deesse aliquid proposit» de-
finitioni, cum non cxprimeret universa quaj Leonis
epistola continebat circa duas in Christo natu-
raspost unionem hyposlaticam inconfuse confilen-
das. Pcrsistentibus episcopis in affirmando.nihil in
ea dcfinitione desiderari, sod esse conformem epi-

id ratum, ut non contradicat expositioni a Patribus g stoloc Leonis : •< Epistolam sanctissimi Leonis susce-
Nicaenis traditaj.Verum si attcndanturverbaNeopto- pimus, et subscripsimus... Archiepiscopus Leo,

lemi illius episcopi Lycaoniie, longe diversam a
scriptore nupero sententiam indicant : « Jam inde,
inquit,ab initio nostra patria ab omnia hteretica labe
puraejusmodi qu;Estionum,ct conlentionum expers
fuit, nosque simplicius credidimus, Patrum fidcm
sequentes expositam in Urbe Nicaena, quam postea
interpretatus est beatus memoria! Cyrillus,ac denuo
declaravit sanctissimusac religiosissimus Romana;
urbis archiepiscopus Leo : nosque rursum his expo-
sitionibus non adversamur. Quod si quis habere se
putat occasioncm aliquam contradicendi adversus
expositionem beatissimi episcopi Lconis;ipso simul
quffirat, atque contendat, nobis nulla in rc contra-
dicentibus,aut rcpugnantihus expositioni trecento-
rum decem el octo, et eorum qui postea fuerunt
cenlum quinquaginta SS. Patrum Fide. » Hoc di-
cere valde ditfert ali insiiiuatione, quam Neotcricus

ut crcdimus, sic eredit. Definitio subscribatur. Defi-
nitio habet omnia. Definitio fidem habet. Leo eadem
dixit, qua; Cyrillus; Coelestinus, qua; Gyrillus dixit,
firmavit .\ystus flrmavit, qua; Gyrillus dixit » Res-
pondcrunt legati:i(Si non consentiunt cpistolae apo-
stolici et beatissimi viri pap;c Leonis, jubete nobis
rescripta dari, ut revertamur (in Occidentem) et ibi
synodus celebretur.»Huicetiam legatorum protesta-
tioni patrociniumaccommodanteMarciano.Augusto,
ejusdem commissarii ab episcopis qu;esiverunt :
i< Uioscorus dicebat, quod ex duabus naturis est su-
scipio, duas non suscipio.Sanctissimus autemarchi-
episcopus Leo duas naturas dicit esse in Christo
unitas, inconfuse, inconvertibiliter, et indivisibiliter
in uno unigenito Filio Salvatore nostro. Quem igi-
tur sequiiiiini, sanctum Leonem, aut Dioscorum ?
Rcverendissimi episcopi clamaverunt : Ut Leo, sic

ide obtrudit contra auctorilatem Romani pontiflcis, ^ credimus. Qui contradlcunt, Eulychianistaj sunt
dum per illa verba episcopi Neoptolemi declaratio- ^'

nem expressam indicantia pro epistola Leonisa^que
ac pro epistola Cyrilli, et pro symbolo NicKno,novus
liic interpres signilicari docet impunem fore dissen-
sum ab epistola Leonis.

Idem scriptor recentior nimis confidenter pertra-
hit ad suum systema pontificia3 auctoritati opposi-
tuin verba Leonis in Domino gloriantis." qui nuilum
nos(inquit) in nostris fralribus dotrimentum susti-
nere permisit : scd quai nostro prius ministerio defl-
nierat, universas fraternilalis irretractabili flrmavit
assensu. » Ex hisce verbis opinator colligit, solius
synodi cecumeniea3 irrelbrmabilo judiciumdiciopor-
tere, et ad examen non revocandum ; reliqua vero,
etiamsi Romani pontiflcis sint, csse obnoxia refor-
mationi.

Nos e contra observamus, a Leono non (\\cA judi-
cium acceptalioncm illam concilii, scd assensum :
unirersn; fruternitalis irretraelabili jirmavit assensu.

Leo rccte exposuit. Magnificentissimi, ct gloriosis-
simi judiccs dixcrunt : Ergo addite definitioni, duas
esse naturas unitcis in Christo, inconvertibiliter, et
inconfuse.» Hoc ipsum igitur Leonis asscrtumcum
delinitioni inseruissent «quudunacum flde NicKua,
Constantinopolitana, et epistolis Cyrilli ad Ncsto-
rium et Orientales, esse congruentem magni illius
Petri confessioni,asserunt,et communemquamdam
columnam advcrsus perversc scntienlcs,» ad conlir-
mationom rectorum dogmatum,eidcm definitioniita
conformatK tum legati apostolici,tum Patros universi
subscripserunt. Nempe hoc honore ab antiquioribus
sa?culisnabitMsunt decisionesRomana3sedis,utcom-
parat;e sint dcfinitionibusunivcrsalium synodorum,
ct ipsis oraculis divinarum Scripturarum proxime
accensitc-B.

In postrema aclione concilii (qu;c fuit sexta de-
cima) lcgati sedis apostnlicai retulerunt.pridieejus
dici post suum e concilio discessum cum commis-

Assensus iste quando dicitur irretractabilL^, idcirco D saris G;csareis, qua;dam pertractata fuisse adversus

dicitur, quia scmcl pra;stitus revocari nequaquam
potest, neque ab co recedi liberum est. Nqu vidc-
tur ullo modo signiflcare, dccisionem nccumcnicffi
synodiadversari posse alteri prolatieaRomana scde,
autChalcedonensis dcfinitioncs dcfidcsuns dogma-
ticas e|jistol;c. Profccto ita lapsus memoria non fuc-
rat, ut oblivisccretur totics a so perscripta dc S. sc-
dis dccisiunibus antcquam concilium convocarctur.
Vide qu;c supcriori capite rccitavimus. Si rcpeterc
hic liccat, ca lanlum indicentur, qua; ad ipsos Pa-
tres scribit in concilii liminc constitutos : « Unde,
fratrcs charissiini, rcjocta pcnitus audacia dispu-
tandi coiilra lidcm divinitus inspiratam, vanacrran-
liuin iiilidclilasconquiescat: ncc liceatdcfcndi quod
iioii licct crcdi. >•

Sod nc cxccdumus ab cpistola ad Thcodorclum.
Nonnc Leo in ca dcclarat, cpistolam suam ad Fla-
viorum cssc Dei ipsius dcflnitionom, utentis miiii-

sacros canones, ct disciplinam Ecclesia;. Archidia-
conus Ecciesi;e Constantinopolitanas respondit, le-
gatos antc disccssum rogatos fuisso a clericis illius
Eccli'si;c, ut dignarcntur una cum Patribus cogno-
scerc nonnulla a se proponenda. Lcgatis vcro repo-
nriililnis, scnihil habcre in mandalis ab apostolica
scili' Ir.iililis sii|icr his,quai cupiebant clcrici pi\-cfati
pinpniiiiv. rl iiloi iTo cxcuntibus c couci Ho \ rogatos
liiis-.i' i-Miiuniss;irius priiicipis.ut audircntur,eorum-
(luc prcces reinissas ad Patrcs coucilii ; hos vero ad
rngiiilioncm prccum proccdcnlesqu;edam statuissc
qu;i! idcm archidiaconus cx scripto rccitavit, supcr
Ecclcsi.-c Constantinopolitana' juribus Rom;c veteris
dignitati fcrmc ex;cquanilis,pr;ceipuc inordinaliono
cisdcm attiibucnda mctropolitarum Iriuni exarcha-
tiiuni Ponli, Asi;c, ac Tliraci;c.Contra hoc pronun-
tiatuiu, tani|uam scxto canoiii synodi Nic;cn;ccon-
trarium, ct juribus Ecclesi;u RomaiUT,lcgati valide

343

ANASTASII BinUOTIIECARII.

344

so opponentcs, illufl cireumscribendum cssc pro- A sperel morio qiiod pcr aliorum possit offensiones

te^ilantur. <• Sin alias contradictio nostra
quiuntj his gestis inha-rcat, ul noverimus, qnid
apostolico viro universalis Ecclesii-e papa; rdcrrc
dcbeamus, ut ipse aut de suaj sedis injuria, aut de
canonum eversione possit ferre scntentiam.» Abso-
luta celebrationc sessionum, concilii Patres allo-
quentes Marcianum Augustum, tum scribentcs ad
Leonem papam in hujus laudes elTusi : o nobis, in-
(luiunt, impcnetrabilem in omni errore propugna-
torcm Dcus providit, et Uomanae Ecclesiffl papam ad
victoriam prc-cparavil, doctrinis eum peromniave-
ritatisaccingens, ut quemadmodum tcrvcns aflcctu
Pelrus, et liic afTectu fervcntiore dcccrtans, om-
uem ad Dcum sensum, intelligentiamquc perdu-
cat. » Concil. Chalced. part. iii, num. 1, et ad
ipsum Leoncm : « Tc tanquam tanti boni ducc et
auctorc ad communpm utilitatem Ecclesise filiis has-
reditatcm.sortemque veritatis ostendimus...Quibu8

augcri.wEt inepistolaad Pulcberiamomninoirrilat,
el inlriugil consensiones episcoporum, eidem de-
crelo adversus Niccnos canones accommodatos :
in irrilttm miltimus : et per uucloriUilcm B. Pflri
ujWstoU generali prorsus definilione cassnmus. In en-
cyclica vcro ad episcopos pro Constantinopolitani
petitione supplicantes respondet : << Nullus apud me
patrociniis ita poterit adjuvari, iit his quai postulat
calcata Patrum conslitutione consentiaiii,') el serio
singulos monet, « ne in cujus(|uam gratiam a me
velis postularequa; sinerealu utriusqucnostrumncc
mihi concederc, nec tibi liccat obtinerc. > llis con-
gruentia sunt (lu-ij reseriljit ad .Maximum Antio-
chcnum, ctad Theodoretum Cyri, plena conslantia;
aposlolicsc in lucndis rogulis Patrum, et cxemplis
suorum decessorum. Denique et in data ad Prolo-
rium Alexandrinumepistola(qui Dioscoro sufTectus
fuerat deposilo apud Chalce(loncmj pcrinde ac srri

(quingentis viginli nobis) tu quidem sicut membris n bens ad Maximum Antiochenum.spondetsenon jj

capulpr;corasin his, qui tuum tenebant ordinem. »
Post laudatum pontiliccm, ejusque lcgatos, ad ca-
nonem deveniunt pro Constantinopolitana Ecclesia
conditum: cujus condendi causas exponunt : scien-
les, quia et vestra .•ianclilns addisccns, ct probalura,
et ciin/irmatura cst cadcm. Rursumque enuntiant
probabiles causas, quibus permotum iri Leonis ani-
mum sperant ad conrirnuitionem suam gestis ac
decrctis omnibus concedendam, licet adversati
sint logati in re postremo proposita. Ejusdem sen-
tentin3 littcras tum Marcianus Augustus, tum Pul-
chcria, tum Anatolius Constantinopolitanus, tum
Julianus Coensis ad Leonem mittunt.

E.r cap. 11. Confirmat Leo concilii Chalcedo-
nensis omnia circa lidom ibidem constituta, gau-
dens, «humilitatis nostrffi scriptis (inquit) auctori-
tatc Domini mei beatissimi Petri Apostoli, ct me-
rito roboratis religiosa unanimitate conscntien

sururn, ut dignitali suarum sedium prsjudicia i\,-
serantur.

Jurc aulem scribit,perquorumdam subreptionem
decretum illud cmanasse, cum jura .Vlexandrina:
Ecclesia: tunc vaeantis nemo tucrctur, Antiochena;
ctiam lacentis, nc ofTensam .\natolii incurrerel; ita
ut plane desertaesset causa prxcipuarum Ecclesia-
rum, nisi legati apostolici restitissont.

Anatolius Leonis adversationcm non modo non
ajgre tulit, sed dc illa gravisus est, curn inde ocra-
sioneni qua;rerct disseminandi gcsta svnodi Chalcc-
doncnsis fuissea l.eone improbata. Hulc lamtn ser-
penli calumnia; Leo provide occurrit, datis puistolis
ad synodi Patres.ad .Vugustum Marcianumaliosque,
in quibus ea quae de liderectcconslituta confirmav''-
rat.dilucide separat ab his qua> dc mutalionediM
plina; inhibucrat,tanquara atlenlalacontraNica;n.
canones.

sancta synodus ab Ecclesia Dei amputaverit dia- p {Ej: rop. kii.) Vigilantia Lconis Magni proponi;
bolicorum sensuum diabolicacommenta.» Reseribit ^ in sua dogmatica cpislola,el

igitur : « Fratcrna univcrsitas, et omninm lidelium
corda cognoscant, me non solum por fratres, qui
vicem meam cxsecuti sunt, sed etiam per appro-
bationem gestorum synodalium propriamvobiscum
inesse sentcntiam insola videlicet fidei causa((iuod
srcpe dicenduni est) proptcr quam generale conci-
lium, et ox prseepto Christianorum principum,
ct cx consensu apostolica; sedis placuit congrega-
ri, » etc.

Confirmat igitur Leopapa decretadelide, nonsim-
pliciconsonsu.cladhffisioneaddefinitionemtanquam
ex se ratam absque suo placito; sed aucloritate fir-
mandi qu,T3 rcsidct apud apostolicam sedem, ut cxpri-
mit plirasis adhiblla pcr Leonem in cpislola 77 ad
.\iiatolium : Ila ul Cliatccdoiicnsis siinifioli dcfwilioncm
de lide, cui ctiiim dilcclio tua .■iubscrilhndo conxcnsit,
et iiuum aposlolniw scdis firmavil auclorilas, prolitca-
tur .■/Iticus se per omnia scrvalurum.

Quod autcm altinet ad canonem 28 de patriarchali D pr.vljcal incuuti .wurilas.

concilii Chalccdonen-
definitionibus a se confirmatis per omnes Eccles:
publicandis el stabiliendis.Elucet uuleiu illaex» ;
stola, ad Ravennium Arelatensem dala, una ru
exemplosu.-cdogmatica^adFlavianum.utapudomi ■
Galliarum episcopos eamdem perferri curarel.Ou .
sludiose ct vcnerabiliterab omnibus susreptafuci
docenl littcra; trium episcoporum ad Lconem da'
in quibus patcrnaejusdem providentiacl apostol
doclrina dignis laudibus non solum commendati.
verum eliam humililer rogalurute.xempla qu;B eji-
dem epistola; ab amanuensibus lr.inscribi cum\
rant, dignetur inspicere et si quid librarii err :
dcfuerit, emendare ; vel si addideril postea qin :
piam, inscri jubent, ut pr.-KScntibus ac fuluristi i
poribus inti\uruii; cusloiiialur tanti pastoris docli
na; ac vigilanti;c monuraentum.pr.Tsidium fulun,
ctiam locis ubi nondum error irrcpserat, nc in<7.-
nantil/us imjirovisus hoslis advcniat, ne vulneri locum

jurisdictioiieConstantinopolitana; Ecclesi.-eattributa
supra cxarchatus Ponli, Asia;, ac Thraci*, el loco
proximo post sedom Romanam, ita denegavit con-
sonsum beatus Lco, ut infractionom canonura
Nic.T^norum diserte norainet in epistola ad Anato-
lium, et doleat, acmiretur, « inauditis, et nunquam
antcatcntalisexcessibussanclarasynodumadexslin-
guendam solam h.-Eresim,cl confirmationem catho-
liCc-c fidei congregatam trahi (ab Anatolio) in occ;i-
si()!icin ainbilus, tan(|uam refutari ncqueat, quod
illicite voluerit multitudo.et illa Nicaenorum cano-
nuin per Spiritum sanctum ordinata conditio in
ali(juaun(iuam sitpartesolubilis.» In lilterisquoque
adimperatoremdalisrosistitvalidchuicpcrversioni :
« s;ilis sit (.\nalolio) quod pr.udicto vosti',r; piotalis
aiixilio, ct mci f;ivoris asscnsu, episcopalum lant.x'
urbis obtinuit. Non dedignctur rcgiam civilalcui,
(|uam!ipostoIicam non polest facoro soiliin: nc<c- iilln

Svnodus voro cpiscoporum iii rnilliii panlo post
habita.de eadem diiginatica acl - -iLTatias

uberrimas rolorcns dicit cnm ■ .i'ii' re-

cepliim.utmemoriteraplii: ! : - us

acsymbolum lidoi. fQu
ila iit syinbolum lidei .
mentn non noj;|iLMt,labii., ■.,..,-. , ..... . —

ci.quoad conriindondos h.Trolicdrum crrores para-
tior sii, moniciri.T commendavil.»Subscribilur i.«t«
syn..; ' - -.ipis 43.quibus preponilur Hus!:-

CU.s

D:,
Ch;i;
tani.
rnlr.r
gra'

IIOil

I.Om

lot ].r^:^. piTpipit oaoo •n ronr-

. 1. -lilif
ijrotnni

3io

IIISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. IIIL.\RIUS.

3i6

Cyri perscribere,ut illius dogmatica; notitiaad onn- ^
nes perveniat.Ibi cnim remedii necessitas major ur-
gebat. Monaohi enim Pal.-cslini, ut plurimum Euti-
chiani, tales riverant turhas, ut expulso Juvenali
Hierosolymorumepiscopo,inejussedemintrusissent
Theodorum gregolem suum,cui tavor Eudoxi;e Au-
guslee non deerat,vidua3 Theodosiiejus nominister-
tii. Hoc autem subnixi nulli parebant excessui con-
tra catholicos exercendo, ut Romano pontillci et
Chalcedonensi concilio abrenuntiarent. Lenioribus
remediis curatio primum tentata est, tum a Leone,
tum a Marciano perscriptis Litteris.Verum obdura-
ta seditiosorum pcrvioacia adegit imperatorem ad
militarem manum submittendam, qua cogibantur
rebelles monachi Eutychiani in monasteriis reddu-
ti.quibusdam etiam illorum morte muitatis.Ad Ju-
venalem vero su;b sedi restitutum gratulatorias li-
teras dedit Leo, seria tamen admonitione resper-
sus ut diligentius curaret gregem sibi commis-
sum, ne petilenti hujusmodi alflatu imposterum g
corriperetur.

Ecclesiae patriarchatus ^Egypti non minus excrco-
bant curam LeonisquamOrientales.Cavendum enim
esse considerabat tum a monachis.tum a Prolereo
in locum Dioscori sufIecto,cujus fuerat auditor.Vo-
rum a Proterio nihil timendum esse cognovit post
ejus professionem fidei vere catholicam ad se trans-
missam ; de qua gratulatus Leo regulas addit Eu-
tychianos ab erroribus revocandi. Factionarii Eu-
tychetis abusi fuerant dogmatica Leonis epistola,
corruptis pluribus ejusdem locis,et Nestorianorum
erroribus eidem insertis.tum etiam in invidiam re-
vocato Chalcedonensi concilio.ob injuriam .\lexan-
drinje sedi illatam, cum Patres prcepositum Con-
stantinopolilanam.

Priori calumniaa occurit Leo datis a Marcianum
litteris, in quibus rogabat ut GrKce reddi fideliter
curaret per idoneos viros dogmaticam suam episto-
lam ad Flavianum,et in Alexandrina dicecesi evul- „
gari, ut conferri posset cum doctrina illius sedis ^
.episcoporum Athanasii,Theophili et Cyrilli.Secundo
autem obtentui obviam ivit,scribens ad Proterium
quam valide sedis apostolicas legati reclamaverunt
ac protestati sint contra decretum Chalcedonense,
episcopo Constantinopolitano eatribuensqua; Nica3-
ni canones et Eccclesia; disciplina votabant.Se per-
stiturum firmiter in asserendis Ecclesiaj Alexandri-
nffi debitis juribus ac privilegiis, paternaj antiqui-
tatis exemplo.

Diim ha;c felicitcr promoventur, Marciani Augu-
sti mors insecuta cursum abrupitejus progressus,
sperabatur. Timotheus Elurus, sancto Proterio oc-
ciso,in ejus locum intrusus,in tantam insolentiam
erupit, ut aualliema in Leonem intorquere ct in
Ghaloedonensis concilii susceptores non exhorrue-
rit. S. Leo, certior factus tot scelerum, non desti-
tit excitare Leoncm Augustum, Marciani successo-
rom, ut palrocinium accommodaret catholica; Ec-
clesi.-u.Non destitit Elurus versutiam et oninos fal- j)
lendi artes adhibcrc ut inciuitum principcm infleo-
terot ad novum concilium indieondum. S. Leo, ea
de re a principe requisituo, re.spondet : " Cum er-
go universalis Ecclesia per illius principalis petra;
aedificationem facla sil petra, et primus apostolo-
rum beatissimus Pelrus voce Domini audierit : Tu
es 1'etrus, cl supcr hniic pctram .rdificiiho Ecrtcsiiim
meam; quis est nisi aut .-\ntichristus,aut diabolus,

qui pulsarc audeat inexpugnabilem veritatem '?...
Quodam contagio splendorem vestra^ serenitatis
obfuscare desidcrant, cum sacrilogi parricid;e id
audeant petere, quod nec innocentes liceat obtine--
re. » Ita egit suis epistolis Leo, ut in locum Eluri
alter episcopus Alexandrinaj Ecclesiffi datus sit,
nempeTimotheus cognomento Solofaciolus; quem
ad se perscribentem monet Leo utNestoriani atque
Eutychiani erroris reliquias omues eliminet e suo
episcopatu. Monendum quoque duxit Anatolium
Constantinopolitanum, ut errores eosdem curaret
studiosius evellit e regia urbe; quod aOennadio
successore pariter requisivit, dum a palliata Eluri
conversione ita cavendura esse perscripsit, ut a
quocunque privato vel publico colloquio nefarium
hominem submoveri prKmoneat.

(£.(.•. cap. 13.) Est igitur pontiflcatus Magni Leo-
nis epocha memorabilis pr;e cMteris qua3 in eccle-
siastica historia occurrunt, in qua visibilis Dei
protectio sedi apostolica; impensa fuit, difflcillimis
prajsertim temporibus, quibus barbarorum eluvies
et h;cresum frequentia bumana omnia ac divina
miscebant et confundere nitebantur. Qua enim
felicitate Leo contra hsreres decertavit,_ eadem
majestate repressit Attila; ot Geuscrici irrup-
tiones.

A SCHELESTRATE.

Niim 67, lin 11. — Ilic consliluit ul monacha,
etc. Hic omissa est periodus, quam agnoscit uter-
quc ms. Cod. Florent. Uic conslituit ut intra aclio-
nem sacrilicii dicerctur : Sanclum sacrilicium im-
maculatam hoslium. Quee verba, ut adnatatur in
Velseri editione Moguntina, etiam habebantur in
duobus codicibus mss. Germanicis.

ALTASERR.\.

JVh))! 67, //)( 11. — Hic constiluit ut monacha non
acciperel vclaminis capiiis bcnedictioncm, nisiproba-
ta fuerit virginilate sexaginla annorum. Leonis de-
cretum cst, ne monacha, id est virgo, veletur
ante annum aetatis sexagesimum. Ex conc Agath
ean 19, et syn vi, m Trull can 40, modus imposi-
tus est ne velentur ante annum 40; syn Carth iii,
can 4, ante annum 25; can Sanctiomoniulis cl seq.
20, qu. 1.

Lin 13. Ilic consliluit super sepulcra apostolorum
custodes. qui dicuntur cubicularii, fx clcro Roinano.
Decreto Lconis impositi sunt custodes sepulcris
apostolorum, lecti ex ordine clcricorum. qui dic-
ti sunt cubicularii. Cubicularii sunt servi qui sunt
in ministerio cubiculi. Tranquill iu Julio, cap 4 :
Cum uno medico ct culiculariis duobus. Inde cubi-
cularii dicti sunt custodes corporum apostolo-
rum, quasi essent cubicularii apostolorum, vel
quia assumcbantur e cubiculo seu camera ponti-
(icis. Eadem analogia cubicularios ceclcsiai sanc-
ti Martini pro a^dituis accepit Ottho Frisingens
Chronic lib iv, cap 32, et Sigebcrt. ad ann. 509.
Eodem matricularios vocitat abbas Uspcrgons
Vandalbert diacon in Vita S. Goaris, apud Surium
6 Julii : Cuslodes vcl malricularii ecclcsia. Capelko
vcl oratoria adjecta ccclcsiis dicuntur cubicula :
Anasias in Sergio : (c Hic tectuni el cubicuLv, qua;
circumquaque ejusdcm basilica; sunl, studiosius
ornavit. »

XI.VIII. S.VNCTIJ.S 1111. .\UUS.

ANNU CIiniSTI ■401, LEONIS 3, SKVEIU I.

*in llilnnis, nntioiw Sardus, c.'' /;rtY/'e Grispino, setliL aniiis scx, mciisihus 3, dioluis 10 (a).

NOTUL.E MARGINALRS FABROTTI.

((() B nicus III, niiiius d. 2, a Coss Severini ot Daglaiphi ad Pus;uum ol Joannem Coss.

347 ANASTASII BIBLIOTHECARII. 348

Ilic fccit decrelalcm, el per universtim Orienleni sparsil EpistoliUs dc fide calholica el aposlo-
lica, conflrmans Ircs synodos NicDenain, Ephcsinam, et Chalcedonensem, vel(a) tomumS. ar-
chiepiscopi Leonis, cl damnavit Eutychetem, et Ncslorium, et Dioscorum, vel omnes sequa-

5 ces, eorum, et omnes hairescs, et conrirmans auctoritatem {b) et principatum sancltc sedis
apostoUca!. Hic fecit constitutum dc Ecclcssia in basilica ad sanctam Dci genitricem Yirgi-
nem Mariam consulalu Basilisci et Ilermenerichi, xvi Kalendas Decembris.

«9 Hic fecit oratoria tria in liaptislerio basilica; Constaiitiniana;, Joannis Baptistaj, et S.
Joannis evangehslre, et S. Crucis, orania ex argento et lapidibus pretiosis. Confessionem
sancti Joannis BaplisUe fecil ex argcnto, qufe pensabat libras centum, et cruccm auream. Et
confessionem S. Joannis evangelistcB fecit ex argcnto, qua; pcnsabat lil^ras 100, et crucem

5 auream : et in ambohus oratoriis januas aereas, et argento clusas. In oratorio S. Crucis fecit
confessionem, ubi lignum Dominicum posuit, cum cruce aurea, cum gemmis, qua; pensabat
pondus Hbrarum 20. Fecit ex argento purissimo in confessione januas pensantes pondus li-
brarum 30; supra confessionem aurcum arcum qui pcnsabat libras 4, quem porlant colum-
noe onychinse., ubi stat agnus aureus, pensans libras duas; coronam auream anle confessio-

10 ncm. Pharos cum delphinis, quaj pensant libras quinque; lampadas aureas numero quatuor
pensantes librasduas; nymphoeum, et triporticum anle oratorium S. Crucis, ubi sunt co-
lumnnc mirjp magnitudinis, quae dicuntur hecaton, pcnta; lacus, et conchas triantas (c) 2
cum columnis porphyreticis ragiatis (rf), foratis (e) aquam fundentes, et in medio lacum por-
phyrelicum cum concha assirta (/) in medio aquam fundentem, circumdatam a dcxtris, vel

15 sinistris; in medio cancellis ajreis, et columnis cum fastigiis, et epistyliis undique ornalum
ex musivo, et columnis Aquitanicis, et trlpoMtis, ct porphyreticis? Ante confcssionem bcali
Joannis coronam argenteam, pensantem libras viginti; {(j), pensantem libras viginti
quinqne.

90 Ilem iiil sanctura Joaniiein iiilra saiictuin fontein lucernam auream cum nixis \li) lu-
niinum decem, pensanlem libras quinque; cervos argentcos tres fundenles acjuam, pcnsan-
tes sing. libr. triginta; lurrem argenteam cum delphinis, pensan. libras sexaginla; colum-
bam auream, pensan. libras 21. In basilicam Constantinianam pliaracanthara argcntca, quaj
5 pendent anle altare decem, pensan. singula liliras viginti; scyphum aureum, pensan. libras
sex; calices aureos, pcnsan. singuli libr. 1 ; scyphos argcnteos duos [t] pensan. singuii iibras
decem; alium scyphum aureum, pensan. libr. quinque; calices ministcriales argenleos vi-
ginli, pensan. singuli lib. 2; amas argenteas qiiinque, pensantes libras decem. Ad bcalum
Petrum apostolum, scyphum aureum, pensan. libras quindecim, alium scyphum aureura

10 cum gemmis prasiiiis et hiacynthinis, pcnsantem libr. quatuor; calices argenteos ministeria-
les decem, pensan. sing. lih. 2; amas argenteas duas, pcnsan. sing. libras octo ; pharacan-
thara argcntea viginli quatuor, pensan. singula libras quinque ; ad beatum Paulum apos-
tolum scyphiim aurcuin, pensan. sing. hbras quinque; scyphos argenlcos quatuor, pcnsan.
sing. libras sex ; calices ministcriales argenteos dccem, pensantes sing. libras scplcm ; amas

13 argeiileas duas, pcnsantes sing. libras (leccm. .\d beatum Laurenliuin marlyrcm scyphum
aureum cum geminis prasinis, et hiacynthinis, pensan. libras quatuor; luccrnam aurcam
nixorum deccm, pensau. libras quinquc ; scyphum aurcum purissimum, pensan. libr. quin-
que; lampadas aureas duas, pensan. sing. libr. \\{j) pharamcanlliaram aurcam, pensan.
lib. 2; turrem argcnteam cum delphinis, pensan. libras viginti quinque ; scyphos argenleos

20 trcs, pensantes sing. libras Iriginta qualuor; calices argenteos miiiislcriales duodecim, pens.
sing. lib. 2; allare argenteum, pensans. libr. quadraginla; lampadas argenleas decem, pen-
sans. libr. 2; amas argcntcas duas, pensantes libras dccem ; in ba«i!ica beali Laurenlii mar-

NOTUL.E MAnOlNALliS FAUnOTTI.

(«) C, etc. (b) C, domiiiationem. (c) castriatas. C, cilhariacas. (d) (] soraitis. (e) C perforatis.
(/") raita. (g) id csl, argenleum. (/i) lycbnis, B, mixis. (i) quinquc. (j) pharum canlharum au-
reum.

349 IIISTORU DE VITIS ROM. PONT. — S. HILARIUS. 330

tyris pharacanthara argenlca decem, pcns.nnlia singula libras dccem. canlhara a^rea 26;
Ministeria ad baptismiiin argentea, lii)ras decem ; phara terea, libras quinqua-
ginla.

tt In iirhc Roma cotnlituit ministcriales, cjui circuirent constitutas slationes. Scijphum au-
reum ansalum, pensantem libras octo; scijphos argenteos per titulos viginti quinque, pensan. sing.
lib. decem ; amas argcntcas viginli quinque, pensantes singulx libras decem; calices argenteos
ministeriales quinquaginta, pensantes sing. libr. duas. ILvc omnia in basilica Constantiniana, vel
5 ad sanctam Mariam constitula recondidit. Ilic fecil monasteria ad sanctum Laiirentiicm, et Bal-
neum, Prxtorium [a) sancli Stephani. Fecit aulcm oratorium sancti Siephani in baptisterio La-
teranensi. Fecit aiitem et bibliotliecas duas in eodem loco. Item monasterium intra Urbem ad {bi
Lunam. Ilic fecit ordinationem in Urbe pcr mensem Decembris, presbyteros viginti quinque,
diaconos sex, episcopos per diversa loca viginti duos. Qui etiam sepuitus est ad sanctum
10 Laurenlium in crj-pta juxta corpus bcali cpiscopi Sixti ; et cessavit cpiscopatus /)er dies de-
cem.

NOTUL.E MAUGINALES FADUOTTI.

(([) C, S. Laurentia. — ('j) 6", unani.

VARI.E LECTIONES.

Apud Fiibrollum cx codisc Frchcri. A PP"s lib 12, in basil Constant) fecit f. c. <in 7, lib 10»

Num 68, lin , B, llilarius, ibidcm A, annis 7. lin 4, ^'i^f''?^ «''g^^teos 4 penf. sing Hb 5 c^li^Bes arg mi-

B, et lomum, /,•« G, B, el connrmans lominalioncm n.isterialcs 10 pens smg hb 2 (.V, scyphos arg 4 pens

Banct«, sedis catholica3 et apostolica3. «"JS ''b '^; scyphos aureos 2 pens s.ng hbras 6

Num 09, lin 7, B, agnum Dominicum. lin U.An, '^■^}'l ''^S ^m 10 ptns smg hb 2) ImUhhM

quas dicu^tur 1 ecaton, pentalaicas et concastria- j\f «• ^^^"^ apostolum scypbum aureum pens

^ ' ' hb 5; ahum scyphum auroum cum geram pras ct

Num 70, lin 9, 4C, argenteos 5. /.•„ 16 ei 17, Jac pcns lib 4; cahces ministeriales argenteos 10

AB, lib 5 iin 18, A, alium" scyphum aurcu.n, pens P™^ snig hb 2 amas argcnf Im 5, ni reuni cum

lib 5,aurcum clm gemnis. lin 2.5, 4/J,duas. Callare S^'"'"'.^ pens hb 0 (]l/ l.b 5). /.« Ib cal.ces m.n 10

argenteum, pens lib 40, lampadas ar^ent 10 pens Rf^^fJS '^'^ '- ("'• ")•'"' ^^' '^•'^i-,,Mf'^^-. rnr, !,'

lib*^ 20, amks lin 26 ct 27, B,^lib. 40. lin 27. .1, 24. ''b 1"; 'ampades aureas 2 pens s.ng hb 15 farum

' ' ' ' ' ca.itharum aur pens lib 2, turrem auream cum d.

Ex codice Regio Nax.nrino ct Thuano. P^-n^ '"^ 5 ; scyphos arg_4 pens lib 24 ; calices minist

" 12 de arg. lin 24, pens s.ng l.b 10. In al.a lias.hcaS.

Num 68, lin i, Hilarius. n. S. cx patrc Crispino, Laurentii fccit fara argent. /in 27, decem ministeria

sed ann 7, menses 3, dies 10. Hic fecit dccr et pcr argentea ad bapt pens lib 10. lin -ZS.faraairea 50,

universum orbem sparsit, et epist. de (ide cath ct canthara a-rea 26; fecit qunque particulos 25 scy-

apost confirmantes(i)/. confirmans). lin 5, D. et om- phos, pens sing lib 10; scyphum aureum, pens hb

nes seq e. et omnes ha^reses ; confirmans donalio- -n 8 ; calices ministeriales 50 pens sing lib 4, quod ad

nem.et principatum sancta; scdis cathotic« ct apo- S. ?ilariam Majorem recondi jussit (,1/, scyphos aur

stolicffi. Hic fecit const de oocl ad S. Mariam con- pcns lib 8).

sulatu Basilici. Euit autem a consu'atu Basilici ct Num 71. linca 1, in urbe vero Roma constituit

Hermerici a xvi. Kal Dec. ministeria, qua; circ constitutas stationes. Scyphum

Num 69, lin 2, et Joai.n evang. Un 3, pretiosis. autem stationatum (.V, stationarium) pens lib 8,

Confessionem beati (M. sancti) Jo. evangelista; fecit scyphos ai'gcnteos 25 per titulos, pcns sing libiO;

ex argenteo, pensante libr 100, ctc aur. in ambobus amas argenteas 25 pens sii.g lib 10. Fecit quoqiie

Oratoriis fecit janiias aircas exargentocl. //«6, uhi oratorium S. Stophani in baptisterio Lateranensi.

posuit lig Dom inclusum in cruce aurca(/« ,1/. dresl Fecit aulcm ct bibliothecas 2 in eodcm loco. Itcm

vox inclusum) cum gemmis pondo libras 20 (.1/, fecit monastorium i. u. ad Lunam. Ilic focit nrdU

supra confessionom fecitarcum aurcum) in confcs- nationcs 2 in urbe Roma por mens Dec P. X, 25,

sione fecit januas argenteas, pens singula; libr .50. diac 5. linea 12, bcati Sixti, etc.

supra confessfccit arcum aurcum pens lih 4. //)! 10, ^ ,. ,,„ ,,

lib 2, feoit et coron aur antc oonfoss pons lib 10 ; ^•'' ""^"■« ^'""""' ""^''■''

■ farum argontcum cuni dclphiiiis,pcns lib .5(jVlih 2, Nuni Ci^Jin 1, llilarius lin 3,catholica,oonf. /^)( 4,

in coiifess fecit januas arg pci.s sing lib 20. Fccit Eut ct N.vcl oinn./w 6, oonf dominationem ct prin-

et C(ir etc) Lampadcs aurcas 4 pens singiik-c lib 2 cip sancta; scdis catbolicic et upostolica;. Hic fecit

(il/. lib 4). lin 14,qiia! diountnr hccaton. Fccit aulcm const ad sanetam Mar c. Basilici ct H, 17 G.

pentalaicas,ct concas castriatas2, ct oolumnas por- p NumC>'J,lin LconfessS. Jo. 15. cx argcntco. /in '!,

phyrcticas ct perforatas (/)) M (/(■('•s/ ct) afiuam fund "•' auroain oonfcss S. Jo ex argcnto liii 5, ambis orat

circuindatas a dextris et a sinistris canoiMlisocrois, i. rc. arg o. lin 7, lign Domin crucem aur cum g.

et coluninis. //)) 18 ox musivo (M, ox n.osco). ///) 19, lin 8. lib 30 ex argcnto confossionem januas, joens

(i(!/(')i()/(j))i /))/('/')'0(/(i//())ii.? ////(/. Jnannis fecit coronam. lib .5s. Un 13, triporlium ante orat s. cr. ubi b. c.

lin C(ul. faniio cantharuin argfiitcum, \ir.us liti 25. Iioi-iloii peii tolaicas.ot roiiclias slriatias 2,ciim col

Nuin lO^lin. 4, columnam auream pons lib 2, piir]ih rajiitas aquasfiind otin m. I.p. o.concharaita.

in basilicaConstantiniana/iV, lib 30, lurrcm argoii- jY«))i 70, /in7, libras 6; alium soyphuni aurcum

team cum dclphinis pcnslib 60, oolumnam auream pons lib 5; caliccs aur quinquc. pcns sing lib i;

351

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

3bi

scyro, aiir qninquc, pens sing lib d. cnliccs min 20.
lin 9,pens;int singuli.^ui 12, lilj.5 6'»ea 15,scyphum
aur pens lih 5; alium scyphum anreum, penslih 5.
lin 16,calices min. 10. pcns sing lih 2 /im21, pha-
rum cantarum aureum. lin 23, lih 24, calices min
i2. lin 25, libras 20, amas arg d. pens sing lih 10.
lin 20 pens lib 10, c. aj. 25.

Num 71, liuea i, in urbc vcro Uoma constituit
ministeria, qufE c, linca 2, scyphos pcr titulos 25
pens lih iO. linca 2,penslib 10. /«f« 4,pens lib 10;
Cal min 50 pcns s. I. 2, quod ad S.Mariam consti-
tuta recondit. linea 7, S Slephano. linca 8 ct 9, in
eodera monastlerio. Itcm m. linea ll,episc dics 48.

Apud Holslenium el Scheleslrutium.

Nmn. 68, /m 2,Flor. (juatuor synodos. lin G.Flor.
dominationcm.

A Num 09, lin 7, Flur el idler eod, Agnum, Un. 8
Flor, pcnsanles lihras 50, supra conressionem
ajroum aroum.

i\uni 71, linea 0 Flor., monastorium. lineii 7, Fhr
om. sancli Stephani.

V. L. Penix ex codice Cavensi.

iViiw fi9, Un 4, sancli Johannis evangelisUe ex ar-
genlio lin 5. Oratorium sanctoi crucis lin 13, uhi
sunt columnis ecaton pcntalaicas.

}ium 70, lin 7, scyphos arg. v peno sing lib x. Un
23, pcns sing lih xxiv.

Num 71. linca 5, pens sing lib \i, quod ad sanc-
tuni Mariam, etc.

NOT.E VARIORUM.

BEXCIXI. C

Num. 08, linea2 — Hic fccil dccrctalcm. etc. Duo
egit llilarus : primo dccretalem condidiL cpistolam ;
dcinde sparsit epistolas alias de lule cathulica. Hsc
in unum conjunxilantiquusRomanorum pontilicum
catalogus; anipliator autem catalogorum deindc as-
signavit in particulari cdilam decretalem,quam lin.
8 designat pcr notasconsuluni.ct intra eamdem nos
assignabimus. Prior occurrit mentio epistol<T, De-
cretalis, quam ab epistolis dc fide catholica distin-
guit liher Pontificalis. Quajlihet ab apostolica sede
cdita decreta vocavit Siricius tom. i Conc. c. 15,
pag. 851. Decrelalia constiluta, adooque scribens
Himcrio Tarraconensi, dixit : « Nunc fratemitatis
tua3 animum ad servandos canones.ct tuenda decre-
talia constituta, magis ac magis incitamus » Quid
vero veniat nomine decretalis, sic innuit subdens :
II Et quanquam statuta sedisapostolica^vel canonum
venerabilia definita nulli sacerdotum Domini igno-
rare sit liherum.» Quo loci. quod prius dixcratDc- r
crctaUa consUluta, et canones.dcindo vocat Statuta
scdis apostollca' ct cannnum vcnerabilia dcfinila. In-
valuil deindc usus utconciliorum rcgul.e dcliiiitioncx
dijcrcntur, et Romanorum pontificum dccrctaUa.
Eodem modo loquiturllilarusinfralaudandusinsua
synodo Romana, in qua decrcta vcluti indicativa le-
gum a sede apostolica provonientiuu! appellat et ca-
nnnesuticonciliorumconstitutioncs.Quoniodoctiam
Simplicius Zenonillispalensi episcopo scrihiteadem
loquendi formula utens, tom. 11 Conc. pag. 803 :
• Talibus idcirco gloriantes judiciis, congruum
duximus.vicaria scdis nostr.-e te auctoritate fulciri ;
cujus vigore munilus aposlolica^ institutionis de-
crcta, vel sanctorum terminos Patrum nuilo modo
transccndi pcrmiftas. » Et eodcm sensu S. .N'ico-
laus I scripsit Photio : i< Quod ver) dicitis noquc
Sardiccnse ctmcilium, nc(|uc decretalia vos haberc

Rninanorum pontificum decretalia autem qua; a

SS.pontificihus prima; sedis Roman» Ecclesi.T sunt p^
instituta, cujus auctnritatc atquc sanctiono. omnes "
synndi, ct S. concilia rohorantur, et stabilitatein
sumunt, cur vos non haborc vcl observarc dicitis,
risi quia vcstr;c ordinationi contradicunt. »

Linea 2. — Epistolas de fidc cathoUca. Pr.-etor dccre-
talcui dircxit cpistoias ad univcrsos cj)iscopos, in
quibus itcrum confirmavit quatuor synodos.ut a^cu-
m'^nicas profitcndas, damnando li.Tresos. Xeressum
id crat co lempore.qun Eulychiani bclhnn indixoranl
ni clum concilio Chalcedononsi, vcrum otiam lidei
c;ilholic;c, ut sic utrumquc episcopis por Orientcm
intimaret ad eosdcm corroborandos,ac magis confir-
mandos.ostondcndo scdem apostolicain i^ermancrc
in profcssione synodonim oecumcnicarum.Neccssi-
talcm hii.jns professionis didiccrala S. Leone scri-
bentc JuI.Coonsiin nova epistoia aQucsneliio.episl
i,xxxviii, p. 30("i, cdila dc puljlicanda por univorsug
Ecclesias apostolica Chalccdonensis concilii ct
nuctoritaliva conlirinationc. » Quod crgo necessa-

rium credidit clomenlissimus impcrator libenter
implevi, ut ad omnes fratrcs, qui Chalccdoncnsi
synodo intcrfucrunt, scripta dirigerem,quihus pla-
cuisse mihi, qu.T a SS. fratribus noslris de rcgula
fidci confirmata sunt, dcmonstratem ; proptcr cos
scilicel, qui ad occasionem vcland;e perfidi.e sua;,
infirma vel dubia videri voluiit statutaconeilii,qua;

nulla sunt cdhsensus rnei sententia roborata

Unde studcat diloctio tua piissimum principemcre-
bris suggestionibus commonere,ul ailjunclis alfati-
bussuisad singularum provinciarum sacerdotesde-
ferri apostolica; sedis scripta prajcipiat; nc ullerius
quisquamvcritatisinimicus de silentio meo sc e.xcu-
sarcpr;csumat.>iDc quoEulychianistarum suhterfu-
gio legenda Marciani opistola eidem pontifici d;ita,
quffiG.L. ibid., pag. 397,priino publicatur inter S.
Leonis epistolas nova; editionis.Hilarus itaque has
epistolasdedit; et hinc crediderim orta fuerit origo,
iitin fidei profcssionibus.quam rccenterclccti Ilom.
pontinocs,etcpiscopi edebant,specialiter prolitorcn-
tur se recipcrc,et venenari concilia occumenica. Vide
diurnum Romanum,ct epistolas S. Gregorii Magni.
Lin. 3. Confinnans tres synodos .Mcwnam, Eplicii-
nam, et Clialccdonenscm. In aliquibus codd.Ioco vo-
cis /rci ponitur (/«(i/Hor. Vcrum nostra retinendacst
lectio. Ncque pcr hoc inferri potcst. ab HilaroCon-
stantinopolitanam secundam gencralcm cssc a ccn-
su conciliorum occumenicorum avulsam; nam cuiii
act. II, IV et VI intcgrum symbolum Constanlinopo-
litanum fuerit lcclum,et oinnium episcoporum su(-
fragio in decrcto fidci. inscrtum, llilarus conlip-
mans Chalcedonensem synoduin, conscquenter et
Constantinopolitanum abca synodo ut (rcunienic;im
declaratam, profitobatur, ct conlirm;ihat.Et de lide
symboli Constantinopolitani ex mento Kcclesia; Uo-
inana.' scripsit Gregorius Magnus lib vi, cp. 121 ;
« Romana autcm Ecclesia oosdem canoncs vel pes-ta
synodi illius hacteiuis non habcl. nec accipil : in
boc autein eamdein synodum accipit, quod est jicr
cam contra Macedonium delinilum. » Nominovoro
Nica^ni veniebat Constantinopolitanum, quod (icdu-
citur ex Toletano, tom. II Coiic. .\guir.. pag 31ii.
cui Reccaredus rex inlerfuit, subscripsitquc lid(-i
profcssioni,in quainscrebalursymbolum Constunti-
nopolitanum,quodindigit;itursyml)oluniNicTiuiiii.
Profossionom voro editam ah llilaro Irium lanlum
conciliorum mcntioncm fccissc deduci videUir cx
synodo Romana sub Eclico, (ju.i- synodicain dirigma
ad clericos, cl monarho oricntalcs, cl proressionem
abeisedendam ad instarRoman.c, banc sic dcscri-
bit tom. II Conc. pag. 855 : " Et ut charitas vislra
possit agnoscero vcnorandas synodos Nic.Tnam,
Ephcsinam prioreni.atque Chalcedoncnsem conira
Nesloriuni,etEutychctcm impiissinium nos tenerc.»
Quod vero in aliis profcssionibus distincta menliO
conciliiConstantinopolilanilieret.Romani pontilices
non solum non improbarunt, vcro suo calciilo
confirmarunt, apud lJaron.,ubi supra.Vigilius pro-

;!o3

iiiSTnHiA rii: vrns wo;

! >.\'T.

IIIL.MIIUS.

plerea laudans proressionem a Justiniano editam.et A
quam proritendam Ecclesiis Oricnlis intimavcrat,
h<BC rescripsit : «Sumniis hoc pietas vestraviribus
elTccit; cum por oinnesregni sui parteset universos
fines terree eam fldem quam per venerabiles semper
ChristiancB conlessionis judicio amplcctandasNica;-
nam.Constantinopolitanam,Ephesinamprimam,sed
ct Chalcedonensem synodos constat irreprehcnsibi-
liler solidalam, inconcussa jubeatis pace servari. »
Linea 6. — ConfirnKms auclorilaWm, et principa-
tum sedis apostolica^.Ex penuria Actorum non con-
stat,quid egerit Hilarus specialius ad vindicandam
scdis auctoritatem. Forsilan ambilum patriarcha-
riim Constantinopolitanorum repressit, et in datis
epistolis quas prolileri debcbanl Orientis episcopi
de synodo Ghalcedonensi,specialius irritandumpu-
lavit, id quod actione xvivmdicare prajsumpseruct
patriarcha3 Constantinopolitani.primum nempe lo-
cum suprareliquos Oricntis patriarchas.Nostra hc^c
eonjectura firmari potcst e.v pluribus. Spccialitcr t)
quia Leo jmperatornon omisit exEccIesi.i' Cnn^tan-
linopolilancC cleri prccibus promovere ,-1111111111111 pa-
triarchffi Constantinopolitani, ct cum viiicict Lco-
nem,et Hilarum in proposito persisterc dcfenilcndi
Nicienos canones statuentes jura patriarchalia, a
Simplicio,qui decessori Hilaro successit, hc-pcextor-
quereconatus esset.Vcrum Simplicius vehemcntius
restitit, obstititque ejus conatui, missoque ad hoc
Probo episcopo Canusino Constantinopolim legato,
ambitum compescuit ex Gelasio scribentc, epist. 13
ad episc. Dardanicu : « Eaque nihilominus snb
sanct;B memoric-c papa Simplicio legalum sedis
apostolica; sanctffi memoric-e Probum Canusinc-e ur-
bis episcopum, Leone principe tunc petente, prM-
senlem docuisse nullatcnus posse temerari; ne(|U8
his prorsus prcTbuisse consensum, atque idco non
ad civitatis cujuslibet respiciant qualitatem, sed
niodum dispcnsationis Ecclesiae patcrna traditiono
firmatum convenientcr obseivent. )> Ililarus itaque p
diinoveri non est passus juxta decessoris zeluin a
statutis Nicc-cniSjSed magis auctoritatcm propriam,
el patriarcharumdcfcndit,restititque amhitioni cpi-
scopi Constantinopolitani. Certe GennadiusAnatolii
succcssor sive pcr se, sive per imperatorcm nihil
molitur. Acacius tamen, qui anno 471 Gennadio
succcssit, id sibi attribuit, ac eo impellente, Leo a
Simplicio obtincre conatur etsi irrito conatu. Ncc
desiit Acaoius promovcre privilegia Constantinopo-
litaucTB sedis, prfficipue ut secunda per Ilomanam
sedcm decerneretur.ac inter Orientalcs patriarchas
principcm locum obtineret, nisi Zenone restiluto ad
imperium anno 477, quando legem obtinuit ab eo-
dem, quc-E est xvi Cod. Just. sub Tib. de saorosan.
Eccl. in qua juxta ConstantinopolitancB et Chalcedo-
nensis synodorum dccrcta privilegiadicuntur resti-
tui. Cum vcro dicantur rcstilui, supponitur prins
Lconis, Hilari, et Simplicii concordi voto fuissc de-
negata. Equidem hoc interjeoto tompore patriar-
chasConstantinopolitanossibivindicassejuxtaaclio- D
nem xvi Chalcedoncnscm jus in tres exarchatus,
prcTcipuo vcro in Ephesinum, et ,juri pr;csumpto
obstitisse rclicjuos patriarchas docet Evagrius, fib.
iii, cap. 6. Oui Basilisci edicta refcrens in sanctam
synodum Cha!cedoncnscm,quam damnandam prc\v
scripserat an. 476, qua eccasione Timolh^eus Elurus
conlumax Eulychianisla, et S. Protherii parricida.
lege Hasilisci ab exsilio, quo pcr Loonem impcrato-
rciii multalus, fuerat libcratiis, dum ad rccupe-
randam sedcni propcraret scciind.p sedis privilegia
vindicans pcrOricnlein Enhesiiio e|iisciipo cxarcha-
tusjura a Cnnstanlinopolitano adcmpla dccrelo sy-
nodi Chalcedononsis act. xvi rcstiluit; ct qiiidein
nuctoritate Zacharino rhetoris, ita inquicns: « Iilcm
pcriptor narrat Timothcum Constanlino|ioli egres-
sum perrcxisse Ephcsum, Pauliimquc illius urbis
pontiliccm (qui quidem jani dudum ab cpiscopis
provincire, sicut vetus Ecclesite consuetudo postu-

lat, crealus fuerat, sed tamen post excideral) in
sede cpiscopali coliocasse. Reddidit prffitereaidem
Timotheus Ecclesias Ephesins jus patriarchalus,

quod concilium Chalcedonense ei ademerat. »

Ex his constat bene dixisse librum Pontificalem,
Hilarumconfirmasse sedisapostolic;e prerogativam,
et inter alia decora, id in eo commendatum exhi-
bcnt gesta pontificalia.

Lin 7. Hic fccit conslilulum de Ecclesia. Cum vero
addilur nota Consulum.duo colliguntur,primo quod
cum rcvera olim exstilerit codcx Constitutionum
pnntilicum, eapropter libcr Pontilicalis argumenta
earumdem omiserit, satis ducens commemorare
edilam constitutionem, quam quisque in eo codice
repcrirel : sicuti constat de hac. quam novissime
vulgavit correctionem. in synodico cass. cap. 227,
pag. 471. Lupus ex cod. Vatic. nbi eadem nota
Consulum reperitur. Secundo catalogos Rom. pont.
habuisse varias additiones, ac unum idemque re-
ccnscri modo rcmissa, modo fusiori nota. Sic hocce
constitutum in anliquo catalogo legitur. Hic fecil
dccrclnlcm. Posteriori vero manu additum, explica-
tumque qUcX^ fuerit dccrctalis edita per appositam
tcmporis notam. Porro nota temporis hic notata,et
consulcs coincidunt cum synodo Romana, quam
primus vulg;wt Lupus. Synodus porro hanc epi-
grapheahabct : « Incipiunt reguL-B papas Hilari...
Flavio Basilico et Ilermenrico viris clarissimis sub
die xvi Kal. Decembris, rcsidente viro venerabili
papa Hilaro in basilica S.Maric-e.» Constitutio edita
est dc sacris OTdinationibus, et electionibus, ac ibi
actum de disciplina eeclesiastica,et dellispaniarum
Ecclosiis. In ipso cxordio pontifex proponil duo
servanda, Nicasnos canones, et decreta sedis apos-
tolic.T, ubi duo illa juxta datura discriraen sic pro-
ponit. « Quoniam rcligiosus, sancto Spiritu con-
grcgantc, conventus hortatur, ut quc-ccunque pro
discipliua ccclosiastica sunt, cura diligentiori trac-
ctonius.si placet, fratres, ea quc-e ad ordinationum
tenorem pcrtinent, juxta divin.-c lcgis pri-Bcepta, et
Nic;Bnorum canonum coiistituta,ita jubente Doniino
in omnec-Bvum mansura solidemus, ut nuUi fas sit
sine status sui periculo, vel divina constitutiones,
vel apostolic33 sedis decreta temcrare. Quia nos,
qui potissimi sacerdotis administramus officia, ta-
liuin transgressionum culpa respicit,si in causis Dei
desides fucrimus inventi.» Exquoet illud animad-
vcrtere licet, quod si pro causa Hispaniarum parti-
culari sacros canones Nicccnos inviolabiliter sub
interminatione divini Judicii a sedc apostolica soli-
dandos edixit ; pariter id egorit in epistolis per
Oricntein spnrsis de pdci c^illinlici' professione, spe-
cialitcr do concilio ClKilcrdcinciisi, in quo cum nu-
miliaro vcllent sedciii aiiostulicam clorici Gonstanti-
nopolilani ex Analolii ainbitu, et contra Cfinonum
Nicffinorum dispositionem, ordincm patriarcharum
pervertcre,debuit pontifcx Leonis decessoris exem-
plo scdis apostoliCcO primatum auctoritate firmare,
et pcrperam gesta cassare. Cum vcro hoc constitu-
turn a libro Pontificali dicatur : csse dc Ecclesia,
indiccatur, ut Sc^pius notatum ost, pcrlinerc ad uni-
vcrsam Ecclesiam : seu designatur decrelum ad or-
bis Ecclesias directum, ([uod manifesic ostendunt
verba Ililari in flnc sic dccernenlis : « Hilarus epi-
scopus Ecclosi;B urbis Rom.-B synodo pr.Tsidens di-
xit : Quoniain pr.Tsentis delinitionis Ibrinam, quc-e
sccundum sanctorum est statuta sentenliani,in om-
nium Ecclesiarum notitiain pervcnire deccrnimus,
ncc cuiquam pro sni possit ignorationeliccro, quod
non licct, cdere gcsta notariorum sollicitudo cura-
bil. » Exemplaria nempc aulheiitica conflcientcs
notarii dirigcrent ud onmcs Ecclcsias.

BINII ET LABBEI.

Niim. CiS, linca 1. Hilanis. Post interrcgnum
srptom fors mensium, pridio Idus Novembris aiini
401,iiui est Leonis imperatoris quintus.llilarus na-

353

ANASTASIl lillJlJOTlIKCAltl.

356

tjf Sariliis.olim di:iconus,ctin conciliabulo Ephc-

sinu logatiuac tiinotus, in locum sanoti Lconis suIj-
rogatus 1'uit. Initio pontilicatus ea,qu;e triLiusaxu-
nienicis conciliis contra Arianam, Nestorianam, ct
Eutychianani ha^rosini decrcta 1'uerunt, conlirma-
vit : novum Paschalcm cyclum annorum qiiingen-
torum quadraginta duorum pcr Victiirium .\quila-
niim i'jus facuUatis tum lacile principom,Gcnnadio,
ct Mariano Scoto auclorilius, licri curavit. « An-
thcmium imperatorem Uccidenlis, inquit Gelasius
epist. 11 ad Uardan.,cum l'hiloth;eus Maccdonianus
ejus 1'amiliaritate suirullus, nova conciliabula divi-
sarum sectarum in urbem inducerc vcllct, apud
beatum Petrum aposlolum palam ne id lieretclara
voce constrinxit.in tantum,ut non ea faeienda cum
intcrpositione juramcnti idem imperator promittc-
ret. » llujus temnoribus Constantinopoh, cuidam
pictori Christum forma Jovis pingere conanti, ma-
nus c.xaruit : post lacinoris,ot delicti confessiQnem,
Gennadius opiscopus Constantinopolitanus cum sa-
navit. Cedren. in Compend.

BL.\NCHIXI.

NOT.E CnnONIJLOfilC.K.

Conseusus catalogorum Italia! per nos editoi'um
tomo II in Prulegomenis, ot celebriorum ex Gallia
apud utrumquc Vagium,cum textu Uibliolhecarii in
assigiianda summa annorum sex, mensium Irium,
et dierum dccem. llilaro papa3 omnem dubitationem
adimunt dc summatemporis illius sedi attribuenda.
Ejusdem epistolm, ot aota concilii Romani supra
memoratu innotis chronoIogicisadCodestinumsoct.
62 cuni evincant, eleclionem ojus cadere in diem
Novembris undecimam, ordinationom vero in cra-
stinum, qua; fuit xu ojusdem racnsis et Dominica
anno 4(Jl, consoquitur,ut obitus pariandus sit cum
die XXI Februarii anno 4()H,t]uod comprobalum vides
apud 1'agium num. 10 ot 13 in cjus notis ad hanc
sectionera. IMarianus Scotus (adnotante Pagio Se-
niori in crit. ad Baron, anuo 4(")7, num. 3) recte
coiisignat obiUim sancti Hiluri eadem riie xxi Fe-
bruarii cum Florario sanctorum,et cum .Martyroln-
giis Maurolyci, Galesini, et (ianiiii adductis por
Bollandum. Corrigendus tamen Uollandus in anno
emortuali sancti pontilicis, quem pulavit 467 ox
pluribus documoutis, pi\«oipue vero ex epistola
tlenasii pap^c ad opiscopus Dardania;, ubi asseritur
S. Ililarum rostitis^c .\uthomio,qui levatus fuit im-

fiorulorpridie Idus .\prilis,l'i-isco et Joanneconsu-
ibus, uli scribit chrouographus a Cuspiniano edi-
tus.observante Pagio Juniorii ad Vitam Ililari num.
12, astipulante etiam chronico Pasehali iisdem
consulibus.

.NOT.i: iiiSTOnicr..

Num. (>8, linca 0. — Hic fecil coiislilulum dc Ec-
clcsia iii S. Imsilicd ad sdiicldin Dci Gcnilriccin Viriji-
ncm Miiriiiin, consuliilu Uaailisci cl llcrmincrichi xvi
halcnd. Dcccinbris. Indicutur epistola decrctalis dc
ordinatioiiibus ab Hilaro data in line conciliiRoma;
celcbrati sub iisdemcoss.in basilicaLiberiana.lIlius
conciliiActa lumRuronius recensuilad annum -4(35,
tum editores couciliorum.ExempIum illiusepistoK-e
eodemcontulalu signatajin IvuIend.Januarii legitur
in membranacoo codice collectionis canonum intcr
mss. bibliothoca; monasterii S. Grucis ad llierusa-
lem, cujus volustas ad octingcntos aut nongentos
annos pertingit. Gesta in concilio cognosces com-
pendiose collecta iu nobis Pugii el Somier.

Num. W, linea 1 — Ilic fecil oraloria tria in Ua-
ptistcrio biisilic;v Conslantiniiinx, S. Joannis liapli-
sUf, ct S. Junnitis cvaiiijclist^i', etS. Crucis, c\.c., et
in amiobus o/vi/i)r/('(,S. Joan.liapt.etS. Joan. evang.)
jiinuas xrcas el iirijento clusas. Janun; isliu argento
clusiB litteris Ililarii dodicationcm cl noincn e.xpri-
mentibus suporsunt in oratorio S.Juannis Baptistx
scilicel 1« hononm U. Joan. Bapliita; llilarus cpisco-

A ptis Dei famulus offert. Supcrcst velus musivum in
coiicamerato oratorii fornice : cujus eentrum occu-
put agui imugo, (|ua indicubutur a praicursore
Christus Dominus; et in lunulis circa fenestras iraa-
gines quatuor cvungolisturura, ascriptis unicuiquc
propriis nominibus.visuntur ex eodem opere vermi-
culato. Edidit iiguias Ciumpinus vet Monim. tomo 1,
cap. 20. Ad ingressum oratorii Zophorus supra co-
lumnas .januum adornantcs insculptus pantcr est
llilari pontilicis nomin

t HlHRUS EPISCOPUS SANCT.E PLEDI DEI. f

In adverso oratorio S. Joannis evangelisla: epigra-
phe marmorea supra coluinnas in cpislylio scuTpta
tum nomen Hilari retinet. tum memoriam felicis
cjusdcm evasionis ex discrimino,ab ha;reticorum in-
sidiis cidem purato in latrocinio conciliabuli Ephe-
sini,quando diaconuscum esset Leonis Magni ejus-
dem nomine legatusmittebaturcumcollegis ad pra;-
n sidendum a;cumenic;e synodo Calcedoneusi. Quod e
" manibus hostium fidei luerit.Deo danlc,subtractu3
rctulit ad patrocinium B. Joannisevangel. scribeus :

LlBERATOUI SUO nEATO JoANNI EVANGELIST.E HlLAIlUS
EPISCOPUS FAMULUS .\PI.

IIujus Sacclli .-cnca; pariler valv.-c sunt, non lainen
vcteres illa; ab lliluro posita;, ut in pra;cedcnti,sod
rocentiores, qua; scilicet reparuta; fuorunt sedonti'
Cu;lcslina papa ejus norainis Tertio. Cencius cardi-
nalis ca;ncrarius cx nobilissima Subcllorura familia
postea ponlifox crealus et Honorius Tertius dictus
{ut Ciampinusscribit piig.239), rcstituit,addita opi-
graphe asno v pontif. Dni. c.elestim 111 PP. Ci n-

CIO. CARD. S. LUCI.E EIDE.M DnI. PP. CA.MEP^VRIO

JUUE.NTE opus ILLUD FACTUM EST. Tcrtium vcro ora-
torium S. Crucis testatur cardinalis Uasponus sub-
stilisse usque ad .Telalem Sixti V ; nam agcns de
basil. Lutorun. lib. iii, cap. 9, ha;c rofert :

K Yersus occasum a lalere baptistcrii olim orat
C orulorium sancta; Crucis. parilcr ab llilaro pDiitilir.
CDnslruclum, ct ad quod [ler ejusdom sacri fonli-
.jiuuiiim ilcr erut. Hoc oralorium cxslabat adhuf
tomporc .Xysri V, habebat(]uo ante areolam parvam
porticiim circumvallatam, qu.T seplcm columnis ct
tribus parastutis fulciebalur. Port;e vero peristylium
sustentubatur duabus columnis ex alabustro slria-
lis, et in Zophoro hicc crat inscriptio :

Introibn, Domine.in domum tunm, cl ailorabo ad
templum snnctum tuum in honore tuo

Janua; erant a^nce argento intcrstincta;,ot ipsa .-edi-
culu formamcrucis refercnsstructura quadralaudoo
clegantis sciti(|ue arlilicii, ut non desiut auctorcs
cravissimi, qui Vulican» basilicr dclineutionom a
Michacle Angclo ex Loc orutorio depromplain tra-
dunt, " elc.

Apt.itur huic oratorio S. Crucis perHilarum pa-
pam ila clogiinlcr conslructo magnifica portieus,
D quain Bibliothecarius memorat una cum oratorio ab
codem ponlilice ercclam^ucsulfultam ingenlibus co-
lumnis,el quidom porphyrclicis..\liquot ex his co-
luranis visuntur superstitcs.licet porticus sit cversa,
et efformant latus unum oralorii sancloruinVenun-
tii,Uulina-et Secundie, ac rciinonl nomen porticus
S. Venantii,uli luudatus cardinulis Uasponus oslcn-
(iit lib. III, cap. o et 0. Ibi etium reccnsct sacros
ritus a Romanis pontilicibus dc morc hic celebralo?
in solemni administrationc baptisnii Paschalis^quo?
SS. Dominus nostcr Denodictus papa .Xlll.non des-
lilit quolannis excrccrc, dum RouiiE agcrct, ex quo
ail Romanam sedera oleclus, factus est ciEtcrisepi-
scopis forma pastoruni.

Magnilicenlia Hilari pontilicis in oratorii S. Cru-
cisconstruendo sibi ubiquc rcspondet, sive esterna
struclura. sive intenia ornaraenta considerentur.
Extorna facies Iriporlicum ingentibuscolumnis suf-
f ultam ostendebat, uli diximus, porphjrelicis : unde

357

IIISTOUIA DE VITIS I!(1M. PONT. — S. IIILAIIUS.

358

ingressus ad fonfem, lacu pariter prophyretico do- A versitatem illiusnationispopulariuincumjuresacra

natum : cui cancellos, columnas.epistylia et fastigia
ex £ere fusa.admistis ex musivo operiljus circumpo-
sucrat. Quae ad fontem pertinent videnda sunt in
Vita Sixti 111, a quo fons amplificatus, et octastylo
pprimetro inclusus ornatur porphyreticis columnis,
epistylia et Zophorum sustinentiljus ; necnon apud
card. Rasponum, eleganter describentem singulas
ejus partes et veterem inscriptionem lib. ii', cap. i.
Interiora sacelli S. Crucis, nostrai salutis instru-
mentum, lignum scilicet Dominicum,aureaet gem-
mata cruee pondo iibrarum viginti inclusum cus to-
diebant,aureo arcu onychinis columnis innixo s upra
imminente : argenteis valvis pondo librarum quin-
quaginta huic sacrario addictis : aureis pariter lam-
padibus et coronis circumquaque appensis.Turrim
argeuteam,et auream columbam hic memoratam a
Bibliothecario insacellis,fontibaptismatiadh»renti-
bus,intelligimus pertinere ad custodiam sacramenti

exereendi patrio ritu : quod propterca diximusjam
tum ab exordio ferme primo Christianee Eccl^^^v-e
apte translatum ad significandum ritum et consue-
tudinem Christianarum stationum ex idea eidem vo-
cabulo jam alligata apud Romanos indicandi con-
vcnlurn complurium nd mcra ritu pntrio e.rcrcenda
conflu ntium itd ccrtum locum. In titulis igitur, ubi
etiam tcmpore pcrsecutionum Christiani congregari
cousueverant, et ubi sacrorum administrandorum
JMS attributum fuerat per summos pontilices pres-
byteris ibidern constitutis, post redditam Ecclesia;
pacem slationcs publicae celebrabantur,quemadmo-
dum ordo Uomanus declarat,et ad sacra per certas
viees ibidcm excrccnda, jejunioruiu piv-csertim so-
lemnium aut festourum diebus, tum ministeriales
clerici.tum snbdiaconi stationarii aderant, tum sa-
cra supellex circumferenda ad usum pontificis eas-
dem stalionesfrequentantisexdelectuetcuraeorum-

Eucharistici, in hujusmodi turribus et columbis as- r> dem pontilicum.prfflsertim Hilari prgjparabatur,

servati ex more, a magni Basilii oetale jam inducto,
quemadmodum observant cumcard.Baronioad ann.
57, n. 152, alii scriptorcs, id etiam signilicantes,
apud nonnullas ecclesias hodie vigere,quemadmo-
dum vidimus in metropolitana Parisiensi,ubi aurea
columba ar» maxima; immincns cadeste hoc pignus
aeternae vitae custodit. Statuenda vero erat in vicinia
sacri fontis hujusmodi custodia corporis Dominici,
cum post administratum baptismi sacramentum
sacro fonte renatis, et confirmatis sacrainentum
quoqueeucharisticumerogaretur,ut passim rituales
libri nos edocent, legendi apud V. C. Edmundum
Martene tomo I, ubi ctiam pag.(i47 illustratur usus
custodiendi in turribus et colunibis aureis vel ar-
genteis sacramentum eucharisticum.

Linea 14. — • Hccatonpenta. Nardinus lib. iv, cap.
4, Romae antiqu» pag. 178, nova; edit. legit heca-
tompeda, ubi etiam ostendit Nympli/pum sspe usur-
pari pro fonlc. Sensus itaque est, ut columna; ist.-c „
e lapide porphyrite dicantur ccntumjicilates. Sive ^
heratompcdes non quia assurgant ad tantam altitu-
dinem pedum centenorum, sed quia excelsa; ad-

Linea 6. — Hic fccit monastorium ad S. Lauren-
tium, ct bulncu)!'.. ct praHorium, etc. Item monnste-
rium inlni irl chi ad Lunam. Ah indagine hujus se-
cundi in(iiiast''rii perHilarum constituti exordiar.Fn
horto, ad titulum S. Eusebii in Exquiliis sits, ante
annos circiter viginti vidimus detegi parietes eccle-
sicc cum adjacenti a;dillcio ex elTosso ad palmosvi-
ginti circiter solo : indeque extrahi columnas, et
epislylium ab Hilaro tunc arcliidiacono incisum
sub patrocinio beali Laurenti : quod epystilium ita
inscriptum proeservat nunc collectio lapidaria emi-
nentissimi cardinalis .\lexandri .\lbani.

t AYXIU.\NTB DXO DO NP XPO ORANTe CEATO LAV-

hknTio marTyre hilarvs ARCHIDIAC fecit.
In regionc Exquilina memorat Panvinius aedicu-
lam l.uuiE : quam a sancti Eusebii titulo non longe
abfuisse suadent vestigia templi Solis Mithraj, in
hortii Marchionum dc Palumbara contra eumdem
tituhim S. Eusebii pariter detectaanle annoscirci-
ter quii-!decim,cum pluribus anaglyphis ac simula-
cris ejusdem superstitionis.Consueverunt euim cul-

modum sint, et ultra mensuram in aliis ex eodem tores solis lunai fanum ab illo non disjungore quod

i...:j ..» — i,„ „.:„„ D.ii._:... ■•_ _..:. _j Soli dedicabatur.Ita in Urbe ipsa Sextus Rulus re-

censet in rcgionc templi Pacis templum Solis, cui
illico adnectit templum Lunas.Utrique sideri in Ca-
pitolio veteri ara constituta templuinquc Apollinia
et Clatrae (Nard. p. 190) et in palatio, ubi LuniB
noctilucaj _a;des a Varronc memorata,templum quo-
que Solis invenitur: uti in Circo obeliscus proprius
Soli,alter autcm Lunaj consecratus :etalibi passim
Soli ac Luna? proxima,sed sub nominibus diversis
posita templa,et araj, Jani, scilicet et Jan:r, Apolli-
nis ct Dinna', Ai/liboli et Mnlacbeli, et his similibua
quai apud antiquarios, neciion apud .Maerobium cx
vcteribus, et Vossium de Idololatria inter recentio-
rcs videri possunt. Cuiu ilaque ad Lunam dicatur

, fundatum ab Ililaro monasterium et invcniantur in

ffitate Gregorii Magni. Ibi ex B. Aiiibrosio definit 1) hac Exqiiiliarum parte vcstigia monasterii et eccle

lapide spectatam. Ila ctiam Bellorius in notis ad
vestigium Veteris riom;e pag. 53 observat porticum
hecatonstijlon dici eam, quai magno numero colum-
narum fulcicbatur, licet non constaret centenis.
Usurpatur enim passirn centenarii numerus pro
ingenti copia, ut illud Virgilianum ostendit :

Non mihi si linguae centum sint oraque ceutuiu.

et nomen Thebis s.AA\\\iv mhi'^ hccatumpylx,centum
port<irum,a. magno scilicet numero portarum quibus
erat pervia.

Num. 71, linca 1. — Constituit ministerinles, qui
circ.uireul consuctas stationes .\{\inc locum Bibliothe-
carii produxit Macer in suo lexico verbo slatio, ut
probaret usum stationum longc antiquiorem fuisse

stationem, qua statiim jejunandi ct orandi ritum
signilicamus : et discriniiiiat a stationc, qua indi-
camus lociim ad cos ritus cxercendos certis tem-
poribus designatum. Qua etiam occasione docet
ministerinles, qui hic nominanfur, intelligi opor-
tere clericos ad sacris inserviendum iis in locia
addictos, ubi statio celebrabatur. Recte dcducit
a militari vocabulo nomen stationis : cum a cas-
trensibus vocabulis Ecclcsia qun; in tcrris Deo
militare profitetur, non sit dedignata voces com-
plures miituari iii fine .'\ppendicis ad Prolego-
mena, occasione (jra;ca; inscri[)tionis Puteola-
nai ex cx Museo eminentissimi cardinalis .Mexandri
Albani ibidein producta;, qu.-e Actuin publicum
Tyriorum consignat consulatu (lalli et Elacci
(Christi 174 indicante) ct a;ra Tyriorum IWO
observavimus, vocem stalionis ibidem adhibitam

si.jc non magna" ipsi adjuncta; cum inscriptione Hi-
larisubpalrocinioprecum bcati Laurentii opusillud
Deo dicantis, hoc esse arbitror indicatum a Biblio-
thecario monasterium intra Urbeni ad Lunam.
yEdes vcro (quas Pra;torium norninat)cum monas-
teriis et baljieo ad S. Laurentium constructas quaj-
rendas fuisse jiidico apud S.Laurentium extra mu-
ros, cui antonoinastico convenil denominatio S.
Laurentii.Verum tot cladibus doforniatus ac deva-
status fucrat tractus ille suburbanus, etiam ante-
quam a Pclagio sccundo basilica Laiiientiana rcsti-
tueretur,ut indiciaconstructionum llilari friistra in
ruderibus hodic perquiranlur : et sjitis consultum
vidcri possit mcmorijc nobis a Bibliolhccario pra'-
servatcB per epipraphen paub ante relalam.et repcr-
tam in E.xquiliis iiitra Urbom ad S. Eusebium, ubi
Hilarus tunc archidiaconus Leonis Mauni satis

ad significandum coetum, seu collcgium ct uni- ostcndit vcncralionis sua; studium singulare erga

3a<)

ANASTASIl BllfLIOTllliCAIUl.

;JG()

liGatum Laurnntium martyrem.apud quem sepullu-
r.i' locum plcgit creatus pontifcx, et cujus basilicio
monasteria afldidit, e.xemplum sccutus (leces.soris
sui Leouis, quem vidimus ad basilicam S. Pelri
excitasse monasterium, ab'isque successoribus suis
similem curam insinuasse.

Linea. 8. — Fcrit aiUcin hihUothccas duas in coilem
loco. De his consule cardinalcm Rasponum lib. iii,
cap. 14, de sacros. Eccl. Laterancnsi : ubi ctiam
refert prceclarum locum Panvinii nostri,copiosa, ut
polet, ac solica eruditione illustrantis non modo bas
ab Hilaro constructas bibliolhecas, sed antiquiores
quoque a Christianis prresulibus excitatas prope
suas ccclesias.

CL\(:OXII.

?uim. G8, lin. 1. — .\'iitioiic snnliis Calarilanus.
Uic opuin neglcciL;, ct consilioruui magnitudine,
intcr sublimes pontifices effulsit, et meritis almus,
augelorum colloquium,et salutationem. meruit.Egit
quffi ad optimum pontificem pertinebant, tum in
exstruendis templis, ornandisque,tum ctiam doccn-
do, admonendo, castigando eloemosynasque copio-
sas.ubi opus crat,largiendo.l)ona aurea,et argentea
colliguntur, cenlum duorum millium, et nongento-
rum octuaginta trium aureorum scutatorumnostra-
tium supcrasse, cilra artiiicum inanus,et impensas
aediliciorum,et reddituum,quos illi annuos assigna-
vit. Ut plane ex his apparcat, quEe fuerint divitias
Romaiue Ecclcsiie,cujus adeo profusaj essent expen-
sa; in vasis sacris, ct ornamentis Ecclesiarum.
PAGII

Num. 08, lin. 2. — Ilic fccit ilccrctalcm. Anno
quadringentesimo sexagesimo septimo Leo Oricntis
imperator Anthcmium patricium Komam misit im-
peratorcmquc constituit, qui, ut scribit chronogra-
phus a Cuspiniano editiis sub consulibus anni 4G7
levatus est imperator Romrc pridie Idus .\prilis.
Huic, impellente Philotheo Maccdoniano ejus fami-
liaritate suffulto, diversarum conciliabula uoda se-
ctarum in urbcm Romam induccre volcnti, aposto-
lica constantia restitit Hilarus, et « apud beatum
Pctrum apostolum palam nc id ficret clara vocc
cum constrinxit, in tantum ut non ea facienda cum
interpositione sacramenti,idem promitlcret impe-
rator, » inquit fielasius papa iii cpistola ordine xiii
ari episcopos Dardania;.

Ex hoc soio Ioco,ctiamsi ali;c probationcs doficc-
rent,jugulatur seiUenlia Papchrochii scribenlis in
Conatu Cronico-IIistorico ad Catalogum pontilicum
Romanorum, Uilarum iiapam dic vigcsima prima
Februarii anniiiuadringentcsimisexagesimiscptimi
ad Deuin transisse; licet cnim verum sit,cjus mor-
tem diei xxi Ecbruarii affigcndam csse, ea tamen
differri debct ad annum quadringenlesimum sexa-
gesimum octavum,postquam Romanam Ecclesiam
sancte administrassct annos scx, menses Ires, dies
dcceni, ut habctur in libro Pontificali, in sex cata-
logis criticc Baroniana- tomo primo pra;fixis,in ca-
talogo Vaticano-Palatino.et in pluribus auctoribus
in eadem crilica ad annum 407 laudatiz. Si autem
die XI Eebruarii anni quadringentesimi scxagesimi
septimi obiissct, falso scriberct Gclasius, puin .\n-
themio impcratori.Roma' restitisse, cum hic dictus
sit impprator Rom;c die xii mensis .\prilis cjusdcm
anni. Ex quo et priorum ponlificum Romauorum
clironologia condrniatiir.

l.inea 7. — Uic fecil constilntum de EccIc.hu. .\nno
quadringentesimo sexagcsimo quinto concilium ce-
lebravit HilariuspapaRom.iMu basilicaSanctajMaria;
die XVI Kalendarum Decembris,ut habcnt Acta.qua;
corrcclioru edila sunt,quam ante fucrant, a Chris-
liano Lupo in finc toni.lcpistolarum Casincnsium.
Actum in eo dc disciplina ecclesiastica.ct de Ilispa-
niarum Ecclcsiis. Quinquc canoncs, seu dccreta in
00 condita sunt : quorum primo slatuilur canones
Niceenos,vel apostolicae sedis decrcta custodiri de-

A. bcre.Secundo, ut bigami, aut viduaj, aut corrupla;
marili ad ecclesiasticos^radusnon accedant.Tertio,
iit puMiilciiles, aut inscii lilterurum, sive defcctu
nienibrorum,aut decisionc aliquid minus habentes,
ad supcriorcm ordinem non accedant. Quarto, ut
qua; episcopus, vcl decessor cjus illicite ordinavit,
ab eo qui supercst, emendeutur. Quinto, ut nullus
cpiscopus sibi successorem cligat.

Hoc ultimum decretum factum est, quia, ut con-
Rlat cx cpistola secunda His])anorum episcoporumad
Hilarum,Nundinarius Harcinoncnsis episcopus suc-
cessorem sibi designaverat,conscntientibus provin-
cia3 Tarraconensis episcopis.Quarc Hilarius epistola
sua secunda ad Ascanium Tarraconenscm metropo-
litam,ctrcliquosTarraconensisprovinci;cepiscopos,
ex Romanae synodi sententiadata die trigesima De-
ccmbris ejusdem anni 4fi5 Irenreum a regimine
BarcinonensisEcclesia; excludi voluit, t, ne,inquit,
episcopalis honor ha^reditarium jus putetur, quod

T> nobis sola Dci nostri lienignitato confertur, >■ licet
provincia; episcopi,ct Ascanius mctropolitanus Ire-
lUTOO sutTragarcntur, ipsumquc optimates ol plebs,
utpote meritis et moriim integritate insignem postu-
lassent.Silvanens pnelerea Balagura; in eadem pro-
vinciaTarraconensippiscopus,prcsbyterunialienum
proprio episcopo superordinaverat in eadem Eccle-
sia.Factum insolens ad sedem apostolicam detule-
runt Hispaiii antistites,quod Calagura; et vicinarum
civitatum optimales apud Romanum pontificem e.\-
cusarunt.Violatorum canonum veniam Silvano con-
ccssit llilarius, ut et aliis episcopis de ipso conque-
stis,quoniam nonnulli episconos absque inctropoli-
tani consensu,quibusdain civitatibus ordinavcrant.
Idco autem Silvani causam ad Romanum pontifi-
cem (letulcrunt Ilispani cpiscopi, quia schismatis
causa crat : ct pontilicii pr'matus pr;ecipua pars est,
Ecclosijc mitatcm sartam tcclam servare." Proinde,
inquiunt, quia his pra;sumi)tionibus, qua; unilatcm

p dividunt, qua; schisma faciunt, velocitcr dcbct oc-

^ curri : qua;sumus sedem vcslram,ul quiJsuperh;ic
parte observari veIilis,ai)ostolicis alTalibus inslrua-
mur. » In cadcm epistola llispani opiscopi religio-
sam suam erga apostolicaiji sedem rcvorcnliam
ostendunt, cum scribunt : « Etsi cxstarelnccossilas
ecclesiaslic;e disciplina", expetendum rcvora nobis
fuerat illud privilegium sedis vestra;, quo susceplis
regiii clavibus post resurreclioncm Salvatoris per
totum orbem beutissiiui Petri singularis prwdicatio
univorsorum illuminationi prospoxit ; cujus vicarii
principatus sicut eminot.ita metuondus esl ab om-
nibus et aniandus. Proinde Dcum in vobis ponitus
adorantcs, ad lidem lecurrimus apostolico ore lau-
datam,indc responsum qua;rentos,undo nihil erro-
re, nihil prajsumptionc, scd pontificali totum dcli-
beralione prascipitur. "

A. SCHELESTRATE.

Num. G9, linca 1. — llic fccit oratorin trin in hnp-

n tisterio (lasilicv Con.<itiintinian,r,S. Joannis Baptist.r,

et Jotinnis cviimjcUsUr. ct sanct,r Criuis. Duo priorji

oratoria otiamum visuntur in Baplisterio basilica;

Latoranensis, cum inscriptionc llilari papa>.

ALTASERRA.

Num. 00, linca 12. — yijniph.rwn ct Iriporlicum
antc ornlorium sancl.r Crucis.uhi .'^unt columr,a mir.r
noKjnitiulinis, qu.r dicuntur llcraton-jienlo. Nymphjca
suiit anios publica;, in quibus nuptias celebrab;int,
qui a-ditus carcrent. Zonar. in Lcon. M. Alias nyni-
pha;a sunt aquaria columnis marmoreis ornata,
qua; plerumquo ponobanlur ante .-Bdes sacras orn;i-
tus causa, ut hic nympha;uni positum ab Hilaro
antc oratoriuni sancta; Crucis..\nto basilicamSancti
Petri fuit canlharus columnis ornatus, salientcs
aquas fundens, dc quo Paulin. cpist. 33 : <> Quare
pnclento nitoris atrio.fusa vcstibulo ost,ubi cantha-
rum ministra manibus etoribus fluentaractantem,
fastigiatus solidio xre tholus orDat,et inumbrat,non

361

HISTOHIA DE V/nS HOM. PONT. — S. SIMPLICIUS.

362

sinemyslicaspeciequatuorcolumniSjSalientesaquas A
ambiens : deeet enim ingressum eeclesi.T! talis orna-
tus,ut quod intus mystorio salutari gcriiur,specta-
bili pro foribus opere signetur. » Et Anastas, in
Symmachio : « Et cantliarum beati Petri cnm qua-
driporticu marmoribus ornavit.» Nympliaja in Urbe
variis locis exstructa. Ammian.lib. xv : « Ad septem-
zonium, celebrem locum,ubi operis ambitiosi nym-
phffium Marcus condidit imperator. » Et Capitolin,
in Gordiano Juniore : n Opera Gordiani Romc-e nulla
esstant, praiter qua;dam nymph;ea et balnea. »

Linea 14. — Larus et conchtis trianlas iinas,rum co-
iumnis porplujrelicis raginlis,foratis.a(/uani fuudrntes.
Lacuserant piscinaj lapidcce juxta fores ;cdium,con-
tincntes aquam ad jumentorum adaquationem, et
a-eprimenda incendia. Konatus in Ailclphis : « Varro
docctscmper lacum portisaddiluni,scilicet ad usum
jumentorum exountiumet introeunlium,et pra^terea
ut adversus hostilem ignem portis de proxmio sub-
veniretur.» Tranquill. in Galba cap. 7 : « Ad lacum ti
ubi adaquari solebat. » Lines vocat L. Lincs, <i. De
act. empt., Goncha"' sunt vasa lapidpa,quai aquam e
lacubus excipiebant. In conchffi lacubus fere semper
conjunguntur, ut hic et infra eodem ; « Et in medio
lacum porphyreticum oum concha assirtain medio
aquam fundentem. » Lege, assila, vel adsita. De
conchis infr. in Paschaii. Circa laeus ct conchas
quae crant in ve.stibulo a;dium, ornatus causa pone-
bantur colunmoe marmoreae, vel lapide^ ; et marmo-
reae ut plurimum, ut tuts essent ab injuria, erant
ragiatffi, id est, amicta; reticulis e ferro vel ajre, vel
nervis. Ulpian. in L. Fundi. g Reticuli. ff. da acl.
empt. c< Reticuli circa columnas, plulei circa parie-
tes, item cilicia vela a^dinm non sunt. » Varro 3 de
Re rustio, cap. 5 : « Inter columnas exteriores, pro
pariete reticuli e nervis sunt, ut perspici in silva
possit, et quffi ibi sunt, neque avis eas transire. »
Ragia est reticulum, unde manavit haud dubie vul-
gare rejat, unc tjrille de /i?r. Hujusmodi lacus et con- „
cha3 foratis aquam fundebant, id est, per fislulas ^
quae forata dicuntur,quia capita fistularum foris pro-
minentia per ora capitum leonum fundunt aquam.
8idon. lib. ii, epist. 2 : " In hanc orgo piscinam flu-
vium de supercillo montis elicitum sex fistuL-e pro-
mentes, leouuni simulatis capitibus cifundunt. «A
Latino forare. Frontin. de aquaj ductib. lib. ii :
« Non enim solum ad ipsarum aquarum custodiam,
sed etiam ad castelli tutelam pertinet,<[uod subinde
et sine causa foratum vitiatur. » Et hoc est quod
prius idem di.\it foramen : << Foramen novumcastello
imponunt, vetus ifliiiquuiil , i|uri Nciiuirin extrahant
aquam. » Ait /((r»,< d (■iniclins irirnldn. Irge Irientes.
Lacus et conch.i' dirl,!' liiintt.'^ a inniliilo aqua;, quia
capiunt trientem digili aqu;e, quic ducitur ex formis
aquo;ductuum benelicioprincipis. Frontin.de aqua;-
duct. lib. I : « Uncia; ergo modulus habct diametri
digilum unum, et Irientem digiti. »

Linea. 17. — Inmrdio rancrllis a'reis, et columnis
cum fttstiijiis,et epislyliis,untleque ornutum r.v musivo, D
cohmnis yUyujtawjcw. Musivum opus est opus tessel-
latum, id est tessellis marmoreis variegatum. Au-
gustin. de Civit. Dei lib. xv, cap. 8 : « Et ciEtora ho-
minum,vel quasi hominum,genera,qua3 inmaritima

plateaCarthaginismusivo picta sunt.»Paulin.,cpist.
iZ. « Absidem solo et parietibus marmoratam, ca-
mero musivo illusa clarillcat.» Anaslas.in Syniina-
cho : « E_t cantharum beati Petri cum quadriporticu
marmoribus ornavit,et ex musivo agnos et cruces et
palmas fecit. » Museum vocat Plin" lib. xxxvi, cap.
21 : « Appellantur quidem ita et erosa saxa, in opdi-
ficiisqua; musea vocant.»Columna! Aquitanicie sunt
columna; marmoris Aquitanici, quod elToditur in
montibus Pyrcni-eis, qui continentur finibus Aquita-
nia;,Sidon. lib. ii,epist. 10 :« Fulmentis Aquitanicis
superba. » Vitruv. lib. iii, cap. 1 : <i De fulmcntis
Aquitanicis.» Fastigia columnis adduntur. Fastigia
columnarum suntcapita seu capitella columnarum.
Plin. lib. XXVI, cap. 2o : » lii Ephpsi;e Diana! ;ede
prinium columnis spira; subdit;eetcapitellaaddita.»
Leo Ostiens.lib. III, cap.28 : « In columnarum ipsius
Ecclesisecapitellis.» Augustin. lib.ii Qu.inExodum,
cap. 109 : « Bases columnarum non cas tantum vide-
tur dicere Seriptura, quibus columna; ab imo fui-
ciuntur, sed etiam superiores, qua; capilella nos
dicimus." Supercapita columnarum ornatuscausa
ponebantur angeli ex argento vel auro. Anastas. in
Leone III: « Pari modo in basilica ipsius apostoli
fecit cherubin exargento purissimo deauratos qua-
tuor, qui stant supercnpita columnarum. »

Num. 71, linea 1. — in urbc Itoma cimsliluit nii-
nislcriales, qui circuircnt conslitutas slationes. Statio-
tiones erant statae preces ad memorias seu sepul-
cra martyrum. Tertull. 2 ad Uxor. : « Ut si statio
facienda est, maritus de die condicat ad balneas.»
Idem, de Jejun. adv. Physic. : « Proinde nec sta-
tionum, qu.-e el ipsa; suos quidem dies habeant,
quarta; feria; et sexta;. » Anast. in Gregor. 111 :
« Item in cimiterio sancta;Petronill« stationem au-
nuam dari instituit. » Stationes erant constituta;
certis diebus et certis locis : ideo ab Hilaro lecti
sunt ministeriales, id est, clerici qui lustrarent, id
cst, visitarent slationcs, id est, loca et altaria des-
tinata stationibns.

Linea 7. — Fecil aulem oratorium sancti Stephani
in baptislerio Lateranensi. Hilarus oratorium dedica-
vit in baptislerioLateranensis basilica;. In baptiste-
riis oratoria, id cst, altaria dedicarisolebant. Ana-
stas. in Symmacho : « Itcm ad fontem in basilica
beati Petri apostoli oratorium sanctae Crucis cx ar-
gento. »

Linea 8. — Fecit autem et biblioihecas duas in
eodem loco. Hilarus binas bibliothecas posuit in
baptislerio Lateranensi. Ecclesiae majores habuere
bibliollircas. nirniiiyni sil Panimach. advers. Jovi-
niaii. : f.trlrshinini l.ihlinllirris jruere. Bibliolheca;
HieiTisnlyiiiilaii,!' pri- .M.xaudrum episcopum in-
structa; meminit liusebius lib. vi, cap. 14; Ca;sa-
ricnsis bibliotheca; Hieronyjn. in epist. ad Titum,
etlib. III advers. Pelag. In bibliotheca Ecclesia; Ro-
mana; depositi libri Gelasii adversum Eutychem ct
Nestorium. Anastas. in ejusVita : « Hic feeitlibros
advcrsus Eutychem et Nestorium, qui hodic in bi-
bliotheca, et ecclesife archivo reconditi tencntur. »
Inter officia Ecclcsia; Romana; fuit bibliothccarius.
Anastas. in Gregor. II : « Bibliotheca; illi est cura
commissa. »

XLIX. SANCTUS SliMPLIGlUS.

ANNO CliniSTI 467, LEONIS 2, ANTEMII 1.

9 8 Simplicius, natione T//>nrtinus, e.v patre Castinp, sedit annos fjuindecini, dics
scplcin {aj. Ilic (letlicavil basilicani S. Slcpliani In Cculio monlc iii urbe Honia, cl ba-

N0TUU3 MAROINALES FAIIROTTI,

(a) D, mcns. 5, d. 10, a Goss Pusa;i cl Juanni» ud Anicium Faustum.

Pathol. CXXVIII. 12

303 ANASTASII HllilJdTllKCAitll 36-i

silicam lioali AndrcrR apostoli juxla l)asilicam sancla: Maiia', ct aliam hasilicam sancti
Stcphani jiixta Lasilicam sancti Laurenlii, ct aliam basilicam intra Urbem, juxla
5 palalium Licinianuni beal;i' niailyiis liibiaiia,', iibi corpus ejus resquiescit. Hic con-
stiluit ad sanctum Petrwn apostolum, ct ad sanctum Paulum apostolum, et ad sanctum
Laurentium martyrem hcbdomadam {a), ut presbytcri manerent ibi propter pcenilentes,
ct baptismum. Regionem lerliain ad sanclum Laurentium ; (i) regionem primam ad
sanctum Paulum ; regionem sextain, vel septimam, ad sanctum Petrum. Sub liujut

10 cpiscopatu vcnit relatio de Grxcia ab Acacio Constantinopolitano cpiscopo, ct afprinavit
r-etrum Alexandrinx urhis Eutycliianistam baereticum facta petttione ab Acacio Epi-
scopo chirographo cjus conslructa. Eodem tempore fuit Ecclesia prima, hoc est
sedis aposlolicBe oxsecutrix (c). Tunc Simplicius Episcopus prxsul hoc audiens dam-
navit Pctrum Akxandrinum, eo quod Acacius innumerabilia crimina a/firmabat, ila

15 tamen ut paMiitenliie reservarct tempus. luidem tcmpore rescripsit Timotheus calholicut,
et Acacius, dicentvs quod eliam in morte Proterii catholici Pclrus esset purmistus.
Tunc arcbiepiscopus Simplicius dissimulans, nunquam rescripsit Acacio, sed damnacit Pelrum
exspectans tempus pixnilenlia'. Hic fecit in Ecclesia Ilomana scyphum aureum, pensan-
tem libras quinquc. Ganlbara argentea ad beatum Pelrum apostolum sexdccim, pensantia

20 singula libras duodccim. Hic fccit ordinationcs tres in urbe \{.oxna pcr menscm Decembris et
Februarii, Presbyteros quinquaijinta novcm {d), diaconos undecim, episcopos pcr diversa lora
septem (e) et triginta. Hic sepullus est in baiilica beati Pelri apostoH vi .Vonas Martii, et
cessavit Episcopatus dies sex.

KOTUL.E MARGINALES FABROTTI.

(a) llebdomadas C II. Vide liaron ad annum 483 (b) Vide Bnron nd annwn '178. (c) Ecclesia Romana,
hoc est, prima sedes apostolica cxsecutrix. ((/) C li, octo. (c) C B, sex.

VARL« LECTIONES.

Apud Fiibrottum e.v codice Freheri. A 2. linea 23, pr. 58. tinca 24, loca 86,qui etiam sep

Num. 72, linca i ct 2, mcns.l,.i, dies. scx. lineu 7, csl. /(««.'(i «/^ dies 26.

B. hebdom. linea 8 ct 0, li, regionem Irium ad E.t codice Tliuano ollcro
b. Laurent., regio prima cl scptiiiia adb. Petrum.

yum 72, linca 1, 15, m. 1, d. 7. Itncn 7, hebdoma-

Ex codtce Ileyio, Maznnno cl Thuano. aas. linca 13, cod. tcmp. fuit Eccl., hoc est prima

Num. 72, linca l,sedit ann. 15,mcns.ununi,d.7. scdesapost exsecutrix. Tini. linea. li>, dc quo .\c.

Ilic d. basil. S. Steph. in urbe Roma in C. m. linca 21, Pclruin l(i, linca 23, pr. 6«, diuc |(i, linca

linca 5, Lucinianum. linen (>, ud S. Pctrum, ct ad 24, 2(5. linen ult. dics 2.

S. Paulum, et ad S. Luurenl. martvrem hebdoma- , , „ , o i .

das, ut pr. ibi man. Inica 13, constr. Fuit codcm ^*/""' "olstcmum et Scliclcslraltum.

lempore ccclcsiaRom.,hc)c est priina scdes aposto- Linca 1. Flor, Castorio ; f/or 2, Cajt/o .• addunt

lioa exsecutrix.Sim|dicius enim cpiscopus hoc aud. aulem hi duo codices, n.cns 1. linca 5, Flor 2,

D. Pelrum Alexandrinum episcopuiTi,co quod Aca- Licianum. iinenl, Dcusdcdit ct Florcnt, hebdoma-

cius inn. cr.de oo ariirm. lincn 17, rcscripscrunt <\as. lincn 14, Flor dccsl cpiscoqus. /i>n'<i 15, Flor,

Tinioth el Acacius. //»(;« lU.exp. tamen tompuscjus de quo. /im<'(i 18, J-Vor, presbvteri. lincn 2^, Flor,

pojnit. linca 21,canthara arg. 1(5. linca 22, ordinat. i.xxxxvi. Iinca2i,cardin. Dcusiicdit xxxvi, ct addit :

linea 15, AB, de quo Achatius. linca 23, .■/!>, 58. El post hujus obitum foctum est a presbyleris et

tinea 24, A, 36, U, 88. diaconibus constitutum de omni Ecclcsia.

NOT.E VARIORUM.

ALT.\SERR.\. B beati Petri celebrarentur. » Iloc exemplo in concilio

Linca C. — llic conslituil nd sanctuni Pclriim npo- G. Laleranensi habito sub Innocentio III in singulia

stoltim, ct nd snncluni Pnuluni nvosloluni, ct ud snn- ccclcsiis calhcdralibus ct conventiinlibus inslituti

ctum Laurcntiuni ninrtiircm licbdomndas, ut prcsbylcri Pccnitentiaril audicndls confcssionibus ct nccniten-

munercnl tbi proptcr paniitcntcs ct Implismum. licijio- tils in.junpciidis.cap. /«/<'rr.?'f(T(i(/<'o/"/i<-. oniiH.Oltho

7icm tertinni ad S. Lnurcntiuin. Ilcoioncni priinam ad sancti Xieolai in carccreTulliano diaconuscardina-

sanctiim Pnuluni. l{e;iioncni sc.rlnin vcl scptimnni nd lis el Icgatus scdis apostolica' in .\ngliain concilio

sanc/HiH /V/r»m. Simplicius in ccclesiissancti Petrl, habito 123V( in ccclcsia sancti Pauli Londinensis,

sancti Pauli, et sancti Laurcutli Instiluit prcsbyte- pocnitcntiarlos. id est confessores, Inslituil in sin-

ros, qul per hebdomadas piriiltentiam et baptis- gulis ccclosils caihcdralibus.ulrefcrt Mattb. Paris :

mumminlstrarcnt,lilncdlcti licbdoinadaril..\nasta9. ■■ In ccclcslis vero cathcdralibusconfcssorcs instltui

in Gregor. III : .. El a prcsbytcris hcbdomadariis pr.Tcipinms gcnerales. •■ In ccclcsia Camoraccnsi

missarum solcmnia. » Idcm i'n Stcphano IV : « Hic pa'nilentiarii oflicio sc por plures annos fiindum

statuit ut onini Dominico dle a septcm episcopls rcfcrt Tbom. Cantlpratan. Apum. llb. ll, ran..'10.

cardlnalibus hcbdomadariis, qui in ecclesia Salva- Linca 10. — Sub /ityH.< cpi.<icopatu fcnit rclntio de

toris obscrvant, missarum solemnia super altare Grxcia ab Acacio Constantiiiopolitano episcoiM), e

363

HISTORIA DE YITIS UOM. PONT. — S. SIMPLICIUS.

366

afiirmavit Petvum Alcxamlrinx urbU EiUijchianUliim A. lasii intogra periodo rejecla, ac Simplicii actis iii

hxreticum, facta petitione ab Acacio episcopo, c.hiro-
qrnpho ehis conslructa. Relatio de hc-eresi accipitur
ihic pro delatione, qua; (iebal cliirographo deterenlis
obsignata. Anastas. infr. in Pelice III : «Subhujus
episcopatu iterum venit relatio de Gr<pcia, Petrum
Alexandrinum revocatum ab Acacio episcopo Con-
stantinopolitano. » Et intr. eod. : " Post annos tres
iterum venit relatio ab imperatore Zenone, ut poeni-
tens rediret Acacius. » Idem in Gelasio : » Hujus
teraporibus iterum venit relatio de Gra!cia,eo quod
multa, et homicidia fierent a Petro, et Acacio. »
Idem in Anastas. : « Tunc Fostus,etProbinus sena-
teres miserunt relationem regi, et cceperunt agere
ut visitatorem daret rex sedis apostolicaj. » Idem in
Bonifacio II : <■ Eodem tempore venit relatioabAfris
episcopis de constitutione.utcum consilio sedisapo-
stolic» omnia Carthaginensis episcopus faceret,» In
libris Juris relatio aliter sumitur pro consultatione

serta, demonstrabimus eam perperam Felici, aut
Gelasio attributam, in Simplicio vero repositam,
accurataui puutilicuiu curam in convellendo .\ca-
ciano schismate reprssentare.

Linea 10. — Sub hujus episcopatu venit relatio
de Grascin ab Acacio Constantinopolitano episcopo,
et ufjirmaoit Petnim /llcxandrinx urbis Eutychianis-
tam hxrcticum. Relatio Acaciana Simplicio denun-
tians Petrum Mongum esse hcerelicum Eutychiani-
stam, et propterea damnandum, est fundamentalis
ratio, qua probatur .•Vcacium deinde communican-
tem cum eodem hnsrelico damnato, ac post aposto-
liccTB sedis monita in communione persistentem, ac
propterea excommunicatum, et exinde schisma con-
flantem, perperam ac animo perduelli insultasse in
sedem apostolicam. Ab hac igitur relatione Liber
Pontificalis aggrediturinfaustos eventus hujusschi-
smatis, quae iacta est anno 576, Simplicii anno 9,

emissa ad principem a prajside vel judicein dubiis -n quo tempore Odoaccr, Italia occupata, Gothorum

causis. « L. .l(/ principem. L. Ad imperatorem. ff. de
appell. et relat. » Augustin. epist. 137 : « Quae vel
in negotiis saicularibusjudices faciunt.quandocau-
sa; dubitatio ad majorem potestatem refertur,ut pen-
dente relatione aliquid inde audeant commutare. »
Optat. Milevit. lib. i, adv. Donatist. : « Relatio
missa est, rescriptum venit. »

Linea 13. — Eodem lempore fuit ecclcsia prima,
hoc cst, sedis apostolicx exseculri.v. Acacius episcopus
Constantinopolitanus agnovit primutum Ecclesiaj
Romanae,cum Petrum Alexandrinum episcopum de
haeresi detulit apud sedem apostolicam.quK eo no-
mine exsecutrix dicitur,quiadeferente Acacio Sim-
plicius pontifex, causa cognita, damnavit Petrum
Alexandrinum. Primatum EcclesiBB Romanae agno-
vit Hieronym. epist. ad Damasum : « Ideo mihi
cathedram Petri, et iidem apostolico ore laudatam
censui consulendam,inde nunc meffi anima; posta-

regnum instituit, de quo ad prwdictum annum Mar-
cellinus. « Hesperium Romana; gentis imperium,
quod septingentesimo urbis condilcTe anno primus
AugustorumOctavianusAugustus tenere eoBpit,cum
hoc Augustulo periit anno decessorum regni impe-
ratorum 52i, Guthorum dehinc regibus Romam
tenentibus.» Petrus vero Mongus ita sedem invase-
rat. TimothcTus /Elurus S. Proterii cpisc. Alex. par-
ricidaejectus jam fuerat a LeoneimperatoreCherso-
nam exsilio relegatus, ac clectus in Proterii locum
Timotheus Solophaciolus. Anno 476, Basiliscus ty-
rannus imperium occupat, edictum evulgat contra
synodum (Jhalc. ct hostes episcopos ejusdem con-
cilii relegatos restituit. Exstat edictum, et restitu-
torum catalogus apud Evagrium. Moritur tandem
anno 477 ^Elurus, et Petrus Mongus seu Moggus
.Eluro consors ab uno episcopo deposito consecra-
tur, adhuc superstite Timotheo Solophaciolo. Id

lans cibum, unde olim Ghristi vestimenta suscepi. p cum audisset Zeno imperio restitufus, dejici Mon-
Facessat invidia Romani culminis, recedat aaibi- ^ guni, et patriai

tio : cum successore piscatoris, et discipulo crucis
loquor. Ego nullum primum nisi Christum se-
quens, beatitudini tua?, id cst cathedne Petri com-
munione consocior, super illam petram a;dilicatam
Ecclesiam scio. »

BEXCIXI.

Linea 1. — Simplicius. Ab ipsius pontifiris tera-
pore teterrimum Acacianum schisma incn;pit, quod
usque ad Hormisdam universas Oriontis Ecclesias
diianiavit : sed, quod magis dolendum est, sive in-
scilia.sive incuria coUectoris, aut amanuensis, vel
Iibrariorum,adeo foedata jaccnt acta Simplicii, Feli-
cis, et Gelasii,ul priTiter intolerabiles achronismos,
vix ex ipsis in sua quajque luce dignosci valeat, ac
percipi qui in eo schismato, ac perturbato Eccle-
siarum Orientalium statu a Romanis pontilicibus
fuerit actum,si narratio libretur juxta seriem libri
Ponlificalis. Sedula itaque mcditatione incubantes. D
ducem sequimuream,quam saipius commomoravi-
mus conjccturam, vidolicet de interpohitis gestis
per varias additiones factas.et deinde rcpositas, sed
non ab accurata, diligentique manu; additiones
cniin pro libito huic aul alteri pontilici tributa gosta
confudcrunt, ordinem perverterunt, ct falsissimam
actionum, personarumquc seriem, narrationemque
reddidoro. Gonieronti itaque uc trutinanli, an dcfc-
ctus cveneril ex additionibus factis, nec suis locis
apte locatis,tandem lux affulsit : ot agnovi, quod si
qu;e sparsim et incogitanter fuerunt inserta resti-
tuantur suis locis, tomporibus, atque personis, ne-
dum quippiam falsum ]ntercurret,veruni pluriniuin
lucis accipient capita prc-ecipua sollicitudinis aposto-
lica; ad Acacianam compesccnduin pravilatciu im-
pensa;.Primo itaquc notis illustrabimusinSimplicii
gesti8,qua;,recto ordiiio refert Liber Pontificalis do
Acacii initiis. Deinde o.x gestis sive Felicis, sive Ge-

archam .•Oexandrinum haberi Solophi-

acium jubot. Verum cum hic anno 781 obiisset,

Jo. Talaia a Gra;cis Tabenniosita cognominatus,

quod esset e numero Tabennensium monachorum,

eligitur.Successum priorem ante Mongielectionera

ita describit Theophanes in Chron. Postquam retu-

lit Basiliscum, Zenone deturbato, imperium inva-

sisse, subjungit : « At stntim Zenodi.-e maxime ver-

bis ad id impulsus rcctc-e fidei bellum indicit. Quare

Timotheum /Elurum promulgato edito revocatexsi-

lio.Pclrumque Fullonem in insomnium monasterio

latitantem sedi restituit : quotquot autem S. syno-

dum Chalcbdonensem adversarii respuebant, ii li-

berrime impugnabant veritatem.» De /Eluri revoca-

tione posteasic : « Eum posthac impcrialidiplomate

munitum, et synodi dccretis infensum Basiliscus

Alexandriam transmisit,ct Antiocbiam Petrum Ful-

lonem, animis utriusque adversus veritatem exas-

peratis, et ejiis suasu corroboratis.» De Acacii vero

zelo cum h;ec vidcret, sic : « Hasiliscus, edicto in

liublicumlato.Chalcedonensem synodumeliminavit,

ct AcaciumConstantinopolitanum illtid idemjussit

cxsc(]ui. Verum totius civilalis, mulierum etiam,

ac puerorum conferta plebs adversus Basiliscum

concurrons in ecclesiam scclus prohibet. Accacius

autem atraveste proprium corpus, tumthronum, ac

tandem altare circumcinxit ; magnus quo^iucDanicI

divino plane zelo accensus,culuinna,quacoiisederat,

desccndit, et cum Acacio piqiulique frequcntia as-

siduus ciinctis ecclesiasticis conventibus adorat.» Et

scriplor VitcC S.Danielis stylit;G sicdoAcacio (apud

Suruim die2 Dcccmb.,c. 41) : « Sceptra quidem ar-

ripit Basiliscus, horribiliter vcro stnlim sibilat ad-

vcrsus Dei Ecclesiam, ot de carnis a Christo susco-

pta; dispensationc nugatur qu;edam blasphema ct

adulterinn. Acacium aiitem,qui tunc sedcin tencbat

pontificalem, qui roctam quidem dcfendebat ratio-

ncm,illius aulem dogmatum tompeslati spiritus fer-

3G7

ANASTASll HllJIJdTllKCAItll.

3GH

vorc, et dicendi libcrtale vchemeiitcr re.sistebut,vult
iniqiia morte muitarc. » Priores itaque relaliones
Acaoian.Ti ad Simplicium lucrunt de IJasilisci, Zcno-
dia;, et ,'Eluri impiiscunatlljus, ctsimul dc epi.scopis
synodi Chalcedoncnsis cversoribus rcstitutis ad
proprias sedcs, intcr quos impictatis duces enume-
rantur Petrus Fullo Antiochcn.-B sedis invasor, et
Paulus Ephesinus. Acacii monitis Simplicius impul-
sus epistolam dedil Basilisco,tunc promoventi dam-
nationem Chalcedonensis concilii, ct rctraclatum
delinitionis jam cditiTCjel susceptEe (Ibi c. 5). Tanta
fuitoriontalisEcclcsiffijacturapcrHasiliscivulgatum
dccretum,ut asseratEvagrius : « Fertur Anastasium
quoquc, qui post Juvenalem antistes llierosolymo-
rum 1'uit illis, IJasilisci litteris scriptis ad omncs
generatim, subscripsissc : aliosque prMtcrea com-
plures circiter quingentos numero. » Quo quidem
numero Basiliscus ct/Elurus potcrant Fidem catho-
licam in Oriente per concilium indictum radicitus
evcllerc. Relationem hanc dcdissc Simplicio Aca-
cium suadct epistola cjusdcm Simplicii dataAcacio,
quam primus vulgavit Uolstcnius, in qua sic de
prioribus hisce motibus, ct lactis rclationibus (in
Collcct. Rom. p. I, pag. lOi) « Littcris tua; dilcclio-
nis, quam pcr lllium nostrum Epiphanium diaco-
num probata; fidci direxisti ca quaj strictim religio-
sissimi viri lilii nostri presbyteri, Archimandritffi
vcl ante scripserant, latius indicasti,et prolixo qui-
dem voluminc, sed scrmone necessario rctulisti, ut
quid Constantinopoli, vcl in aliis rcgionibus ab
haircticis gestum cst, disccromus : ac singula, qua;
contra ipsam catholicam lidcm ubicunquecommissa
sunt antc nostros oculos coUocasli ; (luatcnus vidca-
tur,quo ctiam rcmcdio subvimiretur Ecclcsiis, qui-
bus vlm sub occasionc tyraiinica> dominationis (Ba-
silisci nempe),etper abscntiamChristianissimi prin-
cipis (Zcnonis) perniciosus latro (Timotha;us, vid.
/Elurus)et rcciduus invasor Alexandrina; Ecclcsi.T!
lapsus exsiliis irrogavit. » Hac prima,et voluminosa
relationc excitas Simplicius rcscripsit Basllico cpi-
stolam an. ■470, n. 9. Hanc Baroams cx mendoso
codice putat ad Zenonem 1'uissc dircctam ; cum
tamen tyranno datam probent Labb;cus ct alii, ad-
juvantc cliain codd. Virduncnsi, ubi Basilico data
asscrilur. llis epistolis reccptis Acacius monachos
excitavit, ut populi adversus tyrannum insurgcre
non dubitaront, ut palct cx Evagrio; et quidem ea
ruilcdmmi.iHo.ulciiaflusruoritimpiumedictum con-
trarla lcgc iiriisciinlcrc, ct indlcti concilii cvocato-
rias litleras revucan'. Sic ediclum rcrert Evagrius :
» Gontraria; littcra; irapcratoris Basilisci imperalo-
rcs, ac Ga-sarcs Basiliscus cl Marcus : Apostolicam,
ct orthodo.xam tidem ab initio in Ecclesiis conser-
valam,ct ad nostrum usciuc continualam imperium,
et nobis jam repugnantibus custoditam, et in per-
petuum custodiendam, in qua baplizati sumus, ct
crcilinius solam,integram,lirmanique relinendam,
retcntamque in omnibus calholicis et apostolicis
ortliodoxorum Kcclesiis perpetuo custodicBdamde-
cerninius, nuUamque pra3lorca qua;rendam esse.
Quam ob causain,litteras,nobis imnetranlibus seu
gencratim ad omiies scriptas.seu alias, vel si quid
prailcrca fidci.ct ecclcsiastic;e conslitulionis gratia
a nobis oditum sil,mandamus irrita licri,abrogari-
quc; atque tuin Xestorio, ct Eulychcti, tura omui-
bus,qui sunl cjusdcm cum illisopinionis,lum omni
dcnique ha;resi anathema dcnunliari,ncc concilium
cogi,nec inquisilionem lieri delide." Basiliscum sc-
dis aposlolica; monitis IVactum testaturGeiasius in
epist. ad Episcopos Dardania;, dum rcserat Acaciani
schismatici teclinas, quem illi sc(iucbanlur. " Cur
ergo vei dum fieri viderct .Acacius non sicul sub
Basiliscojam rccerat ad aposlolicam scdem referre
curavit, ut si solus ipse non poterat, junctis cum
eadcmconsiliis,atque Iractatibusapudimperatorcm
(Zcnonem,sub quo schisma conflatum csl) posscnl,
(jua; religioni compelerenl allegari? Nam si Basili-

A. scus, ut dictum est, lyrannus, et hErelicusscriplis
apostolica; sedis intractus est,et apluriniis revoea-
lus cxcessibus, i|uanlo magis legilinius imperator,
qui se catholicorum videri volcbat,potuit cum apo-
stolica scde cunctorum quoque pontilicum moderata
suggestionc moderari : rnox sancta; meinoria; papa
Simplicius.et post cum sanctae raemoria; Fellxnon
soluinBasiliscum lyrannum.scd ctiam imperatorcm
Zenonem pro iisdem ipsls excessibus auctorilate
libera sffipius increpasse noscuntur. » Zeno itaque
rcstitutus imperio,cum audisset ab Acacio vulnera
illatareligioni,synodumConstantinopolitanam cele-
brat,ac in ea (lamnandos elaborat Timotheum Mlu-
rum, Petrum Fullonem, Joannom Apamenum, et
PaulumEphesinum, ac miltit secundam relationem
ct actasynodica, quoditanarrat Felix III in cpistola
ad clerieos et monachosOrientis.ubi ha;reticis illis
rcccnsitis addit (apud Bar. an. 4H3, n. .52) ; « Quos
tunc hypocrita Acacius ita fecit ab apostolica sede

daiiinari, ut his etiam vocabulum Chrislianorum

tollerctur, quod gesta apud cum habita manlfes-
tant. » Anno scquenti, uti videtur, Romana a Sim-
plicio indicitur.et in ea Fullo damnatur.et ^lurus,
et de damnatlonc cxstant epistola; 3 et 4, in Collec-
lione conciliorum Labbaei.qua; male assignnntur Fe-
lici. cumSimplicio sint tribuend.-c.uti probant,cum
Pagio in critica Baroniana ad prwdictos annoB,
cniunctiorls naris scriptores.Tertiam tandem Sim-
plicio lelationcm dirigit Acacius, qua actaexpcndit
inPctrumMongum,illumqueut h;erelicum declarat,
ct cpistolam dcnuntiativam damnationis Simplirio
dirigit, prius oblento a Zenonc edicto ex Evagrlu,
quo cuin pa;na niorlis subjicial, si in intrut^ionc
persoverct. Dc Acacianis littcris exstat mcmoria in
breviculoEutychianistarum(apudSirmon.et tom.lV
Concil. Labbcci) : « Qu;ui(liu vixil iinpcrator Leo,
vlxit Timotha'us(Solophaciolus) cpiscopus .Mcxan-
drixcum pictatc; scdcum B;isili8cus occupasset im-
p periuin, damnarc cocpit Ghalcedonensem svnudum,
'-' etcatholicos proser|ui.Tunc denique Timotlicus ille
damnatus (.Elurus) accepta libertatc vcnit Constan-
tinopolim.ctdamnatos h.^crcticos locis suis reddidit.
Venit Alcxandriain, fugit Timoth.Tus catholicus...
Redit Zcno impcrator ad regnum, Basiliscus oppri-
milur. .Mittilur .\lexandriam, ut, pulso percussore.
Timoth;cus catholicus redderetur Ecclesia;. Sed Ti-
motheo damnato morte pranento,Pctrus (Monpus~
consors ipsius ab uno haretico.Mcxandrinus cpisco-
pus ordinatur.Qucm nihiloininus dojici jussil Chri-
stianissimus imperator,ct rcduci Tiniuthcum catho-
licum, sicut Aeacii Conslantinopolitani lilteris con-
linetur.» Has relationes distinclc reccn*cndas duxi-
mus,quia sinc iis sequentes nota-diflicultcr posscnt
intelligi. Tertiani p»rro laudat Liber Pontilicalis,ut
a sede apostolica dictam depositionis sentenliam
juslam ostendat, quam in Acaciuni pronuntiavil,qui
cum daranato. ct cpistolis ab ipso datis h.rretico
publicato.et commnnicaverit,Pl defcnderit, legitimo
D electo patriarcha cxcluso.

Linea Iv;. — FncUi pctitionc ah Acacio cpi.^cnpr
cliiroiirapho cjtis constriicta. Cpi.siola Acaciana, qu-r
relationem damnationis Petn Mongi contincbat, ct
h;i?reticum declarabat.erat cjus peneris.qu.v denun-
liativa; diccbantur, quando h.Trcsis. ct diimnati ha>-
retici, ut pra;cavercnlur, Ecclcsiis per has epistola?
inlimabantur. Plurcs cxstant formul.r earumdom.
Satis sil lcgere illani quam dcdit Sardiccnsls syno-
dus, in cujus line h.-erctici cpiscopi denuntiantur, cl
denuntiationis causa ibi rcfcratur. Hanc cpiscopi
subscribebant, el puta erat encyclica, more apud
LibrumPontincalemreccpto,voca'turchirographum.
(Tom. II Coiicil., pap. sl->.) Hanc epistolam, ct in co
contenta sic Acacio in romnionilorio Felix 111 rora-
mcmorat, diim reccnset acta priorn, el relationes
factas de utroque Petro Fullone.et Mongo, aliis(iue
damnalis cpiscopis hajreticis. oPrs;cipuc cum in nis
Christianissimo principi promulganiJis, quando ad

369

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SiMPLICIUS.

370

regiam potestatem Deo comitante rcmcavit, opcram ^
tuam, missis huc litteris (en authenticum iactarum
relationum lostimonium directarum arl sedem apo-
stolicam) non tacueris, vehementcr impensam essc,
dignam catholico pontifice ; gloriareris omnes qui
contra sedem vestram, contraque Chalccdonensem
synodum, et contra prajdicationem scdis apostolicie
venire tentaverit, fuisse prostratos. » Petitio Aca-
ciana vero, neduni erat, ut contra Pctrum Mongum
hffireticum ab ipso denuntiatum, ot a Zenone morte
multandum declaratum,suocalculo Simpliciumsen-
tentiam confirmaret; verum ut pontifex vicaria po-
testate Acacium decoraret, ut nemo apostolicse scdis
infringere posset in Oriente episcoporum contuma-
cem proterviam, quod denolant verba, qua? subdu-
cuntur immediate, ubi sic ".

Linea 13. — Eodem tempore fuit Ecclesia prima,
hoc cst sedis apcstolicx exseciUri.v. Mendum irrepsit,
legendumque : Eodem tempore, quo facta est ab Aca-
cio pt'//((o,Ecclesia Constantinopolitana fuit Ecclcsia: n
primx, id est scdis aposlolicx c.vsccutrix per Orien-
tem ad deboUandos Eutychianistas episcopos, per
concessionem nempe Simplicii. Ita rem graphice
describit Gelasius in epistola ad Faustum, cum de
pra^dictorum episcoporum Eutychianistarum dam-
nationo agit. <■ In hac ipsa causa Timotheus .\lexan-
drinus (.Elurus nempe) et Petrus Antiochenus
(FuUo dictus) Petrus (Mongus) Paulus (Ephesi-
nus) Joannes (Apamenus) et caHeri, non solum
unus, sed plures, neque nomen sacerdotii pra;fe-
rentes, sola sedia apostolicae sunt auctoritate de-
jecti : cujus rei testis etiam ipse docetur Acacius,
qui prKceptionis hujus exstitit exseeutor. » Et in
epistola laudata ad episcopos Dardanias idem Gela-
sius cum de Acacio, ct de sede apostolica : " Hec
dum .\cacium certis comperisset indiciis a commu-
nionc Catholica deviasse, diutius ita non credens,
quippe quem noverat exsecutorem s.-epe necessaria
dispositionis contra hajreticos exstitisse, » mox hajc _
addil: "Nihilominus autrni littcris suis Acaciusin- L
dicarat, ct in Alexandrini I\-tri se communionem,
quemcxpetitasedis aposlolicKauclorttate exsecutor
ipse quoque danuiaverat, sine ejusdem apostolic;e
scdisconsultationc promptissime recidisse."Oplime
itaque hic adnotatum est, Acacium petiissc vicom
sedis apostolicae, et obtentam, et cjusdem exsecu-
torom tuisse pro damnandis episcopis.

Linea 1.5. — Innumcrabilia crimina affiriruihat.
Acacius ad potitiones promovendas descripsit cri-
mina Mongi. H;cc etiam Liber Pontificalis recen-
senda censuit, ut schisma Acaoianum certum facc-
rct ex Acacii mala indole ortuin, qui damnaverat
Mongum ut ha'relicum, damnandumque curaverat
describons, et denuntians cunctis in sua encyclica
innumerabilia crimina a Mongo patrata.

Linea 1(3. — i.odcm tcmporc rc.^icripsit Timotheus
calholicus, el Acacius. Non ccssavit Acacius rescri-
berc confra Mongi pravi/atem, sod una cum Solo-
phaciolo monuit pontillcem.Timolheum .-Klurum in D
occisione S. Proterii, et socium habuisse Mongum.
Certe Mongi crimina fuisse gravia, ac delata impe-
ratori Zenoni,pu;na quam primo statuerat in Mon-
gum declarat, qua; nempc capitalis erat ex Evagr.
aicntc: "Timothcus vero non multo pnst C(uumunc
naturie dobitum solvit.Quo morluo episcopi Alcxan-
drini Petrum cognomonlo Mongum sua ipsorum au-
ctoritatc sibi episcopum dcligunt. Quod Zononem,
ubi ad aures ojus pcrvenit,vehemonterconturbavit.
Itaquo l'(drum multavit morte.» Rcsoripsisse S(]lo-
phariolum ad Simplicium.et datis hinc atque inde
litteris h.eroticorum cpiscoporum adEcelosuun lunc
regrediontium rocipiendi modum, cl ibrmulani pno-
scribcndam ab apostolica sodc postulasse lestalur
idom Simplicius in episl(da data aniu) 'iTH Acaciu :
(( Ulautom pcrfecto gaudio gauderemus, idem fra-
ter ot cocpiscopus noster Timothcus cxcmplum li-
bclli satisfactionis eorum quos a catholica- fidci

veritate Timotheus (.F.lurus) et Pclrus (Fullo)
utrique damnati damnationis terrore traduxerant
veniam postulantes, ad nos pariter destinavit, sa-
cordotali pietate lapsis subvenire desiderans, quod
divina3 misericordiae intuitu, qum neminem vult
perire, refutabile non pwtavimus. »

Linca 18. — Tiinc archicpiscopus Simplicius dissi-
mutans. Additio ha;c omnino impertinenter inter-
ponitur in gestis Simplicii, nuUamquo habet cum
Acicianis gestis huc usque laudabilibus coha;ren-
tiam, coordinationemque ; unde supplenda per ali-
quid putabamus, et sodulo rimantes tum Felicis,
tum (ielasii infra adducta gesta, perspeximus, ab
ignorante librario, qua; Simplicio erant tribuenda,
nullo ordine, imo perturbala interpolatione huic,
et altori inserta, enormibus achronismis foedasse.
.\d vindicanda itaque h;EC acta cum ex epistolis
pontificalibus, aliisque certis monumentis actorum
seriem agnovimus, facile datum est, additiones cu-
juslibet pontificiis vitis apponere,unde omnis ambi-
guitas tolleretur, imo reconditiora sacr;e eruditionis
et historiffi arcana reserata permanerent.

Gesla Simplicii ex additionibus in Fclice ct Gclasio
pcrperam insertis, restilulisque illustrata.

«Eodemtemporerescripsit Timotheuscatholicus,
et Acacius dicentes, quod etiam in morte Proterii
catholici Petrus esset permissus (ex gestis Fclicis),
snb hujus episcopatu iterum venit relatio dcGraecia,
Petrum.\lexandrinumrevoc;itumabAcacioConstan-
tinopolitano (ex Gelasio). Eodem tempore fugiens
Joannes Alexandrinus vcnit Romam ad sedem apo-
stolicam. Ipsis temporibus beatus Simplicius sus-
cepit Joannem (w Simplicio, ubi supra). Tunc ar-
chiepiscopus Simplicius, dissimulans, nunquani
rescripsit Acaeio, sed damnavit Potrum exspectans
tempus pcenitentiee. »

Acta porro Simplicii sic restituta, sicuti secjuen-
tium gestorumseriemcertampandunt,ita explieant,
qu.G dej^iderabantur in Simplicio ad explicanda
postoriora hujus pontificis acta adv(;rsus Acacium :
qui tandem,larva deposita, infensissimus pontificia;
auctoritalis hostisapparuit.Iu nolis ila^iue tradendis
gesta a nobis restaurata sequcntcs, sic tum ipsa,
tum ordinem benevolo lectori trulinanda magis
exhibemus.

Sub hujits episcopatu iterum venil relalio de Gra'cia.
Relatio censenda ad sedem apostolicam directayel
ab ipso Joanne, vel a monachis (Monachi enim
catholici in hac fidei causa viriliter decertarunt).
Sic cum Basiliscus impium vulgavit edictum : « Da-
niel Stylites vir ille mirandus e monachorum, et
populi turba.nonnullis rerum divinarum ;cmulato-
ribus assumptis ad Basiliscum profectus, multa
libertato coram eo disseruit. » Ex Thcophane : An-
tequam Acacius Simplicium suis rolationihus conve-
nirel, jam a monachis admonitum scribit pontifex
in epistola ab llolsteuio vulgata,et Felix lll,leg;itis
in Oriontcm proficiscentibus, cum mon;icluu'um
consilia univcrsa retractanda in mandatis (lodit.
Eosdem tum Simplicius, tum successores dcligunt
ad rcparanda immincntia Ecclesia; orientalis mala,
ut ex epistolis ad eosdcm datis manilbste conspiceie
quisque potcrit.Verum anlcquam ultorioi-a Joannis
Aloxandrini acta cum Simplicio librentur, Joannis
cloctio trutinanda. Aliquid supra tetigimus, nunc
ubcrius ex Evagrio recolcnduin, quod ipscaZacharia
rholoie prodi altirmat. « Joannos prcsbyter, cui
augusti tcmpli divi Joannis Baptisla',etpra)Cursons
Domini adniinistratio commissa fuit, quorumdam
impulsus consilio, Constantinoiiolim venit, Impcra-
torcm prceaturus, ulsi fortc opiscopus Alcxandri;i',
inigr;iiolc vita, sibi licercl antistitcm, qucm vellot,
civilius illius civilalis nomiuare : qui quidem, ut
Zacharias memorat, episcopatuin pro sc anibiro ab
impcratoro deprehensus esl,ot cum sc juro.jurando
obstrinxisset se nunquain scdein cpiscopalem AIc-

371

ANASTASII UIIJLIOTlIECAiai.

37:2

xanrlrinanipctiturum,domiimrcvcrlilur.Quapropter ^ Libcratus, c. 18. Joannes Talaja cjectus de sedet

Zeno cuin post mortem Timothci (Solophacioli)
episcopiiiii crciinduni deeernit, (luem clcrus ct lai-
coruni iiiullitudo deligerent,nonlongotenipore post,
niurtuo Timotheo, Joanncs data pecuni.T! suiniua,
quemadrnodum ab eodem Zachana proditum est.ct
jurejurando quod imperatori dederat negleclo,
Ale.xandrinorum deligitur episcopus. >> Allera ur-
gentior occasio ab Acacii ambitu profluens, et
simultatum origo assign.atur, nempe quod ele-
ctus omiserit synodicam de sua electione dirigere
ad Acaciuin, ipiani tamen Simplicio et Calen-
dioni .Vntiocheiio direxit. Ab initio enim susce-
pti patri,irch,-itus .\cacius in hypocrisi incedens,uni-
versa dirigcljat, iit Constantinopolitana prima intcr
patriarchas scdcs habcretur, ct secundum post Ro-
nianum pr;csulcm locum obtincret. llinc anno -472
abiniperatorcZenone privilcgium extorsit,ut sccun-
dam post lloiiianam in Oriente sedem obtineret, ct

Alexandrina proplcr Pctrum Mongum, ingressus es
ad CalcnilionempalriarchamAntiochenum.etsunip-
tisab eo intercessionis synodicis litteris Homanum
pontificem Simplicium appellavil, sicul et beatus
tecit Athanasius. Kt suasit scribero posse Acacio
Constantinopolilano episcopo, et quidem ad hoc
Simplicius prajparati animi, el voluntatis luit. »
Pr.Tparati quidem animi erat Siinplicius, sed voluit
primo rescribere Zenoni, ut ait Evagrius. " Joannes
— lugicns Alexandria, ad antiquam Romum contcn-

dit : ibique magnas concitavil turbas (Juare cum

Simplicius anliquiE Uom.T! episcojius vehemenler
conturbaretur.ct litteras proplcrea ad inipcralon-m
Zenoncm darel, rescribil Zcno, crinicnquc pcrjurii
objectat Joanni, eumque ejus rei.non autemallerius
gratia episcopatu abdicatum esse.» De Joanne Aca-
cio scriberc supersedit pontifcx.ne Acacii ambituin
ioveret, ut reor, quo quasi in cjus arbitrio.uti pri-

supra trcsdirrceses .\sianam, Ponticam, et Trari;iin n matem (quem alfectabat^inter Urientis patriarchas.

jura patriarchalia exerceret, quod a Leone et Hilaro
eo usque fucrat denegatum ; ac in Orientis dissidiis
coegit Basiliscuni retractarc edictum adversus con-
cilium Chalcedonense editum ; et cum Timotheus
/Elurus Joanni Ephesinojus exarchatus juxta anti-
quam instilutionem, quod jam Acacius usurpaverat,
restituisset lut supra ex Evagrio observatum cst)
voluit, utin edictoimp. poneret hi-ccjuradeberiscdi
Constantinopolitan.n; : sio enim (apud Evagr. c. 7,
1. iii) : " Quin etiain quorum cpiscoporum crcatio
penes sedem hujus repi.-c et illustris civilatis est
reverendissimo ct sanctissimn patriareh.T, Acacio
restitui : atque episcopos, qui illis jam pr.T?sunt pro-
vinciis, proprias nihilominns sedes tenere, sic ut
post ipsorum inortem nulluin pra^judicium contra
ordinationis jus, quod ad saiiclam sedem hu.jus re-
giffi et cximio! urbis pertinet, ex «a re liat. » Ex
quaauctoritatepostBasilisci intcritum causamcpi-
scoporum dioecesis Asianffi sibi vindicavit, ul rerert „
Evagrius ibi c. 9. Unde Gclasius ;id episc. Dardani.-c ^
ambitum istiusmodi Acacianum ita perstringit : « Qui
cum superbissimo perflatis spiritu thronuin humili-
tatis altiuseirerre conatur quam decuit.ct pr;csum-
ptionibus suis aditum undicun(iueconquirit;simul-
que per fas et nelas calcat, et Iransit inviolabilia
statuta sanctoriim ; cuin ipso quem iniitatus cstau-
ctorcsujierbia; in profundissimam ruinam dejccUis;
id ili'rclii|iiil Ki-cli'si,i', undc lugerent pacilici, ct hu-
iiiilcs llrriMil. " i:M(ii'in anibitu percitus, in scdis
Ali'xanili'iii;r priiiiiiin, deinde .•\ntiochen;u jura per-
turfianibi insolens insurgit: Joannpin cliam dictum
Talaiuiii e sedo Alexandrina rugat, PetrumqueMon
guni, i|uein h.Treticum dcnuntiavcrat, atque ad eum
expellendum e scde exsecutor apostolica; sedis peti-
i'Ono dala esse voluerat, nulla pra-missadiscussionc,
cl Icgitimum declaral patriarcham, et ante absolu-
tioncni cuiii co coinmunical. Quod contracte sic re-
(erlur in brcviculo Eutvchianislarum. « Derunclo

spectarel Jounnis Alcxandrini dejecti causa ; scirct-
que Joanni oirensum Acacium, eo quod synodicas
post clectionem ei dirigendas omiseril.

I.iiiea iH. — Tuitc urfhieiiiscopus Sitnplicius dissi-
inuldiis. llestilutio a nobis lacta, et e.\ proximis ec-
clesiasticis monumentis librata, siculi Simplicii in
Acacium gestorum scrieni illustrat, ita paiiler fo!-
dam in Eelicis etCelasii gcstis inter|(oIationern fa-
ctiim, et ab iichronismis vindictam ostendil. Quod
vero liic dicitur Simplieium cum Acacio dissiinu-
lasse, nec ei reseripsisse.ita intclligendam esl ; pon-
titiremnempecum per Uranium noniinc imperutoris
legaium audirelin Joannem objectu,etadvenienlem
Homam Joannem cxciperet, plurima in Acacium
crimina asscreiitem, putasse dissimuIare,quous()ue
ccrtior lieret de dcnuntialis criminibus. Interim la-
men epistolis commoniloriis id promovil,quod eral
induhium, ut Acacius rccederet a comniunionc
Mongi, putans racilem Joannis restitutioneni, si il-
luni inducerel ;id reccdenduni a Pelri Mongi coni-
munione. Equidem id pr.Tstitisse docct epislolaad
Acacium dala-post Mongi pcr Acacium promolam
restitutionem,(iu;L' supponit Acaciunia punliliccpo-
stulasse conlirmari Mongi rcstitutionem (Tom. 11
Conc, pag., 910). Sic enini ibi Simplicius : " lllud
mc non niediocriter fecit attonitum. quod iisdem
litteris tuis Petruni,qui hajreticorum dudum socius
exstilisse probetur et princcps, iiuod conscienlinm
dilectionis Iu.tb meminimus non latcre, instruclio-
nes(|un ipsas,(]uibusl'uerat confutiitus nossc cimlidi-
mus, (|uemquc etiani dubium non sil adhuc extr;i
communionem durare catholicam. sa-pequc nos ib
eodeni cx illa urbe pellendo scripsisse sit ccrtum.ad
pneful.e Ecclesi.-e regimen exisliniet proniovendum,
eum(|ue iiromitlal recta: lidei definilionibus con-
venire." Ucdisse ctiam Simplicio acla reslitutionis,
in quibiis legclmtur, Mongum aplebibusexpetitum,
supponit pontifex, cuiii i-oserat (jui erant sulfrapa-

isto Timolheo episcii|in,JoannesOEconomus catholi- D lores pro Moiigi restitutione, scribens : <■ IJcniiiu
" '' ' ' ■ ■ . ■ . ab eisdem ipsis, cum quibus olim a catholica |)arti-

cipalione divisus csl, ponlifex dicilur jiostuluri. ul
satisevidenlerupiiareat, non cos rcrtnm lideni vellf.
sed in jinesule proprio nefandi dogmutis qu.creri
poteslalem : ne^iue inleripsos et veraciter sentientcs
pax inde possit lida gcncrari : unde h.Treticarum
inenliiim crescit funesta damnatio. cl catliolicoruiii
miseranda captivitas. » Ad trcs annos prutrafluiii
fuisse tempus damnationis.\cacian.r.dcindevulgali'
a sueccssore scribit Gelasius Anastasio imperaUin
(toin. II foiK,'., pag. 895). « Hinc .'Vcacium quoqut

cus a catholicis nnliiiutiir episcopis.Quicum de con-
aueludine nuijoruiii ;id aposlolicani sedcni synodica
scripta misissct. superveniente 1'ranio Subadjuva,
et conlra Joannem .jam episcopuin sacra principis
(Zenonis nempe) deferente, ab episcopatus illius
conlirmalione suspensus est.Et quia in eisdem sa-
cris de restilucndo Petro (Mongo) quein ipse dam-
navit, fecerat nientioncni. Ilsc pars est omnino
denegata. ( nde videtur Clcmcntissimus imperator
olTensus. » Liberutns edicit Pergemio duci .Kgypli,
et Apollonio Augustalidutum in mandatis, ul Joan-

nem expclleret, et Monguin substitueret, cuni quo jui-edicimus a noslro consorlio siibmovcnduiii.ini
A — :..- „..ii_ 1 1 ■'. . .■ • — nialuit in sorlem traiisire perfidiaj.quam in culbo-

lic.T atqueapostolic.T coniinunionis sinccrilate eon-
stare ; cuin fe.ri^ per Irieiiiiium, ne id evcnircl apo-
slolicffi sedis epislolis docealiir compctentcrinstru-
clus.» Eadem uabet Liberalus c. IS. et Breviculus
Eutvchianistarum.

Acacius, niiUa pr.-chabita prioris damnationis ra
tione. communicavcrut.

Eoilcnt lcntjiorc fiifiicns Jonnncs Alc.rnnilrinus. De
adventu in urbem iia breviculus Eutycliianistarum.
" Supervenit idem sanclus Joanncs"episcopus. qui
sicul decebat ab apostolica scdc susccptus est : et

373

HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIMPLICIUS.

m

Linea 23. — Per mensem Decembrcm ct Februa- A
rium. Amalarius in lib. n de Eccl. Off. c. 1, scriliit.
(I quod primi apostolici semper in Decembrio menso,
in quo Nativitas D. N. J. C. celebratur, consecralio-

nes ministrabant usque ad Simplicium Ipse pri-

mus sacravit in Februario. » Micrologus eadem re-
petit, addens id haberi in PontificaU Romano, nempe
ex istiusmodi libro Vitarum Pontilicum. Verum ut
superius notatum est, id tanlum intelligendum de
ordinationilius ad dignitatem, et ad ministeria in
Ecclesia llomana obeunJa, dum aliis temporibus
reliquos de ciero ordinatos ad ministeria Ecclesia-
rum priBstanda certo supponit Gelasius, qui paiilo
post sedem retinuif.» Exstat enim Gelasii decretum
cum epigraphe (tom. II, Conc, pag. 0.")('iV ('oailitula
Gelasii Pap.v, qu.x Episcopi in sua onliniUionc acci-
piunl : Unum istorum erat : cc Ordinationes vero
presbylerorum et diaconorum nonnisi quarti, se-
ptimi, etdecimi mensium jejuniis. Sed et ingressu
Quadragesimali, atque medio, vespere sabbati no- n
verit celebrandas. Exstal et altera epistola Gclasii
ab Holstenio publicata, quae totidom verbis episco-
po,quiscribit,observantiam incu]cat(in Coll. Rom.
p. 241). Pelagius I, scribens Centumcellensi episcopo
medianam ordinationis faciendae tempus assignat
(i7((Vi.,p.24i):ciVeniente mediana septimana Paschae,
si Dominus voluerit, et si vixerimus, unumquemque
per ofllcia^qua; pra^diximus, promovere non diiTe-
ras.iiSalis sit et illud addere, sedem apostolicam
ab initio usque ad hrec tempora per diaconos episto-
las ecclesiasticasdirexissc per provincias.His etiam
patrimoniorum S. Petri cura demandabaUir, quje
dispersa erant pBr orbis totius regiones : ad baec
vero implenda ministeria parvus numerus diacono-
rum ordinatorum, qui in superioribus gestis recen-
setur, omnino insufliciens erat. Ordinabantur itaque
aliis jejuniorum Sabbati sacri ministri ad sacra, et
aliaobcunda ministeria,quorum memoriaomiltitur,
quia tantum hffc in indiculis notabatur, qua; cum p
dignitate nectebalur. ( Apud Baluz, in nov. Conc.,'
pag. 334.)Equidem in Breviculo coUationis Cartha-
ginensis apud S. Augustinum legitur :« Facilo po-
tuit a Catholicis responderi, in tanta turba cleri-
corum Romanorum, nihil mirum fuissc, si duo vel
tres non solum stratores sed etiam Cassiani repcri-
rentur. i> Erat itaquo numerosior clerus Romanus,
adeoque pr.Tter ordinatos in Vilis pnntilicum nu-
meratos, et alii erant, aliis de his ordinati.
BINII ET L.\BBEI.

Liuca Ti. — ///(■ conslituit ItclidomoiUnn. ut presln/-
lcri iiiancrcut ilii projilcr iiiniilciilcx cl Ifiiplisiiiiiiii, otc.
Constiluit S. Siiiiplicius ut )iro|ilor ingrucntem po-
pulum presbyteri per vices hebdomadales in desi-
gnatis ccclosiis pncstolentur semperque ad confes-
sioncs poccatorum audiendas, et ad reliqua sacra-
mcnta pro neccssitatc fidelium dispensanda parati
adsint. Qui hoc munus pcragebant.dicli sunt Ilcb-
domadarii.idco (|uod alii aliis per vices succederent. J)
Unde maiiifestum est, sacramcntulem pcccatorum
confessionem,a ChristoDomino inslilulam, anterio-
ribus s;i'culis liuc usquc freiiueiilalam fuisse.

BLANCniM.

Nota; clironoloijicv.

In epocha Simplicii statucnda annoruni lCi rl die-
rum 7,BibIiothccariusconcordatcum catulogis intcr
nostrafes antiquissimis; licet Karfcnsis addut men-
scm 1, uti etiam tres Colbertini apud Pagium : qui
tamcn producit ac sequitur alios (|uatuor cjusdem
Bibliolhcc.T cum nostns consenfientes. Simplici ;'('s-
tum in basilicis patriarchalibus Roma; coliinus die
2 Murlii, (|ua srribil Biblinlbecnrius deposituni fuis-
se ad S. Prlruiii iii N^nlicunu. Iiidr si n'C. ■iluiiius prr
dies sepfciii in untcriuru, incidciiiiis in '.^'i Fcliruu-
rii cjus inilio tribucndniii uiinn r.isscxl. 'ilJS, i{uo
constituimus obitum lliluri dic 'Jl cjusdcni mciisis.

Vacationom sedis producit quidem textus Anaslasii
ad dies 10, quam nos biduo vel triduo reputamus :
sive dua3 sigla; unitatum II ab amanuensibus decus-
satae 10, denarium expresserint loco binarii; sive
electus pontifex protraxerit ordinationem per heb-
domadam solidam, et ansam dederit scriptoribus
catalagorum attribuendi vacationi sedis post mor-
tem Hilari, praeter triduum in electione Simplicii
oompletum,etiam 7 dies proximos ejus ordinationi
interpositos post electionem; exigua difTerentia
unius hebdomada; non meretur indaginem ultorio-
rem in hac epocha definienda ; cujus initium sit 24
Feb.4G8,flnis vero2 Martii483.Ccrfumestbeati Sim-
plici vitam constasse ad 4 Kal. Junias anni482, Se-
verino consule, ita demonstrante e.jusdem epistola
inscripta Joanni episcopo Ravennati : cujus exem-
plum in codice ms. annorum circiler 800 a nobis s.'b-
pelaudato in liibliothecaven.monasterii S.Crucisad
Hierusalem signatur iv. Kal. Junios, Scvcrino, V. C.
consule.Qmn etiam ad viii Idus Novembris ejusdem
anni eumdem superfuisse declarat alia epistola ad
Acacium restitulum; quam Binius edidit in Concil.
generalibus, eodem die et consule data.

NOT.E HIST0R1C,«.

I.inea 2. — Et Basilicam B. Andrex episloli juxta
basilicam S. Marix. Ubi nunc est y^ntonii abbatis
ecclesia monasterium, ac Nosocomium in foro Ex-
quilino ante basilicae Liberian;c frontem extenso,
ibi .■ctate Platina; supererant pariefiiu-e bujus eccle-
sia>, S. Andreae a Simplicio dedicatce, quam rnemorat
Bibliothecarius. Tholi partcm superstitein ante an-
nos minus quam octuaginta vidit sacrarum anti-
quitatem studiosissimus prssul Jos. Giampinus,qui
tomo prirao veterum Monumentorum, cap. 27, eam-
(iem descripsit, et iconem nobis exhibuit, musivi
operis nonilum excisi una cum epigraphe olim a
Platina integre lectam,a se vero in illa parte, quam
capifalibus litteris hic cxprimemus, minisculos cha-
ractcres alteri reservantcs, quam Platina viderat, et
quae Ciampini »tate jam exciderat.

ha?c fibi mons valide decrcvit pr aedia xpe
cui tcstator opes deiulit ille svas

Sl.MPLICIVS QVAE PAPA SACRIS CAELESTlDVS APTaNS
EFFECIT VEP.E MVNEniS ESSE TVI

eT qvod aposTolici deessenT limina nobis
.mahTyhis andreae nojiine composiviT

vTiTvn haec haeres TiTvlis ecclesia ivsTis
svccedensqve do.mo :\iysTica ivra locaT

PLEBs DEVOTA vENi PERQVE HAEC commercia disce
Terueno censv regna superna pefi.

Ejusdem sacri musivi parlem potiorem ex deli-
ncatione Ciampini ndelifer expressam lectori exhi-
bendam curamus.Qui pliira cupit cognosccre de no-
mine S.Andrex Cataharharn Pntricia buic Ecclcsis
addifoexillustrimatroiiu pulrici.-i' sfir|iis propeeam-
deiii incoleufe(aquaetium Scvc^runus ufliriuat trans-
lutum fuissc Ncapolim corpus S. Scvcrini) necon dc
niiiiicMclutiiru iiionastcrii sancli Audrci', tum ctiam
biisilicif Siciiiinu.i' liuic ffidilicio splendido olim in-
ditic antcquum sub noinine Andrcffi apostoli Dco
dicuretur,consulut eumdcm Ciampinum cap. 7ct27
laudali operis : ubiconspicict figuras ornanu^^nforum
hic detcclorum, tam sacras qu;c ad Ecclosia! bcati
Andrew pertinuerunt,quam propbanas,qu;c in ba-
silica Siciniana supercrant. Infcr has vcro celebres
sunt labub-c dua; inde fraiislata; ud pulafium olim
card. de Maximis nunc excell. Domus Albana- ad
Qujiluor fonles.cx sccfis marmoribus picturam imi-
fantilius coagnientul.-e.unicum forlusscexcmplum c
vrleribus supcrsfcs illius artis,quam hodie feliri co-
natii rcvocafam cxcrcenf marmorarii nostri et scul-
pliircs.pr;i'scrlim uddrnamcnlum sacraruni .Tdiiim ;
FlorentKC vcro in magni ducis nuisa^o lapiibirio ad
siiprcmum cleganlia! upiccm perducta cst.

lliijus ecclcsia; ac monaslerii S. Andrca; Cala-

375

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

376

Barbara meminit Bibliolhccarius in sectionii)us A
qurc subsequuntur.

Linea 3. — Et nliatn basilicam inlra Vrbctn juxla
paliiliiim Liciniamnn beaUc murlyris Uibiunx, ubi
corpus cjus rcquiescil. Hanc ecclesiam basilicaj Libe-
rianaj addictani ab Eugenio papa quarto instaurare
coeperant canonici sedenle Urbano VIII, quorum
votis clemenler annuens Dominus, sanct.-e virginis
et martyris corpus reperiri concessit : unde pictas
Urbani pontilicis excitata, magnilicis ornamcnlis
auxit sacram a!dem,et labro onychino cximii pre-
tii ojusdcm lipsana inclusit una cum sociis mar-
tyrii Demctria ot Dalrosa, eaque solemnitcr tran-
stulit, et quotanis a clero basilica; solcmni suppli-
catione adiri mandavit.Venerabilis enim redditur
locus non modo istorum pignorum dcpositione, scd
etiam vetustiori memoria cucmeterii ad Ursum pi-
leatum, de qna nobis sermo fuit supra in notis ad
S. Anastasium.

Linea 0. — Hie constituit, etc, hcbdomadam, ul n
presbijteri mancrent ibi propter paiiitcntcs, et baptis-
mum : regionem (ertiam nd .S. Laurcntium. elc. To-
mo pra;cedenti hujus nostra:' editionis in Notis his-
toricis ad Vitam sancti Glcti, agentes dc numero
instituto titulnrum,ac preshyterorum in Urbe, eo-
rumque distributione per vices liebdomadarias ad
operandum sacris in basilicis patriarchalibus post-
quam \\\x fundata; sunt, ct auct.-e juxta numcrum
palriarchatuum in orbc Christiano instilulorum,
illu.^travimus Inine locun» Anastasii, ostendcntes
circa medium quinti a Christo sfficuli in basilica
Laurentiana cxlra nuiros imaginem quamdam Hie-
rosolymitani |)atriarchalus luisse rcddilam, per id
temporis decreto concilii Chalcedonensis eidcm Ec-
ciesia! Hierosolymitanaj attribuente eam conse-
quentiam honnris : quarc illa sedes numerari cqj-
perit inler palriarchalcs. Id fusius exposuimus in
notis ad S. Dionysium, cx Innocentio obscrvantes
dispositionem Ecclcsi:e llomanaj id semper ha- p
buissc proprium, ut Ecclesiam catholicam lypo '-'
quodani exprimerct, cajteras colligentem sedes', ct
coronas sub primatu illius, in qu^a tronus Dci ct
Agni, in .\pocalypsi a Joanne spectatus, in Petri
cathedra conspicitur; quem propterea lypum uni-
versitatis credi ntium,hujusmodi'hierarchia;unitate
Christo Domino ejusque in tcrris vicario parcntium,
toties exprimendum curarunt summi ponlifices in
musiviset picturis sacrarum a;dium pcr2S seniores
Apocalypsis, coronas offercntcs sedenti super thro-
num et Agno : uti videmus in basilica S. Pauli via
Ostiensi a Leone Magno, in titulis SS. Praxedis et
CecilisE a Paschali I et alibi cxpressum. Alium (|uo-
que typum universitatis ex eadem visiono .Apocaly-
pseos sunt mutuati, nempe septem candelabra, uni-
yersitatis symbolum eodem nunioro rcddilura,qiia;
in titulo SS. Cosma; ac Dlamani Fclix 111, (|ui IV di-
citur, una cuin scnioribus (maxima ex parte nunc
excisis) et in l>asi!iea S. Mariai Translibcrlm Inno-
centius II musivc expressit. Quod in pari(!tibus sa- D
craruni .•edium pictura exhibebanl, hoc in cleri ilo-
mani miiiistcrio repra>sent(irunt, palriarchalibus
Urbis ccclesiisapia" ad instar majoruni dioecescon
sunt, septenarium numcrum prcsbyterorum cardi-
nalium ex litulis Uomanis lectumsingulis depu-
tantes, jnxla nuiiierumdienim in hebdoinaila.iil ilii-
dem sacris operarcntur : ac totidcm episoopos iii La-
tcranensi adiiibuerunt.qua; mater, apex, ac vertex
omnium per orbcm ecclesiarum habetur(iil verbis
cardinalis Daniiani cum alio card nempe Raspono
supra retuiimus in notis ad S.Clelum).et ipsam Ilo-
manam scdem oinnium principem. ac fhronum in
lerris Domini, et Salvatorls nostri rcpr.rsenljit.

Diim illa adnntarem. oslendi jura veteris institu-
tionis pr.Tservala seiiiper fuiss."- tribiis potinribus
palriarchis. maxima contentionc et curn pontilicuin
Uoinanorum ex ;elate Damasi ad Leoiieiii Magnum,
Simplicium, Felicem, ac succcssores adhibila. ut civ

hiboretur arnbitus praesulum Constantinopolitano-
rum.alicnasprovincias invadcrestudcntium.et ipsas
dioBccses priraatum excrcerealtentantium; licel ho-
noristltuluni,etsessioiiislocumdeferri (salvo juris-
dictionis el potestatis prima;vo jure Ale.xandrino, et
Antiocheno propriisin regionibus debitoi tum Con-
stantinopolitano tum Hierosolymitano permitterent
inter patriarchas. Di.xcram in nobisad S.Dionysium
ex bac etiam dcstinatione Siniplicii hebdomadarias
viccs instituentis ad sanctuin l'etrum iipustolum, et
ad siinctum Pnulum npvstoluin, cl ad snncluin Lau-
rentium »('(r/i/r('»i,deligentisqueex numero SL^ptena-
rio regionum Urbis ccciesiaruni primx, t- r,L;r,seJcUc
ac septinur presbyteros. ad sacra in illls admini-
stranda,ostendi universitatem sacerdotii per totum
Chrislianum orbem difTusam mystice adumbrari
apud Itomanam sedem in titulis et basilicis Urbis, iUi
cxprimentibus majorcs dicBceses singulorum palriur-
eharum, cl ab his proximas ejclmrcharum, mclrepoli-
tanorum, el episcopales hierarchico nexu sub Petri
succossore compositas; in quas exercet Uomanus
traditum sibl divinitus primatum,dum lestibus Are-
latensis concilii Patribiis,ibidem cum Schelcstralio
ac Thoniassino productis, indcclinabilem jurisdielio-
nein e.rercct in c;rt£ros omncs patriarclias. Hanc vero
et Simplicium exercuisse videbimus in notis sequen-
tibus tum D. arch. Somier. tum Pagii, tum nostris.
Hic honorilirontia; consulit trium extra Urbis po-
m(rrium po.-itarum patriarchalium. dum singulis
attribuit septenarias vices. e titulis intruUrbem po-
sitis dellgens presbyteros.qui dietim in illis adoiini*
strarent.Ouare epocha hebdomadaria; illius parti-
tionis rcferri tuto potest ad ponlilicatum Simplicil
in trlbus basilicis, tunc exlramoenianis. inteiligitur
quoque apte ordinata singulis attributio ex iis rc-
gionibus, qua; proximiores cum essent illi patriar-
chali cui ascribebantur, faciliorem obeundi minis-
terii copiam pra-bebant.

Addicilur enim basilica; S. Pauli viaOsliensii cle-
rus hebdoniadariiis ex prima regione eeclesiastica,

3u£e continebatduas veleres.\ugusti exdesignatione
ictas Porta Capena,c\ Avcntinus 13. Vide inter pro-
legomena opusculum de regionibus Urbis.Tituli in
hac regione siti sunt S. Sabina-,S. Prisci', S. Balbi-
n.T,SS. Nerei et .Achillei,S. Sixli : (]uoslegitimus in-
ter septem eidem basilicx addictos apud Panvinium,
dc 7 Urbis ecclesiis. Basilica; S. Petri attribuuutur
hehdomadarii ex regione sexta ecclesiastica, qua;
fuerat .'\ugusti 14, nempe Transtibcrina. u\)\ sunl
Tiluli S. Maria; Transtiberini.S. Chrysogoni,S. Cc-
cilia'. in ea partitione memorati inlcr addictos ad
Vaticanam; ct ox regione scptima Ecclesiaslica,
qua; complectiturduas .\ugusteas, ncmpc viam La-
tam 7, et circum Flaminium \\ ubi occurrunt tituli
S. Laurcntii in Damaso.ot S. Marci. intcr Vatican.-e
dcputalionis nunierum pariter ivccnsiti. Dcnii|uc c\
tertia rogionc occlosiastica, ()u.t continct iliias Au-
giistas. 3 scilicot Isidis ct .'icrapidis, et v /■>(/»i7i>iiim
appcllatani. deputanlur titularcs S. Praxedis. cl S.
Pclri ad vincula.addilis quoque e regione ('(rlimon-
tana SS. Joannis et Pauli, S. Stophani Uotundi,
SS. Quatuor Coronatoruni. et S. Crucis ad llieru-
SHlera prcsbytcris cardinalihus : quibiis et S. Lau-
rcntii in l.ucina adnumeraliim logo tiliilan-m. sed
mihi noii llquot. an posteriori aliqiia mulalione
suhstitutiis fiiorit loco viciniorum forta.«se addiclo-
rum in hac primaSimplicii partitione: quT non me-
moral, nisi rcgionis tcrti.v clcruni Basilie.T S. Lau-
rcnlii oxlra muros ad h.rc ministeria attributum.
Scrvata onim fuit hice disciplina rcgionaria- parti-
tionis ad hcbdomadarias vices in basilicis patriar-
chalibiis cxercendas por tituloruin presbytoros car-
dinales us(]ue ad undecimiim Chrisli s.tcuIuiii, uti
constat cxopistolaS. Petri DaiiiiHni apud IVironium
ad annum t(67. iino et ad duodecimum custodita
usque ad Honoriiim sccundum cognoscilur cx Pan-
dulphoPisanoinVitaGcIasiisccundi.etiamBanvinio

377

HISTOIIIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIMPLICIUS.

378

adnotante, de7 Urbis ecolesiis cap 2, et Carolo abb.
Piazza, de Titulis cardinalium pag.358,quos consule
Cur autem illa disciplina tunc defocerit, dum tur-
bata Ecclosi;o et iniperii puce, a creatione cardiua-
lium ita oessasset Honorius.ut ierme ad solitudinem
redigeretur sacrum ipsorum Gollegium, apud eos-
dem Panvinium et Piazza notatum reperies.

Nihil igitur impedit quominus inteliigamus oetate
Leonis Mugni et Simplicii positam fuisse ab Ecclesia
Romana imaginem quinque sedium patriarchalium
(ad eumdem numerum auctarum titulotenus in sy-
nodo Ephesina per abjectionem Hierosolymitani)
constituendo septenarias vioes hebdomadarias etiam
in Laurentiana extra muros ; nihil inquam impedit
quominus intelligamus hsc augmenta honoraria
per eosdem poatifices admissa, qui novorum pa-
triarcharum ambitum et audaciam coercebant; cum
nec honorificentia confessus ac tiluli, nec species
ejusdem infringeret jura potestatis primjevffi tribus
veteribus palriarchis constanter prffiservata; a Leo-
ne, ac Simplicio, non secus ac ipsorum a decessori-
bus ex Damaso ad Leonem Magnum. Vide notas
Pagii, et Sommier.

Antequam manum de tabula removeamus agen-
tes de hac hebdomadaria partitione titularium ad
sacra ministranda in tribus basilicis patriarchalibus
tuno extramcenianis, nrmpe S. Petri in Vaticano,
S. Pauli via Ostipnsi,et S. Laurcntii in agro Verano,
necessarium vidoturaliquid indicarc deattributione
titularium ad minisleria prajstanda duabus reliquis
patriarchalibus inlra muros Urbis inclusis, nempe
Lateranensi ao Liberiana?. Has enim pari numero
cardinalium suas hebdomadas implevisse dubitare
non possumus,cum eosdcm e.\primant vetusta mo-
numenta, apud Baronium, et Panvinium, aliosque
producta. In Lateranensi septem episcopos vicom
obiisse sub Stepbano quarto perspicuum est ex Bi-
bliothecario, seot. 284,quem pontificem historicus
refert renovasse ritum antiquum. « Pristinum Ec-
clesia; in diversis clericatus honoribus renovavit ri-
tum. Hio statuit ut omni Dominico dic a septem
episoopis cardinalibus hebdomadariis, qui in eccle-
sia Salvatoris observant, missarum solemnia super
altare beati Petri celebrarentur.» Ad quam vero ccta-
tem Stephano quarto anteriorem referridebeat origo
iliius ritus a Stephano reslituti, nequc Bibliotbeoa-
rius aporte dooet, neo alius quod soiam scriptor in-
sinuat. Conatus attamcn sum in notis ad Cletuni

fiap. 38 investigare, quandonam numerus cardina-
ium presbyterorum, qui 25 semel deflnitus a Pctro
apostolo,et ab Evaristo completus renovabatur in
persecutionibus per Dionysium et Marcellum, adau-
etus sit ad 28, nempe quatuor seplenaria, ita ut basi-
licis quatuor possent singula scplcnario assignari.
Ostendi numerum titulorumiScompletum fuissc pcr
Darnasum, cum vetcribus 25 tiluluni equitii Silvester
addidisset,Marcus vcro et Damasus singuli singulos
de suo nomine nuncupatos, Ex Anaslasio in" Vila
Damasi etiam adverti cadem pagina.38 notarum, ap-
parcrequamdam normam,episcopis, presbylcris, ac
monasteriis tuno assignalam sacra; psalmodia; per
omnes ecclesias diu noctuque persolvenda;. Quaie
cumantefinems.ecuruiuarti numerusquatuorscptc-
nariorum habercturin titulis, et ordinate psallendi
norma pcr omnes ecolesias episcopis ac prcsbytcris
traderetur, aliqua partitio hebdomadaria coepisso vi-
detur, saltcm ex a;tate Damasi ctiam in basilicis
intraUrbispoma;riumcodom s.-cculo fundatis:quam
dcinde sensim perfeceruntsubsecuti Damasi succos-
sores,episcopcis proximosfqui postmodumdicti sunt
cardinales)in Latcrancnsi palruirchiosyncellitasad-
hibentes aii sacra pcragcnda quando in Urbcm se
conferre pcrvicos possent, supplendo por proximos
titulares rcgionia Cu;lininnlan;e et Ex(iuilin;e de-
fectum episcoporum, si lortc aberant : in Liberiana
vero presbylcros cardinales pai'iter adhibentes e
proximioribus, nempeS. Pudcntiana; sive Pastoris,

A. S. Eusebii, S. Vitalis, seu Vestina;, SS. Apostolorumf
S. Cyriaci in Thermis, S.Clementis, SS. Marcellini
ac Potri,qui etiam in partitione, usque ad Honorium
secundum vigente, eidem Liberianai cognosountur
asoripti :quorumdeantiquitatequintosa3Culoa;quali
dubitare non lieet; cum in concilio Romano sub
Symmacho ex omnibus hisce titulis presbyteri le-
gantur subscripti.

Hebdomadaria igitur assignatio episooporum sep-
tem in Lateranensi, et presbyterorum totidem in
quatuor reliquis palriarehalibus basiliois Romanis
videturprimum rudimentumaocepissesubDamaso,
et complementum obtinuisse a Simplicio.

Linea 13. — Eodem tempore fiiit Ecclesia prima,
hoc est, sedis apostolicx exsecuirix. /Etatis barbarae
ingenium agnoscimus in hujus periocha; contextu,
quem vereor ut reddiderint implicatiorem errores
amanuensium : videtur autem ita restituendus : Eo-
dem lempore fuit Ecclesia Constantinopolitana sedis

T) apostolicx exsecutrix. Restitutionem hano non du-
biam facit epistola Gelasii quarta in qua pontifes
memorat Timothcum /Elurum Alexandrino patriar-
chatu, Petrum Mongum Antiocheno, aliosque de-
jectos sola Romana; sedis auctoritato, delegatione
illius exseoutionis demandata Aoacio Constantino-
politano. Verba Gelasii sunt :« In bac ipsa causa Ti-
mothcus Alexandrinus Petrus, Antiochenus, Petrus,
Paulus, Joannes, et oa;leri, non solum unus sed plu-
res, utique nomen saccrdotii pra;ferentes sola sedis
apostolicm sunt auctoritate dejccti : cujus rei testis
etiam ipse dooetur Acacius, qui prajceptionis hujus
exstitit exsceutor.)! Vide in nolisSommier historiaj
totius epilogum : ex quo cognoscos Biographi istiua
mcntem fuisse in contrahendis brevi periocha Sim-
pliciigestis exprimere exercitam ab eo fuisse auctori-
tatem scdis sua; omnium principis in exauctorandis
aliarum sedium prajcipuarum prajsulibus, ab illo
gradu per h;cresim e.\.oidcntibus; et ad ministerium

p sua3 pr;oeeptionis ac sententia^ exsecutioni mandan-

L ds delectum a se fuisse Acacium Constanlinopolit;i-
num, licet is postmodum alfectaret primatum, qui
noveral a primate totius episcopatus delegatam tan-
tummudosibi fuisse exauctorandi provinciam,ejus-
dem nomine cui delegabat.

CI.ACONII.
Linea 3. — Basilicam hcali Andrc.r apostoli. Basilica
ha5C a papa Simplicio eondita et dedicata hodie cer-
nitur conjuncta ffidi S. Antonii propinqua; S. Maria;
Majori, et, conservatur in ea ornamentum opere
vermiculato, seu musivo elegantissimo, in quo
Christi imago, et B. AndrciG et aliquol aliorum
apostolorum visuntur. Vocatur a quibusdain h;rc
eadeni Ecclcsia S. Andrea in Barbaris, quod in mu-
ris cjus vari;e forarum iraagines a Diana venatrioe,
et ab llippoocntauris conficiantur, opcrc partim tcs-
sellatn ex variis confecto marmoribus, partim ver-
miculato.

D .

Linea7. — llehdomadam. Hebdomadarii erant hu-

jusmodi.quod ob iugruenlem populum vicissim
sucoedere solerent. Sed hebdomadarii isti, pro qua-
tuor rcgionibus conslituti.cum scptem cssent, quod
alias trcs regiones Eruli occuparcnl, qui catholic;c
Ecclesia! minimc communicarcnt, vitpotc qui socla
essent Acaeiani.

PAGll.
Liiiea 15. — Damnnvil Pctrum Alc.randriuum. elc.
Timothous .'Elurus, ut in sancto Leone diximiis, S.
Proteriocpiscopo.\lexandiiuovivcnte,Alexandrinam
Ecolosiam invascrat,sanctuniqueProtcrium intorfici
curavcrat; scd anno 'lOO, Lcone imperatorc prajci-
pii;nle, cx ca sede dejectus, ct Chersonam exsilio
relcgatu.s, alius pro co Timotheus Salophaciolus
synodidluilcedoncnsis defensor episcopus ordinatus
1'ui'rat. Verum cum Busiliscus, anno 47G, Orientis
impcrium invasissel, damnarc cucpit Chalcedoneii-
sem synodum, ct calholicos pcrsequi. Quare Ti-

379

ANASTASII BIBLIOTHECARII

380

molhGum /Klurum promul.i,'ato erlicto ab oxsilio rc- J^ ncs, << qucm fidei perducUos, pro sua in Petrum

vocavit, qui cum iterum Ecclcsiam Alexandiinam
invasisset, Timothens Salnphaciolus in monastcrio
latcrc coaclus est. Simplicius, ut huic malo occur-
rerctjtres epistolas anno quadringentcsimo sptua-
c;csimo sexto scripsit, primam ad Dasiiiscum, qu;c
in Collcctionc conciliorum Labbei est ordinc 'i, in
qua Simplicius pctit ab imperatore Basilisco, ut
Timotheum /liiurum, qui Aloxandrinam sedem oc-
cuparat, et clam Constantinopoli suas hKreses dis-
scminabat, regia potestate coliibeat. In epigraphe
quidem e.jus cpistol.c librarius posuit, Zenoiii Au-
giKlo, scd auctor criticaj Baroniana; anno -^70 ie-
gcndum ostcndil, Jlasilisco Aiujuslo; et tani cam,
quam duas alias, ncmpe quintam Simplicii ad Aca-
ciumConslantinopnlitanum episcopum,etseplimam
ad presbytcros et archimandritas Constantinopoli-
tanos contra Timollicum /Klurum, non esse scriptas
mcnsc Januario, sed mcnse Junio.

Fulloncm propcnsione,in amentia; subsidium furo-
rcmarmantes,in sancti martyris Barlaam baptistc-
rio acutiscalamisperfossum et nccatum in Orontem
fluvium projecerunt. Zeno porro facinus attcntatum
ulturus Acacio Constanlinopolitano praisuli ut An-
tiocbia; crearet episcopum, mandavil : qui consecra-
vit Calendienem. « Hunc, non vero Stcphanum Ju-
niorem, Conslantinopoli /\ntioehcnum episcopum
ordinatum, diserte eliam tradit Theodorus Lector,
lib. II, Stephani Junioris ca;dem, ct Calendionis or-
dinationem, contra Nic.Tnorum canonum tenorem,
elantii|uuin usum Constantinopoli factam, gravitcr
tulitSiniplicius papa. Llispensationem tamcn conccf -
sit.seu vcniam infractorum canonum, roganlcZeno-
ne, impcratorc,ca lcge, ut usurpataab Acatio Antio-
cheni cpiscopi consecratio non traheretur in cxem-
plum, et servarcntur canones, ita ut .\nliochcnus
cpiscopus,et creatio ejus rescrvarelursynodoOricn-

Parte alia Pctrus l\illo,qui ab anno 463 Eccle- g talisdioeceseos.ut liquet exepistolis 14 Simplicii ad

siam .\ntiochcnam lurbare coeperat, eam postca in
vasit : quani temcritate commotus I.co iinperator,
anno 471 synodum episcoporum ficri praeccpit, in

Sua Tullo depositus ac damnatus,.jubenic Lcone, in
asiin deportatus est. Sed anno 476 in sedem Antio-
chenain aBasilisco tyranno restitutus.cx ea iteruin
pulsus est anno 476. Holslenius in collectione Ro-
mana publicavit epistolam Simplicii papae ad Aca-
cium Gonstantinopolitanum opiscopum.qua; sine die
et consule est, cxaua discimus Siinplicium ab .\ca-
ciode synodo aseConstantinopoli indicta nionitum,
petiisse ut h.Tretici in ea damnarcntur. Exslat ca
epistola tom. IV Concil., pag. 1039. Quare anno 478,
AcaciusGonstantinopolijSimpliciusriomrc synodum
celcbravit. In illis Timotbeus Elurus, Pctrus Eullo,
Joannes .Apamenus,et Paulus Ephesiorum episcopus
damnati sunt. Fclixcnim IlI,Simplicii papae sucecs-
sor, in epistola ad clcricos ct monachos Orientales

Zenonem,et 15 ac 10 ad .\cacium. quas anno iX'i
datas probat idem critica; Baroniana; auctor. Ex
hoc Simplici facto Homani ponlilicis primatus supra
omnes episcopos evidcnter ostenditur, quippe qui
cum patriarchis ctiam Orientalibus de canonibus
conciliorum etiam occumenieorum dispenset.

Cum Timotheus Solophaciolus episcopus Alexan-
drinus anno 470 episcopatu dcjcclus fuisset a Timo-
thco .Eluro. hicque anno scqucnti aZcnonc impcra-
torc pulsus esset, ct Timolhcus restitulus, mortuo
tamen codem anno 477, Tiraotheo ,Eluro. Pctrus
Mo.qgus, scu Mongus, ipsius consors, ab uno hsre-
tico Alcxandrinus cpiscopus ordinatur. Hunc nihilo-
minus dc.jici .jussit impcrator Zcno, et reduci Timo-
thoum Solophaciolum. Scd cum hic anno 481 obiis-
sct, Joannes Talaia, a Gra;cis Tahenniosita cognonii-
natus, quod csset ex nuracroTabennonsium mona-
chorum,quiapudCanopummonastcrium jam indc a

apud Baronium anno 483, n. 52, ait :>< Quos tunc p Cyrilli tomporibus habitahant.acatholicisordinalu

hypocrita Acacius ita fecit ab apostolica scde dam- ^ est cpiscopus .Mexandria;. statimque liltcras s-ynndi-

nari, ut his ctiam vocabulum Christianorum tolle- cas ox more misit ad Simplicium papam, ct ad Ca-

*,.^«.,« ^..^..1 ™.^..*.. ......I „ u_i •!.. :i>__* 1 . . ,. . T t_i:-_i-* . ..» -_ l> : I...

retur, quod gesta apud euin habita manifestant
Qua; verba nonnisi ilc synodalibus gestis inlclligi
possunt.

Porro Petrus Fullo damnatus cst in synodis Con-
stantiiiopolitana ct Homana,quod Irisagio hymno
in Ecclesiacani solito.cx his tantuin verbis compo-
sito : Sanctus Deus, s<inctus Forlis, s<inctus hnmorta-
lis, miscrcre nohis, clausulam hanc adjocisset : Qui
cruciftxus es pro nohis, ut ncmpe Thcopachistarum
ha-resim, qua FuUo infectus erat, induceret, ot Uco
Trino, ad quera superiora spectabant, passionem
ascriberet. Id constat ex cpistoIaSimplicii papa; ad
Petrum Fulloncm.qua; incipit, ^ui.v dahil cnpili meo
aqunm, clc.,(\ux in conciliorum coUeclione Fclici III
niale ascribitur, cstquo ordine 3 el ex ulia epislola
adeumdemFullonem,qua; incip\l, Quoniam i>csliferis
dor/riHis iw/>K<i(.?, etccstquc ordinc 4 intcr Fclicia-
nas,qua; du;B epistola; Simplicio rcstitui dobcnt, ul
viderc est in critica Baronii. In iis cpistolis Sinipli-
cius invchitur in Fiillonom, qiiod Irisagia; dcpreca-
tioni additioncm illam induxerit. Exscculio scntoii-
tia;qua IVIrus Fullo damnatus, ct .\nlincbcno cpi-
scopatu dojcctiis, dcmandala .Acacin, nt docot Ciola-
sius papa in laudala cpistola 13 ad Dardani.o opisoo-
pos.ot in commonitnrio ad Fausluin, iibi Inijuons dc
Tlmothco .■Vlcxandrino.ct Potro Fullonc.Vntiocheno,
aliisquc cpiscopis, ait : " Sola sedis aposlolica;
sunt auctoritato dejecti, cujus rci tcstis etiam ipsc
docelur Acacius, qui pra?ceplionis hujus exslitit
cxscculor. »

Pclro Fullonc, ut superius diclum est. anno 477
dignitatc moto, Joanncs Apamcnus ordinatus cst
episcopus .Vntiochcnus; scd hoc quoquc post trcs
mcnscs cjccto.Stcphanus vir spcclabilis .Vnliochia;
promoveturepiscopus. Slophano anno 4si dcmor-
luo successit Stcphanus Junior, ut scribil Thcopha-

lendionem episcopum .^ntiochia», ut ex Breyiculn
historia; Eutychianistarum, et ex Liberato liqucl.
Ad .Vcacium Vcro Constantinopolitanura episcopum
synodicas millcrc negloxil. scii, quod amicili.T illi
rnagislri olTiciorium cnnlidcrot, sou, quod jamdju
antca infonsus crat Acacio. Ea rcs .\cacii animum
gravitcrcoinmovit,et iinpcraloris animum adversus
eum cxasperavif.

Imperalor scripsit primo ad Simplirium papam
per Uranium subdiaconuni littcras.quibiis Joanncm
lanquam perjurii reum,«jund quidom Acacio otiaiu
ppiscopo notum essc pcrnibcbat. saccrdotio judica-
bat indignum. Satius aulcm ossc diccbat, ut ad pr<<-
curandam ecclesiarura .Egj'pti unitalem atquocon-
cordiam Pctrus Moggus fn sedcm .Mcxandrinani
rostituerctur.lmperatorislittcrisacrcptisSimpliciu-
p. papa,qui Joannis Talai.T apocrisarios in coniinunir.
" nem suam rccipero, cjusquc ordinationom scntcnti i
sua ronlirmaro jam paralus cral, podcm rcprcssii.
nc contra imperatoris tcstimonium quidqunin pr.v-
properc cgisse vidcretur. Mox pcr cumdcm rraniuin
rcscripsit imperalnri, quod quidom a Jnannis nrdi-
nationcm attinet, lcctn imporatnris lo,«limonio sus-
pcndissc se al) ejus ronfirmatinno, (|uod vcrn ad
rcstilutionem Petri Mnggi s|icct.it.cuni utpofc haro-
licum, ct ab harcticis poslulafuni. ncc possc, ncc
deberc rcsfitui,quippcqui apnslolico judiciodamna»
fus, in pristino crrore adhuc pcrmancrcf. Pcricrc
ba;Simplicii liflcr.T;. scd cxsfanf quas codcm fcm-
porc scripsit ad Acacium Cnnstantinopolilanura
cpiscopum, qua; data; sunf Uibus Julii Sererino V.
C. ccs. idcoquc Hnno 482, sunlque in coUectione
Conciliorum nnlinc 17.

Zcno impcralor, sprcta Simplicii pap.T rcspon-
sionc.scripsil ad Pcrcamium «luccm .Kgjpfi, ff ad
/\pollnnium .\ugusfalcm, •■ ut Jnanncs expcllcrelnr

381

HISTOllIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SIMPLICIUS.

382

ab Alexandrina scde.quasi eam contra pimnn jusju-
randum, quod in regia civitale (Irilil, nn i|iuissel :
cooperaretur Pctro Moggo, ut iciii.iin iv[ iii sude ;
nec prius hoc faccret, nisi su^cijnivt IJiiioticum
principis, synodicas destinarel epislulas Constanti-
nopolitano Acacio, et Simplicio liomano,et c<ctcris
archiepiscopis. Acacius vero, promittente Pelro fa-
cere unitatem,nec adhuc impiente.legitime nomen
ejus in diptychis recitari permisit, tanquam jam
Alexandrini prassulis in sede apostolica positi,» in-
quit Lilieratus cap.l2. Joannes, ut legitur in Brevi-
culo llistorito Eutychianistarum, Romam venit, et,
sicul dccebal, <ih npostolica scde, ad quam appellavc-
rat, susceptiis e.st. Dum RoniiB esset, Simplicio
papce persuasit, ut pro sua causa adversus Petrum
Moggum ad Acacium Gonstanlinopolitanum epis-
copum scriberet. Quod quidem promptu ac libenti
animo fecit Simplicius. Acacius vero,acceptis Sim-
plicii litteris,respondit se Joannem quidcm episco-
pum AlexandricB mininc agnoscere, Petrum vero
Moggum jussu Zenonis Augusti in communionem
suscepisse. His litteris graviter conmiotus Simpli-
cius rescripsit Acacium non recte neque ordine
egisse, qui Pelrum communi sentcntia damnatum
in communionem recepisset.

Guni Joannes Talaia libellum pararet ofrcrre Sim-
plicio varia in Acacium crimina continentcm,Sim-
plicius morte pra:ventus est, antequam Acacius
postremis e.jus litleris respondisset,ut prodit Libc-
rutus cap.ly.Obiit enim hic S.pontifex dic secunda
mensis Martii anni quadringentesimi octogesimi
tertii, codemque die in basilica S. Pcti'i aposloli
sepultus est,ut habet Anii^t.isiiis.iio^tquam sedissct
aniios ijuindecim, et dics .svmmiI lr,Ljiini-in uuo exem-
plari Ms. Colbertino Annst.i.^^ii, in catalogis 4 ct 5,
tom l.criticic Baronire pirclixis, et in MarianoScoto.

Linea 23. — Pcr mcnsem Decembrem ct [■'ehruuiiuiii,
etc.Mabilloniiis in comrnentario pnrvio ad ordineni
Romanum,paragr.l6,ha;c de Simplicio obscrvavit :
" Primi apostolici.inquit Amalarius in lib n,cap. 1,
semper in decembrio menso,in quo Nalivitatis Do-
mini Nostrl Jesu Gbristi celebratur,consccrationcs
ministrabant usque ad Simplicium, qui fuit a B.
Petro 4y.lpse primus sacravit in Fcbruario.» Idcm
testatur Micrologus ex Romano Pontincali.quo no-
mine librum de Gestis Rom. pontif. intelligit.Sane
inter tot pontificcs, qui ad flnem Si-eculi noni ordi-
nationes fecerunt,unus Leo II, in mense Maio ordi-
nationes fecit; et in mcnse Septembri unam Grego-
rius Magnus; alii postSimpliciiiiii niiinrs.vi'1 iiicnso

Decembri,vel in prima, vcl in iiirilian.i 1ii'IhI ada

(Juadragesima; ; nulli,(^uod quideiu snalur, iii sali-
bato Pascha;.Ha3c,incjuit critica! Barouiana' auclor,
recto Mabillonius.nisi quod asserit Lconem II iiicnse
Maio ordinationem fccisse ; in ejus enim pontilicatu
oslcndemus illum mense Junioordinationom suam
peregissc.

Sed hac de tempore sacrarum ordinationum qua;-
Ktionc maturc examinata, mihi quidcm viileturet
Amalarium,et viros doctissimos lalli,dum scribunt
llomanos pontiticcs usqiic ad Simplicium sempcrin
mense Dccenibri ordinationes peregisse : sicut enim
post Gelasium,qui primus cas Quatiior Tcmporibus
aflixit, Romani pontifices huic communi regula;
astricti non crant, sed quibuscunque Sabbatis dia-
conos, prcsbytcros, et episcopos ordinabant, ut in
Loone II ostciidcmus : ila .■iiilr Siiiipliriiiin, Ir^ri i|p
ordinationibus menso Decriuliri rarirnilis.nl, |iriiii-i-
liom dignitatem nonalligali,Hiitur.sril aliisiiiriisilnis,
ubi opus rral.ail sacros ordincs proniovcbaiit.Aiias-
tasius i|iiiilriii iisi|ue ad Simpliciuni nrdinationes
omnesiiiriisr DrrriiibriaRomaiiispiinlilicibusfactas
inemorat ; vcruni, ut scribit Kdmundiis Martcnc,
lil) I dc aiilii|uis lCcclcsi.i' llitibiis,ciip.,S,;irt. 4,iium.
5, non ncgat etiaiii aliisQuatuorTeniporuni .jejuniis,
aut ali ipsis etiam,autab aliis corum .jussu episco-
pia celeliratas fuisse. H.tc con.jcctura robur acccpit

A ex co, quod Chronicon Damaso attributum,quo, ex
alibi dictis, nullum antiquius monumentum dedu-
ratione pontilicum Roin. supercst, diserte scribit,
Eusebiuin pnpani sedisse tantum menscs qualuor,dies
scdiciiii, (i fiiir.se a xiv lialcnd. Maias, asque in diem
XVI hiilnnhix Scptciiihris, qui ideo nullum mensem
Derriiibiriii in suo pontificatu vidit, et tamen
Anaslasius testatur cum ordinationem fecisse per
mcnsem Dccembrem : qui Anastasii error non
exslat in Ghronico reginee Sueci», tam ex editione
Papebrochii in conatu Chronico-historico, qaam
Schelestratii in antiquate Ecclesia;; utrobique enim
Eusebiuo dicitur ordinationcs tres fecisse, nulla
mensis Dccembris mcntione facta,exquonecessario
sequitur eum alio mense quam Deccmbri ordinatio-
nes peregisse.Idem dicendum de Marco papa,quiex
eodem Damasi Chronico scdit mcnses 8, dics 20...
c.r die xv Knlendas Fehruarii, usque in diem Noiia-
rum Octohriuin, ideoque sacros ordines conf^erre

n non poluit inense Decembri,ut scribit Anastasius :
undc Baronius anno 336, num. 61, ait : " Totum il-
lud ileduabusaMarco habitis ordinationibus mense
Decenibrievanesccre.»Pra;tereaexpontilicibusquin-
quaginta sex in dicto regina; Succii^B Chronico me-
moratis, quindecim repcriuntur,quorum ordinatio-
nes factffi dici possunt alio mense,quam Deccmbri,
iniispra3termisso;sunt autem .\nac1etus,Eyaristus,
Sixtus, Pontianus, Anterus, Gornelius, Sixtus II,
Eusebius, Libcrius, Sirioius, Anastasius.Sixtus III,
Hormisda.Joannes I, et Kelix IV, in quo illud Cbro-
nicon desinit; imo cum in eo mentio non sit ordi-
nationum peracfarum a Simplicio, Symmacho, ct
Felicc IV, mensr Frlir..iii|iaret auctorem dicti Chro-
nici, tempora onlin.ilinnriu prraclarum extramen-
sem Decemb.ideiii|iir exlia rrgulam communem,vel
ignorasse, vel potius consulto prffiterniisisse ; et
Anastasium, qui eo Ghronico usus esse creditur,
existimasseomnesordinationesapontiflcibusfactas

p mcnsc Deccmbri, quia alius mensis in eo Ghronico

^ noncxprimebatur,ctordinationesgencralesde more
et juxta antiquas regulas in mense Decembrio per-
agebantur : a quibus tamen regulisimmuneserant
cpiscopi Romani, qui diaconos,et presbyteros qui-
buscunque sabbatis ordinabant, imo et episcopos
quibuscunquc diebus,ctiamsi non essent Dominici :
cu.jus rei illustre exemplum habemusin sanctoAga-
pito papa, qul anno .536, Constantinopoli existens,
Mennam patriarcham Constaiitinupolitanum conse-
cravit die decima lertia monsis Martii.qua; eo anuo
iii feriam quintam incidebat.Hanc conjecturam cru-
ditorum cxamini submitto,i)aratus seiitontiaiii inii-
tare si eam claudioarc arbitrcnlur. Vide dicenda in
Gelasio et in Leoiie II.

SOMMIER.
Linea 10. — Sub hujus cpiscopulu venit rclalio dc
Gr.Tcia, efc. Incidit in ea tempora pontilicatusSim-
plicii,qua;graviaubiquediscrimina ostciidcrent non
D sine lacrymis asiiicienda.Vidit enim Occidcntis im-
pcriumeversum : ctpostremos iiuinque imperatorcs
sivo trucidatos, sivc depulsos, nempe Antnemiiim,
Olybrium, Glyccrinm, Ncpotcm, et .Augiistuliini ;
([ui veluti in theatruni lcmporariuni producti, et
i('tu oculi c scena creptl Italiani reliipierunt siib
doniinatu barliari et.\riani principis Odoacris.rcgis
Ilcrulorum. Vidil quoqne Orienlis iniperiuni per
iiianus tradilum duobus .Vugustis ha'rctica labe in-
frctis, aut iKcsesum fautoribus, Rasilico et Zeiioni.
Diios pariter Arianos reges Golboriim per Gallias et
llispanias cxcrcerc doiiiinalum ; ct ox cadcni sr cta
Wandalos tyrannos cnideliter in Africa debaecbari.
Abominationcm denique desolationis conspexit iii
loco sancto ; eum scclesfos passini aspicerel thronis
l),ili'arclialibus incubare ; Kluruni srilicct ac Mog-
piiiii calbedra^ .Mexandrin;u ; Eullonem .\iitiochcna' :
llicrosolymitana; Gcrontiiim ; ct .\caciuni in Gons-
stanlinopolitana percipcret iferaro dc patriarcluitu

383

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

384

qucrclas, cl ambitum secund.T scdis in Kcclcsia
catholira, pcr cxlorta in conciliis gcncralibus de-
creta ab ejus dccossoribiis attcntaia;, qua; tanicn
sedes apostolica non conlirmavcrat.

Conlirmationem, a Simplicii dccessoribus ncga-
tam, ab ipso in cjus cicctionis cxordio extorqucre
conatus cst Acacius, intcrposito principis Leonis
patrncinio. Sed constantia Simplicii planc respon-
dit (irmitati Romana! sedis anlistitum.aDamaso ad
Hilarum pcra;quo custoditK.Rcspondit enim Lconi
Augusto legati sui vcrbis, ut Gelasius pra;f'crt epist
13 ad episc Dardania;, « nuUatenus possc tcntari,
ncque his prorsus pra;buisso consensum : atque idco
non ad civitatis cu.juslibct respiciant qualitatem.sed
modum dispcnsationis Ecclcsia; patcrna traditione
confirmatum convcnientcr observent.» Leonis vcro
Augusti litteris ac legibus perAcacii suggeslionem
editis, ct lib xvi dc sacrosanctis Ecclesiis incodicc
insertis eadem constantia rcstitit ; sed etiam incre-
pavit apostolica libi^rtato ct auctoritate non semcl
tum ipc Simplicius, tum Felix III succcssor talia
attentantcm : uti Oclasius papa loco supra citato :
<' Papa Simplicius, ct post eum ssncta: mcmori.-B
papa Felix uuperatorem Zenoncm pro iisdcm ipsis
excessibus auctoritate libcra sa-pe increpasse nos-
cuntur.FIectique potuisset.nisi Constantinopolitani
prKSules accenderentur instinclu, qui particeps
seternai communicationis eirectus, necessario id
quod inciderat jam fovebat, mallens in sua pran-a-
ricationis obstinatione persistere, quam curandus
ad salubria remeare : sicut ipse rerum probavit
eventus.

Vigilantia Siniplicii constantia; par cnituit in
Oricntalium patriarchatuum rebus compnnendis..\b
AlexandriuoTimotheus.Kiurus scmel cxpulsus nite-
batur in caindem sedem itcrato irrepcre.Ul averte-
ret boc discrimen ecclesiarum, Simplicius litteras
dedit aajostolico pr;esule dignas ad Zenonem .\ugu-
stum in hanc sentcntiam : « Functus igitur, glorio-
sissime, ac clemontissinic fili impcrator Auguste,
munere salulandi, qu.e in Ecclesiis Orientis per
haireticorum latrocinia recidiva rursus dicuntur
scandala cornmitti, ncc debeo silcro, nec possum.»

Enarratis vero criniinil3us,ita prosequitur:" Ha;c,
imperator Auguste.cuin horrcat animus vel a taulo
gladiatore fuissc tcntala, maximc tamen, fatcor,
stupore detinenr.sub vcslra^ pictatis asppctibus po-
tuissccommitli...lnlerquaslibct eniin occuputioncs
publicas a rcligioso principe magnopere procuran-
dum est,quod ejus protcgit principatum, cl prajfe-
renda cunctis rcbus ost co-lestis observanlia; recli-
tudo, sine ([ua recte nulla consistunt. Nequc con-
scienliam veslram latere crodcndum est qua; pcr
cunctas provincias Oricntis ex imperii vcslri arcc
diffusa sunt : illa scilicet, qua; vel ad augusla; me-
moriffi Marciani, nihilominus ct Lconis.vel Chalce-
doncnsis concilii beat;c recordalionis pra,'dcc3ssor
raeus consilia direxit...Perslal cnim in succcssori-
bus suis h.-cc et eadcm apostolica; norma doclrin.i".
cui Dominus curam lotius ovilis injunxil,cui sc us-
qui ad lincm s.TCuli minime derulurum.rui portns
infcrni nunquampr.-evaliturasessepromisit.clc.^quo
magis B.Petri apostoli vocc qualiscunquc sedis cjus
minister oblcstor, ut inimicos anliqu.T fidei non
sinas impunc grassari, qui vestros oplalis haberc
subjectos. » Simplic. cpist i. ad Zen. .■\ug

llis lilleris addit unam ad Acacium. nlleram ad
clcrum C.onstantinopolitunum.ln priina cum .Klu-
rus sollicilai-et, ul nova synodus Chalcedone habe-
rctur contra priorcm,cl contra dograalicam cpislo-
lam Leonis Magni sic scribit.i. Qiua sancta; mcmo-
ria; prn;deccssorum noslrorum cxstanlc doctrina,
contra quani ncfas esl disputarcquisquis rcctc sa-
pere videlur novis assertionibus non indigcl cdo-
ccri,scd nlcna atque pcrfecla sunl oninia, quibus
potest vel dcccptus ab luTrcticis eruiiiii. vcl in vi-
nea Domini pluntandus institui, imploratn fideclc-

\ nuiitissimi principis, vocem facicnda; synodi fac
respui. » ctc. In altcra vcro dolet in coruni ca>tu
scandalum illud et incendium renovari, quod judi-
cium univcrsalis concilii, ct S.Sedis aucturitasjam
exstinxcrat. n Post traditionem, inquit, tantorum
Domini sacerdotum,qui longe antc nos in univcrsa
mundi parte has quoque ha;rescs evicerunl, beats
recordationis pra;accessor noster Leo multiplici scr-
monc doctrin<T, quid catholicae veritatis senualur
integritas,quid detestetur, asseruit. Hac erudilione
fundata, non rontentione opus est, ut adhuc tan-
quam dc dubiis judicetnr. »

In alia vero epistola ad Acacium, qui ad cum
pcrscripserat «jua-cunque Constantinopoli et in pro-
vinciis ha;retiri gessissent,qua;vc iis remcdiaessent
opponenda,\ngilem animum advcrtit ad abrumftcn-
dum moram diuturniorem eorum qui Constanlino-
poli convenerant Patrum, « nc scilicct aliquis du-
bius rationis et trepidus mcntis exspeetet novi ali-

n quid contra ipsius definitiones retractari. »

Quo autcm pacto cxsecutionem sentcntia; deposi-
tionis contra Pelrum Fullonem. .Eluruni,Moggum,
Paulum, Joannem demandaverit .\cacio,conslal ex
cpistola Gelasii ad episcopos Dardania;.

Lcgitimus vero pra;sul Timotheus Salofaeiolus
Ecclcsite Alexandnna; restitus solemni legatione
ad Simplicium,petiit remissionem pra;dedenlis er-
rati, qnod scilicet anle perterritus Discori Euty-
chiani nomen in sacrorum celebratione recilasset :
nccnon postulavit, ut .'Eluro ct Moggo pa;nitcnti-
bus, et libelli satisractioncm offcrentibus, licct la-
psis, subveniretur. Magnum prufocto ct exccllens
documcntuni"suprom.T; aucturitatis Romani pontifi-
cis, cui supplex sistitur secunda; in Ecclesia scdis
patriarcha, cjusquc ex clero pa>nitcntes,ut graliara
indulgenlcr consequantur.

In Ecclesia pariter Antiochena non destitit auclo-
ritatis sua; documcnta dare per illam dis| cnsatio-

p nem a Nica;ni canonis obscrvanlia, in cligendo per

^ Acacium Conslantinopolitanuni novo Antiocheno
Patriarcha in locuni Stephani impietrucidati :quam
ea conditione concessit imperatoris insinuationi,
providens ne in h.Troticum hominom clectio cadcret,
si a clero peragerctur,ea, inquam condilionc,ne in
exemplum, autjus subsequentium trahorclur ; scd
juxta canonum dclinitionos a concilio patriarchatus
Orientalis oloctioncs subscculura? de more habe-
rentur.

Novis atlamen turbis Ecclesia .Mexandrina con-
cussa cst in eleclione Joannis Talaia' post obitum
Salofacioli. Joannes ad Simplicium de more syno-
dicani de sua oloctione diroxcral, ut ronfirmaretur.
Zcno impcrator ab inimicis Joannis pr.Tvcntns non
niodo liltoras contra Joanneni dederat ad Siinpli-
cium, sed eliam Moggi rcslitutionem proposucrat :
quod attonitum fenne cum rcdderot Simplicium,
aistulerat pontifex rcsponsum ad Joannom.scd Zc-
noni aperlc ncgavcrat Sloggi rcstilutioncm.Irrilalus

D rcpulsa imporator llriKitinim illani runoslani dicta-
vil, qu.T tot malorum Iliadcui in Ecclcjiias invcxit,
Jubcns pr.Tfocto .■Egypti ut Hcnoliram rccipi a Joan-
ne curaret, caque rcccpta c sedc sua cxpellerftur.
Iloniiticam ab n.Tn^si libcrarc fruslra rontcndit rc-
ccntior (Nat.Alcx.part.i s.Tc.v.cap. 3, cl disscrl.IS)
cuin ab orthodoxis scmper rcjccla fuoril non ea
tautum dc causa.quod a laico principc contcxta sil
ad judicandum dc fidci rebus auctoritato minimc
pr.cdito. vcrum ctiani quia cum supprimat dccisio-
nes Leonis pap.T, et sacri roncilii Cnalccdoncnsis,
Eutychian.T h.Trosi patrocinalur, contra quara ma-
gnus illc pontifcx ct a;cumenica sjTiodus pronun-
tiavcrat.

Moggus Henotica rcccpta jussuZcnonis.^ntiocbe-
n.T scdi rcstitutus srripsit ad Simpliciuni papani se
in Chalccdonensi lidc porsislcre.Joannes auleni pcr
vim expulsus .•Vntiocbiam primo sc contulit. et col-
Intis cura Calcndione e,jusacm sedis antistite consi-

385 HFSTOIilA I)E VITIS HoM. PONT. — S. FELl.X III. 386

liis.litterisque munitus.ad Romanam sedem confu- ^ psit,deiiide libellumcontraAcacium transmisitSim-

piuni expuisorum se contulit, exemplo Athanasii. plicio olferoiidum : qui tamen Kelici successori red-

Joannes ea honorificentia suscnplus a Simplicio (pia ditus osl, (Miia interea rebus humanis exempliis

par erat, hujus quoque litteris ad Acacium scriptis fuisset Siniplicius.Qus postmodum consccutas>iut,

juvandus apud principem videbatur.Verum Acacius in notis ad Felicem dicentur. Interca Simplicii fir-

Moggi et Henoticffi Zcnoniana; partes secutus.quas mitas et apostolica vigilantia ox omnibus cjnsdem

illi exprobrabat Simplicius,superbe primum rescri- gestis apparet.

L. SANCTLS FELIX IIL

ANNO CIIRISTl 475, ZEN0NI.5 IMl'. 10, ODOACRIS REGIS 8.

93 Felix tertius, nntione Romanus, ex patre FcUce presbijtero, de titulo Fasciolae, sedit
annos octo, menses undecim, dies viginti tres [a] Hic fult temporibus Odoacris regis usque ad
tempora Theodorici. Hic fecit basilicam sanclL Agapiti juxta basilicam sancli Laurontii mar-
tyris. Sub hujus episcopatu iterum venit relatio dc Grxcia Pctrum Alexandrimim revocatum ab
5 Acacio episcopo Conslanlinopolitano (Ij). Tunc venerabilis Felix archiepiscopus sedis aposlo-
licte urbis Ilomaj mittcns defensorem cum concilio sedis suEe, facto concilio, damnavit Acacium
Conslantinopolitanum, et Pelrum Alexandrinum. Post annos tres iterum venit rclatio ab impe-
ratore Zenone, ut pcpnitens redi?'et Acacius. Tunc papa Felix misit duos episcopos Mesenum{c)et,
Vitalem, ut si invenircnt compliceni Petri Acacium, damnarent cos. Qui dum introissent in civi-

10 tatem Ileracleam, corrupli sunt peciinia, data supirascriplis episcopis, cl nnn feccrunt sccundum
pixceptum sedis apnstnlicx. Venienlihus iV"'o Romam ail sedcn} aposlnlicam, eodcin tempore ve-
nerabilis. Felix papa fecit synodum, et o[)(U'ata csl discu.isio, el invenit indicium ambo epis-
copos {d), id est Mesenum et Vilalem, rcos et corruptos pecunia (c), ct ejceit Mcsenum, et Vi-
talem episcopos a communione. Tunc Mcscnus episcopus non sc tacuit corruptum pecunia. Hoc

15 factum est lempore Odoacri regis. Hic fecit ordinationes duas in urbe Jioma. per mensem De-
cembrem, p7-esbi/teros viginti octo, diaconos quimjue, cpiscopos per diversa loca numero triginta
et unum. Hic sepultus est in basilica beati Pauli apostoli, et ccssavit episcopatus dies quinque.
Et posl transitum ejus factum esl a presbyteris, et diaconibus constitum de omni Ecclesia,
ut nullus aliqiiando in ea causa prtesumeret se fcstiiium o4endcrc de ca re, qu.e aliqiiando

20 ad requisitioncm pervenire debct.

NOrUI..E MAnOINALFS FARIIOTTI.

(d) B, ann 9, minus d. \l. a coss Anicii ad Anastasium Aug ot Ituffinum coss. — B, id ncgat. (/)) Vide
Baron ail annum -484. (c) G, Misenum. [tl) * Facta diicussione invenit ambos episcopos reos. [c) Vide
Baron. ad unnum 484.

VARLE LECTIONES.

Apud. Fahvttum e.v codice Frcheri. B pronitcntioe.ct hoc faclum ost lin 20 loca ,'^0 lin 22,

K -ro 1- t^ An j- ,-, ,■ A, i, 1 do omni Ecclosia. Crtcra desidcranlnr in utroquc

Num T.i, Im 2, AU, dies 17. Iin 11, B, complccs, codicc.
etc, damnarcnt eos, si non offerrent libellum pu;- ' r i- -n ;

nitentic-e. lin 12, B, Constanlinopoli. lin 1,5, B, ct bx codice Thuano altcro.

facta e.xaminatione invcnit ambos episc. lin IH.post Num 75, lin l, Feli.x nat Rom. lin 2, dies 17. lin

vcrb, pecunia. aiW. cui concilium concossit tompus 8, damn Ac. cum Petro. lin 1,5, invenit in judiciis

pocnitentiae. ambos. lin 15, ej. Mcs et Vit a cominun. lin 22, de

Ex codice Rcfjio, Mamrino ct Tlniano. ""'"' Kcclesia. Cvtcra desunl.
Num 73, lin 1, Felix nat Rom /m 2, dics 17. llio '^/'"'' ^^olstcnium Schelcslralum.

fuit a temporibus Odoacri rcgis usquo ad tonipus Nuni 73, lin l, Flor., annos 0. . . dics K). lin 9,

Thcodorici regis.llic fccit basil. lin 4, episc rohilio Flur., ad inipcratorcm Zcnonem lin 11, Flor., itc-

vonit dc Grfficia. /m 7, sua;, ct facto conc dumna- rum dainnarput eumj si non offcrret libellum uce-

vit Petrum. cum Acacio. Post. /m 11, Acac itcruin nitcnti.-e. Qui dum inlroissont Constantinopolim,

damnan^nt cos, si niDn afferrcnt libellum pocnitcn- corrupti, ctc. lin 15, Flor., et facta examinatione

ti.TQ. Qui duin intr in civitatc Heraclia, corrupli invonit ambos episcopos. lin 17, Flor duo addutil.

sunt pocun data eis, et non f.s. p. S. Apost vcnien- cui conciliuin concessit tempus pocnilcntia; ; lin 23,

tilius illis llomam, pricfatus papa fccit synodiiin.ot in Flor desunt vcrbo ul nullus... debet.
facta est discussio, ct invenit episcopos Mcsenum t i n ■ !■ r,

el Vitalem reos, et corruptos pccunia, ct cjecit oos ^/""' ' '"'"""" '^•'•" '^'"'"^<' Cavensi.

a communione.Tunc Mes cnisc non reticuit corru- Nuin 75, lin 3, tcmporibus Odoliacris, lin Ifi,

ptum 3C pecunia, cui concilium conccssit tempus C tcmpore Oddbrugis rcgis.

387

ANAS'1'ASll ]Jll;l.l()Tlli;r.AUll
VAKlA.XTiiS Li;CTl()NKJ^.

388

ALTASERRA.

Lini'a (i- — Tiinr vmeritbilis Fclix (ircliicpisaijms
sedis aposiiilitj- itiiiis Vamiv, miUcns dcfcnsorem cum
consitin M'./(s M(//'.l)i rnisorcs erant subdiaconi Ec-
clcbi.i' ltniii;iii.r,i|iiiliiis ulcljatur pontilcx vcl ad rc-
genrlum patrinionium Ecclesi;c Uoinamc, vel ad le-
galioncs oljcundas, vcl ad judicanduni dc rcbas ct

Synndus lUmmnn i stih Felice.

Synodum banc assignandain (•'elici pulaviinus,
quam cum altcra priori pontificis anno jam adulto
•483 celebrata conrundunt,in quadelecti legali sedls
apostolica: ad Zenonem, ut Acacium ad meliora
capessenda consilia suaderent.quamque unam eam-
dcm essc putantes, sic acta utriusque pervcrtunt.

personis ecclosiaslicis, can. Vuldc ncccsarium, 04 Nosdnasluissesieostcndimus.Supponirans beliccm
can. dist., can, Pcrvcnil, 11. qu. 1, can. Probinum crcalum ponlificem anno ■''';*3 'lic vi Martu, et ad-

caii. l)c pr;rscntium, Ki, qu. 1

Linca 22. — El post Iransitum cjus faclum csl a
prcsbyteris et diaconibus conslitutum de omni Eccle-
siu, ut nullus aliqwmdo in ca cciusn pr;rsumcret se
feslinum ostenilcre dc ea rc, (ju.v aliiiuando ad re-
quisilionem pcrvcnin deliet. Vacante sede Roniana
morte Felicis, clerus Romanus statuit ut nullusin-
terim festinarct cognosccre dc oa re,qua; aliquando

tinatam synodum, vcl ad celcbrandam ejus ordiiia-
lionein juxta priorcin consuctudinem, qua in dic
anniversariapontificumcttlus ecclesiasticus aduna-
batur, uti lcgitur in aclis synodi Uomana! sub
Ililario 4(35,vel eamdcm esse,quam Simplicius ante
obituin congrcgaverat.ut audiiel Joannem Taliam
Alexandrinum e propria sede Cugientcm ob Mongi
intrusioncm, quique in suo adventu obtulit, ex

ad rcquisitionem pervenire debcret.id ost,decausa Evagrio.libellos, tuin Simplicio,tum Kelici illicoab
Acacii Conslantinopolitani ct Pctri Alcxandrini, de ]} elcctionc, et jure appellationis in svnodo cxamen

qua Fclix agerc cccperat. Vacantc sedo nihil inno-
vandum, cap. Novil ne scd. vacant.

BENGINI.

Pcrlurbiilus ost ordo, cl sories acloruni, ct quK
Fulici ciiiii convoniunt, in Gelasio lcguntur. Prop-
ptcrea nt in Simplicio, sic cl in Fclice aeta prirao
coordinanda, ct postca illustranda fore arbilrali
sumus, ut tali scrie cuncta facile explicentur.

Fclicis III acta c.v Gelasii r/estis, et ibi perperam fiic-
tis additionibus suppleta, et coordimUa.

(Ex Gelasii gestis.) » Ipsis temporibus beatus Fcli.v
susccpit Joannem.» (Ex Felice.)«Post annos tres ite-
rum vonit relalio ab imperatore Zenone,ut pocnitens
redircl Acacius.Tunc papa Felix misit duos opisco-
pos Misenuniot Vitalein,ut si invcnirent complicem
Pctri .\cacinni,dainnaienl cos.^^ni dum introissent

crat instituendum a priina scde. ^lotiva inca-plas
synodi sub Simplicio pro causa Alexandrina; Eccle-
s\.r. nobis l'uerunt,quiaauctor breviculi decxomine
sub Siinplicio instituto discrto lcstatiir.dum asserit,
quod cum inter cpistolas Acacii illa legcrclur, in
qiia damnatus erat Joanncs diclus Codonalus Apa-
moniis episcopus cliam ex .Acacii sententia :"Ouod
ciim prajlalus Joannes Alexandrinus cpiscopus re-
logissct, taccre non potuit quod Joannom illiim
((^odonatnm ncmno)quem Acacius damnaverat cuni
I'etro (sciliccl Fullone) el sine rcmcdio pa-nitentia;
1'ccit ab apostolica sede damnari : post tot danina-
tiones Tyrorum miserit Ecclcsiaj pra^sidere. » In
qua Joannis facta aniroadversione nuo in examine
ab Acaclo admissa criminaneccssario illata: unum
quod ab ipso ut hasreticum damnatum, et quidem
cum sedis apostolic.-B decreto, eumdom et in oom-
munioncm, sodc aposlolica inconsulta, reccporit ,
altorum.qucd Tyrii nictropolim ded,M-il rogcndam.

in civitalcm lleracleam,corrupti sunt pecunia data ^ quod ad jura patriarchatus Antiocheni spectabat,

suprascriptis episcopis, ut non faccrent sixundiiin
prajceptuin sedis apostolic.x\ Vcniontilius voro Uo-
mam ad scdem aposlolicam, eodciii temporo voiio.-
rabilis Feiix papa fccit synodum, ct opcrala ost
discnssio, et invcnit indicium anibos opiscopos, id
ostMisonum ct Vitulcm.roos ol corruptos pccunia;
et ejccil Misonum ol Vitalem cpiscopos a comiiiu-
nione.Tunc Miscnus episcopus non se lacuitcorrii-
plum. >i (In Felicc.) << Tuno voner. Fclix, ar-
chicpisc. seilis apostolica' urbis Rom.T,miltcns de-
fcnsorcm cuni concilio scilis su.Tfactoconcilio dam-
navit Acacium Constantinopolitanum, ot 1'elrum
Alcxandrinum. •> (Ex gcslis Golasii.) « Tamcn ex-
spectans sedis apostolioaisatislactionem socundum
humanitatem primo! scdis ccclosi.-c."(Ex iisilcm gcs-
tis Gclasii) :« Hiijus teniporibus ilcrum vcnil relatio

iroindeque pro\inciarum ccclesiastica jura usurpa-
rct. Il.rc, ut rcor, probata, el aliis adniiniculis, de
qnibus niox dissercndum, roborata occasionem
pr.-Bbuonint Fclici, ul illico a suscepto ponlilicatu
incaqita a Siniplicio torminaret.Dcca C'rcumstanlia
jani anlo synodum Ruinanain sooundam in qua
iogalio a()iistolica dirccta ost, disoussa, mi-miiiil
synodus h.To.duni ciini logatis rosoribitad universos
|irosbvtcros ct .irchimaiidrilus (;onstanlinop<ili ct
per Uithyniam consistcntos." Adjcclum eliain lunc,
euin ista in examinationo traclantur.quod Acacius
JoannemilluniTyriorumEcclesi.T focorit pr.Tsiderc,
qui .Vpamcnisa Hclro (Fullonc.Anliochcn.TEcclcsiaB
lyranno fucrit cpiscopus ordinatus. "Particula /Mnr
oslendit ante synodiim socundan , qiia lopati doli-
guntur.examen institutum,el Joannem rostitutum,

dc Gra;cia,eo quod niulta malacl homicidia lieronta daninatuiiii|ue iterato fuisse Petrum Monpum
i^ctro et Acacio. » (Ibid. inferius) : « Etitorum mi- Felicc ; qua; omni

^ , , ia acta in hac priori synoilo Uo-

sit, ct damnavit in pcrpotuum Acacium cl Pclrum, D mana brevilerct recensenda.simulquo expcndonda.

.\nnus ilaque celobrationis fuit 483, et inlcrfucrunt
vcl episcopi qui siib Simplioio eonvcneranl.vel qui
adorant pro solomni pontilicis ordinationc.Aderant
calholicorum postiilationos tum oivitatis .Mcxan-
drina', tum Conslanlinopnlit.in.T ; illi testantes
Joannis orlhodoxiam, lcpilirnaniqiie ordinationom,
et Mongi tvrannidem; Conslantinopolitanorum vero
postulata clirigobantur.ut Aracio fronainjioerentur,
quem Oriontis totius eversorom esse clamabanl.De
logatione Ecclesia; .Mexandrin.T catholica;id tcstatur
Evagrius scribens (Ihiil. 2(1) : « Epistola quidora
.'Egyptiorum tum isla de Petro coraplexa est. tum
ctiam qiiod Joanncs ot nrthndoxus osset ; et ut lepos
EoclosiiB nostulant, ordin.ilus; Potrus autem ex
duobus solum episro|>iseademerroris pravitalecum
illo infeclis,creatus ; tum denii|uequo(i post Joannis
fugam nulla non supplicii genera orthodoxis ab eo

ai non pccnitcient. » (In Fclicc.') : « Iloc factum
est teinporo Odoaeris rogis. » Et reliqua, uti in
Felicc loguntiir. Coordinationcm faclara, ct gosto-
rum scricm intcrinedio momenta assignanda pro-
babunt.

Ipsis lemporibus beatus Fcli.r suscepit Joannem.
Addnnt alii codices.CHi cliam secumiam .seilem prx-
buit, id est rccognovit uti sccunda; sedis patriar-
cham, ut ita etiam Acacii infriiigcret ambitum,
usurpanlis per Orientem pr.Trogalivam, eoiisque
Alcxandrino conccssam nullo discrepante,ct insuper
inter ecolcsiaslicaoflicia locum tribuit,qui debetur
socund.T sedis patriarch.T. Susceptio ista censeri
dcbct instiluta in synodo Uoniana, cujus mcntio
occurrit apud Evagrium.et nos hanc primam syno-
dum Uomanam sub Felice dicimus. Ejusque acta
brevlter dcscribcnda.

389

HISTOHIA DE VITIS HOM. PONT. — S. FELIX 111.

390

nflicta. Quffi omnia Acacio pcr quosdam, qui Cons- A cium ostendunt arles el diligentia?, ail legatos apo

tantinopolim venerant, significata esse,Acaciunic[ue
Petro in omnibus quse molicbatur subsidio fuisse
memorant.)> De legatis Alcxaiidrinis Mongi scquaci-
bus id testatum faciunt apocrisiarii Alexandrini,
hasreticumMongum perseverantes tuerisubAnasta-
sio imperatore Constantinopolim venientes,et libel-
lum ofierentes legatis sedis apostolicae ibi degcnti-
bus.quem libellum priraus publicavit Baronius. In
60 vero hairetici Mongi sequaces ita conquerebantur
(tom. II CoJiC, pag. 933): " Legatos ad urbemllomam
nostra dirigere curavit Ecclesia. Sed ibi quidam
civitatia nostrae repertus est a rectafide dissentiens
{sic Joannem Talaiam insimulant), atque ab ea
causis quoque diversis alienus existens, qui hoc
visus est perpetrare, ne ulla in suscipiendis legatis
copia praeoeretur : qui ne ad faciem usque saluta-
tionis admissi, sine aliquo effectu, reversi sunt. »
Acta itaque, et deereta hujus prima! Romanse sub

stolicos circumveniendos antc adventum in urbem
adhiliita- rcgiam, de f[uibus mox dicendum, qua>
peuduulAcacio quidquaui nolum de prioribusgeslis
a Felice ante apostolicam legationem. Joannis vero
causam in judicio synodali discussam testaturGoIa-
sius aflirmans de Joanncitom.II Conc. in comment.
ad Faustum,pag. 88.5) : " qui nullis causis evidenti-
bus, nec ante convinci, nec postea provocans, etiam
in judicio competenti posuit accusari. » In Petrum
Mongum conlirmatum primum damnationis decre-
tum, rescriptumque ad episcopos illos, qui episto-
las dederant pro Petri confirmatione idem Gelasius
testatur in epistola ad Anastasium imperatorem,
qui vidctur promovisse causam Petri. « Quod si
fortasse astruxerint, quod ad apostolicam sedem
de susceptione Petri per Acacium cuncti consona
voce retulerint, per eumdem sibimet pari voce sen-
tiunt fuisso rescriptum. » Quando nempe in hac

Felice videutur ha;c fuisse.Primo discussaest causa ti primaRomana synodoFelixiegitimum patriarcham

Joannis, et Mongi, ct ailjudicatur Joanni sedes agnosceus Joannera.in Acaeio denunliavit, et simul

Alexandrina, ac insuper pontilox declarat hanc se- declaravit Mougum ut intrusum, et hasreticum

cundam esse sedem,quoderat necessarium,ut ever- juxta yriorcra damnationem esse putandum. Hanc

terentur qus Acacius extorserat a Zenone, et Hasi- enim epistoIam,quam pra;monitionem appellat Ge-

lisco imperatoribus decreta, quibus contra canones lasius, Felicem ad Acacium direxisse ante legatio-

Nicajnos, et spccialiler contra Leonem Magnum nem, testatur in epistola ubi sup.ad episc. Darda-

Hilarumque gesta fuerant ad compescendum ambi-
tum. Unde in Anastasii codice Freheri juxta Fa-
brottum legebantur in Gelasio per errorem, quM
Felici conveniebant (cum sub Gelasio Acacius,
Mongusque jam essent denali,h«c verba : « Eodem
tempore fugiensJoannesAlexandrinusepiscopus ca-
tholicus venit Romam ad sedem apostolicam,quem
beatus Felix suscepit cum gloria, cui etiam secun-
dam sedem proebuit. » Seu ut verum et legitimum
secundae sedis patriarcham recognovit, declamavit-
que. Editum hocce confirmatorium decretum sup-
ponit Gelasius, dum in singulis epistolis Joannem

niffi,ubi dc Acacio : «Quibus illecum debito silen-
tiodiunon respondere proponeret, episcopalis quo-
que directa legatio est ac nihilominus pagina desti-
nala, quoj pra3moneret,eum suorum ante meminisse
gestorum,et qua; primitus pro fide catholica desu-
dasset, oportere respicere.» Quibus verhis pontifex
id intendit, ad iteratas Simplicii, et Felicis moni-
tiones indehito (ut altera habet lectio) silentio noa
respondisse, sed omncs exsufflasse. Quod etiam te-
statur Evagrius mox laudandus. Tandem in hoc
concilio edita; sunt synodica; ad Zenonem, et Aca-
cium (ibid., c. 20). Harum solam memoriam reser-

secundE sedis episcopum indigitat,et propterea ut „ vavit Evagrius,ubi loquens de actis Felicis in Aca-
ea prcerogativa decoratum merito a prima sede ^ cium ante legationem ordinatam in sequenti Ro

judicatum esse scribit,ac Acacii ambitum in Joan
nis Alexand. dcjectione omnino improbat. Scribit
enim episc. Dardania;, quod Fclix in prioribus
suis epist. eum. monuerit : « Contestans, et blan-
diendo pariter elminando, ne se a corpora catho-
lics unitatis abscinderet, simulque quoniam hunc
Joannes secunda; sedis antistes gravibus pulsaret
objectis,ad prima; sedis audienliam cohortatus est,
vel venire debere, vel mittere. Licct enim synodus
ileranda non essel, tamen congrucret, ut cujusli-
bet civitatis episcopus prima; sedis judicium non
vitaret ad quod convenerat secunda; sedis antistes,
qui nisi a prima sede non posset audiri; pra;cipue
gui pra^judicatis animis nulla synodo a Gra;cis
niisset exclusus, etiam apud eos causam suam, ncc
posset omnino dicere, nec debcret : quia ab inte-
rioribus episcopis potior, nisi a prima sede,ut dic-
tum est, vel discuti potuisset.» Unde idem Gelasius

mana synodo : « Alia; prasterea littera; a Felice tura
ad alios (monachos,aIiosque de statu Orientis refe-
rentes) lum ad Zenonem scriptK fuerunt, quibus
eos non modo concilii Chalcedonensis,verum ctiam
persecutionis in Africa, regnantc Theodorico exci-
tata; in mernoriam redigeret. Scripsit porro aliam
ad Acacium epistolara. » Pra;monitivam nempe ut
Gelasius supra. Has vero cpistolas, qua; porierunt,
qua^que.ut Evagrius testatnr, crant simul compact»
in codico actorum Felicis papa; in causa Acaciana,
divorsas essc ab iis quas dcdit cum sccundam sy-
nodum celebravit, et legatos Yitalem et Misenum
direxit, constat, quia ha-c exstant, ubi de persecu-
tione nulla reperitur mentio. Puto itaque, quod
cum Ilunnericus, jam anno 483, omncs .\frica;epi-
scopos evocaret, ut initio anni -'iHk, (quod factum
est mense Februarii) audirent edicta hn;reticalia, et
'nter alios fugorcnt episcopi viginti octo, aliqui

ad Faustum, pag. 885, dixit : « Et Constanlinopo- D Romam ad Fclicem confugientes,pontincem admo-

litantB civitatis euiscopus, qua; utiquc per canoues
inter sedes nullum nomen accepit. » Zacharias
rhetor rcfert, .'i92, Feliccm dedissc monacho cui-
dam, qui Romam detulcrat Acacii crimina,senten-
tiam abdicationis.quam tamen Acacius non susce-
pit. (.Apud Evagr.,lib. iii, cap. 18) : « Joannes,qui
Uiiinani cnnrugcrat, Kclicem, qui post Simplicium
episcupus Itumanus fuit, admonct do rebus a Petro
gestis, suadcti|uc,ul iiarrat Zacharias,ut epistolam
abdicationis idco iuiltat .Vcacio, quod cuin Petro
communicavcrat, quod quidem contra Ecclesia;
canones factum (quidam cnim qui vitam monasti-
cam in monasterio eorum qui ixtd[j.TiToi vocanlur
cuni cpislolam atlulerunt) Acacius admitloro iio-
luit. » Qua; rcs a Zacharia proilit;u sunt. Etsi Eva-
griuH id cx sparso runiorc tantum a Zacharia pro-
latum asscrat, nihilominus antc legationem Vita-
lis et Misoni a Felicc aliquid modilatum in Aca-

nuerint (tom II, Citnc, pag 877). Africani enim epi-
scopi loguntur in synodo Romana sub Fclice, ubi
recensotur cpiscopi adstantcs : Vlctorc, Donato, liu-
slico, ct l'(inl'ilio .■/fris. 1'otuit monere initio ponti-
ficatus occasione habila; synodi Zcnonem Felix, oo
quod llunnericus co fine cvocabat episciipns, utju-
rarent si; post obitum regis ejus filiuin llildi'ricum
soccessorem agnituros,quod crat in periiicieiii Ro-
mani impcrii : insuper ad regiones traiismarinas,
ad sedeiii nenipe apostolicam cpislolas non directu-
ros.uti rcfert Victor Vitcnsis. Divcrsitas porro ha-
rum epistolarum priorum nompeante directoslega-
tos.qua; pcrierunl,ct pnstcriorum exstantium. ubide
missislegatis; quaM|ucomncs rccludebanlurox Eva-
prio inter acta Honiana Fclicis iii .\cyciuni in causa
fuere,ul luijus prioris sub Felico habita; synodi me-
moriam ab aliis omissam tradcrcmus. Undo prio-
res qua) depordita; sunt opistola; Iribuonda; synodo

391

ANASTASII Bmi.loTliKCAlUl.

392

priiiicB sub FcIicR, in qnihus de agnito Joannc ul A.
patriarclia Alexandrino,ct sccundaj sedis cpiscnpo,
de daiiinalo,damnandoquc Mongo, dcque ictiiiciido
concilio,Ghalccd actum est. InsupcrZcnoncm Fclix
monens de Hunnerici tyrannidc, excilabat aii Alri-
canas Ecclesias eruendas ab ea opprcssionc. Etenim
refert idem Vietor (I. n, p. 29). quod cum llunncri-
cus jam ante mensem Junium meditaretur de reli-
gione disputationem instituere, S. Eugenius Cartha-
ginensisprimum tyrannum monueritinquiens.i<De-
berc etiam transmarinarum omnium partium, qui
nobiscum sunlin religione.vel communione consor-
tes agnoscere. » Et infra. « Scribam ct ego fratribus
mcis.ut veniant coepiscopi mei, qui vobis nobiscum
comniunem fidem nostram valeant dcmonstrare, et
prfficipue Ecclesia Romana, qua; caput est omnium
Ecclcsiarum. Iiitcrii.t resjiondisse reijem : Subde mibi
universum orbem teiTarum, ut sub potestatc mea
totus mundus redigatur, ct facio, o Eugeni, quod
dicis. » Ha!c denunliata fuissc Felici abEugeniore- n
rum actarum circumstantim suadcut. Ex quo mani-
feste eruitur.initio pontificatus Eelicis ab Alricanis
commonilum pontilicem de istiusmodi a^rumnis, ct
Felicem dc llunnerici macbinationibus certiorcm fc-
cisse Zenonem, qui propterca hoc ipso an. '»83 ante
vulgata cdicta misit ad tyrannum legatos, ut ubi
commcmoral Vitensis. Proplerea hs Africanorum
postulationes relecla; in synodo hac priori locum dc-
dere,ut ctiam spccialiler iu sua synodicaFclixmoni-
tumfaccret imperatorem. Ncquc cuim h;c cpistoke
Felicis, ubi mentio de Africana persecutione fit,
spectare possent ad secundam synodum actam post
mensem Junium Romae : cum ante eumdem mensem
legati impcratoris jam Carthagine essent, destinati
ad reprimcndam jam in catholioos motam tcmpesta-
tem. In spretum legali imperialis et postulati de
tempcrandapersccutioncedictum legcndum curavit
Hunnericus coram Regino,ut ait ibi Viclor : d Nam
die Ascensionis Domini, legatoZenonisimperatoris _
Regino prajsentelegendum mcdiaEcclesia episcopo ^
Eugenio dixerit praiceptum. »

Posl tres annos iterum venil relatio nb imperatore
Zenone, tit pamitens redircl Acarius. Rumor jam sa;-
pius in Oriente disseminatur Acacitmi velle obtem-
perare apostolica' scdi. Unde sub (ielasio Acaciaiu
apostolicam scdem insimulabant nimix' rigiditatis,
quod pa;niti'ntem Acacium rcspucrit. 'Tom II Coii-
c;7,pag88ti.i.\d calumniam frustrandam haicin eom-
monitorioad Kaustum : <> lllud cnim nimisest impu-
dens,(]uod Acacium vcniani postulasscconlinguul,ct
noscxstitisscdiflicilcs.Testisest fraternosterAndro-
machus, qui a nobis(loquitur in persona sedis apo-
toIica3,cumeotemporeGelasiipontincatusdainnalus
jam crat Acacius,) abundanler instructus est, ut co-
horlaretur Acacium deposita obslinatione resipisce-
re,et ad sedis aposlolicM remeare consortium ; quin-
que se sub jurejurando magnis cum eodem raolitio-
nibus egissc testatur, ncque ad ea qua; recla sunt
potuisse denectcre, sicut rerum probatur elTectu. D
Certe proferatur .judicium.quando miserit, quando
veniam postularit,correctioncmquc suam nnbis pro-
miscrit exhibcndam, nisi fortc hunc animum gessit,
qucmsuccessoresejus habcrc porspicimus.ul tamcn
si vcniam postularet.sic sibi vellct impendi.ut nihi-
lominus in errore pcrsisteret : ubi ulique non tam
a nobis recipi viderelur, quam nos potius in suam
traducerel potcstatem. » Verum credibilecst sirau-
lasse velle, scse cum apostolica sede uniri, Zeno-
nemiiue impulisse, ut ha^c scriberet Felici, ad mo-
nachorum catholicorum,quijam ad Felicem scripse-
rant.retardandum zclum.Acacium apprimo notum,
eum ex inotibus eorumdcm Basiliscus cogeretur
primum in conciliuni Cbalcednncnsc rcvocare pu-
blicatura jani edictum ut supra dictuni cst exEva-
grio (lib. iiijCap. 7). Imohoc in ipso notalGelasius,
quod universa m hypocrisi c^crit quod sojpius rc-
petit.Unde in traclaludcschismatcscribitGclasius

(Tom. II Concil. 81ft) : «Cum in summi cssctsacer-
dnlii dignitate locatus, utrum nolcns ac invitus,
diibitarc quij^pe nos cjus variclas et inconslantia
fccit,vcrissimam de inimicis Dei tulit scntentiam. »
Sub Hasilisco Acacium licte stetisse pro defensionc
concilii Chalcedonensis discrtis verbis tcstatur
Theophanes ad ann. 477. «Hoc anno cleri monacho-
rumque Constinop. agmine pro Chalccdoncnsi
synodo decertante, territus Acacius in unam cum
eis ire sententiam dissimulans, ea de causa adver-
sus Basiliscum et Zenonem ex Ecclesia; sug^estu
peroravit. Quo comperto populi furorem Basiliscus
inetuens excessit civitate... Jam enim populus ignc
civitatem devastare parabat. » Potuit ea occasione
imperator exAcacii machinationc intimareAcacium
paratissimum ad satisfacicndum apostolica; sedi,et
concordiam Ecclcsiarum facilesarciendani,si Hcno-
tico a Zenone Acacii fraudc proinulgato subscribe-
rct, in quo anathema diccbatur .Nestorio ct Euty-
ehi. Piintilici approbandum destinassc Zunonera
siipponit Tbcodorus Lcctor. dum h.TC refcrt 51S.
'• Ctini omnes alii patriarcb.-cZcnonis llenotico con-
sensisscnt, solus Uoraan.T urbis episcopus Felix
coramunicare ci noluit. » Si noluil, itaque aZcnone
oblatus, nec alio tcmpore, nisi cuin lictara .Vcacii
l)(cnitcntiain rcnunlial Felici,et quidem cum audi-
vit ejus electionem, postulavitque Legatos ad Orien-
tis et Ecclesiarum paccm sarcicndam, ut facilius

ad meditata pontificem impellerct Porro tros

anni numerandi a fuga Joannis,ct intrusione Mongi
usque ad secundam synodum Romanam. Per ea
cnim tempora Acacius pervicax csse ctt>pit,et parvi
faccre dccreta Rom. pontilicum. Porro sicuti do
Acacio, ita de Petro Mongo eodem tempore vulgatus
rumor de pocnitentia, ct susceptione ejusdcm pcr
pontilicem docct idem Gelasius paulo post {ibid.
p. 018) : » Sed dicitur de Petro quanquam sine ap-
probatione dicatur, pra^sertim dc homine perspica-
cissimo, qui pcr triginta annos famosusexpugnator
fuerat veritati9,quod paunitentia acla susccptus sit
in EccIesia.Nunquid igitur per triginta annos agere
potuit pocnitentiam, nisi tum cum episcopatus
amore, et ambitionis ardore fervcbat"? » etc.

Tuiw papa Feli.r misit duos episcopos. Particula
/HHrdcsignatcausam impulsivanicxstitisse.qua pon-
tifex ad postulata, et proraissiones imperatoris de
pace statuenda delegit cpiscopos.quam postulalio-
nem cum promissione dala de inderanitate lcgato-
rum tum ab .\cacio,sicul ab impcratorc supponunt
verba Gelasii in sa^pius laudata epislola ad cpisc.
Dardania; ipag. 907) : • Sed Acacius non solum dcs-
pexit satisfaccre postulatis, verum etiam ipsam le-
gationom sedis apostolica; blandimcnlis, pra-miis,
pcrjuriisque dcccptam, quibus ci cum irapcratore
promisit integram prajsulis apostolici causani de
omnibus cssc servandam." Ua;c itaque cxpostulalio
imperatoris,et Acacii causa;, et occasio a nobis cen-
setur synodi sequentis,quam trutinarc acgrcdimur.

Sitli Felice in causa .ieacii Romana synoaus n.

Occasio hujus synodi fuerunt ulteriorcs Joannis
Talaia; relaliones cx Oricnte advenicntes, epislolsB
Zenonis de .\cacii, ct Pctri pccnitentia, et dc pcli-
tione |i'gatoruin. cum promissiono de lepatorum
ponlilicioriim indemnitatc, cuin spc concordi.i; fu-
lura intcr Ecclesias univorsas. .\uclor enim brcvi-
culi : " Postquam orgo non solum nihil profccissc
litteras deccssoris sui sanctus Fclix papa cognovit,
et ludibria qu.Tdara ab .\cacio fieri in eversioncm
totins ccclcsiastica" disciplina", clectis Vitale. » etc.
Ludibria ba'c alia non fuisse crodidcrim,nisi confl-
ctas posnitcntias, salisfaclionos, ct simitia. qua;
omnia in hypocrisi faciens ad improba aliaconsilia
proraovcnda Acacius dirigcbat. Tempus celebrata;
synodi fuit annus .fH:i,et quidem nd ejusdem llnem,
quod Cyrilli monachi expostulatio suadet,tarditatis
pontificem insimulantis ex Evaprio (1. iii, c. 19) ;
" At priusquam Vitalis et Miscnus venerc ad impe

393

HlSTOlilA DE VITIS HO.M. PONT. — S. FELIX III.

394

ratorem, Cyrillus, qui monachis, quos !i-/oi[i.T,Tou{ f^
vocant, prcBerat, mittit ad Felicem, qiio eum, cum
tam gravia peccata contra verani fiflem admissa cs-
sent,insimularet tarditatis. « ACyrillo tarditaspon-
tificis notata,qui vi Martii ejusdem anni fuerat ele-
ctus satis ostendit ad annum declinantem synodica
acta fuisse producta. Concilii celebrati solemnita-
temostendit delectus duorumepiscoporum,Ecclesiae
Occidentalis sensa repraisentantiura, et Felicis dia-
coni sedem apostolicani,qui tamcn insolidum,dein-
de personam pontiliciam in agendis sustinerent;
consuetudo etenim istiusmodi sive in generalibus
conclliis, sive in urgentioribus negotiis passim vin-
dicata legitur. Legatorum cpiscopalcs sedes auctor
breviculi reservavit.qui postlaudata verbadixerat :
i< Electis Vitale episcopo Troentinate ex Picena re-
gione, et Miseno Camunce Ecclesia? episcopo ex re-
gione Campaniae. » Etin libello citationis, et lega-
torum episcoporum munus supra laudatur, et Feli-
cis diaconi ita explicatur. (Tom. II Conril., pag. 830) -p
«Ad quam rem de coUegio nostro fratres.et coepi-
scopos nostros Vitalem ct Misenum, cum quibus il-
lum a latere nostro fidelissinium nostrum Felicem
defensorem sanctaj Ecclesiae Romanaj ordinatione
direximus.» Episcopi itaque collegium,seuOcciden-
taliumconsenseum. Felixordinationem EcclesiffiRo-
maniE reprffisentabant. Mandata vero legatorum ita
brcviculus : « Sub hac instructionc direxit, ut Pe-
trus de Alexandria pelleretur Ecclesia,et ut libello
sancti Joannis episcopi Alexandrini responderet
Acaoius, ut anathema diceret Petro.» Eadem habet
Evagrius c. 18, qui antecedenti dixerat : « rdix
igitur scribit ad Misenum, ut nihil f.nte moliretur,
quam esset cum Cyrillo collocutus, et ab eo quod
esset faciendum didicisset. » (In Chron. pag. 113.)
Synodus celebratur in Ecclesia S. Petri ex Theo-
phanc : <c Felix itaque synodo in coriphffii aposto-
lorum templo coacta, duos episcopos, et una dcfen-
sorem Constantinopolim ablegat, Zenonique et „
Acacio litcris significat, ut Petrum Mongum, ccu '-'
hicreticum .Alexandria ejiciant. » Lticus^faciendae
purgationis in libello citationis idem templum S.
Petri assignatur. {Ibid., pag. 829.) Detulerunt lcgati
libellum citationis ad Acacium. insuper epistolas
ad Zenonem et Acacium.

Qid cuni inlroiissenl civilatem //frac/cfl»!. Forsitam
pontifex, ut causa Acacii examinaretur juxta cano-
nes in Oriente, decreverat, ut in primatiali Thra-
ciae civitate, cui subdebatur Constantinopolitana
Ecclesia, ageretur. Acacius itaque ne incurreret in
tale periculum, et perderct apud populares quod
tantis artibus promoverat per Zenoncm et IJasilis-
cum,ut Constantinopolitana secunda sedes dcclara-
retur, cui ex cxtorto privilcgio ipsa Hcraclocnsis
Ecclesia subdcbatur, ibi voluit legatos episcopos
pcrvcrtere, quod evcnit, cum additur in libro Pon-
tilicali, quoci ibi corrupti sunl pecunia, et sic insti-
tuendum judicium praevoniendo evcrteret.Heracleae
itaque tantum lcgati,ne judicium agcretur pecunia D
traducti Constantinopolim adierunt, in qua civitate
Acacius suli diligenti custodia domi retinuit, ne
catholicis pontificias, synodicasque spistolas trade-
rent. Fclicem certc juxta Leonis ct Hilari consti-
tuta Acacii ambitum rcprimcre voluissc, ac resti-
tuere Heracloensi in urbem Constantinopolitunam
primatialia jura constal cx scntentia in ipsumlata
cxcommunicationis in tertia synodo Romana, ubi
crimina rcccnsens, sic primum in ipso scntcntia;
limine jiroponit. (Tom. II Conc, pag. <S31.) « Multa-
rum transgrossionum rcpcriris obnoxius, et vcne-
rabilis concilii Nicacni contumolia sa;pc vcrsatus,
alionarum tibi provinciarum jura temeraric vindi-
casti. " Utiquc qua; canone (Vdccrcvit synndus Ni-
caoria de divisiuiio proviiioiarum, ct dcjurilnis pri-
matuum seivaiidis, inloi' ipuc Nicajni concilii lcm-
pore iinum orut, do llorucleensi exarchatu. Ilinc
Bubditur :

Patroi. CXXVllI.

Et non fecerunt secundum prxscriptum sedis apo-
slolicv. Notum est sedem apostolicam, legatis ad
munus obcuiid um deleclis, pra;ter epistolas commu-
nes ad ccetum instituendum directas, propria com-
monitoria dare consucvisse,quod infrain Hormisda
notandum. Legatis aoturis causam Acacianam inter
alia in mandatis dederat, ut Heracleaj conventum
facerant, et quod universa conferens cum Cyrillo
Acamietarum pra;side,et fidei catholica^ propugna-
tore. Verum sicuti corrupti pecunia de priori nihil
egerunt, ita Constantinopolim adeuntes, omnia ad
Acacii placitum gesserunt. Inter ha?c oum .Acacio,et
Petri apocrisariis ad Ecclesiam processerunt,missa-
rumque solemniis intercsse non formidarunt,recla-
mantibus lioet orthodoxis, monachis, prfficipue, et
praivaricationem hanc esse fidei roote perditionem
semel iterum ac tertio contcstantibus.Primumqui-
dem protestationis libellum funiculum ad hamum
oirciimligantes uni ex legatis suspcnderunl, secun-
dum vero in codicem immiserunt, tertium olerum
cophino inferentes ad legatos miserunt. Haec sic
Theophanes (p. 114) : Ipsos Fclicis Romani ponti-
ficis npocrisiiirios blandiliis dclinilos, cl pccuniis
l)icsc'il(is praicr mandnlorum sibi impositorum fas in
1'cln cimouuiioncni addu.vit, omniiim calliolicarum
parlium in ailvcrsum cnnlcslanlilius, atquc rcclaman-
tibus ; ut primo quidcm luimuin funiculis circumliijan-
tcs,uni c.v illis puhlicc ap}icndcrcnt, scciindo librum
immiscrunt,lcrlio cliain olcrum ciijdiino imjiosucrunt.
Et Liberalus in Breviario : Iluin cst Constnntinopo-
liin ct supradicli cpiscopi in custodiain sunt rcdacti,
cliiirtis sublatis,ne cat/tolicis, quibus scriptu fucrat,
rcddrretur, quos iteriim Aawius post h^c de custodia
cjicicns, secum fecil proccdere, ut quasi confirmuto
Petri sacerdotio dimitterentur. Detrectabat enim Hera-
clcensem conventum, ne ex Orientalium catholico-
rum sentenlia damnatus, penitus concideret. Unde
cumpluresepiscopiinOrienteadhffirerentsohismati,
satis illi fuit pellicere duos legatos Occidentales,re-
liquorum sensa pra^ferentes, utsequacibus ostende-
ret tum ipsum.tum Pctrum.in omnium totius orbis
episcoporum sensu communione rccoptos.Hinc cum
in scquentiRomana synodoAcacius damnatus esset,
Acaciani id vitio vertebant,quod actio hacnon fuis-
sct facla ex utriusque orbis discussione. Quod refel-
lit Golasius in epistola ad episcopos Oriontales, ubi
sic (tom II Concil., pag. 924) : « An de uno dolcnt
Acacio,quod speciah synodo non fuerit confutatus.»
Nempe ubi ambas partes convenientes post examen
et suffragiajudicium publicarunt.Audientia,et con-
ciliare examen post tres a sede spostolica cmissas
monitiones, seu citationes, conccdcndum non crat,
exstantibus propriis epistolis, quibus et crimen, et
confcssio criminis,et contumacia innotesoebant. Se-
quiturenim Gelasius : «Cum propriuin crimcn suis
littoris ipsedotexerat.nocaudiri dobucrit jam sponte
C(iiil'i'ssus.cl ili' tiinlis |iiinlili;ibus catholicis nondo-
Irl siiir nlLi ilisciissjiinrsrclusis." Soil fundainontale
polil [iiinlilrx.iinia.M.N.inilriiuispatriarchasccunda;
sedisprivilogio,non potcrat nisiapriori scde discuti.
(Ibid., p. 922.) « Nam cum Acacius inilloprivilegio
fulcirolur (utique provcniente cx jurc canonum ut
de sccunda sedc posset fcrrc judicium, non potuit
juro quemquam damnare.Simili modo, nisi primae
sedis auctorilatc pcrcepta, nec oxaminandi Pctri jus
habuit, noo rocipiendi penitus potcstatcm. Unde
colligitur, optimc Fclicom ex summo canonumjure
Hcraclca; conventum instilucndum statuissc, ad
Acacianam causam trutiuandam, ct Acaciumjudi-
cium antcvertisse, ac pccunia corriipfns lcgatos,
lIi'i'aoloarcliota,Constantinopolim aililiiolns ad pra-
viliiloin pclloxisse. Legenda cst oa opislnla, in qua
b.oo iinslraaniuiadvcrsin firmiusilliistrala porspici-
tur,(;t loliiis .Acaoiana^ maohinationis suiniiia oiira,
iit sibi in Orionlc vindioarct primatum, ao noihim
tfcs oxarchatus rcg;erct, vcrum ct ad libitum pu-
triurchurum rcliquiorum jura subvcrtcret.

393

ANASTASIl BIHLIOTHECAHII.

396

Vcnicnlibus vero IXomnm. Anlc lc^atorum in Ur-
bein advciitum, monachoium rclalioncs pra;cesse-
ranl,qui legatorum excessns pontilici intimaverant.
i< ilcdeunt aliquando legali : sed pnecesserunt mo-
naclii, qui eos graviler de proditione arguebant, »
ait Liberatus c. 21. (Juid vero de Feiice delensore
actum, docct idem ponlile.K in sententia e.xcommu-
nicalionis lata in .Acacium : quod nccessilale nior-
bi cogcntc tardius subsccutus, ita contumeliose
exceptus est ab Acacio, ul nec eumdem in conspc-
ctum suum admitrcre sustinueril. (Tom. WConcil.,
pag.83:i.) « Felicem quoquc delensorcm (idelissi-
mum nobis necessitate faciento serius subsccutum
indignum tuis censuisti oculis. "Addit Liberatus
esse in carcorem conjectum, chartas ablatas, eo
quod noluerit, ubi egerant legati lapsi, cum Pctro
Mongo communicare.

Fclix papii jccit synodum. Tres sjnodos a Fclice
celobratas in causa Acaciana cx aclis Felicis supple-
tis,restitulisque supra probalumest.llodoagendum
de hac synodo, in qua damnatus est.Secundum vero
stabililum ordinem facile trescilationes, quK ante
damnationem pr.Tmillerc consuevit Ecclcsia, intel-
liguntur, et recenscntur. Prior in prima synodo
Ilomana, quando mitluntur epistolic adZenonem.et
Acacium ex Evagrio, (iu;c perierunt: secunda, per
Miscnum ct Vitalem, qux incipit{i7</, ;).820; :Episco-
puli (liliyenlia commoiicnlc dirccta una cum epistola
Zononis,qua; exstat intor acta conciliorum ; cui addi
debent epistolajad Acacium elZenonem alia; per cos-
dcm legatos directa;. (Ibi,p.81i ct814.)In line vero
epistolffi ad Acacium iterum monitionem miltere
edicit : sicut instunlius crcbro repetilis hortationibus
incitasse asserit. III a Liberalo rccolitur (cap. 18) :
« Rcdeunt aliquando legati, sed prfficcsserunt rao-
nachi auditi cominus, et convicti ex ipsis litteris,
quas detulerunt, a locis propriis sunt rcmoti.» Attu-
lerunt itaque epistolas Zcnonis ct Acacii legati, et
ex illis proditionis rcvincuiitur. Ad epistolas rescri-
psisse pontiriccm,ac tcrtiam monilionem dcdisse sic
clarc ostendit Libcratus paulo post : « Ubi crgo ad
plenum detectus cst Acacius ha;reticus, papa relix
in littcris suis synodicis ad Acacium sic posuit : Pec-
casti, nc adjicias.et de prioribus supplica.Susceptis
his Acacius litteris pcrseverat, nequc recedens a
commnnione Petri, ncque suadcns ei palain susci-
pcre Chalcedonense concilium, et tomum papa;
Leonis.» IJnde coliigo, epistolam Acacii per legatos
deletam nibil aliud fuisse, nisi laudcs PetriMongi,
eo quod llcnolica! Zenonis subscripscrit, in qua ut
ha;rcticus Eutyches anathamatizatur, sed altum de
Chalcedonensi ct dogmaticaS. Lconisesi silcntium;
quod ilaevenissesuadentillaLiberadverba:" neque
suadens Mongo,paIam susciporeCiialced.concilium,
el tomum pap;o Leonis. " Ilas porro cpislolas .Aca-
cianaslegatisllomam regredientibusdalr.sassignati
argumcnti fuisse claredocent vcrba Gelasii, qui Ic-
gationem hanc cum descripsissot, .Acaciique ma-
chinationes.ac legatorum lapsum, addit (ad episco-
pos Dardan.,p;ig. t)07] : «Nihilominus auteni htleris
suis.\cacius indicarat.et in Aloxandrini Potrisocom-
munioncin rocidisse. et nccusationem Joannls,
laudesque Petri proprio sermone doferro.de quibus
si utique confidebat, magis vel vcnirc, vol niittore
debuissct; utet pra;sentoin de menclaciis qu.-c dice-
bat.possct confutarc Joannom,el pr;oconiaPetri,qua>
digesserat, rationabiliter allogaro.» Et in scntentia
in Ac;icium idem Feli.x, cum do Polro, et ejus cri-
minibus : « nec o8m lauilare desioris, et multis
cfferre pa-coniis, ita ut damnationoin ipsius, quam
antc retuleral, veram noii fuisse jactaverit. >

Gelasius doinde ex sorvalo islius nodi ordine in
prasmissis monitiouibus intert.justissiiiie prolatara
sententiam in.Vcariuiu spcrncntom.ct conlinuacem.
Tertia vero monitio.qua; a Liberale incipiebat :
Pcccasli,ne adjicias.etdc prioribus sujiplica,quxve de-
pcrdita censetur,.\cacio intimala est per monachos

J^ AcasmetaSjUt rcor, qui hac Acaciana causa impigrc
scdis aposlolica; dofensionem susceporunt; camquc
ullimam esse ordo a Liberato servatus probat.dum
subdit immediate : « Ha;c cognoscens papa 1'elix
damnationis scripturam misit per Totum melius
Tutuni) delensorom.cujns est principium : .Multarum
transgrcssionum reperiris obnoxius.» Id actum in
synodo Uomana,cujus juxta supplemcntum perKe-
licis aeta ordinatam seriem breviter enucleanda.

Tertia sub Felice liomana synodus in cuusa
Acacianu.

Occasio synodi,patres, tempus, et actareccnsenda,

ac tandem sententia in legalos lapsos.et.Acacium da-

ta. Adventus legatoruin prior occasio fuit Felici con-

cilium congregandi,de quorum lapsu epistola; pr»-

iverant monachorum cx Evagrio (I. iii, c. 20) : ■■ Qui

autem ex domicilio monacnorum, quns ixoijiT.TOw;

vocant,venere ad Felicem.Misenum ct Vitalom pro-

n ptereacoarguerunt.quodad ipsorum usqueConstan-

tinopolim adventum Petri nomencIam,et occulte in

sacris tabulis legi consueverat : ex eo autem ad prae-

sens usque tompus palam et aperte et Misenum et

Vitalem cum Pelro communicasse. » In basilica S.

Petri anno -Wl, conpregantur cum pontilice soia-

ginta septem episcopi,ut in llneei^istol.-e Felicis ad

Acaciumdicitur,ubi.Acaciusexcommunicatur.iTom.

II ConoV., pag. 832.) Primo deferuntur alegatisepi-

stol« imperatoris, et Acacii.Zenonis quidem frag-

mentum exhibet Evagrius his verbis {^ibid.) ; " Uebes

pro ccrlo cognoscere et nostram pietatem.etPttrum

sanctissimum de guo dictum est, et omnesSS. Ec-

clesias SS. concilium Chalcedonense amplecti, et

venerari, quod quidem concilium cuin lide concilii

Nica;ni consensit.» Acacii vcro epistols orant plona»

contiimeliarum in Joannem Talajatn, Mongi vero

Iaudes,et pra;conia referebant ex Gelasio supra.De-

indeinducunturopislola'monachorum Ar.'cmotarum

p et Cyrilli monachi,qui veluti actorum in urbc regia

^ testcs adversus lapsos logatos h.cc coram sjTiodo de-

ponuntjuxta Evagrii narrationem. (Cap. 21.) .. Cre-

vereetiam resisla; sermone Simtonis monachi qui

fuit ex numero eorum quLvocantur ixo:uT,To:),niissi

a Cyrillo ad Felicem.Xam Misenus el Vit;i|is ab eo

fuere roprehensi.proptcrea quodcum ha;reticiscom-

municarunt, idquecumnomenPetri, ut ha?retici,pa-

lam in sacris tabulis rccitaretur.quodque e« ralione

multi simplices homines ab ha;reticis in crrorem

ducerontur, qui affirmare non dubitarunt Petrum

ab opiscopo ilomano in communionoin rcccptum

esse. AdditeliamSimoonis.cumquTilam qu.fsliones

rogarentur,Misenum,otejusfautorosnoluisseqiiem-

quam orthodiix.)riiin in colloquium vcnirc,vel litte-

ras reddoro.vol quidquain contraveram, sinroram-

que fidem admissum accurate examinare. Produce-

batur etiam in incdium Sylvanus pivsbiter, qui una

cuin Miseno et Vitali fuissel Constantinonoli, qui

que verba monachorum confirmavit. » Deinde nro-

D ducunfur Aracii epistol.i; dabt; Simplicio in quibus

ille Mongum h.f relicum declaratuni pontillci aenun-

tiet. « Lecta est pr.Ttorea Acacii cpistolaad Simpli-

cium.qu.T signilicabat Petrum jam pridem ct abdi-

catum.et filium tcnebrarum doclaralum."Ab islius-

modi opistoIaAcacii dcnuntiativa.adoooueSimplicio

direcla, ut per ipsum confirmata, apun omncs epi-

scopos orbis Mongus ut ha;reticus haberolur, uti ex

validissimo telo tum PP. hujus synodi.sicuti poslea

Golasius. dosumunt arpumenta ad sentcntiam ex-

conimunicationis prtinuntianda'ii. <■ Ecce (ait Gela-

sius cpistola Acacii laudata.tom. 11 Conc. do srhis.

p. OIS testimonium Acacii validissimum. quid dc

Timothoo, quid do Petro senserit. " Inde primum

editum decretiim post opcratam di.fcussionem. ut ait

libcr Pontificalis, qua Misenus acceptam pr cuniam

fatetur publico in concilio.et in ipso sentontia depo-

sitionis nrofertur. Quod sic Evagrius : « Quibus de

cansis Misenus et Vitalis de Sacerdolii gradu dimo-

397

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT,

S. FELIX III.

398

Yentur,et asacrosancta, et pura conimiinione sepa- ^
rantur, idque de sententia totius cnneilii. »

Causa Petri Mongi, et Acaciidiligentertrutinata,
probata crimina,qua3 singillatim recensetur in sen-
tentia excommunicationis niissa contra Acacium
(ibidem, p. 831).

Decretem concilium edidit diversum a sententia
in Acacium,cujus fragmenta exhibetEvagrius.Quod
quidem concilium qua; sequuntur pronunfiavit :
<i Petrum hc-ereticum jampridem sentcntiasacrK se-
dis apostolic;e condemnatum,interdictum Ecclesia,
et anathemale multatum,Ecclesia Romana non re-
cipit : cui quidem licet nullum aliud crimen objicia-
tur,hoc prolecto satis habet ponderis, eum quidem
non posse orthodoxis praeesso.quodabhffireticisor-
dinatus fuit. » De Acacio sic prolert allerum frag-
mentum synodi hu.jus : » Eadem concilii sententia
hoc quoque complexum est : Acacium episcopum
Constantinopolis gravissimo crimine dignum, res
ipsa declaravit ; quippc qui tametsi litteras ad Sim- r>
plicium scripserit et Petrum appellarit ha^reticum,
tamen idem ipsum jam Zenoni minime patefecerit,
cum certe istud,si modo amarct Zenonem.prffistare
deberet. Verum imperatoris desiderio satisfacere,
quam fidei consulere expedit. » Inter tot Simplicio
datas epistolas, unam referunt acta hujus concilii
discussam, in qua Acacius Petrum Mongum tene-
brarum filium,et anathematizatum denunliabat.Id
vero specialiter examinatum, cum hanc uti denun-
tiativam, episcoporum subscriptionibus munitam
juxta morem roceptum, testatissimum faceret, et
quid olimdeMongo putaverit Acacius.Inlitteris vero
datis legatis, neduni laudibus Mongum prosequitur
{ihid., p. 832) ; « Et multis efferre prseconiis.ita ut
damnationem ipsius, quam ante retuleras, vcram
non fuisse jaefaveris, » efc, ut ipsi Eelix objicit in
sententia damnationis. Sic et Gelasius in epistolis,
et ad Orientales, et ad episcopos Dardanire. Ha3c
fuere acta el matura discussio celeberrimi hujus p
concilii. ^

Tunc vetierubilis Felix... miltens defensorum. Tu-
tum nempe ut supro ex Liberato dictum est. Cum
vero addatur : cum concilio sedis lux : fcicto conciiw
damnnvit Acacium ConslantmopoUlanum, el Pctrum
yilexamlrinum.Sic distinguendo,ne delectus personae
mittendaB ad sententiam deferi'ndam,retegeretur,et
subderetur Acacianorum fraudibus, institus fuerit
non a toto concilio.sed ex delcctu quorumdam con-
siliatorum apustolic;e sedis, qui Tutum secreto di-
rexerunt ad urbem Constantinopolitanam ;posferio-
ra vero verba respiciunt synodalem concilii scnten-
tiam,qua per ecclesias,missis encycIicis.Acacius et
Petrus Mongus ut excommunicati doniinlianfur.Se-
erete factam Tuti elcctionom ostondiint voilia Gela-
sii ad episcop. Dardania' scribontis (p. 915) ; u Quffi
tamen sententia in Acacium destinata, etsi nomine
tantummodo prnisulis apostolici, cujus erat utique
potestalis legitima^^probatur esse deprompta,pra;ci-
pue cum secroto dirigenda vidorefur, no custodiis D
ubique prajtcnsisdispositio salubris quibuslibct dif-
ficultatibus impedita neccssarium habore non pos-
set clfcclum.» Quid vero ecerit Tiitus sic Liboratus
posl laudala vcrba : » Et datis Acacio hujusmodi
Iitteris,oas non susi'i|iil,|i.ilr(ioino fultus imperiifo-
ris,ita ut oogoronhir.ipii r,i- dolulerunLper (luem-
dam inonachum .\o,rini'lriisrni ipsam charf;im dam-
nationis.duin iii,L,'roilrrrl iir ;id oili'lir;inda sacra,sus-
pcnderc in rjus p;illiii i'f ilisocdiM r. "

Tmnrn e.rsiiccldns snlis iijio.^hilic.r sutisfaclionem.
Siciili in fortia cil;ilione Felix Acaoiuni mnnerat,
ut soiloin ;i|iiisliiliciun supplicarot, ita cum sonlen-
liam doposifionis direxit,roliquit Incum sup|ilicafio-
ni,si satisfacoret sedi apostolicic l;os;o.ld aclum osse
8a!pius conimomoral Golasius in suis oiiislolis. Aca-
cinni eniin sibi remilfonduin aicbaut, nulla t;imcn
pra-missa satisfactinncqiiod eis oxprobat Gohisius
in commonilorio ud Fuualum. (IbiQ.,p. 884.) Ila et

susoipiendus contendebat Euphemius,oIim Acacia-
no schismati adh.-ercns,ut idem Gelasiusin epistola
ad eunulem Euphemium scribit(pag.883.)Sententia
itaque non erat, uti ca quam in Petrum Alexandri-
num protulerat Acacius,quem damnatum,ac nun-
quam in episcopum .'\Iexandrinum suscipiendum
denuntiaverat Simplicio, quam merebantur qui re-
lapsi dicebantur ob gravissima crimina puniricoK-
demnatione secunda; mortis : qua poena etiam mule-
tatur postea Acaoius in iv synodo Romana, de quo
modo agendum.

Hujus temporibus itcrum venil relalio de Grxcia.

Acaoii,post Felicis, et Romanfe synodi damnatio-
nem.ulteriora admissacriminadederunt locum mo-
nachis catholicis, ut referrcnt Tuti lapsum, Acacii
furentis, ac in universos orthodoxos debacchantis
motam persecutionem, et, quod gravissimum erat,
restitutionem PetriCnapha3i,Fullonis dicti,in Eccle-
siam Antiochenam, quem ipse una cum Simplicio
damnavorat, ille in synodo Romana, Acacius in
Constantinopolitana, quod invictis rationibus pro-
baut Pagius ad crit.Baron.anno 478,n.4,et seq.Hanc
restitutionem impii hseretici supponit liber Pontifi-
calis, ac tantum memorat relalionem et iteratam
scntentiam damnationis in Acaciuni et FuUonem.
Dc Galendione deturbato, et intruso Fullone arte,et
Acacii ambitu, et quidem ex relationc Orientalium
orthodoxorum ad sedem apostoIicam,agit Gelasius
in epistola ad Orientales,ubi Calendionis tragsdiam
expendit, et iterato causam Acacianum, respondet-
que objectionibus vulgatis ab episcopis Orientalibus
Acacianis, qui calumniis traducebant sententiam
excommunicationis in Aoacium proIatam.Sic enim
de Calendione detruso,et malis inde ab Acacio pro-
motis locufus addit(pag926) : « Quod catholicorum
continet relatio sacerdotum,c»lerorumque in catho-
lica durantium, nec conscientiam latere potest to-
tius Orientis. »

Eo quod mulla mala el homicidia ficrent a Petro,
ct Jcac/o. Relationem loqui de Petro Fullone constat,
quia post Acacii damnationem haec mala evenere,et
specialitor per Fullonem promota luget Gelasius
ubi supra,dum tragKdiam hanc Orientalibus reprae-
sentat actam per Acacium et Potrum Fullonem
(pag. 921) : « Imo si causa eadem latius inquiratur,
tanta; illic tragoedia;, tanti rcperiuntur errores...
Palam onim illio aperteque monstratur,nihiI aliud,
quam qumsitam causnm,quemadmodum catholico
qualicunquc depulso pontifice,ha3retico Petro (,\n-
tioohono) reforanliir accessus... subrogabantur hae-
retici, noiiio resultabat... Quid de innumeris per
totum Oriontem catholicis sacerdotibus propria sedc
dopulsis, et indubitanter hsreticis infromissis. »
(El Thoophancs in Chron.) : « Petrus aulom (iiillo
Antiochiam ingressus multa nefanda per])Olravit,ut
pula synodi exsecrationes, episcoporum abrogatio-
nes,noxiorum intrusiones,ordinationesillogitimas.»
Dc Acacio, et facinoribus admissis post damnatio-
ncm plura notanda,cum scntentia Synodi Romanaj
IV infra narrabitur. Neque negotium faccssit, quod
Petrus absolute oireratur ; oum Gelasius id etiam
agat, qui quando simul ulrosque Potros rccenset,
prionnn 1'ofrum Aloxandrium vooal, FuIIonem vero
foriiir |ii'i|irlii(i siilo uiimiuo oxpriiiiit. Imo hic li-
biT |i.iiililir;ili'- oiiiii iinlroodiiiliM' iu Moiigum con-
liniialiiiii il,iiiiii;irninoiii di\issol,;iililiilit Alcxundri-
num, ut i;xprimeret narrata dc Pclro cousque per-
tincro ad Mongum, postoriora vero ad FuUoncm,
ut iste nomine solo Potri discriminaretur. Vorum
ciim do hao damnationo, cl tomporo d;unnationi»
Fullnnis, ol cololir;ifariim synodorum controversias
siiif intor eruditiores ot volil;uiones, ut ordo a no-
bis positus Folicis, cjiisque gcstorum innotescat,
do ea Synodo hio retractandum, ut otiam auclori-
tato libri pontilicalis perspiciatur hiiiic synodorum
sub Felice ordincm esse reservaluni.

399

ANASTASll BlltLlOTIlECAHll.

400

Synodus Roinutm siih Felice (luurla conlra Fullonem A.
et Acacium, sentcntia sccunihe morlis condcinna-
tos.

PostsynodumConstantinopolitanametRomanam,
anno 477,Fullo e t.atiiarchatu Antiocheno dcturba-
tus us(|ue ad Calendioncm o sede exsul vixit. Et
sparsis rumoribus in causa Acaciana opportunum
prospiciens tcmpus ad mcditata consilia .^cacio uni-
tus,Zenone annuente, sedem arripit, Calcndione in
exsilium acto. Theophancs rom ila dcscribit (in
Chron.) : « Imperator autcni Zeno a tyrannis sc op-
primentibus liber.Calendionrm Antioclienum ?]ccle-
sia oxpulit.el Oasim relogavit.atquo Petrum Kullo-
nem in sedem restituil. » Inipositum crimon, ac
Majestatis reum traduclum asserit Evajjrius.ubi de
CalVndinne (1. ni,c-15), « qui postea ad incolendam
Ousin eondcniiiatus fuit,(|uod |)arteR lli.et Lcontii,
et Pamprepis contra Zenonem lovebat. l'elrus vero
cognomento Cnaphcus...propriam scdem recupcra- n
vit : qui ei epistola; subscripsitZenoni de concordia,
et synodales littcras ad Pctrum Mongum Alcxandri-
num episcopum scripsit. Isti Petro Acacius etiam
episcopus Constanlinopolitanus reconciliatus fuit.o
Ouaj vero Ilus, Leontius, et Pamprepcs agerentad-
versus Zenonem,vide eunidem c. 27, et Jornandum.
I. I de Regn. ac temp. success. Quod pcriculum
evadens Ilus mox ad urbem recedens,Zenoniquc in-
festus, Orientem invasit. « Contra quem Lcontius
directus.pcllicibus verbis illcctusdiademaarripuit ;
simuli]ue Loontius, ct Ilus Ileipub. inimici, eirecti
tyranui, in partes Syria; et Isauria; debacchaban-
tur...sed non post multam ab exercitu Zenonis...
capti decollati sunt. » Ab Acacio procuratam rcsti-
tutionem notat auctor Breviculi, qui narrata .Vcacii
damnatione addit : « Gujus audacia deteriora com-
mittens, etiam Petrum .•\ntiochenum,ejecto Calen-
dionc, quem ipsc (.\cacius) ordinaverat, ad Anlio-
chenam misit Ecclesiam.» Liberitaque Zeno ab iis, p
quorum ad imperium crat propensiormilitum favor, ^
larva deposita, passus est, ut adversus consilium
Chalccdonense debaccharentur Eutychiani.et quoad
vixitj Acacianum fovit ehisma.Ad fmperium Justi-
niam.ct postea sn>pius imperatores tempori scrvien-
tes, eam religionis partom fovebant, ubi proniores
erant milites. Quod et ogit Justinianus,cum Theo-
dora .Au^usta.uti in historia arcana advertit Proco-
pius (jelasius in epistola ad episcop. Dardania; as-
serere vidctur.Calendionem e sacris tabulis Zcnonis
imi)eratoris nomen expunxisse,eoquod Eutychianis
nimium indulgerot. « Sed esto iCalendin) impera-
toris nomen abslulerit... An qui in homincm impe-
ratorcm peccasse diccbantur,nulla interveniente sy-
nodo dejici debuerant? » Quomodo ressit acta icno-
ratur; at cerlum est tres perditissimos patriarchas
in Oriente classsicumceeinisscadversuscalholicam
religionem, etsi diverso spirilu. Exulccravit cliam
pontiOeis animum Tuti defectio, qucm cl mune-
ribus cessit, ac legationem prodidit, uti in recen- D
sendis actis videbimus. Synodus celcbratur anno
-485, non -484, uti aliciui post Baronium contendunt,
Ex nola enim consulurn et dici manifeste eruitur,
hanc diversam esse a tcrtia, cujus acta supra sunt
expensa, et ab anno. Tertia ceiebrata cst ad sen-
tentiam dicendam in .-Vcacium^et firmandam Mongi
damnationem ; ha-c ad Fullonem deturbanduni a
sedc Antiochena,(|uam invascrat, i|uod non evenit,
nisi post Acacii damnationem, uli laudali scripto-
res asscrunl, et posl Tuli defecliodem : dainnalio
enim Acacii nolam hanc habet : Dala v Kalcnd.Au-
gii.Ui, Venantio V. C. con.<iul. Venanlii vero consula-
tus coincidil eum anno -484. Epistola itcm synodi-
ca, pr.Tscntis concilii habct iii .\on. Oclohi is', Sym-
maJio y. C. consulc. Et Symmachi consiilalus in fas-
tis pcrtinet ad annum 485. ut hinc omnino certum
appareat synodos discriminandas csanno.Secunda
ratio est, quia in tertia adfuero cum Felice 67 epi-

scopi : in pra;senti tantum recensentur 42. Tcrtia,
i|uia in jiriori lantum aotum de Mongo, et Acaeio,
nihil cogitatum dc Fullone jam dejeclo,et in cxsilio
otiam degenle ex disposilione Constantinopolitan»
synodi.et Romana>anni 477. In prKsenti supponun-
tur damnali Acacius et Pelrus Mongus.et ilerato in
Fullonemsentontiadamnationis profertur. Sic enim
subscripsit episcopus Tiburtinus, el alii similiter
(tom. l! Conc, p.«56i . « Candidus Tiburlin;ecivi-
tatis episeopus Petro Alc.icandrina! Eeclesia; perva-
8ori, et Acacio quondam Ecclesia; Ckinslanliniipoli-
tanae, necnon et Petro Antiocheno ab episcopalus
el Christianorum numero olini jure et merilo segre-
gatis,omnibusque scquacibus corum,so(|uensauclo-
ritatis sedis aposlolicc secundum noslrum jnxta
Ecclesi.-e stalum catholica deliboralione prolatum,
anathema dicens subscripti. » Alia adsunt ejusdera
librat.e rationis momenla, qua; hanc synodum, et
diversam, et divcrso anno celobratam manifestant.
Et ha;c quidem inagis roborari possuut ex aclis con-
cilii. Acta hujus synodi ha;c fuere. Colebratur in
ecclesia S. Petri.et adfucre cum Felice 42 episcopi,
ut dicitur in epislolasynodica ad clericos et mona-
chos Orientalesdirecta, in qua breviter acla n^cen-
scntur llom. 11 Conc.,\i. 854). Primo ilaque priora
in Vitalem et Misenum synodalia acta lecla esse
ostendunt, et ob prffivaricationem depositione mul-
tatos asserunt. Slriclim legatorum pr.-evaricationem
describunt, quomodo seso gesserint cum Acacio, et
quod malum inOriente ovencrit ex lapsu legalorum,
quos propterea merito damnatos, et in dojiositione
jam publicala persistcrc asscrunt.Socundo Acacium
jam damnalum el contumacius novis criminibus in
catholicos insultantem dcclarant in priori damnatio-
nis sententia permancre. .\caciuin quoque mcmbrit
Chrisli pernicioaus inhiantem, ct pcr civitat^s atque
prorincias unam de fidc catludica Ecclcsiam dissijian-
tcm, inter episeopos sanclos, atque inter Christianot
indicavimus non habcri. Tcrtio cum Zeno promoveret
llcnoticum, et quia ei subscripser.it, sedi Antio-
chen;e restituisset Fulloncm, ea propler pr.Tscribit
synodus formulam quara sequcbanlur. « Elul cha-
ritas vestra possit agnoscero vcnerandas synodos
Nica;nam, ct Ephcsinam primam, atque Cluilcedo-
nenscm conlra Nestorium,et Eutychelem impiissi-
mum nos tenere. » Invidit librarius formulam tccle-
si.T Roii)an.T,eamque omisit.Erat vero necessaria,
ul dirigerelur, ut pontifex sose opponoret Zenonis
Henotico, quod veluti unic;i formula subscribcnda
dabalur omnibus pcr Orienleni. Quarlo testantur
una cum actis mittcre sententiam damnationis,que
incipit, Multarum triinsijrcssionum, '^nm anno pr.rce-
denti directam por Tulum : et simul ad .\caciano-
rum dicteria occurrunt.quorum primum eral.quod
h.vcsenlenlia iion dcbuerat deferri perTulum.sed
per cpiscopos siinul sedis aposfoIic.T. ct Ocr idenla-
lium sensa demonslrantes : quod agebant,ut eam-
dem inlirmarent,veluti illcgilimomodopublicatam.
Asserunt ilai|ue hanc ilerum millere,quara pcr Tu-
tum direxerant; nec oam vcl pr.Tsenlem sentontiam
in Acacium etutrosquc Potros deferri pcreniscopos
dccrcvisse, cum Acacianorum insidi.v farilom, tu-
tunu^ucadilum impodirenf.« Posl illam sontcntiam,
(lu.-e in .-Vcacium nerlurbatorem totius itri.-ntis V.--
clesi.T; dicfa esl; his nunc q^uoquo coiilt .:.ili.~ ad.li-
cimus(seuaddidinius;litlens,mcmorat;inisubdonii I
sententiam, qu;im placuit pcr Tutuin dcfensorem
Ecclesi.T .Vracio dingi ; nc volcntes nliqui rircum-
scriberc veritafem.malignissimi blandimcntis sim-
pliciores quoque seducanl.Nam si lcrra.mariquo or-
thodoxis non poncronfur insidia;.plurimi c\ nobis
cum cadem .Vcacii scnlenfia venire nofuissenf. 'i Ita
priorem .-Vcacianorum convelluntolijectioncni.Lnde
non est ille sensus. quem aliqui perperat afnipunl,
synodum hanc itorato Tutum direxisse : sed Tuti
nomen appositum veluti discretivum scntenlii pon-
tificia in Acacium facte, quam Tutus detuleret,

401

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. FEUX III.

403

qusDve jam appensa fuerat Acacii vesti per mona- A. curia indoctorum amanuensium divulsa a contextu,

chum, uti testantur Tlieophanes et Liberatus locis
laudatis. Tutus enim forsitan in praescnti synodo
depositus, quia tundem Acaeio consensit, uti Felix
ipse scribit in epistola data ad episcopos Urbis,Con-
stantinopoleos ct Bithynia;, quam primus vulgavit
Sirmondus, et inseruit optime Labbeus in sua col-
leclione, et Harduinus omisit (tom. IV, Cotie.,
p, 1085), cum tamen h«c reprKsentet acta hujus
concilii,et sit veluti synodica. Sed hocHarduino est
solemne prc-eterire istmsmodi acta ad concilia cele-
brata spcctantia. Alterum Acacianorum adversus
damnationis sententiara pcrTutum allata; subterfu-

f;ium erat,quod illa non nomine concilii Occidenta-
ium, sed solius Felicis data legcretur. Quam ob-
jectionem Patrcs sic rejiciunt. « Unde nunc causa
Antiochena; Ecclesia; apud beatum Petrum aposto-
lum colleeta rursum dilectioni vestra;, more qui
apud nos semper obtinuit, properavimus indicare

deinde cum intcgris actis perierunt, uti fuse obser-
vatur in Commentario ad allocutionem PP. Chalce-
donensium. Ha30 enim vidctur germana expositio
verborum illorum. Quomodo enim ponlifex Tutum
dirigeret, quem in laudata epistola noc eodem anno
data, asserit esse dcpositum ob fiedatam apostoli-
cam legationem, cujus exstabant Rufini, Thalassii
Arohimandrita;,et reliquorum monaehorum relatio-
nes de Tuti lapsu ; aut de ejus fide poterant concilii
PP. certi esse,quem jam agnoverant per relationes
defecisse? Certum interim cst, quod post laudala
epistolcB synodicic verba, et sententiam iteralo da-
teni in Acacium a praisonti synodo, lacuna aljest,et
locus corruptus est, ut cuilibet legenti vidcre oc-
currit. Unde, ut rcor,erat hic inserta priordamna-
tio per Tutum dclata: et quam hic synodus edidit,
qu;c etiam priorum verborum mutila est, quK sic
habet : « Sic autem Acacius impietatem pestifera;

Quoties intra Italiam proptcr ecclesiasticas causas, d damnationis tetendit, ut etiam dejectus insultet, ut

pnecipue lidei, colligantur Domini sacerdotes,con
suetudo retinetur, ut succcssor priTjsulum sedis apo-
stolicae expersonacunctorum totius Itali» sacerdo-
tuni juxta sollicitudinem sibi ecclesiarum omnibus
competentem cuncta constituat, qui caput est om-
nium; Domino ad beatum Petrum apostolum di-
cente : Tu es Pctrus, el super haiir pelrmii ;fdilicatio
Ecclesiam meam, et portx inferri non prxvalclnmt
advcrsus caiii {Matth. xvi, 18). Quam vocem sequen-
tes treccnti decem et ooto sancti Patres apud Ni-
Ctijam congregati,conlirmationem rerum, atque au-
ctoritatcm sancta; Romana; Ecclcsic^ dctulerunt,
quam utrumque usque ad tetatem nostram succes-
siones omnes, Christi gratia pnestante, costodiunt.
Quod ergo placuil S. synodo apud beatum Petrum
apostolum (sicut diximus) per Tutum Ecclesiae de-
fensorem, et beatissimus vir Felix caput nostrum
papa, et archiepisoopus judicavit, in subditis conti

scissus ScBvire non desinat; et cum omnino extra
corpus habeatur,ejus tamen membra dilaceret.et de
se scriptum esse tcstclur : Impius cum venerit in
profundummalorum,contemnit : adjiciensdeteriora
prioribus.persequendo jam mortuos.ejusanimogra
vitcr delinquendo.condemnationem secunda; mortis
incurrit; qui Calendione episcopo sancto (quemad-
modum cognovimus) nuper ejecto, Petrum toties,et
a se ante damnatum in ejus immisit Ecclesiani; ita
ut pUirimi (si verum est) oatholici cesserint,relictis
suis sedibus, sacerdotes, et nostrt-e prqjectffi sunt
porcis et canibus margarita\ Verumtamen nemi-
nem terreat,quod damnatus Acacuis non quiescat.
Elisus est Satanas, et tamen operatur. Vicit Chri-
stus, et vincit, nec adhuc hostis absistit. Et quia
certum est nobis meminisse vos etiam prophetica;
lectionis, nec aliquid habere contra consistentia ca-
stra formidinis, opportunissime cohortamur exspe-

iur. " Dicunt itaque Patres in sua synodica, quod _ ctantes Dominum, ut (sicut et nos) perseveretis in
etsi sententia per Tutum dclata edita sit noniine ^ finem, et sententiam, quani repcritis in subditis,
solius Romani pontilicis, id tamen intelligendum ' ' ' ' ' '" '' '"^ " i~-i: :--

juxta primajvam consuctudinem,qua,quia Ecelesia;
caput, confirmat sua auctoritate conciliorum de-
creta, ac suo nomine vulgat. Cum vero addunt :
i< Quod ergo placuit sanct;c synodo apud beatum
Petrumapostolum,sicutQiximusperTutumdefenso-
rem, » etc, videntur vcrba transposita, et sic expo-
nenda. « Quod ergo placuit S. synodo celebrata;
apud bctatum Petrum apostolum.quod delalum est,
sicut diximus pcr Tutum Ecclesii-e defensorem, et

animo constanti retineatis. » Porro sontentia nomine
Felicis, quam hic adjecisse fatentur Patres, pariter
periit,qu;e unita crat cum siibscriplionibus cpisco-
porum. Noniine Felicis editam supponit laudata
Candiili f|)isci!|ii 'riburlini subscriplio, qu;e habot :
sequcns uii.iri it'il,'iii siulis ai:iisloUi\'r : subscriptiones
sentcnli.r iliiccnl ullata vcrli;i, qu;i' supponunt cdi-
tam auctoritativam scclis apostolic;c sententiam.Ex-
stat vera iu Breviculo Eutychianislarum pars ejus-
dem, qut-c omnino censenda cst cum ea de qua lo-

quod modo sou in pra;senti synodo beatissimusvir quuntur Patres, et quam inserere in epistola assc-

Ffilix caputnostrum papa.et archiepiscopus judica- runt, qu;Bque pr;efcrt Felicis nomen. Sic enim ibi :

vit, in subditis continetur. » Juxta, inquam, anti- " ■• ■ . ,■ „>■■ »_ . :.■_„:

quam consuetudinem,de qua synodus Carthaginon

Bis sub Bonifacio primate,cum restiluitur libertas a
Vandalis ecclesiis anno 5'i5 adun;mtur. In eo vero
concilioPatrcsantiquosmores restaurarc studentes,
inter alios et hunc sorvandum decernunt (tom. II

«Edictum sentcntitTGFelicis pap« propter Acarii cpi-
scopiConstantinopolitani damnationcm.Acacius qui
secundo a nobis ;idmonitus, statutorum salubrium
non destitit essc conteniptor,nequo in mciscredidlt
carcorizandum, hunc Deus, ca;litus prolata sen-
tentia, dc sacerdoLio fecit exlorrem. Ergo, si quis

Conc, pag. 1079) : « Ab universis cpiscopis dictum D episcopus, clcricus, mon;ichus, laicus, post hanc

est, ut si qu;B littera; dictandE in concilio placuc-
rint.vcncrandus episcopus qui huic scdi (Carthagi-
nensinempo) pr;csidel, omnium nominc diclare, ct
subscribere dignetur. » Et hanc dicunt esse consti-
tutionem editam in concil.altero C;irtliaginensi sub
Aurelio. Inio etiam addiluni ibi dicitur:« Placuil
eliam petitum oinnium E|iiscoporum, ul cpistolis
omnibus dc concilio dandis saiictitas tua subscri-
bat. » Utramquc itaque scnlcnliain dirigere asse-
runt, et priorem pcr Tutum, ct altcrani edilam in
pra;senti synodo iv. Librarius vero siciit omisit lid(M
prorcssionom aprn;senli synodooditam, paritcr rc-
liquit rcscribere delatain Acacianam damnaliniicm
|ier Tutum; insupcr asseriiiit 1'ater, siciil priur iio-
niinc solius Felicisinscripta crat, sic ct scciinda in
syiiodo pr;cscnti cdita. S;cpius iii prinruui lciii|in-
riim cncyclicis coinmemoranliir iiiiss;c, vel prdlcs-
siones fidci, vcl alia monumenta, qua; tamon iii-

damnationem eideni commiinicaveril, anathemasit
sancto Spiritu exsciiiieute. » Cui fragmcnlo eonvo-
niunt qii;e in sua synodica asscrunt Patrcs nostr;B
synodi RomaniB. Acacianorum porro ob.jcctiones
fuisse, priorein in .\c;iciam lalam sententiam mi-
nime admitlciidam, qiiia soHiis Fclicis noiiicnpivc-
fcrret, nec pcr cpiscopos Occidcntis.aiit eoruin no-
minc dircctam in Oricnlcm,probant epistola; Cieiasii
SiTpius rclat;i;, ubi casdcm nervosc diluit, et rcli-
qua e.xsuflbat. Kpistolam vcro hanc tria h.a;c reti-
nentem : 1 Fiilci iirofcssioncm: 2 primam in Aca-
cium a lcrlia liomana synodo iatam sententiam ; 3
seoundam iii Acacium ii iv Romana synodo diclani
d;imii;itioiiciii scciind;c niorlis in Acaciuin.ct Pctros
Alcxaiidriiuim,ct Anliochcnum, (lua' tria invidit sivo
a'iliquil;is, sivc insciti;i lilir;iri()ruiii, fuissc ciicycli-
cuui,;iciiiiuiiichisinissam, ul \M'.r Oricnlem dissciiii-
naronl,siclestanlurPatrcs. « Ncquidautcui inaligni

403

ANASTASU BmLIOTlIECAUIl.

■104

in litleris mutari apud pravissimas mcntcp,aut aliter
interpretari possit.primo clomcntissimo principi, si-
cut onortuit,supplicantesbas casdcm litterasnostras
ad dilcctiuncm vcstram, clerum, plel)cmquc, et am-
plissimum senatum direximus, quihus slnguli, uni-
versique subscripsimus.divinum petentcs auxilium,
ut,vitatis insidiis (Acacianorum nempe),ha!C ad vos
scripta fariat pcrvcnire. » Additur dcinde votum
Gandidi Tiluirtiiii, ac dcinde : (junilragiula duo cpi-
scopi siinilitcr suhscripscrunl. De ulraquc damna-
tionc, ndcoquc el duplici hac Synodo iii el iv Cata-
loi:us llolstcnianus habct (in marg. pag. 83j : Ipsis
tcnipnrilius fccil synodum et misit pcr trm-tum Oricn-
/j,s, ('/ itcrum inisit, ct dmnnnvil in pcrpcluum Aca-
cium ct Pctrum. Dclatam Acacio scntcntiam pcr mo-
nachos Ae;cmetas, liassianum, et Pium rcfcrtVictor
Tununensis in Chronico.et de hac synodo loquitur :
" Acacius Constantinopolitanus, Pctrus Alexandri-
nus, Pclrus Antiochcnus, Chalcedonensis synodi
inimici, a Felicc Roman.-c Ecclesia; pra;sule in sy-
nodo in Italia facta, daninantur : el ipsa damnatlo
Acacio Conctanlinopolitano legatis missis pcr mo-
nachos monastcrinrum Archinictcnsium liassiani,
etPii ingcritur. » Optime hic iiaquc ex rclatioriibus
ex Gra;cia venicntibus notatur, Pctrum Antiochc-
num,el Acacium oh continualioncm criminum fuisse
damnatos, ct quidcm ca damnatione, qu.-c dicitur
sccunilv morlis : hinc additur :

Domnavil in pcrpctuum, si non pwnitercnt. Legen-
dum cum aliquibus cod. Dum non pa^niterentt qu.TC
lcctio magis concordat cum duplici edita damna-
tione post tot scclcra admissa ab Acacio. Quod ita
expressit auctor IJrcviculi : Sinc rcmcdio paniWnlix
fecil ab uposlolica scde damnari. Quam in laudata iv
synodi synodica Patrcs dicunl Fulloncm et Acacium
incurrisse condcmnationctn secumUr mortis. Felix
pontifcxinepistola .id Vclranionem episcopum,qua;
est de Pctro Fullono sedcm Antiochcnam seciindo
invadcnlc, loquens de Acacio ctiam asscrit. Undc
merilo pr.rdictus Acacius iterata e.icommunicalionc
dcpulsus e.it. Hanc porro dcclarationcm importarc
quamdam indissnlubilitatem, ita Nicolaus ] pro-
ponit : <i Fclix (juoquo papa Conslantinopolilanum
Acacium nnn snhnn deposuit, vcrum el insolu-
bilibiis anathcmatis vinculis innodavit. •■ Quomodo
id actuni,ct quidi^m mcrito, cxpcndit Cclasius in
traclalu dc an.ilhcinato.ubi ostendil qunmodo Aca-
cius analhcma incurrcrit, ct qiiidcm justiliam cdi-
tae sentcnti;e propugnat, vindicatque ab Acaciano-
rum objectionibus.

BINII ET LABBEI.

Linea 1. — FeU.v, ctc. Post inlerrcgnum sexdic-
rum (quibus Basilius pra;feclus pr.-rlorio, Uomaj
Odoacris regis vices agcns, eleclioni Uomani ponti-
licis, prout acta quarl.-c synodi Uoman.x sub Sym-
macho refcrunt, sa-culures potestates ingererc"co-
nalus fucrat)anno Domini -'i.^, octavo die Marlii
crealus est nonti fcx Felix, patria Uomanus. atavus
S. Gregorii Magni.prout ipse teslalur homil. 38, in
Evang., et 4 Dialog. cap. 10.

L\nca ii. — Post annos trrt. Constat cx epistola
sexta Felicis, qua conlinetur scnlentia in Acacium
lala, hos ante damnalioncm Acarii dcpulutos ct
ablcgutos csse. Falsum cstigiturquod scribitur hic
cos triennio posl dainnatum .\cacium Constaiitino-
polim missos fuisse.

BL.\NCIIINI

NOT.E CIlUONOLOGiaE.

Prlma cx cpistolis Felicis lll.quam Binius nliique
editores concilinrum alfcrunl,duta esl ad cunidcm
Acucium CunstantinopolUanuni, ad quem dceessor
Simplicius tres postremas pr,vscrlpscrat. In illa
signillcal Felix, se daluin Slmplicio succcssorcra.
Licel autcm dicset nnnus,quo dabatur cpistola.in
exemplarlbus qua; hactcnus perspecta sunl non ap-

\ pareat.attamen cum Bciamuii scriptam fuisse occa-
sionc concllii Uomx habiti subinitium reglminisa
Fellccsusccpti; et cum novcrimus subindescriptam
nllam cplstolam ad eumdcm Acucium, qua? ordine
sexla est in Binlanu cditlone, ubl sentciitia deposi-
tlonls et excommunicutioniscontruipsum prolcrtui
et Ita consignatur. Cu-lius Felix episcopus sanci.i
Ecclcsi.T catliolicj; urtis llomx suhsmpsi : data v kal
Augusli Vcnantio viro clariss. consule, nempo anno
vulgaris uTa," Christi 48.'», gcsta conijjlura ibidem
recilata.quoium causa exaucloratur.\carius,oslen-
dunt anno superiori ncnqio Chrisli 'i^S^prlorrs lill«-
ras fuissc dulasa Fellce, studium omiie adhibento
pastorls Evangelil, ut errantom ovcm reduceret ud
Christi ovlle, Pelro ejusque successorlbus concredi-
tum. Constat igltur dc rellciscxordio salls pcrspi-
cue referendo ad diem Doniinicam ordinationis suae,
diem scillcet sextam Martli annl -isS, consulatu
Fausti junioris; vel ad dlem llebdomudis eam Do-

■a mlnicam pracedenlis ; sl ab elcctione potius quam
ab ordlnatione epochadesumatur. Terminus autem
pontificaliis ct vita? sancti Fellcls III roctc colloca-
tur sub die 25 I ebruarii unno VJi (qua colltur .
Anastusio Augusto et Rufo consulibus. Hls cerl.
coss. deccssum Fclicis, et successloncm Gelasii re-
fert VictorTununenslsln chronlco : cui catalogipon-
tificii sulTraganlur, dum trlbuunt annos 8, menses
11 ejusdem sedi,quemadmodum et .Anastasius : qui
cliaiii exprlmit dles 23. Catalogi autcm plerique tan-
tum 18 enumerant, pra-serlim Cnlbertlni : doclsa, ut
videtur, parte inferiori litterae 10 ex nola denarii se-
cundl pcr amanuenscs.qui 18pro23 de?crlpserunt.
Iii vetusto codice monaslcrii S. Crucis ad llieru-
salem una cum eplstola synodlca Felicis, recilala in
concilio Itomano anni -487, Boethio viro clarissimn
consule.Iegltur in line epistolae etlam nola proxlni.-
sequentls consulatus Dynamli el Sllidli.quiperlln. :
ad 48S,ex ea scllicot causa.quod opistola diu Uon,

p retcnta fuerit antequam in.\l'rlcam tranrmiltorelur,

'•' ut nutat Blnius ; siveeliam, quod .illquod cxoniplar
ejusdom serius asporlalum, vel Itentta ti-ansmis-
sione pcrlatum fuerltanno indlcato.

NOT.*: IIISTOniC.E.

Linea 8. — Damnavit .icacium, ctc. Tompera-
mcntum ntlent.e solllcitudlnis, qu.i» consuram non
dcscrut, et patern.-c lonitatis, qu.-e ad popnltcntiam
exspoctet.adhibilum fuisse a hellco in .\cacli judi-
cio, licel satls nppareat ex gestorum serle,quam in
nolis D urchieplscopi Sommlcr potoril unusquisquc
observarCjCt in documentisibidcm selcclis.altamen
luculentius dcmonslrari afllrmal U. P. domnus Si-
mon Mopinot in synopsl eplstolari, quam pr.vmisil
nov.a^ cdltioni eplstolarum summorum pontificum a
R. P. domno Gonstuntlo cjusdom Congrogationis
monncho nuporriine adornata. Illius vorba reddam
qulbus rctuntur animosior critire quorumdam in-
goniorum,sibi usurpantium auctoritatem inurcnds
not.i» indiscrela; sevcritatls zclo Fclicis : qucm illo
D ex documcntis por Conslantlum adiluctis ila libc-
rundum judicat ab omni Imputullone Inloniposlivi
fervorls.aii doslruendum potius quam ad .■rdilican-
dum jiccommodati.

■I Folicis II ^lnqult vocans Felicem sccundum
Illluri succossorein proximum, quom nos illclmus
Terllum,) gesta (lu.i-dnm Hcnricus Valeslus, ct alii
Valcsium secuti sic oxpnnunt, ut, tirn;lorquam quod
in Ilistorlam grnvitor ncccant, Fclicem ipsum fer-
ventlori abreptum zelo, ctlnm nolcntcs, noscien-
lesquc ropr.-escntcnl. Oui[)pe sic cxislimant viri,
CTtcroqui |)rudcntcsot crudlli, pontificcm post «cn-
lentiam in Aracium episropiim ConstnntinopolHn-
nuiii, Inbento Jiilio aiinl Ssl pn>lalam, nios jn sy-
nodo quatuor post diobus hablta ; siiiillcm nltcram
protiilisso.luni scilirot toniporis cuin do prioro nec-
duiu .\cuclus quiilqiiaiii auiliss4<t. Horcliio voro in
Felicem cadis? uliud cerle eum ejus llttcr.T,tum his-
toria; quoque monumenta persuadcnt. Conslantius

403

HISTORIA DE VITIS ROM. POXT.

S. FEI.IX III.

406

ne qua pontifici tam pio tamque inlegro inuratur
prsecipitis animi nota,suam utrique judicio fetatem
certo assignat; ac primunt quidem ad Julium mcn-
sera anni 484 relbrt cum Valosio, alterum vero ad
Ootobrem anni sequentis : ut anathema nonnisi
graves ob causas, ct post exploratam diuque tole-
ratam Acacii pervicaciam itcratum fuisse liquido
apparcat : id quod vir doctus argumentis astruit
nec iulirmis nec paucis, fusiori dissertatione, cujus
ad calrem li<eo verba lego : Istud quidem diligentius
inquisisse ac probasse, non sine usu fuerit ; quia
cum verilatem nosse semper intersit, tunc vero
interest maxime ne Feli.x. in dicenda, iterandaque
tanti momenti sententia pr«ceps fuisse videatur.

11 VI. Vellem et alteram disquisitionem lieeret
exhiberc totam hoc loco, qua lilteras tres eidcm
papa; attributas, unam quidem ad Zenoncm impera-
torom, alias vero duas ad Pelrum FuIIonem inscri-
ptas, probat in spuriis habcndas esse.Cerneres reli-
glosi critici in seoernendo vero sagacitatem, ac
praesertim in defendenda summorum pontincum
fama studium. Hoc idem susceperat is, quem modo
laudavi Valesius, at argumentis qua;, si plurimum
probabilitatis, certe non satis roboris haberent ad
persuadendum. Hinc Antonio Pagio data novi syste-
matis adornandi occasio est. Illud vero systema
Constantiusostendit, nullopenitusfundamento nili,
quippe quod nequc cum vcteribus libris aut editis,
aut manu exaratis, neque cum ipso litterarum con-
textu' componi unquam possit. Itaque rationibus
Valesii non spretisquidem,sedinmedioreIictis,aIias
profert, et graviores, et plures, quce rem omnino
persuadeant. Singulas referre longum foret ; pra;ci-
puas duntaxat delibare diffioile : etenim omnes ita
mter se apta; consertaique sunl, ut sine plurimo sui
dispendio sejunginequeant.Tanlumobservabointer-
esse non parum cum ad Historia; veritatem, tum
ad Felicis secundi laudem, ut ne hujusmodi litterae
genuinis accenseantur. Quippc his ilngitur pontifex
cum Acacio convenisse in danmando Pctro Kullone,
cu.jus consensionis nulla prorsus in toto Felicispon-
tilicatu, sive inilium aut finem, sive interjeclum
tcmpusattendaSjChronologica nota assignari potest:
inio cujus falsitasex genuinis ejusdem papailiUeris
in (icuhis inciurit. Deinde fingilur ct Acacium Ar-
cliicii/srnjii lilnlo sic exornasse, ut episropns cjus jiiri
siilijrrlos 1'aLcrctur; Acacium, inquam, civitalis cpi-
scopum, quam Gelasius, Felicis successor Ilera-
clicnsis Errlrsi^L' pdrxriam vocat, obscrvatque 7iec
inter mclropolilanorum jura ccnsari ; adeo abhorret,
vel a veri specie, FelicemConstantinopolitana; scdis
iirivilegia, Chalcedonensi canone 28 innixa, suo
liujusmodi assensu confirmasse. Fingitur denique,
quiid gravius est, et prius commemorari debuerat,
ad Petrum FuIIonem sic tanquam ad legitinium
Antiochen;e Ecclesia; pastorem scripsisse,ipsum(iuc
his verbis allocutus esse: « Conspicc tc constitutum,
ut sia lumcn iis, qui in tcnebris sunt, et eruditnr
insipientium... vide a tc populos semcl illuminalos,
qui bona gustavcrunt Dci vcrba. " Quasi vero san-
ctissimum papam credibile sit tam disciplinajcccle-
siastica:, tauHiue sui ipsius dblituin fuisse,ut Chal-
cedoncnsis concilii hdslciii inlcnsissiraum, sacrile-
gum Anliochcn;u Ecclcjia' |ir;i/(|(in(;m, ab dr^cessore
8U0 Simplicia piqia nupcr damnatum,imo Christiani
vocaliuld spulialum, Fulldncm deniiiue communione
sua donarc, lidnorilicis ;ippcllare vcrbis, ct pro legi-
timo Anliochc,n(jrnm cpi.^cdpo haberc voluerit?qui
Fullo, xi dc lcyitimii futssct curationc snnalus (uti dc
Pelro Mongo loquitur Felix ipse) ail indulgcntiam
suscipi dcbcrct, non ad saccrdntii diijnitntrm. Nequc
vero vir doclus adullerin;i id genus sci'ipta salis
habuil Felici abjudicarc: invesli(^avitpr;eterea, quis
corum archilectus, unde is rucril, i|ua vixcrit ;clale,
(|Ud (inc bicc prdcudcrit : quilius probo cxpliralis,
concludit hominem (lr;ccum fuissc, cu:n(pic Aciicii
vcneratorom,(iui ut Scylharum monachorum (/,• uno

A sanctx Trinitalis crucifixo sentcntiam efficaciuscon-
futaret, camdem finxit in Petro Fullone praedamna-
tam fuisse a pontilicc Romano Felice II. Tantieiat
(inquit Constantins), pontificis Rotnam auctoritns, ut
ejns inrolurro tcacrcnt sese, vel ipsi guoque Grxci,
(juos ali snli-i iijfi.-iiolicx communione diimlserat Aca-
ciani srhisiihiiis procetla.

(1 Possem e variis siva notis, sive monitis, soli-
gcre non pauca, qu;i3 in eumdem scopum collineant:
sed ad aha properandum.Quanquam hoc prKterire
non possum, proditura scilicet in luccm fragmenta
complura, eaque prolixa et hactenus inedita, ad
unam camdcmque Felicis epistolam pcrtinentia,
cujusepistoUe argumentum esl.Orientalibus denun-
tiare.ne qua se cum Acacio communione contami-
nent, simul et polliecri fore ut Ac;icius ipse, si ab
incu;pto desistat, ecolesiasticre societati redonetur :
quod postremum id habet utilitatis, ut sententi;e in
Acacium eumdem ab eodem Felice prolataj vcrba

J] qua?dam explicet paulo obscuriora, uti explicata
postmodum ab Gelasio fuf>rc;ncquc jam inhisquid-
quam supersit, quod in pontilicis charitatcm minus
convcnire videatur. >■

CIACONIt.

Linea 1. — Felix terlius. Ciacnnio sccundus,cum
is, qui in sehismate contra Liberium crcatus est,
papa dici legitimus nequiverit.

Linea eadem. — Nationc Homanns. De nobilissima
donio Auicia, quaj postea Frangepanum appellata
est, S. Gregorii pap;E Magni doctoris at;ivus, ut ipse
tradit Homil. in Evang. 38 et Dialog. lib. iv, c. 16.

PAGII.

Linca 1. — Fdi.v trrlius, etc. S. Fclix hujus no-
minis tcrtius patria Romanus, cx patre felice pres-
bytero, sancti Gregorii Magni atavus, post quinque
dierum interpontilicium, Simplicio successordatus

p est ; ordinatus est enim die Dominica, sexta Martii
ejusdcm anni quadringentesimi octogesimi tcrtii,ut
ex sedis cjus duratione ronstabit. Porro Feliccm III,
non vero IV, fuissc Gregdrii Magni atavum, recte
probat Baronius in .'\nnalibus ot in Notis ad Marty-
rologium Romanum ad diem 25 mensis Februarii,
qua (le re vide dicenda in Felicc IV.

Linea 5. — Vcnit relalio de Grxcia, Petrum Ale-
.randrimtm, etc. Joannes Talaja episcopus Alexan-
di'inus, tunc Romaj existens, ut in Simplicio dixi-
nms, libellum, quem huic paraverat porrigendum,
variain .\cacium episcopum Constantmopolitanum
crimina continentem, obtulit Fclici, ut habet Eva-
grius lib. iii, cap. 18 : u Cum libelli, inquit, a
Joanne Felice porrccti csscnt adversus Acacium, ut
(lui illicitc Petro (scilicct Moggo in scdcm Alexan-
drinam inlruso) communicnrct, ct alia (puedam ge-
r(U'cl Cdnliii sacroruni c;in(inuni [iricscriptum, Felix
Viliili^iii iic Mi;cniiiii c|iifC(i|ids iiil Zcnonem misit,
lidscciis ut syniiilus Cliiilccildr.cnsis lirniaretur, et

D Pctrus tai!(|uani hicreticus cx|iillcr(liu-, ulque Aca-
cius Roinam niillcrclur, liilicnciii iviMituruscorum
quic Joannes ci objiciclial.' ijiiiiiiim scdiuni fncrint
episcdpi, Vilalis ct Miscnus, discimus ex Breviculo
lUstorue Eutychianistarum, in quo Vitalis dicitur
episcopus Truentinus ex Piccna rcgionc, quod op-
iiidiim 'l'ruentum dictuni, nunc cst excisum ; et
Misciuis dicitur Cunianic Ecclcsi;e episcopus, ex
regione Campani;c ; Cuma vcro erat urlis Campania;,
prorsus ctiam nunc cversa. Direrli sunl autcm suh
liar in.strttrtionc, ut lcgitiir in Cddcm Breviculo, « ut
Pelrus de .Vlcxandrina pcllcrclur Ecclesia, clut li-
bidld sancli Jcaiinis episcnpi Alexandrini rcspon-
(lerct Acnciiis, ali|iic ipsi dciiunliarelur Acaciu, ut
anatliema iliccret Pctro.» Lihclliis citatiouis Acacii
cxslat Idin. IV Cimcil., pag. KWS.

Lcgiitis iii iii.indatisilcdil Fidix, nequi(l(|uamagc-
rcnl, priusqiiam ciim Cyrillo Aciemelensium mona-
chorum praiposilo cssent coUoculi,el ab eo <iuid agen-

m

ANASTASII Bini.inTiiECAnn.

408

du7yi csscnl (liilicissc)it,\nqw\. Evagrius laudalus ca]). A
lO.Legati.cum AJjyduni venissciil.illicabimpcratu-
rissatoUitibuscomprehcn.si.etchartiseorumaljlatis,
custodiiB mancipati sunt, ut scribit Thcophanes.
Primo (luidem nriinatus est imperator sese eos inter-
fecturum, nisi Potro et Acacio communicarent. Sed
cum min;c nihil proficerent^ad blanditiasconversus,
douis ac muneribus eos corrumpere aggrcssus cst.
Inio, addito jurojurando, tam ipsc quain Acacius
iisdom pdllicitus est, integram causam aposlolicae
scdi siivanilam esse, nec ullum inde prajjudicium
causa' fulurum, si legati cum Acacio ctPetro com-
inunionis societatcm iniissent.Testatur id Gelasius
papa iii cpistola 13 ad cpiscopos Dardania\ haud
procul ab initio : « Sed Acacius non solum despexit
satisfacerci)oslulalis;vcrumotiamipsamlegatiunem
sedisapostolicai,bli'ndimentis,pra3iniis,pcrjuriisquc
deceptam, quibusei cum imperatore promisit, inte-
gram praisulis apostolici causam de omnibus csse
servandam, Petri comniunione pollutam redire pcr- rt
fecit. » Gum ergo Vitalis et Misenus variis arlibus
deccpli fuisscnt, e custodia producti, una cum .\ca-
cio et Petri Mongi apocrisiariis ad ecclesiam proces-
scrunt, et missarum solemnia celebrarunt, rccla-
inantibus licet orthodoxis, et praivaricationem hanc
essc perditionem rcctaj fidei, semel, iterum,ac lcr-
tio contestantibus. Primum quidem contestationis
libellum, funiculum ad hamum circuinligantes,uni
cx legatis suspcnderunt, secuudum vcro in codicem
immiserunt, tertium oleruin cophino inserentes ad
legatos miscrunt, ut scribit Theophanes.

llis ita gcstis, legatiopcrti ignominiaac dedccore
revcrtuntur ; cum non solum ea, aii qua? missi fue-
raut, non egisscnt, sed cum Potro Mongo, ad qucm
expellendum directierant, inita comniunionepolluti
essent. Zenonis ct Acacii litteras, quas illi ad Feli-
cem papam rescripserant, Romam rcdeuntos secum
detulerunt, plcnas contumcliarum in Joannem Ta-
laiam : Pctri vero Mongi laudibus ac praconiis re- „
fertas. Epistola; Zcnonis partern refert Evagrius ^
lib. III, cap. 20. Dc Acacii opistola, Kelix papa, sy-
nodus Romana, et auctor Broviculi llistoria; Euly-
chiaiiistarum mcntionem faciunt. Post discessum
lcgatorum Eelix Ecclcsijc Roman;c dofensor, quem
Felix pnpa ex latere suo legafum miserat (Vitalis
eniin et Miscnus ex sacerdulali collpgio dclccli fuc-
rant), cogcnlc niorbi neccssitate lardius legalos
subsccutus, ita contumelioso excoptuscst ab .\cacio,
utnecinconspcctum suum adiuiltcre sustinucrit, ut
tcstatur Fclix papain sentenlia danmationis Acacii.
Liboratus addit rielrusum essc in custodiam, et
chartas ojus ablatas, quia ncmpe Acacio el Pelro,
sicut Vitalis et misenus feccrant, coinmunicarc no-
lucrat.

Priusquam legali Romam reversi esscnt, fama
advrntum corum pr;cveniens, piwvaricalionem eo-
riiin ubique divulgavcrat. Quare Fylix papa Syno-
duiii soxaginta soptem cpiscoporum anno qu;idrin-
gonlcsiiuo octogosimo qiiarloiu basilicaSaiicti Pctri D
collogit. lllic Vilalis ac .Misouus, cum logalionis sibi
miindata:! rationcin rcddcre juberentur, et ad vanas
excusationes converterentur, Felix papa primo Vil;i-
lcm ac Misenuin cpiscopos sacerdotio et commu-
niono privavit ; Petruin deinde Mongum .Mexandri-
num, et .Xcacium Constantinopolitanum a sacor-
dotali colleKioct ab Ecclcsiastica comiiiunionc pro-
nuntiavit alienos. Haic cst prima dainnntio Aca-
cii in synodo Roinana habilarf/f v Kiitciidas Auiimli
Vciiaiilio cos. idcoquc anno -iM. Hujus synodi Ro-
manic unicum hodic superest fragincnlum.parssci-
licetsi nlcnlin; ab universasynodoprolala>inPetrum
ct Acacium. Exslat ca tom.'' IV Coiicit., pag 1073,
incipiltnii', HiM//(ir»m Iraiisyrcssioniiiii, clc. Quid inca
reprohondorent nr.rci, Pt niiid Honiani rcsponde-
rent. legi polest iii critica baronii eodcm anno.
ScnlPnlia in Acaciiim. a syiiodo Romana lata,
missa est pcr Tulum Ecclesix Romana; defensorcm,

quciiiadmodum et epistola ad Zenonem Augustum'
qua rogabant episcopi, ut synodi dccretis obtempe-
raret. Tutus sontentia, et lilteris acceptis, in Orien-
tom navigavit, sententiain damnationis quam allu-
lerat, Acacio inter altariatradidit, ejusque pallio af-
fixit, ut scribunt Victor Tununensis, Liberatus, ct
TheophanPs.Sed et edictum Felicis papaj universis
in Urbe Constantinopoli legendum proposuit. Ilis
omnibus fideliter peractis, dolis Acacii circumven-
tus est. Nam, ul liquct cx epistola Felicis papa; ad
monachos Urbis ConstanlinopoleoselBithynia;,qua;
tomo IV Coiicil., pag. 108.5, legitur, inissus ad Tu-
tum sonex quidain Maronas nomine, magnam pecu-
nia; vim oi pollicitus cst, si Acacio oiiinia, qu.i'
Rom;o contra ipsuin agebantur, apcrire vellel. Vc-
rum Rufinus ot Thalassius archirnandrila;, et ca;-
teri monachi Cunstanlinopoli, et per Bithyniam
constituti.simul atque Tulus Roniam reversuscst,
scripserunt ad Felicem papam, missis etiain Tuli
ipsius litteris, quibus in conventu episcoporum k-
ctis, officio pariter et sacrosancla communione pri-
vatus est anno quadringentesimooclogesirnoquinto.

Interea cum Felix ponlifex videret res adco in
Oriente esse turbatas, ut nulla penitus forct spos
Joannem Talaiaia cpiscopumAlexandrinuminsuam
sedom restilui posse, eumdem anlistitem, Nolan;o
in Campania nobili pncfecit Ecclesi;B, quod testa-
tur Liberatus diaconus in Breviario, cap. ix :
« Joannes vcro Talaia habens episcopi dignitatcrn,
inquit, rcmaiisit Ruma; : cui papa Nolanam ded;:
Ecclesiam, qu.-c est in Campani.T regionc ; in qi: i
plurimos residens annos, in pace defunctus est.

Acacius deleriora committens, ejeclo ex Eccles; i
Antiochcna catholico episcopo Calcndione, quci;
ipse ordinaverat, Pctrum Fulloncm ejusdem sedu
invasorem, ab eaque ejectum, et in synodis Romana
et Constantinopolitana sub Siinplicio damnafum, in
cam sedem a Zenone imperalore rcslitui curavit,
Calendione cxpulsos, et in Oasim rolcgato : ex quo
factum, ut Eutvchianis ha^reticis aditus panderclur,
etin locum calliolicorum antistitum subrogarentii:
hKretici, ut tostalur Gelasius papa, tam in sa-piu-
laudata opistola 13 ad cpiscopos Dardani.r, quani
in ca qiiam ad episcopos Orientalcs scripsit ordinc
15. Ilanc .Antiochena; Ecclcsia; calamitatom cum
accopissct Felix papa,synodum episcopuruin Rom.T,
anno i|uailringcnlcsiino octogesinio quinto, fertio
Noiias Oetobris coegit,cujus superesl ppistolaejus-
dcm Felicis ad Zenonem Augustum ordinc 5. Ea
nuntiat Felix imperatori, Pctruni, Fullonein, syno-
dali judicio, scnlenlia anathematis condemnatum
ideuque ab ejus cuinmunione abstincndum csse.
Hortatur pra'terea cumdem inipcraforem, ut Kullo-
nem depositum cx Anliochcna Ecclesia cxpellat.
Supersunl praMoroa rpistula Felicis papa; ad ]ircsh\-
leros et archim-indritas, Constantinojioli cf Rithy-
nia; consistontos, in collcctione Concil., pae. llL'i.
cum hac inscripliono : Epislola .«i/mx/i Itoinai) i
(/(/ clcricos cl iiioiinclios Orieiilalcs ; epistula di^niiin
pjusdem pontilicis ad Vetranioncm episcopuni.il'
dem, pag. liia-.i!. In hac ilaiiuo synodo Pclnis Fulb ,
qui tyraiinico moi-e .Antioclicnsem Erclosiani uccu
pabat. anathcmatc pcrculsus esf, et .\cacius C.cu-
slantinopolifanus episcopus, cum Petro Mun(y>
Alexaudrin.T Ecclesia; invasore, ilerala excommuni-
calionc damnatus.

Linca 21. — El posl Iraiiiiluvi cjuf. olc. Cun:
impcrator Zeno, anno is^.Hpnolicum, scu unitiviin.
cdiclum, vel suadenfc,vel diclanfe.Vcacin rniisissct,
cl ad Egypfiac.TditecescosanlisfitPs,monachos,ple-
bonKiue Clirisfianain direxisset animo concilianda;
pacis. et nrocurand.T Ecclesiaruin unifatis, illud
maxime displicuif, fuin Simplicio. tum Fclici ejiis
succpssori, qiii parum roliginsum prinrippm adoffi-
riiim n>vocnrp, ot ad lldoi tuilitmem accendorp pra-
vissiiiiis lifferis conatus cst. Sed nec ipse, nop Ec-
clcsia edictum illud discrtc damnavit, tum ne Zeno-

409

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. FELIX 111.

410

nis animum exacerbaret, et graviorainde schismata X
et niala orientur, quorum difncilior esset sanatio :
tum quia Zeno synodum Chalcedonensem diserte
non damnavit, nec hasresim ullam astruxil Heno-
tico suo, imo damnavit Eutychianum dogma, et
aliundc privatis litteris ad Rornanos pontiliccs, et
nominatim ad Felieem III datis, quarura fragmen-
tum refert Evagrius lib. ni, cap. 20. Chalcedonen-
sem synodum professus est :« Pro certo haberede-
bes, inquit Zeno apud Evagrium, et pietatem no-
stram, et supra memoratum sanctissimum Petrum
et universas sacrosanctas Ecclesias, sanclissimum
Chalcedonense concilium amplecti atque vencrari,
quod cum fide Nica;ni concilii prorsus consentit. »
Qua ex epistola, et ex ipsius Henotici verbis Nata-
lis Alexander Sffioulo v dissert. 18, illud nullam
hoeresim oontinere ostendit. In eo Zeno uon aliud
symbolum admittendum decernit,quam Nicsnum :
approbat 12 sanoti Cyrilli capitula. Nestorium et
Eutychem damnat anathemate. Illud tamen Ecclesia n
merito rejecit, non solum quia laici principcs decer-
nere de lide non possunt; sod eliam quia Zeno in eo
definitionem synodi Chalcedonensis,et epistolam S.
Leonis ad Flavianum,summo totius synodi consensu
receptam, et voces ex dualius, ct in auahus naturis,
quibus Eutychianam hieresim jugularunt, silentio
premcndo, sua aconomia condescendit hKreticis,
qui illas exsecrabantur. linde Zenonis nomen post
mortem ex sacris diptyohis expunctum, quando pax
inita est inter Orientalem Ecclesiam et Romanam
sub Hormisdee pontiflcatu.

Cum S. Felix papa annos 8, menses 11, dies 18
8edisset,ut habent Anastasius Ms.Colberlinus,varii
catalogi, Regino, Martinus Polonus, Luitprandus et
Hermannus Contractus,ad ccDlestem patriam tran-
siit die vigesima quarta mensis Februarii anni qua-
dringentcsimi nonagesimi secundi. Eum post obi-
tum Tarsillae virgini proncpti suse, Gordiani patris
sancti Gregorii magni sorori conspicuum, eam ad re- „
gnum cffileste vocasse narral ipsemet Gregorius ho- ^
milia 38 in Evangel. et lib. iv Dialog., cap. 16.

SOMIER.

Linea 4. — Sub hujus cpiscopatu, etc. Gesta Felicis
in causa Acacii Constantinopolitani colleget ex eju-
Bdom epistolis, ut videtur, Bibiiothecarius hac in
scctione.Collegit ac evidentius digessit D. arcbiepi-
scopus Cffisariensis Somier lib. vi, cap. tiet 7 Histo-
ria; dogmatica; S. sedis per ea qu;e sequuntur.

Ex cap.&. 'S:\.aX\m ao Felix III Ecclesia! thronum
conscendit,cura illius prima impensa fuit in admi-
nislranda justitia Joannis Alexandrini petitionibus
et quorelis contra Acacium Constantinopolitanum
apostolica; sedi porrectis. i< Cum enim libelli a
Joanne Kelici porrccti essent adversus Acacium,
ul qui illicite Petro (MoRgo) communicaret, ct alia
qufcdam gercret contra sacrorum canonum leges,
Felix Vitalcm ac Miscuuin episcopos ad Zcnonem
misit. " Evagrius (lil). iii, cap. 18) cpistolas addi- D
dit ad ciiindcm impcratorcm, ncc non ad Aca-
cium. In dalis ad Zenoncm ita prajfatur. « Apostoli
Pctri vencranda confcssio materne instat vocibus,
et suorum pra^cipue liliorum compcllare non dcsi-
nens confidentiam tufe pictatis, cxclamabat : Ghri-
stianc princeps, cur mo acurrioulo charitatis, q_uo
Ecclesia univcrsalis astrmgitur, pcrinittis incidi?
cur in me rumpis totius orbis asscnsum? Qu.-eso
te, flli piissime, ut tunica Domini dcsuper contexta
pcr totum, quia in unum cor|uis Spiritu sancto ubi-
quo rcgcntc individuam forcCliristi fuguravit Eccle-
siam, nulla paliaris sorlc vioIai'i, nevc ciijus inlcr
ipsos, qiii crucifixcrunl Salvalorem, inansil inte-
gritas, tiiis vidcatur csse leniporibus divisa.

" Nonna iiiea lidi's cst, quam solaiu esse unam,ct
nulla adversitatc supcrandaiii Dominus ipsc mons-
Iravit.qui Ecclesia; sua; in mea contcssione fundala;
portas inferi nunquam essc pra;vulituras proinisit?

Haec rogo, qus dicta Deus esse voluit per dictm sedi
antistitem, vel per mei ordinis parvitatem, qui tUE
seouritatis intuitu hujusmodi ideo promenda judi-
cavit, ut non tam ejus qualemcunque vicarium, sed
prffisentis apostoli velut auctoritate commonitus al-
tius vias et divinae reverentii-e, et humanffi conditionis
aspiciens (quod absit) non ingratus existere videaris
collocal;e fclicitatis auctori..rRespice ad decessores
tuos augusta; memori;e, Maroianum soilicet et Leo-
nem, et tantorum principum lidem legitimus eorum
successor amplecti debes illorum in religione con-
sensum.quorum debes memoria; reverentiam. Pala-
tii tui facito soripta recenseri, etscripta illa diligen-
ter investigari, qu» ad apicem summaa regrediens
potestatis,addecessorem meum pietas tua pro oom-
muni gratulatione direxit, » elc. Fei(m papx lll
epistola secunda.

In litteris pariter ad Acacium scriptis tum zelum
fideicurandK inuniversaEcolesiasibidemandatum,
utpote Petri successori, profttetur; tum ab eo ra-
tionem exigit,cur de statu fidei et in .\lexandrina et
Orientali Ecclesiaturbata; sibi non renunliaret,juxta
decessorum suorum monita. « Cujusnam rei causa
intersit indica nobis, quod dilcctio tuo non modo
tantis opportunitatibus indesinenter exortis, verum
etiam sa?pe numero a decessoribus meis litteris in-
vitata,velut obstinato silentio, nunquam super hanc
partem aut consulere quidquam voluerit, aul re-
ferre... » Deinde serio monet, ne suspicionem de se
datam, periculi in quo versatur, perlinacia conflrmet.
«Quapropter instantiusquitediligimus sincero cha-
ritatis intuitu, orebro repctitis hortanionibus inoi-
tamus, ut ipse vicissim post hajc ea devies, qus te
ab omni domo Christi ostendunt esse disjunctum.»

Prajtor hasce litteras, duos etiam actus transmisit
perfcrendos separatim, uuum quidom ad Zenonem
Augustum, alterum vero ad Acacium. Evagrius,
lib iii, cap. 18,videtur utriusque meminisse, et arti-
ticulorum in iis expressorum. « In priori quidem po-
scens ut syiiodus Calcedonensis firmaretur, et Pe-
trus (Moggus) tiinquam hareticus expellaretur, at-
que.VcaciusRomam mittcretur, rationem redditurus
eorum qua; Joannes (Alcxandrinus) ei objiciebat. »
In sccundo autcm actu, ad .\cacium direoto, ita per-
scripsit. « Episcopali diligcntia commonente debue-
rat dilcctio tua niorem secuta,quid responsio sancta;
memori;c prajdccessoris mei pcr virum devotum
Uranium subdiaconum apud clementissimum prin-
cipem,quid apud te quoque littcrffi ipsius in causa
Alexandrina;Ecclesi;B perfoccrint, indicare,ctcuram,
cujus tenon immcrilo voluit esse participem,cuncto
studio prospcrorum signilicatione moliri ut catholi-
ca fides apud Chalcedonensem synodum roborata, ct
iterum flrmata rcsponsis oinnium, qui in eadcin re-
sedcrant, Doinini sacerdotum, quani inopinato rur-
sus h;ereticoruin pravitas inquietat,communi opere
inimicis propriis subjaccre non permitteretur op-
pressa. Quod cum diu omittitur, superveniens cocpi-
seopus noster Joanncs, fugatus ab haireticis perva-
soribus sedis .Mcxandrinn;, libellum nobis, quem
sanclas memoria; decessori meo paraverat porri-
gendum, quantum ex subjcctis agnusocs, ingessit.
Quem morcm majoris sui beata; memoria; .\thanasii
exemplo, et priorum nostrorum, non potuimus rc-
futare. Et ideo leclis suhditis, frater charissime, ad
h;E0 qua; praiposita esse oognoscis apud li. Pelrum
apostoliiiii, cui prcces in nobis oblalas pcrvidcs, ct
queni ligandi alque solvcndi potestatcm a |)oinino
sumpsisse non potcsdifliteri, ct in oonvenlu fratiuni
ct coepiscoporum nostrorum resnondere fcstina : ut
in nlterulram partem qund justitia paravcrit ordi-
nantes, amotis scandalis Ecclcsiarum, quas scindi
videmus, reparala conccu-dia, et servala integritatc
fidei, puris mcntibus acceplissimas laciamus phica-
tioiiis hostias, quas pro oinui populo Christiano, et
saluto gloriosissiini imperatorisoircrimus. Ad (|u«m
roin do coUcgio noslro fratres, et coepiscopos Vi-

m

ANASTASII DIDLIOTIIECAIIII.

412

talem et Misenum,cum quilius illum a latere nostro A.
fidelissimum nostrum Feliceui firjrensorem S. Ec-
clesia; Ronuina! ordinatione direximus. Quibus nio-
ram (ieri nonoiiorlet; ne ad iudignalionem Doniini
provooandam, qua; corrigenda sunt procrastinatio-
nibus convalescant. »

Providentem Feiicis curam elusit legatorum dedc-
cus ct socordia. In primo ipsorum adventu Zenonis
jussu carceri mancipantur, ubi blandimenlis, proe-
miisque tcntati ut AeclcrenLur, minis vero, alque
terrore incusso ne Felicis mandata cxsequprentur,
decepti quoque sunt perjuriis Acacii« quibus ei cum
imperatore promisit integram pra'suUs apostolici
causam de omnibus esse servandam Romanjc sedis
antistiti : » ila ut Pelri (Moggi) communione pollulam
legulionem, ut Gelasius papa in cpistola ad Dard.
memorat, consentiente Evagrio lib. iii, c. 20, et
Brev. Hist. Eutycb. redire perfeceril.

Felix de legatorum pra3varicatione corlior roddi-
tus in eorumdem rcditu concilium indixit apud ri
S. Petrum.in quo juris ardine servato beutissimus
pnpa Vitalem ct Misenum (legatos) ab officio cl com-
munione suspendit, Acaciumque damnavit. (Brcvi.
Hist. Eutyeh. in fine.)

Damnationis sententiam ad Acacium transmisit
per Tutum Roman;c Ecclesi;n defensorom. Quin
etiam in mandatis dedit, ut edicto publice alTixo
hujusmodijudicium publicaretur. « .Acacius^qui se-
cundo a nobis admonitusstalutorum salubrium non
destitit esse coutcm|itor, ncque in iis credidit car-
cerizandum : hunc Ueus coelitus probata sententia
de sacerdotio lecit extorrem. Ergo si quisquis epi-
scopus, cloricus, monachus, laicus, post hanc de-
nuntiationem eidem communicaverit, anathcma sit
Spiritu sancto exsequenle. »

Complures alias de hujusmodi ncgotio litteras
Felixpcrscripsit, pra^scrtim ;ulZcnoncm Augustum,
ad clerum, et plcDcm Constantiuopnlitanam, et ad
monachos cjusdem urbis, cl Bithynia^, quarum pra;-
cipua capita hic dclibanda iiroponimus. '-'

In epistola ad Z'nMincn ait ; c C.outra divinam re-
verentiam probabitur 15. aposloli Petridirecta lega-
tio tanquam in caplivitate reducla teneretur,i't char-
tis, quas bajulat, violentor ablatis, ad comniunican-
dum hajreticis, hoc est apocrisiariis Alexandrini
Petri, adversum quem ierat, de cuslodia sit produ-

cta cum apuii barbaras ctiam nationes, atque

ipsius deitatis ignaras, pro exsequcndis negotiis vel
humanis, jure gentium legationis cujuslibet habea-
tur sacrosancta libcrtas : quanto nuigis ab impera-
tore Romano, et Christiano principc, in rebus pra;-
sertim divinis oporluerit inteineratam servari. »

" In vestro relinquo deliberationis arbitrio utrum
B. apostoli Pelri,an Alexandrini Petri cuiquam sit
eligenda communio... Puto autem quod pietas lua,
qua; eliam suis mavult vinci legibus, quani rcniti,
coelestibus debeat parere decretis : atque ita huma-
narum sibi rcrum fastigium novorit osse cominis-
sum,ut tamen ea qua; divina sunt per dispensatores D
divinitus attributos percipienda non ambigat... cer-
tum est enim hoc rebus vestris esso salutare, ut
cumde causisDei agitur, et juxtaipsiusconstitutum
regiam voluntatem sacerdotibus Christi studeatis
suodere, non praiferre; el sacrosancta per eorum
praisules discere polius, qu;mi docere : Ecclesin? Ibr-
mam scqui, non huic humanitus seauenda.jura pra'-
figere, neque cjus sanctionibus velle dominari.cui
Deus voluit clementiam tuam uin> devotionis colnl
submittcre, ne dum mensura ri.elestis dispensalionis
exccditur, eatur in contumeliam disponenlis. »

In litleris ad clerum et plebem Constantinopoli-
tanumait:» Filioautem nostropresbytero Salomoni,
quem Acacius, ut placeret ha>reticis, suo privare
pulavit gradu, gradum proprium sententia vestra
conservel : vel onines qui forle a memorato propulsi.
in locis suis, et in noslra communione niancre pro-
nuntiet. Quamvis autem zelum veslra; lidei noveri-

mus, monemus tamen, ut omnes, qui oatholicae
(idei volunt esse participes, ab illius se communionc
abstineant, nc.quod absit.simili subjaceant ultioni.
Quianon estdubiumnonnullosex monasleriisvestris
esse deceptos, atque ad inimicos Dei seu snontc seu
necessitate Iransissc, observandum vobis (le talibus
hoc essemandamus, ulquisquiscujuslibet lori apud
vos vel sponte se dedil, vcl mercede corruptus, col-
legii vcstri sit prorsus alienus... illorum vero aliter
causa tractandaest,quos constiterit puiiiis graviori-
bus, ut traducerentur, afllictos. Circa quos hunia-
niores vos esse convenit, ut ad cellulas sub distri-
ctione poenitenliie reverlantur, e lidelioribus lacry-
mis eorum quod lapsi sunt cxpietur : donec exclu-
sis ininiicis, et perversoribus suis, catholica purgc-
tur Ecclesia. »

E.r cap. 7. Acacius in pejora prolapsus posl mo-
nitasalutaria,et justas pocnas inflictas,eosdem au-
sus in Antiochena Ecclesia excrruit.quos in Alexan-
drina perfecerat.Abusus eniin gratia, qua apud im-
peratorem pollebal, evicil, ul dcpositio el exsiliuin
contraCalendionem patriarchaiii decerneretur, ipia-
si majestalis rcum, et falso imputatoe conjurntionis
iii principem, eique ut subrogaretur J'etrus Fullo.
Hic perceptis Felix altero concilio Roma; celcbrato
Acaciuin percellit iterato analhemate, necnon Pi--
trum Moggum,et dalis ad Zenonem lilleris nionct
et inandat :« Ha;c legat sancta Dci catholica et apo-
stolica Ecclesia,ut ab ipsa proptcrpra;dictas causas
deposilum ad communionem non suspicial, sed per
divinos apices veslrte serenitalis ab Anliocha; con-
finio propellite. »

In synodica vero epistola, quam Romanum con-
cilium' transmittit ad clerum et monacbos Orien-
tales, edita in Labbeana coUect. Concil.. pag. iVH,
ha'c leguntur :

" Nunc causa.\ntiochena; Ecclesia; apud B. Pclrum
apostolum collecli rursum dileclionis vesir.T; niore,
qui apud nos semper obtinuit, pioperaviinus indica-
re quoties intra Italiam propter ecciesiasticas cau-
sas, pr;ecipuc fidei colliguntur Doraini sacerdotes,
consuetudo retinetur, ut succcssor pr.-esulem scdis
apostolic;e ex persona cunctoruni lotius Italia' sa-
cerdolum juxta sollicitudinem sibi Ecclesianiin
omnium conipelentem, cuncta constituat.qui caput
est omnium; Domino ad B. Petrum dicente : Tu
es Pctrus, elc. Quain voceni sequenles .318 s;ancli
Patres apud Nica;am congregali,con(irmalionem ro-
rum, atque aucloritatem sanctse Romana; Ecclesis
delulerunl : quam utramqiie usque ad a;tatom nos-
tram successiones omnes Cbristi gralia pr^stanle
custodiunt... sic aulem Acacius impietatem pestife-
ra; damnationis telendit, ut etiam dejectus insultet,
ul scissus s.Tvire non desinat : el cum omnino extra
corpus habeatur. ejus tainen membradilacerrl. Qui
Calcndionc ppiscopo sancto nuper ejecto, IVtrum in
ejusimniisil Ecrlcsiam.CandidusTiburtin.-ecivitatis
episcopus Pctro Alexandrin,'K EcclesinB per^'asori, el
.\cacio quonilam Ecclesi,T Constantinopolifans-^ncr-
non ctiam Petro .\ntiocheno, ab episcopatus ct Chri-
stianorum numero olim jure ct mcrilo segregatis,
oninibusque sequacibus eorum sequens auclorila-
tem sedis apostolic.T secundum nostrum juxla Ec-
rlcsi.T statum catholicadeliberationeprolatum.ana-
thema dicens subscripsi.Quadraginta duo episcopi
similiter subscripseninl. •>

Cum .\cacius in schismale pcrsistens vita migras-
set, ordinatur post eum Flniitn.^ preihxjler, qux non
consrnlil sine Homano pontificc mlhronizan : scd trnn-
smisit sijnodirdm fxtp.r liomnno Felwi 'scribil Libe-
ratus in Breviam cap. \x). Litleras perferenda.« cu-
ravit pcr rlericos Constantinopolitanos associatos
ab legatis monasleriorum ejusdem urbis, qui con-
stantes fuerant in communione Roman.T scdis. In
his autem prolitebatur se juxta regulas id perlicere.
" Dum scilicel ad apostolicam sedem rcgulariler
destinatur, per quam largiente Chrislo omnium soli-

413

HISTORIA DE YITIS HOM. PONT. — S. GELASIUS.

414

datur dignitas sacerdotum. Quod ipse dilectionis
tu.-E littera aposloloiun],summum,pelramque fKJei,
et ccelestis dispensatorcm mysterii creditis sibi cla-
vibus B. Petrum apostolum conlitentur. Quod de-
nique ut amplius esse unanimes valeamus, nobis-
cum dilectionem tuam orthodox» fidci habere velle
testatur assensum. » Felij: vupa UI, epistolu' 13 ud
Fhivit. Constantinop.

Ita nempe confidebat de sincera Flavitae disposi-
[ione Felix ex dcstinatione legatorum.quos noverat
esse orthodoxos.ratus eumdem acquiescere aposto-
licse sedis judicio,et juxta ejusdem |ironuntiatainter
excommunicatos habere Acacium et Moggum,quo-
rum proinde nomina expunxisset ot sacris diptychis.
Verum ex interrogationibus legatorum cum docu-
mcnta hujusmodi consensus non eliceret, dilTerri
voluit eorumdem admissionem ad communionera
optatam,ut in iisdem littcris ita commemorat.nQuae
cum non mediocria videantur indicia,quibus de tua
niente nobis procedere votiva credamus,ad testimo-
nium majus accessit,ut filii nostri religiosi monachi,
rectiefideiconfessionepollentespariterhucvenirer.t.
Quibusutiquevisisffistimamusnonaliter destinatos,
nisi nominibus damnatorum,a quorum isti commu-
nione distabant.deConstantinopolitana Ecclcsia jam
repidsis.ltaque nihil superesse perspeximus,nisi ut
hi,qui dilectionis tuK synodica bajulabant,commu-
nionis apostolicM parlicipatione fruerentur.Sed dum
cum ipsis sollicitius ageretur,ut (si mallent B.Petri
apostoli communionem fideli corde suscipere) re-
sponderent vel se, vel dilectionem tuam ab .■\lexan-
drini Petri, .-^caciiciue deinceps recit.atione futuram
ujodis omnibus dlienam : illi nihil sibi tale manda-
tum fuisse perhibentes, oblatae salubritcr gratia;
nostra; eonsentire noluerunt.Qua eorum mutatione
permoti,cum littera; venientes,vel ipsa rerum dispo-
sitio aliud promittere videretur, et relatio pr.Tdic-
torum longe aliter quam spcrabatur offerret com-
munionem quidem nostram contristati distulimus :
quamremotisdubietatibusoptabamusplenamcatho-
licaj fidei,ethoc quod circaorthodoxam fidem con-
sensum nobiscum sc habcre promisit, arbitramur
essc venturam.,\lio(]uinnihilnobis poteritiniputari,
si complectentibus foedcra charitatis B.apostoli Pe-
tri consortio .\lexandrini Pctri societas pneferatur.
Eadem ferme sententia adZenonem Augustum res-
eripsit.profitentem in litteris ad Felicem datis fidei
puritatem, et Ecclesi.ii concordiam suorum esse
votorum summam.ei postulantem pro conlirmatione
episcopi Constantinopolitani a Roman.^E sedis anti-
stite,cum optet inde fulciri, unde Christo eupiente

A pronuit cunctorum gratia plenapontificum(epistola
12 Felicis III ad Zen.imp.).Denique ad Thalassium
archimandritam monasterii tionstantinopolitani ita
Felix pronuntiat :

i< Post factas litteras.quas per filios nostros reli-
giosi propositi viros dilectioni tuaj misimus conlra-
dendas,ne quid minus pro catholiciB fidei custodia
diligentior cura prospiceret,charilatem tuam duxi-
mus admonendam,ut eliamsi prastante Deo nostro
nomina damnatorum, id est Alexandrini Petri, et
infelicis.\caciifuerintdeEcclesiarecitationesublata,
ut similes perditionis corura sacerdotii non permit-
tanturpra'sumeredignitatem,non prius tua dilcctio,
vel congrogatioquamgubernasConstantinopolitanaj
EcclesiiB, vel quicunque ejus futurus est pontifex,
excommunicandura esse decernat.quamad notitiam
sedisapostolicscunctareferantur; vel ipsius litteris
qui creatus fuerit episcopus.vel tuE dilectionis allo-
quiis.Quia sicut per professionem catholicam sedis

n apostolict-B formara secutus es,ut te a daranatorura
coramunione suspenderes : ita et B. Petri debebis
sequi exemplum, ut quando ejus auctoritate relata
fuerit communio,tunc etiam tuum noveris miscen-
dum esse consortium. Nec quisquara dilectioni tuae
omnino persuadeat jara nostram coniraunionem illis
partibus fuisse comraissam ; cura videas resadhuc
in dubio constitutas,et apud nosdecreato illic pon-
tifice orania haberi prorsus incerta. Neque cum eo
posset sociari communio, cujus adhuc a nobis nec
honor probatur,esse susceptus,nec fides atque imi-
tatio comprobala. Exspectet ergo dilectio tua sedis
apostolic;c jussionem : et sio Ecclesia; Constanti-
nopolitanm sacra se coramunione conjungat, si in
partioiputione U.Petri et catholica; veritatis deside-
rat permanere. «'Epist. 14 Felieis pap. III ad Tha-
lass. archiraandr.)

Post h.-ec adeo evidentia testimonia.potestne affir-
mari(uti audent nonnuUi Neolcrici absquem,licet a

p Romanffi Ecclesia? communione rescissum, adhuc

^ perraanerc in communione corporis Ecclesia; catho-
liCc-B? Qui h;ec proferre non verentur,vellent procul
dubio ex catholica Ecclesia, qu.ii est regnum,et fa-
milia, et corpus mysticnm Christi Jesu, efformare
regnuni absque capite, familiara absque patre,cor-
pus absque anima.

Flavitas electioni sUcB non fuit superstes nisi
paucis supra menses tres. Euphemiamus ei datus
successor cum Felicis litteras accepisset, Petri
quidem Moggi nomon erasit e sacris diptychis ;
Acacium tamen inde amovere noluit. Evag. iib.iii,
cap. 23.

Ll. SANGTUS GELASIUS.

ANNO CIIRISTl 18:2, ANASTASII I.Ml'. I, OHOACIUS \KVX,. 10

■J.ft Gelasius, natione .\fer, e.c pntve Valerio, sedit annos ijuatuor, menses oclo, dies novcin
[a). Fuit d.niQm temporibus [h) Tlieodori regis ct Zenonis Augusti. Ihijus temporibns invcnlst
cst Ecclesia sancti Angeli in Monle Gargano. Hujus lemporibiis invenli sunl (c) Manicliwi in
urbe Iloma, quos exsilio dcporlari prtecepit. Quorum codiccs ante forcs basilic» sancla? Ma-
5 ria; incendio concreinavil. ('/) Ilicsub gestam synodicam revocavit Mesenuin episcopum ad com-
munionem, et resliluit eum Ecclcsite sutB suh salisfaclionc liiiclli, cl purgalus cst recepUis.
Ilic fuil amator cleri, ct pauperum, et clerum ampliavil. Ilic liberavil a pcriculo ct fame ci-

NOTri-.T: MAItGINALrS rARIlOlTI.

(rt) B, dies 19. (/)) B, Anastasii imp. Odoacris rcgis, el Thcodorici, a coss. Anastasii August.cl Ruffini
ad Paulum cons. (r) Vide Baron ad ann Domini 496. (d) Gcsta.synodica.

415

ANASTASII niRI.IOTHECAlUI.

41G

vilalem Itomanam. llio focit conslitutum de omni Kcclesia (o). Ilujus tem[)oril)US iterum ve-
nil relatio do GiLecia, eo quod multa mala et liouiicidia fierent a Petio cl Acacio Eodera

10 tempore fulgen.s Joannes Alo.xandrinus (4) venit lloinam ad .sedem aposlolicam. Ipsis temiio.
ribus beatus Gelasius suscepit Joannem, el iterum misil, et damnavit in perpetuum Acacium
et Petrum, si non poenitcront. Tainen oxspectans sedis apostolice salislactionem secundum
secundum humanitaloni priniio sod Ecclesia3. Hic dedicavit basilicam sanclse Euphemiie
martyris in oivilate Tiburtina milliaro vigcsimo ab urbe Roma.Dedicavit autem et basilicam

15 sanctorum Nicandrl et Eleutherii via Lavicana in fundum Villa perlusa {r); et aliam basili-
cam sanctae MariEe via Laurentina in fundum [d) Crispini milliaro ab urbe Uoma vigesimo.
Sub hujus episcopalu clerus crevit. /lic fecit ordinationes duas in urbe Iloma per menses Fo-
bruarii 6t Deccmbris, prfshtjturos triyinta diios, diaconos duos, cpiscopr s per diversa loca nu-
mero sexayinta septein. Qui eliani sepultus est in basilica beati Petri aposloli xi Kalendas Ue-

20 cemhris. llic fccit tractalus et hymnos, sicut beatus Ambrosius episcopus, et libros le) adver-
sus Eutychen ot Nestorium, qui liodio in bibliothoca, et Ecclesi;e archivo recondili lenentur,
ct post obituni ojus ccssavit episcapalus dics octo (/).

NOTUL.E MARGINALES KAIillOTTI.

{a)B (iocet l\'lnun, Arnrium multo anlc ohiissc. (fc) cpisc catholicus 13. (c) B, in villa petrosa. (rf;
fundo. [e) CS, quiiuiuc. {[} CB, seiitcin.

VAni.E LECTKtXES.

Apwl Fahrnllum c.r cod. Frchcri. ^

Niim. 74, tin 2, dies 18; lin 0, AB, sub gesta sy-
nodica Mescnum opiscopum cuni llcUi, eto., qui
peccavcrat in causa Achalii ot 1'etri ; lin 9, B, pc-
riculo famis; /in 11, B, Aeatin, Gonstanlinopoli ;
lin scq., Alexandr episnopus cutholicus, etc, quom
beatus Gelasius suscepil ouin gloria, cui etiam et
sedem secundam prrebuil; lin ead, B, ipsis teinpo-
ribus fecil synodum, cl misit pcr Iraclum Orioii-
tis, et ilerum misit, el damnavit in pcrpelmim
Achaliuin et l^>lnim, si non pajnitcntcs sub .satis-
factiones libclli [instularont pccnitcntiam; lin 23, B,
Hic fecit quinquo libros advcrsus Nestorium ol Eu-
tyclicn, fecit et humnos in modum li. .•Vmbrosii.
Itom 2 lib. advcrsus Arium. Fecil ct Sacramcnto-
ruMi praifalioncs et rationcs cauto sermono, cl

cpi^tii
IS.

lidei de liniato scrmone; lin 26, i-1, d. 7, B,

E.v codic-e Rcgio Maxnrino ct Thunno.

Sum 74, /in 2, dics 17; lin 3, Aug Uujus tcinpo-
ribus invcnti s.M.in urbc ll.,quos in cxsilio depor-
tari jussit {M, pnpcopil) ot eorum codiccs antc Ib-
rcs. lin 0, liic sub gesla svnodica; lin 7, pui-gatus
ost et rocoplus ; lin 10, rolatio de Ecclesia Grn!ci<-c,
eo ([uod inulta mula lieroiit, ct homicidia a P.; tin
11,00 tcmporc f. i. .M. cpiscopus catholirus vcnit
41. ad scdem apost, qucm bcatus Golasius bonignc
suscepit. Iteruin misit pr.efatus papa, et damnavil
in ■•cternum {M, in pcrpeluum) Ac. el P.; lin li, si
non ptcnit.cxspcctabat onim scdos apostolica satis-
factionem corum; tin 16, mil vicosiino ab Urhc.
Dodicavit aulem ot basiliram SS. Nic et Eleuth via
Lavlc in torritorio ab Urbc villa pertusa, ct al. b.;
lin 18, in fundo Gr. m. ali Urbc vicosinio. llujus
episcopatus temporo crevit clerus; lin 20, clorus.
Hic focit traetalus el liyinnT)s s. B. .\inbros opic ct
lib V advcrs E. ct N. qui h. bibliothoc.T cccl arch
rcc tcn.ltem fccit duos lihros adversus .\rium.Pecit
autem et Sacramentorum proifulioaes, et oraliones

cauto sernione, et cpistolas fidei delimalo scrmonc
multas. llic fecil ordinat 2 in urbe R.permcns Jan
et IJec; lin 22, loca 67; lin 23 Deccmb ct cessavit
episc dies 7.

E.V codice Thuano allero.
Num. 74, lin. 2, dics 18. lin 3, Aug. Iluj. l. inv.
sunl M. lin. 6, sub gesU synodica. tin. 14, scdes
apostolica, lin. 18, de^csl Roma. lin. 10, ab urbc
vices. lin ult dics 7.

.//)«'/ Holstenium et Srhelestrnlium.

Num 74, lin 2 Flor. el Cass., dics XVIIl, Fh-
rent. om. llujus tomporibus... Gargano. lin CiFlor.,
liic suggosti synodi sub gcsla synodo cum nclu sub
satistactione hbelluni purgatum Mescnum cpisco-
pum rcvocavil.qucm Ecclosi.e sua; rcstituit.qui pcc-
eavcral, in causa Acacii./iH.8,F/or.(ij'«/ cleri cl lin-
9, Flor. faniis. lin. 10, Flor. el Cass. luidunl, Con-
D stantinopoli.aH/»' Gra;cia. /m.l2, post sedom aiiosto-
licam, Flor. tuld. : quem dictus bcatus Cclasiug
susccpit cum gloria, cui ctiam secundam scdcm
pr.Tbuit.lpsistemporibus fecit synodum.et niisit pcr
tractum Orientis, ct itcrum misit, et damnavil
in perpctuum Acacium,ct Pclrum,si non pa-nitens
subsatisfactionclibelli poslularet pa'nilentiain...liir
dedicavit basilicam S. Euplicmifc, elc. iUi cliavi
Flor. 3. lin. 18. * In Villa Porlusa. Kecit aiitcm ct
alim. Ilo Flor. lin 13, iri Flor. drcst Fcbruarii. ctc.
lin. 20, (\\uv hic hahcntur. per raenses, clc. l»
Florcnl. codd. Icgunlur jwl h.rc irrha : Rom.i
vigcsiino. Ita cnim hthent. Hic fccit (luos librc-
adversus Ncstorium, ct Eiitychcn : fccit el hvm-
nos in raodum B. .\inbrosii Flor. 2 itcm ct ilui ^
libros advcrsus .\riura'; focit ctiam el sacramen-
torum pr.Tefalione?, cl orationcs cauto sermoin'.
opislolas lidei dclimato sermonc multas.Sub hujiis
episcopalu, clc.

Apud 1'cniam w codicc Cavcnsi.
Lin 23, qui hodic bibliotheca dicitur ct cccl.

417

lIISTOIilA DE VITIS ROM. PONT. - S. GF.LASIUS 418

NOT.E VARIORUM.
A SCHELESTR.VTE. ^^ Poiililipnlem. Sic enim ille (apud Cotel. tom. III

pag.264) :«Quoniam vero eorum nonnulii (lo( ' '

Lucas Hostenius in notis ad Vitam Gelasii hsc
habet :<cDe Gelasii pap» studiis, et moribus exstat
egregia narratio Dionysii Exigui abbatis in priefa-
tione decretaliuni epistolarum ad Julianum presby-
terum S. Anastasii in ms. Vaticano. >>

ALTASERRA.

Linea 3. — f/ujus lemporihux iinvnta cst eirlcsia
sanctlAngeli in moiite Gargano. Temporibus Gelasii
inventa est crypta S.Michaelis archangelis in nionte
Gargano ; unde et ejus memoria singula annis cele-
briori festivitate colitur. Rcm refert Sigebertus ad
annum 488, in epocha anni lapsus, quia Gelasius
non sedit ante annum 492.

Linea 5. — Quorum codices ante forcs hasilicx S.
Marise incendio concremavil. Manichffii urbe pulsi,
et eorum libri cremati ante tbres basilicasS.Maria?
Idem factuni a Symmacho. Anastas. in eius Vita

laem lactuni a bymmacho. Anastas. m ejus Vita : propter prava, alienaque dognibta, quam propter
«Post hffc omnia B.Symmachus invenit Manichajos g memoratum in Trisagio additamentum.anatheniate
in urbe Roma.ouorum omnia simnlacpa vpt cAflippc! nercussus est. niiocirp.T iMcto on r,;„ l...t ._^

de quorumdam monasteriis, ubi Fullonis hffiresis
mvaserat)aggressi fuerunttersanctumhymnum «eu
Trisagion dicere,cum illo additamento per Petrum
cognomento Gnapheum, aut Fullonem excogitato
qui cruciftxus es pro nobis suecensens merito di-
vmus senex jussit, ut hunc hymnum ipsi Grsci
canerent jiixta antiquam catholicffiEcclesiKtraditio-
nem,nonautemsecundumdicti Petriinnovationem •
qui Petrus cum Eutyche eadem sensit,et his tYran.1
nico modo sedem Antiochenam invasit,atque eccle-
siasticis sanctionibus expulsus est ; iterumque tertio
post Hi, seu Illi lyrannidem in Isauria assumptam
sub imperio Zenonis,imperiali auctoritate eunidem
thronum nefarie, cum anathemata adversus cum
prolata solutanon fuissent,tenuit,omnfim Orientem
conturbavit. Denique a papa Romano Felice tam
propter prava, ahenaque dognibta, quam propter

Bciiiiuiic ia.uuiiuiur. i' ninc iractaius est sermo qui iiein uiin oinni precautione nomen Deipar;e profer-
habetur ad populum post lectionem Evangelii inter p retur. Denique ut in singulis collectis svmbolum
miss.-B solemnia. Ambr. epist. 33 : « Sequenti die, ^ recitarelur. » Gum itaque potuerit Fullo quffidam
erat autem Dominica. nost lfictinnp« ni.rno ir.nr.to_ inserere in hymnis,qua! errori proprio patnocinari

..i i^oi, lit,-,., yjuiiinx U.v_M lllliiai,liU3 IlMClllL IVl aillC 1 1 0^0»

in urbe Roma,quorum omnia simulacra,vel codices
ante lores basilica; Constantinian» incendio concre-
niavit. »Ex constitutione Theodosii libri hffiretico-
rum publice comburendi,!. vi dc Hxrct.LiWi etiam
improbat» lectionis, puta magici vel his similes
corrumpendi sunt. 1. IV, § 1, If. Fainil crciscund.
Mathematici conversi libros publice crematos nar-
rat Augustin.in psalm.Lxi :« Ergo iste nunc quajsi-
tus inventus, adductus est : portat secum codices
incendos, per quos fuerat incendendus. »

Linea 23. — Hic fecit tractutus et hymnos sicut
B. Ambrosius episcopus.TraciOilus sunl expositiones
Scripturffl. August. contr. Maximin. lib. i :« Siqui-
dem non tantum verbis me nudare conatus es a
discipulatu eorum, verum etiam et tractatum tuum
dedisti. » Nemesianus et alii ad Cyprian.epist. 78 :
«Es enim omnibus hoininibus in tractatu major, in
sermone facundior. « Hinc tractatus est sermo qui

t lectionem Evan
miss.-B solemnia. Ambr. epist. 33 : « Seq„^..., ^..,.
erat autem Dominica, post lectiones atque tracta-
tum, dimissis catechumenis, symbolum aliquibus
competentibus, in baptisteriis tradebant basilic.-c.»
Inde missas agere et tractare sunt diversa. V'ictor.
Uticens. de persec. Vand. lib. ii : « Liberum arbi-
trium hahetis in Ecclesiis vestris missas agere vel
tractare. » Inde tractatores dicti expositores Scri-
pturae.Augustin. epist. 11 :« Omnes veteres tracta-
tores qui nos in Doinino prfficesserunt.et qui Scri-
pluras sanctas interpretati sunt, aut obscura iter-
pretati sunt, aut manifesta, »Idein in psalm. cii :
n Vocat per lectorem, vocat per tractatem. » Idem
de tempore serm. 220 :« Dicit illud de ore suo tra-
ctator.aut disputator episcopus.»Idem in Joan.cap.
22 : « Remotis oninibus lectionihus, et paginis, ct
voce lectoris,et Iractatoris. » Ilymni sunt carmina
in laudem Dei qu.n canuntur in Ecclesia. Gelasius
hymnos composuit exemplo Ambrosii.

BENCINI.

Linea 10. — Hujus temporibus. Quk hio inscrun-
tur de Joannc Ale.vandrino, Mongo,et Acacio, per-
tincnt ad gesta Simplicii, vel Fclicis, et ab inscio
collectore additiones tumultuari.-e inseruntur inter
Gelasii gesta. Quod pra>tcr adducta prohant nota;
tempoiis; Gelasius eligilur pontifex anno 4'.)2.Aca-
eius obierat anno 488; Mongus anno ^OO.Fndocer-
lo constat additiones sicuti perperam Gelasii gcstis
ftHsutas esse, ita cerlius restituendus Simplicio et
Felici.

Pro coronidc.et dictorum conlirmatione audien-
dus Cyrillus Scylopolilanus in vita S. Sab.c, qui
integram luctuose de Fullonchisloriam memorat.ct
sccundum invasioiiem, et novum hoccc odiluni in
ipsum anathemu per Feliceiu 111, quo pondus ad-
diturudob3crvationesfuctas,etillustrandumlibrum

- _o— ."".^....wiijjttiiaiLiciiiciie

percussus est. Quocirca juste, ac pie pater noster
solus ab illo commentam additionem repudiabat
ecclesiasticam scquebatur traditionem. A coa;vo
itaque scriptorehfficmonumentis relicta,sicuti pro-
bant triplici anathemate condemnatum Fullonera
ita ultimo in hac synodo a Felice anathemadictum
post III et Leontii tyrannorum obitum.

Linea 23. — Hic fecit tractatus, et hymnos. Hoa
laudat Gregorius M. (I. in, c. 2) qui in formam ac-
commodatiorem di.sposuitex Joanne diacono in ejus
Vita : « Sed et Gelasianum codicem de missarum
solemniis multa subtrahens,pauca convertens non-
nullaadjiciens.»Dederatponiifici occasionem Fullo
de quo refert Theodorus Lector, eum instituisse
(lib. II) « ut sacrum chrisma in Ecclesia coram
omni populo consecraretur, utque invocatio super
aquasdie lesloThcophanioruin lieret sub vesperam
Iteni utin oinni precautione nomen Deipar;e profer-

j ~'~t — " ^'■"i. ^.luiJiiu jjairiociiiari

poterant, quod egerat in Trisagio, Gelasius volui
malo occurrere, et missarum solemnia ordinare.
Quidquid sit de causainstitutioni,Gelasiani codices
ultra annum 800 erant in usu penes Ecclesias In
Chronico enim abbatiaj Centulens. S. Richerii ubi
agitur de libris sacrarii sic (I. iir, c. 3, apud' Ba-
charium Spicil. tom. IV) : « De libris sacrarii, qui
ministerio altaris deserviunt. Missales Gregoriani
tres : missalis Gregorianus, et Gelasianus moder-
nis temporibus ab Albino ordinatus. Missales Ge-
lasiani decem et novem. » Vide Bonam, Rerum li-
turg. cap. 25, § 10.

BlNII ET LABBEI.

Linea 2.— Thoodorici rc(jis. Quantumvis Arianus
esset TheodoTicus.cathoIicos tamen gratos habebat,
et non tantuir. de episcopis catholicis,verum etiain
D de ipsa sede apoetolica bene meritus fuit.Scribunt
de eo Theodoretus,Nicephorus, Zonaras, Cedrenus
ct alii,quod cuidam cutholico sui gratia ad Arianos
transcunti caput resocuerit dicens : « Si Deo lidem
sinceram non servasti, quomodo mihi. qui homo
sum, conscientiam sanam pr;ustabis? »

Linea 2 et '.\.—7,cnonis Auijusti. Errat Anastasius
auctor libri Pontilicalis. Constat eniiii Mairellini
Cassiodori in Clironico Evagrii, Ccdrciii, aliiiriiin-
que scriptorum aucloritatc Zononem iiiiperalorem
sub consulato t)lybrii, aniio Domnii 4'.i|. (|ui fujt
Felicis p.ip.-c nonns, inorbo romitiuli arreplum,
adeo ut viderotiir mortuus, vivenlenique ailliiic se-
pultuin fuisse, alquesimulal.T pietalis, et roliginnis
niercodciii, siio merito, justa Doi vindicta rotulisse.
Ilormisda pontifex hiijus nomen.jam plurimis annis
defuncti, ex alho catholicoruni imperatorum per
Justinurn imporatorem expungi curavit.ac dciiuiii-

419

ANASTASII BIBLlOTHrCAini.

420

rin.ii.; niin nt iiiorl.iiiiin (!:ininnrpt,si\'l iit fii^rlnrtirol
hiuiuticuiu sinc pocnitenliaderunctuni ulieiiuiii esso
et indignuni illo consortio conimunicalionis catho-
lic», (|u;ECOi-tis quibusdam ritibus pra-scriptio Kc-
clesia catholica cuni mortuis communicare solct.
(Baron. anno Dom. 491, n. 2 ct seqii.)

Linea 23 ct 24. — llic fecit tractatus, ct libros
adverstis Eulyclicit et iScstorium. lloc grande, et
pneclarum volumiMi fuisse testatur Gennadius de
bcriqtor. ecrlcs. cap. li^his vcrbis : « Gelasius ur-
bis Honia; episcopus scripsit advcrsus Eutychem et
Nestorium grande et pr.-cclarum volumen, ct tra-
ctatus diversarum scripturarum,et sacramontorum
liiiioto sermone,»elc. LJndc patct quod libellus iste
de duabus naturiscontra Eutychetem et Nestorium
in biblolheca SS. Patrum e.xstans, sic(|ue inci-
piens : Nccessuriuin fjuotjue fait, elc. Gelasio Ro-
maiio pontitici attribui non possit; siquidem par-
vuni dunta.xat opuseulum sit, unius libri periodo
terminatuni.Tum (]uia auctor allegati opusculi Eu-
sebii CiBsariensis scripta plnrimum commcndat,
quae Golasius pontile.x in actisconcilii Roniani iiitcr
apocrypha recensuit.Tum eliam quis plurimaGia;-
coruiii Patniin, Latinoruin panca, vel nulla testi-
nionia producat; adeoiiue Gr.-ccus potius,(|uam La-
tiuus scriptor esse videatur (",um eiiim aiidiixissot
quindecim Patres Graicos, duos tantuni Latinos
Ambrosiuni,et Damasium prolert, Cypriano, llila-
rio, Hieronymo, Augustino, Innoccnlio, Lcone,
Prospero,siinilibusque aliis oniissis, quos sibi no-
tissimos Gclasius pontilcx nunquam omisisset. Ba-
ronius post longam hujus rei indagationoin solor-
tissime inler onines alios concludit.hujus libelli De
duabtis yaturis conlra Eulijclietcm, et .-tclonim Si-
c;eni concilii, qua; tom. II Conc. oxstant, nnuin
eumdeuiquc csse auctorem ; tum quod utrobi(]ue
fatealiirse utrum(]ueopusconscripsisse; luin etiam
quod Eusebiuiii Ca^sarienscm plurimum commcn-
(iot et a suspicione Arianismi plane exiiiiat, ut ex
utriusquc pra;fatione apparct.

BLANCHINI.

NOT.F. CHno.\Ol.0GIC.E.

Anastasio et Rufo coss. (id psl Christi 4*.)2)FoIici
succcssisae Gelasium testatur Victor episcopus Tu-
nonensis, auctor ferme «qualis, in Chronico; licet
Marcellium comes in suo post biennium diflcral,ad
oonsulatuni scilicet Aslerii et Pra;sidii. Vorum hac
in chronologia pontificia lidcndum csse Tunonensi
episcopo de suo patriarcha Occidentali e proximo
scribeiili,potius quam Marcellino laicoviro et Con-
stantinopoli agenti, cum loco, tum a>late naulo re-
moliori, ostendunt ea qu.o de Felicis epocna supra
proluliiuus tcsliiiionia codicnm ol catalogorum.
Quin etiam rcs ipsx ostendunt in lilteris Gelasii cx-
posita;. Octava ipsius cpistola ad .Anaslasium iinjie-
ralorom scribitur, nondum professum se Eulychia-
num ha!reticum,el Acophaloruni secln; antosigna-
nuin(uti uoinpeobsorvat iii nolisBiniusante annum
4 4). In hac opislola se purgat Gelasius, quod ad
cumdem principcm non (lederit litteras per legalos
Theodori rcgis.illuc profeclos.el in Urbeni reversos
cirea lincm aiini 4'.l3.Quaiv cum logali disccdorcnl,
Romana; Ecclosin; rpgiinen .jam lenobat. Seplima
vero epistola.qua; data esl a Gelasio Kal.Novombris
Albino consiilo, lioc esteodem aniio 4113, ad omnes
episcopos pcr Picenum,manifesle probal.anlo con-
sulaliim Aslcrii cjusdem pontillcalus exordia ossc
ponenda, neiiipe cum Victorc Tunononsi aniio i'3i,
quo cum dccesserit S. Folix III die 21 Kebruarii,
qua colitur,ot vacaverit sodes justa Bibliolhocariuni
dies (luinque; consequitur, Kalondis Marlii, qua;
eodomaiinoincidiintin diem nominicam.ordinatuin
fuissccpiscopumRomanuniCicIasium.liuic tribulur
sedes annoruni (]iiatuor,monsium oclo. diorum de-
cem et novom.in aliquol cxcmplaribus .\nastasii,in
cataloho Cavensi, in uno es Colbertinis, licet alii

\ 'liom adimaiit huio su!nma;,alii dierum dccadom ;
uiide coliigilur e vila migratio reforenda ad diem
l'.l Noveiiibris. Ila signatum a Beda et Usuardo.
Biduo post, nempc xi Kal. Deccmbris, depositum
fuisse in basiliea S. Pctri seribit Anastasius : quam
etiam diem ojus iiiemoria obtinot in veluslissimo ca-
nonicDruin Luccnsiuiii Martyrologio llieronymiuiio
por Florentinium edito pag. 1053. Kal. Decombris
Golasii papa', uti nunc in Baroni Martyrologio Ro-
niano.Patriarchales basilica; urbis Ronise,ob incur-
sum fosti Prn;sentationis Deipara; eodeni die 21
Novembris, S. Gelasii papa; memoriam recoluiit
die 20, qu.-B octava est migrationis ejusdemad Do-
minum.

NOT.E HIST0ni(l,t:.

Linca 9. — Ilic fccil constitulum de omni Eccksia.
Intcr conslilula Gelasii, qua; universam Kcclesiam
roscipiuiil, eminet illud a tot scriptoribus colebra-

n tum, dc canone scilicet librorum sacra" Scriplura-,
quemin synodo Romana cumscpluagintaepiscopis
ex deccssoruni tradilionc conlirmavit. Conlirmavit,
inquain, non procudit priinus. Nam ad Clemcntis
primi scctioncm,in notis historicis ostendimus, ab
ipsonascentis EccIesi;eprimordioccnsumdivinarum
Scripturarum ita fuisse concreditum huic sauct^B
Roman.T; EocIosi.Te ccterarum matri ac magistrse,
ex quo fuerat Potri sedes efroct.i. ut hinc auclora-
montum, ac veluti signaculum expelerolur verbi
Dei in utroque Testamento perscripti : quemadino-
dum ex beato Auguslino deinonstravimus in libro
coiitra opistolam .\Ianich.-ci capilibus 4 et h relatis.
Canonem igitur Scripturarum (livinarum a Pelri suc-
ccssoribus constanter curatum oxomplo Clementis,
et vera; leotioni restitulum jubenlo Damaso perllie-
ronymum, qiiod (ielasius itcralo rocensueril nenio
mirotur : litijus enini lcmporibus {ul in hoc num.
mominit Bibliothocarius vers. 4) invcnti sunt Mnni-

p cluTi in urbc fi()Hi(i.ManichaHiriim vcro ha?rosis Ve-

^ toris Tcstamenti compluros libros rojicicbal, prs-
scrlim prophelas,uti ex Patribus liquel, pa.Tcipue
vcro ex Augustino, olim corumdom sectario, sed
posl conversionem profligatore. Opponenda ipitur
cratimpiajblasphemiaeneganliumScripturastradita
Ecclosia; vcritas. et clavis scicntia; ad easdem pro-
mcndos ct inlorprclandas. Pronicre nulcm Scriplu-
rarum canonem tam erat paratum Ecclesiic Roma-
na;.quam sua pandore sanctuaria. marlyrum crj'-
plas, titulorum, et basilicarum parielos, absidcs,
ornamonta : in quibus omnibus univorsi libri Vclc-
ris ac Novi Tostaiiionli,non socus ac in bibliothecis,
ct in archivis agnoscondi lidclibus priiponuntur ;
imo patenlius in sacris icdibus, qiiain scriniis, et
bibliolhccis manifeslanlur: cum oi illi qui nesriunl
lilteras, et idcirco a scriniis el bibliothecis odoceri
niinimc possunt, cjnspoctu historiaruin alquo im.v
ginum, 0 sacris litteris dosumptarum ad ornanda
iidolium sopulcra, el mariyrum eryplas flngrante

D .Tstu persoculionem, posl redditam vcro EfM^lesis
pacein ad ipsos quoque tilulos ot basilicns docoran-
das, consliluant canonem Scripturarum divinitus
inspiratarum anto oculos spoclatorum.

Locus a mc n^quirit ul indicom brcvissimc solcc-
tuin qiiinpiam e singulis utriu^quo Tcstimonli li-
bris, ol (lodicalum vol in sanotonim martyrum c<p-
nioloriis.volin sauris.rdibus primorum tilulorumac
basilicarum ab ipsaa-talo apostolica anlo pontilica-
tum (iolasii : ila ut cupionli Iradore canonom sacro-
rum biblioruin sntis sit inlcndero digilum in haec
protiosa monumenta (luinquo nrioruin s.Toulorum
xrx Chrisliana-, qu.T Roniann ErolMia pr.TScrvat.
Unica Liberii basilica in Xysti Tcrtii musivis,
uli anle vidimiis in disscrtatione allera ad no-
tas adjocta. oslcndil soriem gostorum, lum in
Ponlaloucho Moysi, tum in libris Josue ac judi-
cuiii onarratorum. Unus sarcophagus Junii Bassi,
signalus consulatu Eusebii et Hypatii,nempe anno

421

HISTUHIA DE VITIS iiOM. PONT. — S. GliLASIUS.

422

scrae Christianse 359 in basilics Vaticanse cryptis A
constitutus antc confessioncm sanclorum apostoro-
ruin, ostendit nobis ex Genesi lapsum primorum
parentum, et Abrahami sacrilicium; ex .lobo, ex
Dunielc, aliisque divinic Scriptur.-o libris sclccta do-
cumenta. In basilica S. Pauli via Ostinisi, a S. Leone
Magno nuisivis, picluris, et historiis docorata, ex-
plicantur oracula saororum bibliorum a Genesi ad
Apocalypsim. Prophcla; enumoranlur in supremo
parietum tastigio eorumque nomina Osee,etc., peda-
libus littcris sub ipsorum imaginibus exprimuntur.
Quare et in valvis «neis ScBCuIo undecimo pro cadem
basilica constructis tam majores quos vocant, quam
miuores recensentur; uti constat ex litteris supersti-
tibus complurium ex utroque numero ibidem adhuc
spectandis, nempc B.VPorx, Baruch, qui adjungitur
JeremicB; 1EZEX111.\ Jezecbiel; A.\Nlll.v Daniel ; lilHA.
Joel ; ABAl.^E .\bdias ; UiXAC Jonas; NAVM Naum ;
AUBAKOr.M .A.bbacum (ubi advertendum est nomen
llabacuc soriptum essc uti in exempiaribus Grfecis t)
\?Aiwjij. Abbacum ;) j:o*ON1AC Sophonias ; ZAXAPIAC
Zacharias. Reliquorum imagines ac nomina excide-
runt. Inde autem mos propagatus et rcleutus per
sequentesaetateseorumdem prophetarum imagines,
nomina, aliquaiido etiam sententias depingendi, et
insculpendi, tum in liasiliearum portis, tum in ti-
tulorurn diaconiarum ct baptistcriorum absidius,
ac parietibus, vasis et ornamentis. In feneis valvis
basilicae ejusdern Pauliuie Contantinopoli elaboratis
undecimo ssculo ffir;e Christian;E, quas edidit s;cpe
laudatus pr;csul Joan. Ciampinus vet. Monim. tom.
I, cap. 4, alii quoque prophetffi incisi sunt, quorum
gestain librisRegum etParalipomenon receni;entur,
ncmpe Elias num. 35 et Elisc-eus num. 44; aliorum
vero etiam oracula in voluminibus exprimuntur :
ut in volumine Prophet.-c David num. 33. Vcrsiculus
ex Psalmo xliv : Audi, Filia, et vide ei inclina aureni

tunm ; in pugillari Jeremiae vers. 30 llic Deus no'
■sler.ct non impnluljitur alius ex oap. 3. Baruch ; in vo'
lumine Habacuc (cujus nomen legitur GroBcis littoris
incisum ABBAKorM) insculptus est versiculus 3 capi-
tis 3 : Deus u Liljuno vcniet, el sanclus de monle; in
manibus Isaia; versic. 14 capilis septimi : Eece vinjo,
etc. Prasfert Sophonias exspectationem resurrectio-
nis ex commate8, cap.3; Jonas spom coelestis auxi-
lii ex versiculo 3 cap. 2, et hujusmodi methodus
observatur in Cieteris. In diaconia omnium principe
S. Maria; in via lata, ubi velus traditio est Paulum
apostolum cum Luca evangclista catechesim ha-
buisse.ct Lucam scripsisse Aota aptstolorum, con-
spiciuntur prophetarum imagines cum suis picturis
antiquissimis coloratas; quemadmodum et in hypo-
geo sub presbyterio diaconiae S. Nioolai in caroere
Tulliano. .\lias complures ocemeteriorum picturas
pra;termitto, videndas apud Aringbium in Roma
suljterranea, unde 'nteger Soripturarum sacrarum
oanon collifji potest, ab ipsis martyribus et confes-
soribus Christi, necnon a deoessoribus Gelasii ador-
natus.

Neo minori studio proxima; post Sc-eoulum Gelasii
a;tates in Romanis titulis sacram ha;reditatem divi-
narum litterarum per suos presbytcros diligenter
curarunt. Unus sit instar omnium titulus sanoti Cle-
montis : oujus aram prinoipem dum ha;o scribimus
cum instauraret magnilicentius eminent. ac reve-
rend. D. Annibal card. Albanus S. R. E. camerarius
relegens magni patrui sui Clemenlis .XI vestigia in
eadem c-eile sacra excolenda, marmor illud omni auro
atque argento pretiosiua invenit, antiquitus conver-
sum in frontem altaris : in quo legitur studium Gre-
gorii ejusiiem tituli prcsbyteri cardinalis sub sanoto
pontillceZacharia, utriusqueTestamenti libris intra
bibliuthocam, aut sacrarium sui tituli dedicandis,
hac cpigraphe comprobatum :

ISRAELITIGVS DU OFFEHEBAT POPVLVS RVRI

ALIVS QVIDEM AVRVM ALIVS NAMQVE ARGENTVM
QVIDAM COQVK .ES QVIDAM VERO PILOS ClAPRAIiVM

IN[''ELIX AVTEM EGO GREGORIVS PHIMVS PBU ALM.E
ShDIS APOSTOLIC.E HVIVSQVE TITVLI GLHLNS

CVKAM AC BEATI SVPREMVS CLIENS CLLMENTIS
OEEERO DE TVIS II.EC TIBI XBE TIIESAURIS

TEMPORIBVS SCISS ZACCIIARLE PR.ESULIS SVMMI
PER MARTYHE.M ET SCM PAHVA MV.NVSCVLA TVVM

CLEMKNTLM CVIVS MLIilTlS MhilEAR DELICTIS CARERE
ATQUE AD BEATA.M .ETLIiNAM INGHEDI VITAM

AISTI QVANTVM HABES REGNUM VALER CAELORVM
SUSCIPE ilOS DiNK VELVT MINVTA VIDV.-E QV.4iS0

VETEHIS NOVIQVE TESTAMENTORV.M DENIQVE LIBHOS
OCTATEVCIiVM REGVM PSAI/IERIVM AC PROPHIiTAIiVM

8AL0M0NEM ESDRAM STOIilARVM ILLICO PLENOS

nEQUmK SVLLAUAnVM LECTOIl SEQVKNTIAM HARUM.

Postromus vcrsus hujusce inscriptionis indicat, Q, moris superficie non inscripta. Ipse pretiosi hujus

aliam tabulum marmorcain a Grcgorio presbytoro
non longe ab hac priori dissitam fuissc collocatam,
in qua incidi curavcrat versus qui consequcbantur.
Vix enim aliter possumus inler|)retari postrema illa
verba, quio minutiori charaotere insoulpta sunt in
calce illius tabulc-c.ubi lector jubctur inquirerc con-
secutionem sententicT! pr;cocdonlis : Lcctor, rcquire
scqwnliam liarum syllaharum. Dolcndum cst fuisse
deperditam consequentem illam partcm donalionis,
ubi Gre^orius enumcrasse credendus ost [lost libros
Vetcris restamonti, omnesqui pcrtinent ad Novum,
adeoque intogrum oanoncm sacra; Soriptura; ; si
utriusque Testamcnli oonipletum exemplar titulo
8U0 largitus est, ut in propcnullimo versu signili-
cat; vcl alia donaria cum superius enumeratis li-
bris oblala.

Jure optimo cminentissimus cardinalis Albanus
hujusniodi lapidc indc remoto oxposuit ooulis om

monumenti cTsquissimiis c-estimator in illustrem lo-
cum mediana; navis ejusdcm tituli transtulit lapi-
dem, ct ornatum magnilico limbo ct coronidc lectis-
simis e marmoribus olcganter compacta nobis ac
posteris luculenter speolandum proposuit. Illustr.
ac rev. pr;csul Justus Fontaninus arohiopiscopus
Ancyranus triduo post repertum lapidom rotulit in-
tcr addondaad suum orudilissiniuni coinmoMlai-ium
DisoiChristiani canidem inscripliononi : quam luou-
bralionc doctissima pari celorilab; adornavit adm.
rev. Palcr de Vitriaco dum T. Flavii (Ilomcntis Ghri-
sli marlyris ot viri consularis tiimuliim illustraret.
Post uborom tantorum virorum mcssoni siipercst
nobis spicilogiuni non nogligcndum, (|uod rolliga-
mus ex cniimemlinne saororum codicum in epi-
graplio onuntiatorum: licet id plenius prn;stiteri-
mii.< iii cpistola ad cmincnt. ac. rev. card. Albanum
cjiisdcm tilularom.

nium cpigraphcn Gregorii, a structoribus rudioris j) Exprimitur ibi scrios librorumVctcrisTcstamenli
a;latis imprudcnlcr ocoullalam, convorsis contra al- Ilobraico canoni rospondcns. diim eniimorat primo
tarisocutrum litlcris, clobvcrsa spectatoribusinar- Ootatcuchum, deinde libros llegum, lcrtio Psallo-

42;{

ANASTASIl lillilJinilKCAIIII.

424

ri.iin, ijLiarto ProijiiBlus, ijoslmouuiu Salomonem, A
tum Esdram, denique libros ilistoriarum. Venerabi-
lis nienioriae cardinalis Thomasius non minus pie-
tatis quam erudilionis ecclesiasticffi nierito Ronjanaj
Ecclesi» adhibendus ad pretiosa sua monumcnta
decoranda,ex Gassiodori libro divinarum Instiliitio-
num docet, ad quintum sjBculuni (nompp («elasia-
num de quo nunc agimus) esse hunc Ecclesi» Chri-
stiana;morem potissimerercrendum,qui pertinet ad
sacrorum Bibliorum cditioncm juxta Interpretcs
scptuaginta, et S. Hieronymi veteris titidos. Ita vero
orditur ab Octateucho card. Tliomasius, non secus
(ic iste Gregorius S. Clementis presbyter in sua cpi-
graphc.

(1 De Oclatouchi, iiiqnit, id cst octo voluminuni
Geneseos, Exodi, I rvilici, .Numcrorum, Doutcrono-
mii, Josue, Judiciiin, alqiie lliilh titulis ita soribit
Cassiodorus lib. dc Inst. ilir. Lit. cap. i : <> IJt lextus
memorali Octatouchi quodam nobis compendio pan-
deretur, in principio librorum de universa serie le- p
ctionis titulos ei credidimus imprimendos, a majo-
ribus noslris ordine currente descriptos,» etc. Tum
sequitur ;

II Dc titulis librorum Regum et Paralipomenon ita
loquitur idem Cassiodorus,ut Regum quidcm vcte-
res habuisse titulos vidcantur, dum libris Paralipo-
menon novos se addidisse dicat, » etc.

Christi martyris, eamdom Ecclcsiam titularem ma-
gniflccnter ornari, ct nitidissiniam undequaque red-
di curavit, ipsumque pavimenlum maemoribus tes-
sellato opore intermistis ante annos circiter trecen-
tos constructum diligentissime pcrpoliri manda-
verat, opportune contigit ut, diim observarem inter
complura veterum inscriptionuni Ciagmenla in hu-
jusmodi opus tunc pra:l'ccta et aplata, rccognoverim
liagnientum alterius tabula; marmoreae, in qua
(jrogorius presbyter recensehat libros a se donatoa
huic tilulo : in quo pauca (luidem verba leguntur
(cum segmontum sil quadralum palmari minus) ;
sed pauca illa vorba sufiiciuiit ad indicandum fuisse
Iianc taliulam marmorcam porlionem secund.e il-
liiis.qiiam postrcmus versus prioris indioabat con-
soqui por illud monitum : lleiiuirc mHalmnun leclor
sciiucntimn hiirum. Littera; in hoc Irusto incis^ ita
leguntur dispositm :

S TAMB

L I B U V

C R A M E

ilir

ToiHuin
reciMi^rl Cii^siiwlcir
divisiiillr ill lihllis

Psalteriuin l'ri'|'lii'
ris, queni sit\,iI i i
stissimo cinlirr ^ \
Hebrajorum liiblia I

}jili,'tiiniii
iri-Liiiriu>

ilih

quartum P!iult.erii
• iii noster, eadem
.1, prc-cfort in serie
iin scilioet tempo-
|itiiaginta in vetu-
r.iiiii Sixlin.o oditionis, licet
alnios cl .Vgiographos, quos
dicunt, libros postponant Propbetis. (juintnm co-
diccm Cassiodorus habet Salomonem, perindc ac
Gregorius iste presbyter S.Glementis : in quo com-
pleiititur (ut observat card.Thomasius) quinquc li-
bros, Proveriiimim sca\\co\, Ecelcsiiistis,Canticieanli- „
corum, Siii)iciili;r. ct Ecctcsi<istici. In se.rtu)n Codiccm ^
conijcril librnsortu .hiinurajihorum iiomine et hislo-
ricorum inixlnni oxprossos, neinpe Joli, Tohix, Es-
ther, Juditli, Esdr.v duos, ct toltdem Mach(ib;i'orum.
Qui respondont nnmero ct ordini vetustissimi codi-
cis Alexandrini quem vooant Thochc, si primum
excipias nompe Job, quoni codox ille Aloxandriniis
Psalmis adjungit, ct pr.opnnit libris Salomonis,
addito ctiam ante Psalteriiim, tcrtio at ([uarto Ma-
chaba^orum. Grogorius presbytor Esdram et Storia-
rum vocabulo corapondiosius cnuntiat historicos
illos simul ol Agiographos cum Esdraj cononicis co-
pulalos; nam Job cum Psaltcrio utpote ad classem
mctricoruin librorum pertinentem una cum Prover-
biis, Ecclosiastc, et Ganticis ponunt S. Cyrillus
iHcrosolymitanus, et S. Gregorins Nazianzenus ; ut
observant Fcrrandus summ. Hibl. lib. i, cap. ult.,
nliique agentos de Canono Scripturarum. Macha-
bffiorum dcnique libri duo claudunt censum histo-
ricorum, adoo(iuo noinine gonoris sou classis istius, D
seu .?/()r/(u-»?;)vooal)ulo signilicata; : in qua propterca
tubula vidoiiins oollootnm canoncm ^ eleris Tesla-
menti, pro morc scptuaginta Intcipretum cditionis
in easdom dasses, el seriom distributum. Per ha;c
igitur illustria documonta in Romana^ Ecclesia; tilu-
li3,basiliois,ca;metcriis passim dedicalaexantiquis-
simis sa?culis vigel in nostris altarilius, musivis,
marmoribus, non secus ac in bibliothecis et archi-
vis. genuinus canon sacrarum Scriplurarum ab
aposlolica .■ctate collectus (ut supra yidimus in no-
tis ad Clemontem ot pcr manus traditus conlinonti
cura pontilioum Romanorum, qualcm in Gelasio
probil concilium lioniinium, suh ipso cclehratum, et
con.^ititutum illitd di Eeclcsia (/eux/ enunlial liihlioUic-
cariiis.

Dum ha^c subdcnda pra^lo chalcographus jam pa-
rarct hac die x Kal. Julias.qua eminentet rov.dom.
cardin. Albanus S. 11. E. camerarius in crastinum
transfcrendo sacro corpori T. flavii Clementis

Earumdem littcrarum figura, et magniludo, nec-
non intervalla,seu distantia; versuum inferioruin a
superioribusrespondentplaneepigruphi tabulaiprs-
cedentis in altari rcpert.-B : ita ut dubitari vix possit
esse portioncm secunda; illius, in qua sequcnliam
.'iyllaharum Grogorius presbyter requirondam esso
monebat.Cum LlBRVin mcmoret, et saCRAMEnta-
rium; opinor et in priori versu AuguSTini AMBro-
sii, aliornmque Patrum scripta pcroenseri, ab ipso
Grogorio una oum libris utriusque Testamenti do-
nala huic titulo ad usnm cleri. Paris exempli est
marmnrea illa et celobris tabula, olim diaconiffi
nunc basilicie S. Maria» in Cosmedim, a von. mem.
card. Thomasio producta in appcndicc ad vcteres
Rom. Ecclesia; libros responsorialos et antijihona-
rios pag. 448, et cuin eruiiitis notis recusa a V. C.
Joan. Maria Crescembeni ejusdem archipresbylcro
in historia pra;dicta; basilica;, pag. 82. In ea siqui-
dem tabula Teubaldus nonat Ecelesia; S. Valentini
fundos, nempe domum, cellam, vincam, ct pra;terea
libros ad usum cleri ibidem inservienlis, nempe
MISS:\LEM. I. ANTIFONARIA. II. INT. DIVRNL
ALIVQ. NOCTVRNI 0FF'ICI1 FERI.\LES. II. Ll-
liRVM. GENESEOS C\_1ST(IRI1S CANONICIS.
PASSIONARI\j^DIAL(JGV SCINTILLARIO. IMNA-
RiA. n. LIRRV EX MORALIB. Post libros rerensel
vasa sacra, ncmpe " calicem argentoum exauralum
cum calamo ct sua patena^ thurilmlum arpenleum
raanualera " 1, etc. Donatio ha;c Teubaldi incidil
in annum a;ra; Christiano: 902, die qua sacrabalur
Ecclesia ita cnuntiata :

Tcmpore ponlificis nonl snmniique Joannis
Est sacrata dic supreiiio lia-c auln Novembri
Uuui quinta clabvuteui luJictio oiirreret annum.

Curabant igilur Ecclesia» Roman.t; presbylcri (itula-
rcs el diaconiarura aliarumquc .Tdium sacraruin
pra;positi. ut unucum divin.T Scri|itura> cxcmplari-
buscasticate transcriptiseliam liturgici libri, Ilitua-
les, pontilicalos, nccnon SS. Patrum opcra probata
juxta catalogura et decretum Gelasii in carumdem
ccclesiaruni archivis ct bibliothccis recondcrentur.
Idcirco quemadmodum Gi-cgorius prcsbvter sub Za-
charia Octavo C.hrisli s.tcuIo in lilulumS.Clemenlis
inlulit utriusquc Tcstamcnti libros, et sacramenla-
rinni. aliosque codioes Ritualos. necnon opera SS.
Patruin : ila Tcobaldus annis 80 post Zacbariai se-
deni larcitus ost ecclcsia; S. Valentini libros Gene-
soos, et uislorialos canonicos, lum rituales cl lilur-
gicos,tura S. Grcgorii Dialogos ct Moralium libros,
in prxdictis inscritionibus cxprcssos.

m

lIISTOlilA DE VITIS UOM. PONT. — S. GELASIUS.

426

■ Nec segp.iores fuerunt illustresviri «tatis Gela- A singuIosScripturaj divinmlibros cognoscere.videbit

sianae in ditandis sacra hujusuiodi litteraria supel- expressum Ileptateuchum in musivis basilieaj Libc-

lectile ecclesiis Urbi proximis,uti luanilestLun litex rianaj a S. .Xysto III conslructis ; libros Regum ct

charta Tiburtini archivi, quaj dieitur Cornuliana, Paralipomenon recognoscet in historiis Davidem

nonsemelavirisclariisimis edita, scilicot primo a exhibentibus funditorem in pictura cubiculi tertii

Soaresio Roma;,deinde a Mabillonio Parisiis in Rei ea!met.CaIlistitab.i,n.3;Eli;e atque Elisei insculptis

diplomatic^e libro VI, quam CKteris pra;ponit,utpote sarcophago coemeterii Vaticani, paer. 30.5, apud

antiquissimam et signatam dio x/ Kal. Maiarum
domno Leonc PP. auijuslo ijuurlum ct Proiiano V. C.
cois nempe Christi anno 171. In ea charta donationis
Fl. Valiu. Q. ThcoJosius V. C. ct Jul. comes cl ma-
gister ulriusquo miiitix largitur fuudos Ecclesia3
Cornuliunw, et sacram supellectilem, vasa, ve-
stes, demum et sacros codices neinpe Evangelia
IV, Apostolum, Psalterium, et Comitem. Exrinplum
chartai illius cudendum curavi inter Prolegome-
na. Omniuni tainen studiosissimc Romana exem-
pla ista et Gelasii decreta sectatus est in dilanda
a'de cathedrali S. Veronensis Ecclesia?, venerabilis

Aringhium Roma-subterr.lib ii.c.lO; Jobi historiam
in sarcophago Junii Bassi in cryptis Vaticanis re-
perto, etibidem ad Confessionem SS. Apostolori.m
constituto, aliisque pluribus in Aringhio occurren-
tibus monuinentis ; prophetas Ma.jorcs ac Minores
recognoscet depictos in Basilica S. Pauli, aliisque
titulis, diaconiis, ac coemeteriis supra indicatis ;
Tobia3 historiani et piscem in pictura cffimelerii
Callisti tab scilicot tertia cubiculi tertii num. ll,ubi
et Jonaspropheta sub cucurbita dormiens depictus
ost; sculptus vero in pluribus sarcophagis passim
occLirrit, et voratus a ceto, et ad littus rejectus, et

matris titulo mihi perpetuo colenda;, sacrorum co- n redivivus. Ezechielis concio ad resurgentes pariter

j: .-_! __i.i ...^: :ii, iv..,:n u:.i:., observalur iu anaglypho Vaticano apud .Vringhium

tom I, pag. 'i-il . Daniel orans inter loones frequens
occurrit, ut in sarcophago Junii Bassi in cryptis
Vaticanis ; tres pueri in fornace ill«si ; Susanna
casta a seniorum injuria et calumniis vindicata, in
pluribus pariter caineteriorum picturis et anagly-
phis apud eumdem .Vringhium^nenipe in Vaticano,
in Callisti.in S. Agnetis. Denique Saphan volumen
legis ab Helcia repertum olTerens Josire, sculpfus est
in anaglypho veleris Sarcophagi reperti in coeme-
terio Lucin», et inde translato cuni reliquiis SS. In-
nocentium a Sisto V in sacellum intra basilicam
Liberianam asemagnilicenterconstructumadaltare
S. Lucia2:cujus imaginem excudit Aringhius Roma2
subter tomo I, pag kti, cum pluribus utriusque
Testamenti historiis ibidem expressis.

Pi-Ktei hasc vetustissima documenta, libros indi-
cantiareceptosincanoncmdivinarumScripturarum,
„ ostendit Romana Ecclesia singulorum lectionesju.xf a
'■' anni circulum suo clero pnescriptas in ordinc Ro-
mano : undo cognoseilur continuata per manus tra-
ditio sacrorum codicum in singulis basilicis suis,ac
titulis religiose custodita: ejusque ex fontc reliquis
OccidentalibusEcclesiiserogata,quaeOrdinisRomani
exemplaria non secus ac sacramentaria e.c authcntico
libro bibliolhccx cubiculi ponti/icii fuissc descripta
adnotant inipsa fronteac titulis suorum codicum,a
decem, et quod abundat, sa:culis exaratorum.

H;cc igitur documenta parata semper habuit Ro-
mana Ecclesia reliquarum magislra ad dlvinas lit-
teras secernendas, quas apostolica ex auctoritate
recopit. Quare et Gelasius intcr ca:tera pro totius
Ecclesito regimiuc constituta prKcipuum hoc caput
curavit, ut iKoreditatem a Patribus accoptam intc-
gram posteris pr;escrvarct, edilo Canone de sacro-

dicum copiam celeberrimus ille Pacilicus archidia
conus, qui ducentis octodecim a se contextis libris
et glossa Veteris ac N'ovi Testainenti bibliothccam
instruxisso legitur in Epigraphe sepulcrali positasub
Ludovico Pio circa annum b'20, utpote summus
theolotjus summusfiue mullurum uliarum disciplina-
rum c'H//ocjudicio magni Panvinii, tale de illo judi-
cium ferentis antiq. Veron. lib vi, pag 153, ubi etiam
de Bibliotheca per ipsum condita ejusque parte non
modica sancte prsservata in archivo Capitulari ita
scribit : « Bibliothecam totius orbis terraruni moo
judicio celeberrimam condidit,cujus vestigia adhuc
Veronoe in monasterio canonicorum Veronensium
exstant, ducentis pene litterisMajuscuIis scriptis in
membranis libris ornatam. » Ex ;elate P.invinii ad
nostram non defuerunt curatores tantffi hsreditatis
qui eamdem posteris pra;scrvarent. Sed pree caiteris
gratulandum esl nostris aMjualibus, habendKque
gratias immortalesliboralitatiacstudioillustrissimo-
rum capitularium nunc florentiuin,quiafundamen-
tis excitata aula ainpliori eosdeni Codices obseuro et
angusto in archivo ferme lalentes non modo diligen-
lius curari et publica; lucis usura donari satagunt,
sed etiam bibliothecani addunt,impressorura copia,
elegantia, ac delectu cum pluribus certaturam, pro-
movente eorumdem archipresbytero meritissimo
Joan. Francisco Jlusellu patricio Veronensi sub au-
spiciis ill.acrev.prKsulis Franscisci Trevisiani.avita
nobilitate, ac litterarum cultu, ct patrocinio inter
Venetas reipublic;e episcoposspoctatissimo.Exlibris
igitur ante anuos ferine nongentos ab archidiacono
Pacifico selectis, et capitalibus lilleris exaratis,
coinplures vidi, sacroruni Bibliorum textum.conci-
liorum Acla, pontilicum Roinanorum opistohis, SS.
Patrum Opera et Rituales codices juxta consuctudi-
nem Romana: Ecclesia; complexjs. Ne longum eo-
runidem catalogum hic altexam,qui miiiime videtur
necessarius, unicum indicabo codicom in Prolego-
menis a nobis editum hoc eodem tomo, nempe Ordi- D
nis lioiruini, qui Pontificales rilus.et sacramenlorum
administrationem ostendit.Scriptusautem cognosci-
tur a;talc Ludovici Pii, ut ibidom probavi. Placuit,
hac occasione dccreti Gclasiani, et Uomana: epigr;i-
phissubZacharia, ostendentium curam sammoruni
pontilicuni, et hujus Ecclesia; presbytcrorum ac ini-
nistroruni in dcloclu sacrorum Codicum ad usum
cleri institucndo suisqueiu Titulis pr;cstohabcndo:
unde fruclus imitationis consecutusestper cjcteras
Occidentalis pr;csertim tractus Ecclcsias, qu;e ex
jetate Caroll M;igni, discussa Longobardici ;evi bar-
barie,tani uberein sacroruin scriptorumcopianisuis
pluleis inlulorunt.

Si (luis vero et in Clemenlis papa; ac martyris
epislola sa;culo primo, et in marinoribus lituli
S. Clementis sa;culo octavo, canoncm sacrorum
Bibliorum recognoscens, adhuc desiderat in aliis
Uoinanu; Ecclesia; monimcntisojusdcmantiiiuilutis

Patrol. CXXVIII.

sanctis Scripturis et expurgato sensualiorumaucto-
runi,qui ad caruindemintolligentiam,et ad erudien-
dam plebem Dei utilitor adhibeiitur.

Linoa 23. — llic fccit traclalus cl hjimnos, sicut
heutus Arnbrosius cpiscopus, ctc.-Vddam tum ad hujus
periocha;, lum ad superioris illustralioncm doctas
observationes, nuper cditas a R. P. doinno Simone
Mopinot, indicatas in cpistula ojusdem ad R.P. dom-
num Caroluni Conrade, n. 8, his vorbis :

« .\d Golasium voiiio. Desiderant ejus litlcras,
pnoscrtim vcro tractatus littcris inscrti, virum qui
et vitiatis medicinain faccro, el in dubium vocata
vinilicare possit. Ita fa'di passini na:vi textum do-
formant;ita mult.-c ambages pugnanlosque critico-
rum censur;u ancipitom loctoris animum tenent.
Constantius quidquidsludio ot labore, (luidquid iiui-
nuscriptorum librorum usu et pntsidio potuit, id
omne ad lumo rein conlicicndam contulit. Tostis
epistola33, sivo Dccrctum dc libris rccipiendis, quod
antiqu;B su;c intogritali rostituit suoque asscruit pa-
rcnti. Probat nimiruin id Docreti iioquo Isidori
Mercatoris ligmcntum esse, quod Guillclmo Caveoet

14

427

ANASTASII BIBLIUTIIECAIUI.

428

aliis in menlciii vcnit ; ncquc a Damaso, neque a
Lconc Magno, aul a Ilorniisdu, ul aliis videtur, scd
a Golasio condilum in synodo Uomaiia : qua- scn-
tcntia est eruditorum virorum Baronii, Norisii, et
Fontanini. Hoc ip?um vero demonstiat probationi-
bus a clarissimo Fontanino jam occu^jatis, ut alias
conplures addal de suo, casqiic manuscriptorura
librorura testimonio undiqucsuiruIias.Ejusdiatribaj
pcrinsignis capita ha;c sunt.

« 1. Decreti parentem, ut jam dixi, neminem
alium esse prater Gelasium.

ii2.IdemDecretum accessionibuscrevisse ab Ilor-
misda lactis, at non ita multis, sed paucissiniis,
iisque demum unis,qua! inGelasii lempus convenirc
nequcant.

<• 3. Ilas ipsas acccssioncs Gclasio temerc ascri-
ptas esse in libris ;t'ie excusis, quippc qua^ in om-
nibus uut ferc omnibus descriptis manu excmpla-
ribus desiderantur, si ca deniura cxccperis, qua;
hoc idem opusllormisda^nomincinsignilumhabcnt.

i< -4. Ad priorein Dccreti partcm rclcrri dcbere cu
synodi Roman» Iragmenla, qua; Damasi nominc
Baronius hiudavit non sc iiol, emisitque in luccm
Lucas Ilolstenius. Dcindc his subnectendum, qui
Gelusii quoque cst, canonemScriptururura.quo Piet,
ut Decretum siiiius non modo purius, sed raaxima
sui pailc auctius habituri.

n 5. Denique expungcudam, qua; lot liactcnus
rixis locum dedit, chronologicam notam, utpotc
iiulla satis firma auctoritate nixam, imo temere ex
alia (ielasii cpistola adveclam. Quibus in pra;vio
niunito fuse explicatis, alia multa evolvit in notis,
qua; criticorum ceusuris aul cerle observalioniljus
satislaciant.

«< Traclutura de diiabus Naluris, opus planc
aurcuinGelasioCyziccnoanonnuIlisascriptum,coii-
tendit, probatque Gelusii I papa? esse, id quod antea
fccoral eruditus Societatis Jcsu presbylcr Petrus
Franciscus Chifllctius. Rem vero Constantius raore
suo conlicit, hocest novis rationum inomcntis, qua;
vel ipsas Chiflletii hallucinationeseinendent.Tracta-
tum alterum, cui titulus Dc analhenuitis vinculo,
tot sauciatum mcndis, ut unum fere vulnus cssc
putes, ad manuscriptorum lidem recognovit,rcpur-
gavitquc, quod idem laboris in eo quoque tractatu
impendit, quo Pelagiauorum errores conrutantur.
Denlque ut de uliis silcain, coUigit prajtcrea partini
ex libris calamo cxurutis, pariim c canonum com-
pilatoribus,litterarum ejusderapap;c fragmentaplus
quadraginta, qua; nec in Boniana pontificiarum
cpistularuin, nec in ipsisetiam concihorum cditio-
nibus compurcnt, si duodeeiin duntaxat a Labbco
collccla demas. Veruni ha;c omnia vir doctus ct
rccto disposilu ordinc, ct notis ad historiam disci-
ulinamquo pcrtincntibus illuslrata voluit, ut suus
lectori, si non cx integra messc, saltora ex spicilc-
gio constaret utililatis fructus. »

ci.\r.ONii.

Linca 3. — In monlc Gar^ano. Facla ponitur in-
ventio crypta; Gargani moutis in Apuliajuxla Mam-
fredoniani olim Sipontum dictam, anno Gelasii se-
cundo, Christi autem -593.

Linea i'i. — Si non jxvnilercn!. Erat consuctudo
primitiva; Ecclcsia; diulius exspeclare ad grcuiium
pietatis sua; aliquando rodituros.

PAGII.
Linea 2. — Temporibus Theodoriei rajis et Zcnonis
Augusli. Factus pontifox electioneni suani epistola
ordinc 3 iii Collectione Conciliorura episcopis Dar-
dania' nuntiavit, quos hortatus cst ut cum Eutv-
chianistis non communicaront. Ea autom cpistoia
dala non ost initio sui ponlificatus; retardatus est
enim.ut ipsemol ait.propter continuorum lcmpesta-
tcm bcllorum. Quuro cura pax iiiler Theodoricum
ct Odoacrem anno 493 peracla sit, verosimile est

A. cam cpistolam eo paritcr anno scriptam ; cpislola
cnim 12 ad iKonium Arelatensem episcopum deini-
tiis sui poiitificalus ctiam scripta,aata cstuDno4'J4
et quidem x Kal. Septemb.

LineaG. — Ilicsub gest^im sijnodicatn,elc. Primam
Gelasius papa synodurn Uoma; colebravit octara Idus
Murtii, rtavio \'ialore Y. C. cos. ut in Actis legitur,
idcoque anno quudringcntcsimononagesiinoquinto.
In ea Misenus olim apostolica;sedis legatusConstan-
tinopolim a Fclice papa, Aciicianu communione in-
fectus, ob idquo ab eodoin Felice, cum Vitali alio
lcgato, saccrdotio et communionc privatus, ul iii
eodein pontifice diximus, sedis apostolica; miseri-
cordiam, atquc communionem llagitans, causa ojus
discussa, cum Ecclesia a Gelasio reconciliatus est,
Vitali allero loguto jam in oxcommunicalionc mor-
tuo : « Prolessus ergo Misenus legulariler se omnes
hsreses, Eutychianam pra^cipue cum Eutychotc,
Dioscoro, Timotheo /Eluro, Pctro Alexaiidrino,

Tj Acacio Constantinopolitano, Pctroque Antiochcno,
vcl cunctis corum successoribus, seclatoribus et
communicatorilius delcstari, cosque anatbomatc
ferirc perpcluo, communionis apostnlica;, ct sacor-
dotalis graliam, quam calholica traditione porcopil,
rccipiet dignitalis," inquit Gelasius in synodo, cui
decreto oinnes cpiscopi numcro quinquagintaquin-
que subscriiiserunt.

Autumno ejusdem anni quadringcntcsiminonagc-
simi quinti,vol verosimilius anno quadringenlesinio
nonagcsimo scxto, Gelasius sccundam Synodum
Roma; celobravit. Cum enim Ecclcsia iam a nluri-
bus annis multis reforta libris apocryphis modicam
manum avcret.qua; sincerosa suppositiis discerno-
rot, G<;lasius papa convocato Uoma; concilio, ordi-
nein librorum, quem Romana Ecclosia susci|)oret,
aut detestarelur, vel dubios tantum haberet, diges-
sit.Dccrctum illud de Scripluris divinis et opuscu-
lis sanctorum Patrum, nua; in Ecclesia catholica

p reeipiuntur, valde urgel hetcrodoxos, qui truditio-

^ nem rejiciunt, et librorum canonicorum numorura
pro libito,uc soctaruni suarum commodo niutilant.
Job enim, Tobia;, Judith, Machaba'orum libi'i,E|)i-
stola ad llaebrcBos, Apocalypsis Joannis, Pelri du.o,
Joannis apostoli trcs,Juda; una iii eo mcmorantur;
uno verbo, omnes tam Novi quam Veteris Testa-
menti libri. Statuitur postea in eodem concilioordo
patriarchaliumccclesiarum,nempeRomana;,.\lcxan-
drinfe, et Antiochcn.T; quatuor itideiii conoiliorum
genoraliuin mcnlio. Itom sanctorum Patrum Opera
qu.xdam reccnsentur, quibus tandom acccdit notitia
librorum apocryphorum, quos Ecclesia non roci-
pit. Huic decreto subscripscre scptuagiuta ct duo
cpiscopi.

Catholici inler se non convcniunt (]c hujus do-
creti auctore ; alii enim illud Damaso, alii nornii3d.-e
Romanis pontificibus tribuunt. Sed critica' Itaro-
nian.T auctor ostcndit Golasium hujusdecroli cer-
tum et indubitatum auctorom esse.Nam priino quod

D attinol ad Daraasum.ei ccrtelribuinon polcst. cum
plcriquc opusculorum in co memoratorum auctorcs
post Damasutn vixorint ct scripscrint. Cum <'nim
damnatorum volnminum index loxitiir.intoroa libri
Cassiani ac Fausti Rogionsis numoranturhocmodo :
Opu.u^ula Cn.^aiani prcsbytcri Galliarum apocrypha.
Opusciila Fausti ftcgicHsis Galliarum a]>ocrypha. Cas-
sianus autcmct Faustus post Damasum vixcruntet
scripserunt.

Noquc etiam Uormisda; papa? tribui potesl illud
docretum. Nam s.tcuI"' =.'\%'. in'"iiri!.\ cum oria cs-
sct contontio, non - . sod otiam in

Oricnto, de Fausti 1 - 'pus.Vfrica-

nus aTras.imund<i \ .uin missus,

duin Constantinopoli i .il.atur, oonsullu.^i do illis,

cousuluil ipsemetllormisdampapam.quid deiisdem
libris scntiondum os.>oi. Possossoris relatio ad llor-
misdam e.\slat tom. IV Conc, pag. 1529, dicilurquo
acccpta sv Kalendas Augusti Ruilico Y. C. c«i. ideo-

429

HISTOHiA DE VITIS ROM. 1'0NT. — S. GELASIUS.

430

que anno 520. Hormisdas rcspondet Possessori die A
13 raensis Augusti epistolaTOin f|ii;i inlfr ulia ait.
(1 Non improvide venevuuda Patiiiiii MMilniiKi lideli
posterilati, qu;e essent catliolicu (i(.i,i;ii);ila, dL-iiniit;
certa librorum etiam veteium in auclorilalein reci-
pienda, sanclo Spiritu instruenlepra;figens, ne opi-
nioni suK leotor indulgens, non quod aidificationi
ecclesiastica; couveniret, sed quod voluptas sua con-
cepisset, assereret. » Qua3 veiija manileste insi-
nuant, decretum de libris recipiendis et non reci-
piendis, non ab Hormisda, sed ab aliquo ex ejus
decessoribus in aliqua synodo Ilomana emissum ;
non quideni ab Anastasis et Symmacho, qui Gela-
sium secuti sunt, et Hormisdam antecessere, cum
nullus unquam id asseruerit, nullusque code.v Ms.
alterutrius nomen pr;cl'crat, st^d a Gelasio, cui in-
nuineri codices illud attribuunt. (Jui plura liac de
re cupit, legat laudatam Baronii Criticam ad aiinum
494.

Linea 13. — Et damnavit in perpeluum Aciiciumel g
Petrum, si non ■pcenilerent. Acacio Conslantinopo-
litano episcopo, de quo supra, tani in Simplicio
quam iu Felice locuti sumus, anno quadringentij-
siuio octogesimo nono e.xlra Ecclesia; communionem
niortuo, ei substitutus est Flavita. Scd hoc qnoque
posl tres menses vita tuncto, successorei datusest
Euphemius, qui, ut habet Kvagrius lib. iii, cap. 23,
Chalcedonensem synodum suscopit et veneratus est,
ac Petrum Mongum eidem synodo anatheina dicen-
temexosuin habuit. L'bi Euphemius accepit Gelasii
eleclionem, more majorum ad ipsum epistolamscri-
pslt, qua et sua; lidei prolessionem inseruit, ut sic
consequi mererelur calbolicffi Ecclesiiecommunica-
tionein. Cuin vero Celasius invcnisset quidem e.jus
lidei prolessioncm in omnibus cunsonam catholicaj
veritali, reperit tamen quod in Euphemio reprehen-
sione dignum esset, nimirum quod nequaquam e
diptychis nomen Acacii praidecessoris expunxisset,
sed paterelur in sacris recitari cum aliis episcopis p
orlhodoxis ; ideoque Eupheiniuni,viruin licetimpri- ^
mis catholicum,necalios Orientisantistites coniinu-
nionishouoribus donare voluit, nisi Acacii nomene
diptychis expungerent. Qum constant ex epistolis 1
ad Euphemium, 13 ad episcopos Dardaniffi, et 15 ad
episcopos Orientales. Scripsit etiam Gelasius episto-
lam gravissimameteloquentissimam adAnastasium
imperatorem,qua ipsum hortatur ut apostolica;sedi
obtemperet, et daninato Acacii nomine, ecclesiarum
pacem restituendam curct : oa cst ordine 8.

Linea 23. — llic fecit tractalus ct hymnos, etc.
Missarum etiain ordinciudigesslt, ciusque Missalia
exstabant anno Domini 831 in abbatia Contulensi,
sive sancti Ilicbcrii. Sic cnim recenscntur in Ghro-
nico ejus monasterii, lib. iii, cap. 3, tom. IV Spicile-
gii Dachcriani, in indicc Bibliothcca;, dc libris sa-
crarii, qui ministcrio allaris dcserviunt, missalcs
Grcaoriani tres, Missalis Grcijorianus et Gelasianus
modernis tcmporiljus ah Alhino ordi)tutus. Missales
Gclasiani 19. Joannes Diaconus in Vita S. Gregorii D
Magni, lib. ii, cap. 12, scribit Gregorium codiccm
Gclasianum in unius libri voiuminc coarctasse, de
missarum solemniis niulta subtrahendo, nonnulla
adjicicndo, pauca convcrtcndo. Collectarum,quibus
inmissa utimur,primum auctorciu luisse Gelasiuin,
omnes rerum ccclesiasticarum scriptores asscuunt,
Cl aiitiqua monumcnta evincunt.

In Libro 1'ontificali dc Gelasio legitur : Fecit sa-
cramcntorum prxfationes et orationes cauto sermonc.
Ad qua; verba Schclstratius in notis hal)ct : Exstat
in bibliothcca Palatino-Vaticaiia Sacramentarium
nis. annorum circitcr mille, in quo c(jntincntur
lir.clalioncs antc Gregorii tempora in Ecclesia llo-
mana usu recopta;, qu;e ibrsan illa; suut, dequibus
boc loco nientio rcpcritur : unde non in;ilo illud
Sacramentariuiu G.lasianuin vucatur.lta Schclstra-
tius. Ex hoc loco quidain G(;lasiii Iribuunt pivelalio-
nuni iuBtitutionem. Scd curdinali;^ iiuna lib. ii Rcr.

liturgic, c. 10, concedit quidem plures a Geiasio
editas luisse, nihilominus tamen contendii certiim
essciii ipsisEcclesi;i' primordiis jam usom pr.Ttatiu-
iium exstitist-e,e;irumque institutionem vel aposto-
lis, vel apostolicis viris tributudam, quod deinde
pluribusprobat. Exstat alter codex Sacramentariiis
Gelasii pap;e tribus constans libris; nempe de anni
circulo, de sanclorum iNatalitiis, et de Dominicis
diebus,variisquecausis,cujus vetustatem manilesto
arguit, quod in Symbolo non habeatur vox, Filioquc.
Quod, plures desint misso! septimo et octavo sa;culo
usurpari solitae. Denique, quod pauciora quam in
aliis liturgiis sanctorum natalitia celebrentur. Co-
dex iile ex bibliolheca Floriacensi anno 1562 direpta
et distracta, in manus incidit PauH Petavii senatoris
Farisiensis, ac landem in bibliothecam Christina;
Succorum regin;e trausiit, aqua illum recepit et in
lucem emisit Thomasius RonuE anno 1680. Hic in
pr«:fatione notat, exiguo tempore post Gregorium
Magnum fuisse exaratum. Hiiic adjunxit tria anti-
quissima Missalia,scilicet Gothicum. Francorum et
Gallicanum vetus;qu» tria postea cum observatio-
nibus de liturgia Gallicana Joannes Mabilloniusre-
cudi curavit anno 1C85 Parisiis.

Canonis missee ineipientis ab oratione, Te iyitur,
clcmentissimePaler, usque ad orationem Dominicam,
qua; abs(jlutu canoiie alta voce rccitatur, quidam
(jelasium papam auctorem faciunt, alii Mus;eum
presbyteruin Massiliensem, aiii Voconium episco-
pum Castellanensem in Mauritania, qui,teste Gen-
nadio, libros sacramentorum composuerunt. Ansel-
nius episcopus lib. de Laudibus virginitatis, cap.
23, a Gregorio Magno editum e.xistimat. Sed ipse
Gregorius cpistola 04, lib, vii, ait a Scholaslico com-
posilum; quicunque autein fucrit ille Scholasticus,
certum est antiquiorem 1'uisseGelasio ot aliis supra
noniinatis. Nec credendum Polydoro Virgilio, qui
lib. V de Invent. rerum, cap. 10, a multispontilici-
bus compactum canonem asseverat : licet enim ali-
qui paucula qu;ecam verba adjunxerint, ipsuni ta-
inen, ut ait \'igilius papa in epistola ad Eucherium,
e.v apd.^lnlifi liiiilithnir ,\((,sft';;i»(iw.Concilium quoque
Trideiiliiiiiiii >''s~. \l: . r;ip. 4, conslare canonem do-
oetcxipsis Duniini vcibis,ex apostolorum traditioni-
bus, ac sanctorum pontilicum institutionibus.Obser-
vandumuibilominusveniteumcardinaliBonalauda-
to cap. II, ubi plura habet de canone, neminem ex
puntificibus posl Gregorium Magnum quidpiam ad-
didissc canuni aut immutasse. De clausula, quam
Anastasius dicit additam a Gregorio ill, suo loco
agetur.

Apud Gratianum de Consecr., dist. 2, compcrimus
exstat eanon Gelasii adversus eos qui, sumpta tan-
tummodo curporis sacri portione, a calice absline-
bant : << Comperimus, inquit Gelasius.quod (luidam,
sumpta tantummodo corporis sacri portiune,acalice
sacri cruoris abslineant, qui procul dubio,quoniam
nescio (jua superslitione docenlur obstringi, aut
integra sacramenta percipiant, aut ab intcgVis ;ir-
ceantur:quiadivisiounius ejusdemque mYstcriisinn
grandi sacrilegio non potest provcnire.»Superstilio
Manich;eorum crat vinum esse fel principis tene-
brarum ct a diabolo creatum, undo communionem
sub specicvini sumcrc recusabant, ut tcstatiir Lco
Magnus, scrm. iv de Quadragesima. Uligitur ciitho-
lico nomino lalitantes proderentur, ideiii remedium
adbibuit Gelasius, (|uu pridom Leo usus lueriit,
pra;cipiens utsub utneque specie omnes communi-
carent : ne si catholici a calicc abstinereiit, se do
h;oro3i Manicha;orum suspectos redderent : aut ipsi
Manichiui eo signo dotcgi nun possont, si idem fa-
ccrenl quod calholici sub specie sola panis coiiimu-
nicantes. Cum vero ait Gelasius divisioiiem inysto-
rii sine grandi sacrilcgio proveniiV nun pusse, eos-
dem Manich;eos perstringit, qui haustum vini
respuentes tanqu;im fel diabuli, divina myfleiia
procul dubio niulilabant, sequo grandi sacrilogig

431

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

439

obslrinpcbiinl. II;oc cx Itaronio desurupta, ct ex A
cardiuulis lioiw, lib. ii ller. lilurgic, cuj). 18, ubi
osteiidil coiiunuinoiicni bub ulruquc spccie,noc di-
vinilus inslitutum, ucc unquuin untiquos Putres
cani ad salutcin ncccssariam csso docuisse ; licet
sciupcr ct ubique, ab Ecclesiic primordiis usque ad
sajculura xii, sub spccic panis et vini lidelcs coni-
municarint. Profecisse porro bujusmodi rcniedium
ad Manicbajos detegcndus, plane doccnt (|ua^ auctor
Libri Ponlilicalis de Gclasio habct : « Ilujus leuipo-
ribus, inquil, invcnti sunt Manichaii in urbe Uoinu,
quos exsilio dcporturi pr<x>ccj)it, quoruin codices antc
Ibresbasilicffisancta! Muria; incendio concremuvit. »

Gelasius Iractatuni edidit, quem de anulhomatis
vinculo inscripsil, quo piobaie aggrossus est, Acla
Chalcedonensis concilii ea tuntum rata, qua; scdes
apostolica apjirobavit : justa essc quaj in Acacium
Constantino|icililanuin cpiscopumaFclicc III statuta
crant, ct Petrum Muuguni Alcxundrin;c scdis inva-
sorem a scdc tantum apostolicu absolvi potuisse. g
Exslat tom. IV Gonc. cumque commcntali sunt
Augustinus Barbosa in suis Collcctancis doctorum
part. i, decreli dist. 15, cap. 3, ct Didacus Cuva-
ruvias, bb. iv Variarum rcsulutionum.

Tomo IV bibliothecKPatrum editionis Parisicnsis
exstat sub noinine Gelasii papa; opus de duabus na-
turis contra Ncstorium ct Eutychetcm, qucm alii
ascribunt Gelasio Cyziceno, alii Gclasio CKsarea;
Palaestin;B episcopo. Vcrum, ut Spondanusin mar-
gine Epitomcs Baroniuna! ad annuin -WG notavit,
liber illc sub Gelasiipupa; nomine citutur a S. Ful-
gentio, ipso cti;im Alro, Gelasio ;equuli, in libro de
quinque QuMslionibus, upud Ferrandum diaeonum
cap. 18. Addit Labbcusinlib. deScrijjt. eccles. citari
etiam a Joannc 11 pupu iu cpislola ad Avicnum, ca;-
tcrosque senatores, qua lidein dc Christi divinilat*
ot incarnalione cxquisitis undcquaque tcstimoniis
conlirniat,aliisqucrcccutioribus:Sirinondumtestcm
csse, iu Mss. codicibus prub;e nola:, dcscriptum re- p
periri opus illud intcr iudubitatas Gelusii epistolas ; ^
taiidciuque Gennadium Massilicnscm cap. 94, de
Scriptoribus ccclesiasticis, et ex eo llonorium .Au-
gustodunensem libcUo 2, cap. 93, ipsumque ctiam
uuctorem Libri Pontilicalis illud Gelasio papoB ascri-
bere. Quoud argumontum, quod inde desumunt
heterodoxi, ut probcnt substantiam panis et vini in
Eucharistia rcmaucre,illis jam abundc satisfactum
csl a liaronio ann. 49(3 num. 1) etseqq., ab aucto-
ribus cutholicis (lui de controversiis tractarunt, ac
nuperaNatali Alexandro part. i, quinti SKCuli Ec-
clcsix, pag. OSOct scqq. S(;d hic omittcrc non pos-
sum, unicum ex rccentioribus auctorem reperiri,
nompcJosephumPantpliiliumcpiscopuinSigmnum,
qui vivebut unno l.o79, boc cqius Joanni pupa; tri-
buentcm pag. 22 Chronic. Augustin.

Tandem Libri Pontilicalis uuctor, ct Gennadius
laudatus scribuntGelasium rccisso hymnos in simi-
litudinem Ambrosii episcopi ; scd hyinni illi pe-
rierc, siculi ct cjus Coinmcntarii in trcdecim divi D
Pauli epistolas,a Pelagianis fecibus non immunes,
ulpote ab ha;rcticis, vel suppositi, vel corrupli.tesle
Cassiodoro dc liistit. divin. Script., cap. 8.

Valesiusin lib. lObscrvat. ccdcsiast. ad Evagriuni,
cap. 1 ct passim in notis ad cunidum Evagrium,
Gclasio pap;c uttribuit tractatum inscriptum : Bre-
viailus IIL^lori;c Kuliirliiaiiisldrtiiii, scu, ut vetus
habct inscriptio : Gcshi ih' iioniiiic Aciu-ii. Sed dubi-
t;mdum non cst quin dcccptus fucrit ; prior enim
hujus libelli pars totidcin verbis cxccrpta esl cx
Bi-cvario Liborati diaconi,qui opusillud Jusliniano
imperantc clucubravit;posterior vero ex ipsis Gela-
sii epistolis coUccta, ut lcgenti patct.

• SOMMIER.
Lin. 9. — llicfccil constilulum dc oinni EccU\<tla. Ex
cap. 11, lib. VI I). archicpiscopi Sonimier ha;c adno-
tanda ad declurationcm b^jus textus.

In Decretali Innoccntii I ad Exuperium Tolosa»
iiuni i^edcs apostolica dederal canoncm sacrarum
Scripturaruin. Hunc iterum edit GclasiusiiiConcilio
Roina; habito, cujus e.xordium est : Unlo librorum
Vcteris Tcstumcnti, (juem snncta et cutholicn llomuna
suscepit el renerulur Ecclesiu, diijcslus n IS. Gelosio
pu}Mt cuin scptundinta episcopis. Post enumeratio-
nemsingulorumlibrorum utriusqueTestamentiha;c
subdil :

« Illud etium inlimandum putamus.quodquamvia
universa; per orbem catholica; Ecclesia; unustbala-
mus Christi sit, sancta taraen Romana calholica ct
apostolica Ecclesia nullius synodicijconstitutiscas-
teris Ecclesiis pra;lata cst, sed Evangelica voce Do-
mini et Salvatoris nostri primalum obtinuit, 7"« es
Petriis, inquien[\s, et super Itanc pctrum {Mitltli. xvi,
18), etc, cui data est etiam societas B. Pauli apo-
stoli vasiseicctionis, qui non divcrso, sieut h;erctici
garriuut, scd uno tcmporc, uno i'odciii()u>; die glo-
riosa niorte cum Petro in urbe Huma sub Ca-sare
Nerone agonizans coronatus est, et jpariter supradi-
ctuin sanctam Homanani EcclesiamChristo Domino
consecrarunt, talemque oinnibus urbibus universo
mundo sua pra-sentia, atque venerando triumpho
pra;tulerunt. Est ergo prima Petri apostoli sedes
Homana Ecclcsia, non habens maculum, nequc ruijam,
ncque aliijuid liujusmodi (Ephes. v, 27}.

" Secunda autcin scdes upud AlexandriamB. Petri
nomine a Marco, cjus discipulo et Evangelista, con-
secrata est, etc. Tertia vero sedes apud .Vntiochiam
ejusdem beatissimi Petri nomine nabetur honora-
bilis ; 00 quod illic prius quam Homam venisset
habitavit, et illic primum nomen Christianorum no-
velUc gentis cxortum est, » etc.

Constabilito canone sacrarum Scripturarum, ct
ccclcsiarum patriarchalium ordine recensito,quem
Pctri apostoli aucturitate et funJationc obtinucrunt,
convertitnr ad cnumcranda scripta (jua; postdivina
oracula utriusque Testamcnti proximam in Ecclcsia
catholica implent classcm admittcndorum, et reci-
piendorum.nempe sanetas quatuorsynodosoecume-
nicas, Nica;nam 318 Palrum,Constantinopolitanam,
Ephesinam et Chalcedonensem. Enumerat dcinde
approbatos ab Ecclcsia catbolica in cisdem svnodis
sanctos Patres, eorumquc opera, qui in nulfo a S.
Ecclcsia; Homana; cousortio deviarunt, ncc ab ejus
tide vel praMticatione sejuncli sunt.sed ipsius com-
munionis pcr gratiam Dci usque ad ultimum diem
vita; sua- fucre jiarticipcs.

II Item Epistolam B. Leonis papa; ad Fiavianum
Constantinopolitanum cpiscopuni dcstinatam,cujus
tcxtumquispiamsiusqucad unum iotadis|)Utavcrit,
ct non cam in omnibus vencrabilitcr rcccpcrit.ana-
thema sit. itein dccrctalcsepistohis.quas bcatissimi
papa; divcrsis lemporibus ab urbe Ilomana pro di-
versorum Patrum consultatione dcderunt, ctvcncra-
bilitcr rccipicndas. » Ista nempe constitucbant jam
lum veluti corpus quoddam juris canonici iu Ec-
clesia.

Post enumerationcin scriptorum,in quibus vcritaa
doctrina; ab Ecclcsia tradit.x' agnoscitur, reccnsct
aliud genus scriplorun],in quibuscautio adhibcnda
est, no npocrypha et sublesta; tidci pro gcnuinis et
pi-obabilibus recipiunlur.

Lin. 10. — //m/im lemporibus ilerum vcnit rclatio
de Gr.Tcio, eo quoJ multu mala cl homicidia fierent a
Pelro et .icacio. .\d hunc tcxtum nola; ex lib. vi,
cap. 8 D. archicpiscopi Sommier.

Euphcmianus Constantinopolitanus statimac Ge-
lasii cvectionem pcrccpitad Homanum pontiticatum,
ad eumdem pcrscripsit. Ex C.dasii rcsponsione co-
gnoscimus, Luphcmianuin studuissc rcconciliationi
Orientalis Ecclcsia;, ca taracn conditionc, utnomen
Acacii sacris in diptycis pcrmaneret. De eodem ar-
gumcnto litteras iterato transmisit.Dabo hic partem
rcsponsionis a Gelasio papa ad cumdem dirccla;.

<' Si veraciter ossecutus cs b«c divinitus mibl

433

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S, GELASIUS.

434

fuisse collata.sequerc crgo liorlampiifa nnn indigen- A. communionis servanda? sicuta Patribus cst tradila»

tis doceri,etsocundumsupfirn:imdispositionom uni-
versacufictaqueinspicieniis.quajad ecolcsiarum per-
tinentunitatem,ctadvcrsusdiabolumconturbalorem
vera; pacis atque compagis.ut asscris, fortiler resis-
tentis.Sicrgo deme istapronuntias,aut sectanda tfbi
sunt quffi a Christo, ut perhibcs, constituta sunt ;
aut palam te,quod absit,Ghristi dispositionibus ob-
viare depromis; aut ad venam luxuria; de me co-
gnoscoris i<lr) jarl.iro, . . sed cousequenter conne-
elis coiidiM riiilil,;l(in mc, et optima dispositione
revocari.' pusM/ ciniedrdiam. Proinde quoniam isto
verbo IVcquentcr uliniini,quid sibi vult explorem.
Optima enim illa cst l'jcch?siffi calholicc atqueapo-
stolica;disposiLio ad mclioriaproficiendo eondescen-
dere,non ad inferiora dcscendendo deticere. . . At
dicis, ut cffitera nunc omittam, descendit Dominus
ipse de coolo. Descendit plane, sed ut hominem ab
errore liberaret,non ut ejusmisceretur errori. . .Ut

non roeilandi scilicct nominaeorum in Ecclcsia qui
sunt pncvaricati (opist 3 ad cpisc Dardan).Istorum
ex responsione colligitur quam rebgiose atqucuti-
litcr salularia haec monita susceperint ac servave-
rint.

« Saluberrima (inquiunt) apostolatus vestri prs-
cepta, Tryphonc viro religioso filio nostro defe-
rente, qua oporlet devotionc suscepimus, et maxi-
mas Deo omnipotenti ct beatitudini vestra; rcferi-
mus gratias, quod nos paslorali admonitione, ct
evangelioa doetrina visilare dignatus es, Domine
sancte, aposlolice et beatissime Pater. Desiderii
cnim et voti est jussionibus vestris in omnibus obc-
dirc ; et quemadmodum a Patribus nostris accepi-
mus, sedis apostolie.Te, qufe vita; et meritis vestris
dolata cst, pr«cepta intemerate scrvare, atque reli-
gionem orthodoxam, cujus estis praedicatores,fideli
et inculpata devotione, prout nostra; rusticitatis

erigatur jacens, miscraniom convenil inclinari,non -d sensus patitur, custodire.Eutychis enim, vel Petri,

ut cum eo pra!cipitetur in foveam. De his quos ba
ptizavit,quos ordinavit Acacius,majorum traditione
confectam,el voram prfficipufe religioseconsuetudini
congruam praibemus sine difficultate medicinam.
Quo nos vultis ultra descendere? . . . An forsitan ut
heereticorum damnatorumque ex his vel eorum suc-
cessoribus communicantium nomina consentiamus
admitli? Hoo non est condcsccndere ad subvenien-
dum, sed evidenter ad infcrna demergi. . . Nonne
missis liuc sajpe liltcris indicastis cum cffileris h<B-
reticis vos Eutychen quoque respuerc? Hoc si ve-
rum est, aut cos qui communioavcrunt Eulychefis
successoribus pariter abdicate,aut aliorum quo(iuc
baireticorum successoribus commuiiicantes admit-
iite. » S. Gelas. epist. 1 ad Euphemianum,ct paulo
infra. « Perspicis apostolicam scdem nonvitarepa-
cem, sed hicretioorum damnalorumquc vitare vesti-
gia.Qua: ctiam vos rationabiliter iutuenles creditis
commoncndum.populumGonstantinopolitanumnon p

Eermillere sulimoveri nominapcrfidorum.Quisnam ^
oc in Ecclesia Dci,qu;cso te,possit audire? cum uti-
quc pastorem sequi grex deljcat ad pascua salutaria
revocantcm,non per devia gregfem pastorerrantem...
Dic mihi, rogo te, grex pro te,an tu pro grcge red-
diturus cs rationcm? Veniemus.fraterEuphemiane,
adillud pavcndum tribunal Christi. Non illic infi-
ciationibus, non delatoribus, non inclusionibus cst
agendum, sed manifcstissime comprobandum, u-
trum B.Petrigloriosaconfcssiocuiquam eornm,quos
regendos accepit,quidquam subtraxerit ad salutem;
an eam auscultarc nolens ctiam cum suo periculo
rebellis oxstiterit obstinata pernioies? ubi certe di-
lucidabitur utrum ego (sicut putalis)acerbus, aper,
et nimis durus,diffioiisquo sim vobis, qui oum ra-
tione vestram salutem parturio,qui clamo : etiamsi
nusteruui vidolur anlidolum,accipite,qua!so,biljite,
vivite,nolo moriamini? au vos, (jui a noxiis prohi-
biti, medicos ducitis exsecrandos : imo qui vultis

Acaciique omnium sictatorum cjus, atquc consor-
tium,velut qua^dam pestifcra contagia antc vestram
quoque jussionem vitavimus,et nunc multo magi?
post admonitionem sedis apostolicae ct ab eadcm
nos pollutione necesse est abstinere : et si qui alii
ejusdem Eutychetis sectam, vel Potri et Acacii aut
secuti sunt, aut sequuntur, vel eorum complicibus
atque consortibus aestimant immisccndos.etanobis,
qiri sedi apostolica; secundum divina prKcepta, et
Patrum statutaiiiculpateservire desidcramus.omni
ratione vitandi sunl,ctsiqui prava intentione, quod
noque arbilramur,ne(]ue optamus, a sode aposfoli-
ca se credidcrint scgrcgandos.ab corumnos alicnos
essc consortio profitomur : quoniam ut dictumest,
Patrum in omnibus custodicntes proejcpta, et invio-
labilia sanctorum canonum instituta sectanles.apo-
stolic.-c et singulari illi scdi vcstr» communi fide ct
devotione parere conlendimus. "Hesp.cpisc.Dartl. ad
Gclas. papam.

DumAndreasTliessalonicensisconfratrumsuorum
Illyricianaj provincia? cpiscoporum excmpla scctari
minime voluisset in debita sulimissione apostolica;
scdi comprobanda, Gelasius scripsit ad Illyrici et
Darilaiii.r ciiisriipos hanc sentcnliam :

.. .\ii\. rii \.>^ii'a fratcrnitas,Ecclesi.-c Thessaloni-
ccnsis ,-iiilislilriii nostris adhortationibus s.-cpius in-
citaluni,conlagiacommunionibuscxtcrna3nunquam
declinare voluisse, nec apud nos nomcn Acacii, vc\
exterorum similium perfidorum, hisque communi-
cantium congruaprofessione damnasse.Quapropler
eum communionem apostolica; sedis non recepisse
manifestum est : quoniam nisi puris scnsibuSjCt ab
omni nefandj societale beati Petri apostoli.nec pos-
sumus,necdcbemusEcclcsi;n prad)erccommercia. . .
..Gum nullo prorsus corum participare dcbetis
mens;c Dominice puritatcm, quam m;ijoros nostri
semper ab h.-nrctica magnopcro scrvavcrunt pollu-
tiono discretam.Sed neque vos quis(iuam circuinve-

mcciicos vobiscuni a?grotare, quani vos rcciperc sa- D nire perlentet,quod dicat non (lo rcligionc,sed mo-

nitatem?

Nonncmo ex aifatis nostrai scriploribus vctorum
illorumabalienatorumscnsusadoptansGolasii tcno-
rem disciplinieinsimulatindocilis aspcrifatis,inquo
ncque eharilas,no(iue providentia educcat imo ten-
dant omnia ad oinne commercium ;ibrumpendum,
qucmadmodum abruptum rcvcraluitintcrsummum
pontificem et Euphemianum. . . Vcrum quidquid
nujusmodiscriptoribusdicere lubcat, quorum pr;c-
occupatiuncs cidvcrsus Uomanam scilcm satis inno-
tescunf.prudens lcctor safis intolligil, Gelasii (uco-
nomiaiu iii tucnda niajorum lide ac disciplina pro-
priam apologiam sccum fcrrc.

IdcmCicIasius adejiiscopos Illyricianos Ibrinulum
lidoi dircxit,uno exiiadcm ila poslulanlc.vcluli mc-
diciiiaiii qii.uiidaiii lidci,sub i|u;i viscuduiii ;;it, sc-
cuiidiiiii sf;ilufa IVilrum (cpist :i ;ul Luur.) nociioa
ad cpiscopos Dardanioe rcgulam trunsmisil illibiUa.*

ribus essc ccrtamen, vol apostolic;un scdcm non
causam cimimunionis cafholica^ (ideique tracl.arc,
sed iiijuriam dolere, cur vidcatur ab Acacio fuisso
contempta : quoniain haic ct hujusmodi, quatcnus
simplices quoque docipiant, hi qui in crrorc sunt
posifi.spargerc non quicscunt.Vidctis cnim per no-
mina pr;cvaricaturum, si, (|uod absil, in Kcclcsia
recilanda credaiitur.simul ot cunlagium pi-;cviuMca-
tionis induei.Sodes aulom aposlolica in tantum non
contumoliam dolet.sed lidcm defoiidit, communio,
nciiiquo sinccram : ut hodie cuncti qui in ojus visi
sunt prorupisse dcspectum,si ad inlcgritatcm fidei,
comnuinioncmqu c cathnliciuu rcvcrtantur sccun-
duui rcgularcm tramitatom paternum, toto cordis
affetu veiiieiilos, cf pUaui churitalc suscipat. "

t> Cap. IKcjitsilcm liliri 17.

GoUisius papa prolixain cpiatolam ad episcopos

m

ANASTASIl BIBLIOTIIECARIT.

436

Durdaniffi transmisit super schismate per Anneinm X
iurhuato, ot c)usdein occasionc onntinnato.Ex illa
nos alierenius pr.-Ecipuas parles.mii; lrs'inioninm
luculenium continent pro auctoritatc sedis apo3-
tolica;, etc.

« Patres nostri (ait) (juidquid secundum Scriptu-
rarum tramitem praBdicationemque majorum fncta
semel congregatione sanxerunt.inconvulsum volue-
runl deinceps,lirniumque coiistai'e : nec in cadem
causa denuoquaBprielixafuerantretractare (lualiliet
recenti pr.esumpiione permiserunt. Sapientissimo
prievidentes.quoniamsidecrota salubriter cuiquam
]iccretiterarc,nullum contra sin;-^ulos quosque prcr-
sus erroresslabilepersisteret Ecclesiie constitutum,
ac iisdcm sempcr furoribus rccidivis omnisintegra
definitio turliaretur. . . . conlidinius quod nulTus
jam veraciterChristianusignorct uniuscujusque ?v-
nodi constitutum.quod universalis Kcclcsiujprobavlt
assensus, non aliquam ni;igis cxseqiii sedem pra;
caeteris oporterc,quain primam,qua! et unamquam- -n
que synoiluni sua auctorilatc conlirmat, ct ci>nti-
nuata inoderatione custodit.pro suo scilicet princi-
patu.quein B.Petrus apostolus Domini vocc perce-
ptum, Ecclcsia nihilouiinus subsequentc, ct tenuit
semper, et retinet.

« Quoniam Acacium Joannes sccundae^sedis anti-
stes ^ravibus piilsarct objcctis.ad primra sedis au-
dientiam cohortatus est, vel venire debere,vel mit-
tere. . . . Sed Acacius non sulum despexit salisfa-
cere postulatis, sed etiam polius in consorlium
communione extern.T(sedem apostolicani)per letra-
tos suosnitereturabducere.lpsum compctenter Aca-
cium a cua coniniuiiiune submovit. . . I'rim;esedis
cognitioncm fas non haluiit rcfutandi, ;id quam se-
cundum eanonesappeliante secuiida! sedisantistite,
voeabaturadmislrurumcausam. . . . Nonreticemus
autem quod ciinctapermundum iiovitEeclesia.qun-
niam quorunilibetsententiis ligatapuiililiceni sedcs
B. Pi'tri apostoli jus haboat resolveiidi, utpote qu;e p
deomniEcclesiatashabeat judicandi.nequecuiquam ^
liceatdecjus judicarejudicio.Siquidem ad illam de
qualibet mundipartecanones appellari voluerint.ab
illa autem nemo sit appellare permissus .... Scd
nec illa prx>tcrimus,quod apostolica sodes frequen-
ter, ut dictum est, inorc majorum, etiam sine ulla
eynodo pra;cedente,ct absolvendi quos svnodus ini-
quc damnavenit, rt damnandi nulla cxi'sleule sy-
nodo oporluit, habcrct facultatem. »

Iloc ipsuni beatus pontifex probat excmplis san-
cli Athanasii, S.J. Chrysostomi, S. Flaviaui,ac Dio-
scori.

Aliquid ctiam considerabileattingit dc prae.-oga-
tiyis ecclesiarum,nenipc si quKratur dc earumdem
dignitate, « secunda; sedis et tertiaj (ait) major csl
diunitas saccrdolum, (juaui ejus civitatis, qu,-e non
soluin inler sedes minime numeratur.scd ncc intcr
raotrnpolitannriim jura cenrelur. » flespicit seilicct
ambitum Constanlinopolilanorum qiiia cx patriar-
chalibus sedibus nrimi ordinisrquassciIirpta|insto- D
loriim Princeps vcl per sc vel perMarcuin diFcipulum
insedit) cuin eorun". Ecclesia non sit,supra casdcm
patrlarchalesauctorilatempr,-elationisafrectant..4y(Vi
potcstiu^ est (inquil) rcipii sarul:ir!s,al;a crrlcsrisHcn-

riim dislriliulh iliynilatcm Risimus Eutem,

quod prternj^itivani volunt .\caeio cumparari. quia
cpiscopusfiioril rei^i.ncivitatis.Nimquid anud R;iven-
nam, apud Me.linlanum, Sirniium, apufi Trevirns
mullisteinpnribupmneonstiMl imperalor?Nunqnid-
nani haruni urbium sacerdotes ultra niensuram
sibimet;in!iquitusdep«talanisuisilignilalibususur-
liarunt? Si sibi de impTatoris pr.-esentia blnniliun-
lur.el inde pulant Conslanf.civitalisf^piscopis potio-
rem fieri poss? personuin, audian'. Marcinnnmejus-
(■emprincipenicivilalispoi-ti^.iqr.Tm.-iugnicntnurbis
ipsius sacprdotisinlereessoraceedenscnntra ref^ulas
obtincre niliil potuit.sancta" memorifp PapamLen-
ncm summis laudibus prosccnlum, quod canuuum

ret;ul;isviolari nullafueritratione perpessus.Audiaut
Anatoliuni (•jiiHdem sedis antistitPm,cb'rum pulius
Constantinopulitaniim,qii:im se tenlassc l.-tJiH cunll-
tenteiii,at(iue in apostolici pr.-esulis tulum diei^nlfm
positum potostate. Ipsiim B. papam Lconem sedis
apostnlic;e pr.'esulem,cii,jus synodus Chalcedonensis
auctoritate lirmata est, quidquid ultra quain ab
eodem pro fide el communlone catbolica nti|ue apo-
stolica illac agendum constaret esse delegaium.per
occasioncm cougregationis illius, prster Nicciios
canoncs, nova videretur actione tentatuin compe-
tcnti refutationevacuasse.Eaque nihilominus etiam
sub sanota mcmoria; papa Simplicio legalum sedis
apostolicaj Leone principe tunc petentc praescnle,
docuisso nullatenus posse tentari. » Ibidem.

Ucni()ue addit,habitum fuissc in Italia concilium
super divisionibus pivcsentibus.Quare satis consla-
re, Ecclesiam catholicain,et Romanam sedem nihil
oiiiisisse ex iis, quae ad fiaternum pertinerent pro
intemerata et sincera communione traclalum.i'Sed
Uricntalibu:^ ecclesiasticis, qui nuiic pr.TSunt, quia
sine auctorilate sedis apostolic.TB omnium ecclesia-
rum passim jura confundunt.magis eligentes in er-
rure persistere,quam pr.esumptiunum suarum per-
dere farultatem; plus usurpationum suarum licen-
tiam diligenles,quam divini judicii lonentes corde
respecUim, refugiunt unitatem Christianam legiti-
ma ciiratione reparari. »

In hac epislola Gelasius promiserut,u se luculen-
tius cxpositum iri iicculiari iii tractatu ca, qua:
raptim tunc attineelial.Duos vero tractatus edidit,
quoruai ali(|uot fragmentasupersunt.Quin etiaai de
Anatbeniiile spe^rialim scripsil, ubi couiplura siinl
saeerdr.talis pjus constanli;;' documenta.Ex cap. 10.

Nihil attamen pr.-cstanlius declarat hanc lirmita-
tem apostolici pectoris,quac in Gelasioubifiuercful-
sit inlime sociata charitati Patris eoinmunis totius
Ecclesiac,(]uani epistola ab ipso scripta ad impera-
torem Anaslasium his verbis :

« Fauslus, etc., publica legalione fungentes, ad
Urbem reversi clcmentiam vestram qun?sisse di.xe-
runf.rur salutationis meae scripta non miserim.Non
meo,fateor,inslitulo^edcum directe dudum de Pas
tribus Orieutis vcl videiidi mc licentiam sibi vcstria
pracepiionibus abnepatam tola Urbedisperserint, a
litteris credidi teniperaudum, ue onerosus potius
qu;iin nfiiciof usexisJerem.Videtisigituriinn mcadis-
simiil.Ttiune provenisse:sP'lconipete;itis fuissecau-
tel.-c,nerespuentihusanimismoIestiasirmpareni.Sed
ubiserenilatisvestne benevolentiani comperi.pripfa-
tis indieanlibus, liuniilitutisniea^clLiucntcr cxpctis-
Ecsormonemjam revera perpendi imputandum non
immcrito mihi, si lacercm : quia, gloriose fili, t«
sicut Iicmanus Romanum principera amo, colo,su-
Fcipio, cl siciil Cliiistiniius cum po ir.ii zelum Dci
habplppciindumscisnti.im veritatishnDPredesidero:
ct qu^^.liscunqiie nnoslolio-T: scdis vicarius quodcun-
quc plon.-e lidci catliolic-e dcpssp coropprcm, pro meo
niodulo sugiiostinnibusnppnrtunissupplprc conton-
do.Disponsationeenim mihidivinisermonis injuncta
va: mini est, si non evangel-zavpro. Quod cnm vas
eleotinnis H. Paulus iipnstolus fnrmidpt.pt clamnt,
niullo magis mihi exigun mpluendum est.si divini-
tus iuspiralum, Pt pnlcrna devolinnp trnnsmissnm
stibtraxpro ministi^-rium pr.Tdicnndi.Pietatrm tu.im
pieror.nc arrogantiam judices divin.T ralinnis um-
cium..\hsit qii.vso a Ilnmano principp.ui iiitimatam
suissensihus veritatem arbitrctur injuriara.

<i Duo quippe siint. imperator Augusto, qiiibus
principnliler h:c mundus regilur : auotoritas sacra
pontili^um. ot regalis nntpslas.lii quibus tnnto gTd-
vius psl pondus s.i."erilntum.quanto cliam pro ipsis
regihus Ooniinn in divino rcddituri sunt p.xamine
r.Vtionom. No.sli cnim. fili clpmcnlissimp, quod li-
cet pr.Tsidpns, hnmano generi r?ipni!n'e, rerum la-
mpu pr.TSulibus divinaruni devotus colln submitlir,
Btque ab cis causas lua? salutis expetis, inquc su-

437

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GELASIUS.

438

mendis cmlestibus sacramentis, pisque ut competit \ bis evidenter Apostolus prsdicat, qui ait : Charitns

disponenilis subili lo ilrl.fiv npjmiHcis religionis or-
dine potiusquani pr.Tr^.-i.NM-ii iliique intcrhajc ex
illorum te pemlcrc juilirin, iiii!i illns ad tuam velle
dirif;i viiluiitalcm. Si cnim quantum ad ordinem
perlinet [lulilinc discipHna2,cognoscentcs imperium
tibi supcrna dispositione collalum.legibus tuis ipsi
quoque parent religionis antistites.ne vel in rebus
mundanisexelusa! videanturobviaresentcntia: ;quo,
rogo, tedecet affectu eis obedire,qui pro erogandis
venerabilibus sunt attributi mysteriis? Proinde si -
cut non leve discrimen incumbit pontificibus si-
luisse pro divinilatis cultu quod congruit, ita his,
quod absit, non mediocre periculum cst qui cum
parere debcant, despiciunt.

ci Etbi cunclis generalitersacerdotibus rcctc divi-
na tractaniibus fidebum convenit corda submitti,
quanto potius sedis illius prcesuli consensus est
adhibendus, qua cunctis saeerdotibus ct divinitas

de rorde jniro, ct consckntia hona, ct fidc non ficta
(/ 7"»?^. I, 5). Quomodo, quffiso te, de cordc erit puro,
si conlagioinficiatur exlerno?quomodode conscicn-
tia bona, si pravis fueril malisque commista?...
Proinde sicut non potest perversitatis communicatore
suscepto non pariter pcrversitas approbari : sic non
potest refutari perversitas compbce sectatore per-
versitaiis admisso. Legibus certe vestris criminum
conscii, susceptoresquc latrocinantium pari .judi-
ciorum pccna constringuntur : nec expers facinoris
asslimatur, qui liect ipsc non fecerit, facientis tamen
familiaritatem foedusquereccperit;proindecumChal-
ccdoncnse concilium pro fidei calholiccc atquc apo-
stolica; veritate communioneque cclebratum, dam-
naveritEutychetem detestandi furoris auotorem.non
satis habuit,nisi pariter cjus quoque consorlem Dio-
scorum, cieterosque percelleret. Hoc igitur modo
sicut in unaquaqueha-resivelfactum sempervelfieri

summa voluit pri-eemiuere, et subsequens Ecclesia? -n non habetur ambiguum, sncccssores eorum Timo-
generalis jugitcr pietas celebravit ? Undc pietas tua theum,l^etrum,atqueallerum AntiochenumPetrum,

evidenter advertit, nunquam quolibet ponitus hu-
manoconsilio elevare se quemquampos3eilli.us pri-
vilegio vel confessione, quem Christi vox prffitulit
universis,quemEcclcsiaveneranda confessa semper
est, et habet devota primatem. Impeti possunt fiu-
manis prscsumptionibus qufe divino sunt judicio
constituta, vinci aulem quorumlibet potestate non
possunt. Atque utinam sic contra nitentibus pcrni-
ciosa non sit audacia, quemadmodum quod ab ipso
sacraj religionis auctore pr;cfixum est, non potest
ulla virtute convelli : firfnamcn!<im ctiim Dci stat.
Nunc quidnani cum aliquibus infcstata religio est,
quantacunque potuit novitatosuporari,ct non magis
hoc invicta permansit, quo ajstimata est posse suc-
cumberc? Desinant ergo, qua^so lc, temporibus tuis
quidam per occasioncm pertubationis ccclesiastica;
prfficipifanter amliirc qua3 non licct, ne ct illa qua;

non viritim propter singulos quosque rursus facto
concilio, sed synodo semel acta regula consequenter
elisit.

(iQucmadmodumergononevidenterapparctctiam
cunctos simili tenore constringi, etqui eorum com-
municatores, et complices exstiterunt, atqucomnes
omninoacatiiolica atque apostolica merito commu-
nionc discerni;hincAoaoium quoque jure dicimus a
nostro consortio submovendum,qni malultin sortein
transiro perfidiaj, quam in catholica; atque aposlo-
lica; communionis sinocritale conslare, cutn fere
per Iriennium ne in id veuirct apo.stolica; scdis cpi-
stolis doceaturcompetenterinstructus...Quaproptcr
aut doccatur ab hsretica participatione sincerus,
quorum sc ille communioni permiscuit, aut cum
eisdcm non potest nonrepelli.

(I Etcnim, imperator Augusle, si contraleges pu-

fnale appetunt nuilatenus apprehendant,ct modum _ blicas aliquid, quod absit, quispiam fortasse tenta-
" " ... . ant. Quapro- L rgt^ nulla pati id ratione potuissot; ad divinilalis

snum apud Deum et homines nonteneant
pter sub ronspertuDei pure ac sincere pictatemde-
precor, obtestor, et exhortor, ut pelitionem meam
non indignanter accipias : Rogo, inquam, ut me in
hac vita potius audias depreoantem, quam, absit, in
divino judicio sentias accusantcm.

i< Nec mo latet, impcrafor Auguste, quod pietalis
tuffi studium fucrit in privata vita. Optasti semper
fieri particeps promissionis aiternffl. Quaproptcr
noii, precor, irasci milii, si te tantum diligo, ut re-
gnum quod temporatiler assecutnsesvelimtehabcre
p-^rpetuum.elqui impcrassa^culopossis regnarccum
Christo...Non sinl gravia, (|ikcso te, qu.c pro tn;c sa-
lutis .•Eternilate dicunlur. bcriptum lcgisti: Meliora
sunt uulncra umici, quam oscula inimici. Quxso pio-
tatom tuam, ut quo affectu dicuntur a me, eo tuis
scnsibus intinicntur. Nemo pietafemluam fallat;vc-
rum est quod figuraliter pcr prophotam Scriptura
testatv.r : iJna c.sl colnmha mci, una cst pcrfecla mea.
Una esf Ghristiana fidcs qu;c est catlinlica. Catho-
lica uulom vcraciter cst illa, qua; ab omnium perfi-
dorum, atque al) corum sucocssoribus, atquo con-
sorlibus smcera, pura, immaculata communionc
divisa esl. Alioquin non erif divinifus mandata di-
scretio, scd miseranda confusio, ncc ulla jam causa
supercsl, si hoc in quolibet contagio volueris admit-
terc, ne cuncfis hajresilnis aditum, januamque pan-
damus.

II Hoc est quod scdos nposfolica magnopero cavct,
ut quia miuido radix cst Apostoli glorinsa confessio,
nulla rinia pravitafis, nulla prorsus conlagione ma-
culctur. .. Ergo, gloriose imperatur, nolo ego ecrle-
siarum pacem, quam clianisi cum mci sanguinis
impendio provenirc posset, anqilcctor? Sed preeor
In, cujusmodi debeat essopax ipsa, non nlrumqnn
sed veracilcr Christiana mcnle liLrcn.us Quiimodo
cnim potest esso pax veru, cui charitns intenicrata
defucrit? charitas autcm qualilcr essc debcal, no-

puram sinceraraquedevotionemutlibiplebs subdita
redigatur consciontia^ fua; non pulas inleresse?Com-
petentibus ergo sinant curari se posse remediis :
alioquin, quod absit, in eorum transeundo perni-
ciem oum illis pcrire possumus; ipsos vero salvare
non possumus. "

Ex hac cpi?tola complura adnotari possent, _et
applicari constitutioni pr.-oscnlis tcmporis. IUud in
primis occurrit animadvcrtere, quod criticasubdola
per noniudlos auciores rcccnles contoxfa ad Gr.-rcos
illos reprcbcndendos, non secus ac similis farina?
scripta, nuper disscminala, plus nimio excifarunt
schismatis splrilum, aut ccrto fovnrunt, ct uf se pc-
nifius insinuaret rnale alTcctis mcnliinis eircccrunt.
Uisrefricandaforelmcmoria,etadhortafioejusdem
Gclasiiinepist ad Rusficum Lugdunensem.uQuan-
tam (inquit) ob impiissimi Acaoii causam jiersecu-
tioncm susfinomus, sed non doficiemus... l'ac, cha-
D rissime fr;iter, ut tuus, fuorumque in nos, vcl
pofius in sedcm apostolicani non cessct afTcctus.
Qui in Pctrasolidubunfur cum Petra exallabunfur.»
Ex cap 12, cjusdem libri vi.

Pr;cler (■(inslifula Gclasii jam producta, auctor
Libri Ponfificalis narrat, cum invcnti csscnf ejus
;cf;ifcinUrboManicha'i,cur!issep(iuliliccniufcxsibo
mulct;u-enlur, eorum(|uc scripta pulilicecnncrcmafa
fuisse affirmat anfc ibrcs Basilic;c Libcriana>. Inter
ca!tero3 autcm errores bujusmodi secta' cum doco-
rent,vinum csse diaboli invcntum,rejiciobanf com-
munionom sacramonfi corporis et sanguinisDomini
sub ulraquc spccic. Iiinc eus fuisse dclectos, liccl
qu;rrercnt latere ; cuiu observarciilur suiiipla lau-
tummodo sacri corporis portionc snb panis specie,a
c;ilir!s parli('ipal'on" anFlinere. Dccretnm igitur
cdidit aCratiano rcjaluni.pcr quod elongaripr;ecipit
a sacrn mcnsacos,qui sub ufriKiuc speciecomniuni-
carc uullont.Dccrclum huiusmodi nihil ouuiinopa-

m ANASTASII blliLlOTIIlXAllII. 440

trocinalnr friori illnriim, fiLii comniunioncm siib . dcclaralipsius Iraclalusqui cade re supcrestadvcr-
ulraqun i^pccic ncccssariam pulant ad salulomcon- ^ sus Andromachurn senaloremin quo h.-ncleRunlur.
scquciidam, uli luculenlcr dcmonslrant cardinales «Mc pronunliarc convenit Christiauiaistapcrniciosa
Baronius cl Bona, supcr hoc articulo consulcndi, ciruncsla indubilantcr existere... Quod ctiam prae-
illc ad annum Christi 406, hic dc rebus Liturgicis, dcccssores meos forsitan fccissenonambigo.ctapud
lil) II, cai3 18. impnrialcs aures ha^c submovenda tentassf.F^lquia

In abolcnda superslitione Lupercalium, quam se- audilos esse non conslat, dum hac mala hoilicnue
nalor quidarn cx paganornm impiclalibus retincri pcrdurant, idoo haic ipsa irnpcria dcfecerunt, ideo
satagcbat, pojori ctiam oiitcnlu, quasi cx hujusmodi eliam nomcn Romanurn, non remolis ctiam Luper-
ritusintcrinissionc sterilitas tcrra; provcnircl, quam calibus, usquc ad extrcnia quajque pcrvcnit. «
Romanipalicbantur.quantorcligioniszcloccrtavcrit,

LII. S. ANASTASICS.

ANNO CniilSTI 'iOl, ANASTASII IMI'. 7, TIIEODORICI REGIS O.

^A. Aiiaslasius, iialionc /luiiianiis, c.r patre Pctro, (\e rcgionc Quinla Tauma caput Tau-
li, sedil amitan umini, rnenses undecim, dies viijinti qnalnnr [a). Hic fuil lemporibus
Thcodorici regis. Ilic fecit confessionem beali Laurenlii marlyrls ex argenlo, qua-
pcnsahat libras ccnlum (i). Eodem tcmporc multi clcrici cl presbyleri se a commu-
S nione ipsius crexcrunl (e), eo quod communicassel sine concilio cpiscoporum, vcl
prcsbylerorum, vel cleri cunctfc Ecclesia? calholictc, diacono Thessaloniccnsi nominc
Folino [d), qui communis cral Acacio (e), cl quia voluil occulle rcvocarc Acacium, ct
non poluil, qui nulu tiivino pcrcussus esl. llic fccit ordinationcm unam in urbc Homa,
jier rncnscm Ikccmhreni, prcstii/tcros duudccim, cpiscojios per divcrsa loca sexdccim. Qui
10 scpultus est iii basilica bcali Pclri apostoli .xiii Aolcndas Dccembris, cl cessavit cpicopatus
dies quatuor.

NOTUL.r, MAnGINALRS FAHnOTTI.

(fl) B, an 2, minus d. 7, a Cons. Pauli, ad Paulinum ct Joan. (6) Scylham Coss. C, ni. (c bubiraxc-
runt vel rctraxerunt. Vide Daron. ad ann. '597. ((/) C, Pholino. (c) B, communionis Acacii.

VARl/E LECTIONES.

Ajnid Fahrollum c.v codice Frcheri. B et n. pot. Hic nutu divino pcrcussus cst. /in.O,qui

A'KW. 75, //H. 4, /i. 80. etiamsep. _ .. _, „

E.V coaicc Tliuano attero.

E.rcodicc Reijio, ihn-nrino cl Tliuano. ^'""'- ~^' ''"• ^< quinta caput i. tin. 5, ipsiuscri-

.,-,!- 7- j ., , . ccrunt. /in. 0, scu cleri. /i?i. 10, xiv Kal.
A^um. 75, Im. 1, quinla, dc rcgione caput Taun.

//«. 2, mcns. 10. lin. 3. llic confcssionem b. L. M. ^P'"^ Ilolsleniim el Schclcstratitnn.

ornavilexarg. pcns. lib. 100; co tcmp. /in.5, ipsius Num.~5, lincti i, dccst vo.t Tauma in Flor. cl

subtraxef unt, co quia. lin. C, praDsb. ct cleri. lin. 8, Vat.

NOT.E VARIORUM.

BENCINI. sis singulis Acaciii.qualis fuerit,inslructioneni plc-

Linca 4. — - £rt(/c)H lcniporc iniilli... clcrici sc a nissiinain dcdinuis clemciilia! vcsln specialius rc-

commiinionc //w/k.s ('rc.irn/H/. .Vddilio ccnscndacrula censendam, si hoc pietali lii.r nlacucrit curiosius

cx aclis, iit reor, schismatiroruin, qui rum partibus inda:.;arc, ne aliquo suggeslionibus nostris veritas

Laurentii faverent adversus Symmachum, insur- dcfiiisse vidcatur : ut pVo divina sapiontia veslra

rcxerunt in odium Anastasii decessoris Symmachi, pcr.spicue videre possifis, non superbia, vel olationc

clilla conlinxere, utlicri assolet, ulii vigent pra'ju- sedis apostolica; in Acacium lalcm pi-occssisse sen-

dicia partium. Falsilas vcro additionis sive de tentiain, scd facinoribus cerlis (quanluin nos cxtra

Anastasio pontilicc promoventc .\cacianorum so- illud judicium, tiuodsolum falli non polcsl.a-.-tinia-

cictalom, et cum eisdcin coininunionem, sive de nnis) zelo inagis divinilalis cxtortam. •> Ouoniodo

PhotinoThc??alonicensi,(aciIeoslcudilurcxejus(lcm n polcial ponlifex posl legalionem, ct facinoruiu Aca-

ponlilicis cjiistola Jid Zcnonem, quam direxil per ^ cii dolatorum iiuperalori faclam pcr legatosdcnun-

Ci-esconium, cl Gcrmanum episcoposapostolic.i' se- tiationcni, fn-dus cuin Acacianis inirc, cl ad rora-

disapudimperalorcmlegatos.Conversionemciuidcm nninioncni levocare, nulla pra-missa satisfaclioncf

Acacianorum proniovit,oisciue indulgciitiaiii repio- Eo vel maxime, quia ab ultima senlenlia Synodi iv

misit, diiininodo a sacris diplychis Acacii nomcn sub Felice, Ecclesia Constantinopolitana sese scpa-

eraderent. (Tom. 11 Conc, pag. OIU, c. 3.) .. IVeca- ravil a Roniana, uti seribit Liberatus loco supra

mur itaquc cleniciiliaui vestram, ut speeialiler no- laudato cum synodi illius acla narrasset. ■• Uis crgo

incii lucealur.\caeii...Quaiitos vcroe.xccssus, alque provenientibus, el .\cacio permancnle in Petri coiu-

pr.-csuuiptioiics hubucrit .\cacius, necIeinenli.Ytua; iininione. scparavit sc qiiiilem sedc.'^ apostolica a

suggercie per singiila Ibrtassc videatur onerosum : Con»lanlinopoIitaiia,. etc. Nec poUrat admitti.nisi

Cresconio, vcl ctiaiii Cermuno fralribus et coepisco- contumacia dcposita, cl facla satisfaclione. Deinde

pis mcis.quos misimus ad sercnitatcm luam dc cau- Zcno.eujus fraudc dissoluta fuit svnodus lleracleen-

441

HISTORIA DE VITIS HOM. PONT. — S. ANASTASIUS.

442

sis, quam ficte promoverat sub Hormisda.ul crimen A.
tegeret,epistolam dedit Hormisd;c, in qua duo ab
ipso promota scribit : primo ut Alexandrina Ecclesia
rcmitteret anathema,quodpublicedicebatadversum
synodum Chalccdonousem, et dogmaticam S. Leo-
nis. « Nam pro hac causa attestantur divinfe litlcr»
ad Alexandriam non semel,sed multoties destinata?,
per quas objurgavimus, cur sibi non arbitrarentur
posse sufficere directam fldei doctrinam. reccdentes
abanathemateCbalcedonensis synodi,vel vencrandaa
memoriaj Leonis episcopi. Unde non parvum stu-
dium apud nos,et contentio quoque perdurat qua-
tenus a suprascripto anathemate eosdem possimus
abstrahere, et sancta? Ecclesia; universali conjunge-
re. » Secundo.quod ute saeris diptychis auferretur
nomen Acacii fieri non poterat sine ingenti sedi-
tione. <i De capitulo vero, quod solum videtur csse
residuum, nostra voluntas petitioni vestr.-c fortasse
propter unitatem ecclesiarum conveniret, nisi alia
venerabili Ecclesiffiex hoc renovari seandala credc- p
remus. Nunc quse sint facienda perpendite : quia
grave esset, olementia vestra judicat de Eeclesia
venerabili, propter mortuos vivos expelli : neo sine
multd effusione sanguinis scimus posse ea qua;
scribis ordinari. » Si vero prKdecessor Anastasius
putasset unionem cum Ecclesia Constantinopolita-
na,concordiamque sarciendam, relinquendo nomen
Aoacii, et cum .\cacianis propugnantibus ejusdem
gesta communicando; Zeno id proposuissot Hor-
misdas, antecessorem nempe Anastasium papam de-
liberasse de unione cum Acacianis facienda, relieto
Acacii nomine, et obliteratis synodicis in ipsum
publicatis, et constitulis. Conficla itaque censenda
hffic,et assuta gestis Anastasianis,desumpta ex ca-
lumniis conflatis in Anastasium pontificem , et
Symmachum, qus collector nullo pr»misso criterio
hic addere non dubitavit. Sed enormior lacinia de
Photino.

Linea 5. — Communicusset... Diacono Thessaloni- „
censi nomine Fotiuo, qui rommunis eral Jcacio. Me- ^
lius alii codd.legunt {Communionis .Acacii). Thessa-
lonicensis primas erat sedis apostolicos vicarius per
Orientem : eum adhibuit vel Gelasius, vel Anasta-
sius ad dissertaliones sopiendas,quce exarserant in
Oriente occasioneMongi et Acacii, Alexandrina; fuis-
se, strenuamque operam inipendisse pro dogmatica
S. Leonis testantur apocrisarii scdis Aiexandrinaj in
libello supra laudato. quem dederunt Cresconio, et
Gcrmano pontificis /Vnastasii legatis adhuc Constan-
tinopoli persistcntibus,in quosic dePhotino(tom. II
Conc. pag. 953; :(. Quia vero non multorum temporis
Photinus religiosus diaconus sancta; Thessalon.
Ecclesiae nobiscum de pace Ecclesiarum verba con-
8eruit,dixitque se ante spatium parvi temporis de-
Btinalum a sanctissimo archiepiscopo Andrea Thes-
salonicensis Eoclesi;e ad Romanum pontifieem Ana-
stasium, et afflrmabat de his, qu» nos vehemonter
offendunt, in translatione epistola; sibi salisfactum
fuissea supradiclo pr;esuie Roman.-cEcclesi;!!; quod D
Scil.inepistol.-Rtranslationecomprobarcnturerrores:
ipsani vero Latinaui cpislolam JuxUi fidem trecen-
torum decem et oclo SS. Patruni odilain constitisse.
Insupcr ncicdam retulit ex pcrsona ejusdom .Autisti-
tis fuisse narrata, qua; ad vituperatioueni corLini,
quo! in translalione sunt indita, pertinerent : et ud
illos qui ea confingere tentaverunt ad satisfaclionem
eorum, qui rectam fidom, immaculatamque custo-
dirc non negligunt. Ouibus abunde sanatis, cu-

fiientcsque pristinam reintegrandi concordiam ; ma-
uiraus etiam a vobis si vera sunt illa, quae Photius
religiosus diaconus nobis retuleral, cdoceri, vestra;-
que desideravimus occurrere sanctitati, ct de his
omnibus habere colloquium.»Si Photinus stctit pro
Chalccdonensi synodo, ostenditque falsani .Mexan-
drinoriHii persuasioneni in abjiciendis Synodo Clial-
cediinrnsi, et epislul;i S. Lcunis, iMongus, qui dux
eral hurum ha.'reticurum, et cum Acacio ad obitum

usquc communicavit, bono comprobatur ut ha?reti-
cus damnatus : consequenter revocari non poterat
Acaeius,seu ejus communio uti innoxii, ac ab omni
ha!retica contagiono immunis vel a Photino, ct quod
enormiusesl,ab.Anastasiopontificerevocari poterat.
Deinde plurimi inter eruditis probant, commonito-
rium ad Faustum esse hujus pontificis, non Gelasii,
qui vulgo auctor putatur; ut ex his qua: de .■\cacio
dicta, ac de justissima in eumdcm lata damnationis
sententia quisque prospicere poterit. Dilucidaada
ulterius est ha;c nostra in Anastasium observatio,
quam supra tetigimus. Dicebamus enim in gestis
pontiricum,quod ubi schisma in Eoclesia Romana
occurreret, ex pra!Judic;itis scriptoribus coUector
aliquis qusdam decerpere consuetus, ea indere so-
lebat interracta pontificia, et fredare seriem eorum-
dem : et qu.-c quandoque antipapa3 erant, legitimo
imponebantur, aut per calumniam affingebantur a
schismaticis, ut in Liberio notatum est. Laurentius
enim sedis apostolica; invasor post Anastasium pon-
tificem censetur subscripsisse Honotico Zenonis, cui
subscribereomnino detrectavit Anastasius pontifex.
Diserte id testatur Theodorus Lector (1. ii Histor.
eccl.) qui narrat Festum senatorem Romanum ob
civilia quaedam negotia a senatu Romano ad Zeno-
nem directum, in jussis habuisse,ut pontificem sua-
deret Henotioo subscribere. Sio Thcodorus : « Porro
Festus occulte, utaiunt, imperatori suggesserat, ut
episcopo Romano persuaderet, ut Zenonis Henotico
subscribcret.Scd cum Romam venisset,.Anastasium
cpisoopum jam mortuum reperit. Quare operam de-
dit, ut per schisma promotus edicto illi subscribe-
ret. » Qui post Anastasium per schisma promolus
est, Laurentius refertur. Henotico subscribere orat
cum Acaeianis consorlia inire, cum Henotici au-
ctor, suasor, et promotor .\cacius censeretur. Qua;
propria antipapa; erant per calumniam forsitan ex
amioitia pontiflcis cum Festo, schismatici Anastasio
imposuerunt, vulgaruntque, qu» nescius ccllector
inter Anastasii gesfa inseruit. Interim si commoni-
torium inscribi debet ad Festum, non ad Fausturaj
et Anastasio uti auetori vindicari, ex eo cognosoi
poterit, quomodo et .Acacium, et Acaoianos perpe-
tuo uti damnatas babuerit, et nervose omnia Aca-
cianorum subterfugia dissolvit, et tergiversationcs
evacuat.Certe Festum Laurentio favisse,et schisma-
tieis auclorem fuisso innuit Theodorus, adeoque id
unum intendisse imperatori placere.qui summopcro
in votis habebat, ut omnes in subscriptionc Henotici
unirerentur. Ho-o confusio causam dedit oollectori-
bus Libri Pontificalis,ut quffi erant propria Laurentii
antipapa;, tribuercnt Anastasio.Corte si ab Anasta-
sio, et quidem ex commonitione totius cleri, id fuis-
set pr;esumptum, ha!C Anastasiana pro Acacianis
favorabilis intentio ocoultari non potuisset,unde sub
Symmacho, cum .A.nast;isius imperator excommuni-
catus ob defensionem susceptam Acacianorum, et
confiiclionom oahimniarum in Symmcichum, non
reliquisset adduoero hanc pontilicls intentionem, et
proposituin. Nihilominus ncc fecit, imo ex decesso-
ris exemplo argumentum deducit, quod ipsi invirtc
adversus Aoacianos steterint. Sic in epislola apolo-
potica ;id .\nastasium pontifex : « Dicis, quod me-
rnrn conspirante senatu, excommunicavorim te. Ita
quiili-m ego, sed rationabilitcr lactum a decessori-
bus meis sine dubio subsequor. Nos non to cxcom-
municavimus, imperator, sed Acacium : tu reccdo ab
.\c;icio,ct ;ib illius excoramunicatione recodes,» etc.
Vidc reliqua. Dcccssores vero erant Gelasius et
Anastasius. Unde (ictitia haic addilio ab inscio col-
lectore aclis .\nastasii assuta. Insulsius est quod
additur, ubiconsarcinatoris inscitia,etachronismus
apparent, ubi legitur :

l.inoa H. — Quia voluit rcvocarc Acucium, ct non
potuil, qui nutu (licino pcrcussus cst. Damnalus Jam
erat Acacius cum pontificatum suscepit .\nastasius;
ut in Gelasio notatum est. Hinc concidit fabellii.

443

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

444

Verba porro illa : (jui nnlu divinn. olc, in aliis co- j\
dicibus sic rccc,nsi'iitur. AiitepcjiiiUir inlcrpunclio,
et sic : /lic nulu (Uvino pcrcnssn/: esl. II.tc vcro ad-
ditio censenda ex consiielis interpolationibus tumul-
tuaric assutis Gostis ponlilicuni; li;cc enim non in
Gestis Anaslasii, iipcad Anastcsium ijontificem spc-
ctabant, sed ad llosmisdum, sub cujus poutificutu
moritur Anastasius imperalor, et causain mortis
sic Liber Poutificalis assignat. « Furore repli^tns
Anastasius Auguslus contra papam Ilormisdam
intcr alia sacra sua hoc scripsit, dicciis : Nos ju-
bere volumus, non juberi. Eodem lemporc nulu
divinilatisporcussus cst fulmine divino Anastasius
imperator, et obiil. » Qua; ituque de Anastasio Au-
pusto alicubi lcgebantur,Anastusio ponlifici assuerc
indoctus quispiani piitavit. Forlisun dcccptus cx.
Chronico Theophunis.quo ut ex illius addilionibus
l.ihcr Poniificalis uugerctur, in latium udducitur.
Ibi enim _ad ann..518 lcgilur:" Iloc unno indiclione
XL, niensis Aprilis nono, .\nastusius incplus impera- ■a
tor occubuit : exegit in imporio annos septem et
viginti, nicnspsque seplem trigesinio quarto supra
ducentesimum anno a Dioclctiani imperio, in cuju.-i
locum Justinus pius imporator, vir a;tatis proveclffi,
et exportus reruin u mililiai cingulo e.xorsus, ct ad
senatus usque ordinem promolus, lilyricus gcnere
euflectus est. Quidamautem auluiuant Anastasium
fulmine de coelo tacUiin luentis slupore e vivis ex-
cessisse. » Consuetum Cdlleclorcm udditionum Iutc
ex variis uuctoribus excerpcrc, et cutalogis addere
supra probaUim est, ct mugis inlia. Ibec, ut rcor,
inscio colleclori, aut librurio cx nomine Anaslasii
lecto occasionem pr.-ebuerunt, ut ea pontificis Ana-
stasii gestis assueret.

BIMl CT LAHBKI.

Line:\. 7. — Quin vflluil occullc rcvocare Acicium.
Ncque nomcn Acucii ad sacras diptychas, nnquc
ipsum .\cacium ad sedem Constantinopolitunam re- „
voeari voluissc indicat epistola prima ejusdem pon- ^
tificis Anastasii in .\ctis ooncil. qua nomen defuncli
plane delcri ac tolli roguvit.

Gloriantur nostri tcmporis hajretici, Anastasium
deerrore ac perfidia convictum,quod sinc concilio
episcoporum cum Photino, .\cacian;c sccta; fiiutore,
rommunicarit ; sed qinm incpte ncmo iion videt.
Potuit enim rcsipiscentem, sine iillius concilii au-
ctoritate ah excommunicatione absolvisse, ct citra
ullum peccati periculumcumcodemcomniunicasse:
imo si operam illam toli EccIcsi.T" neccssariam ah
cxcommunicuto, cl plunc schismatico requisivisset,
non modo fidem non amisisset, scd ncque ullam
anathematis sentcntiain co ipso incumsset. Vidc
Bellarm., lib. iv de Rom. pont.; Baronius ann. -479,
n. 27, Eiiiendatores dccreli (>atiani in nolis ad
canoncm Annalditius, dist. 10; Covarruvins, tom. II,
lib. IV Var. rcsol., cap. 13, hacc conficla oiiinino
csse probant, hoc potis.simum arguincnlo, quod
Acacius (sicut Niccphonis lib. xvi, cap. 12; Evagr. D
lib. II, cap. 18 ct seqq. testantur) leinpore l'elicis III
ohierit, quodque ipse .\naslasius cap. 1 epistoLe s u.f
ad inipcralorem Anaslasium, .\cacium jam mor-
tuum. et anlc Judicem Christum iina cum Felice
nstarc scripsfHt. Quod qiiidein de non revocalo per
Anaslasiiim .\cacio cerlissimum est; sed de Pholini
communicatione non ila constanter arfirinari po-
tcst, cum ex ejusdem ponlificis epistola conlrarium
non ohscurc colligatur.

Linea S. — Qui nulu ilivino ]>ercu.^siis csl. Anas-
tasiiim morbo divinitus immisso cxslinctum essc,
idco quorl haplismum, et sacros ordines ah .\ca-
cio «.■ollalos cadcm cpislola apnrobaverit spargunt
h.erclici; sed more suo pcr ralumnias, mend.^icia,
nc fahula.s. Quod enini de Anastasio imperatore
ha'rctico circa h.TC tenipora fulminc pcrcusso scri-
bunl inejusvitalleda, Cedrcnus, Zonaras.et Paulus
Diaconus; hocilli nulloalio pra)tcrquam uuius men-

ilosi liibliulhecarii auctorilalc freli, in caput .\na3-
tusii piinlilicis retorqucrc non vcrcutur.Vidi' llel-
larm., lib. iv dc Uoman. Pontificihus, eup. 10; i^nn-
dcrum, de visibili Monarchia Ecclcsia:; Ilosium
iib. iii prop. doet. catholic.

BLANCHINI.

N0T.f; CHRONOLOGIC*.

Post obitum Golasii cum vacavcrit sedes Romana
juxta Bibliothecarium dies septera, ut pleriqueeo-
diccs legunt, llegii,Thuani,el Mazzarini.computalis
extremis; circa dicm 24 Novembris anni 496 collo-
canda est Anastasii hujus nominis secundi elcclio,
aut etiam ordinatio, cum dics indicata fuerit Donii-
nica, littera, F. Dominicali cidem olilingente. Ilunc
vcro ciim asscrat sedisse anno uno, mensibus unde-
cim, dicbus viginti qu;ituor, ejus vita pertigerit ad
diem 17 aut 18 Novembris anni W^, die 10 men-
sis cjusdem fui.sse depositum apud B. Petrumaflfir-
mut postrcmus vcrsus hujus sectionis. Satis igitur
ex.i.cle procedit eliam dierum enumeratio : qu.ns si
unitate variat in codicibus, aut c;itaIogiF nonnullis;
tanti non cst illa ditTercntia, cx amanucnsibus per-
ST.pe orta, ut rcmorari non possit in cpocha Anas-
tasii rite constabilila tum in cxordio, lum in tcr-
mino sui saccrdotii.

NOT.« HISTORIC.E.

Linca 4. — Eodem tempore multi clerici, ctc, el,
linea 7. — Ll qnin voluil occulle rcvonre .Acjtcium,
etc. Recle observant ad hunc Uibliothccarii locum
tum doctissimi cardinalis Itaronius et Bellarminus,
tum D. archicpiscopus Sommicr eosdcm secutus in
notis infrarecen.^^endis.hujusmodi memorias aschi-
smaticorum factione eonlict.is fuisse sub proximo
pontificalii B. Symmachi, cum plurihus dc utroque
ponlifice falsis riimoribus, in vulgus sparsis opera
Fcsti patricii aliorumquc Laurcntio antipnpT stu-
dcntium : quas cum in IittPras relulisscnt, ut .\na.«la-
sio principi,Zenonis Ilenoticon ab .\naslasio papa el
a Symmacho non subscrbi xgre ferenli, fucum face-
rnn'l,eiusqucanimumvchemenlius incenderent con-
Ira lccitlmos et sanctos pontifices, quasi factiosos.ac
turbulcutos, et criminum insimulatos. De Anaslasio
pr.Tpropere defuncto mitiorem fahcllam conlcxerc
sibi visi sunt.cum illius proppnsioncm eonfingerenl
ad connivendum reritationi nominis .\racii. et ad-
miijsioni Photini Tliessalonirensis ejusdem fauto-
ris.IIujusmodi scripta a factione Laurcntii mandala
littcris ita sunt pcrvulgata. ul ad posteras a^t.ntes
nonnulla illorum frnsmenta pervcnerint, adeoque
ad ,Tiiu.-.les illi Bibliothecnrio, qui scquiori sapculo
hanc Vitatn Anaslasii et pri>ximam Svmmarhi indi-
scretc colligens, lidem accomiiiodnvft conlliclis do
utroque fabulis, casqucintcrmiscuit documentis vc-
racibus c.Tjlcrorum ab ipsis gestorum. Quod Cardi-
nales Baroniii.',ac Bcllarminus, aliique rccenfiores
invicti.s ralionibus probant, id eliam ronfirmanl re-
perta schismaticorum illorum frapmeuta,qu.T an-
tiquissimo charactcre exarata ostomlunt .Ttatom
Anaslasio Bibliothecario antiquiorem; ct proindc
uobis manifeslant credulitatem rollccloris \ itarum
non c.iruisse quidem monunn-ntis ab .Ttale Syin-
raachi proximis, sed caruissc rriterio necrssari" ad
seccrncnd;is schismaticorum tcrhnas ct ralumnias
a veris n;irralionibus catholicorum. Plarel hic at-
lexerp rragmentum superstcs in quaternionc mem-
branncco antiquissimi characteris ante anno? mille,
ul vidctur, scriplo, ef rompacto una cum libro S.
Ilieronymi dc scriplorihus Ecelcsia-sticis, aliisqne
opusculis, inter qu.T sunt epistpl.i; summonim pon-
lificum Simplicii, Felicis, Gelasii, clc., servato in
archivo eathedralis Ecclc^i.TVoroncnsis.uno scilicet
ex rodicibus ante annos nctingontos rollectis a Pa-
cifico archidiacono.ul .ilibi mcmomvi notato num.
25. Stylus libri exprimit a-tatem Symmachi : de quo
istacontingit auctor illius fragmenti, prxmissis de

443

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ANASTASIUS.

446

Anastasii papffi falso jactafa connivrnlia forfapsc A
litteris pcr sclii smalicos confcctis, ut hajc pauca ail
illum rcfcrenda vidontur indicarc.

« Impcratorcm Anastasium dircctas per Crcsco-
nium et Germanum auctoritate suffulta c^-t, ut qui
hunc intenta mente sub divino timori' perlcscrit,
inaniter hactenus inter Ecclcsias Oricntis et iialiffi
tam schisma nefarium perdurare cognoscit.»

Scquitur dcinde in eo quaternione Vita Symma-
chi,ita frauduleiiter contexta stylo ejusdem^Tlntis,
«Quinquagesimus secundusSymmacchus sedif an-
nos quindecim,menscsscptem,diesvigintietspptem.
r.um hoc autem fuerat Laurentius Romans Ecclesia;
presbyler ordinatus episcopus, tantaqne clcrum ac
populumRomanumdiscordiaferalisinvascrat.utnec
divina consideralio, ncc mctus regis partes a propria
concisione cohiberot. Tunc coguntur utriqne Sym-
machus scilicet, et Laurcntius regium suliituri judi-
cium pifcrc comitatum. Ibi Symmachus multis pe-
cuniis obtinet Laurentius ad gubernandam Eccle- n
siara NucorinamCampani.Tjcivitatem plurimiscoac-
tus minis, prnmissionibusquc dirigifur : post aliquod
autemannos pro muUiscriminibusapud regcmSym-
machus accusatur, qucm rex sub occasionc Paschali
quod non cum universitatc celcbravera... comiia-
tum convo... rationc... festivitatis dissonantia red-
diturum,fccitquc apud .\riminum rescder... umque
ibidem cum suis clericis aliquantisper moratur po-
meridianis horis super Jittus maris ambulans vidit
mulieres inde transirc cum quihus accusal)alur in
scelcre, qum comitatum pctebant regia jussidue ;
dissimulans crgo se scire quod viderat, nocte media
dnrmienlibus cunctis cum uno lantnm coiiscio fu-
gicnsregrcditurRomam,sequeintraB. Pefri apostoli
scpta cnncludit.Tunc prcshyteri ct diaconi, necnon
rciiqui clericorum.quos secum deduxerat adeunt re-
gcra, et sine sua conscientia Symmachum fugisse
tcstantur, per quosrextam adsenatum.quam atlcle-
rum pr.^ecepfa super cjus quodammodo damnationc p
transmittit ; accusatur etiam ab univorso clero Ro-
mann,quod contra decretum a suis deccssoribus o!)-
scrvatum, ccclcsiastica diLipidasset pr.iedia, et pcr
hoc anathcmatis se vincubs irrctissct : pro dieljus
autem Paschalibus ab omnibus penevir vcnerabilis
Pctrus Alfinotis episeoptis a rege visitafor Ec.^lesi.-E
Romana; deposcitur,et postsanctam lcstivifafem sy-
nodusin urbcmRomam pro voluntafescnatuset cle-
ri jubcnte rege, dc ejus excessibus jndicatura conve-
nit,atque id agilura nonnullisepiscopis.et senatori-
bus... ra... Symmach... audientis subderetur hoc
palamproejus defensione clamantibus,quod anullo
possit Romanus pontifex.etiamsi talis sit qualis ac-
cusatur, audiri : sed electiores anfistitcs,tam prn re-
ligionis intuitn, quam pro rcgia jussione ccnscbant
tant.T, rci negotium,pcnc ubiqucvulg.ntum,sinc cx.a-
mino uullatonus descrendum, cumque synodns sub
hac dissonantia plus inler partos ministraret fomcn-
ta discordi.-R.tandcm cnnstiluit ut libellus,quem of-
fprebant accusatores Symniachi, susccptus, infer B
gcsta solemnitcr panderctur ; quo faclo, niox per epi-
Bcopos idem Symmachus, ut occurrcret ad judicium
convenitur; scd cum per clcricos qui ei asserviclianl
fuissctcjusnegata pm^scntia, itcrumet fcrlio,s(M'un-
dum rcgulas, ut ad synodaliun convcniat audien-
tiam, per antistitcs admiinetnr,nullnmqne dignatus
csf dare rcsponsum,fuiicaliquanti episcopi videntes
nihil sc in]causaproncorc,clcrum qui discesscraf a
consorfio Symniachi, semcl et iterum commonent,
ut ad eum pr.Tlcrmisso rcvcrtatur cxaminc; qui sc
nc(]uaquain hoc faccre possc respondit, priusquam
tantis criminibus impctitus discussionc rcguluri,vcl
absolvatur, si innoccns fucrit, vcl si rcus cxstilerit
ft s.accrdolio deponatur, sed moras Epi n...nt ...oum
vidercnt magis ac magis sturlia divisioiiis augeri,
qu.R sibi utilia visa sunt pro Syinmachi persona
constituunt : et sic urbcm iii sinnina confusionc
dcrelinquunt. Glerus crgo ci scnatus elcctior, qui

consortium vitaverat Symmachi,petitionem regi pro
persona Laurcnfii dirigit, qui eo tempore Ravcnnoe
morabatur Symmaclii violcntiam pcrsecutioncmque
dcclinans,ut ipsc Romana; pra^sideret Ecclesiae, ubi
dudum fncrat suinmus pontifcx ordinatus,quia hoc
et cnnonilnisesset affixum,ut unusquisque illic per-
mancat, ubi primitus est consccratus antistes,vel si
quibusdam commentis exinde remotus fuerit, eum
modis omnibus essc rcvocandum. Sic Laurentius ad
llrbem veniens per annos circiterquatuor Romanam
tenuit Ecclesiam,per qus tempora qus bella civilia
gesta sint, vel quanfa nomicidia pcrpefrata,non est
prresenfi relatione pandendum,dumque partcs mu-
tua se dis^entione collidunt, ac pro suis studiis re-
gale prffisidium Sicpe deposcunt, ad ulfimum peti-
lionem Symmachus regi per Dioscorum Alcxandri-
num diaconum dcslinavit, asserens magnum sibi
prtcjudicium fieri, et maximc de titulis ecclesiarura,
quos intra Urbem Laurenfius obtincbj^t ad hanc
inl'...ationem rcgis animus dclinifus patrici F...»

Hic explicit fragmcntum quaternionis assutum
membranaceo codici, antiquitatis indubitt-c titulo
plurimi profccto faciendum, si ad illum usum adhi-
beafur, ad quem putandura est a perito aliquo ac
studioso historiu! ecclcsiasticn fuissc comparatum.
Licet enim cognoscatur fragmcntum csse perniciosi
alicujus scripti, ab aliquo gregali facf ionis Laurcntii
conlra Symmachum claborati, et quidem stylo di-
ctionis per illa tempora non inelegantis, ita ut foe-
tus videatur hominis non vulgaris a Festo patri-
cio, sive ab alio quopiam non in[ira.-e sortis viro
adhibiti ad captandam auram ejusdem factionis
schismaticorum, et principis ejusque conjugis, per
dispimdia fama', et auctorilatis pontificise, dura Sym-
macho alfingit scclera, et deccssori illius Anastasio
papai non ohscnrc attribuit propensionem ad conni-
vendum .\cacianis supcr rccitatione illius nominis,
quasi id foret rcmcdium innocens,et opportunum,
ad schisma Oriontalium cum Ecclesia Lafina de me-
dio tollendum.et pluracongerat falsact exsecrabilia
de judiciis contra caput EcclesiiB Dei intcnfafis ac
intcntandis; licet, inquara. fragmentum istud co-
gnoscatur esse porfio pcrniciosa scripti antiquissi-
mi; potuit attamen utiliter coUigi et inseri a stu-
dioso histori;e ecclcsiastica^, et pontificiic auctorita-
tis, cf immunitatif, una cum litforis SS. pontificuTi
Simplicii,Fclicis,et ."Vna.^tasii ad Acacium,hujusque
responsis in eodem codice compactis. Nam fuerant
producenda genuina h.Tc documenta adversariorum
fraudis, et m'alcdicti,ct imposfur.T ei qni vellct has
ipsas imposturas, fraudes, ct malcdicta rcfcllcre
per alia scripfa gcnuina summorum ponlificura et
concilinrum, rei gcst.-o veritateni ac .jura dcinons-
trantiura : qucmarlniodum et in conciliis cccumcnicis
producta fucrunt scripfa h.Trelicorum, tjnorura^ de
dumiiandis blasphcmiis agcbafur Utilitcr igitur
coUecfa fucrant virulenta illa scripta, ct compacta
rum suis antidotis, ne solitaria si lcgcrentur, impc-
ritnrum animos offuscarent.

Sed cum injuria temporum ct incuria posterorum,
iit fit,vetercs'liii.jusniodicharl.T negllgenlius habitaj
fuisscnt dispcrs.T, ita ut integritatc coilicis ubsump-
la,iiuaternio forfe fortuna supcrstesnstcndcrct rnii-
tilaillaschismaticoruni scrinti fragmcnta.qii.T sinii-
litudincm catalogi Pontiliculis refcruut, longc alitcr
adhibcri poliiorunt ab iinperito aliqiio scripfore aut
collectore pcqiiioris .Tlatis Is tcmere compacla .^uni
videret una cum Iibris prohatissimis bcafi Il-cro-
nymi, ct Gennadii, nccnon cura cpistolis sanctnrum
ponlilicum Simplicii, Fclicis, ct Anastasii ibidcm
pr.TSCrvatis, indicala fragmenla catalogi antiqui-
tus scripta citra cxaini-n auctoris ibi profcrlo non
app-ircntis, el citra collationem cum aliis gcnuinis
dorumcnlis foniporuni.qii.T vcritalis hislorii\T critc-
riuiii dcp(is."il. inconsiilcrato susccpis^^e potuit tan-
quam aullicntica moiiumcnta .Tqu-ilis scriptoris:
ct cx hiijusmodi inquinalo fonlc in Libri Pontincalis

w

ANASTASII BIBLIOTnECARII

448

toxtus casdcni calumnias, c[ falsariorutu raliul:i^ A
derivaro : qua! ncgoliuin sul)indc racusscrcnl cliaui
politiori oslati ad easdcra sccorncndas ab hislorica
vcritatc.

Non abs ro duxi occasionc dissidii litlcratos inlcr
suborti supcr gcslis Anastasii quain captant scripto-
res aitatis nostra; in noUs D. arch. Sominier mcmo-
rati.et ab eodem validis ralionibus rclutali, indicare
fontem niondosa; illius scaluriginis, undc rivuhim
dcrivavit, is qui Vitre Anastasii II incongruam pc-
riochen inscruit de propensione connivendi suner
recilationo nominis Acacii. Tum illa pcrincna,
tum similes qua; alii]uando interspcrsaj lcguntur
texfui Biljliothccarii ijotucrunt ineonsidcratc tran-
scribi cx fragmcnlis codicnin vctustissimorum (cu-
iusmodi cst hic Vcroncnsis quein attulimus) per
illas priTsertim ictatcs, qua; laborabanl barbaric
in bonas artps invecta, ct infrequentia pcritorum,
qui possent mutilas hujusniodi chartas, litulo et
Quctore carcnles, cum vcracium scriptoruin inonu- n
nicntis conferrc, cl probe dignoscerc, num a cor-
datis viris, ac studio pariium non laborantibus, an
potius a factiosis, ct mala; causrc promovenda; ad-
dictis essent proscripla;. Inspectio illius codicis ita
compacti abundc nos edocct, inquirendas csse ori-
gines notionum a biographis .'Vnastasianis adhibita-
rum, non idcirco quod diffidomus ab antitiuis do-
cumentis illas fuisse dcsumptas, scd quod .jure du-
ditandum sit, incauto pcr illos collcctas fuisso cx
fragmentis liujusniodi caluinniatoram consulis tc-
mere cum opusculis Patrum, ct a peritioribus antca
perquisitis, ut n^tundi posscnt tolidcm verbis cx-
prcssffi, qualcs ab oppositoribus cnuntiabantnr.

AbundalajtasGelasii cjusmodi syccqihantiispublc-
sta3 lldei ab ha!reticis,ct scbismaticispassim cumu-
latis; ita ut necessarium duxerit indicto concilio
censum librorum probatorum pcrticcre, et ab apo-
cryphis ac vitiatis germana, intcgra, et approbata
scripta secernere. In tanla igitur copia lucubratio- p
num vitiosa; originis,qua! disscminabatur tcmpori- ^
bus Gclasii, Anaslasii, ct proximorum pontificum, a
|icrduellibus fidei nostr.e occasione haircsum et
scbisinatum subortorum,mirum non est,si aliquan-
do dormitavcrint collcctoros minus idonci aHatum
6C(iuiorum,et cx fragmentisvcteribns indiscrimina-
timcorrasiscx luiscella partiuminlersclitigantium,
temere assumpsorint aliiiuando hostilcs calumnias
mira fallendi arte in slyluni bistoricum dcfnrmalas,
ubi subslituend;e fucrant narrationcs nola' veritatis
scriptorum, casdem calumnias subvcrtcntium ra-
tionum pondere, el auctoritale sui teslimonii.

CIACONII.

Linca 4 ct5. — Sc n communiciiic ipsiiis enwenint.
Anastasiusimperatordoloso molicbalur,siquomodo
ad subscribcndum llenolico Zenonis ijisum Uoina-
uum ponliliccm posset iniliiccre. Ad hanc rcm pcrfi-
riendam 1'eslum lcgaluni misit. Erat Feslus senator D
llomanus, missus a sonalu ad .Vnastasium imperalo-
rom propter ipiasdam civiles res tractandas. Festus
imporalori clain pollicllus esl persuasuruni se Uo-
inano ei)iscopo,ut concordi;c Zcnonis subscriberct.
Cum aulem Hoinain veuisset.Anastasiuni oniscopuin
morluum rcperit, ulThcodorelus ct Niccpliorus lib.
111, c. 3o,concorditer scribunt. Ex quibus satis appa-
rci Anaslasium papam iutegrumsinccrunique in ca-
tbolica lide pcrmanissc,dccessisseque antoquam a
Festo pjusmodi ncrndia' lentarotur. lla nainque sa--
pe divino consilio, quo polissimum catholica; fidci
semper sorvarc consuevit integrilatem, factuin sci-
mus.ul quam citissime morle mulclalus sit, qui in
aliqiind iliscriinon adduclurus csset calholicani ec-
closia- purilatom.

Linoa >>. — iVii/n diiiiio pcrcussus csl. Lcpra pcr-
cussus dicilur; alii produnt inlestina in latrinam
eflji^isse, duiu uocessitati nalura» obtcmporarct.

PAGII.

Liiio.i 7. — Ij ijuid ivluit occulle revocarc Aca-
cium, etc. Ipso sui pontificatus inilio,ul Anaslasium
imper;itorem ab hajrcsi ad meliorem mcnlem avo-
carct, Germanum Capuanum, et Gresconiuin Tri-
dentinum episcopos, Constantinopolim ad cumdcm
imperatorem legatos misit, cum epistola ad ipsum
data, qua pelebat, ul nomen Acacii, Constantinopo-
litani quondam e|)iscopi, cxtra Ecclcsia; communio-
nein defunoti, ex diplychis plane expungerelur. Ut
Alcxandrinosmoneret imperatorad lidcm sincoram
et ad pacem redire catholicam; oaquc admonelur
imperator, ut constilutis apostolica; sedis obtempe-
ret. In proj)osito illo piissimo nihil efTccit sanctus
ponlifcx, nam imperator, dctcntis dolose Constanti-
nopoli legatis, perfraudem ct dolum magno conalu
claboravit, ut ipsum Uomaiium pontificem, ad sub-
scribcndum Zenonis Ilcnotico inducerct.

Quam in rom usus cst opcra Fcsti cjusdcm sc-
natoris Romani, nui ob civilia qumdam negotia, ut
habcl Thcodorus icctor lib. ii llist. ecclesiast. ad im-
peratorcm Anaslasium missus, favore cjusdcm im-
peraliiris impetr;ivit,ut sacra sanctorum aposlolo-
rum Petri ct Pauli memoria, a Srhismaticis aliquan-
do neglccla, honorificenlius el splendidius cclcbra-
retur :« Quamvis igilur antea quoque cclebrata fuis-
set, deinccps post pelitioncm Fcsti, longc majori
splendore ca festivilas peracla est.» Et paulo post :
« Porro Festus occulte, ul aiunt, imperaton sug-
gesserat, ut episcopo Uomano persuaderi't, ut Zc-
nonis llcnotico suhscribcret. Scd cum Uomam vc-
nisset, Anaslasium episcopumjam mortuum rcpc-
rit. Quaro opcram dedit, ul por schisma proinolus
edicto illi subscribcrel, " ncmpe haurentius schis-
maticus contra Synimachum cleclus.

Ex his apparet Anaslasium papam, antequam a
Fcsto de pcrfidia lentaretur, integrum atquc sincc-
rum in catholica fide decessisse. l"alsum itaque cl
incptum omnino csl, quod in Libro Pontilirali lcgi-
tur, Anastasium ncmpe papam, Acacium, a Fclice
Tertio,ct a Gelasio deccssoribus jam antc pr.rdam-
iiatum, miiUisquo jam annis sub eodcm Fclicc Ter-
tio mortuum, in siidcm suam revocare, aut saltem
nomcn ejus sacris dintychis rcstitucre voluisse;
eodcmque tempore mullos cloricos ct prcshytoros se
ab ipsius communioncseparasse, poquod comnuini-
casset sineconcilio cpiscoporura vel prrsbytororum
vel cleri, diacoiio Thcssalonicensi nomino Phntino,
qui comraunicaverat cum .\cacio. H.tc onim cx di-
ctis falsaomnino esse dcmonstrantur. Porro Anasta-
sium papara nullam cum impcratorc Anastasio con-
cordiam iniissc, sed magis illum cxsccratum csbo,
ostendil Baronius anno 407.

Linea t>. — Episcopos pcr divcrsa loca se.Tderim.
Cum Uibliotbecarius omiserit complura insignia
costa sub .\naslasio, in convorsione pr.vsprlim Clo-
dovoi rcgis per Gallias de episcoporum ordinalione,
supplenda cst hisloria ex Pngii nunipris r> Pt scq.

Sedcnte .\naslasio, cum niilhis cssot rcporiri in
lolo torrarum orbepenitus priiicepsCIiristianus c*-
tholicus : nam ct qui vclainento lidoi orlhodox;r diu
laluit Anastasius impo.rator. appriissimc cognilua
cst ha-reticus : Roma; vero.et in lUilia rex Tlioodo-
ricus, el in Gallia Visigothorum Alaricus, ct (iun-
dobadus Burgundionum Ariani prorsus craiit :
ilemque Siievi ct si qui alii in llispania : in Germa-
nia autcni et Britannia adhuc pngaiii : Frnnoiruni *
rcx Clodoveus.cum per invocationcin nominis Chri- I
sli victoriam de .\Iemannis mcruisset obtinerc. -
sancto Uemigio cpisco|iii Uhemensi baplizalus • -
non quidcm anno ■V.''.!. ut credidit Baronius, ?
anno V.X">, ipso initio pontilicatus .\naslasii, in riie
Nativitatis Domini, ut constat ex cpistola Avili j
Viennensis episcojii in Burgundia; rcpno. ad ipsum
Clodovcum script;i. qua- oxslat loioo IV Com

gag 12<)t), in qua ait :>' Igitur qui cclcber esl N.i
s Domini, sit et vestri, quo vos scilioet Chris:

449

fflSTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ANASTASIUS.

430

quo Christus orsus est mundo ; in quo vos animam A
Deo, vitam praisentibus, famam posleris consecra
stis. )i Eadem qua Clodoveus, die « baptizata est et
soror ejus Albolledis. » Tum " convcrsa est et alia
soror ejus Lantechildis nomine, qua3 in hiEresini
Arianornm dilapsa fuerat, qu;u conlessa aqualem
Filium Patri et Spiritum sanctum chrismata est, »
inquit Hincmarus in vila sancti Rernigii. Usus isle
baptizandi in Natalitiis Domini.post conversionem
Clodovei regis perseveravit apud Francos. Guntram-
nus enim rex Francorum,apud GregoriumTuronen-
sem lib viii, cap 9, (|ua}ritur dilatum esse nepotis
sui baptismum ultra Natalis Domini solemnita-
tem.

Ub". Anastasius papa accepit Clodoveum baptismo
regeneratum, statim gratulatorias ei litteras per
Eumerium presbyterum misit, a Dacherio tom V
Spicilegii publicatas, in quibus ait : « Tuum, glo-
riose fili, in Christiana lide cum exordio nostro in
pontificatu contigisse gratulamur. Quippe sedes n
Petri in tanta occasiono non potest non ketari, cum
plenitudinem gentium inluetur ad eam velocigradu
concurrere, et per temporum spatia repleri sage-
nam,quam in altuni jussusest mittere idem pisca-
tor hominum et ccelestis Jerusalem beatus elavi-
ger. » Cum autem Anastasius inense Novembrian-
ni 4G6 ordinatus fuerit pontifex Romanus,Clodovei
baptismus pertinet ad diem Ghristi Nutalitiuni
ejusdem anni, et Anastasii ad Glodoveum epistola
circa initium anni -VJ7 scripta.

Anastasius quoddam constitutum ediderat in
controversia qu£e versabatur intcr Arelatensem et
Viennensom episcopos; Symmachus enim popa in
epistola prirna ad ^Eonium Arelatensem episcopum
data tertio Kalendas Octobris anni quiiigentesimi,
ait : « Constat inter Arelatensem et Vienneusem
Eeclesiam aliquod de ordinandis episcopis in vici-
nis civitatibus oriri luctamen : illa rc videlieet fa-
ciente, (|uod dccessor noster sanctoe recordationis ^
Anastasius, tractans confusionem provinciae, ali- ^
qua contra veterem consuetudinem jusserit obser-
■vari, decessoruni suuruin videlicet ordinationem,
qiiod non oportebat, sub qualibet necessitate trans-
grediens, » etc. Deinde antiqua sedis apostolico!
decreta observar: jubet. Sed decretum Anastasii
nullibi reperilur.De hac et alia Symmachi papa; ad
jEonium epistola cirea hanc controvursiani agelur
in Symmacho.

SOMMIER.
Linea 1. — Anastdsius, etc. S. Anastasius II qui
Gerasio successit,adcjusdem nominis principem de
sua elecliono scribens his utitur verbis, ejusdem vi-
gilem curam prn suscepto regimine in tuenda reli-
gionecatholicadeclarantibus: «'Exordium ponlilica-
tu6 mei primitias oblata populispace pronunlio, ct
Cbnscquenter pro lide calliolica humilis precator
pietati tuaj occurro. In quo primum niihi divinum fa-
vorem propinquasseconlido,([uod luinc cunsonaiilia D
in me augustissiini noiiiiiiis tui noii dubiuni pi-estat
uuxilium ; ut sicut prfficelsum vocabuluin pietatis
tuic per univorsas gontes toto orhc pnefulgct : ita
pcr ininisterium humilitatisinea;,siciit semperost,
sedes B. Petri in universali Ecclesia assignaUim sibi
a lJ(Jininu Dco teneat principatum... ut specialiter
iiiiinun taceatur Acacii. Ul Alexandriiios ad catho-
licaiii et sinceram lideni aucloritute sapieiitia,divi-

nisque vestris monilis redire faciatis. Ut sicut docet
ct Spiritus sanctus dictat, monitis nostris (aposto-
licai sedis) obedienlia praibeatur.» (Epistola lAnast.
II, ad Anast. Aug.)

Sanctus poutifex ad Clodoveum quoquc Franco-
rum regem ita pnescribit, qui primus ex iisdem
regibus Christianaj religionis sacra susceperat.
« Tuuin, gloriose fili, in Christiana iide cum exor-
dio nostro in pontificatu contigisse gratulamur.
Quippo sedes Petri in tanta occasione non potest
non laitari, cum plonitudinem gentium intuetur ad
eam veloci gradu concurrere,et portemporum spa-
tia repleri sagenam,quam in altum jussus est mit-
tere idem piscator hominum et ccclestis Jerusalem
beatus claviger : quod serenitati tua; insinuare vo-
lumus per Eumerium presbyterum : utcum audive-
ris lajtitiam Patris in bonis operibus, impleas gau-
dium nostruin,et sis corona nostra.gaudeatque ma-
tor Ecclesia de tanti regis, quem nuper Deo peperit,
profcctu.La'tifica ergo, gloriose et illusfris fili,ma-
trem tuam,et esto illi in columnam ferream; nam
refrigescit charitas multorum, et malorum homi-
num versutia navicula nostra feris fluctibus agita-
tur, et despumantibus undis pertunditur. Sed spe-
ramus in spem contra spem ; et Dominum collau-
damus, qui eruit te de potestate tenebrarum, et in
taiito principe providet Ecclesi;e, qui possit eam
tucri, et coatra occurrenfes pestiferorum conatus
galoum salutis induere. Perge igitur,dilecle et glo-
riosc lili, et Deus omnipotens serenifatem tuam et
regnum CMlcsfi proteclionc prosequafur : et angelis
suis uiandet ut custodiant te in omnibus viis tuis ;
et det tibi iii circuifu de inimicis tuis victoriam. »
(Anast. pap. II episf. ii ad Glodov. reg. Franc.)

Observandum est, omnes ferme principes illius
a:!tatis inlideles f'uis&e,aut lidemChristianamhaeresl
depravasse, praiter unicum Clodoveum qui tum
primum baptizabatur in Occidente : reges autem
Theodoricus, Alaricus, Gondebaudus, aliiquc prin-
cipes e Gothorum genere, Visigothorum, Suevorum,
aut Wandalorum omnes Arianam hffiresim professi
fenebant provincias Hispani;e, Galliw, AfricK, afque
Italia>, unde Romanos expulerant. Germania vero,
ac Magna; Brifanniae iiisula regibus idololatria in-
lectis parebant.

Linea 7. — VoluiC occnllc revocare Acuciiiin. Bi-
bliuthecarius aflirniat, Anustasium papam 11 conni-
vere sccreto voluisse Gi\TCorum obsfinafioni, qua3
Acacii nomon e sacris dipfychis eraderedelrecfabat,
veruiii divinifus perculsum subita morte id consi-
liuiii non perfecisse. Ideiii aucfor addit, ejus rei
ergo quosdam e clero a papa; communione se sub-
traxisse, tum etiam ex eo quod diaconumThessalo-
nicensem,qui communis erat Acaeio ad communio-
neni adnusisset inconsulto episcoporuin et presby-
terorum ctctu.Erecentibus autom scriptoribus qui-
dam fuctiim negaiif, contondenfes Bibliothecarium
poipcrain confisum mcmoriis a factiono anfipapaj
Luurenfii consufis,quem facfio Gr;ocorum opposuit
siicccssori .-Vnastusii. Ea de re vidontibus card. Baro-
niiis ad ann. '497, cf Bellarminus in confroversiis
lib. IV, cap. 10 in tif. dc Ponfilico llomaiio. Alii vcro
cuni Tillcniontio in Hisf. cccleeiastica ad euindem
aniuim aulumunt indulgontius agcre voluissc cum
Gr;ecis, etiamsi auctor inondis rcferlua, quafis eis-
dcm vi(l(dur .\iiasfasius minus idonous testis judi-
ccfur ad cani scnfcntiain conlirmundam.

"^--T->»»»c<-a<

451 ANASTASII lilliLIOTIIF.CAHII.

LIIl. SANCTUS SYMMACHUS.

ANNO CllRISTI 4'JH, ANASTASII IMP. 8 TUKODOK, RECIS 5.

OG Symmachus, imlione Romanus (a) ex pati'e Fortunato, sedit annos io, (b) mcnses octo,
dips 2(). /Jic ftiit temporibus Theodorici regi» ; et Anaslasii Auyusti a die x kalendarum
Decembriarum usquc iii diein xiv kalendarum Augustarum. llic sub contcntioi]''
ordinatus esl uno die cum Laurentio : Symmaclius in basilica Constantiniana, Lauren-
5 tius vero in basilica beata; Mariaj. Ex qua causa separatus est clerus ((?), el divisus est
senatus. Alii cum Symmacho, alii vero cum Laurentio. Ft facta contentionc hoc consti-
tuerunt [d) purtcs, ut amt/o ad Itavennam pergerent (e), ad judicium regis Theodorici, qui
dum ambo introissent in Ravennam, lioc judicium ajquitatis incenerunt : — Ul qui primo
ordinalus fuisset, vel ubi pars maxima ctxjnowretur, ipse sederet in sede apostolica.

10 Quod tandcm aMjuitas iii Syminacho invcnit cognitionem (/") vcrilatis. £t actus esl prxsul
Sytnmachus.

9 9 Eodcm tcmporc papa Symmachus [g) congregavit synodura, et coiutituit Lauren-
tium in Nuceriam civitatem episcnpum; inluitu mlsericordix. Post annos vcro 4 zclo
ducti aliijui c.c clcro, ct alii ex senatu, maxime Feslus ct Probinus, incriminarunt Syn-
machum, et subornaverunt testes falsos, quos miscrum Ravennam ad regcm Thcodoricum,
3 accusantes beatum Si/mm2cham, et occulte revocaverunt Lnurentiutn, post Iil)i'Ihim Romae
faclum, et fccerunt schis7na, et divisus est iterum clerus. Et alii comniunicabant Sym-
macho, alii Laurcnlio. Tunc Fcslus et Probinus scnatorcs miscrunt relalionem rcgi, cl
coeperunl agore, ut visitalorem daret rex scdis aposlolica;. Tunc rex dc.lil Pelrum (/"^Alli-
ciiiic civitalis cpiscopum, quod canones prohibebant. Eodcm tsmpore beatus Symma-

10 chus [k) congregavit episcopos centU7n et quindccim, et facta synodo, purgatur a crimine falso.
Et damnatur Petrus (/) Aliinus invasor sedis aposlolicx, et Laurentius Aucerinus, quia vivo
episcopo Symmacho pervaserunt scdem cjus. Tunc ab omnibus cpiscopis el presbyleris, et
diaconibus, et omni clvro, vel plcbc [m) reintegratur sedi apostolicx beatus Symmackus, ut cum
glorin npud beatum Pvtrum sederet prxsul.

9» Eodeni teinporc Fcslus capul senatus exconsul, cl Probinus exconsul, co^perun^
intra urbem Komam pugnare cum aliis senatoribus, et maxime cum Fauslo cxconsule,
et casdcs, ct hoiniciiiia in clero cx invidia fiebant. Qui vcro communicabanl bcalo
Syinmacho juste, publice qui inventi fuissent intra Urbem gladio occidcbantur. Kliam
5 ct sancliinonialcs mulicrcs, et virgincs deponcntes dc monasteriis, vel de habitaculis
suis, denudantes scxum fomineum ccndibus plagarum afllictas vulnerabanl, el omni die
pugnas contra Ecclcsiam in medio civitatis gercbant. Etiam mullos sacerdoles occidcrunl,
inter quos Dignissimum et Gordianum presbyteros ad vincula [n) sancli Pclri apostoli,
et ad sanclos Joanncm ct Paulum, quos fustibus, et gladio inlerfecerunt (o), el mullos

10 alios Ghristianos, ita ut nulli essc sccuritas, dic vel nocle, de clero in civilale ambulare.

Solus autcm Faustus exconsul pro Ecclcsia pugnabal. (p) Posl h;ec omnia bealus Sym-

machus invcnit Manichaios in urbe lloma, quorum omnia simulacra, vcl codices ante

forcs basilica- Constantinianx inrcndio concrcmavit, ct eos ipsos exsilio rclcgavit. Fuit

autem a consulalu Paulini, usque ad cnnsulatum scnaloris.

9» llic fecit Lasilicam sancti Andrca; apostoli apud beatum Pclrum apostolum, ubi

fecit ligurium (y) ex argenlo et confcssioncm, pensan. libras centum et vigenti; arcus

notulj: HARGINALES FABltOTri.

(rt) C, U, Sardus. (b) U, m. S.minus d. i, ad Coss. Paulini. et Sryth.T, ad M. .Vur. C.issiodorum Coss.
(c) \ idc liaron. nil ann. Domini 45)8. ((/) C. rontruxerunt. fc^ l't amb.T partes. 'f) C. et rognitio. (g) Yide
Baron. ad ann. Domini -409 {h) C, in Niict^rina civitale. Viilc Haron. nd ann. Domini .502. (0 D, Altin».
(A) Symmafhus in Sijnodo ptmnilus. [I) .-Mtincnsis. (hi) C, redint<?gratur. (n) Inter (juos Gordianum
Presbylerum dignissiinum nd vincula. (o) Qucm tustibus, et gladio iaterfcccrunt. {pj Vide Raron. ad
ann. Domini 503 in /in. Manicli3:orum codiccs exusti. {q)CB, ciborium.

453 mSTOHIA DE VITIS IIOM. PONT.— S. SYMMACHUS. 434

argcntcos tres, pcnsan. sing. libr. sc.\agitita; oratorium sancti Thomic apostoli ex ar-
gcnlo, pens. lihr. 300; in confessione («) hhr. vigenti ; arciim argenteum, pensan. lihr.
5 sexdccim ; confessionem sahcti Cassiani, et sanctorum 1'rothi, et Hyacinthi cx argenlo,
pensan. libras viginti; arcum argenteiim, pens. lib. 12; oratorium sancti Apollinaris
ex argento, et confcssionem cum arcu ex argento, pens. libr. triginla ; Oralorium
sancti (6) Sosii ex argento in confessione, pcns. libr. viginti. Item ad fontem in basilica
bcati Petri apostoli, oratorium sancta; crucis ex argcnto, confessioncm, et crucem ex

10 auro cum gemmis, ubi inclusit lignum Dominicum, ipsa crux aurea pensan. libr. de-
cem. Fccit autem oratoria duo sancli Joanuis Baplista;, et sancti Joannis Evangelistie
in quorum confessione arcus argenteos posuit, pensan. libr. triginta (<•) Quse cubicula
omnia a fundamcnto perfecta conslruxit. Basiiicani vcro beati Pctri marmoribus orna-
vit ; et cantharum beati Petri cuni quadriporliru marmorihus ornavit, et ex musivo

13 agnos, et cruces, et palmas (d) ornavit. Ipsum vcro atrium omnc compaginavit ; gradus
vero ante fores basilicfe beati Petri ampliavit, et alios gradus construxit, sub tigno
dextia, loevaiiue. Ilem in codeni loco episcopia dextra la;vaquc fecit; ilem sub gradus
in atrio alium cantharum foris in vulgo cam[)i posuil, et ad usum necessitatis humanse
fecit ; item et alios gradus ascendenlibus ad beatum Andream fccit, et canlharum po-

20 suit; hic fecit hasilicam sanctai martyris Agathce via Aurelia (?) in fundum Lardarum, et
a fundamento cum fonte construxit, ubi posait arcus argcnteos duos. Eodem tempore
fecit basilicam sancti Pancratii, ubi et fecit arcum argenteum, qui pensahat libr. quin-
decim ; fecit auteni in eodem loco balncum ; iiem apuJ beatum apostolura Paulum, in
basilica rcnovavil ahsidam, ([ua; in ruinam iminincbnt, et post confessionem pictura

25 ornavit. Et camcram fccit, et malroncum, ct supcr confessioncm imaginem argenteam
cum Salvatore, et duodecim apostolos posuit, qui pensabant libras centum viginti ; et
ante fores basilicae gradus fecit in atrio, et cantharum ; et post absidam aquam intro-
duxit, ubi et balncum a fundamento fecit,

«O Inlra civilatcin Uomanam basilicam sancloruin Silvcslri ct Marlini a fundamcnlo
construxit juxta Thermas Trajanas, uhi el super altare (/) tigurium argenteum fecit,
pcnsan. libr. 120, arcus argcntos 12 qui pensabanl singuli lihr. decem ; confessionem
argentcam, qua; pensan. libr. 13. Ad beatum Joannem et Paulum fecit gradus post
S absidam ; item ad archangelum Michaclcm basilicam ampliavit, et gradus fecit, et intro-
duxit aquam ; itcm ad sanctam Mariam ; oratorium sanctorum Cosmfc et Damiani a fun,
damcnto construxit; item in via Tiburtina niilliario vigcsimo scptimo ab Urbe Iloma-
rogatus ah (g) Alvino et Glafira illuslribus de proprio facientibus a fudamento basilicam
bcalo Pctro in fundum Pacinianum dedicavit ; item ad bcatum Petrum et beatum Pau-

10 lum apostolos, et ad sanctum Laurentium niartyrcm pauperibus habitacula construxit.
Item ad beatum Pctrum viginti canthara arj^cntca fccit, pensan. singula libras quinde-
cim, et arcus 22 pensan. sing. libr. viginti. Ilic reparavit basilicam sanct;e Eelicitatis,
(/() quai jam in ruinam immincbat; hic ahsidam bcala; Agnctis, qu;e in ruinam immine-
bat et omncm basilicam renovavit.

8J Hic constituit ut omni die Dominicos, vel natalitiis martyrum hymnus diccretur
angelicus, id est fjloria in excelsis Deo. Hic fecit cccmeterium Joi'danorum in melius pro-
ptcr corpus sancli Alcxandri; hic omni anno per Africam, vcl Sardiniam ad episcopos,
qui in exsilio erant retrusi, pccuniam et vestes ministrahat ; hic captivos per Liguriam, et

5 Mcdiolanum, et per divcrsas provincias (() pccuiiia redcmit, ct dona mulli|)licavit, et
dimisit ; hic fecit ordinaliones quatuor in urbe Roma per menses Decemhrem et Februarium,
prvsbijteros nonaginta duos, diaconos sexdccim, episcopos per divcrsa loca centum (/r) et septem,
Qui etiam sepultus est in basilica beati Petri apostoli, et cessavil episcopatus dies septem,
qui etiam in pace ccnfcssor quievit.

NOTUI-^E MAIUIlNAI.r'; FAiinom.

((() C/{, clconrcssionein. (//) C, t^usii. (c) ot cuhiculii p. s. (</) lccil. (f) iii fumlo lautiario. (/") C, ci-
borium. C. [g) Albino el Glaphyra procpositis. (/i) cui ruina iuiinincbi'1, (i) pccunii. (i) CU, 17.

455

ANASTASII niHl.inTIlFCAItll.

ii^

VAIlI.l:; LEGTIONIiS.

Apml Fabrottum ex coilice Frehcri. ^.

yuinlO, lin. 1, B. Sarclus. im. cr((/.A.mens.7.B.
d. 27. Li». 8, consilium jcquitalis invcnit. Lln. 10,

A. quo tandem Equitatis judicium invenit cognitio
veritutis.

.\i(m 77, linea 2, AB, in Nucerina civitate. linea
8, An, Altn;n.

iyum 79, linea 2, AB lugurium. Linea 4, B 100.
Linea i, AB 20. Linea 0, AB, 20. Linea 8, B, S.
Sossi. Litiea 18, B in campo posuit. Linea 20, B. in
luiido Lardario. Linea 25, B. matoneum.

.Vi(;« 80, tinea 5, Gabrielem. linea 13, .1, ruinam
niinabatur.

i\'um 81, liu. y .\!! 117. Lin. 9 B Apostoli xiv cal.
Aug.

Ex codice liegio Mazarino et Thuano.

Num 76. lin. 1, S. nat. Sardus. Lin. i, mens. 6.
d. 27. /('«.2. Theoderici(E.Theodori.)/(n. 2et3,cul.
Decembris (M. Decembrium) usque in. d. 10 Kal. g
Augusti. Lin.o, ex qua causa divisus est senatus et
clerus. lin. 6, constit. ut amba; partes ad Rav. lin.
8. (MTheodor.)Ouicum essent Ravennam ingressi,
hoc ind. a-g. invenit. lin. 10, quai ffiquit. invenit in
Symmach. cognitionem veritatis.

'Num 77, linea 2, post annum vero quartum. linea
3, et aliqui ex senatu m. F. ct P. incriminati sunt,
S. et subordinaverunt t. f. /(«(■(( -4, Theodoricum, in
utroiiue eodiee. /('«t'n 5, Symm Tune occ r. Lauren-
tium. Post libellum Rom;e laclum lecerunt se./(H<?a
8, scdi apostolica;. linea 8, .'Mtins civ. linea 11, P.
Altinensis. linea 12. Ep. pr. diaconib cunctoque
clero.ct plebe reintegratur Symm cum gloria apud

B. Petrum in sede propria. Eodem tempore F.
yum 78, linen 3, e.\ invidia exercere. Oui vero

comm Symniacho privatim,ct publice cum inventi
fuisse linea 5, quin etiam sanct. linea 0, vulnera-
banl : omni itaque die pugnam c. eccl. linea 7,
etiam elm.sacerd occi inter quos Gordianum pre- „
sbytorum dignissimum ad vinc sancti Petri apost ^
quem lustibus, et glad interlecerunt. Jlultosetiam
Ghrist interlecerunt, ita ut nulli essct securitas de
clero die, vel noct per civitatem publice ambulare.
Faustus vero exconsul pro Eccl pugn. Post h;ec om-
nia Symm in Mun in urbe Rom quorum oumcs co-
dices anle Ibr bas const incendio cremavit. /(hck 14,
ad cons senioris.

A'i((h 79, Linea 1, Petrum, ubi fecit ciborium.
linea 4, pens. lib. 60. Orat S. Thoma; apost ex ar-
gento, et confessionem, pens lib 20, linea 4, Hyac
ex argento ornavit, pens lib 30, .Vrc. linea 6. Orat
s. Apoll et conlessionem cum arcu ex arg pur. linea
7, Orat S. Sossii ex arg el confcssionem.pens lib 20.
linea 9, ex arg et confessionem, pens lib 30, el cru-
ceni. Linea 10, lignum sancta; crucis, pens lib 10.
Fecit qnoque oratoria duo./(H<'o 12,inquorum con-
fessiones ar. urg pos pens lib 30, et cubicula omnia.
linea 14, cum quadriporlicis m. orn et ex museo
fecit agnos,et cruces, el palmas. Ipsumv. at.omne D
marmoribus conipaginavit, linea 16, et aliosgradus
sub divo dextra lev conslruxit. Item episcopia in e.

1. d. I. f. Linea 18, foris in campo posuit ad usuni
ncccssitatis humanse fecit. Alios quoiiue gradus.
liiwa 21, posuit. Fecit quoque basilicam 9. .Agn
martyris v..\ in fund Lardarium,quam a fund c. f.
linea 21,duos focit quoque basil s. P. martvrisubi
et f. ar. argpcns lib 15. Fecit quoqup in e. "l. linea
24, abs cui ruinaimm el post conf picturis ornavit
caflieram (M.cameras.1 recit quoque matronium
(ilf. fecit quoque ct m.). linea 25, arg Salvatoris, et
12 apost pens libr 120. .\ntc fores vcro basil g. f.
in atrium, ctc.

.Vt((/i 80, linea l.intra civitatcm cliam Rom. /i;it'rt

2, ciborium f, arg pens. linea 2,arc arg pcns lib 10.

linea 3, arg pens lib 15, ad sanctos Joannem et Pau-
lum f. g. p. ab, ad. S. archang. umpl basilicam, et
fecit gr. et intr aq. ad sanctam Mariam construxit a
fund Orat SS. Cosmi et Dam martyrum via Tibur-
tina mil 27, ab urbe Rom in fundum Paccimanum
(iV, Pactinianumi, rogatus ab .Mbino, et G. il. de
pr. fac. construxit a fund basilicarn beato Pelro, et
dedicavit. Item ad beatos P. et P. ct ad sanctum
Laurentium pauper hab c. Focit (luoque ad beatum
Petrum 20, c. arg p. s. linea 12, et arcus 22 argen-
teos, pens s. 1. 20. Ilic reperavit (M. repanivit).
lineu 13, cui ruina imni.Ilic abs B. A. quse in ruina
crat.

Num 81. lin. l, ut omni dominica die, vel n. m.
hymno Cloria in e.reelsis Deo dic. Lin. 4, pecunias.
Lin. 4, per lig. et med. Lin. 5, pecuniis rcd. Lin. 6,
])er niensem Decemb. prcsbyt. 92. Lin. 8, 117.
(.M. 114,) qui etiam confessor' in pace (luievit, et
sopult. et in basil. beati Pelri xiv cal. .\ug. et c.
episc. d. 7.

Fx codice Thuano ultero.

Num 70, /(■«. 1, nationc Sardus. lin. I, mcns. 7,
d. 27. /(■((, 2, Augusli a die Kal. Augusli.llic sub
inlentione, ut /(/(. 8, introisscnt Ravenn. lin. 10,
quo lamen squit.in Symmachum invenit cognitio
ver.

Num 77, linca 2, in Nuccrinara civit. linca 8, scdi
apost. linca 8, .\ltina:. /i;it'(i 12, quare vivo Lpisc.
/(;it'(i 13, redint.

iYiim 78, linea 4, in media civilate. linea 10, ut
nulla e. s. d. u. n. clero in c. a.

Num 79, /(;(t*(i 1, ad B. P. ubi r.ciburiuin./infaO,
cum arcu, pens lib 30. Orat s. Sossi. A.i;it'ii 18,fore9
in campo p.

7'((»i 80, linea 2, lugurium ; Unea 8, Albino, linea
12, el arcus argoiileos 22.

.Yi(;/i 81, /(■/(. 5, pecuniis. Liti 8, 117. Lin 8, .\po-
stoli 14. cal .\ug et cess episc d 7. q. c. i, p. c. q.
dcpositus sub ifie 19 mensis Julii.

.l/;i((( Holstenium et SchcUitraUum.

.Yiim 70 linea l.Codices Cass Flor Itomualdus, Dcus-
dedtt leijunt ■ Surdus. linea 1, nienses VII l lor Cas
Vat. linea 8, • Flor ct Vat, invenit. linca '.Kpost icrb.
Cognosc. ' Flor addit lavere. /i/it'a 10, Idcm, lamen.

A'i(/;(. 78, linca 1, Fausto. Ad hunc Fau.ilum ctstat
epistoUi Aviti Vicnnensis pro Symmacho pnpn tom. 1
Concil.G(illi;i'. linca 8,f/tir.et dignissimum.Gordia-
num presbyterum.

A'ii;/i 79,' /i/it'n 2. Loco verb. in confess lib 20,
cod Flor., el confessioncm; lineu 13, dele inarmori-
bus ornavit, 7111« redundal. tinea 20, Flor cl alii, in
fundo Laudurio.

.Yu;;i 80, Unea 9, basilicam, clc. Exstant valigia
hujus hasilicw uno milliario eis Vicovarum vocanlur-
que vulijo accolis S. Pietro Viccchio.

Aum 81, /i;it'a 7, presbytoros '••2 ; m*. roc/., 127.
Linca cadeni, opiscopo 107, ms. 127. Li/i<'a 8, sep
et in basit B. Petri aposloli; nw. f'/ora</</i/. xiv kal
Augusti.

.Yi(;;i 78, /iii<'(i G, cucdibus plagarum afllicla; vul-
nerabantur; /int'rt Tct 8, etiam multos saccrdotcs
occidit.

.Yii;;i 79. Li;it'a 6, Oratorio sancti .\p0Ilinari9 ei
argento in confessione pcns lib x.\.\. Oralorio P. So-
sii ex arg /i;it'<i 9, Gralorio s. Crucis Lin^rt 14, cum
quadriporticum ex opere marmoribus orn. Urwa 17,
sub grudus in ara iforlassc lcgaidum in area).

.Yii;;i 80, Unea 13, beata; Agni', qua: in ruina
imm.

Num 81, lin 7 ct 8, cpiscopos pcr diverea lota

CSVII.

457

HISTUitlA DE VITIS HOM. PONT. — S. SYMMACHUS.
NOT^ VARIORUM.

458'

Niim76, linea 1. — Siimmnchits. Post inferregnum A diam. At illiitl martyrium quiid quis patilur 't'^ fli-

quatuor dierum anno Cl:risli -598, qui est .\iiaslasii
dctuncti ultimus.paucorum votis Laurentius Roma-
nus, plurimorum vero sullVagiis Symmaclius ex dia-
cono pontilex est elcctus.Cuca et studio Fcsti Sena-
toris, qui se Romanum pontificem ad subscrilaen-
dum Zenonis Henotico inducturum imperutori pro-
miserat,procuratum f'uit,ut cuinschismafcuniversai
Ecclesiajeligeretur Laurentius.quem impiis poslula-
tis acquieturum prc-esciebat. Addita; sunt vires Lau-
rentiano schismati, quod lautorem ac promotorem
haherct Pasohasium,sanct<-E Romana; Ecclesia? dia-
conum, virum doctrina el sancHtate pra3stantissi-
mum, de quo S. Gregorius lib. ivDial., cap. 4, re-
fert quod Germanus episcopus consilio medicorum
pro saluto corporis Angulanas Thermas ingressus,
prcedictum Paschasiumin caloribus stanfeminvene-
rit: quodque ille qua^situs quid ibi ageret, rcspon-
derit : k Pro nulla alia causa in hoc poenali loco

rimatiir Ecclesin? confcssio, non luiiuis ccrU;, sed
niulto plus,meo quidcm judicio, habct commenda-
tionis,quain illud quod suscipiturne idolis omnino
immoletur. »

Linea 11. — l'ost hxc omnia bealus Sijmmnchus
invenil Manichxos, elc. Futilis ergo calurania est
Anastasii imperatoris, qua Symmachum dc Mani-
ch.-Eorum liKrcsi infamarat.

Num. 79, linea 1. — Hic fccit hasilicamS. .\ndrex
apostoli, etc. Magna admiralione dignum cst a
Romano pontilice tanta prsstari potuisse sub rcge
barbaro, sub quo Urbs ipsa quodammodo capLiva
teneri videbatur. Cum prfcscrtim idem Symmachus
paslorali niuniliceutia in redimendis caplivis, et
alcndis episcopis Africanis in Sardiniam relegatis
non defuerit, sed abunde cnncta suppeditarit.

Num. 81, linea 4. — Hic rnptivos per Liguriam
rcdcmit, etc. Non pecunia regis Thcodorici, sed

deputatus sum, quia in parte Laurentii contra ]> Romanff Ecclesi;c elceraosynis. Baronius anno 496,
Symmachum sensi.Sed qua>so to pro mc Dorainum nura. 56.
deprecare; atquc in hoc cognosces quod exauditus

sis,si huc rediens me non invcneris. Qua de re vir
Domini Germanus se in precibus strinxit, et post
pauoos dies rediit; sed jam dictum Paschasium in
loco eodem rainime invcnit. >>

Linea ead. Seditamws quindccim, merises octo, dies
viginti sex. Annis quindecim, mensibus ocfo minus
quatuordiebus sedisse a consulatu Paulini etScytha;
ad M.Aurelium Cassiodorum consulem probat Ba-
ron. anno 514, n. 6.

Linca 2. — Hic fuit temporihus Tlicodorici. Ab
anno Thcodorici in Italia rcgnanfis scptimo usque
ad duodecimum. Ab anno Anaslasii in Orientc nono
usque ad vigesimum quarfum.

Linea 6. — Et farta contcntione hoc constitucrunt
partes. Importuna et malesuada necessitas, legum
nescia, hffic contra leges et canones lieri postulavit.

BINII ET LABBEI. C

Num. 77, linea 1. — Eodcm lempore papa Symma-
chtis eonrireriavit synodum. Romanam primam, qua
ab omnibus qui interfuerunt episcopis cognitus, et
approbatus est Romanus pontifex...

Linoa 8. — Vt visitatoirm daret rex sedi apostoiiex.
Qui aceusationes Symmacho objectas cognosceret.
Cum enim schismatis auctores de illegitima elec-
tione Symraacho nihil negotii faccre possent, ad
calumnias et mendacia conversi,in eumdera maxima
crimina conlixerunt, missoque ad ipsum regem ac-
cusationis suaj libello contra pontificem, aTheodo-
ricoAriano rcgo petierunt visitatorem. Petro Alti-
nensi episcopo illud muneris impositum luil; peten-
tibusque calholicis concilium aniuiit Theodoricus,
atque praisentiam suamhactenusdilatamopportuno
teinpore Urbi civili hello poriclilanti exhibero nc-
cessarium esse putavit. Haron. anno Chrisfi U)().

Linea 10. — .1 «•/>»»((' /a/.vfl.Miriim estqiiod ciim
triiim conciliorum acta synodalia reperiantur, in D
nullis ipsorum vel lcvis mcnlio hahealur dequo cri-
minc pontifcx accusalus fuerit. Unde habcs, lcctor,
quod discas, prudentnrepiscopos oranes illas infa-
miffi notas,quas adversarii Symmacho pontilici inu-
rere conati sunt.profundo silentio seiniltas,et obli-
viono deletas voluisse; oninique stiidioprocurasse,
nn quavis occasione labes ali(|ua summi totiiis Ec-
~ clesiai sacerdotis publicis actis conscriplaad postc-
ros dimanaret.

Num. 78, linea 1. — Eodcm lcmpore Feslus caput
scnatus. Ennodius libello suo declarat nccatos in hoo
schisiiiate martyrii corona dignos fuisse, cosqu(e
Cdiifessionis glorianoliililafns i]iii !ilii|uid cadc cau-
sa passi fiiisscnt : sccundiim ill.iiii ma|j:ni Dionysii
Alcxaiidrini senlenliaiu iipud fuisebiiini lib. iv his-
tor. cap.37, ipia ait : <'Opiirleliat oiiinia inconimoda
pali potius, quam Ecclcsiiu Dci discidisao concor-

Patrol. CXXVIII.

liLANCHINI

NOT.E CIIRONOLOGIC.E.

De cxordio pontificatus Symmachi rcfercndo ad
annum 498, triduo post obitum Anastasii, Joanne
(Scytha) consulc Orientali, et Paulino Occidentali,
documenta sunt apertissima. Acta enim synodi Ro-
mana; ipso preesidente congrcgatffl in basilioa Va-
ticana ita signantur: uPost consulatum Paulini viri
clarissimi Kalendis Martii (nota cst anni 499) iii ba-
silica beali Petri apostoli. synodo prffisidcnte bcatis-
simopapaSymmacho.FuIgentius archidiaconus di-
xit.» Prffitcrea eodem anni charactere, hoc est post
consulatum Paulini subscribunturcpistohuSymma-
chi dua5j primo scilicet dala iii Kal. Octobris, ct se-
cunda ni Kal. Novembris.Terfia pariter in editionc
Binii signata xviii Kal. Novembris licet consulari
notanon distinguatur ; cura taraen numeret indic-
tionem octavam, quje cosperat eodem anno 499, ex
mense Septembri osfendit, Symraachum iniissc pon-
tiliciam dignitatemanno498.SedesiIlitribuiturapud
Bibliothecarium annorumquindecim.mensiumsep-
tem, dierum viginti quinquc ; ct in codicibus Cassi-
nensi, et Vaticano, quibus catalogus septiraus Col-
bertinus omnino consentit ; Bergomas vero ct Col-
berti tres dieni unicam superaddunt, alii biduum.
Sunt etiam qui numero mensium unitalem adjiciant
tuin ex codicibus Anastasianis, tum ex catalogis.
Verum lis diriniitur ex die depositionis expressa in
codicibus Freheri, Regio, Mazzarino, et Thuano xiv
Kal. Augusti, et in Thuano altero signato xix Julii,
quod idem esl.Qnare cum Anasfasius II vifa cesserit
die 17 vel 18 Novemhris anni 490, et quatridun post
elcctiis.sivr rli.iiii iirdinatus fiierit Symmacliusi iiam
lilfcra liniiiiiiii ,ilisi'jiis anni D indicatdicm Domini-
cam V' \ii\i iiilinsi, (■onsequitur ut numeratis aiinis
f|iiinili riiii.ni.iisilius scptcm, dicbus viginti srplom
ab co |i'i'iiiiiiii. Iirc summa signet ipsam die f9 Jiilii
anni .")l 'i Sriialnrc consulc, tcrminum pontilicafus,
et morfalis vitic \i. Symmachi,ita etiam exprcssam
in fragmento vetustissimi codioisarchivi canoiiicalis
sanctm Vcroncnsis Ecclcsi;e, de quo infra. Eamdem
diemobtinet illiusraemoriainmartyrologioRomano,
ct in ofliciis patriarrhalium Urbisbasilicarum.nos-
tratantuniniodoLibcriana ad diem proximaratrans-
ferente ob incnrsum festi S. Epaphnr comitis B.
Pauli apostoli,in ara principe cum S. Mathia conse-
pulti. De hoc anno consulatus Cassiodori tribuendo
Syniniacho papo' supcrstifi usque ad diera 10 Julii,
siicccssori vcro c.jus liorniisihc posl elccfionciii indo
conscciilam.dubilarc nos minime siiuintepifloUc ab
Annaliiiiu conditore proihicl.T ad ciimdem aniuim,
nempe Symmaohi pa]i;i' ail Ca'sariiim Arclatcnsem
episcopiim dafa iii Idiis Jiinii Scnatorc V. (',. consule,
ct Anastasii AuguBli ad Hormisdam,quem nominat

13.

45y

ANASTASII BinLIOTHFXARII.

460

sanclissimum ac religiosissimum arshippiscopum A
ct puli'iarcliam,signala quinlo Kal. Januarias Sona-
tore V. C. eonsulc.

MUT.E mSTOIllCi;.

Niim. 77, linea 5. — Arcusuntes B. Sijmmdrhtim.
Impudensaccusalionum iibcllusa faclione schisma-
ticorum contexlus qualis fuerit, cognosci potestex
nialedictis inde rclatis in fragmentum assntuni
vetusto codici archivi Veronensis,supra indicatoin
notisad Anastasii secundi Vitam, num. 75.

Num. 78, linca 11. — Sutii.s (iiitcm Faustus e.icon-
sul pro Ecdesia puijnabat.Bw Fausti exconsules su-
peresse poteranl sub ponlilicalu Symniachi, ncmpe
is qu iconsulatum gcsserat solus anno 483,quo vita
cessit B. Simplicius, et Faustus Junior qui eolli-ga
Longino signaverat annum 'i90. Vide chronologiam
nostram in Prolegomcnis ad annos indicatos. B

Linea 14. — J cansulatu Paulini usiiue ad consu-
lalum Soiaroris. Consulatus Paulini pariatur cum
;vv:v Christi eommunis anno 498, collega Joanne
Scvtha; Senutoris vero sine eollegacum anno 6i4,
quo consiguatur poslrema Symmachi epistola iii
Idus Junii et prima imperatoris Anasiasii ad llor-
misdam Symmachi successorem v Kal. Januarias
data, ut supra diximus in notis chronoiogicis.

Num. 79, linea 1. — Hic fecit baxilicam S. Andrcx
nposloli ajnid licatum Pctrum. Martinnllus in sua
l\omn sacra, pag. 341, indieat locum hujus oralorii
quod nomine basilicae liberaliter donat Hibliothe-
carius.

(< S. Andrcc, inquit, in Vaticano, templum excila-
tum a Symmacho papa anno 498. Eidem amboneni
fecit Joannes VI, tectum et cameram Gregorius UL
Dona contulcrunt Slcphanus lll ct IV, Adrianus I,
Leo III et IV, ut Uibliothecarius. Idem vocalurora-
torium ab eodem : " l.eo Quartus fecit in oratorio C
beati Andrea; apostoli, quod sancti Ptitri coha^ret
ecclesia!,vestem.» etc. Hodie esse sacrarium basilica:
Vaticana; scribit Jacohus Grimaldus. »

Linea 6. — Oratorium smicti .ipollivaris. Idem
Martinellus. fol. 312, scribit hoc oratorium vocari
nd l'almatn\n porlicu B. Petri ab ipso Itibliothecario
in llonoriol : " Fecit basilicam Apollinaris mart. in
urbe Koma in jiorticu beati Petri apostoli, qua; ap-
pellalur ad Palmata ialius codex legit Falmaria) a
solo ubi dona nuilla largitus est." El infra : «Litania
excat a 15 Appollinarc ad B. Pelnim apostolum. »
De ca scripsit Grimaldus. Ecclesia S. ApoIIinarisad
Palmata iu porticu beati Petri. Sic liibliolheearius
in llonorio 1 : Fccit basilicam beali Apostoli, qua;
appcllatur ad Palmata (alius codcx legit Palmaria),a
solo ubi dona multa largilus cst. El infra : Litania
exeat a B. Apollinare ad B. Petrum apostolum. De
ea h»c scripsit Grimald. " Ecclesia S Apollinaris
ab Ilonorio I aidiricata, crat in loco, ubi nunc est D
stabulum cum pluribus domibus pcrlinentibus ad
archiuresbytcralum S. Petri juxta scalas basilica;,
qua; uomus insulam faciunl antc forum ; ab uno
latore, vicus tondens ad S. Ofrtcium ; ab alia via ten-
dcns ad portam Turrionis; relro via publica sancti
Snirilus. Ab ista ecclcsia, inquit Anaslasius. llono-
rii dccrtto singulis Sabbatis linea ad basilicam
sancti Petri cxiLat, ct diccbatur ail Pulmata, reti-
ncns antiquum nomen circi ob victores palmafos in
circi ludis, donis ibi honestatos. Nam circi finis vel
caput ibi crat ex quondam miadratis lapidibus fa-
brefacto, qui in semicirrulum vertcbatur. Anno
1016, dum scaL-cS. Petri amovcrentur,apparuerunt
muri antiqui reticulalicrassi,qui videbantur fuisse
e ruinis turriuin circi : ibi repertus fuil a>reus num-
mus Agrippina- Aug. Dum fundarefur ha?c altcra
Vaticani tcmpli parssub PauloV.inspcctum csl circi
longitudineru fuissc palm.TiO, Romanorum latitu-

dinom 400. Area, ubi ludi edebantur, lata p. 230
incipiebat ab inlimis gradibus basilica;; desinebat
ubi nunc est eeclesia S. Marlh.TC retro absidam ad
occasum. Obeliscus erat in medio, qui locus nunc
est retro sacellum chori, Extrcmus basilica; paries
duplex columnalum sanctissimi crucifixi, ct sancli
Andrca; fundatum erat supra tres magnos parietes
circi Caii et Neronis supradicti : similis erat circo
Caracalla;, qui hodie pro majore parteexstat; altis
utrinque parietibus cinctus erat, lernis ab una parte
super quibus exstabant dicfa; naves crucilixi, et
sancti Andreae, et fernis ab alfcra, ubl nunc ost
cocmeterium Campi sancfi,qui se in longum trahen-
tes lateritii sustinebant olim arcuatos fornicos in
quibus scdilia exslabant pro spoctaioribus. Inter
utrumque parietemspatium latum p.4:i,scmis erat.
A capifead podes nullum ini|iedinienfum, sed tan-
quam ambulafiones,et curritoria e ruinis ipsis con-
spicicbanfur.Horumparietum posfremumin circum
rospiciontom, dum tcrra fundamenti chori egerere-
tur.monsurandum curavi. Altuseral paries ipse ab
area palniis 31 semis : latus p. 14, fundatus p. 30.
Antiqua; Vatic. basil. aConstantino Max. falirelactae
facies anterior. Apsis et muri extremi, ae illi super
columnis surgtntes.qui tecta gravi ponderc susline-
bant e laferum tophorumque fragmentis, circo ad-
jacentibusque a^tlillciis eversis,celeri opera, rudique
arfo a^riificcti fnerunt. Basilicam ipsam brevi tem-
pore a Constantino accelerafam fuisse fides oculala
testabatur.Capitellaparlim absoluta, nartim iniper-
fecfa : bases multa; columnis absimiles : fonestrae
arcuatrc, laferifia; primum, postoa germanico opere
marmorca; ericfo;. Limina ex magnis marmoribus,
qua; ablata esso ox circi, vel alterius a;diticiis ruinis

Ears inferior terra obruta indicabat,cum sub uno es
is modice arcuato ros.-» sculpf.-E erant, in altero
littera; legebanfur CU.M SPECl LATOK, quas judi-
catum cst, arcum seu locum speculatorium ipsius
forsitan circi signilicasse. IKtc de circo. Ecclesia
S. Apollinaris diccbatur in porticu, nam porticus
ducens ad basilicam S. Petri incipiebat ab ecclesia
sancta; M. Transpontinae, ad praifalam ccclcsiam
S. Apollinaris desinebat. »

Linea 8. — Item ad fontem in basiUca heali Petn
apostoli orntorium sancto' cnici-i cjc argento confessio-
nem, efc. De hoc parifer oraforio ita scribit Marti-
nellus pag. 353 sanct.-c crucis oraforium ad fontetn
snncli Petri fuisse altare seu capellam non cst am-
bigcndum. Idem Biblioth. in Symmacho. At in
Leone ill vocat oratorium et monasferium Jerusa-
lem. In Lcone IVvocat monasfcrium venerabile Jeru-
salom juxta ccclcsiam beati Petri Grimaldi ; inquit :
<. Erat ad sepfontrionem qujc sub Alexandro III
dicebatur S. Vincentius. Ista ccclesia ann. 161 1
excisa novi gratia templi, ad cellic vinaria; usum
jamdudum traducta, n;tafis vefuslale licclangustas
habcbat,oslium ad orfum solis ex quibus dccem et
octo column.T; integra; marmoris glarcati 20 fcro
palm. reccpta> fuerunt. »

Linea 22. — Ferit basilieam S. Paneralii. De hac
pariter legendus idom Martincllus pag. 235. q^ui et
primam fundationoni sub Symmacho.ef postonorcs
roparationcs sub llonorin I, Adriano I aliisquo pro-
sequilur; et post illum Carolus Piazza in sua Hierar-
chiarardinalifia. Utcrnue memoraf. in fadom occle-
sia anno 1204, die2l S'ovonibris a Petro Ptirfuensi
episcopoinuncfum fuisse Petrumll Aragoni.-c rogem
pt ponfiticis Innoconfii Torfii manu coronafum : qui
subindi' pordurtus aii basilicam Vatioanam ibigue
ab codom pontilioe armatus ad lidoi catholio.T defi>n-
sionom, juramentum pr.rstitit ndelitatis relatum &
Ciaconio in Vita niomorati Innocentii.Subest occle-
si.i; sancti Pancrafii antiquissimum ccEmofcrium
Calepodiidictura.pluribus in locis supra indicatum,
ut in Vita Sancti Callisfi et S. Julii.

Num. .SO, linea 1. — Dnsilicnm sanetorum Silvcstri
ct Martini : ubi titulus Equilii sub Sylvealro fuoda*

'i61

HISTOHIA DE ViTlS ROM. PONT. — S. SYMMACHUS.

462

tus, ihi riova fundationo Simmachi ampliflcatam A. plnsquam treccntos triginta episcopos calliolicos

ccclcsiam indicat Jjibliothrcuriiis. Pljnsdcm petatis
picturae iu subtcrrane;i iilius tituli ii.-ulc bmlie su-
persunt, quemadmodumobservat Martincllus pag.
25G.lncryptisprimis dextrorsum ad ingressum sitis
visuntur sacne imagines Christi Domini considentis
inter apostolos Petrum et Paulum,et martyres Pro-
cessum,ac Martinianum,ct in pariete adverso ima-
gines sanctarum virginum.Supersunt nominaSCVS
PAVLVS SCS PROCESSUS SCA AGNES.

Linea 0. ^ Itcyn ad smictum Marinin oratorium
sanctorum Cosmx et dnmiani. Do hoc cdem in
Leone Tertio loquitur num. 405, uti monet sffipe
laudatus Martinelhis, cum ait : In monastei'io SS.
Cosma; et Y)<\m\».x\\,quod jionilur ju.rld ['r^c^cpc, fccit
canistrum ex argenlo, otc. Addit Martinellus, hoc
oratorium deindecognomentum sumpsisseaS.Luca
patrono pictoria; artis,doncc sub Sixto V dirueretur.
situm enuntialur a Grimaldo iu Clivi Exquilini ra-

in exsilium pulsos ab Hunnerico : ct ducentos vi-
ginti a Transamundo in Sardiniam relcgatop pag.
115, proxime ante pontificafum Symmachi.lUorum
nomina singillatim recenset vetus catalogus ibidem
impressus Ibl. 123. Sub Symmacho papa fervebat in
Africa persecutio Transamundi regis. Quare, ut
observat Ruinartius, idem Pontifcx <( accepto fam
saevae adversus Ecclesiam catholicam tempestatis
nuntio, sui csse muneris ratus confirmare fratres
suos in tribulationibus et cerumnis positos,egregiam
ad eos epistolam conscripsit, » quam ex fcnnodio
lib. n, epist 14, describit pag,579, addens pag. .582
ea quiB sequuntur. « At vero Symmachus ponfifex,
cujus epistolam consolatoriam supra refulirnus.non
voce solummodo aut calamo Christi confessoribus,
sed re etiam et opere opem tulit. Exempla nempe
prfficessorum suorum secutus, sanctorum Christi
nfessorum passionibus comraunicabat, eis, quae

dicibus.Paulus de Angclis lib. v, cap. 2 de basilica ij ad victum aut vestitum necossaria erant, suppedi

Liberiana, sacellum fuissc putat in eadem basilica
erectum.sed jejune admodum de illo loquitur;cum
indicfct hunc tantum locum Bibliothecarii,prfeterito
altero teslimonio,quod in Leone Tertio ex num.405
scite protulit Martinellus. Cui narranfi ajdiculam
fuisse proximam basilico3 sub Sixto V dirutam suf-
fragaturOctavius Panciroliusin Ilist.ccclesiffiS.Mar-
tina;,ad quam Pictorum societas translata fuit; ita
scribens : Contigit anno 15S8utSixtuspapaVUrbcm
ornaturus splendidis ajdifioiis ajquaverit solo eccle-
siam S. Luca; proximam basilica; S.Mariaj Majoris,
qua; Pictorum collegio erat attributa,eique collegio
contulerit loco prioris disjecta; hanc a;dem sancts
Martina;, cui eadem societas sancti evangelistae pa-
troni sui titulum curavit roddi communem.

Num. 81, linea 1. — Hic conUiluit ut omni die
Dominicn, vcl natalitiis marlyrum Injmnus diceretur
angclicus. Card. Bona rerum Liturg. lib ii, cap. 4,

fando. « Hic, inquit Anastasius, omni anno per
Africam vel Sardiniam episcopis, qui in exsilio
erant retrusi, pccunias et vestes ministrabat.» Quae
eadcm verba habentur in brevi Chronico, quod ad
calcem Victoris Vitensis supra edidimus pag. 112.
Habemus et terfium hujus rci tostem, auctorem
ncmpo Vita; sancti Aviti Vienncnsis cpiscopi,quam
e veteri manuscripti codico eruit eruditus vir Phi-
lippus Labbeus toruo I BibliothecK novK pag. 1)93,
ubi hi-Bc leguntur : « Hujus (beafi Avifi) tomporibus
gravissima persccutio Vandalorum, cwterarumque
gcntium in Africa excanduit, et Symmachus pon-
tifcx per .\fricam et Sardiniam cpisi-niiis, qui in
cxsilio erant, quingontis quiniiu.iniiil;i prrimias et
vestes ministravit. Eisdem beatum S\iiimachum
quotidianasubsidia ministrarc non destitissc,«scri-
bit auctor historiae miscelL-c sub nommo Pauli Dia-
coni lib xvii. » Omifto Adonom 'in Chronico, Her-

n. 4 et 5, ostendit hymnum angclicum Gloria in p mannum contractum, aliosque asvi posterioris scri-
excelsis Deo esse antiquiorem Symmacho ; cum '^t'-.''o= ■•■>" o>i(;nMr.a ovo/.,.;,,oo-r>
beatus Athanasius in libro de Virginitate versus
finem illum verbatim referat. Legitur Grsece scri-
ptus quarto Chrisfi Sioculo in codice Alexandrino

quod Thecla; nuncupant,una cum symbolo ejusdem
Athanasii in bibliothoca regia Londinensi. Quare
tam card. Bona, quam recentiores scriptores de
rebus liturgicis originem primam concinendi evan-
gclica vorba hujus hymni in die Nativitatis Domi-
nica; tribuunt Telosphoro, reliquum autem contex-
tum hymni reforunt cum quarto conciiio Toletano
ad ecclcsiasticos doctorcs quarti circitor s.-eruli Hila-
rium ex Latinis. Athanasium ex Gra;cis. llliusvero
integre decantandi ritum attribuuut docrotis Sym-
macni dicbus tantum Dominicis,et in martyrum na-
talitiis, Stephano autcm Quarto acccptum rcferunt
cx Anastasio num. 284 « ut omni dio Dominico a
septem episcopis cardinalibus hebdomadariis.qui in
ecclesia Salvatoris observant missarum solemnia

ptores, qui antiquos exscripsere.
CIACONH.

Num. — 76,liu 3.nic sub contcntionc ordinatus est
uno dic cum Lnurcntio.Va.u^lus nanique legatus Ana-
stasii imperatoris,ut prajstaret quod clanculum im-
peratori pollicifus fuerat, suadere Romano pontifici
utsubscriberetZenonisHenotico,seuconcordi;ecum
Romam venisset, et Anastasium episcopum mor-
tuum reperisset, et de hoc agendo cum Anastasio
jainjam defuncto spes omnino intercidissct,operam
dedit, ut successor crcaretur,qui ad id pra!standum
suaderi facile possit, et ejus votis annueret. iMultis
pecunia corruptis, id perfccit, ut pr«ter consuetu-
dinem episcopus quidam eligeretur Romanus na-
tione, nomine Laurentius.

Num. 71), linea 1. — Ilic fecil husilicam S. An-
(//•(Vlsetc.Admiratione plane diguuui tanta potuisse
pricstari a Roniano pontilice sub barbaro rcgc, sub

CL'\./li:aiU L.>ai VUIUI lO llllOCl V illl L III 13:^111 11 111 aiiiuillllld _ Tl U • I 1 ■ 1 I ■ . ^ 1-

super altare boati Petri celebraretur, cl Gloria in D 'I'"^ ^'^^ 'P^--^ quodammodo v.dcbatur tcneri capti

* . . .. . ... . ~ ' ... v;i nr.n^ynrtini nini ir »*m Sviiiin!ii' hiw n!i..:tni'ii i inn.

exeelsis diceretur,» (juia scilicot a Symmacho fuerat
uni episcopo id rcservatum, non socus ac pacis an-
nuntiandn; ritus in prima pnpuli salutationo pcr
vcrba Pa.v vobis. Vide Card liona loco indicafo.

Linea 3. — ilic (■mui auno pcr .Ifriceim vcl Sardt-
niam ad episcopos ijui c.rsilii) crant rctrusi, ctc. To-
tidem ferme viirbis (^hrouicfin vrlus, opus sexti
8a>culi, a R. P. Ruinart odifum hisf. Vandalicu;
parte i, fol. 115, de Symmacho papa refort. « Omni
unno per .\fricam vcl Sardiniam opiscopis, (lui in
cxsilio crant, pecunias et vesfos niinistrabat. >i Cur

va, praisortim cuni idom Syuimachus paslorali mu-
nilicentia, in rediiucndis capfivis.et alendis duccn-
tis ot viginti episcopis Africanis in Sardinia rolega-
tis a Trasamundo Wandalorum rege, non defucrit,
sed abunde cuncta suppoditarit.

SOMMIER.
Num. 7(>, linca 3. — Ilic suh coutcntionc, etc.
Tlioodoricus Ostropofhorum rcx, (iui, prolligiito ac
cicso Odoacrc Hornlornm rogo, llaliiuii rcdogcrat in
suam potostufeni, adiiiinistro utobafiir apud aulam
Orientalis iniperii scnatorc Koniano:cui nomcn erat

autem.ct qiiomodo relcgafi fiiissent in porsccutione rcsfus.Hic ut gratiain capfarcf iniiioraforis.Vuasta-

Genserici.ct succesorum regum partim in Africam,
partim in Corsiram, et Sardiniam cpiscopi confes-
sorcs, oh catholioam lidoni strcnuc ct constanter
asscrfam, dncct Vicfnr cpiscopiis Vitonsis in Hist.
persec.Vuudalicio lib, iv, n. 4, apiul ouiudcin Rui-
nartiura pag. 71. Chronicou indiculum numorut

sii,promiscr!it so nlTecturum iit Zononis Honoticon
a Romaiio pontilicc rcciporotur, ct subscribcrclur.
Rodux cx ilincrc Consfanfinopolilano in Urbem
ropcrit sodom Romanam pasfore vidiialam. llanc
ille occasionem pra." Ciuferis o|)poriiiiiaui diixil pcr-
licicndi cu qutc in so rccepcrul.« Mull,is igitur pecu-

463

ANASTASII BIBLIOTIIECARII.

464

nia cun-uplis (uti scribit Theoflorus Lcctor lib. ii
colicctan., flc t]uo vidcndus cliam N'iccp)h. lib. xvi,
cap. 3C) « ifl perfrcil, ut praHer consucludincin cpi-
scopusquidam cligcrclur lioinanus naliuno Lauren-
tiu.s. Ordinantur ilafiuc duo : a pluribufi fjuidem ex
diacono ordinafur Synimachus, ab aliis vcro Lau-
renlius. Quorum giatia Uoma; ca;des, rapina;, ct
alia innumera mala pcrpctranlur.

Neccssitas impulit ulruimiuc eompetitorem ad re-
gulas transilicndas, et hujus negotii judicium dcfe-
rendum suasit ad rcgem, eumque Arianum; licet
requirerct causa; natura,ut in concilio pertraetarc-
tur. Uterque igitur contendit Havennain, ubi Theo-
doricus scdcm sui regni statuerat : coramquopro-
ductis juribus,a;quitatis scntenlia emanavit,ut ille
sederet episcopus, qui Fuisset prior ordinatus, aut
pluribus sullVagiis elcctus. Qua; cum dc Symmacho
invenircntur, ipse factus est pra;sul.

E.xordiuin sui rcgiminis Symmachus duxil a con-
gregatione concilii,cni ipse pra^sedit : in quo roga-
tus al) univcrsis Palrihus, ul quiB ad ccclcsiaslicas
libcrtatcs, ac totius Ecclcsia; paccm et concordiam
pertinerent dignarotur ordinare, ila respondit :

" Concilium dilectionis vcstra;, ncglccta hyemis
asperitatc soUicitudo nostra pro ecclesiastica in-
deinmilalc specialiter congregavit, ut cpiscopalem
ambitum, et confusionis incertum, vcl popularem
tumultum,quem per subreptionem diaboli usurpa-
tione aliquorum lempore ordinationis moa; constat
cxortum, communicato pariter tractatu in futurum
possimus robuste ac vivaciter amputarc.sancien-
tes quid cirea Romani cpiscopi ordinatinnem debeat
custodiri..! Synod, Ilom. i sub Syram.Ha;c igilurin
concilio dccreta sunt :

" l^Ut si quis,papa supcrstite, pro Romano pon-
tificatu cuiquc quolibetmodo lavorcm pr.-cstare con-
vincitur, loci sui orilinc privchir. 2" Si in unum
totiu? inclinavcrit ecclesiastici ordinis clectio, con-
secretur electus episcopus. Si autem studia coepc-
rint esse diversa eorum dc qiiibus certamen emer-
serit, vincat plurimorum scntentia. 3" Si quis ad
ecclesiasticam pertulcrinl notitiam consiliaeorum.
qui contra hanc synodum de pontificali egerint am-
bitu, et rationabili probatione conviccrit, particeps
aclionis hujusmodi non solum purgatus ab omni
culpa sit,sed etiam rcmuncratione,qua; non indigna
sit, sublevetur.C.-elius Symmachus cpiscopus sanc-
ta; Ecclesia; catholica; urbis Roraa-,his synodaiibus
constilutis a rae probatis atquc firmatis consentiens
subscripsi. Conscnsi synodalibus conslitutis, atque
in hac profiteor me mancre scntentia.Ca>lius archi-
presbyter tituli sancla; ProsxediSj his subscripsi, et
consensi,» etc.

Num. 77, lin 2. — Posl aniios vero qualuoi, etc.
NonnuUi cx cIero,et aliquot ex senatu, pra; cajteris
autem FestusetProbinus accusaruntSvmmachum,
conficlis dc illo criminibus.ct clanculum accito Lau-
rentio.sehismarcnovarunt. Fcsti ac Probini astuseo
progressus est, ut irapetraverinl a rego Thcodorico
aari visitatorcm sedis apostolica;,seu commis sarium
ad hajc in actis rcdigcnda Petrum Altini episcopum,
qui Laurenlio intruso favebat. Ilir vero faciens de
sacerdotis voto ivgis impcrium uti Ennodius scribit
in libello pro Symniacho, schismaticis ila aperte
adha>sil, ut auxerit turbas.

Symmaehus.convocatasynodo centum quindocim
episcoporum, providendum esse duxit unitnti ac
hTjerlati Ecclcsia? a schismaticis adco impudcnter
violata^.Pr.-pniissa igiturinsynodo volunlariapurga-
tione criminuni qua? sihi objicicbantur.damnationis
sententiani protulit contra apostolica' sedis invaso-
rem Laurentium Nucerinum.ct conlra Petrum .\lti-
nensem cjusdem factionis administruni.Suani qui-
dem auctoritalem inierposucral rox Theodoricus.ut
synodus habcrctur. Vcrum ab insis cpiscopis quos
conyocabat serio adnionilus.uli legimusin actis sy-
nodi,convocandi concilii munus ad ipsum Symma-

A chumpertinere(quidicobalurimpetitus]ne.qucantis-
titcm Petriscdissubjacereminorumjudicio,dehis,in-
quaiM,adrnoiiitus,rcspnndit, ipsuin iiuikiuc jnipiim in
colliyendnsynodo volunlntem swim lilleris dcinonstnis-
sc.hi prima autem sessionc sunetus papn Sijminuclius
auctoritiitcm ordinis rorrirjeiidi se ilare profcs.siis cst,
ea lamen lege, ut ante omnia visitatorseu commis-
sarius regius oxtra concilium agerelur,donpc Sym-
machus lanti loci prfe-ul, statui pristino rcdditus,
permitteret ista traclari, non antc voniret ad cau-
sam : quod omnino justum Patribus visum fuit.

Novis aiilem diriirullatibus ad Theodoricum pep-
latis rex signilicavit : « In synodali esse arbitrio
in tanlo negotio seqncnda pr.-nscribere, necaliquid
ad se prreter rcverentiam de ecclesiasticis negotiis
pcrtincre, ut sivc propositum vellcnt aiidire nego-
lium, sive nollcnl,quod magis putarent magis utile
dcliberarent, ilummodo venerandi piovisione con-
cilii pax in civitate Romana Chrislianis omnibus

n rcddcretur.i)

Conrilii Patres cum intelligorent," Non csse ovium
lupi insidias pr.-evidore.sed pastoris...rocle.«ti inspi-
ralione pcrpensis omnibus qua; in causa erant se-
crctis, decreverunt : Ut Symmaphiis papa sedis
apnstolica;pra;sulab hujusmodi proposiiionibus im-
pelitus quantum ad homines respicit (quia causis
obsistentibus supcrius designatis constat arbitrio
divino fuissedimissum)sit immunis.el liber.et Chri-
sliana; plebi sine aliqua de objectis oblatione in om-
nihus ecclesiis suis ad jus sedis suae pertinentibus
tradat divina mysleria ; quia eum ob impugnalnrum
suorum impelitionem ob superius desigiialas cau-
sus obligan non poluisse cogno\imu9.. totaiiii]ue
causam Dci jiidicio reservantes, universos hnrta-
mur.ut sacram commnnionem.sicut res poslulat.ab
ipso percipianl,et Uoi.et animarum suarum memi-
nerint. » In synod. Hom. sub Symm.
Idem Patres in epistola synodica ad Thoodoricum

p rpgem doclarant : n Nova est res pontificem sedis

^ ipsius (Homan.-e) apud nos audiri : nullum constat
cxemplum. » Ad ealcem ejusdem synodica?.

Spiritus schismatis.cujuscharacrerost.non socus
ac ha;rescos, obstinalio et superbia.libollum edidit,
cui titutulus fuit : .idver.tus siinotlum absolulionis in-
congrux. In isto arguobanturPatres,quod intercff-
tera declarassent, non pcrtinere ad sn?culares pote-
states jus convocandi concilii, sod tantummf>flo ad
ponliliciam ;necnnn qund pronuntiassenlHomanum
pontilicom non subjaccro judicio aliorum opisropo-
rum.ut pote ipsi inleriorcm ; cum schisinatici con-
tendcrent, idem osso hujusmodi privilogium asse-
rere a '.'hristo Domino collaluin Potro ejusquo suc-
cessoribus, ac diccre impune pcccandi facultatcm
ipsis divinitus attributam.

Convocata itorum synodus depulavit Ennoiiium
ad hujus libelli coinmonla rofutanda : qund ille
pra?slitit in suo .\pn|ngetico.Docol in illn.auctorita-
tem convocandi concilii « pra?mgativ.im osso sanrU-D

D Sedi divinitus ascriptam... An forto aliud putalis
fuisse quod dictum ost, ipsum debuisse synndum
convocaro, oujus opus orat oflicio, ut vos vidoljcet
per pontilicale oxamen divina senlontia iicrcolloret,
quos a capitis sui comi^ago in salutin dctrimontoin-
sanus furor absciderat...Dico latorcm jiiris diflini-
tionis su.T,nisi vclit,terminis non includi...Aliorum
forte hominuni causas Dous voluit homincs lermi-
nare ; sed scdis illiiis pr.rsulis suo sine qii.Tstione
resorvavit arbitrin. Volnil boati Potri successorcs
ccolo tantum doboreinnncontiam.ot subtilissimi dis-
cussorisindagini inviolalam cxhibere conscicntiam.
Nnlito a-stimaro oas animas dc inquisitoribiis non
habero formidinem, quas IVus prje ca(*teris suo
rosoi-vavit oxamini. Nnn habot apiiH illum rous de
allogationisnitorc subsidium.quandoipsorum facto-
rum utituroo tosto.rjun Judiro « elc lliiil.

D.Dujiin nunquam non intontus occasionibus de-
rogandi priN-ilegiis ac juribus Romaae sedia.Enno*

46S

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SYMMACHUS.

466

dii dicta rccenset intcr paradoxa, qiumdo scilicet
Ennodius videtur assorore, aut t^anctum essc aut
sanctum illico rcddi virum ex quo ad Romani pon-
tificatus apicem promovetur : conteslans, non alia
uti rationc Ennodium ad eximcndum Romanum
pontifijem a jurisdictione concilii, cjuam assertum
illud prorsus incapax patrocinii.

Verum, quidquid asserat neotericus iste criticus,
ita promptum est recognoscere impeccabilitatcm,
ut vocant, ab Ennodio nequaquam attribui Romanis
pontifioibus, ac paratum est verba ejusdem per nos
mdicata perpendoro. Annonaflirmat prorsus contra-
rium, quando scribit non esse libcros a formidine
eos qui elevantur ad hujusmodi supremum EccIesiaB
militantis fasligium ex eo quod uiii Dao rcservatum
sit illorum examen? lleverendissimus episcopus
Fleury meliusjudicat doEnnoilii pronuntiatis,quan-
do observat, plerosque Romanus poniificos, qui ad
ejus ffitalem usquo numerabantur adeo innocenter
ac sancte vixisso, ut locum ejusmodi cogilationi vi-
derentur posse tribuere.

Longius etiam a veritate digreditur, quando ait
unioum Ennodii medium excogitalum ad liberandos
pontifioes a jurisdiclione concilii esse indicatam
impeccabilitalcm. At Ennodius aperte dicit legisla-
torem. licet legi a se lata: non sit subjeclum, habere
tamen legcm intornam probitalis ac mentis, quaj
viventem sino kge castigct. Addit quoque, reserva-
tum sibi a Deo fuisse judicium Romani pontificis;
lioet eumdcm nolit raore ca;terorum hominum ab
hominc judioari.

Deniquo concilium ipsum, quod apoIogicB illius
conseribeud.T uuuius Ennodiodemandaverat,eidem
scripto a|j[:irubalioncni ita plenam altribuit, ut ea-
dom lirmilalc ruburel,quagesta synodalia munivit :
« Ilic libellus inlegerrime synodaliler ab omnibus
teneatur, alquc inter quarta; et quinta; synodorum
nostrarumactionesinterponatur, etitasicut harum
synodorum decreta habeatur, quia in synodali auc-
toritate conscriptus esl, ct roljoratus.» Syuod. Rom.
V sub Symui.

Jam declaralum fuerat in concilio prjeccdenti
(nempe lu sub Symm.) principatiim S. Petri, Icgem
Domini, et co:u'iliiiriii!i auctoritatem Roman.-B ejus
sedi potestaliMn -inLinl n ith attribuisse supraomnes
Ecclesias, nec ,iiiliilir:,v sedis autistilem minorum
subjacuisse judiciu, ot idcirco Doi tantum judicio
illius causas rescrvari, neque in concilio lencri ad-
versariorum accusalionibus respondcre. Suppete-
bantigituroausa'Conij)lures, prffiterimpeccabilitatis
assertam Ennodii opinionem qua; producerentur,
imo qua; producta} fuerunt, et leguntur in gestis con-
cilii ad asserendam Romani pontificis cxeTiptionem
a judicio concilii.

Ad haic Avitus Viennensis in illa epistolaad Fau-
stum ct Symniachum scnatorcs urbis,quam nomine
omnium pprGalliascpiscoporum porscripsit,asserit,
hujusmudi concilii agendi modum Cuisso plurinuim
improbandum ; si Palres, loco solatii princtpi sncer-
dotum pra;standi,.judicium intcntassenl. « Intelligi-
mus, iiiquit,sai:ctuni Symiimcbuin papam,sisrecuIo
primuin fuoral acciisalus, cun^^^ircrdutum suorum
solaliuni potiiis,(]uaiii rccipcrcdcbuissc judicium...
Non facilc datur iiitclligi, (iiia vcl ralione, vel logc
ab inforioribus cminenlior ju(licclur. Quodsynodus
ipsa prospiciens causam, quam pene lemeresusce-
perat, inquirendam diviiio poliusservavit examini...
In saccrdotibus cwtcris potest,si quid forte nutave-
rit,rcl'ormari : at si papa Urbis vocatur in dubium,
episcopatus vidcbitur, non episcopus vacillare.
Rcddct rationcra (jui ovili Dominico prieest : ccte-
rum non cst gregis pastorcm proprium tcrrerc, scd
judicis. »

Num. 78, linca 12. — Invcnit Mnnirh.Tos, c-^c,
qtiorum oninia sinuilami.vel ri(!in:t <iu!c forcs Im-
silicx Coiisluntiniiin.v iuccnilio concycmavil. ?\'o(a!
ex cap. 16. E.xallatio Syramachi ad Romanam so-

A dcm nullatenus accepta fuit Anastasio impcra-
tori. Fostus promiserat cidem principi scsc elfoctu-
rum, ut Zcnonis Honoticum a Romano pontifice
subsignarctur : qua; spcs sublata jam fucrat, cum
artes et conatus Festi pro antipapa Laurentio ineas-
sum cessissent. Noluit igitur Anastasius ad Symma-
chum papam super cjusassumptione ad Petri scdem
litterasdare.quod eratin more positum apud Chri-
stianos principes. Nec tamen destitit Symmachus
ad eumdem Augustum perscriberc.Quin imo eadem
occasione utondum ratus est ad revocandum prin-
cipemad saniora consilia, removenduraque a prote-
tectiono et comraunione hajrelicorum.

Imperator non modo pastoris vocera pronisauri-
bus non oxocpit, neque illi obtemperavit,sedacriori-
busstiraulis ad irapiefatera excitatus in omncs im-
perii provinciasmilitarem iTianumdirexit,ut ubique
catholici cogerentur oum h.-Ereticis communicare.
AtlendensigiturSyraraachuspapa gesta principis in

n deterius quotidie prolapsi, seque omnino dcdentis
excomraunicatis qui se devuveiant raeraoria; Acacii,
atque hostibus sacri concilii Chalcedonensis, ad
ipsius excoramunicationem processit, urgcnte otiara
Romano senatu. Id vero mirum in modura inoendit
animura principis,adeo ut scripto contra pontificem
edito eumdem infamare conatus sitomniura crimi-
nura imputatione. Quam laudabilifer ex nvangclica;
perfectionis prcescripto respondprit pontifcx, argui
potest ex spicilegio quod subdimus dictorum apo-
slolico viro dignorura, quorum messem epistola
cum contineat, lii-Bc pauca indc libamus.

'< Ego quidera, inquit, llominicis et apostolicis
eruditionibus institutus benediotionem studeo tuis,
impcralor, refcrre maledictis, contumeliis honorifi-
C(Mitiam redderc, etodiis rcdhiberc charitafcm. Vi-
do, quMso, no ab eo qui ait, Mihi vindicta,el ego re-
tribunm, quantum a rae dimittitur, tantum ate cu-
raulatius exigatur... conturaeliis igitur, impcrator,

_ quas in meam proferendum putas esse personam,

'-' utinam quam mihi gloriosa; sunt, ita to gravaro non
possent ! Domino mco dicfura ost a quibusdam : Dk-
moniura habes, vorator, de fornicatione naliis. Et
pulas quia ego debeara mihi doloro... An quia impe-
rator os, nullum Dri putas judicium? Taceo quod
iraperatorpm accusatorem esso iion convonit... Dicis
esse rao Manicha'um. Nunquid Eutychianus sum,
vel Eutychianosdefcndo, quorum furormaximo Ma-
nichiTorum suffragatur errori? » Symm. PP. adv.
Anasf. imp. apolog. scu cpist. vi.

« Me (luidem ista non sauciant : sed te palam,
aperloque dcmonstrant moum cogifassc honorein
rppollore, qucm infervcntu suo B. Petrus imposuif.
An (Tuia impcrator cs, conlra Pcfri niteris potosta-
tcra? Et qui Pcfrum .iMexandriniim recipis, B. Pe-
trum apostolum in suo qiialiciinque vicario calcare
conteimis? Conferarausautcm honorem impcratoris
cum honore pnntilicis : inler quos tantiim distat,
quanlura ille rerum humanarum curam gcrit, istc

D fiivinarum... Forlassp dicturus es scripfum essc,
omni potostali subdilos nns essedebere. Nosquidem
potesfatps humanas suo loco suscipimus, donec
contra Dpiim suas non erigunt volunlates. Cretcrum
si omiiis pnlestas a Deo osf ; magis crgo qu.r, rebus
est prajstitura divinis... Dicis quod, moouni conspi-
ranlo sonatu. oxcommunicavcrim to. Ista quidem
pgo, scd rationabilifrr factum a decessoribus meis
sine dubio subscqiior.» [Ihid.)

« T(; rerum humanariim princops, qualiseunque
sedis aposfolic.T? vicarius contcstari raea vocc non
dc:=!ino, iil tc mcniincris hominom, quantalibet sis
niundi pofostate subnixus : circumspiciasque cuii-
rtos,qui ab initio dogmalisGhrisfi catholicam fidein
divcrso prnposifo perscqui.vel affligero sunt conati,
ipsi (|ui intulorint isln prievalendn defecerint; ct
orlhodoxa vcrilas pr.Tvalunrit magis,quo pularefur
opprcs8a,(|na; sicutsub insocutoribus suis erovi.^isc
nionslratur, sic obtrivissecognoscitur insequentcs..

467

ANASTASII BIBLIOTHECAHII

468

Quid intercst utrum paganus, aut, quod cst dcterius,
sub nominc Ghristiiino vorani sinccramque traditio-
neni apostolica; regula; conclur iafnngerc, atquc in
hanc prorumpere ca?titatem,ut cum in illisregioni-
bus cunctM prorsus hjereses opiniones suas habeant
publice licentiam profitendi, sola catholica; commu-
nionis libertas putetur ab cis qui se reiigiosos existi-
man t subruenda^Qua; si putaturcrror((iuod non licet)
cuni ca;tcris quibusillic tacullascstagcre sinalurer-
roribus. Sin intcgritas ;cstinialur; scquenda potius
fuerat,quam violenta pcrsccutione vastanda.» (Ibid.)

« Sic recessit ab humanis mcntibus Ueus, ut ob-
stinate contra ejus voluntatem non aspiciant : et
post hujus vit.T cursum, illi sctreniendo non defu-
turos examini,sub quo perniciosorum studia modis
omnibus actionum discussa patefiant, et patefacta
puniantur : nisi qui ha;c omnmo non credunt,quive
iUase perpetrasse impune confidunt...Omncs catho-
lici principeSjSive cum imperii gubornacula susce-
perunt, sive cum apostolicne sedi novos agnoverunt
pra:sules institutos, ad eam protinus sua scripta
miserunt, ut se docerent esse cjus consortes. Itaque
qui hoc non fecerunt ab eadem seipsos profitentur
alienos : quod chartis quoque tuis apud te etiam
possimus astrucrc... non mirum. si in orihodoxos
saeviant, quibus potest cum cunclis ha^resibus con-
venire : et universis erroribus amici, non possint ni
solis essc non errantibus inimici. » llljid.)

Linea 12. — B. Siinuinirhus inveiiit M(inicha'os in
xirbe fioma, quorum omnium simulncra, etc. Pontifcx
Symmachus ifa erat alicnus et expp.rs criininis Ma-
cha^-ismi per calomniam illi imputati, ut historia
Bibliothecarii memoret, ManichaBorum codices et
simulacra ante fores basilicajConstantiniana! codcm
jubente fuisse concremata, ipsosque Manichffios in
exsilium pulsos.

ALTASERRA.

Num. 77, linea 7. — Tunr Fcslu.s el 1'robinus se-
iialores miserunl retalionem reiji, ct cceperunt aijerc
\it visitiitorem daret rex scdi apostolic^. Ttinc re.r.
deilil Pclrum Mtin.v civilnlis episcopum. Instaurato
schismate infer Symmarlium et Laurcntium, Petrus
Allinus opiscopus a Thoodorico rege (jothorum visi-
tator sedis apostolic;c datus, postulanfibus duobus
senatoribus contra canoncs. Idem narrat Sigebert.
ad ann.Chr.4%:« Aliqui llomanorum suboruatis fal-
sis testibus,incriminantes Symmachum papam, la-
tenterLaurentiuminpapatumsubintroduxorent.pro
quo schismale dirimendo, rcx Theodoricus opisco-
pum Pelrum,contra canones visitatorem sedis apo-
stolica; instituit, id cst ut pulso utroque sedem te-
neret. »

Num. 79. Linea 1. — Hic fecit basilicam sancti
Andre.v apostoli, apud licalum Petruni apnslolum, uhi
fecit ciborium ex anjenio. el confessionem pensnntem
libras c ntum e.r viijinti. Alfari basilica; imponitur
ciborium, ut infr. eod.:" Intrn civifotem Homauam
basilicam sanctorum Silvostri et Marlini a lunda-
menlo conslruxit. juxfa Tliermas Tr;i,janas, ubi et
super altare ciboriuin argenteum fecil pensantem
libras ccntum et viginti.» Anastas. in Gregor. II :.< Et
altarc a novo fecit, et ciborium argenlouni (juod fue-
rat ruinaquassatum.iiLcoOstiens. lib.i Cliron.Cass.
cap. 20 :« Super altarc aulem S. Bcnedicti, argen-
leum illud auro ct smaltis simul exornans. » Ouod
erat conpcrrulum argenteuni quod imponebutur
altari ornntus causa. .loaun^^s Clirysostom. in .Acl.
apostolor. cap. 19, in illa verba,« Falier argeiilHriiis
qui fnciebat delubra argentea : K»: -i; fv. vioC^
apvuooO; vlvsTai. Tiw; io{ x:6(.ip:a [iixpi ; et qiiomodo
possibile ernt lieri delubra argeiitea, forle xdiculas
ct cooperoula qu.T rihoria vocanl? •> Eodcni inodo
sepulcris aposloloruiu el luarlyniin impoiiebntur
ciboriiim ut sepulcro nposlol(Jrum a Giegorio I
imposituni ciborium, quod sustineretur tjuatuor
columnis argenteis. Anastas. in Gregorio : « llic

A. fecit bcato Petro aposlolo ciborium cum columnis
suis quatuor ex argento puro. «IIujus meniinit
Greuor. Tur. de Mirac, martyr. lib. i, cap. 28, do
basuica Pctri : « Ilabet etiam quatuor columans in
altari, quaj sunt simul centuin prxter illas, quas
ciborium sepulcri suslentanl. » Et inf. eod.: <. Sunt
ibi et columua; iiiira; ck-gautia; candore niveo qua-
tuor numero qua; ciborium sepulcri sustinere dicun-
tur.» Sepulcro B. Agnetis martyris impositum cibo-
rium ab llonorio. Anastas. in ejus Vit.:» Orn;ivit au-
tem sepulcrum ejusex argent(j, posuit et dcsuper ci-
borium ;ereum deauratuiu niira; magnitudinis. »

Feeit nutcm ornlorin duo sancti Juuunis ISaptisLx. el
sancti Joannis F,viin'jclist;c : qu;i' cubicula omnia fun-
damento perfecta construxit. Cubiculum idem quod
sacellum vel oratorium, ut hoc loco (|ua; prius (licla
sunt oratoria, mox dicuntur cubicula. Anast. in Mar-
cellino :« Hic sepultus est in ca-miterio Priscillae, in
cubiculo claro, quod patet usque in hodiernum

p dicm.»Idem in Leone 111 :« Cubicula vero juxta ec-
clesiam beati Pefri apostolorum principis in melio-
rem stalum ero.xit. » Inde cubicularii dicti clerici,
qui ministr.ibant in pra;dictis oratoriis.

Griidus vero unte fores basilice beati Petri amplia-
vit. .\d basilicam Pelri gradibus ascenditur. Ea est
fornia veterum a;dium sacrarum.ut gradibus ad eas
ascendatur. Anastas. infr. eod. de basilica B. Pauli :
« Et antc fores bnsilice gradus fecil in atrio, et can-
tharum. '. Idem in Stephano IV :« Quem ad gradus
ecclcsisE beati Petri comprehcndcnles custodes Lon-
gobardorum ad suum deduxerunt regem." Idem in
Adriano : « Carnlus rex omnes gradus sigillatim
ejusdem sacratissim.T beati Petri Ecclesiae deoscula-
tus est, et ita usque ad pnenominatum pervenit
pontificem,ubi in atrio super gradusjuxta foresec-
clesia; assistebat. >■ .-\d templa ctiam grandibus os-
cendebatur : .-Vminian. lib. xxiii :« Namque Kalendis
ipsis Januariis ascendente eo gradilc Genii teni-

p plum. » M. Tull. ad .Mticum cp. 1. » Cum venissem

'-' ad portam Capenam gradus templorum ab infima
plebe complcti erant. »

Linea 23. — Eodem lempore fecil basilicam benli
Pancralii, ubi el fecit arcum anjenteum, qui pensabnt
libnis quindccim. Arcus argentei erant ornamenta
«?dium sacrarum, ut hic et infr. eod. « .\rcus ar-
genteos duodecim, qui pcnsabant singuli libras de-
cem.» Et rursus :« Nam ad archangclum .Michac-
lem basilieam amnliavit, et gradus fecit. Uasilica S.
Pancralii fuit titulus cardinalis episcopi Albanen-
sis.» Anastas. infr. in Leone III, Prioratus S. Pancra-
tii de Levves in Anglia est unus e majoribus priorati
bus ordinis Cluniacensis, quem fundavil Willclmis-
comes Warenna;. W. Malmcsb. lib. ii, deGest. pon-
tilic. .•Vngl. Mallh. \\ i>slin. ad. ann. 1078, dc quo
cap. Siicro.<iancla de elcct.

Linea 25. — Et camcr.im fccit,ct matronxum. ct *u-
pcr confcssioncm iniaijinetn anjcnienm cuni Salvatore.
In .a>dibus sacriseraf pars malronaruui scu feuiina-

D runi tabulalo distincla a partc virorum, qu.T- matro-
na^uin dicebatur. Pro-tcr hunc locum .Anastas, in
Gregor. IV :.. Ciii ex septentrionali plapn lapidilius
circa seplum m;itrona'um apposuit.» Inde cmendan-
dus loriis .\n.ist;isii in Leono III :■■ Malmnam veixi
ipsius Latcranensis patriaschi qu.v cxtcnditur a
campo.ct ultra iniagines aposlolorum; » ut legatur
matron;euin quasi partcin mafronaruni. Malc vulgo
legitur matronam.

Nuin. .sl, lincn I. — llte constituit ul omni die
Dominiro vcl nntnlibus martyrum. Uymnus diccrclur
angclicus. id cst. Glorin in c.rcelsis Dco. Telespho-
rus priiiius instituit hymnum angeliruni decanlari
in missa,qua;ceIebrarotur sub inediam noclcni Nala-
lis Domini : postea lioc adjectiim esl a Symmacho,
ut hyninus angeliciis decanlaretur in omiiibus mis-
sis i|U.-i; celebrarenlur in Uie Uoiiiinicd.vcl natalibus
marlyruin. Sigebcrt ad annum ^SS :■• Ilic Svmma-
cbus conslituit,omDi die Dominico vcl nalolitio mar

469

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SYMMACHUS.

470

tyrum, Glorla iti e.xcelsis Dco, ad rnissas cantari :
quem hymnum Tolcsphorus,septimusaPelro papa,
nocte taiitum Nalalis Doniini ad missasa sein ipsa
nocle instilulas cantari instituit, et in eo ad ange-
lorum verba, qu;c sequunlur, adjecit. n Natalitia
seunatalesmartyrumsuntdiespassionismartyrum:
inde dicti quod per martyrium martvres Christo
renascuntur, et melioris vita; iucem nancisountur;
Augustin in psalm.xxxix:« Mortes in quas Pagani
s.i!vierunt, in illis hodie reficimur, natalem marly-
rum celebramus,exempk martyrum nobis proponi-
mus. » Idem in psalm. lxiii : « Nam et martyres
noudum surrexerunt.el tamenilli nondum prolece-
runt, nondum rcsurgenlium natalitia celebremus.»
Idem iu psalm. cxviu : « Purpurata est universa
terra sanguine martyrum, floret coelum coronis
martyrum, ornataj sunt ecclesia2 memoriis marty-
rum, insignita sunL tempora natalibus martyrum.»
Idemque, homil xxx : « Attende animo tot marty-
rum miliia : cur euim se natalitia eorum conviviis
turpibus celebraro delectat, et eorum vitam sequi
honeslis moribus non delectat? » Anastas in Vi-
gilio : " Anthcmius Scribo veniens Romam,invonit
eum in ecclcsia sanct» Caeciliae x. Kalend Decem-
bris : erat enim natalis ejus dies. »

BENCINI.

Num. 77, linea 1. — Conyregavit synodum. Pluri-
mas synodos celebravit pontifes : harum seriem,
tempora, et discrimina accurate in crit.Baronii cx-
posuit Pagius, easque annis singulas aptavit.

Num. 79, linea 25. — Imarjincm argenteam cum
Salvatore, el duodecim apostolis posuit. H;ec expres-
sio illustrat modum constructffi imaginis a Valenti-
niano, de qua supra in Sixto,quffl duodeci:n portas
habebat cum apostolis. Ilae enim imagines per or-
bem alias continebant, qu» velut ornamenta erant
primaria3 in medio collocatae.

Num. 80, linea 10. — Pauperibus habitacula con-
stiluil.CiOmmoAiQvvi majorisque molis: cujus operis
faciendi ea fuit occasio, quia Theodoricus Romam
advenicns, annuos pro puuperum indigenliis suble-
vandis redditus assignavit.Anonymus aValesio vul-
gatus de gestis Theodorici, co.cvus, vel proximior
ad ha;c tempora,siohabcl:«Eodem temporeintentio
orta est in urbe Roma inLer Symmachum ct Lauren-
tium ; consecrati enim fuerunt ambo : ordinantc
Deo, qni eo dignus fuit, superavit Symmachus.Post
facta pace in Urbe, Ecclosia;, ambulavit rex Theo-
doricus Romam, et occurrit beato Petro devotissi-
mus, ac si catholicus. Cui papa Symmachns, et
cunctus senalus, vel populus Ilomanus communi
gaudio extra Urbem oocurrentee : deinde vcnicns
ingrcssus Urbein ad scnatum,et ad Palmam populo
alloculus est omnia, Dco juvanto, quod retro prin-
cipesRomaniordinaveranl,inviolaljiliLcrsorvaLurum
promiLtiL.Por triennalem Lriumphanspopulo ingres-
sus palalium,(\\liibcns lloinauis ludus circcnsium.
Donavil(|uc populo Romano.ac pauperibus annonas
singulis annis ccnLum viginLi millia modios, cL ad
reslaurationem palalii,sou volrccuporationem mue-
nia; civilatis singulis annis libras ducenLas de arca
vinaria (laripriucepil.» Valcsianusanonymuscoaivus
censetur a Valerio, ct in ipso iu sec^uontium ponli-
ficumgcstispluraaddiLiunumauclorinscruit.ELeniin
illa vcrba : Eodem tempore intentio orta est : totidem
vcrbis reperilur in quibusdam AnasLasii codicibus.
Fonnula llomn: hoc temporc adhibita. Undc Ilor-
misdas in indiculu dato lcgalis ad syno(lum II(U'a-
clecnscm proliciscentibus, iiiLer alia' habet do Ma-
cedonio a ConslanLinopolitana sed(! expul.-o, cL
Tiraotheo eam invadenLe ; de duabus pcrsonis est
intentio, seu disccpLalio. PariLcrapud co.evumscri-
ptorem Cassiodorum in cpislola.\Lbalarici ad Joan-
nciii 11, qua; cst advcisus siiiiOMiacus aiiiljlliis in
elcetionc pontilicis admilLi coiuhioLos, ubi inLcutio
el altercatio unum cl idcm esse expliculur his ver-

A bis : « Cum de apostolioi consccratione pontificis
intentio fortasse pervcnerit.et ad palatium nostrum
producta fuerit altercatio populorum. » Apud Cas-
siodorum 1. ix, cp. 15, pag. 589, et apud Sigonium
1. II, regni Italiaj in cdioto Rotharis regis in fine
pag. 76 legitur « ... ne aliqua fraus per vitium scri-
ptoris in hoc edicto adhibeatur, si aliqua fuerit in-
teuLio, nuUa alia exemplaria credanLur, » eto. Spe-
cialitcr vero eleemosynam, largitionemque regiam
applicatain pauperibus ad vicinia basilicffiVaticanaB
coIIecLis,unde Symmachus a;des ampliavit,testatur
Procopius, duni de Theodorico scribit fin arcana
Hist., pag. 117): « Pauperibus vero, qui ad Petri
apostoli templum sedes habent, tritici e publico
millia modimnum quotannis atlribuit.» Porro sedis
apostolicK hospitalitaserga eos,qui ad apostolorum
Iiminaveniebant,profusissimaerat.HincAnasLasius
soaius S. Maximi martyris in epistola de aBrumnis
S. Martini pontificis, dum refert acta ejusdem, et

JJ quomodo Martinus a judice imperatoris interroga-
retur,an Pyrrhum Constantinopolitanum exceperit,
cum Romam venil,et exercuerit hostiLaliLalis acta;
sic pontifex consuetudinem hanc aperit (Lom. III
Conc. pag. 634) : « Vos, domini mei, nescitis Eccle-
siamRomanam?Dico vobis.quia quisquisvcnitilluc
miserabilis homo hospitari, omnia a(i usum prai-
bentur ei, ct nullum immunem suis donis S. Petrus
repcllit venienlium illuc : sed panis mundissimus,
el vina divorsa danlur non soIumei,sed ethomini-
bus ei pertinentibus. Si ergo in iniserabilibus homi-
nibus hajc fiunt, qui venit cLiam honorabilis sicut
episcopus, qualem sumptum habet suscipcre? » Et
ipse S. Martinus in exsilio, dum in summa esset
cgestate, et a clero suppctias exspectarot, soribit
(/*/(?., pag. 637) : « Nam etsi aurum ecclcsia S. Petri
non habet,frumenLo tamen ct vino,et aliis necessa-
riis expensa non carel per gratiam Dei. »

PAGII
r

Num.77, linea 1. — Congregavlt synodum, etc.
Acta synodi habcnt : « Post consulalum Paulini V.C.
Kalendis Martii in basilicabeati Petri apostoli, sy-
nodo prcEsidentc beatissimo papa Symmacho,» etc.
Consulatus auLem Paulini incidiL in annum 498.
Quarc synodus celebraLa est Kal. Martii 499.

Linea, 2. — Post annos vero qualuor, otc. Anno
ChrisliquingentesimoSymmachussecundumRomae
synodum coegiL,cujus AcLa ad nos non pervencrc.
Haec Laurentium schismaticum, ut Ecclesiam tur-
bare desinerct,Nuceria3episcopum renuntiavit; nam
Theodorus Lectorlaudatusscribit: «Cumhujusmodi
perLurbatio trcs continuos annos in urbe Romaper-
severassct(ab anno scilicet 498.) Thcodoricus Afcr,
qui tuni Romaj regnabat, quamvis sccLa essel Aria-
nus,collccta tanuni synodo,Symiiiacho quidcin epis-
copaLum uibis Ronia' corinriiinvit ; Laurentium vero
cujusdam urbis.^iu^cNuceriadiciLur.cpiscoimm con-
_ sLituit.» In Lexlu lameiiGra^coTheodori non dicitur,
U pcrLurbaLionem trcs continuos annos durasse, sed
tanLuiu fuisse trium annorum. Neiiue eniin LoLo illo
tricnnio Laurontius Lurbas cxciLavit,ciim suliscri-
nscrit priuri synodo Roiiiana!,ut.jain diximus. Porro
nanc secundamsynudumRomanam,cumanno quin-
gcnLcsimo, accurate connectit llcrmannus Conlra-
ctus sx cdiLionc Ganisii, licct quota ordine fucrit,
non e.xprimat.

Annis quingentesimo primo.cl quingcnlcsimo se-
cundo, omnia Rom.c Iranqnilla fuere, quia Laurcn-
tius s(!liisiuaticus, qui anno (piingcntosimo intnitii
misericordi.v, ut loi[uiLur aticlor liliri Ponlilicalis,
Nucerinus cpiscopus crealus fiicrat, anle amuim
(luingentcsimum iertium, Roiuanam sedem ilcnim
non invasil. Anno lamon ([uingcnlesimo scciinilo
Syinmnchus cclcbiviviL tcrliam Rom;o syniiduiu,
([ii.c viilgii P.ilm.aris a|>|icllaliir, liccLut mox diccliir
synoilus Pulmaris, anno Lantiim i[uingeul.csiiiio lcr-
tio colcbrala fucrit. E.xstat h;cc synodus Romana

471

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

472

tertiiitom IV Concil ct his verbis inchoutur : » \'h\-
viano [legcndum Flavio) Avicno viro clarissimo Ju-
niore consule sub dic viii Iduum Novembrium, in
basilica bcati Petri apostoli, etc. Bcno quidem tra-
ternitas vestra ecclesiasticis lcgibus obsecuta,» otc.
Hujus synodi cclebrationis causa fuit abrogatio legis
Odoacris Italiffi regis,qua Basilius pra;leclusPra;to-
rio sanxerat,ne absque Italite regisconscnsu electio
Romam pontificis fieret. Secundo,ne liceretsummo
pontifici quidquam ex Ecclcsia; bonis alienare.Irri-
ta declarata sunt hrec capita, quia facta a laico
principe. Sua tamen ct synodi auctoritate statuit
Symmachus, ut nulli Romanorum pontiMcum, vel
presbyterorum, qui tilulis erant pra;positi,Eoclesi;e
prffidia qua^cunque alicnare, vel cominutare liceret;
nec etiani eorura usumfructum concedorc, nisi cle-
ricis captivis et peregrinis. Iluic synodo adfuere
episcopi sexaginta quatuor, inter quos eminebant
Laurentius Mediolanensis, Pctrus Ravennas etEu-
lalius Syracusanus.

Anastasius,sive libri Pontificalisauctor.postqnam
retuHt Laurentium schismaticum Nucerinum epis-
copum constitutum esse, narrat qua; anno quingen-
tesimo terlio contigere : « Post annos quatuor (ab
anno scilicet Christi quingentesimo,quoLaurenlius
dietus episcopus Nucerinus) zelo ducli aliqui ex
clero,etalii ex senatu, maxime Festus et Probinus
incriminaruntSymmachum.el subornavcrunt testes
falsos,quos miserent Ravcnnam ad regem Theodo-
ricum, accusantes 1!. Syrauiachiim, et occulte revo-
caverunt Laurentium, post libollum Rom» factum,
et fecerunt schisma, ct divisus est iterum clerus.
Et alii communicabant Syrauuicho, alii Laurentio.
Tunc Festus et Probinus senalores miserunt rela-
tionem regi, ct cooperunt agere, ut visitatorcm da-
ret res scdis apostolicas. Tunc rex dedit Pelrum
AIticin;c (seu potius Allina;) civitatis episcopum,
quod canones prohibcbant. » Secundum itaque
schisma sub Symmacho anno quingonlesimo tertio
exortum,ct Petrum .-Mtini episcopus Homam ad tu-
multus compcscendos aTheodorico Italia; rege mis-
sus ost. Petrus Altinus Romam profectus,nullaSym-
machum rcverentia prosccutus est; quod tamcn rex
ipsiimprimis pra>ccpcral;nullamccclcsiastic;rpacis
curam gessit, sed a schisniaticis in partcs tracfus
turbavit omnia, ut tostafur Ennodius Ticinensis in
apologctico pro Symmacho.Est porro .Mfinum civi-
tas prope liftus Veneti;e posita, qu.-c cum cversa
fuisset, episcopatus Torccllum, haud procul iudc
dissitum, sxculo scptiino translatus est.

Theodoricus Italia; rcx, ut istis tumultibus finis
imponcrctur, jussil Ronuc synodum celebrari, cui
interfuere episcopi centum quindecim. Synodus isla
quarta Romana sub Symm;icho,P<i/ni(iriJs appellala,
a loco ubi celebrata est.Ilanc porro synodumquar-
tam essc palinarem prohat auctor crilie.t! Baronia-
na; ex codicc ins. Siui-Germanensi tempore Garoli
Magni cxarato, in quo post relatas tres synodos
Rom;inas sub Symmacho, lcgitur : Quarla siinodus
habita Rmuc, Pnlmiiris. Ejus initium est ; Sancla
sijnodus, etc, utin collcclione Concil. pag. 1'A.i'i. in
qua perpcram vocalur tertia.ct ibidcm maleaddita
est nota lemporari.i,qua! decst in dicto Codlcc nis.
San-Gcrmanensi.

Synodum, conscnlicnle Symmacho.a Thendorico
rcge convocatam,cx Aclis perspicuum esl : «Mcino-
rati poniificcs, inquiunt Acta, quibus allcgandi ini-
minebat occas;o,suggcssorunl, ipsumqui direl)atur
impctilus, debuisso synndum convnraiv; srienles
quia ejus scdi priraum Pctri apostoli mcrilum, vel
principafus; deinde sccuta jussionem Domini conci-
lioruni veucrandorum auctoritas, ei singiilarcm in
Ecclcsiis tradidit poteslalcm : nec antedirt.T sedi
anlislitcin minoruin subjacuisse judicio.in proposi-
lionc siinili forma aliqua lcslarctur. Sed potciilissi-

A mns princeps ipsum quoquc papam in colligenda
synodo volunlatemsuamlifterisdemonstras.»esigni-
licjivit. [jnde a mansuftudinc ejus pagin.n postulat;E
sunt, (luas ab eo directas constabat ; ha.sque darisa-
cerdotibus siue lardifate constituit. »

Num. 78, linea 13. — Invcnit Mnnichxos in urbe
Romn, ijuorum. etc. In quanam ex superius relatis sy-
nodis.AnastasiusimperatoraSymmachopapaexcoin-
municatus fuerit, incertum ; illud tantum certo con-
stat,Apologiam suam adversus calumnias imperato-
ris edidisseSymmachumpostsynodum quartam Ro-
manamPalmarem dictam, cum in ea apologiadicat:
intcr imbres hipidum tolus cvisi." Quare cuin Sym-
machus lapidibus impolilus fuerit,dum celcbrarctur
h.TJc quarta synodus, ca Apologia post annum quin-
gentcsimum terlium ab eodem edita cst. Ex ea Apo-
liigia constat, Anastasium imperatorem, .\cacii me-
moriai,ethn;reticis Chalcedonensis concilii hostibus
communicantem el faventem, a Symmacho papa

•n excommunicatum fuisse. Quam ob rem furore perci-
tus impcrator, libellum famosum advcrsus pontifi-
cem vulgavit, quo ipsum inter alia convilia, Mani-
chffium vocabat. lluic libello respondit Symmachus
dicta ppistola Apologetica, in qua de Anastasii ex-
communicatione hajc habet : « Dicis quod, mecum
conspiraiitesenatu, cxcommunicaverim te. Isfa qui-
dem cgo, sed rafionabiliter factiim a decessoribus
meissinodubiosubsequor.Nosnonteexcommunica-
viinus, imperator, sed Acacium. Tu receiie ab .\ca-
cio, ct ab illius excoramunicatione rccedis : tu te
noli misccre cxcommunicafioni ejus, el non es ex-
communicatus a nobis : sl te misccs, non a nobis,
sed a te ipso excommunicatus es. ■> In eadem .\po-
logiaSynimachuspontificiaracumimptratoriadigni-
tatein eonferens, ponlifices regibus superiores esse
ostcndit, illisque reverendos; principibusciueparen-
dum non esse docet,cum aliquid adversusDeilegcm
jubent.

p Inccrtum pariter quo anno Symraachus sextam

^ synodum Roma; coiivocavcrit, quia in ea nuUus
temporis character legitur. Baronius ct conciliorum
collcctores cam cum anno quingentesirao quarlo
illigant, a quibus sine aliquo fundamcnto reccdcn-
dura nun est.Sextam illara fuisse inter Symmachia-
nas, constat cx eo quod his verbisinchootur:t.Cum
in unum apud beatuiii Petrum apostolura sancla
sexta synodiis cjinonicea B. Symm;icho Roin.T con-
gregata resedisset, ■> ctc. lla;c habifa esf contra in-
vasores rerum ccclesiasticarum, dccretumque, ut
nisteasrestituciint, velut manifesti h.-Erelici anathc-
matizarentur, nequc aliler quara per satisfactionem
ad communionem Ecclesl.TB admiltercntur..\dditum
est, eadem sentcntia tcncri omncs, qui facullales
Ecclosia' sub spccie largitatis repi.i; obtinuissent.co
quod regiim non .=11 de bonis Ecclcsi.T; decernere.
Nec licere impcratori vcl regi, contra divina man-
data et Patrum constituta, sibi aliquid quovi? modo
usurparc.

A SCHELESTR.\TE.

Niim. IW, linca 3. — Per .ifricam rcl S(irdiiii'im
Ut cnim narral .Marccllinus comes in Chmnirn :
II Theodorico et Venantio coss.orta cst pcr .\fricaiii
crudolis lluncrici Wandalonim regis in catholicns
persoriilio. Nam exsulntis, fugafisqiio plufi|tiam
trecenti.'! iriginta qiiatunr orthodoxorum episcopi?,
claus,i; sunt eornm ccclcsia;. » Porro hi opiscnpi
partim por Africam longc a propriis scdibiis. par-
tim in Sardin'» cxsulare coacti sunl, ul don-t Victor
Vilcnsis in bistoria dc pcrsocutione Vandalica, ct
colligoro licot ex ratalopo cpiscoponim o\?iilum
odito per lacohum Sirmondum : ad hos icriturepi-
scopos, qiii upqup ad llormisd.T pontificatiim oxsii-
lahanl, Symmachus papa pocuniam ot vcsles mil-
tcbat.

473 HISTOUIA DE VITIS ROM. PONT. — S. HORMISDA. 474

LIV. SANCrUS HOlUilSDA.

ANNo ciiniSTi 5! 4, anastasii 2i, TiiEODonici 22.

S* Hormisdn, nalione Campanus, ex ii:itre Justo de civitate F^risilorte (a), sedit arnos 8, dics
17 [b). Fuitautein leinporibus i-egis Tlieodorici et Anastasii Augusli, a consulalu Senatoris
usque ad consulatum Symmachi et Boclii. Hic composuit clerum, et psalmos(c) erudivit; hic
fecit basiiicani in terrilorio Albanensc in possessionem Fontis (</); Eodeni tempore ex consti-
5 tiilo s'jnodi 7nisit in Grxciam, humarutatem ostendens sedis apostolicx, quia Gnsci obligati erant
sub vinculo anathematis prupter Petrum Alcxandrinum, et Acacium Constantinopolitanum epis-
copos sub Joanne episcopoConslantinopolitano cum concilio regisTheodorici (e),dircxit quoque
Ennodium episcopum Ticinensem, et Fortunatum episcopum Caienensem, ct Venantium presbij-
terum iirbis Romx, et Vilalem diaconum sedis apostolica;, et Hilarum (/) notarium scdis su-
10 prascrita:. Euntesque ad Anastasium Augustum, nihtl egerunt. Idem secundo misit Ennoditim
ipsam, et Peregrinum episcopumMezenensem [y) porianies epistolas, confortatorias (A) fidei,
et contcstationes secrctas et numcros 19, et textum libcllo in quo libello noluit consentire Augus-
tus Anastasius. quia et ipse in hceresim Eutyehianam communicnverat.

83 Voluit itaque eosduni legatos per rcmunerationem corrumpcre {i). Lcgati vero sedis apos-
lolicffi, contemplo Anaslasio Augusto, nullatenus conscnsernnt accipere pecimias, nisisatisfactio-
nem sedis apostolicte operaretur. Tunc imperator repletus furia ejccit eos per poslerulam
(/), et imposuit eos in navim periculosam (k) cum militibus, et mngistriani.s, et prajfeclianis (/)

5 nomine (m) Heliodorum et Demetrium. Qui («) hoc dcdit eis in mandatis impcrator Anastasius,
ut nullam civitatem ingrederentur. Legati vero sedis apostolicre secretius suprascriptas epistolas
fidei Id per inanus monachorutn orlhodoxorum exposuerunt pcr omnes civitates. Quas lamen
cpistolas ab episropis civitalum,qui erant complices Anastasii Augusti timore omnes eas epi-
stolas fidei pro criminc Constantinopolim direxerunl [it). Furore replelus Anaslasius Augus-
10 tus contra papam Hormisdam inter alia sacra sua hoc scripsit dicrns : Nos jubere volumus,
non nobis juberi. ^'orfi.vft /t'/«/;o/'e nutu divinitatis percussus est fulmine divino Anastasius
imperator, et obiil. Sumpsit itaque imperium Justinus orthodoxus, e^direxit aucloritatcm suam
ad papam Hormisdam sedis apostolica; per Gratum (p), et illustrem nomtnc, sperans a sede
apostolica, ut (y) reintegraretur pax Ecclesiaruni.

84 Tunc Hormisda episcopus cum consilio regis Theodorici (r) direxit a sede apostolica Gcr-
manum Capuanwn episcopum, et Joannem, et Blandum presbyteros, et Felicem, et Dioscorum
diaconos sedis apostolico!, et Pelrum Notarium. Quos monitos ex omni parle fidei, el textum
libclli prenitentife (s), qui venientes (t) juxta Constantinopolim, tanta gratia lidei refulsit (?/) ut

5 muhiludo monachorum orlhodoxorum, el illustrium virorum maxima multitudo occurreret. In
fjuibus etJustinus imperntor, et Vitalinnus conswX simul occurrerunt a Castello Rotundo (c), qu ■
dicilur (.r) usque in civitatem Constaiitinopolim, cum gloria ct VdvnWhns. Qui ingressi una cum
Grato illustri, susccpti sunt a Jusiino Augusto orthodoxo cum gloria. Omnia itaque clcrus iina

NOTIJL^; MAIIGINALES FADIIOTTI.

(«) C, l''rusinonn. (/<) Fusinona. UU, ann 1», ilicx 10, a Cmn Cnssioilnri nil Mii.iiinnni. ir) Psalmis C.
(d) B, Mefontis. C, Mosontis. (e) Vidc Unron ml nnn bir-,. (/') t', llilnrium. (u) C, Mcsenaleiii. (h)

B, conlirmatorias. (/) Viile. Unron nil ann .517. (/) Uc. nrhfi pnr posticuhim. (k) Navi pcriculoi-a. (/) C,
prffifoclis. (m) Kliofloro, ot Dmnetrio. (/)) C, quibus. (o) Viile Uaron hc cit. pai] (177, et in finc tomi \\.

(p) l'''i.l /"-■'■ tiraluni viniin illiislrcin. (*/) C. rcdintog. (/•) Vidc Unnm ad nnn'. .518. (.?)Gonimonitos e\
omni parte lido, cl (oxtu lijjclli poenitcntiic. t', munitos. (/) Quibus vcnicntibus. (u) C, illis rcf. (v\

C, ad castcll. (x) C. quod duoit. '

473 ANASTASH UIBLIOTHECARII. 476

cuin p/iiscnjHi Joanne Constaiitinopolil.uio, ,i;;ivisus cst, scntimles eo (juoil (jralanter [a) susccjiti

10 sunt : etiam sentientns et ii qui erant compiiccs Acacii, ineluserunt se in t^cclcsia inajori, qux
vocatur Sancta Sojihia. Et consilio faclo mandaverunt irnperalori, diccntes : iXisi nobis reddita
fuerit ratio f/itare damnatus est episcopns nosler Acacius, nullalenus consentimus sedi apostoUcx.
Hic papa Ilormisda perrexit ad regem Theodoricum Ravennam, cl cum ejus consilio misil
auctoritatem ad Juslinum imperatorem, el vinculum ib) chirographi, el lextum libelii, rein-

13 legravit ad unitatem sedis aposlolicie, damnanles Petrum ct Acacium, vcl omnes hajreses.
IHc invenit Maniclaeos, quos etiam dismtssos cum examinaliom plagaruin exsilio deporlavit.
Quorum codices ante fores basilicx Conslantinianx incendio concremavit. llujus tem/joribus epis-
copatus in Africa post annos sepluarjinta qnaluor revocatus est, qui ab h;ereticis fiierat exter-
minalus.

85 Eodem lompore venit regnum cum [c) gcmmis pretiosis a rege Francorum Clodoveo
Chrisliano donum bealo Pctro apostolo : sub hujus episcopalu multa vasa aurca, vel
argenlea venerunt de Graecia, et Kvangelia cura Tabulis aureis, cum gemmis preliosis, qua;
pensan. libr. lo; patcnam auream cum hiacyntiiis, qune pcnsan. libr. 23; seyphum aureum
5 cum gemmis. pensan. lib. octo; scyphum aureum circumdatum regno ('/) pensan. lib. oclo,
scyphos argenteos Ires deauratos, pcnsan. sing. lib. quinque; palenas argenleas duas, pen-
san. libr. vinginli quinque; gabala eleclina, pensan. libr. 2; tliecas Cyrei aureas duas, pen-
san. sing. libr. sex ; pallia olobera blattea [e) cum tabulis auro teclis de chlamyde, vel de
stola imperiali surfilorium (/) super confessionem beali Pelri apostoli. Ha;c omnia a Justiiio

10 Auguslo orthodoxo votorum gralia oblala sunt.

80 Eodcm tempore Theodoricus rex obtulit bcato Petro apostolo cerostata argenlea duo,
pensan. libras septuaginla. Eodem lempore fuil [h) papa Hormisda apud bcatuin Petrum
aposlolum trabem, quam ex argcnto cooperuit, qua; pensan. libras mille, et quadraginta.
Hic fecit in basilica Constantiniana arcum argenteum ante altare,qui pensabat. libr. viginli;
5 canthara argentea sexdecim, pensan. singul. libras quindocim. Item ad bealum Paulum fe-
cit arcus argenleos duos, pensan. singuli libras viginli ; canthara argcnlea 13, p^nsan. siiig,
lib. 13; amas argenlcas tres, pensan. sing. lib. 10; scyphos argenteos stalionales sex cum
ducibus (i), peiis. sing. lib. sex. llic fecit ordinalioncs in urbe Itoma per mcnsem Dccemb.
presbytcros 21, cpiscojms per diversa loca quinquar/inta quinque. Qui eliam se/mllus est in basili-

10 ca beati Pelri aposloli oclavo idus .\ujitsti, consulatu .Maximi {j") et cessavil episco//atus dies
septein.

NOTUL.E MARGINALES FADROTTI.

(a) C, sensil quoii grat. (/')G, cum vinculo Vide Daroii ad nnn.Domini 523. (c) C.rcgium donum cum.
Vid-e Rnron ad (inu. hl\. (</) Gemniis. (c) C, olofora blatea. B. oloserica. (/■; C, succincloriuiu. (.giC,
ccrostrata. (h) Kecit. ((') li, crucibus vel calicibus. (j) B, ^yuiniachi.

VARI.E LECTIONKS.
■ ■„,,, ;• f I • A sub Joanno Consl cpiscopo, cuni cnnst II. Thood-

Aintd rabrollume.rcod,ccbrel,cn. ^ ^^^^ cpiscopo ; direxit quoquc). Uircxil quoquo

yitin Hi, liu 1, A, FrisilunjB. D, Frisinono. lin 1, Evodium episcopuni Neincnsem et Fortuii epi.-^c
AB, auiios 'J, mens 17. lin 4, mefonlis. lin 10, B, Catincnsem, el Venantiuin. lin 10, llilarium no-
Hilariuin. tariuin suum. Qui cuntcs ad .\nast A, lin 11. cgc-

Num 83, lin 6, JB, Ilaliodoro el Deinetrio./m 10, runt. Misil quoquo secundo Evodum {M, Enno-
AB, cpisl ruiei. lin '.» C, 10 civilatum. lin 10, tuiic dium) supradictum, cl Pcr cp. Mcseventem p. ep.
furorc. lin 12, nutu divino. lin 1-i, .4, pcr uunlios eonfortatorias lin ii. .•Vnast Aug. ib., E. communis
gratuiii, 15, gratuni et illustrcin. erat.

iVum 84. lin 3, 1!, munitos ex omni parle fidc et Niim 83, lin 1, voluit ilaquc lcgatos soilis aposto-

textu. lin 7, li, ail Castellum Roluiido, quod du- lica; per rcm cor legati vero roiil .V. /in 3, iirius
cil. lin 15. B, cuiii vinculo. lin l'J ct 20, B, ann opcnirolur. lin \, ojccit cos de Crbo per poslcr ct
84. iinp in navi pcriculosa cuni m. cl magistriano no-

Sum 85, /m 5, B, 20, scypbum. lin 7, gabb hilis- minc Eliodoro ct Dcmclrio, ct h.-cc dcdil cis in
trina lil^ras G, R. lin 8, olobira oblata. mandatis, ut nullain civitatcm ingr. lin 7, subs-

.Sum 8G, lin 4, B. lib 240. Hic fccil. lin 5, B, ar- criplas .V, suprasrr). lin 8, opisloKis episcnpi ci-

gentoa 2G, lin 9, .\, lib 10. lin 12, B, dies scx. vitatum^ qui er. c. A. .-V. timore ojus pcrculsi^ oin-

c ..,j.-,, i> ■ u , Ti nos illas epislolas Conslantinopolim dir Furorc

Num 82, lin 1, ann 9, dies 18, lin. 2, Theoderici n tuin et Illuslrcm n. Fcribena ad sodcm apost ut
rcg (M, Thcodo.) Lin 4, Psalinis er. lin 4, Mefon- rcint.

tig. /irt 5, syn cuin consilio rcgis Thcodoricismisit l\'umSi,Un3, nolarium coramunitos cx omni

in G. Un 7. .•Uexaud cpiscopuiu, ct Acacium Const parlc fide, et tcstu lib?lli pacDitentia;. Quibus

477

HISTOHIA DE VJTIS ROM. PONT. — S. HORMISDA.

478

veuiontibus juxta C. lin 5, multitudo, in quibus
Justinus imp et v. c. erant simul oceurrerent a
Castello llot usque in civit Constantinepolitanam.
Tum cum gloria et laude ingressi una cum Grato.et
IUustri sunt suscepti a J.ortb Aug c. g. lin lO.gavi-
sus est, eo quod gr. s. s. sentientes hoc qui erant
compiices Ac. inci se in eccl majore lin 12, nisi
nobis fuerit redd r. lin ff4, hie pr;efatus papa eo
tempore perrexit. lin 15, ad Justinum Aug et cum
vinculo cyrograpbi, et textu libelli reinlcgravit iiV,
integravit) auctoritatemsedia apostolice, damnans
P. et .4ct. u. 0. h. eo quoqua tempore invenit Ma-
nich. lin 18, deportavit et eorum codices. lin 19,
episcopatus catnolicus in A. revocatus est post ann
74 ex quo ab haer.

Num 85, lin 1, eo quoque tempore venit Reginus
(iii retjio codicc emendatiim, regnum ; in Mai, icyitiir
Keginus) cum gemmis a rege Fr. Glodoveo Chris-
tiano missus iM, missum,) B. Petro apost. Eodem
^empore misit Justinus Aug. Romam multa aurea
et arg dona de Grcecia. Evangelia cum tab aur et
cum gemmis pretiosis, pens. lib 15, pat a. cum jac
pens lib 20, patenam arg pens lib 12, (.1/, lib 20),
aliam patenam argent pens lib 38, scypbum cir-
cumdatum gemmis, pens lib 8, scyphos argent
deauratos 4 pens sing lib 5. gabatam hililirimam
(Jtf, hilitirmiam) pens lib 2, tcgas cerei 2 aureas 2
pens sing lib 6, nallia holovera baltbea cum tabulis
auro tectis 2, chlamydem imperialem i. stolam, et
subsutorium super confes.beati Petri aposloli.H;ec
omnia a Justino Aug votorum gratia beafo Petro
oblata sunt.

Num 86, /m l,eodem temp Theodor R.fecit apud
beatum Petrum trabem.quam cooperuit exarg pens
lib mille 40; obtulit quoque Theodericus rex beato
Petro apostolo cereostrata argentoa 2 pensantia siu-
jjula lib 70; eodem tempore fecit papa Hormisda
mConstantiniana basilica coronam argenteam ante
altare, pens lib20; canthara arg 10 pens sing lib
12. Item ad B. P. lin 8, amas argent 3. lin 8, sex
pens sing lib 11. Hic fecit ordinationem in urbe
Roma. lin 12, dies 6.

E.v codicc Thuano altcro.

Num 82, lin 1 , Frisinone S. a. 9. Fuit. lin 4, psal-
mis e. lin 10, Hilarium. /ml4, communis erat.
JVuw 83, lin 4 furore.

NOT/E V
BEXCINI.

Num. 82, linea 2. — ,4 consulalu senatoris. Gas-
Biodorum intelligit, sub quo clerus populusquc in
varias partes seditiose divisus, unanimi calculo ad
Hormisdaj electionem devenit. Hinc et suo consu-
latui felicilatem hanc tribuitCassiodorus in epistola
ad Theodoricum : «Meconsule iu vestrorum laudc
temporum adunato clero et populo rediit optata
concordia.» AUjue optirac addit liber Pontilicalis de
Hormisda. " Hic coniposuit clerum : » haud uti^iue.
ut opinatus est Blondellus, quiid tuiic prinium in-
duxerit novam aliquam formam ; scd quod clerum,
seditionibus eousque agitatum, ad unitatem revo-
carit, et ad observandam priorem cauonum et apo-
atolicc sedis institutionem compuleril, adjeclis m-
BUper decretis, ad ulteriores turbas pr.-ccavnndas.

Linea 5. — Eodem lcmpore e.v cunslilutn synodi
misit in Grxciam. Legationes a sede aposiolica
direct.-E ad Acacianum schisma, ijuo Grajcia con-
fliclabatur, sopienduni, hic confunduntur. Quaroet
legaliones, ct verba suis locis restituenda sunt.
Itacjue prior lcgatio instituta fuit a ponlilicc.impel-
lenle Anastasio, qui ut lIorsmi(Ue pacatam clectio-
nem audivit.enislolam ad ounidem direxit. (|uale-
nus nd concilium, ipiod ipse iiidixcrat llerncle.T!
ad sopiendiis Oriciilis luinullii», lcgatos dirigciel.
Exstat e[iisti)ln toui IV C.nncil (MJit. Lab cuni liac
annua notu : Dala v Kulend Januarii Constanlinu-

^ lYum 84, lin 1, ad sedem apost. /mS.quos muni-
tos lin 0, multitudo, in quibus I. I. et Vitalis cons
S. 0. a. c. R. quod dicitur. lin 9, laude. lin 9, I.
Const sentientes. lin 10, sunt : sentientes qui. lin
15, et eum vinculo civ et 1. 1. redint.

Num 85, lin 4, lib 20, patenas argenteas 2 pens.
sing lib 25; scyphum aureum cum q. lin 6. arg
deaur 4 pens sing lib 6; gabathum Hilariniam,
pens lib2; thecas cirei aureas 2 pens lib 0; pallia
olovera.

Num 86, /('?(. 1, cereostata argentea 2 pens sing
lib 20. E. t. fecit. lin 3, tiabem ex argento, quam
coop. lin 5. quin'Iecim, amas argent tres, pens lib
•10, scyph a. s. quinque cum duces p. s. lib senas.

Apud Y. L. Holstcnium et Schelestratium.

Num 82, Un 1, Flori, Frisinone. ib , Vat ct Cass.,
ann L\, lin 4, Flor., Mefontis, scu vulgo Fontana di
Papa. liti 5,ex constituto synodi cura consilio regis
n Theodorici. lin 11, ms. cod quieuntes.

Num 83, lin 3, Yat et Flor 2, operarentur lin 4,
post. verh. ejec. eos adde, De Urbe, lin 5, Flor et
magistrizno, et perfectiano nomine. lin 9, post verb.
timore, Addit ms., e.jus perculsi ; et pergit Flor pro
crimine omnes eas epistolas Odei Constantinopohm.
lin 14, Flor 2, scribens ad sedem apostolicam, cum
quibus verbis desinil code.t ille.

Su)ii ai.liiiea ~, Flor., ad Castellum Rotundum,
quod liuea [l,\'ul sentientes hoc ii. lin 19episcopatus
catholicus iu Africa post annos 64 revocatus est, a
quo, elc.

Num 85. Lin 1, Vut. rcyium absolute sine dono.
Ita nunc Retjale. lin 2, sub hujus episcopatu. Adiie,
misit Justinus Augustus Roma. lin 4, Flor el Vat
addunt : libras xx, patenas argenteas duas pensan
sing lib 25, lin 8 cyrei, Flor, circi. Vatic, cerei. lin
9, tectis, Flor, textis.

Mum 80, lin 2, fecit,f/or et Ta/, fecit. lin 4,libra3
p 1040, FLor 140; Romualdus tamen leijit 1040 linea 9,
^ ordinationes, Flor, ordinationem linea ultima, sep-
tom, Vat, sex.

Apud Peniam ex codice Cavensi.

Num 82, lin 1, ex palre Tusco. ib., anno VIII. /m
7, ct Acac Gonstant episc cum consilio regis Theo-
derici direxit Ennodium cpisc.

iY«m80,/m2,eodem iempore fecit papa Hormisd.

ARIORUM.

poli, Senatore V. C. consulc, etc, proindeque ipso
anno llormisdaj electi. In ea vero sic versipellis
imperator : « Omnibus negotiis divina; res pra>po-
nenda; sunt. Deo etenim omnipotente propitio.rem-
publicam et conservandam et meliorandani conli-
dimus. Quia igitur dubitationes qua;dam de ortho-
doxa religione in Scythiffi partibus videntur esso
commot.e, id specialiter clementiaj nostra; placuit,
ut venerabilis synodus in Hcracleotana civitate
provinci;e Europie celcbretur. Quapropter sanclitas
., tua,cuni quibus placuerit reverendissiinisepiscopis,
" quos deEeclesiis sub sui saccrdotii cura constitutis,
idoneos et instructos erga orthodoxam religionein
esse probaverit ad pra-fatam lleracleontaiu civita-
lcm,inlra diem Kalendar Juliarum venire digne-
tur.» etc. In altera vero epistola ad eumdein ponli-
ficcm causam dicturus impcrator, cur cum sede
apostolica litlerariim commercia intormisisset, ac
solnmnitcr professus cur apostolic.-esedis judiciuui
exspcctaretur, in hunc iiiodum scribit : (■Antehoc,
siquidem duritia oorum, quilius episcop;itiis,quein
nunc geritis, erat sollicitudo commissa, teniperaro
nos a trnnsmittendis facieliat epistolis. Nuuc aiilciii
currcns de vobis suavis opinio ad mcniorinm nos-
tnim.liiinitalem paterna' alfectidnis nddiixit.ut illa
rcqiiiramus, qii.T Deus c( Salvatur noster saiu-tos
.•i|)(istiili:i_s (livino sermono docuit, acmaxime bealiim
Pelrum,in quo fortiludinemEcclesia) sua; conslituit,

479

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

480

His igitur pr;ef;ilis initiis hortimnir, ut afl ea, qu;e A. ''ss^Pt a synodo, quac nunc congregala cst, ipse solus

dP Scythiaj parlihus inota suiit, unde et concilium
flcri perveniro perspoxinius,inediatorein se aposto-
latus vester faciat, ul contentionibus ampulatis,
unitas sancta rcstitualur Ecclesiis, » etc. Ita((uc
spectant h;ec ad priorem legationem, cujus acta
antequam referantur,discutienda hic qusdam sunt
de conciiiis Sidnnim, et Henicleaj, uude reliqua
patefacta sint clarius et solidius exspensa.

De synodis Sidonim el Uerarlese ab Anastasio im-
j>eratore,et de synoh Romana,ah Ilormisdu in-
diclis.

Has synodos ut plerumque prBRtereunt.jejune rc-
centiorcsscriptnres.ita nosse necessarium impriinis
est ad haec Hormisd.;p gesta iilustranda. Cu.jusmodi
itaquc sint,et quadecausacontigerint,disferendura.
Boltum indixerat AnastasinsChalcodonensi coneilio,

pi-ohibuit,rc una cuni Flaviano .\ntiocheno coiiipo-
sita,atque ut arbitratus est.nostrum impcrium ludi-
ficavit... et ut censuitjnos hocce sermone decepit,
qui sanximus synodum negotioinfecto dirimi," ctc.
Ut aulem alia ratione Chalcedonensem synodum
Bubverteret, in illud totus incubuit, ut in raujoribus
thronis declarati Chalccdonensis synodi hostes sufli-
cerentur. Severus,de quo mox, ut dictus est .\nlio-
chenus patriarcha pessiinam causam acerrime tuta-
tus est, unde universa in Oriente ad lidei proditio-
nem perditionemque properabanl.

Concitii vero Heracleensis occasio aliius est ro-
petenda, cum ut veteratoria imperatoris ars in
aprico sit, tum ut gcstis libro Pontiflcali proditis,
ct legationibus ipsis verior cxplanalio proferaliir.
Severus pessimus monachus, et ob gravissima cri-
mina a monastcrio dejectus, arle ac fraude impe-
ratorem circumveniens, favorem facile et gi-atiam
actaque ejus authentica in archivis Ecclesiaj Gon- n adeptus.quod infensisfimus Chalcedonensis synodi

stantinnpolitanas oxstantiadiripcre molitusest. IIc-bc
enim ad annum 511 annotavit in Chronico Theo[)ha-
nos : " Impius autem imperator authenticas rerum
apud Ch;ilredonem gestarum tabulas magistri ope a
Macedonio recipere.et discorpore contendebat : eas
vcro sigillo notatas in altari Macedonins reposiiit,
quas demum Calepodius Punnchus magn.-u Ecclesia;
OBConomus furtim subroptas ad imperatorcm detu-
lit,»otc.Actaha;cutimpius princepsobtinuit,omncm
concilio fidem abrogari penitus et delori tentavit.
Adhuc in Oricnte derensnressuporerant opisenpi Tla-
^•ianus .\ntiochenus.et Elias Hierosolyniitanus.Hos
ut obruoret,Eutropio Iribuno domandavit sollicitu-
dinem indicenda; Sidonionsis synodi, cogendorum-
que omnium, ut Chalcedonensi synodo anathema
diceront.Dc quibus synodicon Pnppi.ot Thoophanes
ibi ad ann..512.Fusiusgesta eadeni prodidit ('yrillus
in Vita Sabas inter monumenta Ecclesia: Graica;
pag. '^OS his verbis : « Anastasius imporator efTreni .-,
msania in Flavianum.et Eliam p;itriarchas usus, ^
praicopitsynodum Sidoneopiscoporum Oriontalium
etPala^stinorum fieri,.jussilque ut synodo prKossont
Sotcrichus Ca!sare;e Cappadoci.-c.et Polixcnus Hie-
rapolis, qui episcnpi decreta concilii Chalcedonensis
praecipne anathcmatizabant.npcnnn Eutychi ac Dio-
scoro, eornmque prava; alion.-eque doctrin.T; patroci-
nabantur,» olc. Polixenus idem estqui Xenias, pes-
sima Orientis fax, quo dnce Chalcedonensis fidei
assertoribus gravissima illata snnt mala, cujusque
indolem describit f^agrius lib. m. c. 41. Cum his
perfidi;c antosignanis convcnerunt Sidone octoginta
ejusdem furfuris episcopi. Proposuorunt adversus
sacram concilium anathcmatismos, aliaque subinde
a recta fide ;iliona suseeporunt dotorminanda. Onan-
quam oorum conatibus nbviam ilum osl a Klaviano
et Elia patriarchis,tantn oquidem zclo.ut impia illo-
rum consilia in irritum abierint. IIwc breviter Mar-
ccllinus in Chronico apnd Sirraondum, tom. H :

hostis esset, auctor fuit ut Trisagio additamenlura
fieret,quod Eutychiana hajresis rccipcretur. PuUiba-
tur istiusmodi Irisagiumab angelorum revclalione
promanans, publicc ob id deeantatura, de quo Jo-
bus lib. VI apud Photiuiu (cod. 222, cap 24, pag.
610) : « Narrat hoc etiam... Oueniadmodurn iib
aliis quoquc scriptoribus refertur, ut B. Proclus,
Constantinopolis is pra;sul erat, prxdicti liymni
constructionem per revelationcm edoctus sit, cum
angelis sacruni hunc hymnum canenlibus, primus
ille eaindem dcindc doctrinam hausit,» elc. A pro-
mulgatione Procli Constautinop. tempore facta,
quotidiano deinccpsei jugi usu iu particularibus et
solcmnibus Ecclesia; conventibus ab omnibus ca-
nobatur. Ilaquo Severi suasu addila est hujusmodi
clausula: Qtii rrucifixus es prn nobis. iniscrrrc notiis;
ut passionem scilicct toti Trinitati tribiierct.ct natu-
rarum commislioneni, ab Eutyche inductam,cora-
muni usu conlirmaret. Sotcricus Ca;sarcensis Thra-
cia; primas. a Macedonio. ut catholicus,pritlera or-
dinatus, aulae deindc raancipium factus, infensiis
erat catholicn; fidei, et imporaloris nulibus putidis-
sime ha;rebat. Quamobrem Scverus, omnium consi-
liorum auctor.Soterico scripsit.ut peeuliari cdieto
apud sub.jectos episcopos,ca;tcrasque Ecclcsias ad-
ditamentum proniovcret. Populus laraen Constanli
nop. Macedonio palriircba irapclienle, prisci usus
tenax,acriler additaraento obsistit : el quanquam ob
id Macedonius e sede deturbatus fuerit, iuiperator
propositura relineDS,dc potcstate, irao et vila exli-
miiit. Evagrius lib. iv, c. 4i, rera ita prodit : " Con-
staniinopoli vero cura imperator in hymiio trisagio
has voces al.jicerc voluisset : Qui rrucifi.ru.<: « pro
mbis, pravissinia sedilio exorta cst, perinde «iiiasi
Christiana religio funditus evcrtcreliir. llujiis scdi-
tionis princijiem atque auctorem fuisse Maccdo-
ninin, et clerura urbis Constantinop. scribil Seve-

... „_ . rus in fipistolica ad Sotcricum, Quam quidein epi-

«PorrorcdintegrataAnastasiuspravitateinfamemet D stolam scripsit.cum nondum eplscopalum aileptus

irridendam synodum apud Sidonem civit^tem (cuius
denomincridiculanominapr.Tposuerunt)octuaginta
ferme perfidorum opiscopis congrogalis advorsus
orthodoxorum opiscopos lieri imporavit. Flavianus
.■\n'iochi.T; catholious patriarcha. ot Joannes Platen-
siuin oppidi pontifex, quoniam hunccfclum sacrile-
gum refellcrunt, in castolliim quod Potra dicilur,
exsules missi sunt : ibi Klavianus confossor Christi
in Domino requievit. » otc. Duos hosce patriarchas
tvranno masculc obstilTsso, dooonl verba imperato-
ris ad Sabam abbatoni, quom Elia« post synn.lum
mii
app

esset, sed in urbe regia adhuc moraretur.co scili-
cet tempore, quo una cum pluribus, ut suprarclu-
limus.ex suo monasterio c.jectus est. Ub hanc autcm
calumniam,pra;for alias causas quas untea corame-
nior.avi, Macedonium scdc sua expulsum fiiisse,
cxislirao,» ctc. Maccdonio suffecit imperator Timo-
theuin Eutychianum, h.iiretiea; cjusacm pravilalis
fautorem promotQrcraquc.

Prima ha;c itaque versipelli imperalori occasio
fuit seditioso populo promitlendi sc convocalurum
a'cumenicam svnoduniix Orientc et Occidenlo, cui

seral,ut ad meliorem fru,i,'om adducoret :"undo et Romanus pontifox nr.-esidcret. Etcnim post Macedo-

paret'.olaborasse.\nastasium apiidOriontismelro- nii expulsionein. electionemque Timothei h.Tretici

polilas.iil analhomaa Sidoncnsis cnnoilii assossori- ndaiiola osl sodilio, dcquasic ibid. Evagrius: .Hano

busproolam;itum.ab omnibusoxoiporotiir. Sic enira igitur ob causam coniiTiota plobs. oum umplius

Cyrillus in Yita Sab.-c impcrnlorcm inducit loquen- cohiberi non posset, multi nobiliiim atquc bonora-

tem (c. 5<1T) : « Undc cura Cbalccdononsis doctrina torura in cxtremum discrimcn vcncrunt, et raultr

anathematc catholico et univcrsalipcrcuticndajam insignia Lrbis loca ipni consumpla sunl. » etc.

m

HISTORIA QE VITIS ROM. PONT. — S. HORMISDA.

Et aliquibus interjcctis: « Porro seditio,universarle- A
vastans, oinniquc roborc opposito supcrior, tanto-
pcre crevit, ut imperalor nccessilafe compnlsus,
miscrandiimin modum absque imperiali coronaad
certamcn equestrc, quod in eirco edendum erat, ac-
cesserit, ct pra:cones ad populum miscrit, qni pro-
clamarent sequidcm libentissimc imperio cedere,»
etc. Itaque spopondit rcvocaturum se omnia :
quanquam id subdole, ut commotos populi auimos
promissis hisce compesceret. Perjurum enim osten-
derunt facta tum in synodo Sidoniensi, tum in ele,-
ctione Severi, qui factus patriarcha Antiochenus,
pejora adversus fidem catbolicam machinatus est.
jiivantibus Timothco Constantinopolitanoet Joanne
Nica?ota Alexandrino. Atquc h.i^c tricipitina diram
adversus catholicos episcopos persecutioncm movit,
exsiiio multantes, ni impictati assentirentur. Hujus-
modi crat post synodum Sidoniensem Orientis
status.

Thracia ab erroribus hisoe immunis erat : atque B
adco populi Vitalianum accersivisse videntur, ut
fidei causam suscipcret, qui, comparalo exercilu,
Thraoiam primum connnitimnsqueprovinciasvictor
oblinuit, exercitum dcinde ad urbem Constantino-
polilanam duxit, Theophane scribcnte ibid. : « Hoc
anno Vitalianus occupala universaThracia, Scylhia,
et Mysia, duccns sccum ingentem Unnorum ctBul-
garu^rumnnmerumcepitAnchialum^etOiiyssopolim,
ipsumquo Tbracia^ magistrumCyi'ilIum, prajdisqua-
quaversum ad Byzantium usquo abactis, compre-
hendil ; ac cum "llrbi parceret, ad Sosthenium ca-
strametalus est, » ete. Noverat enim populnm pro
majori parle catholico dogmali adhiercnlcm Vihilia-
nus : proindeque noluit agrum viclori exercilui di-
ripiendum committere.

Auastasius ct Mlaliaiii iinlciiliam, et populurn
ipsura Constaiiliiici|Milil,iiiiiiii Mi-itus, ilerum quud
dea'cumenica llciaclc.r iiMliriuda synodo proiiiise-
rat, inter pacis cum Vitaliano pacta, adhibito eliam C
jurejurando, renovavit. Qua; Theophanes in hunc
mudum prodidit : n Anastasius rebus indesperatis,
senatorii ordinis nonnullos qui de pace agenda
eum rogarent, misit juravitque una cum universo
senatu episcopos exsuies Heracle;e Thracia: se revo-
caturum. liis additum voluit Vitalianus, ut unius-
cujusquc scholaj princeps idemjurejurando assere-
rent ; at(]ue ul Macedonius et Flavianus propriis
thronis injuste expulsi eos reciperent, et reliqui pa-
riter cpiscopi suos : et ita demum convocaretur sy-
nodus, ad quam pontifex Romanus, ct cuncti acce-
dorenl episcopi : ut hoc pacto, quaj adversus ortho-
doxos perperam decreta fuissent, communis judicii
subjiceretur examini. Impcratore vero et universo
senatu, et niagistratuum populi(|ue rcliquis jusju-
randum interponcntibus, ct data lide res ordine
exposito gcrendas anirmanlibus, pax conciliata, ct
ipse domum repetiit,» etc. Imperator intcrim tem-
pori, (luousque Vitalianus excrcilum dimitteret, in- ])
serviens, laudatas epistolas Hormisda; dedit, quate-
nus sanctis ubtemperare conditionibus vi(lcretur,ct
populos in tranguillitatcm adducerc. Eidcm Ilormi-
sdiB scripsit el Vilalianus.

Pontifex ilaque Anastasii imperatoris, magis la-
men Vitaliani precibus permotus, nesedis apostoli-
ca; sollicitudini deesset, sed (idei in Orienti perjcli-
tanti suppetias ferret, epistolas Occidentis episco-
pis, synodum Uomie indicturus, dcdit, prisco scili-
ccl receptoquc more, quo consuevere pontifices ante
oecumenicam quamlibet synodum Occidentalium
episcoporuni consultationcs audire, vcl Romam
convocando, vel coactis per metropolitanos in dioc-
ccsibus particularibus synodis singulorum sensa
perquirendo;atque indc Icgatos Occidenlalium con-
sensum perlaturos dcligcbant, (uii aposlolica' sedis
nomine conciliis pr.Tcsscnt. et (lccrcta niiidrnircn-
itur. Quod cx epistolarum epigraphe, quo) legalistra-

debantur planum est. Sic Agatho ante synodum vi
istinsmodi Oc(;identalium conventus indixit, ac in
epislola : •< .^gatho cpiscopus servus servorum Dei
cum nniversis synodis subjacentibus concilio a|)0-
stolicaB sedis. » Cclebratae sub Horniisda Romauaj
synodi memoriam debemus libro Pontihcali, qui
habetlin.5: « Ex constituto synodi misit in Gra»-
ciam, » ctc. Itaque synodus Romana eodem tempore
ab liormisda celebratur, in qua epistolos imporato-
ris et Vitallani lecta; sunt, ordo constitutus pro
Orientalium Ecciesiarum unione instituenda, obte-
stationes discnssa;, delectisque legatis commonito-
ria tradita, qui subinde iter ad Auastasium suscepe-
runt.

Synodosautem particulares abOccidentis metro-
politis fuisse ceiebratas, hcac. commonstrant. Docet
primo Avitus Viennensis doctrina celeberrimus,
quem ab llormisda pontitice fuisse admonitum ipse
innuit in epistola, qua requirit an cessaret Orienta-
lium schisma. Exstat illa in tom. II operum Sir-
mondi, ac inter alia hffic habel : « Dum religio-
nis statui, et plenis catholica; fidei regulis perspici-
tisconvenire,ulgregem pcrtota vobis universalisEc-
clesi^membra commissum pervigil cura vestra; ad-
hortationis informet, Viennensem provinciam supe-
rioreannOjSimeminissedigneminidatisadhumilila-
temmfiamlitterisvisitastis,qua^quead me secnndum
quodopportunitascontuliT.il |ii'rAir],ilrnsislM-clcsiai

■ ;i'Snlll

itu-
nvcisiiiiicm
icl Scythiaj,
s.sic admo-
tianipraive-

clericospervenerunt,etqu]ilcni |i|ci
dinepastorali. In quibus nns. sicnl |
provinciarum, id csl h.inl.ini.i', lil\
ad communionein uiiniiinrnn] |iiii\i
nilione cautiBsinia. i|iii(l iins pcnc.i
nire possit, instruitis. Eutychetis igitur ISestoriique
damnatio, quos jamdudum perbeatissimos decesso-
ressanct;BsedisvestrffieaIcavitauctoritas,adnotitiam
jam piidem nostram apostolic* ad nos diligentiae
provisionc perlata est.» Discimus ex hac epistula de-
disFC llormisdam Arelatcnsi primati epistulamejus-
dcm rci discutiendie gratia, eumdem primatemper
EcclesiiE cursorcs ad Viennenscm direxisse : argu-
menlum consultationis omne fuisse, ut cum s(;hi-
smate Nestoriana et Eutychiana causa peniturabo-
leretur:cpiscopnsGaIIicanosconsonaadpra?cedentes

ontilici

iter Aii
locus':i|
Horniisi
convin> ]
deposil

pontihciiis cii];siilul]niics rcscripsissc. Quod et simi-
liter AicLHcnM];: fccissc, vix ullus est ambigendi
l.iilili. Inin. IV. Crt;u'//.,pag. 1474). Exstat
'|iislnla cidcm data, in (lua provinciaruni
iii nicniorat, qua; ViLaliaiio inipellente,
iisiiiale.apostolicic sedis couimunionem
rcceperant. « Episcopi (am Dardaniaf,quam Iliyrici
pene omnes, ne sint errore condemnandi pra^terito,
petcntes B. Petri apostolorum principis coninuniio-
nem et scriptis, et legationibus destinatis.se aimsto-
licis regulis obedire confirniarit, » otc. Et in epistula
ad Avitum idom pontifex(apud Sirmond. ibid. p. 123):
« Epiri metrnpolilanus, hoc est, Nicupolitanus epi-
scopus,cum synndo sua nuper segregalus ab impiis,
ad apustolieani cummunionem (icprumpta (pia' efli-
ccret, professioMc se cunfnlil. Qu;i' idco scriptis
a:'slimavimus indenda pnesentibus, ut, sicut surlfiri
nos convenit dolcrc pcreunliuni, ita Ia'teniur pariler
dc salule remeantium ; et ut fidelcs constituli ab cis
longius insfruantur, qua virus coruiii sullicitudine
dcbeal ellugi, quus el a suis videant lam justa dt!-
teslatiune vitiu'i, » elc. Pontillcem nd' ciisdem
quoquc Gallicanos cpiscopos ipsa lucc monuuicnta
(iirexisse in Encyclica indictiva coucilii Occidcnla-
liuni vcl Rom;e c"clcbrandi,vcl juxla vcteremconsue-
tudincm in quibusvis provinciis, a quibus Encyclico!
omnium vofa responsaquecontinentesadpontilicem
ilisiim rescribcbantur:mioadGallicanosnon solum,
sed ad rcliquosomncsOccidentis primatcsdircxisse,
suadct lum singularis Ilormisda? zclus.tum legato-
rnni dclecfus. qiii ex biijus rynodi. cf Occidcn-
labuiii constilulo mi.si suut ud 'lloraclctnso conoi-
lium.

483

ANASTASll BIBLIOTHECARII.

484

Illyricirtnis vero convcrsionis ct rcsipisccnliae cau- A
sa (uit lapsus Thessaloniccnsis priniatis,de quoilji
Thcophanes : « Episcopo vero ThcssuioniciMisi oh
impcrutoris niotum cum TimotheoConstantino[ioli-
tano episcopo comniunioncm tcnenle, quadraginta
lllyrici, Gra!cia,'(ine episcopi, una convenientes, ta-
bulis etiam testiLus prolcssi sunt.ab co velut mctro-
polita se discedcre, missisqne Romam tabulis, Ro-
muni pontihcis communionem ohservare polliciti
sunt,» elc. Itaque lcgati cum instructiomhus, et
libello (idei, seu prolessionn abha^reticis et schisma-
ticis cdenda.quam lloi-misdas synodi Hom.consensu
ediderat, Conslanlinopolim perrcxerunt. Sed cum
Vitalianus militias diniisisset,ad consucta perjuria
reversus Anastasius, conventuHi Ilcraclcensom irri-
tum fecit. Cuju.x inancm e.xitum sic ibid. Thcopha-
nes : i< CiBterum llormisdas Ilomanus episcouus a
Theudericho si.llicilatus, et Vitaliano vices reilditu-
rus, Evodium episcopum, ct Vitalianum arcbidiaco-
num, indicto Ileraclc.-E concilio,legatos misit.Acees- n
scrunt eliamnum ex diversis locis circiter dncenti
episcopi, » etc. Et ha>c, quoad trium horum concilio-
ruin initia ot acta. Heracleonsis ejusdem e.xilum in
sequentibus prosequemur.

Linca 5. — Ilumanildtem oslendcns sedis iiposto-
liiw. Inter alia synodi constituta unnni 1'uit, ut eum
episcopis lapsis remisso jure agerelur. Jure enim
canoiium schismatici el hairetici, aut in utroquc
crimiiie contumacesperpetua depositione plectendi
erant. Ouemadmodum enini in coiniiinni omnium
nauliagio lapsorum Ariminensiuni, episcopi om-
nrs palmodiain recinentes, absoluti etrostituti sunt
propi iis sedibus ex Libeiii ponlilicis huiiiiinilatc, ut
estiii ejusdem e|)istola, exstante inter rragmenta S.
Hilarii ; cui ct adhceserat S. Athanasius in altera
epislola,quam canonicam appellant Gr;eci, proinde-
quc inler alias canonicas in corpore juris can. Eccle-
siiBGriEca! inserta est, de quo et S. Ilieronymus in
dialogo adv. Luciferianos : pari ratione in lioc casu „
inccdendum judicavit llorniisdas cum lapsisUrien- L
tis episcopis, a quo prolectum disciinus in Homana
synodo laudatum constituluin. Eo vel maxime pro-
num fuit pontillci liummiiUUem hanc adhiberc, quod
Anastasius criiuiiiiitus fuissct propler duritinm deces-
sorum separatos csse Orienlales a Honiana Ecclesia.
yuoil Cyrillus qimquc in Vita Sab;e non obscure
notavit (apud Culiler.. toiii. III, p. 2'.i.">). «Ciiinpa-
triarcha Elias Hierosolymitarum pontilicalum obti-
iiuissel, tertio impcrii Anastasii anno, conlurbala
est Ecclesia Dei, in tres parles divisa, pontilicibus
quidem Homanis dividcntibus a Byzanlinis, eo quod
sacrisdiplychisinserUiinessetnomen.-Xcaciiepiscopi
quondam Conslantinopolituni,qui illorum non secu-
lus fucrat accuratam diligentiani, rigidamquedisci-
plinam. » llormisdas itaque, ut omnem amoveret
dissensionum causam, moderato cum lapsis episco-
pis.jure incedendum decrevit.

Linea 8. — Cum eousitio rcgis Theodorici. Eadem
habet recitato loco Theophanes.cxprcssius addens, D
pontillcGin a Thcodorico .wliicitoluw. Inio direxit et
ipse rex lcgatum Agapitum,qui intcresset coiicilio,
dequeeodcininaturedelecto, hiccinepistolaexslantc
apuii Haronlum. (Ad ann. 515, pag. (iii.i " Sed licet
omnis legalio virum sapientcm reqiiirat, cui provin-
ciariim utililas tolius(|UP legni stulus commiltelur
vindicandus: ntinc tiiineu necessc est prudcntissi-
mnm eligere, qui possit conlra subtilissimos dispu-
tarc, et in conventu doctorura sic agere, ne susce-
ptaiii causam (ot erudita jiossint ingenia superare.
Magna res est contra artilices loqui, et npud illos
aliquid agere, qui se putunt omnia providerc. »

Linea 11. — Euiite.-niuc ad .inaslasium .iuinustum
nihil eycrunt. Concilium itaque indictum, in quod
jam lleraclea> convenorant '.^(»0 Orientis episcopi,
cum imperalorliberaVilalianoessct, irritum cvasit.
Prosequitur enim ibid. Theophancs : .. Qui tam a
scelerato iraperauire,quam a Timolheo Constantino-

polilano cpiscopo delusi,rc infcctarcccssere.Impius
siquidem iinuerutor, pactis violatis, ad papam Homs
ne veniret, clain signilicavit:aliunde vcro Vitaliano
sacram Romam mittendam dederat, qua papam ad
conciliumHeraclea;celebrandum,utaccedereldolose
invitabat. » Tametsi aulem dicatur, frustra fuisse
priorern hanc legationem, id intelligcndum respectu
imperatoris, non aliorumepiscoporum,quoruni plu-
rimi fldei libello a synodo Homana dirccto subscri-
pserunt, quod recte disputat, etfuse Baronius. Inter
hoslaudandi lllyriciani,qui epistolam llormisdae de-
derunt, testantes se, cum Constantinopoli degcrent,
proiiosila; formula; subscripsisse. (Apud Labtj. ibid.,
p. 1440.)" Plurimi ex nobis in regnante fucre Con-
stantinopoli cum vestri sanclissiini vicarii Ennodius
et Fortunatus episcopi, Nenantius prcsbytcr, Vitalis
diaconus, et Hilarius notarius degcrent pietatisago-
nem.» (JuaB postrema verba innuunt legatos a per-
juro imperaloro certamina plurirna pertulisse.Sub-
iungunt dcinde et uietropolitanum suum in plena
lllyriciana synodo subscripsissc: •■ Nobiscumautem
fuit inter sanctos faclus pateratque archiepiscopus
Alcyson, nui cuin omni prajsumptione suppliciLus
utens libcllis apud vestram beatitudinem dignus
effectus est apostolicie sedi vostr»!! communicare vo-
biscum. » Tenebantur enim sutTraganei episcopi,
oblato publico cuipiam dccrcto subscribentes, illud
idem Metropolilano intimare, .juxtaid quod actione
4 concilii Niccni ii advertit Tharasius et nos fuse
in priori de encyclicis cpistolis dissort. .Atque
adeo exemplar libelli ab Hormisda propositi, sub-
scripti(|ue rogrcdicntes ex urbe regia nd metro-
politam cx moro di'tuleriint. Episcopos otiam Uar-
daiiin', Thracim et Scythia: libellum eumdem fuisse
prnfcssos, testaturin suacpistola Arolatensicl Vien-
nensi metropolitis data Ilormisdas. Imo episcopi re-
ceiitor clecti tcncbantur (idei professionem juxta
HormisdiE libcUum cmittcre. Alcysonc cnim metro-
polita denato cum sulfectus fuisset Jjanncs, epist"-
lain scripsit cumhacepigraphe^DomiHomi-cipfrrui. ■
ta sanctissimo, el Ijcalissimo Palri Patrum, commit..'
stro et principi episcoporum lIormisiLr, Joannct
in Domino .uitutcm. In fiadem formulani compcn-
dium ita proposuit. <■ Ego... decenter ad vcstras
orationes concurro, et juxta consuetudinem aposto-
licip scilis vestra;, qua cunctarum Ecclc^larum cu-
ram habcl, ct Nicopolitanorum haberi- dignamini,
secundum anti(|nani spiritaleni dispdsilinncm ve-
stram... Votum autem niihi esl, vestram sequi
doctrinam, sicut iiiter sanclos praidecessor meus
Alcyson cxstiterat : ct anathematizo dioscorum, ac
Tiniotheum appelladone /Elurum, et Pctruiu ho-
rum successorcm ; et Pelri comiiiunione runi his
permistum Acacium, et IVtrum qui Antiochenam
perturbavit Ecclesinm, sequen» in oinnfbus synodi-
cas et apostolicas epistolas.scriptas a vcro pra-sule
R. E. Leone. » Consueludincm vero, ut suITraganei
cerdorem rcddcrent nietropolitam, hinc ortam reor,
quod, cuni unanimcs omnes cum priniate esse de-
bercntindcpositocustodiendo.docendisquepopulis:
unde in roncilio Chalccdoncnsi. act. 4, cuni cdcnda
foret (idei protcssio, dixit Heronicianus : .Snujuli
episcopi pdcm siinm per metropolittim constituanl
manifestiim, ut niilla dubictas aul discordia rchnqua-
<i(r, e(c. Ad metropolitas ob id dirigebanlur s(atuta
conrilii. ulperipsum su(Traganeis omnibus intima-
ren(ur. Sic cxsules .Xfricaiii cpiscopi.ac domum re-
vocati, in concilio Carthagincnsi priorem chri ordi-
nem restaurantes, el id docreverunt : (7 sccundum
SicTnas dispiisilionesconlirmationcm corum qu,T ftunt
in concilio, dandam uniuscujusquc profiwuT melro-
pulilano. Ut lcgitur in .\c(is ojusdem synodi tom.II
Concil. ediU Harduini, pag. 1079.

Anastasius vcro tanictsi Hcraclecnse concilium in
irrilum abirejussorit,lldei suip professionememisil,
cxstantem apud Labbeum p. 143.3, nepopuli. qui
in partcs catbolicorum manscrant, turbas iteruffl

483

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. nORMISDA.

486

excitarenf. In cadem anathcma dieit Nestorio, et
EutychetijCorumque dogmata pcrversa esse Catetur.
Simulat callidus et versipcllis princcps venerari
se Chalcedonensem synodum, cujus cousque tanto
molimine promoverat damnationem. Ad Acacium
quod attinet, expungi haud posse scribit ex dijily-
cliis, ne in Orientis Ecclesiis majora dissidiorum
somina excitarentur. Atque ha;c omnia per duos
legatos Theopompum comitcm domesticorum, et
Se verianum comitem sacri eonsistorii ad Hormisdam
direxit. ,\pud Labb., ibid., p. 1430. Legatio istius-
modi laicorum.qui ecclesiastica negotia, ac de fide
quidem tractarent,insolens Ilormisda; visa est,tnm
quod juxta Ecclesise morem ex cleri albo deligendi
essent, qui rcs lidei tractaturi erant : tum quod id-
ipsum promisisset, quando pontilici Heracleensem
synodum denuntiavit.Legimus haic in epistola Hor-
nnsd.-e apud Sirmonduni tom. 11, jp. 131 in qua re-
spondet Avito exspectanti ,posccntique gesta concilii
Heracleensis, et insuper misste a sede apostolica et
Occidentalium synodo legationis eventum Pontifex
enim exponit primum schismaticorum perfidiam.et
Anastasii perjuria, subindeque addit : « Nam unde
est, quod cum per Ennodium fratrem et cocpisco-
pum nostrum,saccrdotales viros ad confirmanda ea
quce sedes apostolica poposcerat, dirccturos se esse
promisissent, multa quoque qua; ac correctionem
-pravitatis su.t? a nobis quajsifa fuerant pollicentes
non solum non religiosos \nros, penes quos caus»
ipsius plena esse posset instructio secundum cons-
tit\ita propria non miscrunt : verum ctiam quasi res
parva gerotur, laicos et alienos ab ecclesiastico
corpore destinantes.non se studuerunt de coeno quo
immersi tenentur, evolvere ; verum etiam catholicic
fidei claritate fulgente, sua, quod absit, se posse
crediderunt obscuritate fuscare. Ha^c fuit nostri
causa silentii, quani vos quocjue spirituali vobis
prudentia revelante vidistis.quid enim de hac causa
poteram directis litteris indicare, quam in stalu
suo videbam duram pertinaciter custodire perli-
diam?" etc. Ex quo et illud discimus pontificem,
postquam synodica Occidentalium sensa per ency-
cam habuerat, etiam legationis eventum per alias
epistolas exposuisse.Quod ut pr.-estaret.secunda; in
Onentem legationis fructum exspectabat, adeo nt
Avitus silentia prior solverit, cui in hac epistola
morai causas aperuit pontifex.

LineaT' — SubJoanne episcopo Constantinopolitano.
Expungenda hasc sunt, et reponenda p. 84, lin. 1,
ubi sic legendum : Tunc lloruiisda episcopus cum
consilio regis Theodorici direxit a sede apostolica sub
Joanne episcopo ConstantinopoUtmo Gervmnum. Oc-
currit sa;pius hffic transposilio ; quod suo loco ob-
servatum est.Legati enim illi Constantinopoli fuere,
cum Joannes ad episcopatum assumplus est : siqui-
dem temporc prioris hujus li'gationis erat pseudo-
episcopus Timotheus Entyrhiunista.

Linea 11. — Idcm sccundo misil. Legationis hu-
jusmcminit llormisdas in laudata epistola ad .\vi-
tum apud Sirmondum.Occasiunem habucrat ponti-
fpx ex plurium Orientalium episcoporum convcr-
sione, quos ut juvarct,secundain novis adjectis in-
structionibus adornavit lcgationcm. Ad Iktc pcrdu-
I rabat conccptus de ^'italiano metus, quod avertit
Cyrillus in Vita Saba; : Anastasius...detentus a Vi-
tnliano barbaricis moribus consilium cwpit ea in re
intcrim quietcm et silentium tenere, etc. ilbid. pag.
320.

Linea 1.3. — lu quolibello noluit consentire Awju-
stus.TcnoT libelli erat cujusmodi strictum cxhibctur
in instructionc legalis data,modumque pra-scribit,
quo tidci professio cmitlenda lorct. (Apud Labb.
p. 890.) " Conscntientes cliam cpiscopi iii Ecclcsia
pra!sentc plcbe Chrisliana haic pr,i'ilicare ilebeant :
ainplccli se sanctam lidcm Chalcedoiiensrin.cl cpi-
stolas S.Leoiiis jiap.T, quas scripsil ciuifra luercti-
coa Noatorium, etliutychen, et yioscorum : sed el

A contra sequaccs eorum Timotheum yElurum, Pe-
truni, vel contra eos qui in ipsa causa tenentur ob-
noxiis : simul etiam et Acacium,qui quondam Con-
stantinopolitancB EcclesiEe fuit episcopus ; sed et l'e-
trum Anliochenum anathematizantes cum sociis
eorum.H;ec manu propria electis venerabilihus viris
scribentes, facianl secundum textum libelli, quem
per notarium nostrum edidimus,» etc.

Hinc etiam constat semper in hisce apostolica
sedis legationibus notarium adfuisse, qui exciperet
subscriptiones professionesque subinde,ut alias vi-
dimus, in archivis Ecclesiae Romana; diiigenter as-
servatas.

Linea 13. — Contestationes secrclas. Hormisdas
pra;ter epislolas iinperatori,aliisqui; in secundahac
legatione directas, praescius circulatoria; artis tum
ejusdem imperatoris,tum Timothei pseudoepiscopi
Constantinop.19 secretas contestationes legatia tra-
didit, ut si imperator praepediret, ne palam per

T) Orientem apostolica; sedis statuta vulgarentur;alla-
borarent per delectos viros,ut ha; contestationes seu
coraminationes clanculum in primariis circumqua-
que sedibus appenderentur. lllustre id genus con-
testationuin exemplum docemnr ex .Actis concilii
Ephesini, quando Nestorius pravum suum dogma
• evulgare coepit.Cum cnim is, aul^ potentia fretus,
veritatis defensoribus minas et exsilia passim inten-
taret (qua de re Ccelestinus in epist. ad clerum et
populum Gonstantinop.eisdem dirigens sententiam
in Nestorium, et fusius monachi in supplicatione
Theodosio exhibita ; qua; exstant prima parte conc.
Ephes., et Socrates lib. vii ; Evagrius, lib. i ; Libe-
ratus,lib. i memorant) Eusebius.tunc Scholasticus,
postea Dorileensium episcopus.strenuusquesubinde
catholicasfideipropugnatorinsynodoChalcedonensi,
debacchantem in dies magis hKresiarcham perspi-
ciens, pavidosque alios omnes, secretam contesta-
tionem vulgavit,noniine suo quidem suppresso,sed

p ex cujus lectione agnoscerent omnes,damnari in ea

^ Nestorium.eamdemque episcopis et catholicisomni-
bus direxit,legentes per SS.Trinitatem adjurans,ut
illam in omnium notitiam pervenire curent. Exstat
ha-^c cap.Lprimi-e partis Epnes.conc.edit.Hard.acis-
tiusmodi titulum pra;fert <• Contestatio proposita in
publico contra clericos Constantinop.et in Ecclesia
insinuata.quia sectatoresset Nestonus Pauli Samo-
sateni anathcmatizati anle annos ICO ab orthodoxis
episcopis, " etc. Contestationis inilium ita habet :
« Conjuro accipientem hanc carlham per sanctarn
Trinilatem, ut eam palam faciat episcopis,presby-
teris,diaconibus,lectoribus,laicis habitantibus Con-
stantinopolim,insuper etiam exemplar eis pra;beat,
ad increpationem ha;retici Nestorii,quia siniilia sa-
pit anathematizato Paulo Samosateno ante annos
1(30 ab orfhodoxis opiscopis, <> ctc. Subsequuntur
deinde Pauli dicta et Nesturii, ut inferant lcctore.s,
Nestorium eadem cum Paulo Saiiiosateno dogmati-
zantem, ccu hasrcticum dainnandum,liabendumque

D esse. Vetus interpres ad calcem notam hanc appu-
suit : « Hajc conteslatio posita est Constaiitinopoli
in publico.adluic tencnte Nestorio sedeni ejusdein
Consfantinopulis.cf iiiale docente," etc. Itaque hu-
jusmudi cuntestatione puliliceper lidoscatholici do-
gmatis assertorcs ai)[iendebantur,si quod erat prin-
cipum interdicfum,aut superior potestas, iiihibens
discussionum harurn publicafionem.Marius Merca-
tor in scholiis ad 3 Nestorii sprmonem obscrvat Eu-
sebiuiii priino obstitisse h;eresiarcha;,publice blas-
phemanfi." Cum Ncslorius in media Ecclesia pro-
ianis utcretur vocum novilatibus,quibus et OeoTuxov
et geiiiinam Cliristi nativitalem insectabatur, vir
qiiidam sane probus, qui adhuc intcr laicos erat,
sed tainen admirabilcm sibi collegerat eruditionem,
fervcnti ct rcligioso zelo perniutus, et intensiori
vore exclamans, iniiuif,ipsiini anti' s.Tcula Vcrluim
cliaiu secuiidain sumisse genoratioiiem.id est illain
secundum carnem,ete.\ mulicro,»elCtLaicumhuiip

487

ANASTASIl IJIIiLIOTlIKCAIill

488

ruisscEusebiuni.utNcsloi-iumpubliccrcprchendissc,
dicilur in Brcviculo Eutychianistarum.n Cum Euty-
chen Euscbius Dorylitanus cuisco|)us suadorc talia
rcperissct, zelo fidei, queni ctiam cum agens in re-
bus essct.ostendit, ipse enim Nestorium quoquein
femporc reprehendit in Ecclesia rcs sacrilegas prsc-
dicantem, » etc. Eusebius itaiiuc persecutioncra
passus est, fortassis exsul, quod initium contcsta-
tionis iunuit, siquidem pcr alios eadcm Constanti-
nopoli vulgata fuit, non ab ipso Eusebio : proinde-
que absens supponitur. Ac quidcm a publica ea
priori reprehensione, mala pluriina eumdem susti-
nuisse.probant Leontii Byzantini verba lib. iii cont.
Nestor. et Eutych.: " Proposita cst utriusque refu-
tatio,Pauli (scilicet Samnsafeni) et Nestorii ex testi-
monio publice proposito, ul aiunt, ab Eusebio qui
tunc florebat iii judicandi potestate, postoa autem
praifectus fuit Ecclesiffi Doryleensium, qui divino
zelo, ut tcstaiitur, inccnsus, hKresim Neslorii et
Eutychetis reprehendit et convicit,infinitis periculis
pro'pietate oljjcctus,» ctc.Iiccilat subindo laudatani
contestationcm. lias itaquc contcstationes laudat
liber Pontificalis, quas Hormisdas, prajscius fuluri
certaminis,legatis dedit. Tertullianus pridem cum
ob persccutioncs votitura Christianisossolapologias
cdere,vulgavit tamen,et quod sine nomine ac clan-
culum,tacituin libellura ipso in limine dixit.lmo ne
a propositaNestorianismi causa discedamus,similes
occult.-e contestationes vulgata; sunt pcr Orientem
contra S. Cyrillum a Nestorianis, do quibus idem
Cyrillus (tom. I Concil., edit. Hard., part. i, Conc.
Ephcs., c. 12).« Ad liapham martyrium diaconum,
qui ecclesiasticorum negotiorum praircctus duas
carthulas raiserunt,alteram a Pholio.aul alius ejus
farina; nomine coutra comiiionitoriuin,(|uod ad mo-
nachosscripseraracompositam :alteram forma (jua-
tcriiionis, cum nova plaiie ac absurda iiiscriptiono
iii hunc modum : Advcrsus cos, qui propter unio-
ncm.autUnigcnili dcitatcm intcriraunt aut humani-
tatcm dcificant, » etc. Pcrdurabat el S. Gregorii M.
fEvo oonsuctudo, scribente eodem lib. v, epist. 30 :
yorturno silenlio, in civittilis loco conteslationem po-
siiit in cjus criminc loqucntcm.

Num.83, linea 5. — Cummilitihus ct magistrinnis.
Perjurus impcrator lcgatos non dimisit tantummo-
do.sed perdi, airuninisque afficijussil.Milituiii cus-
todiic cos tradidit,ac insuper pr;i;icolianos ct inagi-
strianos adhibuit, qui et cavorent ne cum aliquo
loqucrciitur, et impcratoria cdicta proponercnt ci-
vitatibus quibus distincle vetitum,ne sedis aposto-
lica; lcgatos excipcrent. Equidem niajoris momcnti
cdicla pcr magistrianos et pr;cfoclianos vulgari con-
suovisso multa docent. Joannes .Vntiochenus ut
Ephesum venit, horuin opcra Gandidiano coiniti ad-
ventum suuin significavit, quatenus illo episcopis
in concilio adunatis rcnuntiaret. Ita Ncstorius in
- epist.Theodosio data in cod.Cassinc.8, pag. 30, ubi
do Candidiano. n Quia voro agnovit inagnificcntia
ejus et sanctissimuin Joannem...ct cos qui cum eo
sunt, propimiuasso : hoc cnira dirccfi ab eo prxfe-
ctiani cl inagistriani manifcstuin feccrunt. » In
controvcrsiis acri animorum conlentione habitis
legitimuin concilium inlcr et schismaticos Orienta-
lcs, episfohc impcratoris pcr hos lcguutur allata>;
(luod passim in Aclis videre esl. Non socus cum
Leo iniporator sensa episcoporum omnium postula-
rct,Encyclicas tntius orbis melropolilis magistriani
detulorunt.Quod legimus in synodica Sardiann?sy-
nodi iii, P. Conc. Chalced. c' 22, pag. 72".>, cdit.
Hard. : « Quoniam divina sanctionc pcr Eudoxium
virum devoluiu inagislrianum i-cligiosissimo nostro
melropolilie Eulhcno dala, coiivocati sumus in ci-
vitatc Sardianoruin, lilleris memorati sanciissimi
viri nietropolit;e nostri dircctis : concregatisque
nobis in urbc pivTdicta, vestra» pielatis littera; sunt
directa;, ■> etc. Ex quo non abs ro nolabis, a inagi-
slriania monitum metropolitam pleno jure suffraga-

A ncos in synodum uocgissc.ubi magistrianus princi-
pis poslulata exponcbat : ut propterca actio synoda-
lis oinniiio episcoporura fuerit,principum vero po-
stulafio simplex. (Juod et contigisse lcgiinus in sy-
nodo Rhodicnsi ibi c. 2-4, pag. 7.5G,niagistriani syno-
do epistolara tradebant,et regressuri, testimonium
se dcdisse probans repclebanl. Magistrianorum
etiam et pra;fectianorura crat nublica quaevisedicta
et acta cxcipere, ac dcferre. Ilinc in cod. Cassin.
edicto a C. V. Christiano Lupo, c. 133, pag 274, dc
nefariisactibuscujusdamAnasfasiiaitTheodoretus:
« Sed et in regia urbe multos habet, qui conspexe-
runt cjus illeccbras prrefectianos et magistrianos.et
publicos civitatis (luoruin tcstimonia,in scripto no-
bis Chalcedone oblala nos lcgimiis.» Theodosius,ut
motam controversiam Patrcs Ephesinos inter et
Oiientales terminaret, jussit per magi.strianum
utramquo paiiein contcndentiura propiias sedes re-
potcre, ac peculiarifer ad Joanncm patriarcham di-

n rexit, qui irapcratoris voluiitalem c;eteris melropo-
litis apoiirct.Exsccutus csl Joannes^pei^scriptaraque
a se cpislolam raagistriano dcdit ab imperatore
misso, ut ad Alexandrum llieropolilanum metropo-
litam deferret. Cum vero is nec legere, imo ne re-
cipcre quidem vcUet, eain recitavit Magistrianus,
ejusque exemplarnotario Alexandri tradidit,et scri-
ptani ab .Alexandro teslilicationem recepil, quam
Joanni ostcndcret. Hujus.antiqui raoris monuinen-
tura exstat in synodico Cassin., c. 127, merito re-
colendum ad hierarchici ordinis oslensionem, cum
impcratoris petitiones pcr primafes metropolitis in-
noluisse constet : constet etiaiii (juomodo epislolis,
rcligionis bonoametropolilano directis subscribere
tenerenlur cpiscopi, ut pcnes (uimdem consentien-
tinm unaquaque de rc episcoporum documenla ser-
varentur. Hinc si quando e]iiscopi ipsi subscribere
non possent, pcr nolarios subscribcbant. Unde in
conciliiEphes.subscriptionibusoccurriliapudBaluz.

p in n. collect. Conc, p. G33). yciiunliHS cpiscopus

" Hierapolcos suhscripsi per nola.ium nicum Theodo-
rum. Ex quibus omnibus liquido apparet, quemad-
modum encyclics pro terminandis controversiis
edita; Ecclesiis innoteseerent. exhibitusquc in iis
episcoporum consensusfacillimeagnoscerelur.Adde
supraiiictis palladium mngistrianum, a Theodosio
missum ad utriusqnc portisepiscopos Ephesi dccer-
tantos rcgrcssuriim ab utraque liltcras ad impera-
torem rctulisse in quibus teslanturomnos reccpisse
se epistolas divalcs pcr euradcm magislrianum alla-
tas. Iino pra;fectis provinciarum si i\\ix publicanda
dirigerct iinperator.jubcbat paritcr ut rescribcrent,
seque publicasssetestarentur.Undoadcdicticalcem,
quod pcr imperium omne adveisus Porphyrlum,
Ncstorium, e'. Irenanim vulgavit, exslans iiJ part.
Conc Ephes., ha?c demandat prajfcclis. .Vnijnificen-
lia tua noslra' pictalis .^copum asseaila, nircl hirc
ohservari, et prinio ijuoqiic tcmpore trnnmcta rc4di.
Lcgilur cl cjusdem mandali exsecutio additurque

D nota bujusmndi : Lccta sunl h.rc in ecclcsia Solila-
riorum, 23 1'harmuti. hoc cst .\prilis indicti^ne iv
anno Dioclcliani IGJ. Et cum Candidianus comes
dircxerit contcstationcm sanct« synodi Ephcsina;,
ut ab incocptis quicsccrcnt.addil in fine : •■ Cognot-
cilc iijilur quod .^cripli hujus cj:nni>lar ctiam dvmino
nostro piissimo impcratori lrun.fmissum ('.</. Et altcra
nianu : Proiiositiim c.<:t dccimo Knl. Julii iu Ephesino
(•ir//(i/<'.Exslat in syn.Cassin.c. '.•. Congruit crgo re-
ccpta; consuetudini liber Pontificalis, mcmorans
cum lcgalis inilitcs missos fuisse.qui arcercnt cos-
dcm ab omni Orientalium commercio.ncve alio per"
gercnt.scd recta Romam rc^rcderenlur : magistria-
nos vero ct pra'fcclianos.qui civitalibus inliraarent,
nc quis legalnrum scripla suscipere, aut cum eis
confcrre quiibiuam auderel.

Linea 7. — Sccrclitwi.. \cac\\xs, ciyus partcs lueb*-
lur .\nast;isius, primus Icgitur qui custodiaa in
itineribus locarit.ne scripta apostolica per Orientia

489

HISTOniA DE VITIS ROM. PONT. — S. HORMISDA.

Ecclesias vulgarentur.unde coacti fuere Rom pon- ^. git ; quam multidinem quidam numerando ren

tifices sententiam in Acacium latam sccreto evul
gare. Testatur enim Gelasius in cpist ad episcopos
DardanisB heec in causa Acaciana acta fuisse ab
apostolica sede (tom II Conc p. 915) : « QuiE tamen
scntentia in Acacium dcstinata,etsi nomine tantum-
modo prtPsulis apostolici.cujus erat utique potesta-
tis legilimtB, probatur esse deprompta, pra-cipue
cum secrcta'dirigenda videretur : ne custodiisubi
que praetentis dispositio salutaris quibuslibet diffi-

tiarunt agmen decem millia monachorum conti-
nuisse. '< Cum hi astarent in ecclesia, et adesset
prffifectus, Joannes responsurus«ascendit in ambo-
nem archiepiscopus, secum babens Theodosium et
Sabam monachorum principes et ductores ; omnis-
que populus per multas horas clamabat : hiereticos
anathemati subjice, synodum conflrma.Statim igi-
tur ex consona unaque voce tres illi anathematiza-
bant Nestorium, Eutychen, Severum, Soterichum

cultatibus irapedita.necessarium habere non posset CffisareK Cappadociae^iet omnem,qui svnodum Chaf
effectum : tamen quia orthodoxis ubique dejectis.et cedonensem non reciperet. Qua3 postquam ii tres
heereticis tantummodo eorumque consortibus jam pra;dicaverunt,atque dcscendcrunt, rcvcrsus abbas
relictis in Oriente, catholici pontifices aut residui Theodosius,hancadpopulumvocemomisit : Si quis
omnino non essent.aut nullamgererent libertatem." inquit,quatuor synodos non admittit sicutquatuor
Quemadmodum autem pontificis decreta in causa Evangelia, anathema sit.His itaque gestis dus qui-
Acaciana, tametsi secreto appendcrentur,nihi]omi- dem multitudinemonachorum territus inCa?saream
nus pra3sulis Romani nomine legebantur inscripta : fugit.»Itaque per monachos apostolicas sedis legati
ita, quanquam contestationes secreto a monachis contestaliones affigi in prascipuis Orienlis viribus
perprcBcipuas Orientisurbesappenderentur,nomen n allaborarunt. Contumacior Acacianorum et malaj
Hormisda3, omniumque Occidentalium consensum causa; studium impulit apostolicam sedem istius-

niodi ratione fidei oppugnatffi prospicere.

Linea 9. ~ Qui cmnt complices knastasii. Aca-
ciani nempe, sedi apostolicaj infensissimi, Acacii
vestigia prementes,quem notavimus primum inter-
dixisse, ne apostolica rescripta vulgarentur, auto-
graphas fidei epistolas, et locis undcquaque dimo-
tas ad imperatorem miserunt.

Linea 10. — Pro crimine. Respiciunt haec verba
ediclum, civitatibus per magistrianos et praefectia-
nos missum, ne cum legatis loquerctur ullus, seu
apostolica exciperet scripta : aut si mavis, quod
Basilicus, Zeno et Anastasius, edicto caveriut, ne
quis auderet apostolicM sedis decreta appendere.
Aoaciani itaque secretam epistolarum Hormisda;
publicationem, ceu crimen imperatori detulerunt,
qui diriusob id pontifici rescripsit,ut moxdicemus.
Inve.verant patriaroha! Constantinopoli,ut Ecclesia-

prffiferebant. Quod infra notabimus.

Linea 7. — Suprascriplus cpislolas fidei 19. Quas
supra contestationes dixcrat, vocat hic epistolas
fidei : apte quidem utrumque,advertente ad annum
516, proindeque circa id temporis, Theophane.
'< IMonaohi deserta Palffistina; loca inhabitantes, di-
vino fervore accensi, quatuor fidei scriptas edide-
runt obtestationes; quarum duas quidem ad impe-
ratorem, ad provincia? prKfectos unam, et alteram
ad Hierosolymorum episcopum miserunt, palam
professi a sancta Chalcedononsi synodo nullatenus
se disccssuros.ncque cum impio Scvero communio-
nem habituros,quandoquidom vol ipsis sacris locis
incendio consumptis, et morti parati forent. «Qus
ct leguntur in Vita Sab.?e, pag 313, ibid. Hinc con-
testationum usus et argumentum constat.

Linea 8. — Per maniis monacliorum. Zclo oqui-

dem monachorum stetitin majoribus fidei certami- sticorum nullus imperatorem conveniret, nisi a

" . Qua de ^ patriarcha prcTsentaretur. Hinc liormisd

nibus definiti eatholici dogmatis professio
re passim ecclesiastici primi scriptores. Satis erit
illud commemorasse,quod Sozomenus babet lib vi,
c. 20, ubi disserit, Lucium pseudoepiscopum Alex
haud tuto sedem suam retinere potuissc ob mona-
chorum fidem :i'Lucius adjuncto sibi duce/Egypti,
cum magna militum manu adversus monachos in
solitudinfi degentes expeditionem suscepit.Sic enim
existimabat,si homines tranquillitatis amantes mo-
lestius exagitaret,fore ut illos sibi morigeros habe-
ret, eaque potissimum ratione Christianos in urbi-
bus agentes, ad suas partes traduceret... quorum
testimonio adhajrent muUitudo vulgi,eamdem cum
illis doctrinam fidei profitebatur : quippe qua: de
dogmatibus disputare et garrire, necpie vcUet, nc-
que nosset : pcnes illos autem veritatem esse cre-
deret, qui virtutem factis suis profiterentur. » Ad-
ditque cap27 facile Orientem ad Eunomii et Apolli-
nans dogmata declinaturum,nisi monachi obstitis-

sdas ipse in
commonitoriis traditis legatos monet,ne apostolica
deereta imperatori offerant prKsente Timotheo Con-
stantinopolitano, neve illo in ha;resi contumaciter
persistentCjdecreta uUa obsignent.Scrvitushsec per
Acacianos inducta est, ut gnari.quid apostolica re-
scripta statuerent,principes ad libitum possent cir-
cumvenirc.Verum tametsi Acaoiana cohorssecretas
hujusmodi publicationes, ceu crimen reputarit, se-
eus plebs, qucE ferventius veritati institit, insectata
imperatorem, ut mox ex Theophane adnotabimus.
hno, .^nastasio denato,eleotoquc Justino, nihil ve-
hcmentius acolamationcs exiioslulavit populus,
quam illud (lom. II Concil., p. l:i38, 1. D) : Syno-
ilicii ItoDiuna modo valcant. Qua; haud dubie erant
ni)V(-nidccim fidei cpistola3 appens.T.,et ab Acacianis
criminatoribus, ad mTperatorem Constantinopolim
dircct;R,dc quibus et Justinianus, adhuc comes, ad
Hormisdam in hunc modum scripsit : Scimjts enim

8ent."Populus cnim in illis regionibus,cum mona- D liiirras vcslr.r bcalitudinis et anlecessorum vestr

chos... ob virtutcm atque opera valde admiraretur,
recte illos sontire existimabat : cos vero qui alitcr
sentirent tanquam adulterinisopinionibusinquina-
tos aversabatur. » Eadem repetit Philostorgius lib
iiij num 18, Theodoretus, legatus ad Theodosium
missus.ad schismaticorum causam tucndam.scribit
Alex Hicropolit (in syn Cassin. c. 20) : Clcrus rero
universus cuni lionis illis monachis nos valde impu-
jnfl(,ctc.Conqueritur imo bonnn opera ne collcclas
quideni fieri in Ecclcsia posse. lloc ipso tempore
eum Anastasius post synodum Siilonicnsem dircxis-
Bet. Anaslasiiiiii l'am)iliili ducalui /'aLTslin,!' pr.rfc-
Ctum ut Joaniirin p.ilrini'iiiani c llii'iiiio dcUnitaret,
ac cognoscoi'1'nl Soveruni .\ntio(iieiium paf riarcham
necnon Chalcodoncnsi concilio analhcma dicercnt
Universi ; patriarcha deliberandi dies aliquol petiit
et obtinuit. Iiilerim " oiihiciii monachnnim oictum
ad sanctam civilalem oonvocavit, et undiquo colle-

Patrol. CXXVIII.

ad (iririilciii dircctas, quid siipcr hanc eumdem cau-

s^nii roiilinrant.

Liiira 1(1. — Furore repletm. Imperator Anasta-
sius Aoaoianorum suasu, h.-cc fidei scripta, vclut
luniultuum incilamcnta traducentium, durius cgit
cum Romano p')iitifice, ac tum primum, solutus
Vitaiiani nielu, in cunidem debaccbari caipit. Ikcc
ob Acacianos. Sed populus impcraloris pcrjuriis, et
mala llrlc pcrspoclis in ounidrm oonmiolus cst,im-
priniis ut auilivil nuilo babilos apostolio;c sedis
lcgalos, ct solulam ab iinpcr;ilore Hcracleensem
synodum.De iiuibus ita Thcophanos :« Plebs autem
onmis.ot Senutus univcrsus .-Vnastasium.ceu pcrju-
rum.conviciis impetcbat. Ad triKc nefarius ille im-
puilentissimc dicebat : habcri legem, qu« Impera-
toroni in necessitate constitutum pcjerare ac mcntiri
,iulj(';d. Ila'0 ille scolestus iManich';ooruni disoipu-
lus, Ji elc. Hinc bausisso consoas Thomam llobbe-

16

4'Jl

ANASTASII BIBLIOTHECARII

492

sium exitialia rcligioni, imo et regnis axiomala.
(.]urc iil pnnoris mulla in liljpo flo Cive per.«cri|isil,
i'ravuiu lianc Acacianoruni arleni,ut et reliquoruin
Anuslasii auiii^di uin, paucis Avito sic renuntiat
lldrniisdas (apud Siriuond. ibid. p. i31) : « Scd
quantuin ad Ur;ucos ore potius praiicruntur pacis
vola,(iuain i)ectore,ct loquuntur niagis justa,(|uam
1'aciunt ; verbis vellc se jactant,quod opcriljue nolle
declarant : qu;u fucrint prolessi ncgligunt, qua>
damnaverint h;ec sequuntur,»etc.Sed in inonaclios
pra3cipue, quos exsecutorcs csse noverat, dirani
movil persecutionem, ducibus Severo Autiocheno,
et Petro Apameensi pseudoepiscopis : quam mona-
chorum lanicnam rctulerunt ad pontilicern Hormi-
sdam ; atque intcr ca!tcra (apud Labb., p. 1401):
II Quoniam Christus Dcus noster Principem paslo-
rum,et Docturum,ct Medicum animaruin constituit
vos,ct vestruin sanctum angclum : dignum estpas-
siones quK nobis contigerunt exponere,et iinmise-
ricordcs ostendoreluposqui dissipant grcgemChris-
ti.Quiautemsuntisti,etquiadversusnosarmaverint,
audisti utique,Bo;itissime. Severus illc et Petrus,(|ui
nunquam in Christiano nuinero reputati sunt, qui
per singulos dies sanctam Chalcedonensem syno-
dum sanctissimum et beatissimum Patrem nostrum
Leoneni publico anathemate impcteutes, qui judi-
cium Dei nihil a^stimantes, et colendos canones
SS. l'P. conculcantes, illudere praidictam sanctam
synodum suppliciis inKstimabilibus alfligentes,
euntibus nobis ad mandram Domini Simeonis pro
causa Ecclesiffi insidiati sunt nobis in itinere per-
diti, cuinquinati et supervenientcs occidcrunt ex
nobis 3.')0; quosdam autem vuliioraverunt, alios
vero qui potuerunt ad colenda altaria fugere, ibi-
dem pcrcmerunt, et monastcrla inccnderunt,» etc.
Monachorum horum mcmoriadieSl Julii recolitur.
De his vidc rclationes monacliorum in concilio
Goustantinopolitano sub Mcnna, tom. II concil.

Linea 12. — Percu.ssus esl fulmiiie diiiiiio Aimsla-
sius. Dc ejusdcm obilu Cyrillus in Vila Sabaj, ubi
susceptum a S.abbate iter ad solandum Eliaiti epi-
scopum refert,et genus mortis Anastasii,el diem a
sancto antistite pra^dictum notavil. Etenim « re-
versus,inquit Cyrillus,Hierosolymam agnovit, nocte
dociina; diei Julii mcnsis,qua patriarcha; Elia; visum
objectum cst,lonitruis et fulgoribus circa palatium
volulalis impcratorcm Anaslasium omnino solum
ferc al>sumptuin,euinque animo concidcntcm,ac de
locis in loca fugicnlem, in uno e parvis cubiculis
ab ira divina coniprchcnsum fnissc, prostratum,
occisumquc, ila ut repentc murtuus sit. » Qua;
vcrba pra;dicti9 plane conscntiunt. Eadcm habet
Teophancs, et Zonaras, Annal. lib. xiv, 57.
Hinc vcrba, (lua; al) inscio Amanuensi inscrla
sunt iii Vita Anastasii pontificis.hic reslituenda sunt,
et, ut oportet, ad Anastasium imperatorem rcfe-
ronda. Ipsa circunistantia ibid. adnolata mcndum
et transpositionera intercurrisse indicat,dum refer-
tur pcrcussum fuisse.cum Acacianorum causa; pa-
trorinaretur Anastasii pontificis tcmpore : cum ta-
men Acacianorum criminationes ob uppensas clan-
culum Ilormisdffi contestationes audivcrit, duriora
oh id IIormisd.T rcscripscril, et Acacianorum cuu-
sam.culholicos dira cx;igitans pcisccutione foverit.

Linca li. — Auclorilnlem swtin. Impcrialia rc-
scripla iiominc, iutcr alia, aurloriUitis indigelarunt
GraK'i.Ilinc in Liberio lcgimus : Tuiir missn aurlo-
riWila CiiluUiiuiii uijeiilciii iii rcbus Et apud Mar-
culphum lib. l, formu). 3 et 4 : It li.rc auclorilas
pcriHtuum obtiiicat vigorem, inunu propria /irmavi-
nuis, ctc. Proprie itaquc erat auetoritas cpistulu,
quainimporatorosmanupropriaobsignubant.Prisca;
hujus consuetudinis vesligia in Justino notanda
snnl, qui rccens ekcto Roniano ponliHci epislolaia
misit cum sua fidei profcssionc,suaque raanu obsi-
gnatam, de (jua Grcgorius II in epist. ad Lconem
gauricum.qui aflirmat eadem manu impcratoris si-

A gnatas servari adhuc in scriniis sedis apostolicse ad
^iciniuS.Pelri.Nccessariaeratobsignalioistiusmodi,
cuni pcr hanc et reliquasaliispatriurchis datas.edic-
ta Anastasii adversus synodum Chalcedonensem an-
tiquarentur,necnon episcopi ob eamdemlidemexsu-
les revocarentur.Meminit Cyrillus ejusdem auctori-
tatis in Vita Saba; ibid. : " Ctterum sic defuncto
Anasta8io,statim Justinus ubiimperium assumpsit,
leges tulit.quibus jubebatur.utomnes ab Anastasio
in exsilium pulsi revocarentur: item synodus t;hal-
cedonensis sacris diptychis insererelur,»etc.Verum
cum haec Justini auctoritas,per Orientem quaqua-
versum directa,causa fuerit ut plurimae cogiTcntiir
synodi.et episcopi undequaiiue encyclicas ederent,
ut iteruin approburent Chalcedonense concilitim.eo-
dem modo, quo factum est sub Leone imperatore
juxta formam tomi cncyclici.cxstantis iii part.conc.
Chalced., ob id antea(|uum notus prosequamur, ad
hujus rei illustrationein discutienda est Palaestina

g synodus, quam collcctores omnino pratereunt.

De sijnodo PuLrslina sub Joanne palriarcha llieroso-
lymitano.
Justinus imperium adeptus, duo in liraine pri -
stitit : fidei professionem ad Hormisdam Rom.pon-
tilicem direxil, edictaque per imperium vulgavit,ut
libello seu epistolis fidei secreto per rnonachos ap-
pensis,subscribercnt. Cum enim episcopi facta sioi
conventuum copia congregati in synodis,subscrip-
tumlibcIIumediderint,inquocomprehensaeaomnia
quffl legatis in Orientem sub Anastasio prollciscenti-
bus, pontifex in instructiunibus dederat ; fuerit
oportet et in epistolis illis appensis expositus idem
libellus, addita contestatione, ut si quis eidera non
subscriberet, alienus esset a catholicffi Ecclesia!
cominunione:cuietiamsubscribijusseritiraperator.
Et quidein de Jounne Hierosulymitano, cui utpote
primati jussa h;ec delula fuere", ita Cyrillus in Vita
_ S. Saba; (ibid. p. 3:dO) : « Qua; Justini jussa post-
^ quam Hierosolymam delata fuissent.inlinila multi-
ludo monachorum et liicoruni congregata esl : eon-
currit quoque S. Sabus.et episeoporura concilium,
celebrutoque festo,sexlaAugusti mensispromulgat»
sunt divina; jussiones, et quatuor synodi in sacris
diptychis repositae sunt. » Synodus ncec cum anno
518, die 0 Aupusti coacta fuerit, cumque Anasta-
sius intra Jnlii diem 9 et iO noctu obierit: conse-
quitur synodorum celebrationem haberi rccptam
continuo ab obitu Anastusii, antcnquam pontifex
novam adornasset legationem.novumque lldei libel-
lum dirij;erel.Joaunes Hieiusolyiiiilanusactaeadi ■
proposuit in svnodo Pulicstinu episcopis CTsaric! ■
et Scythupolituno.Unde subjungit Cyrillus :■■ Tir
archiepiscopus llierosolyraorura Joannes suii':
sancto Patri nostio Saba; Iransirc u.sque in Cn- .
reamclScytbopoIiiu unacum aliisquibusdnin eri :
hcguraenis,ad patefaciendus imperatoris lilteras.
quatuor concilia per urbes sacris dipfychis in^
D renda.Cum autera CKsaream pervenissent, occun
iis sanctus Joannes Chuzibita, qui illius iirbis [«
tilicalunieo tcmporeobtinebat:expletisqueillic qi.
mandata fuerunl, cliain Scylhopuliin advcnerunt.
Atque in occursum eorum cuncti cives una cum
sanctissimo metropoiitaThcodosio prodierc .id san-
cti Thoma; apostoliuni seu templum. Repressique
cum psalmis, synaxim in vclere sancta ccrlcsiace-
lebrurunt.Tunc publicantur divina: litfer.T, necmin
quatuur synodi in sacra diptycha rcferuntiir," r'
Ante synodura Palffstinamcelcbrafa esl synoil
Constantinopolilana.ac ad populiquidera postulali,
qui Joannem palriarcham ubscedere passus non est,
nisi tria ha^c pra;staret. l.Sacris diptychis quatuor
sj'nodos occumenicas rcstituerp.2.Ana'thema Neslo-
no et Eutycheti dicere,3. Severum anatheinatizare.
Unde intcr acclamandura dicebant : Synodica Ro-
mana modo valeanl; nempe contesfaiiones, que
clanculum appeusa fuerant.et per Acacianos probi-

493

IJISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. HORMISDA.

494

bitae, ne exsccutioni mandarentur. Cum vero tria /^
illa signanter in epistolis fidei praiceperit pontilex,
eademque populus in plenaConstantinopolitana sy-
nodo solemniter a patriarcha publicari postularet;
quod et de ambone lecit; constat per synodos parti-
culares, jussu metropolitanorum congregatas, so-
lemnem rescriptorum apostolica; sedis proTessionem.
fuisseeditam,atque imprimis perlaudalarnConstan-
tinopolitanam, cujus ope inita pax est Orientalem
inter et Occidentalem Ecclesiam. Avitus Viennensis
nullum adhuc aut ab Hormisda, aut a Joanne
ConstantinopoHtano gestorum nuntium acceperat.
Quamobrem eidcm Joanni epistolam scripsit, quam
primus edidit Sirmondus tom. II, pag. 41, ac post
initium hrec notanda :<• Cum enim, ut prEcipuum
sacerdotem, justo vos desiderio sitiremus, adjecit
vir illustris Laurentius honorcm vestri anirnis no-
stris, indicans apicibus suis omne nubilum, quod
quietem Orientalium populorum ambiguo caligante
fuscaverat, redintegrata3 pacis serenitatedetersum : r>
eteamcumRomanoantistitevos habereconcordiam,
quam velut geminos apostolorum principes mundo
assignare canveniat. Quis enim, qui vel eatholicus
dici potest.de tantarum ac talium Ecclcsiarum pace
non gaudcat,quas velut in coelo positum religionis
signum pro gemino sidere rnundus exspectat. Quis
non merito delectetur inflrmantium reditu, incolu-
niium statu,cum aliis ovibus intra claustrasalvatis,
illa quae vitio errantis arbitrii fuerat evagata, ccele-
stibus caulis Istitia plaudente revocatur? Custodite
igitur, quasi Patres,traditam vobis etiam super nos
EcclesiK disciplinam. Concordiae vestrae tantum
opus est magisterio, quantum et exemplo. Quam
charitatem populis suadebimus, si hanc in nostris
rectoribus nesciamus? Quid in corpore firmum vi-
deri polerit, quid nutat in vertice mancumPErgo
piam rodeunlibus da(e, ne quis intentione pereat,
pra;dicationcm. Prospicite ne speculata signa tam
fera bestia populetur, si ab unitale sensus vestri „
Roma dissultet. Memores vero noslri, quia si super '-'
dissensionem vestram sol occidat, dainnum Orientis
est, prosperrimumquemsupradixi nuntium perlide-
lissimum virum ad notitiani nostram firmato rcscri-
pto ; ut exspectans Occidentalis Ecclesia in sermoni-
busvestris donum ccelestis oraculi.quod sc laetatur
aceepisse per condiseipulum, multiplicari sibi gau-
deat per magistrum,» etc. Eadcm fecit Tyria syno-
dus, ut ex epistola synodica constat, exstante in sy-
nodo sub Menna. Fecit et IUyriciana, cujus respon-
siva epistola Hormisds datu exstat tom. II Conc.
in(er Hormisdie epistolas.

Cum apostolica; sedis legati advenerunt, cnntinuo
episcopi a singulis civitatibus subscriptos libellos
ofTerebant, stare fuse in rolationibus Dioscari sedis
apostolicw legati, exstantibus inter ponlificis episto-
las, el apud Baronium. Solemnis autcm ha;c pro-
fessio per encyclicas cpislolas, ab Orienlis episcopis,
in causa trium capitulorum edita, et lacta earum
mcdio confirmatio altera, proponitur u Ilustico dia- D
cono, ceu Ecclesiae judicium, et indubium lidei ar-
gumentum. (In Bibl. Max. PP., tum. .\. pag. 382.)
Sic enim, ubi numerum in synodis et subscribon-
tium in suis sedibus episcoporum censet :« Licet
sufficeret tibi unica auctoritas synodi universalis,
qua; numero supcrat universas, qua; toties cuncta-
rum Ecclcsiarum consona sententia confirmata est,
tam por encyclicas regnante Leone,(iuam per libel-
los saccrdotum forsau duorum milium et iiuingen-
torum, imperante Justino, post schisma Potri Ale-
xandrini,et Acacii CoMstantmopolitani," etc. Neque
mirum videbilur subscribcntium et liboUorum nu-
merum innotesccre potuisse : siquidcm tostatur
Dioscorus in rclat. subscriptos libellos ouincs ad
apostolicam scdem fuisse missos; et llormisdam,
cum rerepissct Epiphaiiii Conslanlinopoli(ani anti-
stitis synoilicam, Joanni dcnato suflccti, monuisse
jn rcsponsis, ut fldei causam promovcat, et reaipi-

scentes episcopos benigniter e.xcipiat :« ita tamen,
ut eos qui fuerintUrbis communione sociati,vel per
eos sedi apostolicaj.vestra nobis scripta declaient,
quibus etiam contiii^ntia librorum, quos obtulerint,
inseratur, ;> etc. Necessaria erat istiusmodi cautio,
ut ex libellis subscriptis,qui in archivis asservandi
erant.unanimis Ecclesiie consensus perspici potest.
Quod vero attinet ad schismatis tempus, ad turbas
in Oriente per Acacianos motas, et encyclicarum
ope compositas repressasque subscribentibus tot
ubique episcopis, ha;c annotavit Facundus adv.
Mocianum,(ibid. pag. 109) :« Quia supradictus Ze-
no sedis apostolicae decreta eontemnens, praidicto
Acacio communieabat, et omnes Ecclesias in sui
regni finibus constitutas idem facere compellebat,
Anastasio deinde in imperium et prffisumptionem
similem succedente, omnis Oriens pra;ter admodum
paucos qui in illa multitudine occulti latebant, a
communione sedis apostolicte per 49 fcrme annos
usque ad tempora Justini permansit, » etc. Atque
ha;c quod synodos secundo celebratas ab episco-
pis, ut Chalcedonense concilium eonfirmaretur, et
unio tandem Romanam inter et Orientalem Eccle-
siam sanciretur.

Num. 84, linea 14. — Ilic papa Honnisila. Dixerat
antea Hormisdam consilio consensuque Theodoriei
legationemdirexisse: addit jam eumdem Ravennam
adiisse, ut regis consilio legationem et auctoritatem
mitteret. Sciebat enim Theodoricum ab ineunda
cum Orientalibus unione et pace alienum haud esse.
Scribit enim de eo Jornandes : Athalaricum, filium
filix sux Amulascunlx, regem constiluit, eisque in
mundalis dedit, ac si tcstamentali voce denuntians, ut
principem Orientalem placatum seniper propitiumque
haherent, etc. >■

Linea 15. — El vinculum chirographi. Ilis significari
arbitror causam .\cacianffi damnationis uberius fu-
siusque discussam.Qucmadmodum antea edidit Ge-
lasius scriptum de vinrulo umulicmatis. ubi demons-
trabat ^ure canonum damnatum fuisse Acacium.
Cum euina Acaciani,ut mox refcrtur, rcgerent, red-
dendam rationcm esse, causamque et ffiquitatem
aperiendam damnationis Acacii, voluit pontifex le-
gatos uberius instruerc, quatenus ostenderent, me-
rito anathemate percussumfuisseAcacium. Justinus
equidem operose instilit apud episcopos,ut damna-
tio hKC reciperetur vulgata [epist. 31). Scripserat im-
peratori Hormisdas, quam maximas agens gratias
ob prioravulgataedic(asubjungens:i<Tanta;magna-
nimitati gratias agcntes, quanta possumus petitione
deprecamur, ut Acacii nomen cum sequacibus suis,
quod plens unilatisEcclesiarum impenditgaudium,
damnationis ordine sit remotum,)i etc. Roscribit ad
h;ec Justinus, ac de Acacio quidem hajc notat :
" Ncgaium est intcr divina mystoria mcmoriam in-
posterum ficH Acacii pnuvaricatoris.iiuondam urbis
Iiujus episcopi; necnon aliorum saccrdotum, qui
vel primi contra constituta venerunt apostolica, vel
successores erroris facti sunt, nulla usque ad ulti-
mu.n diem suum poenitentia corrccli, etc. » Ilinc
secuiida vulgavit edicta,de quibus cxemplum reco-
lens Joannis Constantinopolitani et clen, qui Aca-
cium conceptis verbis anathemate in suo libello
porculerunl, loquitur Dioscorus in sua relatione :
Vt c.rcniplum imilenlur civitatis regi.T, destinanda
uhiijuc principalia dccrcta di.vinnts, elc. Ila;c ut logit
poiUilcx,Joamii patriarcha; rescripsit,quatcnus im-
pcralorem sollicitaret ad ha;c scripla circumquaque
diripcnda, ((^/i/s/. 45). « Ea pcrlicerc quK rogalibus
litteris diguatuscst pollicori,ulniissis adeoscdiotis,
quos ab Ecclesia' matris ulioribus eliam nunc lievius
crror abducit, diabolicam fraudcm, ot auctoritale
religionis, et modorata poteslate conipcscat impe-
rii, etc» Potuit ergo cui tanta inerat de Acacii dam-
natione sollicitudo, uberiorcm tractatum cdoro, seu
chirographum dc vinculo anatliomalis in Acaciun^
lati, ut coniuraaoium vooes oompesceret,

193

ANASTASIS Bini.lOTIIRCAHIl

4or.

Liiiea 17. — llic invenil Manichxos. Horum per-
fidia .A.naslasii iavore et sequcla creverat; ut pro-
plerea et lios comprimere ad H(ji'misdn3 zclum spe-
ctarit. In Orientc (jiiidem qui potissinium in Justi-
num conjurarunt Manicliaji lucre. De quo Marcel-
linns in Chron. (apud Sirmond. tom II, pag. 578) :
« Justinus a senatu clectus imperator continuao or-
dinatus est, Amantius palatii pra;positus, Andreas,
Misael, et Ardabur cubicularii ; Manichaeorum lau-
tores.et JustiniAugusti deprehensi sunt proditores.
Quorum duo, Amantius et Andreas, ferrc trucidali
sunt : Misael et Ardabur Sardicam in exsilium missi
sunt,» ctc. Ac interacclamandum quidem, cum po-
pulus (ubi sup.) sijnoilica Itomana valerc pctiit, jn
Ainantium quo^iiic plura, ot Ii.tc intcr aliaclamavit.
NoviDn Isnnmni cjice foras; noviis Isumas Amantius
est. Nuijatorcm cjice de paUilio, etc. Hinc promota
videtur proditio in Justinum sub initium suscepti
impcrii, quando istiusmodi acclamationes a populo
faotaj sunt. Intra tempus illud trucidatum luisse
Amantium,aliffi acclamationcs ostendunt,in quibus
gratulatur imperatorem populus. Ibid. .VoriJiiJS (;si
Amanliiis rehellis Trinitatis, etc. Interim perfldia
haeo diu pervagata Orientem, nec radicitus e.Kstir-
pata, fons fuit Mahumeticae impietatis, qua; initio
seq. ssculi Orientem infecit, ct deinde Iconoma-
chismi sub Leone Isaurico.

Linoa 19.— lliijiis temporibusepiscopatus in Africa.
Dc epoeha regressus hujus episcoporum in .'^fri-
cam, plurima erudite congessit Norisius Polag. Hist.
lib. II, c. 21.

Num. 85, linca 1. — Eodcm lempore. Haec una est
ex consuetis amanucnsium transpositionibus, cum
quEB hic refcruntur, ad alterius pontiflcis gesta spe-
ctent. Clodoveus denatus est ann. 511, ut Francici
scriptores probant. Hormisdas vero creatus cst pon-
tifex anno 514. llegnum seu corona donaria erant,
qua; ornandis apostolorum scpulcris mittebanlur.
Donaria, istiusmodi per modum corona; oblata pas-
sim leguntur in templis tum gcnlilium,tum Christia-
norum. Interim frequentata apostolorum principis
sepulcra, et cumulata donariis hoc eodcm tempore,
prodit epistola Hormisdaj ad Epiphanium reccnter
eleclum Constantinopolitanum antislitem, qui cum
synodica donaria miserat, dc (juibus HormisiSas ipse
ad epistoh-c su;fi calccm ha;c addidit :■' Susccpimus
caliccm aureum, patenam argcntcam, ct alium cali-
cem argenteum, etvela duo, minislerio basilica; B.
Pelri apostoli profutura, a charitate tua directa. »

BINII KT LABBEI.

' Num 82, linea 5. — Eodem tcmpore e.v cotisliluto
synodi misil in Grxciam, ctc. Restituta lides catho-
lico, nexibusque schismaticis liberata, hoc bonum
secum attulit ut Lazorum regem et populum, ha-
ctenus vcrai religionis expertem ad Christianam
fidem amplectondam induxerit. (Auct. iMiscell.
lib. XV).

Lin. 13.— Te.vlum /rtc//i.Exstal inter epislolas Ho-
misdai cujusinitium talc csl:Prima salus est, elc. In-
ter alia sacra sua hoc scripsit : Nos jubere volumiis,
11011 nobisjuberi : Exstat cpistola ha;c intcr alias llor-
misdaj cujus initium talo est : Etsi magnum aliiiuid.
Circa fincm hujus episioK-e a.ii: Injuriari el annullari
sitslinere nossumus,juheri non possumus. Et impera-
torha;reticusPbaraoni simillimus, ut excrlum con-
tra se Vitaliani gladium vitarct, et inslantia Dei fla-
gella subterl'ug(3ret, aslule simulavit se vellc Roma-
no pontilici parerc : atquc adco nonnisi por speciem
ferream cervicem inclinavit : quando vcro haec pe-
ricula amota vidit, Moyseu cum Deo, ponlificcm
cum Ghristo, obfirraata obslinatione contcmpsit.
Quid post];ha;c accidcrit in Oricnte.vidore est ex re-
latione archimandritarum ot monachorum sccunda:
Syria;, qua; cxstat intor epislolas Hormisda; post vi-
gesimam secundam, in concil gen.

A. Num. 83, linea 13. — Justinus orlhodoxus, et di-
vexit, etc. Decreto, et concilio synodi Constantino-
politana;, ut patet ex notis eju^dem synodi et ex
cpistolis Justini, Joannis Constantinopolitani, ct
Justiniani ad Hormisdam scriptis.

Num. 84, linea 1. — Tunc Hormisda, etc, direxil
a sede apostolica Gcrmanum, etc. Hac legatione
Orientales ad unionom, et communionem Ecclesia
Romana; recepti fuerunt, postquam jussui Romani
pontificis obtemperantes, nomina Acacii, Euphcmii,
ct Macedonii e diptychis sacris expunxissent, fidem
catholicam integre professi fuissent, et memoriam
Zenonis, atque Anastasii haereticorum e numero
imperatorum abstulissent. Ilorum nomina in codice
Justiniani diversis legibus alibi prailixa adhuc in-
veniuntur, ideo quod Tribonianus homo gcntilis et
impius eumdcm codicem ecompilarit. Contigit haec
conciliatio Oricntalis Ecclesiaj cum Romana sub
consulatu Justini, anno Domini 519, Ilor.smida; pon-

g tificatus anno sexto.

Linoa 19. — Hujus temporibus episcopatus in Afri-
ca revocalus esl. qui ab hxreticii fuerat extermina-
lus. Auctoritate quorumdam regum Vandalorum
constitutum fuerat.ne catholici in Africa in locum
defunctorum alios episcopos ordinarcnt. Verum Hil-
dcricus Ilcnrici filius postobitum Trasamundi regis
rcgno potitus anno nono Hormisda; pontificis, qui
cstChristi 522, pracccpit (teste Isidoro in chron.) ut
sacerdotes catholici ab nxsilio reducerentur, et Ec-
clesia; apcrirontur, idque priusquam regnarct, ne
violarel rcligioncm juramcnti, quo Transmundo
pra;deccssori jam mortuo promiserat, se catholicis
m suo regno nullas ?]cclesias aperlurum, ullaque
privilcgia restitutnrum esse. Voluit Deus bealissi-
mum pontificem,ctiam hac benedictionc augere, ut
post restitutam Orientalem Ecclcsiam catholicae
communioni, Africanam quoque longa persecutione
vcxatam atque novissime a Trasamundo rege omni-

p bus ejectisepiscopisproculcatam.pristinosplondori

^ restitutam videret.

BLANCHINI

NOT.E CHROXOLOGICE.

Vocationem scdis ab obitu S\Tnmachi definit Bl-
bliothccarius dicbus septem. Electus itaque fuerit
Ilormisda successor dic 26 et ordinatus a\c Domi-
nica 27 Julii ojusdem anni 514. .4 con.^iulala scnatoris
ad con.utlntum Sijmmachi ct Boclii sedem ejusdem
dcducit Bibliothecarius; nam consulatum Ma.rimi,
quo obiit Ilormisda, tribuit Joanni pap.T successori,
Sunimam temporis definivit annis novem (ita enim
codiccs praestantiores Freherianus, Regius, Mazza-
rinus, et Thuanus primus Fabrotti, Cassinensis, et
Vaticanus Hslstnnii el Schelestratii, et Cavensis
Penia;; licet in aliis iinilas desideretur, amanuen-
sium consueta injuria), diebus 27. Hos tamen puto
legendos 13, ut paria ha;c faciani cum anno ct die
denositionis, expressis sect 80, versu 11 et 12. Se-
D pultits cst in basilica li. Pclri aposioli S Idiis .Awjusti
consulalu Ma.rimi. Et ccssnvit cpiscopatits dics scp-
tem. Anni novem ct dies 12 numerati cx 2ii Julii
514 inclusis extremis, portingat ad diem t; .\ugusti
seu VIII Idus : in qua non modo Roinanum, sed
etiam Beda; martyi-ologium cjusdom pontificis me-
moriam rccolit.

llorraisdam superfuissc usque ad annum 523,
prajter auctores supra indicatos, teslalur anliquum
niarmor Valicanum hodic superstes in sacris ba-
silica; cryptis, et ab Eminenlissimo card. Norisio
productum hist Pelag lib ii, cap 21, pag 329, ubi
cnunliatur FI. Maximo V. C. consulc concessum
fuisse locum scpullurae quibusdam conjugibus a
papa Ilormisda. Complurcs epistola; hujus pontifi-
cis cum pra-servcnt cnnsulatum quo dat.T fuerunt,
cxaclas reddunt chronologicas rationcs cjusdem
portificatus, ut in Prolegomenie ad cosdem annos
videre licet.

497

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. HORMISDA.

NOT.E HISTOBIC.E.

Num 82, linea 3. — Hic composuit clerum, et psal-
mos erudivil. Cur dicatur Ilormisda cleruin com-
posuisse id optime exposuit initio notarum V. C.
Bencinus. Castera quoque gesta ejusdem hac et se-
quenti sectione narrata per Bibliotliecarium tum
ipse, tum R. P. Pagius, tum III D. archiepiscopus
Sommier dilucide ostendunt in suis commentariis.
Quare his ulterius illustrandis non immoror. Corri-
gendum puto unicum verbum : el psalmos erudivit:
ubi mendum est manifestum, legendum arbitror, et
epistolis erudivit. Xempe uti Romanum clerum in
factiones antea divisum,et Orientaiem ab Occidentali
sejunctum per schisma, et hffiresi dissociatum, re-
stituta pace atque unitate composuit; itaetiam suis
epistolis erudivit in eadem doctrina catholica, ac
pace tuenda,quam tot litterarum monumenlis com-
mendat et fulcit. Jlopinot n. 12 laudali opuscuti de
nova editione epistolarum Summ pontif a P. Con-
stantio adornata ait. « Neque praetermisit sedulus
editor Hormisdffi litteras, de monachorum Scytha-
rum contentione scriptas vindicare : cui defensioni
non plures modo notas, sed bifariam, eamque late
fusam Dissertationem impendit. Priori parte expla-
nat intricatoria quaedam Historias capita, probatque
nihil a sanctissimo papa assertum, quod a catholica
fide abhorreat; nihil repudiatum, aut certe silentio
pressum,quod non ecclesiasticaj pacis amor et Ghri-
stianffi prudentiae ratio repudiari aut certe silentio
premi juberet, » etc.

Num. 84, linea IQ. — Hujtis temporibus episcopntus
in Africa post annos 74 revocatus est, etc. Lege 84 ;
nam anno 439, Gensericus Carthaginem invasit, et
Quotvultdeum episcopum, navi vetustai impositum,
eum maxima cleri parte in exsilium trusit, Cartha-
pinem pastorc,cIero,locis sacris,et senatu spolians,
uti ex Victore Vitensi aliisque historicis probat
card. Noris. Hist. Pelag. I. ii, cap. 21, et post eum
Iluinartius ind. Chron. aJ edit. Vict. Vitcnsis. Anno
autem .523 hac adnotat ex iisdem Historicis. <( Tran-
samundo defuncto succedit Hildericus Hunnerici fi-
lius,qui pacem Ecclesia; African» restituit, revoca-
tis ab exsilio episcopis. Sunt autem anni84 ex 439
ad 523. n

Consulendus est quoque auctor preestantissimus
in capite 12 suae historia^ Persecutionis Wandalicae,
ubi diligentissime pertractat gesta Africanse Eccle-
si.E occasione pacis sibi restilutaj : qui-e cum illu-
Ptrent plurimum revocationem episcopatus a Biblio-
thecario hic indicatam, et Hormisdoe pontificatum
siib guo contigit,nonnuIlaex eodem cap. 12Ruinar-
lii hic transcribendacensuimus.

Cap. XII. Pax Ecclesix Africanx restituta. — 1. Ex
Trasimundi morte mutata est omnino Africana3 Ec-
clesiffi facics : Mirahilis ncmpe honitas, inquit Ful-
gentiiVitae auctor cap. 28:« Ililderici regnare inci-
« picntis, Ecclesia! catholicaj por Africam eonsti-
« tuta; libertatem restituens, Carthaginensi plebi
« proprium donavil anstistitem, cunctisque in locis
« ordinationes pontificuni fieri clementissima aucto-
« ritate inanilavit.» iionifaeii ordinationcm in Eccle-
sia sancli Agilci apud Carthaginem fiori pr.cccpissc
Hildericum in regni sui oxorilio, reslituta omnibus
catholicis libertatc, lestatur Vitus auclor fragmenti
Tironis chronico subjuncti apudCanisium.AlVictor
Tunoncnsis episcopus in chronico contendit id ab
Hildcricoantequam regnumcapesseret pro3stitutum
fuisse : quoil ipse a Trasamundo sacramento fuissct
ohstrictus,utisnpradiximus,nepostoaquamregnurn
fuisscladeptuscatholicis unquam rcstitnorol liberta-
tcm.i. llildcrix,(>u/«(7, i|ui ex Valentiniani iniperato-
" ris filia a Giscrico captivala ct rgncrieo.jmicta na-
« tus est, rcgnavit annis 7, mcnsibus 3. Ilic ergo sa-
« cramcnto a dccessoro suo obstrictus, nc catholicis
" in regno suo aul ccclcsias aperircl, aiit privilogia
" restituerct; priusquam rcgnarct, nc sacramoiili
« terminos praiterin^t, prajcipit ct sacerdotes calho-

^ « licos ab essilic redire, ecclesias aperire, et Bonifa-
« cium cum dogmatibus divinis satis strenuum ad
« postulationem totius Urbis Carthaginensis Eccle-
« sias episcopum consecravit.» Idem testatur Isido-
rus in brevi chronico Vandalorum sra 553. Porro
tanta Hilderici erga catholicos benevolentia nonnul-
lis persuasit, ipsum catholicam fldem professum
fuisse,quam abEudoxia matre sua accepisset. Eam
tamen mansuetudini ipsi innat;e potius referendam
esse alii censent, cum teste Procopio, nulli unquam,
nec catholicis, nec aliis gravis fueril.

« 2. Devotionem populi Carthaginensis, qua gratu-
labundus excepit sanctos confessores, ac prossertim
Fulgentium, ab exsilio redeuntcs, describit auctor
Vit;e ejusdem sancti Fulgentii cap. 29 :« Resonabat,
« inquit, divina laus ex omnibus linguis. Ad sancti
« quippe Agilei basilicam sequens populus et prs-
« cedens, eonfessorum beatorum triumphum no-
« bilem celebrabat. » Scd singularis erat omnium

n in heatum Fulgentium affectus. Ubi, inquit Vita;
ipsius auctor, facies Fulgentii apparuit, immensus
nascitur clamor, altercanlibus omnibus quisprimo
salutaret, agnoscendum, quis caput benedicenti sup-
poneret, quis estremis vel saltem digitis mereretur
tangere gradientem, quis videre vel oculis procul
stantem.Cum vero immensa pluvia eodem temporo
supervenisset, impeditus non est populorum con-
cursus; imo tantum fides nohiUum crcvit, ut plnnctis
suis supcr bcatum Fulgcntium gratantcr c.rpansis re-
pellerent imhres, et novum lubcrnaculi gcnus arti-
ficiosa charitaic componerent. llio vero observare
juvat, quanta fuerit beatorum confessorum religio,
qui e longa perogrinatione reduces, ut primum
attigcrunt^Iitlus, e navibus egressi statim ad eccle-
siam sancti Agilei properarunt, gratiarum actiones
publicas Deo reddituri : ot quidem ut paulo infe-
rius habet auctor Vitae. laudatus, vix appropin-
quante vespere sanctx memorix Bonifacio episcopo

p rcprxsentati benedixerunt omnes, et laudaverunt com-

^ muniter Deum.

« 3. Fulgentius post aliquot dies Ruspas profo-
fectus per omncs itincris prolixi vias (jnudia majora
reperiens, in occursum suuin populis uniliqnc tcndcn-
tihus, cum lucernis, et lampadihus etarhorum frondi-
bus, reddcntihus yraliam incfjahili Deo... per omnes
ecclesias tanquam proprius cpiscopus suscipichatur.
Scdi su;e restitutus simul cuiii suis monachisvixit,
ita tamen ut absque abbatis Felicisconscientia quid-
quam de rebus ad monastcrium pertincntibus non
ageret. Monachos sa>pius ail ccclesiaslicam mililiam
assumpsit; adeo omnia temperans, ut nulla lis ali-
quando inter monachos et clericos ventilaretur. Plura
habetidemVita!auctordeFulgentii inplcbe rc^enda
sedulitate, variisque libris pro fidei catholica: defcd-
sioneeditis. Sed de istis fusius dissercre ad nostrum
non pertinct institutum. At omitterc non licet exi-
mium summa; humilitatis exeinplum quod ab ejus
Vit;e auctorc rcfcrtur cap. 29. Cuni onim pro repa-

D randaEcolcsia;disciplinapost reditum abcxsilio Pa-
trcs Bizaceni ad concilium Tunecnse convcnissent,
Fulgentius Quodvultdeo episcopo,qui se eo i)riorem
cxistimabat,omnium,judicio pnclatuscst.Quod tunc
quidem tacite tulil boatus antistcs,nc auctoritatcin
concilii excusando miiiuere videretur. Sed paulo
post in synodo Sulfetana preces supijlices eorain
omnibus Palribus fudil, ut sibi volenli QuodvuUdeus
antoponerotur, limens proptcr suum iionorcm ijene-
rari fratri .scundalum meliujique judicans per cliarita-
lcm se jicri minorcm, quam sine charitale majorcm'
Cum itaquc ruinis Ecclesia! sua; rcparandis totus
insisterct, quod otiam Bonitacius Carlhagincnsis
episcopus gencrali totius Africa; concilio convocato
qiiod anno .525 habilum cst, per universam Africam
lieri procurab;it, ad inelioroni vitam anhelans, in
insulam CiiYinam riiiii paucis IVatribus majoris per-
fectioiiis stuilio sccossil,ubi paulo posl ad c.rtremam
iisque horiim sann menlc pcrscvcrnns, iiiquit Vilie ip-
sius auctor, ipsis Januurii Kalendis, post pcractam

499

ANASTASII BIBLIOTHEGARII

500

vcspcrum migravit c vita, annn postquani Eccli'si,-p
Uusiipnsi 111^1'l'cclns fiicriit v';;;csimo quinto, ajtiilis
vero snoB sexagesimo quinto. Quibus verbis annum
xrx vulgaris5:(3 indicari probat Henricup Norisins
lib. II liisloria; rolag., capite ultimo. Fuhjentium
die 1 Junuarii recntioni sitnul et vetera Martyroltxjia
commcmonint, quem mcrilo ut sunclissimum doctorcm,
viijilanlissimum antistitem, inviclissimiimque Christi
confessorcm Ecclesia cutholica veneratur.

II 4. Ccetcrum pax ab Hilderico concessa, nnnnisi
aliquod veluli pra;ludiura luit suinmaj illius tran-
qnillitatis,quam Ecclesia Africana post paucos an-
nos consecuta cst. Etenim Golimer Gelilaride Gcn-
scrici filionatus.cui post Hilderici niortem Vandalo-
rnm rcgnuin dcbcbatur, morae impatiens, pulso
Hilderico anno 531 regnum invasit. Favit e.jus re-
bellioni [iildcrici indoles; is nempe adeo timidus
crai, ul 110 iiuidcin gladii aspectuin ferre possct.
Diliiilc idein llildcriciis Gothorum aniinos a so alie-
iiMS frcerat, ob Ainalafrid.x' Thcodorici ^lagni lilia-
nccnn. Ha'c Transaniundo nupserat : at cum posl
mariti mortem, ut narrat Victor Tnnnonensis, ad
barbaros_ fugiens, commisso pra;lio Gaps.-e prope
ercmum intercepta fuisset,;)»)(/o post in custodin de-
functa csl, Quod ;egre ferens Athalaricus, Theodo-
riciex Amalasuntlia (ilia nepos, qui Ostrogothis in
Italia imperabat, ea de re conqncstusest apud Cas-
siodorum lib. ix Variarum epistola, qu» est ad
llildericum data, ubi violentam fuisse .i^malafrida;
morlem dicit, minatnrque se regina' ex Amuti san-
ijuinc cxortaj ccdcm armis brevi viiidicaturum, nisi
iljsi, cuncti(|nc Gothonun genti fiat satis. Amalafri-
dain in vinculis dotentam.et Golhos omnes a Van-
dalisinterfoclos fuisse scribit Proconius lib. i Histo-
ria; Vandalica^incusalos res novas in regis rognique
porniciem moliri. Non tamen Golbos adversijs llil-
dericum quidcpiam i.stis teiiinoribus tentasse logi-
mus,qnod fortc paiilo post Hildericua e solio a Geli-
more absque nogotio fuisset dejectus, quorum ani-
mos tyrannus ille rognum affectaos haud dubium
placavcrat. Thcodoricum bas injurias ultum non
fuissetestatur laudatus Procopius,quod non satisva-
lero se classe ad petcndam Africam judicaret. G.-ete-
rum Hilderico favebant Juslinus Augustus, et qui
paulo post imporium adoplus ost, Jusfinianus,quod
ex inatre Kiidoxia genilus llildoricus impcralorum
Romanorum aflinisesset. Etiiuidem Justinianiis fa-
ctus imperator,cuin Gclimer Hildcricum e solio de-
jocisset, fa'dus inlerZenonem et Genscricum regoin
olim inituin abrupit, alquo comparato ingenti exer-
citu, por lielisarium ducein, victo, captoque Geli-
merc, qui paulo post Constanlinopolim ad trium-
phiim pordurlus est, Africam tolam recuperavit.ut
fiiso scribit rrocopius in libris de Hello Vandalico.
Hclisarii triumphum egregiie repra'sentat idom au-
clor, qua occasioneGelimer lliistre rerum humana-
rum fragililatisre simuletvoce oxemplumdedil. Ad-
duclus quippe ad circum cum stirpis regise principi-
bus caitorisquo primoribus VandHlorum, qui nalali-
bus.autetiam corporispmcoritateorant spectabilos,
. slatim alqiic imporaloreni in sublimi sede positum
vidit,quo ipse veuissot malorum considerans.neque
ad lacrymas,no(|uo ad lainenla prolapsus, has in vo-
ccs erupil ex s.ioris libris desiimptas : Vaniliix vniii-
latum.vanilns. Heocnsot Procnpiusspolia pretinsiora,
qua; ox Vandalis reporlala in Iriumphum foreban-
tur. Eranl, inquit laudutus auctor. ea quHiii.t snli-
lum mhuHtriiiv reiji Vandnlo. sedes nurcr el pilcntn,
qu.T reginm malronnm veelnveranl. ijcmmnruin pr,T-
terea inereifiliilis splemlnr. e.r aurn porula iiu.Tque alin
reiji.T men.^.T ostenlumcntn. Tiim vero nrgrnti renlena
aliqiiot millin pnndn. preliiqnc inqentis nlin. qu<r, fio-
mnno quoiidiim piilatin direvto Giz<^>ichu.s nlisiuleral.
In his ot illa qua» capt^s olini Jernsolymis Homain
porlulerat Tilus Vospasianns. Oinnia qiinque impe-
rialia ornamenta, qiia- Gensoricus llnma rnpla in
AlVicam translulorat. sibi rostituta luisse lestaliir
Justinianus imperator cod. lib. i, lit. 21. Annu se-

\ ipicnti.i|iii crat vulgaris aerae 535, Belisarius consn-
latiim a'JeplLi:i,i;)ari; vclcrum cunsultum triumpha-
vit, uc captivorum humeria porlatus, curruique im-
positus, ut Procopius narrat, inde missilia ile Vanda-
lorum spoliis sparsit in vulgus, vasn scilicet iinjen-
ccn, zonas aurens, vnrinque regii luxus instrumentn,
qua; plebs cum inagnis plausibus recipiebat.

« 5. Maximus vero hu.jus victoria; fructus fuit pax
Ecclesia; Afiicana; : persecutionem quippe, quam
nonnulli sub Gelimeris tvrannide recruduisse vo-
lunt, penitus tunc temporis exstinctam fuisse nemo
diflitetur. Certe Gelimorem catholicis favisse nemo
sibi persuadc,bit,qiiem scilicet etiam id suos fui--
Sffivissimum omnes consentiunt, ut ne quid dioi
de Hilderico optimo principe, (luem crudeliter cm:
aliis ipsius aflinibus occidi .jussit, ut teslatur Vic-
tor Tunnonensis in Chronico,ad quartum Justinia-
ni Augusti consulatum : qui auctor non semel ob-
servat multos nobilium Africx ab eodem rege lui--

n interemptos, quorum bona per fas et nefas pos'
diripiebat. Eumdem vero Arianorum secta; add.
tissimum fuisse ex Procopio colligimus, qui lib. u
de bello VandaMco rcfert, Golimerem speciosis in
Galatia prc-odiis, qua; cum propinquis inhabitarot,
a Justiniano donatum quidem fuisse, patriciatiis
vero dignitatem non fuisse adepturn, quod ab An:
placitis discedere noluisset. »

II 0. Recuperata itaque a Roraanis fuit Africa in-
dictione diiodecima Jusfiniano, Augusto IV et Paii-
lino consulibus, id est vulgaris a;ra; anno 534, pu^l
annos scilicot septem supra cenlum,quam a ^an-
dalis ocrupata fuerat.Simulqiie restituta fuit impc-
rio Carthaginensis civitatis anno poslquam a Gcn-
serico c<ipta luerat nonagesirao quinto. Publicas ca
de re gratiarum actiones Ueo Opt. Max. Justinianiis
Augiistus, in constitutione de olTicio pra^fecli pra;-
torio Africa;,qua; habotiir in codice Justiniani lib. i,
titulo27, ubi sibimetipsi de tanto benelicio sitii ■:

p Deo concesso gratularetur :«Ouas, inquit, grati

^ aut quas laudes Uomino heo nostro Jesu Chri-
exhibere debearaus, nec mens nostra potest coii'
pere, noc lingua proferre. Multas quidem et an;'
a lieo nieruimus largitales, et innumerabilia cir
nos ejus benelicia conritomur, pro quibus nihil di-
gnum nos egissc cognnscimus. Pra; omnibus tamon
hocquod nuncoinnipntonsHcus pernospro siia laii-
de,et pro suo nominc demonslrare dignatus cst, ■ '
ceditnmnia mirabilia opera qua» in sa'culo conti/
runtjUt Africa por nos lam brovi tempnre recipc
liborlatem,anlca nonaginla quinque annosa Vani:
lis captivata: qui animarum tucrant simiil hos'
et corporum. Nam animas quidem, divorsa Inrni'
ta atque siipplicia non ferentes, rebaptizando
suam perfidiam transfercbant ; corpora vero libf
nalalibus clara. jiign barbarico dunssime siibjuL' -
banl : ipsasqiinque Dei sacrosanctas Ecclosias sc -
perlidiis maculabanl, aliquas vero ex eis slabn. .
fcccrunt. Vidimus venerabiles viros. nui aliscissi»

D radicitus linguis siias poenas miserabililer mnllrm
lecfere mirabilitor loquebantur. Alii vem pnst di-
versa lormont,» por diversas dispersi provincias «•
tam in oxsilio pcregerunt. Qiin orgo sermnnc, aut
quibus oporibus dignas Den gralias agero valoa-
mus, " olc. Hac in constiliilione imporalor Alricara
in pristinum statiim rostilutam iisdem pn\iliu'ii»
gaudore vult, quilms antea perfriiebalur. l'r.Ttor
pr.vfectum pra-lorio, quem Carthapine conimnri-
.jussit, ccelpros qiioque ollicialos institiiil. qui p
divcrsas Africa; regiones in majoribiis urbibiis scdi ;

firoprios haberent.eisque omnibiis slipondia singil-
alim assignavil, dio-cesim Africanam scpiom in
provincias partilus est : Tingilannm srilicol ol quip
anloa Proconsiilaris vocaliatur. Carthaginom, Hyz.i-
ciiim, Tripolim, .Numidiam, Maiiritaninm, ot Sar-
diniain. quarum priores quatuor a cnnsularibus
tros vorn pnstcriort^s a pr,\'sidibus adniinistrari v.
luil. In soqucnti constifutione de miiilaribus nnir::-
ac judicibus agit, assignans loca, in quibus mib-

801

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. HORMISDA.

m

tum duces per varias Afric^-e provincias instituti
sedes habere debeant.

« 7. Neo his contentus imperator, ut Africam
prislino splendori restitueret, novas urbes sedifica-
vit, veteres renovavit, alias vero muris cinxit, om-
nemdeniqueregionemmagnidcentissimis cedificiis,
necessariisque monumentis adversus barbaros, et
ornavit, et protexit, ut fusius narrat Procopius
libro sexto ne .Ediiiciis a cap.3usque ad fmem.Ex
his caput Vadam in Bizacena, et Tiiccam in Pro-
consulari urbes de novoexstructas recenset,Leptim-
Magnam Tripolitan<e metropolim pene dejectam
muris cinxit : in ea vetus palatium, quod olim a
Severo Augusto, qui ibi natus fuerat, sedificatum,
sed pcnitus ferecollapsum restauravit. Carthaginem
Justinianeam appellari voluit, quod nomine etiam
donavit Adrumetum, Bizacei melropolim, olim ut
Plinius observat, Sissam nigram diclum, quce civi-
tas adeo a barbaris neglecta, ut vix antiqui splen-
doris umbram retineret. Bagum vero in Procoiisulari
urbem, antea vix notam vere urhem, inquit Proco-
pius, fecit,quam ipsius cives.ne ingrati viderentur,
in honorem Theodor» Justiniani uxoris Theodoria-
dem appellarunt. Ex ejusdem Augustce nomine
Theodorianae bahie;e spectatu dujnx, inquit idem
auctor, dictae sunt.Alia in aliis Africffilocis publica
ffidificia ab eodein imperatore constructa videsis
apud laudatum auctorem. »

Num. 85, linea 1. — Vcnit regnuin cum gemmis
•preliosis a rege Francorum Cloiloveo, etc. Aspirante
divina gratia per S. Clotildem conjugem Cliristia-
nam ad lidem conversus Clodoveus, ut exGregorio
Turonensi, Aimonio, aliisque historicis Francorum
colligitur, imitatus est Constantinum, coronas au-
reas inter caitera dona ofTerentem tum in basilica
Salvatoris, tum in Valicana, tum in Paulina via
Ostiensi. In basilica Constantiniana sive Salvato-
ris, num. 36, lin. 12 : « Obtulit coronas quatuor
cum delphinis viginti ex auro purissimo pensantes
singulaa libras quindecim. » In Vaticana, num.38.
lin. 21 : « Coronam aureani ante corpus (B. Petri)
ubi pst Pharmecantharus cum delphinis quinqua-
ginta, qui pensant libras triginta quinque: » Et in
basilica S. Pauli, num. 40, lin. 5 : .< Omnia vasa
sacrata aurea et argentea, aut serea ita posuit
sicut in basilica S. Petri apostoli, ita et B. apostoli
Pauli ordinavit. » Uterque princeps respexisse cen-
seiidus est ad visionem seniorum Apocalypseos, qui
divinitatem Redeniptoris nostri profitebanturobla-
tionem coronarum suarum ante illiusthronum.Nam
multo ante apud antiquos soli Deo coronas oblatas
fuisse testatur etiam Plinius, lib. xvi, cap. 4, unde
nios invaluit, ut sacerdotes, ara3, victimee corona-
renlur : quo ritu scilicet cultum divinum illi se
prajstare homines faterentur.qucmDeum habebant.
Christo igiturDeo nostro anle arus basilicarum prc-e-
cipuas utiConslantinus Augustus coronasdedicavit,
ita et Clodoveus : ila expians a decessorum suorum
superstitione regni sui insignia.quie falsis numini-
bus accepta cum ethnici parentes retulissent, ipse
agnito voro Deo unice tuendam, et suprema poles-
tate regendam subdebat. Ilcliquos ante Clodoveum
filirpis sua; principes addictos fuisse ethnicarum
superstitionum erroribus, testuntur pricter histori-
cos omnes etiam cimelia illa aurea, gemma;quc in
ejusdcm Patris sepulcro reporlie, quas erudito
commenlario Chiffletius illustruvit in sua Annstnsi
ChiUkriri rctjis : ubi Apidis sivc Solis ex (Egyplia
Buperstilione ad Francos tunc ethnicos derivatum
simulacrumex auro gemniisqiie 1'abrefactum oston-
dit cup. 10, el e(|ui consepulti superstitio, quum
cap. 15 proseiiuilur.CIodovei vero lllii multo diver-
sus aun et guinmarum usus a pnleina siipcrstitione
facessit in exempluui aunctissimie leligionis noslrie
apud aiigustam posterilalem siiam. IJl eniiii illc
aiile iiiiiilu^irdccim s.ecula priniilias rngum Chrislo
dicabat in oblata apud aram primi Christi vicarii

A corona:itacantinuatainClodovei succcssoribusjura
sanguinis et tivitfe pietatis apud aram Lauretanam
sanctissimiB Virginis Christi matris ostentant coro-
nas duas aureas maximi pretii,quas anno 1639 Lu-
dovicus XIII transmisit hac insoriptas dedicatione :
Sceptra dedit Christus mihi : Christo reddo coronam.

Videndus ea de re commenlarius historicus de
coronis plurima eruditione refertus et annol712edi-
tus a IMartino Schrmeizel ca|i. 6, art. 30, pag. 69.
Linea 9. — Dc rlilnmi/ile, ni ile stoln impcrinli suf-
fitorium super eonfessioncm heuti Petri aposloli. Exem-
plum pervetustum Hibliothecarii in Laurentiana
bibllotheca asseryatum habet : « De chlamyde vel
de stola imperiale subsistorium super confessionem
beati Petri apostoli.HiTC omnia a Jusliniano Augu-
sto orthodoxo votorum causa oblata sunt.» Cangius
in Lexico medicB Latinitatis ex aliis codioibus obser-
vans variatam dictionem, recte colligit reddendam
n esse substratorium. Nam suhstratorium, inquit, est
mappa altaris cui corporale instcrnitur, quod eom-
probat testimonio ordinis Homani. Piissimorum igi-
tur principum hujus setatis hoc studium fuit, ut re-
gia insignia Christo Domino, regum scilicet Regi,
suis in altaribus thronum excitanti subderent ac
dedicarent. Ut igitur Clodoveus rex coronam ante
aram pensilem, ita Justinianus imperator stolam
Augusta! dignitatis obtulit in substratorium altaris :
unde repetenda sunt pretiosa stragula, quae fronti
altarium deducto ad noslram cTtatem ritu prceten-
diinus, qucT dicimus etiam pallia, nt paliias. Italice
palintli. Ex imperiali ac regia chlamyde ad usum
regalis Christi sacerdotii antiquitus oblata, partim
in indumenta ministrorum, partim in altarisipsius
ornanientum concesserunt, uti fusius ostendemus
infra in diatriba de Indumcntis sacerdotalihus. Ex
ajtate Glodovei ac Justiniani ita lideliter cusfoditus
est mos, prffisertim in Gallia, ut hodicrna regia
p chlamys, quie inaugurationi Christianissimorum
*-■ ree;um adhibetur Rhemis, olferatiir (subinde apud
a^dem Sandionysianam in sacris thesauris reser-
vanda : et ex iila liant saoerdotnm pallia, seu cap-
pcT (pluviiilia vulgo dicimnsl in festis solemnibus
adhibend.T.Nic si^ciis (ii-ieci alque Oricnhilcs |ii-,b-
snlcs ex slol:i iiii|MTiiili sua .•itichariii. rl ji^illi.i pro-
tiosa, in tcssriMiii rcuiilis Cbrisli siicrrilnlii pi.rlc-
rentes, eadoni supra mensani altaris oxlendiint,
tanquam substratoria descensuro in eamdem Do-
mino.non dispari sensu pietatis ab co, quem exer-
cebanl pueri Hierosolymitani, vestimenta subster-
neutcs in via per triumphalem ingressum, quo ad
redemptionem humani generis absolvendam unige-
nitus Dci Filius acccssit.

CIACONII.

Nationc Campanus. P;ilria

Num 82, linca 1
Venafranus.

SOMMIER.

Num 82, linea 8. — Dire.rit ijuoiiue Knnodium,c.ic..
Pnrs c;itholici)riini Orienliilium impaticns tyran-
niCcTB perseciilioiiis qiia oppriiiicbanlur ab Aiiasla-
sio, concilavcriint Vitaliiiniini magistrum cqiiitiim
ad rcbellioncm : qui potilus compluribus locis, ad
ipsas regiie IJrbis portas ciim accessisset,conipiilit
imperalorem ad pacis condiliones a se pelcndas.
Ilas inter numcrabantnr : primo,iil concilium geno-
rale siih aucloritale Itomani pontilicis indiceretur,
in (|iio ciilholicorimi jiislis pclilionibus sntislicret.
Ulraque pars, nempe tiim Vitalinnus qiiam impera-
tor, liltenis misit ad llormisdnm, qui succcsserat
Syniniacho.

Iii lillcris impcratoris ba^c logpbantur:« Oppor-
tiiiiiiiii psse perspeximus qua! npud nos snb religio-
nis sjiecie cnmmoventnr.audilui vcstrocommitterc.
Anle lioc siquidcm duritia eorum, i|uibiis episco-
patus, quem nunc goritis, crat sollicitudo com-

503

ANASTASII niRLIOTHECARII.

50 i

missa, toniperaro nos a trunsmittendis faciebat epi-
stolis. " Nunc aLitem cun'cnsde vobis suavis opinio
ad memoriam nostram bonitatem patcrnfe affeclio-
nis adduxit,ut illa re(iuiramus,quajDeus et Salvator
noster sanctos aposlolos divino sermone docuit, ac
maxime 13. Pctrum, in quo fortiludinem Ecclcsiaj
suaj constituit. llis itaque pra;fatis iniliis hortamur,
ut ad ea quas de Scythiin partibus mota sunt, unde
et concilium fieri convenire perspeximus,mediatore
se apostolatus vcster faciat : ut contoiitionibus am-
putatis unitas sanctffi restituatur Ecclcsi;e. » (Anast
in epist 1 ad Hormisd pap. Yid ejus epist 5 ad eum-
dem.)

Symmachus in hanc sententiam rcspondil : Gra-
tias a sc Deo pcrsolvi,quod videat imperatorcm inea
dispositione versari,ex qua sperari possit Ecclesiu;
pax : opus certe supcrniB Dei clementiae,a deccsso-
ribus suis scmper cxpctitum fusis ad Doniinum
precibus. Quns elimn rcrum aclus patcrmv traditinnis
ministros, ct rccl;v /idcs dcclaranl fuissc cuslmlcs. llu-
jusmodi vcro pax cum sit origo, niateret conscrva-
trix bonorum omnium,nihilque sit illa efficacius ad
rera; fidei normam retinendam,quisquis Christiana
professione censetur nihil non agere,nihil non per-
peti debet, ut integra custodiatur.

Allegavit subinde ad eumdem principom duos
episcopos, presbyterum unum, ac diaconumunum
Constantinopolim cum indiculo rerum ab iis agen-
darum, et methodo agendi publicc ac privatim tam
cum episcopis, quam cum imperatore, pra>sortim
circa revocatinncm episcoporumab exsilioreligionis
causa expulsorum,(]uorumjudiciumsedi apostolicK
rescrvaretur.quomadmodum et aliorum pr.vsulum,
qui accusarentur depersecutioncralholicis intenta-
ta,ac de restitutionc illorum orthodo.xorum, qui ab
ejusdem S. Sodis communione nunquam divisi,
fuerant apropriie sedibus pervim cxpulsi.Conline-
balur etiarn formula professionis tanquam Pradimi-
narc exhibenda, tum ab imperatore, tum ab epis-
copis Orientalibus supcr acceptatione sacri concilii
Chalcedonensis, epistolx dogmaticaj S. Lconis, et
approbationeanathematisprolati contra Nestorium,
Eulychctem, eorumque sectarios, et asseclas Aca-
ciuni, Pelrum Antiochenum, eisque associatos. In-
dicul Lcfiat Uormisd ad .hiast August. In epistola ad
Anaslasiuni per legatos perferenda S. Hormisda
h;ec onuntiat : " Nulla vobis.sublimissime Dominc,
triuinphonim matcria polest esse jucundior, quam
de subJHgationc porlidi.i?, si tamcn majorum noslro-
rum diflinitio et sanctorum Patrum in suis radicibus
inconcussa pormaneat. » (Epist. 3 .!>. Hormisd.)

« Sublesta imporatoris fides elusit omnem beati
pontilicis curam. Plebs auicm ct scnatus (Gonstan-
tinopolitanus) universis Anastasium ceu perjurum
(ait Theonhanes in Chron) conviciis impotebat. Ad
quem neuirius ille impudentissime dicebat habcri
legera, qu.-c impcratorem in necessitate constitulum
pejcrarc ac mcnliri jubcat. » Ut abrumperct omne
conimercium cum ilormisda, brevem epistolam ixd
illumdedit, turbato sermone de niiserieordia Doi
mussilantom, in qua declarabat sc imposterum de-
stiturum ab ulla re ex Hormisda oxpotenda, quom
nossot in obstinatione denegandi obduratiim... l'os-
tnlationcm nostrama pr,-rsenlitom|)orolai'ilurnitate
riini|)rimiuuis : irraliunabilcjudicantosillis precum
adhiboro bonitatom,iiui rogari so iiolint oonlumaci-
tcr rcspucntes. In. juriari enim et annuliari sustinerc
possumus, juberi non possumus. » {Anasl impcpist
posl 22 llormisda!.)

Quod autem.Anastasius nullopenilus sensu rcli-
gionis tangcrctur exprcssius demonslravil enislola
nionaohoriumSyri.osecunda» ad IIormisdani,iii qua
indioanles illatas Ecclosiis et suis c.Tdes, rapinas,
incendia, conquornnlur .ib ipso imperaloro. per
emissarios suos ha-c sacrilegia el scelcra fuisso pci^
petrata. Pra!slat cpistolx verba reddcro.
•• Sanctissimo ct bcatissinio universi orbis lcrra;

A. patriarch;E Hormisdaj conlinenti sedera principis
aposlolorum Petrideprecatio et supplicatio minini'-
rum arphimandrilarum,etca!terorum monachoru::
vestra; seound;e Syri;e provincia;. Quoniam vor^
Christus Deus noster principem pastornm et doctu-
rum et medicumanimarumconstiluit vosetvestrum
sanctum angelum ; dignum est passioncs quaj ncilji-
contigerunt.exponere, et iramisericordes ostendiM^
lupos, qui dissipant grcgem Christi, ut auctorilat-
baculo eos expellat de medio ovium : verbo autein
doctrinffi animam sanct, et orationis mcdicamentis
mitiget...Joanncet Sergio.quosmiseramusConstan-
tinopolim.putantes vindictam fieri de hisqu.necom-
missa sunt. Scd eos ncc verbo, dignatus est; sed
etiam cum grandi contumcliaexpulit, comminalus
eis qui istaporrigorcnt. Unde hinc est nos.vel soru
cognoscere, quoniam tota pravitas et audacia ta-
lium malorum adversus Ecclesias 1'acta ipsius im-
missione composita est. {lielal archimandr., cic. po.st
n 22 ep. llormisd.)

« Deprecamur ergo, bealissime, supplicantes • l
rogantes,ut exsurgatis cum fervore et zelo, ct con-
dolcatisjuste pro corpore laniato, nam caput csti-;
omnium; et vindicetis fidem conlemptam.canoni -
cnnculcatos, Palres blasphematos, el talem syn^ -
dum anathomate impetitam. Vobis a Deo dala r-
potesfas et auctoritas ligare et solvere... vobis vcn
pastoribus ot doctoribus, quibus cura pro salii'
ovium commissa cst.occurrit ipse grex cognosco:
suum pastorem ab immitissimis bestiis liberalus.ot
vooem so(iuons pastoris ; sicut Dominus ail : Ocm
mex voccm meam audiunt, et ego coynosco eos, ct
sequuntur me {Joan x,2~). Ad pcrfectam autem noti-
tiam vostri saneli angeli anatnemalizamus in eadoi
nostra dcpreoatione virlutem habentc libelli oinni -
projectos et excommunicatos a vestra apostolica
sede. » (Itjid.)

Ad ha;c pontifex Hormisda respondil ad paticn-
p tiam eos adhortatus. Tum subdit : « Qui mundani
^ sunt Ecclesias tonere non possunt, quia eis mapis
convenit discere quam docere. Nefas est enim n!-
taribus piis perogrina inferre libamina.quia ceri'
religiosis disciplinis lerminos Deus nosterinter i|-
quoque cultus sui pra;scripsit initia : inter Levil ,
et populum siiuin divisit officia. .Mia csl polest
hominum.alia ministoria sacerdotum. Incitavil p
tius Dominum, (juam placavit.(jui e;clernum igni ■■:
divinis aditis sacrorum temorator invoxit.Quis enii::
sibi in alionis insiitutis jubendi auctoritatem posst
assumere?cumnousitambiguumofforentishnnorom
debilum pro sola oflicii prTsumpliono punilur. In
regia Ozias cum reverentia et adminislratione pcr-
mansissol, si monilus tantse districtionis excmplo,
ac religionis instilulis sinendo potius, quum assu-
nendo, meliora lentasset. Sed duni nec prohibenti-
bus ciilloribus lempli pertinax lcmerator assislil,
intcr ipsa lepr.x' abominalione perculsus altaria, el
offiria regni perdidit, dum minisleria sacerdotis ir-
D vadit. » (llormi.^d pap. episl 33.)

« Sciant ergo non csse accenta a Doo, qua; d
mandatis cjus a pra^sumptoribus assumunliir
quando unum ad ostonsionom divin.f sonlenti.r pi:
nilup vivacis dcdocoris pa'nasorvavit, ot alios v. -
lox flamma consiimpsil... Equidem nobis cura nnn
dcfuit. Nam geinin.i; legationis officio quidquid in
precibus huniilo, quidquid in allegatione ruliona-
bile, quidquid in niandatis salubre dolulimus. Sed
nunquid idoo nogligcnda csl justili.T; via, qua erro-
res suos diligit cum obslinalione perfidi.i; (.\nasla-
sius imperalor) non simus jnngendi cum caden-
lium lapsu, sine noslra conlagionepereanl, qui ncc
ab impietatibus suis errore castigato declinant. '^
(Ibid.)

S. Avilus e.piscopiis Viennensis circa id tcmpu-
scripserat ad Hormisdam, circumforri rumorcs dc
reconcilialis cum annslolica sedcOrisntalibus.Qua-
re lum suo, lum collegarum episcoporum nomine

50o

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. HORMISDA.

306

flagitabat, ut dignaretur rescribere quid sibi prc-e-
standum forcjt.Neque eniin diversama sede Romana
sententiam tumse,tum Galliarum episcopos habilu-
ros. « Utrum fervor schismatum pra>ratorum vobis,
Christo favente dicentibus, digna fuerit corrcctione
reslinctus...diversorumrelationecomperimusde re-
conciliatione vel concordia Ecclesia; Romance jactare
se Graeciam: quod sicut amplectendum si veraciter
dicitur, ita metuendum est, ne callide simuletur.
QuKSumus ergo servitio meo cuncli, ut quid (iliis
vestris fratribus meis, id est Gallicanis, si consular,
respondere debeam instruatis : quiacum securus,
non dicam de Viennensi, sed de Galliae devotione
pollicear, omnes super statu fidei vestr» captare
sententiam. Orate, ut sicut nos perditorumprofessio
fucata non fallat, sicut ab unitate, quam regitis.ve-
ritas comperta non separet. » {Aviti Vienncnsis
epistoUi post 9 Hormisdaj.)

Ad hoec rescribit Hormisdas. « Quantum ad
GraBCOS, ore potius prseferunt pacis vota, quam
pectore ; et loquuntur magis justa, quam fa-
ciunt. Verbis velle se jactant, quod operibus
nolle declarant. » {Hormisd pap. episl 10 ad Avit
Vienn.)

Num. 84, linea 1. — Tunc Hormisda, episcopus,
etc. et lin. 16. Reintegravit ud nnitatcm scdis apo-
stolica.' damniintcs Pctrum. ct Acaciiun, vel omnes bx-
reses. Ex lib. vi, cap. 19, D. archiepiscopi Somnicr.

Post obitum Anastasii Justinus in.imperiosucces-
sorelectionis sUcB litteras ad pontilicem Hormisdam
dedit illo usus c.\ordio : « Dei benefieia licet multis,
maxime tamen summis pontilicibus convenit indi-
cari. » Quibus Hormisdas ita rescripsit : « Venera-
bilis regni vestri primitias, fili gloriosissime, loco
muneris, gratulationem suam catholioa transmittit
Ecclesia, per quas se post tantam discordise fatiga-
tionem requiem pacis invenirc confidit. Debitas B.
Petro apostolo imperii vestri primitias reddidisti :
quas hac ratione dovote suscepimus, quiaEcclesia-
rum per vos proxime futuram credimus sine dubi-
tatione concordiam. » {Hormisd. epist. 28.)

Ad ha3C Justinus ablegato ad Hormisdam comite
Grato ab ipso requisivit, ut Constantinopolim mit-
teret idoneos ministros ad Ecclesiarum unitatem
restiluendam, una curn litteris tum a se datis,tum
ab episcopo Constantinopolitano eadem postulante,
quibus iste inseruit fidei professionem,conciliorum
quatuor cccumenicorum receptionem, Jusliniano
etiam comite imperatoris nepotc eadem perscri-
bentc atque significante omniaadpacem conspirare,
neque ullam superesse jam disputationem,quam de
Acacii memoria : circa quam Hormisda; peculiare
mandatum exspoctaretur.

Ronianus pontifex, pra;misso laetitia; su® testi-
raonio super indicatis dispositionibus ad pacem,ita
respondit : « Recipere Chalcodoncnse concilium,ot
sequi S. Leonis epistolas, et adhuc nomen Acacii
defendere, hoc est inter se discrepantia vindica-
re. » Hormisdoe epistola 29 ct in epislola 24 ait :
<< Hortamur, frater, ut ab omni te haireticorum coii-
tagione Acacium cum scquacibus suis dainnando
disjungens, una nobiscuni Doininici corporis com-
municationn pascaris.Si nobiscurn univcrsa pr.-cdi-
cas,cur nobiscum non universa condcmnas?» Simi-
les sensus priefert in epistolis 21 ct 22, ubi eliam
addit : « Quid opus cst dc judicatis rcbus vcrba
facere, cum nos liortari tantummodo dcceat. ut
cxprcssa supcrius simulationo submota, sub omni
puritate pacem debeant a quibus ha;c dicuntur
optare. »

Has cpistolas pontifcx adornata legatione trans-
inisit ad Justinum, cujus dc imperio gratulari signi-
ficavit, II quod cum Deus omnipotcns ad hoc evoxit,
juxta ejus sacras littoras, ut secundumca qua; sunt
ab apostolic;G sedis constituta pnrsiilibus, Deo aii-
ctorc, et rcgno pjus adnitcnle, Ecclcsiarum ct pax
ct unitas his tcmporibus desiderata provcniat. »

^ Libelli formulam legatistradidit,subquareciperent
Constantinopolitanum episcopum, cwterosque ad
catholicam unitatem sub eaprufcssione accedentes,
quos encyciicis epistolis ipsimet ad concordiam
exhortarentur.

B. Hormisdas gaudio quod speraverat Deo lar-
giente potitus est ; cum juxta vota sua videret om-
nium ferme Ecclesiarum 'pacem restitutam. Legato-
rum in itinere primi qui occurrebant episcopi
Aulonis, Scampidis, etLychnidis formularium sub-
signarunt ita propositum, uti Constantinopolitanus
acceptaverat et subscripserat :

« Sanctissimas Dei Ecclesias, id est superioris
vestrce et novellc-e istius Roma; unam esse accipio :
illam sedem apostoli Petri.etistius augustci; civitatis
unam esse deflnio.Omnibus actis a sanctis quatuor
istis synodis, id est Nicc-cna, Constantinopobtana,
Ephosina, et Chalcedonensi, de confirmatione fidei
etstatu Ecclesia; cassentior,ct nihil litubare de bene
T. judicatis patior. Sed et conantes et enixos usque
" ad unum apicem plficitarum perturbare, lapsos esse
a sancta Dei generali et apostolica Ecclesia scio : et
tuis verbis recte dictis evidenter utens per pra;sentia
scripta ha;c dico, quia prima salus est lidei regulam
custodire,et aPatrum traditione nullatenus deviare:
quia non potest Domini nostri Jesu Christi pra;ter-
mitti sententia dicentis : Tu es Petrus, et super
hanc petram xdificnbo Ecclesiam meam. Haec qufe
dicta sunt rerum probantur effectibus ; quiain sede
apostolica inviolabilis semper conservatur religio.»
{Libelt. Joan. episcopi Constantinop. post epist. 40
IJormisd.)

« Debac igitur fide non cadere cupientes, et Pa-
trum sequentes in omnibus constituta.anathemati-
zamus omnes ha;reses, pr«cipue Nestorium hcTreti-
cum, Eutyohen. Dioscorum. etc. Anatbematizamus
similiter Acacium compHcem eorum, et sequacem
factum, necnon et perseverantes eorum commu-
„ nioni... Probamus et amplectimur epistolas omnes
^ B. Leonis papa; urbis Roma;, quas conscripsit de
recta fide. Qufipropter, sicut pra;diximus, sequentes
inomnibusscdemapostolicametpraedicamusomnia,
qu« ab ipsa decreta sunt : et proptercca spero in una
communione vobiscum quam apostolica sedes prcTj-
dicat me futurum, in qua est integra Christiana;
religionis, et perfecta soliditas. Promittentes in se-
que'nti tcmpore sequestratosacommunioneEcclesia;
catholiCcTC, id est in omnibus non consentientes sedi
apostolica;, eorum nomina inter sacra non recitanda
esse mysteria. Quod si in aliquo a professione mea
dubitare tentcavero, his quus condemnavi, ct per
condemncationem meam propriam consortem me esse
profiteor. Huic professioni vero subscripsi mea
manu, etdiroxi per scripta tibi Hormisda; Scancto et
bccatissimo, » etc. (Jhid.)

Adjunctas hutc professioni accepitRomanuspon-
tifexgratulalorias epistolas tum cpiscopi Constanti-
nopolitani, tum Justini Augusti, ejusque conjugis,
D nccnon Justiniani comitis, et anhe proccrum super
unitate Ecclesiarum et cxstinctinne schismatis per
annos Iriginla quinquc apud niiriilalesradicati.His
ofliciislaudcmreppndit nMrnii^diis.cosqueadperse-
verantiam hortatur, qui .•iccrsscr.iiil, aut insudave-
rant huic unioni riinciliaud.p : ail (luam ut Aiexan-
drinosqunque,aliiisi|iie (■nllalis studiis revocare non
dcsinat, hortatur inipi nilnreni. Nequc id incassum
rccidit; cum cid cain unitateni oomplurcs tamlem
accesserint. quos cnumcrat pontifcx iii cpistola 51
itascribens : « LibcUum misimus, sub quosi quis
communioncmvestramdoOriciitalibusclericispopo-
scerit, ad eaiii possit admitli, spcundiim iiuam et de
Thracia;, et Scythi;c, Illyriciquc partibus, vcl Epiri
veteris, sed el secundum quoil do Syria nuiltos jam
coiistalessesusceplos,gaudPntcsad recta cnnfiuen",
et devia declinassc.» (Ilormisd cp. .51 ad omucs Cjii-
scipos Ilisp.)
Nonnulli ex Scythia monachi hanc pacem fermc

507

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

808

turbarunt, alterum schisma infJuctui-i pernovitalis
ideani a se obstinate pronuilam de uno ex TrinihUe
in carne crucilixo: cviws thematis inspectioncm cum
Icgatis aposlolica; sedispnmumoblulissentConstan-
tinopoli,ruissentquelraudalispcapprobationis;abie-
garunl Romam qua-situm ab ipsomet pontifice auto-
ramentum su;b prorluctionis. llormisdas a legatis
admonitos, providenterdilalaad ipsorum adventum
causa, non essc ulterius procedendum in illa duxit,
rum accepisselmonachorum missos.t.cdioexspecla-
tionis aireetos hinc excessisse, et ccti^rninii comper-
tum habei-et, scandalum potius divisionum, quam
a'diljcationera Eeclesi;e lorc exspectundiini, si de
inutili hujusmodi enunliato esset interloipieidum.
[Vide epi.ft Justini .iu;/ el alioruni post Horm epist
05, 67 et 71. Item ejusdem llorm ejiist 70.)

Postrema ista nobis manifestat tanti pontificis
laudabilemcircumspeclionemaddeclinandas hujus-
modi tricas el ex animis fideiium amovendas, ut so-
lidioribus studiis scita Patrum, ct ratas sententias
sibi consectandas proponerent: cum ia Fausti libris
sibi delatis ita rescribit :

" Hi vero, quos vos de Fausti cujusdam Galli an-
tistitis dictis consuluisse lifteris indicaslis, id sibi
responsumhabeant :nequeilludrecipi, neque quem-
quam, quos in auctoritate Patrum non recipit exa-
men catholica' lidei, aut Ecclesise disciplin;e ambi-
guitatem posse gignere, aul religionis pra^judicium
comparare. Fixa sunt a Patribus, qua; lidcles sectari
debeanl instilula...(Juld ergo calumniantibus opus
eral extra constitutos Ecclesiai terininos porrigere
qua;stiones, et dehisquMhabenturdicta, quasi dicta
non sint, movere certamina? cum Christiana fides
canonicis libris, et synodalibus prajceptis.et Patrum
repularibus constitutis stabili et inconcusso ter-
mino limitelur. » {llormisdse epist 70, ud Possesso-
rem.)

Num.85. linea l. — A reae Francorum Clodoveo
Christiano. Eamdem lirmitatem veteris disciplin;B,
quam in scriptis Patrum (|ua>rendam proponit, con-
sectatus esse cognoscitur B. llormisdas etiam in re-
gimine Ecclesiarum, dum sancto Remigio Rhemo-
rum episcopo, per qucm Clodoveus rex ad fidem
christianamaccesserat,vicesapostolicas mandal per
universum illius regnum.salvis juiibusnictropolita-
norum, qus aiitiquitus obtinuerant : cui etiam pa-
ternas reDulas et dccrela a sanclis de/inita conciliis
omnibus servanda mandavit. (Hormisd. epist. 1 ad
Remiy.) Pari commendatione Joannem Tarraconen-
sem perHispaniam citeriorem, per Bieticain vero et
Lusitaniam Sallustium Hispalensem vicarium apo-
stolicum inslituit. {Epist. 24 ad Joan. Tarraconen-
scm )

Detulit etiam in Oriente Epiphanio Constantino-
politano vicariam potestatcm Romana; sedis ad re-
cipiendos, el unitati Ecclesi;e consociandos eos qui
non simulata, sed vera conversionc ab ha;reticorum
crroribus et schisniatirorum consortio ad catholi-
eiim Cdtum se conrcrrent : cum scilicet perspeclain
haberet multiplici documenloEpiphanii diligcnliam
ac providentiam. (Honnisd. episl. 80 ad Epiphan.
Constantinopolit.)

ALTASERRA.

Num 83, linea 10. -— Furore rcplclus ./naslasius
Augmtus contra papam llormisdam intcr alin sacra
sua hoc scripsit. dicen.t : Sacrn sunt epistohe prin-
cipuni. Anastas ipse in Constantino : " lisdem tem-
piiribus misit supru fatus imperator ad Constanti-
nuni poiititiccm sacram, per quam Jussit cuni ad
regiam ascendere urbem. " Et inf eoii : ■■ Dominus
autem Justiiii;inus imperalor audiens ejus advcn-
tum.uiagno repletus gaudio. a Niea;a Bilhvnia! nii-
ail sacram, graliarum actione olenani. » i,l infra :
I. Ciijus el sacraiii cuni jiravi (logmatis exaralione
Constantinus suscepit." El nirsus eod : « Post ali-
quod vero temporis Scholaslicus cubicularius, pa-

A tririus, et exarchus Ualiae veniens Romam, detulit
seciim sacram Anastasii principis.» Idem in Joan-
ne IV : c. Dirigens per eos et sacram, pcr quani ilc-
nominatum pontilicem conjuravit. » Augiistin lib
contra Donatistas post collat., cap. 31 : " llli pur-
tanl inultorum imperatorum sacra,nos sola purta-
mus Evangelia. » Pelag epist ad Laurentiiim pp.
Centumccllens : " Sacram insinuant se cleinentia-
sinii principis impetrasse.» Can. Principali Ki dist.
Num84.1inea4. — Te.clum liljcHi pfvnilenliie. Id est,

prvi
formulain professionis lidei el ejurationis haeresis,
(ju;e facienda erat a Petro Alexandrino et Acacio
Constantinopolitano episcopis. Supra dixit simplici-
ter, Te.rlum lihelli. Texlus pro libro, vel codice.
Gregor lib vii, ep. 49. In tcxtn lleptatici. Idem lib
XII, epist30in fine dixit, codicem Heptatici, Textum
vitaj Guisini monachi Cassinensis dixit l.eo Ostiens
lih III, Chronic Cass 47.

Niim. 84, lin. G. — In quibusetJustinus imperaloret

n Yitalianus consul sitnul occurrcrunt cum ijloria ellau-
dibus. Justiniis imperatoret Vitalianus consulobvii
occurreriint legatis scdis Apostolicse cum gloria et
laudibus. id est, eum crucibus et cereis, et canticis
laudis. Eadem cum pompa Joanni papae occurrere
cives Constantinopolit. Anastas. in Joannc : « Qui
dum ambulassent cum Joanne papa, occurrerunt
beato Joanni milliario xii omnis civitas cum cereis
et crucibus : in honorem beatorum apostolorum
Pelri et Pauli.»ConstantinopoIicumgloriasusceptU8
est Agapitus. Anastas in ejus Vit. £/ susceptus esl
A(inpitus cum j/orw. Vigiliooccurrit cum Justiniano
plebs GP. cum canticis. Anastas in Vigilio: £/;)/<'t*
illa psallebat ante eum usquc ad Ecclcsiam sanetse
Sophiie, Ecce ndvenit Dominator Dominus, elc.
HenricoIII.regi Anglorum Farisios venienti solemni
cum pompa obvii processere scholares Parisienses
cuin cereiset vestibus feslivis,quascomitissasappel-
lant.Matth Parisadann i25i.Cereos vestcsque feslivas,

p quas commitissas appellant, et omnia qu;v ijaudium

^ poterant atlcstari, cmerunl.

Linca 17. — llic invenit Munich,ros,quos ctiam di-
scussos cum craminatione plaijarum crsiliii ilcportuvil.
Manich.T?i fiagellis ca!si,Crbepulsi. Uoelirumhajresis
damnatumflagellatumrefertAugustininpsalmc.xxn:
Natn quis duhitet nupcrrimc, sicul audivimus a fratri-
bus, qui inlcrfuerunt cocpiscopis nostris, illum B.vli-
cum ininiicum conlra Dominum lalrnntem, diijne fla-
gellatum fui.ue.

Num 85, linea 1. — Eodem lempore venit regnum
cum ocmmis pretiosis a rege Francorum Clodoveo
Chrisiiano. C\odo\eus ab Anastasio imperatoreacce-
pit codicillos consulatus, una el coronam auream,
quamipseobtulit beato Petro.qui-e dicta esl regiium,
forte quod a rege oblala esset. Sigeberl ad ann
510 : « Clodoveus rex ab Anastasio imperatore codi-
cillos de consiilatu.elcoronam auream cum geinmis,
et tunicam blateam accepit : et ex eo die consul et
.Augustus est appellatus; ipse vero rex misil Rumani

D sancto Pelro coronam auream cum gemmis, qua>
regnum appellari solet.» Inde quailibel corona aurca
regnum dictitari ccepit Romfe.AnastinConstanlino :
II In die autem qua sese invicem viderunl..Aupu8tus
Christianissimus cumregnoincapileseseproslravil,
pedes osculans ponlilicis.» Idem in Leoue Ili : " Fe-
cit aiitem isdem beatissimus pontifcx in basilica
beati .Andrca» regnum ex auropurissimo, necnnn et
supra altare beata; PetronilI,T>,fecit rcgnum aurcum
cum gcmmis preliosissimis. » El infra : " F.t in ti-
tulo sanct.-c Dei Genitricis, qua; appellatur Calixli,
fecit regnum ex auro purissimo. » El infra : " Re-
gnum spanoclystum ex auro purissimo. » Idcm in
Gregorio IV : <■ Regnum aureum unum, quod usiiue
hodie supcr allarc dcpendct. » Idem in Scrgio li :
"Regnumaureum valdepretiosissimumcumgemmis
prasinis. hyacinthinis et albis. » V.I infra eod :
" Regnum dV argeiilo cum linlinnabulis." Idcm in
Leonc IV : .. Obtulit regnum de argenlo purissimo,

509

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. HORMISDA.

310

pretiosissimisquegemmiSjhabensinmediocrucem.»
Et infr. eod : " Regnum quod pendet super altare
majus ex auro puri?simo sculptilc sine gemmis. "

Lirea 3. — Et Ei<imijelia cum lnbulis aurei.s, cum
gemmis pretiosis. — Codiceni Evangeliorum reponi
in cista aurea et gemmis ornata, mos fuit. Gregor
Tur de Glor confess cap 63 : « Tunc capsam ad san-
cta Evangelia recludenda, patenamque et calicem
ex auro puro,pretiosisque lapidibus prsieepit fabri-
cari. » .\nastas in Leone iv : i< Sed et Evangelium
cum tabulis argenteis. » Leo Ostiens bb lu.chrnnic
Cass 30 : k Evangelium cum tabula fusili argcntea
opere anaglypho. »

Linea 8. — Pallia olobera blattea,cum tabulis auro
tcclis de cldamyde vel de stola imperiali. Pallia olo-
vera blattea sunt vestes sericfe, infectie mero seu
vero conchylio s^u murice,id est purpura.Anast in
Felice II : « Pallia olovera auro texta quatuor. »
Quibus privatis interdictum, L. ult C. Th. de vestib
olover. Blattea dicta a Latino 6^iH(i,quod est genus
vermiculi, qui prehensus rubore inficit manus. Sic
pallium blatteum, blatteam tunicam dixit Vopis-
cus in .\urelian : « Cum ab eo uxor sua poteret,ut
unico pallio blatteo serico uteretur. » Ut et paulo

Eost : « Idem concessit.ut blatteas matronaj tunicas
aberent. » Et Gregor Tur Hist lib ii, cap 38 : « Igi-
tur ab Anastasio imperatore codicillos de consula-
tu accepit, et in basilica beati Martini tunica blat-
tea indutus est. »

Num. 86, linea 8. — Srjphos arijenteos stationules
scx cum crucihus pensantes sinjulns libras se.r. Scy-
phi slationales erant qui per acolythos praefere-
bantur ante stationes, ut et calices. Anastas. in
Lcone III : « Fecit vero isdem antistes beato Petro
apostolo calicem aureum diversis ornatum pretio-
sis lapidibus.qui praeeedit per stationes, pensantem
libras tredecim. » Et infr. eod.: « Fecit vero com-
municales ex argento purissimo pcrsingulas regio-
nes.qui pra;cederent per stationes per manus aco-
lythorum numero viginti quatuor."

PAGII.

Num.83, linea 12. — Eodcm tempre nutu divinita-
tis percussus est fulmine divino Anrstasius imjiera-
lor, et obiit. Sumpsilijuc imperium Justinus ortlio-
dojcus, etc. Anastasio imperatore, die nona meiisis
Aprilis anni quingentesimi decimi octavi mortuo,in
ejus locum subroRatus est Justinus maximus Chal-
cedonensis concilii delcnsor, qui Kalcndis Augusti
sein imperatorem electum esse Hormisdaj signilica-
vit, aliisque litteris vii Idus Septembris Constanti-
nopoli datis.ab Ilormisda petiit per Gratum comi-
tem.ut ad pacem Orientali Ecclesu-e reconciliandam,
el ad lapsos recipiendos, Constantinopolim legatos
mittcre dignetur.Joanncs Constantinopolitanus epi-
scopus.per eumdem Gratum missa fidei professiono
ad Horniisdam,qua synodum Chalcedonenscm reci-
pere se testabatur; et sancti Leonis, Hormisdfeque
ipsius nominibus in sacra diptycha restitutis,viam
ad unitatem aperuit. Hormisda in epistola 29 ad
Joanncm responsoria.iiisum ad communionem Ec-
clesia3 admittcndum pollicitus ost ; si nomen .A.cacii
e sacris diptychis cxpunperet : « Ista, inquit, lau-
danda sunt, si perfectionis subsequatur erfectus :
quia recipero Chalcedonense conciliura, et sequi
sancti Leonis epistolas, et adhuc nomon Acacii de-
fendere.hoc est inler sc discrepantia vindicare. »

Anno itaque quingenlesimo decimo nono,IIornii-
sdas non dubilans ([uin Justinus imperator,ot Joan-
nes Cappadox episcopous Constantinnpolitanus,
qui anno pr;ecedcnti synodum Constantinopoli cc-
lebraral, in qua nxcommunicalis Eutychianis, oo-
rumquo defensoribus, receptum est Ghalccdonense
Concilium cum sancli Lcnnis enistola.cujus nomen
in sacris diptychis reslitutum,sincere de pace age-
rent, (icrmanum et Joannem episcopos, Hlanduni
prcsbytcrum, Fclicein ct Dioscorum diuconos, lu-

A. gatos Constantinopolim misit,eisque indiculum re-
rumagendarum dedit,etepistolasad Justinum imp.,
ad Euphemiain .•\ugustam ejus conjugem,ad Joan-
nem episcopum Constantinopolitanum,ad archidia-
conum et clerum Constantinopolitanum, ad Justi-
nianum domesticorum comatem, posiea Justini in
imperio collegam et successorem, ad quosdam pa-
tricios.ad prffiiectum priTtorio Thossalonicensem,et
ad quasdam celeberrimas feminas senatoriasjperfe-
rendas.quKomnes exstant tom IVConcil.apag 1476
ad 1484.LibeIlum tidoi pra;terea edidit, tradiditque
legatis.cui subscribere Constantinopolitanus episco-
pus, aliique antistites deberent, anlcquam in com-
munionem sedis apostolicae reciperentur.Eo libello,
Acacio dicebatur anathema : non item Euphemio et
Macedonio, ejusdem sedis episcopis Joannis deces-
soribus;eorumenimdamnationem ab episcopis non
esse exigendam existimavit Ilormisdas ; satis esse,
si eorum nomina ex sacris diptychis expungeren-

ji tur, quod constat ex indiculo legatis dato, ioidem
pag 1476 relato.

Ubi legatiConstantinopolim pervenerunt,Joannes
Constantinopolitanus episcopus libello lidei.ab iis-
dem sibi oblato subscripsit ; anathema dixit in .\ca-
cium : episcoporum,qui in ejus communionem per-
stiterant, Euphemii scilicet et Macedonii ; nec non
Anastasii et Zenonis imperaforum nominaexEcclc-
sice tabulis expunxil. His conditionibus paxconsti-
tuta.et redinfegrafa communio est Ecclesiam Cons-
tantinopolitanam inter et Romanam eodem anno
quingentesimo decimo nono.H.-ec constant ex libello
Joannis Consfantinopolitani ad Hormisdam,quiexs-
tat eodem tomo ConciI'pag 1486. Quare Hormisdas
epistola 4.5 ad Joannem scripta ipsum laudat.quod
ad unitatem Ecclesiaj redierif ,et hortafur ut .\Iexan-
drina; et .Anfiochena! Ecclesiarum unionem procu-
ret.et epist 44 ad Justinum grafulatur ejus opera
Consfantinopoli paccm vigere.et.ut hoc ipsum .\n-

„ tiochiffi et .■Mexandri» faciendum curet.etiam horta-

'-• tur. Hormisd.-e papse legati, inquit Theophanes in
Chronico.hanc pacem s&nc\vere,freti Vitaliani adhuc
vivenlis polentia, et Joannis Cappadocis Constantinop
episcopi etiam superlitis diliyentia.

Porro licet Eupheinii et Macednnii nomina e sa-
cris diptychis expuncfa fuerinf, a communione ta-
men catholica episcopi illi non sunt segregati. Id
constat ex indiculo laudato,quem dedit Hormisdas
pr.edictis legatis.in quo numcro v,dicil Hormisdas :
" Quod si de anathcmate Acacii consentiens (nempe
Joannes Constantinopoiitanus episcopus) successo-
res ejus direxit rccitandos,ob hoc quod propter dc-
finitionem Chalcedonensis synodi aliqui eorum exsi-
lio fuerint deportati,insinuabitis nihil vos de libelli
forma posse decerpero, in qua sequaces damnafo-
rum pariter continentur.Sod si cos ab hac non po-
teritis intentione deflectercsaltem hoc acquiescite,
ut anathematizato specialiter pcr libellum, quem
vobis dedimus, Acacio, de praidecessorum ejus no-

D minibus taceatur, abrasis eorum de diptycliorum
inscriptione vocabulis. Quo facto cpiscopum (jons-
tantinopolifanum in vestram communionem acci-
pito. » llormisdas itaquc Eupheniium et Macedo-
nium anathematizundos non censuit, immo cuiu,
anno .521), Justinus imp cpistola.qua' exstat lom IV
Concil pag 1527.petiissct,iit diimnato Acacii nomine,
et erroris auctoribiis analliemalizatis cKterorum
nomina in diptychis rctincrentur, et Horniisdas
epislola 78 ad eum rescribens in priori senienlia
perslans, pelita minimo concesserit ; ne famen Ec-
clesiis Consfanfinopolitana!, Ponti, Asia\ Pahcsli-
niB, ac tolius pneserfim dia'ceseos Oricntalis seu
Antiocheni patriarchafus vis inferri vidercfur, ne-
gotium nmne anno 521 Epiphanii tunc episcnpi
Cnnsfantinopolitnni prudenfioe permisit, cui idco
vic.iriam sedis apostolicip pr.Tfecturani delcgavit
epistnla 80 scptinio Kalcndu.i Aprili.'! Valcrio V. C.
cos dala.OrieiituIes ilaquc cpiscopi iu scdis aposto-

m

ANASTASII BIBLIOTHECAIfll.

512

licae communionem tandem admissi sunt, quamvis A
EuphemiumetMacedoniumnondamnassentjOorum-
que nomina e diptycliis ex|)un£j;i passi non essent.
Certe Macedonii nomen in diptychiis, ((uibus in-
scriptum fuerat, remansisso, et a quibus ablatum
restitutum fuisse, indicat sacer cultus ci a Gr;cci3
exhibitus, et eorum mena;a fidem laciunt.

Num. 84, linea 4. — Qiii rriiinilrs jii.rhi Comlanli-
vojjnlini, cXc.Anno quingentcsiinn .Iithhm n(ino,lega-
lis Hormisda!papffiConstantiiiii|ioli ,r-'riitibusmona-
chiScythaj.interquoseminebat joanncscognomenlo
Maxentius, hanc sententiam, Vnus c. Triiiilnte in
carnc cnicifi.vus es<,omnibus et credendani el defen-
dendam,ad seditionem usque inculcabant.His acri-
ter reslitit Victor diaconus, ac plerique alii in eo
offensi, quod novam populis thesim proponerot.ve-
luti Chalcedonensis synodi decreta nonsufliceronl.
Cumque libri Fausti non modo in Occidente,vcrum
etiam in Oriente ab aliis defenderentur, ab aliis
acerrime confutarentur,iideui monachi illosutha;- n
reticos damnabant,duui plurcs liyzantii eos catholi-
cos esse asserebant. Unde lites in immensum cre-
vere, et principes etiam viros in partes distraxere.
Vitalianus, qui anno 520 consulatum gessit,mona-
chis favebat ; Justinianus vero, Justini iniperatoris
nepos,eis adversabatur in ea quffistiono. Monachi
Scytha;, quod ab adversariis tanquam Eutychiani
per contemptum se traduci viderent, fidei libellum
legatis Hormisd» exhibuerunt, in quo suam de
Christo fidem pluribus exponebant.Eo tamen dicla
omnia collimabant, ut a legatis hajo inibi inserta
thesis recipcretur : Unus de Trinitate crucifLvus cst
in carne. Postea,qnid de divina gratia contra Pela-
gianos et Coelestianos scntirent,explicabant. Contra
vero Fausti sententiam in line concludebant : « Abo-
minantes etiam eos qui contra voceni Apdstoli au-
dent dicere, nostrum est velle, Dei aulcm ]icrliccro,
cum idem doctor, etvelle et perficere donum tcstc-
tur esse divinum.» p

Legati hisce de rebus nihil se a pontifice in man- ^-
datis habuisse dicebant,imo aportesibi injunctum,
nealiis sesecausisimmiscerent.Verum interccssione
imperatoris Justini coacti, monachis tandem au-
res dedere;ct illis,cum Victore diacono alterius fac-
tionis primipilo.sa^pius auditis.quohominum molcs-
tia sese liberarent,tale demum responsum dcdcre :
Quod non est scriplum a piipn Lcone non suscipiinus. .
Novas enim prailer synodum Chalcedonenscm theses
de Christo populis inculcare, et hunc arliculum,
Unus e Trinitati' crucifi.rus est carne, uli apiicndi-
cem synodo adjicere (itaenim lcgati suspicabantur)
tementati atquo insolentia! proximum judicabant.
Nihil tamon coram legatis de gratia ct lilnM-oarbitrio,
vel de Fausti libris dispntalnm fnit. Monachi liac
repulsain indigationem acti.llomani ad llormisilam
legationcm mittere docernunl.Quatuor monachi ad
eam obeundam electi : sed ubi primum eos llomam
profcctos innotuit, Juslinianus el legati litteras ad
Hormisdam dedcrunt.quibus eumdem de iis,qui in D
illa qua^stione cum monachis aclaessent,certiorem
reddebant, simulquc pontiliccm hortabantur, ul
monachos procul a conspcctu ex Urbe pelleret. Le-
gatorum littcra; datai iii Kal. Julias anni 5U1, et
epistola Justiniani, leguntur tom. IV Concil., pag.
1516.

Hormisdas suum aliquanto temnore judicium
snspcndit.scd cum dccrevissot monacuos Byzantium
diniitti-rc, cansa ad Joannom patriarcham Constan-
tinopolilannm dolegata.hoc summopere logalis apo-
stolicis displicuil; nolebanlenim causamad Joannis
tnbunal dcvolvi,quoni a Vitaliano monachis acqui-
situm suspii-abantur. Ouare cuin postca accopisset
Horniisilas. non solum Vilalianum.sed cl Justinia-
num, niutata scnlentia, monachis patrocinari, ot
hunc pro iiscx accusatore strenuum intorccssorem
agore; ex alia vero parle Dioscori unius ex lcgalis
pontinciis epislolam reccpisset, Joanncm uli diven-

ditm forte monachis fidei inaimulantiB, integram
caiisam peudore jussitusquead rcditum legatorum.
Quod cum monachorum oratoribus. qui Roma.- ad-
erant,innotuisset,diuturnioris in Urbe niora; inipa-
tientes, clam se Roma subduccre tentarunt.Verum
id llormisdas prohibuit, ut constat ex ejus epistola
G3 ad legatos, iii Nonas Doccmbris data. /Vcta luec
anno519.Cifiterum cum lcgatiad Hormisdam iiapain
scripsissent, eam thesim sic a monachis exprimi,
Unutn de Trinitate crucifixuin, idcoque in suscipio-
nom vocatos; quasi unam tantum in Chrislo natu^
ram pnedicarent ; monachi co dicto se in invidiam
trahi protostali sunl;eorum enim ha;c erat assertio:
Vnum de TrinUute pa.ssum carnc.unde in libello fidei
h;ec scripserunt : i< Deum Verbum Unigenitum Fi-
lium Patris Dominum noslrum Jesum Christum,
qui pro nobis passus estcarne,unum de tribus sub-
sistenliis unius Divinilatis csse credimus. •

Anno 520, Justinianus, qui monachos Scylhaa
protegebat,iterum ad Hormisdam papam,in eorum
favorem scripsit, et in suis lilleris cos apprime ca-
tholicos contestatus, litem verbotenus tanlum esse
autumabat, iterumque rogabal, ut ,jam tandem cos
cum rcsponso dimitterct, qnorum doctrinam iuxta
traditionem Patrum dici vulgo aflirmabat.His Justi-
niani litteris respondit Hormisiias epistola 67 eaque
pcrstringit Juslinianum,qui sententiam in Scythica
causa mutasset; illum tamen horlatur.ut cum im-
peratore agat, quo Victor, aliique, qui a monachis
accusabantur, Romam mittantur, ut melius causa
tractari possit. Justinus etiam impcrator xv Kalen-
das Februurii Yilaliano el Rustico coss. ideoque anno
520, eadem de causa ad Hormisdam scripsit.

Scytha; monachi longiores Roma; moras frahen-
tes,pontilicio legatos oppcri''i .iussi,episcopos Afri-
canos,qui a Trasamundo ^'andaloruin rege in Sar-
diniam exsules deportati fuerant,misso legato cum
professionis fidoi libello in partcs pellicere tenla-
runl.Communi conscnsu libcllum in octo capita di-
gestum producuiit.cumque per Joannem diaconum
ad episcopos Africanos airigunt. In co libello usque
ad caput quintum inclusive de persona Chrisli Do-
mini suam ipsorura fidcm cxponunt ; capite vero
quarto dc illa thesi adeo controversa ha^c scribunt :
II Idem Deus Verbum ctiam ciim propria carne unus
est ex Trinitate, non quod caro cjus sit de subslan-
tia Trinitatis, sed quia caro Verbi Dci cst, qui est
unus cx Trinitale. »

Defensa thesi de Verbo uno ex Trinilate passo in
carne,a capitc soxto usque ad fincm libri,de Gratia
et lihcro .-Xrbitrio quid sentiant, in eoilcm libcllo
exponunt.lnde de pcccalo originali.ejusque pa'iiis,
do hiimani gcneris gralia reparatricc, juxta sancli
.\ugustini doctrinam copiose et crudile disscrunt ;
in liue capitis sexti ndem ura^cipuc dari a Deo Ira-
dunt, ac sine meritis pra;destinalionom.

Pra'sules .\fricani,quorum ingcns apud Sardiniam
crat numerus,monachorum Scylharum libello lccto,
non modo illorum fideni cxinlecrocommendarunl,
verum etiam altcrum et ipsi volumen pari titulod^
Incarnalione et gralia seposuerunt, in quo omnes
Scytharum scnlenlias approbarunl,aliisque insupcr
solidioribus argumcntis muniverunt.Illi aulcm fuc-
runt quindecim cpiscopi, quorum nomina initio
libri rcccnscntur; unius tamenFulgenlii Iluspcnsis,
qui scientia ca-teros anteccllcbal, slylo volumen
illud elucubratum fuisscexdiscipulo sancti Fulgcn-
tii in ejus Vita cap. 20 colligitur. llla fidei mona-
chorum commendatio initio statim prsfixa appa-
rel : " Vestram,inquiunt,siniul alacrcs ol fidcin co-
gnovimus et salutem ; imo in agnitione fidei vcstra
nobis salus innoluit. " Fausti sententiani dc initio
fidei ex viribus natura; a capite 17 aculc rcfellunl;
nullalamen ccnsura Faustum perslringunt ; illius
enim libros nonduin vidcrant.

Dum hajcin Sardinia gerunlur.legali Scytharum,
cum Dioscorum unum ex pontificiis lcgatis, quem

313

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. - S. JOANNES.

MA

hostem infensissimum sempcr cxperti fuerant,pro- A
pediom Iloma; adfuturum intelligeront,ne ejus au-
ctoritate opprimerentur, diuturniorem se Romae
moram facere non popse dictitaiites,exUrbe egressi
sunt. Antequam tamen Roma evaderent, libollos
atque exemplaria, quibus eorum de Trinitate et
divina gratia sententia exprimebatur,ad principum
statuasappenderunt,ut eopraetextu aliquod receptui
velamen esset.Eosdem ad principum statuas excla-
masse scribit Hormisdas ad Possessorem, ut popu-
lum Romanum in commiserationem traherent,quo-
rum tamen clamores surda aure Romanos pertran-
sisse eodem auctore accepimus.

Possessor unus ex Africanis prffisulibusa Trasa-
mundo in exsilium missis, tunc Constantinopoli
morabatur.Hunc Vitahanus et Justinianus induxe-
runt ad Hormisdam pontificem de Fausti Regiensis
libris consulendum. Possessoris epistolam, Justino
diacono delatore, atcepit Hormisdas eo lempore,
quo amaro in monaelios eraL animo, ob nuperam n
eorumdem discessioncm jureindignalus. EpistolaTO
data Idibus Augusti. Possessori respondens Hormi-
sdas, in priori ejus parte pluribusin monachos in-
vectus est,eosque tantum non hasreticosappejhivit.
De Fausto vero hanc sententiam tuht, his verbis
conceptam : » Hi vero quos de Fausti cujusdam
Galli antistis dictis consuluisse Httcrisindicastis,id
sibi responsum habeant: Neque illum recipi,neque
quemquam,quos in auctoritate Patrum non recipit
examen cathohca; fidei, aut ecclesiastictc discipli-
na; ambiguitatcm posse gignere, autrcligiosis prae-
judicium compararc. » Cum vcro passim diceretur
P'austus contra sanclum Augustinum scripsisse,
idem sanctus Pontifex, ea sentcntia, libris Fausli
omni prorsus auctoritateexutis,volumina postrcma
sancti Augustini legenda ingessit.veluti purissimos
fontes indicans, e quibus doctrinam catholicam de
libero arbilrio et gratia Dei haurirent. Ha;c omnia
ex libro ii. cap. 18 et seqq.HistoriK Pelagiana; car-

dinalis Norisii summarie descripta, ubi ct demon-
stratur, monachos Scythas, non solum ab h»resi
Eulychiana immunes fuisse,sed etiamejusdem haj-
resis stienuos expugnatoresexstitisse,licetobstina-
tum eorum studium,quo prsconcepta; sententiaEad
CKterorum usque contemptum adha^sere^culpa non
caruerit. Logi etiam potest Natalis Alexander sae-
culo vi,diEsert.2. Porro hanc monachorum Scytha-
rum propositionem anno534approbavit Joannes II,
ut in ejus pontificatu dicetur,quam Hormisdam in-
tempestivam .judicans, et turbanda; potius, quam
osdificanda? Ecclesiae opportunam, nequidem exa-
minare voluit, cam intactam et indiscussam relin-
quens, cujus prcedicationem tunc nocituram pra;vi-
debat, quod nonnullam, specietenus, aflinitatem
habere videretur cum recens damnato Petri Ful-
lonis dogmate, et quod absquo ejus ope synodus
Chalccdonensis Eutychetis etNestorii ha;resim con-
fixisset.

A. SCIIELESTRATE.
Nvm 84, linea 19. — Ejnscopuliis in Afrira posl
annos 74, irvoaitus e.s-<.Episcopi,quibus Symmachua
vestes et pecuniam singulis annis ministrabat,sub
Symmachi succossore ab exsilio revocati sunt,post-
quam 74 annosinexsilioperegerant.ItaauctorLibri
Pontificalis, quibus non obest Marcellinus comes,
dum Justiniano IV et Paulino coss tradit,.\frica! pro-
vinciamet Carthaginem anno excidionis suffi 94 re-
ceptos fuisso, pulsis Wandalis, et Gelimero eorum
rege. H<bc enim de fugatis ex Africa Wandalis, et
receptis a Justiniano civitafibus intelligenda sunt,
cum auctor Lihri Pontificalis agat dc rosfitutis ca-
tholicis episcopis, qua; restitufio diu anfo facfaest,
ut notat in Annalibus mss OnufriusPanvinis; alfir-
mat enim, post Trasamundi mortem lldericum
Eudoxias filium patris crudelitate contcmpta or-
thodoxos omnes, quos Trasamundus relegaverat,
ot pr»sertim episcopos, reduxisse. lloc enim fac-
tum est sub llormisda.

LV. SANCTUS JOANNES.
ANNO cunisTi 323, justini iJir. G, tiieodorici 31.

8 7 Joannes, nalione Tuscus, ex palre Cons/antio, scdit annos i/uos, menscs octo, dies 22
(rtj, a consulatu Maximi usque ad consulatum Oltjbrii, temporibus Theodorici regis et
Justini Augusli Ghrlstiani. Hic vocatus est a ref/e T/ieodorico Kavennam. [b) Qucm ipse
rex rogans misit in legationem Constaniinopolim ad Juslinum imperatorem orthodoxum,
5 quia eodem lcmpore Juslinus impcrator vir religiosus summo ardoris amore religionis
Christianx voluit hxreticos cxtricare. Nam sumino fervore Chrislianilalis hoc consilio usus
est, ut Ecclesias Arianorum catholicas consccraret. Pro hac causa hajrelicus rex Theodo-
ricus audiens iioc exarsit (c), et voluit totam Italiam gladio exstinguere. Eodem tempore
Joannes papa aigrotus infirmitate cuni fletu ambulaoit, et senatores, ct consulcs cum eo,

10 id est Theodorus, Imporlunus, Agapitus exconsul ((/), ct alius Agapitus palricius, qiii hoc
accipientcs in mandatis legationem, ut rcdderentur Ecclesix hxretieis in partibus Orientis,
quod si non, omncm Italiam gladio perderet, Qui (ium ambiilassent cum Joanne papa, oc-
currerunt bcato Joanni milliario 12 omnis civitas cum cereis et crucibus in lionorein
bcalorum apostolorum Petri et Pauli. Quia veteres Grfflcorum hoc tcstificabaiitur, di-

13 cenles, a lempore Constantini Augusti, et beato Silvestro episcopo sedis aposlolica;, us-

NOTUL.li MAnCINALKS rAlJIlOTTl.

(rt) n. m. 9. d. 14. (Ii) Vidc Baron. ud anii. Doiniiii. o-io. (<•) Iia;c iluiiuo causa iKcrelicus rcx audila
cxarsit. (rf) G. e.\congules.

513 ANASTASII llIliLKll llECAltl. 31C

(juu ad Jastini Aiigusli tempoia iion iiieruisse partes Gra;ciaiuiii beali Petii aposloli vi-
carium susccpissc cum gloria.

SS Tuiic Jusliiius Augiislus dans lionorcm Deo luimiliavil se proiius {(ij cl adoravil
beatissimum papam Joanncm. Eodem lempore bcatus Joannes papa cum senatoribus
suprascriptis cum graiuii lletu rogaverunt Juslinum Augustum, ut legalio accei^tabilis
esset in conspectu ejus. Oui vero papa Joannes, vel senatores viri religiosi omnia me-
S luerunt, et liberala esl lialia a rege Theodorico haeretico. Justinus imperator lanien
gaudio repletus cst, quia mcruil temporibus suis vicarium beati Petri apostoli videre
regno suo, de cujus manibus cum gloria coronalus. est Justinus Augustus. Eodem lem-
pore cum hi suprascripti, id est papa Joannes cum senatoribus, Theodoro exconsule,
Importuno excousule, Agapito esconsule (Agapito patricio defuncto Thessalonicae), po-

10 siti essent Constantinopoli, Tkeodoncus rex haereticus tenuit duos senatores praeclaros, '-/
exconsules Symmachuin et Boetium, et occidit, interficiens gladio (4).

89 Eodem tempore revertens Joannes venerabilis papa, et senatores cum ploria,
dum omnia oblinuissent a Juslino Augusto, rex Theodoricus hiereticus cum yrandi
dolo et odio suscepil cosdem, papa Joannem et senatores, quos etiam gladio voluit
interficcre, sed metuebat indignationem Justini Augusti : quos tamen in custodiam oinnes
5 affliclos cruciavit (c), ita ut beatissimus Joannes episcopus primne sedis jiapa in custodia
affliclus deficiens nm^eretur. Qui defunctus esl liavennx in citstodia xv (d) Kalendas Junias
martyr. Post hoc factum nutu Dci omnipotentis nonagesimo oclavo die, postquam defunclus
est bealissimus Joannes in custodia, Theodoricus rex hffirelicus subilo inleriit, et morluus
est. Hic papa Joannes fecit ccomctcrium beatorum martyrum Nerei, et Archilei, via

10 Ardealina. Item renovavit ccemeterlum Eelicis et Adaucli ; item renovavit ceemeterium
Priscillae via Salaria. Eodem temporc positum est ornamenlum super confessionem beati
Pauli apostoli de gemmis prasinis et hiacynthiiiis. Item liujus temporibus Justinus im-
perator obtulit patcnam auream cum gemmis, pens. libr. viginti ; calicem aureum cum
gemmis, pens. libr. (iiiinque ; scyphos argenleos quinque ; pallia auro texla t|uindecim,

13 qua; ipse Joannes detulit apostolis bealissimo Pctro et Paulo, et ad sanclam Mariam, et
ad sanctum Laurentiura. Hic ordinavit episcopos per diversa loca numero 13. Cujus
corpus translatum est dc Ravenna, et sepultum est in basilica beati Petri apostoli sub
die VI Kaleiid. Jun. Olybrio consule, et cessavit episcopalus dies 38.

NOTCI..K MAHGISALES FABROTTI.

(rt) G in terram. [h) Vide liiiron. lul unn. Dom. 525 ^/ 52(J. (rl C, niaceravit. (</) C, 12. Vidt' Baron
an. 526.

VARI.fi LECTIONES.

/l/iH(/ Ftilirotlum c.r coilire Frelwri. f^ h.Terelicus cum gramli dolo i^t odio. suscepil, quos.

V o- .• I „ , r. 11- I- r> . ctiam eludio inlerliccro voluit. lin 4, .iB, hos ta-

A«m 8., hn 1, D patre Constantmo. Iin 3,A. „^^„ „,^ crom^vit. /,« 6. A.

et Juslinian. Augist. /,« 4, .1. ad Juslinianum iin. ^. def„„rtus esl,etc.,xv Kalcnd J„l martvr./i>. 1 1

pcratorcm. lin 11, .IB, .\gapitus cxeonsulcs lin „ „,.-,„;. „:™:i«J. ,„,;.■., i.i v .-.>; „i \..Aiii.; i

'^ , , ■ 1 1 • 1 .• II, retecit cim tenum. Iin lli, Nerei el .Arrnillci, t

eadem, .1, qu. l.oe acceuerunt in legat.onuni man- ,,' ,■ ,,-, , „, .,.,„„,: „, „;';,„„; t,„;„„;ii„ ,

j r, n • u . I- </ , 1 ". '"' lO. .•I, et Auoacti, et cimiterium PrisciII.T.i.

datis. fl, qui hanc accep. /;« 14, -/, occurrcrunt ,c ,„ '.,„,;„„„ i„„.,„\o j ....i:. „,i Ko„i«= „.,

,.T ■!<■ ,„ • ', 1 , n • i5, .4B. fiu.^ ipse Joannes oetul t ad beatos apc-

e. a 12 m.Uiar.o, elc. civitas tota. B, civcs omncs. , .' ,, ,' „ ^, ,. .,,. „, „, „. c m„-;„.« «i- ;

lin 10, a leii..,o.e Constantini Aug beatique Sil- " „ , "nd f, n^ .J H=;vpnn; itnin '

veslri episcop'i sedis apostolica) temporibus Jus- "' *' fanslutum est Ravenna Romam.
tiiiiani Augusli purtes Gr.-Eciarum mcruisse, beati ^ rodicc Ikgio .Vn.r ct Thu.

Petri aposloli vicarium vidisse, et cum gloria sus- A'M«n. 87, Un 2, dics l(i. Fuit autem a cons M.

cepisse. v. a. c. Olibrii, temp. //ii 6, h.Trcticos extcrminar'.

A'um 88, /i« 5 /1, quo impelrato libcrata cst Italia ut .\rianorum ccclesias catbolicas consecrar' '

ab ha;retico rege Thcodorico impcrator tu.//» 6,./, Nain sumino fer chr lioc consilio usus csl. Hacil.

C, viderein rcgno suo. Un 7, codcm tcmporc idem q.ic causa ha?rclicus rex Theodoricus exarsit >l

papasenatores rheudorumimportunum exconsules, cxlerminare. Nam summo fervorc Christianita; ■

et .•Kgupiluin palriciiim dcfunctos Thessalonica po- h. c. u. est, ut .\r. ecclcs calhol consccraret. Ha

suit Constanl.nopolim Theodoricus rex tenens in- itaipie caiisa h.rex Th. audita ex.) /m 9, exstinpni

lerfecit gladio. re,ct dissipuiv;quod clfecisset.nisi beatis papa Joar:-

A'hhi 89, lin 1, A, codem lempore Jo.innem vene- B nes lcgationem,qnain pr.Tceperat h.TjrclicusThiPodc

rabilcni papa.net scnatores cuin gloria revcttcntes, ricus recepisscl.Qui accepla legatione pergensCon-

dum oainia obtinuisscnt a Just .•Cugrcx Theodoric stantiuopolimadJustiDumiinperatcumsenatoribus,

517

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.— S. JOANNES.

518

iJ cst Theocloro, Importiino, Agapito, et cum con- A
Eulibus Agapito et Patricio retulil iuipei^aluri, quuil
a Theoderico acceperat in mandatis, ut redderen-
tur ecclesiae h.Breticis in p. o. Quod si non, omn
Italglad.perderet.Qui cum appropinquasset civilati,
pse rex, et oninis civitas oljviam venit cum cereis
et crucibus, quasi beatus Petrus praesentialiter ad-
esset. Etiam veteres Graeci hoc testilicaliantur, di-
centes : Sicut tempore Gonstantini A. ac B. beati
Silvestri episcopi sedis apostolic» : sicque Justini
A. temporibus meruisse partes Graeciarum B. Petri
vicarium suscipere cum gloria.Tunc Justinus A.d.
h. Deo, hu. se pr. in terram.

lyum 88, liii 2, Joannem. Tunc beatissimus papa
Jo. cum S. S. c. g. f. rogavit Justinum Aug ut i. acc
in consp ejus esset; qui et impetravit,et tota Italia
liberata est ab impio Theoderico hceretico. Tunc
Justinus imperator gaudio repletus cst,quia meruit
suis temponbus vicarium beati Petri apostoli in re-
gno suo videre, de cujus manibus Justmus A. cum p
gloria est coronatus.Hisdem temporibus dum prae-
nominatus papa cum senatoribus Theodoro excon-
sule.Importuno exeonsule.Agapito exconsule,et alio
Agapito expatritio defuncto Thessalonica esset Con-
stantinopolim Theodericus hsieticus tenuit duos
senatores.et ex consulibus Symmachum et Boelium,
quos gladio interfecit.

iVujn 89, lin 1, itaque sanctissimus papa rediens
a Gonstantinopoli cum omnia a Justino imperatore
obtinuisset, tentus est a rege Theoderico ha;retii-o,
missusque in custodia voluit eum interficere. Sed
metuens indignationem Justini Aug facere non po-
tuit ; tamen in custodia tenuit cum,ulii fame et siti,
■ cum senatoribus et consulibus.defunctus est apuil
Ravennam xv Kal Julii.Post hoc factuni n. 1). onin
98 die postquam defunctus est beatus Joannes papa
in custodia Theodoricus rex hareticus subito in-
teriit, et mortuus est. Hic papa restauravit cimite-
rium beatorum martyrum Nerei et Achillei viaAr-
deatina,et cimiterium sanctorum martyrum Felicis *-•
et Ad, et cimilerium PriscilUe. Hic posuit ornatuiu
supra confessionem beati Pauli apostoli./m 12,hia-
cynth.IIuic obtulit Justinus imp apud Gonstantino-
polim patenam auream (.1/, catenam aur) pens lib

20. i.in 15 quinque, pallia auro texta 15, qure ipse
Judunes papa detulit,et ad beatos apostolos Petrum
et Paulum, et ad sanctam Mariam, et ad sanctum
Laurentium posuit. II. ord episc per diversa loca
15; hujus corpus translatum est d. Ravenn et se-
pultus est Romse in basil.

Ex codice Thiiuno alleiv.

yitm 87, lin 1, menses 9, dies 16. lin 6, amoris
ardore r. lin 9, ad gladium e. lin 10, Theodoricus
I.A. exconsules- lin 12, in mand.legatinnum.(inl3,
ad gladium p.lin 14, miliaro 15.

i\hw. 88, lin 7, in regno suo.

iSum 89, tin 1, revertentes. lin 5, in custodia o.a.
cremavit. linti, quia tamen d. e. R. in c. lin 1(1, re-
fecit. lin 10, Achillei. lin 11, cimit P. eod. lin 12, de
gemmis.pens lib 20, calicem a./<« 14, scyphos au-
reos q. lin 15, obtulit ad beatos apost Pet et Paul
et ad sanctum Laurent. lin ult, dies 80.

Apitd Uolslenium et Schelestratium.

Nuin 87, lin 1 ; Flor, mens 9, d. 17 tin. 5, Flor,
religiosissimi ardoris amore lin 12, Flor, legatio-
iium. liii 13, milliariu 14, Flor. XV.

yum 88, tin 1, post pronus Vat mldit in terram.
lin 6, videre regno suo, Flor nddit in.

Nu.m 89, tiiwd 5, Flor cremavit ; aliits code.v, ma-
ceravit. lin 9, Vat restauravit, tin 11, Nat posuit.
lin 13, post imperator, itlem addit : apud Constan-
tinopolim. lin 15, Vatic et ad beatos aposfolos Pe-
trum et Paulum...etad sanctum Laurentiuni posuit.

Aj/ud Peniam ex codice Cavensi.

Num 87, lin 7, hoc consilium. /^n 8,Theodericu3.
liii 10, Theodorus. lin 17, a beato Silvestro e. s. a.
Justini Aug temporibus meruisse.

Nuin 88, lin 2, cum senatores suprascriptos. tin
7, in regno suo lin^, cmn his suprascriptis./in9,
Agapito exc et .\gapito p. d. Thessalonicam,et istos
suprascriplos. liii 11, exconsulem.

Num 89, lin 2, Thepdoricus. lin 4, metuens. lin
e(j(7.custodiam,/d« 6,qui tamen./m8, Theodoricus.
tin 10, Achillei lin 14, ornatum. lin 13, optulit lin
15, beatis P.

NOT.E VARIORUM.

A SCHELESTRATE.
Num. 87, linea 8. — Voluit lotam Italiam gladio
exstinguere. Vaticanus codex 4985 haec ita habel :
« Qui et faceret,nisi beatissimus papa Joannes lega-
tionem, quam pncceperat ha?retieus Theodericus,
accepisset. Qui accepta legatione pergens Constan-
tinopolim ad Justinianuni imperatorcm cum scna-
toribus Theodoro, Importuno,Agapito exconsulibus,
et Agapito patricio, retulit imperatori,quae a Theo-
derico acccperat iu mandatis, ut redderentur eccle-
siaj ha;relicis in partibus Orientis : q\iod si non,
omnem Italiam gladio perderet.Qui dum appropin-
quasset civitati ; ipse rcx et omnis civitas obviam D
venit cum cereis et crucibus, quasi bealus Pctrus
pra;sentialiter adesset. Etiam veteres Grieci hoc
tcsti(]cabantur, » elc.

BENGINI.
Num. 87, linea 3. — llic vocalus a reije Thcodo-
rico, etc. Patet hic Anastasium bibioth. latinitati
donasse acta multa poiitilicum, suaiiue,paucis im-
niutatis.fecisse^qua» Thcophanes in Chrunico Gr.ece
scripserat.ut ex utriusque collatiuno cuivis constarc
potest. Aliqua ctiam videlur ilcsuiiij^sisse ex Ano-
nymo.qui Ghronicon ediilil.ii Cunsi.iiitio Ghloro ad
Theodoricum dcductani.Ediilit Vnli-siiis in siia Mar-
celliniedit.Gonferuntur Anonymi verbacum iis Libri
Pontificalis, et planum eril, narrationem, imo et
vcrba exAnonymo fuisse desumpta. Ita enim ille :
« Credens quod eum pertimesceret Juslinus impera-

tor, mittens et evocans Ravennam Joannem sedis
apostolic.-e prasulem, dixit ad eum : Ambula Con-
stanlinopolim ad Justinum imperatorem, et dic ei
inter alia, ut reconciliatos hsreticos in catholica
restituat Ecclesia, » etc. Plures enim ex Arianis,
Justino elaborante, conversi fuere, quos Arianae
communioni et Ecclesiaj,cui acriter patrocinabatur
Theodoricus,restituendos fore a pontilice credidit,
et restitui postulavit. Sed iniquam petitionem in
hunc niodum rejecit pontifex,ex eodem Anonymo :
" Cui papa Joaniies ita respondit: Quod facturus es,
rex, facito citius : ecce in conspectu tuo adsto,hoc
tibi ego noii promitto me facturum,noc illi dicturus
sum. Nam in aliis causis, quibus niihi injunxeris,
obtinere ab eodem, annuente Deo, potero. Jubet
ergo rex iratus navim pra^parari.ot superimpositum
eum cum aliis episcopiset senatoribus Gonstantino-
polim dirigit Scd Deus,qui tideles cultores suos non
deserit, cum prnspcrilatc perduxit. Gui Justinus
imperator venienti ita occurrit, ac si beato Petro :
cui, auililM legatione, omnia reproniisit facturum,
pr:i'lrr rei-uni'ilialus,qui se fldci catholicaedederunt,
Arianis reslitui nullateniis posse, » etc.

Kiiica 5. — Quia... Juslinus... voluil Ihvrcticos
e.rlricaiv. Gricntem scilicet ab omni luTresi exsol-
vcre. Quo modo Plautiis Epid 1, 2, 49 : u Aliqua
ope iDP cxsolvam, extricabo me aliqua. » Et apud
lloralium iii, Od. 5, 31 : j:xtricaLv manjariuv, id
est expurgaln', perpolitiB. Vinnius quoaue ad Gice-
ronom, Famil. 5, 10, De Dionysio tHoadhucnihileX'

S19

ANASTASII niBLIOTIIECARlI.

320

<)•/(■, i.ltaqiic ad componendum Orientem, tol sccta-
i-ii;ii imiltiludinc susdcque molum,conslitucral im-
pcrator ii.-Ercticos omncs cxslirparc. liabucral et
impulsorcm S. Sabam, qui cum Justinum sub im-
pcrii initia adiisset,qua;dam pro monacliis postuia-
turus, quiD obtinuit, prophctico spiritu cidem pr.-c-
nuntiavit hKc (Hiid., png 3'i'i) : ■( Et credo atque
confido,Dcum pinhisrc^iuLMiiqucipsigratisoperibus
adjuacturum iiii|ii liu \r>tro ACricain et Itomam,
omncnuiuc reHiiii.nii lluiinrii ditionem, quam aiiii-
serunt, qui antc vestram piissimam serenitatem
imperarunt. Insuper uti vos Arianam hicrcsim cuin
Nesloriana, et illa Origenis e medio tollalis, atque
a lue harum trium h;creseon libcretis Ecciosias
Dci, » etc. Quamobrem autein trcs hasce hajreses
tantiim aJustino eliminandas pra;nuntiavit Saba,
in luinc modum adr.otut ibid. Cyrillus : >< De Arii
quidcm hffiresi, (piaudo quidcm Gothi, Visigothi,
Vandali et Gei)lda3, qui Ariani cranl, in toto Occi-
dente dominabantur,noratque animo exinspiratio-
ne,impcraloreni ipsos devicturum.» CtBpcrat itaque
Justinus ab Arianorum exstirpatione opus, qiiod,
quam feliciter catholica; fidei ccderet, Orientales
Ariani Theodorici patrocinium postularuat.i3e vati-
cinii complemenlo hrec infra idcm Cyrillus, c. 74 :
« Deus vero remunerationem impcratori inlinite
multiplicatam prajbuit.senisquc propiietiam ad ef-
fcctum perduxit.Qui imperator paulo post tcmpore
duo trop;ea erexit, ct coronas duarum victoriarum
tulit,quales nondum antca uUi praiccdcntiura impe-
ratorum contigerat rcportare. Africam enim et Ito-
mam a perducllionibus dctentam recupcravit,duos-
quc reges adductos Constantinopolim vidit: atque
ita terrffi marisquc dunidiam partem brevi temporc
Romanorum imperio restiluil; tum Occidente toto
a servitule memoratorum tyrannorum, qui Ariani
erant, libcrato,divinis conslitutionibus edixit,Aria-
nis ubique auferri ccclcsias, juxta divini sensus
mandatum, sive praidictionein. »

Linea 14. — Occurrcnwt... cum ccrcis el crucihus.
Solcmnis hoc ;cvo crat istiusmodi occursus susci-
picndis spectabilioribus viris. Exstat in Actis conci-
lii Ephesini epistola cpiscoporum Conslantinopoli
dcgentium ad legitimam synodum data.in quanar-
rant susceptam a Damaltico apud Theodosium iin-
peratorcm pro 1'atribus Ephesinis defensionem;
qucin, postcaquam catholicoruin acta imueratori
reserasset, ejusque flexisset animum, populus cum
ccrcis occurrens, ad Ecclesiam dcduxit.Legati quo-
que Hormisda!, Justino impcrante, cum urbes in-
gredcrentur, simili pompa cxcepli suiit; quod tes-
talur Dioscorus in relat el Ilormisdas in cpistolis.
Etcnim dc advcntu in urbem Scampum differentes,
deque Troio episcoijo.cleri.populiqui; occursu,nar-
rant obviam lcgatis ivissc » prope omncs cum cereis,
viri cuin mulieribus,milites cum criicibus in civila-
te nos susceperunt, » ctc. .Adduiit Kgati ibid repc-
rissc Stephanum Vitaliani consanguincum,ac Leon-
tium missos ab imperatorc,ul lcgatos aposlolica! se-
dis dcducorent.In electiono metropoHtanorum idcni
observatus mos. Hinc cum electus fuit Saturninus
mclropolita a Maximiano Constanlinopolitano, ha;c
dcpopuli occursulegunlur insynodicoCassin.c.ll5,
pag 238 : « Pr;eparantes ut unus occurrercl populo
cuin crucibus el ccrcis,"etc.Qua rationc Itali;c urbes
ingredientem cxarchum excipicbanl : el cx solemni-
talc cxceperunl Carolum Uomani,ul narratur inlra
in Adriano I,ubi ct illud notalum : >< Siculmosest
ad cxarchum sive patricium suseipiendum,» cIc.Dd
eadcm consucludinc Grcgorius Turou lib vi, c 11 :
<i Ingrcdiunlur utriquo civilalcm dux scilicct etepi-
scopus cum signis et laudibus.divcrsisque honorum
vexilhs," cte.Iino lioc ipso tcmpore si qui magnatcs
regcm convcnircnt jul gratcs ci oflicii causa,cereos
adhibcbaut.AudicndnsThcophancsin Chron ad ann
522.(1 lloc anno ad Thcodoricum.qui rex regnabat,
sccessit femina seuatorii generis Romana Juvcuilia

A noniine, regemquc hisce verbis allocuta : Tertium
jam annnm cum Firmo palricio controvcrsiam ha-
beo,fac ut expediar.Kex accersitis utriusque partis
judicibus : Nisi, inquit, juxtaconslilutum diem scn-
tentiam tuleritis, et liligantcs dimiseritis, plectam
vos capitc.Hi vero biduo invicem congressi,senten-
tia ex legibus dala, utrumquedimiserunt.Tunc Ju-
venilia accensis cereis regem convenit, ut gratias
ageret, quod alite csset absoluta.At rex indignatus,
accersitis judicibus : Quare, inquit, quo unu biduo
confecistis, protraxislis ad triennium? et excmplo
utriusque partis judices securi percussit : ex quo
ingens in alios exortus cst terror,» etc.

Num 88, linea 1. Ilumiliinit se pronus. Eadrm
habet anonymus Valesianus, unde exscripta h;cc,
et hoc inserta loco vidcntur.Eadcm etde Justiniano
leguntur in vita Agapeti « Humiliavit se sanctas se-
di apostolica;, et adoravit bealissimum papam.» In
perscriptis hoc tempore epistolis, directisque ad

n Uomanos pontifices, illustria sunt Orientalis Lccle-
sias crgaeosdcm veneralionis decumenta. Justinia-
nus adhuc comes sic Hormisda; inscribit cpistolam :
« Domino meo sanctissimo Hormisda;,primo archi-
pontifici, et papae urbis Roma;, Justinianus comcs
salutein,» etc. l^ompeius, Anastasii imperatoris ne-
pos eidem in hunc modum scribit : • Domino meo
beatisssimo et apostolico Patri normisd.T3,archiepi-
scopo universalis Eeclesia;, salulcm, i etc. Juliana
Anicia,insignis mulicr,intcr gratulantcs adfuil,cum
Anastasia monuit llormisdam, ut pauloiliuturnio-
rem suorum legatorum in Oriente moram pcrrait-
tant,lirmanda; pacis gratia.qua; nonnisi apostolica;
sccis opc lirmari polerat. Et Thcodorilus Lignidcn-
sis in cpigraphc : « Domino, sanclo,bcalo,pr.Tdica-
bili ct adorando apostolico Patri Hormisd.T;, pap.e
urbis Rom.'E humilis famulus tuus, » ctc. In ipsa
autem epistolajiit : « Parvulis et exiguis charlis Hor-
misdcB, pra;dicandis et adorandis sesc pra;sentare

p vestigiis, » etc.

^ Num. 89, linea 1. — Eodem tempore. In anonymo
Valesiano iidem narrationis modi occurrunl. « Re-
vorsus ihitur Joannes papaaJustino.qucmTbcodo-
ricus cum dolo suscepit, et in olTensa sua cum csse
jubet, qui pnsl paucos dies defunctus csl, » elc.

Linea 8. — Theodoricus rci luTrclicus subilo intc-
riit, etc. Valesianus anonymus addit, quo auclore
et impulsore h.-cc in catholicos acta fuerinl, cdic-
tumque emanatum,quo calholicis Ecclesia; eripe-
rentur. « Igitur Symmachus scholaslicus Juda;u3
jubcnte non rege sed tyranno, dictavit pra;cepta
sic : Quarta feria seplimo Kal. Scplcmbris, indi-
ctione iv, Olvbrio eos ut dic Dominica advcnicntc.
Ariani basilfcas calholicas inv.iderel. » Ilaquc in
Orientc Justini zelo edicta in .Arianos cxsccutioni
dcmandata sunt.Quod subiratum rcgcm inipnlit ad
omncs pcr rcgni sui ditionem ecclesias publico
cdicto, uno eodcmquc dic Arianis consignandas.
Subjungil lamcn .\nonymus : « Sed qui non palitur

D lidclcs cultores suos ab alienigcnis opprimi, mox
inlulit in eum scntenliam Arii auclons relipionis
cjus.Kluxum ventris incurrit,ct dum intra friduum
evocatus fuisset, codem die quo se gaudcbat eccle-
sias invadere, simul rcgnum canimam amisit,» clc.
Cui concinit S. Gregorius M. Dialog lib. iv, c. '.VS.
Hinc suspicor Anonymum fuissc scriniarium scdi-
aposlolica», cujus cral acla h.i;c colligere : und'
ct Grcgorius M.historiam cxscripscril.Alque cx hi?
monumcntis, per synchronos scriptorcs congcstis,
faela videnlur addiiamenta antiquis Rom.pont.ca-
lalogis.

Linea 10.— C«s(ji'i7 episcopatus dies quinquaginta
ct octo.3oa.nno denalcpra^tcrThcodorici edictumde
catholicorum ccclcsiis invadcndis. perculiare .iliud
pcrscriptorum rcor aci cloruin Uomanum.ul clipen-
dus ponfifcx rcgis placitum ctconsensum cxpostu-
larcl. llinc inlcrponlicii diuturnitas. obsistente
populo novis hisce regis pr££umptioDibus : ac tan-

521

IIISTOHIA DE VITIS HOM. TONT. — S. JOANNES.

522

dem ob eommune bonum, et Ecclesiarum pacem
cedente.Quod ostendit Athalarici successoris episto-
la,senatui Lirbis dala, apud Oassioduruin lib viii va-
rior., num 1.5, ubi intcr ca;tera rex : « Gratissimum
nostro profitemur animo, quod gloriosi avi nostri
(Theodorici nempe)respondistis m episcopatus ele-
ctionejudicio. Oportebat cnim arbitrio boni princi-
pis obediri, qui sapienti delibcratione pertractans,

?[uamvis in aliena religione, lalem visus est ponti-
icem delegisse. ut nulli merito debeat displicere :
ut agnoscatis, illum hoc optasse pra^cipue, quatc-
nus bonis sacerdotibus ecclesiarum omnium religio
pullularet. Recepistis itaque et divina gratia proba-
biliter institutum.et regali cxaminatione laudatum.
Nullus adhuc pristina contentione teneatur. Pudo-
rem non habet victi,cujus votum contigit aprincipe
superari,» etc. Hinc laicalium prKsumptionem exor-
dia circa confirmationeni tum pontilirum, tum alio-
rum episcoporum ; qu^ inducta^ sunt per Arianos
Itali<E reges, et quas,expurgata n^cuperataque Italia,
Orientis imperatores neutiquam deposuerc, ut suis
locis advertit Liber Pontificalis.

BINII ET LABBEI.

Num ST, linea 1. — Joannes natione Tuncus, etc.
Cum septem dierum spatio sedes apostolicapastore
vacasset, totius cleri consensu subrogatus est in
locum llormisdffi Joannes Etruscus Constanlii ex
presbytero filius, Idibus Augusli anno Christi nati
523, qui est Justini sextus impcrii, et Theodorici
trigesimus primus,regni Italici. Hujus temporibus
magna .Ethiopium copia ad Ecclesiam accessit.Ex
Manichffiis plurimi per Justinum imporatnrem, et
Cabadem Persarum regem interlccti fuerunt. Euphc-
mia Augusta de catholica fide optime merita ex hac
vita migravit.

Linea 9. — Eodcm lempore Joannes papn xgrotus
infirmilale cum fletu ambulavit. Minis Theodorici
regis commotus pontifex,invitus et pra;ter consue-
tudinem antecessorum legationem subiit.Eidem in
itinere posito acciderunt qua; sanctus Gregorius
lib iii Dialog, cap 2, narrat his vcrbis : " Gothorum
tempore, cum Joannes vir bealissimus hujus Ro-
manffiEcclcsi.-epontifcx ad Justinum seniorem prin-
cipem pergeret, in Corinthi partes advenit, cui ne-
cesse fuit ut in itincre ad sedendum equus requiri
debuisset. Quod illic quidam vir nohilis audiens,
equum quem pra; magna mansuetudine ejus con-
jux sederc consuevit, ita ei obtulit, ut co ad loca
alia perveniento,cum alius equus poluissct inveniri,
deberet ille,quem dederat.proptcr suam conjugem
transmitti. Factumtine cst ul dum usque ad certum
locum prfodictus vir equo eodcm subvcbcntc pcr-
ductus essel.qui mox ut alium repcrit, illum quem
acceperat remisit. Gumquo eum pricdicl i nobilis viri
conjux ex more scdere voluissct, ultra non valuit :
post scssionem tanti pontificis niulierem fcrre rc-
cusavit. Cocpit namquc immenso flotu ct fromitu,
alque inccssanti.totius corporis motu, quasi despi-
ciendo prodere,quia post membra pontilicis mulic-
rem ferre non possct. Quod vir ejus prudentcr in-
tuitushuncad cumdem venerahilcm virum prolinus
rcmisit, inagnis prccibus pctcns, iit cquum ipse
|Hissiilcret, (lucm juri suo sedendo dcdicasset. » Dc
riiilnn ctiam illud inquil idem S.Grcgorius ; « Mi-
raliilc a nostris scnioribus narrari solet, quod in
(lonstantinopolitana url)c ad portam, qua? vocatur
Aurca,vcnien8 populorum turbis sibi occurrenlibus
in conspectu omnium roganli cjccoUuiien rcddidit,
ct manu sunerposita oculornm tcnebras fugavit. »

Num 8.S, linca 7. Eoilcm lcmporc cum hi siipra-
scripli, i(l csl papa, ctc. Cum Thcodoricus audissct
Joanncm pontiliccm pro ecclesiis Arinnorum rcsti-
tucndis nihil cgissc, sed potius ablatas Arianis cc-
clesias divino cullui di!ilicassc,in nobilissimos sena-
tores gladiuni Romas convertit, Hiec eadem auctor

Patrol. CXXVIII.

A historia; Miseclla;, lib 15, ct Gregor Turon pr;edicto
loco testantur.

Linea 11. Sijmmaclium. Syramachus saccr fuit
Boetii, vir consularis, omnium scientiarum, et prs-
cipue rerum theologicarum peritissimus. Ad hunc
Boetius scripsit librumdeTrinitate,Puorumquescri-
ptorum arbitrum appellat.Priscianus grammaticus
Constantinopoli doccns librum suum de ponderibus
et mensuris eidem inscripsit.

Lin ead Boetium. Severinus Boetius secundum
consul Symmachi flliam Rusticianam nomine uxo-
rem habuit, ex qua duos suscepit filios consulares,
quos optimis moribus imbui curavit. Philosophus,
theologus et anathematicus insignis fuit. Hunc Tho-
doricus, ideo quod senatum de criminc la?sa> ma-
jestatis calumnia accusatum defendisset, Ticinum
relegavit,ibique tandem post multas carceris angus-
tias, eumdem capitis supplicio atfecit, et glorioso
niartyrio condecoravit. De scriplis illius.vide Baron

n 526. Possev in apparatu sacro.

Num. 81», linca iS. — Srpultum iv Kalcnd Jun.
Sexto Kalendas Julias legi debet. Nam iv Kal. Juniaa
mortuus est ; sexto autem Kal Julias Romam tran-
slatus sepultus fuit in basilica Vaticana.

Linea 19. — Ccssavit cpiscopalus die? ^uinquaginta
el octo. IIoc toto quinquaginta et octo dierum inter-
stitio sedis vacantis altercatum est Roma> de elec-
tione pontificis : et licet vota eligentium in alium
conspirassent,accidit tamen jussu Theodorici regis
Ariani, ut quem ille designarat Felicem IV cligere
debuerint. Sicut ergo Constantinus imperator Aria-
nus, relogato Liberio,illi subrogavit FcliccmSecun-
dum : ita Thcodoricus princeps Arianus cjusdem
nominis Felicem IV. Hac occasione factum est, ut
post ha?c tcmporaetiam Orientalcs imperatores non
alium a clero Romano pontificem eligi permiscrint,
quam talcm quem ipsi suo assensu confirmarent :
ob quod sanctus Gregorius plurimis in locis gra-

p vissime ingemiscit.

BLANGHINI.

NOT.E CHRO.NOLOGIC.E.

In consulatu Maximi (nempe anno Christi 523)
cum sedos vacasset septem diebus post obitum
S. Hormisda!, cx die vi ad xii Augusti, dic xiii in
quam cadebat Dominica, ordin.atus est pontifex
Romanus S. Joannes.ut scribunt Anastasius,ctOr-
dericus. Sedes illi tribuitur unnorum dnoruni,men-
sium octo,ct dierum scxdeciin,in codicilnis Anasta-
sranis Regio, Mazarino,et Thuanis duobus, nccnon
iu aliquot catalogispnestantibus.Palatino-Vaticano,
et Bergomensi apud Schelestratum (Lucensis, Ca-
vensis, ot Farfensis unicam dicm superaddunt, et
Bergomensis unitatem mensibus dcducit),et tamcn
dies cjusdem obitus Ravenna> in custodia apiid Ui-
bliothccariuin scct 8'J, lin (5, signatur.w Kal Juuias,
et corpus inde Romam dclatum sepultum dicitur
in basilica S. Petri dic vi Kal Jnn Otybrio consule,
D nempe xxvii Maii anno526. In martyrologio Roma-
no, et Usuardi refcrtur ejus memoria ad eamdem
diem. Scd in Martyrologiis Bedn; et Adonis,habctur
die subsequenti 28. Colligere hinc possumus, cur
pra;ter annosduoset mcnses octo, tribuantur ejns-
dcm scdi dies sexdecim. Licctenim a dic 13 Augu-
sti,unde exorsus cst pontificatum ad dicm obitus
18 prrctcr menscs solidos, cfnnxcrint dies tantum
quinquc.qui mcmoriam e.jus viderantjudicatam die
28 mcnsis Maii,cx dic ordinationis ct exordii 15 ad
diem 28 (inclusis oxtremis) collcpcrunt dies sexde-
cim.Sunt igilur revora a dic ordinalionis 13 Augu-
sti .52;?, nd dicm 18 Maii .520, qua martyr decessit
RavenniD in custodia, anni duo, mcnscs octo, dies
quinque, seu computatis cxtremis dies sex.

NOT/E HlST0niC«.

Num 87, linca I. — Joaiincs, nalioiic Tuu-iis, ctc.
Ad illustraudum nalale solum bujua bcali ponlilieig

n

323

ANASTASII niBUriTIlEf:AIlII.

324

cl marlyris inclyti, Scnarum civcs ha3C documcnla A
conforunt.

Lillius seu HieronymusGigli in suo Diario fasto-
rum Senensium ad dicm 28 Maiihaec scribit, per nos
Lalinc reddita : " Omnes scriptores qui Yitas ponti-
ficum ediderunt Joannem asserunt fuisseEtruscum.
Sigismundus Titius natum putat Populunia;,quam
civitatom cum barbari dcstruerent, affimiat, cum-
dem conimigrasse Sonas cum aliis pluribus. Hanc
propterea patris loco a se deinceps liabitani hono-
rassc porhibct sode rpiscopali. Huic Malevoltius sub-
scribit.Volusliorlamon prolata a noljis fuitScncnsis
cathoilra episcopalis o.\ his qua; diximus die lertia
Fobruarii in Natali S. lilasii, R. Pater Ugurgcrius
refert.nonnullos scriptorcs concivem nostrum sta-
stucntes huncsanctuni pontilicem : cui sulfragatur
receptaapud nos tradilio.Nec dcsun t qui vicum etiam
Kontisbrandi.inter suburbia tune reconsitum,nobi-
litatum fuisse fcrant ipsius domicilio. In aiila Bay-
liiitus Senarum inter alios pontifices Senensi Colo- g
nia ortos visitur S. Joanncs Primus. » Assertores
hujusmodi traditionis,priEterindicatos a Lilio, pro-
feruntur etiam ab aliis oruditis viris Julius Picco-
loniineus in suo libro, cui nomen esl Smse illuslres,
Jugurthas,Orlandus,Tommasius, Malavoltius parte
I hisioria; Senensis, Joannes Bisdomini in Chronico
rorum Senensium incdito,scriptor ssculi .xii.Illdo-
brandinus auctor sajculi xiii, Maceabiunius do lau-
dibus Etruriio Gallacis Petri in alio chronico inedito,
et F. Petrus Castruccius ord Pra;dic Florentius in
sua hebdomade historica Tuderti imprcssa anno
1G55. In cathedrali ecclesia metropolitana inter
insignes reliquias hujus sancti martyris et ponlificis
mandibula asservatur.

Num. 89, lineaO. — Qui dcfunctus est liaventix in
ctistodia XV Kal Jun inartyr. Ita consignatur dies
obitus sancti pontificis. Fostum vero pcrtinet ad
commemorandani translationcm,quando Ravenna,
ubi glorioso niartyrio occubuit, Uomam delatum p
est sacrum cjus corpus : adnotanle card Baronio
in Martyrologio ad diom 27 .Maii, qua colitur.

Linea. 10. — Fclicis et Aduucti. Hu.jus sacri coe-
mctorii partem insignem decimo ab hinc anno de-
tcctam prope basilicam S. Pauli via Osliensi supra
clivum eidom proximum vcrsus Ardeatinam indica-
viinus tom II iu Prolegomenis.

Linca. 15. — l'allia auro te.rla (luimkcim.ipuT ipse
Joannes dctulit, ctc. Ex imperiali aut regia stola
pretiosffi hujusmodi lextura; offerri passim consue-
visse a pietatc Augustorum pallia sacris altaribus
paulo antc diximus in notis ad S. Ilormisdam.

CIACONII.

Num. 87. linea 9. — /Egrolus in/irmilule cum
ftelu ambuluvit. Beatissimus pontifex Joannes, cum
Conslantinopolim proficiscerctur, ct ad Corinthia-
nam civitateni porvcnis.-^et, equus roquirebatur,
quem pontifex illo itinore equilarot. Quidam nobilis D
mansuoiuni iiuomdain,qucm uxor conscondcrc sole-
bat, obtulit, procatus tamen ut invento alio roddo-
retur, ob su;c conjugis usum, qux lcnitate illius
summoporc doloctabalur.In itineris proccssu, rcpcr-
lo aIio,opportunc illum patrono remisit,superquom
cum vellet uxor sua dc more scderc.non tulit cquus,
ferociens, et calcitrans.ullum ulterius in eum con-
scendere,super quem bcatissimus pontifcx equita-
rat. Quod animadvertcns nobilis ilic, donatum misit
sanctissimo pontilici, precatus, ut cuiu pcrnetuo in
sui obsequio retineret : ut B. Grcgorius Magnus
tradit lib iii Dialog cap 2.

Num 88, linea7. De cujus manibus rum gloria co-
ronatus est Justinus .{wjuslus. .\ntequam abcedcret
Joannts ponlifox Constantinopoli, voluit Justinus
Ca^sar ab ipso diademato imperii coronari primus
existcns, qui a pontifice Romano imporatoris in-
signibus sacrarctur, et primus pontificum Ro-

manorum, qui Conslantinopolim sit profcclus.

SOMMIER.

Num. 87, Hnea 4. — Quem ipse rex roganl misit in
legationem. Ex I"b v, cap 20. Justinus imperalor
ductus zclo ita pra!Sorvanda: catholica; rcligionis ab
oinni inquinamento et admistione cujusque falss
crcdulitatis, ut nulla eidem adversa secta omnino
vigeret, legein tulit, qua contra Maiiicba;os cxsilium
el mors, CKteris autem ha;reticis,Juda;iset paganis
exclusio a quocunquo roipublica; munerc docorno-
batur. ."Vrianos ab initio indulgentius habuit.ne rex
Theodoricus, qui eamilem ha.Tcsini prolitcbatur,
irritatus contra catholicos in Italia, quam tenebat,
vehementer saiviret. Verum paulo post, neglecto
hujusmodi pcriculo, eadem sanctione qua ca-teros
ha>reticos duxit esse Arianorum perfidiam coercen-
dani,illorumqueccclesias jussitCatholici ritus dedi-
catione ab omni profanatione expurgari. Theodori-
cus eadecausa excandcscens cogitabat Italorum rui-
na ac caedibus de soveritate legis ulcisci, et ab hac
religionis scde catholicos universos eliminare..\gen-
dum tamen duxit cum Justino .Augustomoderalius,
et litteris ad eumdom datis quasi amice impetraa-
dam revocationem logis adversus .\rianos latae.

Hanc ut efficaciusobtineret,legatione uti decrevit,
nunquain anle audita,adeoque supra ca,'teras cele-
branda,qua scilicet perfungi adigcrct ipsum ponti-
licom summuin,ea de causa Constantinopolim pro-
fecturum, ut pro Arianorum ecclosiis peroraret.

Joanncs papa. qui Hormisda; succosserat, ul avcr-
teret ab lialiie cervicibus cladem imminentem a rege
hairetico et barbaro, non secus agenduin duxit, ac
Leo Magnusapud .\ttilam legcrat,suscepta pro Ro-
manis legatione : etiainsi reaimi videretur vexatio
Urbisnimiahumiliationc pontificis.quemnuncable-
gatumagere principis sajcularis vulgo jactarcnt, et
contra reniCnristianam susceptisncgotiis implicari.
Verum sanctus pontifex, probe perpendens malo
qua; ab usurpatore haretico infinita propemodum
immincbant, et avcrti poterant interposita unica
ista apud Justinum suasione, ut hajreticos indocili-
tati propria; relinqueret possidendos, et reprobato
sensui porvorsa;obstinationis,legationeperfungi nin
detrectavit. .Nocossarium essc duximus ha!c nianda-
la, et su.-^cepta' lcgalionis consilium paulo enuclea-
tius distinguore.nt historicorum fidei consultum sit,
qua; plcrique visa ost sibi non constare. Tres priB
ca;teris suiit attcndendi, nempe Anonymusquidam
ad calccm Ammiani Marcellini editus cum nolis Va-
lesii; Bibliothecarius, et Theojihanes. Perpensis
trium istorum teslimoniis, colligitur tria object&
legationis proponi. Primum ab .Vnonyma. ut scilicet
ad .\rianismum rodire compcllercntur, qui eadcm
secta dcrelicta ad catholicam fidem accesserant.
Secundum a Bibliolhocario cnunliatum, nempe ut
Ecclosia; Arianis oropt.i",et catholici rilusprofessori-
bus attribut.o.prioribus posscssoribus roddorcntur.
Tortium voro a Theophane narratum.ne scilicetin
poslorum quispiam pcr vim adigeretur ad abjuran-
dam .\rianam perfidiam.

Joannes papadeprimoilloarticuloapud Justinum
agere non modo rccusavit : sed n'gi .Ariano cjcdes
minanti hisverbis respondissc traditur,ab.\nonynio
ita prescriptis : •< Cui papa Joanncs ita respondit :
Quod facturuses, rcx focito citius. Ecce in conspc-
ctu tuo adsto. Ilajc libi ergo non promitto facturum,
nec illi dicturus suni.Nam in aliis causis, qu.v mihi
injunxeris,obtinere abeodcmannuentcDeo potcro.»
De se itaque pocnas quas mallet sumere forlitcr
permisit, ne indignam pontifice petitionem propo-
nendam Justinosusriporct.

Duos poslremos articulos obtinuisse narralur, eo
temporamcnto usus inter discrimina.qua; utrimque
imminebantorthodoxis.ut perniciosus semperaver
teret, lianc {lontificis labonosam curam suscepti iti-

S2o

IIISTUKIA DE VITIS ROM. PONT. — S. FELIX IV.

526

neris ac legationis ratam habuitDeus edilo pcrser- A
vum suum miraculo reslitutcG visionis caeco in in-
gressu rcgis urbis, quod sanctus Grogoriuscomme-
morat Dialog lib iii, cap 2, et honorili^ca receptione,
quam Biblioihecarius describit in hac sectione. « Oc-
currerunt B.Joanni pap«amilliario duodecimo om-
nis civitas cum cereis et crucibus in honorcm BB.
Petri et Pauli apostolorum,» etc. Justinus vero Au-
gustus qui eumdem Christi vicarium pronus in ter-
ram adoravit, licet corona donatus Jam fuissct so-
lemniter ab Epiphanio patriarcha Constantinopoli-
tano, voluit iterum a Petri successore coronari ;
quod prffiier Bibliothecarium narrat ctiam .\imoinus
lib II, cap I. Theophanos aildit eumdom Joannem,
qui causa salutis publica; legalioncm humilitor su-
sceperat, cum invitaretur ab Epiphanio patriarcha
<c congressum denegasse, donec ipse qui Romanus
esset pontilex primuminconscssu locum obtineret.»
Confirmat Maroellinus scribens in chronico de Joan-
ne : « Dcxter de.xtrum Ecclesiffi insedit solium, die- tj
que Domini nostri resurrectionis plena voce Roma-
nis precibus celebravit. »

Ab imperatore impetravit duos postremos arti-
culos illius petitionis, cujus primum nunquam
a se propositum iri aperte di.xerat Thcodorico. Ju-
stinus pariter negaverat se id prfBstiturum etiamsia
se pelcrelur, cum de illo forsitan percepisset ex lit-
teris Tbeodorici. Neque enim a senatoribus quos
Joanni lcgationiscomitosTheodoricusaddivoluerat,
par est diversam suspicari a Romano pontifice peti-
tionem ; cum de illorum religionis cura testetur Bi-
bliothecarius scribens: c< Joannes papa et senatorcs
viri religiosi omnia meruerunt, et liberataest Italia
a Theodorico; »ct auctor Miscellie asserat,« Justinus
eis quod petebatur conccssit; » cum constel ex ano-
nymo supra indicato, Justinum spopondissc se om-
nia facturumprffiterpermissioncmimpunerelabendi
in ha;resim .^rianam iis qui ad catholicam lidem ex
illa conversi fuerant. Hoc scilicet Thoodoricus cu- p
piebat, sed legationis princeps Joannes aperte nega- ^
bat se unquam postulaturum, ct comitcs legationis
senatores virt religiosi maluerunt deferre exemplo
pontificis summi, quam hcerctici regis cupiditati.

Revcrsi in Italiam logati jinipetrataj a Justiniano
indulgcntioris erga Arianos clemenlia" praimium
obtinucrunt longe divorsum a rationabili exspecta-
tione. Uarbarus enim rcx tam Joannom pontifioem

quam senatores Ravennam appulsos tetro carceri
mancipavit, processurus utique ad extrema suppli-
cia,nisiindignationeni Justint timuisset. Tanto atla-
men additamenlosaevitiscarcerisincommodacumu-
lavit ut ajrumnis confectus Joannes vita cedens eo
martyrio sit coronatus : ad cujus feretrum daemo-
niacus deductus confestiin liberatus est. Quare cer-
tatim senatores et populus de velis ejus reliquias
sibi conquirebant.

Ha!c omnia comprobant stetisse promissis Joan-
nem, qui fortiter repugnatururn se odi.xerat Theo-
dorico in priori articulo petitionis, quam nec ipse
nec scnatores in se recepisse, aut Justino proposuisse
inveniuntur. .A.uxorunt Thcodorici suspicionom ho-
nores maximi apudConstantinopolim rodditi Joanni
papas ac senatoribus Romanis, interpretante scilicct
rege eosdem rcdditos eo consilio, ut senatus Urljis
acrioribus stimulis cxcitaretur ad Gothorum jugum
exouliendum.Historiaccrterefertparisuspicionedu-
ctum Theodoricum Symmacho ot Boetio mortem in
tulisso, viris utique pra? cffiteris illustribusinsenatu.

PAGII.
Num 88, linea 7. Dc ciijus inanihtis ciim ijloria co-
rontitiis est Jusliniis Auyustus, ctc. Porro licet, Justi-
nus AugustusjamcoronatusfuissetaJoannepatriar-
cha Constantinopolitano,utconstatex ejusdem Joan-
nis cpistola ad Hormisdam papam, iterum tamen a
Joanne papa coronari voluit, quod, pra;ter Anasta-
sium disertc testatur Aimoinus lib ii,cap I,scribens,
Joannes papa : « Justino Augusto ut vicarius beati
Petri imperialem imposuit coronam.» Nec insolens
fuitsubsecutissa3culis impcratoreset reges secundo,
atit eliam tertio coronari. Ante Justinum quidam
imporatores, a temporibus Theodosii Junioris, qui
teste Thoodoro lectore lib ii, a Proclo Patriarclia
Constinopolitanocoronatus est,coronamimperialem
susceperunt ab episcopis, sed nullus ante Justinum
ab aliquo pontifice Romano solemnem benedictionem
acceperat. Antequam imperatorcs benedictione pon-
tificali donarentur, fidoi professionem emittebant,
de qua, sicuti et de rilu quo consecrabantur, lege
Edmundum Martene lib ii, cap 2, de antiquis Ec-
clesife Ritibus. De benedictione imperatorum Occi-
dentis post imperii renovationem lege dicenda in
Leone III, et de benedictione regum dicendainZa-
charia.

LVI. SANCTUS FELIX IV.

ANNO CnRISTI 526, JUSTINI IMPER. 0, TllEODORlCl 31.

OO Fclix natiime Samnius, e.c patre Caslorio, sedit annos quatuor, menscs duos, dies
i4 [a]. Euil autein lemporibus (/>) Thcodorici regis, el Juslini (c) Augusli, a Consulalu Ma-
morlini (r/) usque ad consulalurn Lampadii, et Oreslis a die 4 Idus juliarum usquc in
qiiarto Idus Octo/iris. Hic fecit basilicam sanctorum Cosmx et Dainiani in urbe Roma,
5 in loco qui appcllalur via Sacra, juxta templum urbis /iomx. IIujus tcmporibus consumpta
est incendio basilica sancli martyris Saturnini, via Salaria, quam a solo rcfccit. Qui ctiam
ordinatus est cum quiele, et vixit usquc ad tempora Alhalarici regis. /lic fecit ordinationes
duas in urbe Roma per menses Februarii et Marlii, presbyteros quinquaginta quinque,
diaconos puatuor, episcopos per diversa loca numero triginta novem (e). Qui cliam se-
10 pultus est in basilica beali VcU-l aY)Os\.o\i iv Idas Octobris ; et cessavit episcopatus mens. l,
diesl5(/).

NOTUL.li MARGINALES FABROTTI.

(((i R, dios IS. [/); .lustiui, <t Jiisliiiiuiii iinp et Athalariei regis^aConsOlybrii ad Lainpadium cl OiVHtem.
(c) C, Jusliniuni. ((/) C, .Maburli. /1, Muvortii. [c) CB, 29. {f) Cti dicstrcs.

^21

ANASTASII liiriLlOTllECAUll

528

VAllI.E LEGTIUNES.

Ajiud Faliivtliim cx codice Freheri. A

iVjoH 90, lin 1, AB, dies 13. lin 2 /1, Justinianii.
lin 0, Ali, episcopos 29. lin 11, Att, cpiscopatus
difs 3.

Ex codice Rer/io, M(is.arinu el Thuano.
Num 90, /h? 1, natione Samius. lin eud, d. 13.//« 3,
die 4 Idus Julii,usquein quartuni Idus Octobr.//H5,
urbis riomao, vel Romuli. lin G, quam ipso a solo rel".
//«8, per menscm F. lin 9, loca 29. Hn 11, episcop
dies 3.

Ex codicc Thuano altero.
Liii l.dies 13. //«2, a cons ab hortu. lin 'i, iduum.
lin 9, 29, lin 11, episc dies i.

Apud Holstenium cl Schekslratimn.
Num 90, lin l,Flor Vat cl Cass., dics XIII. lin 2,
Vat el Flor., Maburtii. lin 4, Flor., iii Idus. lin 11,
Flor., Vat et alii, Cessavit episcopatus dies 3.
Additur in ms. codice biiliolhecx rc<jin;v Suecix, uli D ^^
etiam in ms. codice Colbertino. "

57 Bonefatius sedit annos 2, dies 25. [Colh \\Vl\

.58 Joannos sedit annos 2, menscs 3, dies 25.
[Colb., mcns 4, dics 26.1
59 Feli.x sodit annos 4, mcnses 2, dies 12.

00 Boncfatius sedit annos2, dies 26.

01 Joanncs sedit annos 2, menses 3, dies 5.
[Colb., dies 0.]

G2 Agapitus sedit menses 11, dies 17. [Colb.
dies 18.]

03 Silvcrius sedit annum 1, menses 5, dies 11.

64 Vigilius sedit annos 16(6'o/6., annos 17},incn-
ses 6, dies 26.

05 Pelagius sedit annos 4, menses 10, dies 18.

00 Joannes scdit annos 12, mcnses 11 (Colb.,
mcn.'! x) dics 20.

G7 Benedictus sedil annos 4 [Colb addit mens
dies XXVIII).

08 Pelagius sedit annos 10, menses 2, dies 10.

A beato Petro usque nunc tiunt anni 444etmen-
sos 6, e.xccpto intervallo cpiscopatus.

Apud Peniatn ex codice Cavensi.
Lin 5, in locum. lin 11, x.xix.

NOT.E VARIORUM.

BINII ET LABBEI.

Linca 1. — Felix, ctc. Theodoricus interlector
Joannis, usurpalo sibi jure temerc cligcndi, ct no-
niinandi scdis apostulicaa episoopum,poslquam hac
dc rc quinquaginta ct octo dicrum interrcgno di-
sccntatum csset, Foliccm virum in Runiano cloro
probatissimum noniina\it, no ([ua occasiono suae
voluntati rcsisti possct. Accidil ca nominatio,nomi-
natimque a toto cIito facta approbalio vigesima
quarta Julii, anno Duinini 520. Justini imperatoris
anno imperii nono, Theodorici regis trigesimo
quarto anno regni Itali.T. Scd absquc dilatione Deus
auctorcm tanti scelcris Thcodoricum sacvum, bar-
baruin,durumquetyrruiuumrcpcntinavindiclaca!li-
tus immissa prostravit, ct post acceleratum dirum
exitium ad inferos pcrpctuo relogavit. « Accidit,
inquit Procopius de liello Golhorum lib. i, cum
coenanti illi ministri iipposuisscnt mira; magnitu-
dinis piscis caput dccoctum, Symmachi nuper
occisi caput illi vi?uni fueril, pra;lixis ct cxstantibus
inferiore in labro dcntibu.s, el torvc intuentibus
oculis furibundo sibi ct accrbe comminari : qua vi-
sione tcrritus in morbuni inciderit, ct non longe
post mortuus fuerit. » Rcrcrt S. Gregorius lib iv
Dialog, cap 3(),quod quidam solitarius vidcriteum
inter Joannem papam ct Symmachum palricium,
quos occidcrat, discinctuin, ct discalccatum, et
vinctis manibus deductum in Vulcani ollam ja-
ctari.

Linea 1. — Sedit annos quatuor. Annis quatuor,
mensibus duobus.et diebus decem cl oclo, sedisse
colligiliir cx principio et fino pontificatus.

Linea 11. — Ccssavil ponli/icalus menscm unum,
dies quinilcciin. Ab obitu Felicis usque ad ideclioncm
Bonifacii Secundi trcs dics inlerccsscrunt. Legitur
autem hic sedcs vacasse iino mense et nuindccim
diebus;scd intcllig^ndumcstdetemporeillo.quando
post schisma sublatum Bonilacius cognitus cst ab
omnibus lcgilimus pontifcx.

BLANCHINI.

KOT.E r.HRONOLOGICJS.

Sedis vasalionem a Joannis ponlificatu dcfiniunl
Calalogi Lucencis, ct Farlensis cura Bibliothecario
dierum quin(|uagita et octo. Cum tamcn exordium
scdis Fclicis IV qui ci suocessit, ducat Bibliolhcca-
rius hoc num. lin 3, cx die iv Idus Julii (qua; anno
526 fuil Dominica, et apta ordinationi episcopali),
recte infcrt Pagius, vacalioncm scdis fuissc die-

rum quinquaginta quinque, Consulatu Olybrii
supra dixit signari annum obitus S. Joannis 18
Miiii et coi.sequentcr clcctioiiis Felicis.codeni anno
pcracta! mcnse Julio. Iluic tamen exordienli coasu-
leiii Mavorlium tribuit Bibliolhocarius, qui signat
nniuiin 527 pioxinin conse(|uenteni,ex consuetudiDa
supcrius observuta tribuendi scdi ponlilicis eos con-
sules,quorum in magislratu Pascnn ipsccelebrabat.
His de initio constitutis in Felice IV proccdit inof-
fcnsa cjus reginiinis chronologia annorum qualuor,
mensium duorum, dierum tredecim, omnibus ia
_ catalogis prffistantioribus, Palatino-Valicano. Far-
t" fensi, Lucensi, Caveusi, et Bergomati concordibua
numeris consignata, non sccus ac in plerisque co-
dicibusBibliotherarii.IicetinnonnuIlisunitasdiobus
uiidnlur. Docesserit itaque S. Poiilifex die '.io Se-
ptenibris, licctsacrum ejus corpus scpultura! man-
ilalum sit in basilica Vaticana iv lavs Octobris,
tcstc Bibliolhccario : et cuin sedcs vacassc dicatur
diebus tribus ex Itibliothecario. el catalogis Far-
fcnsi, ac Lucensi, cleclio Bonifaeii succcssoris pa-
rianda cst cum die 28 Septcinbris anni 5*t, el or-
dinatio assignanda diei proxiine consequcnli 29
Septembris, qua? fuit Dominica.

Vexaiit altamcn hanc chronologiara subscriplio-
nes littcrarum apostolicarum et conciliorum ouser-
vata> a duobus doclissimis cardinalibus Baronio.et
Norisio.quiintersedissidentcarunidem subscriptio-
num causa. Consilium .•\rausicanuin ii, cclebratum
contra Semipclagianos et Massilienscs a CTsario
Arclalensi episcopo, subscriptum fuil v Nonas Julii
D Oecio Juniorc consule, ncnipe anno stk Christi
529. Eius concilii Acta, ut conlirmarenlur a sede
aposlolica,Ca;sarius transmisil Bomani ad Fclicem

fiapam, perfercnle Armeuio presbytcro ct abbate.
)um is iter prosequitur, aut Uoma; dum nioratur,
o vivis erepto Felice IV sublcctus luil Bonifai-ius :
qui in litteris connrmationiscjusconciliirescribens,
et Ca;snrio nuntianssc in locum Felicis successisse,
signut epistolam viii Kal Fcbr. Lampadio. el Orcste
cons..., nempeChrisli anno.530.Sirmondus : "Baro-
nii chronolopiam secutus iScribit card Noris hist
Pclag lib II, cap 23, pag 3X3) legendum pulat P.C.
Lampadii elOrestis, qui est annus 531. Card Baro-
niusAnastasiumimitalusBonifaciiinitiastatuitLam-
pailio ct Orcstc cons mense Oclobri, finom vero
17 Oclob post consulatum Lampadii clOrcstisanno
scilicct.531. Scd utrobique cumdem crrassc certum
est. Elcuim cclcbrata anno 529, v Nonas Julias sy-
no(io II, Arausicana, CiEsarius ejusdem confirma-

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. PELIX JV.

530

tionem petiit a Felice papa, misso Romam Arine- ^
nio," etc. Et relata opistola Bonifucii respondentis
Cajsario VIII Kalen Febr. Lampadio et Oreste VV.
CC. coss ubi habetur mentio synodi a Ca;sario cele-
bratas. « Quis vero e.tistimet, inquit, Cffisarium post
annum scripsisse ad sedemapostolicam,sesynodum
apud Arausicam coegisse ? )i Quare anno eodem 529
celebrati abs se concilii Felicem papam certiorem
reddidisse dicendus est. Dum vero Armeniuslitteras
Romam delaturus esset, mortuo Kelice, eodem anno
successil Bonilacius, qui anno sequenti, die 25
Januarii respondit Cajsario. Certe subscriptiones
epistolarum Felicis,quaB ponuntur datas consulibus
Lampadio et Oreste, ex hac Bonilacii subscriptione
corrigenda; sunt, prEesertim cum et alteram datam
ad Sabinam xii Kal Novembris ipse etiam Baronius
eadem spongia emendandam dicat. Sed neque linis
pontificatus Bonifacii recte staluitur a Baronio, ac
Cffiteris communiter cura Anastasio die 17 Octobris
P. C. Lampadii. Nam aperta; falsitatis conviacuntur g
ex Actis synodi Romanae a Bonifacio eodem ccle-
brats, et a Luca Holstenio edita;, ubi sessio priina
ita incipit. <■ Post consulatum Lampadii et Orestis VV.
CC. sub die7 Iduum Decembrium in consistorio
B. AndrecB apostoli presidente venerabili viro papa
Bonifacio,» etc. Ex quibus verbis vixisse Bonilacium
usque ad Decembrem 521 evidenter demonstratur.

Sunt igitur tam in sententia Baronii,quam in sen-
tentia Norisi corrigenda; subsignationes aliquotepi-
stolarum.Baronius epistolam Bonifacii adCcBsarium
male signatam « putat viii Kal Febr Lampadio et
Oreste coss ."iSO, et veram lectionem fuisse autu-
mat v.ii Kal Febr post consulatum P. C. Lampadii
et Orestis 531. » Norisius corrigendam asserit sub-
scriptionem epistola; Kelicis Kal Martii Lampadio et
Oreste cons uterque corrigendam subsignationem
alterius epistola; ejusdem Felicis ad Sabinam xii
Kal Novembris Lampadio et Oreste.

Cum itaque in utraque sententiapluresepistolcein p
notis temporis exprimendis mendose transcripta; '-'
inveniantur, ct corrigendffi, vix possumus fidere il-
larum indicationi. Destrui propterea non potest ex
unico teslimoiiio harum subsignationum spongiam
desiderantium, Chronologia P^elicis,aliundecompfo-
bata ex .Anastasio, et catalogis : pra?sertim cura
admissa unica emendatione datarum litterarum a
Bonifacio ad Cmsarium, quam Baronius et Sirmon-
dus amplectuntur, ut signatce sint viii fial Fehruar
P. C. Lamjimlii el Orestis (non Lampadio et Oreste
consrecte procedant universa. Synodus Arausicana
celebrata ilicitur mense Julio .52i). Confirmatio peti-
tur a sedc aposlolica anno 530 circa Autumnum.
Improbat Norisius hanc moram annalom Ca^sarii.
Vcrum, si ratio habeatur bellorum crudeliiim tum
tempori.s miscentium Gallias, inquibus Sigisinundi
Burguniliiirum rcgis uxor privignum insimulabat
apud palriMn, " illum inhiare paterno regno perejus
neccin obtinendo, et usque in Italiam dilatando.ut
regnuin ipiod avus Theodoricus inltaiia tenuit ipse D
possiderel. " Et cruenta pra>lia passim conscre-
banlur (quaj cx Gregorio Turoncnsi, Aimoino, et
Procopio coUigit Potavius in Chronol ad ann 528)
mirum videri non dcbet, ut prn;sulcs catholici
anniililationeinin legationead pontilicem Romanuin
adoriianda interposuerint, nc tanta iii suspicione.ac
motuuin bcllicorum frequentiaalio lendere pra-su-
merentur illorum pctitioncs in Italiam dirccta>.

Prudenti ac dilatione concessa, dederit lilteras
Cajsariiis ad Fclicem Lampadio et Oreste cons. Chri-
sti .5.'5lt, circa initium Autumni. Armenlus lcgalus in
urbem venicrrs Felicem per eos dies vila funcluin, et
Bonilaciuin clcctum reperit:aquo responsa ad Ca;-
sariumcunioptalaconlinnationegcstorum datasunt
Vlii Kal Fr.br P. C. Lampadii ct Oreslis, ncmpe xxv
Januarii.5:il. Intactamvero relinipiiiiiij.-isignatinni^in
epistola; Felicis ad omncs episcopos Kal Martii Lam-
padio ct Oresle cons. Neque consulalum hmu' iiiii-

tamus in altera ejus Felicis ad Sabinam, modo lega-
tur XII Kal Septembris, quse xii Kalend Novembris
consignatur. Bonifacii vero litterfe alia non indigent
emendatione quam unica jam indicata, et admissa a
Baronio et Sirmondo.Constatvero lidesChronoIogiffi
actorum synodi Romana; a Bonifacio eodem cele-
bratae, et a Luca Holstenio editae, ubi sessio prima
ita incipit: « Post Consulatum Lampadii et Orestis
VV. CC sub dievii Iduum Decembrium in consisto-
rio B. Andreae apostoli pra;sidente venerabili viro
papa Bonifacio ; » cum ejus sedem pertigisse admit-
tamus cum .Anastasio, et catalogis, ad mens Novem-
bris anni 531. Iterum post consulatum Lampadii et
Orestis, ut num seqq dicemus.

N0T.« HISTORIC.E.

Linea 4. — Basilicam SS. Cosmai et Damiani, etc.
Via sacra jiLtta temphim urhis RonhV. Sa;pe a nobis
productus pra;sul Ciampinus tomoll vet Monim,cap
7, antiquariorum lites conipnnit de templo Romuli
veIurbisRoma'ibidemsitoinviaSacra,ubiSS.Cosmae
etDamiani ecclesia aChristianis erecta, et a Felice
IV magnificentius restituta et ornata fuit, additis
etiam ex musivo opere sacris imaginibus. quas ille
incidi curavitetexposuit. Subestimaginibusepigra-
phe sequenti hexasticho inclusa :

Aula Dei claris radiat speciosa metallis
In qua phis fidei lux pretiosa micat.
Martyribus inedicis populo spes certa salutis

Vehit, et ex sacro crevit honore loeus.

OhUilit hoc Domino Fellx autistite disnum

Munus, ut ajtliaria vivat in arce poli.

Praeter imagines Christi Domini, sanctorum apo-
stolorum Petri, et Pauli, et sanctorum martyrum
Cosmae, et Damiani, ac Theodori, visitur etiam in
illo musivo figura Felicis Quarti.colobio seu casula
sacerdotali ac pallio ornata, et hujus ffidis sacrae ase
fundata; ac dotata; proplasma scu typum ofTerens.
Verum ha;c recensior est, restitula scilicet sub Ur-
bano Vllr, cum vetus intercidisset, ut ibidem tradit
Ciampinus. Ichnographia urbis RonKe sub Severo
principe marmoreis tabulis incisa, et in pavimento
templi urbis Roma; a Severo constituta.quemadmo-
dum Bellorius ostendit,confracta pcr aetates barba-
ras, et hujusce templi rotundi parietibus tcmere
affixa, quod nunc est vestibulum sacrae a;dis BB.
Cosmce ac Damiani, nullo servato ordine aut conne-
xione, reperta fuit ante annos circiter 150, tradente
Flaminio Vacca, qui ca;mentanis aderat.Eamdem a
secundoexcidioredemptamFarnesii principessuo in
palatio ad campum Flonc ita pr.rservarunt, ut Ca-
millus card dc Maximis potucrit prctiosum illudve-
sligium a;neietabulisad prolotypum delinoatisinei-
dcre, et notis V. C. Joan Petri liellorii ornatum po-
sterifati commendare.

Linea 7. — Qtii etiam flrdimilus estcum quiete.elc-.
Non sunt otiosa lUbliothecarii verba cum asscrit
ciim quictf ordinatum fuisse Felicem Quartum.Nam
vis illata libertati elcctionum a Cothis regibus, quam
deplorat Baronius ad annuin .526, productis cx
Cassiodoro litteris Athalarici ad senatum lib viii,
epist 15, allcrcalioncs excitaverat pcr bimestrc illud
spatium vacationis scdis, ad schismatis periculum
disponcntcs (quod paulo post in mortc Fclicis, ct
clectionc Ronilacii Dioscorus excitavil), nisi tcmpera-
mento aliquo moderationis rleri suffragia cum as-
sensii principis conipnsita illustro clecti mcrilum
potius quam pia;sumptionem regis pensitassent.

CIACONII.

Linoa 't. — Uic fecit basiticam sanctorum Cosm.v
et Ihimiiini, elc. Hnoc basilica adhuc exslat in urbc,
via Sacra, in Foro Romano juxta ruinas templi
pacis.

PAGII.

Linea 1. — 1'eli.r natione Snmnius, etc. Feliccm

831

ANASTASII DIBI.IOTHECARII.

533

Quartum saiicLi Grcgorii Magni Uoiiiani pontilicis
atavum fuisse oxistimavit Joannes diaconus inVita
S. Grogorii lil) i, cap 1, et post eum Leo Ostiensis in
Chron lib. l, cap 1 in fino.Sed Baronius tam in Anna-
libus,quam in Nolis ad Martyrologium llomannm,
ad diepi xxv Februarii, in cani sentcntiam propen-
del, ut opinetur, non Felicem Quartum, sed Feliccm
Tertium fuisse atavum sancti Gregorii: Nam Felix
Tertius, inquit, llomanus fnit, Quarlus aulem Sam-
nis nationc, ct patria Hencventanns : clpcrspicuum
est omnibus sunctum Gregorium non ex Samnitibus
originem duccre, sed ab antiquis Uomanis senatori-
bus, quod et ipse Joannes diaconus, absquc ulladu-
bitatione coniirmat. Pra-lcrea, si tcnipora altenda-
mus, quibus vixit uterque Fclix, magis congruit, ut
Felix Tertius, quam Quartus atavus sancli Gregorii
dici debeat : si enim nunieres annos ab obitu Felicis
Terlii usque ad electioncm S. Gregorii papse jam
senis,intercurrissc invcnies annos centumctununi;
si autem recenseas annos ab eo tempore quo Felix
Quartus ex hac vita decessit, usque ad ejusdem
S. Gregorii pontilicatum, annos tantum scxaginta
numerabis. Ex quibus concludit »quius videri, ut
FelixTertius potius dicaturejus atavus, quam Quar-
tus, qui eodem S. Gregorio jam nato, gessitponti-
ficatum.

Linea 2.-/1 consnlntu Mamertini, etc. E.xstat
tomo IV Concii cpistola Kelicis pap;e ad C;Esarium
Arelatensem cpiscopum de laicis ante probationem
ad sacerdotium non promovcndis, quem Baronius
anno -4 8 Felici Tertio adjudicaverat, ijuia in priece-
dcntilius ('.onciliorum editionibus dicitur a(it't iii
Non Feb P. C. M. Sev Hoctii V. C. qui consulatus
in euin annum incidit. Sod Sirmondus veram hujus
subscriptionis lectionem cxMs. Arelatonsi restituit,
in eo cniin lcgitur : Data iii Nonas Februarias post
consiilatum Mavortii anno 527 consulis. Ea itaque
epistola non a Fclico III, quo sedcnte Caisarius tan-
tum monachus erat, sed a Felico IV, anno 428
scripta.

Cum Semipelagianorum factio in Galliis hoc tem-
porc potentior csset, (luam ut cpiseoporum viribus
supcrariposset,Ca'sarium.\reIatensisepiscopusFcli-
cis Quarti auxiliuin imploravit, quo hostos de supo-
riori loco pcrculcret, iisi|ue dcjeclis eatholica do-
ctrina in nobilissiina provincia sarta tcctaque serva-
retur, inquit cardinalis Norisius lib ii, llist Pclag,
cap 23, ubi gesta in synodo Arausicana ii accuratc
cxplicavil. Celcbcrrimus in urbe Arausicanaconven-
tus agebatur, in dcdicatione basilica; a Libcrio cx
prffifccto pnetorio exstructa;.Erat hic Ca;sario amicis-
simus.aquolelhaiivulncrcsauciatus.sanitalirestitu-
tus fuit ut tradit Messianus lib \ide ViUi Crsarii, cap
5. A rausicam non modo sacri antistites, sed et nobilis-
simi quiquoconnuxerant^ideoqueCt-nsariusopportu-
namoccasionem nactus,coacto episcoporum,acviro-
ruiiiilluslriumsenatu.scntcnliasascdeapostolicaad
setransmissas protulit ;idenimexpr,Tratione synodi
Arausican;e II quinto nonas Jnlii anni .520 cclebrata;
colligitur, ubi ha-c recitantur : " Pcrvcnit ad nos
esse aliquos, qui de gralia ot libero arbitrio minus
cautc.et non secundum fidci catholica; regulam scn-
tirc velint. Unde id nobis sccundum auctoritatem
etadmonilionem scdis apostolic.TJustum.ct rationa-
bile visumest.ulpauca capitula ab apostolica sede
nobis transmissa,qua.'abantiquisPatribu3 decerlis
Scripturarum voluminibus, in hac prajcipue causa
collecta sunt, ad docendos cos qui alitor, ac oportct,
sentiunt,ab omnibus obscrvanda proferrc, el mani-
bus nostris subscriberc deberemus ; quibus lectis,
qui huc usque, nou sicut oportcbat, de gratia et
libcro arbitrio credidit, ad ca qu.i; ndei catholic.T;
convcniunt, aninuim suum inclinare non dilTeral. »
Trcdccim cpiscopi Imic synmlo suhscripsere.

Iluic svnodo.\rausican;i'sccui'da' piwfuit sanctus
Cajsarius" Arclatensis episcopus tanquam Fclicis IV
pontilicis Roraani delcgatus,utdisertcdocel llincma-

A. rus Uhemensis archiepiscopus in libro de Prxdesti-
natione, cap 12, ubi ail : « Nan idco dicuntur electi,
quia de massa perditionis sunt gratiaelecti.nullum
habentcs merituin antcquam eligantur, quojum clec-
tio ipsaestDeimisericordia,sicutin Aruusicanasyno-
do,cuibealus Cajsariusexdelegatione sedisaposloli-
c;c pr;esedit, et capitula ab apostolica sede directa,
subscribendaetlenenda omnibus protulit. Cap I -4 di-
citur, nullus miser, » etc. C.csarium synodo Arausi-
canse pra^fuisse ex delegatione sedis apostolicae
rcpctit iisdem verbis Hincmarus cap 22, pap 134
et 142 editionia Sirmondi. De ejus synodi, sicuti et
de Valentina;, anno 530 celebral;e,' confirraalionc
agemus in lionifacio 11, Felicis successore.

Linca 4. — Fecil basilicam SS. Cosmx el Da-
miani, clc. Fclicis rcs geslas, ob injuriam tomporum,
jejunas adniodum nobis csse relictas,raaxirae dolen-
dum.De eo luec tantum habet auctor Libri Pontifiea-
lis sive Anastasius : <■ llic fccit basilicam Sanctorum

n Cosm.-c ct Damiani in urbc lloraa, ad locum, qui
appellalur via Sacra, juxta templum urbis Roma?.
Hujus temporibus consumpta est basilica Sancli
Martyris Saturnini via Salana.quam afundamentis
restituit." Cum porro sanctorum Cosraa; et Damiani
nomina in canone missa; recenseantur, hic ex car-
dinali Uona lib ii Uer liturgic cap 12, num 3, obser-
vandum triafuissepariasanctorumcjusdcranominis
Cosma; et Damiani : unum raartyrum in .\rabia,
alterum confessorum in Asia, tertium martyrum,
qui Rom.T martyrium subierunt. Priorum mcmoria
in Men.Tis legitor die 17 Octobris ; confessorum dic
prima Novcmbris ; Romanorum die prima Julii.
Omnes fuerunt profossione raedici, el dicti Anar-
gyri, quia sine pretio «grotos curabant. Ex qua
professionis et nominura similitudine facile ;equi\o-
catio et confusio oriri poluit;et credibile ost, quod
cum amissa fuissent actaCosraa;et Damiani Roma-
norummartyrura.pcrignoranliamseunegligentiam,

p Arabes,quorum passio illustrior fuit, substitutos,ita

^ ut coli cceperint Arabes die 25 Septembris. .\git de
his oninibus Florentinius in notis ad martyrologium
llieronymianum ad eumdem diera, el advcrlil, Ro-
manis, non Arabibiis dicatara hanc fuisseecclesiam
a Fclice IV, eorumque nalalitia, tum in vcteri Calen-
dario, tum in libro Sacramentorum sanctiGregorii,
eidem diei27 septcmbris ascripta fuisscet hos pro-
cul dubio csse, qui in canone raissx nominantur
censet cardinalis Rona laudatus.

SOMMIER.

Linea 7. — Qui ctiam ordinatus csl rum quicU.
Ex lib VI, cap 22.

Rcx Theodoricus, postquam carceris amictione
neccm intuleral Joanni pap.T, arrogavil sibi polcsla-
tem dcligcndi successorem sedis apostolica?. yuo
facilius aulem cludcret Romanorum oppositiones,
virum norainavit suprcma' huic dignitati communi
D calculo rcsponsurum, Felicem scilicct ejus nominis
Quartum, ineritorum laude ita apud omnescelebrera,
ut nemini posset displicere.

Tyrannic;c tamen usurpalioni repis Theodorici

firo viribus rcstitit clerus, imo ct senatus, ct popu-
us Romanus, quoad potuit: donec codcndum lcm-
pori duxit,hac saltcra conditione pr.Tniissa, ut elc-
ctioncs in postcrum haberentur a clcro dc morc ;
electus vcro sui regiminis jura non cxerceret. nisi
requisila connrmatione Theodorici, cjusve succes-
sorura.ticmebat sub jugo tyrannicoRomana Eccle-
sia, quod Odoacer semel ausus fuerat imponerc in
ponliiicis clectionc ; sed Svmmachus papa in con-
cilio Romano forli ter excussit, iniquissiina legc abro-
gata. llanc vero duram conditionem a Theodorici
pr.-rpolenlia pofectam sustulit scrius restituta liber-
tas posl Longobardorum cxcidium. ut suo loco di-
ccmus.

833 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — BONIFACIUS II. 534

LVn. BONIFACiUS II.

ANNO CnRISTI 330, JUSTINIANI 4, ATUALARICI 5.

91 Bonifachis, natione Romanus, ex patre Sigilbudo [d), sedit annos duos, viginti
sex [b). Fuit autem temporibus Athalarici regis hffiretici, et Justiniani Augusti. Hic cum
Dioscoro ordinatur sub conlentione. Qui Dioscorus ordinatur in basilica Constantiniana,
Bonifacius vero in basilica Julii. Et fuit dissensio in clero, et senatu dies 28 {c). Eodem
5 tempore defunctus est Dioscorus ii [d) Idus Octobris (e). Ipsis diebus Bonifacius zelo et
dolo ductus cum grandi amaritudine sub vinculo anathematis chirograplii reconciliavit
clerum. Quem chirographum archivo Ecclesise retrusit (/'), quasi damnans Dioscorum.
Et congregavit clerum. Cui tamen in episcopatu nuUus subscripsit, dum plurima mul-
titudo fuisset cum Dioscoro.

99 Hic presbyteris, et diaconibus, et subdiaconibus, atque notariis scutellara [g) de
adeptis haereditatibus obtuht, et alimoniis multis in periculo famis clero subvenit. Hic
congregavit synodum in basilica beati Petri apostoli, et fecit constitutum, ut sibi suc-
cessorem ordinarent [h). Quo constituto cum chirograpbis sacerdotum, et jusjurando
5 anle confessionem beati apostoli Petri in diaconum Vigilium constituit [i). Eodem tem-
pore facta iterum synodo, hoc censuerunt [j) sacerdotes onines propter reverentiam
sedis sanctaB. Et quia contra canones fuerat hoc factum, et quia culpa eum respiciebat,
ut successorem sibi constitueret, ipse Bonifacius papa reum se confessus est majestatis,
quod diaconum Vigilium sui subscriptione chirographi, et ante confessionem beati apo-

10 stoli Petri successorem constituisset, ac ipsum constitutum in prtesentia omnium sacer-
dotum, et cleri, et senatus, incendio consumpsit. Eodem tempore venit relatio ah
Afris episcopis de constitutione, ut cum consilio sedis apostolicre omnia Carthaginensis
episcopus faceret. Qui etiam sepultus est in basilica beati Petri apostoli sub die 16 [k)

15 Kalen. Novembr., consulatu Lampadii, et cessavit episcopatus dies 6 (/).

NOTULJ; MARGINALES FABROTTI.

(a) Sigebuldo. 8, SigisvuUho. {b) B, anu 1, d. 2, a Coss Lampadio et Orcstc, usquc ad ann 531, va-
cuuin considatu. (r) C, 29, (rf) C, pridie. {e) Vidc Baron anii Domini 530. (f) C, rcclusit. [g) G, Scu-
teUas. [h) Vide liaron ann Domini 531. (i) Constituit, s. successorem. [j) Gassavorunt B. (k) C, 17.
(i) C mens 2, dies 15.

VARLE LECTIONES.

Apud Fabrottum e.r codice [-'reheri. A de eo, quod diaooni (.W, in diaconi) Vigilii subscri-

Sum 91, lin 1 a Sivigundo. lin 2, Justini «. Pl^""" suo cyrographo antc confessidncm bcati Pe-

Num 92, tin 14, A, xv Kalend. B, xvu Kalend. '" aposloli feceral. Uaquo m priEsentia omnium sa-

lin 15, V, mons 2, d. 15, indiot 11, mens 1, d. 15. cerdotum, ot clen et scnatorum ipsum constitutum

in incendio oons. /;« 12, al) Alricanis cp. do const

F..C eodtce lic</io,Mazarino ct Thuano. el concilio sodis apost. //h l'i, sub dio 17 mens.

Num 91, lin 2 ct Justini A. linS, ortiinatus cst sub Octob. lin cad, episcop mons 2, d. 15.
cont. Dioscorus in basilica Constantiniana, U vero p^. ^^,,,,,^, 7^;,„„„^ „,,^,.,,

in basui Julia;. 1'uu itaquo (iissonsu) in clero ot po- ,v m i- i o- -i i i- o i ■ i .■

pulo, ,H sonatu dics 28. donoc dofunclus csl Diosco- , . '^^'" '.' ! '/" \: f 'p''"!'l°- ''«, ^. ?;>1^ mtent.ouQ

rus „ Id. Octob. /m 0, zelo duotus ab co acta synodo '"',^' •'' .^"=,,^''-, ^t^tu //, t''"l ' -nP.n«, nnHi
sub vino analhem per cyrographum damnavit Dio- '^"" ''-• ' " '• scutolas. lin 3, sib. buccess ordi-

„. „ ..y \~i',^^ ' i"\ ' . ,. ,r ". narenl, ouod conslituit ciun rvrocrap ns, /iJi 7, se-

scorum.et reconcd.avt clcrum qu. ojus ordinat.on. ^, aposlolica-. lin cml ad ouni respic. /m 4, sub dic

r n,?i Lmprfn .''■™^''''l '" 'T "" 17 mcus Octob cons. lin 15, opiscop mons 2 d. 15.

8it, cui lamen .n ep scopatuni n. subsc. ' ' '

iV»»i92,s lin 1, diacnnis atquo siibiliaconis ot notar -l/'"'' 1'cniiim c.r codicc Cavcnsi.

soutella argcnteas de adcpt b. lin l, constitutum A'»»t 91, lin 1, Bonifatius n. r. c. p. Sigibuldo

c umcyrographis sacerdotuni,ct.ju9Jurandiiin ab eis lin 2, Justini. lin 'i, Uonifatius v. i. 6 Juli. lin 6,

cxegil aiilc confessiononi boali Polri apostoli, ut in cyrographi ros clero. lin 8, opiscopatum.

elccticiiic Vigilii (liacuni post cuin consoniircnt. Kd- n i\uni 92, lin 2, opliilil. lin .'i, i|uo(l consliluluiu

dcni lcnipoi'o facta ost itcniiii synoiliis ; ot qiiia lioc ciini ciiMigrafis s. o. jusjuraniluiii. //« 9, i|iioil in

conscnsorant sacordotes ct oiniios p.'csl)ytcri rovo- diaconuui v. s. s. cyi'ogritpliio. a. c. b. \. 1'olri ip-

renlia sancto! gedis,et quiaconlra. /i« 8, majostatis suui conslitutum.

533

ANASTASII BIBLIOTIIEGARII.

536

BENCINI.

Nutn. 91, linea 4. — Et fuit dissensio in clero ct
senutu. Senatusjura principis tuebatur ; siquidem,
ut ex Atlialafici epistola constat, demandatum fue-
rat, ut sub regis examine successorum electio ins-
titueretur : clerus vero llomanus liberlatem electio-
nis fuobatur; unde totum hoc dissidinm ortum ost.
Stabat pro Dioscoro clerus, illo scilicel, ut reor,
quem Hormisdas legatum in Orientcm miserat,
imperante Justino,cujus et exstant legationis obita;
relationes inter Hormisd.-E epistolas. Senatus vcro
pro Bonifacio videtur stetisse.quod genere Gothus
esset, ut nomen Sigilbuldi, qui dicitur Bonifacii
pater, indicat. Bonifacius elcctus, cum pro succes-
sore Vigilium, inconsulto principc, designasset, ob-
stitit senatus. Elxstat Silverii pontificis sententia
anathcmatis, in Vigilium dicti hac de causa :<' Quia
contra jura canonica temporibus sanctas memoricTe
Bonifacii pap*. ipso vivente designari conabaris

NOT.^2 V.-^RIORLM.

A. deferreausi sunt; cum taraen jurgia haec vel a sede

apostolica, vel a primate cum suis episcopis, in sy-
nodo congregatis, juxla canonicas aancliones liniri
deberenl.

Linea 8. — Cui tameii in episcopatu nullus sub-
scripsit, etc. Conlroversia hic fuil magna animorum
contentionc,ab Acacianisprimum, hoc ipso subinde
tempore in Oi-icnte et Occidente exagilata, an sci-
licet mortui subjici anathemati possent. Insoderat
nonnullos e Homano clero opinio, mortuos anathe-
mati subdendos non esse. Ex his fuit Busticus, Dio-
scorus,aliique inler Occidentales, tcstantes in dictis
scriptis.quanto astu ulriusque partis asscrtores dis-
putarint. Acacianorum quidem inter alia argumcnta,
quibus anathemali Acacii jain denati subscribere
renuebant, praecipuum erat, quod vivcns ipsc Aca-
cius, a prfcsule tantummodo apostolicas sodi dam-
natus fuissct, mortuus autem antequam episcopi
alii analhcnia in ipsum dixissent. Id omne tamcn

nisi tibi amplissimi senatusobviasset justitia,» etc. g confutarat pridem laudalus sup. Gelasius.asscrens

Duo itaque obstabant designationi per Bonilaciuni
proesumpta;, jura canonica, et justitia, sou rogia
prcesuniptio, qus nullam citra regis examen ponti-
hcem designari patiebatur. Ad praecavendam equi-
dem regum servitntem arbitrabatur clerus, consul-
tius esse, ut pontifex successorem sibi designaret;
et Silveriussupponit, haud irritame pontitice decla-
ratam istiusmodi designationem; subjungit enim :
« Tunc providentia paslorali ac pontiiicali auctori-
tate, tua exsecrauda jam debuerant auspicia de-
truncari. Sod dum pravuni vulnus in te neglectum
est, insanabile accrevit apostema, » ctc. Sed inlra
dicitur adactum fuisse, senatu jubente, Bonifacium
(pag. 99, iin. 9) :« ut reum se confiterelur majesta-
tis,quod diaconum Vigilium sui subscriptione chi-
rographi, et ante confessionem beati apostoli l'etri
successorcm constituisset, » etc. Majeslatis scilicet
regi»; quippe ediclo caverant Gothorum reges, nc
absque proprio assensu ac examine pontifex aiius
approbaretur. Exoptabat auteniSilverius,edicto suo
deterniinasse potius Bonifacium, ne successoribus
electio a quopiam, nec ullo casu fleri posset. Inte-
rim gravem in episcoporum oniuium electionibus
Fervitutom induxisse Gothos. hujus temporis scri-
ptores annotant : in tantum.ulet examen sibi ipsis
assercrent, et eloctos pecunia taxarent. Quod ad
Romanos ponf ilices attinet, hwc scripsil Athalaricus
in cpistola Joanni II, data (apud Cassiod. lib. ix;
n. 15) :i<Et quia omnia dccet sub ratione moderari
nec possunt dici justa, qua; niinia sunt, cum de
aposlolici cousecratione ipontilicis inlcntio fortasse
perviuorit, et ad palatinm iioslrum producta fiierit
altercatio populorum, suggerentes nobis intra tria
miIliasolidorum,cum collcctione chartarum cense-
mus accipere, « etc. Scripserat antea :« Quod etiam
ad universospatriarchaset metropolitanas ccclesias
volumus pertincre,» etc. Proinde reliquorum ctiam

propterea Orientem Acacii damnalioni subscribere
dotrectasse, quod potior pars ejusdem schismati
adh;oreret,ejusdemque potentia itinera circumqua-
que custodiis dispositis pra^pedirent, ne Apostolica
rescripta publice proponerentur. Itaiiue cum Boni-
facius sentontiam anathematis di.xerit in Dioscorum
mortuum, magna cleri pars, Dioscoro favens, sub-
scribere Bonifacio recusavit. De hac controversia
plurima congerit Facundus HcrmianenMscpiscopus
in duodecim lib. pro Irium capilulorum defcnsiono
editis; et iu catologo duodecim auctorum,(iui sub-
jici solet Isidori libello de Viris illustribus, legitur :
« Ferrandus ad Pclagium ct .\natoIium Romanos
diaconos consulcntes eum, utrum licet quemquam
damnare post mortom, edidit rcscriptum, nbi inter
alia sic locutusest : Quid prodest dormicntibus Ec-
clesiam perturbare? si quis adhuc in corpore morlis
hujus accusatus et duniuatus antequain mererrtur
n ahsolvi, de Ecclesia raptus est, absolvi non potcst
ulteriushumanojudicio.Siquisaccusalusantediem
sacri examinis repentina vocatione parvontus est,
intra sinum matris Ecclesife constitutus divino in-
tclligendus cstjudicio reservari.Dehoc nullushomo
potcst inanifestam proferre sententiam.cui si Deus
indulgentiam dedit, nihil nocet nostra severitas ;
sod si supplicium pneparavit, nihil prodcst nostra
benignitas," etc. Ex istiusmodi diaconorum Roraa-
norumconsulatione. et Ferrandi responsione liquct,
controversiara hanc. Bonifacio sedente, contentiose
agitatara fuisse. Eadem de re Facundus lib. iv, c. 3,
ubi fuso rei hujus historiani omnera pcrtractat,
lora. II apud Sirraondum, pug. 524.

BINII er LABBEI.

Nura. 91, linea 1. — Bonifacius. Post intcrrc-
gnum triduanura in basilica Julii anno Doraini.
ad universos patriarchas et raetropolitanas ccclesias _ 530, qui est quarlus Justiniani, et secundus .•Vthala-
voluinus pcrlinere, » etc. Proinde rcliquorum eliam " rici regis lialia; Bonifacius Secundus ^enerc Gothu^-
episcoporum ibidem taxat conlirmationem. Exar-
cnos, Italia a Griccis rccuporata, clcctionura facta-
rum chartas exspectasse, docet Polagius in epistola
Valesiano, Justiniani imperatoris patricio, dala.
« Recolere enim debot ccisitudo vcstraquid pervos
Deus fecerit tempore illo per Istriain et Venelias,
tjTanno Totila possidonto, Francis pliam cuncla
vastantibus : non tamen Modiolanensem cpiscopum
fieri permisistis, nisi ad rlemcntissimum principem
exinde retulisseiis, el quod lieri debuisset ejus ilc-
ruin scripsis recognovissetis.ct inter ubiquc ferven-
tcs hostes, Ravenaam tamen, et is qui ordinabatur,
et is qui ordinatus erat, providentia culininis vestri
deducti sunt, » etc. A barbaris itaqne Gothis et
Arianis servilutis hujus in sacris electionihiis arce.s-
sendaorigo esl, imo et a Paulianistis.qui primi ad
Valerianum imperalorem istiusmodiconccrtationes

creatus est pontifex 15 die Octohris. De hoc scribit
Ado in .Martyrologio, quod ecclesiara Sancti .Mi-
chaelis .Vrohangeli noininc constructam in summi-
tate circi dicaverit.

Num. 92, linea 2. — Hic cnngrcijavit synoilum.
Cum Gothoruin roges inipie sibi ususpassct Rora.
pontilicis eieclionein, ad hujusuiodi pr.osuraptani,
et vi usurpatara liconliam ex Gothorum manibus
extorqiiemlam, Bonilucius Ecclesiap consulluni cssc
judicavit, ut nuUo relicto sedis vacantis loco, suc-
cessorcm sibi ligerct. Quod licet specieni quaiiidain
juslitia; praj se fcrrct, postea tamen ab omnibus cst
reprobatura.

Linoa 5. — F.odcni tfmpore facta iterum synodo.
Secundain synodum Romanam inlelligit, qua acta
prioris concilii rcscidit, el irritavit.

Liuea 13. — Carthmjincniis episcopus. Praeerat

m

BISTORIA. DE VITIS ROM. PONT. — S. BONIFACIUS II.

338

hja temporibus Carlhaginensi EcclesioB Reparatus
episcopus.

BLANCHINI.

NOT.-E CHRONOLOGIC.E.

Bonifacium II sedisse annos duos et dies viginti
scx cum Anastasio omnes catalogi tradunt. Illum
ordinatum vidimusdicDominicax!xSeptemljris530.
Mors itaque referonda est ad diem .xxv Octobris.
Catalogus Vaticanns 600 annorum prajfixus decreto
Anselmi Lucensis.et a Schelestratio editus in ap-
pendice ad tom. I Antiquit. Ecclesi;e, pag. 647,
indicat obiisse die vi Kal.Novembris, seu 27 Octo-
bris.Bidui differentia facilcintelligitur abainanucn-

A. sibus admissa. Datte ab illo litters ad Csesarium
Arelatensem vui Kal Februarii P. C. Lampadii et
Orestis doclarant successisse Felici in eorumdem
consulatu circa fineni SeptembriSjCum a dic 2.5 Sep-
tembris,qua vita defungebatur Felix,triduo tanlum
vacaverit sedos. Siibscripta vero synodii* Romana
post consulatum Lampadii et Orestis vii id.Decem-
bi'is superslitom declarat anno 53L Denique anti-
qua inscriptio exstans in titulo S. Petri ad Vincula
ostendit auno 532 qui dicobatur : lleruin post consu-
latum Lampadii et Oorestis, successisse decedenti
Bonifacio Joannem cognomento Mercurium, uti
card. Norisius laudato loco (lib. ii, Hist. Pela;/.,
cap. 23) obscrvat, eamdem describens, quam dabi-
mus correctionem ex prototypo.

tf< SALBO PAPA- l^^_iqiIANM GOGKOMH
TOI^ERGYKIOEXSCEEGCL-ROM-PIIES ""

TJ^^TI

RIS ORBINiiFO EXTrT-SGIGLElSNlS AB GLO
RIAHPOlMciLE&PEOMOTo BSiTO^Pl^O
AF;PAlkOHOSYOA^E^SElYS^m"S-'PB-qERT

ET-IT-PG LAIIPADIBT ORESTIS-VYCGYBBI ^b aYSCEDf-P,IS$"OTSES[

Successionem Joannis papae fit locus eodem anno
532 iterum post consulatum Lmnpallii ct Orestis ad
fihem vetetante; nam si Bonifacius obii vi Kal.No-
vembri3,ut catalogi teslimonioasseritur; cum sedcs
inde vacaverit menscm unum et dies quindccim.ut
affirmat Lucensis calalogus editus in Prolegom.
torni II, pag. 19, nempe usque ad xi Deccmbris,
supersunt dics viginti ex eodem anno quibus in-
scriptio ita a Severo presbytero salvo papa N ,Joanne
post ejus eleetionem potuit dedicari. Jure autem
Bubdit Norisius corrigendum esse scholiastem ine-
ptum Ciaconii, qui annum 531 putat hic designari
ex nota IT PG iterum posC consulatum. « Certc, ait
Norisius,rideo3SchuIiastemCiaconii,qui in niargine
argutulus notat veteres usos ea nota IT. Ncmpe
iterum, hoc ost, inquit, anno 531. Inepte : eiini hio
annus sit post consulatum; sequcns vcro ilerum
post consulatum Lampidii. >>

NOT.E HISTORIC.E.

Num.92,Iinea 11. — Eodem tempore venit relatio
ab Afris episcopis,e\.c. H;ec pcriocha differcnda erat
amanuensi ad pontificatum Joannis Secundi suc-
cessoris, cum Bonifacius II obierit anno 532,
succedenle ipsi Joanne II, ordinato dio xxiii Ja-
nuarii 533. Concilium autem Africanorum pra;su-
lum Carthagine celebratum (post ejusdom ur-
bis recuperationem devictoGclimercper lielisarium
apno 534)sub Reparatoepiscopo Carthaginensi non-
nisi eodem anno .53-4 vel .535 haberi potuit. Ab illo
autem concilioad Joanncni pii|i:iiii ilincl;e synodic;e
et consultationos dc rccipirinlis ;ii| lO-clcsiam Aria-
norum presbyteris qui.\ri;i!i;im li;T'i.'simabjurarent
dum a Icgatis Rorn;im perferuiilur,Jo;innes II mori-
tur.Quare Agapetus papa Jdaiiiiis succossor ordina-
tus die 2 Junii .535, legalos e\cipit, ct respondet
synodicai cpiscoporum concilii Africani. Ilac de
cnronolofria consulondus Ruinarlius in Hist. pe-se-
cut. Vanilalica! parte ii, cap. 12, n. 9.

Vide etiam notas Pagii ad Joannem II, n, 11,

auibus consentit ctiam archippiscopus Sommicr
]st. dogm. lib. vi, cap. 26 circa (inem.
Inserenda erat potius approbatio concilii Aransi-
cani II per Bnnifacium II pnpam ritc peracla : et
qiiidem memoranda ; cum adnotanto cardinali Nori-
810 lincm imposuerit diuturno ceriamiiii Seinipola-
gianorum (luod annis plusquam conlcnis Galliasin

B partes distraxerat.Ejusdem synodi chronologiam a
pluribus male vcxalam restituit feliciter certis do-
cumentis doctissimus cardinaIis,Hist. Pelag.lib. ii,
cap. 22 et ordinavit historiam,ostendens qua3 Felix
papa IV quan'e Bonifacius D.Felicis succossor in ea
causa dccroverint. Sanctus enim Cssarius Arela-
tensis antistes c< animadvertcm Somipelagianorum
factionem in Galliis potentiorem esse, quam ut
suis, aut collegarum viribus superari possot, Feli-
cis IV auxilium imploravit,quo hostes de superiori
loco percuterot, iisque dejectis Augustiana sque,
ac catholioa doctrinain nobilissima provincia sarta,
tectaque servaretur. Felix roganti suppctias tulit,
nequeilli diu consultandum fuit,undonaminGaIlius
auxilia submitterentur.Etenim dccessorum vestigiis
inhierens ex ecclesiasticis scriniis aureas S. Augu-
stini sentenlias de divina gratia, ct liboro arbitrio
selectas ad G;csarium magno cum Augustiniani no-
minis incremcnto transmisit.» H;ec autem capitula

p ex Augustini sententiis selecta,et ab apostolica sede

^ transmissa ubi Ca^sarius proposuit ab omnibus ob-
servanda.el a concilii Patribus subscribenda docet,
canones ex iisdcni contextos : quibus C.iisarius sub-
scribit cum Cieteris v IVonas Julii Dccio Juniore V,
C, consule, id est, ann. 529.Atque ita.ut Sirmondus
scribit tomo I concil.Gall.ad hanc synodum,«gravi
ao diuturnic contentioni,cnirB sanctissimos et docti-
simos utrimquc viros in Gallia centum et amplius
annis cxcrcuit,finem postea tandcm attulit synodus
Arausicana Il,qu;u totam de gratia el liberos arbitrio
coulrovcrsiam ex S.Augustini senlontia composuit.»
Sequitur Norisius : « Ca?sarius, ctc, omnium a se
gcstorum illa in causa Folicem IV, ccrtioreni fieri
curavit . . .« Verum Felix pontifex deccssit iv Idus
Octobris,cui sulfoctus fuit ipsc GKsarii amicus Ho-
nifacius, qui acceptis ab Armenia litteris vm Kal.
Fobr. respondit. l)o initium epistoln; Bonifacii ad
C;esarium :"Pcr filium nosfrum .•Vrmenium presby-
terum et abbatein litleras tu;c fraternitatis acccpi-

D mus, quas ad nos, ul apparet inscius sacerdotii
mihi coiiimissi(ila oniin ex vctuslissimo codice Va-
ticano.Iegit llolstcnius in notis ad Synodum Boni-
facii II) sub ca, qua in Deo tenemur charitate di-
roxeras,i|uibus credideras postulandum.ut id quod
a beat;e recordationis decessore nostro papa Fclice
pro catholic;c fidei pro[Hisccras firmit<ite,mea cxpli-
carclur instantia.Sed quid id voluntas supcrua dis-

839

ANASTASII BIBLIOTHECARTI.

o4ii

posuit, ut quod per nos, ril) illo speraveras anobis
potius impetrarcs, etc. Indicas enim, quod ali-
qui episcopi Galliarum, cui caetera .jam Iidiki ex
Dei acquievcrint gratia provenire, iidem tantum
qua in Christum credimus naturae esse velint, non
gratii-e, et tiominibus ex Adam, quod dici nefas
est,in libero arbitrio rcmansisse,non ctium nunc in
singulis misericordia; divin® largitate conferri, po-
stulans, ut pro ambiguitate toUenda, confessionem
vestram, qua vos e diverso lidem rectam in
Christo, totiusque bonas voluntatis initium ju\ta
catholicam veritatcm per pr.-nvenientem Dci gratiam
singulorum detinitis sensibus inspirari, auctorilale
sodis apostolicnB tirmaremus... atqucadco de hac re
multi Patres, et praj cEtcris bcata! rocordationis
Augustiuus episcopus.sed et majores nos:ri aposto-
lica; scdis antistitcs, ita ratione perhibenlur disse-
ruisse latissima, ut nulli ultcrius deberet esse am-
biguum,ridcmquoquenobisipsam veniredegratia...
quod etiam fraternitatem tuam habita collatione
cum quibusdam sacerdotibus Galliarum juxta lidom
gaudems sensisse catholicam, in his scilicet, in
quibus uno, sicut indicasti, consensu delinierunt,
fidem, qua in Ghristo credimus, gratia divinilatis
praiveniente conferri ; adjicientes etiam,nihil pror-
sus secundum Doum boni^cjuod sincDci quis gratia
aut vellc, aut incipere, aut operari, aut perliccrc
possit, dicente ipso Salvatore (Joan. xv) : Sine me
nihil potcstis facere, etc. Quapropter airectu con-
gruo salutantes.suprascriptam confessioncm ves-
tram consentaneam catholicisPatrum regulisn/)pro-
6((TO!(S,etc.,ot subscripitur epislola data viii.Kal.Fe-
bruarias Lampadio,ct Orcste VV.CG. cons. » Ibique
habetur mentio synodi a Ca2sario celebrata;. Quis
vero existimet C;esarium post annum scripsissc ad
sedem apostolicam se synodum apud Arausicam
coegisse ? Quare anno eodem 529 cclebrati a sc con-
cilii Foliccm papam corfiorem reddiiiisse dicendus
est.Dum vero AriniMiiiis lilteras Romam delaturus
esset, mortuo Vr\\ri- niilrm anno 529 succossit Bo-
nifacius, qui anmi si-qniMili die Joanuarii rospondit
Cajsario. Certo subscriptiones epistolarum Felicis,
qua; ponunlur data; consulibus Lampadio et Oreste,
ex hac Bonifacii subscriptione corrigenda; sunt.
pra;sertim cum alteram datam ad Sabinam xiiKal,
Novembris ipse etiam Baronius eadem spongia
emendandam dicat.Sed neque flnis pontificalus Bo-
nifacii recte statuiter a Baronio.ac cn;teris commu-
nitercum Anastasiodie 17 0ctobris post consulatum
Lampadii. Nam apertn; falsitalis convincuntur ex
Actis synodi Ilomanic a lionifacio eodcm cclebrat;c,
et a Luca Holslenio edita;, ubi sessio prima ita in-
cipit.>'Post consulatum Lampadii et Oreslis VV.CC.
sub die VIII Iduum Docembrium in consistorio B.
Andrea; apostnli pr.Tsidcnte vencrabili viro papa
Bonifacio, » ctc. Ex quibus vixisse Bonifacium
usque ad Decembrem anni 531 evidenter demons-
tratur, etc.

<i Ilinc factum cst.ut horum duorum pontificum
(Fclicis IV, et Bonifaci II) sanclionibus Cassiani,
Fausti, ac roliquorum ejusdem doctrina^ hominum
errores tanquam haireses postea ab orthodnxis ont-
nibus rejecti fuerinl.neque amplius inter a<Iiaphora
numerari potuerint. Ita longissimo cerlamini.quod
centum annoselquod excurrit Gallias pripsertim in
partcs distraxoral, Augutino causa ail.judicata ab
ulriiquc pontilice finis landem impositus fuit. »

CIACONII.

Num. 91, linea 2. -- ///<■ cum Dioscoro ordiiiatur
suli roiiietitioni'. l>ioscorus diviso bifariam clero in
dcmorhii Fclicis locuin subrogalur, non sinc simo-
nia- nota.ut -Mlialaricus rexad Joannem Sccundum
Romanum pontiliccin apertcs tradit, ac potiores in
pontificatu Ilomano partes habere videbatur quani
Bonifacius, faclaijue magna sedilionc clcri mors
Dioscori cerlamen dircmit.

A. Num. 92,linpa i.—Ut sibi successorem ordinarcnt.
Gothorum regcs Ilalia; dominantes, impio sibi vin-
dicarant Bomani pontificis electionem : ut autem
ejusmodi praesumptam et vi usurpatam licentiam
ex Gothorum manibus Roniana Lcclesia extor(|uerct,
hoc pra;textu usus est Bonifacius, novain hanc, et
a prsdocessoribus haclenus intenlalam viam aggre-
di,nempe ut successorem deligens pontifex nullum
reiinqucrct vacantis sedis locum.Quod quiilem licet
speciem juslitia; aliquam pr.i;seferret,postea tamen
ab omnibus est improbatatum, ac rcscissum.

ALTASERRA.

Num.92 linea 1. — Hic prcshxjleris,el diaconibm, et
snbdinronibiis, atque noturiis scutellas dc adeptU tix-
rcditatibus obtutit, ct alimoniis multis in pericuto fa-
mis clero subvcnit. Menstrua; oportula; seu annonie
erogabantur presbyteris, diaconis, et minoribus
olericis Cyprian, (e/;w/, 34) :« Ca;terum presbylcrii

T^ honorem designasse nosillis jam sciatis,ut ct spor-
tulis iisdern cum presbyteris honorentur,ct divisio-
nes mensura [leijc mensura;' .equatis quantitatibus
patiantur.IIinc clerici qui menstruas sportulas ac-
cipiebant depcnuEcclesia;,fratressportulantesdicti.
Idem {cpist.&S) :"In honore sportulantium fratrum
tanquam dccinias ex fructibus accipienles,ab altari
et sacriliciis non recedant. » Vel iratres mensuran-
tes.Idem (e/)M/.28) : « Interea se a divisione mensu-
rantium contineant, non quasi a ministerio ccclc-
siastico privati esse videantur,sed ul integris omni-
bus ad nostram priesentiam dilTerantur.^Et huju?-
modi annonae seusportula;cIericis distribuebantur,
pcr scutulas, vel scutellas, id est, pcr tesseras scu
signaqu.-E diccbantur scutula; vel scutclKf.quod es-
sent in formam sentelli seu scutuli.Scutella est di-
minutivum scutulse.quod estsignum informam seu-
ti seu scutuIi.Cassian.coll.i.cap. 5 :« In parvissima
quadam scutula.qua; rlepicta in se conlinet pr.-emia,

_ jacula vcl sagittas intorqucrc contendunt, » El hoc

C est quod dicitiir hic Bonifacius presbyteris clericis
scutellas obtulisse de rebus Ecclesire.id est,particu-
las rcrum qua; obveniant Ecclesi.t; c.x tcstamonto vcl
donatione lidelium:quia erogatio hujusmodi liebat
per scutellas, id est, per signa seu tesseras. Undc
distributiones annon.-e vel annona; ipsa> dicta» sunt
scutoll;c.Signumprosi,enato,sicul inlibrisJuris tes-
ser;e frumentari.-B accipiunlur pro annonis frumr;-
tariis qu.i; pucstitabantur per tcsseram. L. Morin
Sj l.L. Ti in. de lcgat. 2. .-Vlias sculella pro vasru.
in quo pulmentum deponitur. Joann. diacon.lib.ii.
cap. 23 : « Cui dedisti duodecim nomismata et ar-
gcnteam scutollam quam tibi miserat cum infusis
feguminibus beata Sylvia mater tua. »

Linca. 3. — Hic con(irc(javit synodum in hnsilica
bcali Petri apostoli, cl fccit constilulum, ul sibi .«ur-
cessorcin ordinnrcl.Honifacius II, in synodo Romana
constitutum fecit, ut sibi liccrel successorem desi-
pnare, et Vigilium diaconum succcsforum clcgit.

D exacto chirographo et jurejurandocleri Romani: -
Bonifacius facti pajnitens, in secunda synodo.qu
gestum erat.rescidil, quia contra canones hoc fi
ctum fucrat.Romanus pontifexnon polcst dcsign.i-
succcssorem, can. 5i 71(1.« pnpa, can. pen. 29 di^' .
can. Episcopo. et seq. 8, qu. 1.

PAGII.

Num. 92, linea 3. — Coniirciinvii synodum in ha-
silica bcati Pctri, ctc. Duas sub Bonifacio Roma-
nas synodos es Anastasio cxplical Baronius.in qua-
rum priori, in Sancti Petri basilica congrepata,
Bonifacius « fecit constitutum, ut sibi successorem
ordinarct ; quo constituto cum chirographis sacer-
dolum et.iurejurando ante confessionem bcati Pc-
tri aposloii diaconum Vigilium constituit, >• id est
succcssorem.Raronius scribil,quod cum Golhorum
reges impic sibi usurpassent Romani pontificis ele-
ctioncm ad hujusmodi usurpatam licentiam cx Go-

841

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — BONIFACIUS II.

S42

thorum manibus extorquenclam,Bonifacium Eccle-
siae consultum esse judicasse, ut nullo rclicto sedi
vacanti loco, successorem sibi cbgeret. Quod licot
speciem quamdam justiti» praeseterret, postea ta-
men ab oninibus est reprobatum atque recissum.

Nam,utsuliditidemAnastasius.«eodemtempore,»
seu,non muito post.ccfacta iterum synodo,hoc cen-
suerint {oassaverunt) sacerdotes omnes propter revo-
rentiam sanctae sedis, et quia contra canones hoc
fuerat factum, et quia culpa eum (Bonifacium) re-
splciebat, ut successorem sibl constitueret, ipse
Bonlfacius papa reum se confessus est majestatis,
quod diaconum Vigilium sui subscriptione chirogra-
phi ante confessionem beati Petri successorem con-
stituisset, ac ipsum constitutum in prassentia om-
nium sacerdotum,et oleri et sonatus incendio con-
sumpsit.» Idem Baronius ait Bonifacium rcum ma-
jestatis ex ea parte Gothis viderl potuisse,quod con-
tra regis volunlatem, ad quem Romani pontificis
electionem spoctare Theodoricus statucrat, succes-
sorem sibi instituissc. Sed quod addit,illud consti-
tutum in prlori synodo Romana fulsse a Bonifacio
ambitione et consllio Vigilii, constare e.\ decreto
anathematls Silveril papse in Vigllium, subsistere
non potest ; cum ex intra dicendas In Silvcrio, de-
cretum illud sit suppositum.

Post Baronll morlem Lucas llolstenlus bibliothe-
cae VatlcancE pra3fectus in Collcctlone Romana publi-
cavlt ex Barberina blbliotheca tertiain synodum a
Bonifacio II Roma; coactam, qua; duaijus co^sioni-
bus constat. Habita est jwst consuliiliiin Laiiijiinlii e
Oreslis VV. CC. sub die vii Iduum Ilcccinbriuiii, ideo
quc anno quingentesinio trigesimo primo, in causa
Stephani Larissensis episcopl, metropolitanl Thes-
sallfB, qul canonlce electus ot ordinatus, niox Pro-
blani, unius e suffraganeis suis,ulIorumque impro-
borum factione, ab Epiphanio Constantinopolitano
patriarcha Irrogularitor exauctoratus apostolicam
sedem appellarat. Misit Stephanus querimonlarura
et appellatlonis libellos per Theodosium Echinien-
sem in Thessalla episcopum, necnon epistolas Da-
masl, Sirlcli, Innocentii primi, Coelestinl, Sixtl, et
Leonis pontlticum Romanorum, quibus probavlt
Romanum pontificem Illyricl Ecclesias jure patrlar-
cho semper rexlsse, prEter jus prlmatus, quo Ec-
clesia^ praeest unlversaj. Duplicom illam potestatem
optime distinxit Idem Theodosius Echiniensls cpis-
copus sessionc ir diccns : « Nam constat, vonoran-
dos sedls vestras pontifices, quamvis in toto mundo
sedesapostolIcaEcclesiarum sibi jure vlndicct prin-
cipatum,et solam ecclesiasticis causls undique ap-
pellare neccsse sit, specialitcr tamen gubernationl
8ua3 Illyrici Ecclesias vendlcasse. »

Linea 13. — Sepultus est, etc. Consulatu Lampa-
dii, etc. Celebrata, sub finem pontificatus Felicis IV
Valentinasynodo,Cffisarius Armenium abbatem cir-
j ca raensem Augustum anni quingonteslmi trigcsimo
Romammisit,utaFelicoIVconnrniationcmobtIncret
eorum quK In Arausicana ot Valontina synodis dcfi-
nita fuIsscnt.Certe hanc ultiinam a Bonifaclo fuisse
confirmatam discrte scribitauctorVit.-esancti Ca>sa-
rii,qul post laudata verba subdit : « Boat;c memori;c
Bonifacius Romana; Ecclesla! papa, cadom coUiicta-
,tionecompcrta,calcatalntenlionejurg;iii(iuiu prosc^-
cutloncm sancti Caisarii aposl<ilic;i ;uic(oril;ao lir-
mavlt. >i Mortuus cnim erat Folix IV ct Bonifiioiiis II
ordlnatus, cum Armenlus Romam pcrvenit,B<mil'a-
cius in epistola ad Cocsarium, qua; exstat tom. IV
concil. pag. 1687, alt: — Pcrs IUiiim noslrum Armo-
nliim presbytoi-uin et abbatom littcras tu;u fraterni-
tatis accopimus, quas ad nns, ut apparct, Iiiscius
adhuc sacordolii mihi commissl.sub oa,qua in Deo
teiicinur charilato dircxera9,qullius crcdidoras po-
stuhmdiim, ut Id quod a licat.-e rocordalionis doces-
siiro noslro papa Follcc pro catli(ilic;c fidoi poposcc-
ras firmllatc, mca exnllcarelur instaiitla. Se<l quia
id voluntas supcrna dlsposult, ut iiuod pcr nos ab

A illo speraveras, a nobis potius impetrares ; petitioni
tua5, quam laudabili fldci sollicitudine concepistl,
catholicum non distulimus dare responsum. » Et
infra : « Quapropter alfectu congruo salutantes su-
perscriptam confesslonem vestram consentaneam
Patrum regiills approbamus. » Quibus verbis syno-
dus Arausicana ii confirmatur. Unde in codicibus
Mss.Fossatensi et Laudunensi,synodo ArausIcanBeii
pra3poniturepistolalaudataBonitaoIiIIadG;Esarium,
oum hac adnotatur : « In hoc codiee continetur
synodus Arausicana,quam per auctoritatem S.papa
Bonifacius confirmavit. » Quod porro legitur in flne
epIstol6e,eam datam « viii,Ivalend.FebruarIas Lain-
padio ot Oreste VV. CC. coss. » anno scilicet 530
additum fuit epistolce,quIa Fellx IV mortuus tantum
est die xviii Septembris ejusdcm anni,eique Bonlfa-
cius post triduum substltutus.De quibus lege Baro-
nii criticam anno 520 et seq.
Anastaslus scribit Bonifacium Isedisse annos duos

■p et dies viginti sc.v, sepultum autem esse inbasilica
beatl Petrl apostoli, sub dic xvi Kalend yocemb.
consulatu Lampadii; sed !ogondum,iterum postcon-
sulatum Lampadil.qua formula notatur annus532,
ut demonstratur in eadem Baronli critica,ad annum
53). Quare cum Bonifaclus pontlficatum Inierlt dle
vigesima prlma Septembrls anui qulngenteslmi trl-
gesimi, mortuus ept die decima scxta mensls Octo-
Bris annls quingentesimi irigesinii secundl, et dle
decima septlma ejusdem mer.iiis s.^pultus.

SOMMIER.

Num. 92. linea 11. — Venit relatio ab .ifris epis-
copis dc constilulione, ctc. Opportune meminisse
constiit episcopos Afrlcanos do consulenda in gra-
vioribus ncgotiis sede apostolica, ut In pontiflcatu
Joannls II proxime sequentl videbimus. Interlm ex
D.archlep.Sommier observandum est, sub hoc Bo-
nlfacio non destitisse alios quoque metropolitanos,
~ et episcopos jura sedls Romana; tum ratione prlma-
" tus sui supra universas Eccleslas, tum sul patrlar-
chatus Occidentalis inclusas in hoc tractu provin-
cias ab usurpatum attentatis, et ausibus vlndicare.
Documentum profert illustre de Illyrlci provinciis
Inhoc numero recensendislIb.vi,cap.23,Hist.dogm.
ubi sermo est de gestis sub Bonifaclo secundo,quo
ita exponit :

" In concilio Romro hiiliidi siipcr appellatlone ad
sanctamsedem Intor|Hi^il,i \m:v Sli'phanuni Larissen-
sem metropolitam Thiss;ili,r,quom Gonstantinopo-
litanus patriarcha dcposuerat, lecta cst ejusdem
metropolitaui petitio hujusmodi concepta verbis :
" Quoniam iiullus ecclesiasticus ordo illam ve-
stram, qua; a Salvatore omnium et primo pastorc
vobis est collata, potcst prajcellere potestatem,exI-
guum cst vel humile, in quo providentia vestra re-
spicit. Quoniam vos apud Deum omnes praBcellitis,
tanto vos necesse est cogilare.qula h;oc est probatio
Deum amantiura, et post Deuin pater et doctor
D S. Ecclosia; Petrus ct vestra; et totius mundl tos(;i-
tur, etc. Probo bcat;c memorla; quiescentc, qul la-
ctus fuerat Larissa; Eeclesi;c eplscopus... convenlt
S. provinci;e synodus,et totiusclvltatis possessoros,
omnequc corpus Ecclesia; : ot communi omnluin
tcstimonio, ninil consuetudini detrahcntesum ordi-
natus episcopiis...se(l nescio undelncit;ili Antonius
prcsbyter, Probianus Domctriada; civitatis episco-
pus, otc. Ad regiain urbem subito profccti sunt; i't
quamdam coniponentcs acciisatlonora buio ejusdcni
civitatis arcbicpiscopo Eplphanlo querelas dcposue-
runt, dioentes moam ordinatlonem sanclis canonl-
bus minime conveuirc. Goinmonitorluni faclens ad
Thessaliaindirexilprovlnciam,pr;ecipiensmcasacro
recedero mlnislcrio, ulpotc non secundum canones
ordinaliim. Ego vero ad principalum sanctaruni
Ecclcsiarum traditum vobis resplcions, dixl ut sl
oporlerot mc ad aliqiiem acciisantem rcsponderc,
aut dc moa ordinationc aliquidjudicare nou sub eo-

343

ANASTASII BIBLIOTHKCARII.

544

qui jiiilicarftj dignatur, causam me dicere nccessn
est, sod alibi apud qucm sacrorum canonum lox
custo-litur,et usrjuo hactcnus consuetudo sorvatur;
memoriam faciens vcstri sancticapilispt apostolicaj
acdis.diccns vos essc dominos hujus cxaminationis.

ic Nec hc-cc ad quictem meam sulficerc potucrunt :
Sedinvitusad regiamurbcmsumdeductus...N'ullum
noccns nisi cum cligentibus me consensi : et quia
fiducialiter dixi, quod si oportcret examinationem
aliquam fieri, ab eo fieri deberct,qui est hujus exa-
minationis dominus constitutus. Deteriora ab his
qui minanturme sustinere confiteor:damnalionem,
exsilium, et quanta: sunt criminum vicissitudines
immerentcr e.xspecto.. Idcosupplico vobisau.xilium
mihi ferentes vestri,ct vestrorum deccssorum illius
beatae sedis rccordantes, quia nullum unquam ab
aliquo injuste nocer passi sunt. Hoc opus vestrum
esl, beatissime, diu ct noctu, SS.Patrum, et vene-
rabilis atque apostolicc vcstrai sedis lcges, aique
oonstituta in omnibus quidem Ecclcsiis, pra;cipue
autem in vestra Illyricana provincia custodirc.

« Ex his quidem qui me elegerunt,ct sa;pius scri-
ptis snis suam electionem lirmaverunt, ut dignus
saccrdotio judicarer, videntes mei studii esso anti-
quam uonsuetudinem in sanctis nostris Ecclesiis
rovocare, scparantes me apud bcatissimum pnosu-
lom sanctae re^i.-c urbis Ecclesia! accusaverunt. Ille
autem accusationem suscipiens nihil ante discutiens
de his qua;oportctrcquiridcepiscopoaccusato,cnn-
tinuo me ab omni ecclesiastico minisferio soparavit...
cum venissel in Thcssalonicam virrcligiosissimum,
qui prfficcptum desorobat.continuo ei dixi : .Aposto-
licam sedem, id esl vcslram beatiludinem, causas
nostr.^E provincifc el audire convenit, et llnire. Sed
regia; urbis sanctissimus archicpiscopus non quies-
cens, eliam me contra cannnes exhiberi praiccpit,
et cum venissem, conventum faciens, episcoporum
qui ibi conimorabanlur, hoc denuo allegare non
distuli, sancti ct bcati capitis vestri scdem aposto-
licam implorans.ct consuetudinem,qu;n usque hac-
tenus in njstra tcnuit provincia, non debcre con-
velli ; etsupplicabani ncaucloritassedisapostolicaj,
quae ut a Domino nostro Jesu Christo et a sacris
canonibus data est,ita ot antiquam consucludinem
servata est,in aliquo violarotur.

« Sed nec a sua voluit inlentione recodere. ..scn-
tientes autem, ut arbitror, mc;e vil.-c insidiatores,
quia ordincm s.anctarum Ecclesiarum vindicalis,
omni conatu usi sunt,ulanle(|uam aliqua ordinatio
vestra proveniat, suam pcrficiant voluntatem.Sup-
plicabam ut non anto sontentia dicereliir.ciuam quas
acta sunt ad vos be;itissimos rererantur, nt iddo
vestr.-B causa; discussioservarotur.Quod dictum ma-
gis cos advcrsum me amplius incitavit.pulantesde
sacrarumecclesiarum regianirbip.jurcali(|uid minui,
quod ego apostolicam vestram scdcm visus sum

A nominasse. Ego enim dixi, quia anctoritas scdis
apostolica?, qua; a Deo, el Salvatore noslro summo
aiiostolorum data est,omnibusFanctaium Ecrlesia-
runi privilegiis antecellit. in cujus confossione oin-
nes niundi requiescuiit Ecclesia;. Sentcntia igitur
lecta jiistam denuo vcstram audientiam imploravi,
apud quem nulla cujuslibet disceptalio vcstram po-
test disturbare justitiain...Cum relocla fuisset sen-
tentia, mox in custodiam Dei amatoribus s.acrffi Ec-
clesia: dcfensaribus datus sum, ut non possim ad
vestigia vestra; beatitudinis convolare.

« Ut exemplo isto neiiio audeat de sanctarum no-
strarum Ecclesiarum jiire quidquam dicere, nec
meiuoriam facerc antic)uitatis,vel eorum.qiio! us(]ue
hactenus tenuorunt : quia sludii eorura est,ut sub-
ordinationem,et jus sancta; regia) civitatis Ecclesi.T
nos miseros efliciant.Pro rjuibus omnibus lugonies
die ac noctu omnium Salvatori Jcsu Christu Dco
nostro lacrymas fandimu3,otmiseramnostram pra'-

giUjndimus canitiem,supplicantes ne nos in niairibus
'corum tradi patiainim. Pro his cnim, et vcslrain
appellamus beatitudinem, et apostolicam sedom,
sperantos ut ista congrua emcndationccorrigentes,
reinedium dare dignemini ; (]uatenus Dciamator vir,
qui sedis apostolica; jus custodire contendons.tanta
visus est pcricula sustinere, apostolica auctorilate
suo rostituatur officio : prospicontes in futurum.ut
consueludo sanctarum Ecclesiarum nostrae provin-
ci.e nullatenus convellatur...quia non usquo ad Ste-
phanum Dei amatorem corum conquiescil intenlio.
Scd ex .aliis plurimis ista facienl : ct antc (]uicscent,
(]iiani ut ad etrcctum dosidcria sua perducant. »

Lnus ox episcopis ablegatus a provincialibus viva
voce h.T?c protulit. « Ex relatione libellorum vostra
cognoscit beatitudoquaj actasunlcontrasanclorura
canones, et ordinationem decessorum vostrorum.
Nam constat venerandos sedis vestr.r ponlitices
quamvis in toto mundoscdesapostolicaEcclcsiarum

p sibi jure vindicet principatum.et solam ccclesiasticis

^ causis undiquc appellare nccesse sil : specialiterla-
men gubernationi sua; Illyrici Ecclcsias vindirasso.»
Evidcntcr igitur patet, utraque jura et patriar-
chatus Occidentalis et summi pontificalus fuisse re-
cognita in una eademque pcrsona Romani |.ontificia
per supplicationes hic recitalas.et pcrdeclarationem
Gr.cci opiscopi : qui ail hanc rem congcssit tostimo-
nia supcriorum pontilicum Horaanorum.nccnon lc-
giim imjierialiuin, ap.>rto doclaranlia ronseri inter
ceteras iirovinrias Occidonlalis patriarrhalus ctiara
lllyricum : qu.T docuinenta produxiinus supra in
SS". pontificibus Dam.aso, Siricio.Innocontio, Boni-
facio I. Cuilcstino I.Sixto III ct l.cone Magno.

Licet non cxstet judicatum Bonifacii Il5upor hu-
jusmodi causa.attanien dubltandum n.m est nuin
pronunciarint justa petila episcopi Lariss«-ni Tncs-
salia; nietropolitie.

LVIII. JO\NNES II.

ANNO CUItlSTI .'J3I. JUSTIMANI 5, ATUALARICI 6.

03 Jnanncs, qui ct Mercurius, nalione Romauus, ex palre Projeclo, ile Belio monle,

sodil annos duos (n), menscs qualuor, dics scx. Fuil autem lemporibus Alhalarici rcgis,

ct Jusliniani Augusti {/)). Eoilem tempore vir religiosus Auguslus, summo amore ("hris-

liana; rcligionis misil lidem suani chirographo scripto proprio ad scdem aposlolicam

ty per opiscopos Epazium (c), et Demelrium. Ipsis diebus oblulil r.hrislianissimus impe-

KOTULiE MARGINALES FABROTTl.

(rt) B, ann. tres. (i) Viik Baron ad ann 533. (c) C B, Hypalium.

54S inSTOlilA DE VITIS ROM. PONT. — JOANNES II. o46

rator Jusliniurius Augustus bdato Petio apo^tolo scyphura aureuin ciicunnlatum de gem-
mis prasinis, et albis, el alios calices ara^enlcos 2 ; sr\phiiin pcns. lib. 5 ; calices ar-
geiileos, pens. sing. lib. quinque ; pallia olovcra (ki auro texta quatuor. Hic fecil
ordinationem {b) in utbe Roma per mcnscm (c) Decembris, presbyteros quindccim, epi-
10 scopos per diversa loca numcro 21. Qui etiam sepuitus est in basilica bcati Petri apos-
loli VI Idus Jun. post consulatum iierum Lampadii {d), el cessavit cpiscopatus diebus
seplem (e).

NOTUL.E MARGINALES FABROTTI.

(«) C, Palliola vero. [h) CD, unam. (c) C, Kalend. (d) B, sub coss, Bellisani. (<?) C, sex.

WmjE LEGTIOXES.

Apud FabroUum ex codice Freheri.
iVuw 93, lin 1, qui et martyrius. lin 7, B, scy-
phos argenteos. lin 11, .•/, iv, Kal Jul., B, vi Kal
Jun. lin 12, AB, dies 6.

Ex codicc Reijio Mazariiw ct Tliuano.

A'um 93, /m 1, martyrius qui et Joannes, n. R.

lin i, scripto cyr propr. lin 5 Hypatium./m G,Apo-

stolo liaGC dona scyph a.c.gemmis pr.hyacynthinis,

pens lib 4;scyphos argenteos 2 pens sing lib 6;ca-

A lices argenteos 2 pens sing lib 3; pallia ol. lin 9,
ordin unam per mens. Dec. lin 10, loca 11 lin 11
VI Kal Junii. lin 12, dies 6.

F..r codice Thuano altero.

Num 93, lin 8 palliola vero a. t. lin 1 1 , vi Kal Jun.
iln 12, dies 6.

Apud Peniam cx codicc Carensi.

!Sum02., lin 11, consulalu.

NOT.E VARIORLIM.

ALTASERR.'..
Linea 3. — Eodem tcmpore rir rcliijiosus Auijustus
misit fulem suam cldrotjrajiho scriplo proprio ud se-
dem apostolicam pcr cpiscopns, etc. Juslinianus iuip
misit protessioneinfideiad Joanne.n secundumRoni
pontilicem ex antiqua consuetudine. Symmachus
pontilex in Apologelic advers Anaslas : « Omnes
catholici principes, sive cum imperii gubernacula
susceperunt, sive,cum apostolicae sedi novos agno-
verunt praesules institutos, adeamsuaprotinusscri-
pta iniserunt, ut se docerent ejus esse consortes.
Itaque qui hoc non fecerunt,ab eadem se ipsos pro-
fitentur alienos : quod chartis quoque suis apud te
etiam possumus astruere.nisi te .Tinulum et reum,
et inimicum vitaremus et judicem. »

BENCINI.
Linea 4.— Misit fidcm suam.Ov\e.nWs imperatores
olim imperii jura suscepturi, publicain lidei sua3
professionem,propria etiam manu suhscriptam.pa-
triarchae Gonstantinopolilano, et apostolicEe sedi
exhibere tencbantur. Coiisuetudinis hujus mentio
occurrit apud Evagriuin lib m, c. 32, ubi dc Anas-
tasio imperatore : « Verum alia erant,quK animuin
Anastasii occulte pungerent. Naiu cum Ariadna
Anastasiuin imperiali purpura vestire vellet, Euphe-
mius regiae urbis episcopus consensum suum ac-
oommodarerenuit.priusquam Anastasiuscautionem
propriamanu scriptain et jurejurando lirmatam ipsi
dedisset, qua pollicebatur,lidcm se illibatam serva-
turum,ncc quidquam novi in sanctam Dci Ecclcsiam
invecturum esse, si imperii compos lieret. Hancille
chartam Macedonio sacrorum vasorum custodi com-
mendaverat. H.-ec autem idcirco egerat Eupheinius,
quod Anastasius Manich.Toruin secta; addiclus csse
aplerisque credcretur. Postipiam igitur Maccdonius
episcopaleinsedein adcptuscsset,Anastasius cautio-
nein suam rcddi sibi voluit, asserens contumeliam
fieri imperio.si supra ineinoratum chirographum in
Ecclesia roconditiim servaretur. Sed cuin Macedo-
nius strenue admodum rcsisteret, seque fidem pro-
dituruiu negaret,omni insidiarumgcnero eum appe-
tiit Anastasius ut episcopatum ei ndimerpt, » etc.
Quod suhinde variis adhiliitis artibus tandom obti-
nuit. Tanli crat ha;c iniperatoris prolcssio ad ojus-
dein rclegeiidas frauilcs : unde sumnia Ecclcsiarum
Oftutiy in rolincndia scrvandisquc ecclesiasticis char-

tis,illi concreditis,qui EcclesiaB pretiosiora servabaf,
Ad seilem vero apostolicam cum Anastasium, tum
ejus antecessores iidei sua; profe.ssionem direxisse,
asserit audaclcr Symmachus,ei(lein Anastasio epist
7 in hunc modum scribens : « Omncs catholici prin-
cipes, sive cum irnperii gubernacula susceperunt,

n sivecumapostolica3 sedisnovos agnoveruntprKsules
institutos, ad eos sua protinus scripta miserunt.ut
se docerent ejus esse instituti, » etc. Felix pariter
tertius eidem iinperatori perjuria objicit, patrata
contra fidei professionem, ad apostolicam pridem
sedem direclam (tom II Concil, p. 81.5) : « Profes-
sioncm tuam conscientiamque rccolendanisensibus
tuae pietatis insinuo.Palatii tui facito scrinia rccen-
seri, ct scripta illa diligenter investigari, quai ad
apiccm summae regrediens potestalis addecessorem
meumpictas tua procoramuni gratulationedirexit,»
etc. Juslinus eadem cuin Hormisdo, et nunc Justi-
nianus cuni Joannc secuiiclo praestiterunt.Queinad-
modum vero Gonslantinopoli in sacrorum vasorum
armario istiusniodi authcnticicimperatorum profes-
siones diligenter rcligiosequc asservahanlur, non
secu.s Romae factum, testalur Gregorius secundus
h.-cc Looni Isaurico scribens (toin i\', Conc, p. 2) :
« Acceptas epistolas tuas in sanclalilcclcsia rcposita:*

_ in liniinc conlessionis sancli et gloridsi ac prinripis

^ apostolornm Petri diligenter scrvamus; ubietChri-
sti amanlium pra;cessorum tuorum, qui impera-
runt, sunt litterw, » etc.

I.inca oadcm. — Chiroijrapho scripto proprio. Erat
enim nucloritas dirocta ad testificationcm, et indu-
bium documcnlum reddondum, ut supra ex Marcul-
pho notatumest.Scripluin proprium vocat,nonnuod
imporiali mnnusul)scriplatantuiumodoessetc|)isto-
la sed (piod impcriali etiain alramcnto perscripta.
Isliusmodi fuissc imperialium aiiclorilatem notas,
prodidit ibid Gregorius : « lllud autom imprimis
pra;cipuum est, quod littcra! tuaj sigillis imporato-
rum obsignata: diligontcr sunt, et accurata? intus
subscriptiones per cinnabarim propria inanu tua,ut
mos est im|)eratoribus scribore. » Nola.- itaque im-
perialis rescripti,seu unde deprehendatur scriptum
proprium imporaloris esse, per cinnabarim hahit.-c
sunt.Procopius clecti Justini ignoranliam in littoris
proiions, arrepta occasione imperialc atramontum

D (lcsciibit,misturam(jue fuisso ait ex cinnahari iiliia-
que liquoribus, uiulc scripla dicebanlur phixsnicia,

347

ANASTASII mnLlOTHECAHII.

.•■)48

rt artdit {/trc hisl pag 26) : Calanmx colore imbutus,
qafe scribere inos esl imjierulorihus, ctc. Colorcs lii in
antiquissimis Mss quandnquc occurrunt : apti cnini
.suiitiuliittcrasoljniistiiTOperlectinncm ateniporum
injuriisservandas.lnio in Mss plcrumquoisliusmodi
Pha'nicia! liltera! coniparcnl ,reliquis cx alia mis-
tura aljolitis. Describitur aulcm mistura alj codcm
ibid Proropio. llinc Anaslasiusin notis niaginalibus
ail act 10 synodi viii asscrit, aulicum scniper cu-
jusdain riiissc trraduni, iniijcratoriuin hocce atra-
mentnin conlicerc ct scrvare impcratoris usiljus.
" Praqjosiliis canicnli est, qui curam et custodiam
gcrit caiiiculi, id est atramentarii.e.v quo inipcrator
Phu;nicias littcras scribit in chartis, » ctc. El in G.
leg 0, de divcrsis roscriptis, occurril.« Sacri affatus
quoscunque nostra; mansuctudinis in quacunque
partopaginaruni scriii:;erii auctoritas,nonaliovultu,
aut colorc, iiisi iiurpiirea tantummodn inscriptionc
lustrcntur : scilicet ut cncti muricisct Iriti conchilii
ardorc signcntur. llanc autcm sacri oncausti confe-
ctionom niilli sit licitum aut conccssiim liabere, »
elc. llac dc ro vidcsis Salmasium ad Soliuum. lllius
dignitas vocabatur Caniciini,dc qua Pachimcres lib
VIII. C.32, et lib ix, c. 2'i, ct passini apud scriptores
Ryzantiiios. Rescripla, qun; sacri airatusab impera-
tore 1-eonc dicuntur hujusmodi cranl, rcpelita 1. 4
God de divcrs Rcscripf. « Xon alio vultu penitus,
aut colore, nisi tanluminodo, inscriplione lusirari
jussit ut cocti muricis, ct triti conchilii ardore si-
gnenlur : caque tantummodo fassit profcrri vel dici
rescripta in quibuscunquc judicii, qua; in chartis
sive mcmljranis,subnolatio principissubscriptiones
imprcsserit, » elc. Et ha;c Leonis scnioris lex, qui
primus usum in rescriplis excngitavit. Vctcres au-
lein minin scriberc consuevcrc; de quo Plinius lib
xxxiii, c. 7 : « Minium in voluminibus quoque scri-
ptura iisurpatur, clarioresfiue litteras, vcl in auro,
vel iii inarmorc etiam in sopulcris facit,»ctc. Testa-
tiir M. Criisius Turogr pag 191, vidisse sc concilium
Conslaiitinop, in quo suliscriptio Jo. Cantacuzcni
crat cx cinnabari, cpisciipurum vero ex atramento.
Asservalur ctiam intcr Mss Colbertina Jo PaIa;ologi
subscriptiocxeodcmaltramcnto.Vasaiilem ubi illud
recondcbaturaurcum cral lapidibus prctiosis distin-
ctum, quod discimus ex Nicetain Manlibm, n. -4 :
Caliimaruim /lureiim. marfjnritis et pretioxissimis gcm-
mis iiisii/7iitum, cic. I)e quo adcundus ct Pctrus dia-
conus in Cliron Cassin lib iv, c. 13.

BINII ET LABBEI.

Linca 1. — /oonM<?scognomento Mcrcurius Roma-
nus anno, ul constat ex vetere inscriptionc apud S.
Petium ad vineula, jjost consulatuin Lampadii et
Orcstis qui csl 551 Christi nati, impcratoris Justi-
niaiii, cl .Mhalarici regis Italia; 0 circa llnem anni
illius clcctus esl Ronianus pontifex.

Linca 'i. — = Misit fidcm suam. Intelligit illamlidei
prol'essioncm,qu;e continetur in epislola Justiniani
adJoannem papam.nouvoro illudprolixiuscdictum,
cui in Suriana cdilione ijra;fixa reporilur cjusmodi
inscriptio mcndosa : <(Eaictum piissimiimperatoris
Jusliniani lidciconfossionem conlincns.cl relutatio-
ncm ha;rcscon, qua; advcrsantur catholica; Dei Ec-
clesiic.Joanni papa; secundo transmissum.ut palet
in vita cjusdcm papaj ex Libro Pontilicali. » Hanc
inscriplionem mcndosam esspdixi,quia constat il-
lud cdictum, vol post libcllum tcmpore Vigilii con-
srriptum csse.qucm advcrsus tria capitulaThcodo-
rus l^.Tsaricnsis episcopus ab ipso iniperatore cdi
curavit, ut tcslatnr Libcratus in lircviar cap 24.

BL.\NCIIINI

NOT.E CimONOLOClC.E.

Joannis cognomcnto Mcrcurii, ejusquc successo-
ris Agapeli cjjocha; colliguntur securius.si.jungan-
tur simul.Nam codices .Vnastasiani.cl calalogi con-
scntiuiU tum in sedc annoruiu2,mcQsium 4,dicruig

A. fi, Joanni tribuenda; tum in dicbus 6, vel scptem
vacationis scdis ab cjus obitu computatis ad clcctio-
nem Agapcti; tum in sumnia undccim mensium,ct
dierum 18 vel PJhuic assignanda : quem Bibliothe-
cartus Iradil profeclum fuisse Constaiitinopnlini x
Kal Maii (ubi alii putant legendum x Kal Martii}ibi-
quea;gritudine corrcptum vita migrasse dccinio Ka-
lendasMaiianno scilicct subscquenti : unde Romam
rcportatum ejus corpusscpiiltum fuit in basilicaVa-
ticana 10 Kal Oct qua ejiisdcm mcmoriacolitur.Est
itaquesuinma annorum trium, ac mcn.^^ium quatuor
ab cxordio pontilicatus Joannis ad mortcm Agapeli
numcranda : cuisumina' aliquoldiesaddereoportel,
ab electione scilicet ad ordinationcm Agapeli, si
cjusdem epocham historicus numcravitex dieeon-
sccrationis potius quam elcctionis. Joannis initium
pariaudum csse probavimusscclione superiori cum
die 12 Deccmbris ab elcctione cclebrata anno 032.
Cum mors.\gapcti llgcnda sit diex Kal Maii, nempe

g 22 Aprilis, ut lialicnt codices Anastasii ; ct slatuatur
anno 530, uli statuimus; hoc intervallum teniporis
ab exordio Joannis ad fincin Agapcti est annorum
trium, mensium 4 ct dierum 1(1. Ex hacsummalri-
buimusJoanni annnsduos,menscs quatuor dii's scx,
compulandos ab electione 12 Decembris 532 ad 18
Aprilis 535; Agapcto menses 11. dics ll.ordinc re-
trogrado numcrandos ex die mortis certo ^^.^prilis
536 ad 6 Martii .535. Dies igilur 17 intcrceplos anno
535 inter mortcm Joannis ISAprilis cl coiisecralio-
ncm Agapeti succcssoris C Maii(qua: fuit Domiiiica)
ita particmur. Dabimus cum Anastasio septcni va-
cationi scdis cx die obitus Jounnis 11,18 Aprilis ad
25 ejusdem mcnsis 5.'i5, dici proxima; 20 Apriiis
alligabimus clectionein Agapeli : ex quo die ad 0
Maii dccem qui supersunt clapsos fuisse dicimus ab
elcctione ad ordinationem Agapcti.

Cum igitur summa duariim cpocharum in utro-
que cxtrcmojunctiin convcniat, ct codices Anastasii

p conscntiant catalogisin assignandis Joanni annis2,

'•' mens 4, diebusO.quisquis exordiuin Joaiinis nuhis-
cum afligit diei 12 Dcccmbris 5112 ejusdem obituni
pariare debct cum 18 .Xprilis .535, ct quisquis post
liunc cnumerat dies 7 vacalionis sedis ad clectio-
ncm succcssoris Agapcti tribucndam dici 25 aut 20
cjusdem mcnsis.rectc statuit post alios dcccm dies
Agapeti ordinationem dic 5 Maii, quai fuit eo anno
Doininica iv post Pascha, cclebralum die 8 Apri-
lis.

Circa finem scctionis Bibliothccarii teslus refcrt
Joanncm scpullum in basilicaprincipisapostolorum
VI Idus Junii, ;)w/ f(>HiH/'(/nHi ttcrum Lampndii. Ne-
pligentia amanuensis transtulit notam consulatus ab
electioncet ordinatione susccpti episcopatus ad tcr-
minum pontilicatus et vita?. Nam annus christiana?
a;ra> couimunis .532, qui nomen pra^fert iterum post
consulalum Lumpadii et Orcstis. pcrtinet ad initia
?usccpt;e a Joannc dignitatis, cujus documcntum
evidcns superest in vetusto inarmoro lituli S. Pctri

D ad vincula, quod ab aliis clironologis ct historicis
persKpe editum, ct a me quoquc in prolcgomcnis
tomi I, num 42, hic reponercm nisi ante auas pa-
ginas cum Norisio rccitasscm in notis chronologicis
ad Bonifacium II.

NOT-E lIlSTOniC.E.

Linca 1. — Joannc-s cognomcnlo Mcrcurius. Anast
Laurcntian.T; Biblioth Florentin.Te dicitur hlc ponli-
fcx Ucrcurius.

Linca 3. — Vir rcliniosus Au{/ustus,c[c.Misil fidem
tuam, ctc.Non repetam ca qua; dc Joannis II appro-
batione circa has littcras Justiniani crudite cnllccta
lcgis in nolis Pagii ct Sommicr. Unicum indicabo
afiditamenlum cx cpistola Mopinot supra mcmo-
rata : in qua circa linem numeri 12 nobis indicat
adornatamaConslantio altcram dissertationem.ubi
« dcinonstral approbatam quidem a Joanne ll.quam
Hormisdas ueurpare Boluerat locutionem ; Unut de

349

IllSTOMIA DE VITIS ROM. PONT. — JOAN.XES 11.

ooO

Trinilate cmcifixus est; at neutrum tamen papam A.
cum altero pugnare ; imo eamdem utriusque fidem,
eumdem utriusque animum fuisse; quippe diverso
temporum et controversiarum statu debuisse aliam
ab altero teneri agendi rationem. »

ci.\coNir.

Linea 1. — Joanncs qui et 3/«rfH/'nw. Hujus ponti-
ficis mentio e.Kstat in antiqua marmorca tabula po-
sita in basilica S. Petri ad vincula.
• PAGII.

Linea 2. — Scdit annos duos. Interponlificio du-
rante, complures ut ad pontilicatum adipiscendum
sibi aditum pra;pararent,Ecclesia; bonaetrudcrant,el
alii pccunia aliquos ex senatoribus corruperant;
quod indigneferens senatus,adversus cos, qui idco
turpiter aliquid accepissent,senatus consuitum pro-
mulgavit.Joannes vero papa eiectus apud Athalari-
cum regem egit,utqui ecclesiasticoscanones procul-
carent.regis perterrereniur edicto : per defensorem -n
enim Ecclesite ab ipso Athalarico petiit,ut adversus
hujusmodiSimoniacos.regiangoret potestate pcenis-
ques;Ecularibuseosdem comprimeret,quosnecDei ti-
mornequeecclesiasticacensura corrigeret. Athalari-
cusadversusSimoniacosedictumemisit.quosenatus
consultumconfirmatumestdequolocutisumusinitio
pontificatus Felicis IV, quodque exstatapud Cassio-
dorum lib ix, epist. 15, etapud Baronium anno 533.

Linea 4. — ilisit fidcm suam chiroijrapho, etc. Sub
Hormisd;c pontificatu diximus, monachos Scythas
multa peregrinationum incommoda, multosque la-
bores pertulissead delensionem illius propositionis,
Unus esl Trinilnle passus cst carne. Uxc autem pro-
positio a Joanne II, tandcm approbata. Monachis
Scythis acerrime rostiterant alii monachi .icxmclx
dicti, qui videntes Scytharum rausam superiorem
evadere, et tam episcopis Orientalibus,quam Justi-
nianoimperatori propositionem illam probari,a!mu-
latione quadamaccensi,legatos ad Joannem Ilanno „
quingentesimo trigesimo tertio misero, Cyrum et '-'
Eulogium, qui opinionem, seu errorem, in quem
ffistu pugna; abropti erant, apud sedcm apostolicam
defenderent,ejusque approbationem a summo pon-
tificp impotrarent. In oo .Ac^emetarum error versa-
batur, quod negarent : Vniun de Trinitate inca>-na-
luni ct carne passttm,elheatiim Mariam rcre etproprie
essc Dci Gcnitrirem. AdvcrsuiiiUos. niisit Justinianus
Romam Ilypatium Ephesiorum episcopum,ctDeme-
triumaPhilippis.quisedemapostolicam consulerent
de his qu;estionibus; et (idem imperatoris, imo
totius Orientiilis Ecclesia;, in ipsius ad Romanum
pontiflcem epistola, qua; exstat tom. IV Concil.,
pag. 1742 expositam approbari obtinerent.

Joannes itaque papa, acceptis Jihstiniani imp.lit-
teriscjusquclegatione,dequibus mox locuti sumus,
in synodo Romana propositionem hanc, UnuseTri-
nitute crucifi.rus est carne, examinnvit, fidei profes-
sionom litleris imperatoris insertam approbavit, nec
non edictum fidei, quod ante missam legalionem D
promulgaverat, nc Ac;emelarum logati aliquam ipsi
calumniam struercnt : Proinde, inquit Joannes in
epistoia ad Justinianum, viu Kalcnd. Aprilis Justi-
niano Aug.et Paulino coss. data, idooque anno53'i,
qua; exstat tom. IV Concil., pag. 1744, Sercnilatis
vestne apices pcr Uijpalium aUiuc Dcmctrium sanclis-
simos ciras, fratrcs el cocpiscoiios meos, revcrentia
consucta susccpimus : (luorum ctiam relalione compe-
rinuis, quod Ijdcliljus jiopulis jjroposuislis cdiclum
amore ftdei, ci pro suljmovenda harcticurum conlcn-
tionc, secundum apostolicam doclrinam, fratrum et
coepiscoporum nostrorum intcrvenicnte consensu, quod
ijuia apostolicx doctrinx convenil, nostra auctorilate
confirmamus.

In cadem cpistolaponlifex, Acamietasmonachos,
obslinalo animo in errorc perseverantcs, commu-
nionc privavit, nisi ad sanam mentcm rcdirent :
« In quibus,inquit,obscrvantes eaquse ab ipsorum

sunt statuta pontifice, eos minime in nostra com-
muniono suscepimus, et ab omni Ecclesia catholica
esse jussimus alienos, nisi errore damnato, doctri-
nam nostram quantocius soqui,habita regulari pro-
fessicne, sign;iverint. » Eodem anno 534 Joannes
papa, eadem de causa, litteras ad Avienum, Libe-
riun., aliosque senatores dedit, quse exstant eodem
tomo Concil., pag. 1751, in quibus Ires sibi ab im-
peratore propositas quajstiones tcstatur, dc quibus
dissidia orta erant. Prima, utrum unus ex Trinitate
Christus Deus nostcr dici possit : hoc est, una de tri-
bus personis sanctaj Trinitatis persona? Seeunda,
an Dcus Chrisius carne pcrlulerit, impassibili dei-
tate? Tertia, an proprie cl veracitcr Malcr D. N. Jcsu
Chrisli Maria sempcr Virgo deheat appcllari? Quas
propositiones tanquamfidei catholicfficonsentaneas
se probasse scribit JoannosII.eosdcmque subjectis
Scriptura? sacr« ot SS. Patrum tostimoniis confir-
mat. DeniqueVigilius papa,cum trium capitulorum
proscriptioni consentirenoIlet,utJustiniani animum
quoquo modo deliniret, in oncyclica epistola propo-
sitionem supra memoratam se approbare testatus
est : Passus, inquit, carne est pro nobis Dei Filius,
crucifixus carne est, et morluus earne esl. Eadem
etiam proposilio anno 553 definita fuit in synodo
quinta Collat. 8, canone 4 et seq. Hkc ex Baronii
critica excerpta. De monachis Scythis vide dicta in
Hormisda.

SOMMIER.

Linea. 3. — Vir reliijio.ms Augustus... misit fidem
suam cliiroijrnpho scripto proprio ad sedem iipostoli-
cum, etc.Ex lib. vi, cap. 25 S'~immier.

Vidiinus in Hormisda controversiam a Scythi»
monachis excitatara in Ecelesia super themate de
uno ex Trinitalc in carne passo, et illius pontificis
prudontem curam in rosecandishujusmodi qua;stio-
nibusinutiIubus.AliisigiturmonachisOriontos,quos
Acxmctas appcllabant,nempe non dormientes, ex eo
quod oflicium divinum continenter in choro persol-
verent continua successione sibiinvicem in psalmo-
dia succedentcs,citra ullam intermissionem,his,in-
quam,monachis.\c<'emctis placuil in alteram partom
a prioribus illis dcfloctere et refragari,diceniio,non
debere a nobis affirmari, quod unus ex Trinilate
fuerit incarnatus et passus in carne, nequo quod
beata Virgo vero et proprie fuerit Mater Dei. Ro-
mam igiturhi postremi ablcgLirunt qu.Tsilum defi-
nitionom super arliculo a se proposito. Visum est
imperatori Justiniano ea de re pariter ad pontilicem
Joannem scribere, qui tum primum Bonifacio suc-
cesserat, his verbis.

ic Reddentes honorcm apostolicae sedi, et vestrae
sanctitati,quod scmper nobis in voto fuit, et est,ut
decet, patrcm honorantes vcstram bcatitudinem,
omnia qua; ad Ecclosiarum statum pertinent festina-
vimus ad notitiam delerre vostra; sanctitatis : quo-
niam semper nobis luit magnum studium unitatem
vcstne apostolica; scdis, et statum sanctarum Dei
Eeclesiarum custodire,qu;B hactenus obtinot.ot in-
commoie pcrmanot nulla interccdento contrarictate.
Idcoque omncs sacerdotes universis Oricntalis tra-
ctus, et subjicere, ct unire sedi vestra; Sanctitatia
properavimus. In pr;usenti ergo qu<c conimota sunt,
quamvis manilesta et indubitata sint,et secundum
apostoliCiT; vestne sodis doctrinam ab omnibus som-
per sacerdotiluis lirmc custodita, et pr.rdicata nc-
cessariumduximus ut ad nolitiamvestr.TSanctitatis
perveniant. Nec enim patimur quidquain, quod ad
Ecclesiarum statum pcrtinet, quamvis manifestum
et indubitatum sitquod movctur, ut non etiam ve-
str.-c innotescat saiictitati qu;c caput est omnium
sanctarum Ecclesiarum. » {Epist. Justiniani iniper.
ad Joan. pap. 1/, lcg 8, tit. dc Summa Trinitalc.)

Posi h.Tc inipcrator cxposito orrore .•Vc.Tmetarum,
quod dicit scctatorcs esso Ncstorii, professionem
fldei omittit. u Omnes vero (inquit) sacerdotes san»

5ol ANASTASIl lilHI.KiTIIIXAlUl. 352

cla3 catholic.T,alqiic apostolicsc Ecclcsia;,et revcren- A Iremcsse dicimus : Non quiaDeus Vcrbum princi-

dissimi arcliimandrit.Ti sanctorum monaslcriorum pium ex ipsa siimpserit, sed quia in ultimis diebuS

sfiqiHMilos Sancliliiliin veslrani,et custodieiilus sla- descendit de cixdis, et ex ipsa incarnatus, et homo

tnni.ct niiiiaitiu ; iiu-iaruni Dei Ecck'siurum,quem Cactus, et natus est... Sicut vestra apostolica sedes

habcnt alj aiKi.^lnlii .1 vcsti-K sanctitatis scde, nihil docet, atquc praidicat. Unde properavimus hoc ad

pcnitus ininuitantcs dc ecclesiastico statu, qui ha- notitiam rcferre vestra; sanctitalis per Hypatium ct

ctenus obtinuit, et ohtinet, uno conscnsu cnnfiten- Dometrium revcrendissimos episcopos, ut nec ves-

tnr, Dominuni N. J. C. ante saicula et sine tempore tram sanctitatcni latcat, qiia; a quibusdam paucis

do Patro natnm, in ultimis diebus descendisse de monachis male ct judaice sccundum Ncstorii perfi-

ccclis; et incarnatum de S. Spiritu.et sancta atque diam denegatn sunt. »

gloriosa Virginc, ct Dci Gcnitrice Maria natum, el Pontifex declaravit orlhodoxam bujusmodi nro-

nomincm factum;et crucifixum unum esse sanctae fessioncm fidei ab imperalore transmissam. Vidc

et consuhstantialis Trinitatis...Ideo etS.atqueglo- sequenlia in notis Pagii ad hanc secl. ct infra in

riosam Virginom Mariam propric ct vcre Dei Ma- Agapeto.

LIX. S.\NCIU.S AGAPE1U.S.

ANNO ClllUSTI 53.^, JUSTINIANI 9, TIIEODATI REGIS 2.

Sefi A[/np)lus, uatioiie liuiiiaiiu.=, cx iiatro Gordiano prcsbytcro, clcrieus ad S. Joan-
ncin ct Paulum, sedil menses M, dies 18. (a) liic ortu episcopalus sui libellos analhe-
malis, quos invidiiE dolo exlorserat Bonifacius prc.*byleris, et episcopis contra canones,
et contra Dioscoruin in medio Ecclesiae congregatis omnibus incendio consumpsit, et

5 absolvit lotain Ecclesiam de invidia pciTidorum {(>) Ilic inissus esl a Theodalo rcge
Gothorum ad dnmnum Jusliiiianum Auguslum in legalionem, quia codeni lempnre
domnus Juslinianus iinpcialor Aiigiislus iiidignalus cst Thcodalo rcgi, eo quod occi-
dissct reginam .^malasiiilli.im {c) liliain Tlicodorici rcgis commendatam sibi, qui eum
regem foceral.

0& Qui vcro .\gapitus amluilavit Gonslanlinopolim .\ Kalend. Maii, ingressus Con-
stanlinopolim, et susccplus est Agapitus episcopus cum gloria. Et primuin ctt'pit
habere altcrcalionem cuin piissimo principe Jusliniano Auguslo dc religione. Cui
beatissimus Agapitus episcopus conslantissima; fidei apostoloium responsum reddidil,

5 dicens : Doiniiuim nostrum Jcsum Chrislum Deum el hominem esse, hoc esl duas
naturas cssc iii uiio Clirislo ; el dum contcntio verlcrclur (</), ita Dominus afTuil, ut
cpiscoimm Constantinopolilanum noniinc Aiitliimum inveniiel haMclicum. El cum
contcnlio vcrttretur cum Auguslo, ct Agapilo papa, hoc dixit ei Juslinianus impera.
tor : Aul consentis nobis, aut exsilio te dcportari faciam. Tunc bealissimus .\papitu9
10 papa respomlil cum gaudio, diccns ad impciatorcm : Ego quidem peccator ad Justi-
nianum impcralorem Chrislianissimum venire desideravi : nunc aulem Diocictianum
inveni, qui tamen minas luas non pcrmilcsco. El dixil ct itcrum Agapilus venerabilis
papa : Tamcn ut scias te idoneum (c) iion csse rcligioni Clirisliana', cpiscopus tuus
conliteatur duas naluias in Christo. Tunc ex pra^ccpto Augusti accersilo episcopo C<ms-
13 tantinopolitano, nomine Anthimo, el discussionc patefacta (/) nunquam voiuil confitcri in
doctrina cathoIiciE rcsponsionis ad inleiTogationcm beali papie Agapili, duas naluras in
uno Domino Jesu Christo. Quem convicil sanclus papa Agapilus, et gloiilicalus esl ab
omnibus Chrislianis.

»0 Tunc piissiinus Auguslus Juslinianus gaudio rcpletus bumiliavit sc sancla' sedi
apostolica;, ct adoravit bcali.^simum papam Agapilum. l^odcm lempore ejccit Anlhi-
mum a communione, et expulit in cxsilium. Tunc piissimus Auguslus Juslinianus
rogans beatissimum Agapilum papam, ct in loco A'ithimi cpiscopum consecravit

5 catholicum nominc Mennam. (</) tjui veio Agapilus papa omnia obtinuil, ex qua causa
dircclus fuerat. Post dics vcro aliquantos a'gritudinc commolus {h), defunclus cst Ixm-

NOTULS MARGINALKS FABROTTl.

(n) Itiiiou vult auno vixissc. (/<) Vult' Daron ml aiw Domini bS6. ic) Malasunlham. Id) B, vcrsarctur.
[e) CB, tu cum. {f) facta. (;/) Baron ucgat, onn 536. (k) C, correptus.

333

mSTOUIA DE VITIS ilOM. FUNT.

ii. AGAPETUS. 554

stantinopoli x Kalendas Maii. Ciijiis corpus in loculo plumbeo Iranslatum esl usque in

basilicam bcati Petrl apostoli, uhi ct sepultus esl xii Kalentl. Octobris. Hic fecit ordi-

natlones duas in urbe Roma, diaconos quatuor, episcopos per diversa loca 11, ct cessa-

10 vit episcopatus dies viginti quatuor (a).

(«) C, mensem unum, dies 28.

NOTUL.E MARGINALES FABROTTl.

VARI.E LECTIONES.

Apud Fahroltum cx codice Freheri.

Num 94, liii 8, D, Amalasuentam.

Sum 96, lin .5, A, ex quibus, /?, propter qure, lin
9, A, ordinationeni 1, B, ordinationem. lin 10, A,
diaconos 3. lin 10, li, mens unum, d. 25.

Ex codice liegio Maz-ariuo cl Thuano.

Nmn 94, lin 2, 19, hio in ortu E sui libelluman.
quem invidi» zelo. lin 3, can adversum C. (M, ad-
versus.)/iH6, quia eodem temp imperator indigna-
tus erat adversus Theodatum, eo quod occ reg Ama-
lanitam; et mox : qu* cum regem f.

A'um 95, lin 1, domnus vero papa perrexit Con-
stantinopolim x Kal Maii et ingi-essus urbem susce-
ptus est cum gloria, et primo c. h.Alat cum piissi-
mo rege, id est impor Justiniano de religione fidei.
Cui Agapitus papa eonst fid apostoHcas rex reddidit
de Domino nostro Jesu Christo Deo et homine, hoc
est duas naturas in uno Christo esse. Dum vero con-
lcntio verteretur (iV, intentio, et ita, ut videtur,leye-
batur in R, sed emendatum, contentio) ita ei Domi-
nusafTuitjUtepiscopusConstantinopolitanusnomine
Anthemius inveniretur h;ereticus. Sed cum conten-
tio diu verteretur inter Augustum et .\gapitum pa-
pam, dixit ei Justinianus A. : Aut consenti nobis.aut
m exsilium te deportari facio. Tunc .^gapilus papa
respondens cum gaudio, dixit imperatori : Ego qui-
dem peccator. lin 12, inveni : verumtamen mi-
nas t. non p. Dixit ci itorum Agap ven papa : Scias
te idon non esse f. c. nisi episcopus tuus c. d. n. in
Christo esse. Tunc ex pr. A. accersitus est episc.
Constantinopol .'Vnthemius, et disc pat n.v. confin

A doctrinam cath resp ut ad interr. lin 17, Christo
confiterctur, quem cum vicissct papa Agap glorifl-
catus est.

Num 96, lin 1, Aug gaudio repletus,humil se sedi
apost et prostravit ante pap Agap. Tunc ejectus ost
Anthemius a communione, etexpulsus in exsil. Ju-
stinianus vero A rogavit beatissimum papam ut in
locumejusalterum episcopum catholicumconsecra-
ret nomine Mennam. Eodem tempore venerabilis
papaomniaobtinuit ab imperquorum causa direc-
tus fr.erat.Post dies aliquanlos ;pgritudinedetentus,
dcfunctus est Constantinopoli. linS, sepultum est
X Kalend Octobr. llic fecit ordinationem unam in
Urbo [{. lin 10, mens 1, dies 28.

Ex codice Thuano altero.

Num 94, lin. 9, Amalasunlham.

Num 95, lin 4, apostolicae. lin 6. intentio v. linl,
Antemuni. lin ead et cum intentio. lin 15, Antemo.
lin 16, in hoc doctrinam.
B Num 96, tin 2, papam, ut in loco Anthemi episco-
pum catholicum consecraret n. .V. lin IO,episc mens
adomnum. 1, d. 28.

Apud Peniam ex codice Cnvcnsi,

Num 94, lin 1, Agapitus. /i;j 3, Bonifatius. lin 8,
Theodorici.

Num 95, lin l,Magii.//n 5,bominem,hoc estduas
naturas in unoChristo. lin 9, consentis. lin 11, Dio-
clitianum inv quod.

Num 9C, lin 1, humiliavit sancta" a. e. a. h. Aga-
])itum papam. lin 4, Anthimi episcop consecravit
catholicum. liyi 5, obtinuit. lin 7, magii.

NOTvE VAItlORUM.

BENCINI. C

iViim. 94, linca 5. — Hicmissus cst a Theodato...
eo quod occidissct rcginam Amaiaainlham, etc. Anas-
tasium ox operibus scriptorum Gr.Tcis, quiB latini-
tati donavit, plurima desumpsisse, pronum est, et
obvium conferenti hse cum iis quce ex Theophane
coinmamoravimus. Ha;c vero de Amalasintha; ocoi-
sione ex Procopii libb. dc Bello Gothico, ubi consi-
milia is narrat, videtur scripsisse. Hic arcanam hi-
storiam Procopii fortasse non vidit Anastasius, ubi
ille quod perperain in lib. Gothicorum scripserat,
emondavit, verioremque occisionis causam aperuit.
Pag. 71. Locus historin; arcana; recitandus est, ut
observationes nostra; de factis additamcntis a pos-
teriori manu prioribus catalogis conlirmentur; ut-
que patcat ex (luibus fontibus ista prodierint. De-
scripserat Procopius Amalasuntluo (iropositum de
mora Coiistantinopoli trahcnda.et ul)i locorum do-
micilium per servos suos delegerit.communi civiiim
jure victura,continuo sulijungit. » Tlieodor;cstatim n
occurrit feinina; illius nobile gonus, regia dignitas,
forraa corporis singularis.acre etindustrium ingo-
nium ; ob idqiie non dubitavit.quin sibi ctabillius
virili animi majostatc, et lcvitato conjugis niotuen-
dum foret. Ncc sano lcvitcr hanc palefacit rivalita-
tem,sod iiisidias ac ncccm rcgin.i; molita,viro con-
festim persiiaslt ut Petruin ad eani legarct in Ita-
liam.IIuic enjo C.Tsar prolicisnonli, qua; opportuiio
loco nariavi,impoial : at Auj.;iista (ciijus mctu vi;ra;
tunc locus narnilioni non fuit lnic uniiiii cuiiiinittil,
ut Amalasunthte parot, maturetque necem,magno-

Patrol. CXXVIII.

rum injecta spe bonorum, si jussis pareat. Ille vel
dignitatis,veldivitiarum spe in Italiam statim trans-
misit ; nam ad nefarias ca;des moderate venire mens
humana nequit; Theodatum rationibus mihi qui-
dem obscuris in AmalasunthK CKdem impellit.Ex-
inde Petrus ad Magistri dignitatem magna quidem
potentia, sed odio omnium evehitur. .Atque is fuit
Amalasuntha; rerum exitus, >• etc. Suasorem vero
aucloreinque necis hiijus fuisso Petrum, repetit in-
fra.ejusdem indolom proponens. «Senserunt hi in-
gentes ac pene quotidianasPetriofliciorum magistri
rapinas, qui etiamsi miti atque ininime injurio esset
ingonio, fuit tainen furacium hominum poslremus,
turpisque conipendii plenus,qui etiam ut supra ex-
posui, Theodorici lilia; Amalasunthoe necis auctor
luit, » etc. Eadem de re Jornandos de reb. Get.,
pag. 175. Advertil autem in chronico Theophancs
lactam Pelri consilio limitaneorum militum refor-
mationem, imperio exitialem ; quippe irruentes su-
binde Saraconi Asi;B provincias brevi ab Orientali
iinporio sejunxerunt.

Linea 8. — Commendutam sihi, a Theodorico pa-
tre scilicet, qui ha;c tcste Jornande, ibid. pag. 175,
jusserant. >i Sed postiiuain ad senium pcrvcnissel,
et sc in brevi cx hoc luce egressurum agnoscerel,
convocans Gothoscomitcs, genlisque sua' primates,
Athalaricum infantulum adbnc vix deceiinem liliuni
lili;o su;i' Aiiiid;isuiUh.T, qiii Eutrace palro orbalus
eriit, riigeiii conslituil, cisque in iii;iiul;ilis diidit, ac
si tcstaiiionl;ili voco dciuintians, ut rogem colcroiil,
senatum populumque Romanum araarent, prinei-

18

555

ANASTASII BIBLIOTHECAIIII

356

pemqiicOriontalcm placatum scmper propiliumquc A
habercnt. Dum crgo ad spem juventutis Athalaricus
accederct, tam suam adolcscenliam, quaiu matris
viduilatem Orienlis principi commendavit, » etc.

Num. 9.5, linea 2. — Kt primum ccvpil lialere al-
tercalionem. Justinianus, domeslicis publicisque re-
bus composilis, religionis disccptationibus adjecit
animum. IIa;c Procopius libcrrimus quidem,sed nec
iniquus factorum censor {in ticllo Golli. 1. in) : << Pcr-
petuo sine custodibus dcsidel ad multam noctcm in
Musa'0 cum senioribus quibusque saccrdotibus, at-
tentissimo studio arcana Christianoruin doginatum
investiguns. » ctc. Ilaud a;quu satis aiiiiiiocum qui-
busque soccrdi)libus, proindeque et cum Agapeto
Rom.pont.lidui coiitrovcrsiusinterserebat. Fuit na;c
imperatorum Orientis Zenonis, Anastasii ahorum-
que insolcns praiconceptio, ut eam Christianorum
partom Ibvercnt in dissidiis, quaj potentior ct asse-
clarum numcrocopiosor essct. Ilinc cuiii Eutychia-
norum partcs invalescerent,pessirni illi priucipes ab n
Eutychianis stetere : Anastasius quidem non quod
Eutychianorum deliria consectaretur, siquidem Ma-
nichajis dedissc nomon, jam supra nobis adnotatum,
promovit corumdem causam;sed quod potcntior
essct opiscoporiim populorumque numcro : Zeno
autem, ut utraque parlc dissidiis hisce cnorvata,
idololatriam restitueret. Non secus, advortente Pro-
copio in llistoria arcana. Justinianus,cdomito lere
armis, moderatoque sanclissimis legibus terrarum
orbe ielix ; fclicior, nisi Theodorani consiliorum
rerumque gcrondaruni participem habuissct, ex
condicto cum Thcodora convenit, ut catholicorum
ipse, illa Kutychianorum partes fovoront; et qua;-
cunque dcmuin pars suporiorevaderet.illamconsec-
tarentur ambo. Procopius dcscripto versipelli Theo-
doraj animo, ad rem subindc pergit (pag 47 Ilist
Arc) : «Num vero suniinam habeamus rerum ob ca
conjugequc gestarum : nam illis in re gererda nihil
non iii communi actilatum; licet diu multumque p
omnibus opinionem focorint,quasi in diversas irent
sententias, cl contraria studia : nam deprehcnsum
est demum cx industria lianc illos speciom simula-
tionis induisse; nesiibiliti communicatis consiliis,
scditionein agitarent (juandiu dc illis opinio esset in
ambiguo. Principio quidom simulatis his cx adverso
studiis Cbristianos intor se quajstionibus, ut paulo
post dicani, concitatos, dcinde vero factionum po-
pularos dislraxerunt,» etc. Et paulo infra pag. 49:
« Uis artibus, re quidcm inter sc condicta, sed pa-
lam simulatis dissidiis, ac subditorum animis in
diversum actis, tyrannidem sibi finnius asscrue-
runt,» etc..\iTcpta scilicct cum imperio in res civi-
lcs.et multo acrius, oecultius licet, in ccclcsiastica
statuta et leges elTreni licentia. Hinc in Agapctum
altercationes, et in Vigilium llomanos pontilices
s;ovitia, religione, ceu Lesbia rogula usus, quod
piotatein privatis imporii ct roipublica; coramodis
metirctur : ncque dc Dco quid scntirctur rccte,
quidvo doceretur, rebus ita ferentibus, vehemcntcr D
laboraret. Egregius de co locus est Evagrii lib iv
c. 10 : « Et Justinianus quidem eos qui in Chalcodo-
nensi synodo convonerant, et qua!cuni]uc ab illis
fuerant exposita, acriter doiendebat. Ejus vero con-
jux Theodora ab illorum partibus stabat.qui unam
in Christo naturam assererent : sive quod ipsi re-
vera ita sentiebant... sive per quadam simulatio-
ncm, » etc. ; sou ut vertit Jo. Langius ct compo-
sito, ctc. ; aut ut Christophorsonus : dcdita oprra;
seu denique, ut omnium optime Valesius : « Sive
per quamdam simulationeni ita inter ipsos conve-
nerat.ut alter quidem eorura partes defondoret.qui
duas inChristo Deo naturasesse diccrct post unitio-
nem; alteravero illorum, qui unam duntaxat na-
turam asseverabant. » etc. Causam hujus aperuit
laudatus Procopiu3,quod videlicet merito timendum
essct Justiniano ob ingentem illorum nuraerum,
qui es gcnere Anastasii crant, ejnsdemque a parti-

bus stabant. Sic enim illc lib i de IJello Persico cap
11 : «MortucVnastasio Justinusiraperium suscepi^
Anastasii propinquis omnibus, quamvis et magnus
cOrum esset numerus, et summus spIcndor,a suc-
cessione subraotis, » etc.

Linea 7. — Anthimum invenircl hxrcticum. In
pontificis hujus Actis,ut et sequentium refcrendis,
quousquePaulusdiaconushistoriamsuaraproduxit,
Anastasius ejusdcra integra capitula, iisdem ssepe
verbis, Pontilicum vitis inseruit. Sic enira Paulus
Diaconus lib xvii, pag 075 ; « Facta cuin eodem de
(idc collatione, reperit cum in Eutychetis dogma
corruisse, a quo primitius gravos boatus antistes
minas porpcssus cst. Sed cum illius iiicoiicussara
in fide catholica constantiam cerneret, siquidem
ad hoc usque verbis progressus fuerat, ut talia a
prffisule audirct : Ego ad Justinianum imperatorem
Christianissimum venire desiileravi, sed Diocletia-
nuin invoni,» etc. Ipsa ha;c Acta probant. Justinia-
nura, non cx animo, sed ut tempori inserviret,
catholicorum defensionem suscepisse. Scripserat
ibid cap 9 Evagrius,reliquisse imperatorem provin-
cias quasdam hairoticorum rogimini liberas. llinc ex
Ecclcsia Trapezuntinaad episcopatumConstantino-
politanumevectus fuerat.\nthimns,tametsi comper-
tum omnibus esset, Eutychiana eum perlidia com-
maculatum esse. Atque ob id advertit Liheratus in
Breviario, Justinianum simul et Theodoram ab Aga-
peto pontilicc postulasse ul Anthimo communicaret :
« Petontibus principibus ut .\nthimuin papa iu salu-
tatione et communione susciperet : illud lieri, in-
quit, posse,si sc libello probarot, orlhodoxum.el ad
cathedram suam revortcretur. Impossibile esse.aie-
bat,translatitium hominem in illa sedc permanere.
Augusta vcro clam promittente munera multa, et
rursus paps minas intentantc,in hoc papa perstilit,
iie ejus audiret petitionem, » etc.

Num. 96, linea 1. — Justinianus... humiliavil se.
Videns scilicet cleri populique Constantinopolitani
fidcm, et Agapcti apud cosdem e.\imiam, ut se ca-
tholiea; fidci assertorem ostenderct,ponlilici profcs-
sionem lidei, propria manu signatam,misit,qua: in
hunc moduin incipit, [apud Lahh. tom. IV Conc,
p. 182) Prima sulus rccUc /idci. Uccipit, approbavit-
que pontifex, et imperatori rcscripsit, laudans et
hanc secundam, et priorera decessori suo directam
professionem. Hanc tamen ea suscipit conditione :
« Nonquia laicis auctorilatcm pra-dicationis admitti-
raus,sed quia studium fidei veslra; patruni nostro-
riim regulis conveniens, conHrmamus, atque robo-
ramus, »etc. lla?cporro pontificis vcrba diligenter
annotanda sunt. Justinianus enim confi'ssionem
hanc Constantinopolieditam.in diversas prtivinciaa
misit, tertio suo consulatu, anno Christi 533, qu»
et Gra;ce et Latine ■exslat cod. de sum. Trinit. 5*.i,6.
Pontifex scilicct ita illain approbat, ut nihil prster
recta sentientis confossio reputari velit.non autem,
ut profcssionis rcgulam proponentis, quod sibi ali-
quotics vindicasse Justinianum, noverat. De eadcm
codemquo sonsu loquitur Facundus, librum i in
hunc modum aggressus. « Confessionem tua; fidci,
clementissime imperator, magni concilii Chalcedo-
nensisdetinitionibusconsonantcm etapprobavisem-
per,ot adversus multorum contradicliones asscrui,»
ctc. Pcrgit deinde oslendere, quemadmodum ejus-
dem Jusliniaui professio el utramquc Xestoriano-
rum Eutycbianorumque ha;resim destruat,ct Cbal-
cedonenscm ndem,collatisscntcDtii3,omni ex parte
contineat.

Linea 2. — Ejecit Antliimum. Dejectioncm hanc
his verbis refert Liberatus : .. .\nlhimus vero videns
scso dcpulsum, pallium quod habuit impcratoribus
(reddidit: ct discossit, ubi cum .\ugusta suo patro-
cinio tucretur.Tunc papa principis favoro Mennam
pro eo ordinavit antistitcra, consccrans cum manu
sua in basilica S. Maria;,» ctc. Atquc hic utriusoue
simulatio sc insignilcr prodit ; cum Tbcodora Antbi-

357

HISTORI\ BE VITIS ROM. PONT. — S. AGAPETUS.

358

mum tametsi e sede Conslantinopolitana, ut Euty- \
chianistnm dejectum, tueri nunquam desierit : Ju-
stinianus vero, qui nihil consiliorum suorum apud
Theodoram celabat, tolus a pontilicis uutibus peu-
dens videri voluit; imo in Novella 42, exstante
tom. IV Conc. Labb., hujusmodi sensa expressit,
ubi de Anthimo, pag. 1400 : « Qui quidem dejectus
est de sede hujus regia; urbis a sancta? et gloriosaB
memoriae Agapeto, sanctissima! Ecclesia; antiqua;
Romae ponlilice,eo quod nullo modo sibi convcnien-
ti, contra omnes sacros canones se intruserit sedi ;
sed et conimuni scntentia ipsius sanctaj memori;e
viri primum, atque etiam sanctae synodi hic cele-
bratai, condemnatus atque deposilus fuit, eo quod
a rectis dogmatibus recessit, » etc. V. Concilium
Constantinopolitanum sub Menna.

Linea 5. — Episcopum consccmvit cathoticum, no-
minc Mennam. Uesumpta ex Theophane hcnec viden-
tur, in hunc modum scribente : « .\gapetus Con-
stantinopolim hoc anno prolectus adversus impium r.
Severum, et llalicarnassi antistitem Julianum, ct
reliquos alios Theopaschitas, concilium convocavit.
Ek his Anthimus Constantinopolitanus episcopus,
tanquam eorum sententia; particeps, cum sedem
mensibus decem tenuisset, munere abdicatur, et
depulsus est. Mennas vero presbyter et hospitii cui
nomen N. pra^positus a riomano pontilice Agapeto
in ejus locum ordinatur. ■>

BIXII ET LABBEI.

Num. 94, linea 1. — Agapetus. Anno Christi 535
ipsa hieme .\gapetus archidiaconus apprime erudi-
tus, in locum Joannis papa; subrogatus luit.ut con-
stat ex epistolis Agapeti ad Justinianum imperalo-
rem, et Ileparatum Carthaginensem episcopum hoc
anno rescriptis.

Linea 2. — Scdit menses 1 1 , dies 18. Baronius Aga-
petum plus uno integro anno sedisse probal ex
epistolis ad eum scriptis, et ab eodem rcscriptis. p

Num. 95, linea 1. — • Amlndavil Comlantinnpotim. ^
Pontifex legationem suscipiens Constantiiiopoiim
proiioiscitur; cui cum itineris expensa; deessent, va-
sa sacra arcario regio oppignerarcdebuit.quaj eadem
opera Cassiodori recepit. In itinere posilus, mutum
simul et claudum magna adstantiumadmicatione in
partibus Graecia; curavit. (S. Gregor. 3, Dial. cap. 3.)

Num, 96, lineaG. — Defiinctus est Constantinopoli x
Kalendas Maii. Anno 536 defunctum esse omnes fa-
tentur, sed cum xii Kalendas Octobris ejus memo-
ria celebretur in Ecclesia, quod hic, de tempore obi-
tus et sedis vacantis refert Anastasius, fide caret.
Quam historiam de Agapeto refcrt Sophron. in Prato
spirituali, cap. 150, apud Baron. invenies anno pra3-
dictOj num. 66 et seqq.

BLANCHINI.

NOT.E CHRO.NOLOCIC.E.

Satis ostensum fuit seclionc prKcedenti, cxordium
Agapeti esse ducendum,electionis quidem ex die 25 D
aut 26 Aprilis, ordinationis vero ex die 6 Maii .535.
Consensus codicum Hibliotliecarii et catalogorum in
ejusdem scdo stabilienda mcnsium 11, dierum 18
vel 19, evincit desiisse cum ejus vita die ferme anni-
versario sua; clectionis 25 Aprilis 536. Annus signa-
tur consulatu Ilclisarii, et in Occidentc otiam dici-
tur post consulatum Pautini Junioris. Ita vero sub-
signantur compluros epistol;u Agapcti, qu;D dat;B
sunt XV Kal. Aug. el v Idus Septembr. Post consuta-
tum Pautini Junioris ad eurndem pontilicem Justi-
nianus transmiltit lidei profcssionem, noii liclis^irio
V. C. consulc, sed ut Binius adnutat corrigciidam,
Post consutatum Belisarii; cuiii data sit xviii Kal.
Aprilis. Veram lectionem epistola;, et subsignalionis
hanc cssc quam Uinius conjecit,ex Vaticano codico
ostendil card. Norisius in opusculo Dc Uno e.v Tri-
nitate passo : uli ubscrvat 1'agius in crit ad Uaro-
njum ad ann 835, num. 5, et ad ann 530, num 4,

uti etiam ex Actis concilii Constantinopolitani sub
Menna fit manifestum. Haec eadem Acta demon-
strant S. Agapetum obiisse Constantinopoli ante
dieui 2 Maii, qua celcbratur; cum in iis dicatur
.4gapetus sanctx mcmoriic, ut monct Pagius ad ann
536, num 5. Supra vidimus illius mortem esse re-
ferendam ad diem 15 vel 25 Aprilis : cui omnia do-
cumenta concordant.

NOT.E IIISTOHIC.E.

Num 94, linea 2. — Sedit menscs 11. Dignum
tanto pontifice elogium contexitPagius,quando am-
plissimailliusgestacomparanscumangustiatempo-
ris ad regendam Ecclesiam ipsi divinitus assignati
scribit in line num 13 :« Vix alius pontifex inveniri
potest, qui adeo brevi tempore Ecclesia; catholicae
prajsidens talia tantaque perfecerit, cujusque aeque
apud Occidentales atque Orientales sint amplissi-
nia conclamala prEconia. »

Gesta per ipsum tam in Occidente antc legationem
ab eo susceptam Constantinopolim,quam in Oriente
occasione illius itineris, ita sunt cnucleata et illu-
strata per notas Sommier et Pagii, ut nostra non
egeant repetitione. Quin etiam ultraejus vitam visa
est prorogari illius regiminis providentia per legato-
rum auctoritatem : quam ipse suo delectu probatis
viris impertiens reddidit in benercmendo de Eccle-
sia etiam post obitum cflicacem.Quantum enim pro-
moverint causam lidei, et catholicae unitatis in con-
cilio Constantinopoli celobrato sub Mcnna post Aga-
peti migrationem e vita,tum ipse sanctus patriarcna
Mcnna, tum pontificii legati, ornnes scilicet deli-
gente Agapeto ad illa munera promoti, prsstat ex
nuniero 14 Pagii Junioris in .Agapeto mutuari.

« Antequam, inquit, Agapetus Constantinopolita-
num iter susciperet, illuc prffimiserat Sabinum Ca-
nusinum, Epiphanium Asculanum,.\stcrium Saler-
nilanum, Rusticum Fesulanum.et Leonem Nolanum
episcopos, quos apostolica; sedis legatos constitue-
rat. Eos nulla imminuta potestatc Constantinopoli
reliquit, quando decessit. His, communicato cum
Menna Constantinopolitano episcopo consilio, cura
potissima fuit, ut qus ab xVgapeto vivente constituta
fuissent, iisdem observandis Orientales episcopi
suis ipsorum verbis obligarentur. Quare ab ipso
Menna, et legatis apostolicis celebratum est Con-
stantinopoli se.xto Nonas Maii ejusdem anni 536
conciliuia, cui interfuerunt qumquaginta episcopi,
in quo conslitutum est, ul quK ab Agapeto contra
Anthimum et haDreticos Acephalos decreta fuerant,
exseculioni mandarenlur. Damnati ilerum fuere
Antliiinus, Scverus, Pelrus .\pameensis et Zoaras.
Decretorum Agapcti ac synodi exsecutionem Justi-
nianus imperavit Novella 42 et hxreticos illos in
exsilium misit. Dataesl viii Idus Augusti post con-
sulatum Belisarii V. C, ut in Actis concilii legitur,
cujus quintaet ultimasessio habitaest pridie Nonas
Julias. Baronius ct cum co alii existimant, conci-
lium illud in monasterio sancti Dii archimandritaj
ccleberrimi congregatum fuisse; veruin illud habi-
tum in Occidentali atrio venerabilis a^dis beata;
Maria; Virginis, ostendit Henricus Valesius in notia
ad lib IV Evagrii, cap 3. »

CIACONH.

Num 94, linea 1. — Eo quod occidissel reuimim
Amatusinlam litiam Thcodorici rcijis. Eivit lure femina
ita Gnocis et Latinis littoris iniljiita, iit cum quovis
doclo clispulantecongredi audcret. 1'iveterea linguas
liarljarorum omnium ita callebat, utsine interprele
cuni bis oinnibus loqueretur, qui tunc Romanum
invaserant imperium.

PAGII.
Xuni 94, linca2. — Libetlos analltcmalis (juos invi-
di;c dolo,dc. Dixiiiius in Bonifacio II liunc poulifi-
cem anathematizasse Dioscorum anlipapam, cujus

ss»

ANASTASII BIBLIOTHECAHII.

560

anathematismcminit Anastasius inejus Vita, illud- A 'ica saiictoc Mariae. i> Ea ordiuatio peracta CBt ab

quc ,Tmulali(ini et dolo tribuit. Justinianus ctiam
impcialor in cdiclo adversus tria l^apilulu, Diosco-
rum ob causam pecuniariam, id cst ob simonia:
crimen, post mortcin anathematizatum scribit. Aga-
pclus.ubipontificatum adeptus est,anathema illud,
ceu injustum, sustulit,ut tradit idem Anastasius in
cjua Vita. Quam ob causam injusla visa sil Agapeto
excommunicatio in Dioscoruui antipapam a Donifa-
cio lata, ex veteribus monumontis minime coniper-
tum est.

Num. 95, linea 1. — Decimo Kal. Maii iiigrcssus
Constantinopotim. Agapetus jam Constantinopolim
pcrvenerat medio mense Martio anni quingcntcsimi
trigesimi sexti ; lidci enim confessio (luum Justinia-
nus ei obtulit.dum Constantinopoli esset, signatur
in codicc Vaticuno apud cardinalcrn Norisium in
Dissertatione historica do Uno ex Trinitate carne

.\gapcto din 13 mcnsis Martii ; in codicc enim Va(i-
cano laudato lcj^itur pag. 45 : f Kxemplar libelli
Menna; presbytcn ac xenodochi, qui factus est epi-
scopusConstantinopolitanussubdieiii Idus Martias,
iterum post consulatum Paulini Junioris viri ola-
rissimi." Ex quo constat verum esse quod superiuB
dixiraus Agapetum die 13 mensis Martii jain Cob-
stanlinopolim pervenisse, ideoque in Anastasio, ubi
legitur eum pervenisse Constantinopolim .V Kalen-
das Maii, iegendum esse .\' Kntendas Marlii. Porro
primatum gloriosius excrcere non potuit Ilomanus
pontifex, quam Constantinopolitanum patriarcham
ha!rcticum exauclorando, et in ejus locum alium
(irdinando, idque nuUa convocata synodo.

Antcijuam Mt-nnas ab Agapeto papa ordinarctnr,
sua; lidei prolessionem publice cdidit, eique sub-
scripsit, (|uuni olim pr;cscripsisse diximus ilormis^
dam papam oninibus Urientalibus communionem

passo, data xvu Kat. Aprilium /'. C. id est post con

sulatum Ilctisarii V. C. ideoque die dcciina scxta ji catholicam expetcntibus. Postquam vero ordinatu»
Martii anni 536. Imo jam Constantinopoli orat die est, obtulit rursuin more majorum, Homano ponti-
dccima tcrlia Martii, ut inox videbitur. Agupetus in (ici Agapcto libelluni (idei, quo ornnes condemnasit

itinere constitulus, in quodam Grajcia; loco inutum
et claudum natum per sanctissimi missaj sacrificii
oblationem ambulare et loqui fecit, ut indubitatus
est testis S.Crcgorius Magnuslib. iii, Dialog. cap.3.
Ut plane illud contigerit Agapoto, quod olim priino
Roinano pontihci, cidemque apostolorum principi
Petro, duin rogatus a mendico claudo eloemosynain
dare, pro petita pecunia, qua carebat, sanitatera
omni pretiosiorem auro coutulit.

Anaslasius scribit Agupelum a Justiniano impe-
ratore omnia obtinuissc pro (]uibus missus fuerat,
sed rodarguitur ex Liberato liiijus temporis scriptn-
rc, qui loco laudato ait imperutorein nnnimc ac^juie-
visse.\gapetopaccmTh(!odatopctenti,quod magnam
pecuniarum vim in e.xercitu comparando jam insum-
psisset. Quare spe paois frustratus, Christi legatio

hjereses, et catholicain (idem professus est, quod
diserte asserit Vigilius papa in cpistola ad Justi-
nianum, qua; exstat tom. V Concil., pag. 314. llisque
omnibus peractis, idem Agapetus pontifex, litteris
suis circularibus, omnes episcopos Urientalcs, d«
cunctis reddidit certiores, quarum quidcrn exstat
exemplar ad Petruni Jcrosolymitanum episcopum
eodem Conciliorum tomo, pag. 47, ubi etiam inter
Menna; dignitalis pra;rogativas adnumeral, quod a
tcmporibus Pctri aposloli nullum alium unquam
Urienlalis Ecclesia susccpisset episcopurn Itomanee
sedis manibus ordinatum.

Postridie ab ordinatione Menna" Justinianus im-
perator epistolaiii deditad.\gapetum,cujus initiurn,
Anle tempus in liac rajia urbe, etc. In ea narral im-
peratorse edictum contra Ac.Pinelas, Nestorium et

nem c(Epit obire. "Anthimum Constantinopolitana; „ Eulychianos publieasse, ejusque tonorcm epistolx
~ ' ■ um ha;reticum, post Epi- ^ a se ad Joannem papam scripta; inseruisse, quam

Ecclesia; episcopum intrus

phanii patriarcna; obituin,cx Trapezunlino cpisco
patu ad illam Ecclesiain translatum, agente Thco-
dora impcratrice, Eutychianis partibus aiidicta, qua-
rum princcps erat Anthinius, in salutationem et
communioncm suscipero noluit, nisi prius, libello
oblato,se orthodoxum probarct, el ad sodem suam
Trapezuntinam rovertcretur. Nee a sententia dimo-
veri unquani potuit, quamvis id vchernenter ab ipso
pcteret imperator (cui nondum comportus fuerat
Anthimus n.xTcticus;, nec non Theodora Augusta
imo et recusanli exsilium minaretur : quando et
constantissimcAgapetus imperutori rcspondit:iiEgo
quidem peccator ad Jnsiinianum imperatorcm
(Jhristianissimuin venire desideravi : nunc autem
Diocletianum inveni : qui tamen minas tuas non per-
timesco.» Cum vero post h«c interrogatus ab eo co-
ram imperatore .\ntnimus, renuisset conliteri duas
in Christo naturas.tunc idcm imperator, Iraude com

inquit, pro integrilnte /idei memoralw: pr.cdecessor
vester libenti ijratulatione suscipiens, suo m- lotiut
Ecctesi.c Homfin;e firmavit assensu, ubi intclligit do-
crcta a Joanne II papaconlra Ae.Tmetas monachoSi
de quibus in ejus pontificatu locuti sumus. Rogat
autem imperator .\gapetum, ut dccrcta a Joanne
auctoritate sua conlirmaret. Exstat ca epistolatom.
IV Concil , pug. 178S. Data autom dici aebel pridia
Idus .Martii, seu die li ejusdem mensis. Postea dio
decima sextii Martii imperator profcssionem lidei a
se signatam ad eumdem pontilicem deslinavit.qac
incipit his verbis : l'rimn salus est recUv fidei, etc.
exstalquc eodem tomo Concil., pap. iHdl. Agapctus
Justinianiepistolamcum insertislittcrisad Joannem
II paparn, rescriplo ad euniQem principem approba-
vit. Initium epistol.-e Apapetiesl : Gratulamur, vene-
rabilis imperator, et cxstat loco laudato pag. 1789.

, , Signilicat Agapctus Justiniano exposilionem (idei

perta, humitiavil sc, inquit Anastasius, scdi aposto- D ab illo per legatos ad Joannem papam decessorem

lica\ etadnravit ticatissimum papam Ai/apetum

Doiiido .Vgupetus Anthimum sacerdotio ot Chri-
stiana coniniunione privavit, ejusque loco Mcnnam
pra;sb. pra^positum xenodochii majoris ronstituitet
consecravit episcopum Constantinop., ut narrdt Li-
beratus in liroviario, cap. laudato21 : .. I>etentibus,
inquit, principibus ut Anthiinum papain salutatio
nc ct communionc susciperet, ille lieri inqiiit pos

suum missam, et ab codcm pontifice roboratum,
quoque laudare ct amplecti.addens :" Non quia lai-
cis auctoritatem pr.Tdicationis admiltimus, scd quia
studium fidei vcstr.e Patrum nostroruni ivpulis con-
vcniens confirmamus atque roboramus. ■■ Postca
quoslibot cidem professioni t\(ic\, pnrscnti dcfinitime
iteruin connrmal.v, ropiignantes saniLr cominunionis
extraiicin declarat. Deinde ait : - Inde et Cyrum

se,si selibclloprobarot orthodoxum,et ad cathcdram ejusque sequiices.jamantc pm hac insania abhccle-

suam reverterctur. Impossibilc csse uiobat transla- .ii;-- f- _!-^._:_:.

titium hominem in illa sede permanere : Augusta

veroclam promittente niunera multa,et rursus papa;

minas intentante, in hoc papa perstitit nc ejus au-

diret pctitionem. Anthimus vero videns scse depul-

sum,palIiumquod habuit imperatoribus reddidit.ct

discessit,ubi eum Augusta suo patrocinio tuerotur.

Tunc papa, principis favore, Mcnnam pro eo ordina-

vit antistitem, consecrans eum manu sua in basi-

siic catholicB communione suspensos, nisi rcsipi-
scanl, nuUutenus patimur eos sacr» communioni
restitui. •> Insaniam vocat Aca;metarum obstinalam
pcrvicaciam, qua contra dcfinitionem a Joanne II
emanatam negabanl Christum unum csseexTrini-
tate.qun de rc vide dicta in Joanne papa, Tandem
insorit cpistolam imneratoris ad Joannem 11. et con-
cludil : • Et huic fi(iei (juisquis contradicerc pr«-
sumpserit, a catholica communione se no^^erit alie-

661

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. AGAPETUS.

num. Data xv Kal. Aprilis Constantinopoli, posl A
Gonsulatuni Helisniii \'.C. » Ilarum epistolarum et
professionuiii liJ>'i clininologiamrestituitcardinalis
Norisius in laml.itn liissertatione, ex codice Vatica-
no, ut legere est in critica Baronii ad annum 535
et seq.

Num. 95, linea 2. — Et primum ccvpit haberc
allercationcm, etc. Agapetus papa a Theodato Go-
thorum rege compulsus est Constantinopolim se
conferre, ut Justinianum Augustum romoveret a
consilio recuperandaB ItaliK, cum Africam recepis-
set. Verum irrita fuit hujusmodi deprecatio apud
principom bellici apparatus expensas gravissimas
reputantem.Quare unice intendit pontifex ad nego-
tia religionis pertractanda. Theodora .\ugusta,qu3;
clanculum favorompra^stabatinimicis concilii Chal-
cedonensis Anthimum Trapezunlinum episcopum in
illo numero censitum transforricuraverat ad sedem
patriarchalem rogiffi urbis. Qui cum perciperet or-
tam de sesuspicionem.quasi rectam fidem non pro- ]]
fiteretur, promiserat imperatori c< se omnia facere
quaecunque summus pontifex magnee sedis aposto-
licse decerneret : et ad sanctissimos patriarchas
Boripsit, se sequi per omnia apostolicam sedem. »
{Synodi v act. 4.)

His cautionibus fretus Justinianus, Theodoraj
etiamconjugisqufBplurimumapudillumpoteratsua-
sione permotus.petiit ab Agapeto,((Ut .Anthimumpa-
pa in salutatione et communione susciperet.Illc fieri
inquit posse, si se libello probaret orlhodoxum, et
ad cathcdram siiam reverteretur(id est Trapezunli-
nam) : impossihilc esse aiebat translatitium homi-
nem in illa sede(Gonstantinopolitana) permanere. »
Liberat. in Brov. cap. 21 : u .\ugusta vero clam
promittente muncra multa, et rursus papa; minas
intentante,in hoc papa perstilit ne ejus audiret pe-
tltionem. »

Ipsemet imperator.quiputabat Anthimum sentire
cum catholicis, exsilium papa; minari cocpit. Sed ii
responso Agapeti sacerdotaliseonstantia; pleno per-
motus.ad explorandam Anthimi fidem.eumdem ad-
vocari jussit.Quid actum deinde sit Bibliothecarius
.exponit.Interrogatus enim a B. Agapeto,num duas
in Christo naturas confiteretur, unquam consensit
in hac doctrina cathoIic.T Ecclesi;e. Intolligens ita-
que Justinianus detectam asancloviro.\nthimi per-
fidiam, procidit ad pedes Agapeti veneratione erga
ipsum ductns, Deum glorificantibus uuiversis qui
aderant, et sancta; sedis majestatem recognoscens.
Ad hiTO, Ilomanus pontifex, quem Zonaras ait {in
Annal. Justiniani) visum luisse a Deo missu.m Con-
stantinopolim ad confundcndam pcrfidiam .\nthimi
ejusque grcgalium, non secus ac Petrum miserat
Romam ad subvertondas praestigias Simonis magi,
instructo contra Anthimum judicio, cumdem accu-
santibus nonnullis e sacordotibus primariis, et
archimandritis monasteriorum, nequidquam vero
adhibento protectionis su.t3 pr,Tsidium Thcodora „
Augustfi, reus poractus, declaratus fuit intrusus "
malis artibus in Constantinopolilanam scdom,otab
episcopalu depositus per sententiam Agapeli.

Quis igittir duhitaro potcrit post h.i-c gesta dc
Romani pontificis auctoritate ot poloslatc super
Ecclesias univorsas, tam in cpiscopalibus causis
quam in c;pteris,quas majoros appcllant : cum citra
eonvocationemconciliiAgapetuspapaileposuerrit ox
primaria sedc Oricntalium patriarcham regia; ur-
bis, cjusquo in locum provcxcrit eum qui lcgitinie
pra;sentabatur'?

Fuit hic Mennas, ne cujus ordinatione AgapetuS
encyclicam epistolam misit ad episcopos Orientales,
paternacharitateeosdem corripiens,quodinconsuIta
sede apostolica consensissent intrusioni Anthimi.
Laudibus deinde prosequilur Mennam,cujus digni-
tati accessisse id obsorvat, quod ab aetate apostoli
Petri nemini episcoporum Orientalium contingerat,
ut scilicet manibus successoris ejusdem principis
apostolorum episcopus ordinaretur.

(( Et forsitan, inquit, vel ad demonstrationem
laudis ipsius, vel ad destructionem inimicorum
instans res tanta pervenit,ut illis ipsis similis esse
videatur.quos in his quandoque partibus apostolo-
rum Principis electio ordinavit. » (Epist. 8 Agapeti
papx apud sijn. sub Menna, act. 1 iti jxne.)

Episcopi.et archimandrita' cathoIici,qui regia in
urbe tuncaderant.libellossupplices Agapeto porre-
xcrunt hisce litulis inscriptos. « Domino nostro
sanctissimo, ac beatissimo Patri Patrum, archiepi-
scopo Romanorum, et patriarcha; .Agapeto ab epis-
copis Orientalis dia;cesis,etc., domino nostro sanc-
tissimo et bcatissimoarchiepiscopoantiqujE Romi-e,
et oecumenico patriarchffi Agapeto, Marianus, ct
CKteri archimandrit», » etc. (Ibidem.

His instantibus S. Agapctus damnavit Severum
pseudopatriarcham Antiochenum.Petrum Apamen-
sem, et Zonaram monachum Syrum, haeroticos
AoophaIos,quos imperator Justinianus post obitum
Agapeti in exsilium expulit, por novellam 42 pra;-
cipiens. ut decreta pontificis exsecutioni demanda-
rentur.

Lex ista Ga^sarea data est post synodum sub
Menna celebr<vtam,qua; actione quarta ita declarat :
(i Xos implentes ea qu;e a sanctissimo papa in
epistola synodali acta fuere, etc, sequentes ea qua;
a beatissimo papabeneexaminatasunt,conspicimus
ipsum(.\nlbimum) osse alienum ab omni sacra di-
gnitate, et efficacia': et juxta ipsius sactissimipapa;
sententiam a catholica appellatione. »

Quod attinet <ad Severum, aliosque scctarios,
quorum de condemnatione petebaturexsecutio sen-
tentia; jam ab Agapeto proIat<-e, Mennas patriarcha
rcspondit :« Nos^.sicut vestra charitas, apostolicam
sedem sequimur, ct obedimus, et ipsius communi-
catores habemus, et condemnatos ab ipsa et nos
condemnamus. » (Ibid.).

Sententia, quam Patres pronuntiant, de Severo,
ejusque consortibus ita loquitur ; « Contempserunt
quidem Ecclesiam Romanam.successorem apostolo-
rum,qu;e sententiam contra ipsos tulit... Propterea
igitur sequentes SS. Patrum nostrorum sentcntias
contra Sevorum, Petrum, et Zonanim, el alios
quicunque communicant ipsis in iinpiotato,|ic con-
tra oomplices eorum...IIIos t;inquam lupos irrucn-
tcs in ovile Christi abjicimus, et simili analbemate
fcrimus. » (Ibid., act. 5.)

ALTASERRA.

Num. 05, linea 7. — Cujus corpus in loculo plum-
hco Iranslatum est, usqtie in basilicam beati Pctn
n;)o,s/(i;).Corpora majorum solobant condi in loculis
lilunibcis. Anast. iii Joann. III dc Narsete : Cujus
corpus posilum est in loccllo plumbco. Idcm Paul.
Varnofr. dc Gost. Longobard. lib. ii, cap. ll.Vete-
ribus loculus pro fcrotro, in quo condcbantur cor-
pora mortuorum, nu.-e non crcmabantur. Plin. lih.
vii, cap. 2, ilo pollice Pyrrhi rcgis : Hunc cremari
cum rcliiiuo corpore non potuissc Iradunt, condilum-
que loculo in lcmplo.

563 ANASTASII HIRLIOTIIECAIill. 564

LX. SANCTUS SILVERIUS.

ANNO CaRISTI 53G JUSTINIANI 10, THEODATI 3.

Bt Sil voriiis,nalionc Campanus.ex palre HorinisiIa,episcopoRonfiano,sedit annum unum(a) ,
menses quinque, dies undccim. llic levatus est a lyranno Theodalo sine dclibcralione decre-
U : qui Thcodatus corruptus pccunia (i) data talem llmorcm induxil clero, ut qui non con-
sentiret in ejus ordinalionem, gladio punirelur. Qui quidem saccrdoles (c) non suLscripse-
5 runt in eum secundum morem antiquum, vel [d) decretum confirmaverunl anle ordinalio-
nem. Jam autcm ordinalo sub vi ct melu Silverio, propler adunalionem Ecclesise el religio-
nis, post modum sic subscripserunt presbyteri. Post menses duos nutu divino exslinguilur
Theodalus lyrannus, et levalur rex Guitigis (e). Eodem tempore Guitigis ambulavit Raven-
nam, ct cum vi tulit filiam Amalasinlhaj (/") regina: sibi uxorem. Hoc (g) indignatus domnus

10 imperator Juslinianus Augustus, quia rcginam sibi comniendatam occidisset Theodalus,
misit Viiisariiim (//) patricium cum exercitu, ut libcraret omnem Italiam a captivitate Go-
thorum.Tunc venions patricius suprascriptus in partes Sicilia% fuit ibidem aliquanlum tera-
poris. Audiens autem quod Gothi sibi fecissent regem contra volum domni Justiniani Au-
gusli, venit in partes Campani.c juxta civitalem Neapolim, et obsedit eam cum excrcitu suo,

13 quia nohicrunt ei civcs Neapolilani aperire ((]. Eodem tempore pugnando patricius conlra
civitatcm inlroivit, et ductus furore interfecit Gotbos, et omnes civcs Neapolitanos, ct misit
praidam, ct nec ecclcsiis pepercit pra;dando. Ita ul uxoribus pra;senlibus maritos earum
gladio interficerent (/) et captivos filios, et uxores nobilium exterminarenl 'k) ; nullis par-
ccns, nec sacerdolibus, nec scrvis Dei, nec virginibus sanctimonialibus.

»8 Eodem tempore bellum fuil maximum, venienle Guilige conlra Vilisarium J: palri-
cium, el conlra urbem Romam. Ingressus autcm Belisarius in Urbem iv Idus Deccmbris,
custodiis, el munitionibus, vel fabricis murorum, et reparalione fossali circuradedil civila-
tcra Romanam, et munivit; noctu (m) ipsa qua introivit Vilisarius patrieius, Gothi, qui eranl
5 in civitate, vel foris muros, fugerunt, et omnes portas apertas dimiserunl Ravennam. Et
post hoc colligcns Guitiges («) rex multiludinem cxcrcilus Gothorum, rcgressus csl contra
Romam ix Kaleiidas Martii, ct fixit caslra ad ponlem Milvium, el ca?perunl obsidcre civila-
lem Romanam. Tunc palricius Vilisarius, qui pro nomine Roinano eral, inclusit se R(>ma) in-
tra civilatem, et custodivil civitatcm.

»!» Ilis diebus obessa est civitas, ul nulli essel facullas cxeundi, vel inlroeundi. Tunc om-
nes possessiones privata' vcl fisci, vel Ecclesia», inccndio consumptaj sunl, bomincsveixj gla-
dio iiiteremiili sunt. (luos gladius, gladius ; quos faincs, fames; quos morbus, morbus inler-
ficiebat. Nam ecclesia; el corpora sanctorum marlyrum exterminala; sunl a Golhis. Inlra ci-

5 vitatem autem grandis famcs erat, ita ut aqua venundaretur prelio, nisi nympharum remc-
dium subvenisset. Pugna; aulem maxima' erant conlra civitatem. His diebus Vilisarius palri-
cius piignaiido conlra regem Guitigeni, vel multitudinem nothnrum prolexit Romanos, vcl
civilatem cuslodia sua liberavil, cl ni>mcn Romanum. Tunc obsessa cst civitas annura

NOTUL.i: MARGINALES FABHOTTI.

(a) B annos Ircs. (fc) pccunia? dalo. Buron negat pfcun. dalain. (rj C.sac^rdotes quidam. (<f) C, nc
17 Je Baron. ad aiiii. Doiiiwi .->36. [e) Vbigites. B, G, Vitig"8. (/") C, Amalasunlha;. [g] C. ob hoc.
Holi sarum. {i} VideBaronad ann SS7. (;) inlerliceret. (*) csterrainar. I. (0 * BclisarJum, Au- rf

ncquc.

fra. (m) C, noctc. (h) Witigcs

S6S HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SILVERIUS. 566

unum, et porlus Romanus a Gothis. Patricius venerabilis Vilisarius pugnando vicit Gothos,
et postmodum fugcrunt Gotlii Ravcnnam post annum unum.

100 Eodem tempore tanta fames fuit per universum mundum, ut Dacius episco-
pus civitatis Mediolanensis relatione sua hoc evidenter narraverit, quod in par-
tibus Liguriae mulieres filios suos comedissent penuria famis, quas retulit ex
Ecclesia) su6e fuisse familia (a). Eodem tempore ambulavit Vilisarius patricius Nea-

5 polim, et ordinavit eam. Et postmodum venit Romam ; (jui susceptus est a domno
Silverio benigne, et abiil (A) Vilisarius patricius in palatium Pincianum (c), Id. Maii
(rf), indict. XV. Tunc erat Vigilius diac. apocrisiarius Constantinopoli. Dolens autem
Augusta pro Anthimo patriarcha, quod depositus fuisset a sanctissimo Agapito papa,
qui eum hsereticum reperisset, et in locum ejus conslituisset Mennam servum Dei (e) :

10 tunc Augusta, concilio usa cum Vigilio diacono, misit epistolas suas Romam Silverio
papae, rogans et obsecrans : Ne pigriteris ad nos venire, aut certe revoca Anthimum
in locum suum. Qui dum legisset beatissimus Silverius litteras, ingemuit, et dixit :
Modo scio quia heec causa finem vilae meae adduxit (/). Sed beatissimus Silverius
fiduciam habens in Deo et beaio Petro apostolo, rescripsit Augustro : Domina Augus-

13 ta, pgo rem istam faclurus nunquam ero, ut revocem hominem haercticum in sua
nequitia damnatum. Tunc indignata Augusta misit jussiones ad Vilisarium patricium
per Vigilium diacon. ita continentes : Vide aliquas occasiones in Silverium papam, et
depone illum ab episcopatu, aut certe festinus transmitte eum ad nos. Ecce ibi ha-
bes Vigilium archidiaconum, et apocrisiarium nostrum c)iarissinium, qui nobis polli-

20 citus est revocare Anthimum patriarcham. Et tunc suscepit jussionem Vilisarius pa-
Iricius, dicens : Ego qnidem jussionem facio, sed ille, qui interest in nece (g) Silve-
rii pap^e, ipse ralionem reddet de factis suis Domino nostro Jesu Christo. Et ur-
gente jussione exierunt quidam falsi testes, qui et dixerunt : Quia nos multis vicibus
(/() invenimus Silverium papam scripla mittentem ad regem Gothorum : Veni ad por-

25 tam, quaj appcllatur Asinaria, juxla Lateranas, et civitatem tibi trado, et Vilisa-
rium patricium. Quod audiens Vilisarius non credebat. Sciebat enim quod per invi-
diam haec de co dicebantur. Sed dum multi in eadeni accusatione persisterent, per-
limuil.

101 Tunc fecit beatum Silverium papam venire ad se in palalium Pincis [i).
El ad primum et secundum velum retinuit omncm clerum. Quo ingrcsso Silverius
cum Vigilio soli in Mausole. Antonina patricia jacebat in lecto, et Vilisarius (j) se-
debat ad pedes ejus. Et dum eum vidisset Antonina patricia,' dixit ad eum : Dic,

5 domine Siiveri papa, quid fecimus tibi et Romanis, ut lu velis nos in manus Go-
thorum tradere? Adhuc eo loquente ingressus Joannes subdiaconus regionarius pri-
mae regionis, tulit pallium de collo ejus, et duxit in cubiculum. Et exspolians eum,
induil eum veste monachica (/c), et abscondit cum. Tunc Sixtus siibdiaconus regio-
narius regionis sext;e, videns eum jam monachum, egressus foras, nuntiavit ad clc-

10 runi, (licons ; Quia domnus papa depositus cst, et factus est inonacliiis. Qui ctiani
audicntes fugerunt omnes, quem susccpit Vigilius archidiaconus in sua quasi lidc, et
misit eum in exsilium in Ponlias [l). Et sustcntavit cuni pano tribulationis et aqua
angusliic (m). Qui deficicns, morluus cst, ct coiifcssor factus est. Qui et sepultus cst
in eodem loco xn Kalendas Julii. Ibi(iue occurrit multiludo niale Iiabcnlium, et sal-

1.J vanlur. Hic fccit ordinationcm unam per menscm Deccmbris, prcsbytcros * 1-4, cpisco-
pos pcr diversa loca num. 19, et cessavit cpiscopatus dics * quiiuiuo.

NOTULiE MAHGINALES FAIiROTTI.

(n)*cl ih> tiuuduni c.\ fainlliii ICcclosia; suk hoo ruUiliL. ^//)' liiil)iluvil. (c)'\n pululio Piuciano. ((/)*vil(l.
Maii. (<;) Vide Baron. ad ann. .538. (f) C, adducil.. (tj) D, inltTcedit in nccem. (h) * sicpius. (/) U, in l^iiicis
vel Pincii. 0) * Bclisarius patricius. (k) ' monastica. (l) C, ud l'onliuuas. (m) Vide Jiaron. adann. 538.

867

ANASTASII niBLIOTHECAUII.

5(;8

VARI.E LECTIONES

Num. 99, linca 2, pribatas vel fi.sci, vel !>clcsiE. A
lin'^. Quos ghidius gladlus,et quos famis famis,etc.,
/!n.4.Nam eerlpsias. /('». 0, Nisi nympharum reme-
dio.im.T.Hia dielmsBilisariuspatriciusrepugnanHo
contra regem Guttigem. lin. 9. Liberavit, et nomcn
Romanum. lin. 10. Et portus Romanus a Gotthis.
Patricius vero Bilisarius vicit Gotthos : el postmo- ■
dum fugavcrunt Gotthi nabennam post annum 1.

Num. 100, lin. 1, Tanta famis fuit,ctr.,ul Datius
cpisc. civitatis Mediolani. Ilelatio ipsius hoc evi-
denter narrabit, co quod in partcs Lyguria; mu-
lieres tilios suos comedissent penuria; famis. De
quas retulit EcclesiiE sua; fuisse familia. Eodcm
tcmpore ambulabit Dilisarius patricius Ncapolim
ordinabit eani et postmodum venit Romara. Qui
susccptus est a domino Silverio vcnigne, et abiit
Vilisarius palricius in palatio Pinciano sexta dic
mens. Maio ind. .xv. Tunc erat Vigilius diaconus
apocrisiariusConstantinopolini. Dolens au^em aug.
/w.9, Quod hereticum cum rcperisset. lin. 10, Cum ji
Vigilium diaconum,/w.l2. Anthimum patriarcham,
/(■«.1,'i.Quia hanc causam tincm vita; mea; adduxit.

Apud FabroUum cx codice Freheri.

Nuin 97, lin l, A, sedit mens. 9. lin .5, 11, neque
decretum./mK, post menses vero. lin 9, 4, Wittigis.
lin 17, .1, Neapolitanos intcrfecit, prBedamque misit,
nec in ecclcsiis ; B, Neapolitanos, ot fecit lantam
praedam,ut nec in ecclesiis parceret. lin IS. li, ita
ut uxores praisentibu.s maritis earum./m 20 B, non
virginibus nec sanctimonialibus.

JVi(»i 98, lin 1, .4. eodem tempore veniens Witti-

fis contra Vilisarium, et contra urbem Romam, /(,
ellum fecit maximum Witigi. lin 4, D, nocte ipsa
introivit. lin 5. Golhi vero.

.V!(m99, //n 2, B,inccndio foris consumptae. /(« 8,
B, repugnaiido.

Num 100. //(( 7, li, v idus Maii. lin 12 B, i;uas
dum delegissel.

iVi(m 101, lin '.i, .i, cum A'igiIio sola in mauso- C
leo .\ntonina; B,cum Vigilio solo in mausoleum.//;!
10, AB, numcro 18.

E.T codicc liegio Mazarino et Thuam.

Num 97, lin 2, dies 12. lin 3, pecunia talem ti-
morem indixerat clero, ut qui noii consentirct ejus
electioni glad. pun. Equidem sacerdotes uon sub-
scripscrunl in eum sec. ant. morem. /i>i 6. ordina-
tioneiii. Postmodum vero jam ordinato ct cum vi ct
tnetu (M, omni vi et m.) propter adunalioncni tamen
Ecclesi;p,et cleri rcligiosi subscripserunt presbvteri.
Post mensps vero duos. lin S. Viliges R. (.V, \\"\l\-
pes). Eo tempore Vit. H. amb. H. ct cum vi t. f.
Amalasinda; rcg. s. n. propler hoc in iinner. Justin.,
ctqnia r. s. c. occidcratTh. iii. B (W,\ilis\ lin 12,
Goth. vcniens vero patricius luit in parte Sicilia;
aliquantum tempors .\. autem eo (luod G. fec.sibi
R. c. V. I. .\. /(!( 15, (|uia nol. c. N. aper. ei. co
tempore. lin 17, int. et Goth. el o. c. n. ita ut uxo- D
TC9 pr.-csentibus maritis earum interlici juberet gla-
dio : et captivos liIios,pt filias corum cxterminaret,
nulli parecns ncc sacerd. ncc virginibus sanctimo-
nialibus, ncc servis Dei. Invasit quoque prasdam
Dmnrm, ita ut nec ecclesiis parccret in pra>dando.

iY«ni 98, lin 1, veniente autem Relisano patricio
Romam, belluni niagnum fecit Vitiges cnntraeuin,
otconlraurbem llomam.Ingressus autem Itelisarius
Romam Idus Deccmb. custodibus, ct m. et fal> aut r.
f. lin 'i. munivit. Nocle vero ipsa. lin .5, Belis. ur-
beni, Gothi, (jui eranlintus. vel foris muros. omn.
/i!(r). et Ravpiin. lugerunl. Poslea collieens Vitiges
R. /(!( 7, regrpssus confra R. x Kal. Mart. fixit ca-
stra. lin !), civltatem. Tunc Bclis. i)alr./(fi 10,cral,
clausit se iiilra civilatem, et custoilivif cam.

yum 99, /i!i •'(, nam et cccl. et corpora mnrtjTum

sanctorum exterminata sunt a Goth./(!i 6, n. reme-
diis sub. Pugna; (luoque crant quotidiecontracivita-
tem his diebus. Sed Belisarius patric. repugnando
contra reg vit lin 9, et civit. c. sua lib el pugnando
vicit Gothos.utpostmodum fugarcntRomaniGotboB
in Ravennam.

A'i(!)! 99, anteced lin 1, Per annum vcro unum ob-
sessa est civitas a Gothis,et portus Romanus, ita ut
exeundi et intrandi non esset cuiquam facultascon-
cessa.Tunc omnes posses privata; lisci vel E^clcsix
inc.

Num 100, /(>( 1, post nnnum unum eod lemp t. f. f.
per un. orbem, ut GIarepisc(.W, Darius; Mediol./(n2,
(luod in parles L. lin '.i fainis, et de quadani ex famil
Eccl sua; hoc retulitEod tpmp./(n4boIif Neapijlim,et
ordin cara;postmodumrevenit Romam.clsusceptus
est a D. pai)a Silverio. b. et habitavit in palatio Vin-
cis V Id. Maii, indict xv. Tunc Vigilius d. apocri-
sariuseral in Constantinopolim.Dolens autem erat
A. /(■« 8, a sancto .\. P. eo quod ha^ret eum reperuis-
sct./!!il0 Tunc.\ugusta,usa consilio Vigiliidiaconi,
misit epistolas Romam Silverio papa;, rogans ne
pipritaretur ad cam vcnire, aut ccrte revocare An-
thimum in locum suum.Quas littcras cum legissct
Silverius papa, ingenuit, et dixit. lin l-l add, sed
liduciam habens in Dcum, et B. Petrum apostolum
resc .\. sic domina Aug rem istam n. f. e. lin 17,
jussionem ad B. patr p.V.d. dicens : Vide aliquam
occasionem in Silv P per qnam deponas ilium dc
episcopatu, aut ccrte transmittas eum ad nos.Ecce
ibihabPS archidiaconum et apoc Vigiiium nostrum
car. /(11 21, patriarcham.Tunc suscepta jussione B.

fiat dixit : Ego q. ejus jiiss facio. Scd el ille cui int
M, sed et ille, qui interest) ut Pilatus dixif : Neci
ejus Silvcrii papn; : ipse reddaf rationem de faclis
suis D. N. J. ('.. Sed urpente jussionc ostitorunt (jui-
dam falsi testes, et dixerunf : Quia nos sa;pius inv.
lin 2C, juxta Lateranis. /in 27 et 28,quod aud Belis
patricius non cr. lin 28, sed cum m.

jYH!n 101, lin 1, lunc fecil eum vcnire ad se pal
Pincis, et a primo ef secundo velo r. o. cl. Cumquc
ingressus fuisset Silverius cum Vigilio solusin mau-
solpn, ubi .\ntnnina patricia jacebat (.V, in niauscolo)
in lecto, et Bpsilarius patriris sed ad p. e. .\nfonina
dtxit nd eum. lin 0, in manibus Goth adhuc ea Id-
quentc, ingr est I. jfin 7, el tulit p de c. e. et duxit
eum, in c. sporsum cxpol eum, ef induit eum. v. m.
et abscondit. lin 9, n)onacbum factum. lin 11, quod
audientes, f, o. Vigilius autcm diaconus it apocri-
saritis proniiserat .\ugust.T.\nthemium nnocare, si
scderet in srde Petri apostoli (M, in S. Sancti P. A)
ct quia Silveriiis papa noluit hoc facere, accusatus
est et ejectus ab episcopatu.nrrissusque in cxsilium
in Pontias, qtem suscepit Vipilius arcbidiaco-
nus in sua qiiasi lide, et sust eum p. f./in 13ct 14,
et conf. f. et sppultus est. lin 15, el sanati sunf.
Hic fecit ordinat I in urbc R. per raens Deccmb,
presbyt 14, diaconos.5, cpiscop pcr divcrsa loca 18,
ct cessavil episcop dics 0.

Et codiec Thuano nUero.

Nnm 97, lin 1, cpiscopus Romanus, sedit «nn. 1,
mens. 10, d. 11. lin H, Wiiinpis. Kod. lcmp. amb.
Witligis a. lin 14. eo quod Golh./in l.^.ccrpil obsi-
derc eam. lin 18, ut nec erclesiis parp«"retur pr.T-
dundo, lin 19, interliccret. rl ini".r exferminaref.

.VHin 98, lin l'i. inclusit Roma civilate. His d.

.Vi(in 99, lin 0, eraf, ut a v. p. nisi n. rechelus
sub. lin 8, rcpugnando c. r. \Viligcm./in IO,patri-
cius Bilis.

Num lito, lin 3, faniis, de quibus retulit Ecclesiae
su.T fuissc cxlani. lin 0, in palatio Ponfiano v |d./in
8, .\nthcmo. lin 9, (juod h.Tret pep. fm 11, nc jngcas.
lin 12, qui cum 1. bealus. lin 22, ct dixit : tgo.

lin 2, qno ingressas Sil c. ▼. ^. in

n 12, qui (
Num 101,

569

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SILVERIUS.

570

mausoleo Aug. lin 3 et 4, et Bilis patricius s. lin 5, A
domne. lin 0, nos in Goth potestatem t. Adhur ea
1. lin 8, veste monastica. lin H, qui aud.

Apud Peniam ex codice Cavensi.

Num 97, lin 2, tiranno. lin 6, jam ordinato sub
vim, et metum, propter. /m 7, postmodum jam or-
dinato Silverio sic subscrips. p. lin 18, et nec in
ecclesiis, lin 20, nullis parcentibus.

iVHm 98, lin 1, veniens Guitigis. lin 2, Romam iiii
Idus Decemb. lin 8, pontem Molvic. lin 10, Ronia.

Ntim. 99, tin 1, esseundi. lin 3, gladius gl. etquos
famis famis. lin 4 etb, corpora martirum sancto-
rum. lin 5, (j, fames, ita ul a. v. p. n.nimpharum,
lin 8, repusnando. lin II el 12, Ravenna.

Num 100,"/!/i 1, Datius.«n2,Mediolanerelationesua
evid narravitq.inpartes. lin 3, retEcclesiee suas f. ex
familia. lin 16, dampnatum. lin 23, ipse reddat ra-
tionem. lin 25 nos vocibus. lin 27, Vilisarius patri-
cius.

Num 101, lin 3, mausoleo, lin 3 et 4, Vilisarius
patricius.

NOT.E VARIORUM

ei loiswnu posc tcicem (luaniim, ^o"--^"-"'" .......^- ■;--—,-- „„„„■„„_,„„.,

) 530 us,iue ad anuum H Joannis „ .Wesunthre, Theodorici quondam reg.s neptem,

;y,-c Christianx 5G6,quarum sclectio- " sibi m matrmionuim sociarat. »

,•,■„,. „„«,.,.n „r„-„../„;„c„„.„„„/,-fi,.,> Lmea 1 1. — Qum rcginam sibi commcndatam, etc.

A. SCHELESTRATE.

Licet notx Schclcstnilii ad calaloyos et Vitas lio-
manorum ponlificum a iihliothecariis collcctas ilcsi-
nanl in Felicc quurlo, post disscrt. tertiam ]niij. 49(1,
attamen in serie chronologica ah eodem suis nolis
prxmissa, in fine dissertationis sccuinLl', brcvissiiiuis
addit, vel suas, vel Uohtcnii post Fclicem qiiartum
dctnorluum anno
lerlii ineunlem,dC

res adjunijimus primo numero uniuscujusquejwntificis
El cuni varinntcs lectiones codicum Dibliothecarii
yr;rstantiorum ipse non ediderit ultra Felicem qiiur-
tum, nos curabimus ut ill.T saltcm hie inserantur qux
ex codice Varnesiann qunn cvtcris antiquitdtc /)r,r-
starc juilicat cum lluhijmn, jicr nos cuin cdiiivnc
Yelscri collulo annis 1720, 172(;i, diligenter dcsunipl:;'
fuerunt Colorni. Quia vero code.r Farnesianus. uti
alibi inilicatum fuit, caret initio, ita ut quidqaid
anle Silreriiwi pnpam .-icriplum fuenit dcsidcrctur,
imo cl inilium Vitx Silvcrii fuoit ilcperditum, reddc-
mus e.r num.nonnijesimo nono,c.r quo superstes cstva-
riantes lectioncs, non omissis etiam illis qux tanluni-
viodo vitiosa orthographia differunt. Nam licct ad
historix documenlum varietas illa non pcrtineat, atla-
inen valet ad codicis vetnstatem comprobandam wqv.a-
lem xtati Anastasii, Gothorum et Lonyobardorum
barbariem nondum oblitx in pronuntiatione el scri- p
plura vocum Eomnnorum. Opportune nutem cudet
ut tantx antiqaitatis codcx suppleat monimenla cata-
logorum vetustioruni ibi circiter desini'nlium,ubi Far-
nesiani codicis sujicrslcs portio ducit e.rnrdium.

Scribit Schclcslralius in finc su.i' scrici chronolo-
gicx, pag. 326, Ininc observationem ad annum Chri-
sli 566, post cons. Busilii XW.

I' Hic desinunt Fasti consularcs. Quamvis enim
Marius episcopusAventicensisinappendiceadChro-
nicon Eusebii Fastos consulares usque ad secundum
Tiberii annum, qui cum anno vulgari386concurrit,
producat, et tabul.-c Graecae, quas Vossius Heraclio
ascribit, usque ad annum. 630 Fastos consulares
prospquantur, speciales tamen consules non assi-
gnant. Unde, iis omissis Fastis, flnem impono cum
anno quo Justinianus obiit,quo etiam plures Cata-
logi eummorum pontificum linem accipiunt. »

Insupplementum igiturCatalogorum complurium

H»c et qua3 deinceps sequuntur,eadem fere ad ver-
bum leguntur apud Paulum diaconum, ibid. pag.
676. Instituta utriusque collatio pra;clare ostendit,
unde facta hisce pontificum gestis additamentade-
sumpta sint. Jornandes rem eamdem ita prodidit
ibid. pag. 177 : « Antc paucos dies rex Witiges
egressus, Ravennam profectus, Mathesuntham filiam

Quia regi
Causas aucupabat Justinianus, ut Italiam armis a
bello ahs Gothorum tyrannido vindicaret. VVitiges,
Justinianoinccnsulto,"uxorcm.Vmalasuntham,Theo-
dorici, neptem acceperat, qnatenus hoc vinculo re-
gnum sibi inter Golhos lirniaret. Hinc imperator
matrimonium iliud, quia se, cui avus regnum et
filiam commendaverat, inconsulto, celebratum sit,
irritum declaravit, armisque Witigem coegit regi-
nam regnuinque relinquere. Siquidcm, pcr vtm sc-
eum aitfcrens Mathesuntam (sjribit PaulusDiaconus)
Witige capto. patricioqtte effecto, administrntionem
illijii.vta Pcrsarum lerminos tribuit : ibiquc Witigisde'
gens viliim finivit.eic. Denovisautemejusdemnuptiis
'h.ec Jornandes ibid. pag. 179 : » Mathcsuntamjuga-
lem ejus fralri suo Germano patricio conjunxitim-
pcrator.Dequibus Posthumus patris Germanusna-
tus est filius, item Germanus. In quo conjuncta Ani-
tiorum gens cum Aniaia stirpe.spem adhuc utrius-
que generis Oomino prMstante promiltit, » etc.
Unde fortissimum rcgnum, diuque regnans Gotho-
rum gens, tandem anno.ut scribit ibid. Jornandes,
millesimo et trecentcsimo aJustiniano imperatorc
per Bclisarium devicta est et deleta.

BINII ET LABBEI.
Num. 97, linea 1. — Silvcritis, ctc. Cura in linc
anni Christi 536 Romani Agapetninpapammortuum
esse cognovissent, Theodatus rex per vim etmetum,
ut ait .'\nastasius, intrusit Silverium Campanum.
Hunc Romanus clcrus a se anlea improbatum paulo
post recepit ct approbavit, ut schisma evitaretur.
Ouo dio et menRc creatus fucrit non salis constanter

affirmari potest.

Linoa cadem. — E.r. patre Uormisda, etc. Libera-

tus enisconus in Breviar., cap. 22, Silverium Hor-
iU3UL)|jir,iiieiiiuiii iniiurijaiaiOKorum conipiuriuin mo i[>ioi.u)ji,D m K.k- ... , t > , .■ , ,„„ i„,,:
hic desiucntium succedent lectiones codicis tanto- m-sd^ papa3 fihum asscnt : haud dub.c t.amen legi-
rurajudiciohabiti omnium antiquissimi ex pluribus D timc ex pracedenti legitinio matnmonio natm
Bibliothecariiexcmplisaseinspeclisinceleberrimis ahoquin ad tantam digmtalcm planeinhabilis luis-

bibliothecis Itali.T et extra Italiam. ^^t". ^ ^ ■ ^, , . ,-. j„

Linea 3. — Qui Theodatus corrupttis pecunin da-

BENCINI. ta, etc, Quod Anastasius hic scribit de simoniaco

Nuin. 97, linea I. — Silveritts, etr. Qu.-e hic nar- ingrcssu Silverii falsum esso colligitur : tum quod

rantur exscripta vi.lentur ex Paulo Diacono, ut cit. Libcratus, qui his tcmporibus vivebat.adeoque, ma-

locuni conferenti planum crit.Qucmadmodum vero
erratum sit ;i vulgato Anastasii codice.dics tanlum
24 inter Aga|)eti mortem, et Silvcrii ordinalioiH'ni
poncnlejquail spatium ncsulTecissequideni videtiir,
utConstantinopoli mortis nuntius Ilomani niillcre-
tur : id qua rationo cmendandum sit docet Pa[ie-
brochiusin Conatu Chronico-llistorico adCatalngum
pontificium in Silverio pag. 79, ct disscrt. 13 dc or-
dinat.et abdicat. S.Silveni, atquo Vigilii subrogat.
Linoa 9. — Guitigis amhulavit Ravonnam, ctc.

Jore fide dignus, Silverii creationem enarrans loco
supracitato, ne vcrlio hu.jus rci meminit ; tuni ina-
xime, qnod Silverius sedis sua^ invasori Vigilio in
libello senlentia!, qucm de ipsins damnatione con-
scripsit,crimcnpimoni.-cpotenterobjiciat;(|uod sano
non ita libere cgissot,siejusdcni criminis ipsc rcus
CNstitisset,

Linea 8. — E.rMinguitur Theodatus tyrannus, oto.
Theodatus ex Urbe prolugus,dum Ravennamversus
abirctjproovcntusamilitibus quos VitigcsGothorum

871

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

5-»

dux miserat, occisus Rst,cum rcgnasset annos trcs, A Rilium, eumdem px invasore reddidit legitimum
ut tDstalur Procopius. successorem.

Linca 13. — Audinis qiwd Gothi sihi fecisscjit rc-
gcm, etc. Errat Aiiastasius. N'ain post Neapoiini oc-
cupatam Gothi a Theodatu descivcrunt, ctVitigom
elegerunt, ul r.\ Procopio constat.

iSum. 98, Linea 2. — ■ Inijrcssus tiutem Delisaritis
in Urbem iv /(/((,■! Dccembris. Hac de re Evagrius lib.
IV, cap. 18, haic scribit: «Civitas Delisario sinc pu-
gna tradita est,et Uoina donuo Romanis sub.jicitur
post annos sexaginta, quihus ab Erulis et Gothis

NOT.t; HISTORICE

In fine vits Felicis (luarti, et consulatu Lampadii
et Orcstis, a^ra; Christi eominunis530, descrcbamur
a secundo catalogo Uoinanorum pontif. sub Justi-
niano,cujus duplcx excmplum Scnclestratius nobis
ostendit, nempc unum reginaj Chrislina; Suecia),
nunc Alexandrino Vaticanum.alterum veroColber-
tinum. Quare in illo linern editionis sua; recit Sche-

occupata iuisset, non a die Apellei,hoc estadquin- lestratius, addens tantummodo in calce edilionis,

tum Idus Decembris,undecimo anno inipcrii Justi- '"' *~~" ' '^ •• ■■ - " '■

niani : » qui est annus Chrisli 537, post doviclum
ab Odoacre Erulorum rege Augustulum sexagesi-
mus.

Linea 7. — Guiliqcs rcx iiif/rcssus est contra lio-
mam, etc. Qua obsidiono hoe mirandum est prinio,
quod intogi-o anno ob.sidionis nun(juam illo loco Ur-
bem expugnarc conati fucrint, ubi murus alj alto n
divisus est,et ([uasi jam casurus dcorsuni indinaba-
tur. Sccundo magis mirandum est,quod bostcs Uo-
mana^ Ecclosi» Ariani niiiil contumelia; aul damni
intulerint ipsis apnstolorum basilicis extra Urbcm

fiositis; sinenlcs illic catholico ritu,teste Procopio,
ibere sacra peragi : aliter sanc quam rcccntes ha;-
retici nostri tcmporis,aquibus nihil priuscogitatum
est unquam, quam ut sacra monumenta sanctorum,
Dco dicata, incendiis, et rapinis devastcnt, et emo-
liantur.

Num. 100, linoa 10. — Tunc Augusta consiliotisa.
Hanc eamdom Iiistoriam Procopius de Bcllo Gothico
lib. I et Liberatus in Ureviar. cap. 22 recpnsent. Ea,
qua; ab Anastasio et Procopio prcctermissa sunt,
viderc poteris apud Lilicratum allegato loco.

Linoa 20. — Qui iiolns pollicitus est revocare An-
thimum. Adde promissionem duorum auri centona-
riorum, si, rcmoto Silverio, se Vigilium ordinari
curaret.

rcperiri tam in Colbertino, quam in Alexandrino-
Vaticanosequentium ponlilicum nomina,et epochas
usque ad Pelagium secundum ita digeslas.

57 Bonifacius sedit annos 2, dies25 {CoVj., 26).

58 Joannes sedit ann. 2, mcns. 3, dies 25 [Cotb.,
m. h, d. 20).

.59 Fclix sedit annos 1, mcns. 2, dies 12.

00 IJonifacius sedit annos 2, dies 26.

01 Joannes sedit annos 2, mens. 3, dies 5 {Colb.,
dies 0).

02 Agapelus sedit menses H, dies 17 (Co/ft.,d.l8).

03 Silverius sedit ann. 1, mens. 5, dies II.
Oi Vigilius scdil ann. 10 (Colb., an. 17), mens 0,

dics 20.

05 Pelagius sedit ann. 4. mens. 10, dies 18.

00 Joannes sedit an. i2, mens. 11 [Colb., m. 10),
dies 26.

67 Benedictus sedit annos -4 (Co/5., orfd.,m.d.28).

08 Pelagius sedit an. 10, mens. 2, dies 10.

Gum in hoc Pelagio II, cui succedit S. Grcgorius
Magnus, desiturus sit tomushic tertius nostra>edi-
tionis (n),damus ex appendice illius secundicalalogi
chronologica; pontificia! consecutionem tali testimo-
nio confirmatam.

Quod autem attinet adconsecutionem historiaecx

»T ini r j.-> \i- ■, ■;• i n , C cataloco secundo, qua; ibidesinitin Felice quarlo.ct

l<um iOl, hnen i2.Mtstleumin c.rsilium,clc. Qaod ^ „ „, Rk,,» i „j:„ ,. <-> ,„.„ pu„:„i; e-Jii :„ L

!,..,„„»;„„ (■„,,• „.•„ . ^i •!• A- consulibus Lampadio et Oreste, Chnsti 530, in lo-

na;retica lemina petierat, ambitiosus diaconus pro- „ „ ,„, „■ ,' ,;, „ , „,'■ ,.„i..,i;„.;„:

curarat, Belisarius, Pilato deterior, impio admodum
consummavit ; moritoque c summa gloria ad sum-
mam miseriam et paupertalem dejici meruit.

Linea ead. El su.iitentavil eum panc lriljulationis,clc.
Libcratus inquit Silveriuin duobus Vigilii dcfensori-
bus et servis traditum, sub eorum custodia incdia
defecissc. Hanc ob causam, pestis, fames. ot bcUa
exorta fuerunt, de quibus Baronius anno 530.

BLANCHINI.

NOT.B CHRO.VOLOGICE.

Silverium sedisse annum 1, menses 5, dics 11,

cum in exsilium pollerelur cum pr.-vstantioribus

Anastasii codicibus potiores Catalogi deriniunl. Et

quidem in exsilium pulsus cst,dum a Vitige Uoma

obsideretur. Obsidere aulem cocpit Urbem Vilices , , ,• , , . ^- i „_; i;.- d--

,• I 1 . ■ j^ .• , n leslratuis contu erant cum > a scriana cd t one.rar-

circa a;quinoclium vcrnum,labentc indiclione XV, ut U

Procopius scribit : ct por annuni solidum et dies 0

rum catalogi substilucmus lectionem vetustissimi
codicis .\nastasiani, quam cssc Farnesiani illius,
cujus scriptura; specimen dcdimus in prolegomenis,
assevcranl Lucas Holstcnius et Schelestratius. Dc
appendice nominum et epocharum post Felicem IV,
in illo catalogo dcscripta usque ad Pelagium II, vide
qu.-c scripsimus in cap. i dissertationis nostra; ad
Catalogos Uomanorum pontilicum. .Nunc igitur ca-
talogi (lefectum supplebimusoxantiquissimi codicis
Bibliothecarii varianlibus lcclionibus ab editione
Velseri et Fabrotti hic apponendis;cum has varian-
tcs lectioncs post Kelicem quartum non dederit Sche-
leslratius, ct nos cx aulographo Farncsiano dili-
genter transcripserimus dum Colomi moraromur
annis 1720, 1726, serenissimo ducc Parmensi Fran-
cisco id benigne pcrmittcnte ; cum pauros anle an-
nos codex illo ab urbc Uoma. ubi Holstcnius ct Schc-

irrito conatu perstitilin obsidione Urbis. Ibi. Confi-
cta contra Silvcrium calumnia, ut Theodora; Augu-
sta; odio in eumdom fieret salis, relcgatur pontifex
aBelisario, quasi Golhorum auxiliator csset, in in-
sulas Pontias, substiluto in e.jus locum Vigilio, in-
truso, et simonia eo pseudoponlifice, c\ pra^potentia
Theodora; Augusta?, ct ordina'o dic 22 Novcmbris
537.Triduoante ordinationemVigilii puIsusestUrbe
Silverius ; cum ex dic Dominica viii Junii .5.30, Roma;
scdisset annum 1, monscs .5, dies 11, (luot cnume-
ranlur ad 19 Novembris .536. Superslcs bealus pon-
tifex in suo cxsilio usque ad mcnsem Jiinium 538,

?uo marlyrium complcvit (cx Bibliothecario sect.
01), deposilus cst 20 Junii, qun colitur. Verus pnn-
tifex cum hactenus fuissct Silverius, et Vigilius in-
vasor;amorlc attamen Silvcrii consonsus cleri
cum accessisset ad promovcndum in c.juslocum Vi-

mam translalus fuis.sct. Tcxtum ipilur liiblioth. cx
hoc nuni. W, unde Farnesianus codcx superslitcm
nobis pr.Tsorvat illius cxcmplaris lertionem,cihibc-
bimus de morc servato in cdilione tomi primi : ct
apponemus variantcs lcctioncs Farncsiani, quibus
eliam addcmus lecfionesaltcriuscodirisbibliothecjc
Laurentianie : qucm anno proximc elapso 1726, cum
observassem antiquilate commendabilcm.etminori
barbarie transcriplum quam ca>teri paris ictalis ;
curavi ut illius exemplum diligentcr collatum studio
viri clarissimi D. Antonii Gori mihi amicissimi, ac
editione castipata vctcrum in Etruria exstantium in-
scriptionumcumeniditis obser\'ationibusnupervul-
gata celebris, ad me Iransmitteretur. Varianles igi-
tur lcctiones codicisFarnesianisignabimuslittera F,
et Laurentiani cxcmpli lillera L.

((i) Editionis scilicet Romano-Vaticana.

S73

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. SILVERIUS.

m

PAGII.

Num. 97, linca 2. — Lcvatits est a tyranno Thco-
d ato, clc. etlinea". — Poslmodum sic suhsciipse-
runt presbyleri , etc. Cum auditus esset Romae obitus
sancti Agapeti pap», atque jam habcrentur more
majorum sacra comitia de novo creando pontiflce,
Theodatus rex Gothorum, ut tradit Anastasius in
Silverio, Silverium natione Campanum, Hormisdffi
quondam pontiflcis Romani filium, ex legitimo ante
pontificatum matrimonio susccptuni,pervim et me-
tum ordinari curavit pontificem.quamvis multi ex
clero ejus eleclioni refragarentur.cui tamen postea,
ad evitandum schisma, subscripserunt. Unde spe-
cies additapostmodumcalumniae.quasiGothis fave-
ret. Simoniacam labem ipsi perperam inurit idem
Anastasius. Liberatus enim in Breviario, cap. 22,
■bi de Silverio ex subdiacono, ut ipse scribit, in
pontificem electo, agit, nec alius quisquam antiquo-
rum, nihil penitus habet de pecunia a Silverio col- -n
lata. Ordinatus est autem Silverius die octava men-
sis Junii, in quam anno quinquagesimo, trigesimo
sexto Dominica cadebat. Licet enim codices mss.
Anastasii in interpontificio,quod fuit post mortem
Agapeti, varient, prffiferenda tamen vidctur lectio
eorum qui habent interpontificium fuisse unius
mensis et dierum viginti octo,qui nihilominus unum
diem phis numerant; cx tempore quippe quo sedit,
sequitur eum ordinatum die octava Junii, et conse-
quenter interpontificium fuisse dierum quadraijinta
seplem, qui legunturin Catalogis 1 et3, tomo primo
criticcE Baronian.i prfefixis.

Interea vcro, ut tradit Liberatus loco laudato,
Vigilius Agapeti defuncti diaconus Constantinopoli
degens,cum Theodora Augusta secreto egit ut pon-
tificatum obtineret,eique promisit, si in papam eli-
geretur, sublaturum se synodum Chalcedonensem,
atque Anthimum, Severum,aliosque ipsis confocde-
ratos Acephalos communione donaturum. „

Num. 98, linea 1. — Eodem tcmporc hcllum fuit tna.ri- ^
mum, elc.Bxc autem acciderunt durante urbis Ro-
manae obsidione, ut tradit Procopius lib. i de hello
Goth., cap.25, ideoque anno 537, quo Romana urbs a
Vitige regc obsessa est. Id confirmatur ex Anastasio
in Silverio,et ex Continuatore Marccllini : qui tra-
dunt hsc accidissc indictione xv,quffi anno537 in
cursu erat. Depositus est autem Silverius die decima
octava Novembris, ut ex ejus sedis duratione consta-
bit.Vigiliusvero ordinatusestxKalendasDecembris,
seu die xxii Novembris, quK erat Dominicalis, ut tc-
statur Anastasius in Vigilio.

Num 101, linea 12. — Et sustentavit eum panetribu-
lationis, ctc.Sanctus hic pontifcx in exsilio asrumnis
confcctus, inediaquc consumptus, die vigesima Junii
extremum diem clausit, ojusquc memoriam, sub
martyris titulo quotannis co dic Ecclesia celebrat.
Sepultus est autem, ut ait .\nastasius, in eodem loco,
et ad cjus sepulcrum multitudo concurrons languen-
tium sanitatem obtinercconsucvit.Ejus mors immc- D
rito ascribitur Vigilio. Prncnpius enim in Historia
Arcana, cap. i, loquens dc Antcnia Bclisarii uxore,
ait : Fuit ille minister sccleris fjuidam e.v famulis
Eugenius nnmine, qui et commi.ssi contra Silverium

fiiaculi satelles fuerat, ubi Alcmannus in notis ad
ibrum illum obscrvatProcopium indicareSilverium
ferro, aut alia sanguinaria nominis arte necatum :
insuperquc Liberaturn seribere, Silvcrium inedia
defecissc, quod ab aliis acceperat; scd Procopiuni
scripsisse qum ipsomet viderat. Quoad annum mor-
tis Silverii, Baronius credit essc annum 5'i(). Anno-
tatorvero Baronii annum 538, scd cum, tam Ana-
stasius quam Catologi pontificatum Silverii in ejus
depositionc absolvat, quocunque cx illis annis
obicrit, rhronologi.-c pontifici.-o nihil officit. Licet
usque ad mortcm semper logitimus pcrscvcraverit
pontifcx, Anastasius tamcn scdis cjus duraliouem
ad annum unum, menfes qainque,el dies undccim

coarctat, ex quo sequitur verum esse quod superius
diximus, eum scilicet depositum die decima octava
mensis Novembris anni quingentesimi trigesimi
septimi.

Exstat tomo V Concil. epistola Silverii papae ad
Vigilium.qua ei exprobrat ambitionem sedis aposto-
licee, et simonicB crimen admissum, eumque senten-
tia anathematis condemnat; cui subscribunt qua-
tuor episcopi, nempe Terracinensis, Fundanus, Fir-
manus, et Miturnensis, quos Baronius supponit in
insula Palmaria cum Silverio papa concilium cele-
brasse, et in Vigilium anathematis sententiam tu-
lisse. Verum illa epistola, cujus inilium : ilultis de
transgressionihus irretitum, etc, supposititia est, ut
ostendunt styli barbarics, falsa nota consularis, et
emendicata; ex epistola Felicis II ad Acacium sen-
tentia;. PrKterca nullo Historicorum tcstimonio
confirmantur, qus de Vigilio narrat Silverius, scili-
cet rrucntis sanr/uinc manihus leviticum munus affe-
ctasse. Deccssoribus suis subrepsisse, et senatus
justitia rcpressum fnisse.Tertio denique incredibile
est Silverium, quem statim a dejectione sua sub
inimicorum custodia detentum, ac in exsilium de-
portatum Liberatus testatur, indicto episcoporum
conventu anathematis sententiam in sedis sus per-
vasorem pronuntiasse. Neque enim id contingere po-
tuit eo tempore, quo Pataram, patria pulsus, sede
privatus pontifex incolobat, cum huic anathematis
decreto, nnn Asiaui, sed Itali subscribant episcopi.
Post reditum Silverii, excommunicatum Vigilium
nemo dixerit; statim enim Silverius Vigilio «mulo
suo traditus est,ftin Palmariam, vel Pontiam insu-
lam deportatus, ubi verisimile non est custodum
vigiles oculos fallere, synodos indicere, canonicas
sanctionescondere, anathemastimos in adversarios
torquere potuisse.

CIACONII.

Num. 98, linea 2.— Ingressus Bclisarius in Urhem,
etc. Belisariustyrannus et sacrilegus in cathedram
Petri, ot in universam Romanam Ecclesiam, eam
barbarice, tyrannice, injuriis, damnisquc afficiens
atque profanans, injiciens violentam manum in
ipsum Romanum pontificem; deturpans inhone-
stansque ipsum visibile loco Christi positum Eccle-
si;B caput. Magna quidem h»c fuit, et horribilis in
Ecclesia Romana tempestas,furente ha-rctica femina
excitata, ab ambitioso diacono procurata, per Beli-
sarium autem impie consummata; sed luit pmnas
infelix, et imperatorem, quem sibi per Theodoram
Augustam lucrari conatus, eadem via imperatorem
sibi infensissimum nactus, in ordinem cst ab ipso
miserabiliter redactus, cttanto ipsc facinore perpe-
trato, ut offensum divinum numen sibi conciliaret,
mox Rom;v ccclosiam erigendam curavit,cujus praa
Ibribus hujusmodi incidi voluit patrati facinoris
perpoluummnnumcntum. Quk hodic, cversa eadem
ccclcsia. tabula marmorca inscripta, rcmansit in
muro ecclesi;c Crucifcrorum dd Aquam Virginem c
rcgione montis Quirinalis, qu.T Iloc habet :
Ilanc virpntririns Vilisariiis Irliis amicus

(Ih i-iil|i;o voiii.ini foinlidil cTclfsiiiiii.
lluin- iil.iiro pfil.Mii sariMiu .(iii poiiis in a^dem

ft iiiiserftvir oinii sivpc prpcari' Denm.
.lauua liicc cst lcmiili Domiuo ilefensa potenti.

Num. 09, linea 5. — Intra civitatem autcm grandis
famcs eral, ita utaqua venundaretur nretio, nisi »;//«-
jiharum remedium suhvcni.ssct. A Golhis obsessa urbe
Roma, co pcnuria! rcrum omnium dcventum cst, ut
aqiia vcnirct.nisiUrbi succursum csset nympharum
rcmcdio, id cst, auxilio aqu;c nympheorum, id est
balncorum.quffi IVcquontiora erant Roma-.

Niini. 1(1(1, linca 7. — Tutir erat Vigilius diaconus
aporri.fiariusGonslnntinomli. Apncrisiarii scu rcspon-
sales crant missi scu legati, t)ui nomino Romani
ponlificis scmpererant in comilatu impcratoris, ut
rebus Ecclesiaj prospicorcnt. Eo munere functum

873

ANASTASII BIBLIOTHECAHII,

376

esse Gregorium inaulaCnnstantinopolitanatemporc A
Peliigii.testis estJoannes diaconus ojus Vit. iib. i,
ca[). !dO:i< Ncc multo posl pro rosponsisccclcsiuslicis
ad urbemGonstantinopolim a Pelagio pr.-csule desti-
natur.iiHodie nuiitii apostolici vocantur. Per apocri-
siarios mandata pontilicia perfcrebantur ad patriar-
cliamOP.Anastas.in Tbnodoro:i<Tuncsanctissimus
Theodorus papa scripsit Paulo patriarch.-p rcgiffi civi-
tatis, tam rogans, rpiamquc regulnriter increpans,
nccnon por apocrisarios porhoc inaxinic destinalos
pr,-psentuditcr admoncns ct contestans. >■ Idcm in
Martino :« Qui videlicet apocrisiarii, ex pr.Tccptione
apiislolicp auctoritalis cominonuerunt eum, ut de
tali li.iTOtico intontu rcredoret. » Idcm in Nicolao :
« Arscnium episcopum hu.jus alm.T scdis apostolic.TB
upricrisiarium et iiiissum illic» destinavit. «

Num 101, lin 2. — A.7 'iil prinium cl sccundwn vclum
relinuil oinnein clcrum Silvcrius ingrcssus ad Beli-
sarium intra Pincianum palatium; clcrici vero qui
eum proscquebantur, retenti ad prinium et secun- n
dum velum, id est, ad primas et socundas fores, ut
constal c.\ hoc loco ct opist. Silverii ad Amatorem,
qu.-e exstat in can. Gulisririus 23, qu. 4. Vela su-
munturpro foribus,quia fores augustarum vel ina-
jorum a?dium erantvelis obsept«.Tranquil. inClau-
dio :« Intcrque pr.iHonta foribus vela so abdidit. »
Anast. in Gregor. IV :« Vcla Alexandi-ina tria ante
portas majorcs pcndcntia, habcntia homines ot ca-
ballos. II Tcrtull. adversus Valenlinian :« Tot sypa-
ria portarum. " .-Xnastas. in Leonc III : « Et alia
vola alba holoserica majora tria, qu.T pondentante
rcgias in introitu. » Sidon. lib 1, eiiist. 2: « Pellilo-
rum turba satellitum pro foribus immurniurat, cx-
clusa vclis, inclusa cancellis. " Foribus ecclesiarum
etiam vela apposita. Hieronym. ad Hcliodor. « Jani-
tor creber in porta, vola sempor in ostiis. >i Nec ve-
lis caruere etiam fores scholarum. Augustin de
vcrb Apostol serm 25 :« Quamvis illo esset paganus
grammaticus melior ad velum, quain ad cathc- p
dram. » Laudatur Alexander Severus quod domi ^
salutaretur quasi privatus patcntevclo, remotis ad-
mission.ilibus. Lamprid. in Alexandro :« Salutaba-
tur voro nuasi unus cx senatoribus patente velo,ad-
missionalibusquo romotis. n Et hoc est quod ait L.
pen C. (/(' nnufrun. lernta rclo. ■

Num. 101, lin (>.— Joitnnes subdiaconus reriinnarius
prim;e rerjionis tulil pnllium lie collo ejus. Faliianus

finntifex notariis pcr scptcni rcgiones Urbis disposi-
is, ut marlyrum gesta colligcrent, testimonii rausa
adjecit totidcm subdiaconos : hinc dicti subdiaconi
regionarii, ut hic et infr. ood.:« Tunc Sixtus subdia-
conus regionarius regionis sexta;. »

Lin 12.— Et misit eum in e.rsilium in Pontias. Sil-
verius in exsilium rclegatus in Pontiam insulani,
qu.-n cst in ora inaris Tyrrheni. Ibidem exsulassc
!• laviain Domilillam persoeutore Domitiano legitur
ISIartyrol Rom. 7 Maii.

Lin 13. — Qui ileftciens mortuus esl, et cotifessor
factus est. Silverius in exsilio morluus in insula D
Pontia habitus est numero confessorum. ideni de
Martino mortuo in cxsilio in Chorsoneso insula,
Anastas in e.jus Vit. Et ibidem ut Dcn phicuit, vitam
ftnivit in pncc Christi cnnfcssor. Hoc dislant rnnfes-
sores a niartyribus, qiiod martyrcs sunt, qiii extre-
nia passi" sunt iiro fide : confcssores, qui aliijuid
passi sunt pro (idc, puta exsilium, carrerem, tor-
mcnta, non usque ad necein. Optat Milevit. lib i
advers. Donatist : « Num fernie antc annos scxa-
pinta et quod excurrit, per totam Africam persecu-
lionis cst devagata tcmpestas, qu.T alios fecorit
marlyres, alios confcssores. » llanc distinctionem
juvat Cyprian {cpisl. 5) : « Quemadmodum antem

ad sumptus suggerendcs, sine illis qai gloriosa voce
Deuiii confessi in carcere sunt constiluti, » otc.

SOMMIER.

Num. 100, linoa?. — Dolcns autcm Aufjusla,c\c.
Qua; hic narral Bibliolhecarius barbaro stylo, cul-
tiori exposuit Liboratus illorum temporum aMjualis
cap. 22 sui Brev., ut adnotat D. archiepiscopus Som-
mier lib. vi, cap. 30 Hist. dogra. ila complexus rc-
rum seriem.

Unicum nobis superest monumentum, sed illud
gloriosissimum, pontificatus S. Silvcrii, qui eucccs-
sit Agapeto, neinpe illius cxsilium ac martyrium
pro delensiono fidei catholic.T fortiter toleratum.

Theodora Augusta, ad Eiitychianismum promo-
venduin summopere intonta,'post Agapeti mortem
illico scduxil Vigilium diaconum, (jui tunc ajpnrri-
si.orius erat Romana; sedis apu(i regiaro urbein,
sponsione maximi pontificatus pactacum ipso, .\n-
thimi restitutionem, ejusque sectariorum, ct irrita-
tionem sacri Chalced. conciiii. Vigilius munilusab
eademlittcriscomraendatitiis apud Belisarium,tam
temporis magistrum utriusque militia;, in Italiam
confestim contendit ; verum apostolica; sedi pontifi-
cem datum jam reperit Silvcrium. Belisariu.«. qui
Romam a Gothica sorvitutc vindicavcrat, intendit
animum ad serreta mandataThcodor.T cxsequcnda.
Sivo igiturad Silverii depositionem dirigcnd.i' orant
machin<T, sive ud pacta Vipilii ab ipso extorquonda,
nempe de ubolen(lo cnncilio ChaIccdonen.si, ac dc
.\nthimo ct Acephalis communioni restituendis.

Diaconus Liberatus auctor a>qualis narrat Bclisa-
rium in Urbe tunc agentem, vocato ad se Silverio,
exprobrasse beato pontilici perduellionis criinen :
quasi ipse ad Gothorum regeni dedisset litleras,
quibus excitareturad urbcm Uomam proditiono ro-
cupei-endam. « Fertur enim (l.iberatus ait) Marcum
quondam scholasticum,pt Julianum quondam pr.T-
torianum fictasde nomineSilvcriicomposuisse litte-
ras, regitiothorum scriptas.exquibus convinrcrctur
Silverius Romanam velle prodere ci\ntatem. Sccrclo
autem Belisarius et ojns conjux persuadebant Silvc-
rio iiiiplere pr.Tceptum .\ugust,T,ut toUerctur Clial-
ccdonensis synodus.et por epislolam suam firmaret
h.Trelicorum fidem.Silverius,implorataojio copleslis
auxilii, fusis ad Deum nreribus, iterum sislitur Bcli-
sario, qui excluso pontificis comitatu solum cum ad-
misisset, ab oeulisomnium eripuit Silverium.' ■ Et
postera die convocato clero, mandavit cis ut alium
papam oligerenl.Quibus dubilantibus, Ct nonnullis
renilontibus, favore Belisariiordinatus est Vicilius.
Silverius autcm in exsilium missuscst in civftatem
provinci.T Lycia' qua; Pulara dicitur. Sed Piricio
veniente Pataram. vencrabilis episcopus civitatis
ipsius vcnit ad imperalorem, et judicium Dei conlc-
statusest delant(P.«edisepiscopi expulsionermultos
esse dicens in hoc mundo reces.cl non ess« unum
sicut ille papa c^t super Ecclesiaiu mundi lolius a
sede sua expulsus.Quein audicns imperalorn'vnc^ri
Riimani Silverium jussit. et litleris ipsius judiciuni
fieri." Liberalus diaconns ibi. Verum Theodnra Au-
gusta irritum reddi cupiens imppraloris mandatum
arcebat a regressu Italiic Silveriura. PrTvaluit ira-
peratoris jussio ; nec tameii Bclisarius ab injuria
deslilit. Cum enim Vigilius de Silvcrii innoccnlia
conscius sibi limerel. Bclisario suasit ut in custo-
diam sibi conlrndcrct Silverium : si secus faxit. a
paclis condilionibu!< se quo(iue reccssorura. • Ha
Silverius traditus cst duobus Vigilii dcfcnsoribus, et
servis ejus. Qui in Palmariam insulam adductus,
pub eorum custodia defccil incdia. p ilHd.)

577 IIISTORIA DE VITIS HOM. PONT. — S. VIGILIUS. 578

LXI. VIGiLILS.

ANNO CHRISTI 540, JUSTINIANI IMP. li, VITIGIS REG. 4.

109 Vigilius, natione Romanus, ex palre Joanne consule, sedit annos 17 (a), men-
ses quinque, dies 26. Eodem tempore Vilisarius patrlcius commisit bellum cura Guitige
(6) rege Gothorum, qui rex fugiens noctu insecutus csl eum Joannes (c) magister mili-
tum, cui cognomen Sanguinarins, et lenuit eum, et adduxit ad Vilisarium, et ad Vigi-

3 lium Romam. Tunc dederunt ei sacramenta in hasilicam Juli (</), ut salvum iliura per-
ducerent ad Justinianura iraperatorem. Quem cum duxissent Conslantinopolira, gavisus
est iraperator, et fecit eura palriciuni et comilem, et transmisit eura juxta fines Persa-
rum, et ibi vitara finivit. Vilisarium vero interrog.ivit imperator, quomodo se haberet
cum Roraanis vel quomodo in loco Silverii statuisset Vigilium. Et, dato ab eo respon-

10 so, gratias ei cgerunt iraperator ct augusta ; et dala ei dignitate, iterum misit eum in
Africam ad Gundarum (e) regem Guandalorum (/), ct ut qu<e fecerat in Italia faceret et
in Africa. Qui veniens in fines Africte sub dolo pacis interfecit Gundarum [g) regem
Guandalorum, et redacta est Africa sub rempublicam. Tunc Belisarius patricius de spo-
liis Guandalorum [h) veniens Romam, obtulit beato Pelro apostolo per raanus Vigilli

I.j papa; crucem auream cum gemmis, qu;e pensat libras centum ; in qua scripsit victorias
suas ((). Geroslatas argenteas deauratas majores duas, quae stanl usque hodie ante cor-
pus beati Petri apostoli. Sed et alia multa dona et eleemosynas pauperura largitus esl.
Fecit etiam Belisarius patricius xenodocliium in via lata, et (j) in via Flaminia juxta
civitatem hortas (A) monasterium sancti Juvolanis, ubi possessiones et doua multa largi-

20 tus est.

103 Eodem terapore Tbeodora augusta scripsit ad Vigiliura papara : Vcni, adiraple
nobis quoe pro bona volunlale tua promisisti de patre nostro Anthirao, et revoca eum
in officiura suum. Ad haec rescripsit Vigilius : Absil hoc a rae, doraina Augusta. Prius
locutus sura male et insipienter, raodo autem nullo modo tibi consentio, ut revocem

5 hominera haireticum et analhematizatum. Et si indignus vicarius sum beati Petri apos-
toli, quomodo fuerunt antecessores mei sanctissirai Agapitus et Silverius, qui eura dam-
naverunt? Tunc Romani fecerunt suggestiones suas contra Vigilium, eo quod cum con-
silio ejus depositus fuisset Silverius bcatisbimus papa suggerentes (/) pietati tuaj, quia
male agit cum scrvis tuis Romanis, ct cum ipsa plebe sua : quia homicidam illura ac-
10 cusamus. Sic est in furorem versus, nt darct alapam notario suo, qui mox ad pedes
cjus cadens, exspiravit.

104 Item dedit neptem suam Vigiliam (w) .Astcrio consuli, filiura mulicris viduaj ;
quo casu faciente, fecit eum teneri nocte, ct tandiu c;udi quandiu vitara finiret. Quo au-
dito, Augusla misit Anthemium scribonem cum jussionibus suis, el cura virtule majore
Romara dicens : Excepto in basiiica sancti Pelri parce (n). Nam si in Lateranis, atque

3 in palatio aut in qualibet ecclesia inveneris Vigilium, mox imposito in navi (o) perduc
eura usque ad nos. Nara si non feceris, per viventcra in srecula excoriari lo faciam.Qui
Anlhemius scribo veniens Romain, invenit eum in eeclcsia sanct;B Cecili;c x Kalendas

NOTUL^ MAKGINALKS FAIUIOTTI.

(a) II, aiin. 10. {Ii) Wiligo. (c) ' quom fugicntem ins. cst Joanncs. ((/) C. Julii. (c) C, Gontharidem
hic et infni. (/") * Vandalorum. ((/) " Gunlharum, {h) Vldc Baron. ad ami.5'i?). (/) G, Ccroslrata. (j)'
Aliud. (/i) C, ortas rtf/ ostia. (/) C, suggeriiiius, inquiunl. (m) C, neiiotom suum Vigilius. («) * Si
cura invcneris in basilica B. Petri apostoli parco, (") * iraposilum in navim.

37!) ANASTASII lilliLIOTIIECAllII 580

Dcconiljris. Et roganlc populo lcnlus csl. Erat cnim natalis cjus dics, muncra tradens
populo, qui teiiens deposuit euin pcr Tiberiui, et inisit in navim. PIcIjs autem (a) se-

10 quebatur eum acclamanlem (6), ut orationem ab eo acciperenl. Data oratione, respondil
omnis populus Amen, el mota est navis. Videntes Uomani, quod movisset (c) navis, in
qua sedebat Yigilius, tunc ccBpit populus jaclare post eum lapides, fustes, cacabos, et
dicere : Fames tua tccum, mortalitas lccum : male fecisti llomani!, inale invenias va-
dis. Et quidem [d) amalores ejus secuti cum sunt de ecclesia.

fl05 Qui ingressus Siciliain in civitalem Catanensem, permissus esl facere ordinatio-
nom pcr mensem Decembris prcsbylcros et diaconos, in quibus rctransmisit Uomam Am-
plialuin presbyterum, ct vicsdominum suum, et Valentinum episcopum, a saucta (e) Ru-
(ina, et Secunda, ad custodiendum Lateranis (f), el gubernandura cleruin. Et vale fa-
5 ciens omnilius, ingressus cst Conslantinopolim in Vigilia Domini noslri Jesu Chrisli. Ob-
vius est ei iinporalor, et osculantes Se coepcrunt flere, el plebs illa psallebat ante eum
usque ad ecclesiani sanclte Sophia; : Eccc advcnit dominalor Dominus, elc.

fl»6 Per biennium vero fuerunt contenliones de Anthimo patriarcha, quomodo pro-
luisisscl eum in lcjcum suum restituere, cnulioncm manus su;e ei oslcndentcs quomodo
piomiserat cum in ordinem suum revocare. Scd Ajgilius nullatcnus cis voluit conseiiti-
re, sed tanla roboratus virtute magis mori desiderabat, quam vivere (</). Tunc Vigilius
5 iiiiija dixil : Ut video, non mc feceruiit ad te venirc Juslinianus, et Thcodora piissirai
iiiincipes, scd hodie scio quod Dioclctianiim ct Elcutheriam inveni ; facitc ut vullis, di-
giia eiiim factis recipio. Tunc dedit alapain in faciem ejus quidam dicens : Homicida,
ncscis, quibus loqueris? Nescis quia Silverium papam occidisti, ct filium mulicris vidua'
ad calces et fustes interfecisti. Tuiic fugiens in ecclcsiam sanctae Euphemiffi, tenuil co-

10 hininam altaris. Qui Iraclus esl ab ca, ct ejeclus foris (A) ecclesiam. Fccitque Theodora
Aiigusta mitti funcm in collura ejus, et trahi per totam civitalem usque ad vesperum.
Tunc missus est in custodiam, et dabatur ei modicura panis el aqux. Clcrus aulcm Uo-
manus, qui cum eo erat, missi sunt in cxsilium per diversa loca, ad melalla inci-
denda.

flO? Tunc Golhi fccerunl sibi rcgem Baduam / , qui Tnlila nuncupabalur, ct des-
cendit Uomam, et obsedit eam. Et facta est fames maxima in civitatc Homana. ul eliam
natos suos vellcnl comcdcrc. Die (/) aulem tcrtia dccima introivil in civitatcm Itoma-
nam, indict. xiv [k), per portam sancti Pauli. Tota eiiim nocte fecil buccina clangi,
5 usque dum cunctus populus fugeret, aut per ecclesias sc celarent, ne gladio Uomani vi-
tain fiiiirent. Ingressus autem rex habitavit cum Uomanis, quasi pater cum filiis. Tunc
quidam dc senaloribus fugientcs Techeus (/), Albinus, et Basilius patricius exconsules,
ingressi sunt Constantinopolim, el prajsente anle imperalorem arflicU el desolali.
Consclatus cst autem eos imperator, ct ditavit eos, sicut digni eranl consules Ro-
mani.

tOti Eodem temporc misit imperalor Juslinianus Narsctem eunuchum et cubicula-
riura suura in Italiam, qui, data pugna cum Gothis, donavil ei Deus vicloriam, el occi-
sus csl rex, ct multitudo Gothorum inleufccli sunl. Tunc adunalus clcrus rogaverunl
Narsetem, ul una cura ejus suggestione rogarcnl principem, ul si adhuc viverel Vigilius
papa, aut prcsbytcros, seu diaconos (»«), vel clerus, qui cum eodem Vigilio fueranl in
exsiliura deporlati, rcvertcrcntur. Suscepla autem rclalionc Narsclis, vel cuncli clcri Uo-
raani helus clTectus esl iraperalor. et omnes inclyli cjus co quod requiem donasset Deus
Uomanis. El mox raisit jussiones suas per diversa loga, ubi rueranl in exsilium depor-

NOTULi MARGINALKS FABROTTl.

(n> • Plcbs nutcm el populus. {h) ' acclamans clamantos. (r) mota esscl C (</) quidam. (e) C, ad
sanctas. (/■) Latcriinas C ^g) Vi,U- B,iro„. a,l annM'. (/i) C. lora.o. (0 C, Badiullam. (;) C, qu«dam
die, {k) C, 15. (/) C, Cintheus. (m) * Prcsbylcri, diaconi, Yide Baron. ad ann. M.

581

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. VIGILIUS.

m

tati in Gypso ct Proconisso (o), et addiixit eos ante se impcrator, dicens eis : * Vultis
10 recipere Vigilium, ut fuit papa vester? gralias ago, niinus non? hic lialjelis nisi archi-
diaconum vestrum Pelagium, et manus mea erit vobiscum (A). Responderunl omues :
Imperet Deus pietati tuse, restitue nobis Vigiliura, et quando voluerit eum Deus transire
de hoc saeculo, tunc cum vestris perceptionibus donetur nobis Pelagius archidiaconus
vester (c). Tunc ilimisit omnes cum Vigilio, et venerunt in Siciliam in civitatem Syracu-
15 sanam, et e.x multa aiflictione calculi dolorem habens, defunctus est Vigilius. Cujus
corpus ductum est Romam, et sepultum est ad sanctum Marcellum via Salaria, in cce-
meterio Priscillae. Hic fecit ordinationes duas per mensem Decembris, presbyteros 46,
diaconos se.\decim, episcopos per diversa loca octuaginta et unnm. Et ccssavit episco-
patus dies 26 (cl).

NOTUL.E MARGIN.VLES F.ADROTTI.

(a) C, Gyssa, et 1'roconneso. (6) * Si vultis recipere Vigilium, ut si papa vestcr, gratias agimus, sin
aiitein, hic habetis Pelrum, et archidiaconum Pelagium, pro quibus manus mca erit vobiscum. (c) C,
noster. (d) G, menscs 3; B, menses 3, dies 5.

NOT^ VARIORUM.

A Nuni Wf<,tin 2. In IUilia,etc.Donabit./i«5..Aut praes-
byleri seu diacetc.Inexsilio doportati./inG.Suscepta
relatione Narsetis vel cuncto clero Romano letus
elfectus est imperator. Et omnis Syncletus ejus.
lin 9. In exilio dep. iin 9. Im et dixit eis, etc. Gra-
tias ago minus. Ne hio habetis archidiaconum ve-
strum Pelagium. lin 12. Imperet Deus magostati
tua3, alio charucCere (R.Aug restituetur vobis Vigi-
lius, cl quando euin voluerit Dcus transire) de hoc
s;eculo cum vestra preceptione donatur nobis Pela-
gius archidiaconus noster.Tunc emisit omnes cuni
Vigilio.Venerunt Siciliam in civitale Syracusa. Al-
fliclus calculi dolore abens mortuus est.Gujus cor-
pus ductus RomK. lin i8. presbyteros liv, diac xv,
episc. per diversa loca lxxxi, et cessabit episc. m.

Ex codice Farnesiano el Silverio.

Num 102, iin 2. Menses sex, dies viginti quin-
que. lin 4. Magister militum cognomento Sangui-
narius, tenuit eum, et ad Vigilium Roma. lin. 6.
in Vasilica Juli, ut salbum illum, lin. 7. duxissent
in Constantinopolim. lin. 10, statuisset ihum.Tunc
gratias ei egerunt imperator et Augusta. Et data ei
iterum dignitate, misit cum in Alrioa ad Gundarit
regem Gaundalorum. Ut quae fecerat in Italia lace-
ret in .'\frica. lin. 14. lunc Vilisarius patricius de
spolia Vandaloruin vcniens Roma optulit. lin. 16.
cutn gemmis qui pensat lib. c. in qua scripsit vic-
torias suas, cirostatos argent. deauratos majores.
11. qui stant usque odie. lin. 19. fecit enim Vilisa-
rius, etc. Juxta civitate Grtas, etc. monasterium
sancti Jubenalis.

Num 103, lin 3. In officio suo. lin 9, male agct
cum serbis, etc. Et quia homicidam illum accusa-
mus. Sic est in furore versus. lin 11, notario suo.
Mox ad pedes ejus cadens cxpirabit.

Num 104, tin 1. Item dedit nepotem suam. tin
2. Quandiu vitam finivit, etc. Misit Anthimum
scribonem cum jussiones suas cum virtute magna.
/in 6. Mox imposito in nabem perduceum usque ad
nos.Namper viventem in sKcula, etc.Qui Anthimus
scribon. lin 8. Decembr. munera erogantem ad
populurn. Tentus. Et deposuerunt eum. Ad Tibe-
rim miscrunt eum in nabem. Plebs et populus se-
quebatur eura. Ad Clamantes. iin 15. Et quidein
atores ejus.

iVi(Hi 105, lin 1. In civitatc Catanense. tin 5.Gon-
stantinopolim vigilias Domini nostri Jesu Chri-
Bti. Obbius est ei imp. obsculantcs se cccperunt
fiere.

Num lOf), iin l.Per viennium vero fuerunt intcn-
tiones. tin 3. Quomodo proiniserit euin revocare in
locum suum. lin ead. In ordinc suo revocare. lin

Apud FabroUum c.v codicc Frcheri.

Num 102, lin 2, AB, menscs 6, dies 25.

Num 10'i, lin 1, ,'\, filiumque, B, filio. iin 5 dccst
nam. lin ti. A, nam ego eo vivente. lin 9, A, popu-
lo pra^dicantcm.

Num 105, lin 3, B. Valentinum presbyterum , A,
ad S. Kufinam ; B. de S. Rufina.

Num 106, tin 5, B, ad se.tin 0, \, Luthcrium, B,
Elcutherium.

Num 107, tin 3, .\B, quadam die. lin i, AB, in-
dict 13. /i(! 7, .\, Cetheus, B, Gilheus; AB, patri-
cii.

Num 108, tin 5, AB, prcsbyterii, diaconi. tin 14,
AB, nisi deesl tin 13, .\B, pra^ceptionc. lin 15, AB,
nostcr. lin 14 B, coli dolorcm. lin 18, .\, prcsbyte-
ros 45. lin eadem A, diaconi 15.

E.v codice Itegio Maiarino ct Thuatio.

Num 102, tin 2, inens 6, dics 2G. IIujus tempo-
ribus Bi'lis palr bcllum fecit cum Vitige ll.l!i)th (|ui
fugit iu>ctu,soctusque oum J. m. cognomcnli) Sau-
guinarius, apprehcudit, ct tenuitj et duxit ad Beli-

4. Sod tamen tola virlute. tin o. Fecerunl venirc. C sarium palricium, et ad Vigilium pa[iam.Tunc d

lin 7. Facite ul bultis. lin 9. llinc fugiens in basi-
licam Sanct» Enfemia; et tenens. Qui traclus ab
ca ejectus foris ccclesia. Fecit mitti funcm in collo
ejus. El trahentes eurn, etc. ad vespera. Tunc inis-
sus in custodia dabalur ei modicum pancm et
atjua. lin 13 Missi in cxsilio per divcrsa metalla in-
cidcnda.

Num 107, tin 2. Et facta est famis in civitatem
Romanam. lin 3. Quadam die intrabit Romain a
porta Sancti Pauli ind. xiii : tota enim nocte fccil

duxcruut cum in basilioa Julia;, dedcruntque ci
sacramentum, ut salvus duceretur ad Justinianuin
imperalorem ; quem cuin vidissct imperator, gavisus
estfecitquepatriciumetcomitem,transmisit(iueeum
i. f. P. ibique v. f. impcrator autem Belisarium
palricium interrogavil. tin 11, ct itcrum data ci d.
m. e. in .\l'r. ad Guntharum R.Vandalorum.ut quaj
fec. tin 13, in linibus Af. ihid. Guntharum R.et re-
dacta esl Afrsub rcpublica.Tunc Belis Patr de spol
Vandal(M, Wandl./i« l('),gemm pensantcm lib. lin

Duccina tangi, etc, populus fugeret. tin 0. Fini- 17, cerostata argentca dcaurala majora duo. /i)i 19,

rent. llabital)it rcx cuni Romanis. lin 7. El lugicn- dona obtulit,et elocm paupcribus largitusisl. Fccit

tes Citthcus, Albinus, clc. Et pr.escntati anlc im- cniiu Belisar xcuudochium in vialata,et aliud in via

poratorcm. tin 9. Tunc consolatus cst eos impcra- Flamiuia, ot ju.vta civit. Ortas fecit monasterium

lor, et ditabit eos sicut, etc. S. Juvenatis.

583

ANASTASII BIULlOTllECAKll.

5iM

K:^:n 103, lin 2, bona flde tua, et vol prom dc A
patiu nos.Anthemio,et rev eum in officio suo./(m 9,
l)aiia,mandantes Aup;ust»:suggciimus pielali tua;,
quia malo agit Vigilius com. lin 10, el quia homi-
cida illum acc. Sic cst onim in furorcm versus, ut
dederit alapam notario suo, et mox ad pedes ejus
cadens exspiravcrit (M, exspiravit).

Num I0i,tin 1, item nopotem suum(sed emenda-
tum,item noptem suam)\igilio Asterii consulis filio
mulieris viduK.qua casu faciente fecit teneri noctu
filium mulieris viduce, et tandiu ca;di qu. u. f.
(M, Itcm a nepote suo Vigiiio Asterii cons iilio casu
raciente fecit tenn.)//«3.Scribonem suum cumjus-
sionc sua,ct virlute majore U. d. Si eum inveneris
in basilica bcati Petri aposloli.parcc,quod si(.W, si)
in Lateranis, aut in palatio. lin 0, mox impositum
in nuvcm,pcrduc usqnoad nos; quod si non feccris,
per viv in sa:c ox.lc iuciam.Lodem temporc Anthe-
min. //" 9,Dec orat cnim dies natalis ejus, munera
erogantem ad i)opulum.Tenciitositaquo cuni depo- o
suerunt ad Tibcrim, miseruntque in navcm. Plebs
vero, et populus, scqucbatur eum, acclaniantes, ut
orat. ab eo accip. lin 13, Vigilius, post cum jacere
lapides ccnperunt, fustes, cacabos, et dicere. Un 14,
mort tua ib.vadis.Sed quia amatores ejus sec sunt
eum de Eccl.

Num 10.5, lin 1, Calinensem. lin 2, diaconos, re-
misitquc Uomam A, //« 3, ad sanctam Rufinam, et
adcustodicnduni.ctgubcrnandumelorum : ct Val o.
pervcnit Cunstantinopolim in vigil. Nalalis Douiini
nostri Jesu Chrisli. Tiinc obvius luit ei ininer. lin
6, flere. Plcbs vcro univcrsa cura clcro psall.

Num 100, lin 2, pcr bienniam aatem f. c. de An-
themio. lin 2, rcstit et cautionem manus suaj ei
ostendcbant, per quam promiscrat eum in ord suo
revoc.Vigilius tamcn nullat vol eisconscnt eis Vigi-
lius iin .o, non me fec venire ad se lin 0 Dioclitia-
num,et Lcutcrcm in, tin 7,tuno dedit quidam ala-
pani in faciem cjus, dicens,/in 10, fugicns in basi- p
liciim lin 10,quitractatusab ea,ejectusestforiscccI. '-'
el feccrunt mitti funem in collo ejus, et trahi oum
pcr totam eivil usque ad vcsp ; postea missus est in
custod. lin 13, aqua*; clcrum autem Uomanum aui
cum eo erat, miserunt in cxsil per diversa metalla
incidonda.

Num 107, lin 1, eodem tempore Gothi f. s. R. B.
qui Tot nuncup qui descendcns Uomam,obs eam,el
facta est max fam. lin 3, introiv eivil a porta S.
Pauli indict 13./i/i .T^populus fugam caperet.aut per
ecclcs se celaret, ne Uomani giadio vilam finirent,
lin 7 et 8,Cethcgus; Ai.Celhcus, Alb et Bas patricii,
ct consules ex consensu ingressi sunt Conslant et
pr.Tsentati ante imper. lin 9 sicuti d. e.

Num 108. lin l,Juslin Augustus. (in 3, interfccla
cst. lin i, cum eorum suggest rogaret m. lin 5,aut
presbyteri seu diaconi./in li,qui cumcoaem fuerant
et in oxsilium deporlali crant, Romam revcrti ner-
miltcrcntur.Susc.relationc Nars./j'/! 8, dodisset Dcus
Rom. mox misit jussu S. in Gypsc,ct Pr.,ct adduci U

cos pracccnil ante se imper, dixitquc eis : Si vultis
rccipcre Mgilium,ut sit papa vester,graliasagimus.
Sin autem liic habelis Petrum, el archidiaconuni
Pelagium.pro quibusmanus mea erit vobiscum./in
12,pict. tu<x', ut restituas nobis modo Vigilium, et
quando eum Deus volucrit, tr. lin 13, steculo, tunc
curaerat prEceptionistua!,utdoneturnobis Pelagius
archidiac noslcr. lin 14,venerunt Siciliam in civita-
tem Syracusas.ubi afflictione calculi./in 15,nimium
dolorem babens raortuus est ad S.Marcell.via Salar.
Hic fecit ordinat. lin utl., cpisc. menses 3, dies 5.
Ex codlcc Thuano allcro.

Num 102, /in 2, m. C, ib. Uelisar. lin 3, Witige-
lin i, qui cognomento Sanguinarius. lin 5, in basi-
lica julia. lin lO.Vigil Tunc grat lin 11, in Africam,
Qui V. lin 13 ct 14 Winlarim R. Wand. lin 15, de
sp. Wand. tin 17, centum, scribcns victs. etcerco-
stata deaurata majora duo.

Num 103, tin 1, Vcni, et ad. lin 7 ot 8,rec suggo-
stionem c. V.

.\um 10'i, lin 1, filio mulieris vid quo casu. /in 3,
visione sua cum v. lin 0, imposilum in navem p.
tin 8, Deccmb eral en. dies nat e. munera eum ro-
gantem a populo tentus cst, et deposuerunt ad Ti-
Ijerim et miserunt cum in naveni.Plebs,et populua
sequeb eum, acclamantcs. /in 11, data oratdixerunt
omnes populus A. tin 14, mort tua t.ibid invenies.

Num 105. tin 1, Catin. lin 3, ad S. Rufinum oX
Secundum.

Num 105, iin i, intentiones. lin 2, ostendens. q.
p. eum ordine suo revocare, el mox, ei vol c./inV,
in basilicam S. Euph, lin 12, vcsperani.

Num 107, lin 1, Bandua. lin 3,quadam die intra-
vit Romam a porta S. Pauli indict 13. tin 5, fuge-
rent. tin 7, Citnes. tin cad, patricii, ibid.et pMisen-
tali impcratori afH ct d. luuc cons est eos imper
Justiuianus.

Num 108, lin 1 Nars. eun. et cub. s. miltenR in,
tin 5,aut presbyter, seu diaconiv.c. /in iViii cxsilio.
lin 10,gralias ago uimis ne hic h. arch.v. P. lin 12,
rest. n. modo Vigil. lin 13,cum vcstra pr.Tceptinne
d. n.P.a.noster. Tunc dimissi omncscum V./in 15,
Syracusis.afllictus calculi d. h. mortuus est./in 17,
Salaria. Ilic fecit. tin 18, ep. m. 3, d. 6.
i4/)H</ Pcniam e.r codice Cavensi.

Num lt>2, tin 4, Sanguinarius tcnuit. /in 14 cl 15,
Wilisarius. lin 19 hclomosinas.

Num 104, lin 3, Anthinium. /in fuc/ juss suiscui^
V. m. ad Uom. lin •">, nam pcr vivcnlem, tin 7. An-
thimus.

.Yiim 105. lin 1, Catcnensem. tin 5, Constantino-
polim vigilia.

A'iim liKJ, tin I, intentiones. /in 2, locum suum ct
cautionem. lin 4, scd tamcn virtate. tin 5, ad »e
ven. lin 14. loca cl metalla.

Num 107, lin 1, nuncupabalur. desccndil.

.Yiim 108, tin 11, archidiaconeni. lin 12, adimpe-
ret. lin 13, pr.Tceptionibus, lin 16. scpultus.

NOT.E V.-UIIORUAL

ALTASERRA.

Num |02.linea7. — F.lfccilcumpdlriciumctromilcm,
otc. Putriciatus erat ciilmen ilignitalum : tamen in-
terdumpatricianiaddebaturdignitascomitiv.T.quasi
accessio et complemcntum omniuni dignifatum.Sy-
nes. {episl. 144) : nepl toC Kitit.To; tycyiizf.i, Xtvij 6i

TOU TUyivTO; Ip/T,; TUV £V TT, — JTpIOT, TtpJTlluTwV.

De comiie $crip,teriis, inlelliijo aulem dc eo, qui nde-
«fH.< C)'! pr.viccturam mililum in pnlrinm. Joscph
Tibcriadcnsi pra-posito ojdiliciis ccclesiurum Tibe-
riadis coiniliva! honorem adjecit Constanlinus : de
quo Epiphan, h.Trcs. 30 : ■.v^iuuaTo; Kouituv fT-jyi.
Comili? nomen datuin est omuibus, qui ex sacro
comitatu assumorentur, ut patct cs Not. diguit.

imper.Nccnon noracn cl difpiitas comitis luldi solo-
bat honoratis, id e.<<l iis qui funcli erant omnibu*
muneribus pcipublicir gradatim, cl per ordincm.
L. 75 C. T.T de Decvrionibus.

Num.l0i,lin.3. — Quo audilo. .Awjusta misil .inihe-
mium schhonem rum _;u«iViiii'/mj.<u/^ Scribonum ra-
rium erat munus in pcrfiTondi? et cxscqucndis
mandali* imperalori?..\n.ist.in Tlicodoro:"ln boia-
tos misit Ravennftm perniaiius Maurini scrtbonls.»
De quo plura in Gregor., lib. viii, epiat. 36, el lib.
XII. cpisl. 30.

Lin. l.—.inthemius scribo venient liomam intefiit
cum III ccclcsia sanclx CeciliTxKnlendasDccembris,
el roganlt populo Unlui al : erat cnim nalalii ejiu

HISTUUIA DE VITIS HUM. PONT. — VIGILIUS.

586

iliesmunera tradens populo.Vigilius memoraturfuisse A.
in ecclesia sancttc Caecilis in die natali ejus, et mu-
nera tradidisse populo. Hic locus inteliigi potesl de
eucharistia, quia Greeci eam vocant x6 Swoov, -i
Scopi, vel Ti ayii owpi.

Lin. 10. — Plebs autem sequebatur eum acdaman-
tes, ut orationem ab eo acciperent : lUua oratione, re-
spondit omnispopulus, Amen. Oratione data Romanus
pontifex benedicebat populo. Anast. in Stephano IV:
" IUicque oratione ab episcopo datajuxta anliquita-
tis morem, tribuentomque pacem omnibus, in Lale-
ranense introduxerunl patriarchium. » Idem in Ser-
gio II « et data a pnedicto almo pontilice super po-
pulum oratione, ab ecclesia pariter omnes regrossi
sunt.>>Cum sacerdos benedicit, populus respondet,
Amen.» Ambros. in psalm. xl :>■ Sieut cnim cum sa-
cerdos bcnedicit, populus respondet, Amen. Confir-
mans benedictionem sibi.quam plebi sacerdos a
Domino deprecatur, ila in psalmo responsum est,
Fat, fiat, quasi Amen, amen. « n

Num. 10.5, linea 2. — lietrammisit Piomam Am-
pliiitum prcshyterum, ct vicedominum suum. Vice-
dominus est vicarius episcopi in temporalibus,
can. Diaconum, can. Volum. 8y dist., can. Salcul. 1,
qu. 3.

Linea 5. — Imjressus est Constantinopolim in vi-
gilia Domini nostri Jesu Christi. VigilicB cum jejunio
praicedunt majores solemnitates, puta Nativitatis
Domini, Pascha, Pentecostes, Assumptionis B. Ma-
riae, Joannis Baptista?, Apostolorum : inde dictae,
quia orationis causa in his de nocte solebant cele-
brari vigilia;, cap. Quxsivit de V. .S. Arabros. serm.
60, de fest. Pascn, et Pentecost. « Tunc enim sicut
modo fccimus,jejunavimus Sabbato, vigilias cele-
liravimus, orationibus pernoclantes institimus. »
Gregor. de Mirac. D. Martin. lib. ii, cap. 25 : « Naro
cum in vencrabili Dominioa; Nalivitatis nocte sacro-
sanctis deducta excubiis.procedentes de ecclesia ad
basilicam sancti ire destinaremus. ».\mbrosiu3 de p
Virginibus lib. iii : « Dies factus est Pctrus, dics ^
Paulus : nox fuit, cum pauciores ad vigilias con-
venerunt. »Sed licet desierint vigili;e, mansit no-
men, et in vigiliis jejuuium.- Auclor sermon. ad
fratres in Eremo serm. 25 de Nativitate Joannis
Baptista: : « Hkc autem festivitas non solum apud
tideles, sed apud infideles vigiliam habet : in hoc
fcsto maxime pagani inlideJes ad ecclesiam suam
conveniebant vigilantes, sed destructis vigibis illis,
adhuc lamen antiquitatis nomen tenemus,quia dum
je.iunamus, vigiliam nuncupamus. »

.Xuin. Ktx, linea 3. — Tunc adunatus rlerus rogar'e-
runl jVi(f.sY'/t7;t, ut una cum cju.f swjijcstione ro(j<irent
principcm. Suggestio est inductio, admonitio. Ana-
slas supr. eod :« Tunc Romani feccrunt suggestio-
nes suas contraVigilium.»Idemin Joann lil :« Tunc
Uomani invidia ducli suggestionem fecerunt Justi-
niano et Sophis. » Et infra :« Ut cognovit Joannes
papa, quia auggcstionem suam ad imperatorem con-
lia Narietem misissent. » Suggerenda idem cst Vic- D
tor Uticcns dc perscc Vandalic lili ii :« Nullum inve-
nit rcmedium imminens calamitas, nisi a sancto Eu-
genio rationabilis, si cor barbarum moveretur, sug-
gercnda daretur tali texto conscripta.» Et infra :« El
quia sccundo rcsponso suggerendam me promisi
oblaturum. »

BENCINI.
Num. 102, linea 16. — Cruccm aurcnm, etc. De-
sunipta hiEC sunt ex Paulo Diacono, qui rem citato
loco sic prodit :« Bclisarius ut Africam aitigit, Gun-
tharith sub dolo pacis illico peremit, residuosquc
Vandalorum reipublica? jugo substravit.Victorcxin-
de Belisarius Romam venil:aurcam crucein centum
librarum preliosissimia gemniis exornatam, in qua
suas victorins desrripserat, beato Pctro pcr manus
papa- Vigilii detulll, » elc. Prisco sciliret heroiim
ducumquc moro,qui scuta, ubi eorum victoria; tro-

Patrol. CXXVIII.

pmaque descripta erant,in aris celebrioribiis appca
debant. Qua dc re passim Pausanias.

Num. 107, liuea 1. — Tunc Gothi, etc. Quae hic
narrautur, fere ad verbum leguntur apud Paulum
Diaconum.Prcessurc-e autemVigilii el persecutiones,
quas Constantinopoli passus est, produut Justiniani
versipellem in religione simulationem, eam partcm
foventis,qua3 asseclarum provinciarumque numero
potentior essct, et pontifices favoribus modo, modo
artibus et aerumnis excipientis. Ilinc suppressa ar-
bitror et antiquata tot pra;clarissimorum virorum
mouumenta,qui eodem a;vo inclaruerunt : Ut merilo
illud Facundi, hoc ipso tempore scribentis,usurpan-
dum sit, lib. x (apud Sirmond. tom. II, pag. 72S: :
<i Non enim quisquam scire aut reminisci omnia
potcst, quia nec omnia qua; scripto mandata sunl,
liaclenus perseverant, » etc. Cum enim Oriens tot
sectis, plerisque omnibus catholica! fidei adversan-
tibus, distractus esset : Justinianus vero anceps
quam potissimum sequeretur, magis magisque ha;-
reret, obliterata sunt plurima catholicorum scripta.
.\c id quidem Vigilius non obscure videtur innuisse
in epislola sua, scribens in hunc modum :« Et ideo
si causa Ecclesiaj ordinatur, ut pacem ei, quam
avunculi sui piissimus princeps fecit temporibus,
et modo rcstituat, ergo sacramenlis opus non habeo,
sed statim egredior, » etc.

BINII ET L.\BBEI.
Num. 102, linea 1. Viyilius, etc. Cum Vigilius fa-
vore TheodorK .^ugustc-e in sedem apostolicam intru-
sus post obitum Silverii se pontificatu subdole abdi-
casset, ea spe forlasse,ut per studia Belisarii legili-
me eligeretur,clecturis novum pontificem Romana;
EccIesKT; clericis ille metus incessit, no si Vigilium
multis criminibus notorie contaminatum eligerent,
in sacros canones delinquerent; si vero prcT;terirent,
schismati et periculosissimc-e hasrcsi occasionem
pr.-eberent.Post longani consultationem,ad averten-
dum scbismatis, et ha;reseos periculum,divino in-
ftinctu fortasseomnium consensu electus est Vigi-
lius : catholicus quidem, sed proptcr ambitionem
ha;reticorum conversatione pollutus. Post emissam
fidei confessionem omnisquc luereseos exsecratio-
nem evectus est in thronu n pontificum iv Kalendas
Julii annoChristi 550,quiest Justiniani 14. HcTbc om-
nia nutu Dei facta esse probavit eventus : admirabili
enim exemplo accidit, ut qui ad malodicendum po-
pulo Dei antea fuerat inductus, idem ab benedicen-
dum eidcm converteretur; (|iiomque Theodora im-
peratrix ad revocandum Anlhimum in scdem ponti-
ficalom evexerat, ille post legitimam sui clcctioncm
anatliema adversus cumdom alquc collegas ipsius
ha;reticos irrogatum iterum conlirmaverit.

Linea cad. — Sedit annos septcmdccim, ctc. Sexde-
cim annis sedem apostolicam tenuisse Vigilium
scribit Baronius anno 555.

Linea 10. — Gratias ci cgerunt imperator cl Au-
(justa, etc. Justinianum de revocando .\nlhimo in
sedcm suain cnnscium non fuissc, sed potius oa om-
nia secreta machinalione Theodora; AugusUe cum
Vigilio coinmissa esse, indicat epistola Justiniani ad
Mennam, in cujiis fine inlor alios exsecrandos h.-erc-
licoscondomnandosenumorat.VnlhimumTrapezun-
tis cpiscopum. Unde patet quod ipse impcrator Be-
lisario hac in causa gratias non cgoril, nisi forte
persuasum sibi habuorit, Silvoriuni Justa sentenlia
condemnalum, oiquc Vigilium legitima subroga-
liono suffectum fuissc.

Linea 11. — llerum mislt cum in Africam, etc. Ha3C
sub pontificatu Joannis Sccundi anno Christi 533,
contigissc videntur.

Linca 15. — De Spoliis Guandalorum, [iomam ve-
nicns, cto. Ilnjc oblolio, cujusctiam momiiiit auctor
Miscolla; Ilistori.T!, fortassc factaestsub pontillcatu
Silvorii, anno Christi .537, quando lielisarius post
dcviclos Gothos RoBiam subegit. Si tameu aliqua

19

387

ANASTASII HIliLlOTllRnAHlI.

588

donatio facta csl Vigilio, oportuit nam oblatain
fuissc pei" ministros Belisarii in ejusdem abscnlia.
Nam ipsuni Bclisarium qunrto anno belli Pcrsici
Romam non fuisse ingressum, videre est ex Pro-
copio.

Num. 104, linca 1. — Item dedil ncptcm stium. His-
toriam fjua3 in hac sectione continetur, et qua: in
supcriori cni ab illis verbis : Tunc Romani fecerunt
siujijcstioncs suas, de fide suspectam esse Baronius
anno 546, num. 54, probat.

Thomx Aceti observatiunculx.

Num. i04, linoa4. — E.vccpto in basilica S. 1'ctri
parce. Nam si in Lulcranis, ctc, pcrduc usquc ad nos.
Vide quanti tunc tcmporis habcljatur vcl apud hx-
reticam feminam principi* aposlolorum basilica, ut
ii)i tantum Uomanus pontifex contra cbuUicnlcm
Augusta; iram prajsidium invcnirct, atquo incolumis
servaretur.

Num. 105, linca5. — In viijilia Domininostri. Pro-
copius dc Bollo Gothico cap 3, transacta hicme,
rcdditoque navigandi opportuno tomporc, Vigilium
c Sicilia solvissc, ct Constanlinopolim appiilisse
scribit : idque supcrioribus Anastasii verbis ost
convcnicntius. Nam si propc dicm Natalis Domini
mcnse Deccmbri, (piod ait, ordinationem habuit,
quomodo in vieilia cjusdeni Natalis Domini potnit
Constantinopoiim pervcnisse. Baronius anno 547,
num. 3(3.

Num. 106, linea 7. — Tunc dedit ei alapam, ctc.
Ilaic quaj soquuntur contigorunt post obitum Thco-
dora; anno Christi 551,(iuando c.vcitata in cum rur-
susperscculioneperThcodorumepiscopumCa--;aricn-
sem dcbuitconfugereChalcedonem in basilicaS.Hu-
phemii, ut patot cx epistola Vigilii ad univorsam Ee-
clcsiam scripla. Undc qua; mistim, ct confusc do
Theodora Augusta jam ante triennium dcfuncta,
deinceps ab Anastasio recensentur suis qua^quaj
locis lector restituat.

Num. 107, linoa 1. — Tolila descemUt Romam, et
obscdit eam, etc. Anno Christi 546 obsideri cocptam,
Isauri militcs anno sequcnte Tolila; prodiderunt,
cumRomanisdirafamo prcssissordidissimaqua!quc
deficcrcnt, ct multi mortui conciderent.Occupatam
Urbcm Totilas jam diruere.ot in ovium pascua ro-
digere incccperat; sed Belisarii littoris sapicnter id
dissuadcntibus s;cpius lectis, consilio dcstitit. Bcli-
sarius camdem rccupcravit postquam Totilam co-
dem anno 547 iterum campostri pra^lio suporassct.

Num. 108, liuca 1. — Eodem lemporc misit Justi-
ninnus Narsctem eunuchum. Illo anno quo impcrator
ad instantiam Vigilii papa; cdiclum de tribusCapi-
tulis promulgatum rcvocavit,scque llomano ponli-
lici obscquentem pra;buil, Narses dux Romani exer-
citus Dei auxilio per intcrcessioncm bcala; Maria!
semper Virginis frelus, Totilam una cum tolo excr-
citu anno dccimo regni cjus (prout S. Boncdictus
monachus cidem prKdixcrat), fudil el intercmit;
ipsamquc Urbemjam socundo ab ipso occupatam,
sccundo recuperavit, anno nimirum Christi 5,53.
Clavcs portarum Xarscs, tesle Procopio, Constanli-
nopolim misit ad Justinianum imceratorcm. Ila cla-
vibus Urbis potitus csl impcrator, quando clavos
Pctri in Vigilio rccognovit.

Linea 10.— I'h//(.« rccijh-rc IVji/iHm, otc. Juslinia-
nus hoc loeo sacrilogc confirmationoni, cl abropa-
tionem Romani ponlificis usurpat, (luanla voro to-
lius imperii jaclura, clarc infra patcbit. Dolendum
est, quod clcrus Romanus populo poscenti promisc-
rit, post nbituni Vigilii non alium sulTcclum iri pon-
tifiecm,quam queni impcrator prajsentasset, cum ea
ratione ducta sit in captivitalcm domina gentium.ct
regina provinciarum facla fuorit sub triDulo.

Linea IC). — Dcfunctus csl yigilius. clc. Pclagius
diaconus in suspicioncm occisi Vigilii incurrit; vc-
rum seipsum dc illata calumnia expurgavit, ul pa-
Ct infra ia Vita Pelagii.

A bL.\NCllINI.

NOT.E CIIBO.NOLOGICE.

Licet Vigilius Romana; sedis invasor, utpolc fac-
tione Theodora! Augusta; intrusus in locum Silverii
per ^nm dcpositi et in exsilium puIsi,annos sui pon-
tificatus revera non dobeat ordiri, nisi a lcpitima
clectione, qua post Silverii obitum cleri sulfragiis
eidcm suffectus fuit; attamen ipsi vulgo tributum
fuit eliam tempus, quo Silverius apud Pontias insu-
las exsul agebat. Assignantur cnim illi a Bibliotbe-
cario et catalocis anni deccm el octo,menvcs quin-
que plures codices legunt mcnses scx, dies viginti
sex, alii vigcnti quinque).Vila niigravit die iv Idus
Jan. juxta Panvinium, cui subscnbit Ilolstenius in
diagrammalc chronologico, et notis ad Romanam
synodum sub Bonifacio II, nocnon card. .Nurisius de
synodo v iccum. cap. 8, circa finem.Cuin anno a?raj
Cbrisliana; 5.55(in(lictione ii, inchoata jam cx Scp-

T> tcmbri supcriori 554) dics illa iv Idus Januarii
cmortualis Vigilii recte componitur. Nam Marcclli-
nus in Chronico refert, anno P. C. Basilii xiii (qui
ffira; Christiana; fuit 55'i), indictionc ii, qua; coepit
numerari ex mense Scptembri, Vigilium papam a
Romanis impcratoribus (Jusliniano et Justino Jun.)
tandem exsilio rclaxat-jm Romani redirc ca;pissc.
Ila;c rccle componuntur cuin appulsu in Siciliaai
circa finem Aulumni ejusdom anni:ubi morbo cor-
roptus mcnsc Januario proxime sequenti, rum quo
inchoat annus 5.55 vita migravit. Consonat hic at-
Iributio tomporumcum chronologia cl hisloria Joan-
nis Malal.c, sub codem Justiniano scribentis. Narrat
enim pag. ■S.M. monsc .Auguslo indict. xv (qui esl
annus 5.5".i).ii Narscs cubicularius Romanorum exar-
chus do victoriasua nuntium Komam misit : prailio
enim cum Totila Gotbo commisso Narscs superior
factus cum occidit,veslesque cjus cruentatas Con-
stantinopolim'transmisit.»Huic sufTragalur .Marcel-

p lini Chronicon, Totila; ca;dem rclerens, indiclionc

^ sv, P. S. Basilii anno 12. Uicnnio posl eam victo-
riam Vigilii, ab imperatoro anto detenti in rcgia
urbe Constantinopoli, ut Romam rodire posset cum
suis. Hoc autcm bicnniuin cx iiiorte TotiIa> impcndit
Narscs in recupcrcnda Italia, Roma pr;oscrtini, et
Cothis undique cxpcllcndis, doncc Tcja, qui a Go-
this Totila; succcssor assumptus fucrat fortitcr di-
micantc in ponto supor Draconem fluvium, e monte
Vosnvio prope Noapolim labcntc,et in pr.Tlio ccso,
Gotbisomnibusvitam paoiscontibus ab Italiapulsis,
impcrii tranqnillitas constnbilitn cst. Itn cnim su-
blata suspicionisclcalumnia; occnsione.quaVigilius
ct Romani proreres quandoque impelcbantur, pcr-
missaest rodoundi facultas ; cum tcste .\nastasio
inipclrassent Roniani a Justiniano, optionom oirc-
rente tum Vigilii rcstituondi, tum Polapii cidcm su-
brogandi,ut \'igilius sedi sua; rcdderclur. Cum Co-
thorum omniiim excessus cx Italia biennio post
mortcii Totil.Tcontiperit, ncmpo anno551,dimissio

D Vigilii.ct profactio fiomnnorum rcducum in Italiam
eodem nnno ciron .\utumnum rcclo coUocalur ; cl
mors Vigilii in Silicia iv idus Jan. anni .5.55.

Anni septcmdecim cjus sodis cum mcnsibus quin-
que vel sex ot dicbus viginti quiniiuc si ox quarto
Idus Januarii in sup.-ri.'r.i r l;"' J- lidi numcron-
tur, incidol inilium\'i i.volJulii

anni .5,37, quo tamen ;m papam

mcnsc Noveinbri cx^ :.'. Mcnsium

ilaiue numerum css' • iii,-du in ejus cpo-

cha, quam nd anno.~ .. mcnsem unum

dios viginti quinqui; i. .n_. ii..„ui puto. Ul autom
monsium numcrus ita sii auctus indc profectum
crodo,quod cum lcgitimus Vigilii pontificalus nnn
CQ;pcrit nisi ox mortc Silvorii, novaquc clectiono Vi-
gilii, ncmpecx mcnse Julio; insidcbat oninium ani-
mis.ex co mcnsc sedis Vigilii vcrum cxordium esse
ducondum. .\nnorum vero numcrus,qui unitatc mi-
nuendus erat (superstite SUverio cxsule usque ad

389

HISTOHIA DE VITIS IIOM. PONT.

VIGILIUS.

390

Junium anni 538) non ita tenebatur exploratus in A
hominum memoria, uti anni tempestas, qua decesse-
rat. Quarc in catalogi? mirum non ost,si per a3ta-
tem tot bellis ac vicibus captivae ac libers urbis
refertam, annorum numerus asede usurpata, mcn-
sium vero a sede legitima possessa in Vigilio signa-
tus fuit.

Huic nos tribuimus sedis legitims annos sexde-
cim, menses 6, dies 17, computandos ex die circiter
24 Junii 538 (ut demus quadritui spatium ex 20,
Junii.qua martyrium consummavit in insula Pontia
Silverius fame confectus, ad perferendum cjus mor-
tis nuntium in urbem, et novam electionem legili-
mam Vigilii a clero celebrandam) ad diem 11 Ja-
nuarii 555,Vigilii emortualem. Ante hos annos 16,
menses 6, dies 17, usurpaverat Sedem Silverii Vi-
gilius intrusus ex die 22 Novembris 537, ad 24 Ju-
nii 538, mensibus 7, diebus 2, qui additi annis 16,
mcnsibua 7, diebus 17 constituimt summam ann.
17, mcns. 1, dierum 19. et cum quatriduo a morte n
Silverii ad legitimam electionem Vigilii complent
summam annorum 17, mens. 1, dierum 23, nume-
randum ex triduo post relegationem Silverii, per-
peram vero auctam mensibus 4 vei 5, et illi attribu-
tum annorum 17, mensium 5 vel 0, dicrum 25 aut
26, ex errore jam indicato.

NOT.E HISTORIC.E.

Num. 102, linea 1. — Ex palre Joanne conside, etc.
Joannes cognomento Gibbus fuit consul Occidentalis
anno a:raeGnristi499.Fuitalius Joannescognomento
Sciltha cos. anno 498, sed Orienlalis. Joannem illum
Gibbum crediderim habendum essn palrem Vigilii,
Nam Fl. Joannes consul Occidentalis anno 456 ni-
mium distare videtur ab ajtate Vigilii, ut pater ejus
crcdi possit : quemadmodum et Fl. Joanncs, qui
consulatum iniit anno 467, cum Fl. Pus.-eo paulo
rcmotior videtur quam «etas fcrat, ut filium ponti-
flcem superstitem habeat post annos nonaginta. FI. p
Joannes vero Palladius Eulychianus V. C. comes et ^
proefectus anno 536, ita nominatus in Actis concilii
Constantinopolitani sub .Menna qui biennio post
consul fastos signavit, cum sit orientalis ct Kqualis
c-ctate Vigilio, ejusdem genitor censeri non debet.
Pr;oter hos Joannes nemo hujus nominis consul in
fastis hac aetate legitur. Quare ad Joannem Gibbum
referendam puto originem Vigilii pap.ie.

Linea 14. — Tunc Delisarius pntricius de spoliis
G«a?i(/«/on«H,etc.Coareuunt aliqui Bibliothecarium,
negantesadventum BclisariiinUrbcm.etoblationem
hujusmodi donorum sub pontilicatu Vigilii contigis-
se : quos inter card. Baronius ad annum 545. Verum
pace tanti scriptoris, ea de rc satis conslat. Proco-
pius Bclisarii in bello comes, et a secretis ipsi datus
a Jusliniano, discrtc scribil lib. primo belli Gothici
seriem rcrumdietim aBelisariogcstarum.ct leiii|uis,
modumiiuo ingressus in urbem Uoinani iiiiprriu re-
cuperatam et moram biennii solidi ibidiTii pnitrac-
tam partimsub pontincatusanctiSilvcrii.parliin sub D
Vigilio, primum invasore.deinde legitimo succcsso-
rc. Cum enim rcccptam Carthaginem narrassct Pro-
copius lib. II de Hcllo Vandalico, et redilum Bclisarii
Constantinopolim consulatum, ac triumphum ipsi a
Jusliniano dclatuni tradit.qui incidit in .Tivn Cnris-
liana; annum 535,uli cx Faslis liquet. Eodem anno
sui consulatus mittiturcum classo in Siciliam Bcli-
sarius : cujus prudcnlia et virtute insula ille impc-
rio recuperata est, ita ut postromo sui consulatus
dieSyracusas ingrcssus fuerit victorBelisarius. Pro-
copius do Bello Goth. lib. i, num 4. Mox ad Neapolis
obsidioncm convcrlitur inipigcr dux, et intra dicni
20 stratagemate eamdeni obLinuit. (//y/?/., luuii. 9.)
Tum ad urbem llomam recuperandam sc confcrt,
ijuam Vitigcs ctcso Theodorico succcssor datus, in
(iolhorum potcstalcpcrmansuram pulabat,nra!sidio
suorum ibi rclicto, ct scnatoiibus alii]uot obsidium
loco secum duclis Uaveimam, Silverioquc pontilico

(male in aliquot codicibus Lugdunensis editionis
1594 expresso nomine Liberii) necnon senatu et
populo adaclis ad sacramentum fidelitatis. {Ibid.,
num. 10.) Vix pervenerat Ravennam Vitiges, cum
Belisarius benevolos receptores nacl us oxercitum via
Latina ad Urbem admovit,et Gothis ultro excedenti-
bus, Urbe potitus est. Librarii error ascripsit annum
Justiniani undecimum, qui erat decimus enuntian-
dus, non secus ac paulo ante Liberium pontilicem
pro Silverio obtrusit. Gestorum serics demonstrat,
esse aiinum proximum a consulatu Belisarii; cum
dux ille supremo sui consulatus die, hoc est 31 De-
cembris 535 Syracusas ingressus fuerit, et paucis
mensibus anni 536 exactis potitus Neapoli, rccta
Romam contenderit, et nullo vetante obtinuerit,
muros inslauraverit, et ad sustinendam diuturnam
obsidionem a Gothis se ac Romanos accinxerit, et
duccs submiserit ad Tusciam recuperandam. (Ibid,.,
num. 13.) Labente anno 537 Vitiges ad Urbem castra
posuit, et per annum integrum ac dies novem in
obsidione perstitit, donec irrito conatu recedere
coactus fuit (lib. ii, num. 8) exacta a;state anni 538.
Bicnnio igitur solido in Urbe moratus est Bctisarius,
ex autumno anni 536 ad autumnum anni 538. Hoc
ipso biennio summum pontiflcatum Romanum ad-
ministrarunt S. Silverius ex die 8 Junii anni 536 ad
diem 19 Novembris 537, qua dio ncfaric pulsus in
exsilium astu Theodora' in insula Pontia diuturnum
martyrium sustinuit usque ad xx diem Junii inse-
quentis anni 538, signatum triumphali qjus exitu e
mortali vita ad immortalem. Vigiliusvero ejusdem
TheodorsB jussu per Bclisarium expulso Silverio in-
vasor redditus cathedram Romanam occupabat im-
meritus toto exsilii ejus tempore : deinde ex invasore
legitimus successor redditus, paucis diebus post
mortem Silverii, Romani cleri accedente consensu,
nempe circa flnem Junii 538, potuit a Belisario
oblata dona basilicas Vaticanae inferre, quae memo-
rat Bibliothecarius. PrKsumendum vero est, post
Urbisobsidionemsolutamcircainitiumautumni538
hanc oblationem contigisse, ut gratia) Deo habcnda;
testimonium forct de tanta felicitate imperio, Urbi,
ac duci parta in expulsione Gothorum a pracipua
Italia; parto, post Siciliam et .\fricam libcratam.

Num. 103, linea3. — Ad b;ec rescripsit Vigilius :
Absil hoc a me, domina .iuiiu^ta, cte. Quomodo ex in-
vasorescelestotransformatusinlegitimumsedisapo-
stolicE successorem,et constantiaj pontificiaj exem-
plum Vigilius.divinaaspirante gratia,et cleri suffra-
giis in illum rite collatis, ne Ecciesia Dei diro schis-
matc scindcretur, id ita perspicue per card. Baro-
nium ostensum fuit ad annum 540,etillustratur per
notas D. archiepiscopi Sommier, et W. CC. Bencini,
et Pagii, ad cjus Vitam hic inserendis, ut nostra;
elucidationis ad textum Bibliothecarii locus non
supersit. Unicum additamentum indicabimus tot
cogitatis illuslrium scriiitorum accessurum cx dom-
no Constantio in novaeditione cpistolarum summo-
rum pontificum : de quo in cpistola illius Prodroma
ha^c pollicetur D. Monpinot num. 13.

" Xlll. Uum in singulis pontificibus immoror, scn-
tio mo cpistolaj moduin ac limitcs cgredi. Itaque
eaUeris praHermissis, in Vigilio desinam.

" Quam multas pro fide molestias devoravit Vigi-
lius.quanto animi roborestetcritadvcrsusEutychia-
nosignorat ncmo.Et tamen lota;rumnarum,totegre-
gie factorum prajludium, si veteres rccientoresque
scriptorcsaudimus,lucluosatidei prodilioluit.Vexa-
tur pontilcx, Iraducituniue tanquam sacrilega; nun-
diuationis rcus, qui pudore omni postposito, inita
cum lia'roticis ncfaria sociefate, proculcatis Ecclesiffi
lcgibus, cjurata synodi Chalcedonensis fido, Roma-
nani scdcm invascrit. Atquc ha^c macula jani in ejus
nomiiic sic inscdit invcteravitque, ut qui de cjus
ponlificatus initiis alitcr sentiat, ncmincm Imdic
unum csse putem.Rcs est, fateor, invidiosa coutra
omucs niti, scntcntiocque communi roclamaro, Ve»

o9l

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

592

rum iil si iiostulct vcritutis amor, agatiirqiiu pri-p- A 'mo cl Orienlalcs, quorum gpsla dictaquc, si rrclc

serlini uuigiioruni virorum iama, nemo conlatus rc-
pichcnilat. Ituque impactam sanctissimo pap;u ca-
lumniam propulsarc suscepit Constanlius : qua ra-
tione, paucis indicabo.

(( XIV. Parum habet vir doctus Isidori litteris et
pseudo Damasi sivc libri Pontilicalis, narrationi
lidem dcrogare. Expendit prajterea Africanorum
scriptorum, Facundi llcriuianensis, Victoris Tuno-
nensis, cpiscoporuni,et Libcrati Carthaginensis dia-
coni deVigilio dictu. Iloc enim cardine tola labula
vertitur. Eorum, inquam, c-iminationes rimalur pe-
nitus, easque tum inter se, tum ctiam ct cum aliis
historia; monimentis collatas funditus subruit. .Ad
h.xe investigat qu;c Silvcrii in e.xsilium pellendi
causa ; qua; Vigilii in ejus locum proraovenai ratio;
quK pantilicatus pJus inilia; quibus auctoribus, ct
quo temporc moveri ccEperit de trilms capitulis
controversia; quid in his primo dcfendendis, dein

intcrprctcntur, Vigilium probant slatim in sui pon-
Ijdcatus iniliis, ct Silverio vivente, pro Icgitlmo
pontilice habilum,cjusque rescripta in sedisaposto-
lica: rcscriptis numcrata.

« 4. Quae de ejusdem papa^Constanlinopolim pro-
foctione, maxime de profectioniscausa,deque populi
Romani directis vioIentiK additis fabulatur pseudo-
Uamasus, ha;c tametsi refelli vix opns crat,suo ta-
men in loco refellunlur,nec sine alicjuo openc prctio,
Pari studio excutiuntur synodi quinta; interjjolatio-
ncs,juraniontum nequiter pontilici afdictiim.littpr.Tj
duo ad Justinianum ctTheodonim ejus nomine falso
insignita;,c.eteraque hoc genus alia, qua; non levem
ejus integritali labcm aspergebanl.

« 6. Neque prffitermissum id quod alii partim ve-
tcres, partim recentiorcs tradunt : Vigilium scilicet,
si non erroris defcnsione, saltem levitate peccassc ;
si non dolo malo, saltem exsilii impaticnlia, Irium

de damnandis ideiii pontifex sibi proposuerit. EJus p C.apitulorum damnationi asscnsisse. Utroquc coar-
denique gesta omnia scdulo excutit ; suam singulis guitConstantius nudaet simplici rcrumcxpositione;

chronologicani notam assignat ; certa ab incertis
vora ab falsis accurate seccrnit, atque ha^c varia
criticKrei argumenta sic ad cxampnvocat, nullum
ut sit, undc non aliquid ad calumnia; confutationem
exlundat.

(( l.Ouod in pontificuniVitislegimus.constitutum
a Bonifacio U, fuisse yid quod impermissum cral) ul
sibi e vivis sublato succcssor eligerelur Vigilius, hoc
ne viri quidcm specimcn habore,Constantius probat.
Eodem quoque loco habendam esse ostendit episto-
lam Silverio afOctam, qua Vigilium notat sancUis
pontifex, tanquam prima; sedis cupiditate vel tum
flagrasset,cum e diaconatus gradu non excesserat.

(( 2. Ad calumniam itidem amandanda sunt chiro-
grapha.quibus Facundus, Victor, Liberatus et alii
Vigilium spopondisse aiunt, se, si pontifex in Sil-
verii locum crearotur,lria capitula damnalurum.

Hoc Vigilius nequc pollicilus unquam est. neque „ llu.jusVigilii ingrossus parum Ipgitimus fuit, cum

ius ade- ^ prsctcr ecclesiasticas regulas pra-decossorc sun Sil-

inanemque hanc sive exsilii fabulam, sive levilalis
exprobratinnpm explodit.Uno verbo (iuid(iuid flaf^-
tiose propudit malevolentia falsariorum, quid(]uid
hominum, pra;judicatis opinionibus indulgentium
crodulitas inraute admisit, boc diligcns cditor ex-
tricando retcgondoque confutavit.

Uialribam hanc ut seorsini cdcret, suadebant
amici ; tum quia ad libri molem satis accedil, pagi-
nas quippe continet plus octoginta ; tum quia reliqui
operis gustum dare potest. Verum illam vir prudons
suo servari loco nialuit,ratus,id quod rcs est, hanc
intcr el Vigilii litteras lantum esso cognalionis, ut
mutuam sitii lucem utra;que praestcnl; adeoque sinc
maxima lecloris molcstia dissociari nequeant.

cl\con:i.

Num. 102, linca 1. — Vigilius nalione liomauus, cic.

pollicori potuit, quippe (iiii pontilicatum pr
ptus cral, quam de capitulis tribus damnandis
cuiquam in mentem vcnissot. Nequc molioris lidei
est enistola eideni papa; ;iltributa, qua primariis
Acepnalorum ducibus, Thcodosio, .Vnthimo et Sc-
vero lingitur communionem suam impcrtire, idque
pra;sturc quod chirographis datis promisisse dice-
batur. HefelliturhEC pr;i;cipua fabula; pars diser-
tissimis Africanorura ipsorum, cleri Roraani, Justi-
niani Augusti, ac Vigilii denique, ut dc aliissilcam
testimoniis.

<( 3. Epistola ha;c nequc ante exitum anni .518
procusa ost, quo nimirum tempore suum Vigilius
judicatum pvoluUl; neque alios habuit auctores,
(juam .Vcephalos, qui cum ejusdcm papa; constan-
tiam nullu neque occulta, neque aperta vi frangere
potuissent, eo demum conatus onines suos intendc-
rc.utodium illi catholicorum connaicnt, dissipatis
per provincias rumoribus iiiiprubissimis.scriptisquo

vcrio vivente, et pontilicatus administralionc sub-
moto, por vim pontilicalum Romanum occuparil,el
ideo sextum schisma, quod Silverii morte linitum
cst, notatur. Proculdubio Vigilius ambitionis spiritn
diu laboravit. Nam pauloanlc sub Ronifacio II papa
sc in pontillcatu adjutorem ol successosem creari
procuravit.et oa rc illi tunc exanimo pucrcdente.aii-
quo temporc post.Silverii locum invasit.ut auclor
est Anastasius ubi supra.O*''f omnia illi Silvorius
exsul in epistola quadam qu.-c II lom. Conciliorum
exeusa est vehementer exprobral.

PAGII.
Linea 10. — Quomodo in locum SUv.rii, ctc. Vigi-
lius, natione Romanus,es patre Joanne, sancta I<()-
mana;'EccIosi;p diaconus.ot Agapoti papne Conslanli-
nopoli apocrisinrius, anno quingcnlpsimo trigesimo
soxto, post /\gapeti morlem.Romnm, pcversus cura

ejus nomine coiilictis,(iuibusad Eiitychianas partcs D littoris Thoodor.T Augiisl.T.ut in pontilicom Roma-

pcrlulo olini transisso diccrotur. UoiniU; caluiiini.-c
lidem ;idjunxpre .\fricani trlum Capitulorum dcfcn-
sores, eaque sumpscre pro veris, qua; pcr se ipsi
cognoscere vix potcrant, nimirum sludio pnrtim
abrepti, pra;tereaque in exsilium ejccti, et ab Vigi-
lii communione propter Capitulorum damnatio-
nem abalienati. Quidquid autcm de chirographis,
deque epistola memorant, boc tam diverse tamque
impedite memorant,ut ncque intor se. neque cuni
idoneis hujus a;vi monimentis, immo ncc secum ipsi,
Facundu in primiset Libcratus.conciliari possint.
« -4. Est illud quidem non ita perspicuum,Vigilii
promotione canones nihil Ktsos essc : hanc enim,
Silvcrio in exsilium pnlso et supcrstile, faetam esse
nemo inlicias ire potcst. Non dcsunt tamon qu.x'
legitimam fuissc pcrsuadoant; ejusque roi tesles
citat Constantius non Vicilium modo ipsum. sed
clerum Ilonianum,sed Gallos Hispanosque prsesulcs,

nuni 1'llgprPlur, nppr.-i llolisarii. sanclum Silverium,
iam Roin.Tordinatum et scdontcm.in exsilium a Ue-
lisario mitti curavit iinnoquinquonlesinio tripcsirno
septimo, dic decimo octava Novembris: ipscque in
ejuslocum intrusus,ordinatuscsl antipnpa die vigft-
simasecundncjusdem mensis. ut in Silvorio narra-
vimus. Ccrle pcr aliquol diesvncasso scdem post
Silvcrii dcpositionem, eolligitur ex Procopio lib. i de
Bello Gothico cap. 2.5. ubi postquam dixit Belisa-
rium in Gr.Tciam Silverium rclogassc, subdit :•■ Ac
Vigilium paulo post ad pontilicalum proveiit.» Li-
beratus ctiam.Silvprii depositione narrata. ait ; •; A
suis ulterius non cst visus. Et altcra die B<^lisarius
convocalis prpsbyleris et diaconibus et clericis om-
nibus maniiJivil cis. ut alium sibi papam cligcrent.»
Exquibus infprre licel.dic l'J Novcmbris anni .537,
qui est nlUr dics a dcpositione Silvcrii. Vipilium
electum fuisso,ct ordinationem eyus dilatam in pro-

593

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. - VIGILIUS.

594

simam Dominicam, scilicet iii dicm 22 Novembiis, A
ad quom diem respcxitProcopius.scribens paii/o juosi
irrogatumSilverio oxsilium, Vigilium ad pontifica-
tnm evectum. Unde duo ex catalogis tom. i criticK
Baroniana; pr;clixis habent cessassc sedem diem
unum, respicientes ad ejus electionem; et .\nasta-
sius respiciens ad ordinationem scripserat cessasse
scdem dies quinque sed a librariis addila est sine
dubio unitas, ex ipsomet enim Anastasio constat
Vigilium ordinatum die 22 Novembris,cum scribat
eum diem fuisse diem Natalis ejus. Ab eo itaque
die,usque ad mortem Silverii, Vigilius fuit antipapa,
de quo vide dicta in Silverio.

Tres supersuntVigilii antipapa!epislolae.De priori
egimusinSilvcrio; secundain conciliorum Colleclio-
nescriptadicituradEuthariumadversusPriscilliani-
stas et.\rianos; sed Baluzius tomo I nova; Collectio-
nis conciliorum, pag. 1438,demonstrat eam inscribi
debere Profuluro.qm hoc tempore Bracarensis epis-
copus erat,idque auctoritate plurium codicum bi- t>
bliothecfe Colbertin.T; et insuper ejus, sub nomine
Profuturi, menlio est in gestis concilii primiBraca-
rensis, ubi fertur scripta ad interrogationem ejus,
et propter prolixitatem gestis minimc inserta. Ex
hac epistola intelligimus errorem rebaptizantium,
olim a sancto Stophano papa hujus nominis primo,
et postea in concilio Nicaeno damnalum, ac a sancto
Augustino in Africa impugnatum, saeculi sexti initio
in Hispaniis abArianis et Priscillianistisredintegra-
lum fuisse.Datam illiusepistolasreslituit idemBalu-
zius ex exemplari Colbertino, in quo dicitur, dala
RoriKB in Kal.Julii Flavio Joanne viro elarissimo con-
sxdc, cum in collectione Conciliorum dicatur data
Kal.MarliiVolusiano el Joanne viris clarissimis coss.,
cum tamen nullus per hrec temporaVolusianuscon-
sulatum ctesserit, et Joannes solus sine collega,
anno 538, m Oriente consul processerit, ut omnes
Fastihabent, et habetur in sequenti Yigilii cpistola.

Baronius existimavit Vigilium.postquam Silverii „
mortem ac miracnla eam secuta accepisset, poeni- ^
tentia ductum pontificatui male usurpato renuntias-
se, et post dies sex,ut habet Anastasius,liberacleri
electione iterum pontificemRomanumelectum esse.
Vcrum ex dictis constat, Anastasium ibi non loqui
dc vacatione sedis, qufe post Silverii mortem conti-
gerit. sed de ea, qua; accidit a die docima octava
N'ovembris anni537,postquam pontificatu depositus
fuit, ad diem ordinationis Vigilii, qua^ quinto post
die peracta est,nempc22Novembris. Mortuo postea
Silverio consensit quidem clerusVigilii pontificatui,
et suffragiis suis legitimum Ecclcsia! pastorem de-
claravit, tam Belisarii potentia coactus, quam ec-
clesiaslica; pacis el unitatis studio; sed aliquam ab-
dicationem intervenissc gratis asseritur,ct sineullo
alicujus auctoris testimonio.

Subito itaque Vigiiius in alterum virum mutatus,
sancto Spiritu, qui Ecclesiam rcgit, operante, qua;
alias in synodi Gnalcedoncnsis fidem ad Theodoram
Augustam sacrilogc scripserat, solemni fidei pro- D
fessione delevit, ut vidcre est in cjusepistola iv ad
Justinianum imperatorcm scripta, qua quatuor
synodus OEcumenicas, ct sancti Lconis cpistolas.
aliorumque decessorum, sc rccipere, et seeunrlum
cas creilere nrofessus csl, C(inlii'niavitque .Vgapeti
papa; in .\ntnimum c scde C()nstantinii|iiilitaiia de-
positum,aliosqnc acephalos Cdnslilu/uin.Eadein do
rc scripsit Vigdius ad Mcnnam episcopum Constan-
tinopolitanum epistola v qua gralul.itur eum, hnere-
ticis daninatis.sanclas quatuor univers,ilessynodos
amplecli; ab h.ercsi rcsipiscentes recipi debere
statuil, (lummodo anathcma dicant eis, qui pr.-ndi-
ctas qualuor synodos in causa lidci non soquuntur,
vcl sancti Leonis papa; vcnerabilia constituta in
omnibus non confitcntur. In finc legitur : «' Plavim
Dominicus vir clarissiiniis, cmiu^s ddiiieslicdriini,
exconsul ac patricius, has schedas a bealissiino
atque apostolico papa Vigilio in causa fidei factas

ad Dominum noslrum Justinianum piissimum et
Christianissimum principem ; sed et ad Mennam
virum beatissimum Constantinop. archiep. civitatis
relegens, conferens, consentiensque subscripsi die
XV Kalend. Octobr, Justino viro clarissimo consule»
ann. Chr. 540, quo ideo utraque ep. ad Justinian.
et ad Mennam scripta cst a ^'igilio qui eas Romae
pra^dicto dom.tradidit,ut patct cxepist.ad Mennam.

Num. lOS^Iinea 1.— Theodora Augtista scripsit ad
I7(7(7!H/npn;jnm,etc.Nunccxplicandaestcontroversia
de tribus capitulis, quorum occasione celebrata est
quinta synodus cecumenioa, Constantinopolitana
secunda, ex cardinali Norisio in Dissert. desynodo
quinta cap. 3 et sqq. Pelagius Vigilii papa; apocri-
siariusConstantinopoli.utTheodori Ccesarea;Gappa-
docum episcopi,magni Origenistarum patroni, qui
magna apud Justinianum gratia et auctorilate pol-
lebat, potentiam atque existimationem deprimeret,
cum Menna episcopo Constantinopolitano, Justino
suasit, ut libellos contra Origenem. ac sectatores, a
monachis sibi oblatos susciperet,et Origenem dam-
narct : "Annuit, incjuit Liberalus, cap.23, impera-
tor facillime.gaudens se detalibus causisjudicinm
ferre. Jubente eo dictata est in Origenem et in illa
capitulaanathematis damnatio,quam subscribentes
una cum Mcnna archiepiscopo apud Constantinopo-
lim reperti, deinde directa est Vigilio Romano,
Zoilo Alexandrino, .Ephremio Antiocbeno, et Petro
Hierosolymitano. Quibuseam accipientibus et sub-
scribcntibus, Origenes damnatus est mortuus, qui
vivens fuerat ante damnatus. » Encyclicam itaque
epistolam scripsit Justinianus ad quinque orbispa-
triarchas, in qua Origenis crrores de mysterioTrini-
tatis,de animarum prKexistentia, de anima Christi,
aliisquede rebus refert,ac sanctorum Patrumtesti-
moniis eosdem impugnat,quorum summarium con-
tinctur in novem canonibus.quos epistolae subjicit,
et notis illustrat Lupus in commentario ad synodum
quintam.Ubi ha3c epistola publicata,atque teste Li-
berato laudato, a Vigilio papa, aliisque patriarchis
subscripta fuit, grave origenianas doctrins vulnus
illatum est. H»c post annum 560, et ante annum
544 gesta.

Ex damnatione Origenis orta de tribus Capitulis
controvcrsia, qua; ingentium turbarum et calamita-
tum orign fuit; Origeniscnim defensione desperata,
ad ultionem animum dolose verterunt Origenista;.
Theodorus CaisarcM metropolita, cognomento Arci-
das, quem diximus magnum fuisse Origenistarum
patronum, Justiniano impcratori suasit Accphalos
compendio ad subscribendam synodum Ghalcodo-
ncnsein adduci posse.si tria tantum,quibus hipluri-
mumoffondebanturcorrigeret.Nempesidamnaretur
Thcodorus cpiscopus Mopsuestiaa Nt;storii magistcr,
cujus laudes habcnturin cpistola Ib.T episcopi Edes-
seni in synodo Chalccdonensi recitata. Doinde si
prohiborenlur libri Theodoreti episcopi Cyrensis
contra duodccim Capitula sancti Cyrilli m Ephesina
synodo consecrata.quos libros patrcs Chalcedonen-
scs nnn condemnarant, contenti dicto contra Nesto-
rium aTheodoreto pivcscnte anathemate.Tandemsi
rejiciatur memorati Ib.e cpisloba adMarim Pcrsam,
iii qua laudal Thcodornm,sanctum Cyrillum accu-
sat,ac E|ihesinaii] synodum, lat;ecitra examen pr.i;-
cipitis contra Ncstoriuin scntenli.i; insimulat. His
Iribus capitulis prosrriptis,Bubilani Thcodorus Ca;-
sare.t; metropnlila p(illici^liir.\cephalorum unioncm.
EatanicnnitMitelin-c.Iusliiii.iiiosuggererc visusest
Theodorus.iil coiicijjir.lialcedoiicnsiscorrccliostruc-
rclur,(]iiod ustpiejKJ iiiiiiiimim iotaPelagiusRoman.-c
s(Mlis .•ipocrisiariiis,ciiiiiOcci(ientaliEcclesia,sartum
tcctuinque volebat. Thcodora Augusla, qu;i; palam
Accphalis studebat.id ipsiim ciuod suaserat antisles
Cr^snreonsis, Jusliniano inculcat, sed eo consilio
p(^ssiMia miilicr faciiuis molicbatur, ut ulii scmel
Ghalcedonensis concilii correctio in aliquibus ficrct,
,jam universira cjusdcm aucloritas coUabcrelur, ao

593

ANASTASII DIELIOTHKCAIUI.

596

nullius pondcris eva(leret,quod aliculM errasse nion-
slraretur ; « llicc audicns imperator,in(|uit Libcra-
tus in fine sui Breviarii, et doluni (iolorosum nii-
nime prospiciens, suggeslionem eorum libentcrac-
(■opit,et iacerc promptissinic spopondit.» Et postea :
« Annuit his princpps,et hoc se Iffitus implerc pro-
misit, et rclinquons operis sui studium unum in
damnationem trium capitulorum condidit librum
pro dclictisnostris nobis oinnibusnotissinium." lioo
est primum cdictum a Justiniano impcratorcconlra
tria Capitula emissum, ciuod non cxstat, ut mox
vidcbitnr.

StcpliaMUsdiaconus,qui Pdagio a Vigilio Romrim
cvocato apocrisiarii muiicrc apud irnpcratorum tun-
gcbatur, palam edicto rcslitit, acMcnnam Constan-
tinopolitanum episcopum ob datum conscnsum,
fractffi fidei rcuni incrcpuit, cui et a pluribus cpis-
copis libelli dati sunt ad Vipiliuin transmiltendi.in
quibus protcstabantur : Qiiod a ConstantinopoUtano
episropo coacti suhscriberent. 1'acundus tamcn ller-
mianensis lib. ix, c. 4 ,scribi t Mcnnam (lonstanti nopo-
litanum, Pctruin Hierosolymitanum, et Ephreniium
Antiochenum cpiscopos, licet nolcntes ct invilos
edicto subscripsissc. Pelagius diaconus.qui tuncRo-
maj versabalur, (luinquc Origcnistarum im|iugnator
erat. advcrsus cdictum insurrexit,sicut ct cpiscopi
Africani. Divisa igitur est iii partes Ecclesia; nam
Oriens edictum rccepit; at Occidentales llllyrici,
Itali, Galli, Hispani, et ut jam dictum est, Africani
pro tribus Capilulis depugnarunt.

Vigilius itaquc ac rcliqui Occidcntis episcnpi cdi-
ctum contra tria Capitula subscribcre recusabant,
arbitrati id absque gravi in synodumChalccdonen-
scm injuria pcrlici nulln modo posse.Quare cum per
hujusmodi licclcsiarum dissidia annus traheretur,
Justinianus curavit plcna synodo quaistionem in
regia urbe discuti. Quo tamcn patriarchas facilius
eo pertrahcret, Acephalorum scctai ad Ortbodoxam
societatem reducciid,-c studium pra;texuit. Vigilius
etiam ab iniperatore ad synodum vocatus fuit, (|ui
tamcn non rccla Constantinopolim pcrrexit, sed in
Siciliani ivit,eo eonsilio, ut ibidcm synodus cogere-
tur. Diu in Sicilia pcrmansit, nam Proropiuslib.iii
de Bell. Goth. cap. C, loijuens de cjus Constantino-
poliin advcntu, ait : « \ igiliiis Roraanus pontifex
bizantium imperatoris accitu venit ex Sicilia, ubi
jaiii diu degerat profectionis illius causa. » Diuti-
nam Vigilii in Sicilia inoram probant ctiam legatio-
nes quas ibidem excepit.Africa> qii''ppcct Sardinire
episcopi cum per Oratores rogaruut, ne novis Justi-
niani contra tria Capitula decrctis acquiesceret, ut
testatur Facundus Ib. 4, cap. 3.

Roina egressus cst Vigilius circa fincm anni 5'i-4
et quidem die 2i Novembris,ut ait Anastasius, qui
scribit,eum fuisse Nalalis cjtis dicm; licet enim ini-
dein multa fabulosa de Vigilio habeat, inde tamcn
noii scquitur cum ctiam in die,quo R.ima discessit,
falsum csse. Annus eruitur ex Victorc Tununensi,
qui ejus profectiunem narrat post Cdusulalum Dasilii
V.G. anno iv, qui secundum c.jiis su|>|)utanili iiiodum
est annus 5i4. Pricterea Vigilius ipse in epistola
cncyclica anno 552 Noiiis rebruarii data, tradit ha>c
se ad Juslinianum suo nomine per nnntium defe-
rcnda dixisse : « Nos ad pielatem tuam festinaiifes
ante scptom annos de civitale nostra sic egressi
sumus, iit nulla habcremus privata ncgolia. >■ Quare
rum scptcm annos inimercl, ex quo Roma disccs-
seral, coiilirmat quod scribit Viclnr laudatus, ciiin
Roina disccssisse anno Siictquidem exeuiite.ul ex
Anastasin diximus.

Vigiliuni proreclioncm illnm invilum el coarlum
susrcpisse docet idcmVictorTununen.loco laudato,
ubi scribit : « Justinianus imperator .Xrcphaloruin
subivptionibus insligalus Viijiliuni R^mianum epi-
scopiim subtililer coinpcllit,' ut in urbeiii rcgiain
propcraret, ct sub pra;lextu congregalionis corum,
i|ui ab Ecclesia; sunt societate divisi, tria Capitula

\ condemnaret.»Clcrici etiam Italia in eplstola.quam
anno 552, legatis Francorum Constantinop. proli-
ciscentibiis scripserunl, inquiunt : « Venicns ibi
(scilicet Constantinopoliiii)aiitc sex annos islos bca-
tissimus papa Vigilius.magisautem.ut quod verius
est dicalur, prope violenter deductus. « Ex quo
ellamconlirmatur.Vigilium anno Sii Roina exiisse.
Hx'c tamcn non favent Anaslasio scribentiVigiliuin
captum esse Roma; Jussu Theodora; August.i' ab
AnthemioScribone,el navi iniiiositum per viinCons-
tantiiiopolim deductum,(iuaM>t plura alia abeodem
Anastasio narrala sunt niera faljiilosa ut obscrvavit
Baroiiius. C!crte Justinianus, (|ui Vigilium in suam
sciitentiam pertrahere vnlcijat. <um indigne haberi
mandare nun potucrat.Uiidc Victor Tununensis ait
tantum eum subtHiler compulsum, et clerici Italia;
propc violenler deductum esse.

Dum Vigilius in Sicilia moras traherct, ad eum
Constantinopoli venit Datius mctropolita (ibi enim

T> morabatur vel fuga lapsus ad evadendas cruentas
Gothorum manus, ut ait Baronius, vel causa fidei
ibideiu exactus, ut scribit sanctus Gregorius papa
lib iii Dialog. cap. 4), a (luo intellexit Monnam pa-
triarcliainCouslantinop()litanum,latam aJustiniano
contra tria Capitula sentcntiam subscripsisse.indc-
quc non modo Stephanuiii Vigilii apud Jusfinia-
num apocrisiarum, sed plerosque efiain episcopos
ac laicos ab (!jus communione se scgregasse : unde
Vigilius in liileris ad Mcnnam, quas Kacundus in
libro contra Mocianum laudat, scribit : « In Sici-
licnsi insula constituti, fratre et coepiscopo nostro
Dario refcrcnte didicimus, qiiod ipsc et alii consa-
cerdotes nostri et multi lilii Ecclesia; Chrisliana; a
tua se nihilominus communionc subtraxerint. "
Quarc Kacundus loquens de profcclione Vigilii ex
Sicilia, ait Vigilium per littcras Mennam incre-
passe, quod edicto Justiniani subscripsisset. Quo-
modo postca cum co se gesseritConsfantinopoli in-

p fra dicctur.

^ Tandiu in Sicilia remansit Vigilius,non solum ut
synoilum in ea insula licri posse impetraref, quo ex
Oriente, Occidenfe, atque Africa episcopi facili na-
vigafioncse conferrenf ; verum etiam ne Roinam a
Gothis obscssam periculosis feinpiiribus dcserere
videretur. Sed tandem anno 51(5 jani, ul videtur,
multum provcclo, facta in 1'cloponeso cxsccnsionc
lerrcslri itiiiereConslantinonolim perrexit; nani per
Helladem et Illyricum cum<lem ifer habuisse tradit
Facundus lib. iv, cap. '.^. Thessalonic.T obviam ha-
buil Sebastianum (liaconum aposfolica» scdis in
Dalmatia quKsforem, quem in provinciam Vigilius
redire jussitmandans, ne Consfantinopolim arcede-
rel,nisi post exacfas Pra>valis pensiones. Ingressus
cst autem Conslanliiii>pi)lini Vigilius die25 Junuarii
anni5l7, ut habct Confinuator Marrcllini ad euin
Christi annum.

Vigilius summo honore a Justiniano imperafore
excepfus est, ut lestafur Theophanes in Clironico,

D uhi adilif : .. Tantis honoruin ct cultus indiciis ab
iiiipcraf, decorafus.adeoanimafus esf, ut a commu-
nionc exelusioncm menses (]uatuor suslinendam
Menna> Constantinopolitano cpiscopo in p^rnain im-
ponerel." Sed Theodora inipi^rafrix Mcnnam Vipiliu
coneiliavif; subdif cnim Theophanes : •■ Vigilius
pariler aThcodora .'\iigiisfa rogatus. Junii die vigc-
simo nono. qui sanctis aposlolis saror, patriarcli.-r
Conslanfinopolitann Mcnn.T paccm resliluit.»Quarc
cum Meunas per i|uatuor nicnses a communione
suspcnsus fuent.ah ea circa linem mensis Februarii
a Vigilio papa exrlusus fuerat. Id antem accidisse
anno 517 dcmonsfraf id<>m Tbeophancs scribens :
" Eodeni anno die 11 Maii sancf.-c Pcnfo^osfcs sab-
bafo cum ludi circenses celebrarenfur, « ctc. Quo
Paschali chararferc dcsignatur annns 547. Pascba
eniiii co anno dic 21 Martii celebralum esf. Decrc-
luni etiaiii confra Acenhalos promulpavil Vigiliu .
quaaivis ipsis ravcrct Theodora .\ugusla,ut lesfafur

597

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. --VIGILIUS.

S98

sanctus Gregorius M. lib. ii, epi?t. .30, ad cpiscopos l^
Hybernia;.

Interim tamen Vigilius experiebatur, quam pru-
denler deressores pontiQces Gra3Corum synodis non
interfuissent. Talis enim ac tanta eidem violentia
inferebatur, ut in publico conventu semel in hasce
querelas feratur erupisse : Contestor. quia eUi me
capiivum tenetis, beatiim Petriim apostohim captivum
facere non potestis. Womm testis veiiit Italii-e clericus
in epistola, seu libello supplici dato legatis Childe-
bertiFrancorum legisConslantinopolim proficiscen-
tibus, quo enixe rogabantur.ut Vigilii papae causam
susciperent. Hoc unum, ut superiusdisimus, pete-
bat Vigilius.ut in Sicilia,vel alio quopiam loco Occi-
denti proximiori oecumenica synodus haberetur, ad
quam Latini commode commeare possent. Sed ex
Justiniani decreto res in urbe regia ventilanda erat,
Quare urgente synodum imperatore, Vigilius Cons-
tantinopoliconeilium quorumdam episcoporum an-
no548 coegit./lfYwcre^inquit Facundus in libro con- n
tra Mocianum,5(;p<H(((/n!to circiter episcopicum Roma-
no antistiteconijni[iati. Sed cum secus quam sperabat
Vigilius, rem succedere animadvcrteret, eodem
Facundo et quibusdam aliisAfris triaCapituIa vehe-
mentius propugnantibus.Acta synodi interrumpens
statuit pcr scmetipsum sentcntiam proferre.

Diuturniorisitaque in urbc rogia morajimpatiens,
ac JustinianiviuIeiitiisfractusj!«/tr(in«»adMennam
Constantinopolitanum patriarcham scripsit, in quo
propugnata huc usque tria capitula, mutata dere-
pente sententia damnavit,adjecta tamen clausula :
Salva in omnihus revcrcntia s[jnndi Chalcedoncnsis.
Ipse Vigilius inlitteris contra TheodorumCaJsarCce
metropolitam rem ita narrat : " Pro scandalo rclVc-
nando condescendentes quorumdam animis, quos
aliquadispensatione credidimus temperandos quia
tu jam eos pluribus annis inquiotissimus stimulator
accendcras, qna-dam pro tjmpore medicinalitcr
existimavimus ordinanda,tali scilicet conditione.ut p
omni imposterum perturbatione sopita, nihil ultra '-'
nec vorbo, nec litteris quisquam facere ex eadom
causapra'sumeret. » Jam enim Vigilius videre cocpe-
rat, quod Gr<Bci recte monebant, tria Capitula ad
synodum Chalcedonenseni non spectare,quffi jam fi-
nita erat.antequam illa nominarentur, et de quibus
Leo Magnus minime scntentiam tulcrat,quippe qui
Aelasyiiodi usque ad delinitionem lidei soiummodo
approbarat.JudicatumporrotradiditVigiliusMenuffi
Sabbatn sancto.seu die 11 Aprilis,ut ipsemet asserit
in epistola ad Ilusticum et Sebastianum Romana;
Ecclcsia! diaconos.

Utrir|ue parti se fecisse satis Vigilius putavit,
Gra!cis, quod tria Capitula condemnasset; Latinis,
quod salva syiiodo Chalcedonensi id se fccisse eon-
testaretur. Pr.csto erant Vigilio inter alios Husticus
et Pebasti.-inus dnctissinii Uomana-'Ecclesiae diaconi,
qui uterquc Jiidicatum summis laudibus extulit. At
Facundiis rpiscopus llerinianensis qui etiani Con-
stantinopoli aderat,Vigilium mendacii, proditionis, D
coUusionis cum Acephalis, ambitionis, venalitatis
arguil, utviderc est in libro priesertim contra Mo-
cianum. Africani non modo Judicatum non appro-
baruiit, scd eidem consentientes ecclcsiasticacom-
munione privarunt. Idem ab Ulyricis episcopis fac-
tuin. Freinebat universus occidcns, palamque Jusli-
niani jussis non modo cpiseopi, sed integra? plebcs
refragabantur; indc imperator ex Vigilii Judicato
lites in immensum auclas intelligrbat.quas tamen
eo scriplo componcndas speraveral.Ouamobrcm la-
ma^ su.e consulens VigilinSjdalis ad noliiles episco-
pos litteris,scilicet ad Valenliniaiiiim Tomilanuni in
Ponto melropolitam el ad Aurelianum .Vrelaleiisem
anni 5.50 initio,doeuit in Judicalo suo so nihil ron-
tra Chalced<mensis synodo rcvorenti.Tni admi-^isi-r'.
Utraiiue epistola insorta est Aclis (|iiiiilu; synodi
collatione vii.

Anno quingeDtesimoquadragesimononoRusticus

etSebastianus diaconi Ecclesia Romanje,magni illi,
utnumero superiori diximus. Judicati praBCones ac
laudatores,Felicismonachi.-\fricani,Gillitanimona-
sterii Hegumeni persuasionibus victi, a priori sen-
tentia discessere, ac perfricta fronte a Vigilii eom-
munione segregati, hostium numerum auxere, ac
litteras quaquaversumdisseniinarunf,quibus signi-
ficabant Vigilium aliquid scripsisse, quod repcriatur
adver.nmi diffmitioni sanctx Chalcedonensis stjnodi,
teste ipsomet Vigilio in sententia adversus eos lata
anno 550 post diem xvii; mensis Martii.ut ostendit
auctor critica; Baronii eo anno num.4.Vigilius enim
justa contra eosdem indignatione concepta, ubi ad
meliorem frugem eos reverti nolle cognovit, utrum-
que anathemate perculsum dignitate ac gradu sub-
movit. Sententiain eosdem aVigiliolata inserta est
Actis synodi quintre Collat. vii.Rusticus erat Vigilii
papa3 nepos, et Baluzius tomo I novE Collectionis
conciliorum in Prcefatione jd .4cta synodi Chalcedo-
nensit num.25 ct pag. 1228,o=t"ndit hunc Rusticum
unum eumdemquecum illo l'uisse,qui prioremver-
sionem Lalinam concilii Chalcedonensis cum codi-
cibus antiquis contulit.

Eodem anno quingentesimo quadragesimo nono
episcopi Illyriei, ubi primum Judieatum Vigilii ad
eos pervenit,synodum indixero, et communi consi-
lio trium Capitulorum defensionem suscepere,tcste
Victore Tununensi ad eumdem annuin scribente :
(I lllyriciana synodus in defensione trium Capitum
Justiniani.Augusti scrii3it,et Bencnatum primae Justi-
nian;e civitatis cpiscopum obtrectatorem eorumdem
triumCapitum condemnat.» Mirum non est, inquit
cardinalis Norisius in eadem Dissert. de synodo
quinta, cap. i, Benenatum solum ex lllyrici me-
tropolitis contra tria Gapitula sensisse, erat enim
episcopus, novse Justinian» a Justiniano impera-
tore praifeetus.

Anno quingentesimo quinquagesimo Afrieani an-
tistitcs, Rcparato Carlhaginensi episcopo duce,
grande facinus ausi. non modo Judicatum rcjece-
runt.veruni etiam Vigilium ipsum anathemati sub-
jecerunt, testo Victore Tununensi in Chronico,qui
fusius, quam casteri, gesta in eausa de tribus Capi-
tubs suis fastis inseruit : «Post consulatum Basili,
inquit.anno x, ideoque anno 550, .\fricani antistes
Vigilinm romanum episcopum dainnatorum trium
Capitulorum synodaliter a catholica communione,
reservato ei pcjcnitenlia^ loco, recludunt, cl pro de-
fcnsione trium mcmoratorum Capitulorum litteras
satis idoneas Justiniano principi perOlympium ma-
gistrianum mittunt. » Ex quo patet Africanos epis-
copos eo usque tcmeritatis erupisse,ut ipsum pon-
tificem Romanuin palam anaibematc percelloront.
Sod et cosdom pari prona Vigilius niultaverat, nam
Judicati detraclores ipso facto analliema subjicio-
ljantur,quod cx his.qua; in sentcnliaojusdoin Vigilii
contra Rusticum ot Sebastianum leguiilur.inlelligi-
tur : « Quos pro hoc.ait VigiIius,quod contraJudi-
catum nostrum scripscrant^ per ejusdcm Judicati
seriem constabat jam a nohis communione suspen-
sos. »

Jnstinianus imperator acceptis actis synodalibus
episcoporum Illyricorum,quibus anno (liiingentesi-
mo quadragesimo iiono tria Capitula defciidcrant,
actisquc Concilii in Africa eamdem in rem anno
quingenlesimo quinquagcsimo coaeli, contralllyri-
cos et Africanos rescripsit, ul docet Isidorus in libro
de Viris illu.ttriliu.^icay). 12 : « Juslinianus,inquil,im-
perator condidit quoqiio etrescriptumcontra lllyri-
cianain synodum, el advcrsus Africanos episcopos,
in quo Ina Capitula damnare conlendit. »

Vigilius nulla re in uies niagis angebatur, quam
quod Judicatum cniiseral, cuius scriuti non scmcl
enm'!oni prr-niliiil; vidoba! enimOcciflentales oli id.
omiii eiga apostolicam sedein reverenlia depnsila,
rebelhissc.Quare prudenti consilio cum Justiiiiano
cgit,ut aMcnna sibi Judicalum illud restituerctur

S99

AXASTASIS BlBLlOTIlEGAHli

GOO

unde posteain synorln plenaria,velut ex integro ea- A
dem causa Iractaretur nullaque fieri posset ex priori
illn (lccreto Patribusin dicenda sentenlia prajscrip-
lio. Judfcatum itaque suum cx Mennaj manibus ro-
ccpisse \'igilium,oninem(iuc deinceps usquc ad con-
cilunn,(le tribus Capitulis quicslionem, sub anathe-
malis pocna interdixisse, testatur clerus Italiaj in
libello Frunc(jruiH legalis lradito,ipsequcVigilius in
sententia cnntraThcodorum lala. lllius Judicati nec
unicum cxcmphim apud Mennani remansisse.eo ar-
gumenlo probat cardinalis Norisius laudatus cap. 4,
quod cum poslca coUatinne vii quinta; synodi ex
BcriptisVigiiii triaCapitula ab apostolica sededam-
nata csse dcmonstrarc Gra.'ci 1'atres conarcntur, ac
senlentiam contra diaconos Ronianos Rusticum et
Sebastianum, ilomque epistolas ad Valentinianum
Tiimitanum.Aurelianum Arelatenseni episcopos,Ju-
dicatumminime protulerunt.ltacardinalisNorisius.

Verumposl editam illam de svnodo quintadisser-
tationem, lialuzius in nova collectionc conciliorum n
acta vulgata concilii quinti cum Mss. Bellovacensi,
ct Parisiensi diligenter contulit, multas varias lec-
ctiones ex his notavit, et pra;terea varia Iragmenta
publicavit qua? sunt magni momenti, inlcrea insi-
gne fragmentum exJudicatoVigilii nuod ad nos non
pervenit, supplevitqiie sacram divalem Jnsliniani,
qua; mutilata in nmnibus eonciliorum editionibns
legitur. In bac cpistola, seu epislolw IVagmcnto ait
Justinianus, Vigilium in suo Judicatotria Capitula
anathematizasse bis verbis : " Et quoniam hisqu;u
nobis dc noniine Thcodori Mopsuistini scripta por-
rccta sunt, multa contraria rectaj fidci releguntur,
nos monita Pauli se(|ucntes Apostoli dicentis, OmH/a
prob(ite,quod bfluuin ext relinete, ideoque anathema-
tizamus Tlieodorum.qui fuit Alopsuestisc episcopus
cum omnibus suis scriptis, et qui vindicant eum.
Anatbcmatizamus et impiam epistolam, qua; ad Ma-
rin Pcrsam scripta esse ab Iba dicitur, tanquam
contrariam rect;e Christianoruui lidei.et omnes (|ui «
eani vindicant, vel reclam esse dicunt, Analbeina- "^
tizamus et scripta Thcodorcli, qua; contra rectam
fid^Mii, et duodccim capitula sancti Cyrilli scripta
sunl.» Et h;cc quidem in ea.qua; dicitur Judicatum,
inserta sunt, inquit Justinianus in dicta epistola Ex
quibus patct Ju^linianum et consequenter Mennam
piitriarcham apud se relinnisse exempliim Judicali
Vigiliaiii.ldeo aulcm lectum non fuit Collalione vii,
quia \'igilius dic decima quarta Maii, duodccim dic-
bus antc eam Collationem, qua; habita esl die x.wi
ejusdem mcnsis, Cnntilulum suum cdiderat, quo
tria Capilula defendcbal, ideoque Judicalum abeo
revocatum censebutur.

Cum acce|)isset Justinianus nomen Theodori c
sacris diptychis ecclesia! Mopsucstena^, cujus olim
episcopus inerat, erasuni csse, ad Joanncm melro-
politam Justinopolitanum in Cilicia minori, et ad
t;osmiim episcopum Mopsuesti;e liltorasdedit die 17
Junii annn .551), ul colleeta provinci;r synodo invcsti-

faretiir,quand(>nam id faetum esset. Adfucre ciim D
oannenietropnlilaoctoaliiepiscnpi,seniores clerici,
el nobiles rivilatis. 1'rnlala sunl Mopsueslen.T Eccli"-
siic diplyeha, in quibus antislitum illius sedis nnmi-
na ila inscripta lcgebanlur : •■ Pro requiescentibus
cpiscopis Prologene. Zosimo, Olympio.Cyrillo.Tlio-
nia, Bassiano, .\uxcnlio, Palatino, Jacobo, Znsimo,
Theodorn, Siinonc, » iiui duo iilliiiii paulo anledc-
functi crant.UecilatohocdiptychoStephanuspresliy-
lcrannossepliiaginlaunoiniiiusnatusdixit : <• Nulla-
tciuis scio,vel audivi Theodoriini, qui oliiii in noslra
civilale fuit cpiscopus, nominalum in sacrisdiply-
chis.Cognovi autem cx quo huic ronnumcrorclero,
(iiiod illiiadcmplocx ipsis aliquandoCyrillus Alexan-
ilrin.ceiviluliscpifcopus in illiusloeo inserliiscslsa-
cris diplychis rrquiesrcnliiini cpisroporiim. qiii iis-
qiic nunc pro ipso pr.cdicalur.» Ideiniteteri luin clo-
rici.liim iiobilescivcscnnlostatisunt.ltaqueTheodo-
rusinterOlympiumctThoniaminsacrisoliinlibrisle-

gebatur.ex quibus poslea expuoctus fuit.HaQcexpun-
ctio declarauat Theodorum mortuum fuisseincuw-
inunioneEcclesiic.poslmortcmveroerroruniaccusa-
tum.atque convietum communione privalum fuisse,
Synodus itaquc Mojjsucslena banc scntentiam de
Ttieodoro pronunliavit, causa cjusdein diligenler
discussa : >< Nunc vcritatis revelata est rulin et valde
evidentcr declarata est,Theodorum vetereni in anti-
quis temporibus extra pi;fdicationemdivini nivste-
rii fuisse,et sacrisdiiityebis ejectum esse.et in illius
vocabulum rcscriptum esseCyrillum sanctie uicmo-
rioj.'! Patres hocipsum statini Jiisliniano imperaturi
per lilteras signillcarunt, cujus etiam rei \igilium
cerliorcin reddidere, utiusserat imperator. Eistat
epistola ad Vigilium Collat. v, synodi i|uinta!.

Successitannusquingentesimus quinquagesiinus
primus Vigilio infaustus ob Justiniunifururein,et in
apostolicam sedeminjurias.TheodorusCa;sare;Eine-
tropolita induciarum impatiens, fidemque servare
nescius,contra tria Capitula librum publicc corain
plerisque episcopis in palatio legendum curavcrQt.
Quod ubi Vigilius accepit,hominis petuluntiain exso-
cratus, gruviori quidem pa;na eumdi-m aflicere de-
rrevorat, sed quod ille Justiniano clarissiiiius eratj
milius consilium inienseumdem accersitum.patrali
facinoris reiirehendit. llle ut erat prnno ad lingen-
dum aniino facli veniain supplox pctiit, impelravit-
que, quod postea ei exprobravitVigilius in seutcnlia
conlra eum lata.At ingens puntilicis ad parccnduui
facilitas, ad graviora lacinora tentanda cuiii prom-
ptiorem rcdc^idit, ut cx scquentibus apparebit.

Advciiere hoc eodeui anno i]uingeiitesiniu quin-
quagosimo primo Constantinu]iulini evocuti Afncani
episcopi Iteparatus et Firnius,illc proconsularis.bic
Numidarum primas, Primasius Adrumetinus, ac
Verecundus Nicensis, pro triumCapitulorum defcn-
sione ubstinatissimi. In llepar.ituni tutius Africte
primatem veheinentior impressio facta est, at ille
ncc gralia, nec ininis inflexus est,sed tria Capitula
constanter propugnavit.Ouareindignatusiiii|ieralor
eum in exsilium misit,in quo vixitusque ad annuu
5(53. Nunquam tamen Synodum quintam recipcre
voluit.quam Boniani pontilices suliscripserant.sed
in schismalc mortuus est. Finnus Nuniidarum ;>ri-
nms Jonii prinripis ft)rn(/)/i«, ut habet VictorTunu-
neiisis. (((Dnnatioui coruni(teiii Coiiitulorum msenium
jir.rliuit. Primasius diu contra Juslinianum stctit,
siibscripsit enim boc eodem anno dccrclum contra
Theodorum.el anno .553 Vipilii Constituluin.Vcruai
a Justiniano relcgalus,audila niorlc Boelhii prima-
lisHyzaceni ut ei succcderet, Capitulorura damna-
tioni' nomcn dedil, et in Africam rcvorsus, cum
rapiuis et violentiis Ecclesiaj statum turbaret. a
provincia; synndu doi^usiliis est, ut scribit Viclor
Tununensis ad aniiuui post consulatum Uasilii xii.
Verecundus Nicensis.cum Jusliniani furori se sub-
duxissct.Chalcedunonscm fugiens, ibidem mortuus
est, ut inlra dirotur.

Jusserat Justinianus noliilinre» singiilarum pro-
vinciarum episcoposConstanlinniiilimarcodcre.Scd
cum Afrwani Iria CH))itula dofi-ndorcnt. ol lllyrici
venire iinluissent. ac insupor vidcn-l ex (lcciffenlc
paiicos ail synoduiii acccdcre. ncque Vipilium sine
Occidenlalibus episcopis quidquam decerncrc vclle,
incontorc Thouduro C.Tsnre« opiscojio, oodom anno
554. Eilictiiiii conlra Iria Capitula publicavil. alque
palam inocclesiaregia- urbis.ctalibisiisnonili jussil.
"(^onslanlinojwli vero,inqiiit clcrus Ilali.T in suo li-
bello.ra-perunt ilcrumbeatissimumjiapamVipliuin
comjiollorc, ut si Afri,atquo lllyricinni.vol rialmatn
episcojii nollenl.ipse ciiiii Gr.Tcis ejiiscuitis oa cajii-
lula cundemnnrot. Sed bcatissimo jiapa Vigilio nul-
latenus arqiiiosccnlc, edicta ox nnniinc impcriali,
laininecr|isiaConstanl:noi>nlilnna.i|iininin iliversis
liicis susi)ondi lccorunt. por qu.T oadoiii (^apiliila
daninaronUir." Isliid serundum Justiniaiii ediclum
conlra tria C^pitula a priori, anno bkk emisso, di.

601

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — VIGILIUS.

602

versum essc.jam supra probafum est.Istud autem \
circa diem 14 Julii anni 551 appensum esse ostendit
cardinalis Xoriaius laudatus cap. 5.

In hocedicto Justinianus ecclesiae dogmatacontra
Arium,Nebtorium, atque Eutychetem statuit,recipil
quatuor synodos acumenicas, postea novcm cano-
nes statuit contra Xestorianos, atque Eutychianos,
qui ad verbum omnos fere approbati sunt a synodo
quinta. Poslea hunc canonem ponit : « Si quis non
anathematizat Arium, Eunomium, Macedonium,
Apollinarium, Nestorium, et Eutychen, et omnes,
qui sirailia eis sapuerunt.vel sapiunt, talis anathe-
ma sit. » Quo in canone cum Origenis nomen non
legatur, optime coUigit Baronius edicti auctorem
fuisse Theodorum Cappadocem Origenislarum du-
cem.Cumquein eodemquoque Acephalorurah;eresis
plurihus proscribatur, cardinalis Norisius recte de-
riucit euradem Theodorum non fuiss_' .Acephalum,in
qua secta eum fuisse tradit Liberatus in Breviario
cap. 24. Postea Justinianus transit ad tria Capitula, p
quibus sub pccna anathematis damnatis, diffusam
disputalionem init contratrium Capitulorum defcn-
sores, ostenditque hiereticos, vel schismaticos,licet
defunctos posse damnari.

Porro .\cephalos dictos fuisse illos hajrelicos qui
neque sanctumCyrillum.\le.\andrinum,neque Joan-
nem Antiochenum aut Orienlales episcopos seque-
bantur, auotor est Liberatus in Breviario cap. 'J, ubi
loquens de defensioneOrientalium episcoporum pro
duabus naturis Ghristi a Cyrillo composita, ait :
«yuamquicunque tunc minime receperunt, hosesse
puto auctores Acephalorum, qui neque Cyrillum
habcutcaput, neque, quem sequantur, ostondunt. »
Leontius tamen lib. de Sectis nonnisi postconcilium
Chalcedonense Acephalos hajreticos nominari cic-
pisse scribit. Sed inter utrumque auctorem concor-
diam iniri posse vult Garneriusin Historia Thoodo-
reti cap. 0, apud quom legi potcst.

Sed ut ad ti'ia Capitula redoam, ubi Vigilii edicla p
priucipis contratriaCapitulapubliceaflixa intellexe- ^
rit, in 1'lacidianam doraum, tum Latinos, tum Gr;e-
cos episcopos venire jussos hisce admonuit : "Qui-
cunque edictis istis consensum prasbere voluerit,
scial se ab apostolicae sedis communione suspen-
sum.ii Ita clerus Itali.-e. IpsemetVigilius in epistola
encyclica, quam anno 5.52 scripsit, teslatur se hoc
eodcm anno 551 coram diversis provinciarum epi-
scopis, ac Constantinopolitano clero in Plucidiana
domo publice protulisse hcEC verba : « llogate piissi-
mum principom, ut edicta sua.qucc prc-ccepit appen-
di, reniovere dignetur, ot constitutum communc
exspoctare, id esl ut scandalizati episcopi I.atina;
lingu.c ad synodum voniant, aut certe remota omni
violentia suas scripto declarcnt scntentias. Quod si
fortc preces nostras audire noluerit, vos nulli rei
pr.-ubeatis assensum.qu» ad divisionem tendit, nec
conti-a constitulum comminationc ali([ua veniatis.
Quod si hoc forsitan, quod non credimus, fcceritis,
novcritis ex praisenti die, ut priEvaricatorcs apostoli D
Pclri per ministerium vocia mea3 haberi suspen
sos. »

Post vcrba raox laudata clerus Itali.i> addit : « Sed
ct sanctusDatius Mediolanensis episcopus conlesta-
tionem omnibussub magna vociferationc deposuit,
dicens : Ecce ego et pars omnium sacerdotum, inter
«luos Ecclesia mea constituta est, id esl Gallim, Bur-
gundi.-c, Spanire, Liguriie, .EmiliaJ alquc VcnclicT3,
contcstor, ([uiaquicunquo inedicla ista consenseril,
suprascriptarumproviiiciaium pontificcs communi-
catores haberc non potcrit. Quia constat apiid mo
odicta illa sanctam syiiodum ('.halcodononscm ol
fiilom catholicam pcrtiirbaro. >■ Daliuni nihiloniinus
IModiulanensem damnationi trium capitulorum antc
miirti^m^iiua! anno 5.")'i conligit, subscripsisse (radil
Viotiir Tununensis in Chronico, quod lamen valdo
dubium osso oslendit annotator Baronii. Zoilus opi-
scopus Alexandrinus, qui edicto conscnsum dare

noluit, depositus est, et in ejus locum Apollinarius
substitutus, et quidem ante mensem Septembrem
ejusdem anni 551, ut in eadem critica Baronii lc-
gere est.

At Theodorus Coppadox auctor edicti, Grajcorum
catervam secum trahcns, ad ecclesiam in qua su-
spensa erant edicta, se contulit, ac sacrosancta my-
steria celehravit. Justinianus indignatus, Vigilium
nonsolumedictisimperatorisadvorsari,verumetiam
et eidem obtemperantes, ab illo ecclesiastica com-
munione privari, euni custodiaj tradi jussit, qui sibi
timens, una cum Datio Mediolanensi episcopo in
ecclesiam Sancti Petri in Hormisda se rccepit, ut
nonsolum clerus Italice, sed ipsemet etidm Vigilius
in laudata encyclica narrat : « C.um in eadem eccle-
sia, inquit, a comitatu pra3toris cura multitudine
armatorum militum veniente, tanquam ad bollum
instructa acie, a sancto ejus altare tracti podibus
traheremur, et super nos etiam ipsa altaris monsa
ceciderat, nisi clericorum nostrorum fuissctmani-
bus sustentata,» Ibidem autem eam violentiam men-
se Augusto sibi factam aflirraat.

Quare Vigilius non jam fomenta, sed ferrum ad-
movendumratus,inItalorumepiscoporumcongressu
pluribus Theodori episcopi Cc-esareensis in apostoli-
cam sedem injuriis recensitis, quas et scripto consi-
gnavit, hanc contra eumdem sententiam protulit :
« Theodorum C.-esarec-e Cappadocicc civilatis quon-
dam cpiscopum sentenli;e prouuilgationc lam sacer-
dotali nonore, et communione catholica, vel orani
ofllcio episcopali, seu potestate spoliatuni esse de-
cernimus.»Mennam vero Constantinopolitanum pa-
triarcham,ac C(msentientesepiscopos a sacra tantum
communione suspendit. Il.iec senlentia lUita xix An-
lemlns Septemb. imperanle domino Justiniano PP.
Awjuslo anno xxv, post consulatum Busilii anno x,
ideoque die xiv mensis .Augusti anni 551 Eam tamen
sententiam minime publicandam duxil Vigilius,ve-
ritus ne Justinianum. cujus furorem jam expertus
erat, in rabiem rursus impelleret, Theodoro praiser-
tim omnia ex arbitrio faciente.

Exstat tomoV Conciliorum cpistola encyclicaVi-
gilii, alias mutila, nunc integra, in qua' suarum
calamitaturaseriem pontifex exponit.Cum apud divi
Petriin Hormisda moraretur, Belisariuset Ccthegus,
et Petrus exconsules, ipseque Justinus impcratoris
nepos,cum Marcellino quc-estore ad Vigiliumvenere,
ut accepto juramenlo in Placidianas ;edes veniret,
secus vcl suh omni violenlia e teniplo rctrahendum.
Sed curn ibidem sr ivc,|ii>sr|, nt tamen tara sancta
lide poslhabita, iii ilir> >,r\iiis se tractari animad-
vcrleret ; scmol, iloiiiiii. ar l.Tlio Belisarium, alios-
quejudioes conlestatus cst, ul jnsjurandi roligiono
leneronlur. qualenus. inquit, nulias imiuirluilines,
aul moleslias, sicut noliis jurutum fuerat, pateremur.
Intoroa Justinianus veritus, ne Vigilius iterum e
Placidianis iu templum sonfugerct, "niisso clam mi-
lite ;edcs scdulo custodiondas.jussit,quodubi Vigilio
signilicatum fuit, biduo ante Nalalem Dominifugam
mcditatus, noctc intcmposta ex Placidiano Paiatio
cajcisvestigiisdiscedens Chalcedonem transfretavit,
atquc apud D. Euphemi.c domicilium habuit. Vigi-
lium Datius Mediolancnsis secutus est,alii(]ueeliam
Latini episcopi, inter quos fuit Verecundus Nicensis
in Byzaccna provincia episcopus, qucni paulo jiost
ibidem defunctum scribit Victor Tununonsis.

Anno (]uingcnlesinu) quin(|iiagosimo sccundo .lii-
stinianus Vigilii conslantiani, ut o\|ierimcntis silii
satis.jnm probat.-iin |)rosjiioioiis.si'posilisminisciini-
dom per logatos convcnil ; lcgatiiine aiitcm Belisa-
rius,aliiqiiemoxmcmorati(]iiinloKalondasl''chruarii
pcrfuncli snnt. Illi cum Vigilio cgerunt, ut accepta
itoruin luiblica fidc, Constantino|)olim redirot, qiii-
bus i).intilox in hanc simlentiam rosjiondit : .. Si
causaEccIcsiiCoriliiiatiir,iitpaoem(-jiis,(]uam aviiii-
culisui(idcslJustiniinn)cratoris)])iissinuispriiiccps
fecillemporibus, elmodo restitual, ego suoramouLis

603

ANASTASII BIBLIOTIIECARII.

604

opus non habeo, sed statim egredior.Si autenicaiisa
Ecclcsia^ (inita non tuerit,itemsacramentisopus r.on
habeo,quia nuuquam de S. li^nphemim basilicaexirc
dispono, nisi scandalum ab iicclesia Doi rucrit am-
putalum. » IIkc ubi Juslinianus a legatis accepit,
epistolani, seu, ut Vigilius loquitur, charfam ad
eumdem misit, mendaciis ac injuriis relcrtam. Eam
Pctrns rcrercndarius pridie Kalendas Februarias tu-
lit. Curn vero non esset imperatoris mniiu sitUcri-
pta, nequc Pclrus eidem nomcn dare vellct, vel si-
gnare fliem, quo allata fuerat, nullam illi Vigilius
lidem pra-standani duxit.Ga;terum ne ream conscien-
tiam silentio apud impcritos proderc videretur, ob-
iecla quajcunquc crimmavalidissime sc confulasse,
m epistola encyclica conteslatur.

Die vero quinla Februarii ejusdem anni, Vigilius
illam famosam, ad universam Ecclesiam, dedit epi-
stolam, quacuncta,qua; gestaesscnt, innotescerent.
In ca exponit causas secessus sui ad sanctam Eii-
phemiani, ct quid ibi cgerit cum legatis Justiniani,
simulquc lidei sua2 confessionem intcrserit. De sen-
teutia in Theodorum Cappadoccm lata, qua cpisco-
patu deponcbatur, sub fiuom scribit : << Pro mansue-
tudinis vcstra^ iuluitu, ct spe conversionis cjus, sicut
dictum est, publice proferre distulimus. » Data dici-
tur ha>c encyclica ISviiis Fcliriiarii impernnle domino
Jusliniano l'l'. AuriuiCo anno xxv, posl consulaliim
Basilii aniio x, sed legcndum, amwxi, ut annus xxv
Justiniani cum mense Februario conjunctus mani-
festum facil. Est inter epistolas Vigilii in Collectione
conciliorum ordine xv.

Juslinianus synodi peragenda;cupidus,auresjam
tandem Vigilio dare crepit, videbat enim reluctante
pontifice llomano nihil solidum ea in eausa statui
posse, Quare non amplius alieno cral a Vigilioani-
mo : quod ubi Mennas Constantinopolitanus, ac
Theodorus Caisariensis, aliiqnc iutellexcre, libellum
fidei coulcxuerunt,illumque Vigilio adhuc in tomplo
diva; Euphemi.-c commoranti obtulere. In eo expe-
dita lidei professione juxla decreta quatuor synodo-
rum generalium, facti vcniam a Vigilio his verbis
postularunt:« Doinjuriis aulem qu;ecunque beatitu-
dini, vel sodi vcstra; facl.T sunt.easquidemnon fcci,
sed quia pro paco Ecclosia; modis est omnibus fosli-
nandum.velul si eas fecissem, veniam poslulo. Quia
vcro tempore discordia; cxcommunicatos, vel non
receptos a bcatitudine vcstra in communionem su-
scepi, pariler veniam postulo. » Subscripsere libel-
lum Mennas Constanlinopolilniiu.<;, Theodorus CtTsarex
Cappndoci.v, .^ndreas Ephcsinus, aliique. Posl h.-EC
Justinianus edicta revocat.et jam Patncius Constan-
tinopolim ad synodum venicnlibusex inlcgrocausa
trium Capitulorum dijudicauda dimitlitur. Intcrea
Mi'nnas incuute circitor Deccmbri ojusdem anni
quingontesimi quini|uagesimi secundi, iliem obiit,
cui subsiilutus ost stalim sanclus Eusychius.

llic anno quingontosimo quinquagosimo tortio
ineunte, cum osset novus patriarcha Constantinopo-
litanus, professionom lii\n ad Vigilium misit.in qua
lauilatis ouatuor synodis gencralibus, atquo sancti
Louniscpistolis, Vigilium rogal, ul.jam tandem con-
cilium de tribus Capitulis inchoel. Subscripscre
epistolamEutyehiusConslantinopolitanus.Apollina-
ris Alpxanilrinus.Dominus .\nliochonus. )iatriarchn;,
el Elias Thessalonicensis metropolila. Vigilius ipso-
rum fidom collandavit rcspondens viiiMus Jannarii;
pelitioni voro dc disculienda causa Irium Capilulo-
ruinh.ocreponit : «.Vnnuimus, utdelribusCapilulis,
exquibus qu.ustio nataest, facto regulari convenlu,
servala .■cquilate, modiis sacrosanctis Evanpoliis,
collalionem cuni unitis fralribus habeamus.et linis
delur plaoilus Deo.et convenions iis.qn.T a sanctis

?|uatur sunl doiinita conciliis. » M illis clausulis,
nclo rcijulari convcnlu, scrrnta .rquilaU'.\ln synodiim
mdi^i ponlilcx consontiebal, ul el l..atini eniscopi
parinumeroadessent, nedecrelis postoa svnodalibus
adversarentur. Porro Vigilium rclicta Cbalccdone,

X ilorum Constanliiiopolim petiisse, post acceptamdie
Thcophaniorum Eutychii epistolam oslendit cardi-
nalis Norisius laudatus, cap. 6.

Cum itaque VigiliusOccidentalesepiscopos,timorc
Jusliniani, adesse nolle intelligeret, se cum paucis
Italis atquc Illyricis rom itadcllnire posse negabat,
utnulladeincepsabUccidentisepiscopiscontiadictio
ficrel Ea taudcm sentcntia placuit, ut pari Latino-
rum, acGraecorum numcro synodus componeretur,
quod ante festum Pascha;, anno552, die 20 Aprilis
celebratum,statutuinfuisseobscrvatidem cardinalis
Norisius citatus, cap. 7. Ipsemet enim Vigilius in
Constituto ad Justinianum, ait : « Poslea vero hoc
magis cum consonsu fratrum noslrorum,nostrarum
parlium episcoporum nuper ante sanctum Pasbhai
diem pietas vestra constiluit,ut ex a-quato numero
his pontificibus quiinConstantinopolitanaurbopra;-
sentcs sunt, de tribus Capitulis, ex quibus qua>stio
verlitur, secundum superius dosignatum fratrum

T) nostrorum cpiscoporum profcssionem doberemus
inirc traclatum. » At Gr.Tci cpiscopi his inlellcclis
tuinultuari, venisse se cx longinquis provinciis sy-
nodi a;cumenica; causa, hujus auctoritatem.ac no-
mcn doprimi, si a paucissimis eelebrotur:plurimos
sapientissimos exciudcndo?,si pari cum Latinisnu-
mero coeundum sit. Synoilos frequontissimasasolis
Gra;cis ceiebratas: in Chalcedononsi sexcentorumct
triginta Patrum conventu, logatos tantum Leonis
papa; ox Latinis intorfuisse ; Nica;nam omnibus ve-
nerabilem synodum ex Gracis tantum conflatam :
notam esse (!)ccidentalium in trium Capitulorum de-
fensione obstinationem, cum quibus se ex a;quato
numcro Orientales disputationom ineant, paribus
hinc inde suffragiis, reinfeclaConcilium dimissum
iri. Juslinianus his acceptis, contra pacta conventa,
a priori scntentia discessit, synodumque indixit ad
diem quintum mensis Maii, ut hiibenl rodices Bello-
vaccnsis, ot Parisiensis, non vero ad diom quartum

p ejusdem mensis, ut legitur in codicibus ooitis. De

^ quo legendi Garncrius in Disscrt. de quinto synodo
generali, cap. ,5, ct .\uctor critica; Baronii ad annum
553, num. 11.

Die itaquo quinla mensis Maii anni quinpcnlesimi
quinquagesimi tertii prima svnodi collalio habila
est. Adfuere trcs patriarcha;, fiutychius Conslanli-
nopoIitanus,.\pollinarius.Mexandrinus,DomDusseu
Dominus Antiochenus, Jerosolymilanus per vica-
rios, Patres universim ccntum soxaginta quinquc.
Locta est sacra divalis Justiniani, per Theodorum
Silcntiarium ad synodum perlata, qua imporator
signilicahat, nihil antiquius sibi fuisse, quam, haj-
resibus i-liminatis, quietoin Ecclcsi.T dare post cxci-
tfltos ab Acophalis tumultiis : Patrcs ad Irium Capi-
tulorum cxamen. ct ad judirium dc illis foi-onduni
hortabatur, qiia' flomani pontificisju.lii-.ili j nu <"<.n-
fixacssent. Lect.e sunt deinde Eut> - • ; i-

scopi i;onstantino])olitani inaugu: '■ _]■

lium dat.a;, lidei profossionom ipsiii -, < i

D proccs humillimas, ut jira-sidcnlc ojus liiiiitutiinc
controvcrsia de tribus Capitulis linirctur, el Vigilii
liltcr.T ad Eutychium ot subdilos ipsi cpiscopis, dc
quibus mox locuti sumus.

Scd cum scirent cpiscopiGra;ci sjnodum.Roraano
pontilice non pr.Tsenle, nihil haberi apud Occidcn-
tales, oam<]ue pro <vcumonica habori non possc, nisi
saltem pcr legatos llomanus ponlifos adessel;nobi-
lissima aii Vigilium dostinata legatione Irium pa-
triarcharum, omnium primatum autocephalorum,
aliorumque antistilum cum roganin!. ut synndn in-
torosset, el sccum disputarcl de ' ' "^,

quemadmodum dalisad Eutychiuri
fuerat. Eis r<^p.>>u;i \:.-iIiii^ : P
inlirmita:'
dero. in ;
quid oi il.-

esl legalos illos uon cit.aturia inauibila, tcd prccos
Vigilio dclulisse : « Pcrvenicntcs, inquiunt, ad san-

60j

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — YIGILIUS.

606

ctissimum papam senioris Romas petivimiis ejus A
bealitudinem convenire et dispulare nobiscum de
tribus Capitulis. » Atque ita prima collatio abiit.

Postridie nempe sextaMaii iidem patriarch<E,pri-
mates, atque cpiscopi Viligium iierum convenere,
enixe postulantes, utad synodum accederet; quibus
ille respondit, cum illis convenire non posse, quod
Occidentales episcopi sibi adhierentes numero ab
Orientalibus vincerentur: quamobremsecircatrium
Capitulorum qumstioneni, seorsim in scriptis dictu-
rumsententiaraeamquemifcsurumadimperatorem,a
quo propterea postulaverat inducias. At Justinianus
vigiiiti dierum indueias, quas Vigilius postulaverat,
concedere recusavit cEloris episcopis loiigioris apud
regiam urbem mora? incommoda causantibus.Quare
gloriosissimi judices imperatoris nomine, manda-
runt episcopis, ut ctiani Vigilio absente synodum
haberent.

CoUatio itaquo sccunda peracta est die octava
Maii, in qua legati a priori collatione destinati, Vi- n
gilii responsa retulerunt. In ea Patres, episcoposad
Vigiliipatriarchalemjurisdictionemexspectantes,ad
syaodum invitaruut,(jui constanter adesse sine Vigi-
lio pernegarunt. Sequenti die, nempe die nona Maii
iterumsimul Cncci antistites coeuntes, terliam col-
latioiicm habuerunt.ln ea quatuor synodorum tidom
professi sunt, earumque dennitioncs,neenon doctri-
nam sanctorum Patrum, quosceu magistrosEcclesia
veneratur : reprehensa est etiam nimium in pleris-
que radicata opinio, sine Chalcedonensis synodi in-
juria damnari non posse tria Capitula.Et sic habita
est tertia collatio.

Triduopost, nempe die duodecima mensis Maii
collatione quarta synodus causam ipsam discutere
incffipit Leetae sunt plures sententise ex libris Theo-
dori Mopsuesteni excerptfe, itemque symbolum Ju-
daicumquodTheodorooiimaCharisiol'hiladelphien-
sisin LydiaEcclesia; presbytero aseriptum fuerat, ct
Marius Mercator 1'usius circa annum 431,impugna- „
verat, tanquam ab eodem Theodoro compositum. '-'
Dictum in eas blasphemias, etin ipsum Theodorum
a Patribus anathema : i< Hoo symbolum, exclamavit
universa synodus, Satanas composuit. Anathema
ei (|ui hoc symbolum composuit. IIoc symbolum
Ephesina prima synodus una cum auctore ejus
anathemalizavit. Anathema Theodoro Mopsuesteno.
Iste Kvangelia reprobavit : iste dispensationem i]i-
juriavit.Anathemaillisquinon anathematizanteum:
rielensores ejus Juda;i sunt, sequaces ejus pagani
sunt. »

(Juinta collalio habita estdiedecima septima Maii,
iitostendit Baluziusin nova Collectione coneiliorum,
pag. 1510. In hac recitata sunt qu.-i! asanctis Patri-
bus contra Theodorum Mopsueslenum scripta fuc-
rant, et qu.-c contra eumdem legibus imperatorurn
erant sancita. llecensila sunt testimonia sancti Cy-
rilli, quibus prasfati Theodori errorcs perslringit.
Lectus est libellus sancto Proclo episcopo Constan-
tinopolitano ab cpiscopis, clericis,et monachis Majo- D
ris Armeni,i!,et Pcrsidis contra eumdem TlK^odorum
oblatus; item fragnumtum tomi a S. Proclo seri|jti
ad Arnicnos; varia; sanctiCyrilli Aloxandrini episto-
1,1', (|nibus probatum cst Nestorium h,Tresim suam,
et lilasph(™ias cx Theodori fonte liausisse. Epislola
Rabul.-u Edesseni episcopi contra Theodoruin. Fia-
gmontum ex Ilistoria ecclcsiastica llesychii presby-
teri Jerosolymitani,exquoejusdemThcodori probata
est impietas. Leges Theodosii et Valentiniani imne-
rat(U'um contra Theodori et Neslorii nomen et flo-
ctrinam.IVagmontumcpistolarumTheophili Alcxan-
driiii ad Piirphyrium Antiochenum, et S. Gregorii
Nysseni ad Thcophilum. Testimonia Thcodoreli,(iui
Theodorum advcrsus S. Cyrillum vindicans, lidcm
facil errorcs, quos Theodoro tribuil Cyrillus, vcre
ipsiiis csse. Tandcm recitari jussa cst Mopsueslena
synodus, cx cu.jiis Actis probatum cst Thcodori no-
men cx Ecclesiaj Diplycnis jam olim expunctum

fuisse, et in locum ejus S. Cyrilli nomen substifu-
tum.

Post hose discoptatum est, utrum liceretdefunctos
anathemate damnare : quod licitum esse et quando-
que neeessarium gravibus momentis probatum est ;
et verosimilitcr in hac coUatione varia; sancti Augu -
stini epistoUe lecla; sunt.nam indefinitiva sentenlia,
prolata in octava coUatione contra tria Capitula :
<i Augustini, inquiunt Palres, reli"iosa; memorife,
qui inter Africanos episeopos resplenduit, diversee
epistolt-e reeilata; sunt, signilicantes, quod oportet
hcEreticos, et post mortem anathematizari. » Ea te-
stimonia adduxit in Synodo Sextilianus Tuniensis in
Afriea episcopus, Primasii novi Carthaginensis an-
tistitis in locum Reparati exsulis ordinati legatus,
C]ua! lecta grandi pi-ceconio excepit Benignus Hera-
clcK Pelagonia; in Macedonia cpiscopus, ac vicariua
Elire metropolitfe Thessalonicensis, addens hanc
esse perpetuam Ecclesiee traditionem.

In eadem quinta collationefaclusestposteatrans-
itus ad examen alterius Capituli, scriptorum scili-
cet Theodoreti, multaque ex ejus Operibus contra
sanctum Cyrillum deflorata. Rccensitos ejusdem epi-
stolce ad Andream Samosatenum,ad Nestor^um post
initam pacem inter Orientales et sanetum Cyrillum.
At denique ejus epistola ad Joannem Antiochenuro
post mortem Cyrilli. quasuam de cjus obitu signi-
iicabat Iffititiam, multisque ipsum onerabat maledi-
ctis. Baronius et post eum niulli alii viri docti exi-
stimantes illam epistolam Theodoreto suppositam,
quinta; synodi Patres errore facti deceptos esse scri-
pserunt.Verum GarneriusinAuetarioadlibrum epi-
stolarum Theodoreti pag. 99, ostendit eam episto-
IaQi,non ad Joannem,sed ad domnum Antiochenum
Joaunis successorem datam, verum esse fetum
Theodoreti. E.jus argumenla apud eum et apud au-
ctorem critica; Baroniana? ad annum 444, numero 7
et seqq. legenda, ex qua anno 5.53 expungenda illa
verba,(]u<Einnumero ISmemoriai lapsu irrepserunt:
yerum Pulrcs syiiodi et rcliqua usque ad finem nu-
meri ; et eorum loco ha!C substituenda : « Verum
Patres synodi errore faoti decepti non sunt, ut vult
Baronius, cum epistola illa ad Joannem Antioche-
num, seu potius ad Domnum Joannis succcssorcma
Theodoreto scripta, supposititia non sit,ut suo loco
ostendimus » Quod obiler notatum sit. Synodus
discussis Theodoreti dogmatibus, dixil : « Ex his
quae Theodoretus impie conscripsit, miranda cst
subtilitassancti Chalcedoncnsisconcilii. Sciensenim
ejus blasphemias, prius quidem multis siepius usa
est contra eum cxclamationihus : postea vero non
aliter eum suscepisset, nisi prius anathematizasset
Nestorium, cf ejus blasphemias, pro quibus antca
scripsit, defendens eas. •>

Vigilius die dccima quarta Maii inler (pi.-irlam ct
quinlam collationes Constilutum suum cmisit. In co
qncriturpontifex synoduni conlra pactas conditiones
coaclam. Tum aggredilur disputationcm dc tribus
Capitulis, et scxaginta senlciitias,qu.T TheodoriMo-
psnesleni csse diccbiintnr, ab inipcratore per Beni-
.cnum episeopiiiii Ijeraclcie .Macedoniic ad sc trans-
missas damiiat. Thcodori vero personam ac nomen
damnari non posse inultis argumentis probat. Ex
quibusde Thcodoro Mopsuestcno sic colligit: «Eum
nostra non audcamns damnarc sententia, sed necab
alio quopiam damnari eoncedimus. » Subdit tanicn
se omnia capita et scripta evangclicis et apo.stolicis,
ac sanctarum quatiior synodorum et apostolicaisc-
dis non con,t;ruentia doctrinis, non soluin scnsu,sed
vel eliam aure admiltere nnsquam velle.

Ouoad Tlieodoiictum, decernit e.jus scripla spe-
ciatim non (lcbere damnari ; ciim in synodoChalce-
doncnsi Ncslorio anathema dixerit, (juod snlum ab
eo posinlarunt l'atres. Quamobrem iiidigniim essc
ait Vlgilius, iit sub e.jus viri nomiuL alii|iia Ncsto-
riana ilngmata (lamncntur, qui cun Patiibusipsum
Nestorium, ejusquc dogmata damnavil, idquc lu in-

607

AXASTASII BIBLIOTHECARII

608

juriam cedere Ghalcpdonensis concilii. Undc iUi col ■ A rilc et polcmnilor gestQs fuisse vidercntur. In eo ta-

ligil : « llac ergo rerum verilato pcrpensa, slalui
iims atque decernimus niliilin injuriamatqueoljtre-
ctalionem probalissimi in Chalcedonensi synodo
viri,Thcodoreti episcopi Cyri,sub taxatioiic nominis
cju8, a quoquam iieri, vel proferri ; scd custodila in
oninibus porsona;cjusrcverentia,qu.ccunquescripta
vel dogmata ejus,cujusiibct nomine projala, scolc-
ralorum Nestorii alcjuc Eutychotis manilcstantur
crroribus coiisonare, anathematizamus atque dam-
namus. » Ne vero Theodoretuin defendendo, in hx-
rescosNcstoriana:suspicioncm veniret, eamquinque
analhematismis pcrcellit.

Denique ncc epistolam Iba; sub cjus nominc dam-
nandain consct : tum quia rclecta ca in synodo Chal-
cedoiicnsi, orthodoxns Ibasjudicatus est : tum quia
subscripsit decretis ejusdem sanclissiina! synodi et
epistol;B saneli Leonis: unde in sedem suam, con-
sentientibus Patruin sulTragiis.restitutus cst. Ncfas

mcu ruJlitur Marca,quod existimare vidcatur Judi-
catum Vigilii a Justiniano synodo exhibitumluisse
et in ea lectum ; illud enim a veritate alienum esse
moxostensum cst. Ex opinlonc porro Baronii nova-
tores intulerunt.pontilicis Uomani scripta in synodo
non solum discuti.sed etiam rerutari.etdefinitioncm
illius decretis j^romulgatis contrariam cunianalhc-
malc prolerri. Scd ex vera rerum gcstaruin narra-
tionc, hanc illationem frivoiam esse constat.

Collatio sexta habita est die decima nonaMaii.In
ea discussum tertium Capilulum, scilicet epi?tola
Ib;e ad MarimPersam. Ucccnsita esl epistola Piocli
episcopi Constanlinopolitani ad Joannein episcopum
Antiochenum, in qua scripsil, apud se accusaium
esse Ibani, quod Nestorii dogmata diligeiet, ac non-
nulla ex impiis Theodori Mopsucsteni Capitulis in
Syrorum linguam transtulisselet quacunq^uc Irans-
misisset. Propterea sa:pius accusatum, et in syiindii

ciiim csse retractaro qua3 a concilio Chalcedonensi n Berytensi a!que purgatum. Relecta sunl pleraque

1 :.. j...... ...:... j 1 : jjp^^ Ephesina; synodi ; epistobn sancti Cyrilli ad

Neslonum, et hujus ad Cyrillum ; Coelestini papa; ad
Nestorium epistola;; duodecimi sancli Cyrilli aiia-
thematismi ; sancli Leoniscpistolaad Flavianum.ft
Patrum Chalccdonensium ipsam approbantium suf-
fragia,synibohiinNica!nuinetConslantinopfililanunr,
dcniipie synodi Chalcedonensis dclinitio lidei. Cum
quibus instrumentis collatalbffi epistola.convictaest
erroris, ct omncs episcopi cxclamaverunt : ■■ Epi-
stola hffiretica est. Epistolam,qua> dieitur Iba?oiiines
condemnamus. Istam omnes anathcmatizamus.Epi-
stola alicna synodo cst. Epistola contraria delini-
tioni est, tota epistola ha-retica esl. Tola cpistolu
blasphema est. Qui hanc non anathematizat, ha»re-
ticus est. Qui cam suscipit non conlitctur Ueum
Verbum hominem factum esse. Qui eam suscinit,
Cyrillum r.on suscipil. Anathema Theodoro, el Ne-
slorio, ct epistola! qua; dicitur Ib.T. "

In coUationc scptima, dic vigesima scxtaMaii per-
acta, Constantinus sacri palatii qua-stor, cum in-
Slrumcntis probantibus Vigilium tria Capitulasem-
per exsccratum csse ac damnasse, ad synodum mis-
susest ab impcratore. necitalum itaque anathema
latum aVigilio contra Romanos diaconosllusticum

^ et Sebastianum Judicali impugnatorcs, cl Irium

quarta Maii emiscrit, ct quinla collatio die dccima Capitulorum pervicacissimosaefensoro!:. Lcctar itcm

crant judicata, cujus dccreta se inconcussa semper
esse voluisse probat cx epistola sua, sive Judiciito de
tribus Capitiilis nd Mennum.

His denuim verbis constitutuin suum claudit :
!• Statuiiiius cl clccorninius nulli ad ordincs otdigni-
t;itt's ecclcsiaslicis pcrlincnti licerc quidquam con-
liuriuni his, qua' pr;i\scnli asseruimus,vclslatuimus
Ciinslitiilo. do s;epe dictis Capitulis.anl conseribcre,
vcl pioferrc, ant coniponerc, vcl docerc, aut aliquam
post pncscntem dclinitionem, movere nltcrius qun;-
stioncm. Si t|uid vcro de iisdcm tribus Capitulis,
contra h;ee, tiu;u hic asscrimus, vel statuiinus, no-
mine cujuscunquo ad ordines et dignitatcsecclesia-
sticas pertinentis, factum, dictum, atque conscri-
ptum est, vel fnerit, etaquolibet ubirunque reper-
tum ; hoc modis omnibus, exauctoritate sedis apo-
stolicK,cuiperDeigratiampr;csidemus, rcfutamus."
Sexdccim episcopi Vigilianum illud conslitutum
subscripsernnt, et quidcm illi fere omnes qui ejus-
deni contra Theotlortim (^appadocem sententiam
subsignarunt, tres dio-ccsis Illyricana;, ex Cira;cis
vero jjastor mclropolita Iconii in Lycaonia, et Vin-
ccntius metropolita Claudiopolitanus provincia;Pon-
ticsE Honoriadis.

Licet ;mtemVi"iliusconstitutumsuum diedecima

septima ejusdcm inensis habita fuerit, in ea tamcn
leclum non csl, sive quod illud nondum accepisset
impcrator, sive nuod se accepisse dissimularcl. Imo
in aliis synodi collationibus constitutum lectum non
fuisse recte probat Petrus dc Marca in dissert. do
Vigilii dccrelo pro conlirmationc quii\la; SYnodi,ubi
num. 12refellit sentcntiam Baronii scribontis consti-
tutiini ajustiniano ad synodum missum. Si enim
illnilrelcctum fuissetinsynodo,illius rccitatio relala
essct in .\cla, quibus insert;c sunt minoris momcnti
relcctioncs. Deinde promulgatio conslituti alicna
fuisset ab instituto ct a prudentia iinperaloris, qui

epistoK-e a Vigilio hac do controversia script.i> aii
\alentianum episcopum Tomitanum in provincia
Scythia", et ad Aurelianum episcopum .\rclatcnscm ;
ex quibus omnibus liqucbat. Vigilium non semcl Iria
Capitula condemnassc. lis ilaquc omnibus in cnn-
sessu Palruin pcrlectis, ultimum detribus Capitulis
judicium in dicm luna; sequentem. Junji mcnsissc-
cundum dilatum est.

In collatione octava ct ultima dicta die secumia
mensis Juiiii cclcbrata, omnibus, qua; antea pcsta
eranl, compcndio recensitis, dclinitivam adversus
tria Capitula scntcntiam prolulit synoilus, in qiia

damnalioni triumCapilulorum.cum totus incumbe- D ha;c inter alia lcguntur: • tondemnaniiis aiittni «■t

rct, non debuit suis votis oflicere, Vigilii aucloritate
prolata, qua> ilcsidcrium ejus improbaret. Imo vcro,
ulfaciliusobtincret.qucmsibi proposueratcventum,
neu quis exspectarct quid nrincipi Vigilius respon-
disset, quemadmoiluiii pollicilus erat sc facturum,
perConstantinnm sacri palatii qua>storem Juslinia-
nus in collationc vii synodo suggessit, Vigilii men-

analhcmatizamus una rum omnibus aliis hffrftici^
qui condcmnati et anathemalizati sunt a pr.Tilirti:'
miatuor conciliis, ct asancla catholicael apostolica
Ecclcsia, et Theodorum, qui Mnpsucstia' opiscnpiis
ruit,et impia ejus conscnpta : et qu.T impic Thco-
dorclus conscripsil contra roctam lidem.ct cnnlra
duodccim Capitula sancli Cyrilli,et contra Ephcsi-

lem satis explicatam cssc cx iis, qua- hac de re sav nam i svnodum. ct qu.T ad defensioncra Theodnri ci

piiis docueral, cum scriptis, tum viva vocc. Plura
alia hanc in rem congcril Petrus dc Marca laudalus,
rt Baronii rationibus rcspondet, ostenditque Justi-
niauiim.cum probc scirct primam in synodis n?cu-
nicnicis semper fuisse sententiam Romani pontificis.
([iia non cxspcctata nihil decerni moris crat. ne

Nestorii abco scripla sunt. Super har anathcmali-
zamus et impiam epistolam. quam dicitur Ibas ad
Marim Persam scripsisse : qu>T dcncpal Deuni Vcr-
hum de sancta Dei Genitricc ct sempcr Virginc Mr-
ria incarnatum, hominem faclum esse ; ct S. niemo-
ri.T (■.yrillum, qui n>clcdoc»it, tanquam h.Trctiriiin.

pnctermissa videi-clur hoc in negotio Vigilii aucto- ct simililcr Apollinario scribentcm. calumnialor

ritas. constilutum quidcni suppressisse, sed ali.is ct inculpat quidcm Ephesinam i synodum.tanquim

Vigilii priores scntentias, qu.\> annis superioribusab sino cxaminatione el qujcstione Ncstorio ab ea d<>pn.

eo lat« crant, Synodo cxhibuisse, ut in .-Vctis orania sito : ct duodccim S. Cyrilli Capitula impia et con-

(309

HISTOIIIA DE VITIS ROM. PONT.— VIGILIUS.

610

traria recte fiiJei vocal : defendit auteiu Theodoruiii \
et Nestorium,et impiaoorumdogmataet conscripla.
Praedicta igitur tria Capitula analhematizamus, id
ftst Theodorum impium Mopsuestenum,cumnet'in-
dis ejus conscriptisiet quffiimpie Theodoretus con-
scripsit : et impiam epistolam. quae dicitur Ibae, et
defensores eorum. »

Sententise subjiciunfur quatuordecim analhcma-
tismi, quorum tres postremi feriunt tria Capitula :
duodecimus non solum impia Theodori sci-ipta.sed
ejus etiara nomen et personam.defcnsoresque con-
figit.Decimus tertius ct decimus quartus percellunt
quidem Theodoreti scripta,ct IbtE epistolamjeoinim-
que defensoi'es:Theodoretum autem ipsum et Ibam
orlhodoxos anlistites,et in pace Ecclesias defunclos
non perstringunt. His omnibus subscripsere Euly-
chius Constantinopolitanus putriarcha.concilii pra;-
ses, Apollinarius Alexandrinus, Domnus Antioche-
niis, et alii suo ordine.

Non solum tria Capitula, sod etiam Origenistas t>
dainnavit quinta synudus.Cedrenus enim ad annum
Justiniani xxvi refertlitterasejusdem imperatoris ad
quintam synodum, quibus Patres hortatur ad Ori-
gonom damnandum:» Vos hortainur.ait, o sanclis-
simi Patres,ut in unum collecti subjectam cxposi-
tionem, et singula ejus capita examinetis, damnc-
tisque cum Origene omnes, qui idcm sentiunt. »
Pneterea in secunda professione fidei, quce habetur
in libro Diurno Romanorum pontiflcum,postquam
actum est de quatuor prioribus synodis cecumenicis.
subnectitur: « Hffic igitur sancta atque universalia
quatuor conoiha,etiam sanctuin quintumconcilium
venerandum assecutum est, et sub pisB memoriie
Justiniano principe apud Constanlinopolitanam ur-
l)cm est congregatum,etc.In hoc Origenes cum im-
piis discipulis et sequacibus Didymo et Evagrio, et
qui Creatorem omnium Deum,et omnem rationalem
pjus creaturam gentilibus fabulis prosecuti sunt,
DBterns sunt condemnationi submissi. » Ex quo et ^
sequitur Origincm et sectatores ejus, Justiniano '^
imperante, non solum in privato, ut scribit Garne-
rius in Diff. de quinta synod, sed eliam in univer-
sali concilio Constanlinopolitano damnatos esse.

C;elerum cognitionem deOrigone.ejusquedampa-
tionemtrium Gapitulorum damnationem prfficessis-
so, Thcophanesetauctor Chronici Alexandrini indi-
cant,dum scribunt.synodum celebratam esse primo
ct prKcipue adversus errores Origenis, et Evagrii-
ac Dydimi; secundo autem loco adversus tria Ca-
pitula.Praitorea ut inquit cardinalisNorisius citato,
cap. 6, synodus canone, seu anatheinatismo unde-
cimo ail:<i Si quis non anathematizat .\rium,Euno-
mium, Macedonium, Apollinariura, Ncstorium,Ori-
genem cum impiis corum scripiis, et omnes alios
haireticos, qui condemnati et anathematizalisunt a
sancla catholica et apostolica Ecclesia, etc,, ana-
Ihoma sit.» Quatuordeciiii canones editi sunt colla-
tione viii quK cum postreina fucrit in causa trium
Capitulorum,evidonsestantea jam Origenis causam D
cognitam fuisse;alioquin is indicta causadamnatus
csset.Denique Theodorus Cappadox Origenis patro-
nus proljaturus posse Theodorum Mopsuestenum,
licct oliin mortuum jure damnari,ita synodum allo-
cutus est collatione v : » Et multos quidem etiam
alios invenimus post mortem anathematizatos.ncc-
non ctiam Origenem, et si ad tompora Theophili
sancti! momori.TC!,velsuperiusaliquisrecurrcrit, post
mortom invcnerit anathcmatizatum ; qund nunc in
ipso fecit et vcstra sanclitas, et Vigilius papa roli-
giosissimus antiquioris Roma;. » Fatonte ergo Ori-
giMiistaruin princlpe, a synodo iiuinta el a Vigilio
papa Origenes damnatus fuit, et quidcm anlocpiam
tcrminata esscl triuin Cai)ilulonini cngnilio.

Mgiliuiii slatim non ap|iriiliassi; ciinciliuiii.oli id-
(1110 in exsiliuin a Jiisliniano iniporatoro missuiii,
liaronius alilquo Anastasiuinsccuti momori.o prodi-
derunt,in quo Anastasius fldem mcrctur;lijelenim

Eustathius in Vila sancti Eutychii episcopi Constan-
tinopolitani ot Victor Tununensis in Cronicode hoc
o.\silio ne verbuin quideinbabeant,noninde Anasta-
sio fides deneganda, quia argumentum negativnm
nullis aliis suffuUum, valde 'infimiitum est. Cerle
Justinianus Vigilium postconcilii quinti celebratio-
ncm, cui ipse refragatus esset, eo minus Gonstanti-
nopoli versari permisisset,quonon solum alios epi-
scopos definitioni concilii contrarios,autinexsilium
misit,aut dignitate deposuit,ut scribit Liberatas in
fine sui Breviarii ; sed eliam quia in coUatione se-
ptima litteras misit ad Patres, quibusprohibuit Vi-
gilii nomen in sacris diptychis recitari.Eas litteras
refert Baluzius in novaColIectione concil.,pag.l54.
Quare Justiniano non magisreligio fuit,Vigiliumin
exsiliuin mittere,quam prohibere,ne nomenejusin
diptychis rocitaretur. Vigilii exsilium diserte etiam
aflirmat Continuator Marcellini moxlaudandus.

Idem Anastasius tradit,clerum Roinanum Narse-
tcm imporatorii oxercitusin Ualiaducem rogasse,ut
una secum imperatorein deprecaretur, quo Vigilius
ex e.xsilio reverteretur; et imperatorem, tam Nar-
selis quam cleri Romani relalione recopta.Vigilium
et presbyteros ejus revocasse cx Pra;conneso, quae
insula ost parva Asiae ctMysiaeMinoris in Proponti-
de,(iuodanno(iuingcntesiinoquin(iuagosimo quarto
factiim docet Continuator MarcoUini : Vigiliiis, in-
quit, /.'((/,)(( landem ab impenitoribus Romanis el Nar-
sclc (lc cxsilio relaxatus, ubi librarius loco,a6 impe-
ralore Romano, scripsit, «6 imperatorihus Romanis.

Vigilium, antequam exsilio solveretur consensisse
syno(lo,eamque approbasse testatur Evagrius,lib.iv,
cap, 37, et Pelagius II papa in epistola prolixa ad
episcopos lalrite,qua3 exstat inter fragmenta synodi
quintie, toin. V Concil.. pag. 615. Marca in laudata
Dissert.do epistola Vigilii pro confirmatione synodi v
refert epistolam Vigilii ad Euti/cldum archicpiscopum
Constaiiliuoiiolcos, et ad prwjaccntcm sijnoduin, qusa
dicitiir data onle sexlum Idus Dcccmhris, impcrii
domiiii noslri Jusliniani :rlcrni Autjusti anno xxvii,
jiosl consuloliim Basilii. V. C. anno xii, ideoque anno
553 existimatque illam esse, quam Vigilius pro sy-
nodi quintffi confirmatione (ledit. Sed haic epistola
aliquibus viris doctis de suppositione suspectavisa
est. Haluzius laudatus pag. 1551 invonit in veteri
codiec bibliotheca; Colbertinae Constitutum Viijilii
pro domnalione trium Capilulorum, datum mcnse
Fcbruario anni .554 ; in ejus cnim lino lcgitur:fl((to
VII Kalcndarum Martiarum impcrante doinino Jusli-
niano ucrpcluo Aujusto anno\\\i\.ct post consulatum
Ilasilii V. C. auno xiii Constonliiiopolim. Quod con-
slitutnni vidoturossegorinanus etgenuinuslibellus,
()uo Vigilius synodum v conlinnavit, et Gonstanti-
nopolim tam ad imperatorem, quam ad episcopos
niisit : nibil eniin in eo continetur, quod a stylo
Vigilii dissentiat. In eo Vigilius fuse, (loctcque tria
Ciipilula explicat, rcfellit et damnat, tandemque
concludit : " ProBdicta igitur tria impia Capitula
anathematizamus atquc damnamus, id est, episto-
lam, quic dicitur \h;v ad Mariin Persam, in qua
ncfanda; supcrius designatn^blasphcmiaj continen-
tur,et impium Theodorum Mopsuestenum cum ne-
fandis ojus conscriptis, ot qua; impie Theodorilus
conscripsit, etc.Qu.Tcunquo voro sivc mco nomine,
sivc quorumliliet prn (li^fcnsione memoratorum
trium Capiliiloruiii prlilata fuerint, vcl ubicunquo
rcporta, pr;cscnlis nostri plcnissimi Constitutiauc-
toritatc vacuainus. »

Postiiuam Vigilius ad synodisententiam accessit,
Domaiii diinissus ost;se(lanloa mcnsc.Xugustocum
impcralorc sorio cgit dcunivcrso provincia;,ac prK-
scrtiniurbisRoman.-c r(>gimino moliorom iiiforinam
rodnccndn.Justinlanus ojus politioni moroingorons
nobilom sanctionom Conslantinopoli oiVnVil' Idihiis
Au-iiisli ilatain, (|ua Italis pliiriinuin indulsil, illo-
rnnuiuofortun.-isdiuturno bcllo(iotliico,(^uo fuorant
ialigati, dcprcssas ere.xit. In ea de virginibus Deo

m

ANASTASII BinUOTIIECARII.

()12

iljcalis hiTcc habct Justinianus: « Cum autein tyran- A
nic;c Inrocitatis pnpsumplionem rcs otiam illicitas
quasi permissas egisse sine dubio sit:sanciraus,ut
si qui mulieres Dcosacratas,velhabitum religiosum
habentes sibi conjunxisse inveniantur, nulla eis te-
nendi, vel dotcs rorle conscriplas,itcrum monaste-
riis, vel ec'clesiis,autsancto proposito,cui dedicatoe
sunt,restituantur. » llanc sanctionem cum Vigilius
rediens in Italiam referret, calculi doloreopprcssus
in Sicilia usqiie ad mortcm remansit.

Porro, ut ad synodum ([uinlam redeam,veredixit
Grcgorius Magnus in (luintasynodo non esseactum
de hde, sivl de solis personis. Deinde non quintum,
sed sola quatuor prima concilia tanquam Dei Evan-
gelia vcneratur idcm Gregorius. Quare licet hujus
concilii summa sit auctoritus, parem tamen cum
aliis quatuor aiictonUtem non habet. Ilinc idem
Gregoriiis in ciiistola 37, lib. iii, ad Gonstantium
opiscnpiiin Mfiliolanonscm, (lui conabatur Tlioode-
limdam Ldiigiibaidorum reginam piissimam,a de- n
fcnsoribiislriLiinCapitnlorum seductam,ad cominu-
nioncm Ecclesi.u rcdiiccrc, prudentcr respondit :
II f)uod scriiisistis, quia epistolam nieam regina;
Theodclimd» minimc transmitlere voluistis.pro co
quod quinla synodus in ea nominabatur ; si eam
exinde scandalizari posse credidisiis, rectc factum
est, ut minime transmillcretur.Unde nunc ita faci-
mus.sicut vobis placuit,ut quatuor synodos solum-
modo laudarcmus,quinta synodi nullam mentionem
facoremus. » Jiidicavit itaquc Constantius per par-
vum et erroneum dc quinla synodo judicium non
depcrdi lidem.ideoquo possc illud dispensatoriead
tcinpus tolcrari,quod Gregorius comprobavit, cum
tamen circa lidei dccreta (lispensatorie dissimulari
non possit. Successores lamen Vigilii et pra>cipue
S. Grogorius synodum quinlam approbarunl.iil ex
diccndis constabil.

SOMMIER.

Num, 10.3, Lin. 3. — /16,s-(/ lioc a me, domina ^
Auijusln. Piius locuiui sum male, etc. Modo aulem,
clc.

Non sine validissimis rationum momentis accu-
sal Haronius tanquam suppositam cpislolam.quam

Liberatus attribuit Vigjlio (in Brcv., cap. 22), im-
[liam et ha;rcsibus infeclam. Sin autem a Vigijio
perscriptain doceret ; conslal evidenlor ante logi-
timum ipsius pontilicatum esse refercndain ad
tempus illius schismatis, et inlrusioni.s in Pelri
sedem superslite voro pontilicc Silverio. Solemnis
onim professio lidei qualuor conciliorum, et epis-
tol« dogmaticffi S. Leonis ac successorum consti-
tuti, quam Vigilius de more Iransmiltit lum ad
imperatorem, tum ad patriarcham Conslantinopo-
litanum, quando a morle Vigilii sedere cicpit legi-
mus ejusdem, el patri succcssor, satis est ad inus-
stam illius pontilicatus calumniam diluendam.l'i(i.
Vigiiii papx epist. 4.

« Haec ergo,inquit,qua; de fidcaPatribusSS.qua-
tuor synodorum,ct adosignatis bcata; recordationis
papa; Leonis epistolis.atiiuo a suprascriptorum prae-
decessorumnostroruinconstitutissunt venerabiliter
deliiiita, por omnia nos sequentes, el corum doc-
trin.c conlrarios probabili upostolicaj sedis aucto-
ritatc damnantcs anathcmalizamus eos, quicunquc
de fidei ejus exposilione vel rcctitudine aut dispu-
tare perverse. aut infideliler dubitare tcntaveriiit,"
etc.

Vigilius papa nonne devotus fuissel diris, ac dc-
spectui orbis universi, si produci poluisset hujus-
modi cpistola ab illo signata, qualem Liberatus
obtrudit, pt fidei professio qua; prjBscriberet epis-
tolam dogmaticam Leonis Magni, ct definilionem
concilii Chalcedonensis ?

Idem sentiendum est de alia epistola ad Men-
nam Constanlinopolitanum, qurc repugnaret quin-
trc ejus cpistola! in sanclis quatuor cjus conciliis
rccognoscenli fiilei orlliodoxx alque aposlolicT fun-
damenla.

Vide Pagium cadem observanlem in nolis per
nos selcctis.

Prudens oeconomia Vigilii papa; in ncgotio trium
Capitulorum cognoscitur ex adductis pcr cumdem
D. archiep. Sommier, cap, 33, necnon a Pagio con-
sidcratis in Vigilio,ubi etiam uterque conipleciilur
hisloriam controversia; dc tribus Capitulis.secutus
vesligia cardinalis Norisii in Disserl. de svnodo
quinta cap. 3 et scqq. Vide supra nolas Pagii.

LX!1. PELAGiUS.

ANNO CliniSTl o5."), JUSTINIAM l.MPEUATOHIS 29.

iO» Pelagius, nalionc Ilomanus, ex palrc Joaiinc Vicariano, scdil annos quatuor (a),
nionscs (leccm, dies ilecem cl oclo. Et dum non esscl cpiscopus, qui cum ordinarel,
invcnli sunl duo cpiscopi Joannes de Perusia, el Bonus dc Florenlino (6), el Andrca»
presbytcr dc Iloslia (t), el ordinaverunt eum pontificcm. Tunc non eranl in clero. qui
5 poleranl eum promovere, quia et monasleria, et multiludo religiosoriim, el sapien-
lium nobilium subduxcrunt sc a communione ejus, diccnles quia in morle Vigilii
papae se immiscuit, ul lanlis pa^nis ariligerelur. Eodein lemporc Narscs, cl Pola^ius
papa consilio inito dala lilania a sanclo Pancratio cum hymnis, cl canlicis spiriluali-
bus vcnciunl ad sanclum Pelrum apostolum. (Jui Polagius lcnens Evangelia, el cru-

10 ccm Doinini super caput suum in ambonem ascendens salisfecil cunclo populo cl
plobi, quia niillum nialum percgisset contra Vigilium. Ileni adjecil Pelagius papa, ct
dixil : Peto eniin, ul polilionem mcain confinnclis, ul si quis ille csl, qui promo-
vendus in sancla Ecclesia dignus invcnilur ab osliario, usque ad gradus episcopalus,
ut neque pcr aurum, neque per aliquas promissioncs proficial. Yos omnes scilis, quia

1j siinoniacus est. Sod si quis doclus in opere Dei esl, cl bonam vilam babcns, jubemu;

NOTUL.r. MAnGINALFS FADBOTTL

(o) C, ann. 11. (6) Ferentino C. (»■) Ostia C.

(J13 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. PELAGIUS. 614

eum non per dationem, sed per Loiiam conveisalionem usque ad primum gradum venirc.
Eodem lempore posuit Valentinum notarium .=uum timentem Doum, et reslitui fecit
omnia vasa aurea, et argentea, et pallia per omnes ecclesias. Eodem lempore initiata r?t
basilica apostolorum Philippi et Jacobi, quEe dum initiaretur fabricari, morluus est et
20 sepuUus est in basilica beati Petri apostoli. Hic fecit ordinationes duas per menscni
Decembris, presbyteros 26, diaconos novem, episcopos pcr diversa loca numero 49. Qui
etiam obiit die 2 mensis Martii {a), et cessavit episcopalus menses tres, dies 23.

NOTUL.E M.\RGINALE3 FABBOTTI.

(rt) C, VI Xon. Martias.

VARI.E LECTIONES.

Ex Codice Farnesiano.

Niim. 10'J, lin 2. Et diu non essent episcopi qui
eum onlinarent inventi sunt duo, etc. Et .4udreas
presbyterde ostiaet ordinaverunt pontificem. //»5.
Promovere nam monasteria. lin 7 Eodem tempore
Narsis patricius,etc.,\d sanclum Pancratium. tin 12.
PromovendusinsanctaEcelesiaab ostiariousque ad
g^-adum episcopatus. lin l'i. Quia Simoniacum est.
Sed quis si illc doctus in opere Dei bonam vitam,
etc. Non per dationem. sed .jubemus eum per bonam
conversationem usque ad summum gradum venire.
lin 17. Notarium suuni et restitui fecit /m 19. Ja-
cobi qui dum initiaretur. lin 2I.Diaconi vni, epi-
scopi per diversa loca xxx.xi.x deposit die ii mens
mart et cessabit episcopatus etc.

Apud FabroUum cx codicc Frchcri.

Lin 2, menses tros, dies 5. lin 1, B, 11 annos. lin
3. .\B, Ferenlino. lin 4, AB, qui non possenl pro-
moveri. Un 7, .\, Narses patricius. lin 8, \\\, ad S.
Pancratium. lin 16, X, ad perditionem. tin 21, B,
G9 episcopos. lin 22 .\, quo deposito. lin 23, dies 20.

Ex c.odice Rcgio M(narino et Tliuano.

Lin 1, Joannc Vicario, sedil annos xi, m. 10, d.
28; dum non esset eo teinpore episcopus, qui or-
din. cum in s. duo episc. Joannes Perusinus, et \\o-
nus Fereutinus, etApresb. Ostiensis, etordin. eum
P. Tunc non erat in clero, qui posset promoveri,

NOT.E V
In Farnes cod LXII, qui e.st in Vctser cod LXI.
Holsten in notis : Vigilius Uoniam rediens viori-
lur IV. Idus Januiir. Petagius succedit circa mcdium
Apritis, consccralus ipso die Pasclur, xvi Kal Maias.
ad ann ,55i> Chronicon in cod Ms. regina; Suecia;,
scriptum ante .500 annos, habel sub Justino; Anno
Justiniani xix et anno Vcrld incarnati 561. Ubi an-
num Incarnalionis 561 coniponit cum anno 29
Justiniani ju.\tanostrain sentcnliam, qua; Christum
(|uinquo annis aute a;ram vulgarcm natum fuisse
pcrhibet. Cum enim Justinianus annum 29 gesserit
anno ajra; vulgaris 556, his adde quinquc annos,
habebis annos 561.

AI.TASEltnA.
Linoa 3. — Eodcm tcmjiorc Nar.scs ct PeUu/ius papa
comilio inito, dala titania a sanclo Pancratio, cum
hymnis et cimticis spiritualitms venerunt ad sanctum
1'ctrum apnstolum. Litania seu processio solemnis in-
dirla pcr IVlagium ab axlc sancti Paneralii ad basi-
lirani S. Petn apostoli. Pcstis depellenda^ causa so-
lemnem lilaniam indixitGrcgorius I,de quoGregor.
ipse lib. ii,epist. in Prref. Grcgor. Tur. lib. x, cap. 1,
1'aul. Diac. de gost. Longobard. lil). iii. can. 25. Li-
taiiianiiM iisiim laiulavil Justinianiis Novolla cxxiii,
cap. 22. Siili'innis Litania por singulas hcbdomailas
die Saliliali indicta ab llonorio. Anastas. in llonorio :
« llic lecil constitutum in Ecclesia, ct decrevit ul
per omnem h»bdQmadam Sabbato die excat litania

A. quia monasteria, et multitudo rel. sapienttiim et
nobilium s. lin 7, se miscuisset (M, immiscuisset).
lin 8, Letania tin ead spiritalibus. lin 9, Ap. Tunc
Pelag. lin 10, ascendit : et sic satisfecit. iin 12. Peto
ut pet. m. c. ulquisquis ille sit, qui prom. est in S.
Eccl. ab ostiario usque ad gradum episcopi, neque
per a. neque per alias (M, aliquas) pr. prof. vos enim
scitis omnes (m jW dcest omnes) quia simoniacum
est. Sed si q. d. i. op. Dei fuerit, bon. vit. h. lin 16,
conv. per hos omnes gradus ascendere, quod viva
voce conlinnatum est ab omnibus. Eodem teinpore
prajposuit Val. lin. 18, eo quoque tempore in. est.
ab eo bas. lin 19. qua; duni fabricaretur, m. e. et
sep. in basil. lin 21, loca 51 (M, 49) et cessavit epi-
scop. m. 3, d. 26.

Ex codice Thuano attcro.
Lin 1, ann. 11, m. 10, d. 18; et dum non essent
episcopi qui eum ordinarent. lin 3, Ferentino. lin
g 4, tunc non crant qui pot. promoveri. /w 8, letania
ad S. Pctr. lin 40, et in amb. asccndit, et sic sat.
lin 12 et 13. prom. est in S. Eccl. ab ostiario usque
ad gradum episc. v. n. p. a. n. per alias p. p. lin
22, 49, et cess. episc. m. 2, d. 25.

.■4pud Peniam ex codice Cavensi.

Lin 4, hostis. lin eud., qui poterant promovcri
tin 7, Nersis. tin 14, proficiant. tin 15, sed si quis
ille doctus I. o. D. e. e. b. v. h. non p. dation. sed
jubemus eum p. b.

ARIORUM.

C ad beatum Apoliinarem, et ad beatum Petrum apo-
stolum. cum hymnis et canticis populusomnis oc-
currcre debeat. »

Linea 9. — Pelagius tenens Evangelin et crucem
Domini super caput suum, in amboncm asccndens sa-
tisfccil cuncto poputo et ptelji, quia nutlum matum
pcreijisset cuntra Vigiliuni. Pelagius in ambone, id
est pro suggestu Ecclesia;, se purgavit de nece Vi-
gdii perSS. Evangelia ct crucem Domini. Similiter
Lco III de objectis sacramento se purgavit, adhibi-
tis duodccim episcopis, in ambone ecclesiM Anast.
in Leonc III can. Audilum, can. Omnibus, 2, (iti. 5
can. I\'os si. ead. caus , qu. 7, et Sixtus III, quodaui
Basso accusatus in synodo se purgavit, can. Manda-
stis, 2, qu. 5.

BENCINI.
Linca 6.— Subitu.vcrunt se a communione cjus, ctc.
Tamctsi Justinianus Pelagio foverot, ut satis constat
j) ex superiorilnis gestis, in quibus clero proposuit
Petrum.ct Pelagiuiu, addcns : pro quibus manus mca
erit vobiscum, etc.,quia tamen inductas a Tlieodo-
rico rcge, circa Itomanorum pontificum electionem
servitutos promovere se vello significavcrat, clcrus
Romanus tucn non destitit liberlatem pro eiectioni-
buscanonicis nteobeundis. Eral Pelagius non sper-
nondiv prohitatis vir.quem Viijiliiis Constanlino loli
regredicns, apocrisiariiim relnpiorat.ul ait Libcra-
tU3 m Breviario c.22,Idomquo, cum Totilas exitium

613

ANASTASIl iJlbLlOTllECAHIl.

C16

l'rhi minabatur,grandia obiit munera,sic rcccnsita A
a i'rocopio lib. III Gottli. Ucll., c. 8 :" Erat tuncrorle
iiitcr ilomanos el sucros viros Pelagius quidaui
diaconus,qui diu Byzantii coranioratus, maximam
sibi cum imperatoro conciliavcrat amiciliam. Undo
et pocuniarum vi maxima circumliillus, Ilomam
se paulo antcquam obsidcretur contulcrat. In caque
deindc obsidione ncccssariis indigentibus, cjus pc-
cunia3 partem largitur impcrlcrritus, cum vpI ante
liao esset inter lluiuis omncs vir probus ; majorem,ut
par erat, charitatis, ct in pruxinios quosipic bcnovo-
lentioe gloriam rctulit,»etc.Tres itaque dissidiorum
cleruin inter et senatnm occurrisse vidontur occa-
siones in 1'elagii electione : prima,(iuod pcr .Narse-
tem, tunc in Italia agcntcm, pontilicem eligi cura-
verit Justinianus : qu;B sacrarum elociionum pra;-
siimptio ecclesi;istic;e libertati contraria crat. Se-
ciinda,qnod PcUigio calumniam instruxissent a-mu-
li.quasi Vigilii morteni acccleraFset.Tortia tandom.
quod cleri liomani pars cum quibusdam Occidontis n
provinciis adhuc in trium Capitulorum dofensiono
persisteret. llnde Pelagii communionem et epistolas
rojiciebat. Pelagium voro olcctum a cloro fuisse,
triuin Capitulorum delensionom sustincnto, ex eo
lii|uot, qiind Viclor Tunuiiensis,qui cum aliis AlVi-
caiiis slabat pro Irium Capilulorum defonsioiie, ha-
bol in Chronico :« Pehigiiis Uomanus archidiaconus
trium pra;ratorum delbnsor Capitulorum, Jusliiiiani
princi|)i3 permissioiie dc oxsillo redil, ot coiidem-
nans ea, qu;e dudum constantissimo defcndebat,
lliiman;c Ecclcsia; episcopus a pra;varicaloribus or-
dinatur, » etc. Pra;varicatores apud Victoivm illi
omnes snnt, qui just;mi trium Capilulorum damna-
tionem tuobanjur. Itaquc Ilomanus Clerus sub ini-
tium pontilicatus Vigilii in rluas partes dislractus,
ad schisma ruebat. Contrari;B etiam parti adha;sc-
rant Tusciffl episcopi, ad quos epistolam direxit
Pelagius, eosdem objurgans, quod pontilicis nomen
diplychis sacris non rotinerent:« (Juomodo vos ab -,
universi orbis communionescparatos esse non cre- '-'
ditis.si intcr sacra mysteria secundum consuotiidi-
nom, nominis memorium non retinetis, in qua licet
iiidigne apostolica; scdis pcr successionem episco-
palus prajsenti temporo videlis consislere firmita-
tem,» etc. Scripsit et ad alios Occidentis episcopos,
ut in se conflutas calumnias evucuaret.

Linea 7. — Eodctn tempore, ete. Kx Marcfdlino
additlonem hanc petilam reor, qui in Chronico ad
ann. 554 bffic hubet :« Vigilius papa ab imperalori-
bus llomanis.ela Nursetc de exsilio relaxatus.cum
Romam redire cujpisset, in Sicilia morbo calculi
decessit : moxquc Romum pcrlatus apud S. Marcel-
lum in via Salaria scpultus est. Pro quo ordinatus
Pelagius papaquinquagcsimusduodecimussedit an-
nos undecim,mensibusdecem.Oui a populo Uoma-
no factionis contra Vigilium incusalus, eelebratis
iina cum Xarse litaniis, apud S. Petrum in ambone
conscenso, Evangolioijuc supcr caput suum posito,
jiiiamcnto se crimine purgavit, » etc. D

Liiica 17. — El reslilui fecit omniti vasa aurea cl
urnenlcii, elc. Rcstitulio Ii.tc, pontillcis sollicitudine
promola.acquidcm Valentiuo notario agenle probat
supra faclam animadversioneiii, omnia scilicct, ad
Romanam Ecclesiam spoclanlia, a notariis fuisse
cxcepta.ac in poculiari qiiopiam catalogo dcscripta,
ab iisdcm fuisse asservatu. ubi numerum raliones,
pondera, oblatoresqiie nolabantur. Ex hisce nutem
calalogis potuit Anastasius oblationes sigillatiin dc-
scribere, gcstisque addere cujusrunque pontincis.
Neque enim poluissct Pelagius facile restitutionem
jubere, nisi cxstitissent catalogi, unde dignosceren-
tur vasa, et quomodo eadem aul allata, aul alio
distracta fuissent. Summahinc iu hisce nolariis cxi-
gebatur lidolitas : undc dc Valentino additur, quod
Deum timens fiiorit. Conligissc autem potuit oa va-
sorum sacrorum distraclio vol ob lonpicirom Vigilii
moram in urbe Couslantinopolitana, vel etiam quod

apostolica 8cde8,ut Vigilio cxEulanti suppetlofi ferret,
sacra vasa pipnoruverit. Episcopos enim propter
obeundaconciliorumgraliailinera,propriislevundis
necessitatibuspignonsacravasa dedisec, freijuenter
notutum leginius. Ilinc in tomo Encyclico, in quo
scilicct cncyclica; epislsl» reservantur ab episcopis
scripla; pro concilii Chalced. auctorilate confirnian-
du, synodus episcoporum provincia,- lleleuoponti
laudat Leonem impenitorem, quod pro eadem con-
troverslaconcilii a.'cumeiiici colebral.ioneiii vetucrit,
ulijuc hanc cx aliis rationem addit (Part. iii conc.
Cbalced., c. 33, pag. 73fi, 7.57) : " Nihil enim aliud
studcnt,qui optant synodos congrogari,nisi ut vasa
sacra plurimi sanctorum episcoporum vendentes,
pro sumptibus et cxpcnsis cl subvectionibus aniina-
lium pretia universa consumant; et aliqui eorum in
perogrinalionc, aut mari, vit;c hiijus lucc privati,
onus hoc atquc peccatum congregantibus concilium
providere noscantur. Scd jubcte potius singulos sa-
ccrdotum in propriu Ecclosia posilos, et ubi consli-
tuti sunt permanentes.orationcs et preces pro vcslrae
serenitatis imperio celebrare, » etc. Quod et in aliis
synodis sancitum repcrimus. Distraclionis ejusdem
altera quoque fuit occasio cx Thcodorici edicto.quo,
post Joannis I pontificis obitum,,jusserat,ul eloctio-
iios oijincs cpiscoporum a regio consensu penderent :
unde pravi hominos aulicos munoribus cuiiiulantes,
consensum artibus hisceextorquobant. Pridem inva-
liierat Simoniaca ha^c pravitas, adco ul Atbalaricus
ha?c Joanni II scripserit(.\pud Cassiod. lib. ix, cpisl.
15, pag. 51)0):« Vos aulem qui patriarcharum ho-
noro reliquis pr.osidetis ecclcsiis.quoniuin constitu-
tio noslru ah illicita promissione libcravit, restat ut
bona imitantes exempla. sine aliquo ceclcsiarum
dispcndio dignos majcstatc pontificcs ofTcralis. Ini-
quum est enim,ut locum apud vos habeat ambilus,
qucm nos laicisdivina consideralione prsclusimus.
Ouapropler si quis apostolic« prasulcm Ecclesia' vcl
patriarcharumepiscopum,sivepcr se,sive pcrparen-
tos nos servientium quascunque personas aliqua
sulfragii crediderit ambitione promovendum, ol
ipsum reddore accopla dotinimus : et quod est cano-
nibus st<ilutum,eum modis omnibus csso passurum.
Si quis vcro qua; dcderit.aut ]iromiserit eodcm su-
perstite limuerit publicarc,ab h.Tredibusejus Ercle-
sia repetat, cujus suffragio antistos doprohendilur
onlinatus : nota inlami;e nihiloininus supcrstilcs
inurenle,» etc. (Ibid. num. 1<>.) Imo scribens Salvan-
lio Urbis prn;feclo, edictum marmor<>is tnbulis inci-
suin, ad fores basilic.T S. Petri apponi jussit. ■• L't
principalol)enclicium,et pr.i'.«enlibush.Tro.it s.Tculis
cl futuris, tam delinita nostra.quuni senatus ron-
sulla tabulis marmorcis pra?cipiinus d(«cnlcr inci-
di, ct anlc atrium IL Pelri apustoli in lcstimunium
publicum cullocari. Uignus cnim locus esl, qui ct
gloriosam mcrcedom nostram.cl scnatus amplissi-
mi laudabilia dccrcta contincat. In quam rcm illum
direximus, quo rcdounte noscamus implota qua;
jussimus. Incerlum enim vidotur huborc.quod pr.T-
cipit, cui rerum cffoctus tardius innotoscal, » otc.
Ex quibus illud auctoramenliim habof, quod supra
notavimus, oxsecutoros publicand.x' cujuslibol n^gi.T
auctoritatis de re pr.Tstila r>'srribero debuisso. .\d
pubiiras hasce tabulas Polagii vcrha rospiciunt,
qua> hic lin. 12 habentur: •■ llcm adjccil Polagius
papa, et dixit : Pcto cnini, ul potitionein mcam ron-
hrmeti3,ut si quis illc est.qiii promovcndus in sancta
Ecclesia dignus inveniturnb osliario.usquc ad gra-
dus episcopnlus, ut neque ])or aurum. neque i>er
aliquas proraissiones proficiaL Vos omnes scitip,
quia Simoniacus esl.» etc. Extrcmis verbis ediclum
rcspicif foribusS.Pelrifunc asfixum..'\ddit subinde :
• Sed si ciuis doctus in opcre Dei cst, et bonam vi-
tara habons, jubemuseuni non pcrdafionem.scd por
bonam convorsafioncm usquo ad primura ^radum
veiiire," etc. Lltimo hoc constituto denofat inchoa-
famcleri roformationem subAgapeto,cum ob bar^

617

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.— S. PEL.4.GIUS.

618

baronim incursioncs littcranim sliidia exolevcrint,
quando Gassiodorus restaurationis consilia cum
A^apeto communicavitjUt in ipsa prfpratione ii:sli-
tulionum scribit :« Nisus sum oum beatissimo Aea-
pito urbis Ronice, ut sicut apud Alexandriam multo
tempore fuisse traditur institutum, nuno etiam in
Nisibi civitate Syrorum Hebrais sedulo fertur ex-
poni ; coliocatis expensis in urbe Romana professos
doctores scholffi potius acciporent Cbristians, unde
anima susciperet .'eternam salutora... Sed cum pro-
pter bella ferventia, et turbulenta nimis in Italico
reeno certamina, desiderium meum nullatenus va-
luisset impleri, quoniam non habet locum res pacis,
temporibus inquietis, » etc. Paulatim tamen ut aca-
demiae inductre sunt in Italiam, credibile est ad in-
crementa studiorum constitutionem hanc a Pela-
gio editam,ut docti tantum promovendi esscnt. Hinc
iaeodem tempore Primas)us,Africa; primas, liberas
provincias a barbaris videns, promovit studia anno
circiter550.Exstat Junilii ad Pi'imasium epistola, in
qua ejus postulata de restaurandis studiis propo-
nuntur, adjecta responsione. Quoesiisse Primasium
scribit (In Bibl. max. PP., p. 340) :« Si quis esset
interGrKCOs qui divinorum librorum studio intelli-
gentia(]ue flagraret? Ad ha;c ego respondi,vidisse me
quemdam Paulum nomine, Persam genere, qui in
Syrorum schola in Nisibi urbe esset edoetus, ubi
divina lex magistros publicos, sicut apud nos in
raundanis studiis, grammatica et rhetorica ordine
et rcgulariter traditur, » etc.

BINII ET LABBEI.

Linea 1. — P ekiQ ius. Adris.nus papa in epistola
ad Carolum Magnum de Imaginibus, h;Bc de Pelagio
scribit : i. Multo ampliusvero ejus sanctissimi suc-
cessores domnus Pelagius ot domnus Joannes, miraj
magnitudinis ecelesiam Apostolorum a solo Kdili-
cantes, historias divorsas tam in musivo quam in
variis coloribus cum sacris pingontcs imaginibus,
et nunc usquc hactenus a nobis venerantur. »

Linea 19. — Initintn est hasilica apostolorum Phi-
lippi et Jacohi. Hanc ecclesiam Pelagius inccepit,
Joannes vero successor ejus perfecit, atque titulo
sanctorum Philippi et Jacobi eamdem consecravit,
juxta verbum quem teste Baronio antiqua monu-
menta Vaticanae basilicae a Manlio collecta habent :
Pelagius ccepit, coniplevit papa Joannes.

BLAXCIIIXI

iVOT.E CHRONOLOGIC.E.

Sedis vaeationem ab obilu Vigilii, vita perfuncti
in Sicilia circa diem iv Idus Januarii anni 555, ad
ordinalioncm Pelagii successoris die Dominica 18
Aprilis, recte uumerant calalogi Lucensis,etFarfen-
sis cum codicibus Bibliothecarii Farncsiano, Hegio,
Mazarrino, et Thuanis mensium trium. dicrum sex
vel quinque (si excludantur extrcmii. Sedcs illi tri-
buitur annorum quatuor, niensium dcceni, dierum
octodecim, non modo in Luccnsi, ct Farfensi, ac in
codicibus liibliothecarii Farnesiano,Velseriano, Ca-
vensi, aliisque communiter, sed etiam in scpulcrali
ejus epigraphe Vaticana, quam rcfcrunt card. liaro-
nius in Annalibus, Gruterus in Thcsauro vet. In-
scrip., Manlius et ex co Aringhius Hfunn; subtcr
lib. II, c. 8, llomanus Canonicus apud Paulum de
Angelis, Dcscript. basil. Vatic, pag. 77, aliique pas-
sim hislorici,ct antiquarii, post carminaconqdura,
ita signatam.

Hic HEQirinsciT pelagius

QUl SEDIT ANNOS IV.
MENSES DECEM DIES XVIII.
DEP. IV. NONAS MAUTIAS.

Biduo antc dcpositionem obierat, juxta Bibllothc-
carium : ijui obiit dic 2 incnsis Martii. Mors itaquc
■ Pelagii pertinet ad annum .5(illct dicm ii Martti.Cor-
rigendua idcirco Punvinius in Chronico,el illi adhffi-

Patrol. CXXVIII.

A. rens IIolslcnu?,qui illam diffcrunt ad annum 501,
non secus ac Annghius, qui cum Baronio scribens
clcclum Pclagium anno 555 mortuum asserit 559.
Nam ratio annorum et mensium ita produci aut brc-
viari non patitur terminos, ut respondcant summae
in epocha lapidis sepulcralis expressa?, uti observat
card. Norisius disscrt. hist. de synodo v cecum.,
cap. 9, g 1 in fine.

Non est cur immoremur in causa erroris investi-
ganda, per quam in aliquot catalogis, et exemplari-
bus liibliothecarii anni sedis Pelagii signenlur 11 :
suspicari possumus errorem natum ex chronico
Marcellini : uhi post consulatum Basilii anno xiv
\egiluT : Viijilius papa, elc, in Sicilia morbo calculi
taclus dcccssit, etc, pro quo ordinatns Pelagius papa
LXII, sedit annis undccim, menses decem, etc.
Nam si conlinuator Marcellini cx Givtco te.xtu alicu-
jus chronici tribuentis Pelagio £? / A (annos 4),
loco litterarum ET I seu notc-e A pinxit ET lA ; fa-

n cile ex vero numero 4 prodiit falsus numerus 11.
Veruin de causa erroris alii disquirant. Nobis satis
est genuinis ex documentis epigraphis sepulcralis,
et codicum emendationum ac vetustiorum statucre.
tribuendos essc Pelagio primo annos quatuor, men-
ses decem.dies octodecim juxta catalogos,ac textum
Bibliothecarii. Ibidem legimus post obitum Pelagii
sedem vacasse mensibus tribus, dicbus viginti qui-
que. Quare successor Joannes III eleclus fuerit pon-
tifex die 27 Julii 560, et ordinatus Dominica subse-
quenti, quce incidit in Kal. Augusti,

NOT.E mSTORIC.E.

Linca 6. — Suliduxerunl se a cotnmunionc ejus, di-
ccntcs,quiii in morle Yitjilii papx sc immiscuit, ctc.
llujusmodi popuhiris crroris falsitatcm, ct inde sub-
secuta; purgationis Pelagii ex ambono, cui Biblio-
thecarius cum vulgo adha^sit, in notis Pagii reperies
castigatam. Plenius tamcn a card. Norisio in Dissert.

C de synodo quinta oecumenica, nono capitc : primo,
qui ex Tununensi chronico, aliisque documentis, ct
geslis perpcnsis, et collatis illud genus purgationis
canoniccB ultro a Pclagio pra?stitum fuisse collcgit,
non causa calumnia; a se removendi-e circa mortcm
Vigilio acceleratam,cujus pontificis et apocrisiarius
fidelis, ct socius persecutionum fucrat trium capitu-
lorum causa, sed quia voluit avertere suspicionem
improbationis quintE svnodi post condemnata tria
Capitula, qua; prius di;^cnderat; cum Occidcnfales
episcopi complurcs eam condcmnationcm putarent
prsvaricationem habondam csse sacrcTC synodi (;hal-
cedoncnsis. Hcm totam diligcnter exponit Norisius
toto jJ 1, quem inscribit de Pclagio primo, rospon-
dens temerariis insultibus Pclri Ilalloix, sibi plau-
dentis in propugnationc deplorat.T caus.-c Origenisla-
rum, et pcr aummam impudentiam ccnsoria virgula
passim notantis synodum v cccumcnicam, pontilices
summos, ct doctissimos Patres, qu;c ad hunc locnm

j) Anastasii a vulgari rumore libcrandum conferunt,
ila concludit :

« Quare coram populo in ambone nihil abs sc con-
tra Vigilium intcntatum jurejurando haud affirma-
vit, sed quod nihil contra synodi Chalccdoncnsis
fidem in trium capilulorum abs sc slatutum fuissct.
Ignorantia controvcrsi.-e de tribus Capitulis Anasta-
sium, vetercm ;iliiH|ui scriptorcm, in eas fabulas im-
pegil, qucis c.iHcri scriplorcs fidcm habucrc. »

Vidc ctiam cmcndatos ab codem Norisio hac occa-
siono lcviorcs errores historicorum .Ttatis nostraj
aut proximaj supcrioris illustrium circa gcsla Po-
lagii primi.

CIACONII.

Linca 1. — Pclaijins nalionc Romanus. Consecra-
tus XVI Kal. Maii, dic Dominico Pasch.-e, ob exiniias
dotcs ct virtulcs quibus pranlitus fuit, ad Pclri ea-
thedram evectus.

20

61 y

ANASTASIl BlBLlUTilECAltli.

020

I^AGll

Lirioa 1. — Scdil niinos ijuntuor, cic. l'clagius saii-
ctaj llomanfB Ecolcsiaj diaconus, natione llomanus,
Vicariani iilius, Vigilio succcssor datus est post
trium circiter mensiuin interpontilicium. Constat
cnim cum ordinatuni incnse Aprili px ejus epilapiiio
inira rcrorendo, et quidem die .\i ejusdcm mensia,
quae anno 5.55 Uominicalis erat. Eum consncratum
mcnse Aprili anni quingcntesimi (|uinquagcsimi
quinti invicte probatur ex ejus epistola 6 ad opi-
scopos Tusci» data xv Kalcnd. Martii anno xv post
consulatum Basilii V. C.qui cst annus .5.50, quo
ideo, ante mensem Aprileni, imo et mense l''ebrua-
rio, quo, ea epistola data, jam pontilex llomanus
erat. Dies vcro ordinationis deducitur cx ejus se-
dis durationc in dicto epitaphio memorato.

Linea 2. — Kt ilum non cssct episcopus qui eum
ordinnret, etc. Pelagius ante pontilicatuin Constan-
tinopoli 1'ucrat Yigilii papa; apocrisiarius apud Ju-
stiniaiium imperatorem, cufn quo, ut ait Proco-
pius mox laudendus, ma.ximam sibi conciliaverat
amicitiam. Dum eo niunerc fungeretur, auctor fuit
Justiniano ut Origenislas damnaret, ex dictis in
Vigilio. Constantinopoli H.omam rediit, a Vigilio
cvocatus anno 544, antequam impcrator primum
Ddiclum conlra triaCapitula emitteret. Anno5'i0ad
Totilam Golliorum rogcm lloniain obsidontem lcga-
tus missus,eum miliorem reddidilcapta urbc,aquo
quidquid voluit, obtinuit. Id dcscribit Pi-ocopius
lib. III de Bell. Goth., cap. 2 : c< Erat tunc qnidem,
ait, forte inter Homanos ct sacros viros Pelagius (]ui-
dam diaconns,qui diu Bysantii commoratus, inaxi-
mam sibi cum imporalore conciliaverat amicitiam.
Undc ct pccuniarum vi maxima circumfultus, Ro-
mam se paulo ante (luam obsideretur, contulerat.
In eaque deinde obsi(iione neeessariis indigentibus
ejus pecunia! partem largiter impartilus, cum vel
ante nac esset inter Italos omncs vir probus, majo-
rem (uti par crat) charitatis ot in proximos quosque
benevolontia? gloriam retulit. Hunc igitur cum pra;
fame indignaquKqucIlomanict difficillima pateren-
tur, facile suadent, convenlum ut Totilam precare-
tur, paucorum sibi dierum inducias his condilioni-
bus daret : ut si intra constitutum inter se tempus
nemo sibi suppotias ex Byzanlio venerit, sine mora
se ipsi,lirbcni'iiie barbaris prodcrcnt. llis cum man-
datis ubi ad Totilam Polagius venit, et ab co est per-
benigne susceptus, » etc.

Totilas Urbcm ingressus orandi gratia Petri apos-
loli templum ingrcditur; sed Gothi int(3rea,quos ob-
vios habent, obtruncant.Unde hoc pacto cx inilitibus
quidem desiderati viginti duntaxat sunt, scxaginta
e plebe homines. Ineunti ilaque id Totila; templum,
Pelagius ipse sese obviam oirort.Chrisli in manibus
Evangolia gestans, supplcxque factus et genu pro-
cumbcns : Parce, inquit, o princeps, tuis. Tum ille
arridcns, et sane proiusius, ila pncfatus est : Nunc
mihi supplicaturus advenisti, Pclagi? Ita quidom,
rcspondit, quandoijuidem tuum me servum clTeeit
Deus, scd ab aliis jam abstine manus, qui tibi in
servilutcm ccsscre. Ilis itaque victus precibus Toli-
las, Gotliis militibus edicto mox imperat, Romano-
rum de ca;lero ut ncniinem obtruncarcnt, ct pra;dis
abstinercnt. Deindo Pelagius Romanorum cantivo-
rum libertatcm obtinuit a Totila, a quo ot ad Justi-
nianum cum Theodoro uno ex prscipuis urbis rcc-
toribus lcgatus missus esl pro pacc impctranda, ut
habet Procopius laudatus.

Pelagius postea a Vigilio papa Conslantinopolim
evocatus fuit. ul sibi in diflicili causa dc IribusCa-
pitulis auxilio cssct, sub quo etiam constantcr pro
tribusCapitulisdcccrtavil. Legiturenini subscriptus
Constituto Vigiliano. Cum nollct synodum quinlam
subscriboro, in exsilium missus list. tosle Victore
Tutunensi mox laudando. Jiistinianus Vigilii morlc
intellccta Pelegium abcxsilio revocavit.qiii principi
tnorem gercns, Iria Capitula damnavit, coque pacto

A ad Romanam scdem evectus esl. Haec Victoris Tu-
nunensis verba :•< Pelagius Roraanus urchidiaconus
Iriuin pra^fatorum defonsorCapitulorum Justiniani
principis persuasionedecxsilio redit,etcondemnans
ea, qiiiii dudum constanlissime delendcbat, Romana;
EcclesiiE cpiscopus a pra;varicatoribus ortiinatur. »
Ita loquitur Victor, quia Iriura Capitulorura erat
obstinatissimus defensor.

Ha;c paulofusius narrutasunt, ut pateatdeceptum
esse Anaslasium,quando scripsit Romanos a cora-
munione Pelagii se subtraxisse,(juod auctorpubli-
caretur malorum,qua; \'igilius Constantino[)nli (ler-
pcssus fucrat; subdcns Pelagium tenentem Evnnge-
lia et rrurcm Uomin.s super capul suum in nmbcnem
ascondisse, cl sic satisfccisse runclo populo et plebi,
quid nuHum malum pereyisset rontra Viijilium. (Juo-
modo enim id verum esse potest, cura constet Pcla-
gium Vigilii persecutionura socium fuisse;cura eo
ct pro 00 stelisse, ac subscripsisse constitutum ejus,

n quo (juinta synodus irritabalur, indeque in exsilium
expulsum esse, et tria Capitula, ut ait Victor in
Chronico, constantissimi; defendissc? (.(uare coram
populo in ambone nihil a se contra Vigiliura tenta-
lum jnrcjurando non aflirmavit Pelagius, sed quod
nihil contra synodi Chalcedonensis tidcm in triura
capitulorum (lamnatione a se statutum fuisset.

Cum enim Roma; innotuisset, Pelagium tria Capi-
tiila condemnasse, singuli quique tum sacri, lum
laici homines ab ojus coramunione se separabunt,
ncque in totu Itulia tertius inveniri potuit episcopus,
a quo consecraretur; illum quippe Chulcedoncnsis
synodi pra;varicatorem detestabantur. Quare a Pe-
lusino, ct Ferentino episcopis, ac Andrea presbytero
Osliensi consccratus ruit, ut tradit idem Anastasius.
Procul ergo a vero suat qua; scripsit, populum Ro-
manum Pelagio ofT^insum fuisse.quia auctor fuerat
persecutionum Vigilii; sicuti et quod tradit; Vipilio
in custodiam detruso, clerum Romanum missum

p esse in cxsilium ad diversn metalla incidenda. Con-

^ stat enim ex eodcm Victore Tununensi, cos qui tria
Capitula defendebant, ab imperatore in longinqua
monasteria ablegatos. Porro ignorantia conlrover-
sia; de tribus Capitulis .■\nastasium,veterera alioqui
scriptorem, in eas fubulas impcgit, quibus plures
scriptores lidera habuere.ut ait cardinalis Norisiu
in Disscrt. de synodo quinta, cap. 9. g 1, ubi h«c
obsorvavit.

Linea -4. — Ordinaverunt eum ponli/irem, Ab ordi-
natione Polagii non rcccdondum nisi prius observe-
raus in cjuselectione novum morem inductum csse,
ct Juslinianum imperutorcm,qui jain ab annis qua-
tuorRomapotiobatur.connrmundi Romani pontilicis
auctoritatem sibi.suisque posteris arropasse, excm-
plo ducto a Gothorum rcgibus, qui conlirmntiones
electionum ad sc traxcrant. Indc post Vigilii mor-
tcm intcrpontilicium trimostrc fuit.et posl mortom
sequontium pontilicura solito etiam diulurnius ; quia
conlirmatio ox aula imporatoris oxspoctanda cral.

D Iinporatores vero electioncm non conlirmassc, nisi
soluta auri quanlitote consucta,discimus ex .\nasla-
sio in .\gathonc. Tcrtiani hanc clortionis pontilice
perioduin his vcrbis explicat Mabillonius in com-
mcntario pra;vio in Onlipcm Ronianum pnrnpr. 17,
esoporc Ms. Onuphrii Panvinii de varin rrcatione Ito-
tnani ponliftris. Gothis Italia> ditiono a Narsotc om-
nino exactis, Italiaquc cum urbe Roma in Oricntalis
imporii porlionera redacta. insignior fuit in clcclionp
papa; mutalio usquo adCarolum M.Mortuo pontifice
cura sedis aposlolica; vacantis tribus prircipuis
clori ministris comrailtebatur, scilicot arcniprosby-
tcro, archidiacono.ct priraicerio notariorum. .\b his
quam primum de morte papa; nuntium signilica-
tur exarcho,quem,Gothi3 pulsis, Ravenna; instiluit
imporalor.

Post justa defuncto persolula, cxaclumque tridui
jejunium, de eligendo pontilice tractabatur. Huic
clectioni iatercranl clcrus, optimates, populus et

621

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. PELAGIUS.

622

militos,hoc est militum staliones,qui ad tutandam A crisiarium Ravenna3, ut elcctioni favcrent. Post

adversusLongobardosreliquamItalia3()artem,Roma3
potissimum et Ravonnse consistcbant. De electione
mox referebatur ad imperatorem, a quo putebatur,
exspectaburque fuctae electionis approbatio. De ea
item scribebatur ad exarchum,ad judices,archiepi-
scopum, et apocrisiarium Ravenna;, ut electioni la-
verent. Post datam ab imperatorc approbationem,
clectus tandem ordinabatur ad confessionem S.Pe-
tri, ibique lidem profitebalur, moxquo fidei sua;
confessionem ad omnes Ecclesias dirigebat. Hsbc
orania constant ex libro Diurno Romanorum pon-
titicum, cujus formulae ab eo tempore, id est post
electionem Pelagii,in usu csse ca^perunt.Ita Mabil-
lonius, cui in omnibus consentit auctor critica; Ba-
ronii, nisi in eo quod ait morem hunc usque ad
Carolum Magnum perdurasse;regnanteenim Pipino
Francorum rcge Ecclesiam ab illa servitute libe-
ratam fuisse, infra cum eodcm auctorc videbimus,

datam ab imperatore approbationem,electustandem
ordinabatur ad confessionem sancti Petri ibique
fidem profitebatur:moxque fidei sua; confessionem
ad omnes Ecclesias dirigebat. Ha;c omnia constant
ex libro Diurno Romanorum pontificum,cujus for-
mulffi ab eo tempore,id est,post electionem Pelagii
in usu esse cceperant. »

Linea 0. — Subduxerimt sc a communione ejus, eic.
Cum Pelagius recepisset,atqueapprobasset,perinde
ac ipsius necessor, damnationem quiniiue Capitu-
lorum, non aliter ac schismatici habendi erant ii
qui his de rebus diversimode sentirent a Romana;
sedis judicio. Prima itaque cura pontilicis in eo
versabatur, ut omnes perduceret ad eam unitatem
cujus centrum est apostolica sedes. Initium duxit
Pelagius ab Urbis clero et populo avertendo a sepa-
ratione, discusso ab eorum mentibus pra;judicio,
quo laborubant.quasi non posset assensus prKstari

icet Ludovico Pio imperante.mos ille in pristinum r> damnationitrium Capitulorum,quineodem tempore

statum restitutus, et pontificum Romanorum ordi
natio coram legatis imperatoris iterum peracta
fuerit.

Linea 17. — Eodem tempore initialus cst basil. SS.
.■l;<oi7.,etc. Pelagium inchoasse ajdificationem basi-
lica; apostolorum Philippiot Jacobitestatur .Anasta-
sius in ejus Vita. Qua; dum initiaretur,mqu\i,fahri-
cari, morluus est, ct ■■iejnillus in bnsilica beali Petri
apcstolieo se.rto iYt)7iasiVr(;7;';'.Mortuusest itaquePela-
gius anno quingentesimo seragesimo, nocte inter
ultimum Februarii et primum Martii diem, dieque
quarta cjusdem mensis sepultus est, ut legitur in
cjus epitaphio;ordinatus enim fuerat die undecima
Aprilis anni 555, et sedit juxta idem cpitaphium
annos quatuor, menses decem, dies decem et octo ;
depositus iv i\on. Martii. Sic enim omnia cohaj-
rent. Basilicam sanctorum Apostolorum a Joanne
ejus suceessore perfectam esse, in ejus pontificatu
videbimus. Dicta est autem basilica apostolorum
Philippi et Jacobi, quia ejus dedicatio peracta est
die prima Maii SS. apostolis Philippo et Jacobo
sacra ; a;dificata est enim in honorem duodccim
apostolorum, ut legiturin bulla Joannis 111 Pelagii
successoris,quam refert Baronius anno 369,dequa
infra.

SOMMIER.

Linea 2. — Et aum non csset episcopus qui eum
ordinaret, etc. Theodoricus, ejusque successores
Gothorum regis in Italia,tyrannicam vim sibiarro-
gaverant confirmandi Romani pontificis post elec-
tionem a Romano clero peractam.Imperator Justi-
nianus,cum a jugo corumdom barbarorum Romam
ct llaliam armis suis liberassot,ox indicta usurpa-
tionc jus sibi proprium constiluit, cujus abusus co
usque protractus fuit et continuatus, quousquo
Pipinus ptCarolusMagnus,opcvictoriarum suarum,
cl acquisitionum in llalia,Ecclcsi.'i' Romana; prresi

improbaretur sancta synodus Chalcedonensis.

Deinde scripsit ad episcopos EtruriK inhancsen-
tentiam : « Directam nobis relationem defensore
Ecclesia2 nostras Jordanedeferentesuscipientessatis
mirati sumus,ila vosapostolicasauctoritatisoblitos,
ut divisionem vestram ab universali Ecclesia, meo
etiam volueritis, quod absit, consensu firmari : et
quos decuit popularcm ignorantiam sacerdotali do-
ctrina comprimere,in contumeliamsedisapostolicas
plebis velle sequi judicium. Nec ista dicentes inju-
riam nostram dolemus, quibus donante Domino
propositum est inmansuetudine superoptantes om-
nia fraterna; pacis vincula custodire : sed, sicut
diximus, divisionem vestram a generali Ecclesia,
quam tolerabiliter ferre non putero, vehementer
stupeo. Cum enim beatissimus .\ugustinus Domini-
ca; sententia; memor, qua fundamentum EcclcsiaB
in apostolicis sedibus coUocavit, in schismate esse
„ dicat quicunque se a prsesulis earumdem sedium
'-' auctoritate vel communione separatos esse non
creditis, si mei inter sacra mysteria secundum
consuetudinemnominisraemoriamreticetis; in quo,
licet indigno,apostolic« sedis per successionem epi-
scopatus praesontistemporis videtis consisterefirmi-
tatem ? » Pelag. I, epist. 18, ad episcopos Tuseia\
Ad tollendamveruabipsorumanimisinquietudinem,
et scrupulum,quo videbanturatfecti,reputantes non
posse recipi quintum concilium damnans tria Capi-
tula,quin simul non damnaretur concilium Chalce-
donense, et antiqua fides ; dc hoc declarationem
emittit fidei suae, eamque renovat in encyclica cpi-
stola ad omnes Ecclesias data, cujus in limine ita
pra;fatur : " Nihil contra lidem Patrum, contraque
quatuor synodorum firraitatemuUatenusossc tenta-
tum, magisque idactum,ut mcmoraturumsynndo-
rum firniitas contra omnes inimicos immobili solidi-
tatc consisterct. » Epist. -iO, ad uuivers. popul. Dei.

^ _ Eodem de argumcnto perscripsit in Gallias ad

dium tulerunt ad rocuperandam piistinam liberta- D regem Childebertum, necnon ad opiscopum Arela-

tcm.Quandiuautciiiviolontaillaserviluseamdemop-
pressit, ha;c cst methodus eleclionum, quamPanvi-
niusrefertapudMabilloniumincommentario pnevio
adOrdinemRomanum:«Mortuopontifice,sedisapos-
tolica; vacantis cura tribus prscipuis clcri ministris
commiltebatur : scilicet archipresbytcro, archidia-
cono,et primicerio notariorum..'\b hisquam primum
domortepapa; nuntiumsignificabuturcxarcho,quom
Gotbis pulsisRavennjuinstituit iniperator.Postjusta
dcfuncto pcrsoluta cxacturaquc tridui.jcjunium.dc
eligcndo [lontificc traclabatur. lluic electioni inter-
crant clorus, optiraatcs, populus ct militos: lioc cst
militum stationes,quiad tut;mdani advorsus Longo-
bardos rcliquam Itali.oparlPinRoma' poli^^imuniot
Ravenna; consistcbant.Do cloctionc iiioxrofcrobaUir
ad imperatorom : a quo petobutur, oxpclobalurquc
facta; clcctiunis appmbatio. Dc ca item scribebatur
ad c^archum, ad judiccs, archicpiscopum, ct apo-

tonsem, ad dissipandum scilicot falsum rumorem,
qui dc quinta synodo excitabatur.

Ut folicius consequeretur votorum suorum sum-
mam,qua; erat schismutis ad exslinctionemdirecta,
imploravit subsidiumssecularispotestatisin epistola
secunda ad N'arsetem comniemorans:i< Hoc et divi-
nis et humanis logibus fuisso slatutum.utabEccle-
si;c unitato divisi,et ojus paccminiquissime pertur-
bantes, a s;ocularibus otiam potestatibus compri-
mantur. Ad rogom Childcbortum (cpisl. 16) conver-
tens adhortationos, fervorom ipsius lidei cxciUit, ut
per universas Gallia" vosIint, in(iuit,regioncs curam
impcndal,ne illic soand;da seininantos..sicut inpar-
tibus istis facero conabuiitur,fronlistua'|iruoacitatc
impcllcntc di3Currant:ot aliquos fralrcseooiiisoupos
nostrus, vol croditas eis plobcs ad dissonsiunos cx-
agitcnt.Quia dum rocta;tidci non sint^duluroopprcs-
sionis succ ut ad se nutrienda seandala calholicia

623 ANASTASII BIBLIOTHECARir. 624

familiares cniciant,etiam rectum lidem sosimnlant A ^'siones ot schisma faciendo ; pcr poteslatcs pu-

vindicarc : maxinic apud eos,qui fraudes ipsorum, blicas opprimalur. n Producit auctoritatem syno-

et dulos ignorant. » di Chalcedonensis act. iv, in epistola archiman-

Narseti quoque insinuat {Epist, 5, ud Nars.) ut si dritarum, et sancti Augustini in Enchirid. cap.

inquietihujusmodihoniinesinveniant quidpiam sibi 72.

molestiam ingenerans indecisione synodigencralis Sanctus hic pontifex potitusesllaude,etfelicitate

Constantinopoli celebrata; per primam indictionem spectandilaboressuos coronatos compressione scbi-

nupcr clapsam, « ad scdcm apostolieam, quoniodo smalis per Africam, Illyricum, et Italiain, irno pcr

semper factum est, clectis ahquibus de suis, qui universum Christianum orbem, exceplis tantum-

dare et accipere rationem possent diriganl; et non modo Ecclesiis Istria;, ac Venetise, subjeclis metro-

clausis oculis corpus C.hnsti Dci nostri, hoc est polila; Aquileiensi. Viclor Tunun. in Chron. ad

sanctam Ecclesiam, laccrcnt. Comprimendos au- ann. 554, 555 et 4.50.

tem subdit hujusmodi homines principali, vel ju- In Galliis nonmodounitatrmcumsancla Romana

diciali uuctorilate ; tiuia regula; Patrum hoc spe- sede custodivit. sed cliam Itomana" sed vicarium

cialiter constituerunt, ut d qua ecclesiastici oflicii per xinivers^mi Gallidm constituit episcopum Arela-

persona, cui subjectus est restiterit, vel scorsum tensem, rogante Childeberlo;cum antca ab inclina-

collegerit, aul altare erexerit, seu schisma fece- tione llomani imperii in illa provincia ecclcsiasli-

rit, iste excommunicelur atque damnctur. yuod ca, parti ejusdemsolummodo a Romanis pontifici-

si fortc ct hoc contempserit, et permunserit, di- bus Arelatensis pra;liceretur.

LXIII. JOANNES III.

ANNO CnRISTI 339, JUSTINIAKI IMPERATOniS 33.

IIO Joannes natione Romanus, ex patre Anaslasio, illuslri viro, sedil annos 12,
dies 27, menscs H (a). llic amavit et reslauravit ca-meleria sanclorum marlyrum. Hic
conslituit ut oLlationes et ampullce (i) vel luminaria in eisdem ccemeleriis per omnes
Dominicas de Laleranis minisliarentur. Hic perfecit ecclesiam aposlolorum Philippi
5 et Jacobi, et dedicavit cam. Eodem tempore Heruli in Tarsia (c) venerunl, et levave-
runt sibi regem Sindualt (d), et permebanl cunctam llaliam. At egressus Narses ad
eum, interfectus est rex, ct omnem genlem Herulorum sibi subjugavit. Deinde venit
Amingus dux Francorum, et Bucellinus. Simili modo et ipsi premebant Italiam. Sed
auxiliante Domino et ipsi a Narsete interfecti sunt. Erat ergo tola llalia gaudens. Tunc

10 Uomani invidia ducti suggestionem fecerunt Justiniano (e), et Sophia;, quia expcdierat
Ilomanis Gothis, servire, quam Grajcis. Ubi Narses eunuchus imperal, et servitio non
subjicit. Et piissimus princcps noster ha;c ignorat. .\ut libera nos de manu cjus, ct
civitatem llomanam, aut certe nos gcntibue deserviemus (/"). Quo audito, Narses dicil :
Si male feci Ilomanis, male inveniam. Tunc egressus Narscs de lloma, vcnit Campa-

13 niam, et scripsit gcnli Longobardorum, ut vcnircnt, et possiderenl llaliam. Ul cognovil
Joannes papa, quia suggestioncm suani ad imperatorem contra Narsetcm mi<issent,
feslinus venit Neapolim, ccepitque cum Joannes papa rogare, ul reverteretur Uomara
{g). Tunc Narscs dixit : Dic, sanclissime papa, quid male feci Uomanis ? Vadam ad
pedes ejus qui me misit, ul cognoscat omnis Italia, quomodo lotis viribus laboravi pro

20 ca. Uespondit Joannes papa, dicens ; Citius cgo vadam, quam tu de hac lerra egres-
sus fueris. Reversus est ergo Narscs cum sanctissimo Joanne papa. Tunc sanctissimus
papa retinuit se in coemeterio sanctorum Tiburtii et Valcriani, el habitavil ibi multum
temporis, ut eliain cpiscopos consecraret ibidem. Narses vcro ingrcssus Romam, post
multum lemporis mortuus est ; cujus corpus positum csl in locello plumbeo, el reduc-

23 tce sunt omnes divitia; (/<) cjus Constantinopolim. Eodcm tempore Joannes papa el
ipse mortuus est, et scpultus in basilica bcali Pelri sub die 13 mensis Julii (i). Hic

30 fccit ordinationes duas pcr mcnseni Decembris presbyleros viginti novem (j), diaconos

NOTUL£ UAHGINALES FABHOTTI.

(a) B, ann. 13, minus 14 d. (i) C, amulee. (c) C, Turciam vel Tusciam. (d) C, Sindual. Vide Baron
ad ann. Domini 555. (c) C, Justino. Vide Baron. ad ann. Domini 567. (/) Vidc Paulum Diac. lih i dt Gi.
tis Longobard., cap. 5. (g) Baron. loc. cii. yrobat .\'ar.<ietem jam ante Conilantinopolim revocatum. (A>
rcductum est cum divitiis. (i) C, iii Idus Jul. (y) <-. ^*"-

625

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. JOANNES III.

626

treilecim, eplscopos per diversa loca numcro sepUiagiiita [a] et unum, et cessavit, epis
copatus menses 10, dies 3.

NOTUL^ MARGINALES FABROTTI.
(a) C, 61.

VARI^ LECTIONES.
Ex codice Farncsiano.
Num IlO.Linl.Joannes, etc.Anastasio illustre se-
dit ann.l2,menses 10,dies 26,hic amavit et restau-
ravit ann.l2. menses 10, dies 26,hic amavit restau-

ravit cymiteria sanctorum martyrum.Hic instituit,
ut oblatione ct annula vel luminaria in eadem cy-
miteria, etc. ministrarent. lin 6. In Tarsiam fece-
runt, etc. Sindual : et premebant cuncta Italiam,
qui egressus est Narses ad eos. lin 10. Erat enim
tota Italia, etc. Suggesserunt Justiniano. lin 12.
Servitio nos subjecit. tin 13. De manu ejus. Aut
certe et civitatem et nos gentibus deserimus. Quo
audito Narsis. lin 16. Narsis de Rom.-c venit Cam-
pania, et scripsit genti Langobardorum, etc. Ut
cognovit Joannis. lin 21. Totis virilius laborabi. tin
26. Roversus Narsis cum. tin 29. Beati Petri apos-
toli. lin 30. Presbyteros 34, episc. per div. loca 61
et cessabit, etc.

Apud Fabroltum ex codice Freheri.

Lin 3, ampul», B, amula lin 6, A, Sinduwalem;
AB, fecerunt et levaverunt. lix 12, B, fortiter impe-
rat. tin 27, A, omnes divitiae ejus Justitiano. tin
30, AB, presbyteros 39. lin 30 et 31, A, episcopos
62.

Ex codice Rcgio Max et Thttano.

Lin 1, an. illustri sed, ann. 12, m. 10, d. 26.
lin 2, cimiteria sanctorum, et instituit ut obL et
luminaria per eadem cimiteria omnibus Dominicis
de l.ateranis min. Hic perfecit basilicam A. lin. 6,
in Tharsia fecerunt, et 1. s. R. Sindirald. et prem.
totam Italiam,tunc egressus Narses ad eos interfe-

In Fi-iriies. cod. L\IU,notx a Schelestrate, pag. 324,
ad ann. .559,

Holsten. in Notis ; « Pelagius papa moritur
2 Martii. Sedes vacat dics viginti quinque. Joan-
nes papa tertius succedit circa diem 28 Martii

A. cit regem oorum. et om. 9. H. prffilio sibi sub. D.
V. Hermingus d. F. et Buxillinus, s. m. et ipsi cce-
perunt premere Italiam. tin 10, sunt. Unde erat t.
1. g. tin 11, ducti, suggesserunt Justiniano A.et S.
Augusta;, dicentes : lixpedierat R. magis G. s. q.
Graicis, ubi N. e. i. et servituti male nos subjicit,
ct p. lin 14, ejus, aut certe civitatem Rom. et nos
gentibus deserviemus. tin 15, dixit./in 16, in Camp.
lin 17, ut cognovit autem Jo. tin ead., suam Ro-
mani ad I, lin 18, Neapolim, et ccepit eum rogare
ut r. tin 20, domineP.<i>i21, tot. ItaL(M. omnis).^"n
22, dic. Prius ego vadam, quam tu de hac terra
egrediaris. Cujus deprecatione flexus Narses rever-
tus est Romam. Tunc voncrabilis papa Joannes
retin. tin. 25, multo tempore ut c, ep. ibidem cons.
tin 26, non post multum temp.m. lin 27, et reduc-
tum est cum omnibus divitiis ejus Constantinop.
tin 28. sep. est in basiL beati Petri apost. Ilic fecit
ordinat. 2 per m. Dec, presb. 39, diac. 13, episc.

n per diversa loca 61, etc.

Ex codice Thuano altero.

Lin 2, 12, m. 11. ,d. 26. tin. 3. Hic instituit
ut obl. et amulre, lin 6, Sindualch. et p. c.I.qui eg.
N. iin 8, Immingus. lin 11, suggesserunt I. tin 27,
et reductus est cum omnibus divitiis ejus. lin 28,
et sepultus est in basilica beati Petri apostoli.
Hic f. /m31, 61, e. c. ep. m. 10, d. 3, sub die 14,
m. L

Apiid Pcniam ex codice Cavensi.

Lin 3, instituit. tin 7, Italiam. Qui egress. lin
10, erat enim. tin. 15, Narsis. lin 18, cepit. tin 23,
Reversus Narsis. lin 30, presb. xxxviu.

NGT^ VARIORUM.

BENCINI.
Linea 5. — Eodem teinpore Hcruli, etc. Potiora
hu.juspontificisactasimilibusverbisaPauloDiacono
referuntur (/ifc.xvm, pag. 677) imo integer hic con-
fuse exscriptus,ex eodem restitui debet,et exMario
Aventicensi.claro hujus temporis scriptoreac chro-

Sedit annos tredecim minus dies quatuorde- q nologo,cujus opusculum exstat inter s cript. Franc.

Et ann. 562 Chronicon Alexandrinum : « Indict.
X. Justiniani Aug. 35, Iiasilio21, solo cos.20, Mar-
tii anno 3, Oiymp. 335, completi sunt anni 532.
Cycli, seu orbits fest. S. et Vitalis crucis, in qua
Christus verus Deus noster mortem pro nobis su-
biit. » Ubi tantum uno anno a chronotaxi nostra
discrepat.

ALTASERA.

Lin. 3. — Ilic ronstiluit ul ohlationcs, nmuLr vcl
luminaria in cisilcin rimilcriis pcr umiics Dnmiiiii^ns
de Lateranis minislrarentur. Oratoria rrant in ca'-
meleriis Urbis,in quibussacriticium missac per sin-
gulas dies Dominicas celebrari solebat : idciroo ne
sumptus deesset, Joannes 111 constituit ut oblatio-
ncs, id est panis qui offerendus erat sacrificii cau-
sa, hama; scu amula;, id est, urccoli quibus con-

du Ghesne,tom.I,ubi hsc adnotanda reliquit :«Anno
secundo eos. Justini Junioris Augusti indict.l. Hoc
anno Narscs ex prEeposito et patricio post tantos pro-
stratios tyrannos,id est Baduillam, et Teiam reges
Gothorum,Bucellium duccm Francorum,necnon ct
Sindovalem Erulornm,Mediolanum, vel reliquas ci-
vitates,quas Gothi destruxerunt, laudabiliter repa-
ratas, de ipsa Italia a suprascripto Augusto remo-
tus est, >i etc.

Linca 10. — Tunc Romani invidia ducti, etc. Ex-
scripta et h;EC ex codem Paulo sunt, hoc tantum
discriminc, quod hic scriptores proditoria> opistola;
Romani dicuntur, a Paulo autem duces (i/u(/.,pag.
677). Dc gestis Longobardorum idem Paulus lib. u,
c. 5, pag. 51, Romaiios fuissc nccusalorcs ct e.v invi-
dia diictos advertit. Ex iis Longobardorum gcstis
PauliDiaconi.persenuenlia Romanorumponlilicum
gcsta,integra capitula Anastasius exscripsit, et ubi

tinentur vinum et aqua ad sacrificium missa;, et jj desiit Paulus,seqq.pontilicum gcsta .jejunc pcrscn-
luminaria,id est cerci ministrarcntur dc Lateranis, pla sunt.Quaj vero cum Paulus dc Longobardorum
id cst dc l.alcranonsi basilica. Idein constitutum a cvocationc pcr Narselcm facla, tum cx ipso liber

Grcgorio tertio. Anast. in cjus Vit. : » lisdemquc
institutis disposuit, ut in ciuiiteriis circum(iuai|ue
positis Romo! in die natcliliorum (mrum (id e;i|,
SS. apostolorum et niartyruni) luminaria ad vigi-
lias faciendas, ut oblationrs dc ii:ilriarcliio, per
oblationarium d(;p(irtarcntur ad (•clibr^ind.is niis-
sus, per qucm pra^vidcrit |)ontifex,(iiu pro tciii|j(,ire
fuerit, sacerdotem. »

ipso
faliul

pontiflcalis narrant tanietsi a quibusdam faliulis ac-
rcnscantur, porperani nihilominus : quippo inter
niss.Oilbcrtina cx.slal Melliti opusculiim, cuuicpi-
graplie : llrcvis tciiiintrum c.rjiositio. VA haiic se ab-
pnlvissR anuo (il 'i.cikIciiuiuc. in cxpositione legitur :
(1 Narscsi)atricius,p(ist(iiiaiiisuliJustiniano .\uguslo
Totiliim Gdlhorum regem in Italia superaviLSophia!
August;e Justini conjugis minis pcrterritus,Longo-

627

ANASTASII BIBLIOTHEGARII.

628

bardos a Pannoniis inviluvit,eosqne in Italiam pcr-
duxit, >> etc.

Linea 31. — Cessavit episcopatus menses dcccm
dies tre&eic. Interponlificii diutiirnitas orta est et
Longobardorum iiTuptionc,de qua Paulus Diaconus
ibid., cap. 7, pag. 57, el accuratius Sigebcrtus in
Ghronico. Dire adeo Scevit,ut pontifex in cu^mcte-
riis delitescere coactus fuerit, quemadmodum hic
notatur. Vide eumdem lib. xviii, pag. 77M.

BINII ET LABBEI.

Linea 1. — Sedit annos duodeeim, etc. Annis tre-
decim atque diebua quatuordecim ponlificatum te-
nuisse indicant ea tempora quibus hoc munus apo-
stolicum administrare coepit, et desiit. Tertio Idus
Julii defunctum esscfatetur Anastasius :si ergo vi-
gesima s>;ptima Junii post interrcgnum trium inen-
sium, et viginti quinque dierum,pontilicatum ade-

Etus fuit anno Christi 5.59, necessario affirmari dc-
et, quod qui ad monsem Julium anni 572 super-
vixit, per annos tredecim et dies quatuordecim se-
dem pontiflciam obtiuuerit.

Linea 8. — Deinde vcnit Amingus, etc. Hcec, teste
Agathia lib.iv.contigerunt annos vigesimo nono Ju-
stiniani imperatoris, anno Donr.ini 555, sub ponti-
ficatu Vigilii, et Theobaldo Erancoruin rege. Yide
Baronnium anno 5.55, num. 12 et 15.

Linea 10. — Titnc Fiomani, etc. Hanc historiam
tanquam fabulosam et plane commentitiam refcllit
Baronius anno 567, nuni. II et seqq., ubi auctore
Corippo grammatico Africano, ostendit Narsetem
ante annum 567, quo Longobardi ex Pannonia in
Italiam irruere cccperunt,Constantinopolim revoca-
tum, magnumque honorem consecutum fuisse ;
LonginumauteminlocumNarsctis subrogatum esse
probat ex Cedreno, Corippo, aliisquc scriptoribus.
BLANCHINI

NOT.E CimONOLOGiaE.

Sedem Joannis tertii, licet diuturnam, utpote ad
annos tredecim, triduo vel quatriduo minusexten-
sam (ex Bibliothecario et catalogis) pcnuria docu-
mentorum rcddit obscuram,observantc etiam Pagio,-
cum nec gcstoruin ipsius indiratio,nec epistola; su-
perstitcs habcantur. Monunientum anni ejusdem
pontificatus quarti supcrest in vetusto marinore
Vaticino, rcperto in ruderibus veteris basilica\ et
indicanto locum assignalum deponendo i\larcello
subdiacono, regionissextoe.

LOCVS MAnCELLI SVDD. REG. SE.\TE

CO.NCESSV.M Sini ET POSTEMS EIVS

A DEATISSIMO lOAN.NE

OUl VIXIT AN.N. PL. M. LXVIII

DEP. P.C. DASILIl. V. C. ANN. XXII

IND. XI. VNDECIMV. KAL. lANV

ARIAA.

Indictio undecimalabenspostconsulatum Basili -
anno 22, die 22 Decembris demonstrat annum ■-er.-c
Christiana; 503, qui eral lerlii hujus pap.o Joannis
quartns annus,c.rptus ex dic Kal.Augusli.uti supra
ostcndimus in line not. chronol. ad Pelagium, ve-
tusta chronira cum adiiitainentis nos dostituunlad
Marcollinum ((uinqucnnio ante, hoc est post consu-
latuin Basilii anno xvii in quem desinunl.

JoannisMalal.T chronograpliia hac ipsa indiclio-
ne XI qu,t> in lapidc Valicano signata ost.paritenb-
rumpitur.Memorat qiiasdani rogioncs Africr mon-
se Januario a Mauritanis fuisse occupiilas,et conlra
eos missum fuisse ab imperatore Justiniano Mar-
cianum nopoteni.

Chronioon Paschale producitur quidem ad annos
Phoc.-e et lleraclii, sed poslremis annis Jusliniani.
et per univorsum imperiuni Juslini Junioris, nihil"
fermc rocilat, qu.im imporatorum noinina, cl cha-
racterom indictionis pcr annos singulos. Quare vix
quidquam possumus cxpiscari tum e Gra;cis,tum e

A Latinis chronographis a;qualibus ad hujus pontifi-
cis annos illustrandos.

Tcrininum sedis ac vita; Joannis III plura exem-
plaria Bibliothecarii reforunt ad diem 31 Julii;scd
icgendum vidatur 23. Cum enim ipsi assignontur
anni 12,menses ll,dies26aul 27,nempe anni solidi
13triduo vclquatriduominus ; recte exdieelectionis
quam staluebamus in finc not.chron. ad Pelagium
27 Jiilii anni 560 ea summa desinit in dlem 23 Julii
573.Catalogus Lucensis obitum Joannis retulit ad
XIII Kal. Augusti.Si legendum esset x Kal Augusti,
qua; est ipsa dies 23 Julii modo per nos constituta,
ct comprobata, ex epoohis indicatis, adamussim
omnia congruerent. I-aoilo tamen intelligit unus-
quisque tridui dilferentiam in amanucnsium aut
^upputatorum numcros irrepere potuisse.

NOT.E HISTOnlCE.

Linea 2. — ftestauravit cimileria sanclorum marly-
rum, etc. Qua; scilicet fuerant cum ecclesiis super-
B slructis devastata a Gothis in obsidione annali sub
Vitige.Vide superius admotata ad Vitam S.Silverii,
num.09. Prs caHeris aulom cocmeteriis etecclesiis
super eadem construotis videtur Joannes adjecisse
animuin ad reparandum celebre illud via Tiburtina
in agro Verano, quod sancta; CyriacE fundatricis
nomine, et sancti Laurentii in eo scpulti basilica
illustratur. Nam in rcparandis ajdibus monasterii
basilic.e adh.Trentibus tubus plumbeus repcrtus
fuit inter ciinelia nostra spectandus, in quo legun-
tur littcra; :

t SALVO PAPA lOANNE
STEKANUS PP REPARAVIT

Scilicet f Salvo papa Joanne Stephanus pr.Tposilus
reparavit. Ad hunc enim Joannem rcferri oporlere
epigraphcn.ac reparationcm illiusjussu aStcphano
pr;eposito curatam.suadcnt ea qu.T considcro. Pri-
mum est, in obsidione Urbis a Vitige per annum
r producta aqua;ductum pra;cipuum, per quemaaua;
Julia. Marcia, Tepula, et Anio novus in colles Vr-
bis intluebant, et listulas dorivabant adjaeentibus
Urbi ecclesiis circa vias Tiburtinam, Latinam. el
Appiam, fuissc a Golhis non^modo occupatum.scd
etiam intercisum, et ingestis ruderibus impeditum
ab aquis subministrandis, quemadmoduni Proco-
)ius,qui in Urbo tunc aderal,descripsit bclli Gothici
ib.ii,cap.3,etposlnovonnium,ncmpeanno.5i7,mcn-

{;i

se Deccmbri caiita iterum Roma perTotilam, non
duclusmododiliracti cranl,scddcUrbe omninocver-
tenda Totilas cogilavil,licot miligalo lanlispcr fu-
roro terliam murorum parlcm a Capena porla ad
Pr.Tdestinam disjecisse satis ipsi visum fuit.Quam-
vis aulom quinquennio posl Narses in llaliam mis-
sus Urbem rocuperavenl, jacebant adhuc plcraque
aidilicid in co traclu a Oothis vastata : neque irdcs
sacra; reparatorom facile obtinobant,diuturnam per
absentiam Vjgilii papa; ad Orientem evocali, ct in
— cxsilium missi, et in redilu vita funcli in Sicilia
D biennioposl UrbomaNarscle rccupcralam ad quam
vivus porvonire Vigilius non poluit. Succcssor au-
tcin ojus Polagiiis turbis plerumquc voxalus pcr il-
lius quinquennii prior<'m partom, quo non inlogro
pontifox fuit, caqiil Ecclesias inlramtrnianas n^pa-
rare, ac lilulum SS.Philippi,et Jacobi anoslolorum
conslrucro.qucm morle pr.Tventus huic Joanni suc-
cessori absolvendum reliquil.Ruinas igiluret labes
illatas ca-mcloriis marfyrum.et ccclcsiis suburl^anis
supra ea constructis, et ductlbus aqua; Claudia»,
Marci.T, JuIi.T, Tepiila' pcr annos viginli.occasione
belli Golhici diffractis, ropararc nomo polucrat en
Joannis Terlii dccpssoribus.Quarc cumipse dicatur,
amator, ct instaurator fuisse cocmcloriorum SS.
marlyrum,ab illa rcparaliono cirpissc credendus,
csl, <|u.T oral omnium maximc necossaria adminil
stros ibidem detinendos, ac ministeria in cisdem
sacris locis procuranda,nempe ab aquarum influxu
reslituendo.et ductibus restaurandisad usum basi-

629

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. JOANNES Ilt.

630

licoe, monasteriorum, et prictorii, ct balaei quoj A
omnia constructa legimus apud Kdem S.Laurentii
extra muros et Cyriacas ccemeterium a beato Ililaro
supra (nuin. 71) et hebdomadariorum ibidem resi-
dentium ex institutione Simplicii(ni(Hi.72).Pelagius
vero alter, qui post triennium Benedicti, successor
illius et hujus Joannis fuit,basilicam eamdem Lau-
rentianam a fundamentis restituit (infra ?»/m.ll2).
Quare ad Joannem hujusnominislllarbitrior perti-
nere epigraphen reparationis plumbei tubi ibidem
repertam, et curatam per Stephanum prapositum.
/Etate istius Joannis inveniuntur prxpositi officiis
et labrieis,tam in Orientali imperio, quam in Occi-
denVdU. PrcVposilus pahitii Amantius apud Marcelli-
num comitem in Justinomemoratur,qui in chronico
Alexandrino nudo vocabulo dicitur Hoiivotito; et
in pavimento basilicas sanctiPauliPetruspr<r;)0«rt!/s
legitur Rusticio V. C. consule, nempe anno Ghristi
520. Apud Cassiodorum lib. ll plures Theodorici
rcgis occurrunt epistoL-e directs Fausto prxposito : n
quarum ex contextu apparet ad ejus curam perti-
nuisse millenam deputandam ad exhibitionem ther-
marum. Epist. 28, lib. ii, apud quem Theodorici
regis ministrum pr«ter alios pra?positos digniores,
reperimus etiam in hoc genere ad rem structoriam
pertinente formulam constituendi pr,vposilum calcis.
(Lib. VII, num. 17.)0ccurrunt etiam per idem tem-
pus Stephnni a scriptoribus a;qualibus memorati,
quorumunushaberipossitpra^pfW/iiM istesubJoanne
papa in turbo expressus. Nam et ille apud senato-
rem,qui ex prrincipe sive officii prxposito in memo-
rata epistola 28,lib. n evehitur ad comitivam primi
ordinis, salris su* schola; privilegiis ad saoraj a;dis
Laurentiana? reparationem procurandam honeste
adhiberi potuit a Joanne Tertio.si ad ejusdempon-
tificatum vitam produxit; aut ille Stephanus,quem
Totilas Urbe expugnatautilegimusapud Procopium
belli Goth. lib. iii, c. 20, e Romanis elegit,ut lega-
tione fungeretur nomine suo apud Justinianum im- „
peratorem pacis et focderis causa.dum ipsius.Urbis '-'
a se expugnatoB atque a suis deformats, et vastats
opera coinplura instaurabat; sive etiam ex viris cc-
clesiasticis legendus esset Stephanus,ille reparator
ducluum S. Laurentii extra muros ; non excluden-
dus pst ab eo numero diacon.Stephanus, quo apo-
crislario usus est Vigilius apud imperatorem; cum
diaconis Romanis hanc curam susceptam compro-
bentinscriptionescomplures,etprBesertim illa,quam
Hilarus archidiaconus (postea pontifex) statuit in
aedft altera S. Laurentii apud portam Exquilinam,
per nos producta in notis ad Hilarum pag. 169.

Ha;c obiter admotasse non pigeat,ut hujus etiam
aetatis, monimentorum veterum cfeteroqui jejuna,
qua!supersuntcimeliaadillustrandum pontificatum
Joannis, et reparationes cojmetcriorum sub ipso
institutas post cladem Gothicam, conferamus.

Alteriusquoquecocmetcrii monumentavidimusin
Exquiliis egesta anno 1691,prope basilicam Liberia-
nam in hnrtis Perettianis nuncNecrroniis.qua; osten- D
debant intramienianum cocmctcrium illud potuisse
sub Juslino, Ibrtasse adactis Romanis. inlra po-
mii'rium ctnmeterii aperiri in Urbis pi'slilfnlia, et
ol)sidione annali sub Vitige, et in IVequcntibus infe-
stationibus suburbiorum. Pras CKtoris marmorois
tabulis ibidem repetis quibus occhidebanlur loculi
defunctoruni, illam admotavi, qua; fuerat priuium
adhibitaaMunio Modestino ad cincrcs contcgcndos
Munia; Modestinaj virginis llliie sua" ethnicorum in
monuinentis, ut epigraphe docebat interius incisa,
quam rctulit Fabrettus pag. iU, num.104. Deinde
a Cliristianis asportata ct collocata in hocca-mete-
rio ad usum scpulcri Christiana; puclla!,signata fuit
in advcrsa superlicic marmoris hac inscriptiono,
qua; indicat annum a^r.-o Christian.n ,567, Joannis
tcrtii pontilicis octavum incuntem.

f IIIC REQUIESCIT IN SOM.VO PACIS
IXORA QU.E VIXIT ANN. V. D. XXVIII

DEP. j SUB III. ID. AUG. IND. XV. P. C.
DOMIXI. N. JUSTINI PP. AUG. "'

Depositaenimdicitur sub die tertio IdusAugusti
indictione quintadecima post consulatum Domini
nostri Justini perpetui .A.ugusti, qui sunt characte-
res anni 567.

Linea 23. — Sanctissimus papa continuil se in
cimiterio SS. Tiburtii, et Yaleriani, et ibi habilavit
multum temporis ut etiam episcopos consccraret ihidem.
Cohaerent nasc de Joanne narrata cum cffitcris a
card. Norisio perpensis de Joannis Tertii constantia
in tuenda synodo v contra episcopos Venetiarum
schismaticos et aliquot cx Italicis ipsis adha^renti-
bus,et synodo quinta infensis.Schismaticorum con-
silium fuit evocationem Narsetis ex Italia insinuare
Justino.ut possentsub Gothis vel Longohardis tueri
schisma,quod totis viribus imperator reliogissime
nitebatur evertere. Vide quae card. Norisius scribit
Dissert. de synd. v cec, cap. 9, i; 3. Flagellum
Golhorum et cujuscumque barbara coUuvionis in
Italiae perniciem immissM habebatur jure merito
Narscs. Hoc ab Italiee cura remoto, res processura
erat ex voto schismaticorum. Quare subornatis sive
Roina;, sive in aula principis hominibus invidis,
qui calumnias in ipsum construerent,et apud Caesa-
rem promoverent. librum sibi fore sperarunt im-
minuta potentia principis schismati infesti, sub
aliorum regnum pr;osidio in male susceptaobstina-
tione persistere. Quare sicuti e diptychis Romani
pontificis nomen expunxerant, ita rainistros pra;-
stantiores Romani impcrii ex Italia removeri satage-
bant.E contra Joannes sanctissimus a^que ac provi-
dentissimus pontifex cum probe intelligeret, quan-
tum momenti habitura esset in praesentia ac tutela
Narsetis non modo tranquillitas reipublica;, sed
etiam unitas Ecclesiae Dei; statim ac vidit Narsetem
invidorum calumniisct artibus schismaticorum,qui
Romanes subornaverant, quasi ta;dio affectum in
Campania concessisse,non destitit adesse celeriter,
et in Urbem revocare.Qaa de causa communes cum
Narsete hostes fortasse expertus eosdem, qui erant
inimici pacis publicae et catholica; unitatis, decli-
nand.T; persecutionis gratia in ca;meterio Tirburtii
et Valeriani,quod in Clallixti parte censetur,diu mo-
ram duxit, ibique episcopos consecravit.

Ab his autem.quos per Italiam ut plurium epi-
scopos constiluebat, exegit constanter ut jurarent,
et subsignarent.juxta synodi quinta; decreta se pro-
fiteri. Perspicuis docuinentis epistolarum magni
Gregorii.ejusque decessoris Pelagii hoe demonstrat
card. Norisius, ita de ipso scribens laudato g 3,
cap. 9, pag. 89.

(( Ca;terum periculosissimis temporibus Joannes
pontifex animum non despondit.sed et Ilomana; rei
labeuti opem ab imperatore petiit, et synodum v
defendit.Etenim ii, qui urbium antistites consecra-
b<intur,in synodi quintae decreta jurabant,fidci data;
chirographum ad apostolicam sedein transmilte-
bant.Horum testis venit Gregorius lib.iii,epist.2 ad
Constantium.Et quidem,in(piit,siquid de tribus Ca-
pitu!is,in quocunque vel verbo,vel scripto nominii-
tum est, bone fraternitas tiia reminiscitur,quanivis
decessor fralernitiatis tUiB Laurentius districlissi-
mam caulionemsedi apostolica; reiniserit.in quiiviri
nobilissimi ex legitimo numerosubscri|)serunt,inter
quos ego quoquc tunc urbanani pr.eturam gerens
paritcr subscripsi, » otc. Quaiii pnrturaui in an-
num .571 ciiderc invictis rationibus ibi denionstrat
Norisiiis ox nag. 99. Idem eminentissiinus scriptor
coUegit aliud tijsliinoniumconstantiiu Joannis tertii
cuin aliis in Petri sode decessoribus tum in appro-
batione,tum in exigenda synodi v subsignatione ex
litlcri^f Pi'la','ii srcmnli, ipias refert p.ag. 85. « De
Joaiine tertio,inquit, qui Pelagio I successil dicen-
dum hic est, postea de Henodicli senlentia disserc-
mus.Peliigeus II,qui quintusaVigilio pontifcx sodit.
in lilteris ad IIeliam,etepiscopos Istria< testatus cst,

631

ANASTASII BIBLIOTllECAnil.

632

ipsiu3 decessores synodum v approbasse, ac tria
« Gapitula condemnasse. » Et pag. 95 cx epislola
S. Gregorii ad Constantium subdit ha;c vcrba :
«Qui postquam lalis scissura pro nuUa rc facta esl,
jussum fuitjUl sedes apostolica curam gfrerel.qua-
tem unitatem univeisalis Ecclesia; in sacerdotum
mentibus per oninia custodiret.xDeindc concludit:
«Videsergo a novis episcopis transmitti solilani
cautionem, quatria Capitula ojurabant. Iliani ergo
Laurentius misit annos 071, et sub id temporisrec-
tiiis (iregorii Magni pnelura statuitur. Quare tcste
eodcm pontifice a Polagii 1 tcmporibus, quando in
Italia ob tria Capitula plerisque episcopi a Komani
pontificis communione discesserant, dum quisque
novus antisles eligebalur scripto tria Gapitula dani-
nabat, ac ad Romanum pontificem chirograplium
transmittebat, ut jam Holloix aperta; falsitatis reus
habeatur,qui Henedictum, ae Joannem decessorem
tria capitula minine damnasse, affirmare non du-
bitaverit. »

CIACONII.

Linea 23. — Narscs vero ingressus liomam, etc.
Incisa inscriptio aXarselepropcRamonam cumad-
hucviveret Justinianus,annopra;cedcntc504inponte
aserestituto supor .\nienom,fluvium adhuc visitur.

nlmperante domino nostro piissimo ac triumphali
semper Justiniano I'P. Aug. anno xxxix.Xarses vir
gloriosissimus, ex pr.Tposito sacri palatii ex cons.
atque patricius apud victoriam Gothicam ipsis eo-
rum rcfjibus celeritate mirabili confliclu publico
superatis atque prostralis libertate urbis Roma;,ac
foris Italia; reslituta pontem via; Salaria; usque ad
aquam a nefandissimo Tolita tyrann. distructum
purgato fluminis alveo in meliofem statum, quam
qiiondam fuerat,renovavit.

Quam bene curvati directa est semita ponlis

Aiipie inlerruiitum conlinuatur iter.
Calcamus rigiiias sulijccti purgilis undas,

Kt libet irata; ceruere murmur aqn;e.
Ito igitur faciles per gamiia vestra, Quirites,

Et Narsim resonans plausus ubique eauat.
Qui potuil rifiiilas (lotliorum subderc nienles,

Hic docuit diirum (luminu fere jugum. >■

1'AGII.

Linoa 1. — Scdit (uvios duod^cim. Post mortem
Pelagii cessavit episcopatus menses quatuor, dies
decem ct seplem,non vcro, ut logitur in Anastasio,
menses tres, dics viginti quinque; cum enim. ex
ipsomel Anastasio conslet Joannem 111 nationc Ro-
manum.Anastasii viri illustris filium sedisse annos
duodecim, menses undecim, dics vininli ses, et sepul-
lum essew liasilica B.l^clri sub dic Km,mcnsisJnlii.
constat pariter interponlificium in Anastasio male
dcscriptumesse.Joannemque ordinatum dic dccima
oetava mensis Julii, in quam anno quingontcsimo
sexagosimo Dominica incidcbat.Licet autom Jo.m-
nis 111 ponlificalus lam diulurnus fueril, ejus ta-
men gesta.deficientibus antiquis monumentis,pene
ignota sunt.

Linea 4. — ///<• pcrlccit ecclesiam snnclonim duo-
decim aiiosttdorum.\)c Joanne III Anastasius scribit :
llic pcrfccit ecclcsiam .sanclorum 1'hilippi ct Jacobi,
ct (/«//(Viri/Ciim.Pelagius Joannisdecessor eam basi-
licam inchoaverat.utdiximus cumeodom .\naslasio.
Ea nunc vocatur basilica duodccim Apostolorum.
liaronius enim antio 559 refert antiquum exomplar
bulla» Joannis 111 o nianuscriptis, ut ait, Vatiranis
o.Kcoplum,cui hujusmodi inscriptio pra-posita logi-
tur : <. Exomplum biilla; papa- Joannis tortii, ubi
dicit basilicamduodccim aposlolorum iniliatam per
Pelagiiim pravlecessorem suum.ot morle pra-vonto
non absolutam cousummasso.tiluliimquo c-irdina-
lem eum conslituisso.elassignat eidcm liasilica> pa-
vochia; fines,et eam diversis donariis donit de suo
vestiario. » De eudcm basilica loquilur Adrianus

A papa in cpistola ad Carolum Magnum dc Imagini-
Lus,dicens Pelagium et Joannem mira; magnitudi-
nis ecclesiam Apustolorum a solo idificasse.et his-
lorias diversas lam in musivo,(Juani in variis colo-
ribus cum sacris pinxisse iniaginibus,c< hiihc usnue
/iar/c?n(s,in(|uit,ii uohis vcneraniur.De cadem cccie-
sia vide dictain Pclagio.ldem LibriPontilicalis auc-
torscribit Joannem 111 constituisse ut oblaiiones et
amulaj vcl luminaria in cocmeteria per omncs Do-
rninicas ministrarentur. Ex quo, in Stephano papa
hujus nominis piimo deduxiraus.non solum perse-
cutionis tempore,sed otiarn multo poslea ritum of-
ferendi in ccemeteriis obtinuisse.De quo vide ctiam
dicenda in Gregorio 111.

Linea 15. — Tiinf eijressus Narses de Roma, etc.
etlin./7. — Vt corjnovitJoannes,et.c.AnT\o nuinquente-
simo sexagesimaoctavoItaliciEquieti inlestis numi-
nibus Longobardi a Narsele, ut nobilcs scriptores
prodidere, invitati.Alboino rege ductore in Italiam

n descendentes Aquilciam, ac vicina Venetia; oppida
uno fcre impotu occuparunt.lta illarum urbium an-
ti.stites,a Romano imperio separati, securius atque
insolentius svnodum quintam deinceps impugna-
runt. Verumpericulosissimis temporibus Joannes
papa animuin non dospondit,sed et rei Romana; la-
benti opemab imperotorepetiit.ctsynodumquintam
defendit.Etenim ii,(iui urbium antistitesconsecra-
bantur.in synodi quinta; decreta jurabant, ac fidei
datae cbirographum ad apostolicam sedem transmit-
tebant,uttestisestGregoriusMagnuslib.iii,epist.2,
ad Constantium.ex qua eruiturJoannem papam exe-
gisse talejuramentum a Laurentio electo episcopo
Mediolanensi :«Et quidem.inquit Gregorius.si quid
detribus Capitulisin quocunque velverbo,vel scrip-
to nominatum est,bene fraternitas tua reminiseitur,
quamvisdecessorfraternitatis tuajLaurenliusdistri-
ctissimam cautioncm sedi apostolica; remisorit, in
qua viri nobilissimi ex legitimo numcro subscripse-

p runt.inter quos ego quonue tuncurbanam pra?turam

^ gerenspariter subscripsi.»lnitium pontificatus Lau-
rentii, nactcnus in tenebris sepultum,nos docuere
Mabillonius tomo IMusaei Ilaliei,parl.ii,et Papebro-
chius in Exogcsi de episcopis Mediolanensibus pra;-
fixa tomoVliSanctorummensis Maii; inciditautem
in mensem circiter Januarium anni573ei quo con-
sequens est Laurenlium cautionem ad Joannsm pa-
pam transmisisse, qua tria se Capitula damnure
jurejurando affirmabat, quam syngraiiham ab eo
Joannes papa exegerat.cum enim synoiium quintam
approbassct trium C.apitulorum damnationem recle
factam propugnabat.

Linoa 31.— £/cf.W(ii'i7cpi.«fop(i/iM,elc.Licel Ana-
stasius scribat post mortom JoannisIH cessasseepi-
scopatum mcnscs deccm, dies trcs.ox ipsomet lamcn
Anastasioconstatdiuturniusfuisseinterpontificium;
cum enim tradat Hencdictum ojus successopem se-
disse annos qualuor, menscm unum,dics vi'jinti ofto,
et sepultus esse i« bnsilica B. Petri apostoli in Sc-

D crelario, sub die xxx mensis Julii,»\ ab illo die rc-
troce(lamus,invenicmus juxta Anastasium, Boncdi-
ctum nalione Romanum,ex patre Bonifacio.a (ira;-
cis Bouosum nuncuqatum,ordinatum fuissc dic tcp-
lia monsis Jiinii anni quinpcntcsimi soptuapcsimi
quarti.in quam eo anno Dominira cadobat ; et con-
sequenlor cx ipsomet Anastasio, iiosl Joannis III
mortem, cessasse sodom nionses (lerem el dics vi-
ginti unum.Tam longi inlerponlilicii causa in tu-
multusa Longobardis Italiam turbantibus excilatos
\ndolur reforonda (Ibiit Ronedictus nulla ro gcsla,
qua; ad nos pervcncrit, colebris.

SOMMIER.

Linea I. — Scdit a< .<r-

ptem.nuti.<;es undcrim.l i'"-

rum vix quidquiam ;; , •i!u

Jnannis lll.otiamsi ad annus lerme InJccim sulidos
pcrligerit illiusduratio.GrcgoriusTuronensis lib.ii.

633

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. BENEDICTUS.

634

cap. 20, commemorat, pjusflem auctoritafe restilu- A. nis existonlibus causis dimotos. Ille vero epistolas
tos fuisse sedibus suis Saloricum ac SagiUarium ad rcgem dirigit, in quibus locis suis eos reslilui
episcopos, qui ad ipsum provocaverant depulsi a jubct : quod rcx sine mora, castigatis prius illis
synodali sententia Lugdunensis concilii. Qui acce- vcrbis multis, implcvit.
dentcs coram papa Joanne,exponunt sc nuUis ratio-

LXIV. BENECTUS.

ANNO CURISTI 573, JUSTINI JUN:ORIS 8.

111 Benediclus, nalione Romanus, ex palre Boniracio, sedit annos Ires (a),
mensem unuin, dies decem et octo. Eodem tempore gens Longobardorum in-
vasit omnem Italiam, simulque et fames nimia, ut etiam multitudo castrorum
se tradidissent {b) Longobardis, ut temperare possent inopiam famis. Et dum
5 cognovisset Juslinus piissimus imperator, quia Roma pericUtaretur fame et mor-
talitate, misit in .^gj'ptum, et oneratas naves frumento Iransmisit Romam, et
sic misertus est Deus Italia3. In istis laboribus et aftlictionibus positus sanctis-
simus papa venerabilis mortuus est, qui ct sepultus in basilica beati Petri
apostoli in secrelario, sub die 30 mensis Julii (c). Hic fecit ordinalionem unam {d),
10 presbyteros 15, diaconos tres, episcopos per diversa loca 21, et cessavit episcopatus
menses 3, dies 18.

NOTUL.E MARGINALES FABROTTI.

[d) G, pcr

(rt) CB, qualuor. Yidc Baron. ad ann. Domini 568. (/)) C, traderent, (c) C, prid. Ivai. Aug.
mcnsem Dccemb.

VARI.E LEGTIONES.
Ex Farnesiiino codice LXIV. B L. lin a, JusLinianus p. i, quia pericl. R. a fame,et

Num, 111. Lin 1, BenedicUis, etc. Sedit annos iv.

menscm i, dies xxvni, eodem temporegens Lango-
bardorum invaserunt. tin 4, ut temperare possent
inopic famis. El dum cognobisset Justinianus. lin
6,et oneralas nabcs frumento transmisit Roma3,etc.
Deus terra; Italia;. lin 7, sanctissimus papa Bene-
dictus, etc, In secretarium, otc. ordinationem per
mensem Decembr.

Apud FabroUum ex codice Frchcri.

Lin \ , AB, annos 4 ; AB. dies 28. lin 5, Juslinia-
nus AB. lin 10, B, episc. 20.

Ex codice IXerjio, Max,arino ct Tliuano.

Lin 1, ann. 4, m. 1, dics 28. lin 4, se tradidisset

m. lin 7, Deus terrt-e Italios in istis laboribus et
a:'fliclionibus positcs. Sanctissimus vero Benedictus
papa m. est, lin 9, secretario. Hic fecit ordin. i
per m. Decembr. lin 11, mens. 10, die 5 (iV, m. 2,
d. 10.)

Ex codici Thuano altero.

Lin 1, ann. 4, mens. 1, d. 29. lin 5, fame, mis.
lin 9, unam por mens. Decembr. lia 10, loca 22.

Apud Peniam ex cndice Cavensi.

Lin 1, Bonifalio, lin 2, Langobardorum invase-
runt. lin 5, Justinianus. lin 7, tcrrm Italia;. lin 9,
ordinat. 1 per mens. Decemb.

NOT/E VARIOllUM.
ALTASERR.V. C tarunt, dona et epistolas obtulcrunt. » Alias secrc-

tarium cst pra^torium judicis, L. 3, C. Ubi scnator,
vel clariss. Ambros. serm. 6 : » Scd forlo judiciMn
metuis,(iucm in secrelario rcIiquisLi. » Auguslin.dc
sermone Domini in monte cap.21 : " Quemadinodum
etiam in hac ordinalione reipublic;e,vclasecrctario,
vel a pnclorio judicisextramiltitur.qui in carcerem
traditur.» Symmach. lib.x, epist. 3G : <• Cum cxami-
nandos ritus Bassi praifccti Urbis potestas vicaria ad
secroLariura communo prodidisset. »

BINII KT LABBEI.
Linca 1. — Benedicttis.Gnm Romana sedes ob (u-
multus bellicos vacasset menses deccm ct trcs dics,
Bencdictu3,(iuem Gr;Dci Bonosiim noniinanl.crcalus
est pontifex dccinio sexto I\Iaii,anno Cbrisli Redciu-
ploris577. Hujiis lomporibus Longobardi, maxima
cx parlc idoloruni culiorcs.Ecclcsiam dira persecii-
tiono vexarunt.loca sa('ra clTossis sanctoruiu iiiarly-

liseiipis et prucc:ribus,in Q runi scpulcris iiroranarunl, (udilicia in siiliurliiis

(iris juxlaiiiorcni sancta; Rom;u (liruoru

Linea 8. — Scpullus cst in iasilica beati Petri apo-
sloli in secretario. Secretariuni cst sacrarium eccle-
eias, in quovasa sacra asservantnr. Gr;uci Siaxovtx6v
appellant, syn. Laodicen, can. 21, Agat. cap. 66,
can. Non oporlct, 1, et 2, 2:^, distin. Sulpic. Scvcr.
dialog.: « Prajtcriens ergo Martinus in secretario
eccIesii-B habuit mansionem.» Greg. Tur. lib v.cap.
18 : « Nos collecti in unum sedebamus in secretario
basilica! beati Petri,ctc.» Leo Osticns.Chronic.Cas-
sinens.Iib. iii, cap. 20 : « Juxta cujus absidam,bica-
meratam domum ad thcsaurum ecclesiastici mini-
sterii rccondendnm cxstruxit, qua; videlicet donius
secrctarium appellatur.» AnLc secrclarinm sepullus
est Gregor. I. Anast. in e.jus ViL.: « Et scpultus in
basilica bcati Pclri apostoli ante secrclarium. » In
secrctario stabant Rom ponlinccs proccssuri ad Ec-
clesiam.Idem in Ailri;m(i secundo : « llinc sanclis-
simo pap;u .'Vilii^niu rinii
sccrctariosani'l;i' Mm i i' M.i|iiris.|

scdi3apostolic;c ii

•iiti,

srunt, sanclum Ccrbonium episcopuin

' satis humalilcr prasscn- cum suis clericis in cxsilium fugarunt,octoginta ru-

635

ANASTASII BIBLIOTinXARII.

636

sticos, quoruin quadragint.i inimoiatitias carnes
comedere,alii caput capr.-n adorare recupabanl,sup-
plicio niortis afTcccrunt. llac pcrsecutione ea niiru-
cula contigcrunt, (ju.t in libris Dialogorum rccen-
sentur apud S. Gregoriuni dc sancto Cerbonio cpi-
scopo, sanctulo, aliisque presbyteris.

Lin. ea.d. —Scdil aniios ^rcs.Annis quatuor, mense
uno,et viginti octo diebus sedcm ponlitieiam lonuit.
Obiit enim anno Redemptoris nostri 557, pridic Ka-
lendas .\ugusti.

BLAXCili.XI

NOT.E CHUONOI.OGIC.E.

Bencdicti electio diuturn.-n sedis vacationi finem
imposuit. Mensibus dccem ao diebus tribus illam
defmit Bibliolhccarins, ncc non catalogi Lucensis
ac Farfensis. Ilanc tamen rationem dissidere arguit
Pagius a conte.\tu ejusdem I3il)liothecarii, in quo
obitum Joannis III rcrorobatad dicm 1.3 Julii,(]uein
nos ad diem 23 retulimus ex codem contextu. Ilinc
sedem vacasse tradit Anastasius.et cuni eo catalogi
indicati mensibus 10, diebus 3. Incidit crgo electio
Bcnedicti in diem 27 Maii anni 574, et ortlinatio in
Uomiuicam pro.xime subscquentem,qua;t'uit31 Maii.
Sedissse dicitur annos i, nienscm ununi,el dies 28,
in codicibus Bibliolhecarii, Farnesiano, llegio, Ma-
zarino,ac Thuanis.Vel ista summa deducitur exdie
electionis; et mors ejusdcm parianda est cum die
25 Julii an 578, vel detducitur cx die ordinationis ; ac
et mors assignanda erit dioi 27 Jul. ejusdem anni,
triduo post depositum fuerit ojus eorpus apud S.
Pelrum insecretariosubdie30Julii :quemadmodum
legimus in omnibus coJicibus Bibliothecarii. Non
vldeo cui censarum incurrere debeat apud Pagium
castigata h.-cc ratio chronoIogia!,ac sibi constans in
singulis assertis ac mensuris tcmporum Joannis dc-
cessoris,et successoris Benedicti.Hujus pontitlcatus
epocham infclix eventus signat.nempe difTusio Lon-
gobardorum per universam Italiam ; qiiam Paulus
Diaconus ita conjungit cum cpochis Francorum rc-
gum,ct pontilicum Uomanorum lib ii,cap.:i. Ilis dic-
bus,quibus Longobardi Italiam invascrunt,Franco-
rum regnum, mortuo jam roge Chlotario, cjus (ini
quadrifariam regebant divisnm.Primus ex his Ari-
pertiis sodem habebat apud Parisios; sccundus vcro
Gunthraiiiuscivitati pra3sidebal.VureIianensi;terlius
quoque Ililpericus eathcdram habcbat apud Suessio-
nas,in loco Chlotarii patris sui ; quarlus nihilominus
Sigobertus apud urbem rcgnabat Mcttensem. Iloc
etiam temporc Romanam Ecclesiam vir sanctissimus
Bencdictus paparcgobat,.\quiIoiensi quocpiecivitati,
e.jusque populis beatus Paiil us I /fyt' Paulinus) patriar-
cha pr.Tcrat. Qui Longobardoruni barbaricm me-
tuenscx.\quiIoiaad Gr.idusinsulam conlugil sccum-
quo omnem su.t thosaurum ccclesia; dcportavil."

ILtc narratio Paiili Diaconi illuslrat chronologiam
et gesta tum Bcnedicti, de quo hic agimus,tuin Pe-
lagii secundi proximi surccssoris,pra'sorlim si ad-
danturillaqu.-c pro consucla copia cruditioiiis omni-
gena;attulitcara.Norisius agons do synodo v occum.,
cap. 9, vj 3. Nos satis duccmus attcndere indicatio-
nem pontificalus Boncdicti, inchoati menso Maio
574,quemadmodum supra slatuimus,ct nicnso Julio
578 completo infausto decennio, ex quo anno pr.v-
cedenti (nempe567) Longobardi ePannoni.r scdibus
evocati in perniciem Itali.t anno pr.Tcedonti .577, el
ineunle vere confestim effusi supra traclum .\qui-
lcienscm,.\Iboino rege ductorc, .•Vquiloiam ipsam.ot
Ticina Vencli.T oppi(ia uno fermc impetu occiipavo-
runl.Ita(subdit Norisiasl illarum urbiuni antistilos
a Romano imperio sporali. sccurius atquc insolon-
tius synodum v deinccps impugnarunt.

A Ulustratur autem ronnexio opocharum Gothicae
cxpulsionis,Longobardica; irruptionis, et Francico-
rum rogum quatuor a Paulo diacono descriptorum
ex istorum nummis,vidcndi8 anudV.C.Ie Blanc,in
Tractatu historico monetarum hrancia?.GaIIico idio-
mato edito cuni figuris nummorum Aribcrli iquom
cliam Niariljerltim cl Clitiriberlum monetirii expri-
munt, et Cherchcrlum cl Ilcribcrlum); Gunthraini,
qui Guntliaernm re.r lcgitur, ascripto sucE urbis no-
mine Senoni Civita ; et Sigiborti apud Massilicnses
signatis monetis,eorunique patris Chlotarii ferenti-
bus epigraphen vicxom.v gothica, qua; in filiis
deinde non invonitur, ulpofe Gothisab imperio Ila-
lia! per Narsetem omnino depulsis.

NOT.E HISTOniC.E.

Linea 2. — Eodem tcmpore gcns Longobardorum
invnsil Ilulinm, etc. Quic ex hac irruptione Longo-
burdonim danina lulurit Ecclosia. cjusque unitas.et
P histuria, supra attigimus in Joanne.secuti auctori-
tates a card. Noris collectas scriplorum a?qualium.
Cum codcm auclore Chronologiam islorum lempo-
rum male vexatain etiam a clarissimis a-tatis, qua;
nos proxime prajcessit.scriptoribus restitutaui pro-
duximus cx illius dissert de syn. v a;cura.,cap. O.g
3 ct 4 ; quemadmodum et Itenedicti papa; constnn-
tiam in decessorum suorum vestigiis^synodi v coin-
probalione, et consuelo ab cpiscopis'sacramcnlo
exigcndo assertam, quara Magni Grcgorii et Pelagii
sccundi epistolis reddidit evidentcra.

C1.\C0NII.

Linea 1. — Benedictu.i, etc. Gra'ci hunc non Be-
nedictum, sed Bonosum a cognouiciito appellant,
ut Evagrius lib. v, cap. 16, testatur.

Linea 5. — Quia Homa periclilarctur fame. ctc.
Benedicti apud Tiberium Auguslum preces urbi
annona; inopia laboranti multorura profueruul ;
C multa enim frumenti millia mitlens ab .tgyplo Jus-
tinus imperato.Benedictum civesi]uc omncs magno
heneficio affecit.

PAGII

Linea 7. — In istis laborihus, etc. Morluus est, nlc.
Anastasius in Benodicto scribit, ojus tempore gen-
tcm Longobardorum iiivasisse totam Il.iliam.simul-
que et famem nimiam, ila ut ctiam multitudo cas-
trorura sc traderet Longobardis.uttemperaro posset
inopiam famis. Subdil postea : <• In istis laboribus
et afflictionibus positus sanctissimus Bonedirlus
papa morluus est.qui sepultus esl in bnsiliea boali
Pelri anosloli in sccretano. pridie Kalendas Augu-
sti." llbiit itaque Bonedictus die Irigesima nicnsis
Julii anni quingentesimi septuagesimi octavi, non
vero anni quingentosimi sepluagesirai noni, ut vull
Papebrochius.hiic cnira ultimo anno.die 18 Februa-
rii jam sodebat Pelagius II, Henedicli successor.ut
D constat ox ejus epistola eo die dala, ct rocitata in
synodo Gradcnsi, de qua in ejus ponlilicatu s«Tmo
erit.

Linoa 10. — Et ccssavit episco]Hktus,c\.c. Vido notas
Pagii in num. sed.

SOMMIEB.

Linca 3. — Eodem tempore gcns Ijmijohardorum,
etc.Pontificatus Bencdicti I ad qu.idricnnium exlon-
sus incidit in persecutionem Longobardonim.ol in
fiagolla postilenti.r ac famis.quibus Italia dosolata
ost.t)uaro nuUa ojusdcm monumcntaad nos pcr%c-
nerunl.Docretales enim.qu.i; nomen pr.Tlorunt hu-
jus pontificis. suppositionis vitio laborant.

637 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. PELAGIUS. 638

LXV. PELAGIUS II.

ANNO canisTi S77, justini junioris 12.

11« Pelagius, natione Romanus, ex patre Vinigildo, sedit annos decem (a), menses
duos, dies decem {h). Hic ordinatur absque jussione principis, eo quod Longobardi ob-
siderent civitatem Romanam, et multa vastatio ab eis in Italia fieret. Eodem tempore
tantffi pluvia^ fuerunt, ut omnes dicerent, quia aquse diluvii super nos inundantur (e),
5 et taiis clades fuit, qualem a sceculo nullus meminit fuisse. Eodem tempore inveslivit
corpus beali Petri apostoli tabulis argenteis deauratis. Hic domum suam fecit ptochium
pauperum (rf), et senum. Hic fecit coeraelerium beati Hermetis martyris. Hic fecit supra
corpus beali Laurenlii martyris basilicam a fundamento constructam, et tabulis argen-
leis exornavit sepulcrum ejus. Qui morluus est, et sepultus ad beatum Petrum aposto-
10 lum sub die seplima mensis Februarii [e). Hic fecit ordinationes duas per mensem De-
cembris, presbyteros viginti oclo (/), diaconos septem {g), episcopos per diversa loca
48. Et cessavit episcopatus menses sex, dies 23. A morte sancli Silvcslri usquc ad hunc
primuin Gregorium fuerunt anni 246.

NOTUL.E MARGINALRS FABHOTTI.

{a) B, 12. (6) B, 27. (c) ♦ inundaverunt. (</) *.Xonodochium puuperum senum. (r) C Idus Fcbr. (/") C. 82.
(S) C. 8.

VARI/E LEGTIONES.

Ex Farnesio codice L\V. A tempore. lin 5, inundavcrunt, (6. nullus f. m. lin

Num. 112. Linea 1. Pelagius nationc... manus ex C tabulis lapideis dcauralis (m ora fi, argenteis).

patre Unipildo. linea 2, in Italia ficrent. iinea i et Hic domum suam fccit xenodochium pauperum se-

5, aiiu.-c diluvii supcrinundarent. Et talis cladis num. H. lin 9, exornavit supra corpus ejus. Q. m.

fuit, qualis a Sc-ccub nullus meminit fuisge, etc. est et s. in ecclesia beati Petri ap. Hie fccit. lin 12

Invcstibit. lirica 7, pauperum senum. prc 28 (M, 38), diac 8. lin pen, dies 28. Ga^Ura desunt

Apud Fahrollum ex Codice Frchcri. e.v codice Thuano allero.

Lin 1, .4, patre llunniwildo /m 7, Ali, paupc- ^.,^ j Unigeldo. lin 2, ord ex pra>ccpto jussionis

rum senum, /m 13, B, menses 3. p ,.,^ .^ superinundavirunt, lin 7, fccit xenodo-

Ex Codtce licgio, MiVMrino el Thuano. chiura paup sen. lin 8, martyris. Hic fecit basili-

Lin 1, l'clit!iius poslpotulur Gretjorio in coil Rcg, cani a f. o. lin 13, m. 3, d. 25.

non in Moz.. Un cnd, Pi-laL' u. R. ex p. Winieillo {M, . , „ . i- ^

Pclag 2). lin 2, hic n,-,li,>alus fuit ab. lin .3, civita- •''/""' '''"""» ''■'^ ""'"'''' C«ve"Si.

tem, el m. v. licrel ab iis por totam Italiam. Eu Lin 1, IJuigildu. lin 3, Langobardi. lin 5, cladis.

NOT.E VARIORUM.

AIjTASERRA. B pi^r circuitum obsidercnt.nepossct quisquam a Ro-

y. „ if. ,. , I . • ... ma progrcdi, >i etc. Dc gestis vcro Lcingdiiardoruni

Linea 2.- Uic ordinatur ahsque jussioneprmcipts, ,i^ \ ^ '^q ,j^ ,^^g prapnsitionis pcr, Ic-

co quod Lonuohard, obsidcrent cvitaicm l\mmnatn. .„,^ ;,,^^Undc restituitur gcnnanus «.•n.us.

lde,n S,gebcr jn Chronic ad ann 581, ct Paul \ar- ^ Linca ■'.. - Ettdem tctiporc tattta- pluvia; ctc.

efnd de best Longobard, cap 20. Ex consuetud>ne j,,^^ ^.^,.,,,^ ^ ,,.^^1,,^, -{^- ^3 pag. 10.), cxor-

Rom nont|l,ccs non solebant ordmari sme asscnsu ^i,„„ -^-J ,. ; j ^^^- ^,^ ^.^.^\ U^uniuv sub-

impor^alons GP. can .\gatho, G.i dist. ^^^^^^ ,^1^,^^ ,l^.^ ,,;',. Anastasius omisit.

BENCINI. BINiI ET LABBEI.

Linca 2. = llic ordinatur ahsque jussionc priitci- Linca 1. — Pclaijius tiatione Homanus, ctc. Pos

;)/.■!, ctc.Kadcm simillimis vcrbis iogas apud 1'aiiluiii vacationem Irium monsium ct undecimdicrum.un

Diacoiium.Ac is quidcni lib.xvni, pag (')7'J, in hunc dccima Novonibris annis .')77 post Christum natum

inodimi scribit : i< Dcniquo per licnodictum papam siiblcgiliir Pclugius Junior,cjus nominis socundus

Pcliigius Roman.o Ecclcsiio pontifexabsi|uo.jiissio,io Roinaniis pontifc.x, patro Viiiigildo,ol,ul putatur o.v

principis orilinatusost,co quod Longobardi llomain nmninc, Cotliico [lotius, qiiam Romano gonore.

639

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

640

Linea 8. — llic fecit fupra corpus B. Lnurcnlii ^ consule, sub dic iii non'AS Novemlris indict w.i, qua;

~ "■' "'" "^ — " ' '■' ' data erat xii Kal Martii cjusdem anni. Si enim

conferatur cum epocha et epistolis MagniGregorii,
qui proximus fuit hujus Pclagii II successor, post
septimum ferc mcnseiii vacationis scdis ordinatus
die 3 Septembris 590 (uti omncs consenliunt); ma-
nifestum fit, inilium pontificatus Pclagii doducen-
dum esse cx fine NovemLiris 578,unde ad ejus obi-
tum dies 7 Februarii 59()cnlliguntur anni 11 solidi-
menses duos,etdies decem.DesynodoillaGraiicnsi,
et Pelagii epistola ibidcm rccitata cum charactcri-
bus tcmporum indiealis videndus cst pra; cajteris
card. Norisius in dissert de syn. v ojcum., cap, 9, §
3, ubi in hoc stadio chronologis universis facem
priT.luIit, quemadmodum ct alibi s;cpe ac fcliciter
pr,T!stitit in difficillimis, ac fermc desperalis tem-
porum mctis, et cursibus dcmonstrandis.

NOT.i: historica:.

Linca 3. — F.t muUu vaslutio tib ci.<: in Italia fioe
rel. Distracto si(iuidem Orienlali imperio in bell-
Persico,segniores erantejusdem principesadauxilia
in Italiain adversus Longobardos trunsmittenda.
Quas autem vircs ex Longobardorum dominatuam-
plilicato capcrctschisma non recipiontium synodura
V oBCum.satis ex dissert.card.Norisii supra indicta
in Benedicto,el ex notis Pagii ac Sommier ad hunc
Pelagium elucet.Perstitit attamen indefessus Pela-
gius in paslorali curaseductasovcsreducendi,edito
etiam luculcnto tractatu,quem laudat B.Gregorius
successor,eumdcmtransmittens adepiscoposllibcr,
ni;B,epistola 3G,ind.x.Quin ctiam ejusdem Gregorii
fctus essc dicitur, ncmpe epistnla illa prolixior ad
Istria; episcopos data,quam PaulusWanefridus lib.
III de Gestis Longobardorum,cap.20,scriptamanir-
mat Pclagii nomine a U. Gregorio, tum lemporis
illius diacono..\ddit etiara Grcgorius.expcrtuni Pc-
lagium schismaticorumperlinuciani,adaliarcnicdia
confugissc: nern])e ad exarchi Sraaragdi auctorita-
tem,ul conlumaccs coercerct et adigercl ad parcn-
dum sedi apostolic.-c. « Quo vero Pelagius ecclesia-
sliea; quicti, ac sancti v concilii dignitati prospicc-
rct (ait Norisius pag. 104 diss.de Syn.v),vim cliain
per Smaragdum adhibuil,memorsententix,dudum
contra cosdem Aquileicnses schismaticos a Pelagio
deccssore lata;:" Vos ab iisdem apostolicis sedibus
aut attrahi ad salulem quoquomodoncccssccst.aut
ne aliorum perdiliocssc possint.sccundumranoncs
pcr sa^cularos comprimi potestates.lla unus Narsc-
tem, altcr Smaragdum in schisniaticos concitavil.
Adco vero synodi v vindicem Pclagiu.'; sescostondit,
ul in cpislola terlia ad Istros tria capilula condcra-
naveril, cl in eadeni etiam cum qninta synodo Ori-
gencm inlcr ha-reticos rcjeccrit, imo curadcm om
nium ha^rcsiarcharum pcssimum fuissc pronuntia-
verit, h.Tc apostolico orc tonans : Quid namquc iii
hxrcsiarcha Origcne deteriu.<: f ci recitatis magnis
Origenis praiconibus concludil : Scc illum a rentu

marlyris, eto. Cum sancti Laurentii corpusabope
rariis qii.-creretur, miranda atque pavcnda illacnn-
tigcruiit, qu» sanctus Grcirorius lib. iii, epist. 30,
enarrat his vcrbis : << Sanctaj memori;o dcccssor
meus ilidem ad cnrpus sancti Laurentii martyris
quffidam nieliorare dcsidorans, dum nescitur ubi
venerabilc cornus ejus csselcollocatum.ct elfoditur
exquirendo.suljito scpulcrum ejus ignoranlcr ;ipcr-
tum cst, etii qui i)ra;scntcs cranl atque laborabanl
monachi, et mansionarii, qui corpus cjusdem mar-
tyris vidcrunt, quod quidem minimo tangcre prm-
sumpserunt.omncs intra decem dies defuncti sunt,
ita ut nullus superessc potuisset, qui sanctum et
juslum corpus illius vidcrat. »

Observalio Philippi Labbei.

In fine cod Ms. V. clar Claudii Ilardyi senatoris
Parisiensis cruditissimi, qun hactenus usi siimus,
hn;c habentur : A bcato Petro usi/ue nunc fiunl anni B
Wi et mcnses 6, exceptis intervallis eitiscopaluum.
Finit. Undo manifestissimo arguilur, Anastasium
Bibliothocarium non oinnes Vitas scripsisse Roma-
norum pontificum, qui a Uamasi papa; a;tate ad
sua tempora floruerunt; sed ex variis ninc inde co-
agmentassc univcrsam illam, quaj sub ejus nomine
apparet, collectioncm.

BLANCHINI.

NOT.E CHBONOLOGIC.E.

Causam diulurna; vacationis Roman.-c sedis anle
Benedicti olortionem sivo ordinationcm cnlligimus
ex multo minori sp;itio intcrpontificii.quod ab ejus-
dem ohitu ad clcctioncni Pclagii crnuxit.///riiniiuit
Bibliothccuriusj onlinntur ab.iijue jussione principis,
eo qnoil Liwiiiiliiinli ob.sidcrcnl civilnlcm liiimiinnm.
Ex <iuo (jolhnruin rcgcs npprcsserant Itali.T libcr- _
tatcin,Iitatuiii fuit quicti publicK majoribus hostiis. ^
Nani avcrtcndorum schismatumgratiaclcruspatie-
batur,ut inconsulto principe Uomanuspontifex a sc
electus non collocaretur in throno apostolico.Hanc
tolerantiam,erepta per vices Urbo a Gothorumser-
vitute cxhibobat impcratoribus,eorumque exarchis
ad regendam Italium niissis. Cum igitur moricnle
Joannc III ort.xi jam cssent undique turb.T et suspi-
ciones,dum Narscs ordirctur funcstam illam tclam
per accitum Longobardorum, quam fuerat commi-
natus ; clectio pontilicis succcssoris in illo rcrum
statu.undique intcnlantcproccllasltaliajctimperio,
protrahcbulur, pluribus nuntiis ac rcsponsis ultro
citroquo missis ad ri'giam orientalis impcrii, cxcr-
centcin in Urbcm liberum dominatum dcpulsis Go-
this.Scd in obitu Bcncdicti.cum Lnngobardi itaur-
bem cingorent atque obsidcrcnl,ut nnu modo nun-
tios ad C.Tsarem mittendi.scd nequecommcalus ad
Urbcm infcrendi potcstas foret ; bimestri temporis

spatio apostolic;c scdi datuscstrectorPelagius.Tres D proprio favor alicn.T atlt\<:tationis crcu.fixvit

allamen menscs mcmnninturac dies docein exacli
-ante publicatam clcctioncm:qua; scilicel mora satis
diulurna videri potcrat ad fidcm facicndam exspe-
clala; occasionis mittendi nuntium in orientem, si
revcrsionis ac responsi percipiendi spcs ulla alTul-
sissot.llis igitur centum dicbus intcrpo.^itisamortc
Bcncdicli, clcclio Polagii diuconi in pontilici'm Ro-
nianum celebrata cst dic 17 Novcnibris:el subinde
initialus prcsbytcrio novus Ecclosi.T; rector ordina-
tionem episcopulcm susccpit die Dominica 27 No-
vembris. Scdissc logitur annos 10, menses 2, dies
10, tam in catalogis, quam in exemplaribus Ana-
stasii. Sed ex cnocha aiinorum Pelagii unilatcm
cxcidisse, ct scribcndum cssc .'•cdit annos il, mcnses
2, (/iM 10, raanifcstum rcdditur cx cjus cpislola,
rccitala in synodo, ai^ud Gradum celcbrata dic 3
Novembris 579. Impcrante screnissimo Tibcrio Cons-
tantino Augusto, atmo ejus im]>crii quinto, ct codcm

\ idc apud cumdcm Norisium qu.T hacoccasionc
diligenlerexpendit tumdcapostolic.T scdis patorna
clcmentia in e.xaudiendis precibusHcli.T Aquilcicn-
sis nntislitis, poslulantis,ut mctropolitanam scdcni
suam gradum Iransfcrrct, quod Pclagiiis bcnignc
conccssit initio pontificatus, ut cidlalis in cum bc-
ncliciis.licct schismaticorum antcsigiianum.facerct
rcvciTnliorcm crga apnstolicam scdora,alii.«quc pa-
tern.T charitatis ofliciis crga conlumaces itoratn
cxcrcilis,pag 101;tura qu.T liisseruil accuralissimc
dc Aquiloicnsis patriarchatus litulo. h.ic occasione
schisraatis usurpari ciBplo in illaecclcsia mctmpo-
litnna, prolatis in mcdium Baronii. Sirmondi, alio-
rumque cclebrium auctorum scnlenliis de originc
illius priraatus, quam cap. 10 doctissime, ut cjus
consuctudo cst, i)crtractavil.

Linea 7. — liic lecil cimiterium heati Hermctts
martyris. Hic fecit supra corpus bcati Laurentii mar-

G4i

HISTORIA UE VITIS HOM. PGNT. — S. PELAGIUS.

642

lyris basilicam.ProsecuXus est Pelagiusreparaliones A
sacrorutn ccemeteriorum a Joanne III susceptas,
quemadmodum in notis ad ejusV'itamostendimus.
S. Hermetis coemeterium via Salaria intra primum
ab Urbe lapidem celebratur scriplis veterum medios
ffilatis et recentiorum. Ex vetcribus Marlyrologiis
in prolegomenis [t. CXXVII, col. 123-124), ubi di-
citur etiam Basillte,et ex descriptione UrbissubCa-
rolo Magno ibi pariter a nobis data in proleg (rc)/.365
ejusd. tom.). In via Pinciana exlra civitatem Proti et

lliacinthi, in dexteru sancti et sancti Hcrmetis.

Ex scriptis medis wtatis produxi Malmesmuriensis
bistoriam circa fmem saeculi xt,opusculo in eisdem
prolegomensis inserto {col. 315-316 cjusd., tom.)
11 Quarta porta, et via Salaria, qua? modo sancti
Silvestri dicitur. Ibi iuxla viani sanctus Hcrmes
rcquiescit ct sancta vaseUa (h. e. Basilla) et Protus
et Hyacinthus, )> etc. Ex recentioribus denique,
pneter Baronium in Martyrologio, et Annalibus,
vivendi Aringhius et Boldettus, ejusdem coemeterii n
ichonographiam et lapides ibi repertos exhibentes.
Vide etiam quas a nobis de illo coemeterio prolata
sunt in notis ad S. Alexandrum.

De basilica S. Laurentii extra muros supraillius
venerandum corpus et coemeterium CyriaCiB aCon-
stantino primum aedificata.deindeafundamenlisre-
slituta perhuncPelagium,videndus Ciampinus tum
in libr.de sacr..Ed.a ConstantinoMagno constructis
cap, 6, tum tomo II veterum Moniment. Ecclesice
Rom.cap.l3.0stendit a Pelagio II fuisse restitutam
a fundamentis servato veteri vestigio et aspectu
irontis ad orientem converso qui postea ab .\driano
papa I et ab Honorio III ad occidentalem plagam
constitutus fuitversusurbis muros in nova constru-
ctione per ipsos curata et refecta. Producit etiam
Ciampinus figuram musivi operis a Pelagio in sua
reparationeailditisupraarcum triumphalempresby-
terii,ubi nunc etiam visitur superstescum efflgieac
nomine ejusdem Pelagii.Eamdem aCiampinoincidi p
jussamiconem. utsuismusivisinsereret, beneficen- ^
tia eminentissimi principis .\lexandri.-\lbani (cujus
in Museo Ciampiniani operis xne tabellae ab hffire-
dibus pretio comparata; hodie asservantur) impe-
travimus hic inserendam, ut hic etiam tomus edi-
tionis nostra; tertius (aj, qui a Silvestro ca;pit,ejus-
quc imaginem et epocham in basilica patriarchali
S Pauli ffitate Leonis Magni depictam una cum
successoribus compluribus indicavit,ostendatetiam
in calce operis imaginem et epigraphen Pelagii II,
pariter dedicatam et asservatam ffitate nostra in
superstite musivo patriarchalis basilicKS.Laurentii
extra muros : ad quem pontiiicem deducta series
leliciter sistitur, ut tomi quarli et postremi post

hunc secuturi frontem aperiat Magnus Gregorius,
suo etiam nomino et epochainitiidecoraturus huno
tcrtium, quem absolvimus. In flne enim numeri
Pelagii secundi codiccs Anastasiani hanc periocham
exhibent.

« A morte sancti Silvestri usque ad hunc pri-
mum Gregorium fuerunt anni 246. »

Papebrochius in Conatu Chronico Historico ad
catalogum pontificum Romanorum pag. 88, n. 3
ha;c scribit.

II Baronius, qui successores Vigilii justo citius
inducendo in apostolicam sedem annos duos ami-
serat, videbatque Pelagium hunc omnino vixisse
usque ad annum 590 ipsos eidem adjunxit, repug-
nantibus omnibus e.xemplaribus Anastasianis cum
nostro ms. »

Viderat ante Papebrochium Norisius complures
in chronologia a;tatis Pelagii II et Gregorii Magni
tum Baronio, tum Ricciolio (et huic quidem per
solidum quadriennium pag. 93), lapsus contigisse,
mediea2 manus indigos, quam ipse scilicet admo-
vit. Sequitur deinde Papebrochius, observans in
catalogo Palatino pontilicum Rom.et appendice ab-
jecta codici primum Petaviano, deinde Christinaj
reginiB, demum Alexandrino Vaticano pcr Scheles-
tratium edito .Antiquit. Eccl. tom. 1, legi post Pe-
lagium II hanc clausulam:,! beato Pelro tisquc nunc
fiunl anni 444 ct menses 1, dies 60,e.vcepto intervallo
eqiscopatus (quam tamen ad Felicem IV, in quo ca-
talogus desinit, potius quam ad appendicem per-
tinmsse puto) : et ejus numcros componi nequa-
quam posse cum intervallo a martyrio B. Petri ad
Pelagium II recte statuit. Convenit vero quam pro-
xime (decisis a summa intervalli temporibus vaca-
tionis sedis) si ad Felicis IV tempora referatur.De-
ni(iue Papebrochius convertitur ad aliam clausu-
larn Pelagio subnexam in omnibus codicibus Anas-
tasianis, quam hic retulimus.

« A morte S. Silvestri usque ad hunc Grogorium
fuerunt anni 246. Hoc enim, inquit, verissimum
estjcum obierit Silvester anno 335 exeunte,etGre-
gorius sit ordinatus anno 590 ultra dimidium pro-
vocto. )>

Contestibus igiturtam illustribus chronologia; et
documentorum veterum hujus tomi signacuii loco
apponemus musivum a Pelagio II constructum, et
nostrse stati praiservatum in basilica Laurentiana:
ut gesta pontificum hoc Intervallo recensita illus-
trentur constanter monimentis .-cqualibus eorum-
dem temporum perductorum a S. Silvestro ad S.
Gregorium Magnum.

{(.') Tcmus nostcr complectitur lomos tertium et quarlum cdilionis Vaticanx. Eurr. Pathol.

643

ANASTASII BIBUOTHECAIUI.

644

«43

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.^S. GREGORIUS.

64«

PAGII.

Linea 1. — Scdil annos 10, etc. Benedicto papa
mortuo, sedes vacavit, non nicnses tres, dies de-
cem, ut lcgitur in .\nastasio, sed menses quatuor;
quod facile est demonstrare. Cum enim constet Pe-
lagium II Benedicti suceessorem mortuum csse die
oclava Februarii anni 590,postquam ultra annos 11,
mcnses 2,et dies 10 sedisset, ejus ordinatio neccs-
sario tralienda est ad diem trigesimam Novembris
anni 578 juxta nostram opinionem, vel anni 579
juxa eos qui volunt eum sedisse tantum annos 10.
Sed hoc ultimo dici non potcst; nam in synodo
Gradensi, de qua mox, codem anno 579 die m
Ifutiariim Noveiiilirium celebrata, lecta est epistola
Pelagii II, die decinia oclava Februarii data, ex
quo consequeus est ejus ordinationem die 30 No-
vcnibris anni 578 peractam, ideoque et juxta Ana-
stasium vacationem sodis post mortem Benedicti
fuisse quatuor mensium, cum ipsemet asscrat
Bcnedictum obiissc dic .'iO Julii, et Pelagium dic
octava Februarii. Pelagius itaque hujus nominis
II, natione Romanus, ex Patre Vinigildo, ordina-
tus est Romanus pontifex die trigesima mensis
Novcmbris sancto Andre;c apostolo sacra, anno
quingentesimo scptuagesimo octavo. Ordinatus est
autem absque jussionc priiicipis, inquit idcm Anas-
tasius, eo quod Longobardi obsiderent civitatem
Romaiiam, et multa vastatio ah eis in Italia fieret.
Quare aliquando contigit, ut Romani pontilices,
necessitate urgente, non exspectabo imperatoris
consensu, aut exarch», consccrati fuerint.

A SOMMIER.

Linca 2.— « Ea quod Longobardi obsiderent civi-
Intem Romanam, ct multa vastatio ab is in Ilalia
jicret, cto. Qua; mala consequerentur ex dominatu
Langobardorum per Italiam in causa schismatis
Aquileiensis, hic a Bibliothccario nominatim non
recensentur; sed tantum generatim multa vastatio
ab illis facta indicatur. Reperies diligenter inquisita
et in seriem narrationis digesta ab eminentissimo
card. Norisio in celebri dissert de Synodo v cecu-
menica : unde collegerunt scriptores proximi,
et ex nostris auctoribus notarum Pagius ac Som-
mier.

« Perinde fuerit unum aut alterum ex his consu-
lere, cum exeodem fonteNorisianogestorum seriem
nobis exhibeant in compcndium contractam. D.
areh. Sommier lib. vi sua3 Hist. dogm., cap. 39, ita
exorditur a concessione per Pelagium facta tran-
sferendi metropolim Aquileiensem ex urbe Aqui-
B leiana ad oppidum Gradense. »

Clerus Aquileiensis, qui hanc urbem deseruerat
moventibus conlra ipsam copias Longobardis, se-
cesserat in oppidum Gradense; et archiepiscopus
Elias pelebat a Pelagio papa, ut eo transferret me-
tropolim. Pelagius, ut animum illius moliret, et
cum sectatoribus alliceret ad unitatem Ecciesia!
reintegrandam receptione quinti concilii generalis,
hujusmodi petitioni clementer annuit.

Uctodecirn sulTraganei episcopi Aquileiensis con-
cilium celebrarunt in nova mctropoli : ubi lecta fuit
bulla Pelagii papae castrum Gradense decernens a se
constitui totius Venetiaj et Istria3 Metropolim, ctc.
Vidc in notis Parjii ex 2 ad 9.

LXVI. SANCTUS GREGORIUS.

ANNO CURISTI 500, MAURITII 3.

113 Gregorius, nationc Ilomanus, ex palre Gordiano, sedit annos tredecim, menses
sex, dies deccm («). Ilic cxposuit homilias l'A-angeliorum quadraginta ; Job [b) libri
XXXV ; super Ezechielem libri x.xii ; Dialogorum libros iv, et Pasloralem ; et mulla bona
alia, quae enumerare non possumus (<•). Eodem tcmpore venit Romanus patricius et
5 exar lius Romam, et dum reverleretur Ravennam, retinuit civitates quas Longobardi te-
nebant, id est Sutrium, Polimartium, Hortas, Tudcrlum, Ameriam, Perusiam, Luceolis
et alias multas [d). Eodem lempore beatissimus Gregorius misit servos Dei, Meliitum,
Augustinura et Joannem, et alios plures cum cis monachos timentcs Deum, in prffidiea-
tioncm (e) Anglorum, ut eos convertcrcnt ad Dominum Jesum Christum. Hic augmen-

10 tavit in precatione (/') Canonis : Diesque nosiros in tua pace disponas, et ca;lera. Hic
fecit beato Pctro apostolo ciborium eum columnis suis quatuor ex argento puro. Ilic
fccit super corpus beati Pctri et beati Pauli aposloli missoe cclebrarcntur. Eodein tem-
pore dedicavit ecclesiam Gothorum, qua; fuit in Saburra, in nomine beala> Agathai
martyris. Ilic domum suam constituit monastcrium. (Ji'i morluus est et scpultus in ba-

13 silica bcati Petri apostoli antc sacrarium (</), die 12 mcnsis Marlii. Ilic fccit ordinatio-
ncs duas, unam in Ouadragesima ct aliam in mcnse Septembris (/() ; prcsbyteros triginla
novem (i), diaconos quinque, episcopos pcr divcrsa loca 62; et cessavit episcopatus
menses 5, dics 18 [j).

NOTULiE MARGINALES FABROTTI.

(a) B, novcm d. (h) ' supcr Job. (c) Vidc Baron tom viii, ad ann .595. ((/) Vidc Baron ad aun. Domini
001, pag l'i7. ((^'ad gentem. (/") " piwfatione. (j/) ' Secretarium. (h) C. scptimo. (i) C. 3.S. (;)
C 1 0.

647

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

648

Ex Fames cod LWI.
,Y«>n. 113, liiiea 2, hiccxposuit homenas nuincro
XL. Job. Ezechielum. Pastoralem, Dialogorum, et
multa bonaaliaqua;enumei-are non possumus./mS,
et exarchus llom;L' elc. retenuit civitates,quas a Lan-
gobardis retencbantur. Sutrio... lin 'J, tiraentes
l)cum, misit eos in priedicationem ad gcntem An-
gloruni ctc. hic augmentabit in prajdicatione cunonis
d. n. i. t. p. dispone et cajtera. lin 12, .Aposlolo ci-
burium. //n 13, super corpus beaii Petri missas
(missa;) celfcbrarentur. Itoni in ecclesia bcati Pauli
apostoli eadcm lecit. lin i6,ante secretarium. Lin 17
una in Quadrugesima, et alia in mense Septcmbrio.

Ex codicc bibliothecx Vallicellanx congregalionis
Oralorii, exstante in ptuteo C, numero 79.

Linea 2, dies dccem. Hic fuit temporibus Tibe-
rii, Mauritii, ct l'oc;c Augustorum. Hic, lin 2, n.
40, supcr Job libros xxxv, super Uiezechieiem ho-
milias xxii. lin 4.et multa alia, qu£E numerare non g
possumus. lin 6, ca^pit civitates, qua a Longobardis
tenebantur. Sutrium. lin 7, Tuder. lin cud.; eo tem-
pore misit beatus Gregorius. lin 11, in prsdicalio-
nem ad gcntem Anglorum. lin 13, fecit ad beatum
Pelruni apostolum. /(>! cud., puro. Hic jussit supra
corpora beatorum Pctri et Pauli missas celebrare
[tegc celcbrarij. lin 14, in Subura. Lin 15 vo.r bcata;
decsl. ihid. Hic instituit domum suam monastcrium,
ct mortuus est, lin 16, ante secretarium xii die.
lin 18, aliam mense Septembri. lin 20, dies xviii.

Apud Fabrottum cx codice Frehcri.
Lin 11. AB, dispone. lin 12, B, apostolo super
altare tegurium. lin 14, AB, quae luit, lin 17, AB,
ante secrclarium. lin 20 dics 19.

VAUl.K LECTIONES.

^ fx codice licgio lHazarino ct Thuano.

Lin 2, nicns 5 (mens 0) ib. Hic fuit lemporibus
ii et Phoc.-E .Augustorum. Hic c.xpL oinelias

Mauricii

evang num 40; super Job lib 35. super Ezech ome-
lias 20, I). lib 4, Pastorulem et inulta alia, qu^E num
nen p. lin 5, Havenn cepit civitates, qua; a Lon-
gobardis tenebantur. /i>) 7. Tudcr ibid. Eo tempore
misit U. Gregorius scrvos Dei .Mcllitum, Augustum
(jV Augustinum). /(>! 'J, in pracdicatione ad gentem
A. lin 11, in prailatione C. lin 12, hic fecii ad B. P.
M. ad S. P. lin 13, hic jussit supra corporu bealo-
rum Petri el Pauli missas celebrari (.V, celebraro)
E. lin 15, hic instituit domum suam monastet mor-
tiius est et sepullus in B. P. A. ante secretarium 12
die. lin 18, el al. m. Sept presbyt 3".>, diac 5, episc
per diversa loca 62 (M, 70). lin ult, dics 19.

Ex codice Thuano altero.

Lin 3, in Job 35, in Ezech 20. lin 6, tenuit
ei. quaj a Longobardis tenebanlur. lin 9 el 10,
ad gentes Anglorum.' lin ll,dispone. lin 12, P. A.
super altare ciborium ex argento purissimo. lin 13,
hic pra:cepit ut supra beati Pctri apost m. c. Ilcm
in ecclesiaB Pauli ap. eadcm fccit. lin 14, qua: est.
lin 16, ct sepultus est ad B. P. ap. ante sccreta-
rium d. lin 18, inensis septimi. lin 19 ct 20, cpisc
dies 19.

Apud Peniam ex codice Cacensi.

Lin 3, libr. xxxv, Ezcchiclem. lin 6, Polimarium.
lin 7, Tuder. lin 9, tira Dcuin. Misit eos iu pra-dic ad
gentcm .Anglor ut eos converteret. /in 11, in pra.'di-
cationein. )in eail, dispone. lin 12, cyburium. /in
15, Subora. lin 17, secretarium.

BALDINI
Linca 14. — Eodcm tcmporc
Gothorum, qux fuil in Suburra, in nominc beatx
Agathx martyris. Quo proprie loco sita fuerit Su-
burra, dissentiunt antiquarii. Eorum sententias re-
citat Martinellus in libcllo Homaj edito anno 16:W,
in quo diaconium S. Agatha; in Suburra describit
et illustrat; quibus in raedium allatis suam in re
obscura quasi divinans scntentiam proponil, scili-
cetanleanipiilicatum ponia'riumSuburram tcnuisse
eani plunitioni qu;c oxtcniiitur sub collc Palalino
ad aiiiphitheatrum Titi; aucta dcin Urbe prolatam
fuissc ud Foruin N'erv;c,indeque pervallcm positain
Yiminalcin inter Quirinulcm et Exquilinum colles
excurrise. In hac valle Sylvani templum fuissc opi-
natur Marlianus, teraplumquc Sylvuni conversuin
fuisse in ecclesiam S. Agatha; dicatam tradit Fabri-
tius in Roma antiq his verbis :« Templum Sylvani

NOT-E VARIOHUM

C conlra Viminalem posila, parva licot, ab ipso ta
dedicavit Ecclcsiam

men Ariano ornata catholico inore, etenim ejus ab-
sidein marmorum crustis et imaginibus sacris Sal-
vatoris ac duodecim apostolorum es musivo ogregie
nobilitavit; permansit opus usquc ad lcmpora uo-
slra, cum nimia velustate faliscens absis ipsa ant«
quin()uennium improvisa ruina collapsa funditus
periit.

Vcrum anno Chrisli 591 B. Gregorius ceclcsiam
.Ariana buperslitione pollutam catnolico rilu sacra-
vit. Factuin narral Baronius his verbis :•■ Uoc itcm
anno B. Grogorius papa dedicavil ccclcsiam sancla:
Agatha' Roina; positam. quain Gothi Ariani sibi
usurpavcrant.qua- licet, illis ox Urln^ l'Tli.T]iii- peni-
tus cjectis ot prollijjatis, relicla liLf r.icn

quod fernicnto Ariano viderclur . ac

proindc non amplius sacra, sed i\- .aljc-

retur, Grcgorius divinitus inspiratu: adjucit ani-
inum ut eamdein sacris ritibus cxpiatam sacro cul-

nunc D. AgathK, sub Viminali, in via Suburrana. » . ., ,, . ,, - ■ u j

Hanc ecclesiam B. Agatha; sacram Gothi, Uici- D f"' 'doncam redderet Deoquc sacran-t. Id quidera
tencnte, occupaverant, idomque hoc anno factum csse cx iis qua; ipse scnbit in Dia-

mcre patriliatum

Ricimer pluribus ornaraentis auxerat, pra;sertim
absidc raarmorea, cujus fastigio ex musivo insculpi
jusserat epigraphen :

FL. RlCl.MER V. I. MAGISTER UTRIUSQUE MILITI.*:
PATRIClfS CT EXCO.NSUL ORD. PRO VOTO SCO
ADORNaVIT.

Hanc legit Ca!sar Baronius antcquam absis ipsa vo-
tustate latiscons improvisa ruina coliaborctur. Pru'-
stat ha'c audire ab eodem card Baronio ad annum
Christi 472 : Hic ille sacrilcgus Arianus(Riciinor),
qui cum tantam sibi in Romanam imperium usur-
passet aucloritatera, invitis licot ipsis Romana; Ec-
clesia; pontilicibus, barbarica tamen auctoritate in
Urbe sibi ecclcsiam vindicaret, in qua cura suis
Arianis Golhis mililibus conveniref. Fuit illa qui-
dem Utulo S. Agatbs ad radices Quirinalis montis

logis, anno quarto sui pontilicatus elaboratis, satis
cxprcssc patet, cum antc bicnnium id contigissc
dical, hoc ipso vidclicet anno.Qua; aulem tunc ac-
cidcrint admiralionc digna, ipsc sic narrat Dial lib
III, C.30:" Sed ncquc hoc silcam quod ad ejusdcm
« Ariana; h.T?rcseos damnationera in hac quoque
<• urbcanlc bienniumpietas supornn monstravil. Ex
II his (]uippe qu.e narro, aliud ; ' ■•it,

.. aliud aulom sacerdos et custo.i .u-

.. dissp ct vidisse toslanlur. Aria: . . in

.■ rcgionc urbis illaqua; Suburradic .ur.cutii clausa
« usquc ante biennium remanisset, placuit ut in
I. lide calholica, inlroductis illuc beali Stcphani ct
a sanct.-D Martha; marlyrum reliquii8,dican debuis-
.. sct, tjuod factum cst. Nam cum magna populi
.. multitudine venientcs, atquc omnipotenti Domino
<i iaudcs caneutes eamdem ccclesiam ingressi su-

649

HISTOUIA DE VITIS UOM. PONT. — S. GREGOUIUS.

(5.oO

mus, cumque in oa jam missarum solemnia ce- A. morli in ecclesiis legerentur. Idcirco intor oblala ec-

(c lebrarentur, etpras ejusdem loci anguslia populi
« se turba comprimeret, quidam ex iis qui extra sa-
« crarium stabant, porcum subito intra suos pedes
B huc illucque discurrere senserunt; quem dum
« unusquis(jue sentiret, et juxla se stantibus indi-
« caret, idem porcus ecclesia? januas petiit, et om-
« nes per quos transiit, in admirationem commovit,
« sed videri a nullo potuit, quamvis sentiri potuis-
« set : quod idcirco divina pietas ostendil, ut cun-
« ctis patesceret, qiiia de loco eodem immundus
o habitator exiret. Peracta igitur celebratione mis-
<c sarum recessimus. Sed adhuc nocte eadem ma-
(c gnus in ejusdem ecclesice tectis strepitus factus
c( est, ac si in eis aliquis errando discurreret. Se-
« quenti autem nocte gravior sonitus excrevit, ac
« subito tanto terrore insonuil, ac si omnis illaec-
« clesia a fundamentis fuisset eversa, et protinus
<c recessit, et nulla illuc ulterius inquietudo antiqu

ciesiis donaria, infra in Slophano IV oblatum lcgi
mus librum XI Homiliarum. Infer.Ium quoque liber
scrmonum oblalus dicitur, in quo scilicet sermones
Patrum describi consueverant, atque iidem coram
plebe in missarum solemnibus ad instar explanatio-
nis ad Evangelium lectitari. Liber Homiliarius audit
apud Patrcs Turonensis synodi anni 813, can. 17;
MoguntinaB, ann. 847, can. 2, aliarumque saepius.
Atque in iis describendis majorcm exposcebat soler-
tiam B. Augustinus in cpist. 77 :« Ut jubeas singu-
los, quos volueris, sermones seorsim conscriptos.et
emendatos mitti nobis.» Gonfer ad haic Beletuni, c.
59; et Durandum lib. vi Ration., c. 1, n. 32.

Linca 3.— Et Pastoralem. Agnellus in lib. ii Pon-
tific, par. II, pag. 129, tom II Scrip. Rer. Italic,
ubi Vitam describit ALariniani, episcopi Ravonna-
tensis, causc-e meminit ob quam pontifex Librum
Pastoralem ediderit :« A beatisiimo Gregorio Romae

hostis apparuit; sed per terroris sonitum, quem r> consecratus, et ab eo hie missus est; et cum vohiis

fecit, innotuit, quod ab eo loco, (]uem diu tenue- set cx hac cathedra evadere, ne pontilex, dicebat,

rat, coactus exibat. Post paucos vero dies in ma- se tanti honoris pondera implere non posse. Tunc

gna serenitate aeris super allare ejusdem ecclesiae beatissimus papaGrcgoriuscicpitconsolatoriaverba

nubes cffilitus dcscendit, suoque illud velamine reficere, dicens : Ego propter te unum parvulum li-

operuit, omnemque ecclesiam tanto terrore ac bruin faciam. Tene cum quotidie proB manibus tuis;

suavitatis odore replevit, ut patentibus januis semper in ipsum inlende; observa verba illiuslibri.

« nullus illuc prssumeret intrare. Sacerdos quoque
« et custos, et hi qui ad celebranda missarum so-
« lemnia venerant, rem videbant, ingredi minime
« poterant, et suavitatem miritici odoris trahebant.
« Dic vero alia cum in ealampades sine lumine de-
« penderent, emisso divinitus lumine sunl aceensK.
« Post paucos iterum dies cum explelis missarum
« solemniis exstinctis lampadibus custos cx eadem
« ecclesia egressus fuisset, post paululum intravit,
« et lampades, quas exslinctas reliquerat, lucentcs
« reperit, quas negligenter exstinxisse sc credens,
« eas jam sollicitus exstinxit, et exicns ecclesiam

et esto securus ab orani formidine.» Et scribens Li-
brum Pastoralem misit. In vulgnta tamcn editione
Liber Pastoralis a S. Gregorio Joanni Ravennatensi,
praidecessori Mariniani, inscribitur. Quaderevide-
sis Bacchinium ibid. in notis.

Linea 4. — Eodcm tempore. Anastasius hoec verba
descripsit pro more suo ex Paulo Diac I. iv, c 8 :
« Ilac etiam tcmpestatc Romanus patricius ct exar-
chus Ravcnna; Romam properavit. Qui dum Ra-
vennam revertitur, recepit civitales (]u.-e a Lango-
bardis tenebantur, quarum ista sunt nomina :
Sutrium, Poliinartium, Ilortam, Tudartum, Ame-

<c clausit; sed post horarum trium spatium regres- „ ria, Perusia, Luoeolis, et alias quasdam civitates
cc sus, lampades quas exstinxerat iterum accensas ^ Qu " " '

" invenit, ut viilelicet ex ipso lumine apcrte clare
cc sceret, quia locus ille a tenebris in lucom ve-
« nisset. o

H;ec Baronius partim ex se, partim ex B.Grego-
rio refert; in (jua tamen narratione duo videntur
ininus accurate conscripta, priinum a Ricimere
Ariano ecclesiam S. Agathae catholico more exorna-
tam fuisse abside Salvatoris atque apostolorum sa-
cris imaginibusexmusivoopere nobilitata; alterum,
a beato pontllice Gregorio in eamdem ecclesiam
inductas fuisse reliquias S. Stephani et S. Marthas.
Si enim diligentius animum intendisset ad ea, quae
Adrianus ])apa scribit Carolo Magno in epistola ad
cum data, cujus h.tc sunt verba :« Ecclo.-<iam Aria-
iiorum.cujiis ipsc S.dregorius in Dialogis nieininit,
(ilacuit eifiem S. Gregorio ut in fide catlinlira, in-
troductis illic U. Sebastiani et B. .Agalh.i' marlymm
rcliquiis.dedicare debuisset, quod et faclum cst, ct

od factum cum regi Agilulpho nuntialum esset,
statim Ticino egressus cum valido exercitu civita-
tem Perusium ]5etiit, ibique por dies aliquot Mau-
risionem ducem Langobardorum, qui se Romano-
rum partibus tradiderat, obsedit, ct sine mora
captum vita privavit. llujus regis adventu intan-
tum beatus Gregorius papa cxteritus est, ut ab
exposilionc tompli de quo in Ezechiele legitur, de-
sistcret, sicut ipse quoque in suis homiliis re-
fert. »

Linea 7. — Eotlem lemjiore. Qusi hoc loco refert
Anastasius de missionc apostolica in Angliam insti-
tuta, eadem Paulus cap. 2(5 hisce verbis enarrat.
« Hoc teinporeidom beatus Grogorius Augustinuin
et Mollituin, ct Joannem cum aliis pluribus mona-
chis tiinenlibus Dominum, in Britanniam misit, eo-
rumque praidicatione ad (Ihristum .\nglo9 convcr-
tit. » (icmina sunt qu.c noster edissorit. Quanquam
dum hascc lacinias ad verbum ex Paulo Diac. in

versis ipse U. Grcgorius pingi fccit eam tam in D Gcsta ponlilicum transcribit, ordinem temporum

musivo, quam in coloribus, et venerandas iraagines
illic crexit, et a tunc us(]ue hactenus venorantur, »
non ea sibi excidcre passus fuissot. Per hoc enim
tcstimonium clarc ostcnditur sacras illas imagines
Salvatoris et apostolorum absidi illi ex musivo ad-
jectas, quasante ojusdem absidis ruiiiam Baronius
conspcxerat.a sancto pontifico collocatas fuisse,non
ab hoinine Ariano, ncquc iis lcinporibus quibus in
Ecclesiis rarus adhuc imaginum usus; atiiiie etiam
palam (it reliquias a U. (iregorio illataseiflem eccle-
si.e fuisse SS. Sebastiani et Agalh.-c, ut mclinres
ctiam codices Dialogorum habcnl, et non SS. Ste-
phani et Marthu!, ut ex corruiilo aliiiuo cxrmiilari
baronius exscripsit.

nENCINI.
Linoa 2. — ///(■ cxjiosuit Itomitias EraniielioniDi. Ve-
leri consuotudino rcceptum fuil ut homiiia; islius-

Patroi, cxxyiii.

nullo loco habuit, tenuique delectu liinc ct infic acta
consarcinans, tencbra» iilusquam Gimmerias chro-
nologiie olTudit. Sod de liis postea fusius.

BINII ET LABBEI.
Linea I. — Gre'jt}ritis anno Domini 590, postquam
scdcs sox monsibus, ct 20 diebus varassct, factus
cst pontifcx S. Gregorius, qui natus atavo Folico

Bapaejus nominis tertio,nonquarlo,ut viilt Joannes
iacnnus, patrem habuit Gordianum, matrcm no-
niine Silviam inter sanctos relatam.Tarsillam al(]uc
/Emilianam Deo dicatas virgines. hoinil. ,18 [latris
sororcs fuisse scribil. Institutus luil optimis mori-
bus et boiiis littcris; Gr;ec;c tamen liiigua! ignarns
cxstltit. Juris (]uoquo consuUum fiiisso declarat
ipso epist. 54, lib ii. Prfficlarissima liii.jii? pnntillcis
gesta nor singulos annos sui pontilicatus videto est
tom. V Concil,

651

ANASTASIl BIBLIOTHECAHII.

652

CENNl.

NOT.E CllIlO.NULOGICK.

Quod in Pelagii II notis qucrebatur cl. pr;esnl
Verononsis Franciscus Blancliinus(quem 1'uisse ma-
ximum apostolicaj sedis assertorem vindicenique
accrrimuin hajc ipsa Anaslasiana cditio tcstatur,
quam imperfectam morte prccventus reliquit; qiiod
quercLiatur, inquam, litatum scilicet puci pulilicaj
majoribus hostiis tolerando ut Romani pontifices a
clero populoque electi non antc orriinarentur quain
ab imperatoribubOricntisjussioseu confirmatio init-
teretur, id Gregorio pontilicias vehementer inlulas
renucnti valde o|)portunuin visum fuit ad tantam
dignitatem rcjic-icudani (./««». Diar., lib. i, crip. W,
ct secj.). Pelagioenini iuorlno,(lum aiiiio .5'.)() iiigui-
naria lues Rom;u validissimc grassabatur, continuo
votis omnium electus Grcgorius, qui paucos, ante
annos Cp.redicrat.mdTons ac gcmens ad iMauntium,
ejusgratiam inieiat dum apocrisiari munere upud

A sccutus f'st,qui liabcnl mcnses 0, dips 28,quibuscum
consentit teitius .Vmbrosianus to. 111 Italicor. scri-
ptor. Et revcra taiitundem tempoiis inter pncdiclas
dies7 Febr. eiyScpteiiib. numeratur iiiclusis extre-
mis. Nolatu hicdignumvidetur quod sensibilis una
mutalio slyli ex tot illis qua in codice .•Xnaptas-iano
inspiciuntur, in aliquol Gregorii prajdecessoribus
coepta per comulurescjus successores conlinuatur.
A Vigilio siquidem usquc ad Honorium constaiiler
numeratur tcmpus sedium et interpontilicii curiali
more; indcautom Kalenda;, Nona;, Idus pobllinuiiio
revocanlur. Elinsuper, ul erudilissimus Ciampinus
(Exum. tib. Ponl. liL. iii) : " A geslis Vigilii, Silveri
papa; succcssoris,usqui' ad Martinum c.\elu.^ive mu-
tationehl aliquam stylus pcipcssus csl; vix enini di-
vertit ab evangelico, qui cslstylus iilunus,et apertus
ubsque uUo luco, ulloque verborum debctu. <■ Id
vero aul evcnerit ob calamitosisBima Italia; tempora
quibus silcntium lilteris indictum fuerit, seu quavis

aulam f'ungebatur,dcdit litteras cum orans ne suam n ex aliu causii contigcrit.non paucus corum pontili-

clectionem confirmarct..'\f duruniGrcgorio fuit con- cum res in conjectura reposuit; secuscst de Grcgo-

tra stimulum calcitraro, littera» cnim a Gcrmano rio, cujus in chronotaxi stabiiienda liaud diu labo-

proefecto Urbis intcrccpl;e divini Spiiitus voluntati randum fuit. Exstant pra; aliis ejusdem operibus

non ausa; sunt rcsisterc. EaMiem lainen Iitter;E, ut- cpistolarum libri duodecim, qua; suas exhibent indi-

cunque interceptai,magiu)m sunt argumcnlum au- ctiones,etutcunquecarrm nonnullxpropriis aniots

clontatis ab Odoacre usurpata;, ac veluti per manus locis reperiantur, pretiosius tamen monumentum ad

in Augustos demissrc ; ita ut difncillimis iis tempori- tempora cjus sedis probanda excogitari non potest.

bus Cnristi vicarii principum.jussionividerenfurob- Hinc est quod praster Paulum Diaconum iliT'. iv,

noxii. Hinc diuturna intcrpontificia usque ad factam
eamdem potesfatcn) Ravcnnatensi cxarclio Joan-
nis lVtomporibus,dum nuntii ullrocitroque mittun-
tur; nec nisi diini lf;ilia furpius lacerafur, pontilicis
creatio pr;cci'ps,iit vidiiiius iiiGregorii pr;cdeccssoi-e
Pelagio, qui'iii prudigii loco habet Anastasius ordi-
natum absiiuc jussionc principis. /Eque diulurnis
hujusn)odi inlcrpontiliciis, librariorum socordia ut
pluriinum accodcntc, sequentium pontilicum usque
ad S. Martinum chronologia; turbatio immodica nata
est^qureeruditosalios in aliamsententiam distraxit. n
PrK iis Sigonius, Panvinius, Baronius, Papcbro- ^
chius, Pagius raro admodum conveniunl simul;
cumqucaut pauca aut nulla rcm testanlia superes-
sent monumenta, sedes ct iiiterpontifiria modo con-
trahcre, modo producere iis impune licuit. Ea pro-
pter opei'n; prefium facturum mo pulo, si Libro
Pontilic;ili duco poiitiliciain chronologiain pcssum-
datam pro virili rcstituam. Ha;c velut proefalus ad
notas aggredior.

Dum Cp. adveniunt confirmatoria; litlera; Grego-
rius, tamcfsi nulluselecto in Ecclesi;e niodcrationo
locus esset, inorbo gliscente litaniam scptiformem
instituit, quam videsis ap. Sigon. de Ilogno Ital. lib.
1, et ap. P. Mabillon. in Ord. Rora. lis tandem post
mensos scx,dics 28, allatis consccrafur, quamvis in-
vitus, eodem anno Pclagii emortuali 590, die 3 Sep-
bris, ut recteconsfanternuc erudili recenliores sen-
tiunt, pra;serlim P. Mabillon. ct card. Noris., in cu-
jus vcrba jurare solet Blanchinus, cui si quid anti

cap. 30) qui Grcgorium e vivis migrasse perpcram
tradit, cum Phocas pcr indiclionem viii anno regna-
rot secundo.viii pro vii usurpans, neiiue apud ve-
teres, neque apud recentiorcs Mariyrologos et erudi-
tos ulla dillicultas occunit. .'Vdooquo ogo cum aliis
dieiii ojus niortis 12 Martii 02ldelinien3, rem mugis
magisque aslrucre pra;lermitto. Plura lolius Grepo-
rii Vita; chonologica; discussa videsis apud card. No-
ris. de Synodo v, cap. 8, ^ 4 el seq.

mCONlI.
Linea 1. — Gregoriits. Sanctus Greporius Magnus,
Ecclesiae doctor.Gordiani senatoriset Silvi.T; sanclis-
sims matrono; illius, Romanus nobilissima et anti-
quissima Aniciorum familia, monachus, S. It E.
archidiaconuset apocrisiarius^.^^nglorum aposlolus,
impp. Tiberio .•\nicio, Constantino Mauritio, et Kla-
vio Phoca Augg., sedit annos 13, mcnsos d, dic» H.
Pcstilontia; acrius in dies Roma: furentc, Urbs assi-
duis funoribus cxhauricbatur. Qua re animadversa
Gregorius iv Kal.Scptombrispopulum adconcionem
in busilicum S. Sabin.^c ad .•Vvi-ntinum vocavil; et
diviiio rcpletus Spirilu, propler pcccata populi e«
llagella immitli dixit, procanduin essc Doum lacry-
mis, orationc et pa<nilcntia antcacta- vita;, ut furo-
rem et irani suam lomperaret. Ferin ipitur quarta
primaluccjubet cleruni eprcdi abn>deSS.marlyrum
Cosma» et Damiani cum presbytoris ropionis scxtic,
omncs vero abbates cuni monachis suis ab aide SS.
martyrum Gorvasii et Pmtasii, eum prcbbytoris rc-

quitatis rcrum ac moris ilidici, acceptum rcfero. D gionis quarl;c ; omnes abbatissas cum congroga'

Huc accedunt liltcraDominicalis A,eo anno concur-
renscum pr.a;dicta dio.etdies omorlualis 12 Marlii
anni 00-'i, qui tanquam cardincs tolum Grogoriana;
sedis lompus aiinoruin 13, mcns. 0, dior. 10, inclu-
dunt; totidomquippo anni,mcnscs,diosin Anastasii
omnibus codicibus ot plorisiiue Catalogis (iregorio
ascribuntur. Extrcmi tamcn dios non excluduntur,
quod ficri quandoquc solot ab .-Vnastasio. Ex dio vcro
ordinationis rctrocodondousqiia ndPclagiiemorfua-
lcm habetur ccrtuni intorpontilicii spatium, non iit
in vulgiUis inonsium G, dicr. 25, sed m.0,d.28,quod
a Ulanchini mentc septimostri fere spatio dclinicntis
(quanquam morle pra;vcntus haud ponitas rem di-
scussit' non cst alienum; namquo is firmato cmor-
tuali dic Pelagii 7 Febr. ol ordinat. Greg. 3 scp-
tenibr. cum utruniquc pnntilicom seiilimcstri fcre
interpontilicio disjunxit,non vulgatum ,\nastasii co-
diccm,scd Uegium,Mazariuum elThuanua^rimum

tionibus suis ab a-do SS. marlyruin Marccllini ct
Pctricum prcsbytcris rcgionis prim.T;omno» nue-
ros et pucllas ab a'dc SS. martyrum Joannis pt Pauli
cum presbytcris rcpionis socund.v : omncs laicos
ab .tdc S. martyris Stcphani, cum prcsbyleris ro-
gionis seplimic; omncs mulieros viris orbatas ab
a-de S. Euphemia; cnm presbyloris ropionis quin-
la;; omnes conjupio sociafas ab a;dc S. marlyria
Clemcntis cum prcsbyleris rogionis tcrtin- : e sin-
pulis autem a;dibus in liunr modum eprcssi in.rdem
B.Mari;c sempcrvirpinis matris JosuChrisli Domini
noslri convenienlcs, ac lonpis ibi nolibus ac peuii-
tibus Domino supplicantcs, pocrotorum suorutn
vcniani imploraront. ltai]uo ab illo (raditum nunc
quoque manel u( pos( missarum in(roi(um novlcs
Domini Chrislivo miscriconliam por Kyrif rleifnn,
Clirislc clfison. iinplorarol Lcclesia. Inlorim pcsti-
lcntia adco in dics sasvicbat, ut multi cum stcruuta-

«53

HISTOHIA DE VITIS ROM. POWT. — S. GREGORIUS.

654

rent,aIiicumoscitarcnt,rcpentespiritumerriitterent. A Sed oninia illius gpsta supcrare videtur qund

Quod cum sffipius evcniret, consuetiidn iuducta
est, qu;e nunc etiam observatur, ut sternulantibus
salutem precando, oscitantibus signuni crucis ori
admovendo, prjesidium qufererent. Quibus rebus
permotus Gregorius ad c<Etera coclestis ir» piacuja
postero anno 593 reiigiosam in die resurrectionis
supplicationem instituit, atque solemni in pompa
sanctam Virginis Dei genitris imaginem e.xtulit.
lliec ex Luca; evangebstai manu, ut traditio est, ad
vivum expressa jam tum in aede B.Virginis ad PrcE-
sepe in Exquiliis sita eximia populi religione con-
scrvatur. Factum est autem ut imaginem ipsam
quacunque lerretur, tetra pestilentia coeli gravitate
cedente,optata salubritas sequeretur. Qua ae re Deo
gralulantibus omnibus,ecce angelus sanctam Virgi-
nem his vocilnis de ccclo alloquens est audilus :
Ucginii civli Lvtare, ulleiiiia, qiiia ijuem meriiisU por-
lare, allehiia, resurrexil sicut dixit, ulleluia. Quam
ubi Gregorius auribus orationem excepit, statim j, orbis
divino incitatus Spiritu in hunc modum explcvit :
Ora pro nohis Dcum, nlleluia. Exinde antiphonaso-
lomnisEcclcsiaipaschalisargumcnto hctitiasmansit.
Nec ita multo post angelus super Adriani molem
astans ac strictum mucronem vagina recondens
conspectus est.

Linca M. — Diesgue nostros in tua pace disponas.
Ilrec verba apponi jussit in Canone,quia Agilulphus,
Lungobardorumrex,cum essel Urbs pra^sidio vacua,
castrie mocnibus Urbis admotis,ingentem universae
civitati pavorem injecit,ita ut Grogorius ab exposi-
tione Ezechielis propheta;, super queni Commenta-
rios elaborabal, desisteret.

Linea i6. — Sepultus in basilica Pelri apostoli.
In extrema porlicu ante basilicam S. Petri apostoli
prope secretarium, quod nunc dicitur S. Maria de
Ke.bre, ubi otiam sepulti fueruiit Leo, Simplicius,
GeIasiu3,Symmachus et aliquot alii Romani ponti-
(ice9,ut libro iv ejus Vit;e Iradit Joannes Diaconus.
Cujus corpus postea Gregorius quartus intra basili-
ram transtulit et sub Andrea? apostoli altare coUo-
ravit. Priori ejus tumulo hoc epitaphium positum
fuit.
Suscipe, tcrra, tuo corpus de eorpon; Euniptiini,

Keddere quoil valeas vivilicaute iJeo.
Siiiritus astra ]ietit, letlii nil jiira nocebuut,

Ciii vita^ alteriiis iiinrs iiianis illa via e?t.
Pontiticis smmiii Iim.: iliiiiiliiiilur iiii'iiilira scpulero,

niii iiuiiiiiieris vixit si^nijier iiliiqin: biiiiis.
Esmii'ui ilnpiliiis superuvit, friijora vrsle,

.\lrpie animas monitis texit ab hostr siirris.
liiililt:l)nti]ue actu quidquid sermone doreliiit,

Esset iit exeuqiliuii mysliiNi verliii k.i|ueiis.
Ad Cliristum Aiifii:los luuvrrlis jiirtate magistra,

Acquirens liilfi af/iiiiiia f^riili! iiiiva.
Uii; labor.liiii: sliiiliuui.li.Ti: lilii cma.lioi- jiastor ai^elins,

L't Doniiii.i iillVnvs |.liiriiiia liii-ra j.'ii'pis.
Ilisi|ue l)i'i I siil failiis lii'laii' lriiiiii|ihis.

Nam men-eileiii u]ierum jaiii sim.' liiii' lcues.

Potrus diaconus, qui luit unus cx ejus inlimis.

Deus per ilkiin oiierari digiialus tiiit in libeiatione
animas Trajani imperatoris, quingentis jam annis
tartareo igne damnake, prccibusque gloriosissimi
pontilicis ereptffi et inter snlvandos collocatoe : ci-
tra teslimonium gravissimoruni auctorum, qui hoc
attestantur, et communeni sentenliani, qui hoc
idcm profitentur, ego libello peculiari hujus argu-
nienti edito omnes objectiones dilui et verissimum
esse probavi.

Ferunt eo tempore, quo Hermcnegildus martyrio
a patre Leovigildo sub Gregorio coronatus l'uit,Jcsu
Christi tunicam, qus sorte uni militum obtigerat,
inventam esse apud urbem Zaphat in arca niarmo-
rea eo loci repositam, Thoina3 Hierosolymitani epi-
scopi et Joannis Constantinopolitani ac Gregorii
Antiochcni tempore.

Anno Christi 597, Gregorii 7, natus est in Arabia
seductor ille Mahometus,pseudopropheta, pernicies

MAFEL

Linea 1. — Natione Romanus e.r patre Gordiano.
Gordiano patre.senalorii ordinis viro, matre Silvia,
femina pietate conspicua, iiaUis Gregorius; atavum
habuit P. M Fclicem, Tertiuni, ut sentit card.
Baron. in adnot. ad Mart. Rom., die 25 Februarii,
et in Annal. ad annum 582; vel quartum, ut habe-
mus in Joanne Diacono.quam lectionem probabili-
bus tuentur rationibus PP.S.Mauri. Prffiter .-Vnasta-
sium nostrura S.Gregorii Vitam Latinis litteris con-
signarunl Paulus Diaconus,quam sub ejusnomine
ex mss. eodd. dedit cl. Mabill. sa;cul. iir.pag.385 ;
Joannes Diaconus,qui,jubente Joanne VIII,quatuor
jibris S. Gregorii Vitam complexus esl ; postremo
eruditissimi PP. S. Mauri ex S. Gregorii scriptis
potissimumejusdemVitamconcinnarunt,quEEexstat
tomo IV Operum S. Gregorii. PrKterea Gregorius
TuronensiSjBeda et Ado episcopus Viennensis non-
nulla ex cjusdem gestis scri|)serunt.S. Gregori me-
minit etiam Phntius in sua BibIiotheca,de quo paulo
infra adnotationc quinta dicetur ; lsidorus,lIdefon-
sus, Sigobertus, Trilhomius omnesque scriptorum
Ecclesi» nomenclatores.

l..inea 2. — Hic e.vposuit homilias Evanijeliorum
40. De his ita Sigehertus : i< Scripsit ad Marianum
vel Marinianum episcopum quadraginta duas Evan-
gelii honiilias. » Sed soluui AO. juxta Anastasium,
habciiius,(iuarum exemplaria non ad Marianum,sed
ad Secundinum Tauromeuitauum episcopum misit.
Quare consonat Anastasio Joannes Diaconus, qui
lib. IV, cap.74.dc honiiliis evangclicis ita scripsit :
« Per stationes discurrens {loijuitur de Greijorio)
viginti homilias Evaugelii diverso teniporo coram
populo declamavit ; reliquas vero ejusdcm numeri
dictavit quidem.sed lassesccnto stomacho languore
continuo aliis pronuntiare permisit. n

Linea .'1 — Job lib. xx.\v. Iloc opus S. Gregorius
aggrcssus est instaiite polissimumS.Loandro llispa-

nliquando.jurojur.andoaflirmavitsecolumliam lucu- I) lensi e|iiscopo,quiciiiii Consjanliuopoli familiarita

brantispontificisauribus assidcntcm s;cpius conspi-
catum esse.

Quandiu vixit Gregorius.multis morbis suhjacuit;
dolore namque stomachi frequenter cruciabatur,
podagra etreiium alfectibus laborabat.MuIta pr.-etor
superius mciiiorata sanctissiiiius Iiic ponlifex in
Ecclesia statuit.benedictioncm rauiorum ct candc-
lariim, qu.-c bcnedicuntur iu Doaiinica in llniiiis
palinarum,et in dic Puriliealionis B.M.V.Benedicti
cineres et iinponi supcr capila hominum jirimo die
Qiiudragcsiin.T! invenlum illius fuit, el Invari pedes
niuluond iuiitntionem Christi ; pr.-elereaul Antipho-
n.e cannreiilur, qii.T vulgo introilus vocanlur. St.-i-
tionesinstitiiil ; oHiciuiii ecclesiasticum conciunavit
et approbavit. lliimanum cantuni et collegiuni can-
torum indiixit.multniiiie alia fecit i\n:a sanclissimi
ac vigilanlissimi pasloris sapienliam et charitatem
Ostendunt.

tcm inierat,dumilIeesseladTil)erium apocrisiarius
Pelagii; hic autem Hermencgildi nomine a Tiborio
suppotias postularet.Tanti vero hahiti sunthi com-
mentarii in Job, qui universie evangclica! moralis
promptuarium .juro possunt vocari.ut ipso vivente
Gregorio ab episcopis cum ad eurum mcnsam.tum
publice nd vigilins legi cu'pcrint,quod ubi modestis-
siinus pontifex intellexit.id quo minus lioret prohi-
buit, dntis ad eos urgentioribus lilteris, qua; in
Rcgcsto epistolnrum videri possunt.

Ibid. Super Eiecliielein lili. xxil. Ilomilias in
Hzpchiom in libros duos divisit, quorum primo
tria Kzechielis capila ot qiinrli pnrlein diiodecini
honiiliis exposuil, nltero vero qundrngesimiim de
visione tompli iii Jeriisnlom conslruendihoiiiiliisde-
cem exiilicnvil.Casiiiiirns Oudiiius in Ciiiiiiiiriil.irio
do Scripl. I'iccles. carpit S. (ircgnrium qiiod E/.o-
chiclem prophelam oxplicans ingcnli satu de quartg

6S5

ANASTASll lilBLlOTIlECAUll.

656

ad qii.arlragesimiim caput Iransicrit. Qiianta aiitcm
itl injuria scriiiserit, cugnosci potest cx V. licila et
Joanne Diacono, qui causam cur solum Rzpchiclis
propheti;n partes alii]uas S.Grcgorius (.wplunavfrit,
rererunt; Beda iih. ll Ilist. gentis .^ugl. cap. i,
ait : i< Primam quoque et ultimam Ezccniolis pro-
phetioc partcm, qu.e viflehantur ohscuriores per hr)-
milias viginti duas declaravit,ct quanluni lucis inlus
haheant,demonslravit.)> Joannes vero Diaconus lib.
IV, cap. 70 :<< Priinas (juociue, et ultimas Ezechielis
propheli.T partos, qu;e videhantur obscuriores, Ro-
manis postulantitius perlractavit.» Si igitur a Grc-
gorio, ut solum obscurioribus, singulari illius doc-
trina,lucem aircrret,populus Ronuinus quaBsivit,so-
lumque id sibi summus papa proposuit, perperam
a Casimiro de relictis intermeciiis capitijjus Grego-
rius vellicatur.

Ibid. Dinloijorum lili. iv.Quatuor libri forma dia-
logi Gregorium inter et Petrum ejus diaronum mi-
racula Patrum Italicorum complcclunlur,quos gc-
nuinos esse S. Grcgorii Magni fetus, el non S.Orc-
gorii 11, ut quidani sensere, pra;ter mss. lideni, cx
lib. II Dialog., cap. 1, aperte demonslratur; nam
ihi Vitam S. Benedicti abbatis exponcns ea dicitde
Bcnedicto se scrihere,(]ua!aquatuoripsiusdiscipulis
acceperat, quorum duo jam iatis functi, alii duo
tum etiam erant superstites.Qua' profecto Gregorio
Bccundo minime possunt convenire, nisi illos su-
perstites monachos duccntis annisplusminus dica-
mus vixisse. Prnclcrea S. Pulerius, Gregorii Magni
secundiarius ac discipulus,qui expositionem Veteris
ac Novi Testameuti ex sancti docloris senlcntiis
concinnavit, longe plura ex libris Dialogorum ex-
cerpsit. Lihros autem Dialogorum opus ad pielatem
fovendain niaxinieutile,CasimirusOudinustanquam
anilibns fahulis .«cateutcs parvi facit. Scd contra
injurios;is Gasimiri censuras totaquanla est crudi-
torum pugnat anti(]uitas, ut rccentiorem wtatem
silentio pra^teream, qu;c omnihus saiculis S. Gre-
gorii doctrinam a^que ac inctalem in hoc opere
semper suspcxit. Verum cum hoc loco perhreves
adnotationcs textui Anastasiano subjiciam, sa-
tius erit Casimiro Photii judicium opponere, cu-
jus mcntem acrcm ac diligentiam nemo est qui
nerspcctam non haheat. Photius igitur in cjua
Bibliotheca codice 252, ita scriptum reliquit :

« e Oiu|Jiii'.oc rpT.Tiyopioi; r.oWi^ \iiv xai iWiz i}'jyuaE-
^61? rfi 'Pufiaitov (juvcTi;aTO |5i6),o'JC. 6[i'.>.'Ji! te Ti
eua-)7i>.ia avaTrcJTsuv -poau;j.t),T,5ev. 'ATip 6>, xal piou;
Tt!)V xal T+,v 'luaXiav iJioXiiYOU?, xa! 6iT|yf,uaTa uijrr.piav
ixTaiOEuovTa ouvxaTaai^a? toutou? ev zzTsios: oiaXiyoi;
ifiXozovT.jaTO. 'AX>.a yip t^vte xai £!;T,xovTa xai JxaT4v
?TT) ot T+iv 'P(j[jiautv <fuv\y itpicvTE?, TT,; EX TUV ■mVMV
auTou <!)'fe>,£ia? jjKivoi iirfi^auov. Za/ap!a; 6S, 6; tou
diTOffToXtxou 4vSpi< cxetvou ypdvot; utteoov Tot? cipT,jAcvotc
xaTETTr, 5tioo/_o;, t+,v Iv tr^ 'Pwuatx^ !J-0''0T| ffuyx^eioijLivT,v
yvijatv xai tiipeAciav, cU tt.v 'E>.>,i5a Y>,tJ!rsav c;a7:Xtiffa«,
XoivJv t6 xcpSoc TT| oIxou|jie'vTi rajT, (pt^avOptort,); i-oiT^ax-zo.
Oi Toi; StaX^iyou; oJ xa>,ou[j.<vou; iiivou;, a>.>.a xai a>.Xou{
auTou i^toWyou; rovou;, e";EAXT,vijat Jpyov cOcto. IIoc ost,
Admimiidus Grcjorius multos quidfm et ulilcs
imprimis libros Lalinc consrripsit.ul homiliits,quH,us
FAiangelia populo cjcpltinuvit.Quin etium Vitns eorum,
qui in llaliu elari esscnt, saiuhrilius admistis uiirra-
tionibus.qiiatuor dialoi/is eoneinnneit. Etenim eentum
et sexaijinta quinquc annis ii qui Lntinnm Umjuam
iqnorarent, .wli utilitate hujus operis fruslrati siint.
Zaehitrias vero, qui hujus saneti viri post illud tein-
piis sueeessor fuil, civjnilioncm utilHtileiwiue in Italia
conelusttm in Gr.veum linquam vertens, enmmunem
utililutem orhi U-rntrum henigne e.rhihuU. .V.-c.so/Hin
Dialoijos, sed cl dignos leelionc aliiis Inliorcs in Gr,r-
cam linguitm trttn.<:fcrrc ttper.r pretium dti.tit. Harle-
nus de Gregorii operibus Pholius, cujus profecto
testimoniumadreuinosti-;im habemhim est plurimi.
Aut enim antesolemne schismah.TC Photius scripsil,
Ut equidem senlio (hoc opus enim Pholius compo-

A siiil antcquam GP. scdnm occuparet, cum obiret
scilicel legationeni pro Basilio in .Assyria^ut ipscin
epistolaad Tarasium testatur^qua- lcgitur in Gra?ca
cditionc,ad calccin operis, p. 8'J2,ct in aliis rectius
pncmittitur) aut post : si antc, tam accurate de co-
dicibus a se leclis vir cKtcrum erudilione clarusli-
berum judiciuiii profert,ul illi jure magis sit dcfe-
rcnduni,quam Casimiro omnibusqueejusgrepariis;
sin autem post, saluborrimam cerle e.sse Uialogo-
rum lcctionem dicere oportet, quam homo, quan-
(juam Romana; sedi infensus, summis tanien l;iu-
(iibus debuit probare.Legesis qua; scripturusero in
S. Zacharia, adnot. 2.

Ihid. — El Pasloralem. Cura S. Greporius su-
promarn pontilic;itus dignitatem in spelunca deli-
tesccndo aliquandin dcclinassct, atque a Joanne
o|iiscopo Ravennatc essct roprehensus,hunc librum
Pastoraiem scripsit pastoris oflicii gravitaleni expo-
nontem.opus saiie ab omnibus aniiiiaruin curulori-
p biis assidue hgcndum.Quade remult.T synodi,libri
P;iHtoralisCunc lectioneniepiscopiscommendarunt,
iii (]uo unusquisque (juasi in quudaui speculo so
(iuiitidic contoniplarctur. Testaturque Hincmarus
Rhemensisarchicpiscopus,inpra>rationeopusculi55,
siia ajtate librum hune unacum sacroruiu canonum
lihro in manus episcopi qui ordinahalur tradi soli-
tum in ipsa ordinalione a metropolitano,ol)testante
illum ut in vivendo,docendo ct judicando itasege-
reict sicut ibi scri|)tum erat, quod episcopus se
facturum promittobat.

Linea 4. — Et multa bona alia qtuc enumerare non
;wssHHi»«.NempolihrumSacramentorum,Antiphona-
riiim, Conimenlarium in librum priinum Regum,
Expositionem in Cantica canticorum et in scptem
psalmos pccnitcntiales, necnon regcslum Epistola-
ruin, dc quibus videri possunt I P.S. .Maun in edi-
tione Opcrum S. Gregorii Magni.

l.inca 10. — llie ttugmentitvit in preemione Ca-
p nonis. De hac additione ila Joanncs Diaconus li-
'-' bro II, cap. 17. « Sed et Gelaj-ianum Codiccm do
Missaruin solemniis multa suhlrahens, pauca con-
vertens, nonnulla vero superadjiciens proexponen-
dis cvangelicis leclionihus.in unius libri volumino
coarclavit. In Canonc apposuil : Diesqiie no^tros ita
tiia parce dispimns, alquc ab ,vlcrna dumtwtionc neis
cripi, ct in eleetorum liiorum jubeas yregc nume-
rari. »

Linca 13. — Uic fecit, ut supcr corpus. Uorum
verborum, hic feeit, ul supcr corpus lictiti Vctri
ct beuli Piiuli apostoli mi.<is.r celcbrnrentur, scnsum
csse pula : aul sanctum Grcgorium rcslituisse vo-
tercin ritum operandi divinis supcr corpus aposlo-
larum Petri ct Pauli in coruiii uasilicis, qui for-
tasse sedenle hoc pontifice cessavcrat. qu«pu in illis
velustate fatisccntibus sacra colobrari nun pos-
sent (in Regeslo eniin epistolarum mandat Saliinio
subdiacon.i, rcs Ecclosi.T? in Lucania cl Hruliiscu-
rauti,ut ad instaurandasapostolorum basilicaslra-
D bcs ex his provinciis Roniam advohi curet. Vidc
lihrum XII, epist. 20, 21, 22 el 2;J); aut eumdcm
Gregorium decreto firmasse, quod moribus jam et
consucludine Roman.-e Ecclcsije cral ser^atum,
super corpus iicinpe s.anctorum apostolorum Petri
et Pauli iiiiss.T sacrificium offerri. Sanctus enim
Hicronymus, qui diiobus circiter STCulis sanclum
Gregonum pra.>cessil,rilum hunc llomanorum pon-
tificum opposuit Vigilanlio, qui ausus fuil sanclo-
rum marlyrum cullum do mcdio tollere."Maleergo
facil •>, inijuit S. doctor libro adversus oumdem
Vigilantium, « Ronianiis eniscopus.qui supcrmor-
luorum hominum Pclri et Pauli.secundum nosossa
venoranda. socundum tc vilcm pulvisculum. ofTerl
Doinino sacrificia.el lumuloseorum Christi arbilra-
tur allaria.>>Imo,ut supra soiiulcra quorumcumquc
martyrum sacrilicia poragorcntur.JHraolim a sanclo
Fclice papa'cujus ordinationcm fixit illuslrissimus
a:que ac cl. pra:sul Blancbinus dic tertia Januari

637

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GREGORIUS.

638

anui Ohristi 2G9) erat sancituin, ut sci-ibit in ejus
Vita Anastasius : Hic constiluil supra sepulcra nuir-
tyrum missns celebrari. Unde non solum supra tu-
mulos raartyrum, sed etiam in loco ubi mortalem
vitam cuin iinmortali commularunt, altaria erecta
fuisse, Acta martyrum non raro doccnt, quae apud
cruditissimum lluinartiumpossuntvideri.Mosigitur
celebrandi divina mysteria supra martyrum memo-
rias, vel saltem non sine eorum reliquiis super
altare, ita antiqnus solemnisque fuit in Romana
Ecclesia, ut ab hac ad CKteras ritus profluxerit
nullum templum nullumque altare sine illis a;difi-
candi. Testem hujus rei satis superque sit S. Am-
brosium adducere, qui epistola 52 ad Marcellam
sororem, ritum innuit proprium fuisse Romana;
EcclesiiE templa dedicandi cum martyrumreliquiis,
dumdeseipso ita loquitur : w Cum basilicam dedica-
rovellem,mihi tanquam unooreimpellere cceperunt
dicentes : Sicut in Romana, sic basilicam dedices.
Respondi: Faciam.si martyrum reliquias invenero.»
Sanctorum deinde Gervasii et Protasii invenit cor-
pora,Romanoque ritu basilicam dedicavit. Sed plura
dc hoc argumento qui desiderat, legat reruni litur-
gicarum scriptores, et prassertim cardinalem Bona
libro primo, capite decimo nono.

PAGII.

Linea 2. — Hic exposuil homilias. Gregorius ho-
milias .XI in Evangolia, quarum nonnullas, a se
dictatas,assistenti plebi pernotarium recitari jusse-
rat, quasdam vero ipse pronuntiaverat, emendatas
misit ad Secundinum Tauromenifanum episcopum. In
earum pr;efatione ita habet : u Inter sacra missarum
solemnia, ex his qua; diebus certis in hac Ecclesia
legi ex more solent, sancti Evangelii quadraginta
lectiones exposui. Et quarumdam quidem dictata
expositio, assistenti plebi est per notarium recitata ;
quarumdamvero explanationem coram populoipse
locutus sum, atque ita ut loquebar ita exceptaest.»
lloc autem anno 592, Gregorius absolvit conciones
omnes illas quadraginta, cum trigesima octava in
basilica sancli Clementis hor eodem anno dicta esse
noscatur, dum a tempore illo ingruentis in Urbe
pestilenti.-B biennium ibi numeret cum res tunc gestas
recenset. Quare cum pestilentia anno 590 in Urbe
sffivierit, heec homilia 38, anno 592 certo habita
est.

Linea3. — Super Ezechielem. Annus quingentesi-
mus nonagesimus quintus toti Italia; calamitosus
fuit, cum l-ongobardorum rex Agilulphus non solum
civitates sibi per Romanum Ravennatensem exar-
chum ercptas, furore percitus iterum cepit, sed et
ipsum agrum Romanum maxima df populatione va-
stavit, ut constat cx Paulo Diacono lib iv, cap 7.
NihilominusGregoriuspapahoccodem tempore, Ila-
gitante popuIo,diniciIlimasEzcchielispropnetiaspro
concione intei-prclabatur.Quod quidem admiratione
dignuni visum est,ut videlicet polueritin tantoUrbis
discrimine in liis philosophari, ut nopulus in eodcm

Eericulo constitulus concioncs tales ab eo exigerc.
anclus Gregorius tamen vix tunc a cceptis esl vio-
lenler abstractiis, ubi vallata Urbe, vulnera civium,
vincula alque cajdes est uculis contemplatus. Has in
Ezechiclcm iirophctam homilias, a notariis,dum eas
coranipo|:iiilo diceret, exceptas, posteaidem pontifex
omendavit. et ad Marinianum episcopum misit.

Ibid. Joh lilj.wxv. Sanctus Gregorius Moralia in
Job, de quibus iiondum locuti sumus, rogante S.
Leandrn,virisquereligiosis,qiiibuscuin Constantino-
poli convivcbat,dum scdis apostolicajapocrisiariuin
apud Tiberium impcratorem ageret, concepit, per-
fcctumquc opus eidcm Leandro llispalen.si cpiscopo
nuncu[)avit.()pusilliidmoralisevangolica?proinptua-
riuiii cst, concionaloribu.s cl aniinariiin curatoi-ibus
ac din'cl(iril]Us diligciilcr cl assidur Irgciiihini.

Ibid. UiaUxjorum lili. iv. lntcr luec autciii idem
sanctissiinus pontifox, laboribus et angustiis latiga-

\ tus, ad rnodicuni temporis spatiuiii solitudinemre-
petiit. Gum enim collegisset res pra-clare gestas
sanctissimorurn virorum ltali;e, eorum potissimum
qui sua a;tate vixerunt, quas vel ipse probe sciret,
yelavirislidedignissimisaccepisset,diligentissimam
iii his curam impendens, casdem per dialogismum
prosecutusest,interIocutorem adhibens Petrumdia-
conum, virumapueritia sibi usu amicitiffi intimum,
quein in solitudinem secum duxerat.Quajomniaipse
in exordio operis pluribus aperit. Eos vero quatuor
Dialogorum libros elaboratos anno 593, sui pontifi-
catus quarto.ejusdem Gregorii sspe in eodem opere
testificatione certum redditur; dum de peste agens
quffi Urbem vexavit eo anno quo ipse pontifex
creatus est, ante triennium accidisse affirmat lib iv
Dialog., cap. 16, 36et alibi. lidem Dialogorum libri
postea a Zacharia papa e Latino in Grscum conversi
sunt, ut tradunt Anastasius in ejus Vila, et Photius
in sua Biblioth. cod. 252. Saxonice vero iidem libri

g versi sunt ab Alfredo, Saxonum Occidentalium rege,
sed hffic versio interiit.

Nonnulli auctores non solum heterodoxi,sedetiam
catholici, libros Dialogorum sancti Gregorii Magni
esse negarunt, Gregorio II qui propterea Dialo;ius a
Graecis appellatus sit, hoc opus tribuentes. Verum
hi refelluntur ipsius Gregorii Magni epistola 1 libri
secundi, indictione xi, ad Maximinianum Syracu-
sanum episcopum, et ex initio libri secundi Dfalogo-
rum, ubi scripturus Vitam sancti Benedicti, ait ac-
cepisse se qua; de eo dicturus est,a quatuor e.jusdem
sancti discipulis, quorum adhuc duo in vivis erant;
quai certe dicere non potuit Grogorius II, centum
quinquaginta annisjunior. His accedunt auctorum,
qui post sanctum Gregorium vixerunt, testimonia,
qui summo consensu Dialogos illi tribuerunt.Ii autem
suntS.Paterius,ipsiusdiscipuIus,in Testimoniorum
libroexomnibusS.Gregorii opcribus collecto ; Taius
Caisaraugustanus episcopus, qui Horebat anno 630,

p in GoUectaneo ex Operibus S. Gregorii, quinque in

'-' libros diviso ; S. Ildefonsus Toletanus archiepisco-
pus lib. de Script. Ecclcs. cap. 1, Julianus ejusdcm
Ecclpsia; episcopus in Prognostico futuri sajculi :
Beda lib ii. Hist.,cap. 1. PauIusDiaconus et Joannes
Diaconus in vita S. Gregorii, et alii quamplures a
Natali Alexandro sa?c. vi, cap. 3, art. 16, laudati.
ubiet omnes adversariorumob.jectionessoIvit.Quare
Gregorius II perperama quibusdam Graic\s,Di(iloijus
dictusest, hoc enim nomen sanclo (iregorio Magno
proprium esse ob editos Uialogorum libros perspi-
cuum est.

Antc secessionem Gregorius, universalis Ecclesiaj
curam gerens,quam plurimas ad diversos variis de
rebu? epislolas dedit. Epistola 39 libri secundi, ad
Petrum subdiaconuni Cuiiipani;e, puellam servituti

• obnoxiam, rnonasticam vitum amplecti cupientom,
redimi Ecclesiae pecunia voluit, ut voticomposeffici
posset. Epistolav libri tertii, ad Januarium episco-
pum Galaritanum, advorsus Judaeos decernit, ne

D eorum ancilbc vcl servi, ad ccclcsiam confugientcs
illis reddcrentur ; et epislola 37 libri secundi, ad
Libertinum pra;fectum Sicilia;, mancipia Christiana
aNasate Juda;o ompla reddi liborlalimandat^ipsum-
que puniri.quod lucri causa captandi.Elia; prophcta:
nomine ercxissct altare, invitans Christianosad cjus
cultuiii. Cuniiiue auriisset in angulo quodam Sicilia;
adhuc reporiri quosdam idololatras et angclorum
cultorcs (qua' Juifcoruni lia-rosis erat), loci episco-
piim Eutyohiuin adiiiouiiit pro porum conversioiie
striMuii' lalinrarc, cpislnlaCH libri socundi, ad ipsuin
data.l)i'nii|iii' tnt .■^ooccupatiniiibusel Iribulatinnibus
doloiituiii fuisso iiiinn .")93 c|iistola, Oi libri scoundi
ad Mursctem patriciuiii, iiicnse Augusto, indictione
XI dala signilioat, ul, quod ipso ail, iieque Icgore,
iioi|iio por c|>islnlas iiniltu loqui liceret ; oblitum-
(liio so cs;-o inanducare panom siiuni a vocc gciiiilus
siii. Qiia; videntur in causa fuisse cur secessum <]ua;-
sieiit;ilIa3cnimoinnescpistoIa; data: suut ante inon-

659

ANASTASII BIBLIOTIIECARII

GGO

sem Scptembrem, sok excepta epistola 9 libri lcr- A
tii, qu.T (lata est mrnsc Scptpmbri, quo quartus cjus
pontilicatus annus incuopit, et qno sc in secessii IJia-
fogorum libros scrijisisse, testatur. Unde conjicio
Gregorium in solituainem secessisse,ct librosDialo-
gorum scribere ccupisse circa finem Septcmbris
ejusdcm anui 593, cum mensibus Octobris, Novem-
brisetDecembrisnullJEin ejusRegistroepistola;dala!
reperiantur : non quod aliquas ex eo secessu non
scripserit, sed, ut conjectura est, admodum paucas,
quffi ad nos non pcrvenerunt.ln codem Registronnte
monsemMaiumanni594,trestantumexstantejusepi-
stola!,quarumdua; data; suntmcnsc Januario,et una
mense Aprili, quod me monct suspicari non tam bre-
vem fuisse e.jus sccessionem, ut existimat Daronius.

Lin. 3. — EtPaslornlcm.iiod cum interha;c, non so-
lum pcstis rcliquia; U rbem vexarent,verum etiam ven-
torum veliementia cadcm concjuassataesset, ac Lon-
goliardorum inleslationibus incursaretur, diraquo
prcniorcturrarae,ipse(irogorius, quo magisincrcbrc- p
scere vidit mala, eo fortius ad easuperanda animi vir-
tute surgens, hoc ipso pontilicatus sui exordio, pra;-
clarissimum de 1'ustoniii Ctini Commentarium elu-
cubravit, occasionc acccpta litterarum Ravennaten-
sis episcopi, quilius ab po rcdargutus fuerat, quod
pastoralem curam dclitescendo fugere voluisset.
Tanti habitus fuit in Galliis Pastoralis ille sancti
Gregorii liber, ut pleraqueOallia; conciliaeumlegere
cpiscopis jusserint.cjusmonitisinsisterectpraecepta
exsequi, ut Turonense cnnone 3 ; Cabiloncnsc ii,
can. 4, anno 813, et Aquis^ranensR, can. •'», an-
no 830 celcbrata Imo Hmcmarus Rbemensia
archiepiscopus in praifationc opusculi LV tcsta-
tur sua «tate in morc positum fuisse ut Pastorale
S. Gregorii M. una cum libro sacrorum canonum
in manus episcopi qui ordinabatur, traderetur in
ipsa ordinatione a metropolitano, obtestanle illum
ut ifa servaret in vivendo, docendo et judicando,
sicut ibi crat scrii)tum ; quod et episcopus ipse spon- „
dobat. IIoo libro docet Gref^orius quantum sit ollicii ^
pastoralis pondus, quam agrc suscipiendum,etqua
exscquendum cura. (Juatuor in partes hunc librum
distribuil. In prinia explicat qualis ad cpiscopatus
culmcn venire quis deboat ; in secunda docctqualcm
se in ipso regimino pastor debeat cxhibere; in tertia
expiical quoinodo pastor docere debeat; iu quarta
deniquo docet pastorcm, qui suo tam sancte munerc
fungitur, ad semelipsum redire debere, necrectn re-
spiccre (ju.v er/il, .icd qiuv ageye neglexit, taudemtjue
librum sic concludil : « Ecco bonc vir, reprehensio-
nis mea; neccssitatc compulsus, dum monstrare
qualisdebcat esse pastor invigilo, pulchrum dopinxi
homineni piotor fi_pdus, aIios(]ue ad perfectiuiiislit-
tus dirigo, ([ui aiihuc in dolictorum fluctibus versitr.
Scd inhujus qu;eso vita» naufragio orationis tua- nie •
tabula siistinc, et qu a pondus propriuin deprimit,
tui meriti me inanus levct. » Ita sanclus pontiJex,
huaiilitate maximus. Liber ille S. Gregorii ab .Vna-
stasio Aiitiocheno non multo po.-^t in Gr.Tciim sor- D
moncm versus, sed vcrsio inleriit. Saxoiiico eliain
nono sa'Culo eumdoin vortil Alfredus, sou Aelfridus,
seu Aluenlus, occidentaliuin Snxonum rcx.

ibid. Et multn ioiin alia. Agcndum nobis superest
dc operibus snnclo Gregorio suppositis. Et prinio
quidem Expositio in spplem psalmos pocnitentinles
non est fetus S. Grogorii, nec alicu.jus aucloris ei
niqualip, et ex modo loquenrti de repia et iniperiali
auctoritite in eo usurpalo, apparet illuin Coinnien-
tarium cditum Grcsiorio VII sedentc, ot llenrico IV
imperante, cui melius quam Mauritio aut Phora)
altriliui possunt (|ua> auclor imperatori exprobraf,
quod nompo schisinate Ecclesiam sciderit, et simo-
nia pacom Ecolosia' turbavit.Non desunt tnmen qui
ccnsont eani soptom psnlmorumpa^nitenlialiiiniex-
positionem Gngorio Vll nd.judicandini csse, uli
notnvit Pelrus GussanvillninullimacditiuDOopcruni
S. Gregorii Macni.

CommentariusinlibrosRegum videtur etiamsup-
positus S. Gregorio, nam Paterio Romana; p]cclcsi.'c
nolario, sanctique Gregorii disripulo, omn.ibusque
antiquis, qui vel testimoniaex S. Gregorii operibus
collegerunt, vcl ea commemorarunt, vel eorum te-
stimonia laudare solent, fuit incognitus. Deinde au-
ctor hujusce Coinmentarii vulgata Scriplur.T sacr»
versionc utitur; sanclus autem Gregorius Ilalira ct
Ilieronymiana, Ptmultaloca non 00 modo atfertquo
solet S' (iregorius, ut ostendit iaudatus (Jperuin
ipsius cdilorin praefatione tom. III. Pra^tcrca stylus
a Gregoriano discrcpat. Denique S. Gregorius de
libris quidem Regum scrmones habuit ad populum,
sed illosscripto tradere pra; infirmitate non potuit.
Excepti autem sunt a quodam abbate Claudio, scd
non juxta mentem sancti doctoris.ut ipse queritur
epistola 22 libri x.

Linea H. Misit servos Dei McUitum, .higustinum.
In Eleuthorio papa diximus, ex Anastasio et cx Beda
lib. 1, cap. IV, Ilist. Eccles. .Anglorum, Evangelium
a Britannis publicc susccptum fuisse sub Lucioeo-
rum rege.Sod cnm mediosa;culo quinto Dritanni ab
Angliset Saxonibus cx insula cxpulsi fuissent, ea
ad idoloriim rultumiterum rcddit.(JuareGregoriup,
qui,ut moxdixinius,ante pontificntum de .Anglorum
conversione cogitaverat, anno 5'.Hi eam ugpressus
est, Augustino, monnsterii S. .Andrca; in Lrlio a se
pra!fecto,cum sociis in Angliam misso, cumque mul-
tiplicibus lilteris ad reges Francorum et divorsos
(ialliarum episcoposdatiscommcndavit. Exstanlcse
lib.v Registri Gregoriani ab epistola 52 ad 59. Au-
gustinus anno597a Virgilio Arelatensi cpisropo or-
dinatiiscstepiscopus, indeque in Dritanniam rever-
sus, Ethelbertum Cantii regem baplizavit, et in dic
Nativitatis Domini, indictione prima, anno597, Ka-
lendisSoptembrisinchoata, plusiiuam docemmillia
Angloruni bnptizati sunt, ut scribit ("iregorius in opi-
stola.Wlibri VII, ad Eulogium .Mexandnnum episro-
pum mense Junio sequonti data.Cum nostea Au.iru-
stinus sanctofjrcgorio sugpossisset multam quidem
csse messpm in Anglia, operarios vero paucos, mi-
sit idem pontifex <• plures cooporalores, ac verbi
ministros.in quibus primi ot pracipui erant Molli-
tus, Justus, Paulinus. Rufinianus ; ct per eos penc-
raliter universa qujeadcultum erant.ac minislerium
Ecclesia' necessaria, vasa videlicel sacrn, ot vcsti-
menta nltnrium.ornamenta quoquc ecclesiarum, et
sacerdotalia, vel clericalia indumenta ; snnctorum
ctiam apostolorum ac martyrum roliquias, et codi-
ces plurimos,» inquit lfl?da luudatus cap.29, ubi el
rcfert epistolam a (iregorio ad Aupustinum, tunc
Cantunriensem episcopum, scriptam, datamque die
deeima Kalondarum Julinrum, indictione quarta,
nniioTol curronto. ipin sicoifiont so ei pallium diri-
gore,cujus usuni ei concedil nd sola mi.isnruni solem-
nia ai;icniln ; simul et insinuat qualiter episcopos in
Britannia constituore debent.

In deorplali opistola a sancto Greporio ad .Xupu-
stinuni.quieuin denonniillisconsiiliioral.qii.T exflal
etiam apud Bodain laudatum cap.27,el in Rogistro
Grpporii est 31 libri xii. menlio est vicnriatus apo-
stolici Aupustino concessi, non «piideni conc^nlis
verbis, sed ex consofiuentla. ut collipitur ox scptiino
Greporii rcsponsioad inlerropntionom .Xupuslini.qui
ab ipso potierat (|ualilor deberel cum Galliarum ot
Britanniarum episcopis npero.Rospondit Greporius :
« In Gulliuruin opiscopos nullani tibi auctoritatcm
tribnimus : quin nb nnti<|uis pr.-edeccssorum mcoruni
temporibus, pallium Arelatcnsis opisropus accopit,
quem ncs privnre nuctoritate pcrcopta niinimo ilobe-
mus. >) Cum pallio ipilur conjuncta oral dipnijas
vicarii sedis nposlnlicjn, qiiam adimerc Afi;latensi
episcopo noluit Greporius. Porro privilepium illud
persnnule tanliim fiiit, non v<'ro porpotiiiini, ul
manifesle collipilur ex epistida Groponi ad Au.eu-
stinuni num<TO guperiori laudala ; cum pr.Ttoroa
constol CHntuariensPs archi<-piscopos nonnisi diu

661

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GREGORIUS.

CG3

posl ista tempora factos fuisse vicarios Romain
pontificis, ita iit Ecclesii-c illius epiicopus diccrctur
legatus natus sedis apostolicEe.Ita Baluzius in sup-
plemento lib. v de Concordia Sacerdotii et Imperii,
cap. 42, nuni. 9, juxta ea qus habet Marca lib. vi,
cap. 7, num,3,ubi ait, a;vo divi Gregorii invaluisse
usum ut Romanus pontifex pallio ornaret metropo-
litanos.quibus vices suasin provinciis commiltebat,
utiarchiepiscopumThessalonicensem.etJustinianaa
prima3 sive Bulgariaj metropolitam ; et in Galliis,
Arelatensem. Verum de usu pallii, temporibus in
quibus versamus,non est una constansque omnium
sentenlia,ut videreest apud Garnerium in appendice
ad notas capitis 4 libri de Ordine Romano.Sufficiat
hic observare episcopos Britanni;e .\ugustino Gan-
tuariensi a Gregorio subjici.his verbis quffi leguntur
in fine septimi responsi : Brilnnniaruin vero omncs
episcopos tux fnilcrnitnti ronimilliinu.t.

Linea 10. — llie auijmcnlnvil iii precalicnc Canonis.
Gregorius antiquum Missalc Gelasianum,seu codi-
cem de Missa recognovit.Nam Joannes Diaconus in
ejus Vita a Mabillonio sajculo i Benedictino recitata
ha!C scribit lib. ii, cap. 2 : « Sed et Gelasianum co-
diccm de Missarum solemniis, multis subtrahens,
pauca convertens,nonnuIIa adjiciens pro exponendis
evangelicis lectionibus in unius libri voluminc
coarctavit. » Tam Gelasii, quam Gregorii Missalia
in abbatia Centulensi, sive sancti Ilicharii anno 831
exstasse,diximus in Gelasio. Ex libro Pontificali.et
ex Beda lib. ii Hist. Eocles., cap. 1, addidit Canoni
missffi haec verba : Diesque noslros in tua paec dispo-
nas, aliiue ah nHcrna ilamnatione nos erivi, et in
electnrum tuoruin julicns ijrci/c nuincran, quod idem
scribit Joannes Uiaconus in cjus Vita. In missa
orationi pro defunctis alia subnectitur incipiens :
Nohts quoque pceeatorihus. In hac autem aliquot
sancti recensentur.quorum in priore parte Canonis
mentio (acta non est. li sunt ex diversis ordinibus
selecti,exdiaconisStephanus, ex aposiolis Matthias,
ex discipulis Barnabas, ex cpiscopis Ignatius, ex
sumniis ponlilicibus Ale.vander,ex presbyteris Mar-
celliuuj, ex cloricis minorum ordinum Petrus, ex
conjrgUis Felicitas et Pcrpctua; cumque nulln! es-
sent ex virginihus, Gregorius Agatham, Luciam,
Agnetcm,C;eoiliam et Anastasiam huic parti Cano-
nis adjunxit, ut scribit Aldelmus episcopus lib. dc
Virginitate, cap. 25.

SOMMIER.
Linea 8. — Misit servos Dei Mcllitum, Auijus-
tinum, etc. Diximus in Eleuthcrio quod olim rex
Britannorum Lucius ab eo pontifice Evangelii pra3-
cones efflagitans impetraverat eorumdcm missio-
nem ficri,quorum opera Christi lides in iis partibus
nuntiata erat et Ecclcsia fundata.Vcrum postinodo
Anglo-Saxones idololatriam iterum advexerc ineam
insul.i; partcm,quam anliquis liritannis abstulerant.
S.Gregorius, antequam pnntifex crearetur, de illo-
rum conversioncsollicitus,insconusillud susciperc,
iisnempc! (idem prasdicaro dcliberavcrat.Cum autem
illud exsequi liim temporis nequivisset,posteafaclus
Ecclcsia! oaput ejus in rei memoriam rediit, elec-
tumque ob id mon;ichum Augustinum, quem suo
monastorio S. Andr.-c prasfecerat, eo misit aliis mis-
sionis snciis eidcm datis. Plures iis litteras oom-
mendatitias tradidit ad reges Eranci;e Theodoricum
et Theodebertum, oorumc]uo aviam Brnnochildein
variostjue ad Cialliorum c|iiscopos,eos deprecans ut
operariis hisce evangoliois pr.-usidin essent.ol adju-
mento in laborilnis quos crant subiluri. Suamiis
benodictioncm largitus est Deus codem Gregorio
teste lib.vii, ep. 30, ad patriarcham Alexandrinum :
<i Dum gcns Anglnrum, inquit, in inundi angulo
posita in cultus lignorumac hipidum porfidia nunc
usquc rcmaneret,ex vesliv-o iiiihi oralioiiis adiiilorio
placuit ut ad eam inonasterii mci monaohiim in
pra!dic;ilionem transmittore,Deoaiictoredebuisscm.

^ Qui data a mc licentia a Germaniarum episcopis
episcopus factus cum eorum quoque solatiis ad pra!-
diotam gentcm in finem mundi pcrdnctus est : et
jam nuno de cjus salute et opere ad nos scripta
pervenerunt : quin tantis miraculis vel ipsc vel hi
qui cum eo transmissi sunt, in gente eadem coru-
sca.nt;utaposlolorumvirtutesinsignisqua2exhibent
imitari videant. In solemnitate autem Dominica!
nrtivitatis,qua! hac prima indictione transacta est,
plus quam decem millia Angli ab eodem nuntiati
sunt fratre et eoepiscopo nostro baptizati. »

(lanc ob rem S.pontifex per littoras Augustinum
hortatus fuit ut inter Ia!litiam et oxsultationcm, ob
tantam rem, humilitalem et timorem Dei in suo
corde servaret.Scripsit etiam ad regem ejus gentis,
eum orans utaudiret foveretque illos qui subditis et
populis annuntiabant Christi regnum. .\d reginam
paritor dedit litleras, ouin Constantini imperaloris
matre Helena illam conferens, eo quod Christianffi

Tj amba! nationum, queis imp"rdiant, corda ad evan-
gelicam veritatom excipiendam disposuerant (lib ix,
epp. 58, 59, fiO). Quo autem facilius eos populos ad
Christi fidem pertraheret, litteras etiam dedit ad
alios Evangelii pra!cones,quos .\ugustino suppetias
ferre jussorat, in hanc sententiam ": « Diu mecum de
causa .\ngIorum cogitans tractavi ; videlicet quia
fana idolorum dostrui in ea gento minime debeant,
sed ipsa qua! sunt in eis idola destruantur. .\qua
benedicta fiat, in eisdem fanis aspergatur ; altaria
construantur;reIiquia!ponantur;quiasifanaeadem
bene construcla sunt, nccesse est, utacultu da^mo-
num in obseqiiium veri Dei debcant commutari ; ut
duin gens ipsa eadem fana suanon videt destrui,de
oordeerrorein doponat:et Deum vcrum cognoscens,
et adorans ad loca qua! consuevit, familiarius con-
ourrat.Et quia boves solent in sacrifioio daimonum
mullos occidere, debet his etiam hac de re aliqua
solomnitasimmutari,utdiodedicationis vel natalitio

p SS.marlyrum quorum reliquia! hie ponuntur,taber-

^ nacula sibi circa easdem occlesias, qua! ex fanis
commutata! sunt, de ramis arborum faciant.ot reli-
ginsis conviviis solemnitatem cclebrent.Nec diabolo
jarn animalia immolent. sed ad laudem Dei in esu
suo animaliaocoidant,el donatori omnium de salie-
tatc sua gratias referant ; utdum eis aliqua extcrius
^audia reservaiitur, ad interiora gaudia consentire
taoilius valeant. Nam duris montibus simul omnia
abscindere impossibilo esse non dubium cst.Quia is
qui locum suminum ascendere nititur, necessc est
ut gradibus vel passibus, non autem saltibus ele-
velur. n (Lilt. ix, ep. 71.)

Prajterea usum sacri pallii .\ugiistino concedcns,
eidem praiscripsitqualiadeberel fiindamentaponerc
ad recentem eam Ecclosiam stabiliiuidain : « Utper
loca singula, inquit, duodecim cpiscopos ordines,
qui tua! ditioni siibjaceant, quatenus Londoniensis
episcopiis civitatis scmper imposterum a synodo
propria dcbcat consecrari,atque lionoris pallium ab

D hac sancta et apostolioa, oui aiiclore Dco desorvio,
sede porcipijit.Ad Eboracam vero eivitatem te volu-
inus episcopum mifteri!,quem ipse jiidioaverisordi-
nandum : ita ut si eadem civitas cum liiiitimis loris
verbum Doi receperit, ipse quoqiie diiodceim cpi-
sco|ios ordinot,ut motropolitani liiinore prrlVuafur ;
quem tamen fraferiiilatis tiK-c vofiiiiiiis dispositioni
subjacere.Post oliilum vero fiiuiii ifa episcopis,qiios
ordinaverit, pra!sit, ul Londoniensis episcopi nullo
modo ditioni subjaeeal. Sit voro inler I,ondoi>i;e ct
Eboraca! civitalisepiscopos in posterum honorisisla
distiiiotio, ut ipse prior habeatur, qui prius fucrit
ordinatus.» (Lih. xii, ep. 15.)

Idein Augustinus do aliquibus rogavit pontificem
circa disoiplinam et morea ; ad qii;'e ponfifex sin-
gillatim respoiidens ; « l.Mos aposfolicr sedis est,
iniiuil.ordiiiatis (qiiscopis pr;ccei)tiim fradere ut de
omni slipcndio qiiod accedil, qualuor fieri debeant
porfioiics : una videlioct opiscopo et fainili;c e.jus

663

ANASTASII BlBLIOTHECARil.

6G4

proptcr hospitalitatem etsusccptioneni;aliaclero; A fO- Pr.^Egnanlcs mulicrcs, nec non paricntes,

tcrtia vero pauperibus ; quarla ecclesiis reparandis.»
(I.ih. wi, fi).'3L) Cum autem Auj^ustinus moiiaslicaj
disciplinie assuelus esset.eum idcirco monuit ne vi-
veret scorsum a cloro,at recentem Anglia? l-^cclesiam
eo pacto iustituerct,quo t^xoricns Ecrlesia instilue-
batur, in qua omnium nemini uUa res erat propria,
at omnia erant cominunia^Ad cajtera respondit :

2. Quod clcricis ad sacros ordines non promotis
nubore volontibus segrcgat.-c portiones danda; eranl.
Communitcr autem viventes quod spectat, nil sibi
suppotcre ait circahospitalitatemabiisexercendam
iacicndasquc eleomosyuas, nisi quod erogandum iis
erat omne supcrnuum in pia opera.Dominodicente :
Quod supcrest, date eleemosynam, et ecce omnia
munda sunt vobis.

'A. Quod circa ritus et cffiremonias ecclesiasticas
potcslatem ei faciebat consudsincs exaliis Ecclesiis,
quas optimas ducerol, eongerendi, seque iis confi-
ciendi lUtualo pro Anglorum Ecclcsiis.

4. Quod circa corum punitionem, qui Ecclesioe
detrimentum important, p.atremfamilias imitari
oportet : <i Sic enim aiens, nos iidelibus tenere dis-
ciplinam debomus, sicut boni patrcs earnalibus
filiis solont, quss ot pro culpis verberibus foriunt;
et taracn ipsos,quos doloribus affligunt,habere ha;-
rcdes qua!runt,et quie possident,ipsis servant,quos
irati insequi videntur. » (Ibitl.)

5, C, 7. Declarat.quod duo germani fratres singu-
las sorores possunt duccre : prohibct tamen nuptias
inter duorum fratrum duarumvc sororum fdias.aut
filios;si qui vero inlidelitatis lempore ejusmodi
ncfando eonjugio admisti fuerint, eos abstinerc
deinccps .jubet,'ncquo ob id acoramunione sejungit :
eos contra excommunicari prfficipiens.qui post con-
vcrsioncm similia conjugia contraxerint.

8. Circa (U-dinationcm episcoporum, vetat posse
ficri absque sociis,quos ex Gallia pelendos ait : « El

enixasque una cum earum soboic pr.cserlim si nior
tis periculum adsit.baptizari oporterc docet.In nova
lege nuUum mulioribus pra;finitum csse tcmpus.quo
si pcpererint.arceanlur. Ad earum vero concubilum
non deborc viros accedere,quod ablactcntur liberi ;
qua in re consilium dc(lit,iioii praiceptum.Et infra :
<i Pravaauleni in conjugatorum moribusconsuetudo
surrcxit, ut muliercs filos, quos gignunt, nutrire
contemnant,eosque aliis mulicribus ad nulriendum
Iradant. Quod videlicet ex sola causa incontiiientijs
vidctur inventum ; quia dum se conlinerc nolunt,
despiciunt lactare quos gignunt. "(/<>;(/.)

Linea 10. — llic awjmenUwil in precatione cano-
nis, etc. Ante Gregorium Gelasius meliori ordinc
digerendum curavit divinum officium acprapsertim
Liturgiam : S. Gregorius,Gelasianum Rituale reco.
gnovit, mulla detrahens quaj sivc ab apocryphis
auctoribus desumpta censuit.sive inconnexa el nii-
T> nus apta judicavit.Aliquot commutatis, aliquot ad-
junctis unuin volumcn confecit:«Golasianum Codi-
cem,» ait Joanncs Diaconus : <• Dc missarum solcm-
niis,multa subtrahens. pauca convertens. nonnulla
adjicicns,pr() exponondis evangelicis loclionibus in
unius libri vuluinine coarctavil.» (I';/ . S. Gr?;;. lib. ii,
c.l7.)Volumcn istud Sacramentarii nomine nuncu-
patur.in coque ordo misss rcperitur ita dispesifus :
Introitus, Kyrie eleison. Gloria in excelsis.qui dici
consucvit ab episcopis Dominicis ac feslis dicbus,
cajteris vero presbyteris illud dicere haud permittc-
batur pra;terquam"die Puschatis.Oratio. Apostolus,
sive Epistola. Graduale, seu Alleluia. Evanpelium.
Oratio super oblationibus. Pra;fatio. Sanrtus.Oratio
pra;paratoria ad consecrationem,qua; desucvil. Ca-
non, cui S. Grcgorius ha;c adjecit : Dicsijiu' noslros
in tud pare disponas : alijue ah ;i'trmu Jamnaiione nos
eripi, cl in ekrtorum tuorum juheas grcge numcrnri.
In Stihis ijuotjur percatitrihus. ubi sanclnrum (it

quidcm in .Vnglorum Kcclcsia in qua adhuc solus p moiitio (pii variis ex conditionibus sunt petiti.qtiia

tamen eniscnpus invoniris.ordinare opiscopum non -■-'•■ ".."....> «.- ^ ~.k~. n n_ .;..„

aliter, nisi cum episcopis potos. Nam quando de
Galliis episcopi vcniunt, illi in ordinationem epis-
copi testes tibi assistant ..Cum igitur,Dco auctore,
ita fuerint episcopi eliam in propinquis sibi locis
ordinati,por omnia cpiscoporum ordinatio sine ag-
grcgatis tribus vel quatuor cpiscopis fieri non de-
bet) » {Ibiil.)

virginum nullum noincn occurrebat, B. Gregurius
posuit nomina sanctarum Acath.T, Luci3>,.\gnetis,
C.-crili,T, Anastasi.-p (.Aldem. lib. de yirijinil.. c. 25).
Post Aijnus liei vari.T sunl oraliones, collecta; et
secrota'. Varia; Pra;fationes pro variis anni diebua,
Dominicis.festis ac ferialibus.Postremo fiunt obviic
benedictiones pro variis rcbus et exorcismi, qui
debcnt baptismi adminstralionem proicederc.

LXVII. SABINIANUS.

ASNO CURISTI 60i, niOC.F. IMrERATOhlS 2.

114 Sabiiiianus, natione Tuscus, de Civilale Ulcra (a), ex palre Bono, sedil annum
unum, mcnscs quinque, dies novem (6). Eodem leinpore fuit fames in civilale
Roinana giavis. Facla aulem pace cum genle Longobardorum, el jnssil aperire
horiea Ecclesin', et venundari Irumenlum popuio pcr solidum unum (c) triliri
5 modios Iringinla. Uic in ecclesia beali Pelri apostoli luminaria dcdil (</). (Juo
defunclo funus cjus ejeclum (e) csl per jiorlam sancli Joannis, cl durlum esl
foris muros civilatis per ponlem Milvium. 0"' ^'l sopullus est in ccclesia beali
Pelri aposloli, die 22 mensis Feliruarii. llic Ecclcsiam de clero implevil. Hic epis-
copos fecil pcr divcrsa loca numcro scx el viginli, el ccssavil piscopalus menscs II,
10 dics 26.

NOTILX MARl.ISALES FABROTTI.

(o) B, Volatcrra. {/-j B, menscs 5, dies.19. (<•)* per sol^dos 13. B. pro modio sol 30. (</)' «ddidit (<•)•
evpctum.

603

IIISTOUIA DE VITIS ROM. PONT. — SABINIANUS.

VARI/E L?:CT10NES.

6G6

Ex Fanicsiaiio codtce LK\ II.

Num. 114, liii 1, Savinianiisn. T. do civitateBicra
dc patrc Bono. lin 2, ruit famis in civitate Roma gra-
vis.Tuuc factapace. tiiiC). funus ejuso.jectus est per
portam sancti Joannis; ductus est foris muros civi-
tatis pontera Mulvium : qui sepultus est,efc.,raense
Februario.

Ex codice Vallicelluno.

Liiiea. 1, ex patre Bono, de civitate Bleda, lin 2,
eo tcmpore. lin 3, tunc fecit paoem cum ccente
Langoljardorum, et fecit aperiri. lin 3, per solidos
xui, tritici modios xxx, lia 5, luminaria addidit. lin
6 et 7, deest verbum est post ductum. lin 7. per pon-
tera Molbii. Qui sepultus est inbasilica beati Petri
apostoli ; hic Ecclesiara de clero iraplevit. Hic fecit
episcopos per diversa loca xxvi.

Apud Fabrotlum c.r codicc Frehcri.

Lin 1, AB, Savinianus. /1 civitate Blera. lin 2, b
dios 8. liii 4, B, por solidum unum 30 menses. lin
8, .^, die 21; B, 6 Kalend Mart. lin 9, B, vigintiG,
depositus est sub die 11 mensis Februarii.

A Ex codice Pwgio, Mamrino et Thuano.

Lm 1, Tuscus ex patre Bcno, de civitate Bleda,
s. liii 2, eo tomp. liii 3 gravis.Tunc fecit pacem
cura g. L. et focit aperiri h. E. ct ven frum pop per
solid 13, trilici modios xxx; additur c. m utroque
e.templari. lin 5, luminaria addidit. lin 6, evectum
est per por S. J. et ductum foras muros. civit p.
P. M. qui sepultus estin basiliea beati Petri apost.
Hic cco de cl. imp. Hic fccit ep per divcrsa loca
26.

Ex codice Thuano allcro.

Lin l,Blera. lin 3, tunc facta pace cumgent. Lon-
gobard et i. aperiri h. e. et ven fi'umenta pro soli-
00 1, mod 30, liii 5, lum addidit, lin 8, apostoli.
Hio occl.

Apud Pcniam cx codice Cavcnsi.

n Liii 2, famis.//n 7, civitatis pontem Molvium. lin
9, num. XX VT.

NOT.E VARIORUM.

BALDINI.

Linea 3. Jussit aperire horreu Ecclcsix, et venun-
dari frumcnlum populo pcr soliilum unum trilici
modios Iriijinta.Wmw?, a!quum ergaSabinianum pa-
pam canlinalis Baronius se pnebctjCum ad annum
Christi 60.5,ejus obitum rofcrons, scribit : « Scripti
codices repentini ojus obitus causam terribiliorera
alferunt.cujus totiusreigestai tragajdiaraSigebertus
ita summatim complexus est. «Cum Sabinianus pa-
i( pa et ipse liberalitati Grogorii piv-cdocossoris sui
i< dorogaret,Gregorius eum per visum ter pro culpa
i< tenaciae, et hujus derogationis increpalum, quod
« non resipisceret, etiam quarto horribillter incre-
« pans, et comminatus in oapite porcussit; quo ille
« dolore vexatus non raullo post raortera obiit. »
Cujus rei gratia accidit, ut eo defuncto (ut habet
Anastasius) non ex more per raediara civitatom de-
ferretur cum funebri pompaejus corpus ad basili-
cam S. Petri, sed ojicoretur cxlra Urbem per por-
tain S. Joannis, deferreturque extra muros usque
ad pontom Milviura, inde vero inforretur in ipsam
S. Potri ecclesiam, ubi cst scpultunc raandatuni;
pxasperatum enira fuisso advorsus eum populum
Roraanum eo quod triticum Ecclesia3 non erogassot
(ut Gregorius consucvorat) in pauperes; sed venum
exposuisset triginta solidis raodiura unum. »

Quibus documentis usus fucritSigobortusin con-
cinnandaeanarratiuncula cxploratum non habco,et
qui fucrint illi scripti codiccs in quibus Baronius
illani eamdcm legerit, cum ipsenon dicat,divinare
non possum.Sigebertusscribcbal ad annura circiter
1101, post Sabiniani obitura forc quingontis annis ;
eumdomque iniquioris animi in pontilicosRomanos
fuisso satis ostendunt partesab codem suscnpt;e in
causa Hcnricorum IV ct V, adversus Grogorium VII
e.jusquesuccossoros Urbanura II olPaschalcm II. Ea
proiitin- Natalis Alcxandor in c. 1 ad s.ooulum scpti-
iiniiii llistori;e ncolpsiaslic;e, o.v Sigeberto ct lia-
ronlo rccitatis illis iisdein dc Sabiniano, proiuin-
tiiit ossn illa apocrypha cnm nullo auliijuitatis mo-
numrnto nilantur, (juid'! M facilo ostMnli pnssit cx
AiiaHt;isiii S;Lliiiiiamini (uissr h;iiiil illibcralem, cum
horroa lOcolosi;!' aporiiil, sri|iii; iiiinime dcgenorom
pr,Tdoci'ssoris Cirognrii pnili;issn, a rujus l;imen
lilioralitatis nxcmplis miiltuiii aliluissoSigolinrtus
itffirmavit? Fanic nnn Urbs tantiira.scd It;ilianmiiis
afliictahatur annn 6n;"). nx Insliiiionio Paiili Diacn-
ni : " lloc anno, inijuit, fuit hicms frigida nimis,
ot cmortua3 suntvites peiic in oninibus locis, inos-
sesque porcuss« urcdinc passim evanucre. » Jussit

Sabinianus horrea Ecclosi.T3 aporiri, qua; utique
clausa erant, « et vcnundari fruuiculum populo por
solidura unum tritici modios tri.ginta.» Sio Anasta-
sius. AdhiBreo huic loctioni, quam veriorem judico,
et a qua fortasse alii recnsserunt prffieunte Sige-
berto. Modius genus orat mensur;c apud llomanos,
tortia pars amphoraj, capions congios duos cum
duabus tortiis partibus congii. Accipio libens pro
communi mensura congium,vas notissiraum pcnes
Roraanos, qui ad congiura caiteras monsuras, tam
liquidorum quara aridorum, rcvocabant, indeque
congiariura appollavere donum illud, inipnr;itoruiu
libcralitato datum populo. Exstat in ;odibus Farne-
sianis,teraporis edacitatom hominuraquo imperito-
rum injuriasevasus, integorrimus ot clegantissimus

C congius, Flaviaj gentis p;itris filiique norainibus in-
signis, additis siglis P. X, indicantibus pondo de-
ccin, pondus nimirutn deccm librarum. Continct
illelibras decem aquas, uncias videlicet oentuin vi-
ginti ct libras scptem cum somisse Iritici, soilicet
uncias noniiginta. Modius proptorca capit aquae li-
bras viginti trns cum quatuor unciis, tritici vero
libras viginti.Sabinianus igitur apcrtis horreis Ec-
elesi.^E .jussit venum ire libras se.xcentas tritici pre-
tio unius solidi.

Nomen solidi in re nummaria serius usurpatum
cst apud auctoros Iingu,i; Latinai, et smoulotantuni
Constantiniano adhiberi ca'pit, primusquc, qucm
sciara,fuil Larapridius, qui in Vita AlcxandriSeveri
pro aureo solidum substiUiit. Notabilis est lex unica
lib. x,tit. 76, rfe anjenti prctio, quod thesauris infcr-
lur : « Jubcmus ut pro argcnti sumraa, quara quis
thesauro fucrit illaturus inferendi auri accipiatfa-
cullatcni, ila iit pro singulis libris argenti qui nos

D solidos inforiif. » Pro singulis unciis auri nuracra-
banlur sox 8olidi,ut apcrfo tradit non niinus criidi-
tionn nt doctrina qiiam dignitato nmineiitissimus
cardinalis Norisius in dissert. dc Numismatn Lici-
niani Licinii tom. II cditionis Voroncnsis.col. ll.")0,
ubi iiii|uit : « Elonim cx logc 13, de susrrptorilius,
emissa a Valnntiniaiio soiiiorc A. 367. ac laudato
suporius roscripto llonnrii, datn aiino 39,5, soptua-
ginta diio soliili libram aiiri conficiebant ; solidus
vero valcbaf llomaii;n mnnol.r dnnarios, soii, nt vo -
cant,,julio viginli quinquc, ut oriidito- fradit dnclis-
simus .1. Fridorious Grniioviiis lib. iv do ponunia
vetnri, oap. 25, et alibi passim cx ninne lib. i.v. »
Por all;itain logcm qiiini]iic solidi.jussi sunta>,quiva-
Icrc uiii libr.T! argenti. Ilonorius vcl fortasso varian-
tem solidi valorcm do.finitio o.jusdom pondcrc fixit.

667

ANASTASII HIBLIOTUKCARII.

668

vcl L^uctor fult Arcadio ut utriusquc nouiiiio diiiii \ saui-o usscrvalus, cujus pars aulica refcrt caput
lex fcrretur. Signata le.v cst Constantiuopoli iiiip|j. Iloiiorii corona ^tiiiiiiiula revinctum cum epif^raphe
Arcadio cl Honorio A.\., r.icsario et Attico coss. II- D. .\ IIONOHIUS AUG., postica vero figurain inu-
lu.stratur hinc al([ue e.\plicalursingularis nuinuuis liebrein slanlem cum bilaiicc in ile.xtr.i, et cornu-
a;reus lcrti;c magiiitudiius in regio Parisiensi thc- copiaj in lajva cum Utlcris E.\.\GIUM SOLIDI.

Est autem exagium idom ac e.xactum justumque
pondus, seu cert.v pondernliotiis (jt'iiu!:, ut inquit
Cujacius.Librailaijueargeiiti,ciijus preliuin a?quant
quinque solidi, erit julioruni centum viginti quin-
que, et uncia,juliorum decera cum quinque duode-
cimis; uncia vero auri, quam sc.x solidi complent,
continebit valorcin centuni quinquagintajuliorum :
nempe per ea teinpora erat aurum ad argentum ut
quatuordccim cum duabus quintisad unuin.in ea-
dem ferme ratione in qua nunc est.

Redeundo itaque unde discessimus, Sabinianus
jubens vendi triginta modios tritici unuin solidum,
taxavit libras sexccntas tritici pretio vigiiiti quiiiipio
.juIioruin:quodininaxima frunieuticharilati>exiiiii;e
liberalitatis exemplum i^st,iiua ct ccclosiaruin oiie-
ribus, et pauperum inopi.o iiisimiil opporlunc cun-
suluit; obqueeam roni magiioperolaudandusfuorat,
non reus agendus. Ilanc porro leclioncra Anaslasii
pr.-eferendam osse illi qua Baronius usus est, indo
facile cel colligore i^uod si uni modio tritici a Sabi-
niano constitutum luisset pretium triginta soliilo-
ruin.ut Baronius logit.viginti libro! trilici conslilis-
senlseptingenlisquinquagintajuliis; quod imraane
pretium inlolerabtle fuisset.nec ea rationc.jussissct
pontifex aperiri horroa Ecclesia;, sed rlaudi, ablata
videlicel facultate universo populo emendi Irili-
cum.

Animadversionc ctiam indiget quod Baronius Ana-
slasio ascribat, pro causa delationis corporis do-
funcli pontificis per portam S. Joannis oxtra inuros
Urbis ad ecclesiam S. Petri. ouradum assignare po-
puli exasperationem ob auctum tritioi iirotiiim;
cum.\na3tasius rocitot quidoin funus (lui-tuiii oxtra
portam S. Joannis, sod nequc pra-lor coiisuotiidi-
nem id factum fuisse adnotct.nequc ullani cjus rci
causam alTerat ut logenti lextum lit palani.

BENCINI.

Linea 2. — Fuil fnnwx. H.-ec paritcr dcscripta
suut ex Paulo Diacono, lib. iv, cap. 30, qui, narra-
to Gregorii obitu, sulijungit : ■< Gujus in locum ad
aposlolatus oflicium Sabinianus cst ordinatus. Fuit
autem tunc hiems frigida nimis, et mortu.T; sunt
vitcs pene in omnibus locis. Mosses quoquo parlim
vastat.Te sunt a murihus, partim, percussa; uredine,
evanucrunt." Eadem legunlur apud .Agnclium loco
mo.x laudato, pag. 130.

Linea 3. — Facta (iult'm pnce. His afTorro lucem
possunt (|ua' habol Pauliis ibid. c. 33 : .. Rox Agi-
iulphus paccm feoit cum Smaragdo palricio in un-
num unum, accipicns a Romanis duodecim millia

A solidorum. Civitates quoque Tusciae, boc esl Bal-
ncum Regis, et Urbs vctus a Longobardis invas.-u
sunt. Tuiic oiiiiii inense .Aprili et Maio apparuit in
cojIo stclla, qu.-B comelem dicunt. Dchinc Agilul-
phus rex itorum fecit pacem cum Romanis Iribus
annis. »

BINII ET LABBEI.

Linea 1. — Siihiiiianu.^. Postquani.dofunclo bealo
Grogorio,sedcs apostolica mensibus quinquc et no-
vemdecim dicbus vacasset, ipsis Kalondis Scptem-
bris, anno Christi nati W4, Subiniunus non sine
tumultu (ut ex Itonifacii sucressoris illius ronstitnto
colligore Iicet)oIoctus fuit. Hoc tam Lalini quara
Gr.-eci omnos confirmant. Qua auctdritate igilu
frelns scribat Nicephnrus Callistus quemdam Inno_
ccntem sancto Grcgorio subrogatum fuisse, non
vidco.

Linea 2. — FmiY liime.t in civitaW limnnna.De hac

]] famc Paulus Diaconus lib. iv, cap. '.•, nil : •• Fuit
hicms frigida nimis, et euiortu.TS sunl vilospeno In
oa;nibus locis.messesque percussa; uredine passim
evanuerc. » Hujus famis tompore, in dotostalionem
avarilia; contigisse vidotur illud miraculum, quod
sub pontilicatu Sabiniani Sigobcrlus in Chronico
verbis hiscc describit : •• Hoc tempope, inquit,pau-
porquidam cuin a naulis eloomooynam pctcrot.nec
acciporot,diconte nauclero : Dosisto notoro a nobis
eleomosynam. qiii nihil pr.Ttor lapides hahomu'* ;
dum subjocissct naupor : Oinnia orgo verlantur in
lapides; quidqui(l manducabilc in navi erat, in la-
pidos conversum est, colore Ci forma rcrum eadom
perinanente. »

LineaO. — Quo ikfunclo. Causam repcntini obitus
Sabiniani pontificis terribiliorcm affert Sipobcrlus
in Chrnn.his vcrbis descriplam : •. Cum Saiiinianus
papa ot ipsc liberalilati r.rcgorii pr.-pdoccs-oris sui
derogar>>t, Grogorius eum por visuni tor pro rulpa

r tciiaci.v ot hujns dorogationi? incropalum quod non
resipisceret.otiam quarto horribilitcr incropans el
comminans in capito percussit. Quo illc dolorc ve-
xatus, non multo post mortom obiit. ••

CENM.

NOT.E CHRO.SOLOGiaE.

Post S. Grogorii mortom non diulius vacassc apo-
stolicam scdom, quam menses 5, dics IS. tcstanlur
pr.-oter cod. Anast.asii vulgatuni quatuor alii Codd.
quibusutitur Y. C. Ludov'.Ant..Muratorius,CaUlop.
Karfensis, ol Luccnsis, qui pcr librarii crrorcm pro

669

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — SABINIANUS.

670

XVIII habet XXtll. ex facili mutationoV in X.Hiio
accedit auctoritas Fretierianorum codd. Hegii, Ma-
zarini,et utriusqueThuani,quidieslicet 19 unoplus
numerentjdiem emoitualem includunt, nihilque pe-
nitus*chronologiam perturbant.IIanc ununiuien ca-
talogor.et codd.auctoriiatem, cui Ordericus suifra-
gatur, Antonius Pagius conatus est reprciiendere,
mterpontilicium ad menses sexdiemque unam pro-
trahens ; quam feliciter, ex infra dicendis palam
fiet. Equidem catalogor. et eodd. consensui adhs-
rens, ut Papebrochium lecisse video.et a S.Grego-
rii moite m^ses 5,diesoctodecim,seu noveradecmi
die scilicet emortuali inclusa,enumerans,30 Augu-
sti racnsis invenio litterara Dora. D. prajnotatara,
quam esse ipsara ordinationisSabiniani hauddubie
agnosco.Sabinianus igitur, M.Gregorii olim apocri-
siarius apud aulara Cp.,dies 30 Augusti anno 604,
ordinatus, sedit annum I, raenses 5, dies 8 seu 9,
ut constantissirae oranes tradunt.At in diebus ma-
nifestus est error aut ex duplici nuraeratione V se-
mel pro mensibus recte adhibiti, iterunuiue perpe-
ram adjuncti diebus, ila ut ex III sint faoti VIII,
aut ex addilione AMJndecunque autem nalus sit er-
ror,Sabiniani du<E depositiones memoranlurinCod.
altero Freheriano. qui loquens primum de deposi-
tione ad S. Petrum,ait,vi Kal.Mart., nempe die 24
Febr.,sepultura esse",deinde de priraa depositione,
loquens : Depositus est, inquit, die n mensis Fcbrua-
rii, nempe die 2, ut expresse habet alter ex codd.
Ambrosiania Ita enim Roraanus nura. ii accipidc-
bet,non pro cifra Arabioa,quod sa?.pe esse lactuma
librariis satis superquo teslatur tuni spocimencod.
antiquissirai merabranacei a V. C. Muralorio exhi-
bitum Italic. Script., ubi legilur : Qui fecil ordinat.
per mens. Mareio pbros ii, diuc. ii,dum editi habent
(in Illj : Qui fecll ord'nationem unam per mcnsem
martium, presbyleros ii, diaconos 2 ; tum etiam Ba-
ronius, qui ii pari modo intorpretatus, Severino,
contra omniumantiquorum fideiu.pro duobus men-
sibus undecim tribuil. Quare juxta hanc primam
cod. Freheriani depositionera (pula in Lateranensi
ecclesia) nondies9 supraannumetmensesquinque,
sed dies 4 sedisse Sahinianus videtur ; a die cnim
ordinationis 30 Aug. ad deposilionem 2 Febr. die
ordinationis de more inclusa,sunt an. i, m. 5, d.4.
Nec modica inde lux affulget.-VnastasianKhistoria:;
Sabiniani eniin funus nova prorsus, neque antea,
nec post audita ratione elatum referlur extra urljis
mcenia per portam S. Joannis. Ilanc vero narralio-
nem cerle aliqua causa fulcit;quare ut non credain
nnilcm Sigeberti fabulam, quam Sigonius et post
eum Baronius adoptant,inihi tamcn cum Papebro-
chio persuadeo.aut aeris intempericm.aut glaciem
ingontesve pluvias impedimcnto fuisse,quin statim
perque consuclam viam pontilicis cadaver efferre-
tur. CKteruni Sabinianus, cum sedisset, a die or-
dinationis 30 Augusti C04, annura l,menses5,
dies 4, obiit dicrn suum 2 Februarii anni 606, ut
docent codd. Marquardi Frehcri ct Ambrosianus
alter ejusque corpus in Laleranensi basilica inle-
rim deposilum, dies 22, sive ut alii codd. habcnt,
24 ejusdem mensis ad S. Petrum delatum cst.

CIACOXII.

Linea 1. — Sabinianus, lioni filius, I3leranus,Tu-
scus, diaconus cardinalis ct apocrisiarius aposto-
lica; sedis. Constantinopoli apud impcratorem a S.
papa Gregorio missus. Iniperatore 1'hoca Auguslo,
seait menscs 4, dics 19 : creatus Kal. Scptcrnbris,
consecratus dic Dominico Idibus Siqitcmbris.

Linea cadem. Dc civitate Ulera. F.ral nutem Illcra
civitas Tusci.-E mediterranea Catoni, IMinio Plolo-
m.Toqup, vulpa Bicda \«cnli, cujus eliam luinc ve-
stigia X a Vileroo H. M. inveniuulur.

Linea 4. — l'cr solidum utiurn Irilici modios tri-
ginla. Frumentum quidem pnpulo dividi jussit,ve-

\ rum non gratuito ut Gregorius, sed pretio solido-
rum tredecim in singulos modios constituto.

iMAFEI.
Linea 2. — Fuit fumes in civilate Romana gravis.
Tempore hujus charitatis, quo univei'sa civitas in-
genti rei frumentarife inopia laborabat,narrat Sige-
bertus Gemblacensis in Chronico, ad annum 607,
Sabinianum,beati Gregorii liberalitati derogantera,
egenis alimenla subtrahendo,a Gregorio per visum
tribus vicibus frustra avantia; reprehensum,quarta
post horribilem increpationera in capite fuisse per-
cussum,illoque dolore vexatum paulo post mortem
obiisse. llano vero narrationem Sigebertus fortasse
exscripsit ex sancti Gregorii Vita a Paulo Diacono
exarata, quam sua oetate excidisse Baronius dole-
bat.Sed illam narrationem esse fabulosara,ex silen-
tio pri-esertim Joannis Diaooni ostendi potest, qui
cum Pauli Vitam certe perlegerit, ut patet ex his
verbis Joannis circa finem : « Cujus nimirum vene-

B rabile meritum quousque raundihujus orbita volvi-
tur, ut cuin Paulo viro disertissirao latear,semper
aocipiet increraentura : » qu.-e ipsa verba habentur
etiam in Vita Gregorii a Paulo Diacono scripta:de
hao tamen beati Gregoriiin Sabinianum increpatio-
ne nullumverbum habet.etsi multis capitibus.cir-
oa linem,miracula sancti Gregorii exponens.quam-
plura id genus desoribit ; quo loco hoc exeniplura
percensere debuissel.quod vel in primisad laudem
sancti Gregorii pertinebat, ut nemo est qui non vi-
deat.Hinc lit ut facile ad credenduin adducar,tom-
pore Joannis Diaooni in Vila Pauli h.TC de repre-
henso Sabiniano non exstilisse, fuisseque ea dein-
ceps a male feriato homine assula;aut si habe-
bantur, eadem ccrte ita exsufflanda, utpote nullis
idoneis dooumentis innixa, Joannes judicavit, ut
in iusiorem sancti Gregorii Vitam, jussu Joannis
VIII elucubratara, illa non inferenda censuerit. At
Sigebertus, qui imperatori Henrico, Roman» Ec-

C clesicE persecutori et rebelli, adh<Brens, contra ip-
sum S. Gregoriura Vll papam, morum innocentia
spectabilem, scribere iitteras et opuscula ausus
fuit, hanc fabellam etiain suo Chronico intexuit,
per quam Sabinianus Homanus pontifex male in
sefpiontem .'etatem audirct. Sed hoo coramentum
tum Anastasio nostro repugnat, qui Sabinianum
laudat de clero amplificato, auotisque in S. Petri
hasiiioa religiosis luminibus ; tum famoB,quam sui
Sabinianus reliquit, coraitatis nimirum et benevo-
lentiiB, quae exprimitur in epiUaphio Vaticano.quod
ex Manlio refert Aringus Rom. subterr. lib. ii,
cap. .S :

llle hoir.inuni vitia blnDdo sermone removit,
Nec culpis judex, sed meiJicina fuil.

PAGII.
Linea 4. — Pcr s(didum unum trilici modios tri-
(jinla. Verum,in(]nit Papeltrochius in Conatu Chro-
nico llistorico, quia nonnulla cxemplaria Anaslasii
D videntur de prelio frumonli habuisse,quodSabinia-
nus pro modio frumcnti solidos triginla exigcret,fa-
bulam quis excogitavit, qua propter tenacilatem a
suo decessore S. Gregorio por noctcm apparente
increpitus, percussusque in capite, non multo post
obiisse fingitur.Sed nihiltalc quispiamantiquorum
dc vita et miraculis S.tircgorii scribentium,no qui-
dom Joannes Diaconus, qui taincn finem libi-i iv
ejusmodi vindicta! exemplis, per duodccim capila
dcductis, implevil. Mirum proinde esl.subdit Pape-
brochius, fabul.c isti, a Sigcberto tcmere reiat.-c,
lidem adbibuisse H,-iri)niuin, qui otiain eo trahit,
(|uod Sabiniano dcfunclo, ut ail .Vnastasius, /kjhis
ejus cvcclum csf per portam S. Jounnis, ct duclum
foras niuros civitalis pcr pontem Hlilvium, ad cccle-
siain \'.(liranam : quod ille pr;cter mnreni faclum
csso put.-il, ad averleiid.im a corpnre injuriam, ab
iralo (lopulo nietuendam.si pcr niediain urbem fu-
nus ducerctur; cum ali» niult.T; caus(c hujus novi-

671 ANASTASII BIBLIOTHECAHII 073

tatis, o.pque ali^jua Suljiiiiuui laudi; coiijuncl;L',po3- A Poutilicum Unmanoruin, Hormannus CKnliaclus

sont a bfnigno conjeclalorc cxcogitari. in Glironico, Urdcricus lib. 2. et llitnorius Augus-

I>irioa(i. — Qun defuncln. De gostis a Saliiniano todunonsis, aniiuui cliam unum, mii"iscs quini|uo

nihil aliud ad nos pervenit, pr;eler ea quE ex .Vna- ct dics novem Ponlilicatui Sabiniani assigiieiit, ex

stasio inox rcluliinus, qui subdil, eum sedisse an- ipso Anaslasio colligitur ejus ordinalioiieiu ix;rac-

jMim itnmn, mcnises quiMiiie, dies novem, ct sepul- tam essc dic XIII. Seiilemliria aiini UClV., el

tum esse in Erclesin beati Pelri Apostoli dies XXII ejus morlem conligisse die X.KII. Fcbruarii unni

mensis Febrwirii. Qua.ve cum Regino-in Calalogo UCVl.

LXVIII. BOMFACIUS III.

ANNO CUllISTI 600, PUOC.K IMPEKATOUIS 4.

115 Ronifaciu?, nationc Romanus, ex palrc Joanne Cataaudioce, scJll menses oclo,
dies viginti oclo (a). Ilic ohlinuit apud Pliocam (0) principem, ut sedes aposlolica beali
Pclri apostoli caput esset omnium Ecclesiarum, id dsl, Ecclesia Homana, quia Ecclcsia
Conslanlinopolitana primam se omnium Ecclesiarum scribebat [r). Hic fecit conslilulura
5 (rf) in ecclesia heati Pelri, in qua sederunt cpiscopi sepluaginta duo, presbyteri tlomani
triginta quatuor, diaconl et omnis clerus, sub analhemate, ut nullus ponlifice vivenle,
aut episcopo civilatis sua;, prffisumat loqui de successore, aul partcs sibi facere, nisi
terlio die dcposilionis ejus, adunalo clero et filiis Ecclesiaj, lunc electio fial, el qucm
quisque volueril habebit (e) licentiam eligendi sibi saccrdolcm. Qui dcfunctus, sopullus
10 est in ecclesia beati Petri apostoli die duodecima mensis Noveml>ris. Ilic fecil episcopos
pcr diversa loca numero viginli unum, et cessavit cpiscopatus mcnses decem, dies
sex.

NOTUL.E MARGIXALES FADltOTTI.

(ft) B, 23. (i) * Jocam. (c) Vide baron. ad ann. Domini GOG. (d) ' Id est, dccrctum. PiVfc Baron. i'.iii.
(e, • Quem voluerunt habeant.

VAIU.E LECTIONES.

£.r Furnc^siano codice LYIII. B aposloli. Hic fecit episcopos. lin 12, Dccst rox nu-

Num. 115, lin 1, Joannc Cataadiocc, ctc. menscs mco. lin 13, mcnsein I, dies VI.

VI 11, (lies XXll. Ilic o|jlinuil apud Focatem princi- .-tpud Fabrottum ex rodicc Frcheri.

pein ul siidis. Un .5,in quo scdcrunt etc. presbyleri ii„ {^ ^^ c.,ia audiacc ; B, catadioce. tin 2. IB,

lloin. XXXIII, diaconi el clerus oinnis. lin 7, ut dics 22, dicta. /i« rad .1«, l'hocatem. liii C, B. Ilo

nullus poutincein vivontein aut episcopuin civita- manj 33^ <,-„«_ loqui dc eloclionc, iin 11, D. 2 No-

tis suffi prajsuinal loqui aul parcnles sibi faccre, vemb.

lin 9, ct quis qucin voluerit, elc; quo defuncto se- ^^. ^^^^-^^ n^^j^ Mayirino el Thuano.

pultus est. „ „. „ Ltn 1, Caladiocc, sedit ann. 8. .SV «wrn.f.i/Mm »fi

Kx codice I aUueUano. ^ ^^^_ ^„^ g„„ j9^^ ,,_ ^H, Un 2. Ko.aiii. lin 3

Lin 1, Bonilacius, ubiquc ibid. Cataadicem vel- ecclcsiaruin, quia eccl. lin h, Petri npost. ^'11 6,

a<lioce. ILrc csl varians lcclio, quam forte in aulo- Ro, .30, diaconi 3,ct clerus omnis suh a. lin S, niai

i/raqho antiquarius nostcr ad oram coilicis nntatam tertia d. /hi 9. ct qucni voluerunt hahcanl. /m 11,

'invcnil. iljid. scdit annos Vlll, dies XXVIII. //ic per- apostoli. Ilic fccit ep. p. d. /i»i 12, cl ccssscp.nicns.

peram 9 .i?ini pro tolidcm mensihus numcranlur. lin 1, dies 6.

2, apnd Focain principem. lin 3, ccclesiaruni, quia jj.r codice Thtiano nllero.

Ecclesia Constantinop.dilana. /.•»i.5.hcati IVtri ap.y ^.,, , ^^^^ ^^-^^^^ ,,„ o, a\cs 22, lin 5. I'clri Ap.

stoli, in quo rese^lorunt. /i»i h, p. R. X.VXIII /i;i 0 ,.,, ,, 3., ,-„ 9 ^j ^^^^ ^, j^^i

7, ct c crus omnis. lin 8, pr.Tesumcrol l.iqiii, aul r> ., j « • i- /» ,.-

pkrtcs sihi faccro, nisi tcrtia dic dcposilionis .Mus, ^ ■^P"'' '''•"""" ^ '"'"'"•<■ C'"'-'"'.

adunato cloro.ct liliis Ecclcsi.-c : ol qucm voluorint, Lin 2, optinuil apud Focalcm. lin 1, clcrus om-

h;ibcant liccntiam cligendi sihi,etc. /i»i 11, B. 1'elri nis. /in 9 c( U», ot quis quem.

NOT.t: VARIORUM.

ALTASERRA. rum dicorclur.quia Ct)nslaulino|)olil.ina so pnmara
jactabal proptcr imperii sc.icm illuc iranslatam.

liinea 2. — //ic o/((i»iiii7 (i;ihJ /'/iccnm principcm, (Sigcbert 111 CArofiiV-. aif n»m. tioT ; Otho rrisinff..

ut sedcs iipostoliai beati l'clri auostoli caput esset Chronic. lib. v, cap. 10 : Auioin. lib. iv, ca|). 4 ;

omnium Ecclesiarum. Id ost, Ecclesia Roinana.iiuia Lupold. Babcnc. de Jur. Fieani, cap. 1.
Ecclesia Conslanlinopolilana priinam sc omiiium Linea .5. — llic fecit constitiilum sub anatlunutt .

Ecelcsiaruni scnhehat. Bouilacius 111 iuipelravit a ut miUus pontificc vivcnU; aul epiicopo civiUUii tu .

Phoca ul Ecclcsia Roiuana prima omnium Ecclcsia- prxsumat loqui dc tucccvore, aut parte* tHti facer,

673

HISTOUIA DE VITIS ROM. l'UNT. — BONIFACIUS III.

674

nisi tertio die depositionis ejus, adunnto clero et filiis A "em Bonilacii translert ad diem Dominicam, quae

- ■ • ■ - -•^..■•!-. ■-.- r.,... :(■„„:; in ,i 19 Febr. respondet, quud udeo abhorrcL a clironolo-

gica lide, ut satis inde agnosci possil non Pngiuni
Anastasio.sed Anastasium Pagio dcservire. Ineundi
igitur videntur menses ll,dies 2();in'erpnntificiiab
ipsa emortuali die Sabiniani 2 l-ebruarii ar.ni 606;
quibus rite enumeratis ac postrcmis exclu.sis, dies
29 Januarii scquentis anni 607 fit obvia, quae cum
litt.Dom.A prffinotetur, Bonifacii ordinationem non
obscure indicat. Sedit autem pontifex menses 8,
dies 22,ut habent rreheriani codd.et Thuanus alter
cum primo et secundo Ambrosianis (licet in primo
anni duo ante menses lapsi sint),necnon complures
catalogi,pra3sertim Blanchinianus inedilus,Orderi-
cus et A. A. apud Pagium : quare vuigato aliisque
habcntibus dies 28, non est cur fides adhibeatur.
A 29 aulem Jannarii tompore »edis elapso,non dies
12 Novembris, ut hahet Anastasius, sed xu Kal.
Novembris, nempe 21 Octobris occurrit, ipsanique

Ecctesi.r; tune eleclio fiiil, etc. Bonifacii III decre
tum est, ne Roni. pontilicis electio (iat, nisi post
ter^Lium diem depositionis, id est, sepulturae de-
functi. Can. Nullus, 76 dist., cap. BoncB memorix.
de Eleet.

BENCINI.

Linea 2. — Hic ohtinuit upud Phocam. Eumdcm
Paulum WanelVidi, verbis licet, sive arte, sivc in-
scitia, commutatis iuversisque e.tscripsit Anasta-
sius. Hoeo enim ille ibid. cap. 37 : « Hic rogante
papa Uonifacio statuit sedem Roinanm ct apostoli-
cae Ecclesia; caput esse omnium Ecclesiarum, quia
Ecclesia CPua primam se omnium Ecclesiarum
scribebat. »

Linea 5. — Uic fccit constitutuin. Iloc Bonilacii
ad successorum pontilicum ambitum in elcctionibus
comprimendum emanavit. Namque pra:cipuarum
sedium Ecclesia; habereconsueveruntnonnullos

tnonnullos vc- ^^^^gg ^onifacii depositionis diem cum pridie obierit
lut candidatos.qui utavivente prKSule designaren- li jjg^j su„m, snbscquens vaeatio sedis demonstrat,

tur, inlerdum non siue schismatis labe contendc-
bant. In Autiochena Ecelesia, cum Meletium inter
et Paulinum de episcopaligradu contenderetur.sex
erant candidati. Quamobrem Flavianus presbyt-^r
ejusdem Ecclosi;e, jubente Thcodosio impcr., ad
avcrtendum, quod invaluerat, scliisma, advocavit
Meletiura, Paulinum ca-lerosque idoneos, airectaii-
tesque cathedram episcopalem, ascitoque partis
utriusque populo,sint;uIos jurejurando astrinxit ca
de causa, quam rocolit Sociates 1. v, c. .5 : « Cum
eos omnes qui ad episcopatum gerendum idonci
vidobanlur, collegissent ; erant autein sex numcro,
inler quos etiam erat Flavianus : eos sacramcnto
adegerunt, ut altero e duobus episcopis morluo,
nemo ipsorum opiscopalem sedem ambiret. » Paria
scribit Sozomcnus lib. vii, c. 3 : Populo igitur ex
utraque parte concitato, cum seditio futura expc-
ctaretur.ddmirabile quoddam concilium prajvaluit,
quo ad concordiam revocarentur. Placuit enim ut C
jurejurando sese astrin;;erent ii qui ad regendum
ejus loci episcopatum idoneiesse putabantur spcra-
banlurve, ex quibus erant tum alii quinque, tuni
Flavianus ; se ncque ambituros, neque electione
ipsorum facta,episcopatum suscepturos esse,quan-
diu l^auliuus ct Meletius superstitcs essent ; altero
aulera mortuo, passuros se, ut alter episcopalum
solus oblinerct.Igiturjurejurandoinhasconditiones

ut dicam in Bonifacio IV, hujus successore. Pagio
ct hic biduum decst.quare ponlificis mortem segre
constituit 10 Novembris, mirari se aiens cur bidui
dilata fuerit sepultura.Utrum hic etiam Bonifacius
lII,qiieraadmodum ccrto ccrtius successori evenisse
videbimus, et pr;edeccssori Sabiniano jara vidimus
contigisse, post plures dies ad Ecclesiam S. Petri
delatus fuerit, quffive accederent causee cur ita fie-
ret,al'iirmare non ausim;video tamen, ex supputa-
tione temporum quffi interpontificiis et sedibus as-
signantur, annos adainussim impleri,ut subjiciam
oculis in Bonif. IV. Huc accedit quffidam epigraphe
ex Vitoniano codice primum a Papebrochio,deinde
ab Ant.Pagio desumptaqua\taraetsi mendosissima,
fidom tamen facit Anastasli narratis de Bonifacio
III. Ea vero sic so hahot :

niC nEQUIEVIT BONEFATIUS QUI SEDIT

MENSES Vn. DIES XXXU.

DEPOSITUS PRIDIE IDUS XOVEMBRIS

IMPEBANTE DOMNO * PP AUG. A. VI. IND. XI (o).

In hac certe epigraphe,ut vides, deest mensis,dies
deccm superlluunt,et tribuitur Phuc.e annus 6,cum
a dic coronationis 23NoveHibrisiiii-..'iiuintum solum-
modo numerarel;ipsa taiiion ciiin .\naslasio conlir-
mat diem deposilionis ad S.Polrum 12 Novcmbris.
Ne autem putes emortualem.satis dorcnt ipsius Pa-

praistito.univcrsa ferc plebs ad concordiam rediit.» pcbrochii, qui primus eara vidit, a signata epoche

Equidera Roma' archidiaconus infulas pontificales discessio, ut Tidere est iu Conatu hist. ; ct Pagii,

pleruinque adipiscobatur, erantque fcrc designati qui eam araplexus fuit,dura necessilas ab unanimi

pontilices qui arohidiaconatu insignironlur. omnium consensu disccdendi.utfeceratininlerpon-

RIXII FT r \Pnri tificio post Grcgorium ; qui enim ibi dies qualuor-

„ .' decim adjunxit,ut Sabiniani mortoin assequerelur,

Linea 1. — Bonifacius, quem b. Gregonus apo- 1,;^ supr.-i viginti detrahere eum compulit dios ordi-

crisiarii muncrc lungenlemmiseratad Phocam im- nationis succcssoris certa. llaud dubie igitur juxta

peratorem. calculos Anastasii Bonifacius Ill,cura sodissctadie

Linea2. — Ihc ohtmuit apud Phocam. Quidquid ordinationis 29 Januarii 607 mensos lantuiii oolu,
Phocas concessit, pr.-otcr morcm suorum anleces- p ^^ di^g -xo jiiortcm occuluit dio^OOotcibrisojusdon
sorum fecit in odiura Cyriaci episcopi,a quo sc iin- ^ .,„„j_ ^c di'e postera deposilus in Laloranonsi oool.

pcditum aicbat, quod Gcrmanus patricius, impcrii ■ ' ' , ■ o i> ._

pcrducllis, justam socleris vindictara effugissel, ut
ait Theophancs.

CENNI.

NOT.E CHUONOI.OGIC.E.

PontificisSabinianiraortcm diuturnascdisvacatio
exccpit, monsium nonipe undocim, dierum scx et
viginli, qua in re calalogi fcre omnos et codiccs
aucloresque apuil Pagiuin consentiunt. Ea propter
Pugio ipsi nihil de spatio illo detrahero visum ost.
Sedis autem vacationein minime deduci oportere
a 22 Fcbr.jqUcT diea excludi non potcst.quippe non
emortualis, scd sepultur.i^, iilaniim osl ;socusoniin
dies 17 Febr. occurrit anni 607, qua^ coincidit cum
feria scxta, (juom in scopuluni iili malc consliluta
Sabiniani primordia Pagius olVcndit,ct quasi biviui
(liscrimen susquc dequohabendumossct,ordinatio-

die duodooinia soqucntis moiisis in coclosia S.Potri
fuit sepuIlus.QuiCclironologianullis quidom munu-
montis conlirmalur, quM diflioillima; illius .Tjatis
culpa nulla suppctunt, verum a die ordinationis ac
duratione sedis successoris astruitur.

CIACONII.

Linea 1. — Bonifarius. Imporaloro Phoca sedit
menses octo, dios 23, ut Nicephorus esl auclor ;
croatus ct ordinatus i.\ Kal. Martias, die Domi-
nico.

Linea 2. — Ut sedes apostolica U. Pelri apostoli
caput csset omniuni Ecclesiaruni. Cum ros Mnuritii
inorlia sub Grcgorin transigi non possot,oo niorluo
sub Bonifacio III ab iinperaloro Phocaila oonstitula
cst ut Roniaiius punlifcx juxla apostolicu dogmata,

(a) Pagius addit Foa\.

075

ANASTASU blltLlUTllECAIUl.

070

t velustissimam SS. 1'atriini tradilionem.primum A rcjecit, quo pcr cam unus in uiiivcrsa Ecclesia

uinniiio locum retincrct, secundo vero Constanti-
nopolitanus antistes.Ita Bedain libro deTcmporum
Ratione, ct Paulus Diaconus, ct lib. .wiii Homana;
Ilistori.B Eutropio ad.juncta!. Additum(|uc ul pap/e
nomen, (juod oinnium vocabulorum Episcopaiium
pxccllcntius esse statutum eat,solus liomanus pon-
titbx (rum ante omnibus communeessct episcopis)
retinerct^e.Tteri vero quatuorcpiscopi prvecipuarum
sedium, videlicet Constantinopolis, Alcxandri;c,
Antiochi.e, et Jerusalem, patrinrch.-i: vocarcntur. Kx
his porrocpiscopusConslanlinopoli[anus(irH;H«i/ci
nomen,(|uod initto usurpaverat, etiam continuavit,
ct praisertiin post Pliotium : atque ita scriberesoli-
tus pst : N. Mixcrntionr divina urcliicpiscnpus noviP,
homx Comttintinopoli.s cl wcunienicus patriarclia.
Episcopus vcru Uomanus superbi nominis ambitioso
titulo seinpcr abstinuit, neque alio quam humilinio
noiiiine, videlicet, N.episcopus, scrvus scrvorum Dei,
vel calholic;e Ecclesix cpiscopus se appcllavit.

MAFEI.

Linea 2. - llic otjlinuil apud Pliocam. Episcopi
1'onslaMlinopolilani, (|ui primuin cpiscopo Hcra-
clccnsi sul]j'icebant, proccdcnlc icmpore.jus metro-
politicuinin lleruclcenscm aliasqucEcdcsiasmutata
vice exercucrunt. Dciiide imperaturum poleslate
fulli inlcr antiquos palriarclias cooptati,in concilio
Constantinupolilano ii ct in Chalcedoncnsi srcundum
post Uomanum ponlificcm locum conscculi sunl ;
rcpugnantc licct sanctu Lconc,qui Chalcedoncnscm
canonem ca de re promulgatum.lanquam supposi-
titium,iibsoluloque concilio pcr fraudemadjectum,
reprobavit. Tandem o^cuinenici titulum coeperunt
usurparc,quem tanla cordis elalione Joannes Jeju-
nator Constanlinopolitanus patriarcha ostentabat,
ut beatus Gregorius, nominis superba novilate jure
commotus.plurcs in Pumdomlitlerasscripseril,cum
ad Oricntis patriarchas.tum ad .Mauricium iniijera- .i
torcm,quicuni nihil prulccit : quandoi|ui(lcm Mau- ^
ricio patrocinante assumptum titiilnm ad mortem
usque Jonnncs retinuit, cjusdem eliain insislcnte
vcstigiis Cyriaco, qui Joanni luit sulfcctus. Honifa-
cius vi;ro III a Phocasanctioncm obtinuit,quacave-
batur ne Cyriacus cailerique Constantinopolitani
patriarch.e sese dcinceps occuincnicos dicercnt;at-
que, ut iniiuit Anastasius hoc loco : i< Ilis obtinuit
apud Pliocam principcm, ut scdes apostolica bcati
Pctri apostoli caput csse omnium Eccltsiarum.id est
Ecclesia Uomana.quia EcclesiaConslantinopolitana
priraam se omnium Ecclpsiarum scribebal.» Ilujus
vero Ciesarea! sanctionis hic scnsus cst : Phocam
sentcntia sua declarasse n;cumenici titulum, non
patriarehfB Constantinopolilano,scd liomano ponti-
iici, bcati Pctri successori, deberi ; non autem, ut
ineptc quidam scnliunt, primatum in Iloinanam
Ecclcsiain a Phoca primum invccliim fiiissc. cum
antcPhocam Uomaniponliliccsinomnem Ecclcsiam

trui vcllcl cpiscopus, pei-inde ac nulli alii pratcr
ipsum in toto orbe luisscnt cpiscopi.

PAGII.
Linca 2. — Hic ohlinuil upud Phocam, elc. Hic
pontifex obtinuit a Phoca impcratore, quod Pela-
gius II et Crcgorius impetrare non poluerant, ut
l.onstantinopolilaiius episcopus cDCumcnici nomen
non amplius usurparet.llic cuim iuipcrator,petento
lionilacio. qui eumdcm sibi dcmcrucrat, dum cssct
Constantinopoli apostolic.c scdis apocrisiarius.pro-
lcssusestsolumUomanumponliliccmcssedicen(5um
cecumenicuin,seu univcrsalcm cpiscopum,(iuod di-
serlis verbis leslatur Anastasius : .. Ilic outinuit,
inquil.apud Phocam priiicipcm.ut sedcs aposlolica
bcali Petri aposloli capul cssct omnium Ecclesia-
rum, id est, Ecclesia lioraana, quia Ecclesia Con-
stantinopolitana primam sc omnium Eccicsiarum
n scribebat » IIujus Phoca; impcratoris dccreti rae-
niinit ctiam Paulus Diaconus totideni fcrc verbis
lib. IV, cai). 11, de Gestis Longobard. liaronius,
Uinius ptaliivolunt Phocam edictum illud edisscin
odium Cyriaci episcopi Constantinopolitani.in (luein
exaccrbatus cral. Sccl h;cc conjcctura non vidctur
admittenda, cum Cyriacus obicrit nicnse Octubri
anni (JOO et 'Ihoinas magii.T; I^cclcsia; Constantino-
politana; diaconus dic 2j Januarii anni (V)" ei suf-
fcctus fuerit, aiitequarn Bonifacius ordinarcliir Ho-
maiuis poiitifcx. (Juarc, cum niillibi conslct illiid
dccrctum in cjus odiuni cdilum cssc,quid vclat di-
ccre Phocam,cuni bcnc nosscl Ecclci^iain llomaiiam
jure divino primatum scmper tenuisscsupcromncs
totius orbis Ecclcsias, ex a;quitatc causam illam
dijudicasse.cum pra;serlim conslcleumcrgalioma-
nos pontifices propcnsum fuissc.ut vidcturin Boni-
faciolV?Ex (iuiljus corruit, quod IJaronius ait,
Cyriacum niocrore consumptum, (|uo<i Phocas id
dccretum edidisset, dicm suum obiissc.

Linca 10. — Qui dcfunclus. Cum ex cpitaphio
Uonifacii Ill,cj^uod cxstat in codice ms.Viniuninsis
coenobii sancti Vitoni, in iiuo posl Damasi v. r-os
rcferuntur (|u;cdain cpitaptiia Itouianorum pmilili-
cuin, conslcl hunc pontiliccni obiissc die dcciiiid
Novcmbris anni Oii7, dicendum cst Anastnsium,
(luando dicit eum scpulluiu in <•■ .7, <(ii hcati 1'cln
aposloli die duodcrima u. ^ ■is, intcrprc-

tandum esse non de dic : dicquo lcrr.-c

mandatus csl, ideoquc U ..- .- iissc mcnscs

oclo.dics viginli duos.ut tcstaiitur Iria cxeraiilnria
niss. Anastasii, unum Colbcrtinum ct duo hrilic-
riana, posterior cnlalogus ("orbcicnsis, Ordcriciis
Iib.ii,Luitprandus,Abbo ct Hcrniannus Contractus.

SOMMIER.

Linea 2. — llid ohtinuit apud Phofnm, clc. Ponti-
ficatum Uonifacii III insignom rcddit cdictum (|iiod
hic pontircx inipctravit ab impcralopc Phoca pro

un.iti
ii hll-
iinii-

jurisdictioncm cxcrcucrinl, in Africa. in .Egjpto, D apostolica scdp.J;im (lixiinus in Prlagio II ct in Gn
in Asia atquc ctiam in ipsis linibus patriarcliatus " "- > •

(lonstanlinopolilani.ut ccelcsiasticam historiam vel
levi,(|uod aiiinl.brachio alliiigcnli cst exploratum.
Ad nomen vcro a-cumenici quod attinel, longe
ante Phocani S. Lcoiii Magno ipsum oblatiim fuisso
constat a synodo Chalccdoncnsi, in qua lccti sunt
libclli supplicos ad sanctum Lconem dati.rclalique
in synodicas labiilas.in quibushoc honoririco voca-
bulo sanctus Lco insignilur : Til iYKJTiTu xai Otosi-

)>tJTiT(j> oIxo)uyix<i> af/-,tr,\ni~tf, xil raToiif/T, Tf,;
(lEviXT,; 'PiiuiTi; .Movt:. Ca>tcrum beatus 'Gn^porius
ad hoc uicumenici episcopi noniinercfugit,servuni-
qiie .«crvoruin Dei, qu;p singularis animi cjus do-
inissiocrat.se voluil inscribprc:quod non ita acci-
piendum est ut Greporius amplissimam liomanorum
ponlilicuin in tola Ecclcsia jurisdiclionein non
agnovorit, quam Si-epius ct facto ostendit ct lilteris
declaravit ; sed eo eensu oe(;umenioi oppellationem

gorioM.quo(ICpolit;iiii |

ct Cyriacus.d-ciiin

dncia; cunctis viril

quam ncc pntriar. .■ riiiii

asscnsiim obtincrc uitqu.nii j.o;ui.i;i.t,ut iiijuriosus

ille ac tuinidus tittilus supprinierctur; quam rem

Donifacius III iiupctrnvit.

Non pnuci crcccntioribiishorcdictuni ab impcra-
toivfaclumnnlumant proliniiinna Ecclcsiainodiiim

palrinrch.T; Cvrinci.a q^ui-> •■ •■ - --■ — ' ■•- rirfhi-

bitus fuerat tcclesi.T; ini^ I Ivcro.

pricterquam quod inera • - Kibdi

nitilur fiindamcnlo ; nain i in-;;u i,\r;iri)in |ir.T-
inorluum Bonifacio, qui ad Pctri cathedram a-tcen-
dit anno (Ki7, dura illc anno (">(•(.) clauscrat supre-
muni dicm.

Quidquid aulem sil de hac cpoche.nihil apudvc-
tcres hanc rem tradentes occurnt quod talem conje-

677

HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — S. BONIFACIUS IV.

678

cturam roboret. Anastasius ait pontificem a Phoca A esse unam ex pra>rogativisab Jesu Chrisfo concessis
obtinuisse ut Ecclesia Romana caput essel Ecclesia- sancta.» sedi,semper cognitam anteidteriiporis,caput
rum, quia Ecclesia Cp. primam se omnium Ecclesia- nempe esse omnium Ecclesiarum mundi.jure probi-
rum scribebat.EtPaulusDiaconusIlist.Long. Hb. iv, buit ne Cp. patriarcha eam prffirogalivam usurparet,
cap. 11, iisdem iere verbis rem narrat. Quamobrem namque id apostolica: sedi detrimcnium inlerebat.
credi debet quod imperator, quem non latebat hanc

LXIX. SA.NCTIJS BOMFACIUS IV.

ANNO CllRISTI C07, P1I0C.E IMPEUATORIS O.

116 Bonifacius, natione Marsorum, de civilale Valeria, ex patre Joanne me-
dico, sedit annos sex, menses oclo, dics Iredecim. Hujus temporibus famis, peslilenliae
et inundationes aciuanim gravissimce fuciunt. Eodem tempore petiit a Phocate (a) prin-
cipe templum, quod appellatur Panthcon. Iii quo fccil ccclesiam sanctae Mariae semper
5 virginis, et omiiiuni mar'yrum (A). In qua ecclesia piinceps multa bona (c) obtulit.
Hic domum suam monasterium fecit, quod et ditavit. Qui defunctus sepultus est
ad beatum Pelruin aposlolum die 23 meiisis Maii. Hic fccil ordinationes duas per
nicnscm Uecemb. : cliaconos oclo, cpiscopos pcr diversa loca tiiginta quinque [d).

NOTUL.E MAEGINALES FaBROTTI.

(n) " A Phoca. Vide Bnroii. ad uiiii Doiniiii G97. (b) ' Martyrum (ihristi. [c) ' Dona. {d) ' B. 25.

VARI/E LECTIONES.

Ex codice Farnesiano LXVIIII Q

Num. 110, lin 3, eodcm tcmporo pctiit a Focalo
principe templum, (|ui appellatur Pantheum. /(»0,
multa bona optulit. Hic domum suam monasterium
fecit, quem et dotabit. (Jiio dcfuncto, scpultus est
ad beatum Pctruin apostolum,die25 meiisis Madii.
Hic ctc. lin 9, episcopos per diversa loca XXXV, et
cessavit episcopatus men. XI, dies V.
£.1' eodice Yallieellano.
£.('» 2, fames.llic petiit a Foca principc templum,
quod Pantheon vocabatur. lin 4, Eccl. beatie Maria?.
/(;;.5et omnium martyrum, et reliquias in ca collo-
cavit. In qua pcclesia princejis multa dona obtulit.
/inV.Quo del'uncto,scpultus est ad bcalum Petrum
apostolum. llic fecit./iH 8,diaconos VMII.opiscopos
per diversa loca .XXXVI, et cessavit episcopatus
mcnscs VII, dies X.XV.

Apud Fahrotlum ex codice Freheri.
Lin 'i, B ecclesiam beataj ac gloriosissinKo el C

Dci genetricis Mariai. lin 9, li, 36 ; ^4, cessavit epi-
scopatus nienses 0, dies 5.

E.r eodice Bcijio, Mazarino cl Thuano.
Lin 4, a Foca pr. t. ([. Pantheon vocabatur. lin
5, marlyrum Chrisli et reliquias in ea colloca-
vit. lin 6, dona obtulit. tiii ead., quod ct dicavit
(M, ditavit) ; quo defuncto sepultus est ad B. P. {M,
ad S. P.) apost. Hic fecit ord. d. per mens. Dec,
diac. 9, cpisc. pcr diversa loca 36 ; ei cessavit epi-
scopatus mens. 7, dics 25.

Ex codiee Thuano allero.
Lin 2, annos 5, m. 9, d. t, tin 4, cccles. beataj
ac glorios;c et Dei genitricis. iin eud., Phocas
princeps dona m. o. II. d. s. m. f. quain ot d. q.d.
s. e. a. B. P. Ap. Ilic. tin 9, 36 ; et cessavit episco-
patus m. 0, d. 25 ; depositus die 25 m. Maii.

Apud Pcniain ex eodice Cavensi.
Lin 1, Magii.

NOT.E VAniORHM.

ALTASERRA.

Linca 3. — Eodein lcmpnrc pctiit a Vlioca principa
templum iiuod appcUutur 1'anthcon, in quo fccil ecclc-
siam snnet;i' Mari;v scmpcr viri/inisetdmnium inartij-
rum. Il.ec occlesia dicla csl sanctie Mariai ad Marly-
res. Anastas. in Paulo ; «Ipse vero hoc agnito fugit
in ecclesiam sancta; Dei gonitricis virgiiiis Man.o,
qu.v. vocatur ad Martyres. » Sic dicta i|uia poiilifcx
KaliMidis Novoiubris cclobrandam ibi instituit solc-
mnitatcni omnium martyruin,(jua; poslca transiil in

solemnitatem omniumsanctoruin.Sigebcrt.inChro-
nic. ad ann. (i09 : >< Ilic Pantheon Roma! a Phoca
impoiatorc impclralum vertit in ccclesiam sanctoB
Miii''.-!' ot omiiium Marlyrum.qiKc postea croscente
roligiimo Gbristiann docrcta cst licri in lionorcom-
niuin saiictorum. » llanc poslorioros llotuiidam vo-
caruiil. lierloldus Constaiitiensis prosliytorin Chro-
nic. ad ann. I0<'^7 : « Guibertus V(M'o h.rrosiarcha,
noii inagis ah inco-pla porvcrsilalc cessavil, inio se
apud sanclaiii Mariam aii Martyros, quani Rotundam
dicunt, incastellavit, »

679

AXASTASll i;;i;L10TlIECAIUI.

GBO

BALUINI.

Linca 3. — Eodcm temporc pctiit a Phocate prin-
cipc lemplum tiuod nppcltalur Panlheo», in quo fccit
rcrlrsiam saurLv Mari.x semper virninis rl omnium
miirliirum. Optiino consilio sanclissimus pnnLilex
lioniraciiis l\' lcnipliim toto orije celebci-i'imuni deo-
ruin oiniiinm cullui abethnicasuperslitionedcdica-
tum, in honorem beatissima; Virginis Maria; om-
niumi|iic martyrum consecravil, dnto, vel fortasse
etiam acceptoa praidecessoribus pontilicibuspxem-
plo prolaiia templa in sacra convcrtcndi, retcnta
aliqua similitndineetvcluti cognationeintervetcrem
novumquecultiim; undefuctumest utMarli in boata;
Martina!,et Roniulo Uenioiiue fratribus sacra;n;dcs
inCosmi et Damiani pariter fralrum honorem con-
cederent. Pnnlliciim dictum est lemplum omnium
deorum,i]uo vocabulo usi ctiam sunt antiquarii ad
indicandumsiniulacruminaversaparlequoruindam
veterum numinorimi excalpluni pluriuui deorum
symbolisrefcrtum. Iii ;Breo nuiiimo /Egynlio maxinii
modiili,quem intcrsolectanumismata oxnibetPelrus
Seguinus, ab una parte ccrnitur caput laureatuin
Aulonini l'ii, ct ab altera caput barbatum principa-
lium numinum insifjnibus ornatum.inter qua;' mo-
dius capiti impositus Serapidem designat, cornu
arietiiuun Jovem Ammoncm, trilida suscina Ditem
paliem, atquo etiam Ncptunum, serpens eidcincir-
cumvolutus Eseulapium, radiata coraa Solcm, sivo
Osirim, ot cornucopi;c Nilum. Simili typo insculp-
tam gemmam olim vidi. !d Pantheum dicunt.

Pantheum vel a fundamentis excitavit, vel incoc-
ptum absolvit, porticu certe ornavit M. Agrip|)a Au-
gusti goner,ut nos docet fronti operis imposila in-
scri|)lio :

iM. AnRIPl>.\. I,. V. COS. TKRTIVM. I-ECIT.

Deillo sicloquitnrDio lih. i.iii: <i Panlheonquoque
perfecit Agrippa. !d sic dicilur fortasse^quod in si-
mulaeris Martiset Venerisniultas dcorum imagines
acceperit,ut vero mihi videtur.inde id nominis ha-
het, quod forina convexa fastigiatain cceli simililu-
dincm ostcnderet. « V. G. Ludovicus Dcmontiosius
in libello inscripto, Gullus Homa' hosprs, Romanis
typiscxcuso aiino I5f>5. i|uantivis pretii, singularem
suam divinationem prolbrtcirca PantheiconbtrucSio-
nem. Is negat eam fuisse formam Panthei, quam
nunc rcfert,<'quippecum excelsuni ex plano surgo-
rct. inquit illc, hodio trodecim gradibus » (nunc
duobusascenditurbenelicio Alexandri VII P. M..qui
cgesta terra, dextri lateris eliani partem porticus
collap.sain egregie reslituit) « desccnditur in porti-
cuin. multis ornainontis siib terra defossis ol cum
iis hi)c loco Plinii, qui obrulus est oodem pene
evenlu. Qiiocirca ejusdein conatus fuerit utrique
succurrerc, ut et loinplumipsum afundamentiscon-
spiciendiiin exhibeaiiius. et locum Plinii cx densa
illa caligine, qua jamdudiim preinitur, proforamus
iii luciMii. » Summatim porcurram qu.D C. auctor
diluciile ot ubcrtim dcscribit, ut dcmonstrct quaj
oliiu forina Pantheo constitcrit.

Priinumobservandumvenitimmutalaranunciniil-
tum apparore antiquara syramctriam.Cum latitudo
templi inodoaltitudinomexaMjuet.opusovadit forraa;
quadrata;, scilicct ordinis Donci, curalamen duplex
porticus, ostiuin lenipli. antepagnientn, supercilium,
lumen, column.-o, oinnia sint ordinis Corinthii. En
hermaphrodilum nrchilectura^genus.suraranoperig
virilis, partes muliebres. XuIIa igitur est hic sym-

X mctria, quffinihii est aliudquam partium inviccmet
earumdem ad universuiu cuinrnensus. Improbabi-
turne opus ecleberrimum, quod i'linius intor pr.-E-
stantioraoibiscommciiiorat?Haudquideni,sodilIud
ad cxquisitam arcbitectur.r. formain revocandum ;
ncmpejudicanduinesttantumsub terralalcre.quan-
tum illi ad justain ordinis Corinthii Bymiiietrium
deest, ac propterea ad eara profunditalem pr.esens
paviincnlum elfoliendiim.quanla esl inter rationes
Doricas et Corinthias dilferentia.

Secundo loco Plinius caryatides Panlhei coinrac-
inorat ; lib. xxxv, c. 5, ait : « Agrippa; Puntheuin
decoravit Diugciics Athenionsis, et curyutiiles in co-
lumnistempli ejus probanlur inter paura operum.»
Quatuor ex illis erut.T ex terra, sub qua lutobant,
adhuc visunturidu.TB in Capitolio, et dua> in a-dibus
r.hisiis, quas inhabitat dux liraciani. Qu,v erat igitiir
illis in tenplo scdcs?Plinli culumnarum tenuiorcs
sunt qunm cohimnarum comniensus exigat : pars

n itaque plinli a lithostrato orcullatur. Sed orcultan-
tur parilcr coluninarum stylobata!.Stylobatas autem
in ojusmodi operibus apponi deberedocet Vitruvius
lib. III, c. 3. Al latiliido iiiurmoris caryatidum cadein
cst ac plintidum ct stylobatarum, eaileractiaii) iiiar-
moris species. Egesta itaque tellure et plinli cmcr-
gant integri atque stylobat:e,ot reslituantur carya-
tides suis stylobatis, undeiinperitorum manus divcl-
lerant.

Terlio Pantheum siraulacraomniumdeorum com-
plectebatur.sed ubinam et (|uo ordine crant illadis-
posita, neque enira diis oninibus eodem loco sacra
iicbant. Scxtus Puinpeius auctor est antiquos diis
superis in njdificiis u terra e.tallatis sacra rccissc,
diis terrestribus in terra, diis infernuiibus in elTossa
terra. In tribunuli itaque Jupiter excelsa scde erat
localus, alii dii cojlestes in a;diculis illis qus emincnt
in solida partc muricirca tcmpli ambitum.dii torre-
strcsin intercolumniis siti, iiifernales voro in clfussa

p terraintraeamrornicationera qua» suligrudibus orat.

^ Gradus porro a limine porUe incipientes ad eain pru-
funilitatcmdescendehant.qu.o fupradictaiii dilTcren-
tiam ordinis Uorici et Corinlhii iienitus absuiiicrot.
Et cum oinnis diameter latiludinis toinpli sit pnlmo-
ruin 17S, divisa diamctro in -4 partes, Iribulaque
utrinque quarta parle gradibus ab extreinis ad inti-
muin,du.-c quart.e parles in medio pro teinpli nrea
v.acua; remancbnnt, ut qiii in inlimo gradu conslilu-
tussuspiceret tholum, vider.'l intiiiiHin quadrangu-
lorura Iholi circinationem intim.-p pr iduum circina-
tioni respondcre. Indefacile conjicios architectuiniQ
aninio habuisse inferioreiii partein lempli quodnm-
modo in heinispherii superioris liguruni forniare, ut
inferiorn superioribus respondcrcnl ; alioquin pyra-
niidcs tholi nrtifex nroduxisset. ut in aliis tcclisro-
liindis, in quibus ill.T colliguntur in llore, qui terti
lanquain umbilicus osl. Sed pr.\'terea ita rntiones
hiijustempli conslitiil.T fucro.utoxlrinsccusin parte
convoxn lecli eadem graduum svramclria scrvata sit,

D ut non tanlum inferiora superioribus, vcrumotiam
cxloriora inlerioribus congruerent.

Sic ex regulis arlis divinabal circa Panthei for-
iiiain ingeniosissimus Cialliis, a nuo abludcre haud
vidotur Ammianiis Marccllinus lib.xvi.vocamlo Pnn-
thcum reijionfm lerclem spedosn celsiludinc furnica-
lam. Rem spero mc racturum lectoribus jucundam
si ob oculos posuoro scheraa a clarissimo aur'orc
dclineatum.iilquo lantoutilius.qiinntolnudaluslibcr
non osl facile ciiiqueobvius, ct lempli descripliocx
schematis intuitu evidcntius constabit.

681

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. BONIFACIUS IV.

G82

bE^

BENCINI. A

Linea 4. — Pantheon. Quae strictim Anastasius,
eadem prolixius scripserat Paulus ibid.c.37 : « Idem
(Morn), alio papa Bonifacio petente, jussit in veteri
fano, quod Pantlieon vocabant, ablatis idololatriae
sordibus, ecclesiam beatae senipcr virginis Maria; et
onmium marlyrum fieri, ut ubi quondam omnium
non deorum,scd dajmonum cultus crat,ibi deinccps
fieret memoria sanctorum. »

BINII ET LABBEI.

I.inca 1. — Bonifarius. Decima oclava dic Sep-
tembris, annni G07, post interregnum decem men-
sium et sex dierum.creatus est pontilex Bonilacius,
cjus nominis quartus, temporibus PliocK.De Pboca
imperatore upud C.edrenum ct Nicephorum memo-
rabiie legitur illud, iiuod innnacbo quajrenti : C^ir
tiim imjnum Christinnis nniioxuisli imperatorcm?l)eus
res[ionderit : Deteriorem ilto alium inveniri noti po- ji
tui.tsc ullum, el hoc meruisse Constantinopolitanorum
flagitia.

Linca 3. — Petiit a Phocate, etc. Sic mirandum
illud opus tot antiquorum scriptorum pra^coniis co-
lebratum.a Marco Agrippa tertium consulc tempore
Augusti iniperatoris ercclum, Jovique Vindici con-
secratum post sexcentos triginta duos annos Chris-
tiana) religioni usui cossit.

Patroi,. CXXVIII.

CENNI.

NOT.E CHRONOLOOIC.E.

De interponlificio duos inter Bonifacios III et IV
omnes codd.catalogique sibi constant,decem vidcli-
cct mcnsium ac dierum sex; totidemque a Bonila-
cii III obitu 20 Octobris an. 007 ad Bonifacii IV or-
dinationem 25 Augusti608 numerantur, inclusis de
more extremis. Diem vero 25 Augustini esse ipsam
ordinationis Bonifacii, non modo lit. Dom. F, eo
anno recurrens,demonstrat, sed certa dcpositionis
dies certumque sedis ejus tempus, ut infra explica-
liitur, aperlissime oslendunl. Nunc vero, ut facile
assequi onmcs valeant.nequidquam a Pagio virgu-
lam csse adhibilam augendo ac niinuendo,ut Hbuit,
tempora ab eodem pr;cscripia, oculis sul)jicicndam
reor Anastasii Pagiique Clironologiam.

Chronologia Anasl.isii et Pagii.

12 M. (i(l4. Oeffor. ob. V. S. — 5, 18 (P. G, 1)

:)(! A. (i()4. i^ahin. ord.

2 F. fi(1(i. Saljin. ob. V.

2!1 J. GU7. Bonif. III. ord.

20 0. GU7. Bonif. III, ob. V.

25 A. 608. Donif. IV. ord. . 4, 5, 14

Iluic annorum qualiior.mensiumquinque ac dierum
quatuordecim summa» si addantur anni COi, meu-

22

S. 1, 5,

4 (P.

1, 5, 9)

S. - H,

26

S. - 8,

22

S. — 10.

fi (P

9, u;

683

ANASTASIl BIBLIOTIIEGAIUI

U84

SC3 4,dies ll.emorluali Gregorii inclusa.habebilur
annus G08 dicsciuo 25 Augusli, quam diximus rpsc
ipsaiii ordinalionis lionlacii IV, ut ideui Pagius
agnoscit. At juxta chronologiam Pagii sunt anni 4,
m. 5, dics 10; quare prajter diriicultates suis locis
domonstratas,quatridui spatium desideratur ad im-
plenda tempora ; undo liquet Anastasio potius quam
Pagio, cKtera cruditissimo, inha!rondum.Ca;t(Tum
ad Bonilasii IV Kodem quod attinct, non solum in-
ter omncs constat eum sodisse an. 6,mcns. 8,d.l3,
vcrum, quod rem magis magisque astruit, epigra-
phe illius epitaphio subjecta, quam cx Mansii col-
lectione Baroniua ct reccntiores usurpant, ita ha-
bct :

IIIC nEOUIESCIT DONIFACIUS JUNIOR

QUl SEDIT AMNOS VI. M. VIII. DIES XII.

DFPOSITUS EST OCTAVO IDUS MAII

IMPERANTE DOMINO IIERACLIO

ANNO EJUS QUINTO.

Qua cpigrapho depositionis dies excluditur.ac pro-
indc non treaecim dies, sed 12, numerantur, ita ut
Honitacius IV 7 Maii sit mortuus et juxta Anasta-
sium et alios, qui habent dies 13, oftava ejusdem
mensis sit sepultus.Argumentum isto prajclarius ad
demonstrandum aliud esse depositionis seu obitus
pontificum dicm, aliud depositionis seu sepulturae
in S. Petri ccclesia, excogitari non potest. Plerique
enim codd. et catalogi tradunt Bonifacium die 25
Maii esse depositum apud S. Petrum. Et quamvis
Anton.Pagius suspicetur numdcaliquatranslatione
agatur, bona cum venia ncc septemdecim post dies
loco motus csset, ncc, si posterior translatio e plu-
ribus, qua; factn; sunt, memoraretur, a scriptore
haud dubie eorum temporum a;quali vox scpullus ad-
hibcretur ipso in contextu ; cum praHerca qua? mul-
tos post annos transiationcs facta; sunt, non igno-
rentur. Quamobrom utcunque sepultura; solemnia
apud Papebrochium memorata cum Pagio crcdi
debeant apocrypha, tainen ad pontiliciain chrono-
logiam quod attinct, propius ille attigit punctum.
Anno igitur G15,septima dic Maii occumbcns,octava
sepelitur Bonifacius in Lateranensi ecclesia,et25 ad
S. Petrum effertur.

CIAGONII.

Linea 4. — Tcmplum quod appcllnlur Panlhron.
Sanctissimus lionifacius, detestatus idolorum cul-
tum,Jovem inde deosquc omnes expulil.ut Virgini
Mari;e sanctisquo omnibus a>dcs ea merito conse-
craretur,qua; nunc a forma circulari liolundaa Ro-
manis vocatur.Quam nedeni donatam Ecclesia; Chri-
sti a Phoca Augusto, Beda, gravis auctor ac fcre ii-
lius a;tatis, mcmoria; mandavit; et post cum Vala-
fridus in libro de Exordio et Incrementis rcrum cc-
clesiasticarum, aliiquc.Fuit dclicatum hoc iliustris-
simum tcmplumaBonifacio IV.annoOlO.diel^Maii.
Quo eodem dic 28 curribus onustis fuere translata
multa sanctorum martyrum corpora.cx diversis coe-
mctcriis urbis Ibmu-c.et ibidcm juxta aram maxi-
mam rccondita.spxccntis triginta duobus propean-
nis postquam illud conditum fuerat in idolorum cul-
tum,ad relipionom Christianam translatum.nuncu-
patumque fuit Saiicla )laria ad .Wi(r/i/r<',s.Hic dics fes-
tivissimus et cpleborrimus fuit Ronianis.concurren-
tibusundiquepopulis.ituutfaniominforronlRomano
populo.cum Irugum copiaeotomporoangustioroxis-
terct.Quarc Gregorius IV Romanus pontifcx trans-
ferendum censuil ad Kalondas Novembris,quo tem-
poro annona copiosior esse solet.

MAFEI.
Linea 4. — Templum <}uod appellatur Panlheoii.
A M. Agrippa, Augusti gonorc, insigni ob navalem
victoriam contra Soxtum Pompoium, templum hoc
solida; molis structura Jovi Vindiei.vel Marti Vcne-
rique Oidiricatum, deorum omnium imaginibus io

A. 00 posilis t6 tuv Oeuv xoivAv itpiv potuit appcllari.ln
tanta vero celebritate hoc a^dificium habitum est.ut
inter pra^stantissima Urbis operaenumeraretur, ad
quod posleritati servandum llomani Ca;sares scdulo
incubuere. Illud enim vctustatpcollabons Adrianus
restituit, ut Sparlianus capite 19 testatur, idomquc
inslaurarunt tum Antoninus Piu8,ut scribit Capitol.
capite 8,tum Septimus Severu8,ut raonel inscriplio
apud Grulerum p. 1, n. 1.

IMP. CES. L. SEPTISIUS SE\-EBCS...
ET IMP. GE8. M. AURELIUS A.VTO.NI.NOS
PIUS...

PANTIiEUM VETUSTATE CORRUPTUM
CUM 0.MNI CULTU RESTITUERDNT

Verum multo celebrius hoc templum evasit, cum,
omni idolorum superstione sublata, in honorem S.
Maria; ad Martyres uni veroque Deo fuit consecra-
tum.Solemni ctenim ritu B.Bonifacius IV illud |)ur-
3 gavit, ditavitque cx coemeteriis extra Urbem sanc-
torum martyrum lipsanis, cessitque in usum rcli-
gionis Christiana; : unde cxclusa multitudinc dic-
monum multitudo ibi sanctorum memoriam cccpit
habero, ut ait Noster hoc loco, et Paulus Diaconua
libro IV, capile 37, Vaticano epiluphio vetustissimo
idem e.\primente apud Manlium.

Gregorio qunrlus jacet liic BoniraciuB almue,
Hujus qui sedis fuit i-quus rcctor el ffdis ;
Teuipore qui Pljocae cerueDS templum fore numu',
DeluDrd cunctorum fuerant qus ueemoDiorum,
Iloc e.^purgavit, ganclis cunclisquc dicavil.

PAGII.

Linea 3. — Eodcm lempore petiil a Phocate. Cum
Bonifacius videret Pbocara impcralorem propcnso
animo cssc erga Romanos pontifices, ab ipso dari
sibi peliit Pantheon, nobile Romae delubrum, lol
p antiquorum scriptorum praconiis celebratum, a
^ Marco.Vgrippatcrconsulc temporc.Aueusticrecturo,
Jovique Vindici consecratum ;quod aahuc intactum
remanserat a demolientibus dimonum scdes Roma-
nis Christianis. Cumque illud obtinuissol.expurpa-
tum ab antiqua- sordibus idololalria?, in honorcm
Dci genitricis Maria; ct omnium sanctorum marfy-
rum (quorum plurimorum reliquia? ex cocmctoriis
cxtra Crbem positis cotranslats sunt) consccnivit.
Ha;c narrant Anastasius et Boda lib.ii Hist.Eccles.,
cap.4,Ila;c ecc|psiactiamnuncRoma;\isilur,dicitur-
que S.Maria lloluiida,ob a;dilicii formani Ejusdcdi-
calio inscripta est .Martyrologio Romano ad diem 13
mensis Maii,ubi appcllaturrf^-i/iVfl/io iccle^Lr sancLr
Maria' ad .Vnr/i/rc.s.Eam dedicalionem Sigebertus in
Chronico alligat anno primo Bonifacii, quem ait,
" in Kalendis Novembns ibi instituisso solemnita-
tcm oinnium martyrum,qua> postea crcsconte rcli-
gionc Christiana docrcta c^t lieri in honorc omnium
sanctorum " De hac lcgendus Baronius in nolisad
D Martyrologiuin Roin. die 13 Maii ol prima Novem-
bris^quoin tamen latuil Grogorium papam lerlium
hanc sidfmnitatem sanctis niartyribusconsocralam,
postmodum in honorcm sanctorum omnium ab
oinni Ecclesia observari dccpcvisse.ut hatiet Usuar-
dus in suo Martyrologio.Vide etiam dicenda in Gre-
gorio IV.

Linea 7. — Oui rf«'/'uFi<-/w.Cum juxta .\na.<>tasium,
Ordericum lib ii, Abbonem, Hermannum Conlrac-
tuin in Chronico, et plures catalogos Bonifacius
sederit annos scr, mcnscs oclo, dia trcdecim, ad
Deum migravil die seplima Mati anni Chrisli sex-
centcsimi decimi quinti, Baronius rcfert cx monu-
mcntis Vaticana; basilica; a Manlio collcctis eius
scpulcro inscriptum ojus opitaphium, in cujus flne
lcgitur : liic rcquicscil Bonifaciui junior, qui tedii
annos vi, mcnses vm, dies xii ; dcposUus est viii Idut
Maii, impcrantc domiiio Ucraclio, a*,no ejus v, ubi-
tantum dies duodccim supra menses octo Dumer&Q-

685

IIISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. DEUSDEDIT

686

tur, quia dies septima Maii, quse est emortua-
lis, excluditur. Es quibus et consequens est e.jus
ordinationem diei 25 Augusti a nobis recte affi-
xam fuisse, et vacationem sedis post mortem Bo-
nifacii III in Anastasio male descriptam esse. Co-
litur sanctus Bonifacius IV die 25 Maii, quo et
Papebrochius in .\ctis Sanctorum Vilam ejus re-
fert.

SOMIER.

Linea 3. — Eodem tempore petiit a Phocate prin-
cipc lemplum quod appcllatur Pantheon. Hoc teni-
plum idoloiatriaj sordibus expugatum vero Deo
conseoravit sub invooatione beatissima? M. V. et
omnium sanctorum martyrum. Ea ocoasione so-
lemnitatem instituit in Urbe celebrandam quotan-
nis Kalendis Novembribus in honorem ejusdem B.
M. V. et omnium SS. martyrum; quam postea

^ Gregorius IV celebrari jussit ab omni Ecclcsia eo"
dem stato die in honorem SS. omnium.

Templum istud aedillcavit M. Agrippa, generAu-
gusti imp., post Actiacam victoriam, hodie Capo
Fiijalo, contra M.Antonium et Cleopatram.Agrippa
illud Jovi Vindici dicavit, appellatumque fuit Pan-
theon; seu quia simulacra omnium deorum qui
Roma; colebantur, in eodem fuerunt posita; seu
quia convexa ejus structura coeli speciem exhibe-
Isat, quod est Dei scdes.

Idem templum, tametsi ardore ingenti a Chris-
tianis CKtera idolorum templa post conversionem
imperatorum destruerentur, intactum remansit.ex
lege, ut creditur, imperatoris Honorii, quK sic ha-
bet : Sicut sacrifwia proliibemusjla volumus publico-
riim operum ornamenta servari (Leg 1"), dc Pagan.
Cod Theol.). Hodie etiam integrum Romae exstat,
et dicitur ecclesia Rotundje.

LXX. SANCTLS DEUSDEDIT.

ANNO CURISTI 614, HERACLII IMFERAT0BI3 O.

tlt Deusdedit, natione Romanus, ex patre Stephano subdiacono, sedit annos tres,
dies viginti quatuor (a). Hic clerum multum dilexit, sacerdotes et clerum ad loca pris-
tina revovavit (A). Ecdem tempore veniens Eleutherius patricius et cubicularius, Raven-
nam, occidit omnes qui in nece Joannis exarchi et judicis (c) reipublicai fuerant misti.

5 Hic venit Romam, et susceptus est a sanctissimo Deusdedit papa oplime. Qui egressus
de Roma, venit Neapolim, quae lenebatur a Joanne Corapsino Intarta (d). Qui Eleuthe-
rius palricius pugnando ingressus est Neapolim, et interfecit tyrannum, rever-
susque est Ravennam, et data roga militibus, pax facta est In tota Italia. Hic constituit
secundam missam in clero. Eodem tempore factus est terreemotus magnus mense Au-

10 gusto, indictione undecima (e). Post hoec secuta est clades in populo, percussio scabie-
rum, ut nullus potuisset (/") mortuum suum cognoscere. Qui defunctus et sepullus est
ad beatum Petrum apostolum, die octava mensis Novembris (g). Hic dimisit per obse-
quia sua (h), et ad omnem clerum rogam (/) unam integram. Hic fecit ordinationes
tres : presbyteros novem (j), diaconas quinque, episcopos per diversa loca numero vi-

13 ginli novem. Et cessavit episcopatus mensem unum, dies sexdecim {k).

mrVLM MARGINALES FABROTTI.

(ri) C, 23. B ann. tres minus dieh. 5. (6) Vide Baron. ad ann. Domini 615. (c) * C, ex judicibus.
Areatn. H intacta. le) Sexta C, possct. (/") C, posset. (g) C, Idus Novemb. (ft) C, pro obsequiis.
• Roga, donatio est dicta ab eroyando. (j) C, 14. [k) ' Sex.

VARI^ LECTIONES.

(d)
(0

Ex Farnesiano codiec LXVII.

Num 117, tin 1, sedit annos III, dies X.X. Hic lin
3, venit E. P. et C. Rabenna, et occidit omncs qui
in nece Johannis exarchi, et judicibus reipubli-
c.e fuerant mixti. Hic benit Roma. lin lU, terre-
motus magnus mense Aug Indic VI. lin 11, per-
cussio scaDearum, etc. quo defuncto se|)ultus
cst.

Ex codice Valliccllano.

Lin 2, dies X.XIII. lin 3. ad pristina loca. lin 3,
i, patritius. lin k, primis curis emcndavit, .'^crundis
vero occidit, ut eilil. lin 5, et judicum reipublico!
mixti fuerunt. Et vcniens Romam, susceptus cst a
sanctissimo papn optime. lin (i, u Roma. lin 7. a
Johanne Catnpsivo Arcatn. ibid palritius, lin 9, ta-
cta esl pax tin 10, lerr.Tmotus major. lin 11, indic-
tione VI. Posl hoe, ibid et porcussio scabiarum. lin

B 12, ita ut nullus posset. ibid qui defunctus, se-
pultus est, lin 13, ad 1). P. apostolorum princi-
pem. Hic diniisit. lin li. dcest et antc omnem.
lin 15, presbvteros XlV. ibid per diversa loca
X.XVIII.

.ipud Fahrottum cx codice Freheri.
Lin 2, A, dios 10. lin 0, A, sanrtissinio domino
Deusdcdit iiap;c optinio. lin"!, A, Cumsino,l5,Com-
sino, ihid. \i, contra quem pugiiando Eleutherius.
lin 8, li, inlerfecit tyrnnnuni, siinulque cum eo
inultos alios. lin 'J, li, hic coiistituit secundas mis-
sus in ccclesia. lin U, B, indict. C>. lin 14, B, di-
misit pro obscquiis suis. /i»j 15, B, prcsliyteros 14.
lin 10, AB, dics 13.

Ex codice Hcyio ilaxuriuo ct Thuano.
Lm 2, dics 23. /i« 5. ctjudicuni reiiuibl. iiiisli
fuerunt, el veniens Roinam suscc^itus csl a

687

ANASTASII BIBLIOTIlECARll.

688

sanotiss. papa opt. qui cg. a Roma. lin 7, arcata, A sic rcversus est R. et d. r. m. Tacta cet pax magna

forle antaita, pro tyianno./i« 0,facta est pax. /in 11 ,
ind. b. lin, 12, scabiarum, et nullus poterat ni.s.c.
qui dcfunctus sep. fst ad BH. apost. principem vi,
Idus Novemb. lin H, sua ad omncm clerum. iin 15.
presbyt. ili- tin 16, dies 15 (M, dies 16).
Ex coiice Thuano allero.
Niun 117, tin 2, d. 23. lin 3, hujus temporihus
V. lino, judicib. r. 1'. hic venit. lin 7, Antarta, con-
tra quem pugnando el. p. ingr. est Neap. lin 8, et
int. eumdem tyr. simul cum eo alios multos, et

t. 1. Ilic constituit ut secunda missa (leri in rio-
ro eod. lin 11, indicl. 0. tin ead., sccuta est cladis
percussio sciibiliarum, ita ut nullus posset m. s.
c; quo defuncto, sep. est {sic sa'pe loquilur in tu-
perioribus). tin li, oLs. s. reg. i. inl. lin 15, presb.
14 tin 16, et c. c. d. 16, depositus sub die 8 mens.
Octob.

Apud Penimn ex codice Caventi,

Lin 4, Ravenna. tin 7, qui pugnando Eleuth. lin
10, terraemotus major.

NOT.E VARIORUM.

ALTASERRA.
Linca i). — Et dala roga militihus pax facla esl
in tota Itulia.Roga est erogatio qus a principe do-
nationis vice fiebat militibus. Anastas, m Severino:
« Quando et roga; vestra, quas dominus impcralor
vobis per vices raandavit, ubi sunt a sancto viro

cxstaret, et ab eodem presbytero; constilutum au-
tem fuisse lunc primura a' beato Deusdedit ut in
cleropost solemnemmissam alleraprivata ab altero
ex clero haberetur, sive nova piebe in basilica
conveniret, sivo non, sive una essel, sive plures
basilica;. Tunc certe primum in Ecclcsia Latma in-

dixi:Roga etiam est crogatio quffi a Rom pontifici-
bus fiebat clero vel plebi. Anastas inlr cod : « Hic
dimisit pro obsoquiis suis et ad omnem clerum ro-
gam unam integram. >> Idem in Bonifac V : .< Hic
clerum amavit,rogam integram clero suo dedit.Hic
dimisit omni cloro pro obsequiis suis rogam unam
integram. » Idem in Joanne IV : « Hic dimisit in
omni clero rogam integram. » Idem in Eugenio :
« Rogam clero solitam tribuit.» Idem in Leone XI :
i< Hic vero rogam clero in presbytcrio ma.xime am-
pliavit. »

Ibid. Ilic constiluit secundam missam in clero.
Unica niissa publica,id est soleranis,diebu3 Domi-
nicis celebrari solebat. Can. El hoc, de Consccr dist
1. De quo Dionys Areopag. epist ad Demophil Joan
Mosch Limonar cap 21. Alteram missam celebrari
instituit Lco P. nc nimis arctaretur populus, unius C
missa; more servato, can. Neccss de Consecr dist 1 ;
et post eum Deus dedit l'P. secundam missam in
clero, id esl, in Ecclesia Romana instituit, teste
Anastasio hic, quia Ibrtc consuetudo unius missa)
publica» nondum dcsiorat in Ecclcsia Romana,(jua3
semper antiquitatis tenacior fuit.

BENCINI.
Linca 9. — llic constituit sccundam missam in
clero. Ex iis qui de rebus liturgicis tractatus insli-
tuerunt, nullus est qui hunc locura Anastasii non
vexct, ubi dc missn? iteratione in eadem ecclesia
scrmo incidat.Cardinalis Bona,nunquam sine laude
nominandus, in aurco tractalu Rerum Liturgica-
rum, lib 1, c. 14, n. 4, postquam ex Leone Magno
in epistola ad Dioscorum .■Vlexandrinum jubente ito-
rari sacrificium, cum fidclium mullitudo tantaest,

quaijue basilica primis Erclesise saiculis luisse eitra
controversiam est,unamque dunlaxalmissam super
eodein celebratam fuisse, quod utrumque Ecclesia
Gra;ca retinct.llli missffi quotquot intererant,sacra
synaxi reficiebantur, praesertim qui soleinni missae
minigtrabant. Unde conciliura Tolctanum iv, anno
Christi 535, statuit c. 17 « ut sacerdotes et LeviUB
ante altare communicent, in choro clerus, extra
chorum popuIus.»Sed qnotquot aderant presbyteri
simul cum pre^^bytero cclcbrante, vel cpiscoporem
sacram operabantur simul offerentes.el simul com-
municantes." Mos est Romanae Ecclesia-.ul in con-
fectione immolationis Chrisli adsint presbylcri, el
simul cum pontilice verbis ei manibus conticiant.»
ut rcfcrt Mabilonius parte II Musei Italici pag 1111,
cx .'\malario 1. I, 112.

Caaterum unam missara celebrare, camque die
tantum Dominico et diebus festivis, ad quam mo-
nachi omnes convenirent, anliquos monachoscon-
suevisse historia; nos doccnt.i'CerU; in diebus qua-
dragesinia;,exceptis Dominicis.non canebatur missa
tempore S. Benedicti, ail Hindclmarus in Repulae
cap 48, » ut habctur apud Mabilloiiium in pr«fat I
in sa;culuni ijuartum ordinis S. Bcnedicti, n. 168.
"Carthusianos olim diebus tantum Dominicis et fe-
stis missas cclebrasse referunt Pelrus Cluniacensis
1. II .Mirac. c.^^S; Guibertus abba.-'. l.i dc Viiasua,
c. 11. ct Petrus Ulesensis, cpist tSO. •■ Ita Cardinalis
Bona lib i Rerum liturg, c. 18, n. 111, qui n.tiad-
dit : « Narrat Palladius in Vila beati Arsisii in ec-
clesia montis Nilria; octo fuisse presbylcros, intcr
quos qui primus erat, solus olTorebat, el ^uandiu
ipse vivebal, rcliqui nec ofTcrebanf.nec judicabant,
ncc sermoncm habebant. » Ea de causa bea'.us
Franciscus, tcste Alvaro Pelapio I. ii de Planctu

ut omnes simul basilica recipere non possit, pro

bare conatus fucrat viguisse ad eo usque tempore j, Ecclcsia;, arl 5, « voluit quod in quocunquc loco
udinemRom.-B pluiics codem diesacrificium " fr;i

consuot

oircrendi,sibi opposuit pr<i>fatum textum inquiens :
« De S. pontifice Dousnedit auctor Pontilicalis sic
scribit : llic constiluit secundam misuvn in clcro :
Ad qua; vcrba Potrus UrbeTCtanus in scholiis ait,
quia lum forsitan ad instar Crarcorum non canlaba-
tur in ecclesia nisi una missa, quod nwgis.vdi ficatHit
secundum antiquos. » Et statim subdit : « At ex al-
lato Leonis lestimonio patet morem iterandi sacri-
ficium multo antein Roiiiunam Ec lesiam inductum
fuisse. '• Bona lanien vcnia eminentissimi scriptoris
quandoquistuerivelitinterpretationem Urbevetani,
vidclicetadtcmporauscjuebcatiDousdeditobtinuisse
ritum celebralionis unius tantum miss.i; in singulis
ecclesiis, auctoritatcm cx dicta epistola Leonis fa-
cile clevabit,cxplicando Leonem jussisse itcrari sa-
crificium in casu tantum nova; plebis basilicam im-
plentis, in iis locis in quibus una tantum basilica

■atres contenti esscnt una missa^pra-sciens fratres
se volle justilicareper missas, ct ad qu.rstum eas
reducerc, sicut videmus hodie fieri. •• Scribcbal
Pelapius ail annum 133(1, centum circitcr annis ab
obitu beati Krancisci, animum dif^tumque inten-
dens procul dubio ad epislolam a bento Francisco
scriptam ad suos fratros, in qua hnbetur: « Moneo
pra;tcrca et cxhortor in Domino, ut in locisin qui-
bus morantur fratrcs,una tantum missa celebretur
indie.secundum formam sanct.i; Romana; Ecclosia;;
si voro in loco plures fuerint sacerdotes, sit per
amorein charitatis alter contentus audita celehra-
tionc sacerdotis altcrius.«Scio hac auctoHlate abuti
sectarios modernos pro abolenda missn pnvala,
quam impcnse oderunt,scd probanda mihi non vi-
Jctur eorura responsio. qui epistolam bcati Fran-
cisci pro apocrvpha babcnt; obstat enim alle)jatum
testimoniumPelagii eadem epistola ulcntis,cui fides

689

HISTORIA DE VITIS HOM. PONT. — S. DEUSDEDIT.

690

non est neganda, et antiquo testi ot eju.sdern ordi- A. mus septimuj, sicut iJem rex iii sui edicli teslatus

nis. Dicendum itaque est veterem disciplinam de

una tantum missa celebranda ita fuisse a beato

Dousdedit emoUitam, ut post solemnem altera tan-

tum missa caneretur in clero, non sic laxatam, ut

missiE multiplicarcntur ad numerum presbytero-

rum,uti Heri tbrtasse incipiebat tempore beati Fran-

cisci,et uti deinde factum est : cujus rei una qui-

dem causa fuit, ut inquit laudatus cardinalis Bona

1. 1 Rerum liturg. c. iS, n. 9: " quod fundatis ordi-

nibus Mendicantium, et longe lateque propagatis,

multiplicata suntoneramissarum,atqueideo neces-

se fuit singulos sacerdotes.ul iis satisfacerent, sin-

gulis diebus privatirn celebrare.» Inde etiam ortam

esse facile intelligimus multitudinem illam alta-

rium, qua refertce sunt ecclesiae Mendicantium, et

quam non est cernere in aliis basilicis sive mona-

chorum sive clericorum.

BENGINI.
Linea 3. — Eleuthcrius patricius Anastasius, ite-
rum Pauli verba desoribens, gesta iterum perturbat.
Emendandus igitur ex eodem, scribente c. 31 :ii Hao
Ktate Joannes Consinus invasit Neapolim, quem de
eadem civitate non multos post dies Eleutherius pa-
tricius eunuchus imperii jura suscepit. » Gonsinus,
sive, ut appellat Anastasius, Compsinus, una cum
Neapolitana urbe ca;teras circumpositas invadit,
seque regem dixit. Batillus in Hist. Ifarensi contendit
Joannem hunc Consinum corona lerrea in urbe Ba-
rensi, aurea deinde apud Neapolitanos redimitum
fuisse, ut sese Itali.-e populisregem probaret. Sed
illum rcdogit in ordinem Eleutherius ; de quo Paulus
aubjungit : « PosthtEC isdem Eleutherius patricius
eunuchus imperii jura suscepit.Qui dum a Ravenna
Romam pergeret, in castro Luceolis a militibus in-
terfectus est, capulque ejus Constantinopnli irnpo-
ratori delatum est. » Hanc vero periochen inseruit
Anastasius inler gesla Bonifacii V.

Linea 7. — /)i/(()'^i. Jnturta, inquit Esychius, ty-
rannus. rehcUis ndversus regem. Quod esl ab ip-:iiput,
rnntcndn, ri.vor. Et Kestus : Antarium hellum, quod
ante urbem geritur ; a civibus nempe rebellantibus.
In actis pariter sancts Martinae virginia legitur : 0
Ale.Tander,et inlarta Ghristiancrum. El in Ghrcnico
Fontallonensi, cap. 3 : Actum est bcllum inter Caro-
lum exarchum et fieyenfridum inlarlam. Inde ortum
verbum intartarizare, quod in hisce gcstis non se-
mel postca occurrit.

Linea 10. — Eodcm trmnore. Anastasii verba cum
iis sunt illustranda,qua8 Paulus, cap. 42, ubi do Ro-
thari tangobardorum rege scribit :i< Cum Ravenna-
tibu.s et Ronianis bellum gessit ad fluvium ;Emilia;
quod Scultenna dicitur; in quo bello a partc Roma-
norum, reliquis terga dantibus, octo millia cecide-
runt. Eotempore magnus Romae terr.-emotus factus
est, magnaque fuit inundatio aquarum. Posthcec fuit
clades scabierum, ita ut nullus potuisset mortuura

est prologo. Exstat ipso initio Legum Langobardi-
caruni. »

BINII ET LABBEI.

Linea 1. — Deusdedit. Cum post obitum Bonifa-
cii IV sedes apostolica mensibus quinqueet duode-
cim diebus vacasset, Deusdedit, egregiis virtutibus
et sanctitate conspicuus, creatus est pontifex. De hoc
publice cantatur in Ecclesia 8 die Novembris eum
tanti meriti exstitisse quod cum visitaret .egrotos,
leprosum unum osculo sanaverit et a lepra mundum
red(iiderit.

Linea 1. — .Sedit annns tres, dies 24. Annis tribus
minus quinque diebus. Octavaenim die Novembris
hujus anniversaria memoria in Ecclesia recolitur,
adroque facta computatione ab ingressu pontifica-
tus, prsdicto tempore sedisse reperitur.

Linea 9. — Roga. Est donatio, sic dicta ab ero-
B gando.

CENNI.

NOT.E CHRONOLOGIC.E.

Quanquam vulgati Anastasii codd. nullam sedis
vacalionem exhibent, quod ct facit catal. Lucensis,
prinuis tamen Freherianus habet menses G, d. 5;
Thuanus altermens.6, d.25, quicum membranaceus
Ambrosianus consentit regiusque Mazarinus, et
Thuanus primus ac secundus Ambrosianus habent
menses 7, d. 2.5. Farfensis demum catalogus inter-
pontiticium indicat dier. 13, tam post Bonifac. IV
quam post duos sucoessores D^-usdedit et Bonifa-
cium, ubique perperam gravique cum chronologias
detrimeeto.Nullum profectoexallatisinterpontiticiis
verum esse evidenter constat ; undecunque enim dies
enumerari incipiant vel ab emortuali, vel a deposi-
tionis die, in Dominicam nunquam olTenditur, nisi
tempus ineatur a die depositionis in Vaticano 25
p Maii.quod quidem sarpe factum invenitur post Ho-
norium, minori tamen cum discrimine a die obitus :
praeterquamqund certa dies mortis et sedis S. Dous-
dedit removeri non possunt, ac proinde aut novum
cudi interpontiticium aut divinari oportet. Ad sedis
tempus quod attinet, tam codd. quam catalogi eam
definiunt annorum trium dieruriique 23 aut 24.
Alii autem sunt catalogi, ut 5 eatalogi Ant. Pagii,
noster Blanchinian. antea ineditus, et secuudus Ma-
billonii, qui habent an. 3, d. 20, quorum opinioni
sufTragantus Martin. Polonus, auctor Fascic. Temp.
et Gotfridus Viterbiensis, qui perperam eum facit
aequalem imperii Phooa;.Horum auctoritate inhnerens
ab emortuali die, seu depositionis 8 Novembris 618,
retro ab eo annos tres dies 20, dienKjue invenio 19
Ootobris anni 615, littera F. pra^notatam, quae eo
anno onm Dnminica concurrit; quare videor diem
ipsam ordinationis nactus, quam etiam Pagius ejus-
modi esse cngnovit. Rursusque ab hac or(iinationis
die ad lionifacii IV emortualcm ascendcns 7 Maii,

8uum agnnscero, propter nimium inflationis tnmo- D numero mcnsos qr.inqun, dies 13, nim 12, ul habct

Pagius, ipsi enini obituali.s includitur. Sio Farfensis
catalngus habens dies 13minus peccatquam Cieteri
catalogi et codices, in quibus prnprin arbitratu exco-
gitatum interpnntilicium invenilur. Mirari hic satis
non possum Garnerii supinitatem.qui suis in erudi-
tis ad Diurnum pontilicum notis, primordia Bonifa-
cii V, successoris S. Deusdedit. constituit ann()6l7,
ac proinde derreto electinnis pnntilicis adjungit in-
dicl. v, qu.T eidcm nnuo post Septeuibrem convenit,
ao Novenibri mense S. Deusdedit csse mortuum fate-
tur cum Anastasio. At totus in conjectura ut Diurni
collcrtionis ,i'tnlcm deliniat, nnn legit apud eumdem
Anaslasium certissimam notam a;talis pontiticis ;
nam ait terr.Tmntum ingentem secutum esse (anto
obitum pontilicis^ Augusln mense, indict. vi, qund
eliaru Jnannes Diacnnusallirmat inChronico, ncmpe
anno 61S,(|ucm fuit cnusecutus scabierum morbus,
seu lucs clephanliaca.Quare S. Deusdeditobitus ne-

rem. » Sed impcritus consaroinator Gestorum pon-
tilicalium tempora simul et aota cominisoet. Pontili-
catum gerenteDeusdedit imperab.at Adalonldus Lan-
gabardus.Quamobrcm si a(|uarum iuundatio et cla-
des scabierum regnanto Rothari contigerunt, Ana-
stasiana illa narratio fortassc ad gesta Joannis IV
aut Thcodori Pont. erit transferonrla, cum Rotharis
ante ann. 6.36 Langobardicum regnum minime ca-
pcssivcrit. Rolharis autem, parlu hao victoria et
dominatinnis amplitudine, divitiisque nuctus, Lan-
gnbardnriim regnuin in Italia lirmavit, at(]ue aden
animum suum edendis lcgibus Langobardicis pri-
musapplicuit.it litterarum moiiuMionlis cnnsignn-
vit. Unde Paulns ibid., c. 44 :" Hic Rothari rox 1-nn-
gobnrdorum lcges.quas sola momnria et usu reline-
bant.scriptiuiim sorie compnsuit ,cii(lii'i'in(pio ipsum
edictuiii appellari pra;cepit. Erat auteni jain ex (luo
Langobardi in Ilaliam venerant annus septuagcsi-

691

ANASTASII BIBLIOTHEGARII.

692

cessario est illigandus huic anno, sicut Bonifacii
successoris ipso eodemque anno exeunte anterior
non cst dicenda cleclio; neque eamdcm ac sequen-
lem annumdifferendamcumPagioEleullierii caedes,
aliatjue argumcnta ogtendunt, qua; in notis al eum-
dem Bonifacium adducam. Quae cum ita sint, S.
Deusdedit igitur post menses 5, d. 1.3, vacationis
ordinatus, dio 19 Octob. ()15, post annor. 3 ac dier.
20 sedem, die7 Novembris moritur ad die postera
sepelitur, ut recte Anastasius et Martyroiogium
Rom. a Baron. emendatum babent, nempe ipsa de-
positionis die 8 Novembris.

CIACONII.

Linea 1. — DeusdediL Presbvter cardinalis SS.
Joannis ct Pauli, tit. Pammachif, a S. Gregor:o papa
factus, pontilicatum omnium suEfragiis adeptus,
sedit, imperatore Flavio Heraclio Augusto, annos
tres, dies 19; consecratus die Dominico, xii Kal. No-
vembris, anno Domini 613. Deusdedit crat vocabu-
lum compositum ex nomine et verbo, illis tempo-
ribususitatum. Nam M. Aurelius Cassiodorus scri-
bit ad Deusdedit, scribam Ravennatem, et sanctus
Augustinus ad Quodvuitdeum.

Lineall. — Posl h.rc serula csl clades in populo.
Anno 613, Augusto mense, terra ingenti motu con-
tremuit, terra^motum vero foedissima lues est con-
sccuta. llaic erat scabies, elephanti<e nomine appel-
lata, quaj affcctorum ora ita deforinabat, ut vivi a
mortuis haud distinguerentur nec dipnosci possent.
Quo tempore pontiticia sanctitas insignem se homi-
nibus declaravit. Nam cum pontifex obvio elephan-
tiaco homini osculum obtulisset, extcmplo pristina!
iilum sanitati restituit.

MAFEI.

Linea il.— Post fuvc secuta est clades. Elephantia-
sin morbum, qui a Grscis «Tupijanov nominatur,
quod faciem eo laborantis similem reddit satyrorum
faciei,ante Cx. Pompeii temporain Italia non fuisse
Plinius est auctor libro xxvi Nat. Hist. At sedente
soncto pontifice Deusdedit ita Sc-evum in modum ele-
phantiasis in Urbe grassata est, ut nullus posset,
quemadmodum inquit Nestor, mortuum suum co-
gnoscere. In tanta vero hominum clade pontificia
charitas opem fercns lue conflictatis, divinitus fuit
nobilitata. Elephantiacum enim sibi obvium sanctns
Deusdedit deosculans extemplo.divina per eum ope-
rantc virtute, pristinas sanitati restituit. Quod insi-
gne factum a pervetustis Ecclesia» monumentis lau-
datum,sexto Idus Novembrcs ejus natali die in Mar-
tjTologio Romano anniversaria commemorationo
hisce verbis recolitur : lionuv .tancli Deusdedit pa-
px, qui tanti nieriti fuit, ut tepi-osum osculo a lepra
.tanaveril.

?.\GU.

Linea 1. — £r pntre Stephano subdiacono. In exem-
plari Anastasii quo Baronius usus cst, legebatur :
Deusdcdit lilius .Slephani, fer suhdiacono sedit onnos
trcs. Ad quaj verba ita scribit : ■< Ut autem subdia-
conus Romanus pontifex crearetur, nunc primum
accidit, absquo majorum exemplo, ut piane in clero
magnas fluctuationes concilalas esse, sit argumento.
Sed, ut omissis aliis. Deusdedit eloceretur, egregia
id ejus sanctitas praislilit, qua miridce inlcr tot le-
nebras illustratus cmicuit. » Cum huc usque viris
doctis persuasum fucrit subdiaeonos in Roninnos
pontifices nunquam fuisseelectos.excriitinne Regia
Anastasii variisque ejus codieibus mss. pr.-rdiclus
locus m hunc modum rcstitutus est : Dcusdcdil cj:
patre St)-phano suUliacono. ita ut Deusdedit non fue-
rit subdiaconus. sed subdiaconi filius. Verum, cum
ex Liberati diaconi Breviarii.cap. 22, constet Silve-

J^ rium ex subdiacono Romanum pontiricem dictum
esse.et Liberatus eodem tempore quo Silverius ele-
ctus vixerit, inccrtum remanet quaenam ex illis dua-
bus lectionibus sit pra;ferenda,cumcorrcctio prioris
falso fundamento nitatur.Subdiaconos porro potuis-
se eligi existimo,usque ad tempora Stephani 111,
aliis IV, in cujus synodo Romana, anno 709 cele-
brata, sub anathenialo inlerdictum est, ne nullut
unqunm prxsumnt lnicorum.neque ex alio ordine,
nisi per distiuctos gradus ascendens diaconut aut pre-
sbytcr cardinalis fuctus fuerit ad sacrum pontificatut
lionorem posse promoveri; ex his enim verbis mihi
crui posse videtur tunc tantum subdiaconos a pon-
tilicatu exclusos,cum ex Liberato laudato babeamus
Silverium ex eo ordine ad pontificatum assumptum,
nemine hanc ei incapacitatem objiciente, et ex Ana-
stasio incertum remaneat an ipse etiam Deusdedit
fueril ante suam electionem solum subdiaconus,
quod probabilius videtur, nam posterior lectio ha-

n bet quidem eum fuisse subdiaconii filiura, sed non
negat ipsum etiam fuisse subdiaconum, quod prior
diserte habet.

Linea 9. — Hic constituit secundam mitsam in
clero. Ejus in clerum amorem et beneficentiam Li-
bri Pontificalis auctor commendat, qui el scribit :
Hic conslituit secundam missam in clero. .\d quae
verba Petrus Urbevetanus in scholiisapud cardma-
lem Bonam, lib. i, cap. 1-4, n. 4, de Rebus liturgicis,
ait :« Quia tunc forsitan ad inslar Grscorum non
cantabatur in ecclesia nisi una missa, quod magis
«dilicabat secundum antiquos.» Verum multo anle
Deusdedit in Romanam Ecclesiam introductum
fuissc morem ilerandi sacrificii constat ex Leone
Magno in epistola 81 ad Dioscorum Alcxandrinum,
qua mandat iterari sacrificium cum fidelium mul-
titudo tanta est ut omnes simul basilica recipere
non possit; ex hoc enim sequereturquod una pars
populi sua devotione privaretur, si unius tantum

p missa' mos scrvandus esset. Tum ait plenum pie-

^ tatis ac rationis esse.ut quoties basilicam praesen-
tia novae plebis implevenl, toties sacrificinm sub-
sequcns offeratur. Quam sacrificii itcrationem S.
pontifex prscepit, ex more (lui tunc Roms vige-
oat; u/ in omnibus, iaquil, ooservantia nostra ccm-
cordel. Et infra : Ul qucid nostrs" consuctudini eJC forma
palema' traditionis insedil, tiui quoque cura ncm ne-
glignt. De iis plura habet idem cardinalis Bona lau-
datus. Quid vero pcr hsc verba intelligat Anastasiu*.
aliis examinandum relinquo.

Linea 12. — Qui dcfunclus. Anastaaius de hoc san-
cto pontilice scribit : Qui defunctui et sepultus «/ ad
heatum Petrum aposlolum, die octava mensis Sovem-
hris, quod et Marianus Srotus in Chroniro habet.
Parte alia cum Gotfridus Vilerbiensis, Marlinus Po-
lonus in Chronico. auctor Fasciculi tomporum. et
plures Catalogi pontificum Rom habeant Deusdedit
sedisse annos tres cl dics viginti, ronscquens esl or-
dinationcm ejus a nobis recte alligalam cum die

D 19 Octobris anni G15, eumque obiisse die octava
Novenibris anni sexcentesimi decimi octa\i. Ejus
nonicn in .Martvrologio Galesinii et in aatiquioribus
non legiturquiilem, sed Baronius ob prsclaras ejus
virtutcs, illud Martyrologio Romano a sc aucto-
ritate apostolica emcndalo ad dicm 8 Novembris
inscripsit.

SOMMIER.

l.ineaO. — Hic constttuit sccundam missam inclero.
Haud satiscompcrtum est quid perhapcvcrba auclor
Libri Pontificalis significet. Nonnulli siquidem cre-
dunt ab ea permissum uno eodemquc die missip ."ia-
criticium repetere in locis ubi ecclesiy pr«e angu-
stia populum non capiebant. Vcrum id constituerat
S. Lco Magnu5,ut diximus in cjus ponlificatu.

693

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. - BONIFACIUS V.

694

LXXI. BONIFACIUS V.

ANNO CHRISTI 617, HERACLII IMPERATORIS 8.

118 Bonifacius, natione Campanus, de civitate Neapoli, sedit annos quinque, dies
tredecim (a). Hic constituit ut testamenlum valeat secundum jussionem principis. Hic
constituit ut nullus trahalur de ecclesia. Ric constituit ut acolytlius non prsesumat reli-
quias sanctorum martyrum ievare, nisi presbyter. Hic constituit ut in Lateranis acoly
5 thus non baptizaret cum diacono, sed subdiaconi sequentes. Hic perfecit ccemeterium
sancti NicodemifA), et dedicavit illud. Erat enim bealissimus Bonifacius mitissimus super
omnes homines et misericors. Hic clerum amavit, rogam integram clero suo dedit.
Eodem tempore ante dies ordinationis ejus Eleutherius, patricius et eunuchus factus
Intarta (c) assumpsit regnum, et veniente eo ad civitatem Romanam in Castrum (d)
10 quod dicitur LuceoHs, ibidem Amites Ravennatis [e) interfectus est. Gujus caput du-
ctum est Constantinopolim ad piissimum principem. Qui dcfunctus scpultus est ad
beatum Petrum apostolum , die vicesima quinta mensis Octobris. Hic dimisit
omni clero obseqnia sua [f] rogam unam integram. Hic fecit ordinationes duas
per mensem Decembrem : presbyteros viginli septem, diaconos quatuor, episcopos
per diversa loca numero viginti novem. El cessavit episcopatus menses sex,
dies 18.

NOTUL« MARGINALES FABROTTI.

((() B, ann. 2, mens. 10, d. 1. (b) ' Nicomedis. (c) * Antara.
naticis. (/) * pro obsequiissuis.

((/)* in castro. (c)' a militibus Raven-

VARIANTES LECTIONES.

Ex Farnesiano codice LXXI. A

Num. il>t, lin 1, sedit annos V, menses X; hic con-
stituit. /i«G,hicperfecitcymiteriumsanctiNicodimi,
et dcdicavit eum. lin 10, in castrum qui dicitiir Lu-
ceolis, ibidem a militibus Ravennatibus intertcctus
est : cujus capud etc. Quo defuncto, sopultusest.
lin 16, et cessavit episcopatus dies XIII.

Ex codice Vallicellano.
Lin. 1, de civitate Neapoli ex patre Jonannesedit
annos V, dies X.Fuit autem mitissimus, benignus,
humilis, mitis (hxc vox ahundat) atque misericors.
Hic constituit ut nuUus trahatur de ecclesia, et ut
acolylhusnon pr. lin -i, levare nisi presbyter; et ut
in Lateranis acolythus non bapt. lin 5, sed subdia-
conus (/c(/e subdiaconi) sequentes. Ilic constituitul
testamenlum valeat sccundum jussioncm prineipis.
Hic perfecit cimeterium sancta; (fe(/(; sancti) Nicho-
medis, et dedicuvit illud. Hic cierum amavit, ot ro-
gam integrimi clcro suo dcdit..\nte diem ordinatio- p
nis cjus Eleuthcrius patricius et exarchus factus
antara [in mnrijinc notatur : anlara, quasi avrapi^,
«('(i /('(/(' nntarta)assumpsit rcgnuin,et veniens a civi-
latc llomana in castro quod dicitur Luciulis.ibidem
a miUtihus Ravennalibus interfectus est. Caput nst
ductum Constantinop. aii piiss.princ. Qui boatissi-
mus papa dcrunctus.scpuUus est ad lieatum Pelrum
apostohmi, et divisilomni clcro pro oUse^iuiis suis
rogam unam inlegram. Qui iecit ordinalionos, ctc.
lin 15, Deccmljris; presbytcros XXVL lin 10, vox
numero dt;est in cod. iin (;(((i.,episcopalus dies Xlll.

Apud Fabrotlum cx codicc Frdcri.
Lin 1, Neapoli, cx patre Joanncs. lin 2, 4, (Ucs
10. lin 6, /{, Ni.comc(li^. lin 8, 9, A, ante dies ordi-

nationis ejusdem Bonifacii lin 10, B, in castrum
quod dicitur LuceoUs,ibidem a miUtibus Ravenna-
tibus interfectus est. (in 12, A, ConstantinopoUm
imperatori. tin 16 et 17, Ali, cessavit episcopatus
ejus dies 13.

Ex codice Herjio, Mai.arino et Thunno.

Lin 1, Ncap. ex patre Joanne, scd ann. 5, d. 10;
fuit autem mitissimus, benignus, humiUs, atque
miscricors. lin .S, de eccl. et ut acolytus non pr./in
4, nisi pr. et ut acolytus in Later. non bapt. lin 6,
iUud. Hic clcrum amavit, et ro^am i. c. s. d. Ante
diem ordinatiouiseius Eleutheriuspatricius ctexar-
chus factus Antara(/(!!/.Antarta)assumpsit regnum,
ct vcnicns a civit. Romana in castro quod dicitur.
lin 11, Luciolis, a mililibus Ravennatis intcrf. est.
Cujus caput cst ductum Constantinop. ad piiss.
princ. : (|ui beatissimus papa dcfuntus est.et scp.
ad 13. P. ap. et divisit omni clcro pro obsequiis suis
r. iin 15, prcsb. 26, diac. 4 (.1/ d. 10) episc. per
diversa loca29 ct cess. episcop. d. 13.

Ex codice Thuano atlcro.

Lin 1, Neap. ex patre Joanne, s. /(»i .^, ul
nullusacol. non p, lin 5, non baplizct. lin 0, Nico-
mcdi, et d. /i;i 8, cl rag. /i>i 9, dicm o. e. E. p. et
exarchus factus Anlarta. /i»i 10, in castro. /(« 11,
Lociolis. ihid., a milites Ravenn. int. /(')( 12 ct 13.
quo bcutiss, papa dcfuncto sep. cst ad P. Pctrum
np. Ilic d. /('»( 'i6, cp. d. 13, dcpositus 25 mens.
Oclnb.

Ainid 1'cniam cx codice Cavensi.
Lln 1, Ncapolim./(n3,acolotus. /m6, Nichodimi.

693

ANASTASII BIBLIOTHEGAUIl.

696

NOT.I- V
ALTASERRA.

Linra 2. — Hic constilnil ut testnmcnlum valetit
secundiim jussionem principis. Decrcto iJonifacii V
sancitum lit testamenta condila sccundum jussio-
nem principis, id est secundum leges, valeant.

Einea 3. — Hic conslituits ut ruillus trahutur de
ecc.lesia. Decretum Bonifacii V est, ne quis per vim
pxtrahatur de ecclesia. Idem ante sancituin constitu-
tione Theodosii L 3. C. de liis qui ad eccles. confug.
August. in psalm. ci, : « Tales coinpedes consoli-
dant vobis et episcopi manus.nunquid non fugiant
in ccclcsiam coiiipediti, ct solvuntur hic. »

Ibid. Hic constiluit ut acohjthus non pcvsumat re-
liquias sanctorum martyrum levare, nisi preshyter.
Decrctum Bonifacii cst, ne acolytho liceat reliquias
martyrum gestare, sod tantum presbytero. Tamen
diaconorum ininisterium fuit sanctorum reliquias
diobus solemnibus antc episcopum prajferre. Conc.
Brachar. iii, can. 5.

Linea 4. — Hic constituit ul in Laleranis acoh/thus
non haptiiaret cum diacono, sed suhdiaconi sequentes.
Diaconorum erat baptizare, uti Prcsbyterorum.
Tertull. de Baptism. cap. 17 : « Dandi quidem ha-
bet jus summus saccrdos,qui est episcopus : dehinc
presbyteri, et diaconi, non tamen sine episcopi au-
ctoritate, proptcr Ecclesia; honorem. « Hieronym.
ad Luciferian. : «Non quidein abnuo hanc essc Ec-
clcsiarum consuetudinem, ut ad eos qui longe in
minoribus urbibus, per preshyteros et diaconos ba-
ptizati sunt, episcopus ad invocationem sancti Spi-
ritus manuni impositurus excurrat. » lionifacii de-
cretum singulare fuit, nc in Latcranensi basilica
diaconus baptizaret cum acolytho,sed cuni subdia-
cono.

Linea 10. — Castrum quod dicitur Luceolis. Ejus-
dem meminit Anast. in Gregor.

BENCINI.
Linea 2. — Vttcslamenlum caleatsecunduni jussio-
nem principis. Cur id eonstituerit Bonifacius, quam
de testaracntis legem,quemve principem respexerit
horum quisquis est gestorum auctor, mihi certo non
constat. An Romanas leges veterum principum.an
recentem aliquain ab Heraclio imp. ea dc re promul-
gatum? Neutruin profeeto. Quippeet Romanojure
cives ad annum omncs indubilantcr regebantur in
scribcndis haredihus; et nullo vade, ratione nuUa
qui? affirmaverit, novas ne testamentis leges hoc
tempore ab imper Ileraclios fuisse conditas. An vero
dubitatum fuerat utrum testamentajuxtaprincipum
legps scripta consisterent, ut, ea consistere pontifex
rescribere debuerit? Nihil ininus. Fortene arbitra-
bimur pontilicem Bonitacium ad.jura Langobardica
animum intcndisse.faclumqueexiliis lestamcntum
declarassc validum? Sed quid hoc temporeRomanis
cum Langobardico jtire.qui a Grxcis impcratoribus
ctexarcho RavennatensisolisRomanis legibus rege-
bantur? Accedit quod nullum jus scriptum apud
Langobardos usque ad ann.O^S evulgatum est,quo
Rotharis rex cdictum suum vulgavit, ubi num. 157
ct seqq. nonnulla de lestamenlis decernit; anno,in-
quam, 6'i3 vel 041. Nam cum ex Paulo Diac. cdic-
tum Rotharis prodierit anu.77regni Langobardici,
ntquc exejus chronologia, quam frustra Pagius in
Crit. auctoritate Sigeberti decurtat ab ann. u^^iS rc
gnarint Alboin ann. 3, m.7; Cleph. ann. 1, mens.
o. ct post interregnum annor. 10, .\uthari ann. 6
Agilulphus25,.\daloaldusl0,pt .Arioaldus,!^; postea
Rolharis; hnjus electio incidit in ann. CM. regni
autcm Langobard.liS. Ouamobrcm qui siipersunt H
nnni usquead7C>completiim,erunt anni regni ipsius
Rothari concurrentes cum indirtione n.Ouoscnara-
cteres conlinet ipse prologuseilicti. Ilaque nim tanli
ost unum aul alterum diplomaBallarii Cassiiicnsis,
quanti visum est Pagio ad annum fi26, ut narralio-

ARIORUM.

A nem Pauii Diac.distinfjuentis tempora Adaloaldi et
Arioaldi.evortere possit, atque insuper cogatedicto
Regio manus inferre, et pro rc^ni mei orfaro, legere,
decimo octavo. Haec curn viderit A. Muratorius ia
Prajfat.ad Leges l.angob., tom. l,par. ii.Rer Italic,
nesciocuredictiproiiiulgationernrevocavitadannum
63H, repugnante epocha regni Langobardici, quam
Paiilus Diac. et ipsuin edictum n-giurn curn unius
tanluin anni discrimineconslgnant.Sed haecobiter.
Ad rcm noslram.Cum istiusinodi leges integris xviii
annis post obitum Bonifacii V prodierint, od eas
pijntifex haudquaquam respcxit. Aut i^itur auctor
Gpstorumpontilicalium parachronismoiterum labo-
rat.et decretumalterius e succossoribus pontilicibus
affinxitBonifario (quippe contigit postca ut juB Lan-
gobardicum perinde ac Romanam in universa pror-
sus Italia obtineret : qua tempestate nihil amijigo,
similes declarationes a pontilicibuscmitti potuisse)
aut si Anastasio linein plane suam constare malis,

n opinaridivinando possumusinterconsuetudiliesqui-
bus unice ad llutharim usque Laiigobardi usi sunt
pro legibus, cam a pontiliee fuisse probalam quam
in condenilis testamentis adhibcbant; siveetiam de
iis peculiareiii lcgeni aliquam suis et Italis popuiia
fuisse ab .\gihilpno vel Adaloaldo vulgatam,quam,
lluctuantibus animis interRomana ct novabaec jura,
nontifcx suo decrelo firmarit : quatenus in iisniet
tocis curtes suas agenlibus Langobardis, ubi Patri-
monium S. Petri erat.si lestamenta ex illorum mo-
ribus legibusve fierent, tirmata racognitione regii
cancellarii, valerent.Hujus recognitionis specimina
occurrunt in charta donationis a Berengario fact«
apud Bacchinium.etexplorata res est in diplomati-
bus a Baronio, Mabillonio aliisquc in lucem editis.
Qu.t; harum expositionum verior ait, nolim ego di-
judicare. Alterum esto arbitrium.

Linea 5. — SuhdiacMii seqtwnt^t. Hi Poilic«l qui
diaconos in ministerio sequebantur. Nam cum E. C.

p diaconus bnptizabat.non acolythi aliive,sed subdia-

^' coni inserviebant sacrum operanli.

BINII ET LABBEI.
Linoa 1. — Bonifacius. Decima quarta,vel, secun-
dum aliam leciionem, ■ii mensis Decembris, anno
Domini G17, post interregnum unius mensis etsex,
vel sexdecim dierum,Bonifaciu8,eju8 nominisquin-
tus,patria Neapolitanus, creatus esl pontifex. HujuB
temporibusvixit Mahomete?.\rabs.pseudopropheta,
pestis orbis terrarum,a quo Mahumetanorum sect«
originem cepit; qui ut omnes populos in suam sec-
tani attraherel, excunctis ferme sectis aliquid as-
civit : ex Judxis circumcisionem, unius Dei cultum
et abstinentiam a rnrne suilla; ex Christianis Chri-
stum, sed cum Arianis creatiim, cum Nestorianis
purum hominem.ciim Manichaiis non vere.sed lan-
tum apparentcr crucilixum; ex gentilibus cultum
Lun.-e,seu alicujusastri.Legcmi]uampropnsuit stul-
lissimam, armis propagandam esse di>cuit,eamque
D disputationibusexaminnri prt:>hibuit. VideDamaace-
num de Il.-eresibus, Theopnnnem, et Cedrenum in
Heraclio, Uaronium anno 630.

CENNI.
NOT.B cnno.Nou>oic.c.
Sodis vacationem a S. Deusdedit depositione rocte
Anasta9iicod.viilgalu9Ptpleriquoaliicodd.,tammps.
quam editi, dpfiniunt unius mensig ac dienim Ifi,
licot nonnulli,ut duo Krpheriani cum Farfpnsi cnta-
loiio.haheant pr.Ttcr mensem in hor omissum. dip»
13. Ri"giu9 pt Thuanus m. i, d. l.S; Thu.inusque
alter dios tantum 40. Ratio aulom rur sedes tam
brevi spntio vncaverit aperta cst : Heraclius, unde
jussio pelcnda.a Per^is.qui pjus leg.itns raale habi-
tos cnrceribus vinctos delincDant,ftt(1i|c:ebalur; urbs
Cp. fame ar peste laborabat; Eleutherius exarchus,

697

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — BONIFACIUS V.

698

occaslone non abutens tum Cajsaris mirum in mo-
dum afflicti, tum intei-pontiricii,tyrannidem capes-
3iverat; quare a Ravennatibus obtruncatus erat :
Roma interim elcphantiaca lue paulo ante orta
gliscente lacerabatur. Gravibus his de causis non
petita nec exspectata jussio videtur. Hinc est quod
praster laudatos codd. et catalogos, Hermannua
Contract., Marian. Schot. et Sigeberlus creationem
Bonifacii quinti constituunt anno 618, ct ita vaca-
tionem non diuturnam fuisse intelligunt. Denique
octavi seeculi scriptor Bcda sus Hist. Angl.lib. ii. c.
7 : c< Bonifacius, ait, qui post Deusdedit Ecclesiffi
prafuit anno incarnationis Dominicae sexcentesimo
decimo octavo. » Ilunc quidem locum, imo totam
eam Bedae editionem,qua usus est Baronius.depra-
vatam esse vult Pagius,suadetque ad Chiffletianam
et Cantabrigensem recurrondum, quse habent nono
decimo. M bona cum venia eruditissimi viri plures
lieda; editiones diligenter inspexi,Basilcensem anti-
quam 1563, Antuerpiensem curis Gravii excusam
Colonia! Agrippina! 1612, aliamque ibidem editam,
omnium castigatissimam,1688,ubique autem inveni
annum 618, majoremque iis fidem adhibere malui
cum tot codd. et calalogis Anast. consentientibus,
quam laudatis duabus arbitrio recentiorem emenda-
tis, prssertim Chiffletiano conatui Bedam cum Fre-
degario concilianti.

Antonio autem Pagio h» arrident : quare anti-
quiorum quinque catalogorum eseptem in Crit.Bar.
exhibitis.seriptorumque gravissimorum auctoritate
post habita, sextum catalogum, saeculo duodecimo
exeunte descriptum, qui habetvnc. sed. an l,d.vi,
pra» aliis omnibusamplexus, cum spatium id tem-
poris interpontificium post Deusdedit non impleat,
dios quadraginta e suis thecis educit, assecuturus
dicm ordinationis Bonifacii Y. quam ejusdem Boni-
facii sedes certa,certumque principium Honorii citra
diem Dominicam 23 Decembris anni prKdicti 619
non esse protrahendam ei suaserunt.

Negare non ausim me abreptum fere esse in con-
jecturamPagii,cumvidit annum solidum interDeus-
dedit et Honorium, nc tota chronologia pessumeat.
adjungi oportere. Hunc v ro addi cum Baronio non
deberc Bonifacii sedi palam faciebant codd.praestan-
tissimi P'arnesianus et Ambrosianus 3 (cKteris aut
silentibus,aut depravatum vulgati locum indicanti-
bus,dum prodiebus XIII habent x),necnon catalogu.
2 MaLiill. qui omnes concinunt cum epitaphio,ante-
auam Bonifacius tumularetur, dcscriptio {Bar. tom.
XII, Appcnd. ad tom. .XIII Aringh. Hom. Sub. (ib. ii,
cap. 8) qui ita habct :

Cidnien apostoliciim iiuiuqne, et bis iiiensibus, nunis
Re.\it et ad magni culinen honoris aliil.

Sedit nempc Bonifacius, juxta Papebrochii, Pagii
atque eruditorum omnium interpretationem,anno3
quinque,mense3 decem. Quare altcrutri ex interpon-
tificiis aut postDeusdedit.aut post BonifaciumV,nc-
cessario cum annum addendum agnovi. Curautem
ab crudito Pagio discesserim,dum nullo cum Anas-
tasii chronologiie detrimento malui post Bonifaciuin
adjungere,causafuerunttumallata;auctoritates,qui-
bus nititur ordinatioBonifacii,tum angusti» tempo-
ri,intcrhujus mortem cl ordinationem IIonorii,qua!
perperam dilata a Pagio csse Donifacii primordia
palam faciunt, ut dicain in Honcrio. Iluc accedunt
caussnupcrmemorata^quibus multo etiamminores
ncgligendam imperialera jussionem suaserunt in
Pclagii II consecrationc.

Caeterum potissima ratio quac movit Pagium.sunt
epistola! dunj Bonifacii ad Nordanhumhorum rcgem
Eduinum, et uxorem ejus KdRlbiirgaiii,quas recitat
Beda postordinationemS.Paulini,primi Eboracensis
episcopi. Ilunc siiiuidcm ordinatum csse ait xii Kal.
Aug.seii 21 .lul.anni 62.5(/i7). u llist..in'jl.,ca.p. 9 ,ct
ne forle errorciii qiiis piitet,nam iii Epitoiiic annus
legilur622,tum facit Paulini mors ab eodem Bedavi

A Idus scu 10 Octobris anni 644 consignata {lib. iii,
cap. 14) cum tenuisset, a.\en[e, episcopalum annos xix,
m. II, d. XXI qua quidem Ghronologia nil rectius
desiderari potest; tuin prKsertim ordinatio eadem
PauliniabarchiepiscopoDorovernensiJustoperacta,
qui successit Mellilo,ad Supcos revocato anno624,
viiiKaIend.Maii,neque antea,dum Rhofensem admi-
nistrabat Ecclesiam,ordinandi episcopos facultatem
obtinuerat;Verum,quanquam constet de ordinatione
Paulini,haudtamen necesse habemusBonifaciiepis-
tolarumaetatempostordinatiouemdilTcrrccumnuUa
temporis nota ad id cogamur. Bedam siquidem con-
suevisse quaj ad eamdem rem pertinerent enarrare
nulla temporum ratione habita.ex eodem discimus
pluribus inlocisHistoriae.\nglorum_,utpra;aliissunt
exemplo capita 17 et 18 libri ii, ubi priuslegere est
missum pallium Honorio Dorovernensi archiepisco-
po,quamJustimorsreferatur,cuisuccessitHonorius.
Hinc est quod binas eas litteras dedisseBonifacium

T) antequam Edelburga, et cum ea PauIinus,proUcisce-
retur Eboracum.pro certo habeam.Qua; enim omnia
in iis continentur, per nuntios ultro citroque missos
acta erant, ut legenti palam fiet; neque ullus ego
dubito quin exhortatoria ad Eduinum,et epistola ad
Edelburgam a piissimo rege fratre cjus Eadbaldo
sollicite curataj sint,dum interim agebatur de nuptiis,
de mittendo coinitatu Edelburgs catholico,et de or-
dinando Nordanhumborum genti episcopo,ut exhor-
tatoriam ad Eduinum secum ferrent : in ea siquidem
nuIlumdeS.Paulino,iinonedeepiscopo quidemver-
bum occurrit.at solaevangelicaprajdicatio memora-
tur. Pra!terquam quod chronologiam antiquissimi
scriptorisBeda%quicentumampliusannis,poslquam
evenerunt,ha!C litteris mandabat.non video cur aliis
omnibus prsferendam existimem, imo eadem mihi
valde suspiciosa est.Enimvero narrat Beda eodem
cap. 9, nocte S. Paschatis anni 626, quod inciditin
diem20ApriI. natam esse Edelburga- (iliam Eanlle-

p dam. Quid?die2I Jul. anni superioris ordinalur

^ Paulinus.qui Edelburgam ducat ; Doroverno Ebora-
cumproficiscendumadhucest^susceptumdeindeest
iter certe non paucorum dierum ab ipsa Edulburga
cumnovocpiscopoetregio omni comitatu;eaindem-
que sequentiannodie20ApriliseniliturEanfledani,
novem hauddum mensibusevolutis? Credileposteri.
Quamobreiunetotundiqueangustiis pressi absur-
affirmemus, annum interpontilicii post Bonifacium
rejicimus, et chronologiam ejusdem pontilicis cum
Anastasio sic digerimus. Deposito apud S. Petrum
S. Deusdedit die 8 Novembris anni 618, post inter-
pontificium uniusmensisacdieruml6,dic24Decem-
bris pra!dicti anni,quam Alit.Dom. incidisse in Do-
minicam ostendit.ordinalur successor Bonifacius V,
qui grassante scabierum luc, oves suas quotidie tur-
piter pereuntes solaretur. Hic vero,postquam sedit
annos quinque ac menses 10, mortemoccubuildie24
Octobris anni624,ac die postera ad S. Petrum est
depositus, ut recte Anastasii codd. tum editi, tum

D mss.testantur.Ejus autem mortem interpontilicium
maximo diuturnum cxccpit, ut dicam in Honorio.

CIACONII.
Linea 1. — Co" (/(laiw. NationeCampanus.patria
Ncapolitanus.ex patre JoanncFummiiio.nonus papa
regnicola, imperatore Flavio Heraclio, sedit annos
quinque, menses dccemjConsccratus viiiKal.Janua-
rii,ineunte anno Domini 617. Per h.-cc tempora scri-
psit Bonifacius Eduino regni Anglorum,et Edelluir-
ga! regina!,pluriniumrogans ut ab idolis coruinqiie
cultu subditos sibi populos nrccrent. Quarum litte-
rarum exemphim, quilnis Bonifacius pra^fatur so
episconum servum servorumDei,cxstat apud Bedam
lib. II Ecclesinstica! Hislorica! gentis su.-e.

MAFEI.
Liii3a 0. — Uic pcrfectt CiViMlerium S. yicomcdis.
Id est in ampliorem formam redegit S. Nicomcdis

699 ANASTASII BIBLIOTHECARII. 700

coDmctcrium, quod rion via Anicatina, ut scripsit \ oas in Angliani littaras inisitBonifaciusdiusupersled

Onuphrius in coemeteriorum Gatalogo, sed Numcn- non fuit, eodem enim anno sexcentcsimo N-icesimo

tana prnpc Urbis mconia situm esso intcr Rom.i; (juinto, die viccsima sccunda Oetobris, supremum

Bubterraneaj scriptores satisconvenit. Ibidcm etiam dicm obiit, ct, ut habet Anastasius, seputtus esl ad

erat ecclcsia S.Nicomedis, quam vetustatc fatisccn- 11. Pelrum aposlotutn dic vicesimo quinlo mfnsisOcto-

tcm Adrianus I, ut refert Anastasius infra, renova- 67-i5,postquam scdisset unnos quinque,menses decem,

vit. Sed temporum injuria ita solo aquata cst, ut ul habcnt Gotfridus Viterbiensis in Chronico, Luit-

noslra aetate vix parietince illius sint conspicuaB. Ad prandus, Gatalogus nominumapostolicorum, codex

ccemelerium vero quod attinot, cum antc Dosium ms. Anastasii Colbertinus et quatuor ei catalogia

csset ignotum, liosius illud primum dctexit anno Gritics Baronianae pra:lixis; et quod rem extra mi-

1601, propo Urbis mojnia via Numentana,complec- bium ponit, ejus epitaphium a Baronio recitatum,

titurquc tres aut quatuor viarum semitas totidem- quod duobus nis versibus clauditur.

quc cubicula.

Linca 12. — Qui defunrtus srpultu^ «i.Postquam

p.p.. Culmea aposlolicum quiaque ct bis mensibus, auDis

' •'""• Rexit et ad magai culmen honoriB abit.

LXXII. HONORIUS.

ANNO CHRISTI G2C, IIERACLII 17.

11» Honorius natione Campanus, ex patre Pctronio consule, sedil annos 12,
menses 11, dies 17 (a). Hic temporibus suis multa bona fecit. Hic erudivit clerum.
Temporibus suis renovavit omnem familiam beati Petri apostoli (6), el inveslivit confes-
sionem beati Pelri ex argento puro, quod pensat libras cenlum ocluaginla el seplem.
5 Inveslivit regias januas in ingressu ecclesiae majores, quae appellanlur medianae ex ar-
gento, qua; pensant libras noningenlas septuaginta quinque, fecit et ceroslatas raa-
jores (c) ex argcnto paria duo, qua; sunt ante corpus beali Pelri aposloli, pensan. sing,
libras 272. Fecit et ad beatum Andream apostolum, ubi supra, anle confessionem
tabulas ex argenlo, quoe pens. libr. sepluaginta tres. IIujus temporibus levata; sunl

10 trabes in ecclesia bcati Petri apostoli numero sexdecim. Hic cooperuit ecclesiain
omnem ex tabulis (d) aereis, quas levavit de templo, quod appellatur Romje (e) ex
consensu piissimi Heraclei impcratoris. Eodem temporc fecit ecclesiam beatae Agnetis
martyris milliario ab urbe Homa tertio, via Numenlana, a solo, ubi requiescil,
qu.im undique ornavit et exquisivit, ubi posuit multa dona. Ornavit aulem sepul-

15 crum ejus ex argento, quod pensan. libras 232. Posuil el desuper ciburium [f) sercum
deauratum mirae magniludinis. Fecit et Gabalhos aurcos qualuor {g), pensan. sing.
libras singulas. Fecit absidam ejusdem baeilica; ex musibo {h), ubi eliam mulla
bona {t") obtulit. Idem fecit basilicam beati ApolUnaris marlyris in urbe Ruma, in
porticu beali Petri apnstoli, qnn^ apprllatur ad palmata a solo, ubi dona mulla largitus
esl (;•).

1»0 Hic fecit conslitutum in Ecclesia, et decrevit ut per omnem hebdomadam
Sabbato die exeal Litania ad beatum Apoiiinarem, el ad beatum Petrum aposlolum
cum hymnis el canticis populus omnis occurrere debeat. Fecit el ccclcsiam bealn
Cyriaco martyri a solo via Ostiensi milliario scptimo, ubi el donum obtulit. Eodcm
S tempore fccit ecclesiam beatorum Martyrum qualuor Coronatorum, quam ct dedicavil,
et doniun obtulit. Fecit ccclcsiam beato Severino a solo juxta civilatem Tiburtinarn,
milliario ab urbc Ilomana vicesiino, quam ipse dedicavlt, cl dona mulla obtulit.
Renovavit ct ccemetcrium bcatorum marlyrum Marccllini cl Pclri, via Lavicana. Eo-
dem lempore fecit basilicam beato Pancratio marlyri, via Aureiia, milliario secundo a

10 solo, ct ornavit scpulcruni cjus ex argcnto, quod pensan. libras ccnlum viginti. El ibi
constiluil moia in murum in loco Trajani juxta murura civilatis, et formam quae de-

NOTUL.E HARGINALES FABROTTI.

(n) B 5,"minu9 3 dieb (6)* cimiliam. C, ccniiliam. fl, cymiliam vel supellcctilem. (c) * cereoslala
majora ((/)*tegulis. (c) ' RomuH. (/■;* Ciborium. (i?) ' Gabatas 3. (A) * musivo. (iVdona. OV ?*•'
maria B.

701

HISTOIIIA DE VITIS ROM. PONT. — HONORIUS.

702

ducit aquam iii lacum Sabbatinum, ct sub se formam quee conducit aquam Tiberis.
Fecit et ciborium super altare ex argento, quod pensan. libras 287 (a) et arcus argenteos
quinque, qui pens. singuli libras 15. Fecit et candelabra aurea tria, quae pens. sing.

15 libras singulas, ubi multa dona simul obtulit. Fecit ecclesiam beatae Lucise in urbe
Roma juxta sanctum Silvestrum, quam et dcdicavit, et dona multa obtulit. Fecit ec-
clesiam beato Adriano [b) martyri in tribus fatis (c), quam et dedicavit, et dona multa
obtulil. Sed et multas alias fecit [d), qute enumerare iongura est. Fecit autem ordina-
tiones tres per mensem Decembrem : presbyteros 13, diaconos 12 (e), episcopos per

20 diversa loca numero unum et octuaginta. Qui etiam sepultus est in basilica beati Petri
apostoli, sub die quarto Idus Octobris. El cessavit episcopatus annum unum, menses
septem, dies 17.

NOTULE MARGINALES FABROTTI.

(a) C 187. (6) C, Aetiano. (c) C, foris. (d) C, multa alia bona fecit. {e) C, 11.

VARIANTES LEGTIONES.
Ex codice Farnesiano LXXII. A 187. lin 19, in utroque deesl por mens Dec. iin ead,

mm 119, lin 6, lib.975. Ibi ipsum fecit et cirios- ^, diac 6, B, diac 11, tin 22, B, d. 18.

tatos majores. lin 11 ex tegulis ereis, quas levabit
de templo tjui appellatur Rome, ex concessu piissi-
mi Heraclii imperatoris. lin 13, beate Agne mar-
tyris, etc, quem undique ornavit, exquisivit.
Ex codice Vallicelluno.
Num. 119, tin 2, clcrum ct renovavit omnem ci-
miliam [lege omnia cimilia) beati Potri apost.Etin-
vcslivit confessionem ejus ex argent. lin 3 etl.Cod.
Vallicelt. habcl ul mss. libri lieg., Maz. et Thuan.
exceplis his vocibus cerostata, et, omnem Ecclesiam,
in quihus coneordut eum solo Mox-. Itcm hahet, Agna3
loco Agnetis. tin 17, fecit et gravatas (lege gabatas)
aureas III, pens. singulas [Cod. singule) libras II.
Fecit etiam absidiam ejusdem basilica; ex musivo,
ubi et multa alia dona obtulit. Itcm feeit basilicam

Ex codice Regio,Maxarim et Thuano.
Num 119, lin 2, Clerum, et renovavit omnem ci-
miliam beati Petri apost. lin 4, puro, pens. libr.187 ;
fecit et cerostrata (itf, cerostata) majora ex arg. lin
6, libr.62.Ipse investivit regias majores in ingresu
ecclesi8e,qua! appellantur medi;>nae ex argento.Fecit
quoque levari trabes in ecclesia beati Petri apost.
num. 16; operuit etiam omnos ecolcsias ejus (iV,
omnem occlcsiam ejus) ex tegulis a3reis,quas levavit
de templo, q. app. Romuli ex cons. p. imper.Hera-
clii. Fecit quoque ad beatum Andream apost.juxta
eamdem ecclesiam beati Petri apostoli.ante confes-
sioncm ejus.tabulam ex argenteo,pens.lib. 73.Fecit
quoque eeclosiam beats; Agnetis mart. a solo, ubi
requiescit ,via Numentana,milliario ab urbe Roma 3 ;
quam undique ornavit et exq., ubi et multa dona

beati Apollinaris martyris a solo in porticu beati quam unaique ornavu ei e.xq., uu. t:i inuu<i uuuci

Petri Apostoli.qua^ appellatur ad Palmrta,ubi multa j, P°«"'V'. "o"-/'^ ^"'"J f P"l'="™, ''•"' ®^,-.f Jf w°;
lareitus est dona R pens. lib. 2o2 ; posuit desuper ciborium. «n 17,fecit

rgitus est dona

CX Var. Lect. codice Farnesiano.

Num. 120, tin 3, occurri debcat. tin 13, fecit et
ciburium. tin 18, sed et multa alia fecit, quas enu-
merare longum est.

V. L. Ex codice Vallicellano.
Num. 120, tin 1, fecit q^uoque constitutum in Ec-
clesia et dccrevit ut omni hebdomada sabbato die
e.ieat eic.ut codd. Rer/, Maz-. ct Tliuan. lin 4,septimo
ab Urbe, uhi et dona obtulit. Fooitctiam eoolesiam
beatorum. tin 6, et dona ibi obtulit. Feoit et ecclc-
sjam beato Severino. tin 1 , miliarlo al) urbe Roma
X.X, quam et dedicavit, et dona ibi obtulit. Renov.
et cimit. tin 8. via Lavic. fecitquoquc basilicam B.
Pancratio martyri, etc. ut codd. lieg. Max,. et Thuan.,
ctcepta voce Luci«, toeo Luoiae. tin 18, Codd. Valli-
cell. hahet ut Re;/. et Thuan. tin 16, quam et dedi-

et gravatas aureas 3 pens. sing. lib. 2; fecit etiam
ahsidam ejusdem has. ex musivo, ubi etiara multa
alia dona obtulit : idem fecit basil.sancti ApoUinaris
mart. a solo in porticu beati Petri apostoli, quaj
appell. ad palmata,ubi multa largitus est dona.

Num 120, lin 1, i^ecit quoque constitutum, et de-
crevit ut omni hehdomada sabbato dies exoat leta-
nia a heato Apoliinare, ct ab heatum Petrum cum
hymnis et canticis omnis populus occurrat.Fecit et
ecclesiam bealo Cyriaco. tin 4, septimo ab Urbe,
uhi et dona ohtulit. (Fecit ctiam occlesiam beato-
rum. linCi, etdona ihi ohtulit); uneis inclusa desunt
in M. Fccit ct cccles heato Sevcrino. tin 7, ab urbe
Roma, quam dedic et ib. dona ohtulit. Renov et
cimit. tin 8, via Lavic.Fecit quoque hasilicam heati
Pancr m, a solo via Aur mil 2 ab Urbe, et orn sep
e. ex arg pens iib 120. Fecit ct ciborium superal-
tare ejus cx arg pens lih lOO.Feoit et arcus argent

cavit uhi et multa dona ohtulit. Sed et multa alia (] 2 pcns sing lib 15; fccit et cand aurca2 pens sing
fecit. tin 18, hic fccit ordinationes III. lin 19, diaco- lib 5 : slinul et multa alia dona ibi obUilit. Fecit

nos XI, episcopos pcr divcrsa loca LXXXI.Qui etiam
sepultus cst apud bcatum Pctrum, suh die. tin 22,
dics XVIII.

Apud Fabroltum ex codice Frchcri.

Num 119, tin 1, scdit annos 12, d. 17. lin 3, B,
omncm cimiliani. tin5 et Ci, B, ecclesia! ejus, quas
vocavit mcdianas. lin 7, \, ccrostata majora , B,
cerostatos majnres. lin 10, AB, pens. libras 62.
lin 9, B.\, tabulam argentcam. tin 11,.\B, ex tc-
gulis mreis. tin 12, AB, cx concossu. tin 16, B, tu-
gurium iproum. tin 17, AB, gahatas. lin ix. B, ox
musivn. tin cad., AB, multa dona. tin 20 li, a|)pol-
latur palmata.

Num 120, tin 1, B, omni hebdom sabh dic excant
litaniee a B. Apollinarc ad B. Pctrum. tin 13, lib

quoque ooclesiam heatn3 Lucia;. lin 16, ibi obtulit.
Fecit ot eoclosiam hcati Adriani in tribus Ibris {M,
in tribiis fatis, lUijuc ila Irrichatur in li.scd mulalum,
ul 1'idelur, in Ibri.s). lin ll.Un (ihtulit.Sod et iiiulta
alia hona fecit (.1/, doiia). ihid, liic Ibcit unl, lin 19,
diaconos H, episc pcr div 81. tin 20, apud B. Po-
trum, sub die. tin 22, dies 18.

E.c codicc Thuano nllero.
Num 119, lin 3, oinnom oiiniliam, cimitcria beati
Potri aposl. tin 4, purissinio, (|ua> pons. lih. 5 : hic
in rogias in ingr. oocl. cjus, quas vocant medianas
cx a. lin 7, leoit autein ot ccrostata niajora paria
dun, q. s. a. c. hcati Petri apost.pcns. sing. lih.102.
lin 9, tabulain argenteam, (lua^ pcns. lih. tin 11, cx
tegulis MFcisq. tin 13, lleraclii./in t'a(i.,Agne./in 14,

^03

ANASTASII BIBLIOTHECARII

704

q. undiquc ordinavit, ubi

ex a. quod pons. lib. 252. l*os. des. cibor. ffir. d.rh
m.; fVcit et gabatas aur. pens. sing. lib. s.; fecil et
abs. c. b. ex musivo, ubi etiam m. bona. lin 20,
appoll. Palmata.

Nwm 120, lin 2, lctania a B. Apollinare ad B.
Petrum. lin 4, domum o. lin 5, basilicum b. m.lin
7, ab urbe Roma, lin 9, miiliario ab urbe Roma 2,
tin 10, quod pens lib 120; fecit etciborium, lin 13,

et d. m.orn. a. etsep. A «luod pcna lib IS7 \ fecit areus ar. q. lin 17, Adrin
trib factis. lin 18, simul et alia multa f. lin 19,diac

II, lin 20, sepultus est ubi supra sub die 4, tin 21,
m, 7.

Apud 1'cniam ex codice Cavensi.

Nuin 119, tin 1, patronis, lin .5, investivit rcgias
in ingrossu ecclesi;is majorcs, lin 13, Eraclyi.

Nuin 120, lin 2, letania, lin 8, redonavit," lin 13,
cyburium.

NOT.E VARIORUM.

ALTASIilRUA. A

Linea 5. — Investivil regins jnnun.i in inijressu
ecclesix majoris, qu,v appetlantur Median:i\ ex ar-
gento, Regia; sunt mnjores fnres ecclesiarum. Joan-
nes Monach., in Vil. sancti Odonis abbatis Clunia-
cens. de apro quem vocat singularem : llta autem,
omissa feritate, ut imjredienti nditus a fjuovis conce-
deretur, prxdictns reijias diutius pulsavit, atque oris
sui spumu, quo adh/trere potuit, linivit. Portabasili-
caris idem rst. Frodoard.,in C.hronic, ad ann.820 :
lihemis in monasterio snncti Petri ad portam basili-
carem. Idem, lib. iv llist. Rhcm.. cap. 46, majo-
rem porlam basilice sancti Petri regiam vocat.
Paulin., epist., 33 : In amfdissimnm glorio.fi Petri
basilicam, per illam vcnerabilein regiam, cxrulen
eminus frontc ridentcm. Anastas., in Conone : Qui
missi fucrant dc exercilu. ad cmtodiendas rcjins bn-
silicx clnu.<:ns observabat. Idcm in Grcgorio III : .-tb
arcu altaris usque ad rcjias. Idem, in Leone III :
Yecit in basilica Dei Genitricis ad Prxsepe,in ingre.^isu B
prxscpii, refiias ivstitas ex argento purissiino.

Num.l20,iinea 12.— Etformam qux deduc.il aquain
in lacuin Sabbnlenum,ct suh se formam,qux conducil
aquam 7"i()«r;s.llonnrius fnrmam.id est.aciu.eductum
deduxil ex lacu Sabatheno in Urbem.in atrium ec-
clesio! B.Petrifapostoli.Eanidrm restituit.VdrianusI.
Anastas..in ejus Vita: Formam qux vocalur Subba-
thena, nimis confracta cristens. per qunin decurrebat
aqua per Centenarium in alrio ecclesix beati Pelri
aposU)li,ei\.c. Kamdem reslituit Grcgor. IV.Anast.,in
ejus Vit.: Forinum qux Snbhnlenn nuncuvatur,^ etc.
Forma Sabbalena est, qu,c deducitur ox lacu Saba-
teno, qui angularius vocntur. 1. Kutilin Polla, 11". de
contrah.empi.Vnde nomena tribiis angulis.quos pr»
66 fcrt via Aurelia qua ducit in Valioanum, ut nos
docuitPlatinain Adriano.In atriis ecclcsiarum erant
chantari seu fontes aquarum.qua; foris magno sum-
ptu durebantur per listulas in usum ecclesiarum
Anastas., in Gregorii II : Sancti Lnurentii pariter q
ecclesinm foris muros silain reparavif. atque aquam,
fistulis coinpnginatis,post inutlum teinporis in eamdein
Ecclesiain redu.rit.

Linea 16. — Fecit ecclesiam beato Adriano martyri
in Iribus Fnlis,qunm et dtaticavit. Tria Fata locus in
Urbe.cujus meminit Procop.,de Bcll.Gothic.lib.ix,
ad lin. Quod coinprobatur et alio loco .Anastasii in
Adriano : In ecclesin vero beatorrm Cosnue et Da-
iniani in tribus Falis vcslem de stauracin fecit Et
rursus : Basilicam sanetoruin Cosmje ct Uamiani
sitain in tribus Fatis restauravit. Ne mihi tribuam
aliena, hoc .jam observavit Lacerda, Adversar. cap.
149, n. 27. Forte etiain lcgendum de Tribus Satis,id
est, tribus annis, juxta vulgare rusticorum.qui nu-
mcrant annos pcr sata, seu segetcs.Virgil.,eclog.l :

Post aliquot niea refina viJeuj uiirabor arista.>.
BALDINI.

Num. 119,lir.oa 1. — llonorius nalione Campanut,ex
Patre Petroiiio Consule,sedit aniios xi , inenses l\,dii:s
xvii.Litteratorum ooulis spectanduin subjicio cctv
pum bull.i! plumbece sacro llonorii pap^c nomine si-
giialn;,qua;intorplurimasaliasbulla.spluinbeas,qua-
rumcollectionemamullisannisurgoo.iumcomusoi»-
lo asservatur.Si vota fors comitclur, utresquc suppo-
tant,ct vita.Deo juvante, seriem bullarum plumoea-
rum pontiliciarum,({uibus alias mulliplicis generis
loco appondicis subnectam,vulgabo,quarum nuino-
rum in dies augcri auguror.unde ecclcsiasticum slu-
diumornabitur,etinsancta;sedishonoremetgloriam
aliqiiid etiam redundabit.Quamvis enim hoegenus
stiidii vidoatur storile prorsus et inama-num.habot
tamon sua lenocinia et suam utilitalem; nee illud
illiboralc certe o.^t et vacuum fructu intucri ab anti-
quis Ecclcsia; s.Tculis consuotudincm Romanorum
ponlificuin suo nomine in bulla plumboa imprcsso
sigiiaudi ot sigillandi pro nota authcntica voritJitis
publica diplomala.trajocto cannabino vel sorico lib>
per vonlrom bull.-c, et sic imploxo mcmbran»', ut
citra fractionem divelli nequeat.ct advortore varia-
tiones quassuccessu tcmporumca;dembullssubiere
plurosquo alias circumslantias adnotaro quiB ca-tc-
roquin hominum alio attendentiuin oculos fugiunt.

ntiquior est qualibet alia a D rium antecessit,quam nupcr Florcnti» interinBcri-
ata.unam si cxcipias biillam plionos Donianas ex penu nobilis litteratjqne vin

Utrc bulla Honorii ant

scriptoribus rcprKscntata, .. , ^ -- - . •■ p

saucti Deusdedit.qui undecim tantum oiinis Hono- DaroniusPhilippideStoscb vulgavilAntonius Fran-

705

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — HONORIUS.

706

ciscus Gori, vir omnigena litteratura ornatus, et in A.
ter illos bene paucos jure optimo coUocanous, qui
bono publico n ati dicuntur.Uaecbulla ostendit anti-
quitatem styli Romanae Ecclesiae imprimendi sigil-
lum in plumboadversus eos qui recentius inductum
censent,eumquenonnisinonoet decimosfficulopeni-
tusobtinuisse, PolydorusVirgiliuslib. viiidelnvent.
rer., c. 2, de Romanis bullis sic loquitur : « Insti-
tutum obsignandi litleras Romani ponlificisplumbo
unde ad posteros manarit, perdiu quaisivi.plumbo
tam pretioso sese, credo, in viscera terr;e rursus
abdente, ut ne cuiquam praedee esset, cum soli Ro-
mani pontiiices eo utantur. Equidem salis constat
Agathonem,quo sedente magna sedi factaesthono-
ris accessio, in cera annuio impressisse sigilla.
Verum postea cum Romanus pontifexmulta irroga-
rct privilegia.ut diplomata diuturniora fierent,pla-
cuit Stephano 111, ac deinde Adriano I, tabulas apo-
stolicas plumbo obsignari.Fuitis annus salutis772,
cum ipse Adrianus factus est pontifex, nam anti- n
quius non reperitur sigillum plumbeum. » Hoc no-
strum Honorii colloeandum est inter annum sex-
centesimum vicesimum primum,et sexcentesinium
trigesimum octavum, quantum temporis spatium
pontiiicatus Honorii capit.

Refert Joan.MichacI Heineccius in libro de Sigil-
lis veterum Germanorum, parf. i, c. 5, ex Thoma
Stubbio, teste Mabillonio lib. ii, c. 14, de Re dipl.:
(( Cum lis mota esset inter Wiihelmum Cantuarien-
sem, et Turstinum Eboracensem antistes, ac ille
susEccIesiceprivilegiaprose inmedium protulisset,
quaestionem subortam refert de diplomalum fide,
quod in his buIliTe plumbeae desiderarentur.Dicente
vero Cantuariensi illo tempore bullas plumbeas
anpendi non consuevisse, Eboracensem protulisse
diplomata Gregorii let Honorii pontificem jam tum
buUis plumbeis munita.nSed DominicusRainaldus
apud Leonem Allalium lib.i de perpet.cons. Occid.
et Oricnt.Eccl.,c. 0, non solurn Leonis I.Ciregorii 1 „
et Sergii 1 bullascommemorat.quasin archivocastri '-'
S. Angeli servari dicit, sed usque ad S. Sylvestri
temporaascendit,cujusbullam plumbeaminarchivo
Aretino reperiri aflirmat.Ego quidem inficiassuper
hoc ire non audcrcm, sed neque manus dare. Ilfud
mihi certissimum est.Honorium hujus nominispri-
mum sigillo plumbeo usum esse, mequo ex illis
unum possidere.Ab hoc ego auspicior epoehamnon
quidem consignationis sigilli pontificii in plumbo,
quam longe antea cmpisse reor, sed mihi non con-
tigit esse tam felicem, ut aliam tempore potiorem
bulla Honorii compararcm, verum unde seriei ini-
tium bullarum ejusmodi a me putatur.Hanc quidem
aflirmare possum esse indubitabilem et genuinam
Honorii I. Integritas enim et mundities litterarum,
parvitaa voluminis plumbi.nuduin et solitarium no-
men Honorii,citra ullaninotam numcralemsecundi,
auttertii,cvidentissime demonstrant pertinerpillam
ad Hnnorium primum;ubi bulla: Honorii alteriusa
primo consignata; occurrent numcro Romanollaut D
III ; nam ante annum millesimum nuduniplTcrcba-
tur nomen pontificis sine appositione notae numc-
ralis, qua inter sc pluros ejusdem nominis discer-
nerentur;et primus qui apposuit numerum in bul-
lis plumbcis, occurrit Leo L\ creatus papa anno
1048 ; qucm secutus est Victor 11 caeterisquc om-
nos doinceps, intcr quos cst Ilonorius ll,qui sedem
pontificiam ascendit anno 1124.

Hinc patct sinc tuto fundamento a Dominico
Rainaldo, quod factum etiam est a Joanne Palatio
de Gcstispontincum,buIlassignatas nomincLeonis,
Gregorii, Scrgii, Sylvestri, ascribi papis hujus no-
minis primis, cum papas cognoniincs pari Jurcpos-
sint sibi habpre sigilla omnia,(]uan'iuumdeiii noini-
nibus sunt signata, ut qua;, rp))i'to, antc annuin
millesimuiu nota nuuicrali carcaiil;et furtiis^c bulla
Rcalina, cui idcni auctur priinatiim defcrt,ad Syl-
vestrum secundum anno<JU'Jelectumpapani specla-

bit.Non nego formam litferarumpoasealiquod indi-
cium praebcre fpmporis, quo earum cffilatura facta
est, sed illi certo fidere non possumus, tum quia
paucis plcrumque litteris nomen papae repra3senta-
lur, qua3 ad ideam characteris tunc vigentis inge-
rcndam sufficere vix aut nc vix quidciu possunt,
tum quia variatio in litteras induci non solet nisi
longo teniporis intervallo, ut ceutum annorum et
intra sa;culum plures papae ejusdem nominisoccur-
runt. Una ratio suppcteret figendi ejusmodi bullaa
notis carentes suis papis,scilicct si bullae suismem-
branis adhuc ha;rerent, facile enim ex lectione et
ex diligenti inspectione atque examine diplomatis
notitia sui auctoris hauriretur, quem ex sola bulla
plumbea expiscari, mea quidem sententia, frustra
allaboratur.

BENCINI.

Num. 119, linea 12. — De lcmplo. Templum hoc,
ex quo tabulas (-ereas, sive, ut habent mss. codd.
Rcgius, rreheri, Mazarini,et Thuani uterque,tegu-
las aeras, abstraxit Ilonorius et Heraclii imp. con-
sensu et ecclesiam oinneni B. Pctri cooperuit.tem-
plum dicitur liomx, in aliis autem codd. templum
liomuli. Illud quidem Romae, qua; velut dea inipie
colebatur, ab Adriano exstructum fuit, et Vcneris
templo adjunctuin.De quo ha;c habet Dio lib.Lxix:
(( Ipse quidemAdrianusdescriptionem tcmpli Vene-
ris et Roma; ad euin(scilicctad Apollodorum archi-
tectum) mittens,quippe significans sineilliusopera
et ministerio etiam ingentia a;dificia o.xstrui posse,
quajiebat an illud cediticium rectesehaberet.Uescri-
psit de tcmplo, sublime et illud concavum fieri
oportere,ut ex loco superiori in sacrami usqueviam
insignior prosecutus esset, et magis conspicuus.
Concavum ad excipiendas ludorum machinas, quae
in eo latenter compingi et inde ex occulto in thea-
trum duci possent.» Ubi vero situm esset hujusce-
modi teraplum ipso Anastasius docere potest, qui
scripserat in Vita Felicis IV : Ilic fecit basilicam
SS. Cosmi et Damiani in urbe Roma, in loco qui
appellatur via Sacra.juxta templum urbis Roma;. »
Fuit igitur non procul ab amphitheatro,cum juxta
ApoIIodoriMathematicidcscriptionem inde peti lu-
dorum machinseodemquereferrideberent:ideoque
multis persuasum est duo illa septa qua; in hortis
sanct;B Mariaj Novie adhuc supcrsunt, esse hujus
templi rudera. Tanta; autem celebritatis fuit, ut eo
insignirentur ipsa imperatorum numismata,qualia
nuper eflbsea sunt in nostro Pedemontano agro ad
vicinia Montisrcgalis, et in rcgia gaza asservantur,
forlasse aliquando in eruditorum oculos proditura.
Quod si templum Ronnili ab Anastasio indicatum
malis.hoo pariter non exiguae apud Romanos vene-
rationis fuit, dcque eo Dionysius Ilalicarnas, lib. i,
ubi agit de Lupcrcali.(( Ostenditur secundum viam
qua itur ad ciccum, tcmplumque ci proxiiiium, in
(luo csl Lupa pra;bcns pueris duobus ubera.» Fuit
igitur ad Lu])crcal in octava regione, post curiam,
aut ad basilicam Porciam, ubi nunc a;des S.Marit-e
Liberatricis. Discimus intcrim ex his Aclis pontili-
calibus,altcrutrum eorumtcmiilorumChristianoVlI
sa;culo superfuisse, tabulis statuisquo opuli;ntuni,
tandiu fortassc a principibus servatuin, quod pris-
corum Caisarum simulacra contineret.

BIM tT L.\BBEI.
Nuin.llil.linca 1. — Ihmoriiis.Annci Redemptoria
noslri C2("i,(dccima lcrtia die mcnsis Maii, Ilonorius
CampanuscrealuscstpontifexRomanus. Hujustem-
poribusortac8tha;rpsisMonothelitarnm et propaga-
ta. An Honorius fucrit Monothelita, gravis qua'stio.
Siiil vcrior cst sentcntia oniniiim fcrc orthodoxorum
noslri tcuqioris illa, qua llonorius ab onini labe o
siiscriiliiinc h;i'ri;scos cx|iiiig;ilur..Vilvci'siisciiinsta-
baiit NliiiKillii-lit.r, suiiiii rssi' assi'i-riili'S. .Scd pro co
pugnubant Mavimus contra Pyrrbuni, Joanncs IV,

707

ANASTASII BIBLinTHECARII.

708

M.'ii';inus I,Agalho, iitiive iiluiRS pontificos Romani
.Hunoriuni sibi vinciicanles.V.de aoetissimam Seve-
rini liinii a(lnotationcm,tom.V Concilior.^ad Vitam
Honorii, Bellarminum, lib. iv, de Hom. pontif.,cap.
11, et Baronium, anno 633.

CENN[.

NOT.E CHRO.NOLOGiai:.

Quod semel suasU necessitas.temporumquecala-
mitas,ut clerus populusque Hom.auderent in Boni-
facii V electione atque consccratione,id in successo-
risHonoriinonessei^actum ex ipso Anastasio constat
catalogisque et Codd. omnibus consentientibus. Si
enim Honorius sedit annos xii,menses xi, diesxvi,
fuitque depositus die 12 0ctobris,ut constantissime
omnes tenent, ordinatus idem die fuit 27 Octobris,
unde postremis incl usis ad diem depositionis totidem
anni,menses,dies sunt quotregnavitlicmorius.Cum
autem praedicta dies 27 Octob. sit Dominica unni
625, ut indicat lit. Dom. F., interpontificiuni igilur
fuit anni unius, ac dierum trium,non dierum dun-
taxat XIII, ut habent fere omncs Codd. et cataiogi,
prsetervulgatum, quiomni procul ralione pra^sefert
vocationem men?. vi, dierum xviii. Ant. Pagius
recte animadvertit non posse Honorii primordia
serius constitui anno praidicto 625,idque arguit ex
Pontificis litteris ad episcopos Epiri ii Id. Decemb.
indict. XIV, qua; cxstant in Collect. Hom, Holstcnii,
pag. 248, quas litteras Papebroch.mendosas putat,
quia sibi contrarias ob detractum Honorio annura,
cujus initia collocat anno 626. adeoque ab eodem
Pagio arguitur, an. 625, n. 16,quasi eam coliectio-
nem non vidcrit.Hinc vero Pagii ca^tera eruditissimi
allucinatio ingens patet ; is cnim dcpositione cum
Anastasio detinita die 25 Octobris, licet mortem
bidui retro trahat, ordinatum fatetur Honoriumdic
27 ejusdem mensis, et anni. Qua; autcm aures au-
dire possunt,unica tantum die media inter deposi-
tionem et ordinationcm, pontilicem clectum. ordi-
natumqueeopraisertimtemporecum principisjussio
Cpoli e.vspectabatur,absqL:e ullaeanonicaeiectione,
ac potissimum contra Bonifacii Illdecretum.paucis
ante annis editum, ne pontifex eligatur nisi tertia
post depositionem die?Huc accedit libri diurni pon-
tificum ffiqualis eorum temporum auctoritas, ubi,
cap.de elect.pontif..ad Exarch.,ita legitur:" Pon-
tificalis memoria" iilo depiv-cscntibus curisadKter-
nam rcquiem evocalo, ut assolet humanis rcbus
accidere,magna nos tristitiarum moles obotrinxerat
proprio dispensatore frustratos.Sed non diu in aflli-
ctione persistcre consucta Uei noslri benignitasspc-
rantes in se derelinquit.Triduocnimnobisexiguisin
oratione manentibus,ut omnium mcntlbus ccclestis
dignatio demonstrarct, qucm dignum, » etc. Certe
Pagius, nisi, Bedae loco deceptus, BonifaciiVsedem
plus ajquo produxcrat, his modo angustiis non ha;-
reret. Qua! cum ita sint, vacalio sedis inter Bonifa-
cium et Honorium pcr se patet.anni quidemunius,
ac dierum trium, proindeque error Codd. pene om-
nium ct catalagorum habentium dics xiii, ab Ara-
bica, ut arbitror, cifia 13, absque punclis prisco
barbaroqup inoro sequioris a>vi emanalus.De emoi^
tuali Honorii die, seu depositionis, iiquet ex .\nas-
tasio; dc anno autem, nenipe638,eruditis omnibus
constat, pra^sertim Papebrochio, in Conat. hist.,
Sirmondo,in Synonsi ad t;ollect...Anast.et .•Vntonio
Pagio. Ita anniim luinc vapum in diversa ab aliis
distractum rcstituendum pulavi;qua! rcstitutio nisi
arrideat, rei periculum felicius iiut.

CIACONII.

Num. 119, linea 1. — Hoiwrius. Petronii de la
Mara.viri consularis lilius,Campanus,dccimus papa
regnicola, iinperatoro Kl.ivio Horaclio,sedit in Petri
cathedra annns xii. monses xi, dic^; vii. croatus et
conaecratus die Dominico mi Idus Novembri9,anno

\ 6:;i!. Videre eat in scx synodi Constantinopolitanc
tertia' vulgatis Codicibussanctissimo huicveroMo-
nothelitarum hiresis crimcn impingi.cum falsissi-
mum sit ipsum huic haresi unquam subscripsisse,
imo constet ehm condemnasse.ut ex Ma.ximi mona-
cbi cjus contemporanci,qui sub Martinopapavixit,
enistolis Gra;cis,et dialogo contra Pyrrhumpatriar-
cnain Constantinopolitanum,ha;reticum Moootbeli-
tam.qua; in bibliotheca Palatina exstat,satis mani-
fostuin est. Eumdem cliam pontificem catbolicum
sempcrfuissescriptisconlirmaruntEmmanuelCalles
Gr.-BCUs,Joannes de Turrecremata cardinalis, lib.de
primatu S. R. E., et nostris temporibus Alberlus
l'ighius, in lib. de Ecclesiastica Hierarchia. Ca;te-
ruiii vulgata soxt.i; synodi cxemplariaa Grffcis cor-
rupta, ejusque canones, in quibus Honorius con-
demnatur, supposititos esse, ex Thcophane Isauro
Gra'CO Historia; ecclesiasticae scriptore, docct Ana-
slasius Bibliothecarius,in HistoriasuaLatine.quam
n ex eodem Theophane, Nicephoro et Georgio abbate
composuit. Hic animadvertit Gullielmus Sirletus
Calaber, cum esset sedis apostolica; protonotarius,
qui cum doctrina, pietate et omnium virtutumge-
nere. cumulatissimus existeret,ad colle^um cardi-
nalium meruit promovcri, et memoria illiua nunc
in benedictione esl.

Linea 11. — Hic cooperuit ecclesiam. Basilicam
sancti Petri teguis a;neis ci Jove Capitolino sump-
tis cooperuiU

Linea 13. — Fecit ecclcsiam bealx Agnetis.Vi cor-
men in abside indicat.

MAFEI.
Num.li9,linea 2. — Sed et mutla a/ia.lnter multa
alia quae Honorius pontifex gessit unum est, quod
populos Christian.T; religionis expertcs ad Christi
lidem adduxit,missis verbi Dei administris^qui eos
doccrent. .\h Honorio eniin Birinum episcopum in
p Briltaniam missem fuissc,a quo Saxoncs Oeciden-
^ tales Christianam fidem suscepere, Beda [Lih. iii,
cap. 7) testatur : ■< Eo tempore, inijuit, pens Occi-
dcntalium Saxonum, qui antiquitus Gevissa; voca-
b<intur, regnante Cynigisso.fiacm Christi suscepit,
pr.x-dirante illis verbum Birino episcoj>o, qui cum
consilio papa; Honorii venerat Britanniam.promil-
tens quiaem sc illo pra-sentein intiniis ultra.Anglo-
rumpartibus,quonullusdoctor pra^ccssisset^sancta;
fidei seiuina se esse sparsurum:undcet jussu cjus-
dom pontificis per .\storium Gcrnuensom episco-
pum in episcopatus consecratus est gradum. >•

Nuiii.ll9,linea 3. — Temporibiu suis rer)ovavit,eic.
De Ilonorii erga divinum cultum reverentia in dis-
ponendis rebus ecclesiasticis.atque munificcntiain
a;dificandis, ornandis. dolandisque ecclesiis,multa
admiranda apud Anastasium inveniuntur. Omnem
enim propc clerum rcnovavit.basilicam beati Petri
tegulis .Tnois.ex Jove Capitolinosumplis,cooperuit,
altareque sancto Pctro argento incrusfavit, multis
D aliis additis ornamontis..t.dem sanrt,T.\grietismar-
tyris a solo refocit..£dom sancti Pancratii via Au-
relia restituit.tcmplum quoque .\nastasii adAquas
Salvias,templum quatuor Coronatorum martyrum;
lemplum sancti Severini,apud urbem Tiburtinam,
magnilicentissinii opcris a-dificavit^el argentoauro,
pornhyreficis el marmoreis lapidibus incrustatione
pariofum,opore tcctorio.vermiculatoquc cxornavit.
ilesfituileliamcocmeferiumsanctorumMarcellini el
Petri:multas alias Ecclcsiiis restituit, et mulfas de
novo construxit;primusque insfituit ut unoquoque
Sabbato a sancfo Apollinari ad sancfum Petrum
iretur cum litaniis. Sod mirabilius plane est quod

ejus cnitaphium et vetus alia inscriptio a Canisio,
tomo VI antin. Leet. rclata, testanfur, ipsum nempe
exstinxisso scnisma Istria; do tribus capitulis, qu«e

laus esf non minima Sod cum in sancto Gregorio
probaverimus scbisma illud durasse usqueadScr-
gium papam,vel sub Uonorio omnino eopitnm non

709 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — SEVERINUS. 710

est, vel schismatici iterum post Honorii mortem A tionis, quam mortis aut sepultur», ut saepe fit, in

lapsi sunt. summam collato, ex quo manifestum fit nos juxta

Num. 120, linea 20. — Qui etiam sepultus est. mentem Anastasii ordinafionem ejus recte conjun-

Obiit tandem Honorius papa die duodecima mensis xisse cum dic 27 Octobris anni 6'J.5, cum, eodcm

Octobris anni sexcentesimi trigesimi octavi post- teste, obierit et sepultus sit in basilica beati Petri

quam, ut habet Anastasius, sedisset annos duoilecim, apostoli sub die quarto Idus Oclobris.
nicnscs undecim, dics septemdecim, tam die ordina-

LXXIII. SEVERINUS.

ANNO CnRISTI 638, UERACLII 29.

121 Severinus, natione Romanus, ex patre Abieno, sedit menses duos, dies qiia-
luor (a). Hujus temporibus devastatum est episcopium Lateranense a Mauricio charlu-
lario et Isacio patricio et exarcho Italiee, cum adhuc electus esset domnus Severinus.
Sed antequam veniret Isacius, Mauricius dolo ductus adversus Ecclesiam Dei con-

5 silio inito cum quibusdam perversis hominibus, incitaverunt exercitum Romanum,
dicentes, quia quid prodest quod tantse pecuniae congregalae sunt in episcopio
Lateranensi ab Honorio papa, et miles iste nihil exinde subventus habet, quando
et rogoe veslrae, quas domnus imperator vobis per vices mandavit, ibi sunt a sancto
viro reconditfe. His auditis exarserunt omnes adversus Ecclesiam Dei, et venerunt
10 oranes a minimo concitati, omnes armati, qui inventi sunl in civitate Romana
a piiero usque ad senem in episcopio suprascripto Lateranensi, et non potuerunl
. raanu militari introire, quia restiterunt eis qui erant cum sanctissimo domno Seve-
rino.

122 Tunc videns, hoc Mauricius, quia iiihil potuerunt facere, dolo ductus fecit ibi
exercitum residere, intra episcopium Laleranense, et fuerunt ibi dies Ires. Post
triduum autem introivit Mauricius cum judicibus, qui inventi sunt cum ipso in
consilio, et sigillaverunl {b) omne vestiarium ecclesite, seu cimbylia episcopii, qua

5 diversi Christianissimi imperatores, seu patricii et consules, pro redemptione
animarum suarum beato Petro apostolo reliiiuerant, ut pauperibus singulis tempo-
ribus pro alimonia (c) erogarentur, seu propter redemptionera captivorum. Et postmo-
dum misit Mauricius epistolas suas ad Isacium patricium Ravennam de hoc quod
actum est, quoraodo ipse cum exercitu sigillasset omne vestiarium episcopii ; et quia

10 sine aliqua laesione omnem substantiam saepe dictam potuissent depra;dari. Cumque
haec verius cognovisset Isacius, venit in civitatem Romanam, et misit omnes prima-
tos (d) Ecclesiaj singulos per singulas civitates in cxsilium, ut non fuisset qui ei re-
sistere debuisset de clero. Et post dies aliquantos ingressus est Isacius patricius in epis-
copium Lateranense, et fuit ibi per dies octo, usque dum omncs substantiam illam de-

15 pra-darentur.

123 Eodem temporc dircxit exinde cx parte ex substanlia ipsa [e) in civitalem re-
giam ad Ileraclium imperalorem. Postmodum ordinalus est sanctissimus Severinus,
el reversus est Isacius Ravennam. Hic rcnovavit absidam (/") beati Petri Apostoli
ex musivo, quod dirutum erat. Ilic dilexit clerum, et omnibus donum (g) augraen-

5 lavit. Fuil autem sanctus, bcnignus super omnes homines, amalor pauperum,
largus et mitissimus. Fecit autem episcopos per diversa loca nuraero quatuor. Hic di-
misit (h) omni clero rogam integram. Qui etiam sepultus est ad bealum Petrum aposlo-
lum sub die quarlo Nonas Augusti, et cessavit cpiscopatus menses quatuor, dies vigintl
novem.

NOTUL.IC MAnGlNALES l'AIinOTTI.

(a) Baron. ait Anastasiumei tribuere mcns. undccim. (/;) Inlninles siib specic pacis sigill. (c) Eleemosyna.
(d) Baron.intelligiputat cardinalcs. (c) Ipsasubstantia purtem quandam. (/) D, apsidcm. (g) Ij, donis kI bonis.
(h) B, divisit.

7H

ANASTASII BIBLIOTIiECAIlII.

71S

VAHI*; LECTIONES.
E.r codice farncsiano LXXIIl. A tia. lin 4, A, quaB durata eral; B.omncs duo augu

Nitm 121, lin 4, sed antcquam venirct Isacius
patricius Maurilius. tin. 8, ct rogas voslras, quas

dominum iinpcrator vobis per vices mandabit ibi
sunt ad sanotissimum Petrum recondilus.

Ex codicc Vallicellano.

Num 121, lin 1, Habieno. lin 2, a Mauricitio car-
tulario, ct Isatio patricio et exarcho Italia!, dum ad-
huc.lin.4.Isatiuspatricius, Mauritius./in5,incilavit
e.xercitum Romanuni, diecna : Quid prodest. lin 1 ,
et milites isti nihil exinde subventionishabent/dum
quando et rogas vestras quas dom iniper. lin 9, 10
et II, cod YtUlicell hahet ul mss libri reij, Max, et
Thuan. lin 12, cum supradicto domno Severino.

Nnm 122, lin 3, Klauncius cum judices qui invcnti
Bunt. lin 4,vestiarium ecclesia;, seu cymiliacpisco-
pii quas diversi.

Num 122, lin 1, Martinus. Et ita uhique, ibid.,

mcntavit. lin 6, B, nuniero 9. lin 9, A, dies 24.
Ex codice liegio, Mazarino et Thuano.
Num 121, tin 4, laacius patricius Mauricius. tin

5, incitavitex. Rom dicens : Qui pr. tin 7, cl militee
ipsi nihil exinde subventionis habent, dum quando
et rogas vestras, quas dominus imper. tin 9, ibire-
C(indita3 tcnent tin ead ecclesiam, et ven animo
concitati omnes armati, tin 11, semen.et in episco-
pium Latcranense non potucrunt manum raittere,
et introirc. tin 13, cum suprascripto d. Sever.

A'«m 122, (»j 1, fecil e.xcrritum suum residere
intra episc Laler et fecerunt ibi dics tres. tin 3, et
intrantcs sub specie pacis o. u. E. seu cimilia. lin

6, reliqu ubi p. 8. t. pro elccmosyna erog. /in7,capt
" " M "■ . - - -

Postmodum nl. Mauritius e. s. ad I. p. II. de eo q
ac. tin 10, subst praedictam p d. lin II, civ rioni.
tin 12 primates eccl. <i»i ead, ut non fuisseot qui ei

fecit cxercitum suum residere./in 2, ct f6cerunt ibi ^ resistere debuissent (.1/, fuisset et debuisset). Post

dies III. tin 3, in consilio : ct intrantes sub specie " dics al. lin 13, Isaacuis in episc Later et fuit ibl

pacis sigillavcrunt omne vcstiarium ecclesi.-B, scu perdicB.usque dum substantiam illam depradatus

cymilia episcopi. /inO, derolinquerant, ut. /ih 7, pro

elceniosyna (Cod. eloemosyna) erogarcntur. lin nid,

dees/ct a»/c poslmoduni. /inH.de eo quoil ((.'of/. (]ui)

actum cst. lin 9, vestiarium episcopi. lin. 10, s. a.

liBsione substantiara praedictam potuissent dcpra;-

dari. Cumque hoc venus. tin. 11, in civitatem llo-

mam.et misit omnes primatcs Ecclesia;. lin 1.'!, de-

buisset. Post dies ali(iuanlos. lin 14, Cod. Vallicell.

voncordat cum lieg., Maa. et Thuan.

Num 123, tin 8, et cessavit cpiscopatus menses
IIII, d. XXIIII.

Num 125, tin 1, oodem tcmporc diroxit ox ipsa
substantia partcm quandamin civit U.ad Herinip.
Postmodum reversus est Isarius Ravennam,ct dum-
nus Severinus ordinatus est papa. Hic ren. lin 4, di-
rutum erat ut edit. tin 8, apud beatum l'etrum. In
reliijuis, brevitatis causa omissis, concordat cum lieg, n
Maz et Thuan.

Apud Fabrotlum ex codice Freheri.

Num 121, lin 2, A, Maliritio, tin 4, B, Isacius
patricius Mauricius, tin 8, A, ibi suut a sancto. tin
II, B, in episropium suprascriplum.

Num 122, tin 3,B,in consilium. lin 4 B,cymilias ;
A, tubilia. lin 11, AB, omncs primatcs. /i;i 14, B,
omnem substantiam, etc.

Num 123, tin 1 AB direxit partem ex substan-

est.

Num i2ri, lin 1, eodem tempore direxit ex ipsa
suhstantia partem quandum incivitR. ad Horp imp.
Postmodum reversus est Isacius Havcnnam, ct do-
minus Scverinus ordinatus cst papa.llic ren. lin 4,
diruptum crat. tin ead ct 5, dona augment. tin 0,
largitor mitissiftius. lin ead, loca novcm. Hic dim.
£.r codice Thuano altero.

Nam 121, lin 4, Isacius patricius M. lin 7, et mi-
litcsisti nibil cxinde subventum habet. /inIO,animo
conc.

Num 122, tin 2, cxerc sedere i. Episc Lalcran et
sedcruntdi. 3. lin 4, scribe cimilia. tin 7, pro re-
dcmptione c. tin 10, deprasdare. tinca 12, ul non
fuisset qui resistere potuisset, dcbuisset e clero.
Eodom tempore, etc.

Num 123, tin 4, disruptum. lin 6 et 7, numerd 9,
diaconos 19. tin 9, dies 34.

Apud Pcniam ex codice Cavensi.

Nwn 121, lin 1, Sevorianus, /in 7, habct. Dum
quando ct reges. tin 11, episcopium.

,Y»))i 122, tin 4, omnom vest c. s. c. e. quas.
tin 9, omnem v. tin 10, deprjedure. iin uU, depre-
darent.

Num 123, lin 1, cx ipsa substantia. /in 3, Ra-
vcnna.

NOT.£ VARIORUM

ALTASERRA,
Num. 121, linca 2. — IIiijus tcmporibus dcva-^ita-
tum est episcopium Lalcrancnse a Muuritio chartula-
tio et Isacio patricin ct crarcho Itali.r, cum adhuc
elcclus es.iet domnus Srverinus. Cum adbuc clectua
essetScverinus.idcslelcctusct nondumonsccratus,

pladius." Necdesiit furorplcbis Roman.i! diripiendi
sdos pontilicius vacante sedc. Monstrelet Chronic.
vol. I, cap. C2, de electionc Joannis XXlll : Et lan-
to.tt loute sa maison ful forcec ct on nnporla loul cc
quon y liouva, <•/ mcsmcmcnl n'y demeura huys ne
fcncslrc, que lout nc fu.U o.s/t'. Hasilica Laterancnsis

cpiscopium, id est, patrianhium Latrranense, a D est nrima e patriarchalibus eeclesiis urbis Roma;,
»1 :i\„ „1 ...!..„;., „1 I :^ .,„i.:„;,, „i „.„-„»,^ 81C dicta nuod e domo I.ateraDi conversa osl in ec-

Mauritio chartulario el Isacio palricio ot exarcho
Italia; diroptum est, Vacantium occlcsiarum rcs a
plebe diripi solobant : quod genus praidationislevas
vocabant a vcrbo lcvare, quod sonat tollore, a Vi-
ctoro 111 votitum.Leo Ostiensis Chronic.Cassincns.
lib. II, cap. 97 : » Seditiones quas dicunt lcvas scu
prasdationos, quas bic in abbatis dormitione lieri
solere compererat, Viotor III Pl'. no ultra fieret,
sovorissimo interdlxit." Petr. Daniian. lib. v, ep. 6 :
« Plcbium consuctudincm fama vulgante copnovi-
mus, ul viilolicet suo dofuncto opiscopo domumopi-
scopi hostiliter irrumpontcs invadant.facultatcsejus
pra;donum more diripiant, praidiorum domos inva-
dant, vites insupor el arbusta bostiali immaniores
ferilatc succidanl: quod nimirum nisi Ecclosiastici
vigoris fuerit ccnsura correctum, haud dubium
quin regiouibua illis repentini furoris immincat

sic dicta nuod e domo Laterani conversa esl in ec-
clesiam. Hieronym. ad Occan. de Fabiola: In Bati-
lica quondnm iMlfrnni, qui C;vsariano Irunratus ctt
yladio. Basilic.T! Latoranensi adjungitur opiscopiurr
soii palriarchiuiii l-atcranonso, quia ibi fuit doniici-
lium ct Palatium antiquorum Homanorum ponlifi-
cutn. .\nasta3. in Vigilio et Stephano III: "Quoau-
dito.Augusta misit Anthcmium scribonem cumjus-
sionibus suiset cnm virtulcmajoro Romam dicons :
Exccpto in basilica sancti Petri parce ; nam si in
Latoranis atquc in palatio aut in qualibet ccclcsiu
invonoris Vigilium, mox iinposito in navi, pcpduc
eum usque ad nos." Radovir. do Fridcric.pcst.lib.
I. cap. 10 : • l"ndo de imporatore Lothario in pala-
tio Latcranenci super hi^Jusmodi picturam scriptum
est :

713

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — SEVEHINUS.

/14

Rex venit ante fores jurans prius Urbis honores,
Post homo fit papae, suuiit quo dante coronam.
Et Anastas. ipse in Stcphano IV : u lUicque oratione
ab episcopo data juxta antiquilatis morem tribuen-
temque paeem omnibus, in Lateranense introduxe-
runt patriarchium. »

Et sigilluvcntnt omne vestiarium ecdesiw seu cymi-
lia episcopii. Cymilium ecclesia; est vestiarium, in
quo sacra: vestes vel sacra vasa et res pretiosiores
ecclesii-E custodiaj causa reponuntur, ut interpreta-
tur ipse Anastasius hic et inf. eod. : « Quomodo
ipse cum cxercilusigillassetomnevestiariumepisco-
pii. » Idcm in Vitaliano : ■< Sed et vasa sacrata vel
cymilia sanctarum Dei ecclesiarum tollentes nihil
dimiserunt.» Paul. Varnefrid de Gestis Longob.lib.
V, cap. II : <' Nam et vasa et cymilia sanctarum
Dei ecclesiarum, imperiali jussu et Gra;corum avari-
tia sublata sunt. »

BENCINL

Num. 121, linea 2. — Devnstaluin csl cpiscopium.
ExpiLitio ha!C opulcnlissimi patriarchii Lateranen-
sis, cujus meminit Anastasius, et ca^des a Mauritio
chartulario imperialiin Romanos patrata,originem
hanc habuere, quam ex .\ctis concilii Lateranensis
sub Martino I certissimc discimus. Ileraclius imp.
annitente Sergio CPno antistite, Ecthosim evulgavit,
in qua sileri ab utraque parte mandabatur circa
controversiam a Monothelitis excitatam, de una, aut
duphci agnoseenda asserendaque in Ghristo D. N.
operalione. Et pactis quidem servandi ea de re si-
lentii convenerant pridem Honorius pontifex, Hie-
rosolymit. patriarcha Sophronius,aliique primarum
sedium episcopi, eo quod tempestivum videri tunc
et oeconomicum poterat. Sed cum rebus humanis
excessisset Honorius, Monothelila! pacta silentii ad
hsresim constabiliendam traduxere, in tantum, ut
Sophronius pro orthodoxa traditionc et fide illud
censuerit abru
suae et proposit

sollicite cxtorsit, quod Ecthesim appellarunt, etper-
niciosa! cunctationis larvam iterum religionis can-
dori obtendit. MittiturEcthesis ad patriarchas et ad
episcopos reliquos, ut, pro more illorum temporum,
subscribatur.Eamdem ut accepit Isaacius exarchus,
continuo perMauritium chartularium ad Severinum
pontificem, ut confirmaretur, transmisit. Namquc
chartularii apud Gra?cos hoc erat oflicium, ut publi-
cas cbartas reciperet, in usum et auctoritatcm dedu-
coret, ac deincepg cuslodiret. Accepit igitur Ecthe-
sim Severinus, atque in Romana synodo, forte ad
ejusordinationem congregata,senlentiadamnationis
conlixit. Hinc Isacii in Severinum dira; ot insectatio-
nes : hinc patriarchii Laterancnsia furiosaexpilatio,
et commota adversus clerum et Romanos persccu-
tio. De imperiali mandato adSeverinum pontificem
dirigendo, quatenus Ecthesim conlirniaret, verba
facil Cyrus Alexandrinus in epist. ud Scrgium, re

A. ctoritate huc transmissa pessima; et prajsumpts
novitatis eorum Ecthesis. » Hac itaque in Romana
primum synodo anathemate proscripta est a Seve-
rino, cui universus Romanus clerus assensum pree-
buit.QuocircaGesta pontificalia subjungunt: « Cum-
que h;ec verius cognovisset Isacius, venit in civita-
tem Romanam, et misit omnes primates Ecclesiaj
singulos persingulas civitates in exsilium, ut non
fuisset qui ei resistere debuisset de clero. » Ac 're-
ipsa Severinus constitutum edidit adversus Mono-
thelitas,quod laudaturinprofessione fidei,inDiurno
Rom.Pont.,c.3. n. 6, his verbis : « Profitemur ctiam
cuncta decreta pontificum apostolicce sedis, id est,
sanctffi recordationis Severini, Joannis, Theodori
atque Martini custodire ; qui adversus novas qua;-
stiones in urbe regia exortas, pro propria doctrina
cuucta zizaniorum scandala amputassc noscuntur,
profitentes juxta naturarum motum,itaet duas na-
turales operationes et qua;cunque damnaverunt sub

n anathematc damnamus. » Id igitur ex hisce novi-

mus, primum Severinum ponlificem cum sua Ro-
mana synodo hffiresim Monotheliticam publico suo
decreto perstrinxisse : cui quod episcopi Rornani
clerici constanter adhffisere, exsilio multati sunt.

Linea 3. — Cum adhuc clcctus csset. Scilicet re-
cepto dudum more, concessio ordinationis facicndse
ab imperatore exspectabatur ; quod verba Cyri in
laudata superius epistola non obscure docent : Quam
(Eclhesim) dcbct profitcri... Severinus... qui ordi-
natur in lioma. Arbitror itaque una cum Sergii
Ecthesi,et epistola missam ad Severinum imperia-
lem concessionem ordinalionis ; ipsumque Mauri-
tium chartularium attulissc Romam utrumque, et
forte Ecthesim primum apud pontificem pertulisse,
quam quod ille in Romana synodo anathematiza-
verit, devastatum est patriarchium, expilatw opes,
omnisgue clcrus, agente Isacio exarcha, cxsilio et
ludiitriis exagitatus. lis enarratis, subjungunt Acta

■umpendum. Sergius e contra, haeresis „ pontificalia : Postmodum ordinalus est sanctissimus

siti tenacissimus.edictum ab Heraclio '-' Scverinus.

Linea 6. — Tantx pecunicB. kmi argentique vim
pene incredibilem ecclesiis donaverat Honorius, ip-
sumque Latcranense Erarium opplelum reliquit.
Produnt siquidem ejus Acta obtulissc eum ad 2500
argenti caelati libras, prcBter auri dona aliaique sup-
pellectilis Uic vero dicitur Lateranense oBrarium
ingenti pecunia ditasse. Rcs visa cst imperatori,
bellorum expensis detrito, commoda et opportuna,
nactusque occasioncm, diripi mandat, casteraque
Isacio depopulanda pcrmittit.

BINII ET LABBEI.
Num. 121, linea 1. — Sevcrinus.Vosi obitumHo-
norii Scverinus, natione Romanus, consensu totius
clcri factus est pontifex; conlirmationcni olcctionis,
tyrannice fleri solitam, ab Heraclio fortasse nuUam
impetravit.

.__ _._^ _ Lin. ead. Sedit menscs, etc. Baronius anno 639,

citata secrctar. 5 concil. Lalerancns. sub°Martino, D num. 3, ait Anastasium Severino tribucrc mcnsesll

tom. III Concil. Hard., pag. 803 : « Eustachius glo-
riosus magistcr militum dctulit miiii vcncrandos
apices prEcipui mei Domino Deo honorabilis beati-
tudinis, intus habcntcs et exemplar compctenter et
consultissimc facta; Ecthcscos venerahilis nostra;
fidei, apiissimoet Dco conservando domino nostro
magnoque principe propria fide no«tra, ad Isacium
exccllentissimum Patricium et exarchum Italia: de-
stinatoG, quam dcbet profilcri fraler noster Severi-
nus sanctissimus, Deo juvante, qui ordinatur in
Uoma.» Atlamen a Severino ct a Romana synodo
Ecthcsim fuisse condemnatam lestatur Martinus
pontifex, qui, post rccitalam Cyri cpislolani, Lalc-
ranenscs Patrcs hisce verbis est allocutus « Ceci-
dcrunt autem a sua spo, mentiti contra caput pro-
prium. Ncc pnim suscepta est omnino, neeadmissa
est secundum vanam eorum spcm, magis aulcm
conderanata cst el anathcmatiznla nb aposlolica au-

Patrol. CXXYIII.

et riies 4. Ad pra;dictum annum Domini qui cum
indictione 12 coincidit Severinum pervcnisse ex eo
patet quod Ecthesim Heraclii indictione xii promul-
patam (ut videre est in conc. Rom., secrct. 3) ipsc
damnaverit ct anathcmati subjeccrit. Eumdcm non
essepra^tergrcssumhuncannum colligere possumus
ex synodo Romana, quam prn;dicta Acla synodalia
a Joanne pontilice et sueccssorc Sevcrini colloclatn
fuisse testantur.

CENNI.

NOT.E CIIRONOLOGICE.

Scdis vacationcm post Honorium anni i, mensium
vn, riier. xvii scu xviii, catalogi omncs cl codicea
unanimi consensu definiunt.Causam vacationistam
diuturna' eruditissimcconjecit Baronius.prolelatam
ncmpe novi ponlilicis orriinationemaluniperatorc o
abexareho Isaacio palricio, quoad chartum dograa

23

715

ANASTASII BIBLIOTHECAHII.

716

tieam (Iraicc Eclhcsim probasset. Idquc conjecil cx
cpistola Cyri Alc.xandrini ad Scrgiuni Cpoleos pa-
triarcham. Aliam quoquc causam diulissimi iutiT-
pontificii ab Anastasio discimus, tradcnte quod
Isaacius Patricius, cum fama cssct llonorium pa-
pam multos thcsauros collcgisse et in Laterano depo-
suisse, Ilomam venit misitque in exsilium omnes
EcclesisG piimales (ncmne cardinalos, ut Haron.
et Calvis. intelligunt), dcinde Ecclesifc thcsau-
rum asportavii. Baronii conjectura valdc piacet
Antonio Pagio, qui animadvertit, eodcm aiino
Ecthesim prodiisse quo et patriarcliium Late-
ranensc expilatum fuit et Isaacius Romam venil ;
quarc in doctissimi Annalist.Ti scntentiam it pe-
dibus, ncquidquam rcpugnante Combehsio llist.
haer. Monoth., disp 1, g 11, qui protelatam con-
firmationom ascribit aut mnrbo imperatoris, aut
metui ccrti pcriculi pro partc Occidentalis impcrii
si pontificium onus in senem llomanumque homi-
ncm sibi ignotum reclinaretur. Dc Ecthesi ac Mo-
nothclismo consule notas Pagii et Sommier ad
S. Martinum, num. 131. Vacationis igitur ob pra3-
dictas causas tam diuturna;, a die scilicet 12 Ucto-
bris anni 038, fincm attulit dies 28 Maii an. GiO,
quam C littera Dom. fuisse ipsam ordinationis
ostendit. Atsi diuturnum fuit interpontificium ante
Sevcrini ordinationem, c contrario brevn admodum
fuit scdis tempus; etenim pontifex, ordinatus die
28 Maii, anno 6i0, Kalendis Augusti cjusdcm anni
moritur, postridie scpclitur, cum duos duntaxat
menscs, dies quatuor Pelri cathedrani tcnuissct.
Cajterum diuturna liuju.^modi interpontificia, quo-
rum similia doinceps iion occurrent, non pro nostra;
nstatis more accipienda sunt: apostolica enim sedes
tridui utplarimum spatio diutius suo viduata pasto-
re non remanebat, clero populoquc statim consen-
tiente in spectato aliquo viro, quem Spiritussanctus
eligendum inspirasset, ut ex Diurno Pontificum
liquet. Et sane ipse Anastasius de Latcranensi ex-
pilatione loqucns : Cum adliuc, iuquit, clectus csset
domnus Scvcrinus ; et supra in Bonifacio V, de c.Tedc
Eleutherii patricii agens dixiTat, aitte dies ordina-
tioyiis cjus. Ac prajtcrca principis jussionem pro
publica; pacis bono toleratam inalium unquamnon
incidisse legimus pra;terquam in ritc cleelum pon-
tificem. Quin ctiam tcinporc id cxigcnte clectus,
quid(]uid antc conlirmationem secus esse vidcatur,
pasloris munerc fungebatur, ut de M. Gregorio
constat, qui a Mauritio nondum confirmatus Lita-
niam septifonnem aliaque id genus inler maximas
Roma; calamitates celcbrabat. Ad Sevorini scdem
redicns, non ainpliorcmduobusmensibusetquatuor
dicbus fuissc afnrino, lamctsi apud Baron mcnses
undecim pcr errorem invenianlur.

CI.VCOXII.

Num. 121, linea 1. — Scvcrinus. Labieni filius,
Romanus, impcratore Klavio lleraclio Augusto,
sedit ab ordinatione annum unum, mcnses duos,
dies tres, crcatus et ronsecratus Kal. Junii die Do-
minieo anni 037 ; ab Isacio totius Italio; exarcho,
in pontilicatu conlirmatur : vana cnim habebatur
cleri ac populi eloctio nisi cain impcratores aut
corum exarchi confirmassent.

Linea 4. — Muiiricius, sive male erga Ecclosiam
animatus, sive ab lleraclio non benc senliente ira-
pulsus.

MAKEI.

Num. 123, linea 8. — Et cessavil episcof)atiu<i
menses qwituor, dies 29.Dum sedes pcr Scverini raor-
tem vacaret, Scotorum Icgatio Romara pervcnit,
quam de tompore Paschatis celcbrandi, deque Pc-
lagianoruni h;crosi ad Sevcrinum miserunt,ut habet
Beda lib.xii, cnp.lS.Ad quos archiprcsbytor,.\rchi-
diaconus et primiccriusnotariorum, lunctcmporis,
vacante sede, Romanam Ecclcsiam administranlcs,

A rescralis eorum littcris, nc diu quistionis caligo
indiscussa remancrct, rcsponsum dedere, atque
Pasclia quarta dceimaIunacumUcbra;isncquaquam
csse celebrandum scripserunt, caverentquc a bla-
sphemia Pelagii et stultiloquio, quod saipius ab Eo-
ctesia erat dainnatum. Ex hoc errore Scotorum
infcrunt quidam Anglia; Prolcstantes Britannorum
fidei prima rudimenta non jussu Romanorum pon-
tificum ex Roinana hausta fuisse doctrina, sed ex
Grajcia Asiaque dcrivasse, cum ab exordio illorum
nasccntis Ecclesis Asiatico more Pascha pcrege-
rint. Verum id perperain a Protestantibus inferri
ostendunt cum Iitera; ad Scvciinum a Scolis dat«,
quas non dcdissciit cum Uomana Ecclesia unionis
cxpertes, tum Bcda ipse, qui per littcrarum initium,
quas ad Scotos clcrus Romanus rcmisit, manifcste
dicit declaratuin, et nuperriine temporibus illis hnnc
apud eos h.vrcsim cjcortam, et non lotam eoruin yen-
lem, sed quosdam ex eis hic fuisse implicitos,

U PAGII.

Num. 121, linea 2. — ilujtis tcmporibus dci^asla^
tum est episcopium Lateranense. Durante iutcrponti-
ficio Isaacus, patricius et cxarcha Italia;, cl Mauri-
tius chartuIarius,consiIioinito cum quibusdampcr-
versis hominibus patriarchium Latcranense expila-
runt, incitantes, inquit Anastasius, « exercitum
Romanum. ct dicentes : Quia nihil prodest quod
tants pccunia; congregata; sunt in episcopio Late-
rancnsi ab Honorio papa, et milcs istc nihil cxinde
subventus habct, dum et roga; vcstr;L-,quas doranus
impcratorvobispervicosmandavit.ibi sunta sancto
viro recondita;. » Quo pra;texlu usi sunt ad incitan-
dos militcs ad dcpra;dationem. Licet autem idem
Anastasius asserat Isaacum i. ex parte cx ipsa sub-
stantia in civitatem Regiam ad Horaclium impcralo-
rem » misisse, nihilominus Combefisius in Iiistoria
ha;resis Monothelitarum, disput. i, !; 11 et 12, aulu-
p mathanc Lateranensis patriarchii expilalioncm He-
'-' raclio imperalori attribuendam non esse, cum \ix
possit intolligi ut vol Sorgius, vel lIoracIius,quica-
tholicorum ambirent nomen, ac catholici hactonus
habiti cssent,multaqucrcvereatiain Honoriohabuis-
scnt Romanam sedera, sic male dc ea in Sevcrino
mercri voluerint.

SOMMIER.

Num. 121, linca 3. — Cum adhuc cUctus essel
domnus Scverinus. Sergius Cpoleos patriarcha, ut
facilius propagaret .Monotholismummagisquoastru-
crot,formulam seu lidoi exposilionem.Ecthcsim nun-
cupatam, confecit, camque iraperatori Heraclio per-
suasit.ut suo nominein lucera cdi raandaret.l'rodiit
anno C38, Honorio papa inscio, qui codera anno
clausit supremum diem {Conc. Lalcr. sub Mart. i,
sccret. 1 ; Pag., Crit. bnr. ad a. 039, n. 8) : hanc
postea Hcracliusiinprobavit, ubi scandaJa inde pro-
vcnicntia in Occidontc copnovit. Ea Ecthesis cst ca-
D Iholica, quatcnus de Trinilatis myslorioloquitur ad-
versus SabcIIium ct .\rium, ct demystorio Incarna-
tionis contra Nestorium ot Eutyche"tcm,usque adoa
verba : i. Nullo modo conccdontos alicui cx omnibus
unam vel duas diccro sive docere oncrationcs in
divina Uomini Incarnationc ; sed raagis, sicut san-
ct.T ot universales tradidcrunt synodi, unum oum-
deinquo rilium unigonitum Dominum nostrum Jc-
suinChristuravcruni Dcuniconnteri operaridivinaot
humana, et omnom Deo congruam ct homini opcra-
tioncm ex unoeodeinquo incarnato Dco Verbo indi-
vise et inconfuse proccdcre, cl in unum oumderaquo
sortiri ;eoquod unius quidcra operationis vox licet
ab aliquibus Patribus dicta cst, tamen turbat oxtra-
ncas quorumdara aurcs. arbitrantium in intcritum
eamdcm prolatam csse duarum naturarum, qu.i;in
una substantia unit.i- sunt in Christo Dco noslro.
Similitcr autom, ot duarum operationum voccm
multosscandalizare, utpotc a ncmincdictam sancto-

717 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.— JOANNES IV. 718

rum et praecipuorum Patrum: scd et sequi in eo,ut A cret. 3), pontifex vero irritas eorum spes reddidit,

duas confiteamur voluntates contrarie ad invicem etenim pro eo ut Ecthesim confirmaret, eam tam-

venientes.Ueo quidem Verbo volente saluberrimam quam perniciosam anathemate percussit(Martin.l,

passionem explere; incarnationem autem in eo fa- cpist. ibid.) Quin etiam formula professionis qua

clam obviani eunlem ipsius voluntati et oppugnan- exinde usque ad conc. gener. vi usi sunt pontifi-

tem : et exinde duo contraria volentes introduci: ces elccti, aperte demonstrat tam Severinum quam

quod impium est et extraneum Ghristianici dog- e.jus successores damnasse Monothelismum, ac

matis. » {Ldter. syn. sub. Uart. i, secret. 3.) proinde Ecthesim, quce illam hc-eresim evidenter

Hanc Ecthesim Cpus clerus proposuit legatis confirmat. Ejusmodi autem professio ita se habet

Roma missispetitumab impcratore confirmationem {^Lib. Diurn. Bom. PoHf., c. 3, tit. 6) .• Profitemur

electionis Severini.ut idem elcctus ei subscriberet. etiam cuncta decreta poulifwum apostolicx sedis, id

Tum IcCTati :« Romanorum, inquiunt, Ecclesia,qua; cst sanctx reeordationis Scverini, Joannis, etc, qui

abolim huscusque,utpoteseniorcunctarumqu,'csub lulvcrsus novas quxstioiies in urbe Regia e.rortas, et

sole sunt Ecclesiarum omnibus pra;est. Hoc certe propria doctrina cuncta ziianiorum scandala ampu-

canonicetam aconciliiset apostolis,quamab horum tasse nosctmtur, etc.

summo principatu consecuta ct in sortem adepta, Num 123, lin 6. — Episcopos per diversa loca nu-

nullis omnino propter pontificatus protectionem mero quatuor. Ordinatione una episcopos novem

scriptisautsynodicarumeditionibuschartarum sub- creavit.

jecta:sicut etiam inhisomnes ex ajquo ei secundum Linea 7. — Qui eliam sepultus. — Sevcrinus post
jus sacerdotale subjecti eonsistunt... Illud etiam g damnatam in synodo Ecthesim non diu supervixit,

vobis certum reddimus.quod referamus omnia,qu;e nam cum sedisset, ut scribit Anastasius, menses

a vobis prstenta sunt et chartam ostendamus ei duos, dies quatuor, sepultus est, pontifex singulari

qui consecrandus est; et si cogitaverit hanc bene pietate et religione, benignitate ct munificentia ia

habere rogabimus annotare huic propriam subscri- pauperes commendatissimus, suh die quarto No-

ptionem. » (S. Max. epist. ad Thalass., ap. Collect. nas Augusti. Eamdem illi sedis durationem attri-

Anast.Bibl.) buunt omnia exemplaria Anastasii, tam vulgata

EjusdemEctheseosexemplummissum fuiladexar- quam mss.,Hermannus Contractus, Regius, Luit

chum Italia3,ut subscribi curaret ad clectos. Quod prandus, Abbo et Honorius Augustodunensis. Cum

sectarii haud dubic factum iri putabant.ut eorum itaque die vigesima octava Maii anni sexcentesimi

unus patriarcha Alexandr.scribit Cpno sectffi primi- quadragesinii ordinatus fuerit, obiit eodem anno

pilo {ep.Cijri ad Scrg. a.d. Lutcr. syn. sub Mart. i, se- prima mensis Augusti, poslridie sopultus.

LXXIV. JOANNES IV.

ANNO CURISTI 639, HERACLII 30.

Id Joannes, nalione Dalmala, ex patre Venanlio scholastico, sedit annum unum,
menses novem, dies octodecim (a). Hic temporibus suis misit per omnem Dalmatiam, seu
Istriam, multas pecunias per sanctissimum et fidelissimum Marlinum abbatem, propter
redemptionem captivorum, qui dcprsedati erant a gentibus (6). Eodein tempore fecit ec-
3 ecclesiam beatis marlyiibus Venanlio, Anaslasio, Mauro et aliis multis martyribus,
Quorum reliquias de Dalmatis et Istria adduci prteceperat, et recondidit eas in ecclesia
suprascripta juxta fonlem Lateranensem, juxta oratorium beali Joannis evangelistse (c).
quam ornavit et diversa dona obtulit. Fecil, ubi supra, arcus argenteos duos, qui pens.
sing. lib. 15, simul el alia vasa argentea multa. Fecit autem ordinationes duas per
10 mensem Deccmbrcm, presbyteros xviii, diaconos quinque, episcopos per divcrsa loca nu-
mero xviu. Hic dimisit omni clero rogam integram. Qui etiam sepultus est ad beatum
Pelrum apostolum sub die iv Idus Octobris. Et cessavit episcopalus mensem unum
dies XIII.

NOTUUS MARGINALES FABROTTI.

(a) B, dies 6. (6) Baron. Slavos intelliijit. (c) Baptista;.

VARIi-: LECTIONES.
Ex codice Farnesiano LXXIIIl. Q E.v codice liegio Mazarino el Thuano.

Num. 124, lin 1, sedit annum Lmenses VIII, dies , ■ „ j- r, ,• o o ■ ,• .

Xvlll. Lin2, dies 9. Im 3, pcr Sanctum./in 4, qui cap-

£.r codice Valliccllano. ^' cnuit ag. eo temp. lin G ot 7, ct de Istr. lin 8, et

Lin 1, ex patro Renenalio scolastico. tin 2, dics J,"''''' °^- T; "''■ "'"^'= '^'"l""^ '=-?'='''" ornavit et div
XVIII. lin ', qui cnpti erant a gontibus. lin i\, ab- ^'.""^V'^' '^'•t arcus argenteos 2 pons sing lib 15,
duci. lin 10, simul k alia vasa argentoa nuilla, ,</ ?'"'"' " . "'"'.''^ "'"' ''''"«' ^ , ^'"^^ argentca. llic
ciUt. In rcUqms cimcordat cum Iteg. Max. el Tbuan. div joca ly' * ^ ' '^P'*'' 1"^''

Apud /abrotlum e.r codicc Frehcri.
Lin 2, d. 18, U, l'J. lin 11, B, presbyteros 29.

719

ANASTASII BIBLIOTHECAIUI.

720

Bx codtcc Thuano altero.

Apud Pcniam ex codice Cavenxi.

Num 124, lin 2, ilifs l'J. lin 3. lid virum M. lin
7, et reconilit cas iii Ep. Saucla i. i'.lin 11, presbyt
19. tin 12, qui etiam s.

Lin G, quorum rcliquia:. tin 7, recondit. lin 15,
Octubr.

NOT/E VAniORUM.

Linea 12. — Ilic dimisit omni clcro rognm inle-
(/ram.Cum roga duplici potissimum scnsu accipialur,
vel scilicet pro donativo et honorario,quod proceri-
bus et magnatibus,atque adeo etiam populo ab Au-
gustis, vcl cieroa sunimis pontilicibus erogari con-
suevit (unde vocis ctymon) vci pro cxaclione, pra;-
statione, sub nomine prccationis, quam clerus ipse
pontifici quotannis erogabat,vcrborum Anastasii ea
lorte sententiacst quod Joaniics hujusreinodi tribu-
tuin Romano clero indulserit dimiscritquo. Quan-
quam ea vo.x in hisce gestis pontilicalibus passim
ud largitiones exprimendas occurrit. Ac quidcm
veteresCffisaresmuneradistribuisse militibus,apud
Romana! historiae scriptores explorata resest.Gra3ci
quoquc impp id moris servarunt,cumquc laureatas
imagines in suscepti rcgiminis documentum mitte-
ront per provincias,ab imperialibus ministris solidi,
eo typo cusi, spargebantur, quo novi impcratoris
imago iercbatur. De quo postca, ubi de Pnilippico
imp disseremus; et auctor Miscella; in Tibcrio II
im^ -.Duxit Anaslasiam tuorem suam,ct coronavilcam
.\ugustam, et jactavit rogam multam. Huc facil Grc-
gorius Turon in Hist lib vi : Muricius ad Circum
processit, acclamatisque sibi laudibus, largilis populo
muucribus, in impcrio confirmalur. El Annalcs Ful-
denscs dc Carolo Calvo : Senatum liomanum more
Tugurlkino corrupisse, sibiquc sociavisse,ita ut etiam
Joanncs papa, corona ci iinposila, cum impcralorem
et Awjuslum appcllnri prmvpcritA^gcl plura cxscri-
Lere id genus documenta iinperialis largitionis,qua
etiam post restitutum Occidentalc impcrium, usi
principes dcprehenduntur.Romani ilaque [lontifices
haud secus in ordinationibus suis.aliisve solcmnio-
ribus diebus,hasce rogas populo et elcro distribue-
bant.E.'wempla in promptu sunt. Ipso .-Vnastasius in
Vigilio, pag 108,prodit cumdera.post missarum so-
lcmnia, munera tradidisse poputo. Et in Thcodoro,
pag 126 : His ilaque ab co pcraclis,fecit cum munera
crogare in populum. Agil nimirum tie Pyrrho Cpno,
cui pontilex postquum Roma' Monolholismuin oju-
rasset,id honoris tribuit ut more pontilicum rogam
populo distribuoret. Et in Leone IV, qui priiiius
Octavam .\ssumptionis celcbraverat, inquiunt .\cta
pag 308 :«ln quam etiam magna pojjuli multitudo
convonerat, novac l'ostivitatis cupiens cclobrare so-
lemnitatem.Hoc ipse magnanimus cum vidorotan-
tistes,omncs qui aderant huic celebrilati pluresar-
genteos erogavit. » Idem pontitex in dedicatione
civitatis Lconinw,pag.383 :«Sacria pcrarlis ofliciis,
cunctos nobiles Roma; multiplicibus doiiis.non lan-
tum in auro ct argento.sed ot sericis palliis honora-
vit atque ditavit.» Hac dc ruga ab eh-ctis pontilici-
bus distributa, excinplum suggerit Guillielmus
Bibliothecarius in Adriano ll,ubi narrat pra>missas
visioncs de cjusdoni futura clcctione,pap. 225 : .Vo-
»?)///( more apostolico in basitica Lateranensi aureos
croiiarc, etc. Pincipes ctiam ad liminu apostolorum
proliciscenlcs hasce largiliones fecisse, in Bencdi-
to 111, pag i03, lcgimus : <> Hujus temporibus rox
Saxonum.,.Romam properans ad limina npostolo-
rum Potri et Pauli... obtulit dona... Et ipsc rex
Saxonum postulanle sanctissiino doiiuio Benodicto
paoa.ut faccret rogain in ccdosia H. Petri apostoli
publicam do pondore auri vel argcnti librarum; epi-
scopis, presbyleris, diaconia, cl universo clero et
Optimatibus Romanis Iribuit aurum, populo vero
uiinulum argcnlum.') Pontificos tamen ccrlam pe-
cuniarumsummamclerocrogabanl:clericis quid^m
omnibus unain intcgram rogam,iis vero qui scrvilio
aposlolica depulati erant rogam alteram.Sic legimus

in Dcusdedit : llic dimisit per obsequia tua, et ad
omnem clerum rogam unam intcjrim. Quae erogatio
in singulis ferme poiitilicum gestis ab Anastasio
annotata occurrit.,\liis autem in Ecclesiis ad ratio-
iiem reddituum clero tiobat erogatio. Exstat Keli-
cis IV constitutio apud Agneilum in Vita Ecclesii
episcopi Raven, pag '.»0 : .. yuarta patrimonii lla-
vennatensis Ecclcsia;,hoc cst,tria millia solidorum,
solitis erogationibus clericis omnibus, vel quibus
crogari est solitum.compleatur.» Quandoque etiam
lacta occurrit duplcx roga, velut in Bonifacio V,
pag 119, legitur. Quod quidem tunc potissimum
contigisse reor, cum nova patrimonia, scu bona
alia ex largitione principum et fidelium sedes apo-
Stolica acquirebat. Namque etiam de conquisitis
D noviler bonis quarlam clero Hovennalensi debi-
tam statuit Felix pontifex, in eadcm constitutione
subjungons : « Si quid tanien ex pensionibus vel
h.Treditatibus erescere, Domino nostro volenle,
contigerit eodem Domino mediante, etiam quart<T;
portioni adjiciantur,sic ul brevibus ordinatis,quod
singulis distribuitur, latere non possil...secundum
loca, qua; oninia Dcus secundum justitiam etmen-
suram conslituit. »

BINII ET LABBEL

Lin 1. — Joannes. .\nno Domini 036 subrof^atus
est Sevcrino pontifici Joanncs ejus nominis IV,
constans et imperterritus orthodox» fidei propu-
gnator, qui minis cxarchorum nihil cedens, ex-
silis eardinalium parum motus colUcto episc<>po-
rum concilio, inquit Theophancs, MonolJtcltla-
rum lucrcsim anatliematiuirit ut llonorium pontifi-
ccm pr5cdecossorem ab ha?roticorura calumnia de-
C fendcret el liberaret. Quapropler sumraa industria
procuravit, ut scriptor ille qui Honorio pontifici
ab epistolis fuerat, dictasque ad Sorgium opis-
copum litteras scripscrat.carumdem verum et ger-
manum sensuni interpretaretur et ad imporat*irem
IransmitteroL Quod catn ille jussu bcati Jo.Tnnis
papre IV fideliter pra>stitisset, sonsomquc leghi-
mum vcrboruin Honorii protulissel, oninem sinis-
tram ha;rcseos suspicionem de Honorio evacnavit.

CENNI.

NOT.E CnR0N0L0CIC.E.

In hujus consecratione pontificis non Cpoli confir-
mationem. scd Uavenna ab exarcho peti coeptam
vull Papcbrochius,quam Pa^ius, ut suam astrucret
opinionem dilatx ordinationis Uonifacii V, cixj^isse
ait in cr«»atione Honorii, idque ob incommodn Ec-
clesix illata uost mortem S.Deusdedil.Ouamobrcm
_ auctoritatisabimperatoribus Orientis nsvonnatensi
^' cxarrho delcgat.T initiura constituit anno 025. Gar-
nerius vero suis in nolis ad librum diurnum ponli-
ficum, exarchi facultatom deducit ab anno C\x, in
Bonifacii ejusdomVcroationo,qiiinpo qui paucorum
diorum interponlificium intor S.Deusdedilcf Boni-
facium aniinadverlil. Cum voro longo ampliores
poslca vacaliones, ut vidimus, sint secuto; nec
Garncrii.noc Pagii conjooliiris aiidiendum videtur,
Sccus cst de Papebrochii opinione : cum eniin li-
quido constot.post Joannem IV baud amplius exspe-
ctatam esse Cpli jussionem principis, non absrc
est etiam Joannis clectioncm ab etarcbo confirma-
tam credere; idquesuadct intcrpontificium brevins
pnteritis.Quanquam aiente Blancbino in Pelagio II
dics 100 salis superque csse ad mittcndum Cpolim
nuntium, cilroquo accipicndum, muUo magis satis

721

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — THEODORUS.

■722

esse videantur 144quiJoaQniscreationem prcrcesse-
runt. Quidquid autem sit de hac re nuUis testata
monumentiSjCerteante obitum Joannis IV exarchus
Ravennatensis facultatem confirmandi pontificis ab
imperatore Orientis accepit. Joannes vero IV post
vacalionem sedis mensium 4 ac dierum 24, ut habet
Codex Freherianus 1 et Thuanus 2, quos Pagius
testatur se mss. vidisse, non dier 29, ut perperam
vulgatus aliique quibus suffragatur Ordericus,ordi-
natus est anno emortuali Severini 640, die 24 De-
cembris, littera A Uominicali, indicato. Idque non
modo patet ab interpontifieio eum prsecedente, nam
Kalenda; .Augusti adie 24 Decembris distant mensi-
bus quatuor, diebus 24, emortuali inclusa; verum
etiam aduratione sedisejusdem Joannis IV, nempe
unius anni, mens, 9, dier 18, quot signantur in cata-
togisetCodd plerisque, quibnscum consentiuni.\A.
ap. Pagium; tametsi Codd Freherian2et Thuan 2,
catalogusque Blanchinianus nunc primum editus
diei unius discrimine pra;ter annum et menses, ha-
bent dies 19,quemadniodum Cod Regius, Mazarinus
et Thuanus primus haberent, nisi librario oscitanti
denarius excidisset, diesque tantum novem appositi
legerentur. Et revera a die ordinationis 24 Decemb
640 si an. 1. mens 9, d. 18 enumerentur, ad diem
llOctobris peri'enitur emortualeni Joannis IV, et
ad diem 12 seu iv Idus Octobris cum pontificem
esse depositum ad S. Petrum refert .Anastasius,
si 19 numerentur : solemne enim est Anastasio et
catalogis quandoque diem mortis, quandoque de-
positionis recensere, ut passim diligens observator
mveniet.

CL\COXII.

Linea 1. — Joannes Venantii seholastici filius,
Dalmata Jaderensis S. R. E. diaconus cardinalis,
scdit annum 1, menses 9, dies 18; consecratus vui,
Kal. Januarii, die Natalis Domini, ineunte anno
Christi 639. Vix Severinus e vita excesserat cum lit-
terae gentis Scotorum nouiaiii deferuntur, quibus
respondere Joannes diaconus in Romanum pontifi-
cemelectus,nondumtamenpro moreUrbisconsecra-
tus, solus non poterat; scd Ililarius archipresbyter
et Joannes primicerius, servanles locum sedis apo-
stolica;, responsum cum illo fecere, quod apud Be-
dam reperitur. Ex qua epistola cognoscimus mo-
rem Romanae Ecclesiffi fuisse, ut qui eminerent in
ministris Ecclesiae responsum darent litteris accep-
tis ante legitimam episcopi consecrationem.

M.\FEI.

Linea 2. — Misit per omnem Dalmatiam, seu
htriam mullam pecuniam. Cum a Slavis seu Sclavis
Dalmati.-fi regiones grassantibus ingens captivorum
multitudo inde esset deducta. Joannes IV natione
Dalmata suorum eerumnas miseratus, eosdem mul-
ta pecuniarum vi eo libentius redemit, quo tutio-
rem in locum, in sinum videlicet pauperum, Eccle-
sis thesaurum per ha;c charitatis oflicia colloca-
bat; quippe qui ecclesiastica bona, qua; Honorius
congesserat, sacrilega imperatoris ministrorum ava-
ritia jam diripi viderat, de qua hic supra in Seve-
rino Anastasius.

PAGII.

Linea 2. — Hic lemporibus suis. Joannes papa,
n teste Anastasio, per omnem Dalmatiam seu Istnam
multas pecuniasexthesauriscjuos Isaacusexarchus,
ut in Severino diximus,dilapidaverat, reliquas, per
fldelissimum et sanctissimum Martinum abbatem
misit, propter redemplionem captivorum, quos de-
prsedati erant gentiles. Timens autem ne sanctorum
reliquiffi in Dalmatio patria sua a barbaris hostibus
incumbentibus dissiparentur, sanctorum marlyrum
Venantii, Anastasii et Mauri reliquias de Dalmatia
et Istria adduci prfecepit, teste codem Anastasio, et
recondidit eas in ccclesia Lateranensi, in peculiari
oratorio, quod in ipsorum honorem construxit juxta
baptisterium Constantini, quod hactenus integrum
perseverat, quodque ab anno 1575 Virginis niatris
imagine miraculis ibi coruscante vulgo postmoduni
dictum est la Madonna di S. Giovanni, ut scribit
Octavius Pancirolus apud Augustinum Oldonium
in Joanne IV.

Linea 12. — Qui etiam sepultus cst. Tandem Joan-
nes papa cum sedisset nHnwm unum, menses novem,
C dics octodecim, utscribit Anastasius, in Domino ob-
dormivit die undecima mensis Octobris anni sex-
centesimi quadragesimi secundi, et .';t'/!u//u5 est ad
beatum Petrum aposlolum suh dic IV Idus Octohris,
seu die duodecima ejusdem mensis. In duratione
sedis ejus Anastasii te.xtum purum esse ex eo de-
ducitur quod Regino, Luitprandus, Ordericus, lib.
I!, et catalogus Vaticano Palatinus eamdem anni
unius, mcnsium novem et dieruin decem et octo
sedis durationem ei assignent.

LXXV. THEODORUS.

ANNO CHRISTI 042, CONSTANTII 1.

195 Thcoilorus, nalione Grcccus c.x patre Tlieodoro episcopo, de civltalc Uieroso-
lyma, sedil annos sex, menses quinque, dies decem (a) ct octo. Hic fuit amator paupe-
rum, largus, bcnignus super omnes, el multum misericors. Hujus lcmporibus Mauricius
chartularius, pcr quem multa raala operatus cst Isacius palricius, cuiu jam increhuis-
5 sent peccata cjus, bealo Petro apostolo (6), ut eos (c) hajredilaret ignis inexslinguiliilis,
consiiio duclus suprascriplus Mauricius cum ipsis, quibus antea devasLaverat Ecclesiam
Dei inlarlizavit {d) adversus Isacium palricium, el misil per omnia caslra qua; eranl
sub civilale Romana per circuitum, et congrcgavil eos, et constrinxit se cum ipsis in
sacramenlum (e), ut deinccps nulius cx ipsis debuissct obedirc Isacio, ncquc hominibus
10 cjus, qui afflrinabant cum, quia sibi rcgnum imponere noluissel (/). Audicns ha;c Isacius

NOTUL.C MAnGINAI.RS KAIIBOTTI.

(a) B, 20. (6) Increvisscnt contra beatum Polrum apnstuhim. (c) ut eum. {d) ercxil sc. B, tyraiini-
zavit. (e) secum ipso per sacramentuin. (/") quia affirniabat cum sibi regnum imponcrc vello.

723 ANASTASII BIBLIOTHECARII. 724

piilricius, co f|uo(l Mauricio omnis excrcitus Ilali.'i; sacramcnla dcdisscl (a), misit Donuro,
magistrum militum ct saccUarium suum, ad civilatcm Itomam cum exercilu, qui veniens
in civitatem Homanam, omncs judiccs, scu excrcitus Uomanus, Qui prius se cum Mau-
ricio sacramcnto constrinxcranl, timore dueti dimittcntes Mauriciurn cliartularium {l>),
13 omnes se cum Domno junxcrunt (c).

196 {d) Et ingresso eo Romara fugit Mauricius ad bealam Mariam ad Prasepe,

quem tollentes de ecclesia miserunt bojam (e) in collum ejus. Similiter ct omncs,

qui in consilio cum ipso fuerant, imbojatos (/) misit Ravennam per manus Maurini

scribonis, et Thomati {g) chartularii. Qui dedocenles eos pervenerunt juxla civitatem

5 Ravennatem in locum qui dicitur Ficulas (A) duodecimo milliario a civitale, el ibi

decollaverunt Maurioium, quia sic in mandatis acceperant a suprascripto Isacio, ut

unius civitatem Havcnnalcm non ingrederetur. Et poslquam decollatus esl, levantes

capul ejus, duxerunt (;') Ravennam. Videns autem Isacius caput Mauricii, gavisus

est. Et fecit ad exemplum mullorum in circo Ravennate in stipitem poni. lUos au-

10 tem qui cum ipso direcli fuerant omnes imbojatos (_/) jussit arcta custodia in carcerem

mitti, cogitans eos quomodo puniret ; sed cum ea agerentur mox Dei judicio ipsis

diebus percussus divino iclu interiit Isacius, et mortuiis est. 11 autera qui reclusi erant,

exeuntes de carccre, reversi sunt singuli per loca sua. Audiens hoc imperator (A), quia

(lefunctus est Isacius, misit Theodorum palricium cxarchiim, cui cognomentura Callioppa,

13 ad regendam omnem Italiam.

191 Ipsis lemporibus venit Pyrrhus ex Africa, qui fuerat patriarcha Conslantino-
politanus, in urbem Romam ad limina aportolorum {[}. Qui ingressus libellum obtulil
cura sua subscriptione apostolicse nostr.T sedis in pra;senlia cuncti cleri et populi, con-
demnans in eodera libello omnia quae a se vel a decessoribus suis scripta vel acta sunt
5 adversus immaculatara nostrara fidera. His itaque ab eo peractis, fecit eum munera
erogare in populura (m), et cathedram ei poni juxta altare, honorans eum ut sacerdo-
tem regiffi civilatis, Postea rursus more canis ad proprium impietatis vomitum repeda-
vit (n). Tunc sanctissimus Theodorus papa, convocans universos (o) Sacerdoles ct clerum
in ecclesia bcati Petri apostolorum prlncipis, condemnavit eura sub vinculo analhemalis
10 juxta racrcedcra ac retribulioncm proprio transgressionis, canonicara poinam sive depo-
sitioncm excipiens {p]. Qui pr;cdictus Pyrrhus revcrsus est in parles Urientis.

les Eodem tcmpore rclevata sunt corpora sanctorura martyrum Primi, et Feliciani,
qu;c crant in arenario sepulta, via Numentana, el adducta sunl in urhem Romam. Qu;i;
et recondita sunl in basilica bcali Stcphani protomarlyris ^y), ubi et dona obtulit, ga-
bathas aureas trcs, tabulas cx argcnto ante confessionem, arcus argenteos duos. Fecit
."5 ecclesiam bcato Valcntino, via Flaminia, juxla pontem Milvium a solo, quara ipse de-
dicavil, el dona raulta obtulit. Fecil oralorium bcato Silveslro ;>•) intra episcopium La-
teranense, ubi et dona largilus est. Fecit et oratorium bcato Euplo marlyri foris porlani
beati Pauli apostoli, quod etiam ornavit.

18» {$) Tunc sanctissimus Theodorus papa scripsit Pauio patriarchae regia; civilalis^

tam rogans quamque regulariter increpans, necnon per apocrisarios, ut dictum esl, pro

hoc maxime destinalos prwsentialiler admonens et conlestans, qualenus proprium emen-

daret commentura, alque ad orthodoxam fidem catholica) Ecclesia; remearel. El ncque

5 rogantes, neque incrcpantes potuerunt eum a suo conaminc quoquo modo revocare.

NOTLILj; JIARGINALES FADROTTI.

(n) Quod Mauricius cum omni cxorcitu lali sacr.imenta sibi invicem dedisscnt. (b) B, add. Romani.
(r) omnos sc ad dona vorlcrunt. (d^ Vidt' Baron nd itiin Doiiiini 6-43. ie) Bojam, id cil vinrulum. (f) B,
jalos. (.'/) H, Thoniasii. (h) Ficudas H: «/ fcclcsia Ficodeiisii hodie Cervia. (i) C, portarunt euni.
(;■) B, bo.jatos, (k) Con.'<lans. (I) Vidc Baion ad <inn Poniini Cy\o. (m^ in populo. (ni reversus. (ojVide
Baron ad ann Domini t548. (p) C, deccrncns. (7) in monlc Calio. (r) CB, Sebastiano. {«) Vide Baron
ad ann Domini 648.

728 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — THEODORUS. 72fi

Propter quotl ab aposlolica sede ipse deposilionis ullionc perculsus est {a). Hic fecit
ordinationem unam per mensem Decembrem, presbyteros viginti unum, diaconos qua-
luor, episcopos per diversa loca numero quadraginta sex. Qui etiam sepultus est ad
beatum Petrum aposlolum sub die secundo idus Maii, et cessavit episcopatus dies quin-
10 quaginta duos {b).

NOTUL^ MARGINALES FABROTTl.

(fl) pcrcussus. (6) C, mens i, d. 16.

Ex Farnesia7io codice LXW.

Nutn 125, lin 12, eo quod Mauricius cum omne
exercitum Italia; sibi sacramenta dedissent. lin 16,
se cum Dono fecerunt.

Ex codice Vallicellano.

Num 125,Iin4. — MauritiuscartulariusiVnyisatius.
liii 6, supra dictus Mauritius. lin 9, et cong mul-
tos, cum quibus so constrinxit sacramento {cod sa-
eramentum ut doinceps nullus ex ipsis etc... Au-
diens h«c Isalius patritius quod... In reliquis con-
cordal cum Rc(j, Max. et Tliuan.

yum 126, liii 1, et ingrcssus Roma fugit Mauri-
cius ad beatam Mariam ad Presopem ; quo tollen-
tes eum de Ecclesia, miserunt vojam in collo
ejus. Similiter et omnibus, qui cum ipso fuerunt
imbojati misit eos Rabenna per manusmarini scri-
boni. lin 6 a suprascripto isacio v VIB : civita,-
tem. tiii 10, imbojati jussit sub arta custodia in
carcerem mitti

B,

VARL« LEGTIONES.

^ Num 126, tin 3 et 4, AB, Marini. tin ead

Thomae. lin 7, AB, vivus. tin 11. B, missi.

Num 128, tin 7, Sylvestro, B, Sebastiano.

Ex codice Regio, Matarino et Thuano.
Num 125, tin 3, largitor benignus,et super omnes

m. m. tin 5, cum jam increvissent p. ei. contra B.
Petrumapost.uteumhered.igneinexslinguibili.cons
d. lin 6 et 7, cum ipsis, cum quibus a. d. eccl Dei
erexit se advers Is. tin 9,el congr multos,cum qui-
bus se constrinxit sacramento, ut nulkis ex ipsis
deinceps obedirct Isacio patricio neque hominil>us
ejus, quia affirmabat eum regnum sibi imponcre
vellc. Audiens hsc Is. quod Mauricius cum omni
exercitu talia sacramenta sibi invicem dedissent,
misit dona magna militibus, et sacellariuro suum
eum excrcitu in civitatem Romanam. Quibus in-
gredientibus Urbem cum exercitu, omnes judices
seu exercitus Romanus, qui pr. lin 16, Ch. omnes
se ad dona verterunt.

, . „ . . ... „ i ■ L ■ 1- D se an uona verieruut.

Lin 3, qui m consiho cum eo fuerant, imbojati U ^„,„ ^oQJin l,tunc fugit Mauricius ad ecclesiam

missi sunt Ravennam per manus Maurini scribo
nis, et Thimati cartularii. Qui ducentcs eos, per-
venerunl usque ad civitatem Ravennarum, in lo-
cum. tin 6, et ibidem decollaverunt. lin 7, et pos-
tea quam. tin 15, cui cognomentum Calliopa, ad
regendam totam Italiam. Reliqux variantcs lcctio-
nes codicis Valliccllani concordant cum mss libris Rcg,
Maz- el Thuan, lincis 1, 5, 6, 8, 10 c^ 14.

Num 127, lin 5 (contra) adversus immaculatam.
Vox parenlhesi clausa esl varians lcctio e margine in
tcxtum ascriba oscitantcr illata. lin ead., his itaque
ab eu peraclis, coepit eum munera erogare in po-
pulo. lin 7, postea reversus est more canis. liii 11,
canonicam sibi pojnam depositionis deccrnens,
quia prsedictus Pirrus {pauto supra Pyrrus ; utro-
bique sinc operatione : leae Pyrrhus) reversus in
partibus Oricnlis, postquam epistolas a sodc apos-
lolica transmissas {coil curis primis, mcTO/()5(%trans-

beatK MariiG ad Prffsepe ; at illi tollentes eum de
ecclesia, miserunt bojam in collo ejus sim. tin 3,
imbojati missi sunt RavpermanusMaurini (tf.Mau-
ricii) et Themaati ch, qui ducentos eos perv i. c.
Ravennatum. tin 5,Ficudas./in 0,a supradicto I.=:.ut
vivus civit.RavennK non. tin 8,ojus portaverunt Rav.
lin 10,in stipite poni.lllos autem,qui cum ipso im-
bojati dir fuer omnes jussil sub arcta c. in carcere
mitti; cogitans quomodocos pun.sed cum haecagc-
rentur, judicio Dei ipsis diebus p. d. i. i. I. et m.
est. Ili autem q. r. e. ejecti de carcere, r. tin 14,
audiens imper. tin 15, Calliopa ad r. o. I.

Num 127, tin 1, in illis temp venit Pyrrhus ex .Vfr
qui fuerat episc et patrConstantinop./in 3,cum sua
susceptinne aposlolica; sedi in pr. totius cl./m 4,li-
bello, qu;e a se. lin 6, in populo, ibid eum in sacer-
dotem rcg civit. Postea reversus cst m. c. tin 8, vo-

■ ,. . . I .. ri milum. Tunc sauctiss Thcodorus conv./in lI,cano

missu.s) accepit ut a suo reatu discederet, et noluit L njc^n^ s\h\ pccnam depos^tionis decernens, qui p.
discedcrc, juste canomceque depositus est a Deo. p j^ reversus est in partibus Or. pnstquam epis-

Eodem etc. Rcliqux variantes lecliones concordant
cum Rey Ma-., et Thuuu. Un i, 3, i et S.

Nuyn 128, tin 1, eodem temporc jussu etc.u/ Retj.
Max- et Thuan, tin 3, Romam : ct recondita sunt in
basilica beati Stephani protomartyris in monto
Ci-clio, ubi et htec dona obtulit, gravatas aurcas
III, tabulas ex argento ante confcssio. lin 5, fecit
et ccclesiam beato Valontino a solo via Klam.juxla
pontem Molvium, (]uam et ipsc dedicavit, et dona
multa ibi obtulit. Fecit el oratorium boato Sobas-
tiano intra cpiscopium Laterancnse, ubi et multa
dona largitus est. Lin 8, quam {lcjc quod) ctiam
rnultis donis ornavit.

Num 129, /in l,co tcmpore vonorabilis papa Thoo-
dorus scripsit Paulo patr rog.civit.tam rogans quam
regularitcr mer.nocnon per apocr.proptcr h.rc ma-
xinie a se destinalos, prascntialilor cuiu adinonon-
tes ct constantea, quatinus. liu 5.0 ct 9, cnd. \'alli-
cell. concordiit cum Rcr/., Max.. ct Thuan. tin 10, sub
II Idus Maii.

.ijiud Fahrottum cx codicc Frchcri.

Num 125, lin 5 ct 0, ul eos hicredilarct ; \i, eum.
linT, inturlizavit, B, conspiravit.

Pyrrh reversus est in partibus Or. pnstquam epi
tolas a sede apostolica transmissas acceperit (.V,
accepit) ut a suo reatu disccderct, et noluit disce-
dere, juste canoniceque dcpositus, in R superscrip-
lum alicnn manu a Dco post c.vcipicns.

Num 128, tin 1, ab oodem tcmpore jussu ejus
elevata sunt corpora sanctorum Primi et Feliciani
martyrum. tin 3, Romam.et rccondita sunt in basil
sancti Slenhani protom in monte Cffilio,ubi et ha-c
dona obtulit, gravatas auroas 3. tin 5, fccit et eccl
beati Valent a solo, via Fl. lin 6, Jl/, quam et ipso
dcd et d. m. ibi obt. Fecit ct orat Sebastiano, intra
episc Latcran ubi ct mulla d. 1. est. tin 8, quod
ctiam multis donis ornavit.

Num 129, tin 1, codoni tcmporc vonerab papa
Thcodorus scripsit Paulo patr reg civ, /i« 2,apocri-
sarios proptor hoc maximc ad se dcest pra;sentiali-
lcr euni admonentes, et constantes.quatinus, tin 5,
D scd neiiuc r. /in 6, proplcr qiiod ipsc ab apostscdc
justa depnsilionis ullionc percussus est. llic papa
locit onhu, lin 9, loca 40, qui scp.

Ex codicc Thuan allcro.
Num 125, lin 1, Tiicod dc civ tin 2, annos C, di.

727

ANASTASII BIBLIOTHECARII

728

19. lin 3, largitor ben super o. ni. li/i .5, incrcvis-
sent. tin 0, hcrcditarit. tin 7, eum quibus. lin 9, in
sacrani ut d. n. e.x ips obcdiret l.lin (V((i,voluissct.
lin 12, Mauricius cum omni excrcitu Italiae sibi sa-
cram d. lin 13, Romanam. lin 14, e.': Romani, lin
15, dimiscrunt M. lin 10, omnea se cum Dono fc-
cerunt.

Num 126, /in 3,scribe imbojatos.rtiV/ Marini./in 4,
qui duccnt(^s eos p. i. c. Rav in loco q. d. Ticudas.
/i« 7, ul vivus c. R. tin 9, in circuitu R. in stipitc
p. li)i 11, sub arcta cust. in carcere m. tincad, sed
cum h(cc ag. mox nutu Dei ips./in 14,Audiens au-
tem hoc imp.

yum 127, tin 1, fucrat episcopus, et patr. lin 6,
in populo. lin 11 et 12, decernens.

Nu7n 128, lin 1, eod temp Icvata f. tin 7, B, Sc-
bastiano in episcop.

A Num 129, tin 7, porcussus.

Apwl Pcniam codice Cavensi.

Num 125, lin 2, hierusolima. lin 5, increbuissent.
lin 10, ariirmabat. tin 1 l.voluisset. /in 12,Mauriciu8
cum omnis e.xercitus Itabse sibi sacramenla dedis-
sent m. d. magistro. tin titl. cart omnes secum do-
num feccrunt.

Num 120, lin 1, et ingressus Roin. lin 3, Marini.
lin ■), Ficucclas. lin 7, vivus. lin 12, mox. nutu. lin
1.3, crant ejicientcs. lin 15, cognomento.

Num 127, lin 10, condcmpnavit.

Num 128, lin 0, Molvinm.

Num 126, tin 3, praiseatialiter, tin 6, quodam-
modo.

NOT/E VARIORUM.

ALTASERRA. B

Num. 125, linea 7. — I>tlarlix.avit adversus Isa-
f(Mmpa/nc/um.MauritiuscharluIariusdicitur intar-
tizasse adversus Isacium patritium et exarchum
Ravennatem. httarlixare esl insurgere, rebellare ad
versus principcm. Anastas. in Adeodato : « llujus
temporibus Mezentius qui erat in Sicilia cumexer-
citu OrientaIi,inlartizavit,et arripuit rcgnum auctor
rebcllionis. >■ Hinc inlarta Anastas in Deusdedit :
« Oui egressus do Roma vcnit NeapoIim,qua; tene-
batur a Joanne Compsino intarta. » Idcm in .\deo-
dato : i< Et multis ex judicibus ejus truncati per-
ducli sunt Constantinopolim, simul et caput ejus-
dem intarta>, id cst Mezentii, » de quo anlea. Duc-
lum a Gra!C0 i-rtotipeiv.

Liiica 12. — Misit notialmn magislrum militum,
et satrllarium sutim ad civitalem liotnamcum ej:er-
cilti. Saccllarius fuit intcr oflicia aulee Conslantino-
politana; : is fuit prmfectus fisci quasi sacellarius,a
saecllo quod est diminutivum sacci, quo nomine C
fiscus signiflcatur. Augustin in psal cxlvi : Fiscus
enim saccux est, unde et ftsccllx et fiscinx dicuntur.
Et infr. : Fiscus saccus est pttblicus. Inler officia
Ecclcsia; Romana; censctur el sacellarius, ut in Or-
din Roman et apud Anastas in GrcgorlI,in Adrian
I et Leonc III.

Nuni. 120, lin. 1. — Fuit Muuritius ad heatam
Mariam ad Ptwsciic, qttetn tollciiles de cccksia, mise-
runl boiatn in collum cjuslioia vinculi genus Fcsto.
Arnold. Lubec. in Suppl. Ilclmoldi lib. ir, cap. 26:
« Cuninue episcopus facta aspersione, ad eos deve-
nisset, boiam aqua bonedicta miscratione duclus
aspersit, his usus vcrbis : Dominus criijit elisos, Do-
miiitis solvit compeditos ; el stalim cum magnostrc-
pitu boiadiscrepuil.»Hinc inboiati provinclis.Anas-
tas.inf.eod.: « Similiter el omnes qui conciliocum
ipso fuerant, iraboialos misit Ravennam. » Et rur-
sus:«lllos aut(im quicumipsodirecti fucrant,omnes
imhoiatos .jussit arcta custodia in carccrcm mitli.» n

Num. 120, linca 8. Videns autem Isaciiis caput
Mauritii, gavisus est, ct fecit ad ej:empliim multorum
in circo iiavenitalc iii stipitem poni. Damnatorum
capita ad exemplum in slipilc proponebantur.Beda
Hisl. lib. 3, cap. 12 : «. Porro caput et nianus cum
brachiis a corporc pra^cisas jussit rexqui occiderat,
in stipitibus suspcndi.-Damnatorum capila.ut per-
ducUium.missa ad principem..\nastas.in .\deodato:
« Et multi ex nidicibus cjus truncati pcrducti sunt
Constantinopolim.simul et caput ejusJcm intart.r.»
Idem in Gregor. II: « Cu.jus abscissum canut Con-
stantinopolim.ad prineipein missum est.» Maurilii
caput speclaculi causa in slijiile posiluni in Circo.
Marlyres traducti per ampliithcatrum, cl ibidem
mactati. Eusch. lib 5, cap. 1 ; Hieronyni. de sacris
Script. cap. 17.

Num. 127, linea 1. — Ipsis tcmporilus venit Pyr-

rltus c.r Africa, qui fuerat patriarcha CP. in urhem
llinnim ad liminn (jpos/o/orum.Frequcns fuit peregri-
naliu ridclium ail limina aposlolorum. Anastas. in
Lcouc IV : « Cum ipsc undique Christianum popu-
lum adprincipis apostolorumsacratissimaorationis
causa vel gratia Iimina destinari cerneret.» Sidon.
lib. I. epist. 5 : « Inler haec patuit cx Roma cons-
pectui, cujus mihi non solum formas, verumcliam
naumachias vidcbar cpotalurus, ubi priusquam vel
pomocria contingerem, triumphatus apostolunim
liminibus aifusus, omnem protinus sensi membris
male fortibus explosum esse languorem. »Odo Clu-
niacens. Vil. S. Gcraldi comitis lib. ii, cap. 17 :
« Consuctudinem sibi fecerat.utRomam frecjuenlius
adiret." Gregor VII in oratione ad cardina1es,apud
continiiatorcm Beda;, lib. ii, cap. 20 : <> Securi pe-
regrini insuetas viarum tcnebant orbitas, lecti per
Urbcm antiquis oculos pascebanl miraculis, can-
tantes donis factis repatriabant. » Hinc securilatis
causa Roniipels, sub protectione sedis apostolica-
posili,et ex constitutione Cali.xti ll,si quisRomipe-
tas visitantes liminaanostolorumcepcrit,excommu-
nicatur. Can. Si qu\s homipelas 2i, qu. 3.

Num. 127, lin 0. — Fecit eiim munera erogarc in
popntum, et cathedram ei poni ju.rta allare honorans
cum in sacerdotem liegix civitatis. I^argitionis causa
sparsio niimmorum solcl ficri in plebcm a Romano
pontifice. .\nastas, in Leoue IV : « In omncs (Tui
adeiant huic celebrilati, in assumptione sc. H.Ma-
Tix Virginis plures argentcos erogavit. •■ Pyrrbo
oliin CP. Roinam vcnienti honoris causa hoc con-
cessit ponlifex, ut largitionem facerel in plebem.

Num. 128, linea 1. — Eodein teinpore revclala
sunt corpora S'inclorum itiarlyrum Primi et Fcliciani,
ijiuv crant in arcnario .fejailta via Nunicnlana. Reve-
latio martyrum solemni celebritatecolitur Ambros.
in Psal.cwiii, serm. C : Cclehramiis enim dicin, quf>
revclata suiit populis corpora sanetflrum niartyrum :
Ea fuere corpora sancti (icrvasiiet Protasii.Trans-
latio ct elevatio rcliciuarum (iebat cum majori so-
lemnitate. De iisdem martyribus .\nibros epist.S5:
« Quid mulla condivinius integra.ad ordincmtran-
stulimus, vcspem jam incumbcntc ad basilicam
Fausla;,ibi vigilia; tota nocte.raanus imposilio:se-
qiicnti dic Iransluliiniis ea in basilicam.quam ap-
pellant .\mbrosianain. Duos transf(»rimus, ccrcus
sanalii-i esl. ■■ Gujus rci testis esl el Augiisl libr
contra Potiliam cpist. cap. 10.

BENCINI.

Num. 125, linca .4., — Mauritius chartularius. Re-
gcm is sc Roma; (Wxil.Ouod pervcrbum jntor/iiari/,
acta exprimunt.SciUpet cxsilia ad Isaacio Romanis
irrocala.ct quas adversus lidem ctcatholicosindics
moliebatur.persccutiones locum Mauriciodcderunl
rcbellandi. Idcirco scctatores babuit Roinanos pro-

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — THEODORUS.

730

ceres Italicamque militiam, quampro pontiflce sor- A.
vandaque puritate fldei strenue semper pugnasse,
commodius alibi adnotabimus.

Num. 12G, lin 2. — Bojam in collum ^/us.Scilicet
vinculum ; de quo Fcstus : Bojx, id est gcnus vin-
cutonim tam Ugnex quam ferrex dicuntur.lioc sensu
occurrit in Actis Marlyrum, Tollc Bojam de collo
meo. El S Hieronymus lib v in Jerem., cap. 27, ad
illa verba prophelae : Pax tibi vincula, et catenas,
scribit. Sive x'Xoiok, qui Hebraice appellanlur SIo-
toth, et sermone vulgari bojas vocant. Boga ab aliis
dicta.De pccnis in legibusconstitutis agenslsidorus
lib I, cap 27, ait : Boja est torques damnatorum,
giiasi jugum boum. Ex genere vinculorum est. Et
Cantacuzenus lib. i, cap. 49 : Si enim jusscris, ut
puler Boja me, scu collaria in collum injecta vcnire,
et illic carccrcm hahitarc. Haud aliter in Chronico
Cassin. lib 4, cap G8. Quidam miles in Apulia, in
quodamconflictua quodam iniquissimo captus, at-
que Boia catenisquedevinctus.foveam demersusest. -n
De eodem vinculi genere intelligendum est.quodin
Vigilio legitur, pag. 109 : Fecitque Theodora .4m-
gusta mitti funem in collum ejus, et Irahi per totam
civitatcm usque ad vespcram. Tunc missus est in cus-
lodiam.

Num. 129, linea 1. — Tunc, etc. Describuntur
hffic in Actis concilii Laterancnsis sub Martino,ubi
pag 702 ha;c leguntur, qure cum verbis Anastasia-
nis conferre lubet.

TEXTUS ANASTASII. CO.VCIL. LAT. SECRET. I.

Tunc sanctissimus Theo- Nam decessores non

dorus scripsit Paulo pa- destitueruntprfedictis vi-

triarchx regim civitalis, ris diversis temporibus

tam rogans, quamque re- consultissimesoribentes,

gulariter increpans, nec- et tam rogantes, quam-

non per apocrisarios, ut que regulariterincrepan-

dictum est, per hoc ma- tcs.necnon per apocrisa-

ximc destinatos, prxsen- rios suos, ut dictum est,

Num. 126, lin. 2. — Bojam. Id cst vinculum.

Linea 5. Ficulas. Est ecclesia Fieodensis, hodie
Ccrvia ncmmata. Baron., anno 64.5, num. 5.

Linea 15. — Misit Thcodorum patritium exarchum.
Platonem hffirelicum exarchum ante Theodorum
Calliopam missum fuisse in Italiam constatex epis-
tola 16 Martini papa?. Yide Baron. anno 64;^.

Num. 127, lin. 7. Postea rursus moris canis ad
proprium impietatis vomilum repedavil. Cum enim
imperator Pyrrhi conversionem audiisset,misit Pla-
toni exarcho successorem Olympium, hwreticum
audacissimum.qui ubi Ravennam se contulit,omne
adhibuit studium ut perficeretquod imperatori gra-
tum esse soiebat.nimirum ut Pyrrhum in pristinum
errorem revooaret, quod ct feoit. Vide Theophan
ann. 20HeracIii, concil Lateran sub Martino. Ba-
ron ann 648, num. ii ct seqq.

CENNI.

NOT.E CHRONOLOGIC.E.

Ad breviora jam demum interpontificia exarchi
beneficio ventum est;neque amplius dubitaripotest
quin Ravenna confirmatio pctcretur.Id satis aperte
ostendunt tres et quadraginta interpontilicii diesul-
tro citroque nuntiis mittendis Cpolim omnino impa-
res.Pfceterea Liber Diurnus pontificum,vixaIiquam
aula; Orientalis mentionem faciens, dum multaex-
hibet pro exarcho et archiepiscopo,necnon pro Ju-
dicibus et apocrisario Ravennatensibus,desuevisse
docet C.pli jussionem peti. Quod spectat ad hujus
Diurni ajtalem.Garnerius in aucipiti relinquit.nam
ab anno 5G7,cum instituti sunt exarchi,ad 752, oum
iidem fuerunt expulsi,centum biset octogintaquin-
que annis certeinquirendam affirmat;deindeobser-
vans, tit. 6, in promissione Fid. Ep., tres certos
tcmporis characteres,MartinumI,quiobiitannoG55,
se.xtam synodum,quai fuit absoluta681,et Constan-
tinum Pogonatum,qui obiit 685, circa h.-ec tompora
., illius aetatem posse constitui aflirmat;adeoque con-

iialiler admonens, el con- per hoc maxime destina- '-■ stans eruditorum opinio est Diurnum illum esse

collectum quadraginta post Joanncm IV annis evo-
lutis.Quidquid dehaoresit,abomortuali JoannisIV,
11 Octob.642, mense unico, dicbus 12 intcrpositis,
ut unanimi consensu omnes affirmant. Theodorus
successor ordinatur die 24 Novemb ejusdom anni,
ut littera Dom. F ooncurrens demonstral.Ilunc au-
tem sedissc annos vi, menses v, dies xviii,commu-
nis fere omnium codicum opinio est, prretor Thua-
num alterum.qui uno plusdiesedem augensomnes
quinijue meiiscs perperamdetrahit Catalogusetiam
novus Blanchinianus errat, denarium numerum in
diobus omittens ; idque cvidens fit ex duratione
sedis ac depositionis die, quain wquali consensu
omnes illigant cum 14 Maii. Pagio quidem videtur
Thuani codicis lectio admitlenda dier. xix, supplc-
tis tamen mensibus, ita ut Theodorus 13 Maii oc-
cumbens.die postera tumularetur:quippe obscrvat
a 14 Maii dies cerle lii intorpontificii ab .\nastasio
eadMartiniorilinatinnemexcurrcre.
ordinationis Thcodori 24Novcmb642
;id diem emortualcm 13 Maii 649,annns vi.mens.v,
dios xviii,niimeremus, postremis cxclupis,ut quan-
doque ab Anastasio licri vidimus, etiam absquc
Thuani codicis lcctioneexactissimuin esse calculum
inveniemus.CiTterumlevissimouniusdieidiscriniinc
pra'termissn diipositionem Theodori ronsignant dic
14 Maii, pr;eter .Anast. cndd., Martyrologia eliam
nonnulla, ut testalur Papebrochius in append. ad
praHlictam diem, ct in Conalu llistor. et Pagius ad
hunc annum, uum. 2. Qiiarc patet, quod alibi mo-
nui, non tam religiose depositionis diem ab Anas-
tasio notutum attendi ouorterc, ut dies niorlis pon-
tificum pnitrahi conlranique vacatio(lebcant,mag-
no cum chronologiai pontilicio! dctrimeiilo.nisi dies
ad ainussim oinnes numcrentur, dumnindo, exclu-
sis vil iiiclusis cxlrcmis, nihil superlluat nibilquf)
dcsit.

testans,qnatenus proprium tos praesentialiter admo

emtndarel cotnmentuni , nentes et contestantes,

atqtie ad orthodo.ram fi- quatenus catholioi-c Ec-

dem catholicx Ecclesix clesia: remearet.Et neque

remearet. Et neque rogan- rogantes, neque incre-

tes , neque increpantes pantes potuerunt eum a

potucrunt cum a suo co- suo conamine quoquo

namine rcvocare. Propter modo revocare. Propter

r^iwd ab aposlotica sedc quod ab apostolica sede

ipse deposilionis ullionc depositionis ultionc per-

percussus est. cussus est.

Ubi Anastasius ait : ul diclum est,dc apocrisariis
videlicet a sede apostolica missis, vide exsoriptoris
incauti vitiuin, siquidem de illis in Vita Theodori
ne iota quidem scripserat. Constat autem aliunde,
Thoodorum pontincem sententiam depositionis di-
xisse in PauluiuCpnurn.Namquc,otc,libelIusmona-
chorumadMartinumpontincem,recitatussecretario r> '^ '' i^'"" "^"es c
II Lateran in((uo legimus.d Cuia quibusetTypum... numerat(isus(iu
suasione importuna, ct falsiloquio Pauli depositi a „H'"i',-Tr.-f"<.!l-,*i',fi°
praidecessorc vestro sanctissimo Theodnro. » " ' '""^ ""•■"•• "

BINU ET LABBEI.

Num. 125, linea 1. — Thcodorus. .\nno Ghristi
Redemptoris nostri 641, viccsima quinta mensis
Novcmbris Theodorus creatus est pontifex. Ilujus
exordio Pyrrhus ConstantinopolitanK urbia episco-
pus, ut laqucuin,qucm conscius vonelicii Coustan-
tino impcratori allati meruerat, subterfugeret, in
Africam sponle secessit,ubiinvenit Maximum abba-
tem ct martyrem, habita([uc cum codem dispula-
tionc illa famosa quoc cxstat in tom V Concil sub
Thcodoro,fidei ventatem et Monothe lilarum li.Trc-
siin et perfidiam cognovit.

Linea 4. — Mauricius charlularius. Ilio est illc
Mauricius (itii sub pontificatu Severlui Latcranen-
sem Ecclesiam expilavit. Baron anno 643, nuin 5.

731

ANASTASII BIBLIOTHECARil.

m

CIAGONII.

Num 125, linca 1. — Theodorus, Theodori cpis-
copi lilius, Hierosolymis oriundus. Graecus, impe-
ratoribus Flaviis lleraclis, Conslantino lleraclcone
et Constante Augustis, scdit annos se.\, menses
quinque, dies novemdccim ; consecratus vi Kal.
Deccmbris die Dominico. Pontificatum inicns om-
nia quas ad dignilatem religionis GhristianK pcrti-
nero arhitrabatur, circunispiciebat, ul bonuni pas-
torem decet, in omnes, maxime autcm erga pau-
peres, mira benignitate utens.

Num. 127, linea 10. — Condemnavit cum. Theo-
dorusconvocatafrequentissimasynodo,ad basilicam
principis apostolorum aecessit, accepto calice in
eum atramcntum instillavit,atqueita propriamanu
depositionem Pynhi fecit.Quem morem anteillum
in exauctoratione episcoporum servalum fuisse,ne-
cesse est, aut formulam hanc a Theodoro posteris
datam in cxemplum.quod probahilius videtur;cu-
jus depositionis meminit Leo IX in opistola ad
Constantinopolitanum episcopuni.
M.\FEI.

Num. 127, linea 1. — Yenit Pyrrhus ex .4frica.
Pyrrhus h»reticus, tumultu in eum concitato ob
suspicionemquaedeipso ctde !\Iartina.-\uguslarons-
tantinopoli invaluorat,propinati srilicel veneni im-
peraton Constantino, patriarchatus se dignitate
abdicavit, atquo in Africam, quam scicbat ab im-
peratore defecisse, concessit. Ibi cum S. Maximo
abbate coram Gregorio patricio in episcoporum
consessu, atque in civium frequentia celebrem ha-
buit disputationem de duplici inChristo volunlate,
in qua Pyrrhusvictus palinodiamrecantavit.Deinde
veniens Roniam, et catholica» fidei libellum,in (|uo
Monothelitarum ha;resim cum auctoribus suis con-
demnabat. Theodoro offerens, ab co in Ecclcsia;
communionem fuit receplus, sed euradem, haud
multo post, ad impietatcm reversum anathemale
Theodnrus confixit.

Num 129, linea 6. — Ipse depositionis ullione
pcrcuhus csl. Erudilissimus Combcfisius in Mono-
thel.Ilist putat Paulum a Theodorominime deposi-
tum fuisse.ad id senliendum contra.\nastasii testi-
monium duabus his conjecturis adduclus : Prima
est.quod S.Martinus in concilio Lateranensi perse-
cutionem a Constanle et Paulo inTheodori apocri-
siarios illatam refundit^non in Pauli depositionem,
scd in solamapocrisiarioruuiadmonitionemnomine
apostolicae sedis Paulo factam.ut ab hEresi recede-
rot : altera vero quod Benediclus episcopusAjacen-
sis aliique episcopi Pauli damnationem in Latera-
nensi urgontosconciliosatisindicant nullumhucus-
que Paulo anathema inflictum.Verumhas conje^^fu-
ras discrtum testimonium ahbatum et monachorum
Graicorum refellit in liliello oblalo synodo Lalera-
nensi,sub oodem S.Martino.et lecto secretario se-
cundo,ubi in confirmatinnem Pauli depositionis ab
Anastasio narrat.e dicitur:i. Cum quibus el typuni,
qui nunc contra Orthodoxam fidem factus est cx
subreptione,non ex studio aut mente piissimi (hoc
honcsto litulo adverlitsapientissimus.Vnnalium pa-
rens Daronius ad annum ChristiC49 prosepui Con-
stanlem ; quod etsi h.Troticus cssot, non tamon
palam omnino crat cognitus, alque ab Ecclesia
damnatus) noslri imperatoris, sed sunsione impor-
tuna et falsiloquio Pauli depositi a pra?decessoro
ve.-itra^ sanctitatis Thcodoro sanctissima; recorda-
tionis papa? vestra\ apostolica: sedis, eidem ana-
themati submittimus. »

P.\GII.

Num. 127, linoa 1. — Ipsis tcmpsrihus vcnit Pyr-
rhus. Pyrrhus interira de .\frica degons, famosam
illam anno 64.5 de fide catholica disputalioncra ha-
buit curaMaximoConstantinopoIitano abbatoortho-
doxo, in Africa tunc existenlc. Cuni onim Pyrrhus
ha?rcsim suam ubique disseminaret, adversantem
sibi maximchabuitpraediclum Maximum.Undecxi-

A. gentibus episcopis Africanis,ipsoqueproviDcispra:-
fecto Gregorio patricio, conventum cst ul iisdem
pra;sentibus, publica fieret intcr eos de publicia
conlrovcrsiis disputatio.quam anno O4.'5contigisso,
ipse titulus disputationi pr.cfixus nos edocet, dum
dicitur acta,m<?»i(' Julio indictione i«T/io.Eam Gra!ce
et Latine refert Haronius in Appcndice ad tomum
viii.camque ei Thoophane et Anastasio fuse proso-
quitur au cuin annum. Finis aulcm disputationis
fuit, ut Pyrrhus erroris sui convictns, pocnitens rc-
cantarit nalinodiam, Romamque accedens, oblato
fidei libcllo Theodoro papsc, quo abjurabat crro-
rem, ct lidem catholicam profitebatur, receptus sit
una cum titulo patriarchatus in Ecclcsiam catholi-
cam,cidcmque omnia necossaria Ecclesia; RoraanaB
suinptibus honorilice subministrata, ut non cx
Theophane tantum et Anastasio, sed et ex actis
ipsius dispulalionis conslal.

Num 129, linea 1. — Tanc sanclut Theodorus papa
n scripsil Paulo palriarchx rajix civilatis. Paulus
Conslantinopolilana! sedis invasor potuit sanebrevi
tcmporis inlcrTallo venenum ebibilum comprimcre
pharmaco simulationis ; verum tumescente in dies
conscientia illud tandem vel invitus evomuit.Primi
ejus accusatores fuerunlCyprii cpiscopi cumSergio
eoruin archiepiscopo,qui anno 043 in conciliocon-
gregati synodalera cpistolani ad Thcodorum papain
(quem pulrem patrum et universulem pnpam nomi-
nant) de Monothelitarum haeresi ab ipsis damnata
scripserunt. Ha;c cpistola exstat secretario ii con-
cilii Laterancnsis.

Eodcm circitcrteraporc Stephanus Dorcnsis cpi-
scopus,a catholicis Palestina; antistibus dclegatu?,
Romam ao contulit pro Ecclosia Jerosolymitana.
quam invaserant pseudo-episcopi,iid<,mque conjun-
cti PauloConslanlinoporitanoNlonothelitarumacer-
rimo faulori : qui quidem Stephanus a Thcoiluro
papa consecutus cst apostolic.T sedis in illis parli-
r, bus Vicariam Pr;efecluram, qua illorum onmium
caputSorgium Joppensom episcopuin.Monotlielilam
intrusum in sedein Jerosolyraitanam comiauinaret
et ob eo ordinatos episcopos gradu depositosin or-
dinem redigeret.HKC conslant exejusacm Slephani
libello oblato Martino papaiineoncilio Latcrancnsi.

Ex alia parte quatuor priraates Africani, in sin-
gulis sibi subjoclis provinciis, nempe Bvzucena.
Numidia,Mauritanin,et proconsulari synodos ann •
64IJ convocarunt, ad conlirinanda catbolica doj.'-
mata, qu.-c viiiissent tam v.olido anno superiori a
Maxirao abbateconlra Pyrrhum propugnala.Eorum
conciliorura monumenta recitata sunt in Luteru-
nensi sub Martino papa secretario ii. videlicet
synodalis opislola a Iribus simul ipsorum ncmpc
Bysaccno, Numidico et Mauritano ad Thendorum
Rnmanumpontificem,scriptaeaocrasionp,qiioilcu!n
iidcm Palres .\fricani Conslantinopolimessenl lega-
tioncm ac Paulum ojus civilalis opiscopum mono-
tholitarum principomcoramon'>ndummispuri,do ea
D re prius ipsum Tneodorum cerliorera reddere vo-
luerunt.Iitterisque suis ad eura dalis pelierunt. ut
sua ad Paulum scripta perapostolic» sedisrespon-
sales ei redderentur; rogarunlque insuper, ut nii>i
Paulus emendarel errorem, ab ipso Romano ponti-
fice cxcommunicationis scntontia damnaretur. Non
cxstanl ips.T; .^fricanorum liltera; ad Paulum scri-
pt.T.sed lantura ea\quas separatira Palrcs concilii
Carthaginensis proconsularis provincin; ad ipsura
misorunt, una cum aliis synodi Bj-zacona;. codom
temporc ad imperatorem ea de re scriptis.qua; lcgi
possunt eodem sccretario ii concilii Latcranensis.

Porro in dicta Patrum .\fricanorum ad Tbeodo-
rum papam synodica dicunt Palres, sc de sua ad
Paulum logalione pontificem ccrtiorera rcdderc vo-
luisse. quod ■• antiquis regulis sancitum csset, ut
quidquid qu.amvis in rcraotis vel in longinquis po-
sitis agcrcturprovinciis.nonpriustractandumescet.
nisi ad nolitiam alma; scdis apostolicc fuisset dc-

133

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.

THEODOHUS.

734

ductum.utcjusauctoritatojustaquffifuisselpronun- A nornine firmatam. Non tamen abs re Patres ortho

tiatio firmaretur; indeque sumerent caetera; Ecclc
sia3,velut de natali suo fonte, prcedicationis cxor-
dium.et perdiversaslotius mundiregionespuritatis
incorrupte manarent fidei sacraracnta salutis.»

Cernens igitur Thieodorus papa in unam cam-
demque sententiam univcrsam Ecclesiam Africanam
convenire, omnesque una voce in Paulum Constan-
tinopolitanum episcopum,tanquam in Monothelitam
conclamare, misit apocrisiarios ConstantinopoHm
ad eumdcm Paulum cum acerrimis littcri3,qua;,ut
notat Baronius ad nos non pervencrunt. Ita tamen
factum fuisse, litteri-c aPaulo ad Theodorum reddi-
tffi,a Baronio anno 056 recitatce,testantur.Paulus in
iis respondens Theodoro,eo fere modo monothelis-
mum exposuit, quo Sergius in Eothesi,una diserte
asserta voluntate, ad excludendam voluntatum in
Christo contrarietatem, quod unum erat velamen
tacentium quidemunamcxpresseoperalionem.post-

doxi cnmen omnc m typo expressum in Paulum re-
tundebant, ne soilicet Constantis imperatoris ani-
mus lacessitus contumeliis, licet ab ipso meritis
pejora mala pareret Ecclesia;. Unde Martinus papa
,n epistola ad eum data, appellat eum, pnssimum
dominum, diligentem Dcum, sincerum Christi mini-
strum. optimum miperatorem quo pariter consilio in
scxta synodo idem constans Am\.nT,sanctxmemorix
imperator, ne videlicet Gonstantinus Pogonatus ejus
filiusob opprobria in parentem contorta,susceptam
fidei defensionem deponeret, et fieret hostis Eccle-
sia,_qucm illa patronum pra;dicabat, et pacis ec-
clesiasticK reparatorem.

Hic porro .se olfert occasio examinandi cum nu-
pero auctore anonymo historia ha;resis Monotheli-
tarum,llononanam silendi CEConomiam, qua; ei si-
mihs est, qua; projfertur in typo. Ex Scrutinio ita-
que vn hujus auctoris pauca quajdam hi

quam Honorius unam dici vetuerat,unam vero profi- p Approbat Ilonorius et commendat in utrisque suis
tentium voluntatem.In ea epistola Paulus profitetur epistolis oonsilium Sergii de Silentio,quacatholicis
se sequi Sergium et Honorium,ac universum Sanc- qua hcereticis adhibendo,cum oiroa unani tum se,-
torum ac Dootorum ooetum. Ea acoepta Theodorus minas in Christo voluntatos et operatione» ■ ouod
de sententia depositionis adversus eum proferenda etiam conatus est Sophronio persuadere ut anoaret

cogitavit,quam Africani episcopi,cegre ferentes Pauli
in Ecclosiam molitiones, sollicitabant.

Sed Paulus, ut fidem insidiose vulneraret,sibique
jam catholicis exoso consuleret, Tijpum quemdam,
seu (idei formulam et expositionem composuit, ct
sub Constantis imp. nomine promulgavit, qua, si-
mulato pacis atque unionis prretextu, silentium im-
ponebatur qua catholicis,qua hisreticis; ne scilicet
imposterum quis auderet,de una vel duplici in Chri-
sto.tum voluntate, tum operatione sermones insti-
tuere.Duxitinsuperopportunumvirsubdolus,Ecthe-
sim ab Eoclesic-e valvis deponere, ut liquet ex his
typi verbis : « Ad perfectam unitatem sanctarumDei
Ecclesiarum et communem concordiam, et utnulla

„ ,. - , c -,c.apparet

ex Iragmontis sure secunda; epistoL^. Hanc '^ilendi
fficonomiam quanto odio fuerit prosecuti in omni
prorsus circumstantia Patres orthodoxi qui viriliter
obstiterunt Monothelitis, argumento est damnatio
typi, in quo nihil invenies damnabile,si silendi dis-
pensationem dempseris : in hanc enim pra;ciseten-
dunt omnia tulmina contorta a Pfitribus in tvpum
quem ea dc causa pnesertim anathematizarunt,quod
« cum perfidis ha-reticis et orthodoxos Patres abji-
ceret,el cum scelerosorum virorum vocibus.hoc est
una voluntateetoperatione.pariterdenegari facoret
orthodoxorum (loctrinas,id est duas ejusdem Christi
voluntates et operationes,» ut inquit S.Martinus in
concilii Later secret '

,. , .. ■ ■ r- 1 c X . -c . . •, . ■ 1"' "on rninus absonum

oocasio relinquatur iis,qui sine fine volunt conten- „ arbitrabatur silentium in hoc puncto dispensare
dere, et ohartas quae positafuerant in narthica san- '-' quam unam et duplicem a Christo expunfere viilun-
'- ' '^''' -' '^ "•-' tatemetoperationem.NonabsimilidecairsaS Maxi-

mus,in Collatione cum Theodosio episcopo CffiScarea;
silendi oeconomiam in typo expressam, Honorianc4
similem his verbis confodit : « Quis fidelis suscipit
dispensationem, taceri facienfem voces quas disi
per apostolos ot prophetas atque doctores Deus om-
nium dispcnsavit... Unde ipse oliam typus ab oodem
Theodosio licet Monothelita odio habitus est, ut
num 11 diximus.

Distinguendura aulem est intcr dispensationes et
ccconomias,qua- possunt in negotiis lldci adhiberi.
\ el enim Cc-e oadunt supra personas,de quibus urget
hc-eresis suspicio, vel supra fidei doctrinas. Et qui-
doin,si dc personis ooourr.at dissensio,non ita pra;-
cipitantor proscribondus est ut ha;retious,qui apud
sedem apostolioam, ut talis delertur : tic proindc
, prudentissimo potest ingeri dispenscatio qucudara et
t (Boonomia, qua protrahatur illius ilamnalio, donec
- U intimius rcs eluccscat. Quam disponsatioiiem pru-
denter adhibuorunt Patres, qui iiionothclismo na-
scenti obstiterunt : lioct enim erumpontein hffiresim
illioo damnarint, personas incolumes sorvarunt ab
anathcniatc, donec tandem ad acriora remedia de-
vcntum cst, ct per Mariinuni papani synodicc dani-
nati sunt monothelismi fautores.Cyrus.Thcodorus.
Scrgius,reliquique. Si vero de fidei doctrinis oociir-
rat dissensio longe aliter res proccdit, quippo si
ventas aliqua impugnotur, qu.i; aperte contineatur
in omnibus sanclis Patribus, qucoquo e sacrarum
Soripturarum, et sanctornm ronciliorum fontibus
satis eniuat abuiide, milla tunc opus est a-conomia
aut silondi disp.insatione ; sed slatim pcr quosspo-
clat, esl manifcslc delinionda: nisi forle a decessn-
nbiis delinita repi'rialur'; quando pr.Ts.-rliiii li.piet.
his Iraudibus ha;i'olicorum. pnucipilcsagi in foveas
oorum complures ex orthodoxis. Hoc pacto prooes-
sero vetores Patros, quando nova; hasrcses obortto

ctissimcT; magna; ecclesi;e hujusaDeo oonservanda;
regia; nostra; urbis,quc-c oontinent pra;dictas quc^es-
tiones.jussimus Ievari.»Typum anno 048 promulga-
tum,oonstat exTheophylacto primioerio notariorum
sedis apostolica!,qui in concilio Latcranensi socreta-
rio IV ita habet : « Seoundum jussionom beatitudinis
veslra;,opistolaraPauli,ctexemplarlypi,nuper,id est
transacto anno,per suasionem ejusdem Pauli oxpo-
siti,pra8 manibus habeo..> Concilium autem Latera-
nense.ineunteOctobri anno 6 19 celcbratum est.Con-
stat etiamex Y{e\a.[\one monitionis factv inter domnum
abhalem Maximum, et socium cjus, atijue principes in
Secretario, ex qua huno locum refert Baronius : Et
per lijpum, qui nuper, id est, per se.rtam indiclionem
promulr/atus est, qua; indictio in cursu fuit usquc
ad Kalendas Scptembris anni 648.

Conatum huno a Paulo pcr typum expressum,
ca;tcris prc-coodentibus longc noquiorem agnnsci
sanotusMartinus papa in epislolaadsanctuni Aman
dum lunc Trajcctenscm opiscopum.Nec solis catho
licis hic sensus de typo fuit : sicut enim orthesis a
Sergio composita," non orthodoxis tantum.ut loqui-
tur Zonaras agcns dc Ilcraclio, scd Severi etiam
scctatoribiis ridicula visa est ; .> ita etiam typus a
Paulo con(latus,non tantum oatholicis,veruni ctiani
a quibusdam Monothelitis odio habitus.Unde Theo-
dosius Caasariensis in Collationo cum Maximo,«pcr
Dcum, ait,(\\A me judicaturus est, ct quando factus
est, dixi, ct nunc id ipsum dico, quia malo et ad
Iffisionem multorum factiis ost lypus...

Ha;c autem impictatis oonailia non ita fidenter
exposuisset Paulus,nisi socium habuisset Constan-
tem imperatorcm, qui nihil non molitus cst, quo
monothclismus iindiquc vulgarrtur. Huno crgo
Paulus nactus soelcris snciiim, typum oxposuit
et Constantis nomino uromulgiivit. ([uemadmodum
' Sergius eclhesim ediiJcrat, Ileraolii auctoritate ot

7355

ANASTASII BIBLIOTHECARII

736

sunt : quod pluribus cxemplis patcfieri possel. A ^itaS l^aatii uatriarcbaeCoDstuDtLuopolilaai,qui Jc
Nec juvat diccrc ad cxcusandam Honorii ojcoiio- duuinatione Pnotii in Constantinopofitano coneilio

miam, cam potuisse laiulabiliter ab llonorio induci,
utpote in rc adhuc indiirereuti.cuni nulla nunc 1'uis-
set definilio conciliofum, nullum pontilicum dccre-
tum, statuens apcrte duplicem in Christo repcriri
voluntatem ct operationem : quod de tvpo dici non
potest,rum ad illuiii pnccessissct concilium Joannis
IV hanc vcritatcm elare delinicns. lloc, in(juani,ni-
hil juvat, quia nuUibi patres monothelisnii profliga-
tores, ac pncscrtim Martinus papa ct abbas Ma.\i-
mus typi oeconomiam cx eo inipugnarunt,quod per
ipsam evertcrctur concilium Joannis iv, scd ciuia
destrucretur doctrina S. Leonis, concilii Chalccdo-
nensis, totius Scripturie, atque omnium Patrum :
quae ratio militaletiam contra llonorii dispensatio-
nem ; cum et hKC subscquens fuerit ad concilium

lopol;

loqucns, ait apud liaronium anno 80'J : •> Subscri-
bunt autcm liujusmodidaninationi non bimplici atra-
mento facto Cbirographo, scd horrendum dictu (ut
ab iis.qui id norunt,accepi) ipso videlici-l Salvatoris
sanguine calamum tinpcntes ita damnarunt Pbo-
liuni,» Conibefisius in hlstoria Harcsis Monolheli-
tarum disput. 1, paragr. 13 scribil, nibil ea velut
Dominici sanguinis abusionc, irrcverentia graviua
pcccatum a pra.'fatis Thi;odoro, Patribusque Cone-
tanlinouoiitanis fuisse, uti ncc a I3asiliu,cum voluJt
secum bomini corporis parliculam sepcliri, ut ibi-
dem leeere est. Porro S. basilii factum cxstat apud
Amphllocbium, cujus fragmentum citat .£nea£ Pu-
risiensis episcopus in libro adversusGraecos Spicile-
gii tom.VI pag. 81. Idem narrat S.Grcgoriuslib ii.

ilClll , lUlli y^l' llfX^yj .-,WLI.JV'V^JWJli.T iUV.iil. Ul» t^l^lii^lliULii ^ll vuul. li, £yu^. vyi. 4UV.ili ilUllUl.h^.Vli.^i^|il^OiJLifci,

Cbalccdonensc et opistolas S. Leonis ; ac proindc in cap.24 Dialog.iecissc sanctum Benediclum.qui ado-

easdem labitur censuras, in quas impingit a;cono
mia scn typus Constantis impcratoris.

Deinde typi a'Conrmia ideo mordicus impugnaba-
tur a Patribus, quod s'lentium, unius aul duplicis
voluntatis videbatnr negatio ; sicque unanimiter
exislimabant. tum Martinus, tum .Maxinius, tuni
reliqui monothelitarum hostes, idem prorsus esse
definire, ne una vcl duplex in Ghristo dicereturvo-
luntas aut operatio, ac omnem penitius a Christo
negarevoluntatemautoperationem;quodabsurdum
non magis pra;sumi dnbet ex (xconomiaConstantis,
quam ex Honorii dispensatione : quam ob rem vcl
utriT((ua; absolvenda;, vel amba; crant damnanda;.
Tcrtio tandem non minus pcr oeconomias Honorii,
quain [ler typi dispcnsationes cnervatur doctrina
vetcruin Patrum,qui unanimiter et apertc asscrunt,
du;is essc in Christo voluntates et operationes.Unde
si Patriim auctoritates vehcmenter impulerunt Mar-
tinum papam.et Maxinuim alibuti'm,ut aconomiam
typi accrrimc inscqnerentiir;cur en^deni 1'atrumau-

ctorilates satis esse non poliierint. ut Ilonorianam p typumdamnasse,concludeiiiluuiest cumOdmbcli
ceconomiam hicreticis foinentum pra;bcnleni,ciecc- ^ laudato primam tvpi damnationcm Marlino pa
rint pi-iTsules scxta; synodi? Alias in favorem Ilono-
riana; a;conomi.Te excusationes refert elrefellit idem
auctor anonymus laudatus, quas hic repetore non
vacat; ca^deiii enim rationes qua; alTeruntur ad e.x-
cusandam Honorii dispensationem, adduci ctiam
possunt ad defcndcndum typum. Undc ha;c satis
sint de oeconomiis ct dispensationibus, de quibus
plura ibidem legi possunt.

Pyrrhus Constantinopolitanus olim patriarcha,
quilbiiiKP ba-resim fiete abjuravcral, utorthodoxa;
lidei simulatione Thcodorum papam et occidcntales
episcopos sibi conciliaret,eorunique opcra et aucto-
ritate posset restitui, ad publicam haM-eseos prof(>s-
sionem rediit, cum ipsi per Platoncm Italia; exar-
chum patcfacta esset via unionis cum Orientalibus,
ut tcstantur Theophancs ad annum 20 lleraclii et
Auctor Libelli Synodici. " Pyrrbus.inquit Thcopha-

ncs, cum Romadisccssisscl, ct Ravcnnam perve- ,. ,

nisset, >U cauis wl vomilum smtm reversus «/ (/ D dum.EumaTheodoro dcpositum constalex lcslimo-

lescentein monacbum posito cum reverentia super
n cjus pectiirc curpore Domini scpeliri jussit.Obscrvat
ctiam Ediuondus Martcne lib.i dc Antiquis Ecclcsix
Ritibus cap. 5. art. 4, in solemni ecclesiarum dcdi-
catione Ires portioncs ex Domiuico corporc detrac-
tas altari cum calce et Smalia inclusos fuisse ; id
quod in majoris monasterii basilica; dcdicalione
pra;stitisse Urbanum papam sccundum narrat auc-
toranonymusdc gestis abbatum Majoris aioDaslerii.
Ostendit posteaiwarlene nihil exinde boaorisChristo
dcbili detractum censuissc antiquos.

Baronius existimavit typum a Theodoro papa in
cadcm synodo damnatum.cum Paub cpiscopo Con-
stantinopolitano. Verum typum ncc in Dac synodo,
Dcc post cam a Tbeodoro (iamuatum colligftur ex
Anastasio,Theopbanc et auctore libelli svnodici,qui
soli ex Anliquis de hac synodo Romana locuti aunt,
quique ne verbum quidem habent vel de typo,vel de
1'aulo in ea dainnatis.sed tantum de Pyrrno. Cum-
quc nullibi legalur,Theodorum post eaiu synodum,

bclisio
primam typi damnalioncm .Marlino papa;
dcberi.Certe si Theodorus typum damnasset.impe-
rator ubi Martini crealioncm accepit,hunc noa sal-
licitasset ut typo conscnti!-et,sed ut decrclum adver-
sus typum lijitum rescindcret, postulasset, Korsan
etiam tcmporc istius synoJi RomaniE adbuc ignora-
batur typi promulgatio, qui peraela est indictionc
sexta, ideoque ante Kalendas Septcmbris anui 64H,
quo eodem auuo bsec synodus Romana aThcoduru
celebrata.

Quoad Paulum Conslanlinopolitanum palriar-
cham.cum Thcodorus pust amantissimas commooi-
tioues,et contcstationes ardentissinias per suas cpis-
tolas,suosi]ue apocrisiarios cxpo^itas.accepissct vul-
nusPaulijamdespcratum.nequcampUuslenociniis,
sed ferro et igne anathcmatum curanduiu ; scnten-
tiam excommunicationis et depositionis in cumlulit
sub lincra sui Ponliliratus.scu anno 648 exeuute,aut
G49ante menscm Maiuin,quo obiil.sed cxlra f-^-no-

Pclr. II, 22). Quo papa Tbeodorus compcrto, con
vocato Ecclcsia' ca^tu, ad sepulcrum Principis apo
stolorum accessit, ct divino caliceexposlulato, ex
vivifico sanguine in atramcntum stillavit.et ila pro-
pria inanu depositioncm Pyrrhi, ac ci cmmunican-
tium fecit. » lisdeni fere vcrbis nlunliir tam Paulus
Diaconus Aiiuileiensis in Hist. eap. lS,(iuiim auetor
libelli synodici, et sanguinis Christi ex calice in
atramentum slillati meniinerc. Certum cst itaquo
Pvrrhum in svnodo Homana anno G48 a Thcodoro

nio abbatum et monachorura Grscorum in libclio
oblatosynodo Laterancnsi ctsecralario ii rccitalo.in
quo aiuut : u Cum quibus et typuiu.qui nunc conlra
orlhodoxam fidem factus est e\ subrcplioae,noncx
studio aul mcntc piissimi nustri impcraturis. sed
suasionc importuna ct falsiloquio Pauli depositi a
priedccessorc vestra; sanctitatis Tlieodoro.sanclissi-
m.v recordationis papa veslra' apostalica" scdis, ci-
dem anathcmati suhmittinius." Ipiiam autom cxlm
gynudum damnalum cx Anastasio deducitur, qui

papa cengrcgdta anathematis et dcpositionis sen- postquam dc synodo in qua Pyrrhus damnatus est,
tentia pcrcussum esse, Theophane, Anastasio, ct scrnioncm habuit. narrat translationem SS.marty-

rum Primi et Koliciani, aliaquc a Thcodoro papa

gesta, ct postea subdit : ■. Sanclissimus Tbeodorus
papa scripsil Paulo patriarcha; rcgia; civilatis, tam

auclore libclli synodici testibus.

llicrilus subscribcndi calamo in calicctinctosan-
guine Domini loco atramonti.pccularius fuit Gra;co-
ruin.a Theodoro laineii papa.liect liuj*is facli .\na-
stasius mentionem non feccrit, in damnatione Pyr-
rhi usurpatus. Idem narrat Baronius ex Niceta in

rogans, quam rcgularitcr increpaus, nec non |>cr
apocrisiarios per hoc maximc destinatos pracsentia-
litcr admonens et contcstans, quatenus proprium

73*?

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — MARTINUS.

738

emendaret commentum.atquead orthodoxam fidom
catholiciE Ecclesice romearct. Et nequc rugantes,
neque increpantes potuerunt eum a suo conamine
quoque modo revocare. Propter quod ab apostolica
sede ipse depositionis ultione perculsus est, » ubi
nulla allcujus alterius synodia Theodoro celebrat;c
mentio est.

Quod attinet ad persecutionem a Paulo in apocri-
siaros apostolicE sedis excitatam, de qua loquuntur
Martinus papa sccretai-io iv concili; Lateranensis,et
Anastasius in codem Martino, videtur ea Theodori
temporo contigisse, ut ISaronius anno 648 probat.
Pauhis quidem primo altare et oratorium, quod erat
in axlihus, in quibus apoerisiarii Romana; scdis ha-
bitare consuevissent,diripuit; deinde adversus eos-
dem apocrisiarios,Corstantinopoli tunc existentes,
necnon ca^teros orthodoxos ipsis inhffirentes perse-
cutinnem movens,quosdam carceri tradidit,alios in
exsilium misit,rursumquealiosverberibussubmisit.
Quod Martini papfe apocrisiarios passos dici non
posse videtur, cum ipsemet Martinus in litteris ad-
versus Paulum episcopum Thessalonicensem scri-
ptis, doleat suos apocrisiarios seduetos fuisse.

Linea 9. — Qui elinm si^pullus cst.Eisommlmsilix
constanter, sancteque peractis, postquam, eodem
Anaslasio tostc, sedissel unnos scx, menses quinque,
dics ocindecim; humanis ereptus esldiedccima tcr-
tia Maii nnm ^Vd,scpultus ad healum Pclrum uposto-
lum die dccima quarta ejusdem mensis, seu die se-
cundo Idus Maii. Unde cum consecratus fuerit die
XXIV Novembris anni 642, dieendum cum qnlbus-
dam exemplaribus Mss. Anastasii et quibusdam ca-
talogis, eum ultra annos ot n:enses sedisse dies xix.
Ejus TimTien die decima cfuarta Maii inscriptum est
aliquibus Marlyrologiis, utvidere est in Actis san-
ctorum BolJandianis ad eum diem. De libris Mora-
lium S. Gregorii PapoB,qui Rom<B sub e.jus pontifi-
catu revelatione inventi sunt,vide dieta in Martino.

SOMMIER.
Num. 127, linea l. — Ipsis tcmporihus ivnilPyr-
rhus ex Afriea. Quo tempore Cp. sedes a Paulo oc-
cupabatur, Pyrrhus qui in Africam se rcceperat,
sanctnin abbatem Maximum ibi reperit, quocum
celebrem habuit disputationem de Monotholismo
coram gubernalore, ac pluribus Provinciceepiscopis.
De Ilonorio papa doeertatum.quem aiobat Pyrrnus
aperto docuisse unam Jesu Christi voluntatem in
epistola ad Sergium. Cumque Pyrrho demum con-
starel cum Maximoquod circa veram epistoloe sen-
leutiam major lides adhibenda erat illi;qui eam
scripserat, llonorii nomine,et adhuc superstes erat,
totumque Occidentem tum aliis virtutibus, tum
dogmatibus lidei Christianffi illustrabat, quam Cpo-

\ litanis, qui eam pro suo lubito interpretabantur ;
tunc Maximus ipsa verba rccitavit,quibus idem scri-
ptoraliquandiu posit usus fuit Joannispapffi nomine
ad Constantinum imperatorem scribor.s de illa epi-
stola : « Unam voluntatem diximus in Domino.non
divinitatis ejus, et humanitatis, sed hnmanitatis
solius. Cum enim Sergius scripsisset,quod quidam
duas voluntates in Christo contrarias dicerent, dixi-
mus Christura non duas voluntates habuisso contra-
rias, carnis, inquam,et spiritus,sicut nos habemus
post peccatum : sed unam tantum, quse naluraliter
humanitatem ejus signabat. » (C(;»r. Later., secr. 1.)
Talem autem esse epistola; sententiam, aiebatMaxi-
mus, inde prssertim liquet, quod carnis, membro-
rumque mentio est, qu» divinitati non congruunt.
Deinde quomodo objectionem prajveniat ostendens,
illius verbis prosequitur : <i Si quis vero, inquit,
dicat : Quare de humanitate Chrisli agentes,de divi-
nitate ejus non n.eministis? respondemus.primum

T> quidem responsum fuisse ad qusastionem : deinde
ut in omnibus sic etiam hic consuetudinem Scrip-
tur;e nos secutos fuisse,quae aliquando ex divinitate
ejus disserit; ut quum ait Apostolus; Christus Dei
virtus, et sapientia; aliquando ox humanitate, et
solum, ut quum idem ait : Quod stultum est l>ei,
sapientius est hominibus ; ct quod infirmum estDei,
fortius est hominibus. » (Ihid.)

Hujus ccleberrim» qusstionis exitus fuit expu-
gnatio Pyrrhi,qui oam absolvit per heec verba : « Plu-
lis faciens salutem meam.quam csteraomnia,prs-
sto sum ad faciendura hocoum omni satisfactione.
Hoc solum rogo,ut dignus habear in primis templo-
runi apostolorum, ac potius ipsorum priiicipum
apostolorum adoratione : rieinde ut vido;ini faciem
sanctissimi pap», eique tradam libellum eorum,
quae absurde facta sunt. « (Ihid. in fin.)

Profocto stetit dictis,Romam venit,ibique solemni
abjuratione sectariorum impia dogmata detestatus

p sese perrectam professionem cumcathoIicaEccIesia

'-' conjunxit.Acta ejus detestationis authenlica ponti-
llciTheodoro exhibuit coram clero et populo : contra
pontilex, qui legitimum Cpoleos episcopum eum
agnovit, tradi eidem voluit quKCurique erant ad
regia; sedis dignitatem tuendam necessaria.

At Pyrrhus Roma profectus ad exarchi sedem
Ravennam vcnit, ubi sese pervertens ad vomitum
rediit sollicitanle, ut videtur, exarcho, et spe ductus
recuperandi suam sedem Constantis imperaloris be-
neficio.qui monothelismum profitcbatur.Quam rem
cum primum novit pontifex, convocata synodo Pyr-
rhum condcmnavit,ritu non miuus novo,quam ter-
ribili;nam Pyrrhi,eique adharentium depositio-
nem calamo pretioso Jesu Cbristi sanguine asperso
exaravit. (Theoph., an. 20 Ilcracl. imp.)

LXXVI. MARTINUS.

ANNO CIIRISTI 649, CONSTANTINI I.MT 8.

iSO Marliniis, de civitalc Tuilerlina, provincia Tuscise, seiJil annos sex, menseni
unum, dies viginli sex [a). [b) Hujus lcmporibus Paulus ConstantinopolitaniB urbis epi-
seopus, inflalus superbiiB spirilu adversus reclum sanclaj Dci Ecclesia; dogina, auda-
cler prffisumpsit patcrnis derinitionibus coiitraire: insuper sluduil ad cooperimcnlum (c)
S proprii erroris quorumdam suliicplioni )fl), ul ct clementissimo princi|ii suaderct typum
exponerc, qui (e) catliolicum dogma deslrueret. In qno typo omnes omnino voccs san-
ctorum Palruin cum nefandissimorum hairclicorum diclionibus (/) enervavit, scilicet
nec uiiam, ncc duas voluntates, aut operationes in C/hrislo Domiiio nnslni dolinioiidas

KOTUL;E MAHOINALES FAUHOTll.

•'■(a) B, rtietis. 3, d. 12. (b) Vidc Baron ad ann Domini 658. (r) ad opcrimentum. Id) quibusdam subre-
ptionibus. [e) quo. (f) edictionibus.

739 ANASTASII BIBUOTHECARII. 740

conliteii. (Jua. dc rc Jiujiismodi piavitatiin suam defendens, quod nunquam ncc a

10 prioiiiius lifprelicis pra;sunipluin est, ipse iii iile (a) pra-sumere sluduit in tantum {/>), ul
altare sancta.' noslrae scdis, quod erat in domo Placidite sacratum in venerabiii oracuio
subvertens, diripcret, prohibens ne adorandam et immuculatam hosliam apocrisarii
noslri ibidcm Deo ofTerre valeant, nec communionis sacramenta percipianl. Qui videlicel
apocrisarii ex prEeceptione apostol. auctoritatis commoverunt eum, ut de tali haerclico

13 intenlu recederet. Necnou et conlestari visi sunl (c), perseculionibus diversis cum aliis
ortliodoxis viiis, et venerabilibus sacerdolibus insecutus esl eos {d), quosdam eorum
custodi.e retrudens, alios in exsilium deportans, alios au:em verberibus committens (<?).
Quilius pene onincm mundum conturbantibus ex diversis locis querelam conlra eos ad
aposlolicam noslram sedem plurimi orthodoxi detulisse moiislrantur. Conjuranles, ul

20 totius ninliliie tanlajque eversionis per apostolicam auctoritatem abscindant if) commen-
tuin : qualcnus niinimc tolius corpus (</) catholicaj Ecclesia; nocibilis corum eclheseos- /i)
languor disrumpere valeat.

131 Tunc Martinus sanctissimus ac bealissimus episcopus misit, et congrcgavil
episcopos in urbcm Romam numero cenlum et quinquc, et fecit synodum secundum
iii4itutum [i) Patrum orthodoxorum in ccclcsia Salvatoris juxta episcopiuni Latera-
nense. Sedentibus episcopis et presbyteris, aslanlibus diaconis et clero uuiverso,
3 cdndemnaverunt Cyrum Alexandiinum, Sergium, Pyrrlium et Paulum palriarchas
Conslantinopolitanos, qui iiovitales contra immaculatam Gdem pr;esump»crunt innc-
ctere. Quippe quoniam ipsam excludere properantes Inereticorum dognialum contra
catholicam Dei Ecclesiam conlusionem concinnaverunt (j), anathematis ultione perculsi (A)
sunl (/). QuiE synodus liodie archivo Ecclesioe conlinetur. Et faciens exemplaria per

10 omnes tractus Orientis et Occidenlis direxit, et per manus orlhodoxorum fidelium
disseminavit. Ipsis diebus direxit imperator in Italiam Olympium cubicularium el
exarchum ad regendam omnem Italiam, proecipiens el dicens : Oporlet gloriam tuam
ul sicul nobis suggessit Paulus patriarcha hujus a Deo conservandae urbis pcragere.
Et si quidem inveneris provinciam ipsam consenlientem in typo a nobis exposilo

13 tenere omnes, qui ibi sunl, episcopos, et hcerelicos possessorum (m) atque habitatorum,
et peregrinos, el in eodem subseribant (w). Si autem quomodo nobis suggessit Platon
gloriosus patricius, et Eupraxius gloriosus, potucritis suadcre exercitui ibidcm consislcnli,
jubemus teneri Martinum, qui hic erat apocrisarius in rcgia urbe. El poslmodum om-
nes ecclesias relcgcrc cum, quia faclus csl a nobis orlhodoxus typus, el omncs episcopi

20 Iiali.-E in ipso subscribant. Si autem inveneritis (o) conlrarium in tali causa exercitum
tacitum hahctole, donec obtinueritis (//) provinciam ; el potueritis vobis exercilum (g)
aggregare, tamen Uoraanffi civitatis atquo llavennalis (r), iit ea qu.e a nobis pra-copta
sunt, quantocius explere valeatis (s).

18* Qui pr^dictus Olympius veniens in civitalem Romanam invenil sanclam Ro-
manam Ecclesiam coadunatam cura omnibus episcopis Ilalia;, seu sacerdotibus, vel
clero. Et volens implere ea quaj ei jussa sunl, amans secum cxercilum virlulis (/)•
voluil schisma sanct.Te ecclesiae (uj intromiltere. Hoc per plurimum tempus aclum est.
Et non illum omnipotens Deus permisit qua; nitebalur perficere. Videns ergo se
a sancla Dei catholica atque apostolica Ecclesia superatum, necesse habuil de sua
quasi mala intentione declinare, ut quod non potuit per manum armalam facere.
sub h.Tielico modo (c) per missarum solerania in ecclcsia Dei sanctae Genilricis

KOTlLiE MARGISALES FABROTTI.

(a) Ulicire. (&) In lantum vcre vesani» prorupil.ut altarc. (r) commoverunt eum ut ab hujusharesis
intciUione rcccilerel. Necnon ct conteslari euin jussi sunt. (./) at ille insecutus. (e^C, submittens (T^.^-
scindcretur. ((/Uotum corpus. (A)execulionis. (i)inslilula. (j; conlinuavcrunt. (i) percussi. [Itule
Baron ad «ihh homini 6VJ. (m) B, prolessores. [n) raci.is lenerc omnes qui ibidem sunt, episcopos, ol pos-
sps.;orcs, alquo hubilatores in eodem subscribere. (o) inveneris. pi obtinucris. (q) majorem. (r) Um et
noman.Tcivitatis, quametRavennalis. (*) valeas. (<) C. exercitus virtute. (u) m sanctam Ecclesiam.
(ii) subreplilio modo.

741 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — MARTINUS. 742

semperque viiginis Mariaa ad Prtcsepe perficeret. Nam dum ooramunioncm ei
porrigercl saiictissimus papa, voluit euiii crudeliter interficerc, ut demandarat suo
spathario. Sed omnipolens Deus, qui solitus est servos suos ortiiodo.xos eircum-
legere, et ab orani malo eripere, ipse excsecavit spatharium Olvmpii exarchi,
et non esl peimissus videre pontificem, quando exarcho communionem porrexit,
vel pacem (a) dedit, ut sanguis ejus efTunderetiir, et catholica Dei Ecclesia hteresi
subjugaretur (4). Quod postmodum prtedictus armiger diversis cum jurejurando profes-
sus est.

133 Videns ergo Olympius exarchus quia manus Dei circumtegebat Martinum
sanctissimum papam, necesse habuit secum pontificera concordare, et omnia quee
ei jussa fuerant, eidem sanctissimo viro indicare. Qui facta pace cum sancta Dei
Ecclesia, colligens exercitum, profectus est Siciliam adversus gentem Saracenorum, qui
3 ibidem habitabant. (c) Et peccalo facicnte major interitus in exercilu Romano pervenit,
et post hoc isdem exarchus morbo interiit. Deinde directus est ab imperatore Theodorus
exarchus, qui cognomento Calliopa dicilur, cum Theodoro imperiali cubiculario, qui et
Pellurius (</) dicebatur cum jussione. Qui tollenles sanclissimum Martinum papam de
ecclesia Salvatoris, qure et Conslantiniana appellatur, perduxerunt Gonslanlinopolim, et
10 nec sic eis acquievit. Deinde directus est prtedictus sanclissimus vir in exsilinm, in lo-
cum qui dicitur Cersona (e). Et ibidera, ut Deo placuit, vitam finivit in pace Christi con-
fessor. Qui et multa mirabilia operatur usquo in hodiernum diem. Fecit autem ordina-
tiones duas (/) per mensem Decembrem : Presbyteros undecim, diaconos quinque. epis-
copos per diversa loca numero triginta trcs. Depositus die 17 mensis Septembris (g), et
cessavit episcopatus dies viginti octo.

NOIUL^ KARGINALES FABHOTTI.

(a) panem. (h) subjiceretur. (c) Yide Baron. ad ann. C50. {d) Pclarius. {e) B. Chersona. (/') Baron.
unam lanlum faclam probat. [g) Depositio ejus cclebratur 15, Kalend. Octobr. B, 12 Novemb.

VARLE LECTIUNES.

Ex codico Fanicsiano LWVI. A. nitricis s. v. m. ad presepem. ad comraunionem dum

V. iOA ;■ o 1 . . r, • ,. ei porrigeretsanctissimuspapa,voluiteum interire,

Aum 130, hn 3, adversns rectam sanctK Dei Lc- „[ demandaverat suo spalhario. lin M, ipse exce-

clcsiae dogmani /,« e.cathohcam dogmam dcstrup- cabit spatharium. lin 15, hccrese subjugarctur. lin

ret. lin 7, onerbabil. lin 11 sedis, qui era m domo ,|g diversis cum jurejurandum profcssus est.

placidKT m bencrah subvertens dinpuit. /i« 16, et >, loo ;■ r ■! • , •■,■,, , ,

Lenerabilihus sacerdotibus insecutus eos q. e. c. r. ^."".' '-^3 /»« 5, qui ihidem inhahitahant et p. f.

alio in exsilio deport,ins. lin 18, e.x diversis locis ?•'■ i' '" ^" nomano provcnit. Lt post hoc iiisdem.

quereilas contra eos lin 20, conjurantes. ut totius '"',7' ^^' cognum Calliopa cum 1 hcodoro I C qui et

mala, tanteque eversionis p. a. a. ahscindatur com- Pellunosd.ccbatur cum jussioncs ct ollontes. Itn 9,

mentum. Un 22, eorum etteseos laneuor. T ® * ?"' °.' Consiant etc. adtiuievit, dcmde dirc-

., ° ctus est scpuis dictus sanclissimus vir m exdio m

t^um IJl, lui 1, sanctissmius hac beatissimus E. loco qui dicitur chersona. lin (2, vitam finihit elc

misit, et congregahit episcopos in urbe Roma n. c. ;(„ |5, die septimadccima mcnsis septembr.
et, q. e. f. f. secundum instituta, lin -'i, sedcnlihus

episcopis. presh adst diaconihus, et clerum uni- r, „„,i;„„ v„iii,.^ii «

versum. li,i 0, qui nohilates. lin 8, perculsi sunt. ■^•^ '°'^'"' »'«""-^""'"'-

Quem synodum hodie archiho. lin 10, direxit per Num 130, lin i. Paternls insupcr definitionihus

manus. (in 11, direxit m Italia. Im 1/., mvcncris contraire studuit; et ad operimentum proprii f<-o<<.

provmcia ipsa consentientem. lin 15, cpiscopos, et propric) crroris.quihusdam suh tcmporihus egit,ut

liieraticos possessorum alque habitatorum.et pere- jj clemcnlissimd principi suadcrot, tynum exponcndo

gros. Im 17, patncius cupraxius polueritis suaderc quo cathulicum dognia destruerot. lin 7, h;rrctico-

ibidcin consistenli./i« 18,etpostmodum poromncs pum odiclionihus cvacuaro voluit, scilicot. //h 10,

eccl regerc eum qui factus, lin 21,tacitum hahitotc ipso illicilc prmsumero studuit. In tantum vcro etc

donec oplinueritis p. c. p. v. e. adgregaro. /irt22, ut Ito/. Mux, et Thuan. lin 13, nce communionis sa-

romane civit.alis, at<iuc rahcnnatc. Et ea qu,-o vobia cramcnta porciporcnt. lin |.'i ct 15. comnionucrunt

praiecpla sunt, quantocius. euni ut ah hu.jus hmrcsis intentionc ircodoret. Nec-

Num 1.32, lin 1, qui proGj 01. von in civitatc ro- non ot contostari cum visi sunt pcrscculionihus./m

mana i. S II E quou<lunatam cum onmesopiscopos ^l, ut hujii.s inali lanl.T<|uo maliti.x» t. e. per apost

Italia;, scu sacerdotes vcl cleruni, ///» 3, armans auclor aliscidcrcUir, clc »//((•;/ .1/«:. ct Thuan cum

seouin cxcrcilo virluti ctc. hoc plurimum tompus. OuHnis Valliccllanus cod coiicord'il cliam liii 17, 18 et

lin 7, ut <|uod non potuit jicr manus armata facore '•'• '''"'" '"' -^i c.rcepto ct, ijuod dccst in Vallic.

subreticio modo p. m. s. in Ecclcsia sancta;Dei gc- A'Mm 131, lin 4, adstautibus diaconibus. lin 5,

743

ANASTASII BIBLIOTHEGARII.

744

rt coiidemnaverunt, /(>! ead. et Pauluni patriarcliam A
Conslantinopolitanum. lin 8, percussi sunt cti'. ut
rtcj, Miis, el Tliuaii. lin 11, in Italia : meiulose; ilein
liii ead. cubic exarcliuin etc. ui iidem codd. lin i'i,
exposito facias tencre cum omncs qui otc.M; iidcni
coad. lin 17, potuerit etc. ut iidem cod c.tcipe tamen
voces in ipso subscribant; pro qulbus in ms.libr Val-
licell hahclur, in eo subscribant. lin 21, habe . . .
oxorcitum aggrcgare, tam Romanic otc. In reliquis
hic, et lin i, b, 7, 15 et 23, cod Vullic concordat cum
laudatis mss libris.

Num 132, lin 2, seu saccrdotibus vel Deo,/(gt'vel
clero, ut edil lin 3, volens adimplcre ea etc. ut Hcri
Max, et Thuan exceplo verlio niitlerc, pro qtto Valliccl
cod habet cum cdit intromittero. lin 0, catholiea et
apostolica Kcclesia. /in 8,in ccclesia Dci gcnilricis
sempcrquc vir. /i)i 10, porrigcrct, domnus j^apa etc.
ut Reg i)/(!t- et Tluian, lin 15, et catholica Dei Ecclesia
ha;resibus subjiceretur; /i« «/<. diversis in jurando
professus est. Et nnta quod noster ms. liher concordat B
cum laudntis codd eliam lin 1 et 8.

Nttm 133, /(«2, 5, 10, 13 cl 15, cod Vullicel habet
ul Ueg, Max- ct Tliuan. lin (5, llomyno provenit. I'ost
h.ec idein exarchus,/in 7, cui cognomentum Callio-
pa, et Paulus cubicularius, qui ct Pallarius diceba-
tur,cumjussione : et tollentes beatissiinum papam
Martinnm.

Apttd Fahrotlum ex codicc Freheri

Num 130, lin 5, quorumdam, B, quibusdam uti
subreptionibus. lin 1, enervavit, B. cnarravit. lin
14, commoverunt B, commonuorunt. lin 15, visi
sunt,A,i|)se pra^dictus Pauluscum aliis orthodoxis,
lin 21,absciiidant,A,abscindatur. lin 22,eccheseos,
A, haH'eticus, li. lucreseos.

Nitm 131, lin 15, tenere, A, tencri, B,consentiant
omnes. lin cudcm episcopos, B, cpiscopi, ct lin 17,
^potueritis,B, A, potneris./i/i 19,per oinncs ecclcsias C
perlegi typum orthodoxorum,qui faclus esla nobis.
lin 22, tamon A, tanquam.

Muia 132 lin 5, actuni est, A. sed non.

Nttm 133. lin 13, confcssor, A. dic 15 mensis 6.

Ex codicc lieyio Nauirino ct Thuano.

Nttin l30,/i)i (..Marlinus, nationoTuseus.decivit
Tud scd,/i)i.'i, adversus rectam lidom,et sancta; Dei
Eccl dogma. lin 'i, palernis insuper delinilionibus
contrairestuduit.ot ad opcrimentuin p. er. quibus-
dam subreptionibus ogit.ut ut clcm pr.suad lypum
oxponendo,quo catholicum dogma destruercl.'/in 7,
hireditionibus enarravil(.V,enarrare voluit), /in 10,
ipse illicitc pra;s studuit. In tantum vesani.T proru-
nit.ut alt nostra- s. Sod./iii 12, ne ad ador inimacu-
lalam h. lin 13,valeront, ncc com sacrpercip lin U
et 15, commonucrunt eum, utab hujus hn-rosis in-
tenti(me rocederet. Necnon et conteslari eum jussi £)
sunt pers. /i»i IC) ct 17, sacerdot. At illc ins est cos,
quosdam eorum in custodiam relrudens. /in 18, sub-
niittens Q p. por omnem mundnni dispersis, ex di-
vcrsis locis iiuerolas eorum ad Ap. lin 20, ul hiijus
malit t. e. p. apost auctor abscinderelur eomraen-
tum, q, m. totuni corpus c. c. nec eorum e.xcculio-
nis langnor corrumpcro valerel.

iYi/))i 131, lin I, tunc Marlinns vcncrabilis papa
niisit, etc, op. in urbo 11. lin 3, instituta p. o. in
eecl Doinini S. i. cp. I. residentibus ep.et pr. /iuo,
cond Pvrrhum, Cyruni, Al. Sergium, ol Paiilum
patriarcliam Constantinopolitanum. lin Ci, lidem
nostram pr. in. lin 8, continuavcriint, an. ult
percussi sunt. Qmx S. h. in arch cccl cont et

facta sunt indee.vemplaria.qua! per omn tr. Orienl
ot Occident dir. linW, cubic Exarchum ad r, o. 1.
pra;cipicns ei.et d. oportet ut gloria tua,sicut nobis.
lin 13, urbis peragres provincias, oi si q. in lin ik,
exposito facias tenere omnes, qui ibidem sunt opi-
scopos, et possessores, atque habitatores, et pere-
grinos in eodcm subscribere. Si autem q. sugg no-
bis./i)i. 17, potuorit s. ex Roma> consistonti jub hoo
idem tenere Martinum, q. h. cr. ap. in hac rog v.
Postmodum por omnes ecclesias eum fac relegi.qui
factus est an, ort. typus, ut omnes epi=copi lt«l in
i, s. Si autem invenoris aliquem contrarium /i)j 2\
haLe, donec oblinueris pr. et potueris majorem oxer-
citum romparare (M. congregare), tam et Romana;
civilatis, quam et Ravennalis. lin 23, valeas.

Num 132, iin I, eo tempore Olympius vcn in civit
R. invenit omnom eeclesiam coadun. lin 3, adira-
plere oa. quaf; ei i. f. armanssoc exercitus virtutem
voluit schisma in sanctam Ecclesiam miltere quod
cnm per plurimum tenipus aggrcdi nilerctur non
illum perm omn D. /i)i 0, a. sancta Uei Ecclosia
calhol et apostol superatum (W. scparalum). lin 8,
subreptitio niodo, lin IO,porroDom papa voluit eum
intorimero, ut demandavorat suo spathario. Sed
Dominus omnipotens, qui solitus est. lin 15, ct oe.
calhol. Dci Ecciesia haBresibus subjiceretur q. lin 16,
diversis jurejurando pr.

Num 133, tin I, M. bcatissiraum uapam, n. h. se
cum pontilicec. et omnia q. i, ei. r. eidem sancto
viro ind. lin 'i, in Siciliara. iin 5, inhabitahant. Sed
peccato fac./i)i O.porvenit. Post ha;c isdem ex. lin 7,
cui cognomontum Galliopa,et Thcodorus cubioula-
riusqui ct Pellarius dicobatur, cum i. et tollcntes
beatissimiim papam M. lin 10, pcrduxeruut oum
Constant. Sedncc sic acquievit cis. Deinde din^clus
est in exsilium in L. lin 13, confe^sor sub diel7
m.Scptcmb ubi ct multa mirabilia pcr eum oparatur
Deus usque inhod d. Fecit. iin i5,loca 33 etccss ep.
annum unum mens 2, di. 20.

£.r codice Thuano altcro.

Num 130, lin 1, provincia; T. /in 3,innammatuss.
/i)i 3, audaciter. lin 5,tiuibusdam subi-cptionibus.
tin 7, enarravit. lin 10, illicile p. /i)i 17. in exsilio d.
a. a. v. submiltons, lin 18, c. universis locis qucre-
las. lin 21, abscindatur c.

Niim 131. lin 2, urbe R. tin 3, instituta lin 4.
residenlibus. /in 8, percussi s. lin i2.pra3cipiens eia
dicens. lin 14 inveneritis p. i. c. i. t. a. n. posito.
lin 10, per omnes occl. iin 21, donec omncm obt.
/i)i 22. tam Uom c.

Nuin 132. Itn 3, adimplere ea. q. e. i. s. arnians.

!\um I:i3. /i)i (>, provonit. iin 14, prcsbyt lo, tin
15, dopositus sub die 16 mcnsis Septemb. Cwiera
tlcstml.

.\d Pcniam c.r codice Cavensi.

Num 130, /in 5. tipum, /i»i 7, cncr\'avit.Nec unam.
lin l('i, iusoquulus cos. lin nlt et theseus.

Num. 131, /in 4, episcoi)is,prcsbyt. /i« lO.dircxit,
per. tin 12, prg-c ci dic. lin 14, invenerilis, /in 21,
cxercitum abitote. tin 22, Ravennate u. e. qua:
nobis.

A'u)n L32, lin 3, v. clerum. /in m</, jussa suntar-
mans s. excrcilu. /i)i 8, hereticio. lin 9, ad Pncscpc
ad communionem duin ci porrigerct sanct. /in K,
demandans suos. lin i'2 cl 13 cxcccavit. tin cad 15,
olynipii et cxarchi.

.V 1/1)1 13;^, lin 2, hab se cum nonlilice, lin 5. sara-
cenorum q. i. inhabitabant. l\n 8. Pellurios.

NOT.E VARIORUM.

ALTASEURA.
Num. 130, linea5. — Vl cl clemenlisstmo prmcipi

suaderel tiwum e.rponcre. Tvpus cst praemalicurn
ediclum, Isov. ii3, cap \ synt, \i in Trufl, can 33 :

743

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — MARTINUS.

746

Toii; T:oX:ii.:yu)'.i xal ST.jioatoi; Turot;. Civilcs ac puhlicos
lypox.Ei Balsamo in can 12 syn Chalced:Ti jiamXixT,

•nposriYtiaxi, — paytia-cixo: xCrot XJYOvra: ; hHpcVlulltl

edicla pragmaticx formx dicuntur. Hinc Anastas inf
eod. " In quo typo omnes omnino voces sanctorum
Patrum,cum netandissimorum haereticorum distin-
ctionibus enervavit." Et infr.:« Et si quideminvene-
ris provinciam ipsam consentientem in typo a no-
bis exposito. » Et infr : « Quia factus est a nobis
orthodoxus typus. » Typi etiam sunt pacta pacis
inter principes. Paul. Uiaconus lib. xix : Destruxit
autem et pacem cum Bulgaribus lixam,perturbaus
typos, qui a patre ordinabiliter facti sunt. »

Linea 10. — Ipse in lite prxsumcrc studuil in
tanlum, ut altare sanctx nostrce sedis, quod crat in
domo Placidix sacralum, in venerabili oraculo sub-
vertcns diriperct. Oraculum pro oratorio. Anast.
infr in Agathone : « In oraculo beati Petri apostoli
intra palatium » Et rursus: « Intra oraculum san-
cti Petri intra palatium. « Idcm in Sergio : « In
oraculum beati GEsarii martyris Christi. »

Linea 21. — Quatenus minime lotius corpus cutho-
licx Ecclesix nocibilis eorum ectheseos languor
di.srumpere valeat. Ectesis a Grseco Ixth^, defectio,
solutio membrorum , tabes, eclesis, sOisi?, morbus
sonilus : de quo in I. 1,§ Sed sciendum,ir. dejEdil
cdict.

Num 131, linea 2. — Et fecit synodum sccundum
inslitutum Patrum orthodoxorum, in Ecclciiu Salra-
toris juxta episcopium Latcrancnse. Plerumquc sy-
nodi llomana; celebrata3 fuere in ccclesia Latera-
nenai.quas dictaeslConstantiniana acondilorG.quia
condita est a Constantino. Anastas iu Silveslrn, et
infr hoc loco : « Qui toUentes sanctissimum Marti-
num papam de ecclesia Salvatoris,qucB et Constan-
tiniana dicitur. » Eadem dicta est Salvatoris, quia
dicata est Salvatori,et habuit fastigium argenteura,
quod habet in fconte Salvatorem sedentem insella.
De ea Petr. Damian libr 2, epist 1 : « Lateranen
ecclesia sicut Salvatoris est insignita vocabulo, qui
nimirum omnium caput est electorum,ita materet
quidam apex, et vertex est omnium per orbem Ec-
clesiarum.Haec septem cardinales habet episeopos,
quibus solis post apostolicum sacrosanctum illud
altare licet accedere, ac divini cultus mysteria ce-
lcbrare. »

Linea 4. — ■ Sedentibus episcopis et presbyteris, as-
tuntibus diaconis et clero universo. In concilio epi-
scopi et presbyteri sedent, diaconi astant, ex con.
Laodic, can 20, can. Non oportet, 93, dist; Jo. Chry-
sostom, in Matth homil 33 : Aii tre xaOf.Ta: 6 -oci-
6'JTepo?, Oii js IsTTiXtv 6 Sidxovo?, tovwv xa! Ta>,a'.-u.
po'JiJ.£vo?. Cuusa tui presbyter scdcl, causa tui stat
diaconus, luhorans et afflictus. Conc Romanum de
imaginibus colendis a Gregorio III habitum resi-
dentibus episcopis ot presbytoris, astantibus dia-
conis {.-ina.tt in ejus Vit.)

Num 132, linea 9, 10. — Nam dum- communioncm
ei porrigeret sanctissimus papa, voluit eum crudclitcr
interficcrc, ut denumdurat suo spathario. Spatharius
est qui gestat gladium principis. Franci spatham
vocant. Aymon libr i, cap 12 : « Et nxtensa manu
franciscam ejus terrrc dejecit,qu;e spathadicitur. »
Anastas in Grcgor II:«Spatham atque ensem deau-
ralam.» Inde spatharius et protospatharius.Anast.
in Sergio : « Deinde Zachariam immancm suum
protospatharium cum ,jussione direxit. » Et infra :
« Zacharias spatharius perterritus. » Idem in Grc-
gorio II: « Marianus imperialis spatharius,qui Ilo-
manum ducatum tenebal.» Cassiodor iii,Var epist
43.0flicium spatharii fuit spathamimperatoriseva-
ginatam urajferre. Annal Franc : « Anto ejus tribu-
nal, spatlia nuda more impcriali pr.elcrebatur. »

Linea 13.— Et nonest permissus vi(h'rc ponliftccm,
quando e.vurcho comtnunioncm porrc.ril, vcl paccin
dedit. Episcopus vel pontifcx pacem dat, id est bc-
nedictionem. Ambrus de Excess Salyri; « Proccda-

Patroi. CXXVIII.

A mus ad tumulum, sed prius ullimum coram popu-
lo vale dico, pacera prsdico, osculum aolvo.» Joan
Chrysostom in Mattn homil 29 : Kal yio ■zf^ oi 'Ex-
xXejia 6 tjpoTcTTu; Slousiv £;pf,vT,v. Nutn ct ui Ecclesia
prxsul pucem prxstat.

BENCINI.
Num. 130, linea 2. — Uujus lcmporihus Paulus.
Iterum qua hoc loco habet Bibliothecarius sumpta
sunt ex eodem Lateranensi concilio,atqueexepisto-
lis exstantibus in ipsiusmet Anastasii collectaneis,
vulgatis a Sirmondo, ex quibus plurima ad gesta
S. Martini illustranda peti possunt.

BINII ET LABBEI.

Num. 130, linea 1.— Marlinus. Anno Christi 649
die primamensisJuliipostinterregnum uniusmen-
sis et scxdecim dierum,Martinus ex Tuscis oriundus
thronum apostolicum conscendit. Ilunc Novatianae
B h.Treseos sectatorem fuissecalumniantur novatores
ha-retici^ideo quod in epist llad Amandum docue-
rit iion esse dandum veniam preshyteris,vel diaco-
nis post ordinationem suam peccantibus. Sed si
pontificis cpistolam sequestrato omni alTectu attente
legissent. vel etiamnum legerent, sine dubio ipsos
sua; malitiaietignorantijepuderet.Cum enira Aman-
dus Trajectensisepiscopuspravosmoresecclesiasti-
corum pertffisus a Romano pontilicevacationem ab
episcopatu pcr litteras petivisset; Martinus merito
id,quod cum inconimodo EcclesiiB Trajectensis pe-
tivcrat.illi negavit.ct ad disciplinam ecclesiasticam
ibidem reformandameumdem admonuit;ut presby-
teros ac diaconos graviter peccanles a gradu suo
deponat; et si resipuerint.veniamque petierint, eos
quidem absolvat, scd nunquam suis gradibus ac
dignitatibus restituat. Unde patct quod Martinus
non tam de peccatorum venia, quam de restitu-
tione ad sacra ministeria loquatur. Vide Bellarm
n lib IV, de Rom pont cap 12.

Linea eadem. — Sedii annos sex. Baronius in
appendice tom. II corrigens id,quod prioribusedi-
tionibus de tempore sedis sancti Martini senserat,
ait, eum annis quinque, mensibus quatuor, atque
diebus duodecim EcclesiK regimen adrainistrasse.

Num 133, linea 13. — Multa mirabilia, etc. Gre-
gorius II ejus nomine pontifex in epistola ad Leo-
nem Isauricum imperatorem hffireticum hajc de S.
Martino post alia subjungit : « .\i beatum Marti-
num esse sanctum testatur civitas Chersonensis et
Bosphori, in quam relegatus est, et totus septen-
trio atque incola; septentrionis, qui ad sepulerum
ejus confluunt, et morborum curationcs cxperiun-
tur. »

Linea 16. — Cessavit episcopatus dies viginti octo.

Non cst probabile quod tam brevi temporis spatio

obitus S. Martini llomam perfcrri potucrit, unde

quod in aliis codicibus abest, huic subrepsisse vi-

^ detiir,

^ CENNI.

NOT^ CHRONOLOGiaE.

Intcrpontificio post Theodorum conslituto 52
dicrum in notis ad eumdcm pontificem, rcstat
nunc, ut de principio ejus succcssoris sancti Mar-
tir.l nccnon do suprcmo die, ac dc durationo sedia
qua^rendum videatur. Principium non scrius de-
sumi oporlercquam ab anno ipso emorluali Theo-
dori ()49 aperte nos doccl Latcrancnse concilium
105 episcoporum ab ipso Martino celebratum
codcm anno adversus monolheliticam pravilatem ;
nani titulus secretarii primi hffic habct : <c In
nomine Domini Dci Salvatoris nostri Jesu Christi,
iinperii Doiiiini Constanlini piissimi Augusti anno
nono, sub dio tertio Non. Octob. , indict. viii, »
ubi ccrtos pnedicti anni charactercs duos habc-
nius (in 5 etiam et ultinio sccretario repclitos)
annum Uonstantis, qui rectc ab aliis Conslanliaua

24

747

ANASTASII BIBLIOTHECAIUI.

?48

dicitur. ct indiclioncm. Quin dies ipsa ordinalionis A fere stadio in sanctic Maria! semper virginis tem-
dili-^cuti Kalcndarii observatori occurril ; duolius plo tumulatur.

enim et quinquaginta dielnis ab cmortuali Theodori
13 Maii enumeratis,5 Julii reliqua esl.liltrradomi-
nicali ejus anni U. nra^notata, adeoque ordinationi
S.pontificis tribucnda.Ad cxtremum vero pontilica-
tus quod spectat, iuculenliora sane indicia.tiuam
qucB suppetunt, excogitari non nossunt. Exstant
siquidem varia GrKCorum opuscula coliecla.ct La-
tinc facta ab Anastasio Bibliothecario, quai idcirco
pjusdem collectanea nuncupalur, undc evidentia
habentur tempora captivitatis, deportationis.carcc-
rum,judicii,ct mortis S.pontiticis.Nam in cpistola
a quodaro Christianissimo in Occidentem directa.ct
in llypomnestico monachorum Theodosii,ac Thco-
dori'de agonibus et excessu SS.martyrum, pcr ea-
dcm utrobique verba enarraturMartini mors Cher-
sone, in cxsilii loco, mciise Septvmbrio die scj:lade-
cima, indiclionc quarladecima : anno yidelicet 055,

En tilii absolutissima extrcma sancti pontificis,
de quibus dubitari non polost, quippe qua: aucto-
res eorum temporum a;quales cum ipsius Martini
epistolis consentientes affirmant : primordia vero
ex unanimi omnium codd etcatalogorum consensu
in stabiliendn 52 dier. interpontificio, pcrimlo ccrla
mihi esse videntur. Quam ob rem durationem se-
dis sancti Martini a dio 5 Jul. anni OVJ ad 10 Sop-
lemb. 655, qua Ilonia;,qua in e.xsilio producondam
esse dicerem, nisi de hac sententia successoris Eu-
genii primordiis ab exsilii sancti Martini temporc
repctendis dimovcrcr. Opportunius igilur quidquid
de hac rc dicendum crit, slatuetur inlra m notis
ad Eugcnium.

}iic oljilcr monco, ijuod ex notis Paijii el Sommier
ad liunc pontificem simul per me comjestis cx vonti^-
calu Honorii et Martini plena haberi potcst historia

cum a Kalendis Septeuiljris, fluebat ind. xiy juxta g Monothclismi, ejusque pravipuorum fundamcntorum.

Cira!Corum morem.Qua; cum ita sint.juro mirantur
Antonius Pagius in crilice Baroniana, ct Daniel
Papebrochius in conatu Chronico-historico, quod
doctissimus cardinalis, nulla cycli ratione habita,
certissima hujus pontificatus fundamcnta chronica
everterit,caplivitatemeldeporlationcmbiennii,mor-
tem autem anno spatio contrahendo : quam rem
et nobis las est rairari, nam qu.-c unica excusatio
adduci posset, Baronium nempe collectanea non
vldisse,utpote studio Sirmondi edita poslcjus mor-
tcm, pcnilus ruit, eodom teste in notis ad Martyr.
hom. 12 Nov., ubi pretiosum ejusmodi cod. h;cre-
ditate relictum succ congregationis bibliotheca;, ul
ajquum esl, gloriatur.

Nunc quoniam lcctori pergratum futurum scio,
S.pontilicis porsccutionem chronologice cxpcnsam
a dio 15 Junii 053, cum cocpit.usque ad diem mor-
tis inspicere,eam brcviter ac diligentcr descriplam
ipsius oculis subjiciam.

DGLIII.

XVII Kal. Jul. seu 15 Jun. dio Sabbati. Calliopas
cum Ravennati exercitu, et Theodoro cubiculario
ingreditur urbem Uomam. (Hunc Onunhrius vocat
Theodorum Calliopam. secundo cxarcnum Italiaj.)

XV Kal. Jul. seu 17 Jun. Calliopas et cxercitus
sacrilege ingrcdiuntur in ecclcsiam Constantinia-
nam armati ; presbytoris et diaconibus jussio por-
rigitur, in qua depuni jubetur Martinus, et Cp.
mitti : dcinde S. ponlifex ex eeclesia dcducitur ad
palatium Calliopa;.

XIV Kal. Jul. seu 18 Jun., fer. 3, omnis clerus
adit pontificom, magnaque ejus pars in ejus comi-
tatu ituram se promittit.

XIII Kal. Jul. scu I. Jun., fer. 4, noctc praccden-
ti eductus S. Martinus cum sex taulum ramulis in
porlum pcrvenil, unde absque ullo alio comitatu
distcdit.

Kalendis Julii, Messanam pervenit, navigansquc
in multa «gritudine, absque uUius generis solatio,
vcnit ad insulani Naxon Septembri mcnsc ubi an-
num morari cogitur.

DCLIV.

XV Kal. Oct.seu 17 Septcmbr.Pervenit in portum
Byzantii prope Euphemiam. Vesperi ducitur in ex-
cubitum, et dotinetur in eo carcei-c dies 93. Inde
tandem eductus, ac pessime habitus detruditur in
custodiam pra;focti, seu eigastulum Diomedis, fu-
citquo ibi dics Si, omnino 178.

DCLV.

VII Kal. Apr. seu 20 Mart., fer 5 in ccrna Domini
Bvzantio deportatur Chersonem in exsilii locum.
Itiib Maii, seu die 15,Chersonem pervenit,ubi qua-
luor spalio monsium plura passus incommoda oc-
Cnmbit 10 Septembris,ctextramurosChersoDisuno

ccthesis Heriulii, ct lypi ConsUintis, quorum damna-
lio lot xrumnas Martino peperil.Quare videndjc infra
num. 131.

CLVCONII.
Num. 130, linea 1. — Martinus. Fabricii- filiuf,
Tuderto civilate, quft nunc vulgo Toili in Tusciu
nppcllatur, imperatore Flavio Heraclio Constante
Secundo Augusto, apocrisiarius Conslantinopoli
apud cumdem imperatorem Constantem, scdil in
pontificatu annos 0 mcnses 4 dics 17 creatus pridie
Nonas Julii, consecralus vi Kalendas Octobris.

p.\Gn.

Num 130, linea 5. — Typum crponcrc, qui cntho-
licum dogma deslrucrcl. Posic^uam Constans inipcra-
tor, pro more illius temporis electioni S. Marlini
consensisset,nihil pra;lormisil,ut typi conlirmatio-
C nem ab eo extorquerct,Scdsanctus pontifexfacinus
exsecratus, tanlum abfuit, ut Conslanti pr.-pberct
assensum.quin potius convocavit synodum Latera-
nensem.qua; cccpta fuit die quinla mensis Octobris
ejusdem anni CW, et vigilia omnium sanctoruui
absoluta, ut constat ex tilulis primi et quinli, seu
ultimi secretarii..\ tam sancto proposilo nonsolum
deterreri non potuil Martinus litlcris imperaloris,
scd nec ipsius Olvmpii exarchi pr.Tsenlia : qui in
Italiam ad nromulgandum typum niissus, llumam
veniens eo ipso temporc, quo synodus habebatur,
primo seditionem per excreitum moverc tentayit ;
ct cum frustra id lieri videret,spathariumsuumim-
pulit,ut dum ipse exarchus inmissarum solemniis
ab eodem ponlilice communionem acciporet eum
interimerct:sed exc.TCalo divinilus spalhario,ab islo
quoque imminenti periculo libcralus csl ponlircx,
ipseque ci Olympius postea reconcilialus, ut tradit
Anastasius, ijuod in causa fuit cur in cpist<da ad
D Constantem impcratorem.Martinus papa hujus vio-
lenlia; mentionem non fecerit.

Num.l31,linca2.— E//i'ci/.«y"0(/Mmi(-<-un(fumi"fi.$/i-
tula Patrujn, etc. Ilic igitur nullo modo porlcrrilus
Martinussynodum,utdiximus,celcbravit.Eiintcrfue-
runl centum et quinquecpiscopi.In eaprimoaudits
sunt varia: legaliones.ac lect.T liltera; tam Oricnla-
lium.quam Occidentalium antistitum.adversus Mo-
notholitarum ha;rcsim, cjusque sertatorcs : deinde
producta qua^cunque ab ejusmodi hirreticis contra
calholicam lidom scriptaesse reperirentur.unacum
ccthesi Hcracliict typo Conslanlis .Aupustorum no-
minc promulgatis." Lccla sunl pra-cinuc scripla
Theodori eniscopi Pharanifani,crrori3 Monothelita-
rum principis habiti. quod cx ejus scriptis omncs
qui hi-resim promulgarunt.accepcrint.Hisa synodo
exactc discussis ad veram de Verbi incarnatione
doctrinam dcclarandam.ct ad confulandas cunctas
ha;reses,viginti ex doctrina sanctorum Patrum sau-

749

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.— MARTINUS.

730

citi sunt canoneB, cum totidem additis anathema-
tismis adversus eos qui secus sentirent : damnatique
tum omncs antiqui haeresiarchee, tum Monolhelita-
rum impietatis auctores, fautoresque prfecipui,
Theodorus Pharanita, Cyrus Alexandrinus, ct Ser-
gius,Pyrrhus,acPaulus,Constanfinopolitani episco-
pi,unucum impiis ipsorum scriptis, necnon ecthesi
Heraclii et typo Constantis;ac deinde omnia firmata
sunt ounctorum episcopofumsubscriptionibus.Pru-
dentiocconomiaergalIeraclium,Constantemimpera-
tores se gessit synodus: ecthesim namqueettypum
sub eorum nomlnc damnare noluit, ncc anathemate
ferire principes,ne schisma faceret Constans, ne ha;-
resim promoveret audacius,ne persecutionem inler-
ret Ecclesia;, ne denique spes omnis alienalionis
ipsius ab hffireticis eo succideretur anathemate,quo
fuisset ab Ecclesia prfecisus.

Constat synodus quinque secretariis, seu consul-
tationibus,seu sessionibus,totidem diebus confectis.
Porro secretarium erat a;dicula seu camera vice
exedra; templo seu ;cdi sacrffi adjuncta, in qua eccle-
siffi ministeria recoiidebantur, et sacerdotes ac cle-
rici, priusquam ad sacra procedcrent, vcstes eccle-
siasticas induebant. In iis secretariis synodos sspe
habitas fuisse, ex earum Actis discimus. Ex hac
Lateranensi scripta est a Martino pontilice et ab
universis Patribus synodalis epistola circularis ad
omnes ubique tideles, de iis quaj ibi gesta essent,
qua? esslat, ex sacris Scripturis magna industria
concinnata, dignaque plane tanto pontifice,tantoquc
episcoporura ccelu. Tanta fuit hujus synodi aucto-
ntas, ut post quinquo synodos generales in profes-
sionibusfideiaRomanispontificibusolimfierisolitis,
memoraretur.Hinc in libro diurno Romanorumpon-
tificum cap 2, tit 9, formulffi tres earumdem profes-
sionum recitantur, ct in tertia, qua; post ordinalio-
nem a pontilicc llomano fiebat,non solum conlitetur
pontifex se quinque synodos generales, ac prElerea
scxtam nupcr, utibi dicitur, congregatam custodire;
sedctiamcuncladecretapontificumapostolicffi sedis,
« PrKsertim quEB a sancta; memoria; Marlino univer-
sali papa, ad confirmationem praedictarum quinque
Bynodorum definita sunt atque decreta.» Quare usus
adjiciendi confossionem synodi Lateranensis sub
MartinOjpost assertionem quinque universalium sy-
nodorum, etiam post sextam synodum oecumenicam
promulgatam, duravit.

llistoria Monothdismi.

Dua; Ilonorii papm cpistola; anno 034 ad Sergium
palriarcham Constantinopolitanum script<p,uberem
insigni controversias prccbuerunt materiam de orlho-
doxia seu illibata fide llonorii, vel de monothelismo
ejus : pri^Esertim quod anathemate implicatus rcpe-
natur m actis sexta; synodi gencralis, qualia nunc
habentur. Qun; controversia ut cxpljcetur, qua^dam
hic do ha;resi Monothelitarum pra;mittonda sunt.
Palmaris eorum error in eo positus fuit, quod uni-
oam in Ghristo operationom, adeoque unicam volun-
tatem propugnarcnt.Contendobantnamquenaturam
humanain ita csse unitam Verbo, ut licet monto
aliisquc facultatibus,qu;e natura; sunt appcndices,
pru:dila csset, ipsa tamcn propriam non exercerct
actioncm ; sed unica essct actio, profecta quidem a
Verbo, uta causa principali, ab humanilatc vero, ut
a causa instriimenlaria. Id constat cx epistola Cyri
Alcxandrini,Monolhplitarumpatriarrhn;,adSergium
Constantinopnlituniim patriurchaniMonolholitarum
principcm, ([ua in epistola cam a Sergio se accopissc
sententiam prolltelur. Plura alia in ejusdcm rei pro-
bationcm adducit Monothelilarum testimoniaNatalis
Alexandcr sfcculo vii, cap 2, S; 1, ubi ctiam ex
testimonio sancti Maximi in disputatione cum Pyr-
rho, ostcniit quanta fuerit Monolhelilarum in expo-
nendo, vcl propuguando errore suo inconslans levi-
tas.

Hujus hu;resis varia assignantiy; iuilia. Auctor

^ Critica: Baronii eam circa annum 616 pullulars cce-
pisse, cx eo probat, quod idem sanctus Maximus in
dictadisputatione cum Pyrrho, Sergii in sede Con-
stantinopolitana proximo successore, SophroniiJe-
rosolymitanorum palriarcha;, dehujus mali origine
adicto Pyrrho accusati, innocentiam tueri volens,
respondet : « Ubi erat Sophronius, quando ad Geor-
gium cognomento Arsam Paulianistam scripsitSor-
gius, rogans ut mitteret sibi auctoritatesdeunaope-
ratione ; inservitque epistola; facere etiam se his
aucloritatibus unioLCm Ecclesire cum eis '? Hanc
autem epistolam B. Joannes papa Alexandrinus
manu ab Arsa abstulit. Unde cum vellet eum ob
ipsam deponere, impedilus tunc fuit ab incursu a
Persis ^Egyptum facto. » Quare cum anno 615 et
sequenti Persa; jEgyptum aftlixerint, et S. Joannes
Eleemosynarius, patriarcha Alexandrinus, mense
Novembri anni 610 obieril, Monothelilarum exor-
dium ultra illum annum differri non potest.

g Communiter tamen monothelismi initium scripto-
res cum anno 622 eonjungunt, quo ipsi obstetrica-
tus est Heraclius imperator imprudens, in eo con-
grcssu,quom habuit in Armcnia cum Paulo Monoculo
Severi ha;retici sectatore, cujus meniinit Sergius la
epistola ad Honorium papam, qua; oxstat actione 13
sextEe synodi. Ituo alii ejus initiuni ducunt ab anno
629,quojuxta Theophanem in Chronico, Heraclius
alium congressum habuit apudHiorapolimnon mul-
tum ab Edessa di3tantem,cum AthanasioJacobita-
rum patriarcha.Inutroque cnim congressu, dogma
de una in Christo voluntate et operatione propinavit
imperator. Sed quidquid sit de hoc sccundo con-
gressu, certumeslHeraclium anno 622 a dicto Paulo
Severiano deceplum, consuluisse tum Sergium Con-
stanlinopolitanum patriarcham, tum Cyrum cpisco-
pum Phasidis postea ad archiepiscopatum Alexan-
drinum translatum,utrum .scilicet in Christo duplex
esset voluntas, an unica: a quibus illud habuit re-

p sponsum, unam prorsus in Christo dicendam esse

^ voluntatem et operationem. Nequo admodumSergio
hujus secta; patrono laborandum fuit, ut ad sua
perlraheret Heraclium specioso unionis titulo,
Uriente tunc varias in sectasmiserandum in modum
diviso ; sed tantum abest, ut ejus spei ac exspecta-
tioni exitus responderit, ut testatur sanctus Maxi-
mus in epistola ad Petrum illustrem, quod.< Eccle-
sia catholica concordia frueretur, et unanimitate,
necnon pacilicaatque fide tranquilla, priusquam ca-
liginosam nubem et slridentem fluctuum maris ipse
d;emon turbationis amicus concitarct per ministroa
suos Monothelitas. »

Monothelitarum itaque parons fuit Sergius, Syrug
genere, parentibus Jacobitis natus, qui ex diacono
magni templi Censtantinopolitanus cpiscopus dictus
est anno 61U, post obitum S. Thoma; ejusdem eccle-
si.-i; patriuiL-lKc. De eo legitur in libello synodico :
c. Ilcruelius bcllo contra Persas divinitus suscepto,
Phusidem lluvium in potestatem redegit, ubi qui-

U dam Acephalorum (Paulus nempe Monoculus, de
quo numcro superiori) quajstioncm de voluntatibus
ol operationiduaei suggessit.Quam quidcm qua;stio-
ncm magia cum Cyro Phasidis cpiscopo communi-
cassct, et uterquc dubitaret, Sergio Constantinopo-
litano istha;c renuntiarunt. Hle vero ha;relico insti-
tuto syncdrio, cl acta Mcna; particulatim conside-
rans,unam voluntatem in Christo Deo et Scrvatore
nostro essc,imi)eratori llcruclio rescripsit.i> Pseudo-
synodu3illaConstantinopolitanahabitacstanno620.
Ila;c vero ita inter Cyrum ct Sergium acta esse,
tradit ipsemel Scrgius in epistola ad Honorium
papam, quam recitat liaronius anno 633.

Cyrus Phasidis cpiscopus ad Alcxandrinum epi-
seoi)atuin evectus ost.Cum autem Ilcracliusimpera-
torjussionem advcrsus Paulum Severianumpromul-
gatsact, qua, inter alia, duplicem dici in Christo
operationcm prohibebat, camquo ad illustriores
ejiiscopos niisissct, ad gergium imprimis Constun^

751

ANASTASU BIBLIUTHECAKII.

752

tinopolitanuin, ct Cynim Alcxandrinum ; ha;silavit A
piiMuun Cyrus, his vcrbis S. Lconis ail suspendon-
duin inductusasscnsum : «Operatur utruque Ibnna,
cum alterius coniinunionc, quod suum esl. » Sed
Sergii suggestionc in orrorc conlirmalus.scrupulum
omncm cxcussit, ut discimus e.\ cpistola ipsius ad
Scrgium, qui pravum dogma, quod Ileraclium im-
peratorem docucrat, ejus jussione stabiliri vchc-
meiitcr gavisns cst, illamquc jussionem approbavit.
Tcnues h;c vidcri poterant scintillaj crroris, qu.-c
inmagnumeruperuntinccndium,cumCyrusAlfxan-
drinus anno 633, specie unionis Accphaiornm cum
Ecclesia, conciliabulum AlexandriE cocgit, in quo
novem cdidit capitula, quorum scptimo asseniit,
i< Eumdem unum Christum et liliuin operari Ueo
decibilia ot humana, una Ueivirili operationc, se-
cundum S. Uionysium. » Sed Cyrus S. Dionysii
textum intcrpolavitjCt pro novn Dcivirili operatinne,
substituit, unam, quam 1'raudem alii Monothclitie
secuti sunt. Celcbrata illa pscudo-synodo, Gyrus n
scripsit ad Sergium, cpistolccquo sua; novcm illa
capitula ."Mexandria; fabricata et promulgata adne-
xuit. Gratulatoriam reseripsit ad Cyrum epistolam
Sergius, inscrtam synodo Lateranensi sub S. Mar-
tino, secretario iii, (lua ojus capitula palam appro-
bavit, immeiisis([ue laudibus prosecutus, asscruit-
que, « Eumdem unuin Christum operari Ueo deci-
bilia ct humana, una operatione : quia omnis divina
et humana operatio ab uno eodemque incarnato Ueo
Verbo proccdebat. »

Sophronius adhuc monachus non multo post Jc-
rosolymorum patriarcha, ad eam pseudo-synodum
Alexandrinam vcnit, sanctus cnim Maximus in
epistola ad Petrum illustrem, ait : « Uivinus ergo,
magnusquc Sophronius tunc Aloxandriam veniens,
mox ex prima lectiono (dcderat cnim etiam ipsi
Cyrus ad rctractandum illa novcm impietatis capi-
tula) lugubre quiddam et ingens vocireratus,fonles
emittebat lacrymarum, illum fervido obsocrans, Q
supplicans, expostulans, in pavimento ipsiusvesti-
giis provolutus, quo nihil horum super ambonem
contracatholicamUei Ecclesiain praidicarct: quippe
cum hKC liquido impii esscnt Apollinaris dogmata.»
Gum Cyrum inter et Sophronium conveniri non
posset, hic Constaiitinopolim profectus est, apud
Scrgium coram acturus causam, etad sollicitandam
septiini capituli abrogationem, in quo una tantum
Ucivirilis voluntas decerneretur. Sed nihil a Sergio
obtinere potuit.

Constantinopoli in PahTstinam roduxSophronius,
sub lincmanni C33, vel initio sequentis subrogatus
est in locum Modesti Jerosolymorum patriarcha;
demortui, statimquo concilium habuit antistilum
Pala;stina;,quo composuit sacram illam cncyclicam
mittendain dc inore ad patriarchas, recitatam in
sexta synodo, actiono 11, in (pia diserlissimis
sanctorum 1'atrum auctoritatibusabundepra;dicavit
dupliccm dariinChristo voluntatem ct operationem. j)
« Actaque sua synodica Huiiorio papa- Roniano, et
Sergio Constantinopolitano misit, » ut iegilur in
libello synodico.

Antequain Sergius synodicam illam Sophronii rc-
ciperet, Romanum ponlificem per litteras adit,
remque totam ad oum, tancjuam prima; sedis epi-
scopum, ac suprcmum fideijudicem rclulit. Hac in
epistola, inserta actioni 12 sexta; synodi, Scrgius
ceconomioe sivc dispensationi perniciosa; viam ape-
ruit, ut sciliccl, nequc una, neque dua; in Christo
opcrationcs dcinceps diccrcntur. ob emcrpons cx
iljarum vocum usu scaiidalum : sed unus idomque
Filius unijzonilus vcrus Ucus Dominus nostcr Jcsus
Christus, diccretur operatus tam divinam quam
humanam, et oinnem Ueo dccibilcm ct homine
dign:im opcrationcm.

Littcras vicissim ad Sergium dedil Honorius,
(juibus laudavit ipsum vocabuli novitatcm aufercn-

lcm, quod scandalum simplicibus parcre poBset,
sicque prolixam epistolam conclusil : c Ilac nobis-
cuiii fratcrnitas vostra pra;dicct,sicut ct ca nos vo-
biscum hortanles vos vobiscumunanimiterpra;dica-
mus,hortantcs vos ut unius,vel gemina; nova;voci8
induclumcjperationis vocabulum aufugiontes,unum
nobiscum Uominum Jesum Christum, Filium Uei
vivi,Ucum verissimum, in duabus naturis oporatum
divinitus, fide orthodoxa et unitate calholica prse-
dicetis. » Hanc ergo silendi dispensationcm, quam
frustra conatus erat Sergius persuadcrc Sophronio,
facile llonorio persuasit, eumque ex hac partc, non
sine (idei dotrimento, ad suas allraxit. IIa;c prima
Honorii ad Sergium epistola cxstat in aclione 12
soxta; synodi.

Rebus tamen nondum ita ad extrema versis, ut
spcs aliquaconciliationis non appareret.Sophronius
ab ceconomia Uonorii non abnorruit ; sive quia
adhuc Sorgium agnoscobat regia;urbis episcopum,
cum quo blandius agondum erat, ne oirciisione Ia;su8
animus, magis a fide roddcrclur alicnus ; sive quia
illus obsequium universali Ecclosiic pastori debilum
consebat, a quo impriinis pro apostolica; sedis pri-
vilcgio, Sergii corrcctio exspectandaesset. Sed cum
vidit noii cossare Cyrnm unam in Christo volunta-
tcm pr;cdicaro, hanc tcmeritatom coercendam judi-
cavit, incumbendumque, ut haeresis unius volunta-
tis tolloretur c medio. Quamobrem Stcphanum Ec-
closia; Uorensis metropolitam ad Honorium papara
niisit, ut legitur in concilio Lateranensi sub Martino
primo, in quo Stephanus dicit. id per se pr.Tstare
Sophronium non potuisse propter emersam incur-
sionem Saraconorum. .\ddit postea <■ supplicatione
omnium pone habitantium Oricntalem Irictum re-
vcrcndissimorum episcoporum, et Christianorum
populorum,» sed etiam ad hanc legationcm invita-
tum fuisse, et sa;pe sacris viris Roma™ consistonti-
bus, omniaqua; in Oriente mota essent, secundum
voritatem exposuisse.

Nihilominus Honorius de his edoctus secundam
ad Sergium scripsit epislolam.eodem quo primaar-
gumonto.ImposuitsilentiumCyro.Mcxandnnounam
voluntatem ot opcrationcm in Christo pra;dicanli,
scripsitque eliam ad Sergium, ul Cyrum ne servanda
jam stabilita oeconomia admoneret. Littora; Honorii
ad Gyrum non exstant,sed earum mentio cst inlit-
teris Ilonorii ad Scrgium dalis, quaruni fragmen-
tum rccitatum ostinactione 13sexta; synodi. In ca
igitur ad Sergium secunda epistola disccrnit Hono-
nus, <t ut unius vcl gemina; operationis vocabulum
novitcr introductum a pr.iedicalione oximerotur,
quia unius operationis vol duarum pfsc, vel fuisse
Mediatorcm Uei el hominum Uominuin Jesum Chri-
stum, senlire ot promerc satis inoptum est. »

His suppositisexaminanda cst Honorii paps; fidcs,
vox cnim suasingulis ha;roticis cst, eum in haresim
lapsum esse, quod eliam quibusdam calholicis vi-
sum,dicentibus indulgendum non cssc humanishac
in parte conjccluris, sed scxta; a-cumenica; synodi
judicio standum, in cujus .\ctis. ut initio diximus,
anathcmale implicatus reperitur. Baronius viam
antea intentalam iniit, existimavilque Acta sexta;
Eynodi non haberi sincera, hancque ad muniendam
itonorii defcndendi rationeni unicamvalcrecrcdidil.
Verum cum antiquis scriploribus nunquam in men-
tem veneril arguere vitii, imo nec in dubium rcvo-
care acta sexla; synodi, multo minus alia publlca!
fidci inslrumonta suppositionis damnare,aliam de-
fensionem llonorii molilus csl Pelrus do .Marca, ut
vidorc est in ojus Vita a Ualuzio scripla, et in libris
cjus de concordia sacerdotii et imperii pr.Tlixa,Ba-
luzius igitur numero LX.\ ait, Marcam.duni viverel,
promisisse so scripturum epistolarn n<I Philippum
Labbcum, in qua ilonorium a Labe Monotbclismi
prorsus immunem reddidisset, ostendissctque nihil
in co damnatum csse in soxta synodo pr.Ttcr ncgli-
gcntiara, et quia varic se gesserat. Primum probare

753

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — MARTINUS.

73 i

decreverat evidcntissimis argumentis germana csse A ut inquiunt imperatorcs, eorum qui, aut dissiuiu

Acta illius concilli, neque a Grtecis corrupta,et Ho-
norium illic fuisse damnatum ; non quia concilium
putarit illum docuisse haeresim, sed quia Sergii
Constantinopolitani,et Cyri Alexandrini patriarcha-
rura consulationcm amtiguis responsis eluserat,
neque statim damnaverat hesresim tunc rccens
emergentem.

Hinc enim data populis Orientis occasio.credendi
Monothelitarum opinionem non e-sse h»roticam,
quandoquidem eam prima scdes non fericbat ana-
thematc. Scilicet Honorius, ut autumavit Marca,
eo dcceptus est, quod patriarchic ilH pollicerentur
Orienteni universum, ubi Nestorii et Eutyehetis er-
rores vigebant, ad unitatem Ecclcsia; caMiolicw. re-
diturum, conciiiique Chalccdonensis decretum de
duabus naluris in Christo unitis amplcxurura, si
concedi aiiquo modo possct unicam iu Christo vo-
luntatcra fuisse. Et cum nova h.-ec opinio inlcrpre

lando convenientiam, aut non damnando, favorem
noxium prmstiterint. Nam •< inferiorum ordinum
culpK, ul ait S. Leo in epistola HI. juxta veterem
ordinem, ad nullos raagis referendas sunt, quam
ad desides negligentesque rectores, qui multam
sa^pe nutriunt pestilentiam, dum nocessariam dis-
simulant adhibere medicinam.»

Honorii silentium, aut, ut Augusti loquuntur,
dissimulatio, in epistolis papa3 Leonis II deprehen-
ditur, qui eum redarguit quod Monothelitarura ha;-
resim negligendo confoverit,et quod proditione sua
apostolicara Ecclesiam, qua; pura erat. maculari
permiserit. Ecedom Leonis epistola? docetit eum fa-
vorcm noxiura pr<estitisse huic pestifers doctrina;,
quara non,ut decuit apostolicara auctoritatera, in-
cipientom exstinxit, sed negligendo confovit. Con-
stantinus qiiin etiam iraperator hoc sensu dixit
Honorium fuisse ha^reseos confirmatoreni.Sed pra3-

tatioui tura obnoxiaesset,quando videlicet nor.dura n terca exstant ipsie Honorii epistola; ad Sergium

damnata erat ab Ecclesia, Honorius, quo facilius
Orientem a vetustis erroribus revocaret, per oeco-
nomiara ac per dispensationem, a sumrao jure re-
cessit. Ha;c tamen dispensatio infeliciter illi cessit.
Hinc enim faetum, ut damnationis sententiam in
eum pronuntiaverit sexta synodus, persuasumque
fueritorbi universo illura insanam unius veluntatis
opinionem fovisse, quam incipienlem exstinguere
dehuerat.

Eam ob rera Leo secundus pontifex Roraanus de
Ilonorio in sexta synodo darauato loquens, ha!C ad
Hispanos episcopos scribit : « Qui flamraara ha;retici
dogmatis, non ut decuit apostolicam auctorilaterc,
incipientem cxstinxit, sed negligendo confovit. »
Sui similis est idem Leo in epistola ad impcrato-
rem Constantinum Pogonatum, cujus verba in con-
textu quidera Latino subobseura sunt.sed in Graeco
mire conveniunt cura verbis epistola; ad Hispanos
juxta aocuratara Marca; versionem : « Qui hancapo- „
stolicam Eeclcsiara non cst conatus lu.strare doc- ^
trina apostolica! traditionis, sed profana proditione
puram maculari pcrmisit. »Impcrator vcroC.onstan-
tinus nianifeste docet,Honorium in hac lidei causa
se varic gessisse : « Ad hfec et Honorius.inquit inipe-
rator in cdicto suo, qui fuit antiquie Roraa; papa,
hujusmodiha;reseoseonfirmator,quietiam sui exsti-
til oppugnator.» Significat, inquit Marca. pugnan-
tia inter se scripsisse Honorium, atque hoc paclo
hffircseos ruisseconlirmatorem,qu8ein eamdera cum
Leone scntentiara recidunt. His addebat Marca lo-
cum deductum ex secunda professione fidei a ponti-
ticibus Roraanis post sextam synoduni fieri solita,
qua; legitur in libro diurno Romanorum pontificum
pag. 32, in qua pontifex dicit se damnare " Aucto-
rcs novi h.-erclici dograatis Sergiura, Pyrrhum,Pau-
him et Pctrura (lonstantinopolitanos, una cum Ho-
norio, qui pravis eorum assertionibus fomentum
impcndit."

patriarcham scriptse et in synodo sexta recitatae,ob
quas synodus illa, cum agnovisset eum aliquo rao-
do tergiversatum esse in causa fidei, sententiarn
damnationis in eum protulit ut negligentem ; quod
negligentia episcopi in causa fidei crimen sit atro-
cissimura,cui oranem venice spem pra?cidunt iidem
Augusti. Ita mentem Marcae in ejus Vita exponit
Baluzius.

Aanc postea opinionem magistexplicaruntGarne-
rius in Appendico ad notas capitis 2, libri diurni
Roraanorum pontificum paragr. 6, et Tamagninus
auctor Historias Monothclitarum anno 1678,Parisiis
sine auctoris nomine edita;, qui fuse demonstrant
juste damnatum fuisse Honorium, non quod unius
in Christo voluntatis assertor t^uisset, aut unicam
in Christo voluntatera doouisset, sed tantum quod
docentibus faverit,doccndique opportunitatem sup-
peditaverit.Nequeenimaliud fuitobjectum Honorio,
quara quod Sergio consentiret, atque adeo foveret
ha;rcsim.Consensit vcro tantum,qua parte Sergius,
ficto pacis nomine,dissimuIandum censebat ; quarc
uterque concordia; studio fovit ha;resim : sed llono-
rius alienam, quia non peremit,suam Sergius quia
dissimulavit.Subscripsit uterque similia reprobatis
duorura scriptis imperatorum : sed Honorius typo
Constantis, (dc quo egimus in Thedorio papa) quo
nihinmperabaturpr8etorsiIenlium;SergiusHeraclii
ecthesi (de qua in Joanne IV papa) qua prcBter si-
lentii indictionem continebatur unius voluntatis
professio. Peccavit itaque Ilonorius suaillaoecono-
mia, qua voluit de una vcl gemina operatione ta-
ceri, cum tamen religionis eausa exigeret aperte
geminam defcndere : ne scilicct ab Eutychianorum
reliquiis fides de duabus naturis inconfusis,imper-
mistis et indistinctis, qua; oblique pctebatur,nuta-
ret. Nullura vero peccatum est, quod fidei catho-
liea; noeeat,quin ab Ecclesia raerito vindicari queat;
nequit autem si exemptus sil e vivis, qui peccavit.

EicebatenimMarcanegligentiaraepiscopiincausa D nisi eraso de sacris tabulis noraine, infamata m

fidci crimen cssc, quod depositionis pccna plccti
debcret. In cujiis sentcntia; probalioncm asscrebat
rescriptiim impcratorem Honorii ct Theodosii ad
Aurclium episcopum Carthaginensem,datura v Idus
Junias Ravcnna;,MonaxioelPIinta coss.comminatur
enim princeps secundum canoncs.ut Marca scribit,
episcopalus amissionemiis,(iui segnitersegesscrint
adversus l'cIagianos,et pra;ter expulsionem a civita-
tibus qua; pa;na secularis est.intcrdictam quoijuo in
perpctuum comraunioncm. Addunt imperatorcs :
'< Unacnimeademque ciilpa esi eorura.qui aul dissi-
mulando convenienliam.aut non damnando favorcm
noxium pi^TStilcrint.» Id ipsum dorent Leo i)rimus
ct Iniinccntius 111 iii concilin Latcrancnsi.Unde col-
lipfb;it ipse potuissc llonnriuni a sexta synndo
damiiari, ikui qiiod docuissct haTcsini, ,tiiI qiind
Monnlhclitis conscnsisscl; sed ob negligciitiaiii in
damnando eorum crrore; cum cadem sit culpa,

moria, ct combustis libris, qua; tria sexta synodus
adversus Honorium exercuit : eradi porro nomcn
de sacris diptychis id ipsum est. si agitur de mor-
tuis, quod ab Ecclesiaprojici;infamari mcmoriani,
nihil aliud quam propter nocumentum illatumfidei,
damnari ; comburi libros est indignos dici qui
legantur.

Asscrit Honorius in suis epistolis nemincm ex pa-
tribus geminas in Christo voluntalcs apcrte pr;cdi-
care, scd solum (|uodammado balbuticndo id esse
professos. Postnuam enim cxposuit controversiam
de una velduphci in Christo volunlatcet operatione,
inquit : " Nisi fortassis,sicut pra;fati suinus,quidem
ali(|uam balbuliendo docucriint,con(lcsccndcnlcs ad
iiirorniandiis nicnlcs atqiic intelligcntias parvulo-
ruiii,i|ii;i'ail ('('clesi;isticii (Ingmatalrahi non dcbcnl."
lndci|iio rursus infcrl vocca gcmina; vnluiitalis ct
operalionis, ulpole novas,el receiUer inducUts.Ecclo

753

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

756

siae scandala minari, ncc cssc intcrfidelos introdu- A Assumit illc quod cx determinatione hujus contro-

ccndas. E( tainen certum cst, sanctos Patres, non
balbutiendo,scd aperte definicndo.neo ml informctn-
das mentes parvuloruni^fed ad crudiendos sajiientum
intellectus, geminas in Christo pra^dicasse cuni vo-
luntatibus operationcs, ct consequcnter hujusnioiii
voces, nec csse tiovas, ncc recenler in Ecclesiam in-
durtas,sed cumipsisEcclesic-e Patribusantiquissimis
ortas esse.Certe unus Sophroniussexccntas prolulit
Patrum sententias, ot tam concilium Laleranpnso
sub Martino primo, quam sextum concilium gene-
rale plurimas etiam repra-sentant.Nimio etiam con-
temptu processisse videtur Ilonorius in hac gravis-
sima conlroversia,ex quapendcbat firmitas coneilii
Chalcedonensis el cversio Apollinaristarum, Eutv-
chianorum et aliorum hc-ereticorum, qui tunc in
Oricnte Ecclesiam lacerabant : mansisse enim in
Christo post unionem duasvoluntatesetoperationes
appellat leve, ineplum, otiosum et grammalicale.Uxc

versia; nascerentur scandala : hoc et assumit Hono-
rius.Inculcat Sergius ut aptam silendi fficonomiam :
hanc ut optimam confirmat Honorius Illam Sergius
studft persuadere Sophronio : hanc oamdein co-
natur Ilonorius Sophronii legatis persuadero.Miscet
ille in suis epistolis multa fidei contraria : hic nul-
latenus iinpugnat lionorius.RapitSergiusutharesis
fautorem sanclissimum l.oonem : hoc Honorius nul-
latenus arguit. .Movet Serpius bolla in orthodoxos :
Sorgium laudat Ilonorius. Quid inde mirabimur.si
Patres sextc-e synodi as.<;erunt,quod Honorius eadem
scnscrit quod Sergius ; et Lco sccundus affirmavit,
quod flammam ha;retici dogmatis nogligendo confo-
verit,ut inquit auctor anonymus Historia! Monothe-
litarum scrutinio viii, qui tamen scrulinio quinlo
vindicat a quacunque haereseos suspicione Honoria-
nam cpistolam, quje Icgitur damnata in sexta sy-
nodo, actione 12, necnon fragmenta alterius quae

ejus verba jam supra recitata : u Uniusopcrationis, n paritor atferuntur actioue 13 ejusjem synodi,oslen
vul duarum esse vel fuisso mediatorem Dei et homi- ditque Honorii doctrinam catholicam esse.longeque

num Dominum Jesum Christum.sentiro ac promerc
satis ineptum est." Et rursus: « Utrum pra^ter opera
divinitatis geminiT oporationesdebeant dorivate dici
vel intelligi.ad nos ista pervenire non debont,relin-
ouenteseagranimaticis.quisolentparvulisexquisita
aerivando nomina vendicare.» .\tque demuin veri-
tatem indagantes de una vel gemina in Christo vo-
luntate, !'a;i(M appellat nalurarum ponderatorcs,oliose
negotiatores, etc

alienam a Monotheliticis deliramentis, hoc est, ut
loquitur sanctus Maximus in epistula ad Marinum :
(■ Honorium Romanum papam non diffiteri natura-
litcr in Christo voluntatem dualitatem, sed hanc
potius constabilire. "Is enim olTcnsionis et scandali
fapis est, in quem impingunt quotidie una cura h»-
reticis haud ignobiles catholici ; cum tamen nun-
quamHonoriusMonothelitisconsenserit,sed tantum
hsrescos fotaj et inconsulta; dissimulationis reua

Neque etiam ineptum dici potest, quod omnes fuerit.fle ejui aconomia vide dicta in Theodora papa,
sancti Patres docent, et orthodoxispraedicant ubiquo ubi et de typo Constantis imp.

praidicandum : et praHcrea Sophronius, Joannes,

Martinus, Maximus, .Agatho, aliique sexcenti ortho-

doxi sacerdotos, tot laborcs, ac tot persecutiones

frustra pertulissent ; cum satis osset incplum e\.lcve

ex Honorii calculo id sentirc ct promerc, ob quod

unice tot ipsi labores obiere. Rursus ijrammatirale

dici non debuit.illud aperte profiteri quod erat unice p alia; ejus litter.-ead ipsum.aliosque Orientales dat«B

neccssarium ad defensionem concilii Chalcedonon- '-' Misit et in Gallias ad Clodoveum Neustria et Bur

sis.et opistolarum sancti Leonis, atquo ad auferon

Linea 0. — Et facicns cxemplaria, per omnee
traetus Orientis et Ocridentis dircjcit. Acta synodalia
in Africam transmisit Martinus, ut constat ex epi-
stola quam ad Ecclesiam Carthaginensom et ad cpi-
scopos ei subjectos scripsit. Misit et in Asiani ad
Joannem episeopum Philadelphiae.ut fidem faciunt

dum probrum Ecclesia; illatum per conciliabulum
Alcxandrinum.de quo gloriabantur omncs h.Tretici.
Denium otiosc nef/utiatores nuncupandi non erant,
qui tot incommoda labore.sque portulere.ut innumo-
ras emeront animas Christianorum,quasSergii,Cvri
et aliorum ha;reticorum tyrannica calliditas rapie-
bat.Multoque minus ut vanus habori debet natura-
rum ponderalor, qui ad dcfcnsioncm conciliorum et
fidei, exactam instituit Christi naturam considera-
nem.

Tandem nimia fuit Honorii faeilitas.quam in suis
cpistolis pr.Tfert, in assentiendo consiliis Scrgii, ot
in credcndis caluiiiniis multis,quas in suis epistolis
confinxerat. Scribit Scrgius oxstitisse Sophronium
omnium dissensionum auctorem : id Honorius non
solum non arguit, sed ulterius videtur comprobare.
Confinxit Sergius in eadem ad Honorium cpistola.

gundia; regem cum legcitis, per quos ab co petiit,ut
pra;cipuos Romam mittoret Gallicanos episcopos,
quibus apostolica legatiocredi posset.qua apud im-
peratorem in Oriente fungerentur ; et quic statuta
fueranlinconcilioLateranensicumaliisfynodalibus
apicibus Constanti Augusto prEsentarent.ut conslat
exipsius papa» litteris ad sanctum.\mandom Trajo-
ctensem episcopum datis ; ex quibus et liquot oum
ctiam misisse acta synodalia ad Sigeborlum Austra-
sia; regem, ad quemcivitasTrajectensis pertinebat.
Ha;c etiam testatur Audoenus in Vila S. Eligii, qui
et scribit legationem illam ad Francorum regcm
missam, concilio jam habito. non vcro antc conci-
iium, ut haliot Fridegodus in S. ,\udoeni Rothoma-
gensis episcopi Vita ; inajor enim fides Audoeno
quam Fridegodo hac in re habeuda.

Litteris ad Joannem episcopum PhiladclpbiK tnox
memoratis.Martinus ipsum creavit in Oriente vica-

libellos quosdcTm Mcnn.T; ad Vigilium papam.in qui- D rium apostolica- secis, ut Jerosolymilan.T..\nlioch

bus unaprxdicah.-xtur in Christo voluntas et opora
tio.quos etiam ubiiiuc locorum promulgavit, uti S.
Maximus apcruit in dialogo cum Pvrrho. Et tamen
Honorius ncquo imsposturam detexft,neque abstulit
hujusmodi probum, qua Vigilio, qua sedi Roman.-c
inflictum.Imoaltum de hoc silentium in llonorianis
cpislolis : undclquod scribendo retundcrc tenebatur
ex oflicio, visus ost comprobarc silendo. His adde
faoilitatem, q^ua similom Sorgii calumniam in So-
phronium adinventain deglutivit, quod scilicet So-
phronius.eliam rogatus.nec unumexhiberc pntuerit
Patrum testimonium pro gomina in Christo volun-
tate ; cum hoc non solum fulsuni osset.sod prorsus
iinprobabilc. ut nompe simplex monarhus patriar-
chis ot opiscopis. nullo munitus aut s.acr.c ScripturcT,
aulPatruin tostinionio;aoriler ol>niteretur:Oiiidplu-
r,V.'AffirmatSergiusnemin.-moxPatribusprcTdica«so
duas m Chnsto voluntatcs : id ct HonoHusamrmat.

n.T.aliisque earum partium Ecolo"sii3,pastoribu9 de-
Btitutis, vel ab ha;reticis labcfaclali» succurrcret,
unde ad alios quosdam episcopos.archimandritns ct
viros illustres, alias litleras dedit.ut pr.Tsto oidom
Joanni vicario esset, eidemque morem gep>ront.
Epistolam paritcr dedil ad Ecclesiam Jorosolymi-
tanam ot .\ntiochenam.qua nuntiat MonotheliUrum
h.Tresim in concilio fuisse damnatam.ordinationes-
quo Maccdonii AntiochifP. ct Potri .\loxandri.T, qui
absque ulla electione canoTiioa sedes illa« invase-
rant, perpcram factas esse.

Non ad ppisoopos, ct viros illustre^ lantum, sed
ad ipsum cliam Constantem imperatorem unacum
synodo opistolam soripsit, scd oa moderationc, ut
noquaquam ei crimini dan^t typi edilionom, sed
Puulo episcopo Constantinopolitano. qui suascrat ;
vorumtamen eum monuit. una oum orlhodoxa lide
bcne custodita crcscerc rcipublicae statum, minui

737

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — MARTINUS.

73?

vero cum imperatores el reges pro adversariis fulei
pugnant.Epistolce inscriptio sic se iTabet : « Domino
piissimo et serenissimo, victori, triumphatori, filio
diligenti Dcum et Dominum nostrum Jesum Chris-
tum,Constanti Augusto; Martinus episcopus servus
servorum Dei et universa synodus in hac urbe Ro-
ma congregata, » ex quo patet jure merito a nobis
dictum Martinum et synodum prudenti ceconomia
erga Constantem se gessisse.

Num 133, linea6. — Deinde directus est ab impe-
ratore, etc. Cum Constans imperator accepisset,
Monothelitas et typum in synodo Romana a Martino
papa damnatus,eum Urbe pellere statuit; scd ne ty-
rannus iu toto orbe Christiano audiret et persecu-
toris nomen consequeretur,alias in eum damnationis
causas confixit, quibus ejus exsilio et neci specio-
sum colorem inderet. Triaigitur,conduclis testibus,
ipsi objecit crimina : Quod mutassel traditam a ma-
joribus fidem ; quod adversus Romanum imperium
aliquid molitus esset cum Saracenis; quod contra
Genitricis Dei Mariae cultum nesoio quid csset locu-
tus; ac deinde quod irregulariter contra canones in
pontificiamsedemintrususfuisset His adversuseum
criminibus cnnflctis, Calliopas Italia3 exarchus an-
no 053, ut voluntatem imperatoris exsequeretur,
Romam cum Theodoro cubiculario venit, et cum
militari manu Lateranensem basilicam.ac palatium
ingressus est; nihilque veritus loci sanctitatem.sed
nec cleri Romani magnitudinem animi.pro sui de-
fensionepontificisdiroanathemate priesentesferien-
tis adversarios, ac clamantis : « Anathema habeat
quisquis dixerit.vel crediderit, quia Martinus usque
ad unum apicem fidem mutavit.aut mutaturus est :
et anathema habeant qui in orthodoxa flde sua us-
que ad mortcm nen pormanserint; »nihil, inquara,
ha;cveritus Galliopas, sanctum pontificem,haud re-
nuentem, imo et rem armis a suis agi omnino pro-
hibentem, ab eadem occlpsia exturbavit, et corpore
licet a;grum,podagra;que doloribusafflictatum,« no-
ctc qu.TC illucescit in feriaquarta, qua: erat decimo
tertio Kalendas Julias circa horam quasi sextam no-
ctis, » ut ipseaiet Martinus in cpistola ordine 15 ad
Theodorum soribit, de palatio oductum ad portum
Romanum duxit.

Anno itaque 652, die decimo non mensis Junii,
qui in fcriam quartam conveniebat, sanctus pontifex
navi impositus est. « Et pervenimus, inquit indicta
ad Theodorum epistola, Kalendas Julias Mesenam
(scilicet Messinam) in qua erat navis, id est carcer
meus. Non autem Mesena tantum, scd in Calabria,
qu.TG subdita est magna; urbiUonianorum : sed et in
plurimis insularum, in quibus nos vel tribus men-
sibus peccata impedierunt, nullam compassioncm
adeptus sum : excepto duntaxat in insula Naxia,
quoniam ibi annum fecimus.» Est Naxos seuNaxus
una ex insulis Cycladibus in mari jEgaeo positis. In
ea mansit sanctus Martinus usque adannumChristi
sexcentcsimum quinquagesimum quartum.

Cum tandem,ut legitur in relationecujusdam ex
ejus discipulis, « pervenissot Byzantium beatusille
septimo dccimo die Scptombris, in portumjuxta Eu-
phemiam prope Arcadianon,reli(iucrunteumamanc
ministri usque in horam decimam rccubantem in
grabato navis. » Inde ductus in carcerem, fuit ibi
« clausus et sine participationc penitus scrmonis
alicujus, nonaginta tres dics. In ipsa vero nonage-
sima tertia die, qua; est dii's Paruscevc, mane tulc-
runt oum dc custodiacustodirnduin in cellasacella-
rii,» son procuratoris fisci,(iu.r dignilas inagna fuit
in Ecclesia Constantinopolitana, ut osteudit Ducan-
gius in Cilossario medi;E ol infimcc Latinilati». In
carccrc itaque fuit sanctus Martinus a dic decima
octava mcnsis Septombris unni ()5.'i usquc ad diem
19 Deccmbris ejusdem anni quo cnnstitulus cst in
cella sacellarii et ab co coranv acrusalnribus iiili'r-
rogalus.

Eadcm die I9Decembris,foria scxta, judicio sisti

A. jussus est.Multis illum calumniis falsi testesoppres-
sere, agente imperatore et proceribus, ut majestatis
reus constitueretur,atiiue ita in discrimen capitis,
nullo reclamante, veniret. Ipsum accusarunt inita;
cum Olympio.Ravennse nuper exarcha.contra impe-
ratorem conspirationis. Dorotheus Sicilia; patricius,
inter falsos testes insignis dixit : « Quinquaginta ca-
pita si haberet, non oporteret cum vivere, eo quod
solus subvertit et perdidituniversumOccidentem et
delevit : etrevera unius consilii fuit cum Olympio,
et inimicus homicida imperatoris et RomanaB urba-
nitatis.» Post interrogationes, sacellarius,utle.gitur
in Collectaneis Anastasii, « prcecepit sine mora ipsi
auferri psachnion summi et apostolici atque prsecipui
pastoris omnium Christianorum, etc. Cum ergo in-
cidisset psachnion beati viri excubitor, et corrigiam
campagiorum ejus, statim tradiditeum sacellarius
prMfecto urbis, dicens : Tolle eum,domine praifecte,
et continue membratim incide illum. » Psachnion

n erat vestis summorum pontificum, ut habet Ducan-
gius laudatus in ea voee.Campagus vero erat genus
calceamenti quo iidem pontilices utebantur.unde in
Hypomnestico dicitur Anastasium apocrisiarium a
sancto Martino donatum fuisse tino e.v eampagts cjus,
iil est caliijis, quas nulliis alius inter homines portat,
nisi sanctus papa Romanus.

Postea carnifices circumposuerunt ferrea vincula
in sanctam ejus cervicem, et conjecerunt eum in
unum carcerem cum homicidis, indefjuc « tranepo-
suerunt in eam, qua; dicitur Diomedis custodia in
prajlorio praefecti. Fecit reverendissimus papa In
eodem Diomedis ergastulo octinginta quinque dies
post primas nonaginta tres,hoc estomnesimul 178,»
inquit citatus auctor relalionis, ideoque in eo car-
cere permansit usque ad diem decimum tertium
mensis Martii anni sexcentesimi quinquagesimi.
quinti. Inde ut ibidem legitur translatus est in do-
mum Sigolaba; scriba;, post duos dies deportandus

p in exsilium in Ghersonesam.In eam porroDiomedis

^ custodiam tanta vi translatus est, ut crura ejus
dilaniarentur et sanguis efflucret.

De sancto pontiflce jam tuncactum erat.nisi Pau-
lus Constantinopolitanus patriarcha h.-Breticus gla-
dium ab ejus cervicibus, conscientia stimulante,
dcpulisset. Res ita accidisse narratur in relationc
laudata ab uno ex comitibus sancti Martini facta, in
quM, postquam narratum est sanctum pontiflc^m
translatum csse in jarcerem Diomedis, dicitur im-
peratorem invisisse Paulum patriarcham; « proxi-
mus enim, inquit, erat morti, eique narrasse quffl
consummata erant in sanctissimum virum, et Pau-
lum attcntius adjurasse imperatorem.sufficere ei in
his, quapassus est Martinns, nihilque amplius su-
stinere; »indignum scilicet rcputansP.iukis.vcl per-
duellionis reum, ut Martinum csse imperator pcr-
suadcro volebat, eum lalia pati. Ingemiscens onim
Paulus in has voccs crupit : <( Ilci niihi! et hoc ad
abundantiam juridicorum mcorum actum cst.Nun-

D quidnam, Domine, non cst miserabile talia pati
pontiflcem? » Sic Paulus imperatorem adduxit, ut
ojus sanguini parceret.

Intcr haicdcfunctumesso Pauhim rcfert ojusdem
rclationis auctor; ideoque murs tyus accidit inter
diem decimum mcnsisDccembris anni sexccntesirrii
(luituiuagosimi quarti, quo in carcercm Diomedis
translatus est Martinus, et dicm dccimum tcrlium
Martii anni sexcentesimi quinquagesimi quinti,quo
ex ea cductus in Chersonesam rclegatus est. Gons-
tans impcralorin locum 1'auli subrogavit Pyrrhum
cxpatriarcham, de quo in Thcodoro papalocuti su-
mus. Scd non antecum subrogavil, quam ubi rcla-
lionc ipsius Marlini, nccnon Plalonis antca Ilali.T!
cxarchi, cum Ronur Pyrrhus anno 645 dcdit libcl-
liim, rdgnnvisset id euni sponte fccisse.ac cum sua
vdluiilalcabjuraturum monnthelismumUomampro-
fectum i;ssc; quod tcslatur appendix AclorumSan-
cti Marlini in Collectaneis Anastasii u Sirmondo

759

ANASTASII BIBLIOTHEGARII.

760

Eublicatis. Idco autcm sc gossit impcrator, quia
ocreticum animum colans, videri nolebat exsors
fidoi Romana; Ecclesi.c, ac anliqua; (lisciplin,-c. Kt
partc alia ut tyranni notam eliierct, oslenderctque
se minime persequi Ecclesiam Romanam, in Marti-
num saeviit tanquam in reum majestatis,ut in lau-
data rclationo lcgilur. Sod Deus quantocius Pyrrhi
crimcn morte immissa ultus est, obiit enimcodcm
anno 6,5,5, in cjusque locum substitutus est Petrus
eadem ha;resi infectus.

Sancto Martino dic dccima nona Junii anni sex-
ccntesimi quinquagesimi terlii captivo in Gra^ciam
deportato, archidiaconus, archiprcsbyter et primi-
cerius notariorum Ecclesiam Romanam rexere, ut
constat cx cjusdcm sancti ponlificis laudata epis-
tola 15, ad Thcodorum exurbe Constantinopolitana
scripta,in qua ait : i< Jussio a Galliopa porrectacst
presbyteris ct diaconibus, in qua humilitatis mec-e
abjectio contincbatur, quod irrogulariter et sinc lege
episcopatum subripuissem,ct non csscm in aposto-
lica sedc dignus institui. scd omnimodis in hanc
regiam urbcm transmitti, subrogato in loco mco
episcopo, quod ncc dum aliquando lactuni cst, ct
spero quod nec aliquando ficri habot : quia in ab-
sentia pontificis arcnidiaconus cl archipresbytcr,ot
primicerius locum pr,Tscntant pontificis. » llaic
epistolapost diem 17 Septembris anni 654 scripta;
eo enim tantum dic sanctus Martinus Conslantino-
polini appulit. Quo tcmpore adluic oum latebat Eu-
gcnii in Romanum pontificcm elcctio,alioquin non
diceret nunquam accidisse,ut iiiabsontia pontificis
altercligerctur,et sperare se nunquam id peractum
iri. Dc lioc vidc dicta in sancio Grcijorio numi, et in
Joanne IV num •'«.

Vcrum Eugonius dio octavo mensis Scplembris
pjusdcm anni 054 ordinatus fucrat pontifex. Clorus
enim Romanus timcns, ne darotur mvitis ab impe-
ratorc Romanus episcopus, qui cjusdem cum ipso
essct h,Trcsis propugnator, alium pontificem eligen-
dum duxit, inscio quidcm, scd postea consenticntc
Martino; postijuam cnim,qu;c gosta fuerant a clero
Romano ad pr;ccavcndas impcratoris insidiasacco-
pit Martinus, eam electionom sibi gratam fuisse
testatus est,in epistola a se Chersona ad qucmdam
sibi charissimum scripta,in qua ait : "Verumtamen
Deus pcrintcrccssionem sancti Petri stabiliat rorda
eorum in orthodoxa fidc,et confirmcl contra omncm
hffircticorum ct advorsariorum Ecclosi,-c nostr.-e per-
sonam, ct immobiles cuslodiat, pnrcipue pnslorcm,
qucm eis nunc pr.Tcsse monstratur. " Haic epislola
scripta post Pascha anni (555, quo lempore sauctus
Martinus Chcrsonam pervenit.

llujus cpistohe titulus hic esl : Ad qtieindam sibi
charissimum ile c.vsilii sui calitmitatc. In ea aulem
ait : "Navigantcs sanrta quinta leria Clffin.-c Domini
(qua; anro t>.55 in diem 26 mcnsis Martii incideb.it)
pertransivimus 1'harum pcr divcrsa loca transme-
anles Idibus Maiis, ct c:hcrsonam pcrvcnimus. » In
ea insula sanctus hic pontifcx ,Tjrumuis et inedia
oonfcctus, martyrum coronas percepturus raigravit
in ca!lum,die dccima scxta mensisSeplcmbris ejus-
dcm anni C)55; in line enim e]us.\ctorum, qUcTi ex-
stant in Colleclanois Anastasii legitur : » Obiit au-
tem idcm sanclissimus ler bcatus apostolicusMarti-
nus papa rccens rcvcra confcssor cl martyrChrisli
Dei nostri, in eadcmcxsulatione Chersones^e, jiixta
ejusdem ad Dominum Doum petitioncm. quam oIj-
lulit ci cum lacrymis, cxiens do navi ct calcans
tcrramillam, id cst ut in ea finirct vitam, bonum
ccrtami'n certans, cursum marlyrii consummans et
bonam lldein scrvans, mcnsc Scptombrio.diescxla
dccima.in qua fclicissinKe marlyris ct fidem custo-
dienlis orthodoxam Euphemi.r preli,isissinia ct
bealissima scouuilum anni circuliiin ccl.-braliir mc-
moria,indictionc iiuarta dccima » die priinaScptcui-
bris anni 655, incnoata. Eosdcm anni, mensis, diei

\ et indictionis charactercs exhibet Hypomncsticon
de Anaslasio apocrisiario pag 202.

<( Positus cst autcm,proscquuntur Acta, in tumu-
lis sanctorum cxtra muros i;hcrsonitarum civitatis
quasi stadiouno,in prctiosissimo et rcverenlissimo
tcmplosanclissira.-cet nra; omnibussanctiscolcndse,
caslissima; el immaculata;,pcrbcnedicta;quc glorio-
sissimiuexcellentissimaiomnium creaturarum, gra-
tia plcnissima;,gaudiumfacientiscttribuentislJomi-
na; nostra;,propria natura et veritate,soliusDeiGcni-
trieis, sernperque Virginis Mari.-o, qua; cognomina-
tur Blachcrnas.» Colitur a Gra^cis sanctusMartinus
ipso quo obiit dic, solemnius tamen in.Aprili die 13
aut T 4. Eiusdem relalio Conslantinopolim el depo-
sitio in lilachernis coramcmoratur aie 20 Septcin-
bris; Ronia? aulem,quo poslea dclalum cstejuscor-
pus ad ecclesiam sui nominis,SS. Silvcslri el Mur-
tini in Montibus dictam, die 12 Novembri8..-\nasla-
sius a Baronio, ot Ciaconius ab Oldoino pcrperam

n rcprohenduntur.quod scripserintduas ordinationes
aMartino pcrmensemDcccmbrcm factas cssc :duas
eniin,inijuitOldoinus,mcnscmDcccmbri minimeha-
berc potuit,si priino tantum anno sedis sua; mense
Dcccmbri Rom.u vi.xit. Scd cum ex dictis manifeslum
sit. eum quatuor pontilicatus sui prioribus annis
Romoe inenscin Docembrem transegisse, in hoc ab
Anastasio non disccdcndum.Deduratione sedis ejus
in Eugcnio vorba faciemus. Ejus martyrium celebrat
S. Audoenus Rolhomagensis episcopus, in Vila S.
Eligii,nec minorem ejus gloriam esse scribil,quam
corum qui paganorum persecutione sublati sunt,
addens eum in exsilio sola oratione meruissc c^co
himina rcddcre.

SOMMIER.

Num. 130, linca 2. — llujiis temporilus Paulus

Cp. urbis cpiscopus, elc. (Ex hisl Dogm S. scdis, lib

VIII, cap 5.) Paulus Cp. sedis patriarcna inlrusus.sub

obtenlii componondie pacis ct ronconli.-p inlcr ca-

p Iholicos ct Monothclitas, forinulam lidei conflaverat

^ cognonientotypuiii,quam,ut majori cumuucl(iritat«
prodirct, nomioe Conslanlis imperatoris in luccm
edidit. In ca scilicct profcssione ita dccerncbatur:
«Sancimus nobis subjectos.qui consistunt in ortho-
doxa ct immaculala nostraChristianorum fide, qui
sunt cathnlica;, et aposlolicie Ecclcsia;, non haberc
licenliam invicem a pr.xsenti, dc una volunlatcaut
unaopcrationcautduarum voluntatum,aut duaruni
opcrationumqualencumqueproferreallcrcationem..
siculi antcquam proccderet conlentio nulli de omni-
bus usque ad prajscns unam voluntatcm. et unam
operationem, autduas voluntates.et duas operatio-
ncsdogmalizavcrunt...Oui autcm ca pr.TSumpscrint
pr,Tvaricari,siquidcm episcopi, aut clericisunt, sui
sacerdolii, sivo sui clcri modisomnibus cxcidant, »
ctc. (Typ. Const. ap. Conc. Lat. Secr. 1.)

— Niini. 131. linca 2. — Fccil synodum secundum
institutum Palrum orOwiioxor, in ccclesia Salvatoris.
Impcralor pro virili contendens. ul Martinum ponti-

D ficcm ad lypi acceptalioncm pertrahercl, dcilit ad
eum litteras, el exarcho Italiaijussit cxercitum Ro-
mam ducere, ut vires, si ad cam rcm asscqucndain
opus essent, udhiberet. Scd omnia h,TC arlificia
nequidqiiamsunt adhibila; nulloenim pacto pntuit
S. pontifexab ardenli erpa catholicnm lldcm studio
removeri. puin ipse in sui ponlilicatus primordiis
congrcg,ivil Latcr.incnse concilium.cujus idem pre-
ses anathemata primum renoval adversus h.Tn>liro3
in mvsterio Incurnationis pronunliala a conciliis
antc lu lcmpus celcbr«tis,dcindoad novum h.xrcsis
genus veniens : « Si quis,inquit, non anathcmalizat
Thcodorum quondam cpiscopum Phuranitanuin,
Cyniin .Mexandrinum, etc. El supcr h.T'C impiissi-
mam ecthcsim qu« persuasionc cjusdcm Scrgii
facta cst ablleraclio qiiondam imperatorc...Pt cum
illis dciiuo sccl<:rosum typum.qui cx suasionc pr.T-
dicti Pauli nupcr factus csl a screnissimo principc
Coastaulio imperatorc contra catholicam Eccleaiam,

761

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.

MARTINUS.

762

utpote duas naturales voluntatps, et opcrationrs
divinam, et humanam, quaj a SS. Patribus in ipso
Christo Deo vero, et Salvatore noslro pie pra>ili-
cantnr eum una voluntate et operatione, qua; ab
hffireticis impie. in eo veneratur pariter denegare,
et taciturnitate constringi promulgantem; et prop-
terea cum SS. PP. et scelerosos hajrcticos ab om-
ni reprehensiono et condemnatione injuste libe-
rari definientem, in amputationem catholicffi- Ec-
clesia3 derinilionum, etc. Hujusmodi condemnatus
sit. 11 {Oonc. Lalcr suh Mart I, can 18.)

Concilio autem cclcbrato, pontiPex scripsit cncy-
clicas, quibus omnibus Christi lidelibus significabat
qu« per oum deiinita erant. In iis pr.e cjoleris h;EC
lcguntur :« Plures diversas provincias haljitantes
episcopi reverendissimi, et, quod niajus esL dicere,
generalitates synodorum per suascripta non solum
mvitantes emendare propriam hajresim, sed et nos
ipsos, id est apostolicam nostram sedcm conjuran-
tes, et protestanies erigere so secundum regula-
rcm auctoritatem; etnonusquc ad finem per tot
tempora permittere contrariorum novitatem san-
ctas Dei catholicas depasci Ecciesias. » (Marlin pa-
pffi t'p. cnc ad oin. Chr fidelcs.)

Do eadem re ad ixp. Constantem PP. concilii no-
mine dedit litteras; ostendens quod contra SS. PP.
mentem,etgeneralium conciliorumdefinitiones,Mo-
notheIith£e laciebant Jesum Christum homincm im-
perfectum; ejusi|ue S. humanitatem, voluntatis, et
operalionisexpertem autumantes, mutilabant: quod
ipsius fldei, avique ejus Heraelii imponcntes confla-
verant formulas conlrarias vera3 fldei, qu.ie totam
perturbaverant Ecclesiam, Christianum populum
ofTenderant, et causafuerant curinfidcles magnum
Incarnationis mysterium deriderent. Quod cpisco-
porum ac populorum ferc omnium querelis, preci-
busque ad sanctam sedem allatis, ut, supremaqua
pollet auctoritate, gliscens malum cohiberet, ac fldei
puritatem juxta PP. et conciliorum traditiones con-
servaret, eorum synodum convocaverat, in qua om-
nes congregati voce unanimi dixcrant anathenia
non tam hajrolicis, quam ecthesi ao lypo eorum in-
vcntis, et a pravo eorum dogmate productis. Idciuc
factum aiebat pontifex, ut imperialis illius ratio et
consilium a novatoribus minime reprehenderentur.
Orat demum, atque hortatur Constantem eorumdem
PP. nomine, ut synodalia dccreta suis legibus ful-
ciat proscribatque haeresim, et ejus fautorcs. {Epist.
3 ad Const. imp.)

Hujus generis alia3 plures exstant Martini episto-
IfE ejusdem rei testes, prajsertim epist. ad .hnandum
Trajccl. Cjiisc. ; epist. 4 nri Cnrlli. Erct. ; epist. 11
ad Eccl. llicrosol.; epist. 12 ad Puuliwi Thcssal., in
qua cum privat communione, atque a dignitate
episcopali deponit tanquam Monotholismi profcs-
sorem, quoad resipiscena, et hffircticos a synodo
damnatos,eorumque errorcs delestans, Lateranenai
concilio subscripserit. Et dcmum ep. 13 <ul Eccl.
Thess. idem significans clero.

Linca 5. — Cnndcinnacerunt Ciirum Alc.v. Senjium,
etc, qui noritntcs cnntru iminarulatnm ftdcin, etc.
Ha;resis vere cst hydra, cui abseissis ciqiitibus, nova
capita emergunt, (|uod umnium s.Tcuidrum experi-
mento comprobatum, nostra hac .Ttate uiagis ac
magis conlirmatur. li cnim qui calliolici vidcri vo-
lunt, in rcbus lidei ad catholica; Ecclesi.t! definita
defcrrc simnlant; interea tamen errorcm alia pcr-
sona tcctum nituntur exerere.

E.v Eutycliianis seu Acephalis ii, qui s.tcuIo Ec-
clesi.T septimo detestaliile h.creticorum nomen decli-
nare voluerunt, ut ab corum sensu non discedcrent,
synodo Chal ;edoncnsi subscripsere,duas in Christo
naturas distinctas divinam et liumanam profiicutes,
at revera casdem negantcs, ncc nisi unani in eo vo-
lunlalem, unamque oporalionem cognoscenlos. Et-
enim si volunlas cst de essentia osse, aut naturre in-

A. telligenti, et si operatio eam viviflcat; quicunque
asserit humanam naturam, qua) cst csse intelli-
gens, essc in Jcsu Christo absquc propria et distin-
cta voluntate, sive voluntatem hujusmodi esse ex-
pertem operationis, unde illius essentia et vita; is
consequenter negat in Jesu Christo esse humanam
naturara vere et distincte, non confuso, et absque
admistione, prout sanctus Leo Magnus, et Chalce-
dononsc concilium definiunt.

INIonolhelismi certe primordia ante annum 616
statuenda sunt. Tempore eniiu Joannis Kleemosy-
narii, qui anno prcedicto occub.uit, invenimus Ser-
gium Gp. parenlibus Acephalis natum.cuidam Geor-
gio .\vsamo item Acephalo (tametsi divcrsa; sectae)
proposuisse, ut unius in Christo operationis senten-
tiam, tanquam rcconciliationis inter eos medium,
amplccleretur, prout refert Maximus in sua dispu-
tatione cum Pyrrho.

Hujusmodi tamen ha;resis non nisi post annos
T> aliquot per Orientem irrepsit, annis nempe 6i"2 et
629, ut tuae imperatoris Ileraclii collationes cum
Acephalis fidem faciunt : in transitu scilicet Pha-
sidis cum Paulo Monaculo e Severiana secta; et
Hierapoli prope Edessa cum Athanasio patriarcha,
ut docet Theoph. Chron.

Ca3terum Monothelismi patriarcham fuisse Ser-
gium Cp. omnes consentiunt, ad quem Cyrus acces-
serit postquam Alexandrinam sedem cst adeptus.
Conciliabula uterque in suis patriarchalibus coege-
runt, ille anno 626, hio 633, in quibus suos uterque
errores confirmari sategerunt.

Glisccntis mali progressum cohibere pro viribus
contendit primum Alexandri.-B,deinde Cp. Sophro-
nius monachus sanctitate et doctrina celebris, qui
novissime patriarcha Hierosolymorum factus, con-
gregavit synodum in qua hasresim proscripsit. Ex
eadem synodo pra^stantissima ea synodica ad reli-
quos patriarchas profecta, qua; in concili' vi gene-
p ralis sessione 11 lecta est, utpote qua> testimoniis
^ Palrum egregie comprobat duas volunlates, toti-
demquc operationes in Christo esse.

Ecidemque tempore prodiit epistola illa Sergii ad
llonorium papam, qus semper credita est illa ca-
demque cssc,quee in eodem viconcilio exhibita oc-
casionem dedit, ut contra ejus epistola; responsum,
quin etiam contra sancti pontificis memoriam pro-
nuntiaretur. Ipsam exhibebo per eadem quidem ver-
ba,sed in varios divisam numeros.varioque im-
pressam charactere,utfacilius eidemaccommodetur
critices, doctissimi auctoris, quam adducam post
epistolam.

NoT. Epistola Sergii, et responsio Uonorii e.vhiben-
tnr in nolis nd Agathonem, uhi eas invcnics.

MAFEl.

Num. 131, linca 14. — In tijpo a nohis c.vnosito.
Videns Paulus Mnnothelitii.ijui Constantinopolitana;
D sedit post Pyrrhi discfsyum incubabat, sc a Thco-
doro papa, alque ab Af'ic.e episcopis ad ejurandum
errorcm sub analhematis comminationo comp«lli,
dolum cxeogitavit, quo homo vafcrrimus, ct fam.T
consulcret su;e, et Monethelitarum h;ercsim stabi-
liret. Suasit Conslanti ha^rclico impcr;iiori, ut ty-
pum, hoc est edictum (typi enim vocabulo (lu.Tcun-
(lue imperatorum sipiiilicabantur eonstiluliones)
promulgaret, quo cohibcndi specie altercalioncs in
causa lidei, unius vel duarum in Christo operatio-
num indiceretur silentium, itemque ut charlas fa-
ventes monothclismo, qu;c majoris occlesia! valvis
crant aflix.T, ddacerari juberet. Subdolum hujuRino-
di lypuin ediditGonstans,direxitqucin ItaliamOlym-
piuiii cubicularium ct exarchum,ut typum in Occi-
dciite promulgarct, omnesque cpiscopos, (|uos in
cuiii cousentientes rcperircl, tuerctiir, iit luirrat liio
Anastasius. Sed impia constitutio a laico priiicipo
edita, cujus^non eratdc lidci controvcr3iis,judicium

7G3 ANASTASII BinUOTHECARII. 764

ferrc, Tuit icjocta a qiiinque supr.i ceulum episcu- \ sto vel duas asscri volunlatxis prohibcndo, pari

pis in concilio Lateranensi sub sancto Marlino co- sorte cum Ii.-Bretico sensu dainnari catbolicum
actis; hac praisertirn de caiisa, qua unam in Cbri- dogma conslabat.

LXXVII. S.\NCTUS EUGENILS.

ANNO GllRlSTI 052, COSSTANTIS IMP. 11.

t:j-t EugiMiius, nationo Itomanus, de regione priina .\dvenlinense (a), cleiicus a
cunabilis, ex patre Runiniano, sedit annos duos, menscs oclo, dies viginti qualuor (b).
Fuit enim benignus, mitis, mansuelus, omnibus afTabilis el sanclilale pra-clarior. Rogam
clero solitam tribuit, ct indigenlibus clcemosynam ministravit. Ut eliam die transilus
5 sui pauperibus, vel clcro, seu familiaj, presbyleria in integrum (c) erog.iri pra;ciperel (</).
Hujus temporibus Petrus patriarcba Constantinopolitanus direxil synodicam epistotara
ad sedem apostolicam, juxta consuetudinem priorem omnino obscurissimam, et uilra
regulam, non autem declarans operaliones (e) aut volunlates in Domino nostro Jesu
Christo. Et accensus populus vel clerus eo quod talem synodicam direxissel, minime

10 est suscepta (/"), sed cum niajore strepilu est a sancta Dei Ecclesia projecla; ut eliam
nec eumdem papam dimitteret populus, vcl clerus missas celebrare In basilica sancla;
Dei Genitricis sempcrque virginis Marise, quae appellalur ad Pra;sepe, nisi promisisset
his ipse pontifex minime eam aliquando suscipere. Fecil autem episcopos per diversa
loca numero xxi (</). Qui eliam sepullus est ad beatum Petrum apostolum sub die iv

13 nonas Junii. Et ccssavil cpiscopalus mensem unum, dies 29 (/<).

NOTUU: MAIIGIKALES FABROTTI.

(n Aventin.-c. (b) B, vrobatet menscs 6 dies 23 sedisse post S. Marlim obitttm, ad ann. 655. Ir) in inlegro,
(d) Vide Saron. aa nrin. 653. (e) non aliter declarans duas operationes. (f) C, susccperunt eam. (g) fl,
22. (h) C. 23.

VARI.E LECTIONES.

E.V codice Vallicellano. B pr. AventinaB, clericus a cunabulis, sed ann. 2,

^um.V.UJin 1.5, 10, elullimarodVallicelconcordat mcns. 9. d. 24. Fuit autem b. tin 5, subminislra-

cum mss libr lieij^Maz.el Tbuan lin 7, direxil svnodi- vit, lin 8, priorum ibid. ul. rcgulam, non alilcr de-

cam ad sedem apostolicam. lin 8, juxta consuolu- clarans duas operationes. tin 9. ch. undeucccnsus

dinem priorum. lin 9, non autom doclarantpni populns. lin 12, unde ctiam. lin 13, qux ad pra>s.

duas operalioncs. Hn 11, scd cum niajori strepitu, dicitur, nisi pr. idem ponl. m. e. se aliquando

ibid projecta; ubi etiam noc. lin 13, in basilica Dei susc. Fccit autem ordinationcs 2, episcop. pcr div.

genitricis. ibid, qux ad Pr.-esepe dicilur, ubi promi- loca 21. lin 17, dies 23.

sisset idem pontifex, etc, ut lieg, Max, el Thuan hic fx codice Thuano allero.

"^ Lin 1, Aventinense. lin 5, subministravil. lin 0.

Apud Fabrottum c.v codice Frcheri. in integro erog. pr.Tceperil. lin 10. unde arc. p.

,..,,,. n i •• !• c /in 15, Fecit autem ordinaliones duas episc. /in M/t,

/,m 1, Adventinense, B, Aventma /m 2, menses j- oo r i

Q JD „„.. dies 28.

8, AB, novem. . j r> • j^ «•> _ •

.Kpud Penwm ex codtce Cavensu

£.c codice liegio, yiazarino et Thuano. f Lin 6, in integro c. pr.T;ceperat. lin 7, svnodicam

Lin 1, nat. Uom. ex patre Rufliniano, de reg. ad sedem.

NOT.E VARIORUM

ALTASERR/\. C Anastas in Cononc :.. Hic dimisil omni clero cl Mo-
nasteriis benedictionem in auro, sicut pr«dec«ssor

Linea 5. — Ut etiam dic transtiu.^ sui paupcribus cjus Benediclus papa. >•

vcl rlcro, scu famili.r presbtiteria in intcgrum croijari Linea 6. — Hujus Umporibus Petrui patriarcha

vra-ciperct. Eugenius in dieniortis, clero ct pauperi- Constanlinopolitanus dirc-iil stjnodicam cpislolnm ad

bus, cl famili.T; presbyleria erogari pra>ccpit,id cst scdcm aposttdicam jtixta consuettuiinem priorcm, <m-

annonas, quales erog.iri solent pn^sbvloris. Anastas >ii»ii> obscuri.vimam ct ultra rcgulam. Rornani ponti-

in Zachar :.. Hic dilexit cleriim suuin valde, at<jue liccs et patriarch.v sub inilio solebant mittere syno-

presbytcria cis annue in duplo et amplius tribiiit.» dicam epistolam ordinationis su,-p ad impcratorem

Modus annonarum presbytcrorum et clcricoruni el patriarchas, ot palriarch.T ad scdem apostolicam.

erat varius pro dipnilatc ordinis : qui m.iior o.st or- .■Vnasta.s in Vitalio : •. llic liiroxit rcspons.ile* snos

dine potior esse debot in portinne percipionda; cap cuinsynodicajuxtaconsuctudinpin.in repiam url'oni

Statuimtis, de Majorit ct obed. Benedictioncm vocat apud "piissimos principcs significansde ordinationc

763

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. EUGENIUS.

766

sua. " Idem in Grcgorio III : « Hic beatissimus vir, ^
juxta ritum ccclesiasticum,et fidei suo; sponsioncm
ortliodoxam synodicam Ecclcsise mlsit Constantino-
politanK, simulquc et aliam sug^estionem dirigcns
serenissimo Constantino principi. »

Linea 13. — In hasilica sancta Dei Genitricis sem-
perque Virginis Uarix, qux appellatur ad Prxsepe.
Basilica sanctae Mariee, qua? dicitur ad Prajsepe, est
una e quinque patriarchalibus ecclesiis Urbis, una
ex septem quae solemni ritu visitari solent,sic dicta
a sacello prssepis in ea posito. Anastas in Gregorio
II :« Hic Gerontocomium, quod post absidam san-
cta; Dei Genitricis ad Praesepe situm est, monaste-
rium instiluit. » Primum dicta est basilica Liberii
a conditore; in est Liberio P. qui eam condidit, ex
Anastasio in ejus Vit a Sixto III restituta ct B. Ma-
riae Virgini dicata, dicta est basilica S. Maria; : tum
a sacello pra;sepis dicta est ad Pra;sepe. De quo Ana-
stas in Gregor III : « Fecit et ibidem in oratorio
quod Prffisepe dicitur, imaginem auream Dei Ge- n
nitricis. » Idcm in Leone III :c> Fecit in basilica Dei
Genitricis ad Prasepe in ingressu prajsepii regias
vestitas ex areento purissimo. » Tandem eadcm
dicta est basilica sancta; Maria; Majoris. Idem in
Gregorio IV :<c Etin ea sanctum fecit prffisepium ad
similitudinem pra;sepii sanct;o Dei Genitricis, quod
appellatur Majoris. » Idem in Sergio II.

BALDINI.

Linea 1. — Eugenius,nationc Homanus, de rer/ione
Advcnlinense, clcricus a cunahulis. .\h infantia a
parentibus oblatos fuisse filios Ecclesi;B ut in par-
tem cleri assumerentur, tam clarum est, ut proba-
tione non indigeat. Obtinuisse eum morem primis
non solum Ecclesia; sajculis, sed et subsequentibus
historia; nos docent. An vero in ipsa infantia cleri-
cali tonsura Insimul, et lectoratus ordine insi-
gnircntur, et an ad pubertatem perventi in clcri-
cali militia, cui ex parentum voto nomen dederant, „
permanere tenerentur, h^c duo non ita clara vidcn- '-'
tur, ut paulo accuratiore examine iliustrari non
mercantur.

- Morinus in excellenti libro de Sacris Ordinationi-
bus part. iii, exercit. 15, de Tons. cler. c. 3 aperto
docct pueros oblatos Ecclesia; fuisse statim inter
clericos receptos, et tonsura, et clericatu donatos.
In cujus rei probationcm plurium testimonia affcrt.
Siricius papa in epist. 1, c. 8, ait : « Quicunque sc
Ecclesia; voverit obsequiis a sua infantia ante puber-
bertatis annos, baptizari, et lectorum debet minis-
terio sociari. » Zosimus, epist. 1, c 1, « assuescat in
Domini castris in loctorum primitus gradu divini
rudimentis servitii; » etc. 4 : « Si ab infantia ec-
clesiasticis officiis nomen dederit, inter lectores
usquc ad vigesimum a;tatis annum continuata ob-
servationo perduret. » Concilium Garthagincnse iii
(anno 397) :« placuit ul leotores cum ad annos pu-
bertatis venerint, cogantur,» etc. Conciliuin Toleta-
num 11 (anno 5S9) :« de his, quos voluntas parentum D
a primis infantim annis clcricatus oriiciu mancipa-
rit, slatuimus observandum, ut mox cum detousi,
vcl ministerio lectorum contraditi fucrint, in domo
Ecclesifo sub episcopali pr;esentia a praiposito sibi
dobeant crudiri. » Concludit landcm c. 4 : « Pucri
igitur cuin clericatui offcrcbantur, simul quoquo
lectoratui initiabantur, nec tum consucverant epi-
scopi ordinibus non initiatos tonderc. Hujus rei
cxcmplum nobis suppeditat sancliSulpitiiVila apud
Surium 17 Januar.: /uslreiiesius Bituricensis antistcs
a Thcodoro principe obtinuit, ut liccrct ipsi .S. Sulpi-
tio docendi in Ecclcsia munus dcfcrrc. Vidcbat cnim
doctrinx gratin mullitudincm conftucrc. Annuit sine
mora rc.r, ut tonsis capiUis, illc in clcrum transirct.
Itaque per gnulus ad altiora ])romotus cliam lcciticum
est adcplus ministcrium. »

Sententiam Morini pluribus firmat cxcmplia so-
lertissimus priscorum Ecclcsia} rituum iflaagutor

Edmundus Martene de Ant. Eccl. Rit., t. II, 1. 1, c. 3
n. 3:« ExCyrilloSoytopolitanoin Vitasancti Euthy-
mii abbalis,Analect. Gra;c.t. I, legimus Eutbyuiium
triennem Otreio Melitinensi episcopo oblatum fuisse,
qui susceptum puerum haptimvit, et totondit, com-
missxque sibi Ecclcsise lectorcm fecit, alque in epi-
scopio accepit, et enutrivit. Neque hanc statem mul-
tum excesserant lectores ilH Carthaginenses, quos
cuni Eugenio episcopo, et universo clero in exsilium
trusos fuisse memorat Victor Vittensis 1. v, c. 9,
qui clerus quingentorum numerum superabat, inter
quos quamplurimi erant lcclores infantuli, nam infan-
tia septimum non transcendit annum. Felix Nola-
nus, teste S. Paulino, a puero instiluit .wrvirc Dco...
Et primis lcctor servivit uh annis. S. Epihanius, qui
postea Ticinensis fuitepiscopus,ut scribit Ennodius
in ejus Vita apud Bollandum dic 21 Januar., anno-
rum fere octo lectoris ecclesiastici susccpit officium.

« Sed ordo Romanus, tcste eodcm Morino, qui
continet caeremonias omnes in Ecclesia Romana
observari solitas ante circiter septingentos annos,
atque etiam multo antiquiores, ubi de Ordinibus
agit, ita prsfatur, in quacunpue schola repcrli pueri
benc psallentcs, tollantur inde, ct nutriantur in schola
cantorum, ct postca fiant cubicutarii. Si autem nobi-
lium filii fucrint, statim in cubiculo nutriantur, et
hanc accipiiiiii poicstatcm ah archidiacono, ut liceal
eis super lintcnm vilUisum scdcre,quod mos est ponere
super scUani cqui. dciiiih' sicut sacramentorum codex
continct, quaiido, ct ubi fueril, usque in subdiacona-
tus officium ordinentur. Scd ante omnia, tonsura illis
adhuc puellis conferebatur, ut constat cx oratione,
qua; ibi ad tonsurandum refertur : Dominc Jesu
Christe, quies caput nostrum, et corona omnium san-
clorum, rcspice propitius super infantiam famuli tui
N., etc, atque etiam ex titulo orationis. Oralio ad
pucrum tonsurandum. »

Ad hoo institutum illustrandum juvat proferre
antiqu'ssimummonumentum,annulum videlicetau-
reum nuperrime repertum in parva marmorea cap-
sula simul cum ossiculis, et aurea catenula. Annu-
lus haud inelegantcr est elaboratus : superiorem par-
tem.gemma; destinatam, habet compressam, et in
laminom ex eodem auro duetam, et in ea insculptm
leguntur litteraj M.AXIM. AEVITA. Diameter circuli
est miniin» amplitudinis, qua; vix adaptatur cras-
siliei minimi digiti infantuli bimi, aut trimi.
Legitur hic Maximus ornatus litulo levitsB, adhi-
bita littera Grsca /f(/M(i(i \ loco Latina; L. Non
hinc suspicio oriatur in infantili illa a;tate potuisse
iMaximum ordine diaconatus esse insignitum, qui
non nisi exacta pubertate, nequc iis temporibus,
conferri solebat.sed quia levita; nomcn in lata signi-
ficatione usurpabatur ad indicandum quemlihct ex
clero quocumque csset ille ordine honestatus. n Va-
ria orant levitarum munera, inquit Morinus exercit
\2 de Subdiac, c. 2, sacerdotibus in sacrificando
inscrvirc, sacra vasa aptare, portarc, vcla expan-
dere, contrahere, psallcre, jauuas teinpli custodire.
Levitarum autem saccrdotibus in tabernaculo.et sa-
crificiis ministrantium maximus erat numerus. I Pa-
ralip c. xxiii : Numcrati sunt leviLr a triijinta annis,
cl supra, ct invcnla sunt Iriijinta millia virorum. Ex
his clccti sunt, cl distribuli' in ministcrium domus
Domini viyinti quntuor millia... l'oiro quatuor millia
janitorcs, ct totidcm psnlt.v cancnlcs in onjanis. Ex
quibus evidenterdenionstraturcantorps illos, et ja-
nitorcs fuisso lcvitas. » Cum crgo anp(;llatio lcvita-
rum in rilum ccclesiasticuin novn; legis migravcrit
ad indicandos altaris ministros cx voteris legis riti-
bus, si sub lcvitarum nomine in antiquo ritu vcnio-
bantetiam inferiores tcmpli ministri,ut janitorcs ct
psalt.T;,potucruntctiam uppcllari levita; primisEccle-
si;i; Christianfc sa;culis in minoribus ordinibus con-
stituli, qualis erat nostcr Maximus, ciijus infantili
a;tuti titulus lcvita- aplari potuit in annulo aurco cx-
prc8SU3,ad indicandum nomcn,ctorficium gcsjtantis,

767

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

768

nnn .tI usiiin sigilli ■;! .rliili inininn' (•iini,'i'uunti.s. lU A pu-^ilione cuUocalie a licva aJ dexlram, uoii orJinc
rcaptc litlcrfB in annuio sculpt.T, snnl in n.iturali inverso, ul sigilla haljcnt, a dcxtra in lx'vam.

Con.stat itaquc viguissc por plura .«.T;cula in Ec- B
clcsia ritum oblatos a parenlihus infante.=i in cloruni
accipiendi, et ad tonsuram,cl lectoratutn adrritten-
di, eaque de cansa. ut inquit cardinalis 15ona lib. i
Rcr. Liturgic, c. 25. n. 18, (c oricbatur, ul rorum
ecclesiasticorum peritissimi cssent, in quibus fiie-
rant ab ipsa infantia cnutriti. » Veterem hanc Ec-
clesi.TB disciplinam,quam nostrorum lemporum mo-
res non patiebantur, saluborrimo consilio castigavit
synodus Tridentinasess.23,c.4,cdito docrcto:« pri-
ma tonsura non initiontur, qui sncramentum confir-
mationis non susccperint, ct fidoi rudimonta odocti
non fueri[it,quinuc legorc ot scriberc nesciant, et de
quibus probabilis conjoctura non sit, eos non sa;cu-
laris judicii fugicndi fraudo, sed ul Deo fidclcm cul-
tum pra!stcnt, hoc vit.T gonus eiegissc. »

An vero semel Ecclesi.T ab infantia oblati pos-
sent ad laicos rcdire, vol in clcricali statu pcrma-
nere cogorentur, super hoc praxis Eoclcsi.t! pro
diversis tomporibus divorsa fuit. Concilium quidcm q
Carthagincnse iii superius citatuni pcr ea vcrba
c. 19 :« Placuit, ut lertores cum ad annos puberta-
tis venerint, coganlur aut uxorcs ducore, aut con-
tinentiam prolitori, » vidctur rcliquissc in clerico-
rum potestatc in slatu clcricali permanorc, aut di-
scedere. Verum socus statuit concilinm Chalcedo-
nense (anno 40.3) can. 7, « qui semel in clero depu-
tati sunt, aut monachoruni vitam olegorunt. statui-
mus neque ad militiam, noquo ad dignilatem ali-
quam vcnirc mundanam, aut hoc lontanlcs, ot non
agontcs po^nitonliam ita ut redeanl ad hoc, quod
proptcr Doum primum clegerunt. anathomatizari;»
et concilium Triburicnsc (anno 30.5) oan 7 :•< Slatui-
mus ut clcricus ecrlcsiastico nutritus in Ecclosia
coram nopulo vol logons.vel cantans, si pnstmo-
dum rclicto clericatus liabitu a caslris Uoininicis,
quibus ascriptus cst, profanus,ct aposlata elabitur,
et ad sa^culum rogreditur, ab opiscopo canonicc coer-
coatur,ut ad sinum Matris Ecclesiic revorlatur.Quod p
si in hac indisciplinationc perdurat, ut comam nu- "
triat.constringatur ut iteruin dctondcalur, ct postea
nec uxorcm accipiat, noc sacrum ordincm atlingat.»
Ecclesia! antiqua! disciplin.T conformis crat rcgula
S Rcnedicti cap5'.). circa puoros," qiios irrevocnbili
jure voto parentum aslringi S. abbas pivecipit," in-
quit Mabillonius pr.-cfat. in s.rculum sextum ordinis
S Bcncdicti, « probalqiie Uabanus Maurus libcllo
singulari,qiiom advcrsusquosdam huic rcgul.T pra;-
scriptorcsislonlescomposuit"llinc in rormiilisobla-
tionum puororuin a parenlibus faetarum solomnis
esl oaconditio," ita ul ab hao dio non liceafilli ool-
lum exculere do sub jugo regul.o, " ol Marlenc in hanc
regula S m Patris c. 59, hanc rormulani cx veleribus

codicibus recitat; « Trado puerum istura in dcvolio-
ne Domini nostri Jesu Chrisli coram Dco,el sanctis
cjus,ut persistat omnibus dicbus vita; sua;, et fiat
monachus usquc ad mortem suam. » Par autcm ost
conditio in hac parte clcrici ct inonachi, ut cx su-
periori can 7concilii Chalcedonensispatct.

Hanc porro disciplinam qiiisque vidot profectatn
esse a patria potestatc.nuaRoniano et Gncco nuon-
dam jure parentes in filios suos gaudcbant. Undc
Hugo Menardus in c. flO.Concor. Rcg. ait : « Dico hoc
jus esse a naturali potcstale, quam habcnt parcntcs
in liberos, qui possunt eliam cos vendcre nece.ssitiitis
causa.ergo etiamdevotioniscausaDeoolTerre in por-
petuum ojus obsequium tam pro salute sua, quara
libcrorum, modo id fiat pura intcntionc et devotio-
ne, et h.TBc oblatio cst suinm.c virtutis, qu.i; vincil
amorem nalurabTO parcntum in liberos,cl ctiamdo-
sidorium naturalo |)rop.i;janiia' famili.T suic. maxiinc
cum, uno oblalo, c;oterisuperstitcspossint sine libo-
ris mortcm obirc, et etiam solatii, quod parcntes
possunl ex ejusmodi oblatis pcrcipcrc, quo tamcn

Erivantur illos Dco oirorondo. •■ Vorum sevcriori
uic disciplina! aliquod lenimentum atlulit Caroli
Magni clementia, tesle Thom.-issino part. i Discipl.
Eccles., c. 57, scripto breviculo rcrum conferenda-
ruin ciim episcopiscl abbatibus, in quo c. 10, h.TC
babcntur :« in quo canonum.vel in cujus sancli Pa-
tris rogula constitutum est, ut invitus quislibct nul
clericils, aiit mnnachus fiat. .-Vul ubi Christus pra;-
cepisset.vel quis apostolus pr.-cdicasset, ut de nolen-
tibus.ot invitis,cl vilibus pcrsoniscongrcgati.i ficrel
in Ecrlesia vol canonicorum. vel monachorum." Et
sublata pcnitus fuit, labonles.o.Milo duodooimo, pcr
r.oclestinura III, cujus pr.Tscripta soculus Innoccn-
lius m. lib. 1.5, cpist. IIC. ad Lugduncnscra episco-
pum scripsit," ul minorisa;talis lilii, qui oblali rao-
nastcrio Uicrint suscipienloshnbiluin.vcl fonsuram,
si a prajlatissuis annodecimo quinto rcquisiti.so ia
assumpt.T! religionis proposito conscnscrinl porman-
suros. pocnitcndi licontia pra>cludatur, alioquin cis
non adimalur ad s.Tculum rcdcundi faciiltns, ne co-
acta pr.Tstare Deo servitia vidcanlur. » Concilium
tandemTridontinumscss.25, c.l5,quoad professio-
nem rcligiosam staluit : « In quacunque relipiono
lam virorum quam mulicrum profesaionon linl ante
docimum sextum annum cxplotum; » ct quoad sa-
crorum ordinum suscoptionem sess. 25, c. 12 :« Nuj-
lus in poslcrum ad siibdiaconatus ordincm antc vi-
gosimum sociindum .Ttatis su.t annum promovca-
tur;» et quoad piicrorum in scminariis cducat:oncm
c. 1>< :" In hoo collegiu rociiiiantur.qui ad inininium
duodecim annos, cl ex legitimo nialrimoni>; nati
sint, ac legcrc ct scribcrc compclenter novcnnt, cl

769

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. EUGENIUS.

770

quorum indoles,et voluntas spcni afferat eos eeclc- A flenuntintivam vulgavit ml commune monachorum

siasticis ministeriis pcrpetuo inservituros: paupe-
rum autem filios pr;ccipue eligi vult,nec tamen di-
tiorum excludit; morio suo sumpfu alanlur, etstu-
dium praa se ierant Deo, et Ecclesia; inserviendi ; »
antiquato et penitus alirogato vctcri instituto reci-
piendi in clerum oblatos a parentibus pueros, qui
a cunabulis Ecclesis essent addicti, qualem fuisse
S. Eugcnium papam Anastasius commemorat.

BEXCIXI.

Linea 1. — Eugenius. Sunt qui velint.Eugenium
post dies 20, a quo S.Martinus ine.xsilium depulsus
l'ucrat,et dum is adhuc inviviscrat,pontificernfuis-
se elcctum:cum ab imperialibus ministrisMartinus
declaratus esset dcpositus, imo, per summam ca-
lumniam illegitime erdinatus. Et in relatione qui-
dem motionis in S. Maximum cxstante incollecta-
neis ."^nastasiiiCum S. Maximus dixissct, Monolhe-

(ijiuii Caliirim comlilutorum t'o//(V/ia)H.Exstatepistola
initio Opp sancti Maximi, et pag 43, ha;c ad rera
leguntur : << Modo ergo ab inexistciilia ad inconve-
nicntiam translati sunt : id est ex eo quod neque
unam, neque duas dicunt, prxdicandum duas et
unam, id est, tres in uno codemque Christo.volun-
tates et operationcs trariucti : quod neque patrius,
neque synodicus, nequc physicus sermo decrevit :
sed neque priscorum et deincepsba;reticorum furor
hactenus adinvenit. » CKtera ibi legantur. Petrus
itaque,inepto hoctemperamento addistractaspartes
uniendas,celebris ferebatur^quodquc longe iniquius
erat, apprime catholicus credcbatur. Quamobrem
cum Eugenius electus pontifex ap icriaiarios cum
synodica Cpolim direxissetpro consecratione,ii,sive
'.p.uneribus corrupti, sive socordia, aut rei novitate
dcceptijComprobata velut orthodoxa Petri doctrina,
cum eo communicarunt, atque ab eo synodicam ad

litas in synodo Lateranensi sub Martino analhe- n Eugcnium riircctam lecipientes, ad pontiliccm re

mate perculsos fuisse: <i clamat Demosthencs non -"' ' r>,;.,:4„ „i, „„„.,„:„; — ::„ r,_._,

est rata synodus, illo (Martino) deposito, qui eam
cclebravit.» Inter calumnias sane,quas S.pontilici
inusseraut,unaerat,quod reusmajestatishabcrclur:
qua pariter traduxerunt S. Maximum, cui ibid.
objectum legimus:« Tu solus yEgjptum,cl.Alcxan-
driam,etPentapolim,elTripolam,etAfricamSarace-
nis tradidisti. » Addunt patroni ejusdcm sententia; il-
lud ,quod S.pontifex in epist ad quemdam sibi charis-
simum,tom Ill.Concil pag 68ti scribit : « Vcrumta-
men Deus per intercessionem S. Pctri stabiliat
corda eorum in orthodoxa fide, et confirmet contra
omnemha;reticorumariversariorum Ecclesiae noslr;e
pcrsonam,et immobiles custoriiat,pr,x'cipue paslo-
rem, qui eis prccesse monstratur. » Sed ut candide
fatear, faUuntur vehementer qui inde colliguntEu-
geniumsubrogatamfuisse Martinoadhuc superstiti.
Agit enim eo loci pontifex de Pyrrho, qui eo ipso
tempore apostata factus, invaserat denuo thronum _
Cpnum,Qua de re in appendice .\ctorum S.Maximi '-'
apud Anastasium in Collect legitur : « Cffiterum de
Pyrrho sciendum est, quoniam certi facti suntater
beato apostolico ac Platonc, quod sponte feccrit li-
bcllum suuni,locaverunt eum in throno isto.»Etin
Actis S.Martini in tom oit Concil pag 683: « Inter-
ea defuncto Paulo et Pyrrho residere nitenti, atque
quibusdam Ecclesia3 contradicentibus.et prohiben-
tibus in palatio,asserentibusque quoniam a heatis-
simo Paulo anathematizatus est, et multa commo-
tione facta.... itcrum Pyrrhus in rncdium venit. »
Pastor itaque.dequo pontifexloquitur.intelligendus
est Pyrrhus.Orat autcm Deum Martinus,ut avertat
ab Ecclesia majoramala,qu»ob Pyrrhi apostasiam,
ct itcrum recuperatum thronum Cpnum imminere
videbantur. Quaproptcr ca potius attcndenda con-
seo,(iua; idem sanctissimus pontifex scribit in epist
ad Theodorum pag 077 : « Jussio a Calliopa por-
recta est presbyteris etdiaconibus.inquahumilitatis
mes abjcctio continebatur : quod irregulariter, et D
sine legG episcopatum subriiuiissem, et non essem
in apostolica sede dignusinstitui:se(i omnimodisad
hanc regiam urbcm transmitti, subrogato in loco
meo episcopo.Quod necdum aliquando factiim est,
et spero,quo(l aliquando ficri habet,nuiainabsentia
pontificis, arcbidiaconus, el archipresbyter, et primi-
ccriuslocum pr»sentantpontificis.»Porrointcrexsi-
lii senlentiain, et scriptam hanc cpistolam annus ct
mcnsesduointercurrcrunt. Eoitaiiuctcnipore ponti

pedarunt. Dcinita ab apocrisiariis cura Petro com-
muiiidiii ;;uii iir in laudatamolioneinsanctumMaxi-
niuiii. iiii ■:ii jinliees ad hunc moduminterpellarunt;
« Ouiri );n'ii , runi Romani uniendi sint Byzantinis?
Eccc enim heri vencrunt apocrisiarii Romani, et
cras Dominico die communicabunt patriarchffi : et
per hoc cunctis manifcstura fit,quo(J tu subverteris
Romanos.Denique teillincamoto,moxconsenserunt
his.qui sunt hio.Et dixit ad eos : Hi, qui venerunt,
pra3judicium quomodo Romana; sedi,quamvis com-
municenl,eo quod epistolam non detulerunt ad pa-
Iriarcham, facturi sunt. » De lapsu vero apocrisia-
riorum sic Anastasius ibid pag -44 : « Quibus, ut
dictum est, sum nolentcs corrigere sermonem, ad-
huc et senioris Roma propria; consentire sexta; co-
egerunt apocrisiarios.Unam super duas.id est tres
secum praidicandi in eodem D. N. J. C. voluntates
et operationes:similem seientiffi ligno gustum com-
miscentes, quemadmodum et isti fldem ex bono et
malo proferunt, aQectantibus. Unde et talibus cir-
cumvenientes litteris,ei,qui miserat (Eugcnio) mit-
tunt.'> Utitureadem phraseologia Maximus in descri-
bendo commento, quod Pctrus invexerat. Namque
In epistad cpiscopumThessalonicensem.qui laqucia
iisdem irretitus, pseudo-patriarchce assentiebatur,
vehcmonter exarclet sanctus martyr,eumque objur-
gat,apud Combefisium in Hist.Monothelit.pag661 :
« Non solura enira ipse incorrectus mansisti, sed
mcmoratos apocrisiarios nostros decepisti ; idque
erga eos fecisti, quod astutus scrpcns fecit adver-
sus Adam,descrtorcm unasecumeuniconstituens.»
Ex quibus discimuSj lapsum legatorum pontilicio-
ruin auctore imprimis Thessalonicensi primatc
contigisse. H;nc gcsta obscurissimam vocant Petri
cpislolam haud equidem immerito. Quibus cnim
dolis, et amhagibus contextura fuisse scriptuin il-
lud arbitiNibimur, quod tam iinmanem lidei jacla-
tionera intulit et discrimen.

Linea 10. — Talem sfinodicam dire.visscl.MonaLcbi
Calaritani haud ignari, sibi utique pro fide ortho-
doxa pugnanddm, cujus hTsionem agnoverant e.v
epistola dcnuntiativa Aiiastasii.scripscruntEugenio
et Ecclesiic Romann;. Quod quidem gravitcr illia
mandaverat facicndum in caricm epist Anastasius:
«Quiaergo,i(Ti'A(7///t;,in magnopropterhocpericulo
sunt rc penes tolius catholica' et apostolic;c Ecclcsiaj
constitut;n, pro oa deprccamur.ct obsccramus san.
ctissiiuos viros, ne hauc dcspiciatis pcriclitaiitera.

fex nondum crat Eugcnius : qucra llDiuanus clerus scd adjuvetis tcmpcstatibus labcnteni, scicnlcs in
minimepassus est cligere, anlc B. Martini obitura. Icmporc tribulationis dilcctionem, qu;o in Spirilu

I : — /! r,.. ,...■ — 1 . ■■■_ i, _ ;;uncto, nasci : ct si possibilo est vos transiio ci-

tius, quasi alia pro causa, ad scnioris Roma; pios,
ic liniios, ut pctram, viros... ([ui videlicet tutores

LincaO. — Pelrus palriarclm. Ilic succcisor Pyr-
rhi in cpiscopatu, novam inonothelismo arijunxit
hiBresim. Utramque partem ratus cst conciliari, si
doccrctur in Christo Domino unamesse subslantia-
lem opcralionem, ct duas naturalcs. Primus, qui
commenti hujus oppugnationcm iidortus csl, fuit
Anastasius sancti Maximi discipulusjqui epistolam

slri sunt, cl propugnatores fortissimi vcritatis,
olisecraiites hos supplicaloriis vocibus, ct lacrymis
pro omiiihus Christiaiiis. » .■\d ha;c Bibliothccarius
annotal juro optimo clcruni omncm, et Romanum

771

ANASTASK BIBLinTIIECAHII.

772

poiiuliim oxhorruisse hasrelicalem Pclri synodi-^
caiii, lactoiiue tumultu intercessissc, ut planc ahji-
ccrotur.Nanimoribuscratreceptum.utdenuntiativa;
epistolaj omncs publice in ccclcsi.t rccitarcnlur,
qucmadmodum in dissertatione 1 de litlcris cncy-
clicis prolixe disputavimus. Quaproplcr llomana
plebs vcteris fidci, traditionis proLe conscia, adeo
in Pclri synodicam excanduit, ut ne ponlilici qui-
pem permiseril.

Linea 12. — Missns celchrare in hasilica sancUc
Dei Gcnilriris. Piidem invalucral. ut lcgationcs
principum, ct public;u epistola; in basilica sanctai
Dei Gcnitricis ad Projscpe audircntur. Sic in Mar-
tino notavit Anasiasius, Olympium ab imperatore
missum, in eadcm basilica susccptum luisse a
ponlilice, in quem machinabatur proditionem. Ibi-
dem editos,reor, analhcmutismos advcrsus scripta,
qua; Oricnlalcs lidci exturres edidcrant. Namque
in luudata niolione in sanctum Maximum narra-

CKNNl.

NOT.E CimONOLOGICiE.

Pcrlurbata nonnullorum pontificum Chronolo-
gia; eorum pra?serlim, qui post Silveslrum niarly-
ria,deportationes,exsiUa,carceres ab inipcratoribuB
suggestione hajrelicorum passi sunt, diligcnliores
vexans chronologos, alios m aliam sentenliam ire
conipellit.quippe quos conjcctura utplurimum nili
nttecssc est. llinc ractum puto, quod eorum Tacile
priiiceps Kraiiciscus Blanchinus, (jui novis lotmo-
numentis hanc provinciam ante S. Gregorium
Magnum nuper ornavit, ad nonnullos hujusmodi
pontitices veniens.conjecluralicctaliis pr.Tslantiore
usus.non tamen e.xlra aleam |iosuisse rcm vidctur.
Excmplo sunt puntilicatusFelicis llintrabipartitam
Libcrii sedem collocatus, nccnon Vigilii primura
intrusi superstite Silvcrio, dcinde legilimi pontifi-
cis, cujus sedem anno intcgro minuendarn docer-

tur, typum in ecclesia, in cadcm basilica, analhc- -n nit, ab Junio mcnse anni 537 ad cumdem mensem

t^ r.,;,.^.. .. — :.,i..™ c:« .,..: — a..i„ . rp..^ *J : «:„ c:t :..- 1 :_ i*,._i:_

mate luissc proscriplum. Sic oiiim Acla : » Tro
iius enim dixit S. ^laximo : Nuiuiuid non anathe-
matizasti lypum? Respondit : nuiltoties dixi quia
anathematizavi. Typum anathematizasti, inipera-
torcm anathematizasti. Rcspondit Uci servus : Ego
imperatorem non anathematizavi, sod chartam
alienam ab ccclesiaslica fide.Et dixit ei : Ubi ana-
thcmatizalus est ? A Romana synodo, rcspondil, in
ccclesia Salvatoris, et in Dei Gcnitricis. " Martinus
itaque posteditosinsecretarioLaterancnsi advcrsus
typus analhematismos, hos subinde proposuit po-
pulo,et in ecclcsia scu liasilica S.Maria; Majoris re-
cilari voluit.Legatos pariter in eadem basilica rcci-

fii et audiri consuevissc docct auctor Vitaj Adriani
Lpag.430:(( Ilinc sanctissimo papa; Adriano,cum
cpiscopis, ct proceribus in sccretario S.Maria; Ma-
joris juxla morem sedis apostolica;,A«WcHij, se sa-
tis humiliter pra^senlarunt, dona ct cpistolas obfu-
lerunl, » scilieet Basilius et Joannes metropolila p
Cajsarccnsis, imperatoris Hasilii legati. Igitur, cum
tunc obtincret, ut Oricntalium legati in ea basilica
audirentur,clerus ac populus Romanus obslitil Eu-
gcnio,solcinnem missam eo loci celebraturo,ne sy-
nodicam Petri quisquam auderet rccitare. Et Euge-
nium quidem tantuin abluisseabca synodica susci-
picnda, ut una cum synodiea suorum apocrisiario-
rum acta omnia ccssaril, improbaritque, innuunt
verba Troili, qui Eugenio pontilici advcrsanti ita
comminatus est:« Ca;terum noveritis,domine.\bba,
fore,si vel modicum a confusione gentium requiem
nacti fuerimus,utpapamquoque,quinunc cxtollitur
et insolescit,per sanctam Trinitatem una vobiscum
jungamus, omnesque Roma; loquentes, ac cunctos
discipulos tuos, vosquc omnes, singulos quosque
convcnienti sibi loco connemus.haud sccus ac Mar-
tinus conflatus cst. » Elucet hinc Eugenii zelus, to-
tiusquc clori ct populi Romani inscriptis h.Trelica-
libus Petri Cpni rejiciendis, cum ad hasce minas
Troilus adactus fuerit.

RINII ET LABI3EI-

Linea 1. — Ewjcnius. Post S. Martinum papam
in Chersonesum reiegalum ad inslanliam Thco-
dori Calliopa' cxarchi, clcrus Romanus Eiigcnium
sedis apostolic.i; vicarium ilesignavit, ea inlcntione
qua supra dixi. Quaiitlo autcm de sancli Marlini
obitu certum nuntiiim Romani delatum est. nul-
lus alius qua;situs fuit, qui ipsi succedcrct ; scd
qui antea vicaria pra:fectura fuiigebatur, tant|uam
verus ac lcgitimus pontile.x sederc cocpil anno
Domini (>.5i, qui esl Constantis 13.

Linca 2. - Scdil annos iliws, mcn.^cs ocU),dic.'< 2i.
Intellige a lcmporc Martini in Chei"Soncsum rcle-
gati.

anni sequentis, cum Silverius exsulans in Ponlia
insula mortem occubuit. Artc haud dissimili utcn-
dum mihi crit in Eugcnii chronolaxi dcfinicnda ;
ojus enim legilima; sedis principium ab exsilio S.
Martini dcsumi oportet, ut passini erudili recen-
tiorcs contra Baronii opinionem affirmant.

Compertum haLeo,quod Eugonius sedem annor,
2, mens 0, dier 24, ab oranibus fcre codicibus
Anastasii, et pra^stantioribus calalogis illi tributa,
inchoat Martino supcrslite ; quod ulor testc, dum
cxsulc Chcrsone iii 2 cpislola ad aniicum ha>c ail :
n Dcus stabilial corda coruui in orthodoxa (ide....
Et immobilcs custodiat, pra;cipuc ;>ni/«r<"m, qui cis
nunc pra;esse monstratur. » Ex quibus impune
argucre licet anno 055, cum Martinus dabat nanc
epislolam, Eugcnium legitimum esse pontiflccni,
arlcoque illum sc jam abdicasse ponlilicatu : quan-
do autcm abdicarit incertum ; nam in excubitu
constitutus Cpoli post diemoctavam dccimani Se^
tembris anni (j.54, scribit Thcodoro, nonduin crea-
tum Romanum pontificem,ut Monothelil.T volebant
fieri : « Jussio a Calliopa porrecta est presbyteris
et diaconibus, in qua humilitalis me.T abjeclio (<i/.
cjeclio) continebatur quod iritgulariteret sine lcge
episcopatum subripuisscm, et non cssem in apos-
tolica sedc dignus instilui, sed omnimodis in banc
rcgiam urbcm transmitti, subrogalo in loco mco
episcopo. quod necdum aliquando factum ost, cl
spcro quod ncc aliquando lieri habct : quia in ab-
sentia pontificis archidiaconus, et archipresbyter,
et primiccrius locum pr<Tsentanl ponlilicis. h

Ciim vero ex duabus cpistolis dalis Chersone ad
amicum,pra>scrtim ex postrcma, quam paucisanto
obitum diebus scribebat, non uno in loco fatcatur
seolim fuisse Rom pontiliccm; ul in cp. 1 : •. Quid
dicemus de nobis, qui proprii servi ejua ^umus, ct
saltcm ad momentum ministravimus ei, et in tali
exsilio,clafniclioneconsistimus?i>Etin2:" Mirorin-
D discrclioncm et compassionem omnium.qui quon-
dam mihi pertinebant. •■ Evidens est, quod Homa
jam novus pontifex sodcbal ; quibus testimoniis, si
mox allatum .idjungitur cx cadcm 2 episl undo pa-
tet a sancto Martino pro logitimo pontifice illuni
habori, ccrlo ccrtius cst Eugenium sederc Marlino
suporstilc.

Csnslituendum igitur rostat initium sedis cjus,
quod non nisi a die dcpositionis 2 Junii.quam con-
slanler omnes tencnt.relroccdcndo invcniri potcsl.
Codd omncs pr.Tst.intioros Froheriani duo, Hof;,
Mazar, et Thuanus primus. tres antiquissimi Am-
brosiani, nocnon Luitprandus, et alii auctores non
pauci communi consensu cum catalogis seloclissi-
mis Palalino-Vat., Rergomatc, Luconsi, Corbeicnsi
altoro, Farfcnsi, ac Veronensi definiunt Eugeniisc-
dem annor 2. nions 0, d. 24 (Luiijir 23.Liirens 29,
Corbcien 10, Farf i4;, modico in as^ignandis dicbus
discrimine.A die igitur 2Jun tantumdeis temporii

773

HISTORIA DE VITIS IIOM. PONT.

S. EUGENIUS.

774

retrocedendo 9 Augusti occurrit^quse erat Dominica A
anni 655. Hic autem annus ordinationi assignari
nonpotesl;nam Marlinus Chersone degensjam suc-
cessorem suum crcaturn sciebati ad annum itaque
superiorem 654, ciim Dominica in diem 10 Augin-
cidebat, rcferri ordinationem oportet, diemque de-
positionis includi, ut plerumquc fieri abAnastasio
jamtenemus : ita ut Eugcnius consecratus die 10
Aug pracdicti anni 054, cum Martinus in Naxo in-
sula adhuc morabatur, post a. 2, m. 9 d. 24, occu-
buerit 2 Jun 657.

Quamobrcm Sirmondi opinio rejicienda,qui {S\j-
nops Chronol ad Collcct Anast.) sedem inchoat a
Septembri mense 653, depositionem cum aliis dcfi-
niens 2 Jun post a. 2, m. 9, dies 24 ; etenim si, ut
benigne cum illo agamus, ab ipsis Kalend Sept or-
diamur sedis tempus ; deposltioncm certe invenie-
mus,contra omnium fidem.die 24 Jun.Pcrinde abji-
ciamus opus est sententiam Antonii Pagii, Cffitcra
eruditissimi :naminterpontificioinaliquot codd mss d
reperto unius anni, mens 2, dier 20, eo utitur tan-
quam regula ad stabiliendum dicm ordinationis Eu-
genii, non animadvertcns, quod ii mss et editi in
Var lect nostree editionis tribuunt sodi Eugenii a.2,
m. 9, d. 24, quare ordinalio retrahendaesset mense
integro, magno cum sua; conjecturae detrimento.
Pra!terea, quod minime in viro docte ferendum est,
vult, in Ecclesia Romana, quas est mater et m.agi-
stra omnium totius orbis catholici Ecclesiarum,fa-
ctam fuissc ordinationem,fer2,cui respondet dies 8
Septemb anni 654. Prffiterquam quod imperitfema-
nus additionem interpontiiicii respuere prffistabat,
quam amplecti : additionem,inquani,nam quolibet
interpontilicium tam in catalogis,quam in codd ad-
ditilium esse comprobant codThuanusalter,etsiqui
alii necnon catalogi, proesertim Vcronensis,nullam
vacationem exhibentes, ac demum catal Lucensis,
qui habct interpontif dier 28, alia mann additum.
Et sane quis credat, post S.Martinum vacasse Ro- „
manam scdem, dum uno eodemque tempore duos '-'
ineapontificesconstitutosvidet'?Ouorum postremus
an legitimo sederit vivente Martino,quoad hujus ab-
dicatio proferatur,indecisum remanebit; probabile
tamenest,quodali(]uandiusederit illegitime,tametsi
ex tanla; antiquitatis monumentis,qui exstant,ralio
utriusque temporis scoerncndi non suppetil. Crete-
rum ante ordinat Eugenii ascribi non possunt
sancto Martino pra-terquam anni 5, mens 1, d. 6,
quot dignoscuntur fluere a die consecrationis 5 Jul
649, ad ordinatum successorum 10 Aug 054.

SicutriusquepontificisChronologiam digercndam
puto. Veruni fateor cum V. C. Ludovico Antonio
Muratorio {Scriptor Ital tom I, p. !i,pag303) in notis
ad Joan Diac de Episcopis .\V'(/',quod Acta SS.pon-
tificum Martini el Eugcnii taiitis tencbris obvoluta
apud Anastasium occurrunt,utcomponi vixpossint :
nisi aiiunde lux aliqua afferatur.

CLVCOML D

Linea 1. — Ewjcnius. Rufliniani filius, Romanus
de regionc prima Avcntina sedit in pontificia sede
annos duos, menses 9,dies 14, creatus et consecra-
tus die Dominico, iv Idus Augusti anni 654.

MAFEI.
LincaO. — Pclrus patriarcha ConstantinopoUlanus
dircxil sijnodicam. Mortuo Pyrrho,qui post Pauluni
itorum non sine plurimis contcntlonibusConslanti-
niipolilanam scdcm occupavcrat, Petrus etiam ipsc
hn-rcticus ab ha;relicis suflicitur.iiui volens cum ca-
tholicis et ha^reticis novo quodam invcnto convcnirc,
inauditum de Christi voluntatibus commcntum fa-
bricatus est ; triplicem scilicct in Christo volunta-
lem assercndo.unam subsistcntialem cuniMonolhc-
litis, duas vcro naturales cum calliiilicis,ul habctur
in epistolasuncli Maximiad Anastasium monachum
discipuluni auum, in quu novum hunccrrorem va-

lide eonfutat, et in epistola Anastasii monachi S.
Maximt discipuli ad commune monachorum apud
Calarirn constitutorum collegium, qua; exstant in
Anastasii Bibliolh Collectaneis a Sirmondo cdilis
tomo tertio. " Unam, inquit Petrus. super duas, id
esl tres, secum pra;dicandi in codcm Domino nostro
Jesu Christo voluntates et operationcs.» Quare Petri
synodicam obsrurissimam,el ambegibus plcnam ad
Eugenium, ul ab eo in communionem reciperetur,
soriptam,nedum Eugenius non admisil,sed camdem
maiore cum strepitu a sancta Dei Ecclcsiaproiecit.

•• PAGII

Linea. 1. — Eurjcnius natione Romanus. Sancto
Martino papa anno sexcentesimo quinquagesimo ter-
tio, die decima nona mensis Junii captivo in Grae-
ciam ducto,archidiaconus,archipresbyter et primi-
cerius notariorum, ul in ejus pontilicatu diximus,
Ecclesiam Romanam rexerunt.usque ad diem octa-
vum mensis Septembris anni 654, quo die Eugenius,
natione Romanus, ex patre Rutliniano, de regione
pr'ma Aventina, clcricus a cunahulis, ut ait Anasta-
sius, ordinatus esl pontifex Romanus,postquam ob
abscntiam Marlini sedes vacassct annutn ununi,7ncn-
ses duos, dics ii(;/»)/i,ut legilur in quibusdam cxem-
plaribus Anaslasii mss in flne regi<B cditionis citatis,
inscio quidera, sed postea consentiente S.Martino,
ut num 19 e.jus pontiflcatus probavimus.Ex quo ruit
eorum opinio qui volunt Eugenium ante Martini
mortcm,hujus tantum vicarium fuisse,cum mortuo
vel absentc ponlilice, vicariusEcclesia; non praiflce-
retur.sed eaatribus mox memoratis regerelur.Ruit
pariter quod ait I5aronius,Eugenium usque ad mor-
tem Marlini, per imaginem sedisse, et accedente
rursus simul antea lato consensu, legitime scdere
cocpisse ; cum legitimus pontifex censeri debeat Eu-
gcnius a die sua; ordinationis, utpote qua; sancto
Martino grata fuerit.Tandem dicendum est mendum
esse in Anastasio, ubi dicitur Martinum sedisse
annos scx, mcnscm unum, dics ciginti sex ; nam prfe-
terquam quod hoc pacto scdisset tantum usqueSl
mensis Augusti anni 655, quod ex ejus mortis die
falsum esse constat; nec Anastasius, nec catalogo-
rum auctores soliti stint pontilicibus attribuere tem-
pora, quae post eorum abdicationem aut depositio-
nem fluxerunt, ut visum est in Silvcrio et Vigilio ;
sed ea tribuunt successoribus quomodocunque or-
dinatis.

Linea 3. — Fuit enim beniynus, etc.PlatinaEugc-
nium virum mira; pietalis religionis,mansuetudinis
ct muniflcenticB appellat : Anastasius benignum,mi-
tem, mansuetum, omnibus alfabilem et sunctitatc
praeclurum.Nomen cjus inscriptum cstMartyrologio
Romano ad diem secundam mensis Junii, et Baro-
nius in notis eum non tanlum sedis, scd et
sanctitalis S.Martini successorem exstitisse,scribit.

Linea6 — llujus tcmporibus Pclrus patriarcha Cp.
Petrus patriarcha Conslantinopolitanus, qucm in
Martino diximus subrogalum esse anno 055, in lo-
cum Pyrrhi defuncti,c6m esset ha'relicus Monothe-
lita, tamcn utfacicm saltem catholici hominis os-
tenderet, sicque ab Eugenio in communioncm re-
cipi mererelur, litteras Romam ad cum misit am-
bagibus involutas atque perplcxas, qua;, prohibente
clcro, atque populo, minimc reccpta; fucrunt.

Eugenius de more dccessorum suorum apoeriaia-
rios ad Constantem imp misit cum synodica et ordi-
nationem suam significavit, Anastasius quidem dc
hac lcgationc tacet; verum cam nos cdocet sanctus
Maximus in Rclatione Motionis fact^r inter domnum
aljhalcm Maximum ct socium ojus, ntquc principcs in
sccrctario, recitata in collectaneis Anastasii, qua;
habita cst anno 655 aul tardius anno 656, cum in
iisdem (^ollcctuncis pnrponalur dispulationi inter
suncluiuMaximuni clTlicodosiumC;csari\T lfilliyni;u
cpiscopu:ii, qu;e lamcn codem iinno 050 li;iliil;i esl,
ul recle liaroiiius vidit.Ex cu enim llelutionc intcl-
ligimusPclrumConslantinopolitanuniepiscopumvo-

773

ANASTASII BIBLKiTHECAWI.

776

leiilirn ct catholicis et haerelicis asscntiri.triplicem
in Cliristo voluntateni prscdicassf : unam scilicet
subsistentialem cum Monothelitis ; duas vcro natu-
rales cum orthodo\is; et llomani pontificis apocri-
siarios a Petro illectos in novum illud erroris por-
tentum consensis?e. Hujus Rolationis verba legi
possunt apud Haronium anno 657, num 1.5.

Id etiam constat ox epistola Anastasii monachi
discipuli sancti Maximi : Ad commnnc monncliorum
apud CiUarim conuilutorum colleijium, ex qua con-
stat, apocrisiarios Romani pontificis errori Pelri,
duas et unam supcr duas opcrationes ac voluntates
dicenti, assensisse : « Quibus, ut dictum cst, suura
corrigcre nolenles sermoncm, adhuc et senioris
Roma; propria; consistere secta» coegcrunt apocri-
siarios. Unam super duas.id cst.lrcs secum prajdi-
candi in eodem Domino nostro Jesu Glirislo volun-
tates et operatior.csisimilem scicntiiB ligno gustura
commiiiiscentes, quemadmodum et isti (idem ex
bono et malo prof'erunt,airectantibus. )i Illi apocri-
siarii non possunt esse illi quos Vitalianus papa
Constantinopolim misit,ut vult Combefisius in llist.
Haeresis Monothelitarum disput 1, paragrapho 15,
quia Vitalianus dictus est pontilcx mcnse Julio
anni 057. Et dicta disputatio S. Maximi cum prin-
cipibus in secretario pertinet ad annum 655, vel
ad summum 65(3. Mentio igitur ost ibi de apocri-
siariis ab Eugenio papa missis. Porro dubitandum
non est, quin Eugenius, qui Petri Constantinopo-
litani episcopi synodicam explosit.exploseril etiam
quod praivaricatores apocrisiarii egissent ejus-
modi Petri suasu, ad quem dicti apocrisiarii nul-
lam detulcrant Eugenii epistolam, ex quo S. Maxi-

A mus, cujus verba Baronius loco laudato recitat,
inlcrl, quod si cum Petro communicarent, nullum
lieret Komana; sedi pra;judicium : « Hi, qui venc-
runt, inquit, pra;judicium quoquo modo Romans
sedi, quamvis communicent,eo quod epistolam non
detulerunt ad palriarcham, facturi non sunt. »

Linea 15. — Qui etiam seputlus est. Postquam
Eugenius duabus ordinalionibus episcopos22creas-
set, et ssdissct annos duos, menses oclo, dies vi'jinli
(juatuor, ut legitur in Anastasio, obiit die priraa
raensis Junii anni 057, sepultus suh die iv Sonus
Junii, seu die secunda cjusdem mensis, ex quo
patet Anastasiurn pontilieatus ejus initium desum-
psisse.non a morte sancti Martini.sed a die octava
mensis Septcmbris anni 054, qua, vivente S. Mar-
tino,ordinatus esl,deducere,ideoquc non iramerito
a nobis diclum esse,mendum cuuare in .-Vnastasio,
ubi dicitur Martinura sedisse annos scx, mensan
unum, dics viginli sex, ut num. primo ostendimus.

B SOMMIER.

Linea 3. — Fuil enim benignus, etc, el sanclitule
prxclarior. Auetores ecclcsiastici, ut Anastusius
Uibl, Platina, Baronius in notis Marlyrol. Rom ad
dicm 2Jun de Eugenio loquuntur.tanquam de viro
admirabili pietate, solida religione, suavitate, et
niagnificentia. Ecclesia vero eum colit tanqiiam
sanctum, dignumque S. Martini successorem non
modo in Romana eathedra, verum etiara in laude
sanctitatis; eujus inslgne arguiiientum dedit. ubi
svnodicam de more transraissara aCpoleos palriar-
clia Petro, obscuris concoptam sormonibus, nec
de duabus voluntatibus loquenlem, rejecit.

LXXVIII. SANCTUS VITA I.i AN L'S.

ASNO CnHiSTl 633. C0KST.\NTIS IMP. 14.

135 Vitalianus, nalione Signicnsis, provinciie Carapaniae, de palrc .\nasLasio,
sedil annos qnaluordecim, menses sex (a). Hic dircxil responsales, suo cum syno-
dica juxla consuetudinem in regiam uibem apud piissimos principcs, signincans de
ordinatione sua. Et dum suscepli essent i-enovanles privii^gia Ecclesia? revcrsi
5 sunt, quorum {!/) clemenlia per eosdem miossos direxcral bealo Pclio aposlolo,
et Evangelia aurea cum gemmis albis mirae magniludinis in circuitu ornatus
(t). Hic regulam ecclesiasticam alque vigorem ut mos eral, omnimodo conscr-
vavit. Hujus temporibus venil Constantinus .\ugiislus de regia urbe per litlo-
raria in Alhcnas, et cxinde Taranlum, indc Bcneventum, cl Neapolim per in-

10 diclionem vi. Poslmodum venit Homam, id est quinta die mensis Julii, feria
quarta, indictionc suprascripla, et occunit ci obviam aposlolicus cum clero suo
milliario sexlo ab nrbe Homa, cl suscepit cum. Et ipsa die nrabulavil impera-
tor ad sanctum Petriim, adorationem et donum ibi obtulit. Die Sabbali ad
sanctam .Mariam, ilemque donum obtulit. Dominico dic processit ad sanclum

13 Pelrum cum cxercitu suo. Omncs cum ccreis exierunt obviam ci, et obtuIi(
super allare illius pallium auro lexlile (rf), ct celebralw sunt missx. Itcrum
Sabbali die venil imporalor ad Lateranas, el [e) lavit se, et ibideni praxit in ba-
silica Julii. Ilem. Dominico dic fuit stalio ad sanclum Pelrum, ct posl missas celebratas,
vale fecerunt sibi invicem imperator et ponlifex, duodecim dics in civitate Romana

20 perseverans.

KOTL'L.E MARGIKALES FABROTTI.

(fl) B, 5, minus d. 4. Viile Baron. ad ann. Domini C55. (/>) C, principum. {Cj t, urnata. ^iiy palltan
auro tcxtilem. (i') C, Ia;tus ibidcm pransus cst.

777

HISTOUIA DE VITIS ROM. PONT. — S. VITALIANUS.

778

130 Oninia qufe erant in a;re ad ornalum civilatis deposuit, sed el ecclesiam beatce
MariiB ad Martyres, quaj tle tegulis rereis erat cooperla, discooperuif, et in regiam ur-
bem cum aliis diversis quae deposuerat, direxit. Et postmodum secunda feria cgressus
de civitate Ilomana, reversus est Neapoliin. Inde terreno itinere pcrrexit Rhegium (a),
0 ingressus Siciliam per indict. vii. Et habilavit in civitate Syracusana, et taleni affliclio-
nem posuit in populo, seu habitatoribus vei possessoribus provinciarum Calabrife, Sici-
lia^, Africaj, Sardinife, per diagrapha seu capila at([ue nauticationes per annos plurimos,
quales a seeculo nunquam fuerant, ut etiam uxores a maritis, vel fdios a patre (A) se'
pararent, et alia multa inaudita perpessi sunt, ut alicui spes vitte non remaneret, sed et

10 vasa sacrata vel cymilia sanctarum Dei ecclesiarum tolientes nihil dimiserunt. Et post-
modum quiuto decimo die mensis Julii per indict. ,xi prtedictus imperalor in balneo
occisus est. El non post muUum temporis antedictus sanctissimus vir vilam finivit. Fecil
autem ordinationes quatuor : presbyteros viginli duos, diaconum unum, episcopos per
diversa loca nonaginta septem (c). Qui etiam sepultus est ad bealum Petrum apostolum

15 sub die sexto Kalend. Februarii, et cessavit episcopatus menses duos, dies trede-
cim.

NOTULJ: MAHGINALES FABROTTI.
(rt) Inde niari Tyrreneo perrexit. (6) a parentibus. (c) B. 18.

VARI.E LECTIONES.

Ex codice Famesiano LXXVllI. A

Num 135, /(>! 6, 7, in circuitu ornata. lin 18, in
basilica Vigilii.

iSum 130, tin It, et postmodum xv die mensis
Julii per \u indict.

Ex codice YaUicellano.

Num 135,/tH 9, per litoraria in Athimas,et exinde
Turentum.dcinde Beneventum. lin 11, vox obviam
decst. lin 12. eum.Ipsa die./iH 13, ad S. Petrum ad
orationem. lin 14, die sabbato perrexit, etc, ul
Beg., .V(i; ct Thuan.lin 17, item sabbatorum dic ve-
nil imperator ad Lateranis, ilavit Jcye ei lavit] et
ibideni pransit in basilica Vigilii. lin 18, iterum
Dominicorum die./m 19, et post celtbratas missas.
Ibidem pontifex. Ituque .XU dies, etc. ut Heij. Hax,
ct Thuan cum iiuibusVaUicellanus cod concordat etiam
supra, lineis 1, 3, 5, 7, 10 et to.

Num 130, lin 1, ecclesiam Sanctaj Mariae ad jj
Martyres Un 3, integram urbem, memiose. Lnje in
rogiam urbem Un eud, direxit. Postniodum. lin 4,
Neapolim; deinde mari Tirreno, etc. ut rey Mux,
et Thua7i /in 7, Africa;, vel Sardiniie per diagrava
[lcije diagraphaj. /i« 9, fuerunt. Ihid lilios a paren-
tibus separentibus separaret, etc. ul liey Mai et
Thuan. lin II, vel cimilia, itid, ccclesiarum aufe-
rLiitos, nihil dimittebant. Postmodum. lin 12, pcr
indictionem xii, etc, ut codd mox laudali, cxceiUis
tanUim vocibus a Bitaliano, et quanto scilicet, pro a
Vilaliano ct quantos scilicet, ut bcne llcy Max, el
Thuan. lin 1'», ut iid,cum quibus VaUiccUanus codex
concordat etium lin 2, 8 et 14.

Apud FubroUum ex codice Frehcri.

Num 135, Un 9, litoraria, A, literalia, li.Iitoralia.
Un 18, praxit, A, pransit in basilica Vigilii.
Num 130, Un 15, loca 97, B, 27.

D

Ex codici; Hegio, Ma:iarino ct Thuuno.

Num 135, Un I, Signcntis p. C. cx p. \. Un 5, ad
piss. P. {in M, deesl piissimos). //k 5, quoruni cl. p.
e. m. direxit B. P. A. cvung. aiir, Un 7, urnata Un

Patrol. cxxviii.

9, littora. ibid Tarentum, deinde B,lin 10, Romara.
q. Un 12, miliario 5, ibid eum. Ipsa d. Un 13, Pe-
trum cum exercitu suo ad orationem (M Petrum,et
orationem,et donum i.obt.) Dio Sabbato perrexit ad
s. M. ibique donum obt. Dom. d. iterum pr./i>i 15,
cereis, et obt. s. a. ipsius. Un 17, Sahbatoruin d.
t6i(/.ad Later.et ibidem pransit./i>i 18,iterum dom.
ib. et post cel. m. /i>i 19, pontifex, itaque 12 dies
in civit. Rom. perseverans omnia.

Nujn 130, /i>i 2, discooperuit, et Un 3, dir Post-
modum. Un 4, N. Deinde mari Tyrreno per Re-
gium. Ingressus itaque Siciliam p. t. 7, nabitavil
in civit Syrac et tales atflictiones p, populo. /t>i 7,
et Afr vel S. Un 8, atque nauticationem. /i>i 9, fue-
runtib filia parentibus seperarct (M, sepjiret). .\lia
etiam multav i. p. s. ut aliquibus s./i>i 10, rema-
neret, sed et vasa sac et cimilia 5 D. eccl auferen-
tes n. d. Postmodum. Un 12, per ind 12 proditus
imper in balneo Dei judicio occisus est. Eodem
tempore missi sunt a Vitaliano papain Britanniam
Theodorua archiepiscopus, ct .^drianus abbas,utri-
(jue doctissimi, qui pluriraas ecclesias .'\ngIorum
doctrinas eccIesiasticM fruge fccundarunt.E quibus
Theodorus archiepiscopus pcccanlium judicia,
([uantos scilicet annos pro unoquoque peccatocjuis
poonitere debeat.mirabili et discreta consideratione
descripsit. Non post multum vero temporis jam
dictus venerabilis papa vitam finivit. Un 14, diaco-
nos 50, episc.

Ex codice Thuano aUero.

Num 135, lin 1, ex patre. /i>i 0, ap. cvang. aur.
Un 7, ornata. tin 9, littoria. Un 10. id est 15. d. lin
12, mil. quinto. i7)i(/. ct in ipsa d. a. Im. ad s.P.ad
or. /in 10, ipsius pallium auro tcxtum,/i« 18 pran-
sit in basil., Vigitii. Itcrum d.

iViiHi 130, /i>i 9, a parentibus s. lin 11, abstollen-
tcs. /irt 10, sub die 7.

.■/pud Pcniam ex codice Cavensi.

Num 135, /i>i 18, ibid. pransit.

.ViiHi 130, lin 2, crat discoopcruit. /i>i 4, rcvcrsu*
in Neapolim. Indc tcrrcno perr Rcgio. /i>i 8, al'iuo
nauticationc.

25

779

ANASTASll 1311(1. loTllKCAlUl.

780

NOT.E V
ALTASEIUIA.
Num 135, lin 12. — J^t ipaa dic ambuUivil impe-
rator ad sanctum Pelntm, adorr.tionem, et donum
ihi ohtulit. Impenitor ingrcdiens Hoinam, inox ora-
lionis causa propeiat ad basilicimi l^elri, et dona
oUert.AuGiustin in P?alm cxl ^«Inipenilor venit Ho-
mam, nuo festinnt ad tcniplum imperatoris, an ad
memoriiim Piscutoris. » Idcm in Psalni i.xv :.< Sed
melius est.ut Homam cum venerit imperator,depo-
sito diademate, ploret ad memoriam Piscatons.
quam ut Piscator ploret ad mcmoriam imperato-

ris. » . j .

Linea 14. — Dominiro die proceasit ad siinetum
Vetnm cum exerritu sun, omnes cum cereis e.rierunt
obviam ei, et oilulit super nltnre illius pallium nuro
te.rtile,etcelelirat;r sunt n;(ss,7'. Imporatori basilicam
sancli Pctri adeunti clerus occurrit cum cereis, et
imperator ex niore dona obtnlit. Occursus bonor
imperatoribns et principibus Ecclosiam incunlibus
imponsus ab cpiscopis et clericis.et imperator sa-
cris interesse non solct sine oblatione. Dc quo l'use
lib I. de Duoib et Comit cap 17.

Linea 18. — Item Dominiro die fuit ■'ilatio ad S'wc-
tum Petrum. Stationes die Dominico liebant. Sta-
tiones erant stata; preces,quas tideles stantes 1'acie-
bant in singulis ccclcsiis urbis Homa-,pra'cipue die
Dominico, m mcmoriam Dominica; resurrectionis.
Tertull. (de Coron milit.) .-...lam et stationes.aut alu
magis Taciet, quam Christo, aut et Domiuico die
qnando nec Christo. » _

Nnm. i:3<J, linea 1. — Et Ecclesiam beaUe Mari.v
ad Mnrtiircs, ijux ile tefiulis a^rcis erat cooperla.
discooperuit. Tectum basilicic sancts Mariffi ad
Martyrcs, l'uit e tegnlis rereis. Majores basilica^ te-
cuntur iiM-c, vel plumbo. Ilinc Stephan. Tornac
cpisl l(i5 : » Angelico plumbo tegunlur ccclcsiaj,
nudantur Homaiio. » Trullum, id est fastimum ec-
clcsiiB SS. Cosm.-u et Damiani, plumbcis chartis,id
est, tabulis tectum. Anaslas in Sergio : « Tnillum
vcro cjusdem ecclcsi.-e fusis chartis plumbeis coo-
pcruit, atque munivit."ldem in Grcgor III : « Item
in basilica sanctic Dei Cenitricis qu.-e ad Martyres di-
citur, tectum vetusta incuria dcniolitum, purgari
fecit ad puram, el cum calce aburdantissima, seu
cbartis plumbeis, a novo reslauravit. » Basilica S.
Mari» ad Martyres est ea qu.-c Hotunria vocatur.
Bertholdus Constantiens in Cbronic ad ann lOCT :
« Guiborlns vero h.-crcsiarcha non niagis ab incoe-
pta pervcrsitate cessavit, imo sc apud S. Mariam
ad Marlyres. quam Rotundara dicunt, incastella-
vit. » . . ,

Linea C. — Talem afpictionem po.siii/ m populo
Calabri<r, Sicilix, Afric.r, Sanlinin' per diayrnphu
.<:eu capita, atque niiulicationes. Kali, Siculi et Alri
gravati pcr descriplioncs et capita, id est capita-
tiones seu census capitis. Descriplio liebat ccnsus
capitis imponcndi causa, qua; dicebalur census :
capitatio cst census capilis, vectigal quod imponi-
tur personis, 1. .Si minor, c. de Act cmpt,; 1. 1. 0.
Th. de fugitiv colon Augustin Qucst. Nov Test
cap 75 : « Didrachma capitum, vel tributi exactio
intelligitur non pr.-cdiorum, quod nunc pannosum
aurum appellatur, quia et pauperes exiguntur. »
Et hoc distat Iributum a capilatione : tribulum
est census priediorum, canitatio cst census capi-
tis. Tertull Apologet cap !:■! : « Sed cnim agri tri-
buto onusti viliores, hominum rnpita stipendio
censa ignobiliora. » Hinc informe trlbutum vocat
Sidon carm 7.

Poscatque informe rccidi vcctigal.
Naulicatio esl onus pr.Tstandarum navium, quod
provincialibus imnonebatur. M. TuU Verrin 5 :
<i Idcirco navcm Mamerlinis non imperasli, quod
sunl rocdorali. 'iNcc solum navcs imperabanlur,sed
et milites et remiges, sUpendia ct cibaria. Livius

AHIOnUM.

X lib x.\vi :« Edi.xcrunl cou!-ules, ul privulo ex censu

IIU .V.VV1 .• 1J.1I.*V,. «..V V.W... , -- ,-

ordinibusciuc, sicut autea remiges darenl cum sii-
pendo cibariaque dierum 30. »
BENCINI.
Nura 135, linca 1. — Yitaliunus. Pliraque ha?c
gcsla ex variis Pauli laciuiis sunl consarcinala. At-
que hoe quidcm de uiore. Sed quie Paulus tamcn
servalo rerum ordlnc ncriiJScrut ud pontiliccs pcrti-
nenlia, aliis attjue aliis pontilicibus ab Anastasio
1'uerunt assula,ideoque suis locis aptauda suut, ut
historica serics decurral. Itaque posl illa verba,
num. 136, lin 12 :«In balnco occisus est.-.Lucsunt
rcrcrcndu,qua; lcguntur in Vita AJtodati,num.l37,
liu 0 : • IIujus lcmporibLS Mezzctius, qui crat in
Sicilia cumCxercitu Orienlali, iatartizuvil, et arn-
puil regnum. El perrcxil cxcrcitus Ilalia; per piirlcs
fstriii;, ulii per parles Camnuuiic, ncc non ulii pcr
partes Sardiuia; el AfricK. Puri modo vencrunl pcr
_ Siciliam in civilutcm Syracusae. El Deo auxilianie
C intcrcmptuscstnec dicendus Mezzctius.El mulli cx
judicibusejustruncali,perducli r^uut Cpolim simul,
clcupul cjusdcm intarlaf.Poslmodum vuuienlcsSa-
raceni in 'SiciIiam,obtinucruntpriL'dictamcivi;alem,
ct multam occisionem fecerunt in poi;ulo,qui in ca-
slra,seu monlana ccnfugcranl.Similiter ut prajdum
nimiuT. fcc. runt, et a-s, quod ibidem a civitate
Romana delalum fuerat, secum tollcntes. Alexan-
drium rcvcrsi sunt.Eodcm temporc,ba;c dcsumenda
ccnsemus cx codd Reg Mxx ct Thuu:!, in nolis m
12, num.lSG) misit suul a ViUiliauo papu ni Bnlan-
niam Theodoius archicpiscopus.et .\drianus abbas,
ulrique doclissiuii,qui plurliuas ecclcsius Aiiglorum
doctiina; ecclcsiailica; frugc fccuiida;uut. E quibus
Theodorus archiepiscopus peccanlium judicia,
quanlos scilicel debeal, mirubili, tt discrelu consi-
deralione dcscripsit. Non post m'jltum vcro tempo-
ris jum dictus venerabilis papa vilam finivit. « His
jungenda qua; legimus in eudem .\dtodulo num.
C 13S, lin 5 : « Post cujus transilum tautic pluvia- et
tonitrua lucrunl, quules nuUu a-tus bomii.um me-
minit csse, ut etiam homincs,et pecudes dc fulgu-
re interircnl. El nisi per litanias. qua; quotidie
fiebant, Dominus csset propitiatus. non poluissent
bomincs Iriturare, vcl in horreis frumcnta recon-
dere. In lantum enim creverc hiEC mala, ul ex ip-
sis pluviis denuo legumina renascercntur, et ad
inaturitatem dcveuirent, pro quo capti homincs
niirabantur, etc. » Sed ut gesla Vilaliani ab ca.qua
involvuntur,confusione vendiccmus, pra-slabit.gin-
gula in suos annos digercre, et brcvi Chro.aolaxi
cjus pontiliratum exhibere.

Itaque ann 057, Vituliani 1, Constanlis 17, S.
Maximus confessor dispulationem habuil Cpii cum
ministris imperaloris.

Anno (l^S, Vitaliani 2, Constantis IS. Post vanas
Suracenorum in imperium irruntioncs : de quibus
disserueral Troilus m laudata dispulalione cum S.
n Maximo, cum Mavias, ct Ilali de Caliphatu dice-
ptarent,ille ul odvcrsarium opprimerel,paccm cum
imp Constantc iniit. Quic fusius proscquitur auctor
Miscella; lib. 18. El Thcophancs in Chron od hunc
annum scribil :..Hoc anno Mavi.Tc le^ntioncs od im-
peratorcm suscepta, Arabcs scdilionibus, ct tumul-
tibus jaclnli cum Romanis pacti sunl, ul nimirum
p.T singulos dies nummos millc, oquum.et servum
Uomanis pcnderent. Inlor h.-cc mapnus terra«-
niotus mense Dasio^indictione ii pcr Pal.T;^tinam ot
Syriam exortus, magnis ruinis causam dedil. 'Pcr
idcm tempus cuin fato funclus fuisscl Cpnus pa-
triarcha Thomas, Joanncs i.li sucocssil ex Nice-
phori lcstinionio in Chronico. Paritcr, ut scnbiy
auclor Miscella; : <• Anno dccimo oclavo impcni
Constanlis, Conslans occidil Theodosium fralrcm
suum n ^ ^ , ,■

Anno 659, Vilaliani 3, Conslanlis 19, Constanti-

781

HISTOIUA DE VITIS I!OM. PONT. — S. VITALL\NUS.

782

nus Constantis priinogf^nitus, qui sex ante annos A slante imperatore, Mecetius in Sicilia rcgiuim nrri

Augustus declaratus luerat, fratres H>-praclium et
Tiboriuiii crcsarcs in socictalem adlugil. 1'aritcr
Mavias, dehcllato Heli Caliiihatus conipptitore,solus
imperium Saracenorum obtinuit, et regiam atque
serarium apud Damascum constituit.Quud narrant
Theophanes ct auctor MiscellK.qui lib 19, pag 1.3S
hffic litteris mandavit :« Cum autem essent Arabes
apud Saphin, dolo necaturi est Hali prajdiclus, et
singulariler imperat Muhavias regio morc, Dama-
scum inhabitans, pecuniarum illic thesauros re-
condens. »

Anno 6fi0, Vitallani 4, Constantis 20. Anno G61,
Vitaliani 5, Constantis 21. Anno 662, Vitaliani 6,
Coiislanlis i:2. .\nn 66i, Vilaliuni 7, Cunstantis 23.
Quo annoConstuns invisusCpnis ractus, in Italiam
venit, atque. ut Anastasius ait, indictione vi, tempo-
raria scilicLt characteiistica nota aniii pra>seuti8.
Misccll.T auctor pag l.S7,ojus rei causam bic prodi-

puit, sed absque Orientalis exercitus voluntato. Con-
traqueiu Italicc milili.o milites alii por Isti.ain, alii
pcr par!esCan-,panis,alii vero a partibus .Atricrs et
Kardiniie venientes, vehementer in Syracusas irrue-
runt, eumque vita privaveruut. Multi ex judicibus
ejusdetruncati, multiqiie Cplim pioducti sunt : cum
quibus pariter et talsi imperatoris caput est depor-
talum... lloic fere descripsit .\nastasius, nisi quod
hic exOrientalis mililiaj placito,ille sine Orientalia
militia consensu et voluntate id contigisse, asseve-
rant. Ad hauc quod Anastasius appellat IiUarta,
Paulus fidsum nuncupat. Pergit autem historieus
enarrare Saracenicam irruptionem, ut prssenti, vel
ad sumuiuin sequcnti anuu eadcm contigissc opor-
teat. Quod ex Theophane infra dicemus. Eodem
anno gesta pontiticis Vitaliani prosequitur ad hunc
modum Paulus cap 30: " Igitur exstincto, ut

LlIXI-

. ,. . „ . nnus, apud Siciliam Constante Augusto.punitoque,

dit : <( Post interemptioncm fratris sui Theodosii p qui ei successerat, Mecentio tyranno, Homano-
odio habitus est a B^zantinis, et maxime quia Mar- rum regnum Constaiitinus Gouslautis .Augusti lilius

tinum sanctissimuin papam ignominiose Cplim
duxit, et exsilio relegavit penesChersonis climata,et
Maximi sapientissimi confcssoris linguam manum-
que truncavit, et multos orihodoxorum verberibus,
et exsiliis et persecutionibus, eo quod ha-resi sua:
nullatenusacquiescerent,condemnavit.Quinetduos
Anastasins qui fuerant discipuli Maximi confcssoris
linguam tormentis et exsiliis tradidit. Propter talia
ergo exosus effectus est.Cum autem valde metueret,
voTuit in urbem Romam imperium transferre. Unde
imperatricem et tres filios suos tollere e Byzantio
voluit, nisi Andreas cubicularius, et Theodorus pa-
tricius coloniiB hujus prohibui.ssent consilium. Sane
in Sicilia fecit annos sex. .i Et Cedrenus in Con-
slante :« Statuit imperium Romam transferre, cum
invisus Bysantiis esset oh Monthelitarum h,-Eresim,
aliasque pravas de religione sententias. Mittit ergo,
qui uxorem et liberos adducerent : sed hanc cum
liberis Byzantii detinuerunt. .<
_ Anno 064, Vitaliani 8, Constantis 24. Quc-e Anasta-
sius Romae a Constante hoc tempore gesta narrat,
pene ad verbum descripsit ex Paulo Diac lib v, c. 11.
Porro hoc eodem anno decessit Joannes, electusque
est Cpnus antistes Consiantinus Diaconus, referente
Nicephoro patriarcha in Chron.

Anno G65, Vitaliani 9, Constantis 2.5. Indulsit
Constans Autocephaliam cpiscopo Ravennatcnsi. Ac
de eo privilegium exstat in tonio II scriptorum Re-
rum Italic., pag 146.

Ann 666, Vilaliani 10, Canstanfis 26, obiit pa-
triarcha Constanlinus, atquo ih ejus vicem electus
est Theodorus presbyter Cpnus, syncellus, et vaso-
rum custos, et, eodem Nicephoro teste, Monottelita
nequissimus.

Ann 6Ij7, Vitaliani 11, Constantia 27. Prodit
Theophanes contigisse rebellionem Saboris Arme-
nica; militia; ducis adversus Constantem imperato-
rem.

Ann 668, Vitaliani 12, Constantini Pogonati 1.
NamqueConstans.dum adhuc in Sicilia dcgcrct, in
balneo interemptus cst. Qua de re auctor Miscelhn
librxix, pag 137 :■( Anno vigesimo septimn imperii
sui Cqnstnns occisus est dolo in Sicilia apud Syracu-
sam, in baliieo, cui noincn erat Daphnc... cuinque
pra;dicluin balneum iiigressus essct, introivit euiii
eoquidam Andreas filius Troili, obsecundans illi ;
et cum coepissct sapore gallico dcliniri, sumens An-
droas situlam, dedit cam in verticem imperatoris, ct
protinus fugit. Ast iniperator cuni tardaret in bul-
neo, insiliunt hi, qui foris erant, et reperiiint impe-
ratorein occisum. » Troilus Andrea; homicidie p.nter
erat, isquc memoratur in relatinne motionis in
S. Maximum. Interim cum Sabores suinma tyrunni-
de per ()iientom grassarelur, Mezzitiiis in Sicilia
appipuit imperium. De quo audiendus Paulus Diuc.
ibid c. 12 :« Inturfecto igi'.ur apud Syracusas Gon-

Augi
suscopit regendum, Romanisque principatus est an-
nis decem et septem. Constantini sane temporibus
Theodorus Archiepiscopus : » cum reliquis quae
leguntur in aliis .\nastasii codd .Mss. Atque id onine
ad pi-c-csentem annum referendum esse, diserte al-
testatur Beda 1. iv. Hist c. 1 :« Theodorus ordinatur
episcopus : ordinatus est a Vitaliano papa anno
Dominica; IncarnationisG6S, sub die septimaKalen-
darum Aprilium : et ita cum Adriano,sexto Kalen-
das Junias Britanniam missus est. Qui cum pariter
per ir.are ad Massiliam, et deinde per terras Arlas
pervenissent, et tradidissent Joanni archiepiscopo
clvitatis illius scriptacommendatitia Vitaliani pon-
tilicis, retenti sunt ab eo, quousque Ebroinus Ma-
jor domus regia; copiam porgendi quoquo vellent,
trihuit eis. »

.■\nno 669, Vitaliani 13, Constantini 2. Saraceni-
cam irruptionem in Siciliam signarunt ad hunc an-
L. Rum Theophanes_, et aucfor Miscell;E.

.Vnn, (570, Vifaliani 14, Constantini 3. Contigisse
victoriam Constantini dc Saracenis, prodit laudatus
Miscellce auctor.

Ann. G7i, Vitaliani 15, Constantini 4. Idem au-
ctor ad hunc annum scribit :« Anno vero 4 Constan-
tiiii apparuit Iris in cffilo mcnse Martio, et tremuit
omnis caro, ita ut omnos dicerent, quod consum-
matio cst. Eodem anno, sfolo magno constructo,
negantes Christi, Muhamat scilicef,"'^^ Caysus, navi-
garunt in Siciliam et Lyciam, et facta est"morfalita3
in /Egypfo.» .\ddif Paulus Diaconus cap. 31 :« In se-
quenti post tcmporo mcnsc Augnsto a parte Orien-
tali stella comofcs apparuit nimiis fulgentibus ra-
diis,qure post in sometipsam revorsa disparuit. Nec
mora. gravis pestilentia ab endem parte Orlentis se-
cufa Romanum popuium devastavit..\tque hoc anno
ultimum obiit dicm Vitalianus... .\b ejus decessu ea
scribit Paulus Diac contigisse, quaj post enarratam
D irrnptionem Saraccnorura in Siciliam, lib. v, c. 15
subjungit :« Hoc tcmpore tanta: pluvi», tantaaue to-
nitrua fuerunt,quanfa ante nullus memincrit nomi-
num.itn ut innumerahominum,et animantium mil-
lia fulminibus essent porempta. Eo anno leguniina,
qua; proptcr pluvias coUigi nequiverant, iteruiii re-
nata,otnil mafuritalem usque pordiicta sunt..' IIa;c
in .\deodatn perperam atto\iiit .\iiastasius, et non
ferendoachronismo nniiorum nd minimumquatuor,
conligissc ait jwsl obilum Mcodali Quod si hioc inter
Gesta Vitalinni roferantiir, rcrum expeditam nan-
ciscimur soriom, afquo nmdia suis lemporibus.suis-
que porsonis .iptnntur. Eo vel magis, quod Miscellffi
eamdem aeris intemperiem narratevenissc ad initia
imperii Constnntini.

Linen 2. — Uic dircxit rcsponsales suos. Ut pontifex
oloctus fuit Vitnlianus mnro receptn, ppistnlnm ad
imporntorcm dircxit prn liocnlin ordlnntionis fa-
cicndtc. Synodicse huic adjungcbatur dccrctum faota

/83

ANASTASll llIIiLKHIlKCAIUI.

784

olcctionis.cum subscriplionibusclcri et optimalum, A
ut cadem lcgilima csse dignoscorelur. In cleetione
Ocrmani Cpni patriarchae cditi decreti exeninlar re-
sorvavil Theoplianes ad ann. ~\h, in Clironico
pag. 322, quod ita se habel. « Suirragio atquc con-
bonsu religiosorum prcsbylcrorum, diaconorum, et
totius sanctioris cleri, sacrique senatus, cl liu.jusce
a Deo custodila; impcratricis civitatis univcr.si po-
puli Christum amantis : divina pralia qua; intima
semper eurat, et qum desunt admiplet, Germaniim
sanclissimum melropolitam ct i)r;osidem Cyzici me-
tropolcos, in episcopum hujiis a Deo servala: Uri)is,
ct reginai Urbiuni transfert. Facta cst Ikcc trans
roram Michaele sanctissimo prcsbytero ct apocri-
siario apostolic.i' scdis ca?teripque sacerdotil)us, ct
episcopis pnTPcnlilnis, Arlhcmio imperantc» Simi-
lc formuhirium in llomanorum ponlificum clcctione
usurpari consuevisse, e.K iiisce gestis Anastasianis
lucile quisque deprehcndet.

Linea A. — lienovmUes privileijia Eccksix. 1'er jio- jj
norilica missorum apostolicorum exceptio, et privi-
legiorum innovatio, quibus apostolica sedcs pridem
gaudcbat, salis innuunt, magnopcre a Constante
])robatum fuissc Vitaliani zclum advcrsus Monotlic-
litas.quorum vcsaniam utique rescriptis siiis infre-
git. Id ex eo colligere possumus, quod dcfuncto Pe-
Iro hi-eretico trou patriarcha^ succcsserunt,Thonias,
Joannes, et C.onstantinus, qui Act. i synodi vii,
nullo reclamanto, catholici appellantur, ne ipsis
(piidem apostolico! sedislogatisquidquam opponen-
tibus.Quapi-opter, cum post llonorium, distracta ab
Occidentali Oricntali Ecclesia, Gpli in sacris dypli-
chis eousque llomanorum ponliiicum nominf. haud-
quaquam insorcrentur, vix ad pontiliealum evcctus
cst \italianus,cum et ecclesiastica haec consuetudo
instaurata cst per orientem,et semel recopta in Vi-
taliano, pcrduravit usque ad Gcorgium Gpnum, Mo-
notholitam episcopum. Ilujusautem seditiosiscona-
libus pro Vitaliani nomineex ccclesiarum dyptichis „
cradendo, obstitit Constanlinus Pogonatus, qui in ^
epist ad Donum pontificem scripsit. " Multaui nobis
instantiam fcccrunt tum hic sacratissimus patriar-
rha quam Macarius sanctissimus patriarcha Theo-
polcos, ul cjiciatur Vitalianus bcalissimus c dypti-
chis... Nam non acquievere ut mcmorentur palriar-
cha; qui postmodum fucrc in pra-dicta sancla Ro-
mana Ecclcsia,donec coniposilio,ct satisfaclio pro-
veniat verborum,de quibus contcnditur intor utras-
que sedes... scd ad boc nos non acquievimus, id
est ut cjiciatur idcm Vitalianus c dyptichis. » Et
prffidicti trcs patriarcha; dubio procul synodicas ad
Vitalianum miltere non dclrcctarunt. De quo agitur
in Act 13 synodi vi :<' Georgius diaconus, ct charto-
philax dixit. . . . Codicillos, domine,seu regestum,
III quo contincnlur excmplaria synodicoruni, qus
facta sunt tum a Thoma, Joanne, el Conslantino
sancta; memoria?, quondam palriarchis hujus re-
gia; urbis, hic modo pra-sto est, eum his el aulhen-
lica synodica bullala, qua; facta sunl a Thoma D
sancta; memoria; quondam patriarcha ad Vilalianum
sanclae memoria; quondam papam Romanum.quam
cliam vo/ensad cum dirigere propter impiorum Sa-
racenorum incursionom, assidue immincnlem, ut
nostis,qua; facta est per biennium, quogessit pon-
tificalum,non valuit dirigerc. Et ha;c ergo statim
vobis jubentibus profcro. » Imo Anastasius agens
de synodo vi in Agathone, sic loquitur : •. Deinde
abstiilerunt de dyptichis ecclesiarum noniina pa-
Iriarcharum, vel de picluris Ecclesia; figuras eo-
rum, aut in ibribus, ubi esse polcranl, auferentos,
id cst Cyri, ScPgii, Pauli, Pyrrhi, Pelri, per quos
crror orthodoxa; fidei usque "nunc pullulavil. » Ita-
(juc rclicla in dyptichis sunt nomina Tboma;, Joan-
(lis.etConstanlini palriarcharum,quos fuissccalho-
licos sensit concilium vi. Atque adco nil mirum ;
si apocrisiarios apostolicos pcrhumanitcr exceperit
noD plane orlbodo.\us imperator, ipsum Vitalia-

num privilegiorum innovalione cobonestaril.

l>inca 7. — llic rei/ulam ecclesiaslicnm. Acta N'ita-
liaiii non sine socordia- vitio oinillit Anaslasius, ex
quibus zelus pontilicis pro fide tuciida iniruin in
inodum elucet. Erat Cpli patiiarcha, et iuimanis
ha;reseos auctor Pelrus.qui triplicis operationis in
Christo commentum dcfendebal. Zclum Eugcnii
poiitifieis cxpertus jam fuerat, eiquc udjunctam con-
stantiain Occidcnlalium, impiclatem cumdein con-
demnantium ; quam ille ut luei-ctur, falsatis sanclo-
runi Patrum teslimoniis, ad Vitalianum pontilicem
epistolam dederat, fraudis pleiiam,el implcxa" fu-
cala;que disputationis. De quo Patres synodi vi acl
13:.< llcm lecta esl ex altero logesto eplstola Petri,
ct ipsius quondam ])ra;sulis regi.o civilatis ail Vita-
lianum sancla; menioria;, tiui luit papa Homanus :
cujus est initium : spiritualem nobis lu;titiaui pepc-
rit e])islola vostr.c uiianiinilatis, et sunela; fralerni-
tatis. >i Scri])seiat, opinor, Viluliaiius sulutariu uio-
nila, quibus l'etrum a concepla impielatc leniovc-
ret. Sod contumax ha;rcsiarcna quod inente semel
imbuerat, perlinacius dcfcndere inslitil in memo-
rata ad Vitalianum epistola. Nainquc addunt .Vcla :
« Dumque legerelur eadein epistolu liabens divcrsa
Patruni tcstimonia,hi quilocum gercbant Agathonis
sanclissimi papa; Uomani, dixerunt : Inootescimus
vcstra; gloria;, quod palorna tcstimonia (jua; conti-
ncntur in pra;senti,qu;e nunc legitur, Petri epislola,
circuincisa,el defloiata sunt ab eodem Pelro, ex (jo
quod ostendere voluisset suam supcr unam volun-
tatcm, et unam operationem [substantialeiii videli-
ccl) intoiilionein. » Simul ac igitur Itomam ullala
cst Petri epistola, publice, ct in ca;lu lecta csl, di-
scussa, cl fiaudis convicla. Ouamobrciii legali ha-
rum omnium probe consoii, properariiiit Cpiim cum
sufficientibus, atquc idoneis coinmonitoriis ad dcle-
gcndas patriarcba: machinationes. Id fassi sudI in
plena synodo judices, et di.xerunl : « Comperiiuus
diligenler juxta qua; a vcstra reverenlia dictu sunt,
quod lalia testimonia, qu« conlinentur in pra'senli
epislola, delruncta posita suut; et si plaeet vestro
sancto ct universali concilio,in amplius ejusmodi
epistoho lcclio non procedat." Queiiiudmodum vcro
impcrator alioquin Monothelitha respunsalcs ])onti-
ficios benigne alque honorifice dimiserit, unum
forc in causa fuit, tjuod metueret Itulicam militiani,
quam pontifici adtiictissimam noverat.

Linea 8. — Coiislaiilinus. Legendum. Constans
qui Iloniam ob cas simultalos vciierat, qua; ips;im
inter et Bysantinos intercessi.^^se, nolum csl. Quo-
niam vero ipsc ha;rcsl addictus crat, iafcDsissimi
c conlra lloma; ct Italia; proccres, ferocienti animo
princeps Italos plcrosquc incommodis gravumini-
Lus divcxavil. Vitulianus interim nec principi re-
bellis, nequo in fidc tuenda desidiosus, iuvicto
animo pertulit vcxationcs. Quin otiam auclor f\iit
Ilalia' militia>, ut tyrannos comprimcronl, qui post
necem Constanlis, subinde pcr impcrium grassati
sunt. Qua de re non ubscure loquilur ejus lilius
Constantius in epist ad Donum pontilicem, ubi ait
se defensionem Vilaliani suscopisse advcrsus Geor-
gii Cpni conatus, ot Macarii .Anliochcni perlina-
ciam : « lloc autem el proptcr allalam nobis cha-
ritatcm ab codem Vitaliano, dum supores^ct, in
nionilione tyrannorum. » Dignus proiude pontifex,
qui eo elogio mactetur, quod ueni])e ccclesiasli-
cam rogulum diDlcillimis temporibus uccuratc scr-
varit.

BLNIl CT LABBEI.

Num 135, linea 1. — Siyniensis. Sic diclus a Si-
pnia civitale apud llcrnicos, longc ab Urbe tric«-
simo lapide, via Lavicana sita.

Linoa 2. — Mcnscs s.j:. Menso* quinquc mious
quatuor diebus post annos 13. Scd cssc patct cx
initio et lino suscopti pontificatus.

Linea 6. — Enmydia aurca. Impcrator (jallidus

HISTORTA DE VITIS ROM. PONT. — S. VITALIANUS.

786

hmcclona obtuIitEcclesicCjUt so catholicum fingeret.
Vide Baron C55, num p. et seqq.

Num 136, linoa 12 et 13. — In balnco occisns csl.
Anno imperii sui et 27 Christi nati 668. Vide Theop,
Cedrcn el Buron, ann 668, n. 1 et 2.

Lin. 13 et 14. — Vitam finivil. Anno Christi 669,
qui est Constantini Pogonati imperatoria annus 2.
In Grrecorum Sarea diptycha relatum Theodorus
Constantinopolitanus episcopus Monolhelita insoio
imperalore expunxit, ut constat ex epistola Cons-
tantini ad Donum papam.

CENNL

.NOT.E CHRONOLOGIC.E.

S. Eugenii pontificatu recte constituto, ejusquft
fine cum viris doctissimis Panvino.Papebrochio, ct
Pagio ad annum 657 perducto.non cst difficilc Vi-
taliani principium invenire.Etenim cum post mor-
tem Eugenii sedem vacasse mensem unum dies
duodetrigiuta codices, catalogi, auctores passini
aflirment, a die morlis, seu depositionis Eugenii 2
Junii C57,mense 1, d. 28 enumeratis, 30 Julii cjus-
dem anni fit obvia, quam ordinationi Vitaliani tri-
buendam cssc indicat lit Dom A. ejusdem anni :
quanquam Luitprandus dc sedis vacationc non lo-
i|uens, et Vitaliani mortem illigans cum dio C Febr
hcbdomado serius die scilicet 6 Aug ordinationem
collocandam suadeat.cujus opinioncm,quia singu-
larem, rejicimus. Bollandus ad d. 27 Januar, n. 7,
hanc Luitprandi opinionem affert; ipsetamencum
Marlyrologiis ncc piurimis, ncc antitjuissimis, ui ait,
dic 27 Jan Vitalianum memorantibus, eodem die
stabilicndam esse ejus mortem ostendit 7i. l.Itaquc
Vitaliani principio, et exitu cognitis, ca^tera per se
patcnt ; nam communis codd. catalogor. nccnon AA.
apud Pag. an. CC9, n. 2, consensio, definit ejus se-
dem ann 14, mcnsium 6 (bidui scilicet, aut tridui
discriminc) non enim menses integri,at duobus tri-
busve diebus mutili etferri debebant, id tamen ne-
gligunt utentes rotundo numero.ut planum est se-
dis lempus enumeranti a die 30 Jul 657,quippe cui,
SOJanuar 672 occurrit. Prajterea rotundo numero
uti catalogos et codd neglecto eo discrimine satis
liquot cx die ordinationis Vitaliani aut retrahenda
ad S. Martini tempora, aut differenda ad ann CCO,
ut Dominica; conveniat,3i sex menses complcti nu-
merentur. Si meam et mihi sententiam ferre liceat,
irrepsisse errorem puto ex die emortuali Vitaliani
consignata it Kal pro ii Kal Febr in Martyrologia et
codd ob facilem mutationem iii in iii, quod alibi
adnotavi : at dc his, dicam in notis ad Adeoatum.
Quid sibi vclil P;i|)('lii'(M- in conatu per ea verba :
l'iissim rfitnlihji iir.rtrr nunos XIV, menses vi, nullos
dirs iiuiiirriiiil , ifui ml liiiciii Januar mortemVitaliani
dilfcrrciit, non intolligo, si enim tridui spatium su-
perlluit, quitl numerandi erant plurcs dies? multo
ininus conjccttiram assequor, bipartito legendum
num 6, ita ut 5 mensibus, I diebus tribuatur : qui
enim septcm et viginti dies a dic mortis,ad deposi-
tionom intcrcurrunt, conjecturam penitus diruere
mihividentur.Pra!tereacatalogusBergomas qui pro
mensibus scx, totidcm dies cxhibct, Vitaliani sedcm
uno anno minuit,mcnsium(iue hiatum habct,ncmpo

a. 13, m , d. C, ac proinde aliis omnibusconscn-

tientibus pra;ferri non debet. Caiterum Vitalitani
mortcm cum anno 672 illigari onortcrc tum rcctc
Onuphrius in Ghron Pont tum chronologi diligcn-
tiorcs (ibservant: tiuortfii ego auctoritatem non cst
cur ncgligam.

CIACONll.
Num 135,linca 1. — rita((n»i(.s..\ationc llaltis, na-
tus iii Suerlia, castro Aprutii,liliusAnastasii Ponlra-
tii, undcciinus papa rcgnicola,i[npiTatoribus Flaviis
lIerat:lio Cnnslantc, ct Constantiiio Augu-.tis, sc"dit
in jjontilicatu annos l'i, monses .5, dies 21). Ilic ubi
ponlifox ordinatus cst, statim luisit legatos suos

A. Constantinopolim ad imperatorcm significans ordi-
nalionem suam, qui renovantes privilegia Ecclesia3
Romana!, in Urbem cum donis reversi sunt misso
ab imperatore ad S. Petrum codice Evangeliorum
aureis litteris scripto, et pretiosis gcmmis^ornato.

Linea 6. — Rcgulam ecclesiasticam. Vitalianus
cultui divino intentus et rcgulam ecclesiasticam
composuit, et cantum ordinavit, adhibitis ad con-
sonantiam, ut quidam volunt, organis.

MAFEL
Num. 133, linea 8. — Ilujus tcmporibus venitCon-
stantinus Auijustus. Causam, ob quam Constantino-
poli in Italiam Constans advcnit, assignat Ccdrcnus
ad annum ejus imperii 18. « Statuit, inquit, inipo-
rium Romam transferre, cum invisus Byzantiis
esset ob Monothelitarum haircsim, aliasquc pravas
do religione sententias» Pra^ter hanc causam.aliam
quoque adducit idem Cedrenus : dccrevisse scilicet
jj in Italiam concedere, ut sedem mutandoab impor-
tuna Theodosii fratris umbra sc subduceret, quaj
habitu diaconi ante oculos cjus pcr quietom obver-
sabatur, specieque poculum sanguinc plcnum por-
rigentis dicebat : Bibc,fratcr. Fratrem enim Theodo-
sium interfecerat,quem exinvidiadiaconum conse-
crari a Paulo hieretico patriarcha jam curaverat,
ooquepropinanteChristisanguincmbibcrat.Ulterius
Zonaras Byzantium dicit Constantem reliquisse ob
odium a ctvibus in eum conceptum, cum a fratris
ca;de, tum a sacrilege patratis in S. Martinum pa-
pam,et abbatem Maximum, contra monolhelismum
athletas catholicas veritatis fortissinios.

PAGII.
Num. 135, linea 2. — Ilie direxit responsnlcs suos,
etc. Vitalianus statim post suam ordinalionem di-
rejcit responsales suos, seu apocrisiarios, cum sydo-
dica ju.rta cunsuetudinem in reijiam urljcm ad piissi-
„ mos principes, nempe Constanlcm ct Gonstantinum
'-' ejus niium,jam ab anno 654 .Vugustum a patre rc-
nuntiatum, siynificans dc ordinnlionc sua, inquit
Anaslasius. Cumlittcris ad utrunii|uo iiiqicratorem
attulcrunt apocrisiarii Vitaliani cpistolam hortato-
riam,quam is dedit ad Petrum cpiscopum Constan-
tinopolitanum, qua; quidcm non cxstat, sed cujus
incntio est in Pctri responso ad Vitalianum, quod
recitatnm cst in decima tcrtiaactionc scxtM synodi
gencralis.ex qua constat Pctrum Patrutn teslimonia
haud fideliter,sed mutatis verbis sum epistolaj an-
nexuisse, quia ostendcre volcbat suam pcr unam
voluntatem et operationem intentionom: quai fraus
in eadem actione detecta est, tum a Graicis tum a
Latinis.

Vitalianus itaque ad utrumquc imperatorcm.non
vcro ad Pctrum synodicam suam diroxit, tum quod
impcratorcscx importunastiggcstioiicimpioruni pa-
triarcharum in catholicos, polius quam ex obstinata
pcrlidia iti fidem catholicam, visi cssctit egissc
D quwcunquc in S. Martitium, aliosquc orthodoxos
fucranl exsecuti : tum quod saltcm inhanc partem
benigne traherentur aVitalianoin utilitatcm Ecclc-
sia). Quo pariter cotisilio in synodo Latcrancusi
Martinus ipsc, Patresquc alii cuiiidcm Coiistantcm,
licct fidci hostem infensissimum. honorantcs, in
patriarchas invecti sunt,nou vcro iii llcraclium aut
Constantcm, licct illc ha;rcsis monothclica; ox au-
ctoribus unus fuerit,alter vero propugnator accrri-
mus. Pra;terca, ut mox dicctur, Constans muncra
ad Vitalianum misit, qua; pontitcx ex officio acci-
pcic debuit.neeum in Ecclesiam animarct. Sicnim
tisiiuc adco humaniter iu Conslantcm cgcruntMar-
lintis cl Eugcnius,dum ille furcns in fidcni baccha-
batur, inquit auclor anonymus llistoriic Monothc-
lil.-irtim scrulinio 3, ctir adco rigiilc sc gercrc dc-
bnissct Vilaliantis,imprraloris muncra conlcitiucn-
do; cum aliqua jam pa-nilcntia; crcpusrtila, adco
fidci salubria, in Constante eluccscercnt? llcs qui-

787

ANASTASIl BIBLIOTHECAIIII.

788

(Ifiin :ii-lmir,iliilis h;ec fuit, ped omnino vera. Conti-
nucrc se Marlinus,Eugeniui3 clVitalianus adamna-
tione Conslantis, licet hic in Ecclcsiam qu.?cunqu'i
pessima fuisset aggressus. Quaenani uuirii adeo
scelcsta ct sacrilega possuntcxcogitari cum iis con-
fnrcnda, qu;e Constans oporatus esl iu fiiJeiii, ot in
e.jus suprema capita, Romanos, inquam.pontifices?
£l tamen non soluni ab inlligendo anathemate se
continuerunt Martinus,Eugcnius,et Vitalianus; ve-
rum etiam illum laudantes, omno genus urbanitatis
excrcuerunt, utp.jusdcm animum dnmcrercntur, et
ad bonam frugem reduccrcnt. Quam etiam ob cau-
sam cum llomumCoustans vcnit, qudilibet benigni-
talis argumonta aVitaliano susccpit. ut num. post
sequentem videbimus.

Missi seu apocrisiarii Vitalianipapa;Constantino-
poli revcrsi sunt Romam cum muncribus a Cons-
tante imperatore ad sanctum Petrum missis, scili-
cet Evangcliorum codico aurcis littcris scriplo, ct
preliosis gcmmis ornato, ut lcstatur Anastrisius his
vcrbis : « Per eosdcm missos direxitConstans impe-
rator B. Pctro ct Evangolia auroacum gemmis albis
iniraMnai,'n!tudinis orna!a in circuitu.uqnndniunus,
ut mox dictum csl, respuero nou debuit Vitalianus,
no eum in Ecclcsiam niagis aniraarct.Nam quod ait
Haroniiisr.nnstantcm ha^rcsim ahjurassc stalimpost
initium a Vitaliano pontificatum, qui alioquin mis-
sam per responsalcm non accepissel oLlalioncm. nullo
testimonio nititur; nulla enim apud .\nastasium.
nec quemquam ex vcteribus dc lUa ha;reseos pcr
Constanlcm ab.juratione, mcntio.

Linea 7. — lUc rejulam m-/M!as/;Vam, ctc.Mortuo
anno 664 Densdoditarchiepiscopo Dorovcrncnsi scu
('antuaricnsi, Cgbcrlus Canlii.ct Oswius Xorlhum-
bricB reges Rnmam miserunt Wigardum presbyte-
rum, ut in locum Dousdedit nrdinaretur : ■<Qui ubi
Romam pervcuit,inquitlicda lib. iv, cap. 1 llist. Ec-
clcs.. cui sedi npostolii-.o tonqjore illo Vitalianus
prcBcrat.postquam itineris sui causam pra;fato papa;
apostolico patet'ccit,nc)n multo post et ipsc, ct um-
nos peno. qui curn co advimcraut sooii, poslilontia
supervenientc, dolcli sunt, » Quarc Vitalianus papa
noluit,inconsultisregil)us,alium tam cito sub»tilue-
ro,ideoque scrinsit ad Oswium Xorthumhria' regem,
pt tam Wigardi mortcm.quam rei difficultatem ape
ruit in successore deligciido. Vitaliani papa: liltcras
rccitat Roda lib in. cap. 20. in quib\is inter alia rc-
fort misisse se conjugi e.jus Eanfledse, sua: spirituali
filiae.perillius legatus «crucem clavem aure;un ha-
bentem dc sacratissimis vinoulis boatissimorum apo-
stnlorum Petri et Pauli.» Hogi Oswio pcreosdcm le-
gatos misilVit ilianus," reliquiaseorumdomaposto-
lnrum,et sanclnrum ranrtyrum l.nurentii.Joaiinis ot
Pauli, et Grogorii alquc Pancratii. » lisHem littcris
gratulalus csli|isi fiflem, cuuique ad curandain in
insula Paschatis cclebrationom legitimo tempore,
socundum apostolicam traditioncm horlalus esl
Vorum hanc legationem cl \Vi'.;ardi mortcm Wigor-
niensi in annum 667 eonfert vel conlirraa'. ordina-
tio Thoodnri.

Nani Vitalinnus qurpsivit, qucm in .■Xn.Eiliam mit-
terot idonoum. ad munus suhoundum, episcopiim,
cl nactus estThcodorum monachiim GrajcumTar-
consem.probum moribus.a-lalc vcnorandum,s.i'cu-
lari et divinaliltcratnra Gra'ce etLalino inslructum,
quem anno 668 archiepiscopuin .■Vnglis ordinavit,
loste Beda. lib. iv. c. 1 : " Ordinalus pst, inquif, a
VitalianopapaannoDominic.clncarnationis soxcen-
tesinio sexa.i^esimo orlavo, sub dio scplima luib^n-
da'uni .\priiiura, Dominic:t.El ita una cnm.Adriano
(monacho)soxtoKalond,as.luninsBritanniam missus
ost. » Sod Arelato snbsistil. quo usquo Ebronius
Major domus Clolarii III Neuslria; et Biirgiindi.-c
rogis, copiam pc-prondi quoquo vollct, ei tribuit, ut
inqiiit ibidem Ucda.

Thondorus Cantuiriensis archippiscopus ordina-
lus,dum adhucin Galliis cssct,agereti]iiecuin Agil-

Y borln Parisiorum ppisonpo. didicitHbpo intpr alia,
GrogoriumMagnum.\ugiistinoCantuaricnsium pri-
moaiiiistili plurima iiidulsisse pontilici.T! auctorita-
tis pr;vilcgiu,qui.ju^illi,iiiomnes Brilanni.Tecclosias
jurisdictio concessa est : quam,quia receus ubique
eral Ecciesia.exercoruliauiJiiuaquam potuit. Scripsit
indeHomam rheodurus.priusquam in Angliam per-
geret, et Vilalianum papam numiliter rogavit, ca
omnia sibi concedi, qua; et lofius insula;, et Anglo-
Saxonum pru;sertini ecclcsia; bonaessent.Rescripsil
Vitalianus papa.oiquo pelita concessit.ul legpre est
in litteris quas Malmeshuriensis lib i de Pontif. re-
cilat; dosunt enim in edilionibus conciliorum. IIIo
apostolic.T sedis privilcgio miinitusTheodorus,8uam
auctorilatem in omncs Anglo-Saxonum Ecclesias
explicavit, ut videre est in scriploribus rerum An-
glirarum.

Eodem anno 6()7 Joannes episcopus Lappae in
Crcta, iujustitiam passus a Paulo archicpiscopo

Ti Crctonsi motrnpolilann, a quo in synodo provincii
depositus fueral, Romanura ponlilicem appellavit,
mcn.scque Deccmbri Humam venit.cl causa cogiiita
insodoma Vitaliano roslilutus ost, qui ctiamPau-
lum metropolitanum increpuil ob violatoscanones,
et quoJ cplscopo Homaiii appcllanti, fucultatem
illuo so conferondi non dedissel. Qua; constant ex
quatuor cjusdem pap.-e epistolis bac de rc scriplis.
UicronymusRiilJcuslib. iv llistoiiajRuvcnnateiisis
prodit ex eoclesia; illius monumentis, a Vilaliano
papa excommunicatum fuisse Maurum tunc episco-
pum Ravennatera; quod ab ipso Romam vocatus,
causam dicturus, aOesse cnnlempseril. Qui qiiidem
exarchi frelus potenlia etaniicilia. eovesania; pro-
gressus csl, ut in Vitalianum camdeiu anatheniatis
sentontiam reciprnoarcl. En voro portontoso facinore
perculsi oraiies ItaliiB episcopi, una cum Vitaliano
coeuntes cu.mdem Maurum ut indignuin pcnitus
sacerdntio oxuerunt .A' illo in fiirorp suo porsislpns,

_ etiam in ipso sui transitu conleslalus esl oinnes Ku-

'-' voiiiiatis Ec?lcsi,-EcIericos,ue uuquaiu subjiccront se
Romano pnntilici : i|ua de re ab omni prorsus eocle-
siastica communione, sulfragiis scilicel pro defun-
ctis exhibcri solilis, ct commcraoratione e sucris
diptychis inleidiclii- est a successorp Vilaliani.\dPO-
dalo. Dc Hcparato Mauri successore vide dicenda in
Dono papa.

LinoaH. — lluiu.<! lemporibus.elc Quomadmodum
itaque S. Martinus papu in concilio Latcranensi.ut
jam dixiinus, ccconomia crga Constantcm usus
pst; itaclVitalianns quandoConslansRoninm vpnit.
Inde enim imperatorc.sallem apparcnter calliolico,
et urbanp agentc cum calholicis, facilis fuit Eccle-
siarum pax. et fidei Iranqiiillitas, et Cnnslantinus
Pogonalus Constnnlis lilius, ot plane calholicus,
optime affectus Vilaliuno papa;, sextam synodum
genoralem procuravit.

I\'r duodecim dies Roma;mansil Constans,sed 11-
col nuMam roligionis caiisam pr.TlPxorpt. imoamicxj

D apero vidorolurcum Vilalianopnnn protinsRquique,
tum in l'rho,lum loois aliis in Itnlia expilavit, nec
nalis a;dihus,PorutTique sarris vH.-iis ncdmeliis par-
cons. ut in oodom Vilalinnn siitijuncil Anastasius :
Mansit Constaiis in Sicilia usquc ad annum C>68,
qiin posl diein 16 mensis Septcmbris iniquilatura
suaruin pcxnas luil ; poonira anno inlerfcclu» cst.

SOMMIER.
Niim. I.Tj, Vmen 2. — llic dircjcil rctponsales sunt
cum siiuoilica. S. Vilalianus exeinplo pra^decessorum
suoriim SS. Marliiii, ct Eugc:nii niaKnaiu etipsccu-
ram iinpi-udit rcbus iin|i. C'ii)stHiitis. Ilic tniiii
tamolsi aportus fHiilor iiiouiitlielis iii.anatbpQiale a
S sede advpi-sus ejiia soit.n hominos pronunliato
involvcTilur: tHmcn Vitalianusstatiinaii|up ad pon-
tilicaluin usccndit, synodicain juxta roiisiictudi-
nom Ipgatus ad euia Irudidit; quod ininime gessil
cum patriurcba Pctro,cui tanquam h«;relico horta-

789

HISTOUIA DE VITIS ROM. PONT. — S. TITAUANUS.

7C0

toriam duntaxat epistolam scripsit, ut ad convpr-
sionpm rnm perriucerct. Pr.Tlerea multo etiam tio-
nore eumdom iniperatnrem Romae ex^-opit, ci ocour-
rens rum clero ; dona ab eo lacta basilicis cum grati
animi si^uificatione accipicns; nihilque eorumomit-
tens.qupeadoommunem catholicorum '^pem implen-
dam eum adducprent, nempe ad ipsorum partcs
revocarent. Id cnim vero certum erat omnibus,
quod imperatnres non ad errorem proclivilas, sed
patriarcharum Cpolcos irapulsus alque instigatio,
palam et aperti hostes fleri orthodoxfe tidei evice-
rant. Hac prassertim ex indulgentia S. sedis erea
imperatores, cum temporis correctio incommodis
incrementum attubsset, amor ille ingens originem
duxit, quo Constantinus Pogonatua Constantisfilius
et successor apostolicam sedem prosecutus est, ut
videbimus.

Linea 7. — Hic rcjidam ecrlesiaslicam, ntqiie viijo-
rem, ut mos eral, omnimndo conscrravit. Dum S.
pontiiex appellantibus ad S. scdem sua jura tribue-
bat, Joannis Lappensis in Creta episcopi querelas
audiit, qui ad S. sedem appellaverat a sententia
Pauli archiepisonpi et suffraganeorum ejus insulee.
Cognitio, et judicmm archiepiscopi ab EcclesicB re-
gulis aberrare comperta sunt; namque, ut ait pon-
thextcpist. i adl'iiul. Cret.), v Sub custodia missus
est idem Joannos antistes... insuper el hortabatur
contracanonum jussa,ut daret lide.jussorem.Ueinde
oportebat suam fraternitatem secundum oanonum
vigorem tempore quo se petiit ad nos venire, eum
absolvere tuis litteris : quem non solum noiuisti
canonice absolvereadPrincipisapostolorum limina,
sed magis respondisti ei indccenter,inquiens: Quia
non competenter quffiris. »

<.}uare archicpiscopum acerbe arguens,episcopnm
appellantem, quod suam comprobavit innocentiam
absolvit.etPaulisententia per decretum apostolicum
abrogata, suam in sedem restituit ; qu» omnia, ex
laudata epistola aperte constant : « Qua^ ergo, in-
quit, sancti sanxerunt Patres, indecentia sunt?An
placentia tibi decentia sunt? Igiltir prcefatum Joan-
nem antistitem ajquc inculpal)ilem rcperientes...
statuimus atque firmamus perhujus nostrfe perce-
ptionis auctoritatem, omnia qufc a te tuaque synodo
contra canonum instituta, contraque legum decreta
gesta, confectaque sunt, vel sententiam promulga-
tam adversus eum, inania, et vacua esse ; scd quid-
quid claruerit, eum damnilicatum, ejusdemqueEc-
cclesiam aquoquam,ei tua dilectio faciat reddi,per
omnia conservans eum absque damno... ut sicut
CM'teri tu;e dilectionis episcopi, ct is suae Ecclesiaj
ulililatos cum Dri |it'rager>! limore, » etc.

C.ujus rcL j)artici|ies facicns Vaanum iniperatoris
adiiniiisirum in eadcm insula CrettB, et Georgium
Syracusanum in Sicilia mctropolitam, eos hortatur
ut ad Joannem episoopum in suam sedem restituen-
dum suam operam conferant.

Northundirire in Anglla regis Oswii, qui ab apo-
stolica sedc deliniri petierat.quo die sanctum |)asclia
in id regnum una num lidc revocatum cidebrari
oporteret, Vitaliaiius primo oommeiidat x-elum, ijuo
iirdebat, conversionis .suliditorum ; deinAn ad rcm
veniens ; <i Oportct, iuquit, vestram ceisitudincm,
utpote mcmbrum existens Christi, iii omiiibiis piam
rcgulaiu sequi perenniter Principis apos'oloruiii,
sive in pasoha cclcbrando, sive in omiiibus, qu^e
tradidcrunt sancti apostoli l'etrus ct Paulus, (|uia ut
ikio lumiiiaria cncli illuminaiit mundum,sicdoctrina
eoruin cnrda hominuin quolidio illustrat creden-
tium. » (Ei). 5 ad Osw.)

Postea vero gliscente in codcm rcgno hujusmodi
controversia, ccrlcsiasticorum couvcntum ticriopor-

A. terc cnram rcge^in quo suk qu'sque consuetudin's
ratinn^s afTerret. dehlirratum. Ita:]iie iis congrega-
tis, hinc auctoritas D. Potri pst assorta, qni Pascha
colcbrandum doorevit die Dominico (Christus enim
uno ex his diebus resurroxitipost quartam decimam
lunamMartiiprimumoccurrente:indeverovindicata
cst traditio qu.edara, partira profccta ab apostolo
Joannc, qui pascha semper celcbrabat luna quarta
dccima, partim a nonnullis Asiaticis, qui illud ce-
lebrabant die Dominico, tametsi cum quarta decima
luna conourreret, contra consuetudinem Romano-
rum, qui ne pascha ceicbrent cum Judieis ubi
Domin'oa cum quarta deoima luna concurrit, ad
sequpntem transferunt. CJua; post Romans? vindex
consuetudinis, iia adversarium alloquitur : » lllng
Dei famulos, et Deo dilcctos non nego, qui simpli-
citate rustica, sed intentione pia Deura dilexerunt :
neque illis multum obesse paschffi talem non oliser-
vantiam, quandiu nullus advenerat, qui eis instituti

n pcrrcctioris decrota, quoe sequerentur ostenderet.
Quosutiquecredo.siquitunoadenscalholicus calcn-
laforadveniret,sic ejus monita fuisse sccuturos,quo
modo ea, qu.-e novcrant, ac didicorant Dei man-
data probantur fuisse secuti. Tu autem et socii
tui. si audita decreta sedis aposlolicffi, imo univer-
saHs EcclesiBe, et htec litferis sacris conflrmata
sequi oontcmnitis, absque ulla dubietate pereatis.
Etsi enim patrcs tui sancti fuerunt, nunquid uni-
vprsali, qufe per orbem Christi est, Ecclesiro, ho-
rum est paucitas una de angulo cxtremae incul.-e
prffiferenda? Et si sanctus erat, ac potens virtutibus
ille Columba vester, imo et noster, si Christi erat,
num prajferri potuit beatissimo apostolorum Prin-
cipi, cui Dominus ait : 7'm es Pctrus, et super
hanc Petram xdificaho Ecclcsiam mcam, et pnrt^v
inferi non prxvalelmnt advcrsus eam : et tibi ilaho
clavcs reyni cmlorum'! » {Synod. Pharens., ap. Bed.
lUst. .\ng. lib. m, cap. 25.)

p H;pc audiens re.x Oswius, qui, ut dixi, aderat,
ad Romanum adversarium conversus : « Vcrene,
inquit, Colmannc, ha?o illi 1'ptro dirta sunt a Do-
mino? Qui ait : Vcre rex. At ille ; Habetis, inquit,
vos proferrealiquid taiit.o potcstatis vcstro Columbas
datum ? At ille ait : Nihil. Rursus autem rex : Si
utrique vestrum, inquit, in hoc sine ulla contro-
vcrsia consentiunt, quod ha;c principalitcr Petro
dicta et ci clavcs regni coelorum sunt dafre a Do-
mino? Responderunt:Etiam utriquo, At ille ita con-
clusit : Et cgo vobis dico, quia hic est osliarius
isfe, cui ego confradicpre nolo, scd in quantum
novi, vcl valeo, hujus cupio in oranibus obedire
stalutis, nc forte me advenientc ad foros regni cce-
lorum, non sit qui rescret, averso illo qui clavcs
tenore probatur. H;i'0 dicente regc lavornnt assidon-
tes quique sivc astanfes raa.jores cum racdiocribus:
et ahdicata minus perfecta institutionc, ad ca qua?
m"liora cognoveraiit, sese transferre fostinabant. »

0 Quamobrem Isai;E prophetiam, qu.c in laudata
Vitaliani ad Oswium epistola legitur, huc afforre
hibct, quam R. Pctro. ojusque succes?oribus taii-
qiiam Christo pubordinafis, cujus vicnrii sunf.puto
ascribi posso. E'jn Dominus vocavi lc in juslilia, cl
apprehendi mnnum tuam, rt scrvnvi : ct dcdi te in
luccm rientium. et in fwihis pnpuli, vt apcrircs
oculfls cxcorum,ct educcrcs de conclusiime vinclum dc
dnmo carceris sedentem in tencbris (Isa. xlii).
<■ Ecce, proscquitur pnntifox, cxrpllentissimc (ili,
(luaiii luce clarius psI non snlum dc vobis, sod etiarn
de omnibus proiihptarum gputibus, quod sint cre-
(irturai in Christo omnium conditore. » [Ep. 5 )

791 ANASTASII BIRL10THECAIt'I. 792

LXXIX. SANCTUS ADI-:ODATUS.

ANKO CnRISTI 6G9, CONSTANT. POGONATI 2.

187 Adeodalus, nalione Romanus, cx monachis, de palre Jobiniano (a), sedit
annos qualuor, nienscs duos, dies quinquc (b). Tanlse magniludinis (c) fuit mi-
tissimus, ac Lenignissimus, ut omncm iiomincm a majori usque ad minimum
libenler susciperct, pcregrinis compassioncm cxl)ibuil (</), ul cliam unusquisquc
5 quod poslulavit, sine dubio impclravit (e). Sed ct rogam omnibus ampliavit. Hujus
temporibus Mezzetius (/), qui eral in Sicilia cum excrcilu Orienlali, intarlizavil
(9), ct arripuit regnum. Et (/() perrexit exercilus Ilalice per partes Istria-, alii
per partes Campaniaj, nec non et alii per partes Sardini;s, el Africa;. Pari modo ve-
nerunt pcr (;') Siciliam in civitatem Syracus. et Deo auxiliante interemplus csl, nec

10 diccndus Mezzctius (/). Et mulli ex judicibus ejus truncati, perducti sunl Conslanli-
nopolim simul cl caput cjusdem Intarloe. Poslmodum venicntes Saraceni in Sici-
liam, oblinuerunt proedictam civilalem, ct mullam occisionem fecerunl in populo {k),
qui in caslra scu monlana confugerant. Simililer cl prredam nimiam fecerunl, el aes
quod ibidem a civitale Romana dclatum fuerat, sccum tollenlcs, Alexandriam reversi

13 sunt.

18S llic ccclesiam beati Pelri, qua; cst via Portucnsi juxla campum Meruli, ut
decuit, restauravit, atque dedicavit. Scd et in monasterio sancti Erasmi situm in
Ccelio monlc, in quo concrevisse (/) visus est praedictus sanclissimus vir, mulla nova
ffidificia augmenlavit, sed et casalia conquisivit (m), ct in vita sua abbatcm, ve! con-
5 gregationem ibidem instituit. Post cujus Iransitum tanlw pluvia", ct tonilrua fue-
runl, quales nulla «tas hominum mcminit csse, ut ctiam homines, et pecudcs de
fulgure inlerirent. Et nisi per lilanias, qua; quotidic fiebant, Dominus essct propi-
tiatus, non poluissenl homines triturare, vcl in liorrcis frumenta recondcrc. In lan-
tum enim crcvcre h;ec mala, ut cx ipsis pluviis dcnuo legumina rcnascerenlur, el

10 ad maturitalem dcvenirenl, pro quo capti liomines mirabantur. Fecil aulcm ordina-
tionem unam per mensem Decembris, presbyleros xiv, diaconos duos, episco-
pos per diversa loca quadraginla sex (n). Qui eliam sepultus csl ad bcatura Pe-
Irum aposlolum sub die vi Kalendas Julias, et cessavil cpiscopatus menses qualuor,
dies quindecim (o).

A tempore ordinationis sancli Grccjorii papx usque /luc, sunt anni nonaginta (juinquc,
menscs quinquc, dies qualunrdccim.

NOTOL.E MAnC.lNALUS FABHOTTI.

(n) U., Joviniano. (,li) B., 7, m. 2, d. 17. (c) B., in tanta mapnil. ((/)exhiberel. (r) impctrarct. (f)B.,1Ac-
zentius. (ij) B., tyrannizavit. (A) Tunc. (1) in. (;') Vid Baron, ud ann Uomini 668) (k) in popnlo vix pauris
cvadenli|jus,(iui por niunitissima castra confugerant.et juga inontiuin..\uf('rcnles (luoquc pra-dam nimiam,
ot onmcin illuin ornatum wris, ac divcrsaruni spccicruni, qucm Constantinus n Honia nnvigio dctuleral,
secum asporluutcs. (() B., convenissc. (m) et multa ibi pra;dia coniiuisivit. (u) B., i'.i. (0) B., scx.

VARLE LEGTIONES.

E.r coilicc Fantcsiano. A mitissimus atque bcnipnissimus tanta magnitudine

utomncm bom.amujore usquc ad minorcni./m. *, 5
tfum. 1H7, liiica 1, de palrc Jobiano. haM ul /(c.7.. Mai. et Thuan, crrcyiM voce quod, cujun

loco lcijitur qui. /in.fi.hujus tcmpopc Misscssus. rtc,

i\i(m. 138, lin 1, ceclcsiam bcati Pctri,qui cslvia ut laudati n^dd. cum quibtis ccncordal etiam lin.9 Si

Porluoiise ju.xta pontc Meriili. tin 5, ct tonitrua luc- h.vc crcipins ; Deo auxiliantc inlcpcmptus ncc diccn-

nint, qu;ilcs nullu a.'las homnium mcnioralur, ul ,i„s Missessus cf niulli ox judicibus. lin 11 c/ 1.1,

ctiani liiuuines, cl peculia de fulgore interirent. „/ /(iu<f((fi a>dd. lin. H, a Uoma navigio illuc delU-

lerat. sccum asportantcs .\lcx. rev. sunt.
Ex codicc yallicellano. .Yt<m. 13S. Lin 1, 2, 3 cl V, concordat cum codd.

n Reg., Mai. ct Thunn,, lin 5 ct f), atijuc ton. f. qualcs
.Vum. 137, linca l, Jobiano. Iin2, quinquc.Uic fuil nunquamfucrunt atcmporediiuvii,utetiambomiDes

793

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ADEODATUS.

794

et peculia de fulgurc interirent./in lO.pro quo omnos
etiam mirabantur.

Apud Fabrottuin ex codicc Frchcri.
Num 137, lin 1, B, Jobiniano, ,1, Joviniamus, B
Jobiano.
Num 138, lin 4, abbatem, A abbatiam, vel.

Ex codice Regio, Mazarino et Thuano.

Num 137, linl, Jobiniano. Iin2, quinque. lin 3 Hic
fuit mitissimusatque benignissimus. iiid., amajore
usque ad minorem (.V,a minore usque ad majorem).
/in4,exhiberet,utetiamunusquisquequodpostularet
ab eo sine dubio impetraret. lin 6. Hujus tompore
Mozetius, qui crat in Sicilia cum exercitu Orientali,
arripuit regnum, tunc perrexit exorcitus Itali». lin
9. A. Et pari modo venerunt in Siciliam in civita-
tem Syracus. et D. a. interemptus est, nec dic Me-
zetius, et multi ex ducibus (M, judicibus). tin 11.
Ejusdem. Postmodum venientes Sarac. lin 13. In
pop f. vix pauci, etc, ut in ora. lin 14. In oranavi-
gio illuc detul asp Alcx rev sunt.

.\um 138, lin 1, eo tempore .\deodatus papa cc-
clesiam boati Petri, qu.-c est in via Portuen.-^e juxta
pontcm Meruli. lin 2, sed ct monasterium S. Her. lin
3, sanctiss vir pr multis novis aedificiis augmenta-

A vit, et multa ibi procdia conquisivit, abbatem, ct
congregationem ibi constituit. Post. /i;i5 et 6,atque
ton. f. quales nunquam fuere a tompore diluvii, ut
homines, et peculia de fulgore int. (in R codemenda-
tum, de fulgure). lin 7, .Va;, cottidie, fl. quot. lin
9, rec in tantum ut per ipsas pluvias denuo leger.
lin 10, pro quo omnes mirabantur. lin 12, qui se-
pultus est. lin 13, Julii.

E.t codice Thuano altcro.

Num 137, lin 1, ex patrc Johiano. Lin 4, tantam
comp. Lin 13, confugium fecerant, et pr,-Edam ni-
miam,vel «rea, qus ibidem a civitate Rom navicata
fuerant secum abstollentes, A. °

Num 138, lin l.pontem Meruli. tin 6,qualisnulla
eTtas hominum, ut etiam h. et peculia de fulgore i.
lin 9, in tantum ut ex ipsa pluvia denuo 1. r. e. a.
m. d. pro quo capit etiam homines mirarentur.

Apud Peniatn em codice Cavensi.

Num 137, lin 13, in pop fec. lin 14, fec vel es de
ibidem a c. r. navigatum f. s. abstollentes.

Num 138, tin 2, monasterium S Her sito. lin 7,
peculia. tin 8, propit ut potuissent. tin 9, in tan-
tum ut ex ipsis pluviis. lin 10, devenerunt pro quo
capitulo etiam hom mirarentur.

ALT.\SERRA.

Num. 137, linea 9. — Et Deo auxiliante intcrcmptui
«/ncf (f!V<THrfu«.V(',:t7!</M5.Mezentiusnecdicendus,nec
nominandus, quia por tyrannidem arripuit regnum
in Sicilia. Idem de Macario Antiocheno patriarcha,
qui depositus est ob hsresim in synodo vi, in Trull.
Anastas. in Agathone : i< Cumque post ha3c adhor-
tatus est nec dicendusMacariusasancta synodo." De
Saracenis idem Anast. in Joanne V : « Pacem consti-
tuit cum nec dicenda gente Saracenorum.>iIdem in
Gregorio II : « Illis interea diebus Constantinopolis
bionnum, est a nec dicendis Agarenis obsessa. » De
Philippico hicretico idem eodem loco: «.A. Philippico
nec dicendo. » Idem in Stephan. III: « Juxtaquod
a pra?rato nec dicendo. .\Istulpho tyranno fuerat
directus. " Iilem in Leone III : (( Obviam illi sine
planeta iniquus nec dicendusPaschalis primicerius
occurrit. »

Num. 138, linea 4. — Sed et casalia conquisivil.
Casalia sunt pra;dia suburbana. VV.Tyrius deBell.
sacr. lib. iv, cap. 19 ; k Recesserunt etiam a nobis
per illos dies, nostri domestici, et suburbanorum
nostrorum,qua3 casalia dicunturhabitatores.» Jacob
e Vitriaco Occidental. histor. lib. ii, cap. 2 : « Non
Bolum civilates et oppida, sed etiam casalia repleve-
rant. » Anastas. ipsc in Adriano : « Civitatem Ra-
vennantium et casales ac omnia pra;dia Ravennatia,
et alios plurcs fundos, seu casates et massas. » Et
infr.: « Cum fundis ct casalibus.» Idcm in Paschali:
«llospitale cuin fundis et casalibus at(|uc massis.»

Linoa 7. — l'cr lclnnins fju,i' ijuotidie fiebanl. Lc-
tania: indictic pluvis arccndn! gratia, quandoque in-
dicta; inundationis causa. Anastas. iii Gregor. II :
i( Por dics autem septem aqua Homam tenebat pcr-
vasam.A domno itaque papa letanifficrebroliebant.»
Alias pro gratiarum actione pacis. .Anastas. in Za-
char. : (( Et sic regressus cst, Deo propitio, cum vi-
ctoriic palma in hanc urbein Romam,([ui et omnem
populuin aggregana, eos cst allocutus.ut ad persol-
vendas omnipotenti Deo gratiarum actioncs, ab cc-
clesia Dei gonitricis, qua; vocatur ad Martyres,
egrossi omnes cum letania generalitor proporarent
ad beatum rrincipem aposlolorum ; cl ita factum
est.iiAlias |)ro inipctrando au\ilio adversus hostes.
Anast. in Sto|)hano III : (( llic bealissimus vir pro
saluto provincijo cl omniuni Christianorum, omni
sabbatoruin die lelaniam omni poslposito ncglcctu
fieri statuit. »

NOT.E VARIORUM.

BIXII ET LABBEI.
Num. 137, linea 1. — .ideodatus. Anno 669, nona

die mensis Aprilis in locum S. Vitaliani subrogatus
est Adeodatus, gratissimus omnibus.

Linea 12. — Venientes Saraceni in Siciliam. Si
epistola, qu» sub nomine Vitaliani papa; ad mona-
chos Siculos lata e.xstat supra.vera esset Vitaliani,
dicendum forot contra Anastasium hanc cladem Si-
cili;e insuL-E factam esse potius sub Vitalianoquam
sub .\deodato.

CENNI.

p NOT.E CIIP.O.XOLOGIC.E.

Adeodati et Doni pontificum acta antiqui scri-
ptores tam jejune narrant.utnisi ex Anastasiopauca
qua;dam suppeterent, dolere et ipse possem de iis,
ut pr.-Bscrtim de Vitalianoeorumpr.-edecessore.Baro-
nius {an. 069, n. 2). « Dolemus tanti pontificis tum
scripta, tum acta maxima ex parte calamitate tem-
porisdeperiissepenitusoblivionesepulta.»Quodvero
magis dolendum, eruditis recentioribus eorum tem-
pora minus accurate describi apud Anastasium visa
sunt. Hinc est, quod prae aliis Papebrochius,Bacchi-
nius.et Pagius suam sibi quisque chronologiam pro-
prio arbitnatu confecerunt.AteorumquisqiieabAna-
stasiivestigiisdenoctens,ncquoalio,pr;olorconjoctu-
ram,fundamentosuam opinionem astruens videtur
plureshuio historis tenebrasoffudisse.quam quibus
antoa obducebatiir, ut palamlitex vitiis, qu.-nin alio-
rumcastigatorePagiodeprehenduntur.GicterumAde-.
odatusVitalianj successoreodem anno672,quo hic do-
Q 8iit,scdcrecffipit,uterudltirecentioresagnoscunt;se-
dilqiio annos quatuor,menses duos,di(>s quinque,ut
infraenucleatiusostcndam.Vitaliani autcm mortcm
non posse ante prsdictum annum constitui patct cx
sedibus ejus successorum post .-Vdeodatum, Doni, ct
Agathonis, qua; cbaracteribus temporum forc eertls
innituntur. Doni praisertim eloctionem cometa.qui
in Oriente apparuit mense.\ugusto,confirmarctesse
factain an. 676, ut Herman Contract ct Calvis. prai
aliis obsorvant. Vorum Antonius Pagius an. 677 a
num 9 cum Chilfletio de .\nnis Daijoli eum apparuisso
contendunt an. 677, ad qucm rcforri aiunt a Boda
llist Anijl lib iv, cap 12, copulantc illum cum Ecg-
fridi Nordanhynibrorum rogis anno octavo ; licotdc
eo agat ann 6SS cum S. Wilfridi cjoctiono. Quid-
quidaulom sit do haccrudilorumcoiilnivcrsia.rsinio
comota sorius ocius apparuorit, liaud dillVrri oporlot
Vitalianiannumemortualcm,vcrumAnastasiilocuiii

793

ANASTASII BinUOTHECARlI.

796

diim esset electus latius interpretari. Aut igitur hoc
anno G76, aut sequenli 677 aiiparuit; si aiin. 656,
quod probaliile admodnin rf.ldit intcmperins, qurc
transitum AdiiodatisuLsocutacst, et aliaj calamla-
tcs ab auctoribus relalu;, emorlualis Viiallani est
672; si vi;ro cometa apparuit677,ut sonlinnt doctis-
simi viii Ghiriletius et Pagins cum Beda, ne ruat
tota Anaslasii series, piignetqnc id cum aclis vi sy-
synodi : ea senlcntia tota D )ni a;tas co;npreh"n'li
debet.QuK cum ita sint, spoclanda primuni cst dics
ipsa emortualis Vitaliani, deinde ordinatio, sodes,
et mors Adoodati, quibus prKdicta contirmantur
coiitra [{aronii interprelationem. lllud cniin Anasta-
sii in Vitaliano aientis port c.cdem Conslantis : « Et
non post multum temporis an^edictussanctissimus
vir vitam finivit; » quod eliam tradunl Paulus Dia-
conus libv, cap 11, de Oest fjingob et Joannes Dia-
conusrfi' Archiep i^eap num 33.l?aronius interpreta-
tur, non seeus atquc post paucos monses pontifex
obierit diem suum : undc fit, ut codd omnibus et
calalogis rcpugnantibus, Adeodato tribual annos
s.'ptem, aUius nompe exord'endo; nam annum676
aliunde intellcxit canccllos sibi circumdare, citra
quos cgrodi non licebat.

Dupliccm supra exposui opinionem de mensibus
sox praHcr ann. 14 Vitaliano a.''criptis,quarum u!ra-
que ad Vitaliani obilum ducit. Prima orat, accipi
oportero eos mcnscs.tanqnam incoraplctos,ro;undo
licet nuniero pronuntiatos : eamquc opinionem sc-
quilur Panvinus, sedis.se aieus Vitalianum a dieSO
Jul an. G57, ad 27 Januar 672, annos 1-i, mensesS,
dies 29, qu.-e revera procodit inclusis cxtremi.-i, ut
numeranli palct. Altcram opinionem, quod ncrapo
ab impeiita manu in Cal in ui Cal conversum ruerit
non obscuro indical Bollandus sc tucri, dum ad d.
27 Jan ia Comm prxv iid S. Vitd consis;nari mortem
S. ejus pontificis prKdictadie testaiur in Martyrolo-
giis ncc plurimis,nfc anliijuissimis. Quare si pro die
27, dies 29 Januarii accipiatur, pal.im ost, quod a
die 30Jul657 ad 29 JanuarG72 anni 14 ctscxmen-
ses solidi,inclusip diel)us ordinationis et mortis nu-
merantur. Harum utro sit pra;ferenda incertum :
secundam autem probahiliorcm reddiint Inm incon-
stantia in dic mortis del!nienda,quam Luitprandus
ad dieni G Februarii dilTcrt.tuin uova apnd Anasias
ratio recenscndi tcmpora roUmdo numoro.

Post Vitaliani autem mortom cessavit sodes es
Anastasio menses duos, dies 13, ct ex primo ettcr-
tio catalogis Colbertinis menses 2, dies 14. Itaquc
tantumdom lemporis ometiendo, seu a dic 27 Januar
menscs 2, dios 14, exclusis extremis, seu a dio29,
menses 2, dies 13, emortuali inclusa; dies ordina-
tionis Adcodali fit obvia, qua; est 11 .\prilis pra? licti
anni 672, ut littera DominicalisC planum facit. Ab
utrolibet vero inlerpoiitifioio in codd et catalogis
occurcnte minimc discedcndum orbitratu proprio
satis superque docel Anton Pagius sui lapsus exem-
p!o, an. 669, n. 4 et 676, n. 2, nain perpcram crc-
dens diein 22 Apran. 572 in Doininicam incidere,
cum esset fcr v; eam tribuondam ordinalioni .\dco-
dati conlendit, et vacalioni sedis duodecim ilios
adjungit, qun; addilo in alios, aliosquc lapsustem-
porum cum Iraxit, ut videbimus. Opportiine ha;c
inoneo, no lantnj eruditionis viro in oninibus fidcs
integraadhibcatur; namPagiusncpos,qui sanguinis
quam cycli ratione habere nialuit, lapsus el ipse
cst, ut iiifra palam fict in suis nolis.Xe igilur voli-
inus cuni Pagiisordinatum pontificem fcr v,aut aliis
erroribus implicemur, ab Anastas codd et catalogis
miniine dedinandum est,nisi evidcns ratio, aut mo-
iiumeiituin aliquod secus ficri oporlero suadeanl.

Itaijue ordinalus hic pontifexdie II .April an.672.
non (liulius rexil Ecclesiam,quam usque ad diem 17
Jun 670, ul docenl codd omn.^s ot catalogi, auclores-
que pra;stantissiuii apiid Pagium, qui constanter
Adeodalo Iribuunt annos i, liicnsfS 2, dieso. Unde
sequitur, quod dies deposiliouis ab Auaslasio indi-

\ cala2G Jun ab criiortuali seceraenda est, ila ut ea-
d-^m dies 25Jun r.il translalio ponlificis ab ecclesia
Lateran^insi (ubi slatim post mortem riierit deposi-
tu.s) ad S. Petriim. Mque suadct interpontiliciuni
porl mortom Adcodali, qiiod a pr.-edicta die emor-
tuali numeratur, non a depositione apud S. Petrum.
Qiiod profcctn non osl novum, neque inaudituTn,
namqiio itaalias ractum,quaiido peraors intcinp<!-
riein elnrri cadaver r.on potuit, vidimus siipru iii
Sabiniano pag 13. Pr.Ttorquamquod itaesse factiim
Anaslasius ipse docft, >. post cujus transilum, in-
quicns,tant.-c pluvi;e et tonilrua fuerunt nuales nulla
a;tas hominum meminit csse, ut etiam nornines et
pecudcs de fulgure inlerirent. El nisi per lelanias,
qua; quotidio fiehant.Dominus csset propitiatus.non
potuissent hominos trituraro, » etc. Deinde post
multa subdit : « Qui eliam sepultus est ad tjpatiim
Petrura subdic vr Kal Jul. " Quasi dicat, cloro non
licuisscantc eamdiem por phiviarum frequcnliam

n ca|jcro npportunititom eirerendi cadavor, ut proba-
bile reddit Roms dcgentibus longa via, qua utraque
basilica invicem disjungitur.

CIACONII.

Num 137, linca 1. — ■fdeodatus. Natione ltalu«,
Jovini.ini fllius, patria Romanus ex nionacho S.
Er.isirii in Cojlio monte ordinis S. Benedicti, impe-
ralore Klavio Hcraclio Conslanlino Augusto, scdil
annos 4, menses5, dies 16,consocratus iii Idus die
l^ominico.

Num. 138, linea 5. — Tantv pluvi.T et tonilrua.
Indiceb.Tl raulta mala impendentia per id tempus
stolla crinita. qiiani Gr.pci cometii appellant, qu»
tribus continuis mensibus apparuit, etpluvia; nia-
gna; ac frequcntia tonitrua.

PAGIl
Nura. 137, linca I. = Adfodatus nilionf Romanti^.
p Adeodatum,nationoRomanum,Jovianililium exnn-
'-' nacho pontiliccm Romanum ordinatum csse eodera
annoscxccntosimosoptuagesimo.cecundo.et quidem
die vigcsima s^cunda monsis Aprilis in Dominica,
postquam sodes pontiliciaccssa^^spt non m 'n^rs duot,
dies trcdccim, ut oxscrip'orum vitio in Anastasio
b^gitur, scd mcnsrs duos, dics riginti quinquc, ox ipso
Anastasio demonstratur; subdit enim eum sedissc
aniws quntuor, menses duos, dirs quinque, et obiisse
vol sepullum esse ah heatum Prlrum apostfilum suh
dic sexta Kalend. Julias, seu die28 nicnsis Junii, a
quo dio anni sexcentesimi septuagesimi sesli quo
morUiiis est, si por annos 4. menpes 2, dics 5, re-
troc.-das porvcnies nd diem 22 monsis .\prilis nnni
(i72, qiio idoo die ordinatus ost socundum .\nasta-
siura, qui conscquenler srribere non polnit post
Vitaliani ninrlem sedom varnsse mcnses duos, dies
trodecim, cum ijBomet asserat Vilalianura obiisse
die 27 mensis Jnnuarii.

Hc goslis ab hoc pontifico nihil suporosl, pnter
n diploma.quoconlirmal privilogiura.quodc.rotnerlus
Turononsis episcopus nionastorio S. Martini con-
rossorat. lUum in eo lolum consislil, ut opiscopua
Turoncnsis, in cuius dia'ccsi monnslorium sanrti
Martini silum,n«l1am in co poteslatoni hnbcat.nisi
qiind monachis ct sncros ronrcral ordiiios, ol snnc-
lumChrismneonrcdnt.Jonnnos iiiiidom l.aunoiusin
Asscrtione inquisitioni^ in jiririleqiiiin San-Mednr-
densc^do (\x\o dictuni esl in Groj^orio papa.duodorim
argumenlis islud inipiiiriinvil. Venim Rndulphus
Monsnverus, in libro de Juribus Ecclosia' sancli
Martinf Turononsis.ea vann ot futilia osso oaiondit,
et CarolusCoinlius in .\nnalibusecclosiaslicis l>an-
corum ad annum 676, ubi utriusquo raliones oipon-
dit, ot inter se confcrt, recte concludit. in illo pri-
vilegio nihil ncciirrerc, quod formul.r privilopi a
Marculfo lib. t. cap. 1, exhibili', refragetur, idoo-
que porperam Launoium illud supposilum et su-
brcptilium fuisse cxistimasso.

797

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — DONUS.

798

Anaslasius in Adeodato tradit hunc pontificem
sedissc (onws qmtuor, menses dms, dies quinque,
quod etiam legitnr induot)uscodicibiisniss.An;ista-
sii ColbertiniSjin Luitprundo, Orderico iib. ii, Rcki-
mone.Herinanno Contracio,cutalogo Va'icaiin-iirLla-
tino,a]iis.;ue; ac sepultum esse ad beatum Petrum
apostoium dio 2G niensisJunii.r.iciiuibiisrlediiximus
eum ordinatum die 22 Aprilis anni 67'2 el obiisse
die 25 mensis Junii anni 670, ut numeranti patet.

MAFEI.
Num. 1.38, linea 5. — Post cujus Iransitum tnnlx

\ plui>!,T. Ingrucntis hujus cceli tcmpestatis meminit
eti.im Pauhis Diaconus lib. v, cap. 15. de qeslis
Lanjob. : « IIoc tomporc, in^uit, tant.-c pluviae tan-
taque tonifrua fucrunt, quanta ante nullus memi-
ncrit hominum ; ita nt inniimnra hominum et ani-
maniiimi millia fulininibiis cssent perempta. Eo
anno lc;Jrumina, qua; propter pliivias colligi nequi-
verant, itfirum rcnata, et ad maturitatcm usque
perducta sunt. n

LXXX. DONUS.

ANNO ciinisTi 676, constant. pogun. 9.

130 Donus, natione Homanus, ex patre Mauricio, sedit annum unum, menses quin-
que, dies decem. IJic alriura beali Pctri apostoli superius, quod cst (a) ante ecclesiam
in quadriporticum magnis marmoribus slravit, sed el ecelesiam apostolorum, sitam via
Oalieiisi, ul dccuit, reslauravit atquc dcJicavil. Ilemque ccclesiain sanctse Euphemife,
5 positam via Appia, similiter dedicavil. C.leruin quoque diversis ordinibus et lionoribus
ampliavit. Hic reperil in urbe Iloma, in monasleiio quod appellatur Boelianum, Nes-
lorianilas, monachos Syros, quos p"r diversa moiiasleria divisit (i). In quo prEedicto
Dionaslerio nionacLos Roraauos iiistituil. Ilujiis lcmpnrihus Ecclesia Havennatum, qua;
sc ab Ecclesia Romana segregaverat causa autocephalise, deiiuo se pristina! scdi apos-

10 tolicaB subjugavit. Cujus Ecclesice prajsul nomine Rcparatus e vcstigio, ut Deo placuif,
vitara finivit (c). Hic dum essct electus per Augiisli meusem, apparuil stella a parlc
Orienlis a galli cantu usque mane pcr menses tres. Cujus radii coehim penetrabant. In
cujus visione surgcnlis omncs provincife et geiites mirabantur [d), qure post in semet-
ipsum reversa disparuil. Pio quo capilulo ct maxima mors a parte Orientis subsecuta

15 est (e). Fecit autom ordinationem unam : preshyteros decem, diaconos quinque, epis-
copos per diversa loca nunieio sex. Qui etiam scpullus est ad bealum Pelrum apos-
tolum sub die iii Idus Aprilis, et cessavit episcopalus menses diios, dies quinde-
cini.

NnTUI..T; MARGINALKS FABllOTTI.

(a) quod paradisus dioitur est. (/>) B., ad pmnilentiam scUicet. (c) Vide Baron.ad ann.Domini 078. ((/)
Quidnaiii esse pnssit. (e) Post eam apparitioiiem maxiina mors a parte Orieiitis subsecuta est.

VAni.E LEGTIONES.
Ex codicc Vallirelhino. J) candidis, ct magnis marnioi-ibus iniriiice str. Iin.

Nutn '39, lin 2,boati Pctri ajiostoli snpcriuseto. 5. "piu eccl sanctie Eufeiiii;e. liii J. in mon Boe-
ut Hcij., Mnx,. et Thuan., cum qiiilms concordal ctiam tiano II. /in 8, divisit, et in dictum inonasterium
lincis .1, 5, 7 et 17. lin 8, divisit, et irain dictum monachos Roinanos instiluit lin JU, segrog ulice-
(lcgc, ct jam dictum) monaslpriuin etc. ut laudnti phnli d. lin 12, ilic papa duiii esset el. iin 14 sur-
codd. lin. 10, segrcg. auexoca; valie (leje autoce- gcntes o. p. et g. mir quidnani esse possel. Post
phali.T) denuo s'e pristino (Idje prislin.-c) sod»apos- ^'^"1 apparitinncni niaxiina iiinrs a parte Orientis
tolonim suhjngavit. tin 12, Hic papa dum csset sulisccula est. Ilic; fecit ordinalioneiu i. lin J7, lo-
electus pcr .\uguslum menscm. lin. l'(, cqbJos pc- ca 6.

netrabant. In cujus visione surgentes o. p. et g.
mir. quidnam csse possit.Post quara appantionein
etc. ul dicti codd.

Apud V. L. Fahrotlum ex codice Frehcri.
Lin 18, suh die iii. Jdus. B, iii Kalend Apr.
F.x codice Begio, !\faxarino ct Thuano.

Ex codice Thuano alt-:ro.

/,i'« ."), qiiod per div Joca divisili; Ua 11, cielos
p. lin cad., siirgentes. liii 15, pro q. c. ina.vima

iiiorM.

Apud Pcnuim ex codice Cavcnsi.
Lin 1, Conus. lin 3, sed eccles. lin 0. cleruin ui-

IJn 1, sndit ann 2. tin 2, lieati Petri siipe- dclicet diver iin. ead repperit Lin.S), Ravennate.

rius, quod paradisus dicitur, et est. lin i, q. //h. 12, per iii .Vutriisto mensn.

NOT.K VARIORi;.M.
ALTAyERIlA. qu.,d nppcllatur linrtianum, Ncslorinnitas monachos

Linea 6. _//(c reperit in urhe lioma in monaslcrio .Siirios, quos per diversa monasteria divisit. Moiuiclii

799

ANASTASII BIBLinTIIECAnil

80n

lapsi in haeresim pccnitontia; causa transferuntiir
iii areliora iiionastcria, can. Si cpiscopus, 50 disl.,
can. I)c lapsis. 16 qu. Eadcin ost poona clcricorum.
AiKistas. in Lcono II : d Verumlamcn suprascripli
(lcl'ciisorcs malorum ha;rcseos, dum nollent a suo
rrceilcre proposito, per divcrsa monasteria sunt
retrusi. »

Linea 9. — Ilujus temporibus Ecclesia Ravenna-
lum, (ju:e sc tth Ecrlesia homana segregaverat, causa
aulorcpliiili.f ilnnio se pristiiuv scdi apuslolicx suliju-
ijaril. Itr|i.ir:ilii-. iiicliiepiscoiuis Uavciinas scdiajio-
sti)lic,x- sc i-ulijccit. Antc euin archieijiscoin Itavcn-
nates ita intumiierant, nixi priviiegio Constantis
C.Tsaris, ut cpiscopos sibi subjectos ipsi consccra-
rcnt,et a tribus su;c ditlonis cpiscopis eonsecrarcn-
tur, nc(iue ullam coufirmationcm pelerent a Rom.
pontilice. Dc quo Ilier. Rubcns Hist. Huvenn. libro
IV, ad ann. 0'iiS.

Linca 12. — Apparuil stcUa d parte Orienlis a
Qiilli cantu iisque nuine per mcniscs Ire.i. Galli cantus
pro media nocte. Anast. in Lcone II: " Et nisipost
galli cantiini c(jcpit paulatim delinipidare. »

Linca 15. — I'ro ijuo cupilulo. Capitulum hic est
rcs vel causa, quia causa cst caput rei. Auastas.in
Zacharia : <■ Kt alia qurn spnpondcrat capitula. »
Alias capitulum est qiuTstio de rc certa.Auastas in
Grcgnrio II : « In(inisitus dc (luilni.^^dam capitulis,
optinia responsionc uiiaiii(|ii:iiiii]uc .'^nlvit quajstio-
nem. » luterdum capituluin cst aiticulus litis,utin
I. pcnult., V? 1, c. dc rcbns crcdit. el jurejur. causa
vel capilulum decidalur.Kt !< His de piwsenlibus cjus-
dcm leg. .■Uiis vel cnpitulis, vel lilis membi-is. Caput
cst suinma cujusque rci.Plaut.in Asinar. « Ego ca-
put huic argcnto tui hodie rcperiundo.» Indedimi-
nutivum capituluni. Capitulum etiam sumitur pro
servo. Servi non habcut caput, id csl statum seu
personam; scd dicuntur habcre capitulum, quasi
minores capite,seu capito minuti.Plaul.in .Vsinar.:
« Scribam huic te capitulohodiefacturum satis pro
injuria. » Idcm in Curculinn : « llbi quid subri-
pucrc, oporto capitulo calidum bibunt.»

BALUINI.

Linca 12. — l/ic dum essct cleclus, per .iuijusti
mensem apparuit stclla a parte Oricnlis a ijaUi cunlu
usijue nmne per menses Ircs, cujus radii ra;lum pc-
nelrabant...ijme posl in semetipsam irversa disparuit.
Anastasius vocat stellam, qua; in pontitlcatii Doni
apparuit, quam Bcda propno nomine comctam ap-
pellat, lib. iv, cap. 11. Uist. Ecclcs. (jenlis Anul.:
«Anno,inquit,Dominic;clncarnalioiiissc.vcentesimo
septuagesimo oclavo. qui est annus impcrii rcgis
Egfridi octavus, apparuit mcnseAuguslostella.qua)
dicitur conieta,ct tribus mcnsibus permanens inatu-
tinis horis nriebatur, excclsam rudiaiitis DaninuT
quasi columnani pr;B se fcrens.» liic comola appa-
rcre cocpit mcnse Angusto. Viscbalur in plaga ctcli
ad Oricntcm spectantc. Oricbatur tribus circitcr
horis anle solis ortum.Sul) ortum solis disparcbal,
silaribus radiis cjus conspcclum intercipicnlibus.
Ejus radii cccli rcgionem pcnctrantcs caudn?, seii
trahis, scu cohimna! spcciem pr;c se fercbant. Et
post tres mcnscs eomola disparuit. Ilas omnes eir-
cunistantias adnotasse Anastasium satismirum cst
pro eatemporum iniquilatc,quibus scicnliaruinstu-
dia in pejus prolapsa eranl, proque historici ccclc-
siaslici instituto,cujus ad astronomicas sublililatcs
attendcrc partes non sunt. Ul.e lantum aslronomo
non suHiciunt, qui,ul ad cxaclos calculos illiusco-
meta; phenoniena rcvocare posset, pUiribus iiidigc-
rct, vldelici>t indicatum vcllct punctum ca-li.cui iii
prima appirilioue comela haTebat, longitudinem,
ct latitudiiicm, semitam, tiuam dceurrcbat, cl elc-
ritalfni, qua fcrcbatur.

.•\ntiquiorcin apparitioncm comela; posl a;rara
Chrislianam eques Ncwlonus non recilat illa,lib.iii

A. 1'rincip. mat.phil. nal. rem. ix, qua; conspecta esl
anno 1101, vcl 1100, « cujus stella erat parva, et
obscura (ut illa anni 1080), sed splendor, qui c\ ea
exivit,vahle clarus, ot quasi ingens trab^ ad Oricn-
tcm, ct auuiloncm tendebat, ut habct Hevclius cx
Simeone Dunelmensi inonacho. » .\nno 13;J7 Nicc-
phorus Gregoras historiciis.ctastronomusConslan-
tinopolitanusalteruiucomotamrefert.cujusscraitam
inter fixas satis accuratc dcscribit.ut notat Edmun-
dus llallcius in Comr-tographia, sed lemporis cir-
cumstantias ita consignat, ut calculo astronomioo
subjici non pos.^iit./Xnno 1 i72 Begiomontanus'alium
obscrvavit niagnitudin(", ct coma terribilcm.qui in-
tra uniim diem'iOgra(luscirculi maxinii pcrcurrcre
obscrvalus est, codoinquc ilallcioadvcrlcnteprimus
fuit,cujus particularos notrfadcalculumsuflicientes
ad nos pervencrint. Anno 1577 Tychonc per Buas
machinas ad cxplorandum ciclum aptissime inven-
tasobservante,cometaejusoculis sc spcctandumex-

n hibuit.isquc potuit astronomicis legibus ila alligari,
ul jiin tum astronomispcm conceperintdocometis,
non secus ac dc planctis phiiosophandi. Quod tan-
dem praistituni est a summoillngeoinetra,ctphilo-
sopho C(iuite Isaaco Ncwtono,aiin(i lOSO.prodiginso
illo coniota dc ccelo ad solern pcnc ad pfrpcmlicu-
lum lapso, qui pcr quatuor solidos menses visus
ad stabiliendam Iheoriam comctarum, situm, orbi-
tam, motum, idoncus quam maxiino luit.

Quod hislorici cometarum appariliones raro, ct
minus cxacte adnotaverint,id factum judicocx pbi-
losophorum pnTJudicio, duce .\ristotele,putanliun)
Dsse illos ignos forluilo accensos in rcgione sublu-
nari,nec lanti cssc has halituum per acravagantium
semitas scriptis consignarc. Postquam vero reccn-
tiorum astronomoruin industria,accedentc subsidio
instrumcntorum ad id fabricatorum,prssertiiutul)i
optici longioris.dctcxilesse comelas HiwiHfti/fl/K-i/m
ignem,Mi jam pridem dixorat Senoca (I. vii, Qu.rst.

„ natur. c. 22), scd inter wtcrna opcra naturte, ncnipe

^ esse totidem planotas.suasqucorbitascllipticas.sive
mavis parabolicas circasolem.alterumcxumbilicis,
dcscribcro, abiro, cosdcmquc rcdirc slatis pcriodis,
nuUus apparct in cadis comcta,<iui paratum ol>scr-
valorem non inveniat, et in eam curam unice in-
tontum, ut exactc ea omnia adnotcl, qua; ad ple-
nam oiusdem theoriam conducaut.

Oui lianc hypolhesim primus condidoril.fuit Joan-
ncs DomlnusCassinus ab anno usquc UM'>i^. Is sc-
cum rcpulans duos cometas diversosnon possc ha-
berc tres has conditiones, 1 eosdem nodos, 2 eam-
deiii inclinalioncm sua; orbita: ad cclipticam, 3
eaiiidein cclcritatcm in suis perig.Tis. ct obscr\-an9
ex cnmparatis plurium romclarumobscrvationibus
ali(|nando tria n.Tcperfcctccontincereinduobusco-
niolis, judicavil non csse illos,nisi unum.ciimdom-
quc comctam ad nos iiost cmcnsam suam orbitam
revcrtcntem.Undc Ilalleius facilis cst crcdere co-
metam,quem ipsc anno ltW2 obsrr\a\it.esse illum

D eumdcm, qui a Kcplcro observatus fuerat anno
1007, ct^auno 1531, a Pctro .\piano, et hccuIo pras-
ccdente xstate anni l'i5<'>.euindcraque itcrumappa-
rilurum anno 1758,siculcjusreviilutioinlraspaliuro
75 annorum perficialur. Cassinus similitercompa-
rans coraetam observalum anno 17t>2,cuin co qiiem
idem ipse obscrvavoral anno KVW. pulavit illura
euindem csse,et qui visus fucratannol.5«"i6, ot anno
1302, et anno SIO, itom nnno 70, relatus n Josopho
Flavio lib.vii.c. 12, do Hello Judaico.et quom vidil
Arislotelcs anno .373. anlc .Tram Christi. caudam
solem vcrsus projicienlcn. adinslar trabis.ita ut ab
anno.quo illum vidil .\ri>t ■;■ lc- qiKnirinninnhnud
dinicilcfuit stabilirepUii n-

currcnlibiisi.ad annuni : o

complcvcrit. diviso scil; n

ab (ibscrvatinnc .\ristotcli.s .ic.

ni,pcr34. Pcrh.inccalculation' i*

ar^umentura judicat sLbi cstj , s

801

HISTO|{IA DE VITIS UUM. POiNT.

DONUS.

802

rcvolutionis hujus cometae non excedere 34 annos,
non vero negandi posse esse dicto intcrvallo bre-
vius; nam si supponatur tenipus illius subduplum,
vel etiam subdupium subdupli, calculus adhuc sub-
sistet. Quod spatium quamvis ad breviores terminos
redactum, non satis tamen est ad observandum
e.xactius cometa; reditum, plerumque inconspicua
ejus apparitione ex nimia cum sede proximitate,ut
contingit Mercurio, qui intra 88 dies suum orbitam
complens,non cernitur tamen nisi singulis 33 annis.
Si cometa rursus appareat anno 1730, Cassiniana
hypothesis lirmissima conjcctura munietur. Videa-
tur Cassini relalio iacta Academiaj Scientiarum Pa-
risiensi ad annum 17U2.

Modo si regrediendo usque ad aitatem Doni papK,
appiicem elapsis temporibus dictum intervallum
Cassinianum 34 annorum, aut 17, aut 8 cum semis-
se,incipiendo ab anno 170i, invcniam apparitionem
cometa; factam tempore Doni contigisse anno a
Christo nato juxta a:ram vulgarem sexcentesimo
sepluagesimo quarto.QuE ratio si certo constaret,
tum ad eumdem annum 674 figerentur diverste con-
bignationes cometK,qui sub Dono apparuit, et Fun-
cii anno 673, el .llstedii 674 et 675, ct Calvisii 670, ct
Rockenbachii 677, et Beda; 678, quas retert Sta-
nislaus de Lubienietslii in theatro Comet. part. ii,
n. 146, tum chronologis nova methodus suppetoret
ex cometarum consignatione tempora supputandi,
et ad illa facta historica, satis probabili argumento
referendi.

BENCINI.

Linea 2. — Ilic atrhun. Ha;c ex Paulo Diac lib v.
c. 31,desumpta sunt. « His diebus Donus papa Ho-
mana; Ecclesiae locum, qui Paradisus dicitur, ante
basilicam B. apostoli Petri candidis et magnis mar-
moribus mirilice stravit. »

Linea 9. — Ecelesia Havennalum. Post exortam
Monotbeliticam ha;resim, cujus causa inter se mu-
tuo collisie sunt Orientis et Occidentis Ecclesice,
Ravennatensis episcopus assurgere coepit, et fretus
exarchorum potentia, cui noniine imperatorurn
Gra;corum provincia; iu Italia superstites post l.an-
gobardorum invasionem regebant, autocephaliam
vindicare studuit, et semel arreptam contra Majo-
rum statuta et cxempla pertinaciter defendit. Ex-
stant in Libb Grcgorii M. epistokc plurimce, Mar-
tiniano Ravennatensi inscript;e, ex quibus liquido
conslat, sedem Ravennatenscm Romana; Ecclesiua
omnino fuisse subjectam; ab ea postulasse confir-
malionem decreti in episcoporum electionibus ema-
nati : ab ea pallium accepisse, et quibus diebus eo
uti possent, legcm sumpsisse. Hanc subjectionem
oslendoral pra;clare in epist ad Eutychetem S. Pe-
t^u^Chrjsologus, qui scribit existimare se nefas,
quippiam inconsulta apostolica sede in mota con-
certatione rescribere. Et Joannes HI in epist ad
Ravounat episcopum, apud Baluzium tom V Miscol-
lan scripsil : u Convcnire noviuius rationi ut cos
ainictu pallii decoremus, quos in illis civitatibus.
divina inspirante misericordia, saccrdotii honor il-
luminat, in quibus hoc ctiam illis, (lui iireleritis
tomporibus fuorc pontifices, ab apostolica sedc esso
constat indultum. Ideoque charitati tu;e usum pallii,
sicut decessores tui habuisse noscuntur, pra;senti
auctoritate concedimus, at(|ue ea omnia circa hono-
ris tui privilegium volumus permauerc, qua; ante-
rioribus teniporibus Ecclesia; tua; constat csse ser-
vata, ut nihil prorsus de privilcgiis ejus doleas im-
uiinutum. >> Haud aliter Joannes, qui Ravennaten-
sem Ecclesiam rexit Gregorii M. tcmpcibus, do hac
eadcm subjectione,atquc habitis alj upostolica si'dc
privilogiis, caudidc ad j)ontificem in cpistola, ([ujc
E. lib u, uum 55, scribit: « Quia ego universa i>ri-
vilegia.quu; sanct;e Ravennatensi Ecclesia; a pr;e-
decessoribus vestris indulta sunt, pro m;ijori satis-
fftctione subjcci ca in scriniis vonerubilibus socun-

j^ dum consecrationis decessorum meorum tempora,
fidem nihilominus reperienles : nunc vero inDei,et
iii vestra est potestate quidijuid, veritate cognita,
fieri jusseritis : quoniamegojussionibusapostolatus
Domini mei parere desiderans,quamvis antiqua con-
suetudo obtineat, usque ad secundam jussionem
abstinere curavi.» Interalias pr;cdecessorum ponti-
ficum coneessiones hic episcopus protulerat Joannis
III epistoIam,de qua rescribit S. ponfifcx (ibid episl
54) : .< Et quod bene hanc consuotudinem generalis
Ecclesiffi noveritis, vestris nobis manifestissime
signilicastisepistolis, quibus praBceptum bon» me-
moriffi decessoris nostri Joannis papa; nobis in sub-
dilis transmisistis annexum, continens omnes con-
suetudines ex privilegio prKcIecessorum nostrorum
concessas vobis ctEccIesia; vestr;e debeie servari.»
Igitur Constans imperator, ut schisma et hsresim
iu Orientali Ecclesia late grassantem,in Occidentem
quoque adveherot, autocephaliam episcopo Raven-

D natcnsi concessit. Quod in chronotaxi pontilicatus
Vitaliani diximuscontigisse ad annum 665, Maurus
scilicet Ravennatensis episcopus extorserat privile-
gium illud a Constante, qui unus iuit auctor schis-
matis, et contentionum,(ju8B hasce inter duas occi-
dentis Ecclesias exarserunt pro jure autocephaliee.
Dc hoc privilegio scripserat ad hunc modum impe-
rator eidem Mauro : n Sed et nunc pro majori ala-
critute mentis ejus (Mauri) per prffisentem nostram
piam jussionem sancimus amplius securam atque
liboruin ab omni superiori episcopali conditione
manere, et solum orationi vacare pro nostro exo-
rando imperio, el non subjacere pro quolibet modo
patriarchs antiqua; urbis Hom;B, sed manere eam
a-JToxsoxW.v. » Sub finem suam habet characteristi-
cam notam, quae diploma emanatum docet ann 665,
vel 666. Interim cum schisma invalesceret.Vitalia-
nus pont apostoIic;e sedis vi(jorcm ostendit, et epis-
scopo schismatico restitit. De quo Agnellus, ct ipse

p schismaticus in Vita Mauri ha;c habet pag 143 :

^ <■ Hi(;... pontifex multas vexationes cum Romano
pontifice hubuit.multa ccrtamina, multos turbines,
mullas altercationes. Multis vicibus Const;mtinopo-
liin attigit, ut Ecclesiain suam a jugo el conditione
Romanorum averteret. Factumque est ita : et sub-
traola est Havennatensis Ecclesia, ne unquam dein-
cops pontillces Romana; sedis ad consecrationes
Homaiu irent.Futurus pastor Ravennatensis Eccle-
sia; nec aliud regimen super se haberet neo sub
Romani pontiflcis ditione Ibret aliquando, sed hio
consecrassent suum electum a tribus suis episcopis,
palliumqueeximperatore Constantinopolitano dele-
rebatur. » Atque ha;c est Ravennatensis autocepha-
lia. Donus igitur pont id pra;stitit, ut ad priscam
subjcctionem reuiret Ravennat. episcopus,schisma
sopiretur, et pax Italici clori revivisceret.

Liiiea 11. — Itepartttiis. Hic jure imperialis privi-
logii electus est, et autocephalia' pnotextu a suis
episcopis absque placito apostoiico consecratus.Ita

D .-Vgnclkis in ejus Vita cap i, pag 148 : .. Hic Haven-
nu; cpis'JOpus a tribus suis suliraganois ordinatus
est, ut mos est Romanus pontifox consecrari. »
yerumtamen decretum edidit Heparatus, do quo
ibidom Agnellus. « Et hoc decrcvit, ut in tempore
consocrationis non plusquam octo dics Roma; ele-
ctus Romam vertat.» Coacti igitur deinceps fuerunt
Ravennantium episcopi ad prisca adversus sedem
romanam obsequia.

Linea 12. — Hic tlum csset electiis. Descripsit hajc
.\nastusius ex Paulo Diacono,ut sup annotavimus.
Sed cum evenerint ann 671, ut ex ordine narratio-
nis tum apudPauIum.tum a|)ud Miscellic auetorem
doprehenditur; Donus autcm ante ann 676 electus
non fucrit, gestorum fragmcnta ad Vitulianum re-
ferenda sunt, atiiue ad ann 671 consignanda juxta
institutam supra chronotaxim.

BINII RT LAUHEI.
Liuea 1. — Donus. Alii Domnuni, alii Doinnio-

803

ANASTASn BIBLIOTHECAHIl.

804

nem, ulii Conuni sive Cunonem appollant. Hic an-
no ()70, ipsis Kalendis Novembris Rnmaniis pnnli-

1'ex ci'ealus est.

CENNI.

XOT.K CIinO.NOLOGIC.E.

Pnst Adcodati ponlificis mortcm, q'!am cum dic
17 Jiinii 070 illigaiulam ostondi,vacavit sede.e men-
scs 4, dies !.">. Ita iinaninii consensu omnescodd.et
catulogi,i)i\Gtur Colbcrlin.qiiiiitum.qui habct meii-
ses 4, dics 5. Qiiare hu.jus singulari auctnritale ne-
glecta,Uonuin video esse ordinatum die 2Novemb.
e.jusd'ni anni 070, quain ordinationi congruere os-
tendit litlora ejus anni Dnminlcalis E.Interpnntifi-
cium vero numerandum esse a prajdicta emortuali
die 17 Jiin., iion dcposilionis 20, satis docenl secus
faciendo Oniinhrius ct Pagius.llle siquidem Adcoda-
ti sedeni aii\ii dieous undecim,novetnque cxinter-
ponliricio abslulit conlracodd.i-tculalogori!iiilidciii.
Ilic vcro.quoniam decipi semcl cn^pit iii cnnstiliien-
da ordiimtione -^deodati, et in relic(uis jam obser-
vatis, gruviori hic ileruin lapsu, eo^iue duplici, ab
aliorum opinione discpssit.C.T^terum.quia cum tan-
ta; eruditionis viro nonnisi benigne agi oportet,
cu id ili f.itenr, me nihil miruri, euni qua:irloque
dec(qMum, tam ingenti copia rerum examinanda
occuputissimum.

Pugius igitur ab ur.animi c(idd. catalogor. et au-
clorum consensu abiens, iinum Cnlbert. ralalngum
sequitur, quem furte vitiatum agnoscens, quippe
consnnlienteui ciim cjcterisju Vitaliiini el .'ideudali
jetatibus doliniendis, hiatu docem dierum lalinrare
intelle.xit,cum secuudolJolbcrlino nullas peiiitus va-
cationcs scdis habeiite peii)eram conjungit. Dcindc
co diice ad diemordiiiatinnisDonipcrmensesduos,
dies quinque incedens. tanielsi diem deposilionis
pi.elcriniltit, tanien citra Calendas Novembres a
Colbertino non ducilur. Itaquc conlra Ecclesi.-e ac-
reptuiu ubique morem,cujus ipse asserlor vindex-
quc iiiaximus alias fuit.feria viiordinalum autumat
liomanum pontilicem; remque ad credendiim dilli-
cilenitradidissesagnoscensjlapsu alio in liaroniana
crilica vix ferendo, priorem lupsum tuetur : .. Do-
nus, inquiens, (07() et 078, n. 2), consecralus est
pontile.x Honianus dio primamensis Novembris festo
omnium Sanctoruni sacia. " Ilodie quidem omnes
norunt festum illud celebrari Cal.Nov.;atnuisignn-
ral dedicalionem S. Maria; ad Martyres a Bonilacio
IV esse factam mcuse Maio ; ac proinde in Martv-
rologiis legi die 13 Maii : Natale. scu Dfdinitin S.
lUarUe ad sMcirtyresy Quin idem Pagius an. 097, n.
3, fassus erat se i.l vidisse in Marlvrologiis Bcd.i-,
Usuardi, Adonis, Rotkeri, et Romano. Polerat is
quidem discere ex alio marlyrologio,translationem
c)us festi ad Gal. Nov. esso fuctam nono i-Kculo a
Gregorio IV,nempe ex marlyrologin abbatis Eranci-
sei Maurolyci.quod liistoria'in luculenter narrat.his
verbis : .. Cal. Nov. fcjtivitas B. Uci gciiitricis Ma-
ria! et omniiim sanctorum martyrum.quam Bonifa-
cius papu colebrem et goneraleni instituit quot an-
nis agcndam:ut Panlheon lcmplum quod sl.Agrip-
pa Jovi et omnibus diis dicaverat, merito a Chris-
tianis Salvatnri,sunctisquc universis describerelur,
obtentura a Phoca imperatorc : quain poslea Gre-
gorius papa IV snlemnitatcm ad Novembres Calen-
das transUilit. >• Obiter hic admoneo eruditos alios
virns similitcr deceplns, e cjuorum numcro cst ill.
Archiep. Cicsarien.sis Claudius Sommier, ut viderc
est sup.,cujuslapsum facile abstulisscm Lalim- fa-
ciens eum locum suic historia; Dogmatico-Pontili-
ciae ; cum vero celebre idem opus teratur erudilo-
rum manibus Gallico idiomale, nihil mutandum
duxi.

Quamobrem, co revertcns unde digressus sum,
coiitra Pagii npiniouemanirmo.Donum csse ordina-
tuin dio 2 .Novembris anni 070, ad qucra emensoin-
terponlilicio ab emortuali Adoodati 17 Junii ejus-

\ demanni,pervenitur. Scilicctpraidicto anno incipere
ponlilicatum Dnni recte Baronins et recentioresom-
nes siiiitiuiit. Secus auiem se rcs habet de teuipore
ejiis sedis, nnius enim anni discrimine codd.etau-
clores inter se dissentiunt, cum alii annum unum,
alii du03 illi tribuant,nulla mensium et dicrum dis-
crepautia : eqnidem aio Panvinii cxemplo Donum
sodisse annos 2, menses 5,dies l«,ita ut ejus sedes a
die 2 Noveinbris ann (570 ad 11 April <j7'J, quaui de-
positioni assigniit Anastasius, producatur; ntorque
auctoritate codd Rcgii, .Mazarini, Thuani primi, et
Ambrosiani tertii.Duo enim essc video, qu;e recen-
tiorcs coegcrunt sequi codd habentes annuin nnum;
Wilfridi Eboracensis absnlutionem in concilio Ro-
mano ejusdemque concilii exordium ciuod prajfert
mensem Octobr ind vii, qu.-e cerle inflicat an 678,
quns ego nodos in Asalhone opportunius solvens,
eadein qua illi necessilute non cogar ex uctiunibus
VI cnncilii,aniiuin s.didimi e prnpriis thociseductum

Tj sedi Ag.ithnnis adjungore. At enim Constantini di-
valis iid Dunuin, ut imperalor teslatur iu sacra ad
Gregorium Constantinnpolitanum patriaicham,data
erat ad Dnniim ivlliue inler vivos existenlem. et, ut
prosequitur impcratur (7/ii (/<• /lor sjvu/.y migranU
Aijatho snnrlus nu]'cr rlertus pnpa eam siiscepil,
misitque illuc lepatos, etc. Et quanquam oclo inte-
gros meusus Divuli superslitem boiiuiii, mihil gcs-
sisse legimus (incerlum, nn valetudine impedittim,
seriusne Constantinopolim illa advecta porEpipba-
nium a secretis, per quem misntin pra:cfssuri suo
Dono papx tiiisonl Anastasius in Agulhonc, fncilius
tamen cst creditu. per octn intogros menses nihil de
illa sacra au.litum Rom.-e^quain persolidt.s ineiises
qiiutiinr a Dnni morlc II April ad datam divalcinlO
Augusti.nihil do Doni morte el de Agathonis ele-
ctione audiluin Coiistaiilinopoli; euiii ca'lfnic|ui ex
ipso .Vnastusio ton.^anius, admodiim hrevi.iri lem-
pnre interpontilicii alic)uando factas eloctione?, pe-

„ titain(;onslanlinopuli jus:Moncm (aute fuotam pole-

'-' statem exarcho eamque allalara l{oniam,acdenique
ordinatns pontilicos.(ju.c cnim noglipentiaTheodori
exarchi? Imperatori piissimo,ac de apustulica sede
opliine morenti, non saltrm per qiiinque et qua-
dr.iginla eos dies qui ah ordinationc Af^athonis ad
datam divalem interccsserunt, demorlui pontiflcis,
successorisque consecrali nuntium non misisse? At
de his infra opportunius.

CUCONII.

Linoa 1. -- Donus. Vel Domnus. M.iuritii (ilius,
Romanus,imperatore F^IavioConsldnlino V.Auguslo
P«>gonalo, sodit annns duos, nionses quinquo, dies
decem, consecratus die Dominico iv Nonas Novem-
bris anni ()70.

Linea 2. — Ktrium lenti Petri nposloli. Dsoas
nontifexhonoriclculluidivinoconsulensveslibuluin
U. Petri quod paradisum vocant. quBdriporticum
marmoribus struxit, sublalis nt Platina suspiratur,
D ex illa pvramide, nu.T in Valicano erat, c rogiona
molis Arlrianii!. Vicle Paulum Diaconum lib. iii Hi-
storiaj Longobardic.T.

In pontiliratu Doni pap.r obiit Dagobertus Fran-
corum rex decimus ocliivus. lllius aiiima ad Lipar>
cani insulam uhi esl ignea vorapo a d.i-nioiiibus viaa
ost nerferri expianda : e voslieio vcro de manibus
spirituum.SS. Dionysii. .Martini, ot Maurilii auxilio
eripilur. N.im rox islos ut pativmos sompor in vila
coluorat.et tom|)lis honoraliores reddidorat. Aucto-
ros siint Platina in Vita Doni pap.-c.Robcrlus Gagui-
nus libiii in VitaDagoberli.ctBoniracius Simoneta
abbas.

MAFEI.

Linea '.'. — llujus tt-mporibiu Eccletia liatrnniitum.
Maurus Rnvenn.T archicpiscopus Ecclcsiam suam
Roman.T subjcctam agnnvcrat.subepiscopalu? ini-
tium ; nam sedente sancto Martino la Lateranensi

S03

lllSTURIA DE VITIS HOM. TONT. — S. .\G.\THO.

8C6

concilio conficieiidicausahajsesimMonothelitarum,
per Maurum Coescnalem episcopum, el Deiisdcdit
Ravennatcm prosbyteruni, intcrruit.Verum posl sa-
crilege patrataab impio Constanle iu sanctum Mar-
tinum pontificem arripuit occasionem ab odio,quo
Romanam Eoclesiam impcrator prasequabatur pro-
ptcr biBrcticum ejus typum damnatum, ut dc obc-
diontia Romana! sedis suam Ecclesiam cximeret.
Ergo Vitaliani pap.ie temporibus Maurus insita iu-
gcnio supcrbia inllalus,in propriam etsuorum per-
nicieni,privilegrumobtinuit,quoConstaus ecclcsias-
tica auctoritate carens Ravennatem Ecclosiam a Ro-
man» sedis potestatc perncfas subdu.Kit.i<Sancimus,
aitimperatorad Maurumindiplomate,seupraacepto,
ut vocabaut, quod Cl.Bacchiiiius cx Estcnsi codice
typis vulgavit ad vitam ejusdcm Mauri in .■\gnolli
pontificali,saucimusampliussacuraaialque liLcram
ab omni suporiuri episcopali conditiune mauere, et
solum orationi vacare pro nostro e.xoraudo impcrio,
ot non subjacere pro quolibct modo patriareba! an-
tiqua-. urbis Ronue, scd manere eani (id cst Mauri
personam) auxoxi^a/.f.v, ct sanctam ejus post eam
Kcelcsiam. » E.x. quibus verbis i)ronum eal inlclli-
gere, quid SECularis potentia>. viribus rclracturius
Maurus improbe a^quc ac futililer obtinucrit.lmpe-
travit siquidem excmptioncm,non a jure illo prima-
tus, quo pontifex toii prajest Ecclcsia;, sed a pa-
triarchieo ; a quo ut statim se Maurum subtrahen-
tem Vitalianus intellcxit,oumdem anathe^iatis niu-
croiie ad obedientiam vocavit. Sed homo pervicax
in ipsum pontificeni horribili facinore anatnema di-
cere ausus fuit.quod in Vita Mauri refert Agnellus
scriptorsehismaticarum parliumcumprimisiaulor.
Ab hujus autem schisuiatis infamia Rcparatum
Maurisuecessorem sub vitEifinemviudicasscRavon-
naiemEcclesiam.exhoc Anastasiilococoiuperimus:
quanquamAgnellus,utcceptamrestempaulo longius
producat, asserit heynrdlum sub Picmana .sede se
non suhjugassa. Subscribunt Agnelli tcstimonio Si-
gonius, Rubcus, et alii, qui putant pnetcrea Rcpa-
ratum ad Constantinum Constantis lllium profec-
tum.eamdem pro ae,et Ecclcsia sua autocephaliam,
quani Maurus a palre obtinuorat, impctrasse. Sed
liurum opinalionemipsiu'3.Agnclli tcstimonio lauda-
tus Bacchinius cvellit. qui observat privilegium a
Constanliuo impelratiim immunilatis amplissimcE
fuissc tum a vectigalibus, tum a laicali ibro, pro
episcopo.et clericis Raveunatis Ecclcsia;, intcr quos
Staurophorus, sive Grucem pra;ferens expresse no-
minatur. Non vero autoccphali.ii, seu c.xemptionis
a.jurepatriarchicoRoman£E scdis supraRavcnnatem
Ecclesiam ; cum prKsertim scribat Sigonius ad an-

A num 669 de Regno Italia;, Conslantinum, paterno
e.xcmplo vita;, niortisque evenlu deterritnm, fauto-
rem Ecclosife RomanfE accrrimum fuissc.Qui autem
fautor acerrimus Romanaj Ecclcsia; Constantinus
habori posset ; sl per renovatum autocephaliae prae-
ceptum Raveunatcm Ecclesiamasuo capile avulsam
iu sohismate confirmasset? sed de autuccphulia Ra-
vennatum epiECoporum dicam etiain ii; .•\ga!honis
succcs::ore sanclo Lcone sccundo.

PAGII.

Linea 2. — Uic atrium B. Pclri n]'CStoli supcrius,
etc. Bcueficii mcmoriam etlaui nubis conservavit
Paulus Diaoonus lib. v de Geslis l.ongobaidorum
his verbis : " His diebusDonus papa Romana; Eccle-
siffi loeum, qui paradisus dicilur, ante basilicam
boati aposioli Pctri candidis ct magnis marmoribus
mirificc stravit. » Tradit insuper Anastasius eum

B insSaurasse et dedieasse ecclcsias aposlolorum via
Oilicnsi, et ecclesiam dlvcE Euphemias via.Appia si-
tam. Me autem latet.an ea sauolffi Euphcinia; eccle-
sia eadem sit cum ea, quam Oldoitus, nescio quo
auctore, dicit ab .Adeodato papa Doni deccssore ex-
structain fuisse ad Exquiliiii monlis radices, quam
vetustatejam faliscentcm Sixtus V ad Urbis orna-
tum solu cTquavit. Tandem Dunus repcrit in urbe
Ruma, in monasterio, quod ajipellatur Doetianum,
Ncstoriauos inouaehos Syros, quos tcste eodem
An;tstaLiioinvariamonasteriadivisit,adpa;nitentiam
tciliectctBoelianummonasterium Romauis incolen-
duui tradidil.Orui:iationem uuam liabuiL presbyle-
rorum 10, diaconorum 5 : episcopocos vero scx per
diversa loca ordinavit.

Linea 9. — Ilujus lemporibus Ecelesia Rnvcnna-
lum, ctc. Cum Maurus episcopus RavennatcnsiE,de
quo in Yitaliano locuti suraus,extraEcclesia; com-
munioncm obiisset, ut scribit Rubcus lib iv Ilist

p Ravcnnat ; in ejns loeum subrogatus cst Reparatus,
qui ct ipse refractarius aposLolic.B sedi, laboravit
periicere per imperatoris rescriptum, nc Ravenna-
tensis Ecclesia liomana; subjacerct. In fine tamon
vlta; facti pcenitens, Douo papa; se subjccit, et sub
eo obiit ex Anastasio. lluic successit Thcodorug,Ec-
clesia; Roman;e obsequentissimns.qui et interfuisse
reperiiur synodo Romana; sub Agatlione ; imo ct non
ob aliam causam venisse tunc Romam, nisi ut se
pon.ifici subjiceret,testaturidem Anastasius in Aga-
thonc. Puslca tamen Fehx Ravennie itidcm cpisco-
pus sub Cunslantino papa sese ab obedientia Rema-
ni pontificis schismaLe separavit, scd quo exitu ibi-
dem dicetur.

LXXXI. SANCTUS .\GATIIO.

ANNO CURISTl G78, CONSTANTINl l'UGONATl II.

140 Agatlio, naliono Siculus, cx monacliis, scilil r.nnos ihios, nienses sex, dies
tres {a). Tanlum benignus t;t niansuetus fiiil, iil etiam oiniiihus liilaiis et jo-
cundus comprobarctur. Ilujus tcmporibus Thcodorus archiopiscopus it.ivenna' se-
nicli[)surn sedi apostdliea; post niuUoiuin aiiiioruiii curricula pra-sentavit. Ilic
3 susccpit divalom ju.ssionem iiiissimorum piii;ci|ium ('.onslanliiii Ilcraclii et Tihc-
rii Augustorum, per Miiiplianiiim gloriosum a seciclis, niissain prajcessori suo
Dono papjE, invilanlein alquc adhorlanlcm ut debeat sacerdolcs vcl missos
suos diiigere in regiain uibeni pro adunalioiie facieiida saiictaiiiin Dci Ecclcsiarum,

NOTUL^ MARGINALIiS FABROTTI.

(a) B., trcs, m. 8, d. 15.

807 ANASTASII lilin.IOTIIKCAIllI. 808

qiiod el oicliiiaic non ilistulil f/i). VA diroxil {//) AbuiKhiiiliiiiii Paleineiisuni, Joanncm

10 lUicgitanuni (c), el Joaniiem Porluensein episcopum [d), Tlieodorum et Georgium pres-
bj'leros, Joanncm diaconum et Conslantinum, Tlieodorum presbyterum (e) llavenna-
lem, atque religiosos servos Dei monachos. Clerum videlicet diversis ordinibus, et
super quod competebat, eos honoribus anipliavit. Ilic ultra consuetudinem arcarius
Eccleslie Iloman.x' cflicilur (/"), el per semelipsum causam arcaria- disposuit, emillens

15 vldelicet dc suscepla per nomenclalorem manu sua obumbratas, qui iiifirmitalc de'entus
Aicailium juxta consuctudinem instituit.

fl41 IIujus temporibus indict. viii luna eclipsim pertulit mens. Jun. dic 28. Siini-
liter el mortalilas major atque gravissima sebsecula est mense suprascriplo, Julio,
Augusto et Septembr. in urbe Roma, qualis nec temporibus aliorum ponlificum
esse {g) mcmoratur. Ut etiam parenles cum filiis, atque IVatres atque sorores bina-
5 tim [h) pcr lectos ad sepulcra deducerentur. Postmodum vero foras circumquaque
suburbana et castra devastare non cessavit (/). Qui suprascripti missi seJis aposto-
licae, qui direcli fuerant, in regiam urbem ingredienles dic decima mensis Novem-
bris nona indictione, Domino solante (j), atque piincipe ai^ostolorum comilanle sus-
cipli sunt a principe in oraculo beati Petri apostoli intra palalium, porrigenles

10 ei scripla ponlificis. Qu.t dum suscepisset commonuit eos atque adhortatus esl ut
non per schisma aul furorem, sed pacifica dispositione remittentes pliilosophioas
assertiones puram sanctarum Scriplurarum Patrumque et probatam lidem per syno-
dalia decreta satislacerent. (/.) Et dans inducias ad retraclanda scripla, tribuit eis
omnia quie ad suslenlalionem sufficiebant in eorum expensas in domo qua* appella-

15 tur Placidia. die 18 mensis suprascripti, die Dominico advocali sunt in processiime ad
sanctam Dei Genitricem in Blachernas in tanta bonorificentla, ul cliam de palalio
caballos stratos dirigeret cum obsequio pietas imperialis, el sic eos susciperet. Ea
ipsa commonens, ut pacilica assertione testimonia venerabilium Palrum proponc-
rent.

14* (/) Dic vicesima secunda mensis Novembiis, in basilica qua; Trullus a[ipijlla-
tur, intra palatium sub regali cullu, residente cum Constantino Aug. Georgio
palriarcha Conslantinopolilano, ac Macario Anliocheno, susccpti sunt missi sedis
apostolicte, deinde inetropolil;i' vel episcopi Orijiitalium partium numcro centum
5 quinquaginta. (Jui pioni udorantcs, residere eos prtecepit una cum noslris. Posl
btec patricii, ypati omnesque inclyti (m) inlroierunt, et habita inquisitione ab ejus
pielate (h), cujus partis deberet ostensio approbari. Legati sedis apostolicie dixerunl :
Opportuna veritas et ratio exigit, ut a parle (o) eorum qui unam volunlalom et ope-
rationem in Domino Jesu Christo asserunt, aposlolica: sedis cxponere (//). Oui audicn-

10 tes keti eflecti paratos sc essc dixerunl. Et accepta iicentia ea hora suos inlromiserunl
libros, et tomos diversos, et synodos quas falsaverant. Nam non per vcrilatem se
superare nitebantur {q) sed (;•) per mendacia el divcrsa commenta qua; in libris suis
ipsi (s) addideianl, ct relegcntes per singula, reperli sunl mendaces, unam operalio-
nem et voluntatem (<) diccnles; et in quinta synodo epistolam Vigilii papae ad Men-

13 nam patriarcham, atque libellum ejusdem Menn.i; in qualernionibus noviler addilis,
falsavcrunt, unam voluntatem et operalionem dicenles, quod coram principe el
svnodo claruit. Alia die catholica' fidei defensor pius princeps in secrelario rcsidens
(u), inquisitione de ipsis codicibus facta, ita repcrit falsa noviter addita fuisse.

notulj: marginales fabrotti.

(a) Vide Baron ndanuDominiSSO. (fi) Dircxil itaque. (r)Regianum. (rf) episcopos. (rj subdiaconum.
(/■) effoclus est. (y) fuisse. (/i)* bini. (i)' Pari etiam niodo foras circa quxque suburbana, et castra
eadein morlalilas ditfusa esl. [j) C sol.itiantc. (/.) \'iilc Ituron ad ann Domint OsSt'. /) Vide Farou loc
suprn cit. (m)" palricii quinque.omnosque inclili cum oinni sinditico. ^n) C, parle. [o)' apertc. (p)'
aiu-tuiitas cxpoualur. (<// extimaveruut. (r)' nisi. (.<)" libris ipsis. \,iy ia Domino Jesu Cnnsto csx.

(u)' prsesidens.

«ni) HISTOlilA DE VITIS ROM. P(tNT. — S. AGATHO. 810

143 Die 12 mensis Decembris (a) residente synodo cum ejus pietatc suscepti sunt
missi sedis apostolicfe, ct pra^cepit eos in .s^iiodo {b) residcre Prfesentantes locum sanc-
tissimi ac beatissimi Agathonis pap». Quibus dictum est ut omnes libros quos scirent ad
causam fidei pertinere, coram sj'nodo adducerent, quod et factum est. Et vocato Geor-
0 gio diacono et chartophylace Ecclesise Conslantinopolitanaj, prjBceptum est ei ut juxta
eorum nolitiam codices ex bibliolheca Ecclesiae ad medium deduceret, et dum adducti
essenl et relegerentur, utrique similes reperti (e) sunt, duas naturas duasque voluntates
et operationes in Domino Jesu Christo habentes. Et confusus Macarius coram synodo in-
ventus est mendax. Tunc interdixit pietas Augustalis Georgio patriarhae ut minime in

10 Ecclesia sua susciperet Macarium vel ejus homines, interdicens ei processum. Haec pri-
ma ejus ruina fuit, die 13 (rf) mensis Februarii, auxilianle beato Petro apostolo, ut ve-
litatis lumen appareret, intromissa sunt coram synodo venerabilium Patrum dicta Joan-
iiis Constantinopolitani, Cyrilli, Athanasii, Basilii, Gregorii, Dionysii, Hilarii, Ambrosii,
et Leonis, duas nuturales voluntates (e) et operationes in Christo, dicentium ad satisfac-

13 nem principis vel synodi.

t44 Sequenti die in eodem secretario residente synodo una cum principe, synodica
sanctissimi Agathonis papce relecta est, el ad singula comprobata Patrum dicta inserta
(/■}, in qua synodica episcopi Occidentalis partis subscripserunt numero centum viginti
quinque {g). Cumque post htec adhortatus est, nec dicendus Macarins a sancta synodo,
3 vcl a pio principe, omnique senatu, ut profiteretur unam aut duas confiteri voluntates
vel operationes, qui nullatenus audivit, sed potius neque unam neque duas in Salvatore
dicere voluit. {h) Deinde protulit piissimus et serenissimus prineeps tomum ad relegen-
dum, in quem vanum hsereticum dogma Macarii erat conscriptum, et ejus manu subs-
criptum apertissime unam voluntatem in Domino affirmantis. Sub ipsius inscriptione et Theo-

10 expatriarchee, utique juxta eum tenorem ibi subscriptio erat {{). Et inlerrogatus Geor-
gius palriarcha, si eam fidem quam docet sedes apostolica, amplectitur {j) juxta scrip-
turam venerandi Agathonis papre, seu sanctorum ac venerabilium Patrum, qui respondit
quod, accepta licentia, in scriptione (A), qua3 opportuna erant, responderet. Et in his
recedentes die 17 mensis Februarii, die Dominico, intra oraculum sancti Petri intra pa-

13 latium astante (/) sincleto (m), simulque et patriarcha, legatos sedis apostolicaj suscepit
(«), relcgens (o) suggeslionem aliam pro eorum commendatione {p) a sanctissimo papa
directam. Qui Georgius sanctissimus patriarcha professus est eo die in scriptis duas na-
turas duasque voluntates et operationes in Domino Jesu Christo se credere et prtedica-
re, sicul sedes apostolica credit, analhematizans eos qui unam naturam, voluntatem et

20 operationem in Domino Jesu Christo dicunt.

145 pie vicesima quinta mensis Februarii, residente synodo una cum pio principe
simulque et legatis sedis apostoIicaB, Macarium adesse jusserunt. Et data a principe li-
centia ut se partes, quis in quas vellet {q), dividerct, Georgius patriarcha regiaj civitatis
cum suis in partes orthodoxorum stetil ; Macarius vero cum suis in parte aiia hEerelico-
5 rum. Et deducentes ad medium professionem Georgii patriarch», quam fecerat, porrecla
est [r) principi et relecta est. Et commonilus suprascriptus Macarius quid sentiret vel
credcret, respondit se in ea (s) perfidia quam ante proposucrat, perdurarc, et nulla-
tenus orthodoxte fidei acquiescere. Ea hora sancta synodus una cum principe ejus ora-
rium auferri jusserunt a coUo ejus, et exsiliens Basilius episcopus Cretensis Ecclesia;,

NOTUL.E MABGINALES FABROTTI.

(a) G.Novomor. {h) * synorlus. {c) * verissimi roperli. (d) * 14. (e) * duas naturas ct voluntates (/")
• diclis inscrlis. Oj) C. 120. (/i) Vidc Baron ad ann Domini 681. (i) * in quo una voluntas, et h.-crotica
dogiuala Macarii erant conscripla, ct cjus inaiiu subscripla, ct aperlissiino unain voluntalcm in Domino
aflirmantia. Post ipsius subscnptionem, ct Theodori. (;') ' ainplecterolur juxla scripta. (k) ' in scrip-
to. (l) ' uslanles .Aiigustus sinuil ct Patriarclia lcgalos. [)ii) ' synccllo. (n) ' susccpcrunl. (o) ' relo-
gentes. (p) ' B. condenmalionc. ('/) ' in partcin quam quis vcllet. (;■) * ct porrcxcrunt. (s) * in
eadem.

Patrol. C.X.WIII. 26

811 ANASTASIl IJIDUOTIIECAIUI. «12

10 ojiis orariiim abslulit, ul analbemalizantes projecerunl euin foris synod. simulque et
Ihronum ejus. Slepliaiuim autcin discipuluin ejus cervicibus a sancla synodo clerici llo-
raani ejicientes exi^ulerunl. Ea hoia lanta' teke aranearum nigerrimae in medio populi
ceciderunt, ut omnes mirarcntur ac dicerenl quod sordes hajresuni expulsie sunt. Et,
Deo auxiliantc, unilie sunt sancla; Dci Ecclesia-. In loco vcro Macarii ordinalus esl Slephanus

15 (a) abbas monasterii quod appellatur Baias insulie Siciliensis, palriarcha Ecclesia; Antio-
chenEe. (i) Macarius vero cum suis amaloribus, id est Stephano, Anastasio ex presbytc-
ris, et Leontino ex diacon.; Polychronio, Epiphanio ex presbyteris, et inclusis in exsilio
(c) in Ilomanam directi sunt civilalem. Deinde abstulerunt de diplychis Ecclesiarum no-
mina patriarcharum, vel de pictuiis ecclesia; figuras eorura, aut in foribus, ubi esse po-

20 tcrant aufcrenles, id est Cyrl, Sergii. Pauli, Pyrrhi, Petri, per quos error orthodoxa- (idei
usque nunc pulhilavit (</). Tanta autem gratia divina omnipotentis coDCCBsa est missis
scdis apostolicffi, ul ad lailitiam populi, vel sancti concilii, qui in rcgia urbe cranl,
Joannes episcopus Portuensis Dominicorum di£ octavarum Pascha,- in ecclesia (e) beatiB
Sophise missas publicas latine cclebraret coram principe et patriarcha, ut omnes UDani-

23 miter in laudes et victorias piissimorum imperalorum eo die Latinis vocibus acclama-
renl.

I4(> (/) Hic suscepit divalem jussionem secundiim suam poslulationem, ut suggessit,
pcr quam revclata est quantitas quie solita crat dari pro ordinatione pontificis facicnda.
Sic lamen ut, si contingerit [)Ost ejus (g) transitum eleclioncm ficri, non dcbeal ordina-
ri qui eleclus fucrit, nisi prius dccretum generale introducatur in rcgiam urbem sccun-
5 dura anliquam consuetudinem, et cum eorum conscientia et jussione debeat ordinalio
provenire. llic diraisit (/() omni clero rogam unam, ct ad luminaria aposlolorum et san.
cta» Mariie ad Piwsepe sol, duo mille centura et quadraginta ((). Fecit autem ordinatio-
nem unam : presbyteros decem, diaconos tres, cpiscopos per diversa loca numeio de-
cem et octo. Qui etiam sepultus est ad bcatum Petrum aposlolum sub die iv Idus Ja.

10 nuarii, et cessavit episcopa'us aiinura unura, menses septem, dies quinque.

KOTUL^ MARGINALES FaBROTTI.

(a) Theophanius. (b) Vida liaron ad ann G81,pag 560. (c) * trusi in cxsilium. (rf) * pullulavcrat. (e)*
Dominico die Paschae in ecclesia. (/") Vide Baronloc supra cil. (ij) ' cjus imperaloris. (A) " B, divsit.
(i) C, 60.

VARI.E LECTIONES.

E.r codtce Farncsiano LXXXI. \ est ut non pcssime.aut cum rurore, sed ppr pacifl-

A'uHi 140, (i)! 1, natione Siculus, aedil a. ii, in. cnm disposilionem, Himittcntca philosophicas aa-

VI, d. IV. (j»j H, Joanncm diaconum, el Conslanti- sertiones,purasanrtaruin Scrinlurarum Patrumque

num subfliaconum Thcodorum pr. Ilabennatem. tlde, proljata per synodalia aerrcla, satisfsccrent.

Ex cndice Valticellnno. Dedit quoque eis inducias nd retractanda scripta,

Niim 140, lin 2,dies iv. Hic l'uit elc, itt Keg Maz tribuens cis omnia qux ad sustentationem suDicie-

et Thuun cnm quibus concordal cliam lin 3 et 4. llem bant,codsuflicicl)at,i elc ut lin ll-.srqucnli nnin.ibid

7 et 11, lin 5 lialjel ut laud codd crccptls his, est. lin eflf/«n in domo i]uam Placidiani Irge Plncidiam)

Prius decrelum : owniHO, nisi... el cuin ejus con- dicunl, die xviii iiipnsis suprascripti. Dominico

scienlia, etc, qux aunt. lin. 4 mh»i. 140. lin vcro die. ihid lin 17, in Hlacernns, Irge Bla-

6 per Prophaniam gloriosum a secr niissam do chi-rnns, ihid lin 18, susciperet communilcr,ut pa-

cessori suo, /i"»j iS, diligere, nienduin pro dirigere. cilica, etc.

lin 0, qui et ordinare non distulit. Direxit ita- .\iim 141, lin 1. hujus temporibus, ind. viii, luna

quc llaliundanliuui Paternenscni.Johannem Ilrgia- eclypsim perlulit mense Junio die x\nil.

num cl Johannem Portuensom epi.-copos./in li.ser- S'um 142, W»i 6. post h.-cc patricii Ypati onaaique

vos Uci monachos. Drinde Vdllieell eod /i.iv sliilim Syncletu. El habitn.

suhnectit iijuihus edili el reliijui mss lihri alia plura Num.iU'2. lin.l cod.ValliceH.concordtit rum Heg.,

pr;rmittunt, qiui' tiimen ordinem narrnlionis lurhant, Muz.et Thuiin. rl ilu lin i. 10, l'i, cl 13, lin 6, qui

et in seiiuenti sectione oecuirunt') : qiii suprascripli cuiii proni adorn.<sent rosid. c.pr.una cum nostris.
missi sedis apostolicaj inprediento^ re!;inin ur- n Post n.ijc Patrilii V omncsquc inclili.cum orani sin-

bem die x mensis Novembris Indictaine ix, clitico : et habif,inquisit. an cjus piet. cujus parlis,

Domino solatianle, atquc principe apostolorum dcboret ostensio probnri, legati sedis apostolorum,

comitanlo,su3cepti siint a principe monaculo [lcgc lin 14, et voluiitatom in Domino Jcsu i;liriFlo case

in oraculo, uempe in oratorio) beali Petri aposloli dicenlos, ut coram principe et synodo claruil.Alias

intra palalium.porrigontes ei scripta pontilicis.Qua; sano catdolice lldei defensorpiusprinceps secretario

dum suscepisset, commonuit eos atque adhortatus praisidcns [n praesidcns hahclur ctiam in margine

813

HISTOUIA DE VITIS UOM. PONT. — S. AGATHO.

814

edit. et miror ciir liic Holstenius adnolet : " A'«//»s A flebeat nrdinatio provenire,suscepit quoquc divalcm

niss. hanc lectionem agnoscit : » ] in qua^stione de
ipsis codicibus facta !ite ita reperit falsa ipsa novi-
ter addita fuisse.

Num. 143, lin. 1, cod. Vallicell. die 22 mensis
Novembris. lin. 2 concordat cum rcg. Maz. et Tlniun.
et itii lin. 15. lin. 5, et vocato Georgio cliartophy-
lace. lin. 6, codices ex bibliotheca Ecclesire Constan-
tinopolitanae ad medium deduccret et d. adhuc.e.et
releg. verissimi reperti sunt. //)(. 12, die 14.

Num. 144, lin. 3, synodica episeopi Occidentales
partes subscripserunt num. cxx. lin. 15, die 20 men-
sis Febr.

fium. 144, lin. 2, cod. Vallicel., synodica beatis-
sinii papa; Agathonis. lin.ead. Patrum dictisinsertis,
in qua synodica episcopi Occidentalis partis subscri-
pserunt. Cumque post hoc adhortatus esset; lin. 6,
unam aut duas voluntates iomisso i<erbo conliterij
aut operaliones in Chrislo nullatenus. lin. 8, ad le-

jussionem piissimorum princ./m O.per profanamgl.
a secretis missam decessori suo. lin 7. ut deberet
sac. lin 0, dist. : dircxit itaque A. lin lu, Regianum
et Jo. Port episcop. lin 11, Jo. diac const subdiaco-
num Th. lin \2et 13, monachos. In cod M. luec ad-
dunlur in fine parj rcccntiore wi(i?H(:clericos videlicet
diversi ordinis super quod competebat, honoribus
ampIiavit.Hicultraconsuetudinemarcariusecclesiae
Ronu-B efficitur, et per semelipsum causam arcarii
disposuit, emittens videlicet prajcepta per nomen
collatorum mauu sua obumbratus, qui intirmitate
detentus arcarium juxta consuetudinem insti-
tuit.

Num 141, lin 1, hujus temporibus indict iii. Si-
militer ct mortalitas majoratquegravissimasubse-
cuta est mense Junio, et Julio, et Augusto, et Sept
in urbe Roma, qualis nullis temponbus aliorum
poluit fuisse, memoratur, ut etiam parentes cum

gendum in quo una voluntas, et ha;retica dogmata -n jiliis, atque fratrilms, seu sorores,vel nati perlecta

erant conscripta, et ejus manu subscripta: aperti
sime, etc, cum Reg., Maz. tt Tlntaii. ut in ora. lin.
10 et 21 concordat cum luiulatis codd. lin 12, Geor-
gius patriarcha,juxta scripta.\gathonispapai,sieam
fidem^quam docet sedes aposfnlica.aniplecterctur,
juxta scripta Agathonis papce,vel sanctorum venera-
bilium Patrum, respoudit. lin. 14, in scripto. lin.
15, concordat cum laudd. codd., exccptis his, a bea-
lissimo papa directam ; eo die Gregorius.

yVM»(. 145, lin. 1, cod. Valliccl. concordat. cum
Rec/., Maz. et Tlmap et ila lin. 6, 10, 13, 14, 20, 23
et 26. lin. 3, ut se in partem, quam quis vellet.
Georgius patriarcha rcccssit, etc, ul laudati codd.
/m. 13, nigerrissimff!, W!CH(/()S('. lin. 15, jwftn et, Deo
auxiliante, unitic sunt sancta; Dei EccIesi8e,f/(;sM)(< in
noslro cod. lin. 16, ord est Theophanius abbas mo-
nasterii Pagias insuL-e. lin. iS, et .\nastasio cx pre-
sbyteris, Leontio. /(>(. 19, Epiphanio, et Anastasio ex

ad sepulchra ducerentur. Postmodum vero foras
circumquaque suburbana et castra devastare non
cessavit. Qui suprascripti missi sedis apostolicse
ingredientes regiam urbom die 10 mens Novemb.,
indict 9, Dominj solatiante, atquc principe aposto-
lorum, comitante suscepti suntaprincipe inoraculo
beati Petri aposl intra palatium porrigentes ei
scripta pontificis.Quajdum suscepisset commonuit
eos, atque ad. est, ut non per iram, aut cum furore,
sed per pacilicam dispositionem dimittentes ph. ass
pura sanctarum Scripturarum Patrum Hde probata
p. syn d. Sat. Dedit quoque eis inducias ad retra-
ctaudas scriptioncs, tribuens eis omnia. lin 15, in
domo, quam Plaoidiam vocant, die 18 m. supr
Dominico vero die. lin 18, susciperet communi-
ter.

.'V(())( 142, liii 1, die 12 mens Novembrin basilica
qua3 et Trullas appell. lin 2, residente Gonstant A. et

presbyteris trusi in exsilium. lin. 25, quod in Grajcia „ cum eo Georgio. //)(5, qui cum proni adorassent.res
urbe erat ; lin. ultima acclamarent, etc, ul dicti ^ e.

codd., e.iccptis variantibus lcctionibus, (ju/e sequun-
tur... Indictione viii... pertulit mense i, die 18, simi-
liter et mortalitas... mense vi Julii, Augusti et Se-
ptembris...superquicompetebat...numencolatorcm,
lege nomenculatorem... qui infirniitate, etc. ILrc
autem additio totidcm fere vei^bis habetur num 140
et 141.

Num. 146. In hoc num. cod. VaUiccl. concordat
ubique cum Reg., Ma%. et Thuun.

Apud Fabrottum ex codice Freheri.

!\Uim 140, lin 2, dies tres, B, dies 4.

Num 142, /)■)( 10, exponere, jlB, cxponatur. /('« 12,
BitebaiUur, AD, aestivaverunt nisi per.

iVi())t 143, /)■)( 1, Decemb .IB, Novemb. /('« 12, fuit
^B, 12 mens Febr.

Num 144, /(')( 4, numcro 125, A/l, 120. lin 8,
in quem, A, in quo unum et haM\ B, in quo una

pr. una cum nostris (clericos videlicet, ctc hie
adduntur qux supra ascripta sunt num 140 lin 13,
post vocem monachos ; (')( Rejio tamen melius quam
in M. legitur, qualis nec temporibus aliorum pontifl-
cum fuisse memoratur). Post haec patricii quinque,
omnesque incliti cum omni synodico, et ab ejus
piefate habita inquisitione cujus partis. Legati sedis
apostolorum dix. lin 10, sedis aucforitas exponatur.
Quod audientes lajti est. Uii 12, nam per veritatem
non se superare extimaverunf, nisi per m. /i)i 13,
quffi in lib ipsis add. /i)(14, voluntatcm in Domino
Jesu Chresse dic /(')( 17, unamvoluntatem dicentes.
lin 18, alia sane die C. lin ead., praisidens in
qua;stione de ipsis cod f. lite ita rep falsa ip-
sa n.

Num 143, lin 1, die 22 Novemb. lin 2, missi sedis
apost prffisentantes locum bcatiss .Agath P. et pra;-
cepit eos synodus residere. Quibus. linfi, eis, utj.
/(«7, deducerent. ib. et legerentur, verissimireperli

secundumhKreticum./(j(14,scriptione//,inscriptis, D sunt. /»t12,dies 14. /i)i 15, duas naturas et volunta-
B, scripto. /(')( 16, intra palatium .1, astanto synclita, tes et op. in Christo dicentium.

B, pra-scnte Augusto inclyto. lin 17,Iegatns,.l,prin-
ceps pius legatos sedis apostolica!, etc.

Num 145, /(')( 1, dies 25, A, 23. /(/( 10, Stephanus
AB, Theophanus. lin 19, inclusis, /1, inclusus, B,
clausus.

Num 1 't6, lin 8, et 40, AB, 00.

Ex codicc Begio, Mazarino ct Thuano.
Num 140, lin 2, di. 4 : Hic fuit tam bcnigiuis, el
amans utetiam omnibus./(')( 3et 4,Ravennatum./()(5,
Hic suscepit divab^m jussionem sccundum suain
postulafioncm, per quam rclcvala cst quantifas,
quT" solifa erat dari pro ordinationc ponfiiicum, sic
tamcn ut si eleclio facfa fucrit, non (lebeat nrdinari

3ui elcclus est, nisi prius docrpfuni gcncralo infro-
uraturiiircgiam urbciii serundum consuefudimMn,

et cum ejus imperatoris conscientia otjuBsione

A'i())( (44, lin 2, sanctiss papa; Agalh.//n 3, dictis
insertis. ibid subscr 120. Cumquc post ha-c adhor-
fatus essct, nec die. lin 6, aut opcr. //n 8,adlegen-
dum, in quo ha^rcfica dogmata,t'.'c ut in ora.tinH,
ubi subscripfio ejus erat. lin 12, amplectereturjuxta
scripta Agathoiiis pap;c, vel s. vcn p. respondit,
quod acc lic in scripto respondcrct, qua; opp er.
/)')( 15, Febr Domin die in or. beafi Pctri i. p.
adslaiifcsAugustussimuI et patriarcha,Iegatosscdi9
apostolica; suscoperunt, rclegenfps sugg al. pro
corum commcndationc, a beatissimo papa supra-
scripfo (M, subscripto) dir oo Gcorgius venerabiiis
patiiarcha professus cst in scriptis (luas nat. lin 21 ,
el vol ct opcr dicunt.

I\iim 145, lin I, una ciim principc. /t')( 3, ul se in
p.'iil(MM, quam quiscjuc vcllcf div Georgius pal i'eo
cum suis in partem orthodoxorum, Macarius vero

815

ANASTASII BIHLIOTHEr.AIllI

816

cum suis in partcm aliam ha;retic. Un 0, q. foc A.
porrexcrunl pnnc ct r. cst et commonitus est M. q.
s. u. c. resp se in eadcm perlidia lin 10, Uasil Cret
ep. or. ejus abstulit, ct anath foris synodum proi
sim. lin (3, eicientcs, sic constantcr legilur, tit in
aliis lihris veterihus. lin l'», mirarentur. Ac per hoc
signiOcatum est, (juods. h. depulsa; Hin iO.mona-
stcrii Baias. lin l^, expresbytcris, Leonlio,ex diaco-
nis, Pol ep. et Anastasio ex presbyteris trusi in cxsi-
liuni in II. lin 21, dc scripturis ecclcsiarum,vol de
picturis, aut de foribus, ubi esse poterant nomina
patriarcharum, id est, Macarii, Cyri, Sergii,Pyrrhi,
Pauli, necnon et Petri, per quos error islc usque
nunc pullulavcrat. liii 2H, gratia Dei o. /»i25, quod
in rcgiu urbc crat. lin cad. iJominico die Pascha; in
ccclcsia sancta; Soph publ miss c. pr. et p. Latine
ccl et om. un. lin ult acclam. (IIujus venerabilis
pap;c temporibus, indict 7, luna eclipsim pertuiit
mcnsc Junii dic 18. Similiter morlalitas maxima
atquc gravissima subsecuta e.st mens Julii, Aug j^
Scpt in urbe Roma, qualis nec temporibus aliorum
pontilicum fuisse memoratur, ut ctiam parcntcs
cuni filiis, atque fratres seu sororcs bini per lecta
ad sepulcra deducerentur. Pari ctiam modo foras
circa qua;que suburbana el castra eadem mortalitas
dilfusa est.IIic quoque papa clerum diversis honori-
bus, supcr quod compotebat, ampliavit. Verum-
tamenultraconsuctudinem arcariusEcclesia^Roma-
na; clfectus cst, et per semctipsum causam arcarise
disposuit,emittcns vidolicct do suscepta per numen-
culatorcm {le<j nomcnculatorem) manu sua perum-
bratas. Qui in inlirmitatc detonlus arcarium
juxta consuotudinem instituit. Hic dimisit omni
clcro.) Inclusa cxstant lolidem fere verbis nwn HO
et 111.

Num 140, lin 7, solidos duo milia clx. /in 9, loca
18. lin 1 1, mens 5.

E.v codicc Thuano altero.

Num 140, lin 1. Siculus, scdit ann 2, m. G, d. 4. ^
lin 5, Princ Her et Tib lin 10, episcopos. lin II, Jo.
d. const subdiaconum. Th. pr. lin 13, clerum vid
divisit ord.

Nurn l'il, lin I, dio 18. lin 13, comprobatam f.

Sum 142, lin 2, in palalio s. r. Ivi 0, post hjec
l)atricii, omnesquc i.lin 12,8uperare existimaverunt,
nisi per m.

jVi/m 143, lin 1, dic 10 rnens Nov. lin 12, die 14.

iVHHi 144, lin 4, l20. lin 7, audebat. lin 8, ad lc-
gendum, in (juo.n/ in ora. lin 13, juxla scriptaAg.
lin 14, in scripto. lin ICi, synclyto.

Num 14.5, lin 9, orarium abstuli i. ct cxil. lin 13,
expulerunt. lin 10, in locum vero ord o. Theopha-
nius a. lin 19, Epiph et Anastasio ex p. el i./in 20,
deinde abstollentos de d. lin 22, neenon ct Petri.
lin 20, dio octava Pasc. linZl, patriarcha. Hic susce-
pit div.

Num 140, lin 5, ul cum eorum scientia et jussu,
lin 8, 00. lin 9, nu. 8.

.\l>ud 1'eniam ex codice Cavensi.

.'^um 140, tin 2, Hilarus. /in 15 et 10, de susceptu
per numenclatorem manus suas.

Num 141, lin 5, j^cr lecta. lin II, adorlans ut. lin
12, pura script. lin 14, scripla Iribucns eis. lin 15,
oxpensa. lin cad, placidias. lin 10 proccEsionem.

Num 1 42, lin 2, inlra palalio s. r. c. residentc
cum eo, et Georgio palr Conslant .Mac. lin 5, resi-
dere praec v. c. n. p. h.patriciis ypati omniqucsin-
cletu introivit. lin 15, epistola. lin 18, princcps in
secr.

Num 143, lin 3, Philace apostolicai Constit. /in 8,
operationes hab. lin 10, interdicens. lin II, suscc-
pisset. lin 15, Uionisii, Augustini lin 10 dicentes

Num 144, lin 3, synodica et ep. lin 5, .Marbarus.
/('«9, unum,//M IO,adlirmantem./in H.subscriptio
ejus erat. lin 12, si ea lide, qua; docet. lin 14, qui
respondens ut acc 1. i. s. q. o. erat. lin 20, opera-
tiones credere p. s. s. a. anath.

Num 145, lin 3, qua vell./iri 6, porrccla principi.
lin 8, perfid qua;. lin 9, orar abslolli jusserunt el ox.
lin 13 ('/ 14, nigrissima». iin 19, Polucronio.Epipha-
no e. e. inclausis. /i>i 20, abslollentes. /i/i 22, ubi.
lin 27, et omnes. lin 28, id est Latinx.

Num 146, lin k, decretus generalis. lin 6, dcbeat
prov.

NOT/E V

ALTASERRA.

Num. 140, linea 14. — Ilic ultra consueliulinem
arcarius Ecclesix Romunx efjectus est, ct per semet-
ipsum causum urcarix di.ywsuit, cmitlens vidclicet
de suicepta, per nomenclatorem manu sua ohumhrata:
qui infirmitate dctenlus nrcarium juxta consuctudi-
nem instituit. Thcodorus arch. llavennas pra;ler
consuetudinem arcarius Ecclesia; Romana; factus
est. Arcarius Ecclosiffi llomanae est praefectus «ra-
rii Ecclesia; Romana;. Arcarii sunt pncposili arca;
seu a;rario principis. L. ult. c. « De suscept. pra;-
posit. et Arcariis. » De quib. Sidun. libro vii, cap.
7 : « .Vrcariis pondora, niensuras allectis. » lliero-
nym. in epist. ad lloman. in illa vorba, Salulat vos
Eraslas. arcarins civitati^ : >< Hic -Xrcarium ox arca-
rio dicit. » Ravonnas dicitur lunclus oflicio arcarii
por sc omitlens por nomrnclalorem dosuscopta seu
suscepta. Suscepta vol desusccpla sunt socuritates
suscepta; pceuma; vcl annou.v fiscalis, (jua; dantur
solventibus a susceploribus, do quibus est tit. 0, lib.
x,id est,pra;positis suscipiendis annonis vol Iributis.
Grogor. libro viii,epist. 10: .. Post subditara dosus-
cepto paginam. » Idem epist. 44 ojusd. libr. : ■• De
ca;teris vero rebus, qua; apud nos sunt, pro memo-
riafuturi temporis ex eisaera susceplum emillite.»
Ait, por nomenclatorem. Inter ofllcia Ecclesi.-c llo-
mano; fuit nomcnclalor. Ordo Roman. «Postequum
voro hi sunt qui oquitanl. vicedominus vestiariiis,
nomenclator alquo sacoUarius. » .\nnal. Tranc. ad
ann. 802 : « Hujus factionis fuore principes Pascalis
nomenclator et Campulus saccllarius,» .Vnastas. in

ARIORUM.

Constantino : " Cosmus sacellarius, Sisinnius no-
monclator. » .\rchiopiscopus Ravennas pontiflcis
dignitatis aemulus.suum nabuit nomcnclatorom.ul
patet ex hoc loco : << Etiam in olTirio magistratuum
1'uit nomonclator. » Symmach. libr. x, epist. 43 :
<' Is cum a me inscquente tuitionis auxilium popo-
scissot, ct uuius nomcnclatoris ut in urbc pacata,
adminiculo frotus inccdoret. »

Num. 14l,linea 17.— it etiam de palnlio caballM
stralos diriuerct. Legalis pontificiis caballi strati di-
riguntur, honoris causa. Caballus pro equo : hinc
caoallarii cquitcs.Otho Frisingens de <jcsl Prideric l,
lib II cap 24 : « Sod de cabalTariis nobilitatis tuK.»

D Caballicala equitatus. Luitprand libr. iii cap. ult.
« Cumque eodcm pervonissot, ct caballicatas, ut
vulgo aiunt, circum rirca dirigorol. » Et caballicare
idem ost quod 0(]uitarc. Idom lib. ii, cap. 4 : •• Ex
dicto Hurkardi comilis, si Ilaliin^-^-s .i;iini's uno uli
tantum modo calcari, inform. - ro oquas

caballicaro, non sum Uurkar.: -'..1.«. ijise

in Conono: « Sod ct pallio a<l .:u uli li-

ccntiam ei concossit. » Pallio ad oabuUioaiKlum uti a
Justiniano ponnissum Constantino diacono roclori
patrimonii bicili.T, id esl, equo slrato pallio ; quod
non congruebat clerieis, cap. Clerici. dcvil.clhonest.
cleric. Bern. ep. 42.

Num. 142, linea 1. — In basilira qu.r TruUusap-
pellalur inlra palatium. Svnodus vi cclobrala est
Constanlinopoli in Trullo. 'Trullus ost ;-<!i1r«lium im-
pcraloris, ut rolorl auctor hic in Lc ; '' -' 'us
babita cst in socrctario basilicx qu.< '-

lonsi palalio. .\uast. hic : • .\lia dio i . .•.i

817

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. AGATHO.

m

defensor pius princeps in secretario residens,»etc. A
Et infr. eod : « Sequenti die in eodem secretario
residente synodo. »

Linea 6. — Post ha:c Pulrilii, Ypali, omnesque
inclyti inlroierunt. ''Yniirj: Gr«cis sunt consules.

Suidas i-TiiTOi ol xuv 'PMjjjiiMV TO^.iTsiav ohoxoCvte;.

Consules qui reinpublicam Romanam administrant.
Inclyti sunt senatores. Anastas. in Constantino :
Cum palriciis et omnibus inclijlis. Voteribus inclyti
summates. Plaut. inPseudol.: "Viris cum summis
inclitae amicfe. » Idem in Persa : « Jovi opulento
inclyto, opegnato. »

Num. 143, linea 5. — Et vocato Georqio diacono
et cJiartopiiijlace Ecclcsix Constantinopolilanx, jirx-
ceptum csl ci, ut ju.vta corum nolitiam codices e.r bi-
bliotheca Ecclesix ad medium deduccrel. Cbartophy-
lax EcclesiK Constantinopolitana; erat custos cbar-
tarii seu archivi Ecclcsiai. De quo Codin. de Oflic.
magistri ecclesia; cap.l. Balsamon lib. vii. Jur.GR.
de Chartophylac. Idem ad can. 18. Conc. Nicajn. et g
Meursius in Glossar. in verbo KjpTo-fu^va?.

Num. -145, linea 9. — Ea hora suncla synodus una
cum principe ejus orarium aufcrri jusserunt a collo
ejus, et exsiliens Basilius episcopus Cretcnsis Eccle-
six, cjus orarium abstulit,ct aniithcmatix,anles proje-
cerunt cum foris synodujn. Macarius Antiochenus
patriarchaobhfercsimdepositusinsynodoTrullensi,
per ademptionem orarii.Eodem rnodo Constantinus
antipapa depositus per demptionem et fractionem
orarii. Anastas. in Stephano IV : « Iterum prielatus
Constantinus ad medium allatus est,lectisque sacra-
tissimis canonibus, ita depositus est.Accedensenim
Maurianus subdiaconus,orarium de ejuscoUoabstu-
lit, et ante pedes ejus projecit, et compages ipsius
abscidit. » Solemnis depositio cpiscoporum iiebat
detraclione insignium.qua; in ordinatione conferun-
tur, puta orarii, annuli, baculi : ex conc. Tolet. iv,
can. 27. Can. Episcopus ii, qu. 3. Benedictus sedis
'apostolicffiinvasoraLeoneVIII depositus per abscis- „
sionem pallii, et fractioncm ferulre pastoralis, salvo ^
diaconatu, Regino 2 Chronic: <i Tunc Leo aposto-
licuscoadunatamultorumepiscoporumsynodo,eum-
dem Benedictum llomana; sedis invasorem judicio
omiiium ab invaso gradu doposuit,et pontificalepal-
lium quod sibi iroposuerat, abscidit ; ferulamque
pastoralem manu ejus abreptam,coramomnibus in
frustra confregit, et ad preces imperatoris diacona-
tus et tantum gradu uti concessit. » Eodem jure
Formosus Portuensis episcopussediapostolicKincu-
bator,mortuusesepulcrodetraotus a Scrgio Romano
pontiiice, et demptis pontificiis vestibus, tribusquo
digilis abscissis in Tiberini projeotus. Luitprandus,
lib.i, cap. 8 : « Nam Formoso defuncto,is quipost
mortem Eormosi papa constitutus est, expellitur,
Sergiusque papa por Adelbertum conslituitur. quo
constituto, ut impius, doctrinarumqnc sanclarum
inscius, Formosum a sepulcro oxtrahere, atque in
seilcmRomanipontilicatus.saccrdotalibusindumen-
tis indutum collocarc praiccpil, cui ct ait : Cum Por- D
tuonsis csses episcopus, cur ambitionis s|)iritu Ro-
manam universalem sedom usurpasti ? Ilis oxpletis,
sacratis mox exutum vestimentis, digitisque tribus
abscissis, in Tiberim jactarc prfficepit. » Idcm Leo
Osticns. lib. i, cap. 9. Sic depositio magistraluum
fitablafis codicillorum insignibus, L. JudicesG. De
dianit. Et hoc est quod ait Joannes Chrysostomus in
epist. ad Roman., cap.53, reosdamnatos priusnuam
supplico afficiantur, spoliari ornamcntis dignitatis
SUffi, i-fzX6[ivJ0'. T?,; Tiov i;'.u|jiiTMV t'.!!?,;. Et Cxaucto-
ratio militumfitdctraclis insignibus militaribns.L.
2, ff. Dc liis qui not. infam., cap 2. De pwn. in(>, id
est cingulo scu balthoo cl calcaribus ; ut observatum
est in di'gradatinno Andre.-e llorclo militis Anglici ob
defectiiincm ad Scotum,dcqua Thomas NValsinjjan.
in Eduardo II ad ann. 1323: « NiMupc priino dr;,'ra-
datus cst amputatis securi ad talos suos calcariluis,
et sic vicissim discinctus est balthco inilitari,ablalis

calceis et chirotecis. » Similiter et restitutio epi
scoporum fit redditis insignibus pontiflciis, d.can.
Episcopus.

Linea 20. — Deinde abstulerunt de diptychis eccle-
siarum nomina patriarcharum, vcl de picturis ecclesise
figuras eorum, aut in foribus, ubi essc potcrant, au-
ferentes, id esl Cyri, Senjii, Pauli, Pyrrhi, Petri per
quos crror orthodoxx fidci usque nune pullulavit. In'
eadem synodo nomina patriarcharum damnatorum
ob hasresim sublatade diptycis ecclesias.etimagines
eorum e foribus vel aliis locis ecclesiae ubi erant,
erasae. Sic ubi Joannes Chrysostomus depositusest,
nomen ejus demptum e diptycis ecclesia;, sed post
mortem ejusabAttico suocessore restitutum. (Socra^
lib. VII, cap. 25 : Theodorit. lib. v, cap. 35.)

Imagines patriarcharum schismaticorum sublatx.
Uti et tyrannorum imagines. Ambros.(((? /»/6T;>(;(iai.
cap. 9: «Vide quemadmodum in civitatibus bono-
rumprincipum imagincs perseverent.deleanturima-
gines tyrannorum.» Idem in Psal. 38: « Hic si quis
tyranni imagines habeat,qui jam victus interiit,jure
damnetur. » Idem de Offic., lib. i, cap. 49 : «Sity-
ranni aliquis imaginem habeat,nonne obnoxiue est
damnationi.» Philippici imperatoris hwretici imago
a Romanis in Ecclesiam non admissa. Anastas. in
Gonstantino: « Isdem temporibus cum statuissetpo-
pulus Romanus nequaquam hceretici imperatoris
nomen aut chartasvolfiguramsolidi susciperc, undo
nec ejus cfflgies in ccclesiam productaest,nocsuum
nomen ad missarum solemnia proferebant. »

Num. 146, linea 1. — Ilic suscepit divalem jussio-
nein secundum suam postulationem, ut suijijcssit, per
quam relevata cst quantitas, qux solita crat dari pro
ordinatione pontificis facienda. Romani pontificcs
coacti sunt, utetminores episcopi, certam pecuniK
quantitatem pra;stare regibus Gothorum pro confir-
matione. Cassiod., iib. viii, epist. 35. Pulsis Gothis
onus semel impositum facile stetitapudimperatores
Graecos.Et hoc turpe onus se subiisse dolens tradit
Gregor. in iv Psalmo poenitential. et Joannes diaco-
nus in ejus Vit. lib. i, cap. 30. Nec melius actum est
cura secutis eum pontificibus, donec hoc onus re-
missum est .\gathoni a Constantino Pogonato,^ ut
refertur hic, unde sumptus est can. Agatho 63,dist.

BENCINI.
Num. 140, linea 3. — Theodorus archicpiscopus
Ravennx. Celebraturus .■\gatho episcoporum Occi-
dentaliumsynndum,misit evocatoriamadepiscopos,
et inter alios ad Theodorum Ravennatensem, qui
eam ut suscepit, pro hujnscemodi Encyclicarum
more, donuntiavit clero suo, a quo,ut ad synodum
Roma; indictam pergeret, cffectum est. Agnellus ta-
metsi schismaticum, quod fovebat, vinis passim
narrationibus suis inspergat,rcm tamen quemadmo-
dum se habuerit, sincere onarrat in Vita Thoodori
cap. 4, pag. 153 : « Igitur post paululum tcmpus
ipse pr;esul dolorcm in pcctore servans noccndi suis
"saccrdotibus, recordalusquc malum, quod in eum
cxcrcucrant, et quia minimc poterat, ut volebat,
suos parentcs do rcbus ditarc Ecclesia;, occulta sug-
gestione Romam mittens ad Agathonem papam,
quasi pro cansa sanctaruin Dei Ecclosi<u'um in fidc
catholicacumeotractaturus, illuc eum juborct veni-
ro.Qui mox scripsit epistolam, utThcodorus prxsul
pro sancta, ct intemerata fide eatholica Romam
properaret.Qui ostcnsa coram omnibus suis sacer-
dotibus legcns, rephcuit, dixitque ad illos : Quid
vobis videtur? Ecce apostolicam epistolam vidistis,
cl qnod in oa continetur scifis; quid vobis vidotur?
Bxlra vestram non faciam vohintatcm. Unum ha-
bemus consilium, IVatres ; una voluntas, unus ani-
mus sit : camus, an cesscmus ? lUi in simplicitatc
respondenles, ncscientcs orcultum consilium,di.xe-
ninl : Oportet nos omnes pro lide orthoiloxa, et
sancfa Dci Ecclesia mortis subjacero pcriculo.Gum
autcm porvenisset Romam,subjugavit sc,suamque

819

ANASTASII BIBLKjTHECARII.

820

Ecflesiam sub Romano pontifice. Romanusgavisus A AgnellusinVitaMauri Ravcnnat.episcopi,dum scri

pontifox, qui acquisierat quod pra;deccssores sui
periliderant, gratulantci- suscepit eum,Pl consensil
ei quidquid postulavit, et quod petiit, largitus est
voluntali ojus. » Vides A^nelli pra?judicatam men-
tem, qui astum et fraudes in Theodoro cpiscopo
fingit.eum tamcn jam antca dccretum ea de re vul-
gatum, ut eligcndus Ravennatium episeopus Ilo-
mam pro consecratione pergcret, ipsomet asseve-
rassct. Certe Agatlionem in synodo occidentalium
reparasse jure Ecclesia; suae, atque ibi ali(iuam defi-
nitionem procurasse, nemo valet ambigere.qui ejus
aevi consuetudinesnorit. Imo evoc.-tio ipsa primatis
ad .synodum, ct totius Ravennatensiscrericonsensio
satis edocent, jam cassatam, sublatamque conlen-
tionem de autocephalico jure, et Agnellum studio
partium abreptum culpasse Theodori moderatio-
ncm.

Linea 12. — Thcodorum presbyterum Ruvennalem.

bil Benedictum diaconum cx solo patriinoiiio Eccle"
sia; Raven. quod in Sicilia crat, excerpserit << prajter
quinquagintamiiliamodiorum triticisine quiLusvis
aliis aristis, aut lcguminibus.pclics arietum rubri-
catas, et hyacinthinas, casulas, pluviales sericisex-
ornatos, et ca;lera indumenla,vasa d{?aurichalco,et
argcuto solidorum aureorum triginta millia, ex qui-
bus quindecim miUia in palatio Constantiiinpulitano,
et sedecim millia in archivo ecclesia; deiiortavit. »

BINII ET LARBEI.
Num tlO, linea 1. — Agutho. Conslat ex epistula
Conslantini impcraloris, quam pridie .Augusti.indi-
clione sexta, anno Dornini 078,aaDonum pontificem
destinarat, .Agathonem circa eadem tenipora post
obituiii Doni thronuin aposlolicum consccndissc,
iussuque Occidentalium episcoporum in Italia, Gal-
lia.et Anglia diversaconcilia celebrata fuissejCum in-

Hic ab Agnello ibid.dieitur Ravonnatensium archi- n tellexissent qus de a-cumcnico concilio in causa

T.roci,vtor i.,tn,.;r^ ,-„„, :„„ «„...u...:. -, . — Moiiothclitarum congrcgando imperalof sid ponum

perscripserat. IIujus temporibuspra:dicalio Evange-
lii apua Grisones,el Saxones .\ustrales,per Wilin-
dum Eboraccnseni episcopum incboala, opera Wil-
lebrordi consummada fuiL

.Imiws duos,me»ses iM.Tribus annis ct mensibus
plus minus quinque .^gathonem in scde poutificia
sedissc, verius constat ex iis qua; super notavi ad

presbytcr, Interim ruin nominc Agathonis, et con
cilii Occidentalium ad synodum Orientis directus
fueril, inanifesto liquel, juribus apostolica; sedis
supra Ecclesiam Ravennatensem jam plene satisfa-
ctum fuisse.

Num. 141, linea 1. — Imlictione viii. Ilffic quo-
que vertiasumpsit AnastasiusexPaulo diac.Iib. vi,
c. 5, scribcnte : « IIujus tcmporibus per indictionem

VII! l;ina eclipsim passa est. Solis quoque eclipsis Vitam Uoni pontificis, cl cx tabulis ecclesiai-licis,

eodem pene tempore, hora diei quasi decima.quinlo - ' " ' '' " ' ■' ' ' " ' ''

nonas Maias effecta est : mox subsecuta est gravis-
sima pestis fribus mensibus, hoc est Juiio, Augusto
et Spptcmbrio.TanlaqucfuitmuItitudo morientiuin,
ut ctiam parentes cuin filiis, atque fratrcs eum soro-
ribus, bini por feretra posili apud urbem Romam ad
sepulcra dpducerentiir. »

Linea 18. — £a ipsn commonens. In commonito-
rio dnto legatis apostolicae sedis, quos instru.\erat
codicibus et sinceris testimoniis SS. Patrum,caverat p
pontifex ut si quando Orienlales ad Patrum fidem '-'
et sententias in synodo appellarent, ea ad haec au-
thentica excmplaria conferront, et qua; dissona iis
deprchendissent, constanter abjicerent. Comperta
jam pridem erat Monothelitica vafrilies in synodica
Petri ad Vitalianum scripta ; afque adeo legatorum
sedulitashisccvorilatissubsidiis nonimmeritocom-
munita fuit, ut in disnulatione cum Monolhelitis
institucnda praesto haberenfur. Xec eventus fefellit
pontiliccm ; quippe, ut infra testatur Anaslasius,

inijuisilione de ipsL^i codicibus fucta, ita repcril, falsa edicerent.

qu.-p eumdem indictione decima vi Idus Januarii anno
682 defunctum fuisse anniversariamemoriacolunt,
et repra'senlant. Eumdem raense Deccmbri indi-
ctione decima adhuc supcrstitem fuissc patct ex
epistolaConstantini allegato temporead.\galhonem
destiiiata. Exstat in fine aclionis xvin sexli concilii
OECumenici.

Linea 5. — Uic suscepit divalem jtusionem. Exslat
inter pra^ambularcs concilii vi.

Linea 0. — Et direxit Kbundantium, clc. Norainc
sedis apostolicie legabantur Theodoru9,etGeorgius

firesbyteri, et Joannes diaconus, qui Ires inunerc
egatioiiis apostolica; fungentes.singulis actionibus
concilii u;cumcnici pr.vsedcrunt, ut apud actai^jus-
dem concilii apcrte constat.Reliquiquoscuni legatis
sedis apostolic.c confuse nominat Anastasius a Ro-
mano concilio deputati fuerunl: eonirairum fine.ul
acceptam synodicam impcratori ollerrent, qua;ve
Occidentalium episcoporum de voiuntalibus, el ope-
rationibus Chrisli sentcntia essel, ipsi corara ctiam

noviler nddita fuisse

Num lio, lin 20. — Latine celebrarel. Ad plenam
Dslensionem unionis inter Ecclesias Orientis,atque
Occidentis, Joannes legatus Portuensis episcopus
Latino ritu missarum solemnia celebravit; et qui-
dem in azymo: quod observavit llilarus monactiiis
in oratione dialoctica de Pane mystico Gra;corum,ct
azymo Latinorum. « De sexta synodo, scribit ille.

Num. i41,Iinea8 — Dccima mensi.% Sovcmlris.
Aberrat .\nastasius ; cuin eniin Constanlinus inipc-
rator posl adventum legatorum in urbem, sacram
illain, de quasupra dixi, ad Georgium Constanlino-
politanum scripseril iv Idus Septembris, neccssum
cst nfilrmare, quod vel circa fincra .\upusli, vel sub
initium Septembrisulraquelcgatioin urbeinveneril.
Ailde quod occumenicum ipsum concilium sub pra;-

apud Pafrcs legi, postc]uamMonoihelitarumh.vresis D si<lio legatorum sedis apostolica- jam pnsenlium

condcmnata fuisset.in ocfava Pasch.-e Conslantino-
poli, in tem(ilo sanct.T; Sophia; Deo gratias Li.tine
celebrasse, (.ra;cis oinnibus modum Lalini sacrificii
collaudantibus. »

Num. 1 'i6, linea 2. — Revelata est quantitas. Ser-
vitus h.Tc a regibus Gothorum imposita est eleclis
pontificibus, utnon nisi post cerlam summain regio
.Tr.irio persolulain, fiicienda^ ordinationis licenliam
obfinerc possent. Agit hac deremultis Cassiodorus
lib. IX, epist. 11, pag 5S9. Imo excusso Gotborum in
Italia jugo, eaque Justiniano vindicata,summam pe-
cuni.Tcaindem Orientis imperatoribusprocoii.-:ecra-
lionisplacilo solvere debuerunt ponlifices.Hoc,quid-
quid crat, oneris remisit Constantinus Pogonalus,
retentosibi tamen.juro subscribendi d.'civlJ,quod in
pontificia cnnsecratione supererat postulanduni.Pa-
riter Ravonnatensem Ecclesiam imperiali camcra;
pcrarchidiuconum certam summam crogasse,prodit

septima .Novembris inchoatum fuisse legalur.Emen-
dari p ilest lextus. si pro 10 Novembris lcgatur 10
Septembris.

Num. 112, linca 1. — Die vij/csima secunda men-
sis yovcmbris. Kb hoc loco usiiue ad finem Vita;
Agalhonis.Vnastasius describitactorum synodaliura
brevc compendium, in quo plura invcniuntur, iiuae
in ipsa sexta synodo desiderautur : contra voro de-
sunt coinplura,qua; incxstantibusactis syoodalibus
scripla reperiunlur.

Num. Ul, linea 1. — Scquente die, elc. HTcqua;
sequunlur usaue ad illuin locum : Mncaritis vcro cum
suis, elc. apnil acta svnodalia dcsi.lerantur.

Sum 1 1.5, linea 19 el 20. — /n cjrstlio in Uotna-
nnm dirccti sunt civilatcm. Errat .^naslasius ; non
cnim a<l exsulandum. sod ad prosequendum quam
intcrposuerunluppcllationeniabim|M;ralorc Romam
ablepali sunt, ut constat cx epistola Conslantini

821

HISTORIA. DE VITIS ROM. PONT. — S. AGATHO.

822

im]Deratoris ad Leonem papam, quc-e exstat in fme \
actionis 18, actorum concilii vi.Accedit quod nul-
lum exstet exemplum quo relegandis haereticis pro
loco exsilii urbs Roma unquam deereta fuerit.

Nim. 146, linea 2. — Pcr qumn revdntn cst quan-
titas, qux solita eral (/aci.Gothorum regos Ariani,et
impiipertyrrannidemconstitueranlprimum,nequis
ordinarelurRomanus episcopus,qui non ante hatiito
consensu regis,certam pecunia; summam et quanti-
tatem solvisset. Eamdem pensionem imperalores
Oricntis post exaotos Golhorum regcs solvi petive-
runt,ut constat ex querela saneti Gregorii, hac de
re gravissime in (jommentariis Psahiii iv panit.
conquerentis,quod nimirum sibi lcgitime ad ponti-
ficatum vocato et electo, muneris sui functionem
non prius exsequi licuerit, quam data pecunia
illam ab imperatoris redemisset.Constantinus vero
imp. IV, retento adhuc jure confirmationis anti-
quitus pertyrannidcm usurpato,iniquissimampecu-
nite exactionem abolevit. Quando autem ab altera n
tyrannica servitute, qua electos pontifices ab impe-
ratoribus confirmari oporlebat, Ecclesia liberata
fuerit, diccmus in Vita Benodicli papK ii.

Lin. ult. — Anrum unum, etc. Setentiam Anas-
tasii de interregno sedis pontificia? connrmat canon
secundus concilii Toletani xiv,ex quo patot Leonem
II, successorem Agathonis,anno quo celeljratum est
allegatum concilium Toletanum G84adhuc supers-
tilem fuisse. Quare cum omnium sententia Leo non
nisi decem mensibus et septemdecim diebus ponti-
ficatum obtlnuerit,necessum est arfirmare ab obitu
Agathonis, usque ad initium ejusdcm Leonis tanti
temporis interregnum intcrcurrisse.

CENNI.

NOT.E CHROVOLOGIC.E.

Interpontificium aDoni obitu,si mihi excipiantur
cod .\mbros i et catal Veronen, qui habent menses
3,dies 15,cum Colbertsexto nullos dics memorante, „
caeteri omnestum codd,,tum catalogi constanter de- '-'
finiunl menses 2, dies 15. Quapropter ab emorluali
die II Aprilis an. G79, interpontificio enumeralo
mensium duorum ac dierum quindecim, 2G Junii
reperitur littera Dominicahs B indicata,ac proinde
Agathonis ordinationi debita.IIinc vero ad ejusdcm
mortem, seu depositionem ab .\nastasio consigna-
tam 10 Januarii die, pra^ter duos aniios solidos, ae
mensessex,quinuIloprorsus discrimine ab omnibus
tribuuntur sodi Agalhonis, non dies 4 aul 3, ut in-
conslanter plures codd.et cataIogi,sed 14 numeran-
tur cum quarto, et soxlo catalogis Colberlinis.quo-
rum auctoritate nititur Pagius, necnon cum Cor-
beiensi aItero,el Vcronensi nunc primum edito,qui
omnes recte habent annos 2,menses G, dies 14. Ac
proinde S. .\gatho consecratus an.679,die2G Junii
sodct usque ad 10 Januar. G::!2.

Chronologijam partes impIovi:atvindicandi nuno
restant codd. ct catalogi, qui angustos adeo limites
pimtifici huic circumdant, ut rerum copia ingcns, D
qu;o iliius temporum nobissuperest,iisdemconlmeri
non possc viris doclissimis visa sil.Horum pra>.cipui
Baronius, Papebrochius, Benedictus Bacchiuius.ct
AntoniusPagius,de anno ac die depositionis consen-
lientes, annuo spatio alius, nempe a 678 primordia
pontilicatus repetendaesse conlendunt.Equidem ut
ne eoruni opinionibus singillafim confutanilis iusi-
stani, quod cssel ab instituto prorsus recodore,
expediain,quam lieri potest brevms, scriom rerum,
qua: rccontiores ab .\nastasio dimovprunt.conreren-
dam piistca a studioso lcctore eum cruditis disser-
lalionibus Papebrochii in Conal-n llislnriro. Cliron,
Bacrliinii in Lih ponl Uavcn A;inclli, ci \n\on\i Pagii
in Crilira Bar ad annos praiscrliin G77, G78 et 079,
camqui' pro viribus explicabo.

Oiiiniiiii duo sunt, quc ilkis retro abiiv. conipnlc-
rant ; I. Principium concilii Ilomani sub .\galliuno,
quod in collcctionibus omnibu3,posl Ilegium a Syr-

mondo curatam, habet : « In nomine Domini Salva-
toris nostri Jesu Christi imperantibus dominis nos-
tris piissimis Augustis Constantino Majore impera-
tore anno vigesimo sexto,post consulatum ejus anno
decimo, sed et Heraclio, atque Tiberio nonis («/.,
novis) Augustis ejus fratribus vicesimo secundo,
indictione septima, mense Octobri,pra;sidente .\ga-
thone sanctissimo, atque ter beatissimo apostolico,
universali papa.» 2. Alterum est S. Wilfridi Ebora-
censis archiepiscopi subscriptio synodica alius con-
cilii Roinani,qu;e legitur in actione 4 concilii gene-
ralis VI : « Wiliridus humilis episcopus S.Ecclesia3
EboraceuE insula; Britannia!,legatus venerabilissy-
nodi per Britanniam constilutK in hanc suggestio-
nem, quam pro aposlolica nostra fide unammiter
construximussimilitersubscripsi.»Horumnodorum
primum breviter hio dissolvam ; alterum vero, ut-
potc cum enarrandis rebus conjunctum, postquam
omnia explicavero.

Laudatum concilii Romani principium quatuor
characteres temporum continet inler se pugnantes,
qui annos quatuor, aut eerte tres, diverso prsse-
ferunt ; 677, 678, 679, GSO.Post consulatus siquidem
decimus Constantini Pogonati, qui tanquam tribu-
nitias potestates eos numerat,ut eruditissime obser-
vat Pagius in Ep. hijjMt. p.in, cap.4, mense Octobri
indicat annum 677, nam cecpit ab anno illatfe Con-
slanti cffidis 668, die quinla deciina Jul.juxta Ana-
stasium, etalios tum antiquos,tum recentes aucto-
res, lametsi Pagio lubeat indefinito die post 16
Septembris, et ante diem 7 Novembris, qua in re
mihisecumconvenit:nonenimhac unaope indligeo,
ut illi adverser.Indictio septima mense Octobri re-
currens anno convenit 678.Annus vieesimus sextus
•Constantini, qui anno 654, a Constante patre dice-
batur Augustus mense Aprili, post diom 26 ejusdem
mensisannumindicat679.Deniqueannusvicosimus
secundus Heraclii et Tiberii,incipiens inter dies 26
Aprilis et 9 Augusti, cum dicti creduntur Cajsaros
anno 6.59, respondet anno 630. Pra:tereo incongrua
nomina Heraclii et Tiberii, qui appellantur novi
.\ugusti: cum nonmodoAugustadignitatenunquam
processerint, vcrum C;esarea ipsa, ut Theophanes
observat, exuli fuerint a fratre Pogonato.tanietsi id
factum sequenti anno, cum Justinianum filium in
consorlium imperii sibi ascivit. l'r<eterquam quod
noviis Constantinos acclamari Augustos ob rorum
merita, ex conciliis patet, ut observat Ducangius
(Di-iscrl. de num. inf. xvi cnp. 29), novos aulcm.\u-
gustos honoris causa,eosdem dictss non liquct : ae
propterca Pagius.recte expunctis hujusmodi titulis,
in ooruin locum illos revocat,qui in aclionibus con-
cilii sexti leguntur. Qax cum Ita sint, eonciliuin a
posleriori imperita manu hujusmodi rebus inspcr-
sum cocgisso doctissiraos viros,tum ad rejiciendam
Anastasii auctoritatem,tum ad emondandos tot an-
tiiiuos scriptores,non mirari non possum.Eoquo id
magis,quod id collectionibus conciliorum, post re-
latum lioc coneilium (anno scilioct 680, autti79)ex
cod. ms , aliud slatim profertur ex Malincsburio,
in quo causa Wilfridi traclatur qua; siletur in pri-
mo ; ct vocatur aliud exemplum cjusdem concilii,
aut sallem alia actio : utriusque cognitio autcm ex
dicendis pondel.

Venio ad alterum caput, nempe ad subscripljo-
nom Wilfridi, cui prajmitlo eam partem historia;,
qun; ad rem attinot, cx Beda ct Radmero, coUatis
cuni edito Stcphano (a.p.Mabillon.sir.ca\. iv Bened.),
unilc Pagius derivat sua. S. Wilfridus ob privatas
Erniomburgio regiiuc siinullates ab Ecgfrido rcgc
Eboraccnsi e|)iscopatu privatur, Iribus in ejus diu;-
cesi cpiscopis ordinalis perTheoilorum archiepisco-
pum Ganluaria',dum sanclus Wilfridus abost.Redil
vir sauclus, res novas miratur, cum rege noquid-
quani i|uoritur,ap^)eIlal Roniam.Tunc nonnullnscx
aslan',lbus risu suis casibus insultanles suavitcr rc-
prchendons : « Et o, inquit,filii ! felici prospcritato

823

ANASTASII niBLlDTHr.CAUII.

82i

ducatis tempora lonea : sed noveritis, quantocius A.
sors infesta resolvet naec gaudia vestra : ncc prius
hunc annum transisse videbitis, quam islas, quas
super me dorisiones habelis,acerbo mcerore luatis.»
(Ita Eudmcr. c p. 4.) Dcinde narrat Eswlni scu El-
fuini adolescentis fratris Ecgfridi csodeni in pra;lio,
quod Henschcnius ox Chronologia Anglo-Saxonica
evenisse ait anno 079, quare Mabillonius recte S.
Wilfridi expulsionem iin annnl. BcneJict.^relcrlaid
superiorem annum 078, quod ante oum fecerant
Beda {hist. .hiijl. 1. iv, c. 12) el auctor catalogi epi-
scoporum Eboracensium a Simeone Dunclmensi rc-
lati, qucm cdidit Seldenus.Utrumque autem respuit
Pagius, Bcdam seilicet, quia cum eodom anno 078
copulavit cometam illum, de quo controvcrsia est
inter reccntiores, aliis 070, aliis 077, aliis dcmum
078 apparuisse contcndentibus, ut dixi in notis
Adeodati catalogum vero Simeonis, alia ejusdem
catalogi editione ex bibliothoca mss.Labbeianare-
ferentis expulsionem anno 078 refcllit. El quia Ed- n
dium ccqualcm el comitem S.Wilfridi,habet contra-
rium, nam cum Eadmero concinit, aiens cap. 2.'} :
<i Hoc anniversario dic qui,nunc ridetis,in meam pro
invidia condemnalionem.tunc in vestra confusionc
amaro flebitis : » anniversarium diem oliam post
multos annos intclligi docet sermonum divi Leonis
auctoritate. Verum rcctai hujusmodi erudilioni non
est locus, cum constet ex pra^dicto chronico, quod
prajlium intcr Eegfridum et .•Mredum commisum
fuerit anno 07y, idurimique auctores tum antiqui,
tum recentiores cum prscedenti anno 078 illigantes
S.Willridi expulsionem, corrigendi veniant,prffiser-
tim Eadmerus et Malmcsburius facile omnium prin-
cipes in rebus Anglicis enarrandis,quos cgo sequor.
At redeo ad S. Wilfridum.

Itaque e sua sede oxpulsus, unde pei' dccennium
e.v.iulasse ait laudalus cataloeus, conscensa navi,eo-
dem anno in Frisiam appulit,totamque hiemom ibi
transogit magno ejus gentis bono,namque Evange- _
lium ei annuntiavit. .Advcniente vere,iter prosequi- ^
tur Romam per Gallias, quo non statim pervenisse
Eadmerus docet,invisisseeum tradens amicissimum
sibi regem Dagobcrtum, deinde Campani;B (^rihe-
mensis) ducem Berthcrum; non enim crcdibile est,
apud utramque aulam breves eum moras traxisse,
ut recle Pagius,qui eum ante Octobris mensis ini-
tium ad urbcm non pervenisse ait, qua dc rc mihi
secum constat. Romam igitur perveniens.ubi causa
ejus probe erat cognita,nam archiepiscopus Theo-
dorusprajmiseratcumsuainstructioneCocnwaldum
monachum, plurimos civium habet obvios, i< ct ma-
gno vulgi favore (sunt verba Eadmeri) susceptus,
in aulam beati Pctri veneranter adductus est.Ponti-
ficatum, proscjuilur, apostolica; scdis boata> memo-
ria? Agatho tunc rcgebat vir.iustus,ct simplex,ac in
rebus ecclesiasticis non mediocrilor solers.ln cujus,
ac plurimorum cpiscoporum pr;osenliacum P.Wil-
fridi causa csssct pra:sontibus accusatoribus ventila-
ta, universorum judicio absquc crimine accusatus D
fuissoetcpiscopatudignusessecomprobatuscst.Quo
in lempore cum idom papa Romoe synodumcongre-
garet centum viginti quinqueepiscoporum.adversus
eos,qui unam in DominoSalvatore volunlatcm atque
operationem dogmatizabant,vocari jussit B.Wilfri-
dum,atquc interepiscoposconsidentcm dicorcfidem
suam, simul et provincia; de qua vencrut.» Eadera
aperte narrat Beda iib. v, cap. 20, et Eddius Sle-
pnanus,necnonMalmesburius,apud qucm legereest
dccrctum concilii primi conceplis his verbis : « Ul
DcoamabilisWiirriduscniscopusepiscopalum.quem
nuper habucral, suscipiat, ct quos cum conscnsu
concilii ibidem congregandi clcgeril sibi adjutores,
a sanctissimo archiepiscopo ordinali promovcanlur
episcopi, oxpulsis procul ois, qni in ejus absentia in
opiseopatum enormilorniissi sunl.et c.vlera.quihus
interd:cunt, ha- non suscipientesdecrcta.Uis decro-
tis.gloriabundusepiscopusetiani jussu papa^jussus

est rcsidere in numcro sanctorum episcoporum 150,
qui agitabant consilium contra ilios.qui unam ope-
rationem, » etc. Ex quibus palam fil,duo celcbrata
csse concilia duobus diversis annis.Primum scilicet
mense Octobri, ut est in ejus principio,caHeni men-
dosissimo, celebrabatur : alterum vero terlio die
Paschatis esse habitum docet Eddius cap. 50, adeo-
que sequenti anno.

Quamobrem ex historia rerum, quas hucusquc
narravimus auctoritate antiquorumque mirilice con-
sentienlium, contra recontiores qui annuo spatio
eas pcrvcrtunt, pro ceito habemus S. \\ ilfridum e
sua sede pulsum anno 078, adventasse Uomam anno
sequenti, incerto mensc, ibique absolutum fuissein
concilio quinquaginta Patrum,mcnse Octobri ejus-
dem anni 070, ac demum interfuisse concilio.feria
tertia Paschatis anni G."jO, nempe 27 Marlii, cele-
brato contra haeresim Monothelitarum ab Agathone
pontifice, et contum viginti quinque episcopis.
Qu.T3 cum ita sint, laudatum concilii pnncipium
quare corruptum fuerit non dilTicile invenlu est.
In 00 siquidem indiclio sumitur Uomano more a
Kalendis Januariis, ita ut scptima conveniat toli
anno 079, cui annus 26, Constantini tribuitur :
Post consulatus autem decimus non juxta novam
Pogonati mutalionem in fastis, sed juxta vetcrem
consuctudinem sumitur ah anno post consulatum
sequcnte 009. In quarla vcro epoche, nempe in
annis Tibcrii, et Heraclii esse erratum nihil mi-
rum, cum Gra;ci annum Caesareae dignitatis illis
coIIat.-E non memorent, quem ex actionibus concilii
VI oporlet eruere : nisi forte qui concilii acta in co-
dicom retulit, totque addiliunculis illa inspersil,
ut eruditi agnoscent, etiam in annis Cisarum con-
signandis, biennio iisdem addito, dala opera erra-
vit.

C.i^terum nihil melius rem comprobat, quam
constituta, et acta eorumdem concili')rum, qu.-edi-
ligentius mihi spectanda esse intelligo. In concilio
igitur primo Romano mense Oclobri an. 07".i cole-
brato decernunt Patres qua; spectant ad turbatam
Ecclesia-.^nglican.-e disciplinam,puta ob tres episco-
pos in S. Wilfridi di<rcesi ordinatos eodem cjccto;
cumque hujusmodi decretis mittunl Joanncm mo-
nachum S.Marlini archicantorem Ecclosi.i; S.Pelri ;
cui pra!teroa tradunt exemplum concilii Lateranen-
sis a S. Marlino celebrati adversus Monolhelilas.
Alia vero in synodohabitaabiisdem Patribuseodcin
mense, seu potius alia in actione ejusdem synodi
S. Wilfridus «bsolvitur, jubelurquo, ut vidimus,
cum aliis 125 eniscopis, qui de die in diem venio-
bant Romam ad concilium, in co scdere.ot senlen-
tiam ferrc cum c.iHoris.Et sane die 17 monsis Sep-
tombrisseqanniiV-sn H.icohiniusipnorans.lkii.im uli
indictiono C.esaroa, i\ux incipit die 2.i Soplembris,
a Pagio porporaui discoditjcelebralur in.Xnglia con-
ciliuin, quod liedtfoldonse a loco dicitur : mqueeo
suscipitur Martini concilium.fitque profcssio lidei,
ct .. intcreat ilteda, Hisl. Awjl. lib. iv. cap 18) huic
synodo, paritcrque calholica; fidci docreta firmabat
vir venerabilis Joanncs archicantor ecclesi»' S.
Petri, et abbaa monaslerii B. Marlini, qui nuper
venerat a Roma per jussionem pap.T .\gathonis. »
Eodomque capite iradil Beda, polissimam causam,
cur Joannes in .\ngliam miltcretur, fuisse, ul ejus
insul.e lides cxploraretur : nocnon Joannom poslea
redeuntom Romam in itinere occubuls^o.atoue cju?
svnodi docreta ab alio ad urbom lata osse.Uc disc;-
plina autem nihil in co concilio actum : nnm r^c:-
,)ussu turbata erat.ac proinde conni^. •
tuit, qu.T ratio cst, cur silctur do S. \\ -

innocenlia. ct sancliinonia quanquatn -i

ob invidiam Erraemburg.T repinT, tum archicpi_=-
copo Theodoro. Inm cTtoris .\nglicanis episcopis,
tum denique ipsi Ecgfrido nota; eranl.

.\d eunidom Wilfridura quod speclal, Joannc in
Angliam proficiscenle, hic jussu ponliflcis moratur

825

HISTOIUA DE VITIS ROM. PONT. — S. AGATHO.

826

Romae, adestque concilio ibidem anno680,celebra-
to. in quo praeclarum fidci monumentum pro so,
suaque insula, ab eo prffistitum Eddius, Boda, Mal-
mesburius, et Eadmerus nobis servarunt, ccncep-
tis his verljis : « Wilfridus Dei amabilis episcopus
Eboracensis civitatis apostolicam sedem de sua
causa appellans.et ab hac potestate de certis incertis-
que rebus absolutus, et cum aliis centum viginti
quinque coepiscopis in synodo judicii sede consti-
tutus (Eddmcr. hahct in stinodi jadiciaria sedc) pro
omni aquilonali parte Britanniffi, et Hibernia3 insu-
lis, qua; ab Anglorum,et Brittonum,necnon Schot-
torum et Pictonum gentibus ineoluntur, voram et
catholicam fidem confessus est, et conscriptione
(Eadnicr., et eum subscriptione) corroboravit.» Qua
Romana synodo absoluta, non statim missi legati
Constantinopolirn, nam profossiones fidei trans-
montaoa! exspectabantur, et quamvis Anastasius
Agathonem quantooius id fecisse doceat : qiwd et
ordinare non distulit : cum tamon dicicerim, prs-
sertim cx Martino exsule, Roma Constantinopolim
perveniri bimestri,etpaucorumdierum ad snmmum
itinere, nonnisi Julio mense ineunte anni CoO,video
missos esse legatos, qui 10 die Septcmbris, juxta
eruditos rcentiores Constantinopolim porvencrunt ;
quare tribus amplius mensibus, qu» ultra montes
fierent, exspectatum. Nec nisi solido anno-pontifi-
catus Agathonis elapso, missi sunt legali. At de-
mum venerint, necne,legationes synodorum Gallia-
rum legati interfuerunt Romano concilio ut constat
ex synodica allata ab Agathonis legatis Constanti-
nopolim duo episcopi,et Taurinus diaconus ; atque
unus legatus Britannicas synodi, qua» nondum cele-
brabatur,Wilfridus : ii vero, si per privatas episto-
las legationis munus susceperunt, a suis synodis
legati intelliguntur ; sin minus, ab ipso pontilice
Galliarum, et Britannias fldoi probe instructo ab
iisdem episcnpis.legatos rcnuntiatos essc probabile
cst.Profecto dubitari non potcst, quin legatos sua-
rum synodorum se subscribant, multoque minus
dubitari potest,quin nullibi cognitum adhuc esset
de recta fide per synodos synodica ipsa teste : « Et
maxime quia in medio gentium tam Longobardo-
ruui quamque Sclavorum, nnc Francorum Gal-
lorum, et Gothorum, atque Britannorum plurimi
confamulorum nostrorum esse noscuntur, qui ct de
hoc curiose satagere non desistunt, ut cognoscant
quid in causa apostolicK fidei peragatur : qui quan-
tum prodesse possunt, dum in consonantia fidei
nobiscum tenentur.nobisquo concorditcr sentiunt :
tantum, quod absit, si quid scandali in iidci ca-
pitulp patiantur, inveniunlur infesli, atquc con-
trarii. » Prajterea tam Gallorum episcopi quam
Wilfridus in subscriptionibus se appeilant lci,pitos
synodi pcr Gallinrnm provincias, seu per Britan*
niamjConstitutx, qum sane concinunt cum synodica.
Jam vcro enarratis qua; ad rem nostram faciunt
reliquum est, ut eadeni congruere ostondam sedi
Agathonis.quam ab anno ('>7'.) inchoandam csse aie-
bam contrarccentiorum opinionom.S.Agatho consc-
cratus pontifex dio26Junii ann.()79,non multo/post
suscepit,por Epiphanium gloriostmi a secrctisjdiva-
Iem,quamPogonatusad Donum cjus prKdoocssorom
dederatmonsoAuguslosupcriorisannijCni redditam
fuissenon cnnslat;incortum,num moraal) impcrato-
re,an valctudo pnnlilicis,an fnrtc utrumqno,noto il-
lam monsos rotardavorint.Jnxta oam divalcm S.Aga-
tho,qnipnoqua'agebatdcvigeneralisynodoadvor.sus
Wonnlliolitascnnvncando.porsuaslitteras cpiscopos
omncsltaliipadmonct,utquantociusRomamvcniant;
nam definirc.iis congrogalis,volobat de controverso
tuuclemporisarliculo fidci,suamquodcfinitioncmin
synodo confirmatam,mittcre inOricnlempcrsuos Ic-
gatos,qui goneraliconcilioejusnomine pr.Tsidentes,
camdcm ibi slabiliri curaront.Parentaposlolicisjus-
sisepiscopi,corumquo pars magna Rom;i\jani doge-
bat mensc Octobri, cum Wilfridi causa syiiodaliter

A. discussa est, prsesente etiam Deodato Tullensi epi-
scopo,qui nuper es Gallia venerat cumWilfrido.Eo-
dem monse stabilitur,miltcndum esse in Britanniam
Joannem abbatem,quo agente et prffisente Hedtfel-
densis synodus sequenti anno 680 in Anglia celebra-
tur. Sed ante hanc synodum Anglicanam, habetur
Rom£B concilium 125 episooporum die vicesimase-
ptima mensis Martii ejusdem anni. Cumqueomnia
prffisto essent, legati adhuc trimestri saltem spatio
detenti sunt Romas, in spem transmontani reditus
eorum quos miserat exploratum,num ubique omnos
Monothelicam pravitatem detestarentur,utitatotius
patriarchatus Occidentalis confirmatione rectam fl-
dem ab Agathone deflnitam, Oriens universus, ac
generale totius catholici orbis concilium, Romano
eodem pontifice per suos legatos pra3sidento,decer-
neret. lis vero haud opportune redeuntibus,legato3
tandem cum suis litteris, et synodica Constantino-
polim proficisci jubet ; cui synodic» ii omnes sub-

n scribunt qui concilium celebraverant. Ccetera satis
liqucnt.

Itaque recte cum Anastasii codicibus tam mss.
quam cditis,auotoritate insuper catalogorum et au-
ctorum magni nominis apud veteres,opinionom re-
centiorum everto, mendosissima concilii Romani
primi astatc inhaerentem. Idque num recte conatus
sim, lectio dissertationum cruditorum corumdem
ostondet, pra^sertim Pagii, quem videre erit uovam
viam ingressum quovispassuoffendiculisretardari,
qu£e totam antiquitatem reprehendendo ausus est
evadere.

CIACONII.

Nnm.l40,Iin.l. — ^gatho natione Sicuhi,s.Y's.\\i\omi
Arrionis filius Aquilani castro vallis SicilianK in pro-
vincia ulterioris Aprutii,monachus ordinis S.Equitii
S.R.E. presbyler cardinalis imperatore Conslantino
quinto Pogonato Augusto,sedit annos duos,menses
„ sex, consecratus vii Idus Junii die Dominico,anno
^ Christi 679,Ghristianorum octogesimus et duodeci-
mus papa regnicola.

Num. 145, linea 1. — Residente stjnodo. Hoc est
sextum generale concilium 289 episcoporum ad
Nicajuum, Ephesinum, Chalecdonense,et Constanti-
nopolitana duo, adjectum, quibus summa fidei
Ghristiana5 fundata cst. Prima enim synodus 318
Patrum Nica?fe habita est pontifice Silvestro, ac
Constantino Magno principe, coutra Arium, qui di-
versas in Trinitate substantias ponebat.

Seounda Constantinopoli 150 Patrum, Damasi
papa^, ot Gratiani principis temporibus, contra
Maoodonium, et Eudoxium, negantes Deum esse
Spiritum sanctum.

Tertia in Epheso 200 Patrum ; Coelestino pontifi-
ce, et Thcodosio juniore impcratore contra Nesto-
rium Constantinopolitanum episcopum, qui Virgi-
nem hominis tantum genitriccm appellavit,quippe
aliam pcrsonam carnis, aliam facoret divinitatis,et
D sojunctim alterum esse Filium Dei.allerim hominis
pncdicaret.

Qiuirta Chalcedone, qua; urbs e regione Byzantii
est, OliO Patrum, Loonc primo pontifice, et Marlia-
nn principo,contra Entychom Gonstantinnpolitanum
abbaloni,qui asserere non dubitabal Christum post
humana^ natur» assumptioncm,non ex duabus na-
turis constarc, sed sola divina contenlum esso.

Quinta Constantinopoli contra Thoodorum.ct hx-
reticos omnos, qui Mariam Virginom snlum linmi-
nom poperissc diccbant non Deumel hoinincm : qua
in synodo constitutum est,ut bcata Virgo Theotocos
dicorctur, quia vcrum Dcum ct hominem peperit.

llas secuta esl Constantinopolilana tertia con-
tra Mpnothelitas, sub Agathonc.de quo hic Anasta-
sins.

TIIOM.E ACETI ADNOTATIO.
N-um 140, linca I. — Nationc Siculus. Ajmd om-

111

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

828

ncs compcrtum est Calabriam nominc Sicilia} voca- A
tam esse, ct legcs Calabria; ct Siciiia;, ulriusquc
Sicili;c titulo iusigniri ; quiaiino antiiiuioribus sa?-
culis Caiabria; paitcm Pliaio proxiniam Siciiiie no-
mine vocatani cssc ut constat ex Tbucydide lib. ili
qui Messanam ct Rbegium Sicilia" urbus dilissimas
scribit.Hinc evenil ut aliquos sanctafUoiiiana.' Eccle-
siee pontifices ad Calabriam pcrtincntci^ conlusionc
nominis hallucinati .-:crij;tfircs, nihil distiiigucntes
ex qnaSieilia iidem rucrint.Unus expontilicibusCa-
Jabria; subreptis est Agatho, qui luit Uhcginus. Lt
videre cst apud Marafictum Chronic. Calab. lib. i.

MAFEI.
Num. 140, linca 9. — El dircxit Abiiiulanlium
Puterncuscm. Subactis barbaris, qui Romanum po-
pulabanlur imiierium, Conslantinus Pogonatus ad

Eaccm lirmandain in Ecclesia ob Monothclilarum
a;resim jam multos annos discerpta, ad Donuni
pontificem, quem adliuc putabat supcrstitem,litte- n
ras dedit,ut virosapo.stulicKsedisaucloritatemuiii-
tos dirigcrct.perquosluercsis prolligaretur in cogcn-
da univcrsali synodo Conslautinopoli. Dono autem
ab huiiianis unioto.littcive sancto Agathuni rcddita
sunt, a quo Iloma; coacto concilio centuin viginti
quiuque episcoporum, delccti fucrunL patrum suf-
fragio Joannes episcopus Portuensis, Abundantius
episcopus Patcrnensis,et Joannes episcopus Uhegi-
tanus sive Uhogicn.sis, legati Constantinopolim sy-
nodi loco profecturi, Monothelismum causa conli-
ciendi.Unde ca;teri quos Noster confuse enumerat,
Theodorus ncmpe, et Georgius presbytori, Joannes
diaconus,Constantinus subdiaconus.et inonachi, ad
legationem a Uomana synodo ad imperatorcm di-
rectam non pcrtincnt; scd ad aliam,quam sanctus
Agatho nomino suo Constantinopolini niisit. Thoo-
dorus vero prcsbyter Ravcnnas, eujus ctiam momi-
nit .\naslasius hoc loco, viccs gessit Theodori Ua-
vennatis archiepiscopi ; iiua; omnia patent, tum ex -,
actione priraa, tum ex subscriptionibus cjusdem "^
sexti universalis concilii. Diuc ha; legationes siinul
profect;e sunt, quod inlelligimusexiiilaris ejusdein
Constantiui imperatoris ad Georgium Conslantino-
polilanum cpiscopum.in quibus leguntar seijuentia ;
« Agatho sanctissimus nuperordlnalus papa iaapo-
stolica sede prajdicta; antiquK Ujmai, hujusmodi
nostros pios suscipicns apiccs, destinavit in pr;e-
senti propriain cju^ indutos personam Theodoruin,
et Georgium Dco amabiles presbytcros, cl Joan-
nem Deo amabilem diaconem ; ex persona vero
totius ejus concilii Joaniicni, el .\bundanlium, et
Joannem vencrabiles episcopos, cum cjcteris cleri-
cis et monachis. »

C;etcrum in epistola, quam.\gatho pcrsuoslega-
los ad Constantinum transmisit, quoe Iccta fuil in
scxta synodo aoliono iv.locus insignis est, qui cuin
magnopcrc faciat ad amovendam omnem suspicio-
ncm h;ereseosMonothelitarum abllonorio poiilidce,
libenter a mc in hanc adnotationem traii.-fertur : D
« Haicestcnim vera; fidei regula,inquit sanclissimus
poutifex post validc conHixuin Monolhclilarum erro-
rem,quaiu et iii prospcris ct in adversis veraciler
tcnuit ac dcfcndit h;ec spiritalis niater vestri iran-
quillisshni imperii,apo3tolica ('.hristi Ecclcsia, qua;
pcr Dei omnipotentis gratiain a traniite aposlolica?
traditionis nunquam crrasse proViabitur, nc" h.Ti-e-
ticis novilalibus depravata succubuit : sed ut al)
e.xordio fidci Chrislian.T pcrcepit ab auctoribus suis
aposlolorum Chrisli prineipibus, illibata finolcnus
permanct, sccundum ipsius Doiiiini Salvalorisdivi-
nain pollicitationcm, quam suoruin discipuloruin
Principi in sacris Evangeliis fatus est ; Pctrc, Petrc,
inquiens, eccc Satan crpcticit, ul cribrarcl vos. sirut
qui cribrat Iriticuin: «'(/j autcin pro tc rognvi, ut non
dcliciat fidcs tna. El tu aliijuando cinvcrsus rriifiriiia
fralrcs tuos. Considorct ilaque vestra tranquilla de-
mentia,quouiam DominuselSalvatoromnium ciigus

fides cst.qui fidera Petri non derecturam promisil,
coiilirniare eum fratres suo» admonuit,quod aposto-
licus i^ontifices mea; exigiiitatis pr.edcco-sorcscon
IJdeulcr fecisse semper cunctis cst cognilum : quo-
rum ct pusillitas mea licet impar et minima, pro
suscepto tamen a divina dignatione minislcrio,pe-
di.-^equa cupit cxistere. •• Qua fronteeniin S..\"alho
asseruissct,nullum ex Romaiiis pontificibus aii or-
thodoxa fide dedexisse, si camdum haTCsim Mono-
thclitarum,quam sua epistolaad imperatorem pon-
tilex damnabat Honorius fovissel, suoque scripto
confirmassel?

Xum, l-i5, linea 17. — iliicarius vero cum suis
aimitoribus. Relert Anastasius Macurium patriar-
cham .\ntiochenum Monotliclitarum antesignanum,
unacum asseclis,qui luin in vivis degebant.Romam
missos fuisse, ut in Urbe exsularenl.Quoniara verc
abOricntisiinperatoribus nuuquain ad jctatcm lisque
Macarii ppo loco relegalionis Uoma decreta fuisse
legitur, cuusa, cur Macarius cum sociis Romam di-
rectus fuit, uliu profecto ab ea, quam Anaslasius
describit, est statuenda.Non enim ut cxsularenl in
Urbe, sed ut prosequcrentur appcllaticmem, quuiii
Macariuscajtericiueeademha-Tesi infecli intcrp'jsuc-
rantadUoinaiiuin pontificem,Uomamab imperutore
fuerunt ablegati.ut legitur in ejusdem imperuloris
sacra ad Leonem secundura,in qua postquam scri-
psit Macariura ct socios Monothelitas pcr generalc
concilium pontificali habitu nudatum fuisse,subdit :
« Omnes vero scriptis prccibus screnitutem nostram
communilcr precati sunt, ut cos ad vestram beati-
tudinem niitleremus.Sic igitur fccimus, eosque ad
vos misimus vestro paternojudicio oiun^m ipsorum
causam perraittentes."Si quis vero cum doctissiino
Baronio suppositionis arguat Iianc cpislolum Co:i-
stuntini ad Lconem II, is a me quaiiquain in pr.T-
scnti non refelIitur,uon minus tamen certum debet
existimare,Macarium, et eos (lui circa duas Clirisii
voluntates ad Patrum lide defeceranl.Uomam mis-
sos fuisse, ut aposlolic;e sedis subJerenturjudicio.
Etenim in epistola ad Uomanain synodum data a
Constantino per eosdem legatos a synodo Constan-
tinopolim missos, dc Mauario cjusquc sociis idera
asscritur scqucutibus verbis : « Cujus univcrsalis
conventionis coinrauni sententia dc saccrdotali di-
gnitate repulsi sunl.ct probalioni sanclissimi papa;
traditi sunl."

Nurrat deiiide .\nastusiu5 Cyri palriarcha; .\lcian-
drlni, Sergii, Pauli, Pyrrhi, e"t Petri Conslantinepo-
lis patriarcharura,qui Monothclismum profcssi jam
suprijmum obierant diem.dumnationcra ; abrusionis
scilicet eoruin nominum e diplvchis, atque corum
imaginem de picluris ecclcsi.T. lloc cnim septiino
s;uculo in soleuini Ecclesiuruin morc positum fuit,
■edum orthodoxoruin antistitum numina in dijity-
chis ex vetcrum consuctudiuc scriberc, sed ctiaiii
illorum iniagines hoaoris causa in basilicis^e-irum-
que vcl porticibus, vcl foribus ijinge:-e, ut obicr\at
(M. Uaccliinius ud Vitam Doni ilavennatis episcopi,
boc seplimo sajculo vivcnlis.

PAOIl.
Nuin. 1 iO, linea 9. — Fl di.rcril .Ahundantium

Patcrncnscin, cic. }\on S']. "' ' ■ncilium ce-

iebravit .\gatho contra M - 1 et jussil

ut in variis ropionilni? ? j irrntur.qui-

bus Monolhelitarii:r. 1 .i .i.

Galliis ct .\ngliu,ir --

dcm.\guthoiiiJ ai i: , .•:i:i-

nani synoiium pr.cceisi:.-u;il Cdllicau.i tl McJiola-
ncnsis.ln prions elecli sunt Fclis Art;latensi!i..\deo-
datus, seu Doodatus TuIIensis, scu Leucoruni, lio
quo moxloeuti sumus, episcopi.et Taurinus di:ic.)-
nus EccIcsi.T; Tcloncnsis, qui intercssenl ^\n'li
Roraan.T.in qua fiJes orlhotioxa ronfirmandi, Mo-
nothclitarum ha^resis damnauda.et legatio Conslan-
liuopolitana ad synodum cccumcnicam decerncnda

829

HISTURIA DE VITIS ROM. PONT. - S. AGATHO.

830

erat. Synodo Mecliolanensi eodeni circiter quo Gal- A Adfucre synodo praeter legatos apostolicse sedis

licana tempore coactaj, praefuit sanctus Mansuclus
Mediolanensis episcopus, et ex ea idcm Mansuetus
ad synodum Romanam delegatus est, cum Anas-
tasio episcopo Tucincnsi. Hsc etiara synodus scri-
psit epistolam synodalem missam ad imperatorem,
quc-e exstat tom VI Concii pag 601, quwciuc, ut ait
Paulus diaconus lib vi.cap i, de gestis Longobard.
in synodo Romana Agathonis non mediocre suffra-
ghnn lulil.

Quod spectat ad concilium Anglicanum,a Theo-
doro archiepiscopo Cantuaricnsi indictum,ut quod
alibi in Gallia. Italiaquo advtrsus Monothelitas de-
cretum fuerat in Anglia etiam statueretur, pertinet
ad annum Christi 680, quo Beda in Recapitulatione
haec habet: •• .\nno 630 facta est synodus in campo
Hedtfelda de fidecatholica, pnesidente archiopiscopo
Theodoro, in qua adfuit Joannes abba Romanus. »
Verum quidem est Bedam lib iv,cap 17, scribere boc

et Agathonis, qui oi pra;fuerunt, ac missos sy-
nodi Occidentalis, duo Orientis patriarchae Geor-
gius Constantinopolitanus, Macarius Antiochenus,
Petrus Alexandrini patriarcha; vicarius : Georgius
item presbyter Hierosolymitanra Ecclesiae nomme,
et cum his episcopi quamplurimi Orientis, de quo-
rum numero non satis convenit inter scriptores.
Photius in libello de synodiscentumetseptuaginta;
Theophanes et Cedrenus ducentos octoginta novem
numorant ; sed postromm synodali actioni centum
tantura sexaginta sex subscripti reperiuntur.Inter-
fuit etiam Constantinus Pogonatus imperator, et
aliqui magistratus ab ipso delecti. Unde dicitur
concilium celebratum,/)ra?4';'(fe"te piissimoct Christo
amabili magno imperatoro Constuntino ; licet enim
ei praifuerint apostolici Iegati,quodam tamen sensu
dici polest prcefuisse religiosissimum principem,ut
defensorem fidei, et ordinis judiciorum custodem

concilium celebratum suh dic xv Kalend. Octobris, r> non vero ut judicem controversiarum lidei.Magi

»id(V/w;u' oftarn, quod dccepit Baronium.aliosque; "'"' "' ""' '" '" ""' ' — '

quia cum indictio octava ineipiat Kalendis Septem-
bris anni 679, crediderunt illud conoilium die 17
Septembris ejusdem anni celebratum; sed Beda ibi
usurpans indictionem Constantinianam, qiia; die
vigesima quarta Septembris exordilur, conlirraat

stratus vero qui passim in synodo nominantur
gloriosissimi judices, adfuerunt ut conservatores
essent synodi, ac libertatis partium.

Num. 142, linea 2. — Jicsidcnte cum Constantino,
etc. Cujpta est itaque mcumenica synodus sexta
Constantinopoli die septimamensis Xovembris,anno

quod scripsil in Recapitulatione, coactum nempe sexcentisemo octogesimo, Agathonis papa3 tertio,

;II.,J «r.r„^ .^.^.i^ p.Qn ^t ..,,;,i^.^^ j;^ ^->' o-.i u--:_ n * — *;„; "n., — , — t; ; *„_:,, — ..: ;

lud esse anno 680, et quidem die 17 Septembris.
Ex eo,ut inquit Beda laudatus cap 18.« Exemplum
catholicae fidei Anglorum Romam perlatum esl,at-
que ab apostolico papa, oranibusque qui audirevel
legere, gratantissime susceplum. »

In Anastasio mendose legitur, legatos Agathonis
papa; etapostoliceesedisConstantinopolim ingressos
esse die x 7)iensis Novembris iudictione 9, anno sci-
licet 680, quo incepta est prima actio die septiraa
mensis Xovembris.indictione nona, preesentibus le-
gatis Agathonis pap», quod fieri non potuisset, si
legati die tantum decima ejusdera mensis regiam
urbem introissent. .\pud Anastasium itaquc loco 10
mensis .\ovembris, legendum, 10 mcn^is Scptcmbris.
Postea subdit Anastasius:" Et dans fnempeimpe-
rator) inducias ad rectractanda scripta, tribuit eis
omnia quaj ad sustentationemsufficiebantineorum
expensas, in domo qua: appellatur Placidia die 18
mensis 3uprascripti{scilicet Septembris).Die Domi-
nico advocati sunt in processione ad sanctam Dei
Genitricem in Blanchernas in tanta honorificentia,
ut etiam de palatio, caballos stratos dirigeret cum
obsequio pictas imperialis, et sic eos susciperet. »
Adventarunt itaque legati dic 10 Septembris : die
18 ejusdem mensis iniperator tribuiteisoraniaqua;
ad sustentationem sufficiehant. Die vero Dominica
adveniente, scilicet vigesima tertia Septembris,ad-
vocati sunt in processione.

Num 141, linea 6. — Qui suprascripti missi sedts
apostoliCtV, ctc. Eodem die quo Icgaii advenerunt
ac missi a synodo Occideiilali, imperator novam

Constantini Pogonati imperatoris anno vigesimo
soptimo, post consulatum cjus deeimo tertio, in
truIIo,seu in palatii veIbasiIica;secretario,cui Trullo
nomen erat. Quid esset et trullus explicat Ducan-
gius in Constantinopoli Christiana paragr. 32, et
seq. libri lertii, dum describit oedem S. Sophiae.In
eo ;edificio habita synodus,quod Anastasius in Aga-
thone basilicam, et in Leonc II palatium appellat.
Sedebant a sinistris imperaloris Romani pontificis
legati. a dextris Macarius Antiochenus et Georgius
Constanlinopolitanas.ln quo sessionis ordine nihil
prMter morem ecclesiasticura commissum estinam
et inconeilioXicajno Euslalhius,Antiochenuscpisco-
pus primus ad dextram sedebat, Osio, aliisque S.
Silvestri lcgatis sedentibus ad sinistram.Et in con-
cilio Chaloedonensi legati S.Loonis ad Ifevam sedc-
bant. Dioscorus vcro Alexandrinus patriarcha ad
de.xtram.propositisinmedio Evangeliis.Neo mirum,
cum sinistra in Ecclesia honorotior sit dextera, ut
de concilio Nica^no loquentes observavimus.

Loco autem medio synodi ex antiqua consuetu-
dine,sacrosanctis Dei Evangeliis super sedemorna-
tam positis,Christum ipsum repriBsentantibusdato,
aposloIicK scdis legati aggressi loqui, sui adventus
causam edocuerunt ; qu;estique sunt, de co quod
quatuor Constantinopolitana; sedis episcopi,nempe
Sergius, Pyrrhus, Paulus et Petrus, itemque Cyrus
Alexandrinus, atque Theodorus episcopus Pharani-
tanus novam induxissent h;eresim in Eeclesiamde
una in Christo voluntatc et operatione. Itaque ju-
bonlc impcratore, causani ab adversa parte reddit

direxit sacram divalcm Georgio Constantinopoli- D apostoIic« sedislegatis, coriphffiusejussecta; Maca

tano patriarcha;, pro disponcndis rebus synodi, ac
convocandis ad eam subjcctis throno Constantino-
politano episcopis, data enim dieitur tiuarlo Idus
Septembris. Corrigendum et aliud mendura in Ana-
stasio, qui ait, die vicesimi sccunda Novcmbris in
basilica susceptosesscmissos sedisapostolicai.Cum
enim acta synodalia habcant primam actionem
pra^sentibus apostolicis Icgatis.die septima mensis
Novenibris inceptani, illud verum esse non potest.
Textum vero .Anastasii,non ipsa acta, viliatum cssc
ex notis temporariis priorum actioncm clicit auc-
tor critica; Buronii. Nam secunda actio, inquit, die
10 .Novcmbris ; terlia, dic 13 ; quarta, dio 1.5
ejusdcm mensis ; quinia denitjue, die scptima De-
cembris celebrala, ut in aclis legitur. Quare men-
dum iii Anastasio residot, alioquin omnos illi nu-
meri priorum uctionum dcpravati cssent, quod
incrodibile est, cum sinc fundumenlo asserutur.

nus Anliochenus episcopus,et cum eo alii pro sedo
Conslantinopolitana causam agentcs, responderunl
nullam a. se novitatem introduclam, sed ca potius
prolata csse, quas a sacris synodis et sanctis Patri-
bus cssent accepta. Quibus auditis, imperator, cum
dixisset non passurum se in synodo residere, nisi
qui' proposuissent omnia proburcnt, id .Macai'ius
pollicitus cst pr;estarc. llaque tam in hac prima
quam in duabussequentil)us actionibus,nihiI uTud
actum cst, nisi quod leeta sunt Irium tecumcnica-
rum synodorum acta,vidclicct Ephcsina^Chalcedo-
nensis et Quintsc.

Actijnequartalecta;sunlepistola'du;odogmatica?,
una .Vgathonis, altcra syiiodi Occidentalis, ad Con-
slaMlinum imperatorem,quibus gomina; in Christo
volnntatis et operutionis culholicum dogmuexlidei
rcgulis dcmonstratur. Actionibus 5 ct (i, quarum
ulliraa habita est dic 12 Februarii anni sequcntis,

831

ANASTASII BIBLIOTHECAHII

832

seu Christi 681, Macarius Antiochenus patriarcha, A
Monothelita pervicacissimus, urgcntc imperatore
protulit testimonia sanctoruni l^airum, f|uiljus una
ChristivoluntasasscrivirJeljatur.ll,-L"cverotcstimonia
truncata esse a Macario ct cjus symmislis.excepe-
runtsedisapostolicrelegati.etqu.-cPatresrievoiunlate
divinamanil'cstedixcrunt,ab iisarl volunlatemClii-is-
ti per Incarnationcm iraudulRntcr tuissc translata.

Actione 7, die declma tertia Kebruarii h;:bilu,
logati recitarunt testimonia sanctorum Patrum.qui
duas voluntalcscloperationespriEdicabant.lntcrro-
gali vero ab impcratore Georgius palriarcha Con-
stantinopolitanus ct Macarius Antiochcnus,an de(i-
nitioni Agathonis papa; conscntircnt, pclicrunt
excmplar dcfinilionis, et inducias,ut laudata sanc-
torum Patrum loca cum codicibus Ecclesia! Gons-
tantinopolitana! conferrc possenl.

Aclione 8, die septima Martii celebrata, idem
Georgius Constantinopolilanus ab imperatoreintcr-
rogatus, rcspondit se rliiigcnti codicum collationc n
facta cum authenticis excmplaribus,cognovisse,re-
censita in rclationibus Agathonis tcstimonia SS.
Patribus consonaessc;idcoiiuese rclationcs Agalho-
nis papo! ct Occidentalis sjnodi aui[)lecti proVessus
esl,eaindcmque lidcm scctari.Egrcgium orthodo.xiae
specimen dedit Gcorgius in eadem scssione, cum
Yitaliani pontificis nomen sacris diptychis restitui
postulavil, quod malis artibus Macarii Antiochcni
fueral cxpunctum, quod obtinuit ab imperatore.
Ejus fidem festiva acclamatione commendavil syno-
dus : Georgio orlhodoxo patriarcluv muitos aiinos.
Gmnes episcopi Constantinopolitanae sedi subditi,
cum Georgio se sentire,Agathonis epistolam susci-
pero, fidem profiteri, ha;resim anathematizarc,
contcslati sunt.

In cadem octava actionc, Macarius Antiochenus
cum Stephanoabbate pessimo Monothelita, non so-
lumincrroreobstinatcpcrslitit, sodotiam procaciler
contcstatus est, se ab co non discessurum, ncc si „
mcinbratim prfficideretur et abjicerctur in mare : '-'
quininio impudcnternimis jactarcnonernbuit.scut
ha!resim suam stabiliret.Patrumscriiitacorrupissc.
Itaque universa synodus in has voces erupit:« lla;-
roUcum se ipsum manifeste demonslravit. Novo
Dioscoro analhema. llujusmodi deponalur. Novura
Dioscornm foras mittc. Novo Apolhnariomalos an-
nos.Mcriloabepiscopatualienclur. Nudeturcircum-
positoei pallio. » Tandcmque actione nona, ilie se-
qucnti,octavancmpci\larliihabita,sententia deposi-
tionis tam in Macarium.quamindictum Slephanum
abbalem prolatacst.Episcopisctclericis.quierrorem
abjuravcrant, servala csl rlignitas, ca legc ut lidei
libcllos cum jurejurando synodo oifcrrenl. Porro
post synodum iiTipcrator Macarium .-Vntiochonum,
Stephanum abbalcm, Polychronium, de quo infra,
Anastasium Monothelitam, aliosque Macarii disci-
pulos Komam in c.xsilium misit, ut auctor est
Anastasius ; qua de rc vidc diccrfda in Leone II.

Actionibus 10, 11 et 12, codem menso Martio D
cclebratis, rcccpti sunt libcUi quorumdam palino-
diam recantantium : lcctaque ct approbata cstcpi-
stola Sophronii olim cpiscopi Hicrosolymilani ad
Sergium Conslanlinopolitanum : atquc itcm lccta,
scd damnata Macarii,aliorumquc harelicoruin scri-
pt.a, Qu;crcntibus vcro proccriiius. seu magislrati-
inis, an Macarius in scdem rcslitucndiis csset, si
fbrle rcvocarel errorem,sancla synodiis dixil, nul-
latenus divinam rcgulam pali uf in scde doctoris
ullcrius rcsidcrcl.Lccla; suntpra^terca Scrgii Mono-
thclitarum principis ad C.vrum, et ad Honorium,
nccnon llonorii pontificis Itomani cpislola prinia
ad Sergium.

Actione [^, die vigcsima octava cjusdem mcnsis
Martii habita,luta cst scnlcntia in ha-rclicos Mono-
lhelilas;noniinalimqueadvcrsusScrgium.Pvrrhum,
Pclrumet Paulum cpiscopos olim Constanlinopoli-
tanos ; necnonconlraCyrumAlcxandrinum olTheo-

dorum episcopum Pharunitannm.Cuin iis damnatus
est et Honorius papa,non quidcm ut ha;reticus,scd
ut ha;rcticoruin 1'autor, iit in cjus ponlilicatu osten-
diinus.ln hac cadem actionclcctaestseeundaHono-
rii papic ad Sergiumepistola. Lecla pariter cpistola
Pyrrbi Constantinopolitani ad Joannem IV pontifi-
ceminuxiinuni, qux- visre suntininipictalciii Mono-
thelitaruin concurrerc, cl ideo igni coram synodo tra-
ditajsunt.UcIectajpariterepistola-synodalesThomae,
Joannis cl (.ionstantini oliuipalriarcharuin Constan-
tinopolitanorum, qui Pctro .Monothelitaj successe-
rant,inquibusnihilinvcntuinestorthodoxffifideicon-
trarium, quaj sancla synodus edi.xit : « Hos sancfaj
memoria; trcs viros, id est Thomam, Joannem et
Constantinum unitale manere.atquc in sacris diply-
chis sanctarum ecclesiarum recitari, utpole qui in
oninibusimmaculatiatque irreprffisentabilesinvenli
esscnt circa rectam noslram Christianorumfidem.n

Actionc 14,dic sccunda mcnsis Apriliscelebrala,
lccli sunt libcUi Menn.T; palriarcha' quondam Con-
stantiuopolitani ad Vigilium napam, ct Vigilii ad
Justinianum imperatorem elTucodurara.\ugustam
epislola;: quasapostoIica;sedislegati exclamaverunt
non essc Vigilii et falsatuin essc librum gesloruin
quintre synodi. Quare cum cxaminarcntur codices
cjusdem quinla; synodi, in quibus cpistol.-u illo;
Vigilii cxstabant, constitit illas olim desideralas
fuisse in antiquis, additosque non ita multo ante
fuisse trcs quaterniones novos in initio synodi. In
seplima vero actione, in qua contiiienlur dua; illa»
Vigilii epistolaj, mutalum fuisse quintum dccimum
quaternionnm.adjcctumque esse quadrifolium non
superscriptum ante decimum sextum quaternio-
ncm, in quo fcruntur duo libelli scu epistola; 'Vi-
gilii. Quamobrem patres decrevcre, charlaceum vo-
liimen, quod falsatum erat cassari, in locis, in
quibus arijectioncscrantfaet.T;,ctanathema di.xerunl
libellis qui dicuntur scripti fuissea^'igilio ad Justi-
nianum et Theodoram.Veruin,ut inquit Baluziusin
nova Collectione conciliorum tomo 1. in pra>fatione
ad acta quint.T; synodi, ha;c epislolis illis Vigilii
auctoritatcm non adjudicant ; non cnim falsie illae
dicuntur;sed falsat.Tj et corrupt."n ab iis,Qui lcstimo-
niis illarum abuli volcbant ad conlirmandam opinio-
nem suam de una inChristovoIunlateetoperatione.
El h.TC cst ratio cur fuerint falsitatis accusaUe,
(^uod scilicet ea pars, in qua lie una Chrisli opera-
tionc agcbatur, a Monothclitis addita erat. Plura
hac dc rc Balu2ius laudatus.

Actione L5, habita dic vigesima sexla ejusdem
mensis Aprilis,Polychronius prcsbylcrct inonachus,
Macarii .Vntiocheni ct Stephani abbatis discipulus,
in confcssum vocalus, et intorropatus de fidc, non
solum sc Monothelitam.sed cl pra;stipiatorom pro-
didit, et publicum inipostorem.Is cniin chartulani,
in qua scripta crat ha-c proposilio : Qui non roii-
filelur iinam volunlalcm, el unnm Dei i'iri/**m opera-
lionem, 7wn esl Christianus, supcr mortuum poni
poslulavit, spondcas illum sc snscitaturum.utfidei
SU.T; veritatcm eoraprobarcl.quam coclcslibus visio-
nibus jam conlirmatam mcntiebatur. Cum aulcm
cjusniodi miraculi pollicitationo mngnam populi
multiludinem post sc traxisset Polyclimnius.roacfa
estsynodus, nclidei sacramcntumlcvissiiiii hominis
pctulantia in di.«rriiiioii ndducorotur.camindignnm
lirotconditioncnisnbirc.Pr.vsiMilibusitaqucparlilius
necnon iniporalore, atqucunivcrsopopulo, apposi-
tum ost cornin Polvchroiiio dcfunctircccns hominis
cadavcr. Pluribus lioris porsonani cpit porfidi im-
postoris Polychronius, defuncto in nurcs insusur-
raus; suamquo tandcm impotcntinm prolcssus ost.
Tunc populus oxrlamavil : Moro Sinioni anaOiemn.
Pohjehronio seiluctori populi analhema. Post ba;c in
locum synodi rodaclus.cum noUct hairosim abjura-
ro, tanqunm .?cductor populi ct mnnifostus hirreti-
cus, omni saccrdotali ordinc el oflicio dcnudatus
est, ct anathcmatis vinculo suppositus.

833

HLSTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — S. AGATHO.

H34

Actione decima sexta, qua; habita repcritur dic A
nona Augusti, alius hrereticus nomine Constaulinus,
Ecclesia3 Apameensis presljyter, accepta licentia di-
cendi,ad docendam synodum se venisse professus,
temperamontumquoddamproposuit,quoconcordari
possent Monotheliti-e, atque catholici; hac nimirum
ralionc. ut dicerentur in Christo dua; operationes,
voluntas vero una; ita videlicet, ut Christus assere-
rctur humanam voluntatem deseruisse cum carneet
sanguine criicis tempore.Sed explosa a synodo atque
damnata ejusmodi asscrtione tanquam ManichKO-
rum,ipse Gonslantinus parem cum ea damnationis
sententiam accepit. In eadem actiono petens Geor-
gius Constantinopolitanus episcopus, ut si fieri
posset, nominatim non anathematizarentur Scrgii,
Pyrrhi, Pauli et Petri decessorum suorum persouce,
re.jectus cst a synodo. Georgius synodo consensit.
Secuta; sunt acclamationes : Gomlunlino impcralori
orlbodo.ro, pacijico, novo Tlieodosio, novo Marciano,
novo Justiniano, conservalort rectx fidci, multos an- n
nos. Agathoni papte liomano multos h;(»os, etc.Adjun-
cta sunt anathomala in singulos nominatim hrere-
ticos et eorum lautorcs, nenipc in Tlwodorum Plia-
rauitanum, Scrgium, Cyrum, Ilonorium, Pijrrhum,
1'aulum, 1'ctruiii. Macarium, ."^lcjihanum, 1'olijcliro-
niuin, Aspcrijium, Pcrgensem Pamphylioruni metro-
politam ; omnes dcnique ha3reticos,et qui h;Brelicis
suffragantur.

Actionibus 17 et 18, celebratis die undecima, et
decima sexta mensis Septembris, edita est, et pro-
mulgata fidei definitio, qua; omniuni patrum sub-
scriptionibus munita est. Post ha;c imperator scisci-
tatus est, an cum omnium episcoporum subscri-
ptione promulgata esset? Qui ad unum exclamarunt :
(( Omnes ita credimus, una fides. Omnes id ipsum
sentimus. Omnes consentientes et amploctentos
subscripsimus. Orthodoxe omnes credimus. Uffic cst
fiiles apostolorum, haic est lides Palrum, h.-ec est
fidcs orthodoxorum. » Tunc itciat.e sunt acclama- „
tiones, ct ingeminatum anatheni.i //( Thcodorum '-'
Pharanitam. Scrijium cl Hininriuiii. I'i/n-hiim cl Pau-
luiii, Cyrum ct Pctruiii, Maciiriiiiii, Sl, plumum cl Po-
hjchroniurn, et omnes qui pr.edicaveiunt, vel pra;-
dicant el docent ac docturi sunt unam volunlatem
et imam operationom in dispensatione Domint no-
stri Jcsu Christi Dei nostri. Gratias deinde cum
egisset imperator sancta; synodo ob exstinclam
hffiresim,sermo acclamatoriusipsius majestati com-
positus palam recitatus est; quo ipsum ctiam roga-
bant patrcs, ut cdicto concilium lirmaret,quatenus
his, qu;B gesta erant, nullus contradiceret, aut no-
vam qu.TStionem moliretur.

Unanimi etiam consensu scripserunt patres syno-
rlicam rclationem ad Agafhonem pontilicem maxi-
mum, quam cum actis synodi transmiserunt per
legatos, ab eo postulantes ut synodum, ejusque
canonicas sanctioncs apostolica auctoritatc confir-
niaret, his verbis : « Orthodoxa! nnlem fidci splcn-
didam luccm vobiscuin clare pra^dicavinius : quam B
ut ilerum pcr honorabilia vcstra roscripla conlirme-
tis, vestram oramus palornam sanctitatcm. » Sed
priusquam sive impcratoris et synodi cpistola;,sive
ipsa synodus ad Urbom perlcrrentur, suam jam
dipm Agatho pontifcx obierat : undede ejus confir-
matione loquemur in Lconc sccundo cjus succes-
sorc. De hajresi Monotliclilarum, vlde d. in Ilonorio
piqia n. 12 et scq.

Nune,ex critic;u Baroniana; auctore, ostendendum
cst, acta sext.-c synodi,(iuaIia nunc luibentur, inter-
polata non csse,contra quod consuitli;u'onius,qui vi-
dcns s;mctuin Maximiim marlyrem,aliosquc magna;
pictalis ct auctorittttis viros h;crcseos labcm ab
Ilmiorio al)stc:rsissc, Iiuncquc tamcn in actis hujus
roncilii, anathematc imiilicatum reperiri, o|iinalus
cst easinccra ad nos non pcrvcnisse, quam opinio-
nem pluribus viris doctis pcrsuasit.Vcrum,ul inquil
iUemCritica; auctor,scxta; synoJiaclutiuxhubtntur,

sincera esse, nostra setate non videtur in dubium
rcvooari posse, ut ostendunt Combeflsius in historta
Monothelitarum dissert. Apologet. pro aclis scxtas
synodi, Lupus in dissert. de sexta synodo generali
ad actionem 68,nuperus auctor anonymushistoria;
Monothelitarum scrutin 6, Natalis .'Vlexander in
dissert. 2 saeculi septimi, Garnerius iu Appendice
ad notas capitis 2 libri diurui llomanorum ponli-
ficum, aliique. Ait Baronius nullam fuisse causam
ex parte Honorii cur damnaretur, cuin dua; ejus
epistol» nihil contineant,quod catholicum non sit.
Verum in ejus pontificatu ostendimus, cum erroris
quidem puruni fuisse, nihilominus tamen in sexta
synodo damnatum, quod peccasset sua illa oocono-
mia,quavoIuit de una vel gemina operatione taceri;
cum tamen religionis causa tunc exigeret aperte
geminam defendere.

SOMMIER.

Num. 140, linea 5. — Hic susccpit divalcmjussio-
ncm, etc. Constantinus Pogonatus, princeps ortho-
doxus,ac satagens tranquillitatis Ecclesia; Monothe-
litarum turbis agilata;, optimum^eam componendi
consiiium esse duxit, si gencralc conciliumConstan-
tinopoli baborctur. Quapioplcr dedit litteras ad
Donum, qua; postea fuerunt reiMit;e Agalhoni ejus
successori. In iis imperiitor llomanum pontificem
hortabatur, ut qua3 illius est paterna sollieitudo,
confunderet daemonem divisionis auctorcm, qua
tunc temporis Ecclesia vexabatur, deinde aiebat :
1) Hortamurvestrampaternam beatitudinomdirigere
viros indutos personam vcstrm apostolicK sedis,
ejusquo concilii, et omnem auctoritatem habentes;
quatenus convenientes cum hic posito sanctissimo
patriarcha, etc. perscrutentur per gratiam S. Spi-
ritus veritati insistere.»(£;)W/ Consl imp ad Don.)

Pium ejusmodiconsilium imperaloris utpontifex
exsoqueretur, alias in aliis Occidentis provinciis ha-
berijussit coneilia, unumque Roma; eongregavit :
ex quo elcgit legatos S. Sedis.ct qui vices gcrerent
patriarchatus Occidentis in concilio generali, quod
celebrandum crat Constantinopoli. Legatorummu-
nus demandatum fuil duobus presbyteris,et diacono
Romana; Ecclesiae : vices autem patriarchatus jussi
sunt gcnere Portuensis, Regiensis, et Paternensis
cpiscopi. [Epistolx Aijath et concil Hom et Constantin
concil VI, act 4, ct Constantin ad Georg Conslanlinop
archicp concil vr, p. i.)

Binas dcinde litteras ad imperatorem dedit, unas
nempe ipse tanquam pontifex et successor D. Petri,
alteras Ecclesia; Occidentalis nomine quam conei-
lium Roma; celcbratum reproesentabat. In illo sci-
licet significabat, quam auctoritatem delegaverat
suis : « Ex his, inquiens, duntaxat satisfacerc stu-
deant. quid Iuec spiritu;ilis mater corum, ;ic a Deo
propagali impcrii crcdat,et prajdicet, in qua et ab
uicunabulis edocti. . . cis duntaxat injunctum est,
ut nihil prpfccto pnesumant angere, minucrc, vel
mnlarc;sed tradilionem hujus aposlolica; scdis,
ut a pra3decessoribus apostolicis pontificibus insti-
tula est, sinceriter cnarrarc. » {.■/gath epist i ad
Augij.)

Ad controvcrsiam vero do duabus naturis quod
attinct,apoptoIic;e sedis traditionem ab cvangelica
nunquam discrepasse affn-mans : (( Omnia, prose-
quitur, duplicia unius cjusdemquo Domini Salvato-
ris nostri Jcsu Christi sccundum evangelicam tra-
ditionom asscrimus. . . cumdemiiue Dominum nos-
trum Jesum Ghrislumsicut naturas.ita et naturalcs
in so volunlatcs et operationcs habere, divinam soi-
liccl et humanam : divinam quidem voluntatem ct
oporiitioncm liaborc ex a>lerno cum cocssentiali
Patro cominuncm, humanam tcmporalitcr ex nobis
cum no.^tianjitura susccptam. . . . Quam (apostoli-
c;uii doclrinam) B. Potrus apostolus Iradidit.CiiJus
veraconfessio a Patre de ca'lis cst rcvelata. Cujus
unnitenleproesidio,h;uc upostolicacjusEcclcsianun-

83S

ANASTASII BIDLIOTHEGAHII.

836

quum a via veritatis in ciualibcl erroris parte de-

iicxa cst nec h;crcticis novitatibus depravata

suceubuit; sed ut ab exordio lidci Chrislian;e per-
cepit ab aucloribus suis apostolorum Christi prin-
cipibus, iliibata fide hactenus pornianet secundum
ipsius Domini pollicitationeni, quam discipulorum
suoruui Principi in sacris Evangeliis fatus est. »
(md.)

Deinde comprobata S. scdis indefectibilitate iis
Jesu Christ verbis : Pclre, Petre,cac Salnn expelivil,
ut crihrarci vos, sicut ijiti criljrtil trlticum. Ego outcm
pro tc rogavi, ut nunquam dcficiul fidcs tua.Et tu uli-
quando conversiis confirma fratrcs tiios; imperatorem
monct ut animadvertat, (luod juxla li;cc Salvatoris
promissa D. Petro, hujus successores Romani
pontifices, alios semper episcopos in lide calholica
confirmaverant, ut omuibus erat nolum; qnare
et ipse suorum pr.edcccssoJum exempla cupiebiat
sequi. Ac proplcrea verit;itcm duplicis voluntatis,
atque operationis Jesu Chrisli astruit,auctoritates
S. Scriptura;, conciliorum,et Putrum allcrens, quas
fusissime interpretatur ; citatquc hairelicos secus
sentirc ausos, ac propria; ipsorum doctrin.-c varia-
tioncs ostendit. Qua; post imperatorem hortalur, ut
delcndal .Tquitalem causic sue, atijuo cn^, (juos
illius tuendu; causa S. sedos mittebat. Postrcmo de
Coustantinopolitano arcliicpjscopo ita ioquitur: » Si
hanc apostolici dogmatis rcgulum Conslantinopoli-
tana; pncsul Ecclesia; tenere no"biscum, ac pru;Ji-
carc dclegcrit. pax multa erit dilij^cnlihus nonicn
Dci,et ullumnon rcmanebit disseiitionisscandalum.
Sin autem, quod porro longc sit, novitatem nupcr
ab aliis introductum,aniplccti malucril.ct alicnis a
regula verilalis orthodoxa; atque apostolica; nostrae
fidei sese irretire doctrinis,quam,utpote animabus
no.\iam,declinare, indesinonter ab apostolicis mea;
humilitatis pra;decessoribus exhortati, atque com-
moniti usque hactenus distulerunt,ipse noverit quid
de lali contcmptu in divino Cbristi examine satis
faciet. » (Ibid.)

In sccundis autem littcris,patrum concilii nomino
scriptis, qu.x;, pcrindc ac prim.T doctrinam S. scdis
dc duabus voluntatibus,operationibusquo Jesu Chri-
sti inviolabiliter esse servandam testutur, declarant
patres, quod ii,qui ab apostolica scdc illuc profecli
erant.non tanquam de rcbus dubiis disccptaturi,scd
certa, et imniutabilia in concilio prolaturi advene-
rant. >' Personas autem de noslra; huniililatis ordine
pra;vidimus dirigcrc ad vestnc a Dco protogcnda;
lortitudinis vestigia; qua; omnium nostrum, id est
univcrsorum perseptentrionales.vel occiduas regio-
nes cpiscoporum suggeslionem,in(^uact apostolica;
nostr.T fidei confessionem pra;libavimus,oirerre de-
beant : non tamcn tanquam de incertis contondore,
sed ut cerlaatque immulabiliacompcndiosa delini-
tione profcrro. » {Epist .w/HO(i conc llom ad Auijij.)
Deinde qui calholici.quivc h;crctici habendi sinl Ae-
clurantcs : '< Quicunquc, aiunt, pcrindosacordotum
hajcqu.-c in hac nostr.c humililatis confessionc con-
linentur nobiscuui sinccritcr pranlicarc dcsidcrant,
ut nostra; apostolica; fidei concordos, ut spirituales
fratres.et cocpiscopos noslros snscipimus.Qui vero
h.-uc confileri nolucrint, ut infestos catholica; atque
apostolicae confessioni, pcrpelua; condcinnationis
rcos esse censemus : ncc aliquando talcs in noslra!
humilitatis coUegio, nisi correctos susciperc pati-
mur. » (Ibid.)

Ex allatis testimoniis cvideas fit, quod S. scdes
definivit,stabilivitque fidei arliculum,quod fulurum
erat objcctum docisionis in cnncilio gonomli fa-
ciend.-E advorsus Monothelilas. Uoc potissimum dc-
clarat ponlifoxsignificans in litlcrisad iniporatorcm,
scdcmandasso lcgulis suis.ul adannispiiii scquorcn-
lur traditioncm S. scdis. quain suis pr.Tdocossorcs
Romani poiitilli-os s.nnp.T di>cueranl : •■ Kis dunta-
xatinjunctum csl traditiunom hujus aposlolic;c sc-
dis,ut a prajdecessoribus aposlolicis pontificibusin-

A sliluta esl, siiiccritcr enarrare : » mox explicans
quuMiam ca Iradilio esset, duas naturales volunta-
tes, ctc. «' Ha;c est traditio, (juam tenet vestri im-
perii mater apostolica Christi Eccleaia. » Idem Ec-
clcsia omnis Occidentalis declarat, dum ait, quod
ii qui suas vices in concilio gesluri erant.professio-
nem fidei secum ferebanl jussi de ca nihil penilus
disceplare, scd eam uti tanquam rcgula certa ct
iminulabili,ad dcfiniendum : ■< Nostra; fidciconfes-
sioiiem pra;libavimus, ut corta al(juo immulabilia
coiiipendiosa dcfinitione proferre (lebeant. » Supra
autem di.xerat, hanc doctrinam cx immensi luminis
fonte derivatam,ad llomaiiani Ecdesiam pervenisse
per sunclos aposlolos 1'etriiin ot Paulum, indeque
diffusaraper coruin successorcsRomanos ponlifices,
servalamque omni tcmpore incorruptam in provin-
ciis Occidentis et Scptcntrionis : « Lumen quod ex
vero liiminis lonte per minislros bealos Pclrum ot
Paulum aposloloium principes.eorumque apostoli-

n cos successorcs gradatim usque ad nostram parvi-
tateiii servatum est... universorum per seplenlrio-
nales vcl occiduas regioncs cpiscoporum suggestio-

■ nem olferre debcant. »

SOMMIER.
Num. I'i2, linca 11. — Suos inlromiscrunt Ubivt^
ct tomos diversos, et synodos, quas filsavcriiiit. (Ex
ill. Archiep. Ca;sar. Claud. Summior Hist. dogm.
pont. lib. VIII, c.ap. 12.) E.c lcstimoniis litlcnirum
Aijallionis ct Roman.T sijnodi ad Constinilinum PojO-
nnlum aperle diijnoscilur (/Ufx/ pa/KT llonorio ne
minima iiuidcm nola ha'rcsi% MvnoilieUtic;c inuri
polest. Si enim hie ponlife.t hujusnmU erroris, ul
minimum, fiiulor fuifsel, quo fronle S.Aijalliv coram
universa Ea^lesia affirmnsset, nullum unquam vesU-
gium erroris vcl levi.<isimum esse invcnlum in aposto-
lica sede : suosque pra^deccseorcs juxta Jesu Chrirti
promissum, semper confirmassc fralres in flde D.
p Pelri, nunquam deleetura, ut omnibus notiim erat :
" u ILvc apostoUca Pelri Ecclcsia nunquam a via veri-
latis in qualihei crroris part^ dcflc.ra est... Qui fidem
Petri non dcfccturam promisit, confinniire eum suot
fralrcs admonuit, quod apostolios pontifices mea
e.viguitatis prj;deccssores fecisse semper cunctis ttl
cojnitum. • (Epist. Agaih. ad Const. conc. vi,
act 4.)

Hinc V. C. recte arguit, quod opistola Honorii,
super qua lain multa congcsserunl Neotcrici, fuit
rcsponsum alii epistola; Sergii prorsuscatholics.oc
proindeejusdemcxamcncumobsorvanlisP.Desiran-
lii, quod ille afTerl lib vii llisl dogin pont cap. 17,
et seqq. infraoxliibobo,postquam ulramqiieepislo-
lam lura Sergii tum llonorii, ul sum pollicitus, in
medium pro(Juxero.

EPISTOLA SERGII.

1. In tanlura vobis sanctissimis.in oronibus una-
niinilalc spiritus coDslringiinur, ul sludcaraus oin-

D nium consiliorum noslrorum ot actioiiuin vos SHcra-
tissimos habero pr.Tsentcs : ct nisi plurimum loco-
rura dislanlia scjungorol, hoc uliquc quolidic goro-
remus, veslra; honorand.v unanirairquc fratcrniLatia
raunito, rauraloque nosmolipsos circumsepicnlcs
consultu : attamon, quoniani nobis etiam sormo,
alque abs(^uc laborc tittora quod studcmus,impar-
tit, confestira ca pro quibus hoc scribiuius, enarra-
raus :

2. Antc aliquod certura tompus, cum advcrsus
Porsas a Dco confirmalus dominus nostcr cl magnus
iiiiperalor proraovobal oxcrcitum.proptcr corlaniina
a Doo sibi crcdit.r. Chrislo ainabilis reipublica;, ct
ad parlos .\rmeni.T' provinci.T porvenissct,unus cx
princinibus iinpi.T partis Severi cxsccrabilis, no-
niinc Paulus, iu illis locis apparcns, ad cjus picta-
liMU aocossil, sorinonoin pro sua orrabunda h.tsresi
profcrons, cl hoc profeclo dunlaxut satisfaciendos
la quibus piisaima ejus ac regalis msgnanimita,

mSTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. AGATHO.

837

(cum caeteris cnim donis Dei, etium divinorum dog-
matum locupiotari scinntia moruit) dum redarguis-
set atque depompasset pravam ejus impictatem pro-
fanis ejus astutiis sanctK nostra; Ecclcsio), ut verus
ejus propugnator, recta, atque immaculata e diverso
protulit dogmata, inter qua; et unius operationis
Christi veri Dci nostri mcntionem effeeit.

3. Post aliquod vero tempus idem a Deo confir-
matus impcrator, in provincia Lazarum advenicns,
recordatus est disputationis, quam (sieut diximus)
fecerat ad Paulum illum hareticum^cum pra^sentia
Cyri sanctissimi,tunc quidem cjusdem C.hristo uma-
bilis Lazarum provincia^ metropolitanam sedem tc-
nentis, nunc autem magnam .\lexandriam regenlis.
PrKdictus igitur sanctissimus vir, liis auditis, ojus
sercnitali respondit nescire subliliter, utrum unam,
an duas operationes Christi veri Dei nostri aslruore
necesse sit. Ergo per jussionem cjus pictatis, per
litteras proprias inlerrogavit nos pra;dictus sanctis-
simus vir, utrum unam operationem, an duas in
Salvatore nostro Cljristo necesse sit diccre; et, si
quosdam noscamus sanctorum ac beatissimorum
P.itrum unam diccntes operationem '?

4. Unde nos qux nostrae erant scicntim per no-
slra rcscripta ei significavimus, dirigentes etiara
s?rmonem acclamatorium Menna; sanctissimi quon-
dam patriarchas hujus a Deo conservandas rcginj
urbis porrectum ab eo hic pra?senti Vigilio sancta;
mcmorice prsdecessori sanctitatis vestrfe, habentcm
et diversa tcstimonia patcrna de una operatione,
et una voluntate Salvatoris nostri Christi vcri Dci
nostri.

5. Niliil lamon proprium penitus in hujusmodi
nostris rescriptis promulgavimus, sicut suppelit
nosse vos sacratissimos, et unanimcs, relegentes
eorum qua; missa sunt exemplaria.

0. Et silentium quidem ex illo tempore hujus-
modi suscepit capitulum.

7. Quia igitur ante parvum tempus, cooperante
gratia Dei, qui omnes homines vult salvos fieri,et ad
agnitionem veritatis venirc : pio zelo fortissimi ac
invictissimi magni impcratoris cxcitalus, Cyrus
Alexandria; magnae civitatis patriarcha, ct commu-
nis frater noster et consacerdos Dei, amabiliter ct
tnodesle adhortalus est eos, qui in magna civifate
Alexandrina, quod Eutychetis et Dioscori, Severi
quoque et Juliani, Deo odihiiium haTcsi langue-
rent, ad catholicam Ecclesiam accedere, post mul-
tas disputationes et labores, quos cum nimia pru-
dentia et saluberrima dispensatione in hac causa
impendit, hoc quod fcstinabat, per supernam gra-
tiam ordinavit, factaque sunt inter utrasque partes
dogmatica qua^dam capitula, in quibus omncs,
(qui antea quidcm in diversas portiolies diversi fue-
rant, proavosque sibi Dioscorum atque Sevcrum ha3-
reticos scribentos) coadunati suntcum sanctissima
ac sola catholica Ecclssia,ct nunc grexChristi veri
Dei nostri,omnisChristo amabilis.MoxiiinIiia' iinpu-
lus factus est, et pene universa cum li^ Ivjyiilus,
el Thcbais ct Lybia, et caHcra .'Egyiili.nM' ili^iiosi-
tionis regiones, quam olim considorab.uil i^ul dixi-
nius) in innumcrabilem copiam liaTosum mulliludi-
nem discissas,nunc autcm benoplacitn l)ei,et studio
pr.-odicti sanctissimi .•Mcxandrinorum antistitis,
ununi labium facti sunt omncs, una vox, ot in uni-
tute spiritus recta! Ecclcsia; dogmata confiteatur.
Ex his autem (lun; dicta sunt atque stahilita, unum
exislit Cupilidum de una operationo Christi magni
Dci et Salvatoris nostri.

8. His itaque provenicntibus,Sophronius venera-
bilis monachus, qui, ut ex audilu didicimus, Ilic-
rosolymorum pra'sul est ordinalus (nccdum enim
hactenus ejus ox more synodica susccpimus) apud
Alcxanrlriani tunc tertiporis posilus cum priofalo
sanclissiiiiii pMpa quando (siout dixinnis) adiiiira-
bilem illaui oirca eos, (|ui duduiii hiorctici fucrant,
Dei bencplacito unilatem coinponebat, atquc cum

838

.\ 00 de eisdem capitulis pcrtractabat, adversafus
est, et contradixit ad uuius operalionis Capitulum,
duasoperationesChristi Dei nosfrldignum inquiens
censeri.

• 9. PrKnominafo autem sanclissimo papa, prsser-
tim ei testimonia quorumdam snnctorum Patrum
profcrente, dispersim in quibusdam opusculis suis
unam operationem asserenlium ad hajc quoque, et
ex abnndanfi inquienfe, quod multofies sancti Pa-
tres nostri, ut lucrarentur plurimarum animarum
salutem, dum talia cmergerent capiluln, T)eo placitis
dispensationibus ac placitis usi fiiisse videntur, nihil
de subtilifate rectorum Ecclesiu-c dogmatum exagi-
tanfes, et dicente, quod oporteat ut'que cfiam in
pr;esonti, dum tanforum millium populorum salus
pra; manibus ponitur.nihil do hoc por contontionem
altercari, idoirco quod (sicut dictum est) etiam a
quibusdam sacris Patribus vox hujusmodi dicta est,
nihilque de hoc la;datur rectffl fidei ratio, memo-

n ratus Deo amabilis Sophronius talem dispensatio-
nem nullatenus accepto tulit.

10. Quia igitur pro hoc cum litteris ejusdem san-
ctissimi comministri ad nos conjunxit, de hoc quo-
que etiam apud nos sermonem movenrio insistcns,
ut de talibus adimeretur capifulis post factam uni-
tionem,vox unius operationis, durum nos hoc arbi-
trati sumns.Qnomodoenim non csset durumetvalde
onorosuin, quando hoc, resolvere evertcreque erat
fulurum quidem omncm illam concordiam atque
unitatcm,qua3 bene fuorat efTecta, tam apud Alexan-
drinam magnam civitatem, quam pcr universas sub
provincias, quse nullo tempnre usque nunc acquie-
voranf, nomon saltem simplex divini at([ue lauda-
bilis nostri papM Loonis, aut sanctas et magna; atque
univorsalis Chalcedoncnsis synodi mentionem face-
re, non vero prajclara et magna vooe in divinis mis-
sarum arcanis hoc prajdicantcs ?

11. Multis iijitur a nobis de hoc motis sermoni-
p bus ad poc-enominatum vencrabilem Sophronium,
^ posfremo adhortati eum sumus testimonia nobis

profcrre sanctorum ac probabilium Patrum, illorum
videlicet,quos omnes communitcr docfores confite-
mur, et quorum dogmafa el legem sancfas Dei co-
gnoscunt EccIcsi.T, duas nominafim et ipsis verbis
oporaliones in Christo dicendas tradentia : ille au-
fem hoc facerc pcnitus non valuit.

12. Xos vero considerantes, incipientcm cx hoc
inter quosdam hic contentionem exardeseere, et
scienfes quod semper ex hujusmodi decortafionibus
ill;e ha;resum dissensiones effccfff'. sunt, necessa-
rium judicavimus, omne studium ponore ad sedan-
dum atque amputandum talcm supcrfluum verbo-
rum eonllictum.

13. Et ad sa^pcdictum sanctissimum AlexandriaB
patriarcham scripsimus,ut postquam unitatem cum
his.qui pridem reparabanfur,Deo auxilianto,compo-
suif.dc ca;tero nullum pcrmitferct unam aut duas
proferrc operafionos in Ghrislo Deo nosfro, magia

D aufem (siout Sancfa ot universalia tradidcrunt con-
cilia) unum oiimdomquc Filium unigcnifnm Domi-
num nostrum .lesum Cbristum, veruin Deum ope-
ralam oonfitcri, lam divinam quam humanam, et
omncin Deo dociliilem.ot hoininc dignam oporatio-
ncm, ex uno incarnafot[UC Deo Vorbo indivise proce-
dcrc, ct ad unuia cumdomque rodigcre.

i-'i. Eo quod unius quidem opcrafionis vox, quan-
quam a quibusdam sanctis Patribus dicla est, ta-
mcn peregrina viderelur, et porturbare aures quo-
rumdam,suspicantium ad porcmptionem hanc i)ro-
ferri iiiconfuse at(iuc sccundum subsistenfiam uni-
larum in Christo Deo nostro duarum naturarum,
quod-non est tinquam ncc fuif.

Similifer nnlom cf dimrum opcrationum dictio
multos scandjilizcf, ut]iofe a nuilo sanctorum ct
IJinbaliilium Eoclosi;o instilulorum odita. Insiiper ot
ciinsoi|ucns ci rsf pra'dicare duus volinifatos, con-
trarictales circa invicem habentcs; tantiuam Deo

83!)

ANASTASII BIBLIOTIIKCAHII.

840

quiilpni vcrljo salutiirciii volenli adiinpluri passio- j^
ncm, hunianilate vero ejus obsistentc ejus voluii-
tali, et rcsistenle, proindc duo contraria volenlcs
introduci : (juod impium cst.

Impossibilc quippc est, in uno eodemquc subja-
centi duas simul et erga lioc ipsumcontrarias subsi-
stere voluntales. Nani salutaris Ueum gerentium
Patrum doctrina opcrffi pretium instituit, quod nun-
quam inlcUectualiter animala Domini caro separa-
tim,ete.\ appctilu proprio, eoiitrario iiutui uniti
sibi secunduiu subsistentiam Dei verbi naturalem
motum suum cirecit, sed quando, et (]ualc'ni, et
quantam ipso Deus verbuin volebat : ct (ut plenius
(licalurj (|ueniadiuodum corpus nostrum regitur, et
onlinatur et dispoiiilur ab iiilellectuali ct rationali
anima nostra, ita et in Domino Christo tota humana
ejus conspersio ab ipsius Verbi deilate scmper in
omnibus mota, Dei mobilis erat, secundum Nysso-
nuiii Gregorium, dice.ntem contra Eunomium ila :
Secuncham quod Dcus erat Kilius, impassibilis uti- n
que est ct immortalis. Si qua autem passio dc eo
in Evangclio dicitur, per humanitatem profeclo,
qua; suscipiebal passionom, hujusmodi opeialus est.
Opcratur quippe vcrc Dcitas jicr corpus,quod circa
ipsum pst, omiiium salulcm, ul sil carnis quidcm
passio, Dci autom opcratio.

Ilanc igilur (ut dictuni cst contputionem inci-
pientcm yccendividentes,necessariuinjudicavimus,
irritas [lotius sanctorum Patrum voccs ct synodico
defiiiitas scmper sequi, ct neque (]un; raro a qni-
busdam Patrdjus dicta sunt. et non circa hajc in-
tentionem habentibus,quasi planam et inambiguam
de cis doctrinam e.\[ionoient, ad regulam ct legcm
per omnia dogmaticam reduecre.quule estquod dc
una opcratione ab eis dictum est, neque itcriim,qua5
nullatenus dicta sunt a probabilibus Palribus, nuno
vero a (luibusdam Patribus proferuntur, duas, in-
quam, operationes lanquam dogma ecclesiasticum
jirolerrc. _ p

15. Et ad ultimum stetit ac placuit, quatenus '-'
piv-cdictus Sophronius venerabilis, nullum sernio-
nem de cajtero de una sivo duabus opcrationibus mo-
verc dcbeat,sedei suriicial pnulata.caulaqucac trita
sanctorum Patruin recta Iraditio atiiuc doctrina.

16. Ilis itaque contcnlus sa!pe nominatus vcncra-
bilis vir, et h;ec pustodirc certilicans, petimus nos
etiam. per epistolam de hisei pnebere rcsponsum,
quatenus hujusmodi epistolam (ul ait) ostendat his,
qui forsitan interrogare cum de prffidicta quaistione
voluerint. Quod alacriter egimus, et ille quidem in
his hinc enavigavit.

17. Nupcr autem piissimus, ct a Deo coronalus
dominns nostcr apud Edessenam demorans civita-
tein, pios apud nos apices fecit, prxcipienlcs, ut
patcrna illa tpstimonia (lcnoromus,qua; continentur
111 libro dogniatico (sicut dictuin esl) facto a sancla!
inemiiri;e Mcnna ad sanolissimnm Vigiliuni do una
operatione.et una vuluntalc; el ba;c a Deo iiistrucla!
ejus sorcnitali dirigcre dcberemus, quod et ad el- D
fectum perduxinius. Nos aulcm qu.-e duduni mola
sunt, mcmoria rctinentes, et tumultum, qui e.\ hu-
jusmodi motionc cccpit, scienles, suggcfssimus cjus
piissima; serenitati per mcdiocrem nostram sug-
gestionem, el scripta ad cxcellentissimuin sacella-
riumimperialemconsequentcrhujuscapituliomnem
sublililalem,horumquc qi\x a nobis per hoc actitala
sunt.et quod non oporlcat dc hujusmodi inquisitione
pcrscrutari, scd manero in attrila Patrum doctrina,
quam omncs consonanter conlitenturde hujusmodi
qua^stiono, et conlitpri unigenitum Kiliuni Dei, (jui
veracittM' Dpus siniul et homo cst, eumdcm opcrari
divina et hninana, et cx iino codemque incarnato
Dei Vcrho, sirut (|uo occurrcnlcs jani sumus elTati,
insepnrabilitcr at(|up indiviseomnem divinam alque
humanam opcrationpin prorpdcre. lloc iKiniqiip nos
Lco iuslituit. manifostp pcrhibens : agit onim utra-
quo Ibrma cum alterius communione, quod pro-

piiuin habet. In quibus rescriptum pia; jussionis
ab pjus mansuctissima susccpiraus fortituclinc, quae
a Dco conservandam cjus screnilatem condecent,
conlinentem.

18. Ilis igitur omnibus a principio ita provenien-
tibus, rationabile simul et necessarium judicavimus
de his qua; partim memorata sunt, cognitioncm da-
re veslra; fraternitati, atqnc unanimi beatitudini.

16. Per exemplaria qua- a nobis directa sunt,
ct adhortamur vos, sacratissimi, haec omnia le-
gerc.

(Nota, lector, quod cx Honorii cpistola constet,
Sergium non misisse exeniplaria plura quam unum,
proiiideque in vera Sergii epistola legi debet hor
modo : Per i:tcmiilar i/uod « nobis ad prwdiflum So-
phronium dircclum csl, et udhorlamur vos, sacralissi-
mi, luvc omnia lcijcre.)

20. Et Deo placitam ac plcnissimam charitalem
quaj in vobis, nunc quoque scquenles si quid am-
plius, minusve inveneritis, hoc per datain vobis a
Deo gratiam adirnplero, atque per sanctas syllabas
vcstras una cuin vcstra optabili sospitate, qua:que
supor his vobis fueriut placita, signillcare.

RESPONSUM HONOUII.

1. Scripta fraternitatis vcstra> suscepimus.

2. Per quaj invcntiones, et novas vocum qua?slio-
nes cognovimus introductas per Sophronium quem-
dam monachum, nunc vero ex auditu ppi.s^copum
llierosolymilan;c urbis constitutum, adversus fra-
trem nostrum Cyrum .•Mexandrise antislitem, unam
operationom Domini nostri Jesu Christi conversia
ex hajrcsi praidicantem.

3. Qui denique ad vestram fratcrnitatem Sophro-
nius veniens, querelamque hujusmodi deponens,
mulliformiler cruditus, pctiil de his, qua; a vobis
fuerat instructus, paginalibus sibi syllabis reserari.

4. Quarum litterarum ad eumdem Sophronium
directarum suscipientes exempiar, et intuentes salis
provide circumspeclcque fraternitatem veslram scri-
psisse, laudamus, novitatem vocabuli auferentem,
quod posset scandalum simplicibus gcnerare.

5. Nos enim in quo pervcnimus, oportet ambu-
larc. Enim vcro, duce Deo, pcrvenimus usque ad
mensuram rcct.-c fidei, quam apostoli veritatis Scri-
pturarum sanctarum funiculo extenderunl,confilen-
tcs Dominum Ji^sum Christum, mediatorem Dci et
hominum.opcratum divina media hu»ianitale vcrbo
Dei naturaliter unita.cumdemqueopcratum huma-
na ineffabiliter atque singulantcr a.<^sumpta carne
discrete, ei inconfuse atquc inconvcrtibilitcr plena
divinitate : el qui coruscavit in carne plena divinis
miraculis, ipse cst, et carncus effcctus plene Dcus
et homo : iiassiones pt opprobria palitur unus me-
diator Dei et hoininiim in ulriusque naluris Verbum
caro factum et habitavit in nobis, ipso Filius homi-
nis de ca-lo dcsrendens.unus alque idein (sicut scri-
ptum cst crucilixus Dominus majestatis, dum con-
stat divinilatcm nullas posse pcrpoti liumanas pae-
siones, et non de ctrlo, sed dc sancta ost assumpta
caro Dei genitrice. Nam per se vcrila.» in Evangelio
ita inquit : Suttus asrcndil in caclum, nisi qui dccirlo
dcsccndit Filius Iwminis qui cst in caelo : profecto nos
instrucns, quod divinitatiunitaest caro incfTabiliter
atque sinpularitcr, ut discrele atquo inconfusc, sic
indivisc viderctur conjunpi,ul uimirum stupenda
raenlo mirabilitermanpntibu?. utrarumquc natura-
rum ditrerenliis cognoscatur uniri.

6. Cui .Apostolus concinens, ad Corinthios ait :
Sitpicntiam loiiuimur in ] crfcctos : sapientiam vero
nvi h-ru^ ^rrr-tH. v.cqiic yrivripnm /im;m.« .«.Trw/i. qui

cul: ...,;. ii.'. .^; . ;;...! . , ,;;.- i ;.*-(Mi;. iiw'<,,'»i7"i /'•■"u-
num miijcslalts crucili.risscnl. Dum profccto dinnitas
ncc cruciligi potuit, nec passiones bumanas experiri,

841

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. AGATHO.

842

vel perpeti, sed propter ineiTabilem conjunctionem
humanae divinjeque naturae, idcirco Deus dicitur
pati. et humanitas ex coelo cum divinilate descen-
disse.

7.Unde et unam voluntatem fatemur Domini no-
stri Jesu Christi, quia profecto,a divinitate assum-
pta est nostra natura.non culpa; illa profecto.quac
ante peccatum creata est.non qua> post prajvarica-
tionem vitiata.Christus enim Dominum in similitu-
dinem carnis peccati veniens, peccatum mundi
abstulit, et de plenitudine ejus omnes accipimus :
et formam sorvi suscipiens, habitu inventus est ut
homo, quia sine peccato conceptus de Spiritu san-
cto, etiam absque peccato est partus de sancta et
immaculata Virgine Dei genitrice,nullum esperiens
contagium vitiatae natura?.

S.Carnis enim vocabulum duobusmodis in sacris
eloquiis boni malique cognovimus nominari, sicut
scriptum est : Non permanebit spiriius meus in ho-
minibus istis,quia caro sunt. Et Apostolus : Curo et
sanguis regnum Dei non possidebunt ; et rursum :
ffente servio legi Dei, carne autem legi peccati : et ;
Yideo aliani legem in membris meis repugnantem legi
mentis mex, et captivum me trahcnlem in lcgcm pec-
cati, qUtV est in mcmbris. Et alia multa hujusmodi
in malo absolute solent intelligi.In bonoautem ita,
Isaia propheta diccnte : Yenict omnis caro in Jeru-
saleyn, et adorabit in conspcctu ^neo.Et Job : In carne
mea videbo Deum. Et alias : Yiilcbit omnis curo sa-
lutare Dei. Et alia diversa.

9. Non itaque assumpta (sicut prsfati sumus) a
Salvatore vitiata natura, qua; repugnat legi mentis
ejus; sed venit quaerere et salvare quod periorat,id
est vitiatam humani generisnaturam. Nam lex alia
in membris aut voluntas diversa non fuit, vel con-
traria Salvatori, quia super legem natus est huma-
n» conditionis.

10. Et siquidem scriptum est : Pfon veni jacere
voluntatem meum, sed cjus quimisit me, Patris; et :
Non quod ego volo, sed quod tu vis, Puier ; et alia
hujusmodi; nonsunthscdiversffivoluntatis.sed dis-
pensationishumanitatisassumptse.Islaenimpropter
nos dicta sunt quibus dedit exemplum, ut asse-
quamur vestigia ejus, pius Magister discipulos
imbuens, ut non suam unusquisque nostrum,
sed potius Domini in omnibus preeferat volunta-
tem.

11. Via agitur regia incedentcs,et dextrorsum vel
sinistrorsum venatorum laqueos circumpositos evi-
tante8,ne ad lapidempedem nostrum maximeoffen-
damus. Idumsis, id est terrenis, atque ha;reticis
propriarelinquentes,nec vestigio quidem pedissen-
8us nostri terram, id est,pravam eorum doctrinam,
omnimodo attcrentes, ad id quo tendimus,hoc est,
ad fmes patrios pervenire possimus,ducum nostro-
rumsemita^radientes: et si fortequidam balbutien-
tcs (ut ita dicam) nisi sunt proferentes oxponere,
formantes se in specimen nutritorum, ut possint
mentes imbuere auditorum ; non oportet ad dogmata
luec ecclesiastica retorquore, quM noque synodales
apices super hoc exammantes, neque auctorilales
canonicre visae sunt cxplanasse, ut unam vel duas
encrgias aliquis prajsumat Christi Dei prffidicare,
quas neque evangelica; velapostoIic;e litterae; neque
synodalis examinatio super hia habita, visE sunt
terminasso; nisi fortassis (sicut praefati sumus)qui-
dam aliqua balbutiendo docuerunt, condesccnden-
tcs ad mformandas mentes, atque intelligentias
parvulorum, qua; ad ecclcsiasticorum dogmata
trahi non dcbent, qua; unusquisquo in suo scnsu
abundans, videtur secundum propriam sentontiam
cxplicare.

12. Nara quiaDominus Jesus Christus, Filiusac
Verbum Dci, per quem facta sunt nmnia. ipso sit
unus nperator divinitatis ot humanitalis.plonn' .';unt
sacra? littcrse luculontius domonslrantcs.

13. Ulrum autem propter opora divinitatia at-

Patrol. CXXVIII.

A que humanitatis, gemiucT operationes derivatfe
debeant diei vel intelligi, ad nos ista pertinere
non dobenl, relinquontes ea grammalicis, qui
solont parvulis e.xquisita derivando nomina vindi-
care.

14.Nos enim non unam operaLionem vel duas Do-
minum Jesum Christum.ejusque sanctum Spiritum,
sacris litteris porcepimus.sed multiformitor cogno-
vimus operatum.Scriptum est enim : Si quis Spiri-
tum Christi non habct,hic cjusnon cst; et alibi : Ne-
mo polesl dicerc, Dominus Jesu,nisi in Spiritu sancto.
Divisiones vero gratiarum sunt idem, autcm Spiritus :
et divisiones ministrationum sunt, idem vero Deus,
qui operatur omnia in omnibus.

15. Si enim divisionem operationum sunt multas et
has omnes Deus in membrisomnibusplenicorporis
operatur,quantomagis capiti nostroChristo Domino
hffic plenissimc possuntcoaptari? utcaput et corpus
unum sit perfectum; ut perfecte occurrat (sicut

■n scriptum est)in virum perlectum.in mensuram a;ta-
tis plenitudinis Chrisli ? Si enim in aliis,id est mem-
bris suis.SpiritusChristimuItiformiter operatur, in
quo vivunt, moventur et sunt, quanto magis per
semelipsum Mediatorem Dei et hominum, plene ac
perfecte, multisque modis ot ineffabilibus confiteri
nos communione utriusque naturs condecet opera-
tum ?

16. Et nos quidem secundum sanctionesdivinorum
eloquiorum oporteat sapere vel sperare,illa videli-
cet refutantes, qua; quidem novae voces noscuntur
sanctis Dei Ecclesiis scandala gcnerare,ne autdua-
rum operationum vocabulo offensi, sectantes Nes-
torianos, nos vesana sapere arbitrentur : aut cerle
si rursus unam operationem Domini nostri Jesu
Christi fatendam esse censuerimus, stultam Euty-
chianistarum attonitis auribus dementiam fateri

Eutemur,prcecaventes,ne quorum inania arma com-
usta sunt, eorum cineres et redivivos ignes flam-
p mivomarum denuo ronovent qua;stionum,simpIici-
^ teratqueveraciterconfitentesDominum JesumChri-
stum unum operatorem divinse atque humana; na-
tura; ; cleetius arbitrantes.ut vani naturam ponde-
ratores, otiose negotiantes, et turgidi adversus nos
insunent vocibus ranarum philosophi ; quam ut
simplices,et humiles spiritu populi Christiani,pos-
sint remanere jejuni. NuUus enim decipiat per
philosophiam et inanem fallaciam discipulos pisca-
torum.Eorum enim doctrinam sequentes,omniaar-
gumenta scopulosa, disputationes callida2 atque
fluctivaga; intra eorum retia sunt collisa.

IT.Uc-ec nobiscum fraternitas vestra prsedicet^sic-
ut et nos ea vobiscura unanimiter pra;dicamus ; hor-
tantes vos, ut unius vel gcraina! nova; vocis in-
ductum operationis vocabulum aufugientes, unum
nobiscum Dominum Jesum Christum Filium Dei
vivi, Deum verissimum in duabus naturis opera-
tum divinitus atquc humanitus, fido orthodoxa, et
unitate cafholica pra;dicetis.
D Et sujicrscriptio : Deus te incolumcm custodiat,
dilectissimc atque sanctissime fratcr.

NOT.E I.N KPISTOLA.M SERGII.

E.V cod tib cap il ,ut .mp.)
Epistola Sergii quam attuli,scmper tanquamlegi-
limus hujus patriarcha; fetushabita est.donoc U.P.
Dosirantius,cclcbrisnostraa;tnletheologus,doctoret
professor univcrsitatis Lovaniensis a sanct^e mcmo-
ria; Clemente XI,iBquo ejusdem virtutum a^stiniatoro
jussus est falsitates omncs illius detegere.Vir enim
doctissimus, diligonter cxpendons ipsam epistolam
Sergii, ct Honorii rosponsum, neensn acta vi con-
cilii utramque opistolam condemnantia una cum ea-
rum auctonbus; tandem agnovit, quod in eoncilio
producta fuit Honorii epistola aulhonlica cum
Gr.Tca versionc; Sorgii vero nec autographa. nec
aulhonlici- oxsi-ripla fuit exhibita; at duntaxat ox-
corplum ab oxouiplari iii rogostis pnlriarchalus Con-
stuatinopolituni reperto : qujc profeclo a pscudopa-

27

843

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

814

triarcha I"aulo, Sorgii post Pyrrhum succcssorc, ^ intcgra.- lidei, qui opistolam patriarchatus regestis

dcpravata ct corrupta fucrant.

Observat pariler ox responsi characlorc.quod ha;c
Scrgii eqistola fucrit catholica,et quod haireticaj ad-
ditioncs eidcm inserta) causa fucrint.cur scntenlia
Honoriana pervcrtcrctur, qu.T, eum sit per sebona
etlegitima, tit mala atquc damnabilis relalive ad
hanc Sergii epistolam, cujus rcsponsio est scmpcr
crcdita proptor futiles rumores, ac testimonia nul-
lo h.-erentia fundamento.

Docot, quod hujus depravationis causa Macarii
pseudopatriarchas Antiochcni fraudi eslascribenda;
quippe qui cum chartis imperatori transraissis ut in
concilio vi producercntur, Scrgii cpistolam admi-
scneral,cui tilulus : E.ivmiilar litlcrunimSerQii Co7i-
stiintiiiopolildtii (id Ikmoriiim llomanum ]iunlilicem,
quibuscuni llonui'ii ciiistcjlaniconjunxcratita inscri-
plam : Exccrpliim epistoLv lUmorii lUmwni ponlilicis
ad ewndem Senjium. Qua; cxcmplaria, (luia oorum
neutrumcratauthenticum.curaautograpnisconfcrri
a concilio jussa sunt; quod porperam factum. lCt-
onim llonorii cxcmplar adamussim Latino auto-
grapho rospondcre invcutum esl ; at minime ob-
servatum, an titulus a Macario appositus, esset
legilimus; ncmpc an Latina hasc opistola llonorii
voTR ossot responsio ad Sergii cxemplar a Macario
cxhibilum.

Excmplar prrctens.TE cpistola; Sergiihaudcollalum
fuit cum lcgitima epistola Scrgii,sed duntaxatcum
rcgeslisGonstantinopolitanipatriarchatusabarchivi
praifecto ad concilium allatis, (juibus insorta lcge-
batur cpistola nomine Sergii olim patriarchm Cons-
tantinopolitani ad Honorium olim llomanum nonti-
nccm.quicum omnino congrucbatexomplara Maca-
rio transraissnm.At ea regesta non ab autographis,
sod a supposititiis falsisqne scriptis desurapta crant,
quod ne in dubiura quidem vcnit circa epistolam
de qua agitur : quis cnim crediderii novissunos pa-
triarchas Monothclitas adultcrare hanc epistolam ^
"Voluissc, ut hEreticos illi sensus, quos antea non '-'
habebat, injiccront? secus faclum cssct, ubi cam
corrupissont,ut ad racliorem sentcntiam reducorent,
Scrgiuraque videri catholicum satogisscnt; nam PP.
concilii, quos Sergii nequitia non latebat, eorum
fraudem detexissont, expcndissentquc sublcstam
regestorum fidcm : quam rcm ficri non oportuit,
dum Sergium erroris convictum, quod quKrebant,
invcnerunt.

Brcvissimi spatio temporis successivc sederant
Constantinopoli tres palriarcha! Monothelita^ qui
omnes papam Honorium sccum consensisse jacta-
Terant, nec tamcn ita essc prob.ivcrant. Contra Ho-
noriisuccossorcssocusrcin haliorcdi^monstraverant,
ct. S. Maximus.cum uno cx iis patriarchis Pyrrho
in Africa disputans, ila cum conviccrat, ut Uoma!
crrorem abjuraveril; tametsiuth«>roliciimporatoris
Constantisgratiaitcrumutcrctur.rediil ad vorailum.

Non latcbat Pyrrhum, tum cx habita disputationc - - -

cum Maximo, tum aliunde, quidquid catholici pro D ejus successor Pyrrhus, antequam Conslantinopoli

inserlam aOirmarent aut esse autographam, aut
exoiuplarlegitiiiiajillius epistola; ad quani Honorius
respondit.

Qua cautione non erat opus, si Honorius respon-
gioni totam eam cpistolam insernerat, aul saltem
sumraam ct substantiam illius.qux vere esse Sergii
putabatur ita enim eadcm testis erat et comproba-
tio facti.quod in quTstionom revocatur.Al quoniam
id miiiimc est factum, cum quidquid ea conlinct,
catholicum omnino sit, calholica; item epistolx re-
spansio credendaest.

Hicc summatim Desirantiusad Scrgii epistolam;
cujus deinde articulos enucleatius expcQdit, aicns,
quod ipsius epistola; controvcrsa; prolixitas aperte
ostendit, minime esse illam, cui respondit Hono-
rius, qui respoiisione indicat, qua: in Sergii pauco-
rum articulorum cpistola contincbantur.

Primus cjusdcm articulus qui esl pro exordio,
rcferturad llonorii re.spoiisionem,ubi pontifcx com-
inendat Sergium,quod ad Uomanum poutificcm in
rebus dubiis confugcrit.

Sccundus est suppositus; non enim est credibile,
quod llcraclius, qui nonnisi opcra Serpii in rebus
religionisutcbatur, Paulum Monoculum redarguerit,
cujus (prElerquam quod pr.-csidio illi erat impe-
ratorem)aniicitiam fovebat.Monolhcli.sinum tucndi
gralia,qucraadmodum S. Maximus oslcndit Pyrrho.
«•Cum Theodosiopoli ad Paulum Monoculum.ct Se-
veri scctatorcm scripsit (Scrgius) misso otiam ad
eum libello Mcnna;, et Thcouori PharaniUini cum
sua approbationc. « {Disp. S. Unx. cum Pyr.) Pra;-
terca hi sectarii controversi.-c originem ascribcbant
disputationi Sophronii monachi cum Cvro Alcxan-
drino ann. 033 : " Sophronius, qui paulo ante fuit
patriarcha Hierosolymitamus fecit.ut hoc vel pra;ter
propo.situm faccrcmus Pyrrhus scilicet.el Sergius)
cum temporc inopportuno scrmonem de opcratio-
nibus cxcitavit. » {Ibid.) Quare non poterant eam
ascribere collatio Monoculicum impcratore.quippo
qu.-c multos antc annos facla erat, cum imperator
in .'\rracnia decertabat cum Persis.

Tertius cst addititius, namque cx litteris Sergii
ad Phasydistuncepiscopum Cyrum,qu;e in sessione
concilii xii lecta; sunt,constat,' quod Cyrus lleraclii
dccrctum dcnonagnoscendisduabusinChristo ope-
rationibus ad Arcadium Cypri cpiscopum approba-
vcrat : ac proinde falso asseritur, quod Cyrus rcs-
ponsum dedcrit, se nescire,unanine an plures ope-
raliones fatcrctur.

Quartus perindo cst addititius :papa cnim Hono-
rius in resnonsione,ncc Mcnna; ncc Vigilii mcminit ;
quare inlcllcctu facilcest.quod Serpius nihil eorum
ad llonoriumscripsoral,qu.T'Sonhroniiiipposition.>m
prffiveranl.Pr.Tlcrca Scrgiusadhucsupcr^tesvitiata
su.-cepistoKT^ad Honoriuni cxcmplaria vulgaverat.in
quibus tantummodo narrabat, Vigilium papam de
Monn.T» acclainalionibus fuisse admonitum. Dcinde

dcfcnsionc llonorii sentiebant : quare cum ipsc
pseudopatriarcha Paulus Honorii epistolam, et ar-
chivum Conslantinopoleospossiderenl.facile adjun-
Xerinl id nuod libuit, cum pr.Tsertim S. Maximum
i».l S. Martinum papam, qui apcrire polcranl frau-
dem, in cxsilio voluisscnt occumboro. foncilin ipsi
VI in primis undecini sossionihus usque adr.o p.^r-
suasum crat dcinnoccntia llonorii.ut blaspheinam
:.c:ia:"'.rit propositio.ic:n. qu.r Honorius intor scc-
taricp recensebat, quasi ur.ara iu Lhristo volunta-
lcm cognoverit. In sequenli autcm scssionc Scrgii
epislola prolata,qu;c vere erat h.-crctica. non fuitad
Irutinam rcvocata, ul paterct illiua Honcrins re-
sponsum dcdoril. Lcgai^tur, qu»so, ao relcganlur
acla concilii, in qii.-cstionea! eam nunouam revoca-
tam invenire cst. Laiidat eum synodus, pcnNn'"
cam cxistere, at nihil ullra inquircns, pcrgit ad
Ca:tera:tametsicomprobandumidvidebaturlestibn3

abircl, ad papam Joanncm scripsit, quod cjusmodi
acclamalioncs, seu sermo Menn.i;, cxhibilus.ostcn
susquc fueral Vigilio a Conslantinn qii.i>sloro.".\d-
miror, qunmodo patriarch.T cum silis,aude'is mcn-
tiri.Qui tibi antcccssit in suis ad Honorium littcris
scripsit, cominonefaclum quidcm fii><='ic Vi:rilium)
dc co libcllo, non autom oblali,
Ipse vero in tua ad Joanncm p.c
oblaliim cs!!e el ostensum : lcc!: -

slantinum qu.Tslorrm.llri ipitur cn. ■itii.ur .' TiLi,
an ci cui succcssisti? utorquc cnim non polcst vc-
rum dixissc. ■> {Ihiil.) Novissimc vcro h.rc cpistola
lcslalur, quo'l Slenna ipse Vigilio cum .sormonem
obtulit; quam rcm Sorgius nunqiiam scripsit.

Cuintus isl siippositus.Qui oniiii Sorgius scribcre
ausus cssct,nihil a sc vulgatum.tanquam cx 8e,circa
«"VTslionem : duinidcm accascripsoral Cyro; com-
m^n-^avenUinsua epislcla decretum Hcraclii.ciyus

84S

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. AGATHO.

846

supra meminimus; tcstimoiiia in eadcm addiixcral
pro una voluntatCjUnaquc opcrationc, Mcnn.-c ct S.
Cyrillo Alexandrino falso adjudicata? Pr.etcrca in
hoc articulo plura memorantur exomplaria ad llo-
norium transmissa; nectamcn pontifes in responso
de alio cxcmplari loquitur prjeterquam de unico
litterarum exemplo quod Sergius ad Sophronium
scripsisse simulabat.

Sexlus pariter est suppositus : etenim longe ut si-
lentium fieretde re controversa,Sergiuse contrario,
antequam Sophronius veniret in scenam, suum ubi-
que venenum effundere cona'us erat, ut Eoclcsiam
inflceret; quemadmodum S. Masimus Pyrrho ex-
probrat. « Quid, inquiens, igitur, postquam Sergius
multis modis morhum suum in communeproposuit
etmaximam partem Ecclesit-e corrupit, acvastavit,
si B. Sophronius admonuit eum cum humilitate,
quae ejus habitum decebat ad vestigia ejus provolu-
tus, Christi Uei passionibus vivificis, quas omnem
supplicationem continebant, commemoralis; et ob-
testans nc vocem hojrcticorum probe oiim a SS. Pa-
tribus superioribus exstinctam renovaret; fuitne
auctor hujus scandali? » {liiid.)

Quamobrem credihile est,veram epistolam Scrgii
post exordium, quod in articulo primo continetur,
incipere ab articulo septimo. Ipso enim in exordio
pollicetur Sergius, se rem narraturum ronfcstim,
quod naturaliter cohffiret cum septirao articulo inci-
pienteab iisverbis : quia i<jilur ante parvum lcmpus.
Et sane constituens hoc in articulo principium con-
troversia3,quo temporeCyruserat patriarchaAIexan-
drinus, evidenter contradicit aflirmatis in articulis
prteeedentibus, quod nompe controversia inccpcrit
dum Cyrus adhuc erat Lazarum episcopus.

Interpolatores autem huic articulo inseruerant,
quod inter utramque partem de quibusdam articulis
conventum erat, quorum unus erat de unica Jesu
Christi operatione. Namque apparet ox llonorii re-
sponso.quod Sergius in suis litteris illi significave-
rat, nullum e SS. Ecolesias Patribus docuisse unam,
aut duas operationes. Ac proinde non potcst fieri, ut
Cyrus ejusque recens conversi discipuli de eadeni re
confecerint articulum fidei. Idemque de octavo, et
nono litterarum articulis dictum velim; quod nem-
pe ex Honorii rcsponso constet, nihil penitus ei scri-
ptum fuisse a Sergio de laudatis conventionis capi-
tibus, a solummodo quod Cyrus prffidicaverat re-
cens conversis in genere unam operalioncm.

Articulus 10 est addititius : nam Ilonorius in iino
epistola; se perinde ac Sergius sentire aflirmat.
Itane vcro respondissct epistoIa3,in quasignilicatum
ei essct, forearduum ac onerosum adimere articu-
lum unius operationis, de quo conventum erat in
unione recons convorsorum cum Cyro : poslquani
docuerit quod unam operationem credere Eutychia-
norum in sana sententia erat?

Undecimus ad veram epistolam spcctat : falso
autem docot, quod Sergius hortalus fuerit Sophro-
nium, ut testimonia Patrum adduccrct de duabus
operationibus, illc voro id pr;cstarc ncquivcrit :
namque centum proiatos ab codem cssc, synodica
Sophronii ad Sorgium ostendil. Et concilium Lalo-
rancnso a pont. Maatino I celebratum tcslatur,
oum adduxissc scxccnta in duobus libris de hac
ro conscriptis. (Sjinod. Soplir. ud Serij. ap. conc gen
VI, act 11 ; Libel Steph Doren ap. conc Rom sub Mar-
tino I, sccret 2.)

Idom ferri judicium debet dc duodecimo, qui
vere ad Sergii epistolam attinct, at est mcndax ;
etenim Scrgius soctai cjus princeps, longe ut eam
destrucrc molirotur, vircs omnes intcndebat ut
Cyri doctrinam dc una operationc fulcirot.

Tortius dccimus rnanifeslc cnntra<li(it decimo.
Ibi enim nimis arduiini, aliiuo onorosiim fure dixe-
rat Cyrum cogcre, ut iinius opcrationis vocom adi-
merct : hic vero legitur, Sorgium illi scripsisso, ut
eamdoni memorari non patoretur.

A. Duo sequontes articuli 14 et 15 sunt veroc epi-
stola?; iisque Sergius Honorio persuadere conatur,
ut credat, quoestionem esso de re nomine tenus. et
in Orionte jam convenorat inter catholicos. Honorius
de facto id credens, grammaticis remittendam ejus
decisionem respondet :« Relinquentes ea gramma-
ticis, qui solent parvulis exqnisita derivando no-
mina vindicare. » (£/;. Honor. ad Serij.)

Sextus decimus est legitimus : at Scrgium, ut
idem testatur, scripsisse Sophronio epistolam, cu-
jus exemplum transmittit Honorio, falsitatis arguit
synodica cjusdem Sophronii data eo anno adpa-
triarchas; ex ea enim liquet, hunc minime potuisse
cum Sergio colludere de hujusmodi queestione, nec
talem epistolam ab eo pctere, ut suum hac super
se silentium tueretur.

Septimus decimus est supposititius. Nam constat
cx litteris llonorii, quod Sergii epistola non contine-
bat ullam qua^stionem do Heraclii imperatoris quas-

•p sitis, ita ut |!i'.'Btensus Mennas sermo reproduci de-
buerit, aut alius S. Leonis textus ad controversiam
spectans.

Octavus decimus ad veram epistolam pertinet.
Socus cst de nono decimo. Quippe Honorius non
memorat nisi unum cxcmplum litterarum : tametsi
Pyrrhus et Paulus, oum deliberassent in archivo
Constantinopoleos collocare exemplum Scrgii epi-
stohc ita fabricatffi, ut responsum Honorii eum esse
Monothelitam evincerot, omnia hoc in corrupto
exemplo memorata ad Honorium transmissa esse
simularunt; haud animadvertentes, quod Honorii
responsum de unico excmplo loquens, eorum versu-
tias detegcbat.

Vicesimum. ac postremum articulum convenire
epistoI«,cui Honorius respondet, negari non potcst.
Id vero unum fiori velim ab iis, qui epistolam,
Sergii nomine publicatam, volunt psse totam ejus-
dem fetum ; ut nempe consentiant de orthodoxia

p responsi Honorii : ibi cnim evidontcr agnoscitur

^ fides voluntatum, atque operationum utriusque
natur.-e ; et ubi loquitur de una Jesu Christi volun-
tate. intelligit de humana, a cajterorum hominum
voluntate diversa, qui, ut Honorius explicat cum
B. Paulo, legem in membris sentiunt pugnantem
cum spiritu : « Lex alia in membris, aut voluntas
diversa non fuit, vel contraria Salvatori : quia
super legem natus est humanas conditionis. »
(Ibid).

Gajterum si S. hio pontifex ulla in re culpandus
videatur, nimia; ad summum facilitatis culpari po-
test, dum assensum prffibuitScrgii consilio utrinque
lacondi pro bijuo pacis. Non enim Sergius sincere
agcbat, ut docet historia, necnon ex ejus epistola
plena mendaciis deprchcnditur.

Ad Honorii epistolam quod spectat, ea certe est
sententiarum maximo nobilium, ct christianarum
contoxtus. Dignumque arbitror cxcusationc, quod
silcntium approbaverit ; nam considcrans disputa-

D tionisobjectum tanquamqua^stionemnominctenus,
de qua nec Scriptura, neque Ecclcsia videbanlur lo-
cut;e esse, ad gnimmaticos ct sophistas, vcluti eo-
rum propriam, romittit; indignam judicans, de qua
Ecclcsia sentcntiam fcrrct. « Non oportet, inquit,
ad dogmata ha;c ecclosiastica rctorqucre, qua; ne-
que synodales apices supor hoc cxaminantes, noque
auctoritates canonicffi vis;c sunt explanasse.... Ad
nos isfa pertinero non di;bent relinquentes ca gram-
maticis. . . Nos onim non unam opcrationem vel
duas Domiiuim Jesum Christuni cjusque sanclum
Spiritum sacris lilteris pcrcepimus. . . Simpliciter
ati|uc voracitor confitcntcs Uominum Jcsuui Chri-
stum unum opcratorcm divin.T atquo liuman.i; n atu
r.-n : electius arbitrantcs.ut vani naturarum pondc-
raloros, otiosc ncgotiantps, et turgidi adversiis no
insonont vocibus ranarum philosophi ; quam ut
simpliccs et humilos spiritu populi Christiani poS'
sint rcmanere jejuni, » [Ibid.)

847 ANASTASII BIBLIOTHECARII. 848

LXXXII. SANCTUS LEO II.

ANNO CHBISTI 683, CONSTAWTIM POGOSATI 16.

149 Leo, nalione Siculus, e.\ palre Paulo, sedit menses decem, dies seplem [a] et
dccem. Vir elnquenlissinius et in divinis Scripluris sufficienter inslructus, Graeca Lati-
naque lingua erudilus, canliiena ac psalmodia praecipuus, et in earum sensibus subtilis-
sima exercilalione limalus, lingua quoque scliolasticus eioquendi majori lectione po-
5 lila (//), exhortator omnium bonorum operum, plerisque llorentissimam ingerens scien.
tiam (e), paupertatis amator, ct erga inopem |provisor ((/), non sulum mentis pietate,
sed et studii sui labore soUicilus.

148 (e) Ilic suscepit sanctain sextam synodum, qua' per Dei providenliam nuper in
regia urbe celebrata est, Gneco eloquio conscriptam, cxscquente ac residcnte piissimo
et clementissimo magno principe Constantino intra regale palatium ejus quod appellatur
Trullus, simulque cum eo legati sedis apostolicce et duo patriarcha;, id est Conslantino-

5 politanus el Antiochenus, atque centum quinquaginta episcopi ; in qua et condemnali
sunt Cyrus, Sergius, llonorius et Pyrrhus, Paulus et Pctrus, necnon et Macarius cum
discipulo suo Stephano, sed et Polychronius, novus Simon, qui unam voluntatem et
operationem in Domino Jesu Christo dixerunt vel praedicaverunt, aul qui denuo pra-di-
caturi fuerint aut defensaverint. Sed ul et nunc dua; voluntates et operationes ipsins

10 dispensatoris Christi et Salvatoris Dei nostri dicantur, sicut eadem synodus studiosissime
in Latinum translala declarat. Verumtamen suprascripti defensores malorum ha-reseos,
dum noUent a suo recedere proposilo, per (/") diversa nionasteria sunt retrusi. Qui pnc-
dictus sanctissimus vir {f/) absolvit duos viros in percipienda communione, qui de regia
urbe cum suprascripto Macario 6t caeteris in Romanam directi sunt civitalcm, qui [h)

15 necdum a synodc anathemalizati erant (/}, id est Anastasium presbj^terum, et Leontium
diaconum Ecclesioj Constantinopolilaiui! in die sancto Theophanift, exponentes videlicet
per propria scripta fidem suam, juxta quod et sancta synodus determinavil, anatlie-
matizantes videlicet omnes liKreticos {/), sed et suprascriptos viros compliccs, quos
sancta synodus vel sedes apostolica anathcmatizavit.

149 Hujus temporibus percurrente divali jussione clementissimi principis, restituta
est Ecclesia Havennatis (A) sub ordinationo sedis apostolicae, ut defunclo archiepiscopo.
qui eleclus fuit juxla antiquam consuetudinem in civitatem Romanam venial ordinan-
dus (/). Hic fecit constitulum, quod archivo Ecclesia^ continetur, ul qui ordinatus

5 fuerit archiepiscopus nulla consuetudine pro usu pallii, aut divcrsis ofnciis Ecclesiae
persolvere debeat, sed et ne Mauri quondam episcopi anoiversitas aul agcnda cele-
bretur (m) ; sed et typum autocephaliie, quem sibi elicucrant, ad amputanda scandala
sedis apostolicse restituerunt, llic fecit ecclesiam in urbe Roma juxta sanclam Ribianam,
ubi et orpora sancloruin Simplicii, Faustini el Bealricis, atque aliorum marlyrum recon.
10 didit, el ad nomen beali Pauli aposloli dedicavit. Hujus almi ponlificis jussu ecclesia
juxla V lum Aurcuin in honorem beati Sebastiani sedificala esl, nccnon in honorem
marlyris Georgii.

NOTULE M.\ROINALES FABROTTI.

de

(a) B, octo. {h) • politus. [C) ' oorumquo sciontiam plobi ror%-entissime ingerobat. (J) ' inopum pro
visioncm. (f) Vide Bdron. ad itiin. Doinini C3.T. tom. VIII, pap. 31C, pro Honorti papx drfaisioiu. f) ' di
suprascr'pti3 delensoribus ninjoros sciliect Macarius. Sloplianus, folvchroiiius ct Aoastafiui', duui nol
lent a suo rccedcro iiroposito Hom.T por. (</) * Leo. (A^ * quia. J) Vidt' llaron. ad nnu. Oi»nu'm &"*3.
{])' duos hacr. (k)' Uavonnaluni. (/) " ad ordiuandum. (m) * sed et ne Mauri quondam cpiscopi *n-
niversarius, aut agenda celebraretur, prohibuit.

849 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO II. 850

150 Hujus temporibus die decima sexta mensis Aprilis, indictione undecima, luna
eclipsim pertulit. Post Ccenara Domini nocte pene tota in sanguineo vultu ela-
boravit, et nisi post galli cantum . coepit paulatim delimpidare et in suum reverti
respectum (a). Hic fecit ordinationem unam per mensem Junii (b) die vicesima
3 septima : presbyleros novem, diaconos tres, episcopos per diversa loca numero vi-
ginti tres. Qui etiam sepultus est ad beatum Petrum apostolum sub die quinto Nonas
Julias (c). Et cessavit episcopatus menses xi, dies xxii. Qai suprascriptus sanctissi-
mus vir ordinatus est a tribus episcopis, id est Andrea Hostiensi, Joanne Portuensi
et Placentino Yeliterniensi, pro eo quod Albanensis Ecclesia episcopum minime

10 habuit.

NOTDLi: MARGIMALES FABROTTI.

(a) G statum, (b) * Maium. (c) B, iv Kal. Julias.

VARLE LEGTIONES.

Ex codice Farnesiano LXXXII.

Num 147, lin 5, operum plerisque floreniissime
ingerat scientiam.

Num 148, lin il, Salvatoris nostri dicanlur. Quam
et studiosissime in Latino transluiit. Verumtamen
suprascriptos detensores malorum hasreseum Ma-
charium, Stephanum Polychronium et Auastasiura
dum nollent a suo, etc.

Nwti 149, linil, dedicabit, sub die xxii mensis
Februarii, uhi et dona oplulit. Ujus teraporibusdie
XVI mensis Aprilis, elc.

Ex rodicc Valliccllano.

Num 147, Cod. ValUcell.roncordat in omnibus cum
Reg., Mni. et Thunn., e.rcepta variante lectione ms.
libri IU., lineab, cui noster non adhxret.

Num 148, lin 3, cod. Vallicell. concordatcum Reg.,
Ma%. et Thuan. et ita lin 7, 15 et 16. lin 4,simulque
cum eo legalissedis apostolicse, et duobus.cif., ut t>
laud. coddl lin 9 ut iidem codd., excepto verbo rece-
dere, pro quo habct redire, Hn 18 deesl roa^videlicet.
lini^, et analhematiznntes omnes haereticos, eic,
ut iidem codd.

Num 14'J, lin 1 cod. Vallicell. hnhet, divale jus-
sione. lin 2, Eccl. Ravennatum sub. lin 3, qui ele-
ctus fuerit. Ibid in civitate Romana veniat ad ordi-
nandum./inS.nullamconsuetudinem pro usu pallei,
aut diversis officiis Eccl. pers. ctc. ut Rc(/.,Maz. ct
Thuan., e.vcipe vorcm autocephalia;, ch/kj loco noster
cod. mendose habet autocenarire. /m 8,eligerant legc
elegerant amputanda. lin 9, juxta sanctam Vivia-
nam, ubi corpora. lin iO et 11 concordat cum laudi.
codd.

Num 150, lin 2, Domini a sero usque ad galli can-
tum pene tota quasi sanguine obvolutaelaboravit :
postca ciepit paulatim postgalli cuutum delimpida-
n,ct in puo rcverti respectu. liri 4,die xxvi presbyte-
ros XIV. lin 6 deest vox numero. lin 7, sub die iv _
Kal. Julii, ct cessavit episcopalus menses xi,diesxii. ^
Qux sequunlur in hoc numcro dcsunt in codicc.

Apud Fabrottum ex codice Freheri.

Nam 147, lin 5, oporum .ili, plerique florum.

Num 149, lin 14, dedicavit Ali, sub die 22 in
Februar. ubi et dona obtulit; B addit, luna hujus
tcmporihus.

Num 1.50, lin 4, Junii, .1, Julii. lin 7, menses 11,
/4,in 10.

E.t codice hcrjio, Mazarino et Thuano,

Num 147, lin I, Leo iunior, nat. Sic. de p. P.
Iin2, dccem.Ilic fuit vireloq. //« 3, eruditus.canl.
lin 4(.V su btilis.simus)//» .5 ctclii(|Uc;iit'Kr iiiajuri lcct.
polilus. lin cnd. opcrum coruin(|iic sciciitiain plclii
fervenlissime ingcrebat. Paupcrtatis quoquo amutor

\ et erga inopum provisionem non s. m. p. sed etiam
(,V. sed et).

Num l48./m 3.ac cl. lin 5, et duobus patriarchis.
id est Constantinopolitano et .Antiocheno, atque CL.
episcopis, in qua synodo Cyrus S. H. P. Un 7,cum
discipulis suis Stepn. et Polychronio, et aliis.qui un.
u. lin 9, dicobant, vel procdicabant, sunt damnati.
qui vero duas voluntates et operationes in ipso dis-
pcnsatore nostro Christo Jesu pr.-edicaverunt, aut
defensaverunt, benigne susccpti, sicnt eadem syno-
dus stud. in lat. tr. decl.Verumtamen desuprascri-
ptis defensoribus majores,scilicetMacarius,Stepha-
nus, Polychronius et .\nastasius,dum noUcnt a suo
reccderc proposito, Roma? per di. m. s. rct. Pra^di-
ctus vcro papa absolvit duos v, Un 15, cum supra-
scriptis M./iH 10, quia n./m 18, exponentes per pr.
ib.juxta quods./m 9,determ et anathematizantes
htereticos, sed et suprascriptorum complices, quos
sancta S. v. S. ,\. anathematizaverat.
Num 149, lin I, divale jussione piissimi ct clem.

pr.rcst.est Eccl Ravennatum sub.//n 3, el. fuit (iV,
fuerit (in civil. Romanam (iW Ravennam)veniat ad
ordinandum. lin 5, nullam consuetudinem pro usu
pallei (sic in utroque) diversis ofllciis os. pers. d. sed
et ne Mauri quondam episcopi anniversarius aut
agenda celobrarotur prohibuit, sed et typum auto-
cephali.T3, qui sibi. //n 8,elegerant. lin 9,juxtaviam
Numentanam, ubi corp.s. lin 10, et aliorum./in H.
Pauli dcd.subdie 22 mensis Februarii,ubi et multa
dona obtulit. llujus temporibus.

Num 150, lin 2, Domini a sero usque ad galli can-
tum.et penetota sanguineobvolutalaboravit; postea
coopit paulatim post galli cantum delimpidari.ct in
suo rcdircn-^spoctu. Ilic hcatissimns papa ordinatus
est a tr. episc. Andr. Ostion. et Jo. Port. ct Beili-
trensi (.)/, Bellel.) eo quod Alban. eccl. episcopum
minimc haberet. Ilic fecit ordinat. 1,pcr mcns.
Junii die 2<) prcsbyt. 15. Un C, loca 23. Qui etiam.
/m7,subdieiv Kal. Julii, etc. opisc. mcns. H,
di. 21.

Ex codice Thuano allcro.

Num l'i7, lin i, Lco junior, nat. Sic. ox pat. P. s,
annos |0,d.//n 4. schoi. et eloquendi majorel./in.
5, (■/ (i, plebiquc ilor.

/Vi/m 148, lin 15, viros ad porcipicndam commu-
niiinem. Un l(i, dcducti sunt c. Un 19, terminavit.

Num M9, lin i, hujus tonip. divali i. pissimi pr.
Un 3, fuorit. lin 7, scribe, autoc. lin II, dedicavit
sul) liie 22 monsis Febr. ubi et donaobtulit.

.\um 150. lin {, Hujus temp. dic 15. lin 4, deesl
reapcctum. lin 4 et 5, dic 28, pr. 8.

.ipud 1'eniam e.r codice Cavensi.

,\um 147, lin I, dicbus xvii, lin 0, inperat.
,Vi»w 148, lin 3, intro. Un 4, trulius. lin 7, cum

851

ANASTASII B4BLI0THECARII.

832

discipulis suis omnibus Stcph. s. c. Polocronio lin A scd ol Mauri. lin 7, auloc, ut sibi licueranl. lin 10,
•10, duas volunt, c. o. in ipstus. rocontl. ad nom. lin ll,dcdicavit, suIj die .\.\ii men.-^.

Numii9,lin l.per currentcs. lin 3, fucrit. linG, Fcbr. ubi et dona optulit.

A'OT/E VARIORUM.

ALTASERA.

Num 1-47, linea 4. — Lingua quaque frholnsticus.
Scholasticorum appellatione intelliguntur advocati,
propter eloquentije studium.qund in scholis deliba-
tur, L. II, c. DeLucr. Advoml. lib. xi. ab olliciali-
bus schoiasticis. Syn. Sardic. can. 2 r.nsyoXam-
/6? iTzi xf,? iyooii. .\ut scholastieus de loro. »

Basil. opist. 241 : Ei Sr, f.va oixr^v YUiivJ^ci 6 (T/o-
>,irci/o; 6 Seivi ei ST,xaTrr,p'.i 0T,}j.4-ia xat vifiouc Au-

gustin contra Julian. lib. 2 : « Nunquid schola-
stici auditorialcs, id est, postulantes m auditorio
Judicum. i> Alias scholasticus accipitur pro diserto.
Augustin. decatecliiz. Ilniiib. cap. 9 : c< Sedulo mo-
nendi sunt scholastici, ut humililato induti Chris-
tiana, discant non contcmnere, quos cognoverint
moruni vitia, quam verborum amplius devitare. »
Idem in Joan.cap. 7 : « Qui enim habent cau^am,et
volunt supplicaro imperatori qu^runt aliqucmscho-
lasticum juris peritnm,a quo sibi precoscompono-
bantnr,» etc. Idcm de Tcmpore serm. 78:(<Etquia
imperiti ot simplices ad scholasticorum altitudinem
non possunt ascendere.» Salvian. de Gubernat. Doi
lib. 1. in praef : « Non id iacere adnisi sunt, ut
salubres ac salutifcri, scd ut scholastici ac diserti
haberentur. »

Num. 149, linea 1. — Hupis temporibtis perciir-
rente divali jussione rlemenli.^isimi principis leslitula
est Ecclesia liavennntis sufi ordinalionc scdis njiosto-
licx, ut dcfuncto archicpiscopo, qui clcclus j'uil,juxta
antiquam consiwtudincm in civitatem Homanam vc-
niat ordinandus. Conslitutione Constanlini Pogonali
Ecelesia Uaveniialcnsis restituta est ordinationi
sodis apostoIic;c,ita ut archiepiscopus electus ordi-
nandus csset a Romanopontilice. Jam antetompore
Doni P.Roparatus archiopisc. Ravennas se subjece-
ral ordinationi scdisapostoIica",ut rcfert Anastas in
Dono : « Hu.jus temporibus Ecclosia Ravennatum
qua! sc ab Ecclesia Romana sogrcgaverat causa au-
tocephalia;,denuo sc pristins: sedi apostolica; subju-
gavit. » Sed postea tcmpore Leonis II, ut res lutior
esset, conslitutione Constantini Pogonati cautiim
est, ut archiopiscopus Ravonuas electus,ordinalio-
nem seu consecrationem petcret a Romano ponti-
fice, quia cx privilegio Constantis Ca-saris a tribus
cpiscopis dilionis su;c ordinabatur. ct pallinm peto-
bat a CiTsaro. (Ilicronym. Rubcus llisl llnvetinat
lib IV.)

Linea 4. — Ilic fecil conslitutum quod archivo
Ecclesix conlinetur, qui ordinnlus fuerit archiepisco-
pus, nullam ronsuetudinem pro usu iiallii aut diver.tis
ofliciis Erclesi.r , per.wlvere debeat. Maurus archiepi-
scopus Ravenuas,conccdcnte Constanle Ca;sare, ita
se et successores subduxit asedcapostolica, ul epi-
scopos sibi subjectos ipse ordinaret.ot atribus sua;
provincia; opiscopis orainarelur, ncque conlirmalio-
nem peteret a Romano poniilice ; verum pallium a
Cajsare acciperet. (Ilieron Rubens Uisl Uaviim lib
IV.) Archiepiscopo Ravcnnale redcuiitc in lid<»m et
obsoquiiim sedis aposlolic;e,ediclum a Leone II est,
tut pallium peterc ur a Romano pontitice. et nc eo
nomine ulla consuetudo, id cst, ccnsus persolvere-
tur. Pro coucessione pallii nihil dari vcl accipi de-
bet, can Novit li»0, dist.

Linea G. — Sed el ne ilauri qnondam episcopi an-
nivcrsitas, aut ngendn cclclirelnr, scd cl tiwuin auln-
cephali;t; qucm sibi eliciwrant.ad anipulnnda .^ramlaU
scdis (ipo.\/«//ca' restiluerunt. Leo 11 vetuit ne dics
annivcrsarius ordinalionis Mauri archiepiscopi Ra-
vennatis schismalicis. qui valdc infcnsus riiit siMli
aposlolico;, testc Rubeo loco laudato, cclebraretur:
et nc agenda, id csl missa pro defunclo, licret.An-

nivcrsarius dies ordinalionis episcoporum solebat
celebrari, can Solemnilates i et 2 dc Consccr dist 1,
Augiistin de vcrb Dom sermon ."52 : « Dies annivorsa-
rius ordinationis domini senis Aurclii crastiiius il-
luccscit; rogat et admonet pcr humilitatein moam,
charitatem vestram, ut ad basilicam Fausti devo-
tione venirc dignemini."Episcoporum ctiam annua
agonda, id est missa pro dcfunclis solebat cclobrari.
De cpiscopis Londinensibus scimltis in ccclesia S.
Pauli testatur lieda Ilist .higlir lib i, cap 3 : « Habet
ha;c in medio pcne suis altare in honorem bcati Gre-
gorii papa; dodicitum.in quo pcr omneSabbatum a
presbytero loci illiusagonaa; corum solemniter ce-
tebrantur. » Agcnda est solomnc sacrilicium pro
dcfunctis.PetrusCIuniacens lib ii, episl 11 de Obilu

B matris : «Tandem luctuosa oratione finila,agendam
inca-pi : » .\nnivorsarium sacrificium pro defunctis
cclebrandi usnm commendat Terlullinn. ile Mono-
gam : « Et otfert annuis dicbus dormitionis cjus. »
Utrumque et annivcrsarium ordinationis ct obitus
demptumost Mauro archiepiscopo.quia in schisma-
te vita functus cst. Typus, id est forma principalis
autocepliaIi;e, por archiepiscopum Ravonnatcm a
principe impctratiis. restilutus sedi apostolir.v, ne
recidiva; litis malcriaesset.Forma autocephalia;, id
est,exemptionis. Anast in Dono, loco mux laudato :
ACtoxessVj: sunt qui superiorom non ngnopcunt :
iidem dicti i%i^i\(,:. Ilinc acephali dicli rlerici, qiii
nulli paront episcopo. Syn Paris apud Crafian can
Nulla, 93 dist : « Tales acephalos, id est sine ca-
pitc prisca Ecclesia consuotudo nominavil. » Conc
Mogunt I, can 22 : « Dc clericis vagis, scu dc acc-
phalis, id cst his qui sunt sine capite, nequc in
scrvitio Domini noslri, neque sub episcopo, nequc

(] sub abbate. » Goffrid Vindoc lib ii, epist 27 : «Acp-
phali non sumus, qnia Christum Sal%'alorem caput
nabemus, ct post ipsum Romanum pontificem. •

BlNIl CT L.\BBEI.

Num. 147,Iinea 1. — Lco.Ex canone sccundo con-
cilii Toletani xiv aperte colligitur Leoncm creatum
esse nontiliccm anno Domini OKi.

Scdit mcnscs diccni,dicsscplcni et (/mvji.Defunclus
IV Kalendas Julii, quo die in crclesiaslicis tabulis
inter sanctos annumeratus habetur. Sedit menses
dcceni ct dies octo. Baron. ann. f>.S'i, num i.

Num. 148, linca 0>. — llonorius. Actis illis, qua;
Lconi ponlifici oblata fueninl, nomen llonorii per
imposturam Thcodori dolose supcradditum fuisse
sentit Baronius.

{Ejc Loblico.) Anno Chrisli 5,S2,incunte 10 Januarii,
indictione 10 obiit,nut saltcm sepultus est Agatho
papa post sedem annorum trium, mcnsium sox ct
_. dicrum vi::inti quinque, cum jam a die 16 Septem-
^ bris absolutum tnisset conciliumConslnr-linnp-^lita-
num ni. sivc cccumeniciim sextum. ! / " nr

apnd Latinns indict. 9. Leo II paulo ; •;

mortom elcctus est Romann^ |H'i:'if. \
.Vgalhonis et oleclionc 1 '

rator die 13 Aprilis (n. i

legitur) ad Loonem sr; _ _ it

Grxce et Latine in finc se&biunis xviii.

CENM.

NOT.E CI!I

Cum ox brevioribus . - jam noveri-

mus. Raveiinnti exarcL , .' confirmandi

pontificis essc faclam ub luiptiiuturilius OricDtis;
mulationcm aliaui a Pogonato inductaro esplorare
coginiur duobus diuturnioribus ca;ti;ris.qu« pr.iH:e-
dunt,qu*ve sequunlur,intcrponliliciis,post Agatho-
nem.ejusqucsucccssorem Lconcm.Quod ut faciliug

833

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO II.

834

assequamur,meinoria repetenda suntqus devaria \ cam,e vestigio absque tarditate pontifex ordinetur.»

pontiflciee electionis liistoria auctores doctissimi Ex quibus videtur posse constitui epoclialibertatis

radiderunt.Hanc Mabillonius (Comm. prxv.ad Ord. ordinationum restitutac an. 584.Benedicto pontifice.

Ram. cap. 17) Panvinii vestigiis insistens, in sex At quia exarchos, ut videbimus, adire oportuit, ob

omnino periodos distinguit. I, A. S. Petro ad Con- conlentiones, idcirco cum doctissimis viris Pagio,

stantinum M.,cum cleri,aofidelium ccctus suffragiis et Blanchino adhuc septuaginta circiter annos diffe-

sancte fiebat electio, de qua abunde Blanchin.supra rendam eam arbitror, nempe ad tempora Zacharios

exepist.Cypriani.2. A Constantino ad Justinianum,
cum eligendo pontifice imperatorum Occidentis pri-
mum,deinde Gothorum regumauctoritasaccedebat,
dc qua sparsim agiturin notis ad pontifices qui sub
contentione cligebantur. 3. Ab Justiniano ad Caro-
lum Maanum ; cum,mortuo pontifice.curam aposto-
licffi sedis suscipiebant archipresbyter, archidiaco-
nus, et primicerius notariorum, qui statim nuntia-
bant exarcho papa; mortcm. Tum justis defuncto
persolutis, ac tridui jejunio esacto, simul convcnie-
baut elerus.optimates, populus, el milites, (ncmpe
stationes militum ; nam lioma;, prajsertim et Ra-

pontificis.seu Pippini Francorum regis.Nunc, quo-
niam vidimus undc orta sit diuturnitas interpon-
tificii post Agathonem, et Leonem H, utrumque
singillatim expendi oportet unumquodque suis
locis.

Post Agathonem vacasse T!postolicam sedcm an-
num l,menses7, dies .5, perperam codd. et catalogi
fere omnes tradunt.Etenim cum iidem omnescodd.
et catalogi praeter 1 et 2 Colbert. bidui discrimen
habentcs, et Corbeien. unius dici,conslanter tradant
successorem.\gathonis Leonem sedisse menses iO,
dies 17, ex Anastasio ipso luculcnter patet cuinam

vennse csdem consistebant,ad tutandam Italia; par- p anno conveniant ii menses; indeque nonmodo a^tas

tem adversus Langobardos) ac pontificem eligebant. ""-*:'■■-:- . — ■: — :-« .:<:„:: .

Mox petebaturab aulaConstantinopoleos confirma-
tio, certa pecunia; pensione persoluta, indeque ad-
vectu Romam jussionepontifex consecrabatur. 4. A
Carolo M. ad Formosi clcctionem; cum Adrianus
concessit Carolo, ut ipse, et successorcs eligerent,
quod tamen minime fecerunt, confirmatione con-
tenti,Orientalium operatorum exemplo, ca;teroqui
liberam clero populoque electionem reiinquenlcs.5.
A Formoso adOttonem M.; ct 6. ab Ottone ad Fride-
ricum iEnobarbum, sive ad -Mexandrum III, cujua
tempore et cura.electio ad sulos cardinales devo-
lutaest;ad tempora Anastasii non pertinent, ac
proinde apudMabilIonium,unde hiee decerpsi,videri
possunt.

Ad tortiam igitur clectionis periodum,in quo ver-
samur, revertor.llanc Blanohinus,MabiIlonio et Pa-
gio simul collatis,non ad Carolum Magnum cum Ma-
billonio, sed ad Pippinum pervenisse affirmatcum „
Pagio : 11 Regnante,inquit, Pippino Francorum rege, ^
Ecclesiam ab illa servitute liberatam fuisse infra
cum eodem auctare(Pagio)vidcbimus.»Equidem fa-
teor cum Blanchino, sententiam Pagii pra;ferendam
esse ; ut palam fiet ex Zacharia; interpontificio.Iibc-
risque ejus successorum Stephani II et Pauli eloc-
tionibus ; qui quemadmodum tertia; periodi electio-
numfincm afferunt.ita quarlum hunc tomum absol-
vent in quo totani fere illius historiam complcxi
erimus. Ca^tcrum tertia h.-ec varia; elcctionis perio-
dus duas insignes mutationes passa est. quarum
primam indicavi supra in notis ad Pachecum,cum
llavennati exarcho facultas confirmandi pontificem
ab imperatore concessa fuit : alteram vero diutur-
nitas interpontificii, quae jam desneverat,Agathonis
mortem excipiens, hoc loco cxplicandam suadct.

Constantinus Pogonatus,qua; erat ejus religio,et
pietas erga S.sedem a memorata primum pensione
eamdem liberam esse voluit, Anastasio tcsle inAga

pontificis,verum etiam interpontilicii perperam con-
signati error detegltur. cHujus teniporibus,ait.\na-
stasius, die decima sexta mensis Aprilis, indictione
undccima, luna eclypsim pertulit. Post Cajnam Do-
mini nocte pene tota in sanguineo vultu claboravit.»
In quibus duo characteres temporum signanterex-
pressi indictio 1 i, et feria v in Ca:na Domini con-
currcns cum dic 10 Aprilis, annum iudicant 683,
cam Paschaerat die 29 pnedicti mensis; quoetiam
anno Calvisius, laudatam eclypsim expendens :
" Ca:pit, inquit.dimidia decima; finita estfcre ses-
quihora post mcdiam noctem; duravit uuim horis
ferc qualuor. Latitudo vera 12,50 scmidiam; luns,
n, 20; summa semidiamctror. 62, 53; sorup. re-
sidua 50; digiti eclipt. 19, 18; sol in 29 .\rietis.
Antonius Pagius alium quoque ejusdem anni ohara-
cterem observat apud Anastasium num. I59,nempe
dedioationem ecclesia; B.PauIi juxta S. Bibianam die
22 Febr. qui anno 683, cum Dominica concurrebat,
ut Olittera Dominicalis ostendit. Qua; cum ita sint,
interpontificii crror est evidens; etenim eclipsis ab
.\gathonis morte distat unius tantum anni,ac trium
mcn:^ium spatio, ut ecclesi;e B. Pauli dedicationcm
non memorem bimestri temporc viciuiorem.Prajter-
ea morsLeonis inpnestanlioribus codd.et catalogis,
prssertim Veronensi, die 3 Julii consignatur, sex
(luntaxat dierum discriniine apud alios occurrente
qui eam consignant 28 Junii.Quauiobrem removeri
ea non potcst ab eodem anno 083, nisi diutius eum
scdisse arbitratu propria autumarc quisvelit; nam
mensis Aprilis lenari eclipsi celebris, ab Julio se-
quentis anni sejungitur quatuordecim mcnsibus.

llaque nihil ex iis movendo, qua; tanta; antiqui-
tatis auotoritate roborantur, de interpontificio post
Agathonem; dc ordinationc Leonis II, doque ejus-
dem scde, el die emortuali, sic stabiliendum vide-
tur. Mortuo Agathone dic 10 Januarii 082, cessavit
scdes menses 7,dies0, ut habet catal. prajstantissi-

thonc 140 : « Hic suscepit divalem jussionem, se- D mus Veronen cx quo, porindc ac ex aliis omnibus

cundum suam postulationem,ut suggessit,perquam
rclevatacst quantitas qua; solila erat dari pro ordi-
nationo pontificis facienda.>'Deinde,ut exeadem sa-
cra constat, facultatcm cnnlirmandi pontificis exar-
cho adomptam. Constantinopolim revocavit. >< Sic
tamen,ut si contigerit post ejus transitum, electio-
ncm fieri,non debeal ordinari qui electus fueril,nisi
prius decretum gcnerale introducatur in rcgiam ur-
bem, secundiim antiquam consuctudinem, et cum
corum (nL, e.jus) conscicntia et jussione (a/., seicn-
tia et jus3u)(lebeat ordinatio provcnire.>'Novissimc
autem hac etiam confirmalionis nocessitatc, ([uin-
quennio vix dum exacto, clerum, populumque Ro-
manum liberavit. " Hic susccpil (Anastas.m Bcned.
num. 153.) divales jussioncs clemcntissimi Cons-
lantini ad ven. clerum ct populum, alijec fclieissi-
mum cxercitum Romana; civitalis,pcr quas conccs-
sit,ut persona,qui clcctus fucrit nd scdcm apostoli-

codd et catalogis expungi debet annus vacationis,
manif(;ste superlluens : quarc codem anno 170 Au-
gusti dic Dominica ordiuatur Leo II, (exclusis sci-
licet cmortuali et ordinalionis) qui sedet menscs
10, diosl7,acmortem occumbuitaniio sequentiG83,
die 3 Julii,imde profeclo ordinalio distal mensibus
10, diebus 17, si mcludantur dies ordinationis, ut
ratio exigit, cum ab intcrponlificio cxclusa fucrit;
atque emortualis, qua; ab intcrpontificio sequcnti
removeri dcbet.

Contra hanc rcctissiinam Leonis chronologiam
vidcntur facerc quatuor (;jusilcni pontificis cpistola;
unius argumenti Pctro Rcgionano tradita; : 1. .\d
omnes cpiscopos Hispama; ; 2. Ad Quiricum ;
3. Ad Simplicium coniilein ; 4. Demuin ad rogcm
Ervigium : qiias licct Baroiiius suppiisilas putcl,
cruditi tanicu reccntiorcs jure vindicant,pr;cscrliin
Pagius au. 683, num 12, ct scquculi. Eus siquidem

855

ANASTASII BIBLIOTUEGARII.

856

in Hispaniam haucliiuni pcrvpnisso cunstat pridio A
Nonas Novcnibrosan.GHS.cuiu tcrlia decimaTolo-
tona synodus cciobraljatur; tanielsijuxta noslram
chronologiam,quintus jam mensis volverelur a Leo-
nis obitu.Vcrum si attente rcm spcctemus, onuiis
difficultus amovctur. Pinimvcro antequam Lco,quiE
opportuna erant pararot, uiagna sui pontilieatus
pars praiteriit, et nisi multum l'allor,nonduni prore-
ctus erat ab urbc Regionarius, cum pontife.x valctu-
dinelaborareca;pit,moxquoest sublatus; aut saltem
pontificis morte,audila susccptum iterperlicercnon
potuit.Nec simpliciconjccturahaBreo,h;t'caffirmans;
nam Benodictus II vix electus brevem scripsit epi-
stolnm.in qua validissimahaec argumenta ad nieam
opinionem probandam leguntur:» Bencdictus prcs-
byter,et in Doi nomine cloctus,etc. Juxta quod tuam
strenuitatcmapostolicaimcmoria! dominus Lcopapa
Hispaniam provinciam ire disposuit ad pr;ccellen-
tissimum,ctc.,pro apostolic;u nostra; fidei firmitale
cum sumino pictatis studio commissum ministo- t»
rium pcr;igc.» Et infra : i< Officium pcrinde pietatis
assumptum vigilantia atque solertia condccorans,
festina perficcrc.') Quam nujus opistobc scntcntiam
non roete cxaminarunt,qui cam otiosam,ac proinde
suppositam putant.

L.Tterum sccunda Leonis cpistola, Quirico per
errorem inscripta,data est ad Julianum Toletanum
archicpiscopuin, qui anletrionnium,dievidelicet 28
Januarii an. 080, succcsscrat Quirico. Quoe singu-
laris agcndi formanotalu inaxinio dignaest.conlra
recentiores non paucos, qui Ecclcsi;e Ilispaniensi
hoctcmpore tlorentissiinie.longeut camillustrarint,
maximas undcquaquc tencbras obduxerunt : nam
Lco, pr.Ttcr dutam epistolam ad prmsules Ilispania-
runi universos,peculiaroin ad Tolelanum, tanquam
regni primatcm^lradidil.Idquc obitcrdictum velim,
nam propediom cxibunt in lucem, Ueo adjuvante,
mea: dissertationcs de antiiiuitate Ecclesia; llispa-
niensis, in quibusplurima antiquitatis monumenta -,
proferunturjqu.-n llispaniarum primatum.,anto Sara- "
ccnorum invasioncm evidentor ostendunl, absque
pscudochronicorum opc, advorsus rcccnliores doc-
tissimos, qui vicariatum apostolicum cum. primatu
confundunt.

CIACONII.

Nuni. I'i7, linea I. — I.co. Junior dietus ex Cc-
dclla torritorioVallis Sicilian.-R in provincia ulterio-
ris Aprutii, patre Paulo Mcneio medico cx canonico
regulari S. 11. E. presbyter cardinalis xiii papa rc-
gnicola, a tribus cpiscopis, Ostiensi, Portuensi, et
Velitcrno consccratus, cum ad illam diom ab uno
tantum Ostiensi, consecrari moris luissrt.

TIIOM.E ACETI ADNOTATIO.
Nura. 117, linea 1. — Salione Siculus. Ex iis (jua3
in Agathonc adnotavimus,satis apertum eslSiciliaj
nomine Calabriam eliam comprehendi. Sed ot con-
stans traditio est sauctum Loonom Ulipgii natum j,
esse, qnidcjuid dicat Ciaconius, el Scipio Mazzolla, "
qui lametsi ud regnum Neapolilanum pertinore fa-
teantur, natum tamcn contendunt in Apruliis.vccis
affinitute decopti, nam pro .Ipruliis in Vallo Sicula,
Bruiiis, ubi circa Rhegium locus est, qui etiam
Vallis Sicula nominalur, legere dobuorunt. Vide
Gabrioloin Barrium dositu ct anti(|ultatc C;ilabri;e
qucm nostris adnotaliunibus auctum tiuantocius,
annuenie nuininc, cxcipies.

HALDINI.
Num. M8, linea I. — flir susccpil .uiiiclnm .v.t-
laiit aiinoilum... iii qua ct coudcmnali sunt Cijrus,Scr-
tjius, lltmorius, el l'yrrltus, l'aulus ct 1'ctrus. Quin-
que epislol.-D nobis supcrsunt a B. Leonc II scriplae,
una quidem dirccta impcratoii Constuntino-Pngo-
nato, qui ad ponliliceni niitlcns e.xcmplar acloruin
in sexta synodo ab eodoin ad probalioncm synodi
rcquisivcral ; et quatuor ;ilia; in Ilispaniaiu luissae.

prima ad cpiscopos Hispania;, allera ad Quiricum
episcopum,tcrtio ad Simplicium comilcm.et quarla
ad Ervigium rcgcm, (ju;c (Juidem omnes qualuor
sunt similis argumenti, viuolicet mitti apontince
in llispaniam Polrum notarium rogionanum, qui
socum deferat dofinitiunem fidei sextoe svnodi,
acclamatorium sermoncm synodi ad imperatorem ;
ejusdemque imperatoris cdictum, ut episcopi syno-
(iali dilinitioni subscilbant Cardinalis Uaronius has
onines cpistolas pro supposititiis habet. Cum enina
emincntissimus sacrorum Annalium parens cain
viam primus inierit ut quarncunque laLem ab IIo-
norii memoria abstergeret, sflirmandi interpolata,
et fcede vitiala acta se.viae synodi fraude Thcodori
patriarcha; Constantinopolitani, dcbuit in vim sua!
assertionis rejicere epistolas Leonis,in quibus ana-
thcma dicebatur Ilonorio, atque etiam auctorein
libri Pontilicalis miscre lapsum rccognoscerc in
adhibenda fide iisdem actis, ubi dicit,!» t/ua el con-
dcmnnli sunt Cyrus, Scrgius, Uonorius cl Pyrrhus,
Paulus et Pclrus. Quibus rationibus fidem convellal
liaronius epistolarum Leonis, nc lector cogalur
adirc Annales, paucisverbis complcctar :

lllud primum pro cerlissimo haberi debft Honorii
fidom fuisse integram, et inculpatam, nihilque in
ejus litteris ad Scrgium datis exstare, quod suspi-
cionem ullam conspirationis in ha;rcsim Monotheli-
tarum ingerere possit, ut clare oslcnditur a B.mar-
tyre Maximo in eo dialogo, quem habuit cum Pyr-
rno Monothelita.Ubicunque itaquc fit mcntio daiii-
nationis Honorii.cubare mendum diccndum est,sivc
falsarii malitia, sivo exscribentis oscitanlia. Liltc-
rarum Leonis suppositionem primum indicantfalsx
temporum consignalioncs. Sacra imperatoris ad
Leonem consignatur hac nota, missa cst meme De-
ccmhri imiictione decima. Si Leo nonnisi indiclionc
undecima anno 083, mense Augusto.ul e.\.\nastasio
habctur.pontifex cst renuntialus, non poterat impe-
rator ad eumdom litleras dare septcmilecim raensi-
bus anle cjus eleclionem.Pr.Tterea scribil impcrator
sc hortatoriam misisse ad Agathonom papam, ul
quosdam dirigeret Constantinopolim, qui in conci-
lio,quod prosime celebrandum cral,ejus pcrsonara
repr.-csentarent, quando constat ex litteris ejusdem
imperatoris ad Georgium episcopum Conslantino-
polilanum,ex rescriptis Agathonis ad imperatorein,
ox aclibus synodalibus, et ex Anastasio, Constanti-
num non direxissc litleras ad Agathoncm, sed ad
Donum .\gathonis pr.Tdecessorom. Littera paritcr
Lonnis imporalori reddita simili vitio dala? corru-
pt;o laborut, nam logitur consicnata »if'Hi< .Maii.in.
dicliLme ilccima. Si in contoxlu litter.T anirmat Leo
so divalos apicc? impcralori.T Clemonti.T cum sy-
nodalibus gostis accopisso tnensc Julio ]>er nupiT
claitsam ilecimam ini/iV/iimfw.quomodo claudi poli^st
eadcm liltcra nonis Maii, indielione tteeimn, nola
scilicel, qu.T consignot tempus littters rcddita-;
Iribus mensibus anlevcrlens tcmpus litt^rc ac-
copt.-c ?

Pari fermo anachronismo focdantur lillera; Lconis
in Ilispaniam miss.T. In illis affirmalur^synodum in
cuusa^Ionotholitarum habitam absolutam fuisse in-
dictiono nona.cum ccrtum sit absolutain fuissc in-
dictionc dccima, quemadmoduin ultiina cjus acta
ita cvidenlcr(lecUrant,ut nuUa suporoa rcnubitatio
osso possil. In ci)istola ad episcopos lli^pania- dicit
Loo sc dolegissc cx conciliis sanct.T sedi subjaccn-
tibusarchicpiscopos.quos ad impcratorcm mittcrcl.
cum in sub.*criptionibus sjTlodi nullus invcniri pos-
sil archiciiiscopus, qui Roma missus synodo inter-
fuoril.Sc(i cum svnodus absoluta fuoril antc obitum
Agathonis,unde Lfo aflirmarc potcrat sc ad syno-
dum archicpiscopos destinassc, ab legatis.divcrsos
(luos .\galho pra^iniscrat? .\d Quiricum infcliciler
tingiturdata opislola a Lcone.quem iialam csl lonpe
anto Leonoin falo functum ruissc.scilicet anlc annos
scptem, subrogalo illi Juliano, qui subscriptus lc-

857

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO II.

858

gitur concllio Toletano xiijiabito anno 682,nomine A.
Quirici Toletnniepiscopi subsignatotautum concilio
Toletano xi, habito anno 675. Neque alius lingi po-
testQuiriciusdiversusaToletano.cumad primalem,
et metropolitanum scribere ponlifex debuisset,
quando post scriptas litteras generales ad omnes
episcopus llispaniarum,ad aliquem seorsim scribere
voluisset. De Simplicio comite nulla est mentio in
numerosa illa eomitum serie, qui interfuisse xiii
concilio Toletano leguntur, omnes numero viginli
duo. In littera autem ad Ervigium regem data mi-
nime illa duo ferenda sunt : priraum imperatorem
Constantinum litteras missise ad Agathonem,quas
supra ostensum cstmissas fuisseadDonum;deinde
litteras illas imperatoris scriptas fuisse indictione
nona, cum illaj ad Donum data; reperiantur imiic-
tionc scxta, pridie Idus Augusti. Quibus omnibus
addatur in illis litterisclare affirmari in Hispaniam
mitti non ipsa acta synodalia,"qua: propter lingu»
diversitatem, in Graeco quippe conscripta sunt, et n
necdum in Latinum eloquium examinate translata
erant, » sed tantum definitionem synodi, edictum
imperatoris, et acclamatorium Patrum sermonem
ad eumdem, minimam scilicet actorum partem ;
quando episcopi in synodoToletana xi,habita anno
684, se acccpisse testantur integra gesta synodi cum
invitatoriis Leonis papae litttris, " per quae omnis
ordo gestorum, gestaque ordinum dilucide, ut acta
8unt,nostrissensibuspatuerunt.>' UaecsuntpenesBa-
roniumargumentasuppositionislitteraruinl-eonisll.

Ilis tamen argumentis non acquiescunt,qui me-
moratas quinque litteras Leonis pro veris habent,et
genuinis. Et primum in eo probe conveniunt cum
Baronio, quod procul abfuerit Honorius papa ab
omni culpa haereseos non solum.sed abomni suspi-
cione culpae, et optime ejus causam propugnavit
Joannes IV, in apologia Honorii ad Constantiiium
Heraclii filium, et .\nastasius Bibliothecarius in
pra;fationein suaad JoannemdiaconumCollectanea, p
quaE Baronius non vidit e tenebris educta post ejua ^
obitum perSirmondum, quemadmodum neque vidc-
re potuit llbrum Diurnum pontificalem,quem Garne-
rius primum vulgavit. Quod Leo reprehenditinHo-
norio, ost inofliciosa illa ojconomia, qua siientium
Scrgio indulsit, homine dolosissimo, et obtendenti
per eam indulgentiam pacem et tranquillitatem Ec-
clesiarum Orientis ; idque in epistula ad episcopos
Hispania; per ea vcrba clare indicatur : " qui fiam-
mam hacretici dogmatis, non ut decuit apostolicam
auctoritatem, incipientem exstinxil,sed negligendo
confovit. » Quod si notae chronologicae non exacte
rcspondeant temporibus quibus littera; data; fue-
runt, id tum vitio vertatur amanuensibus, qui ex
apograpliis plerumquc exscripserunt, tum praeser-
tim chronoIogiaB hujus papae, quam vulneratam et
claudam auctor Pontificalis nobis transinisit,et cui
sanandiT. medicam manum opportunoadmovit I'hi-
lippus Labbcus, in observationo ab eodem edicta
post Vitam hujus pontificis tom. VII Conciliorum, D
quaa infra integre reddetur.

Recepta itaque emendatione Labbei, facile resti-
tuuntur loca, quae luxata Baronio visa sunt.Murtuo
Aijathone anno Christi 683, die 10 Januarii, indi-
ctione 10,Leo II statim eligitur. Audita morte Aga-
thonis, et subrogationc Leonis mense Martio, vel
Aprili,indictione 10,Constantinus scribit epistulam
ad Leonem, qucm dcfcrunt simul cum actis i^oxUc
synodi legati ab Agathonc Constantinopolini missi,
qui Romam redeunt mensc Julio ; eorumqucunus
est Joannes cpiscopus Portuensis, qui Lconis con-
secration: proximomense Augustoejusdemindictio-
nis 10 peracta; intervcnit. Inlerim Leo exaniinari ,
jubet acta synodi;quibu3 mature pcrpr nsis,(!t dili-
genter(liscussis,mcnse Maio anni sul>spiiuentis08.'i,
mdiclionc 11 sacraj impcratoris respoiKiet. llbi igl-
tur legimus in littera Constantini, inissa cst nicnsc •
Decetnbri indictione decima lcgalur, nwnsc Aprili in- ■

dictione decima, et in littera Leonis, ubi legitur no'
nis Maii indictiom dccima, legatur nonis Maii indic-
tionc undecima.

In litteris Leonis iuHispaniammissisnulluserror
teiuporum occurrit.Aflirmat Leo synodum habitam
in causaMonothelitarum absolutam fuisse indictione
9, cum revera actionesomnes, qusadcausajpondus
pertinerentcircanegotiumfldei,absolutefuermtante
initium indictionis 10 solis actionibus 17 et 18, cele-
bratis diebus 11 et 16, Septembris inchoanto indi-
ctione decima, qui dies referri etiam possunt ad
indictionem9respecluOccidentaliumindictioneml0
a die 24 Septembris numerare incipienlium.Dicun-
tur quidem,in littera ad episcopos Hispaniae.archi-
episcopi a pontificedelectiexprovinciissancta^sedis
subjectis;sed librario fortasse imputandum,si loco
episcoporumscripseritarchiepiscopos;quandoetiam
archicpiscopi interfuerunt, uti optime notat Pagius
in liunc locum Baronii; videlicet adfuit... archiepi-
scopus Corinthi,Basilius Creta;,et Joannes Regien-
sis archiepiscopus Calabria; ; et illos dicere potuit
Leo a nobis missos, cum a Romana sede missi fue-
rant. Littera ad Quiricum data.bona fide supponit
illum inter vivos superstilem,cujus mortis nuntius
ad Leonem adhuc perlatus non fuerat; ncque enim
computandum est tempus obitusQuirici a subscri-
ptione ab eodem facta concilio Tolelano xi, anno
675,sed a tempore concilii Toletani xii,habili anno
682, cui, defuncto fortasse paucis ante mensibus
Quirico Julianus subrogatus, subscriptus legitur.
Nec adeoinfelix reputanilus est,siquisfuissetfabri-
cator suppositionis epistolarura,ut volens perfrau-
dem fallere.neglexerit legere subscriptiones episco-

fiorum conciliis per ea tempora habitis,et conlictas
ittcras ad eos dirigere, quorura nomina catalogi
prffiferebant : quod idem dici debel de Simplicio
comite. At in littera ad regem Ervigium scribitLeo
imperatorem sacras ad Agathonem direxissc indi-
ctione 9,cum cerlum sit directas fuisse ad Donum
indictione 6, pridie Idus Augusti.Pagius respondet
in notas numerales saepe errores irrepere,nec ideo
statim rejiciendos esse codices illes notis signatos;
dici autem eas litteras ad Agathonem directas.quia
Dono mortuo, illas Agatho accepit,et super illis ad
imperatorem respondit. Sed fortasse Constantinus
qui ad Donum .jampridem scripserat.accepto nuntio
ejusdem mortis,potuit super eodem negotioadAga-
thonem successorem Doni rescribere. An idco,quia
littera; non exstent, exstitisse negandum erit?

Tandem si episcopi Hispania! in synodo Toletana
XIV testantur se accepisse omnia gesta synodi.quK
Leo negat in suis litteris a se mitti potuisse, affir-
mant se accepisse, qua; ad substantiara aotorum
synodi pertinebant,nempe delinitionem fideifactam
a synodo, qua; pars erat potior et capitalis gesto-
rum in sexta synodo.Scd Leo scripsitin llisnaniam
anno 683, obiit vero die 18 Junii anno 684,labente
indictione 12...Sycodus Toletana xivhabitaestanno
684. Intra anni spatium potuit absolvi eonversio
actorum syoodi ex Graeco in Latinumsermonem,et
in Ilispaniara mitti Pelro notario, ct a Pctro nota-
rio episcopis HispaniK opportune communicari, ut
deliiiitioni lidei subscriberent. Ihec sunt (|ua! a
suppositionis nota quinqueLconislittcras vindicare
possevidenlur;anvindicentprudenslectordi.judicet.

OBSERVATIO PHILIPPI LABBEI, S. J.

In lota pontificum Bomanoruni scrie,vixquidquam
in priscisrecentisqucmcmoriajscriptoribusoccurrit
intricatius initio, gestis, atquc obitu Leonis \)ii\)k
11 ;.quare ut mihi lectoribus:]ue incis faciam satis,
pauca hic in antecessum ixpoaxiYii? attingam atquo
observabo.

Anno Christi 682, inennte die 10 Januarii, indi-
ctione 10 obiit.aut saltein sepullus est Agatho papa
post sedcm annoruin triuin,mensiumscxetdierum
viginli quiiique,cum ,jam a (Jic 16 Septcmbrisabsu-

839

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

860

lutum fuissct concilium Constantinopolitanum iii,
sivc cBCumonicum soxtum,labentc udnuc apud La-
tiniis indiclionc 9.

Lco II paulo post Agatlionis mortem clcctus est
Romanus pontilcx.

Auilita iiiortc Agatlionis ot elcctionc Leonis,Ciin-
stantinus impcrator dio 13 Aprilis (noii Ueecinljris,
ut in vulgata cditione iegilur) ad Lconcm scrijjit
epistolaiu, quu; exstat GriEcc et Latiue in fiuc scs-
sionis xviii.

Menso Julio indictione 10 rcdeunt legali ab Aga-
thone pajja aniio 080 ad concilium generale niissi,
ejusque acta cum Constantmi cpistola rcrerunt.

Uic 15 Augusti indictionc 10 Lco II,acce|jlacon-
firinationc, oidinatur pontilcx tum abaliis,tum
a Joanno l'ortueusi cpiscopo, qui unus fuerat ex
logalis;idco(iui' diciMidum csl sedisse annumunum
cum miMisiliu.-i ilri'i'm cl diebus (luatuordrcim.

Vulgo tainrii ciiii.srcratio ejus dic 15 Augusli an-
ni scq. 0S3 ariigitiir, vcrgonle ad finem indictioiic
11. Quod si vcrum cst, fatendum erit Leoncm 11 a
lloinanis clcctum,atqucintBrim pontificium munus
pro dignitatc obcuntem vix ac nc vix tandem post
annum ac sex circitcr menscs consonsisse in suam
consecralionem, pra;summaanimidemissionealias-
ve ob causas.

Anno 683, indiclione 11, dic 16 Aprilis post Cu;-
nam Uomini,luna totapcnc nocte in sanguineovullu
elaboravit.et nonnisi pcr galli cantum.hoccstpaulo
posl mediam noctcm, inchoala jam fcria sexta ma-
joris hebdomada!,ex tcncbris cocijit emorgere,tcste
Anaslasio.Hajc vcro cclipsis contigit tcmporcliujus
pap;c Lconis, aut duntaxat clccti, aut ctiam consc-
crati ex ilivci>;i nuincrandi rationc.

Maio nico^c iniliclionis(non 10sed)ll,examinatis
pcr otiuni ;iclis sc\t;c synodi cum qui-e^imporatoris
cpistola mcnsc Julio anni superioris rcvcrtcnlcsle-
gati rotulcrant. Lco aut cleclus tantum,aut jam ab
anno superiori solemni morc ordinatus, rescripsit
ad impcralorcm, qu;cque gesta fucrant in scxto
oecumcuico concilio approbavit. Sunt el qui hujus
anni mcnse Junio Leonem mortuum vclint.

Sub autumnum anni 683, inchoata jam, ut par
est crcdcre, indictionc 12, misit Leo acta coneilii
OBCumenici inHispaniam perPetrum UegionariumS.

11. K. nolarium cum cpistolis qua? exslant : sed cum
ca jam ilie 4 Novcmbris perfecto concilio Tolclano
xiii. diinissisque in suas civilates Patribus delata
fuisscnt.corumlcctio in anni scqucntis Novembrcm
mcnscm prorogata cst, quo concilium Toletanum
XIV cclcbratum fuit ;ura 722.

Interim die 28 Juuii anni 68'i, indictione labcnlc

12, obiil Leo, eiquc die 20 Aug. successit Bencdi-
ctus IL qui ad cumdem Pclrum Rcgionariuni ct ad
Ervigium ivgcm scrinsit, obiitquc die 7 Maii anni
6.^5. indictione 13. llli porro clironologi qui mor-
tuum Lconcm contcndunt a«no 683, Benedicti pri-
mordia annoC)83consignanlcjusdcmqueautsucccs-
soris pontilicatum uno anno producliorcmruissc af-
firmant. Scd non csl noccssc circumseriptos a nobis
aliisquc limiles perrumpcre. Gumenim Pctrus Re-
gionarius a Leone anno 683 niissus in llispaniani,
jam absoluto concitioToIetanoxiii,ibiiicm subslitis-
setdoncc in sequentis concilii Tolctani xivconvonlu
unnuo actissynudi uicumenic.rllispanic^iiscopisub-
scribcrcnt,auilila(|uc morle Lconis scgniusrorleur-
g(M-ct Pctrus (iu;i' fucrant a Lconc raandala.BcueJi-
clus ojus succcssorpaulo post olcctioncm ordinalio-
iicmvc suam cumdcin, data, qua^ cxslat, cpistola,
liortaliis est, ut pro apostolic;c lidoi (irmitatc cum
suinmo pictalis sliidio commissum minislcrium
peragcret. Quod et fecit mcnsc Novcmbri anni 681,
ut cx can. 2 Tol. xiv dalur inlelligi.

PAGII.
Num. I'i8. linca I. — Hic siisrt^pit snnrlnmniwtam
sijnoilum. Ex laudalis Anaslasii vcrbis constat lega-
tos .'Vgathonis papa> ct synodi Uccidentalis.qui syn-

A odo sexta; prKfucrcConstantinopoliRomamrediisee
aiitc Leonis II ordinationem, coiitra (juod censuit
liaronius;cum Joannes episcopus Porlucnsis,unuB
cx Icgatis, unus ctiam ex ordiiiatoribus Lconisll cx-
slitcrit. llnde ipsemct Lco in epistola ad Conslanli-
numimpcratorcin(|uamscripsitpo8tmenscrnAugus-
tuinanni682,ait:"Lfg;itosliujusapostolica'scdisuna
cum personis,qu;L: eum eis profccta; fucrant, pcr iiu-
pcr clapsaiiidecimainindirli(inem(qu.x" incursu luit
usquc ad Kalcndas Scplcmbris cjusdcm anni 82i,
mciisc Julioeunidivalibusclemenliajvestrxapicibus
etsynodalibusgcstis, cum magno jucunditalis gau-
dio in Uomino exsullanlcs susccpimus. » Legati ita-
qucpontiliciihicmarunt Conslantinopoli, soriicitan-
tcs pro felici statu Ecclcsiaj Romana;, aut obaliascau-
sas nobis ignolas ; sed cum accepissent Agathonis
mortcm ct Loonis II elcctionem, quam ipsemet Leo
imperatoripcrliltcnissignilicavit, profeclisuntCon-
staiitinopoli.delcientes acta synoaalia et epistolam

1) imperatoris ad Lconcm, el mense Julio indictionis
lO.ideoque anno 682 Romam pervcnere, ubi Joanncs
Portuensis cuin duobusaliisepiscopiseumdeinLco-
nem,die 17 mcnsis Augusti pontilicem consecravil.
Undc intitulocpistol;EimperatorisadLeoncm.(]uam
liaronius anno 683 refcrt, corrigendum est illud
quod dicitur missa ad l.oonem,iimisis Deccmbri^ de-
cimo lcrlio,indiclione decim(i,iunc cnim Agathonon-
dum mortuus crat, lcgcndumque, vcl rnvnsis Maii,
vel mensis Jiinii dccimo tcrlio, ctc.

Pontifcx.acccptissynodalibusgcstisetimperaloris
cpistola, ad ipsum dircxit epislolam synodi scxla!
conlirmatriccm, qua; dicitur dala A'onii Maii, iiidi-
clione 10, scd ha^c temporis obsignatio desidcralur
in textu Gra-co, idcoque addititia cst, et floccifa-
cienda : ex laudatis (juippc Lconis vcrbis constat
cam scriptam essc post indictioncm decimam.idco-
quc post mcnscm Augustum. Scxtam autcm syno-
dum his verbis eonlirmavit Leo pontifcx : >' Sancta

p igitur universalis ct magna sexla synodus, (juam

^ nutu Uci vestra rlemcntia, ct scdulo convucavit, ct
cui pro Dci minisfcrio pr;cfuil,npostolicaminomni-
bus rcgulam ct probabilem Patruin doctrinam sc-
cuta est.Et quiadefinitionem rectae fideipra;dicavif.
(juam et apostolica sedcs bcali Petri aposloli cuju-
Iicet impares ministcrio fungimur) vencrantcr sus-
cepit ; idcirco ef nos, el pcr nostrum oflicium h.i
veneranda sedes apostolica.concorditoracunanimi -
tcr his qu;e dclinita sunt ab ca conscntit, et beali
Pctri auctoritafc confirmal,sicuf supra solidam pe-
tram, qui Christus csf.ab ipso Domino adcptis lir-
mitatcin proptcrca sicut susccpimus atquc lirmifcr
pra;dicamus sancfa quinquc univcrsalia concilia,
Nica;num , Consfanfinopolitanum, Ephcsinum i,
Chalcedoncnsc cf Consfanfinopolilanum,qu.vef ni:;-
nis Chrisfi Ecclesia approbal et sequifur : ila •
quod nupcr in rcgia urbc.pro vestra-scrcnilatisan-
nisu, cclebrafum csf.sanctum soxtum concilium.ul
eorum pcdisequum,ot ca interprctans.pari vcncra-

D lionc afque ccnsura suscipimus, ct hoc cum eis di-
gnc connumcrari,lanquain unaet a-quali Dcigrafia
congregatu:n deccrnimus : el qui in co rKlelifcr
convcnerunt, Chrisfi Ecclcsia; 8accrdot<;s, intcr
snncfos Ecclosi.i; Pafrcs atqucdoctores oscribcndos
a;(iuc consomus. »

Post h.TC sancf us Lco 1 ' • . • ii .,_

misil,ut cpiscoporiim 11
Qua (ic ro scripsit ad Erv ^

ad episcopos cjusdcm n\:;iii. it ijuir;ciini i^piscci-
pum, cf ad Simplicium coniifcm, omncs cpistolas
cjusdomargumcnti.nimirum quod absolufacrcume-
nica synodo, ipso in Ilispaniam mitlat por Pctrum
nofariuin rcgionarium cjusdcm fidci donnitionem.
acclamaforiura insupcr .scrmoncm synodiad impc-
ralorera.nccnon cjusdcm imporatoris cdictum : (juo
ipsorumomniumopiscoponini subscripfionibusniu-
nircntur, qu.-c in a>cumcnico coneilio slatuta fuis-
scut. Eas cpistolas Baroaius supposititiaa credidit,

861

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEG II,

m

quod effi damnatum a synodo sexta, ac ipso Leone
Honorium papam tcstentur.Verum sanctusLeonon
hrpreseos,sed tantum negligonlice et culpaLilis con-
nivcntit-e Honorium porstringit. In cpistola enim ad
episcopos Hispani» ait:« yElerna danmatione nml-
tati sunt Tlieodorus, Cyrus cum Honorio, qui flam-
mam hajretici dagmatis, non ut decuit apostolicam
auctoritatem, incipientem exstinxit,scd negligendo
confovit. » In epistola vero ad Lrvigium regem ea-
dem inculcans : « Dc catholic», iriquit, Ecclesiee
adunatione privati sunt Theodorus Pharanitanus,
etc.,ct unacum eis Honorius Romanu3,qui imma-
culatam traditionis rcgulam,quam a pr;edecessori-
bus suis accepit,maouTari consensit.u Alia supposi-
tionis argumenta et ad earesponsioncslegipossunt
in critica Baroniana. De concilio Toletano, in quo
acta synodi sextae recepla sunt, in Benedicto II
Leonis successore, agemus.

Linea 7. — Nccnon cl Mncarius cum discipulo suo
Stephnno. Agathone papa sedeute, Macarium Antio-
chenum episcopum, Stephanum abbatem,aliosque
Monolhelitas in synodo sexta damnatos et deposi-
tos, Romam in exsilium missos esse ex Anaslasio
ibidem diximus.

Baronius laudatam num. 3 imperatoris ad Leo-
nem II papam epistolam suppositionis arguit,quod
inconsignationetemporiserrorinsit;sed,utdiximus.
error ille librariis altribuendus. Deindc ait in ea
Conslantinum asserercmissas 1'uisse litleresproco-
gendasynodo universali ad Agathonempapani, quas
liquet missascsseDonodecessoriejus.Quc-erationihil
urgel;loquitur enimimperatorcompcndio historico,
quux nempo Agatho litteias quas imperator Dono
miscrat, ipsemet post mortem Doni accepit, itsque
fecit satis.Nam inde haud absoneConstantinusscri-
bit ad Leoncmllmisisse se litteras ad Agathonem.

Sed ponamus eam epistolam supposilionem csse,
qua ratione Baronius anno 081, ex ea mendacii ar-
guit Anastasium Bibliothecarium,scribentem Maca-
rium Antiochenum episcopum asextasynodo depo-
silum,cum suis sequacibus Romam in exsiliumah
imperatore dircctum esse,maxime cumipsemetBa-
ronius anno 085 referat, in actionc prima concilif
Nicajni ii, Pctrum presbyterum et apostolica3 sedis
Adriani papa; vicarium dixisse : « Romae quidem
extorris erat Macarius a sancta synodo sexta dam-
natus, 11 Pt ca;tera a nobis in Dcnedicto II num. 9
recitata.Nec est quod dicatnullumexemplumcxsta-
re, ul exsilio damnatis pro exstlii loco decrcla fuc-
rit Romanaurbs;cumCallinicus patriarchaConstan-
tinopolitanus, ipso fatentc Baronio ad annum 703,
num.2, a Justiniano imperalore oculis orbatus fue-
rit,et Romam in exsilium missus^quodconfirmatur
ex Vila ejusdem Callinici Gr;ccescripta,quamLam-
becius tomo VIII bibliotheca; Ca;sarea!,pag.2i0, ait
in ca bibliolheca asservari, cjusquo titulum essc :
« Commemoralio Callinici patriarcha; Constantino-
politani qui cffossis oculis Romam missus est in
exsilium,ubi in aliquo muro inclusus,niisereobiit.»
Denique quod cx ea epistoladeducit Baronius,ideo
Macarium et sectiilores Romam missos, quia ad
sedcm apostolicam appellaverant,estomninoincre-
dibilc,cum sexta synodus qua; cum sede dcjeceral,
in ultima sessione profcssa sit,sc in definitione ca-
tholic;e dogmatis sequi Agathonis cpislolam ct syno-
daleslitteras Ilomani concilii ; idcoqucMacarium ad
apostolicam sedem appellasso nulla verisimilitudinc
dici potesl. Illud ergo tantum cx dicta epistola dc-
duci mihi posso videtur, Macarium videntem impc-
ratorem decrevisse ipsum in cxsilium mittere. pe-
tiisse Romam mitli,quod non displicuilimncratori,
qui pontificis Romani arbitrio ipsum reliquil in
scdein rcstiluorc,siresipisccret: "Ipsiautcm,in(]uil,
scriptis precibus seronitatcin noslram omncs coin-
muniter dcpiccati sunt,ul so ad vcstram bcaliludi-
ncm mitteremus. Sic igilur fccimus, cosque ad vos
misimus, vestro paterno judicio omnem ipsorum

A causam permittentes. » Et in epistolaejusdemim
peratoris ad Romanam synodum, qua; reperilur in
fino ultiniffi actionis sextae synodi : « Universalis
contentionis communi sententia, de sacerdotali di-
gnitate repulsi sunt (Macarius et sectatores) et
probationi sanctissimi papa; traditi sunt. n Unde
postea Benedictus II Macariumin sedem restituere
volebat, ut in ejus pontificatu dicemus.

Num. 149, linea 2. — llcstiluta cst Ecclesia Raven-
natis, etc. Obtinuit Leo ab impcratore Conslantino
divales jussiones quibus Ravcnnatensis Ecclesia
restituta est sub ordinalione sedisapostolioKyussit
enim imperalor, ut Rcavennatensi archiepiscopo de-
functo.qui in ejus locum eligoretur,juxta antiquam
consuetudineni Romam veniret ordinandus. Ita Ana-
stasius, qui addit Leonem fecisse constitutum, ut
archiepiscopi nihilprousu pallii autdiversis officiis
Ecclesiffi solvere deberent,quod olim S. Gregorium
statuissc in synodo Romana ii, in ejus pontilicatu

Tj dixinius. ^etuit insuper,ne Mauri quondam Raven-
nalensis cpiscopi in schismate contra Romanam
Ecclesiam defuncti,de quo in Vitaliano papa locuti
sumus, anniversaria aut agenda celebraretur.

Num. 150, linea 1. — Ilujus tcmporibus, etc. H«c
eclipsis,juxta Calvisium in operechronologico,con-
ligit die 16 Aprilis, qua; anno 683 coincidebat cum
ccena Doriiini, quia Pascha eo anno celcbratum cst
die 19 Aprilis ; quare cum acciderit ex Anastasio
temporibus Leonis II,necessario sequiturhuncjam
pontificcm fuisse die 17 Aprilis anni 6S3,idcoqueet
interponlificium fuisse tantum mensium septem,ut
post Martinum Polonum in libello dc Mirabilibus
/Jonic^r^scripsit Onuphrius Panvinius in chronicoec-
clesiastico,et consequenter sanctum Leonem ordi-
natum fuisse die decima septima mensis Augusti
cjusdem anni 682, postquam sedcs menses septem,
dies septcm vacasset ; quod in ejus morte cerlius
constabit. Erat Leo Pauli fllius, natione Siculus.

_ Linoa 4. — Ilic fccit ordinutioncm unam, etc. Hic

L locus virorum cruditorum ingenia valde torsit, qui
respicientes ad Sabbatum quatuor Temporum proxi-
mum post Pentecosten, quod non potest convenire
cum dic 27 Juniiquocunqueanno ponaturpontifica-
tus Lconis ; alii legerunt 27 Maii, sed illi decepti
sunt,illud cnim Sabbatum non rcperituretiam mense
Maio ; alii legerunt quidem menscm Junium, scd
loco dio 27 posuerunt dic 4,quo anno684 Sabbatum
quatnor Tcmporum post Pentecostcn incidit. Sed
praHcrquam quod probavimusLeonem obiisse anno
683, critica; Uaronii auctor rectius.meo quidem ju-
dicio, scribil Anaslasii tcxtum non esse sollieitan-
dum, ac Leoncm eam ordinationem peregisse die
27 Junii in Sabbato,licct non esset quatuorTempo-
rum,quia sicuti pontifici Romano ob principem di-
gnitatemid privilegii conccssum cst,ut solusabsque
aliis cpiscopis consccrarct episcopos;ita et propter
camdcin rationem, ut singulis Sabbatis diaconos,
prcsbytcros ct episcopos ordinarct. Pontifices enim

D llomanos,in confcrendis ordinibus,rcgulis commu-
nibus astriclos non fuisse osteiuiit .\lcxandcr III,
dum Batonicnsi cpiscopo scribcns,ait : .. Subdiaco-
nosnullinisi Romanopontifici licctdicbusDominicis
orilinarc;'Hiuo(l ronfirmat in littcris ad Hcrclbrden-
scm cpiscopum;«.\(l subdiaconatum nisi inqiuituor
Temporibus, aut iu Sabbato sancto, vcl in Sabbato
anteDominicam dcPassionc,nuHicpiscoporum,pra;-
terquam Roinano pontilici, licct ahquos ordinare.n
Ca;terum,proscquitur idem auctor,existimandum
non est Loonom II unicaordinationo fccisso prcsby-
tcros 9, diaconos 3, episcopos 23 ; Anastasiuscnim
significat cum.durante suo pontificatu,fecisse ordi-
nationcm gencralom.ct quandiu in pontificalu vixit,
prcsbytcros 9,diaconos 3 cl cpiscopos 25,sc(i diver-
sis diclnis onlinassc.lianc essogenuinam Anastasii
mcnlciu, lam iu lioc (|uam in c;ctcris ponlificibus,
ips(^mel innuit. Nam in Joanno VI ait : « Hic fccit
ordinationemprcsbytcrorura,seudiaconorumunam,

863

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

864

id pst presbyteros novem, dlaconos duos. Fccit aii- \
tem et per uiversa loca episcopns quindeciin; » ubi
vox oMinatio, ad prcsbytnros lantuiii ot diaconos,
non vero ad cpiscopos refciTi potest. Idcin confirmat
Anastasius in Vita Sergii Priiiii:» Ilic ordinavit per
diveisas provincias cpiscoposnonaginta septcm. le-
cit auteiii ct ordinationes duasper inenseiii .Martii,
prosbytcros decem et octo.diaconos quatuor ; » ubi
vox ordinalio, et mciisis Martius ad presbyteros et
diaconos taiitum, non vero ad cpiscopos relertur.
Ilinc in Vitis poiitifieuin.in quibus nullamenlioor-
dinalionis presbyterorum.et diaconorum,nun(]uam
legitur fecit ordmationem, ctc, per mensem, etc, in
Quadraiicsinui, etc, quia scilicet lempiis et niensis
ri's|)icicl>anL tantum ordinationos gencralcs,in qui-
bus prcsbytcri et diaconi consecrabantur In Vita
Joannis Primi habetur tantum:« Hic ordinavit epi-
scopos per divcrsa loea numcro i:?. » In Vita Sabi-
niani : « Ilic Ecclcsiam de clcro implevil : hic epi-
scopos fecit perdiversa locanumero sexet viginti.» n
Idom habetur in Vita Eugenii I,Benedicti Secundi,
Joannis V et Cononis.Verum est in VitaAnterilegi:
« Ilic fecit ordinationem unam perniensem Deceni-
bris, episcopum unum.)'Sed pra;ter(]uam quodAn-
tenis ibi praiponilur Pontiano, locus ille corruptus
esl; legendumque cuiii uno ms. rrolieriano : « llic
fecil unum cpiscopum in civilatc Fundis Campania?,
pcr mensem Deceinbrem. »

A(l ha!c pontifices Romani ordinare tcnebantur
omncs suburbicariarum provinciarum episcopos a
clero et populo canonice clectos, absque eo quod
eoruin consecraliones diu differri possent,ne Eccle-
sia; pastoribus viduata! reniancrent.Onod si cpiscopi
apoiitificibusRonianis,nonnisidicbusordinalionum
generaliuni.quibus presbyteri ordinabantur, conse-
crati fuissent, quale essct nostrum .judicium de
Grcgorio,qui intra annossexdecim,quibus sedit.se-
mcl episcopos consecrasset,et quidcm 150 uno eo-
demque die ? Quale de .Vdriano Primo, qui infra p
anuos 24, quibus Ecclcsiam Romanam rexit, bis ^
tantuin episcopos ordinasset,ct intra duosdies 185.
H;po omnia profcclo absurda. Quarc omnino dicen-
diiin pontilices Roinanos, non solum Dominicis, et
Sabbatis quatuor teinporum, sed eliain omnibus
aliis diebus Dominicis.ubi opus erat.cpiscopos con-
seerassc, nequc eos sesc astrictos crcdidisse com-
muni iege, qua; sacras ordinationes Sabbatis qua-
luor Teinporum afligit.Ita recte annotator liaronii.

Ad ea onjici forsan possct praidictis in litteris
Alexandri 111 ad Batoniensem et Herefordenscmcpi-
scopos, agi tantum de subdiaconis, quorum ordo
nondum inter sacrosaccensebatur.ideoque potuisse
quidein ponliliccs Romanos quoslibel Sabbato aut
Dominica minores ordines confcrre, sed non majo-
res.Id enim ex co ri'fellitur,quod cum subdiacona-
tus inter majores ordines rclatus est, ct nonnulli
adhuc episcopi diobusquibusvcDominicis,illumin-
dilVerenter confcrront, concilium Dalmaticum aiino
1101 celebratum canonc 2 ita statuit : <• Prohibe- D
mus ctiam ne aliquis episcopus nisi in quatuor
Tcmporibus, juxta sanctorum Patrum constitutio-
ncm, aliquem ad sacros ordines promovcre pra!su-
mat. Solus enim Romanus ponlifex Doininicis die-
bus subdiaconos ordinarc potesl.-Ex quo et sequi-
tur tunc subdiaconatum uiissc numeralum inter
ordines sacros. Licct autcm cnnrilium dc solis sub-
diaconis lo(]ualur, non inde tamcn, Roman.-c scdis
privilegiuni de diaconis et presbyteris quocunquc
Siilibalo aut Dominica ordinandis, destriiilur; cum
excinpla nobis ante illud suppelant, qiiibus evinci-
tur Romanos pontifices otiam diaconos el ejiiscopos
ordinasse extra quatuor Tempora.De cpiscopisjam
supra dictum esl in Simplicio papa.ubi numeroul-
limo obscrvavimus.Xgapetum papam.Mennam Con-
stantinopolitanuiupalnarchainordinassedic lHMiir-
tii anni 531). fcria quinta. De diaconis cl conse-
qucnler de prcsbytcriscxemplumhabcmus in Gcla-

sio II, qui die Dominica post Sabbatum quatuor
Tcmporuni Martii,decima nempedic ejusdcmmen-
sis anno lUSconsecratuspontifcx Rom. eodcmsuje
consecrationis die:" Petrum Rufum diaconemcar-
dinalem.»inquit PandulphusinejusVila a Papebro-
chio in Conatu Chronico-historico relala,<' llaronem
8ubdiaconum,et me Pandulphumostiariuui,quiha;c
scripti, in lectoreni ct exorcistam proraovit, et

flures alios in minoriljus gradibus oniavit. » Undc
iinocentiusIIIapudEdniunduniMartcnedeAntiquis
Ecclesiai Ritibus tom. 11, pag. 2«.'l, scribil : « Solus
pontifex Romanus, qui ante nymnum evangelicum
consecratur,et postraodum IpseMissarum solemDia
incipit, et pcrlicit consecratus,in die consecralionis
suae valet ordines celobrare. » Ex quibus babemus
diaconos et presbyterosconsecrandiquocunque Sab-
bato, vel die Dominica.imo et in die consecrationis
sua:,licet non esset Dominicalis,potcstatemRoraano
pontifici, et quidem soli reser^-atam fuisse. Idco
noiro concilium Dalraaticum do solis subdiaconis
Inquitur, quia lunc de illis solis agebatur;ut enim
dixi.plures episcopi sibi licitum essc arbitrabantur
qualibet die Dominica subdiaconatum conferre, ut
Iicitum fueral,ante(]uara hic ordo inter raajores re-
ccnserctur ; quod concilium prohibct hanc put«sla-
tem soli Romano ponlifici rcservalain dcclarans.

Linea 8. — Ordinatui cst a Irihus epitcopix. Lco-
nt;nillatribusepiscopis,ordinatuin essescribilidem
Anastasius:" Qui suprascriptus.inquil.sanctissimus
vir.ordinatus est a tribus episcoois, id est, Andrea
Osticnsi, Joannc Portucnsi, et Placentino Vclil*r-
nensi, pro eo quod Albancnsis Ecrlesia cpiscopum
miniine habuit.» Ex quo corruil Sigonii npinio.qui
in nistoria de Rc^no Itali.T ad annum GK2 ait,ante
Lconein II soli episcopo (Jstiensi tributumfuisst-,ut
seclusis aliis episcopis pontiliceraRomanum conse-
crarct.Nam cum .-Vnastasius rationem rcddat. quod
proAlbancnsiepiscopo.cujusscdes vacabat.suffeclus
sit Veliternensis, ici argumento esl morcm anlea
fuisse,ut cum Ostiensi et Porluensi episcopis.Alba-
nensis eliam ordinalioni Romani ponlificis niini-
slrarct. Id confirmat Mabillonius,scilicot Ronianoa
pontilices a tribus cpiscopisordinarisulitos.inC^m-
mcntario pra;vio adOrdincm Romanum.exallerocx
diinbu? Iibcllis(/<r Ordinationc a sc publiratis: in eo
cnim, uti in Ordiue Roraano, triuni cpiscoporum
nicutio in ponlificisordinationchabctur; qui libellus
haud dubie scriptus estante pontilicatum LconislL
Certe eliam ante concilium Nica;num,ordinationes
episcoporum a tribus episcopis Rom.i! factas fuissc
colligitur ex facto Novali, qui accitos Romani trcs
cpiscopos tcraulentos, hora decima inclusos.adum-
brata quadam elinani manuumimpositioncopisco-
patum sibi Iraderc coegit.scribcntcCornelinpapain
onistola ad Fabianum .Anliochenum.apudEusebiura
lib. VI, cap. 43, unico contentus quidem futunis.si
unus ad consccrandum Romanuin antistitem tum
sulTecissct. Ita Mabillonius laudatus. (Juod etiam
postea ita pcractum csse conslat cx .Xna.^tasio. qui
in Ptjlagio primo scribit in lota Italia tcrtium inve-
niri non potuisse cpiscopum, a quo consecraretur,
ideoquc a Perusino et FVrentino cpiscopis.ar Andrca
presbytcTO Ostiensi consecrafum fuissc.ex po enim
conslatordinationem Romanipnntificis atribuscpi-
scopisfierisolitamsempcrfuissc.VidcdictainMarco.

SOMMIER.
Num. 14."^, linea 1. — WiV .uurcpit sanctnm scTlam
«ynodum. Mortuo .Ajjathoni pauloposl scxti genera-
Iis concilii celebrationem, successit Loo 11. Hic di-
valem imperatoris accepit.in qua memoratur ratio
susccpt.T! cpistoiic Apnthonis in concilio : -• Velul
ipsum principem, inquitimperator,apostololicicbo-
n, prim.Tquecathcdr.Tantistitom IVtrum constitoili
sumus.mcntiumnostrarumoculistntiufdii^penpalio-
nis mystcrium divinitus cloquentem. verbaque h^c
pcrcasliltcras Christofacientem : "TuesCMrului Fi-

HISTORIA DE VITIS ROM, PONT. — S. LEO II,

863

lius Dei vivi. « Nam ipsum totura Christum nobis
sacrae ejus (Agathonisj litteriE disserendo exprime-
bant ; quas omnes libentibus animis sincereque
accepimus,etveluti Petrum ipsum ulnis animisus-
cepimus. » [Epist. Const. Poy. ad Leon. pap.)

In eadem divali loquitur impcrator de refractariis
per haec verba : « Henuit Macarius sacratissimis
Agathonis litteris assentiri, veluti in ipsum cori-
phsum, ac principem Petrum insaniens... Omnes
(Macarius et ejus noareseos socii) scriptis precibus,
serenitatem nostram communiter precati sunt, ut
eos ad vestram beatitudinem mitteremus.Sic igitur
fecimus, eosque ad vos misimus, vetro paterno ju-
dicioomnem ipsorum causam permittentes.» {Ibid.)

Dedit etiam litteras imperator ad Occidentis epi-
seopos, iis signiticans.quod tam ipsos, quam sum-
nmm pontificem synodus tanquam prssentes consi-
deravit : << Interfuistis, ait, namque et vos cum uni-
versali principe pastorum simul cum ipso divinitus
loquentes, tam in spiritu qnamque littera. Suscepi-
mus enim non tantum ex beatitudine ejus, verum
etiam a sanctitudine veslra directas nobis litteras,
qu.-c prolatffi lectae sunt, et veritatis verum stylum
declaraverunt, orthodoxamque fidem depinxerunt...
tanquam ipsius diviniPetri vocemAgathonisrelatio-
nem supermirati sumus. » [Idcin ad syiiod. ap. sedis.)

Leo autem imperatori rescribens : « Regi, inquit,
regum, in cujus potestate sunt regna mundi.pusilli
cum magnis gratias agimus, qui ita in vobis terre-
num contulit regnum, ut cclestia vos magis ambire
concederet. Plus est enim, quod in Deo delixa mente
confiditis, quam quod dc collato vobis divinitus
honore regnatis.llludenim vobis,hocprolicitomnino

subjectis Legatos hujus apostolicae sedis matris

vestrae Romanas Ecclesiae, cum divalibus clementis
vestrae apicibus, et synodalibus gestis cum magno
jucunditatis gaudio in Domino exsultantes suscepi-

mus Cognovimus enim, quod sancta et univer-

salis et magna synodus eadem quae et universum
concilium assidens huic S. sedi apostolicaj, cujus

ministerio fungimur, senserit, atque decreverit

atque concorditer nobiscum confessa est... Synodali
igitur sententia, et imperialis edicti censura, tan-
quam ancipiti spiritus gladio cum priscis hKresibus

etiam novae pravitatis error punetus est Sancta

igitur et universalis et magna sexta synodus, quia
defmitionem rectae fidei plenissimepraedicavit.quam
et apostolica sedes B. Petri veneranter auscepit, id-
circo et nos, et per nostrum ofllcium hrec veneranda
sedes apostolicaconcorditer, et unanimiter suis,quaB
dotinita sunt ab ea, consentit, et B. Petri auctori-
tute conlirmat, sicut supra solidam petram, qui
Cliristus est, ab ipso Domino adeptis (irmitatem. »
{Leo II, ad Const. imp.)

BENCINI.

Num. 149, linea2. — Restiluta est Ecclesia Ha-
vennatis. Usurpaverat Constans jura quaedam in-
vestiturae : quippe autoccphalinm ita Ikclcsiae Ra-
vennatensi concesserat, utpallium tamen ab impe-
riali curia postularc deberet, ut in superioribusest
annotatum. Itaque licet ipso facto vulgatum hac de
reprivilfigium antiquatuml'uisset,voluilnihiloseciu3
Leo ut Constantis privilegium novo imperiali rescri-
pto abolerctur : quod factum esse prodit hoc loco
Anastasius. Eadem habet Agnellus in Vila Tlieodori
liavcn., pag. 153 : " Mortuo itaque Agathone papa,
cum successore Leonc omnia placita adimplevit,
statutaque inter se fuerunt, ut qualem elcctum hic
ex Ravennasacerdotes Romam deportassent,ipsum
conseerasset:nonampliusin tcmporc consccrationis
Rom;c maneret, nisi octo diebus ultra.jam illuc non
voniret. Nisi in die Natalis apostolorum legatum ox
saoerdotibus mitteret, et Ravcnnatcnsis pontifex
esset quictus ; et alia multa cnpitula, qu.i; non (lossu-
mus exarare, confirmata per manum Leonis cum
presbyteris. »

866

A Linea 6. — Persolvere debeat. EpiscoBum Raven-
natensem in sua consecratione certam aliquamsum-
mam apostolicae sedi persolvere deliuisse indecon-
stare videtur, quod ab eo onere Ravennatenses im-
perator absolverit.

Linca 7. — Episcopi anniversitas. Mauri in schi-
smate defuncti anniversarium diem celebrabat Ra-
yennatensis clerus. Id a?gre tulit Leo II, et aboleri
jussit. Quod certe unum fuisse reor ex iis capitulis
conventionuminitarum LeoneminteretTheodorum,
meminitque Agnellus, quiin VitaMauri ejus contu-
maciam enarrat. Videsis eumdem cap. 3, pag. 144.
Num. 150, linea 4. — Ordinalioncm luiam per
menscm Junii. Vetus sive lex sive consuetudo vige-
bat, ut ordinationes plerumque fierent in Decembris
jejunio,velutexplurimisS.LeonisMagnisermonibus
eo tempore recitatis, constat. Sed ab ea lege sedes
apostolica exempta dicitur. Hinc Leo ordinationes
fecitin jejunio, in quo quatuorTempora iv Kal. Jul.

g celebrabantur. Quapropter in concilio Dalmatico
can. 2, cautum est : (■Prohibemus etiam,nealiquis
episcopus, nisi in quatuor Temporibus, juxta san-
ctorum Patrum constitutionem, aliquos ad sacros
ordines promovere prajsumat: solus enim Romanus
pontifex Dominicis diebus subdiaconos ordinare po-
test. » Et Pandulphus in Vita Gelnsii II, qux, etc.
apud Papebrochium in Gonatu chronico historico,
ait ad diem Dominicam lu Martii ann. lil.S :
(I Promovit Rufum diaconum cardinalem, Baronem
subdiaconum,et me Pandulphum ostiarium,quihaec
scripsi, in lectorem et exorcistam promovit, et
plures alios in ordinibus ordinavit. »

MAFEl.
Num. 149. linea 1. — Hiijus lemporibus percur-
rente divali jussione. Etsi Reparatus Ravennas anti-
stes Mauri schismatici immediatus successor, sub
vitM finem denuo se apostolica; sedi,ut dixi in Dono,
„ subjecit ; omnis tamen autocephaliaB praetextus ces-
^ savit solummodo sub sancto Leone II, cum ejus
typus sive pra-ceptum, ad amputanda scandala de
medio fuit sublatum. Hic typus duo prajsertim com-
plectebatur; consecrationem videlicet archiepiscopi
peragendam a tribus sulTraganeis Ravennatis Eccle-
sia?, et usum pallii non a pontifice,sed ab impera-
tore recipiendi. Theodorus enim, qui Reparato fuit
sulTectus. in oeclcsia apostolorum Ravennae a suis
episcopis (si qua fides Agnello seriptori schismati
Ravennatum cum primis faventi) fuit consecratus.
At idem Thcodorus, cujus memoriam Agncllus diris
prosequitur, et Rubens summa pictatis laude mcrito
cumulat, sancti Agathonis temporibus semctipsum
sedi Romanae post multorum annorum curricula, ut
refert Noster in Agathone, pra^sentavit. Id autem
reor accidisse occasione concilii centum viginti quin-
que episcoporum ab Agafhone contra Monothelitas
Romai coacti, tum quia constat Theodorum intcr-
fuisse huic synodo et subscripsisse, tum quia narrat
D idem Agnellus in \ ita Thcodori capite 4 Agnthonem
papam jussisse per epistolam Theodorum Romam
venirc pro sancla ct intemcrata fidc cnlholica. \Qixi\\o
tamcn mortc pran'cntus schismati Uiivennatum an-
tistitum fincm haud imposuit.rcli(iuit(iue hoc ncgo-
tium pcrliciendum sancto Leoni II, qui (|uatuor
hisce conditionibusaNostro recensitis illud aiisolvit.
Prima, ut elcctus archiepiscopus Romam ordina-
tionis causa se conferret. Altora, ut nulla consue-
tudine pro usu pallii quidquampersolverct.Tertiaut
pro anima Mauri, qui in schismate diem tuumobie-
rat, ab agenda abstineret. Quarta demum, ut lypum
autocephali;e restitueret.

Videtur pcr hrec verba : percurrcnte divali jussionc,
Anastasius innuerc. decreto imperaloris Constnntini
restitutnm fuisse Rnvennatem Ecclcsinm obedienti®
si'u patriarchico juri scdis Ronian.r ; sed longc vc-
rius est, sancti Leonis consfitutohocsrhismarestin-
ctum fuisso,atque ab eodem impositas conditiones

867 ANASTASII BIBUOTHECARII. 868

sorvandas intor Ronnanum ponlilicpm,el Havonna- \ ccrtior lactui- luit de pontificio decrcto, id sibi vehe-
lcmantisliteni. Af;nelhi<;cnim nullum verbum habcl rnenter piacuisse abundelestatusept in suislitlcris,
fi" imperatoris jussiono ; imo asserit loco iaudato, ipias a|ipcllabarjl divales, ul bene Ilubeus moxcila-
Tlieodorum simulato animo, ct secreta Ibventem tus observal in lliit. linieiin. ad annum 6'J3, quem
consilia cum Romano pontilicc, a Ravennati clero vide.r(W(' eliam erudilissimiim Dacfhinium in A(jnclli
Romam disccssissc : ct prstcrca imperalor ubi Ponlificali, pafj. IVJ, edil. Mediolanensis.

LXXXIII. S.WCTUS BENEDICTUS II.

ANNU CIUIISTI 084, CONST. POGON. 17.

151 Dcnedictu.s, nalione Ilomanus, ex patre Joanne, scdit menscs dececn (a),
dies (luoilcrim. Ilic ah incuntc nlate sua Ecclesiaj militavit, atque se sic in
divinis Scripluris el cantilcna a puerili telate el in prcsbyterii dignitatc exhi.
buit, nt decet virum suo nomine dignum, in quo vere supernaj benediclionis gralia

5 redundavii, et nomine pariter ct operibus, ut dignus ad pontificii regimen perveniret.
Paupertatis amator, humili.*, mansuetus, patientiam liabcns, atque manu largis-
sima [b).

13? Hic ccclesiam beali Petri apostoli, sed cl beali Laurcntii martyris, quaj appei-
hilur Lucina;, rcslauiavit. Itemque in ecclesia bcati Valentini via Flaminia fccit conper-
torium super altarc cum clavis et fastellis (c), et in circuilu palcrgium (d) chrysoeiavum
pretiosissimum. Simililer el in ecclcsia beala^ Mari;e ad Marlyres aliud coopcrlnrium

5 porphyreticum cum cruco el gemmulis qualuor chrysoclavos, el in circuitu palergium
de lioloserico pulclicrrimum, nccnon ct in titulo suprascripto Lucin;e alium coopertorium
ornalum holosericum. Fecit autem caliccs aureos ministeriales duos, pens. singul. libras
singulas.

133 Hic suscepit divalcs jussiones clementissimi Constantini magni principis
ad venerabilem clerum, et populum, alque felicissiraum exercitum Romana; ci-
vitatis, per quas concessit, ut * persona, qui electus fuerit ad sedem aposto-
licam, e vestigio absque tardilate ponlifcx ordinctur. Hic una cum clero el

5 exercitu suscepit mallones (e) capillorum domni Jusliniani et Heraclei, filiorum
clementissimi principis, simul ct jussionem per quara significat eosdem capillos
direxisse. Ilujus temporibus apparuit stclla noclu juxta vigilias (/") per diera cado
sereno intcr Nativitatem Domini cl Thcophaniam omnimodo obumbrala, vcluti
luna sub nube. Itemque mense Februario, post natalc sancli Valenlini in die
10 ab occasu exiit stcila meridie, ct in partes oricnlis declinavil. Post h;ec mons
Bebius (</), qui est in Campania, mense Martio eructavil' per diem, cl omnia
loca circumquaque proe pulvere cineris illius cxterminata sunt. Clerura videlicet
diversis ordinibus in die sanclo Paschaj honoribus arapliavil. Qui e vestigio in
infirmilatcm incidit, et post dies aliquot defunctus esl. Hic dimisil omni clc-
lo ro, monasteriis, diaconiae et mansionariis auri lihras Iriginla. Fecil aulcm cpis-
copos per diversa loca numcro duodccim. Qui ctiara sepultus est ad beatura Pe-
trum apostolura sub die viii Idus Maii, et cessavil episcopalus raenses duos, dics quin-
decim.

N0TUL.E UARGINALES FABROTTl.

(a) U, 8, dies 17. (6) B, largissimus. (r) * fistellis. (</) * per largura. {e) malloncs, id estcirros. Vide Ba-
ron. ann. 684 «h fine. (f) forte Vergilias. (g) fortc Vesuvius.

VARL£ LECTIONES.
E.t codicc VaHiccUano. B A'""!. 1.52. Lin.^cod. Vallicel. cum clavis in fistcllis,

Num. 151. Lin i co<l. Valliccll. concordat ciim /(<'</., «^' >" circuilum perlarpiura [lcac palergium) chr)-so-
Maz. ct Thuan. el itn lin 3. lin 2 decst vo.r sua. lino, clavum prot. similitcr in occl U. M. Un.5, cl gamu
rcd. pominc pariter et op. ul dignus ad pontilicii laselclavosIII auraclavos.etin circuilum palcrxium
rcgimcn pcrvcnirct. luit anteni paupcrtatis amator ^e olosyrico. lin. 7, ornatum dc olosyrico. Fccit quo-
h, m. pius, etc. ut laudd. codd.

•869

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.— S. BENEDICTUS II.

que et callces aur. minis. ii, pens. sinpuli libram
I. Hic. elc, ul Rc'(/., iVir.. ct Thiiaii.

Num. 153. Lm3, ctnl. Vallicel. coiicoi-ilat riiin Pwg.,
Maz, et Tlman, ct ila lin .5, 7, 8, 14, ilcmHJ et \1 .lin
6. clem. principis Constantini simul et jussionem
ejus,c<c. laiidd. codd. lin 9, ul Max,. ct Tli. Z?!.ii,eru-
ctuavit per, clc, ut Reg., Maz., et Thuun. Excipe
tamen vocem diversis, qua; deest in Valliccl.

Ex codice Famesiano LXVIIII
Num. 153. Lin. 10, post hec Mons Bebeus qui est
in Campania.

Apud Fahrottum ex codicc Frehcri.

Num 151, lin 5. A, rcdulavit, etc. lin 0, A, man-
suetus omnibus campatientibus in presb. manu
largissimus.

Num 152, lin 3, .1, clavis in feslellis, B,fistcllis.
tin5, B, coopertorium purpureum. /l.porphyrium,

A, ct gamulas quatuor, B, cum cruce, et gamulis,
et clausis.

Num 153, lin 3, B, quibus concessit civitatis, ut
qui cloctus fuerit. lin 7, A, per dics de Nativitate
Domini usquc ad Theophaniam ccelo scrcno. lin 9,

B, item propc exitnm mensis Tebr. post nativit. S.
Valontini ab occasu exiit stella. tin 11, .1, Bobcus
mons. lin 12, B, qui sanctissimus virclcr. lin 13,
quo 8 vestigio infirmilalo dctento.

Ex codice Regio, Maznrino et Thuaiio.

Num 151, lin i, Bcncdictus jun. n. R. /t«3,sic sc.
ead., a pucritia, usquc ad dignit. presbyl, oxhibuit.
tin5, red. nomine pariter ct op. iit dignus ad pon-
tificii regnum perv.Fuit autem paupcr. amator, h.
m. pius, benignus, patiens, et omnibus cornpassio-
nem habens, atque rnanum largissimam. Hic.

Num 152, lin 3, cum clavis in fiscellis (J/,et fistel-
lis) et in circ. per largum ch. p. sim. in ecccl. B.M.
lin 5, et gamufas {M ganula.s) et clavos 4 auroclavos.

870

A et in circ. palergium dc holos. (in7, aliud coop.or-
natum de hoIoscrico.Focit quoque et col. aur. m.2,
pensantcm quemlibct lilirum unam (il/, pcns. sing.
lib. i). Hic susccpitdivalemjussionemclcra.princi-
pis Constantini ad v.

Nimi 153, lin 3, per quam c. ut pprsona, quae elc-
cta fuerit in sed. apost. lin 5, Heraclii. lin 6, jussu
ejus, per q. significavit eosd. cap.se dir. /i>i 7, stella
juxta Vergilias noctu coclo sercno intcr Uomini na-
tale, et Th. lin 9,veluti cum luna sub nube est con-
stituta.lt. lin CT(/.,Val.die mediaab oco.exiit stella,
quK cum magno fulgore in partes o. d. (ft, in par-
tem). lin 11, er. per dies aliquot, etomnia virentia
circ. prffi. p. c. ipsius ext. s. Hicclernm diversi or-
dinis in die s. Paschae diversis honoribus ampl./in
14, est, et dimisit, ibid. diaconis. lin 16, loca 22.
lin 17, sub die id. Maii, et cess. episo. mensib. 2,
dieb. 15.

Ex codicc Tliuano altero.
B Num i')i, lin 1, Benedictus junior. lin &, mans.
et omnibus cum patientia habons,atque manus lar-
gissimas.

Num 152, lin 3, in fistellis. /i;i 5, et gemm. et
clavos qualuor auroclavos. lin 7, ornatum de holo-
scrica f. a, et cal.

Nuin 1.53, lin 5, Heraclii. lin 7. stclla noctc per
dii's voluti luna sub nube, intor Natale Domini et
Teoph.Itcm propc cxitu mensis Fcbr.in dioabocc.
lin 10, Post hoc. tin 12, sunt, qui sanctissimus vir
clerum v. lin 13. Qui e v. infirmitate detentus post
d. lin 10 n. 16.

Apud Peniam ex codice Cavensi.

Niim 151, lin 1, mensibus.

Num 152, lin 2, Luoina. /in 5, porfiricum./in t'fl//..
gammulis. lin 7. deolosiricum.

Num 153, lin 3, fuerit in scd. lin 7, per dies coc-
lum serenum.

NOT.E VARIORUM.

BENCiNI.
Num. 151, lin 3. — Et cantilcna.Vna cum mona-
chismo vari,-E melodiffi rationes invecla; fucre.Unde
in utraque Ecclcsia primum clericorum et monacho-
rum tyrocinium fuit studium Psalferii mcmoriterad-
discendi,et cantandi.Quocirca in Leone II scripserat
Noster : « In cantilona, et psalmodia prajcipuus ct
in earum sensibus subtilissima exercitalione lima-
tus. '< Et Cyrillus Scythopolitanus apud Cotelerium
{Momiment. Ecclcs. Givrc. tom III, pag. 258), pri-
mam monachorum eruditionem eam fuisse scribit,
donec Psallcrium,et psallcndi regulam didicissent.
Quod alibi non semel rcpctit.Anastasius idipsum in
seqq.pontificum Gestis obscrvat : atquc imprimis in
Sergio II, pag. 343 : « Tunc praisul cum scholffi can-
torum ad erndicndum communibus tradididit littc-
ris,etutmellinuisinstrueretureantilcna; molodiis. »
_ Num 153,Iin4. — Absquc tardilate.^mw quoad pon-
tificiamconsecraticnemprodiitconslitutio,utncmpe
clcctus placitum impcriale haudquaquam cxspocta-
rel, scd seq. Dominica dio consccrarelur. Et Benc-
dictus quidcm veniam illam imporialiaii praistolatus
fucrat, ul apparct ox cpi.slnl.i, i|uam Potro notario
dedit ante suam consciTatinnoni.ihiin illeinllispa-
niis tuiic vorsabatur.llanc enim habet opigraphen :
« Bencdictiis prcsl)ytor et in Doi nominc clectus
sanct;e scdis apostolicai.Pctro notario regionario. »
Similitcr Joannes IV codcm clcctionis tcmporo scri-
pserat ad Scotia; episcopos : n llilarius arcbipresby-
ter et servans locum apostolica! scdis. Joanncs dia-
conus,ct in uomine Dci elcctus. Item primicerius
et servans locuni sancl.-n scdis anostolicaj : cl Jnan-
ncs servus Dei consiliarius qjusilem sanct;o sedis.»
Sic nempe cum Electo rogebant l'jcclesiam,ut sup.ex
: Martino I advortimus.EIccti igitur titulo duntaxat
cohonoslabantu'r,ncc pontificis assumcbunt nomen,

C nisi post consecrationem. Quooirca dixcrat sup.
Anastasius in Vita Severini : « Devastatum ost epi-
copium Lateranense ab Isacio exarcha, cum adhuc
electus essot dominus Severinus. » Et Paulus I iri
sua prima epist.: « Paulus diaconus, et in Dei no-
mine electus S. sedis apostolica;. » Urgentc tamen
necessitatealiquandoexspectatanonfiiitjussio prin-
cipum,scd continuo elcctus est ciiiisrrraiiis.Aruisla-
sius in Polagio II : « Hic ordinatnr aiisqiii' iu-sinne
principis, eo quod Langobardi nlisiilriTnl rivilalcm
Romanam. » Sed quanquam id privilegii loco ab
imperatoribus pontifices hatiere viderenlur, exar-
chorum tamcn impotentia, ct avarilia efrectum est,
ut reipsa hoc gravamen minime evaderent, quem-
admodum ex gestis seqq. pontificum apparet. In-
terim cx hac imperiali concessione manavil, ut Be-
nodicti successor abs<jue tardilate consecraretur :
quippc scribit Noster in illius Vita : « Hic post mul-
torum pontificum tempora, vel annum juxta pris-

j) cam consuetudinem a genoralitate in ecclosia Sal-
vatoris, (|ua^ appellatur Constantiniana,eIcctus est,
alqui^ exindc in episcopio introductus. »

BINII ET LABBEI.

Num 151, lin 1. — Bcncdfc/iis. .'Vnno 084. die vige-
siniaAugus+i,Bonedictuscrcalurpontil'cx,poslquam
scdes pontificia uno mensc cl 22 dicbus vacasset.

Linea eadem. — Scdit nicnses dccem. Octo men-
sibus ctl7diebus Bencdictum scdisse.colligiturcx
ejus obitu,qui sacra annivcrsaria memoria 7 Maii in
Ecolesia rccolitur.

Nuni 1.5.'i.lin 1. — Ilic su.iccpit divales jii.^ssiimcs.Wo-
niananiEcclcsiam in pristinam libertatom rostituit
impcrator Constantinus,concedens ci ut libore pon-
lilicem consecrarct, nuUamquc imperatoris confir-

871

ANASTASII BIBLIOTHEGARII.

872

mationcni, quam exemplo Gothicorum reguui noii- A octavo u.-ccuiodcclinantn.Langobardorum ro)iCfsta

iuandaljat littcris. Enimvero Paulus Dlacnr

nulli Orientalium impcratoruni sibi vindicaverant,
deinccps exspectet.

Linca 5. — Suscqiit mallones capillorum. Per
mallones intelligit cirros capillorum. MjXW; enim
Grffice idem quod Latine vcllus. Unde manifestc co-
gnosciturquodimperatorConstantinusfiliorum suo-
rum capillos pontifici olferens, voluerit ab iis Roma-
num pontificem velul parentem honorari, diligi.et
observari,eosqueejusdem monitis impensius parcre
et obtemperare. Vide Baron. ann. 684.

CENNL

,\OT.E CHRO.NOLOCIC.E.

Cum de interpontilicio post l.eoncm abiinde dixe-
rim in superiori nota,id unum videor mihi reliquum
fecisse, ut tempora apiid codd. et catalogos occur-
rentia expniidiim. Post Leonis igilur mortem die
tertia mensis Julii consignatam, vacavit apostolica
sedes menses undecim,dies 22.ltaomnescodd.tum n
vulgati tum mss. tametsi uno minus die habeant
Regius, Mazarin., Thuanus I, necnon Ambrosiani
duo primus,et tertius cum duobus catalogis Colber-
tinis primo pariter, et lertio, omnibus c.fteroqui
Colbcrtinis iisdem discrepantibusaut in dierum,aut
etiain in mensium numero deliniendo. Ea propter
codicibus inha^rendum esse video, quibuscum pra;
aliis consentitCatalogus prajstantisssiraus Vcronen-
sis sa!pe in rebus dubiis a me adliibilus, qni nunc
primum opusculorum locum obtinct in hiijus IV
tom.Prolegomenis cl. V. PJoscphi Blanchini,cuju8
singulari beneficio, usus eodem sum ms. ad has
chronologicas notas conliciendas.

Itaijue ab emorluali die Lconis II, 3 JuL 083,
mensibus undecim,22 diebus enumeratis,emortuali
eadem, ut supra dicebam, exclusa, occurrit dies
Uominica lit. Dom. B. indicata 26 Junii sequentis
anni 684,Benedicti ordinationi conveniens. Indeque
desumenda esse hujus pontificis primordia, longa „
successorum series, qui suas ictates characleribus '-'
ut plurimum cerlis temporuiu conlirmant, aperte
ostendit; longe ut ab cjiisdoin principio rectecons-
tituto,et Lconis H, et successorum aitas comprobe-
tur,ut videtur Pagio.quicuin doinceps sentiam,cum
recte constituat pontilicum sedes ; licot qiiandoque
ordinationes a suis diebus ri!niovcat,iit videbimus.
Sedit aiileni Henedictus inenses 10,dies 12,iit omnes
codd. et catalogi. pr.Ttcr Corbeiensein, qui adjicit
diein unum,ac l^iiccnscm de hoc pontilice silentem.
Itaque rccte Aiiastasiiis cjus niorLcm refert ad viii
Idus Maii (numcrus VIII. incuria exseribcntis,non
legitur in codd. Ilcg., Maz., Thu,, neque in 1 et 2
Ambrosianis) sivc die 8 Maii, anni nempc 685, ad
quem referri onortet characteros temporum/Vb Ana-
stasio ct Paulo Diac. [llist. Lamj lib, vi, cap. 6)
indicafos,quos pcrperam Clavisius divinat ad supe-
riorcm anniim portinere.Etsanelegiturin.Vnastasio,
hunc pontificem scdisse menscs iO, d. 12, atq. 8

rclatos i'os charactcres cap. 6,narrat sequci ■

Saracenoruin dcsccnsum in Africam ; ac p.:;

cap.2 mortem Constanlini : in quibus evidenter euni
labi ostendit Pagius auctoritate scriptorum Arabi-
corum Elraacini et Novveirii,Africanam invasionem
spectare doccns ad annura 691, cum Constantinus
anno 685 occubucrit,ut neminem fugit.sex videlicet
ante annos.Hinc est quod etiara vir cl. Franciacus
IJencini, parum feliciter Anastasium cmcndat ex
Pauli Histoiia, ubi aeris intcmpcriem ab Adeodato
ad Vitalianum retrahit (««/ira/wj. 08^/69) quomodo
enim conciiiantur verba AnasLasii : « Et nisi per
Litanias, qua> quotidie ficbant, Dominus esset pro-
nitiatus, non potuissent homines triturarc vel ia
norreisfrumenlarecondere;i>quomodo,inquam,haBO
virbaaperte indicantiatcmpusmessis,adeoquerccte
narrata ab Anastasio post mortem Adeodati, qu»
contlgit mense Junio,conciliantur cum morle Vita-
liani,qua: spoctat ad linein mensis Januarii?

CUGOXII.

Num 151,linl. — liencdictus.lumoT dictus.Joannia
filius, Romanus ex canonico regulari Laturanensl
S. R. E. presbyter cardinalis, sedit mcnaes 10, dies
21, consecratus xiii Kal.Augusti die Dominico.anno
Christi ()84.

Num 1.53 lin 1 . — Uic suscepit divnles jussiones Cle-
moiti.ssimi Constantini. Hiijus sanrtissimi Benedicti
pontilicis fama pcrmotus CnnstantinusV,non cessa-
bat dies noctesque cogitarc de dignitato,auctorita-
tequeEcolcsia.'Romana! restituenda.ltaque sequenti
anuo 684,quo,Leone mortuo,Benedictus II pontifex
pst sunertus,hoc deesse illius cumulanda> amplitu-
dini arbitratus, antiquam ei comitiorum in leeendo
pontilice libortatem restituit. Quippe epistola ad
clcrum, populum,exercituumque Homanum missa,
permisit iitelectus in ponliliccm.justis comitiis,non
exspectata impcratoris,aut oxarchi iisiirpata conlir-
niatione, consecrari possel.S.Gi-eeorius papa ejus-
modi teineritatem acerbissime ueplorat, dicitque
Ecclesiam Dei captivam a tcrreno principe, lucri
ciipiditate, detinon : invehiturque in imperatorem,
lalia illicitc usurpantem in explanatione Psalm. 5
Poenilentialis, versu Tola die e.rprobrabnnl mihiini-
miii mci. Id prinius excogitavit Odoacer Herulu3
Arianus, rex Itali.T, rujus conatibus Golasius papa
1 restitit.Gothis pulsis, imperatores Orienloles jus
niale usurpatum sibi injustissime vindicanint.

P.\GII.
Num 151, lin 1. — Bi-niv/iWu.t.clc.ExBencdicti pap.T
epistoln ad Petrum Hegionarium intolligimus.vcl in
cjus eloctiono,vel paiilo antea desiisse morem illum,
qucra in Gregorio, in Joannc IV el in S. Martino
observaviinus, vacante nempc sede apostolica, vel
absonte pontifico, Ecclesi.T repiraen fuisse penes

monsis Maii esse mortuuin : cjusque temporibus D archipresbytcrum, archidiaconum, ol primirorium
intor 25 Dccembris et (i Januarii apparuissc stellam notariorum.Cum enini tunc, soli illi trcs in inscri-

ap

obumbratiim ; nicnso 1'Vbruario aliam stellam ab
occasu in Orientem declinasse: ac domum monsc
Martio Vosuvium eriirtasse : cum igilur Calvisius
mortem Boncdicti ad annum rcferat'(;85 cum Anas-
tasio, ejusqiie principiiiin recte ab anno superiori
dosumat, ab audacissimo scriptore quKro prinium,
(liii numorentur inomorati tres menscs intra dena-
rium niimcrum anno 684? dcinde rursus qua^ro,
utrum evidentius pateat, meras tetwbras esse in his-
toria pontificum (Calvis., an 683.) an meras lenebras
esse in mente Calvisii?

Cffiterum quia Paulus Diaconus, ul dixi,hos cha-
racteres moinorat, idem mihi pra^bet occasionem
valdc oppculmKiin. ut .Vnastasiiim.qiiora vulgo ap-
poll.-xnt. i-um iiirlins vocari possot libor Pontificalis
aco.evisaiictoribusniultisconsrriptus.anirracmpa-
rum tuto credi ab ali(juibus expilatorem Diaconi,qui

ptionibus opistolaruni nominarenlur, et addcrotur
noinen ponlifieis olccti, si unus ox illis tribus olipe-
rctur,in hac cpistola solus Honedictus clectu? nnmi-
natur,quod certc elaro raanifestat repimon Eceles ii'
non ponos alios, sed ponos ipsura soluni rcsodiss'-.
licel nondumcssotordinatus.otconsequentermopcm
illum,vcl in ejus clcctionc, vel paulo antea dosiisse.
Benedictum in favorom S. VVilfridi Eboracensis
episcopi decretum edidisse. tum cum adhuc essct
Roraanus pontifex electus asserit Joannos VI in
decreto absolutionis ejus.dequoin ejuspontificafu
nuni.7 et Wilfridus ipse coram synodoRom.TCoacta
apud Eddium ibidem Inudafum cap. xl.tiii : •■ Ut
omnia,inquit,rcctituilinis.pio(atisque quir a boatis-
siinis anfocossnribos vostris Domini? apo'i!..l!ris,
sancto .\eathone.ef Elccto Bcncdicto,pt Be.il.i Sore-
giounanimitererjameBmpamtatemdecrefa sunt,

873

HISTORIA DK VITIS ROM. PONT. — S. I5ENEDIGTUS II.

874

vos largiflua pietatis benevolentia confinnaredigne- X antiquuin.a Grffico -3.\x: et Ipyov. Anastas. infra eod.

Ei in circuitu palergium de holoserico : Fastellis,
male pro hastillis. Hastilloo erant radioli aurei vcl
argentei. Anastas. in Leone II! :« Sed et super altare
majus 1'ecit tetra vela holoserica alithina qurtuor
cum astillis et rosis chrysoclabis. >i Leo Ustiens.
Chron. Cass. lib. II, cap. 103 : CiJTO astili onichino.
Bulenger. de Rom. Pontific lib. i, cap. 45. .-\libi
hastilia sunt vitium adminicula. Plin. lib. xvii, cap.
23 : Gracililatc sintjularum vitium (irmaia circumli-
gatis hustilibus, vulgo cchalas.

Num 153, lin 1. — Hic suscepit divales jussiones cle-
mentissimi Constantini Magni principis ad venerabilem
clerum el populum, atque fclicissimum e.vercitum Ro-
manx civitatis, per quas concessit ut persona, qui elec-
tus fuerit ad sedem apostoUcam, c vcstigio absquc tar-
ditate pontifex ordinetur. Ex constitutione Gonstan-
tini Pogonati conccssum, ut libora sitolectio Rom.
pontilicis, et electus mox ordinetur, non exspectato
assensu imperatoris.Ex antiquaconsuetudine Rom.
pontilex non solebat ordinari, nisi prius obtento
assensu imperatoris Cp. Tempore Agathonis remis-
sum est quidem vectigal quod solebat prajstari pro
ordinationc pontificis; sed mansit onus exspectandi
assensum principis, can. Agatlio, 33. dist., donec
hoc onus romissum est hac constitutione.

Linoa 4. — Hic una cum clero et e.tercitu suscepit
mallones capillorum Domini Justiniani ct Heralcii fi-
liorum clcmentissimi principis, simul et jussionem per
quam siynificat cosdem capillos dire.visbc. Constan-
tinus Pogonatus obtulit Benedicto P. mallonem ca-
pillorum filiorum, ut eis esset per adoptioncm pa-
ter spiritualis. Ex more Longohardorum adoptio fie-
bat por tonsuram capiliorum. .Xymoin. monach. lib.
IV, cap. .57 :" Pepigorat autem focdus Carolus Martel-
lus princops cum Luitprando Longobardorum rege,
eique filium suum Pipinum misit, ut more lidelium
Christianorum ejus capillum primus attonderet, ut
is Pater spirituulis ob hoc dicebatur, „ pater iUe spiritualis existerot." Idem Paulus Diacon.
nox laudatis .\nastasii et Pauli iJia- ^ do Gest. Longobard. lib. vi, cap. 13 : Mallones capil-

lorum sunt circi cajiillorum, a Gtkco aaVAi;, quod
Latine sonat vellus. Nostris, trcsscs de cheveux. Cin-
cinnorum fimbrias dixit M. Tull. in Pisonem :« Erant
illi compti capilli et madentescincinnorum fimbrife.»
Linea 14. — Hic dimisit omni clero, monasteriis,
diaconix et mansionariis auri libras triginta. Sirai-
liter Anastas. in Joanne V :« Hic dimisit omni clero,
monasteriis, diaconis et mansionariis solidos mille
et nongentos. » Idem in Gregorio II : « Hic dimisit
omni clero, monasteriis, diaconis et mansionariis,
solidos duo millia. » Romani pontifices ecclesiiset
monasteriis et diaconiis et mansionariis nummos
erogare solebant. Diaconi.i; sunt stationes, seu loci
pii a ponlificibus constituti, in quibus annono; dis-
tribuebantur egentibus. Plures fuisse in urbe locu-
pletes. testis est Anastas. in Adriano : « Constituit
diaconias tres foras portain boatorum apostolorum

^ ^ Principis. » Idem in Gregorio III : « Item diaconiam

fuisse in solemni isto ritu,quo pueri primum tonde- D SS. Sergii et Bacchi, et concedens omnia, quas in

mini. »

Num 153,lin 1. — Hic suscepitdivalesjussiones,elc.
Diximus in Agathone Constantium imperatorem
potestatem confirmandi electos Romanos pontifices
exarchis Ravcnnatensibus abslulisse ct ad se retra-
xisse. Sed eam subjectionom sub Benedicto papa
penitus dimisit idem Gonstantinus, teste Anasiasio
in Benedicto, ubi ait : Hic suscepit, etc. Juslinianus
tamen II, Conslantini Pogonati filius ac successor,
videtur nullam habuisse rationem hujus jussionis,
cum sub Conone papa necessaria iterum fuerit exar-
chi confirmatio,ut ibidem videbitur.

Linea 5. — Suscepit mallones capillorum. Idem
Constantinus imp. filios suos Justinianum et Hera-
clium Benedicto II in filios dedit, quod his verbis
denotat Anastasius. Ea enim hoc tempore vigebat
consuetudo, ut per hujusmodi exhibitionem capillo-
rum, quis alicui offeratur infilium; quod discimus
cx Paulo Diacono lib. vi dc Gestis Longobard, oap. n
53, ubi ail :« Carolus prinreps Francorum Pipinum
lilium suum ad Luitprandum (Longobardorum re-
gom) direxit, ut ejus juxta morem capillum susci-
peret. Qui ejus ca;sariem incidens, et pater offectus
est, multisque eum ditatum rogiis muneribus geni-
tori rcmisit. » Sic igitur pius imperator voluit. ut
filii sui scirent se Romanum pontificem pcculiarem
habere patrem, cujus monitis impensiiis parere de-
berent, eumdemque ut patrem diligcre ac revereri.
Porro per malloncs intclliguntur cirri, cincinni,
seu implexi erines; malloenim est /fl««, veUus.i&n
coma demissa, ut videre esl in Glossario medi.TB et
infimcE Latinifatis, in voce wift//()H«.Observat autem
Mabillonius in pra^fationo ad primam parlem s.tcuH
III Beneilictini, num. 17, laicoruin tonsuram penes
Europa-os, aliam puerorum fuisse,aliam adultorum.
Puen capillum intonsum aliquandiu gerebant ;
postea cincinnos a capite eorum demetebat episco-
pus, aut certe
ut constat ex mox

coni verbis. Ab eo tempore videntur reges Franco-
rum capillos in orbem compositos gestasse :« Nam
antea, ut habet Agalhias, qui Si-eculo sexto vixit,
solemno erat Francorum regibus intonsam habere
comam apueris,invoIitantibus utrinquein humeros
capillorum cirris, anterioribus capillis a fronte
discriminatis. » Quippe in cereis roguin Carlovingo-
rum iconibus, capilli in orbem cequati ad humoros
usque apparent. Ritus ille tondendi pueros profeotus
videtur a paganis, qui pleriqne primum puerorum
capillum alicui deorum suorum decisum olTerobant.
An mos isto a puoris ab initio Christianaj religionis
frequentatus sit, incortum : cum nuUa fere istius rei
exempla legantur antc saBCulum octavum, quo id
ex more factum dicitur. Exstant in Ordine Romano
plures orationes ad capillaturam incidendam, etad
puerum tonsurandum, ali® ab eis, qua; ad clericum
faciendum assignantur. Priores videntur usurpata;

bantur extra ordinem cloricorum, qui a pucris illis
corona secernebantur. Hxc Mabillonius laudatns.

SOMMIER.

Num 151, lin 1. — benedictus, etc. Vixdum elcctus
Leonis II successor in cathedra D. Potri, minime
exspectata consecratione, qua; tum temporis non
fiebat, nisi post allatam Cpoli jussionem, seu appro-
bationom, ipsc por sc moderari cu;pit Ecclesiam,
cujus regimon anto cum commitebatur archiprcsby-
tero, archidiaeono ct primicerio notariorum, sede
vacante, aut poregrc dcgcnto pontificc. Idoni hoc
quoque honore dignus fuit, ut sedem apostolicam
a confirmationis imperatoria! servitutc libcram cer-
ncret, quemadmodum docet Anastasius.

Num 1.5'3, lin 3. — Fecit cooperlorium super altarc
cum clavis et fa.Ucllis, ct in eircuitu palcrgium chnjso-
clavutn. Palergium cst Phrygium opua quod crat

Patrol. CXXVIII.

usum diaconia; existunt,ctstatuitperpetuo tcmporc
pro sustentatione pauperum in diaconia; ministerio
descrvire.» Dc quibus plura di.xi in Gregorium lib.
IV, epist. 24. Mansionarii sunt a:ditui, scu custodes
sacrarum ajdium, de quibus fuse in cumdcm Gregor.
lib. III, cpist. 51. Ideo a Rornanis pontilicibus liis
erogari solcbant pccuni;c ad tutelam et rofcctioncm
sacrarum aidium.

MAFEI.
Num 133, linoa 1. — llic suscciiit divalcs jussiones.
PorobitiiiiiSimpliciivacantoUomana sodo,anno4S7,
Odoacor llcrulorum ot Italia> rex suasu ct monitu, ul
falso aiebat, cjusdoin Simplicii legein tulit per Ba-
silium pra;foctum prajforio, ncsine consultationi! ct
consensu regis Italia; elocfio summi pontificis lio-
rot. Quanquam vero ha^c constitulio laici principis,
plane repuguans sacris canonibus ab Ecclesia luit

38

873

ANASTASIl BIllLlOTHEGARIl.

S7C

damnata anno 502 in synodo Romana ouarta sub A
8Ymniacho,in qua lcx rcgis Odoacris ccclesiasticam
libertatcm pessumdans m cleclione pontificis, cst
abrogata : hoc jus tamen tyrannicum cunlirnian-
d;c pontificia; elcctionis Ariani Gothorum rcges
usurpaverunt, cogentos insuper persolvi confirma-
tionis causa quamdam pecunia3 pensitationem a re-
cens cleclo pontifice. Exactis per Narsetem patri-
cium ab Italia Gothis, hoc iniquissimum jus Justi-
nianus caeterique Oricntis imperatores sibi vindica-
vcrc ad Constantinum Pogonatum usquo : nec ante
ad beati Petri confossionem electus papa consccra-
batur, quam ejus electio ab imperatnre approbata
csset; interim, ut supro dixi in Scverino, archipres-
bytero, archidiacono, et primiccrio notarioruin, Ro-
manam Ecclcsiam administrantibus.

AtConstantinusscdenlcsanctoAgalhone pccunia;
quantitatem, ut in Agatlionc scribit Anastasius, re-
levavit, qua; dabatur de more pro ordinatione pon-
tificis, reservula tamon sibi gratuita confirmationc, p
quam ante mortcm penitus dimisit. Ronianam Ec-
clesiam in pristinam libertatem restitucns sub Bene-
dicto II, ci qui jussiones a Constantino suscepit, per
quas concessit, ut persona, qui clcctus fucrit ad
sedcm apostolicam, e vcsticio absque tarditate pon-
tifex ordinarctur." Quarc ob rcstitutam comitiorum
libertamcn observat in Joannc V successorc Anasta-
sius :<! Hic post multorum pontincum tcmpnra, vel
annorum, juxta priscam consiirludincm a grnorali-
tatc in Ecclcsia Salvatoris, qu.r apiiollalur Constan-
tiniana, eloclus est, at(iue exindc in episcopium in-
troductus. »

Linca 5. — Susrepit mnllones capilhmtm. Iloc cst
susccpit cirros capillorum Justiniani ot llcraclii
filiorum Constantini Pogonati ad ac niissos : u.a>.Xo(
nnim Gra?ce sunt Latiue cirri, cmcinni,B.\ii crincs
implexi ; nam ;i»),A6; cst lana, vellus, vcl coma dc-
missa. Constantinus igitur Pogonatus ad Benedi-
ctum secundum liliorum cirros dircxit, quos ponti-

fcx una cum clero solemni pompa suscepil. Ex mo-
rc ndmquo illius .etalis pater liliurum cirros mitten-
do ad pontilicem, eos pontifici olfcrebal in filios, tt
pontilcx cirros accipicns, illorum patris nomen con-
sequebatur. Pronum esthunc morcm intelligere ei
Paulo Diacono libro vi, capile 53, ubi de Carolo
rrancorum principehabet sequentia:" Carolusprin-
ceps Francorum Pipinum filium suum ad Luitpran-
dum direxit, ut ejus, iuxta morem, capillum susci-
peret; aui ejus ca-sancm incidens, ei pater efTectus
est, multisque eum ditatum regiis muneribus geni-
tori remisit.» Aliquando etiam capillorum oblatio,
religiosaj scrvitutis, (]uam quis inibat, symbolum
fuit. Anastasius Bibliotliccarius in prajfatione ad viii
concilium, de liulgari.e rcge, (jui coram pontificis
legatis Paulo Populoniensi, ct V ormoso Portuensi,
se servum professus fuit beati Petri, et ejus succes-
soris Romani pontificis, habet scquentia : « lutan-
tum autem pietas crevcrat principis, ct abundabat
circa bcatum Pctrum vcncrationis atreetu.ut quo-
dam (lic manu propria capillos suos apiirchendcrlt,
et contemplantibus cunctis se Romanis missis tra-
diderit dicens : Omnes principes ct cuncli principea
Wulgarorum terra; cognoscant ab hodierno die me
servum forc post Deum beati Petri, et ejus vicarii.»
Loguntur etiam capilli detonsi ab episcopis, et su-
per altare positi ad donationcs conlirmandas lac-
tas ecclesiis, ut exem[ili loco esse potest charta
Willelmi comitis dc \\ arenna, in qua dicit comes :
n Et indo Saisivi eam (scilicet investivi eam Eecle-
siam), pcr rapillos capitis mei, ot fratris mei Ra-
duKi dc Waronna, quos abscidit cum cuUcllo de
capitibus noslris ante altare llenricus episcopus
Wmtoniensis.» In antiquis libris Ritualibus invc-
niuntur prcces iul capillnluram incidemlam ab illis
divcrsa;, qu.i; pro initiando aliquo clericali tonsura
in eisdem libris assignantur. Mde Ordinem Roma-
num Pt Sacramentarium S. Gregorii Magni cum
notis cruditissimi Patris Mcnardi.

LXXXIV, JOANNES V.

ANNO GnHlSTI 685, JUSTINIAKI JCN. 1.

t54 Joannes, nalione Syrus, ex provincia Antiochia, ex patrc Cyriaco, sedil annum
unum, dies novem {a). Vir valdc slrenuus, alque scienlia pr.Tditus, et omnimodo raode-
ratus. Hic posl muilorum pontificum lempora, vel annorum, juxla priscam cunsuetudi-
ncm a gcneralitate in ecclesia Salvatoris, quac appcllatiir Conslanliniana, eloclus est,
3 atquc cxindc in episcopio [fi) inlroductus. llic, dum essel diaconus, missus est a sanclae
mcmoriic Agathonc papa in regiam urbem cum aliis sacerdotibus, repraesenlans incum
apostolicie scdis in sancla sexta synodo, qu<T per Dei providentiam ibidem congregala
vol colcbrat.i cst. Explola autoni, oxinde a clemenlissimo principe relaxalus, magnum
gaudiuai Ecclcsiic sccuni dctulit, id est ipsam sanctam scxtam synodum vel ediclum
10 clcmentissimi principis confirmiins camdcm synodum. Necnon el alias divales jussiones
relevanles annonae capita palrimoniorum Siciliaj el Calabria? non pauca, sed el cep-
tum (c) frumenli simililer, vel alia diversa, qua3 Ecclesia Romana annue minime exur-
gebat {(l) pei-solvere. Hic consecralus est a Iribus episcopis, Oslicnsi, Porluensi, Veliler-
nensi, sicuti priudccessor ojus Leo papa.

155 IIujus temporibus regnavit domnus Justinianus Auguslus, dcfuncto palre inilio
mcnsis Septembris, indict. xiY. Qui clcmentissimus princeps Domino auxilianta
I>acom constituit cum nec dicenda gonte Saraconorum doconnio lerra mari-
NOTULjE mahginales fabrotti.
(fl) B, undecim. ((.) B, episcopium. (<•) B, pricceptum frumentum. (d) poterat.

877 IIISTORIA DE VITIS HOM. PONT. — JOANNES V. 878

que. Sed et provincia Africa subjungala est Romano imperio atque restaurata. Hic post
5 multorum annorum curricula, propter transgressionem ordinationis Ecclesise Turrila.
! nse (a), quam sine aucloritale ponlificis fecerat Gilonatus archiepiscopus Caralitanus, pro
eo quod antiquilus ordinalio fuit sedis apostolica;, et ad lempus concessa fuerat ipsa (J)
ordinatio eidem Ecclesiaj. Postmodum protervia faciente archiepiscoporum per pra^cepta
pontificum ab eadem ordinatione suspensi sunt, juxta determinationem sanctse memoriae

10 Martini papae. Et facto concilio sacerdotum, novellum episcopum, qui ab eodem ar-
chiepiscopo ordinatus fuerat sub ditione sedis apostolicaj reinlegravit atque firmavit,
quorum chirographus archivo Ecclesise detentus est (c). Qui sanctissimus vir diutina
infirmitale detentus est, ut eliam vix ordinalionem sacerdotum explere potuisset. Hic
dimisit omni clero, monasteriis, diaconibus et mansionariis solidos mille et noningentos.

15 Fecit autem episeopos per diversa loca numero xiii. Qui etiam sepultus est ad beatum
Petrum apostolum, sub die 2 mensis Augusti, et cessavit episcopatus menses duos, dies
oclodecim.

NOTULE MARGINALES FABROTTI.
(a) B, in Sardinia. (i) B, ipsius. (c) retinetur.

VARI^ LECTIONES.

Ex codice Valliccllano.

Num. ioi, lin i,cod. Vallicel concordal cum Reg.,
Maz, et Thuan. el ita lin 5,7,9, et 14. lin 2,dies 9, fuit,
etc., ut laudd. codd. lin 9, gaudium Romaiiffi Eccle-
siae secum detulit. Idem ipsam. lin 11, confirman-
tes eamdem synodum : nec non et alias divales
jussiones detulit revelantes annona capita. lin 12,
Calabriee non parva, sed et coemptum [cod., cep-
tum] frumenti similiter, lin ik.utReg. el Thuan.
lin 15, sieut.

Num i55, lin 1, cod Vallicel concordat cum Reg, Mai
et Thuancl ila Iin2, 4, 12 et 15. lin 4, Romanoimpe-
rio, atque restituta. lin 6, sine auct. Romani ponti-
ficis. lin 7, ut laudd codd exccptis his, nempe ad
tcmpus ejus EcclesiE... per praecepta Romanorum
pontificum ab eadem ordinatione suspensi essent.
tin 12, redintegravil alque firmavit; eujus rei cyro-
graphum in archivo Ecclesia; Romana^ retiuetur.
Hic sanctus vir. lin 10, et nongentos.

]
Apud Fabroltum ex codice Frehcri.

Num 154, lin 5, AB, in episcopium lin 10, B, et
edictum. lin 12, relevans annonae, AB lin cad et 13,
AB, non parva, AB, coemptum frumenti. lin 14, A,
exugebat, B, urgebat.

Num 155, lin 3, A, constituit per decennium. lin
7, B, eo quod. lin 13, AB, chirographum archivo
ecclcsia; retinetur, AB, lin 15, monasteriis, diaco-
nia;. lin ead A, solidos CCD CCCC, lin 18, mensem
unum.

£.1' codice Reyio, Mazarino et Thuano.

Num 154, lin 1, do prov. AnliochiK es parte Qui-
riaco. lin 2, di. 9. (M, d. 10.) Fuit autcm vir valde
Btrenuus. lin 5, in episcopium duclus H lin 7, proe-

sentans. lin S, quae pro eo. pr. (.V, ut ed.) lin 9, au-
tem synodo ex ibid, gaud. Romanae Eccl. detulit.
Ibdidem (.V, idem) ips. s. s. synod. et edict. cl. pr.
confirmantes eamdem synod. necnon etal. div. jus-
su, detulit rel. annona c. p. lin 12, Calabrice non par-
va, sed et coemptionem frumenti similiter. lin 14,
poterat pers. lin 15, Oitiense, Porluense, et Belli-
trense (.1/, Volletrense).

Num 155,;/» 1, patre suo Constantino in. lin 2,
Deo auxil. lin 4, provincia Africa;, lin G, Curr. (M,
Turr.) lin cad auct. Romani pontif. lin 7, pro eo q.
a. ordinatio sedis apostoHcce ad tempus ejus (iV,
hujus) ecclesia; concessa fuerat : ipse vero eamdem
ordina-tionem efusdem ecclesice postmodum proter-
via faciente retinere temptabat : cum jam anteces-
sores ejus archiepiscopi per praecepta pontificum
Romanorum suspensi essent juxta terminationem
s. mem. M. P. Hic venerabilis papa Joannes facto
concilio sac. lin 12, sub dictione S. apost. lin ead.,
firmavit. Cujus rei cyrographum in archivio Eccle-
siac Romana; retinetur. Hic sanctus vir diuturna i.
lin 15. Hic moriens dim. o. c. m. diaconis. tin 17,
hic sedit mens. 11, di. 3.

Ex codice Thuano altero.

Num 154, lin 5, E. duclus. Hic cum. tin 13, sed
et coempta frumenta s.

Nnm 155, lin 8, ct postmodum. tin 13, 12, quorum
chirographum arch. cccles. retinetur. tin 14, inf.
tentus. lin 15, solidos D C.

Apud Pcniam c.v codice Cavensi.

?ium 154, tin 7, alios sacerdotes. lin 11, confir-
mantem. lin 12, parva. lin 15, Osticnse, Portuense,
Vcliterncnse.

Num 155, lin 13, ecclesia; retinetur.

NOT/E VARIORUM

ALTASERRA.

Num. 154, linca 3. — llic post mullorum pontifi,-
cum tcmpara vel annorum juxta priscam consuctudi-
nem a iiencralitatc in ccclcsia SalraUiris, i/u.f appel-
labatur Constaiilinlana, clcclus cst, anjuc c.rinde in
episivjiid iiilroilurtus. Kxaiitiqua consuctudino clec-
tio Uoin.-iiii piintiliois snlrliat liori in ccclcsia Sal-
vatoiis, qu.f i'st liasilica Laterancnsis; cl palatium
Lateranciiso, (|uud cst juuctum liasilic;c, erat sc-
des pontilicum. Anastas. ipse in Conone : " Clerus
quidemadunatusante forcs basilica' Constantiniana!

sustinebat, » ctc. Idem in Stepbano III :« Quem om-
nes sincera mento cum laudis pr.x^coniis in basili-
cam Salvatoris, qua; appcllatur Constantiniana, de-
portavcrunt; et exinde intus venerunt, in patriar-
ehiumjuxta morem intromiserunt. ■> Hinc rejecta
cst clcctio Ursicini facta in schismate contra Dama-
suni, quod facta esset ev izoxpa^u To-iti^ in basilica
scilicct Scicinini {Socrat. lib. iv, cap. 54; .■immian.,
lib. xxvii), id est, in loco insolito.

Linoa 11. — Ncaion cl alias divalesjussioncs rclcvnn-
lcs annon;i; capila patrimoniorumSicili^c ct Calabrix
non vauca. Ecclesia Romana habcbat ampHssimuna

87!)

ANASTASII BlBLIOTIIECAllII.

880

patrimuiiium in (lalaliria cl Sicilia, qiiod |ira;slaljat A dnpopularclur, nui c Libano cranl, Mardianitx dict

onuB capilationis, sicut c.-ctcra pra>dia utriusquc --'->--• -<— j_-i: : 1 — o

proviiijia:. Lco impcralor Siciliaj cl Calabrin; iiiipo-
suit trihutum in capita, -fciAo-j; xEiiAixo';-;. Ccdreno in
Leonc. Sed hoc onus remissum cst constitutione
Conslantini Pogonuti. .Vnnon.c capitadixit procapi-
tationp, (|uia iiuponitur in singula capita.ut capita
dicuntur pabula juniontoruin, quia iiraistantur mi-
litibus justis capitibus, id cst, pro modo capituin,
L. provincialum, c. dc erog. milit. ann., lib. xii. Am-
mian lib. xxii. « Pabula jumcntorum vulgo dictilanl
capita." Tcmpore Cononis a Justiiiiano II dclcnsori-
bus patrimonii Ecciosia! RomanrE,quod crat in Bru-
tiis et l.urania, romissa sunt etiaui annua annon.-e
capita (iu;c investabaiilur. Aiiant.as. in (Jonoue :
.' IIujus temporibus piclas imperialis rclcvavit jicr
sacrain jussioiicin suam duccnta annona; capiLa,qua!
patrimonii custodcs Brutiis ct Lucania; annua pcr-
solvcbant.

salubri consilioin agracn adacti impclum Sarracc-
iioruni frcgoruiil. Tbcophanos in Cbronico cum Ma-
via; fortunam, victoriasque cnarrassct, ita ad rem
proscquilur : « Mardaita; Libanum aggressi tenue-
runl quidijuid a Mauro uiontc cst usque ad sanctam
Urliem, et Libani cacumina quoquc occupavere :
multiquc tum servi, ct captivi, quani indignc ad cos
sc adjunxcrunt; ita ut intra breve adtuo(lum tcm-
poris spatiuni, ad multa niillia excrcverint. Quo au-
dito, Mavias ejusnuc consiliarii valdc extimuere,
adco ut imperium Homanum sub Dei tutela cxistorc
rcputantcs.Iegatosdcpace habcndaad imperatorem
Constantinum (Pogonatum) sumpserint.i Anno ita-
quc 5^v5, Joannis pont. V, postromo paccm Justi-
niaiio (a coiidilionc oircrl Abimclech; ut Mardiani-
taruni agincn dissolverot. Sic ad eumdem annum
Theophancs :" IIoc anno Abimcloch lirmanda; pacis
ergo ad Justinianum lcgatos niittit. llis conilitio-

Num 155, linea 5. — Proplcr Iransijrcssionem ordi- n nibus pax inita. L"t impcrator Mardaitarum agmcn

nationis Ecclesix Turritanx, quam sine aucloriliile
pontificis fccerat Cironnlus arcliiepiscopus Carulita-
nus. Sardinia insula fuit proprietalis Ecclcsi;c Uo-
mana; cx donationc Constantiiii. (.\nastas in Sylrc-
stro.) Uinc Rom pontifcx sibi vindicavit cx consue-
tudinc ordinalionomcpiscoporumSardinia;,ncglccto
Caralitano arcbiepiscopo, qui est motropolitanus :
scd quia Caralitanus jure mctropolilico intendebat
se habcrc jus ordinandi episcopos totius insulae, ab
hoc jure susponsus ost, i(l est interdictus constitu-
tiune Martini,ct cjuia episcopus Turritanus ordina-
tus fucrat a (Jaralitano motropolita sine consciisu
Rom. ponliricis, cjus ordinalio irrita dicta cst.

BENCINI.

Num. 154, linoa 5. — Ilic dum cssct iliaconu.^i.
Scilicet Dominici cursoris oflicio ad promulganduin
Agathonis dogmaticam funclus cst. Ipsc etiam una
cum actis synodi vi plurima privilegia apostolica; p
scdi concossa dotulit Romam. Id cnini promovere cl '-'
pra;slarc ad diaconum Doiiiinicum cursorem perli-
nuissc,qui Roma; publicarum chartarum custodiam
siiiiul habebat, multis docuimus in Prologomenis,
dc littcris encyclicis.

Num 155, linea 3. — Pacem conslituit. Justinianus
Junior imperator pacein cuin Saraccnis iniit, qua;
Urientiili impcriooinnino fuit cxitiaJis: utproptcrca
utorquc Justinianus, Senior ct Junior, improvida
u;cononiia vircs imperii magnopere atlcnuarint :
lllc cnim viam apcruit Rarbaris scptentrionalibus
ad regna Occidentis invadenda : Junior aulem una
cuin pacc hic ;ib Anastasio momorata, jocit Saracc-
nica; potcntia; fundamenta. Inter alia qu;c diutius
consorvand.T inonarchi.T; prosunt, id Augustuni com-
monucrat Mmcenas, ut impcrii limites accuratius,
diligentiusquc custodiret, el limitancos mililos ho-
nonbus, munoribus, stipcndiisquc loveret, cum iis
salus imperii concredita videretur. Mililiam hanc

Libano prorumpcns comprimcrct ct impediret eo-
rum cxcursioncs. Abimelech vcro in singulos dios
millo numinos aureos, et equum, ct scrvum impe-
ratori pendct. . . ot utorque princeps ista et asquali
portione Cypri, Armeniac, et Iberia; vcctigalia intcr
sedividercnt. . . et misso edicto Mardaitas ad duo-
dccim millia imporator Romanam potentiam mutila-
turus e loco proprio sustulit.» Qua; vcro mala illico
sint consecuta, ad hunc modum enuraerat :<'Quas
eiiim civitates in montium cacuminibus sita; inco-
luntur ab ,\rabibus,a Mcsopotarai.T termino ad quar-
tam usque .\rmcniani, cuncta; ob Mardaitarum, qui
doinceps rcgressi sunt, cxcursionesmonumcntis in-
lirma;, et habitatoribus vacu.-e exstiterunt. Gcnerum
sane omnium calaraitatcs, et adversa qua^vis in
Romanam ditionem ab ca die in hanc usque horam
Arabum opera inundarunt. " lis g«>mina habet Mi-
scclla; auctor.

BINI kT LABBEI.

Num. 154, linca 1. — Joannes. Ex scntentia Ana-
stasii in locum Hcnedicli, dic 22 .\prilis nnno Do-
mini ()85, subrogatus cst Joanncs hujus nominis V,
quiprimusinexspoctata Constantinopoliimpcratoris
auctoritale in Romanum ponlitlcem consccratus
cst, sancl.T'que sext.-c synono Icgationis apostolica;
muncrc condccoratus intcrfuil.

CENNI.

NOT.f: CIIIIO.NOLOGICE.

De intcrpontificio post Bcnodictuni rannsium 2,
dier. 15, nccnon de tcmporc, quo Joannos scdil,
ncmpc an. 1, d. '.', tanlus cst cataloporum, codd.,
ct auctorura conscnsus, ul nihil certius cxcogilari
jiossc vidcatur. Prslcrca suppelit nrgumenlum evi-
dens a;tatis hujus pontificisex ipso Anastasio, quod
pra;decessoruiu c|U3 chronologiam magis mngisquo
contirmat. Ait siquidem :.. Ilujus temporibus r»-

iniininiiit Justinianus Sonior, atque scptentrionali- D gnavitdomnus Justinianus.\ucuslup,defunctopatpe

1..,^, .. ,.,,,i;, ., i;i,..,, ,„„j;.- c ^^ : r_:i: .,_„:. o < i,-:_ :_j r> :_j:

bus |)(ipulis .iililuni usurijandis Europ.-c rcgnis ape
ruit. Quod scilo advertit in Arcana Historia Proco-
pius, qui post cnnarratam hujus milili;c dimissio-
ncin, subjungit. (( Ita milcs multifariam debilitalus,
ac dcstilutus necessariis, unimo sic abhorruil a nia-
lilia, ut Romar.orura ac Italia; rcs o:;iniuo dilabe-
rcntur.» Et mox :.. Illud hic addcie Iicot,quoniam de
militibus locus aduionuit, quud olim Roniani impe-
ratores passim in extrcmis oris frc(|ucntc3 militum
manipulos cunstitucrunt, qui liinilcs imporii Ro-
mani pra;cipue pcr Orientis provincias tucrentiir.
indeiiue PersarumatqueSaraccnorum incursionom,
vimquo arcerent, guos el limitancos appcllavere. «
Ilaud alilcr Justinianus Junior hac socordin Inbo-
ravit, scribontc auctore MiscelK-c, pug 131» :>. Justi-
nianus autcm ciim cssct Juiiior, quasi annorum so-
dociiu, ct sua qiKoqne inconsulte disponoret.» Itaquc
eum Mavias imperii provincias invaderel,cl impune

inilio raensis Septcmbris, ind. xiv. •< Cum voro indi-
ctio XIV Seplcmbrom notet nnni tV<5, nec loto sedis
temporc Joanncs numcrot, nisi unum Septerabrem,
dubitari non potest quin pricdicto anno 085, hio
pontifex jam sederet.Quarc numeralo intcrpontiticio
duorum monsium ac dicrum 15. a dio octava Maii
ojusdem anni, cmortuali Benedicti. occurrit Domi-
nica23 Julii, qua» ordinationi Joannis dobct tribui.
llinc rursus niino solido, ct diebus novcm ojus scdis
cnumcratis, incidimus in diom 2 /Vujfusli anni
sc(|uenti9 680, quam .\ua3tasius illigat cum ejus
morte.

Cajterum curbreviora post Bi^nedirlum interpon-
tificia cccperint, sntis explicavi in notis ad Leonem
II. Joanncm voro omnium primum esse usuni bonc-
ficio relxxala; conlirinationis clocti a Pogonato.apor-
to constat cx.\naslasio aicnte :<• llic post multorum
pontUlcum tcmpora, vcl aunorum, juxta priscain

881

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — CONON.

882

consuetudinem a generalitate in ecclesia Salva-
toris, quas appellatur Constantiniana, electus est
atque exinde in episcopio introductus. » Quaprop-
ter fateor, me Pagii nientem non potuisse asse-
qui, conjicientis cx interpontillciis plerumque
duorum mensium {an. (581, ii. 15), quod Justinia-
nus nullam rationem habueril hujus privilegii
concessi Bencdicto, at potius privilegium servarit
cuncessum Agathoni ; si enim ita lieret, Cpoli pe-
tinda erat confirmatio, nec satis erat tempus in-
tLTpontificii ad ultro citroque mittendas epistolas :
iirjpterquam quod interpontilicium Joannis, quem
tiquet ejusmodi privilegio esse usum, pleraque se-
quentia excedit dierum numero. Itaque prsstabat,
ut arbittor, in re parum explorata, conjecturis
parcerc. Qua; autem 1'uerint causa;,cur exarchi au-
ctoritas, usque ad Pipini tempora, non sitneglecta,
opportunius in notis ad ConoDem Joannis succes-
sorem explicabo.

CUGONII.

Num 15i, linea 1. — Joannes. Ciriaci filius, Au-
tidchenus, Syrus, S. R. E. archidiaconus cardina-
lis impp. Flaviis Heracliis Constantino V et Justi-
niano II juniore Pogonato Augustis, creatus viii
]\al. Augusti et consecratus i i Kal. ejusdem men-
sis, eo anno quo imperator Constantinus V Pogo-
natus 17 imperii sui anno moritur.

M.\FEI.
Num Iji, linea 14. — Hic consecratus est a jribiis
episropis. Ante sanctum Leonem II a solo episcopo
Ostiensi Romanum pontificem consecratum fuisse
scribit Sigonius de Re^/no Italij;, ad annum 082,
cujusopinionem clariss.Mabillonius in Commentario
prxvio ad Ordincm Romanum,cap. 18, rejecit testi-
monio altcrius libclli de Ordinatione,a. se publicati,
in quo,uti in Ordine Romano,trium episcoporum in
pontificis ordinatione fit mentio. Et aecedit, libcUi
verba sunt, uniis episropus, et dat orationem, super
eum, et recedit : el alter similiter. Accedit, lcrtius,

X ct ronseernl illum. Atqui hic libellus seriptus est
procul dubio aute pontificatum Leonis Recundi,cu
jus ordinatio si attente, prout in Gestis pontificum
scripta est,considerctur ; inde etiam non infirmum
contra Sigonii sentenliam elicietur argumentum.
« Qui suprascriptus sanotissimus vir, inquit auctor
libri Pontificalis in S.Leone II, orJinatus est a tri-
bus episcoois, id est Amlrea Ostiensi, Joanne Por-
tuensi,et Placentino Veiiterniensi,pro eo quod Alba-
nensisEcclcsia episcopum minime habuit.»Ubicum
rationem reddat auctor, cur Albano episcopo Veli-
ternus sulTectus sit, quod scilicet Albani sedos va-
cabat; id argumento est moris antca fuissn,ut cum
Ostiensi et Portuensi episcopis Albanus etiam mi-
nistraret ordinationi Ilomani pontificis. Gerte ordi-
nationes episcoporum a tribus cpiscopis etiam ante
Nicffinum conciliium.Romfe peractas fuisse,colligi-
mus ex facto Novati, qui accitos Romam tres epi-
scopos temulentos, hora decima inclusos, adum-

T> brataquadam et inani manuumimpositionp,episco-
patum sibi tradcre coegit, sciibeute Cornelio papa
lu opistola ad Fabianum .\ntiochenum apud Euse-
bium libro vi, capite 43, unico contontus quidem
futurus, si unus ad consecrandum Romanum anti-
stitem tunc suffccisset. Hxc ex Mobillonio loro lau-
dato, ubi etiam plura habet de ordinatione ponti-
ficis. Legi ctiam potest Pagius ad eumdeni annum
682, qui numero J errorem Sigonianum emen-
dat.

PAGII.

Num 154, linea 14- — Ilic pontifc.r ronserra-
tus. ete.Ex quo inferendum est scdem Albancnsera
adhuc vacasse tempore ordinationis Joannis V,sicut
vacabat tempore Leouis II, ut elicitur ex Anastasio,
qui dicilideoepiscopumVeliterneusem fuisseunum
ex ordinatoribus Leonis Il.quiatunc Albanensis se-
des vacua erat. Joannes V ante pontificatum erat
^ diaconus EcclesiK RomantT,fuitque unus ex legatis
^ .\gathonis papre ad sextam synodum generalem.cui
cum aliis pr^efuit.

LXXXV. COiNON.

ANKO CHRISTI 686, JUSTINIANI, JUN. 2.

156 Conon oriundus ex patre Tracesio (a), educalus apud Siciliam, postmodum Ro-
main veniens eidem Ecclesiae militans ad presbyterii honorem devenit. Sedit menses un-
decim, dies viginli tres. In cujus electione dum ad episcopatum quffireretur, non mini-
ma eontenlio facta esl, eo quod clerus in Petrum archipresbyterum inlendedat. Exerci-
o tus autem insequcnte ejus Theodorum {b) presbyterum. El clerus quidem adunalus ante
fores basilicff! Constantinianfe sustinebat, eo quod qui missi fuerant de exercitu ad cus-
lodiendas reglas basilica', clausas (c) observabanl, et minime quemquam ingredi pcrmil-
iebant. Exercitus antem omnis in basiiica sanctl Stephani prolomartyris siiniliter fue-
rant adunati (d), el ncque illi clero conscnliebanl, ncque clerus exercitui acquiescebat
10 pro suprascriptis presbyterorum persoiiis. Sed duni misso ab utrisque partibus rcspoiiso
(e) irent diutius ct redirent, et iiihil proficercnt ad concordiam, concilio ducti sacerdolcs
el clerus unanimitcr ingredientes in episcopium Laterancnse legorunt ot denominavcrnnt
(/") tertiam personain suprafati pontificis {g], in quo vere aspectus angelicus, veneranda
canities, sermo verus, provccta rotas, simplex animus, quieti mores, religiosa vlta, qui

NOTOL.K MAnGINALES FABROTTI.

('() patria Trax B. (h) omnis in Thoodorum. (c) valvas obs. (rf) fucrat adunatus. (lOmissis ab ulris-
sque partibus responsis, B, responsa. (f) B, demonstravcrunt. (;/) B, Cononis.

883 ANASTASII BIBLIOTIIECAHII. 884

10 se nunquam aliiiuando in causis actibusijue (a) sajcularibus commiserat (i). E vestigio
autem omnes judices una cum primatibus exercilus pariler ad ejus salutationem venien-
tes, in cjus laude (c) omnes simul acclamaverunt. Vidcns autem cxercilus unanimilatcm
cleri populique in decreto ejus subscril)enlium, post aliquot dies et ipsi flexi sunt, et
conscnscrunt in persona praidicti sanclissimi viri, atque in ejus decreto devota mente

15 subscripserunt, el missos pariter una cum clericis el ex populo ad excellentissimum
Theodorum exarchum, ut mos est, direxerunt (d). Hic suscepit divalem jussionem domi-
ni Justiniani principis, per quam significat (e) reperisse acta sanclie sextae synodi, et
apud se habere, quam pia; memoria; domnus Constantinus genitor ejus Deo auxilianle
fecerat. Quam synodum promisit cjus pietas illibatam et inconcussam perenniter cuslo-

20 dire atque conservare.

t5Y Hujus temporibus pietas imperialis relevavit per sacram jussionem suam du-
cenla annona capita, quse patrimonii custodes Brutiis et Lucani;e annue persolvebat.
Itemque et aliam jussionem direxit, ut restituatur famiiia (/) suprascripti patrimonii et
Sicilite, qna; in pignore a militia detinebatur. Hic ullra consuetudinem absque consensu
5 cleri, ex immissione malorum hominum, in Antiochia {(/) ecclesiasticorum Conslanlium
diaconum Ecclesia: Sjracusana; rectorem in patrimonio Sicilia; constituit, hominem per-
perani (h) et tergiversutum, sed et pallio ad caballicandum uti licenliam ei concessit. Et
non post multum temporis seditio super eum orta est a civibus, ob palrimonii litcs, qui
a judice provincia* sub arcta custodia retrusus est, pro eo quod in dissensionem judicum

10 inveniretur direxisse (t). Qui sanctissimus vir diutina infirmitate detentus, ut etiam vix
ordinationes (j) sacras explere potuisset, obiit. Hic dimisit omni clero et monasleriis be.
nedictionem in auro, sicuti pra;decessor cjus Benedictus papa. Cujus archidiaconus vi-
dens eumdem pontificem infirmitate constriclum, atque cupiditate ductus praedicli legati
(k), cum necdum esset persolutum, scripsit Ravennam Joanni glorioso novo exarcho,

13 atque promittens (/) ejus dationem, ut persona ejus ad pontificalum eligeretur. Quod et
(m) demandavit suis judicibus, quos Roma; ordinavil, et direxit ad dispensandum civita-
tem, ut post mortem ponllficis ejusdem archidiaconi persona eligeretur. Fecit autem
episcopos per diversa loca num. xvi. Qui etiam sepultus est ad beatum Petrum apos-
tolum sub die 21 mensis Septembris (>i), et cessavit episcopatus menses duos, dies vigin-

20 li tres (o).

NOTLLi: MARGINAIES KABROm.

(<i) actisquc. (6) rominiscuprat. (<) laudcm. (</) ViiU; liaron ad ann. Doniini 686. (f^ sipnififabat.
(/") nt rostituorctur farailifc. (;/) antipalia. (/i ! /or. pcrvorsum. (i) dircclus fuisse. (;) saccnlotam (t)
B <i<W. relicti clero et monasteriis ah ipso pontilice. (/) B, proraisit. (m) ' Qui statim. (n) B,22 0ctob.

(o) B, 13.

VARI.E LECTIONES.

£r Codice Farnesiano. \ lin IH, a<i cjus salvationem vcnientes. It>id lU laudd

v.,.„.rr- /• o .j j „ codd. lin 21, atauc cius dccrcto. tin 23, ubi
iVum 15G, (in 2, .^, sed mensc XI, in cuius. ^ „„„, i' , ,,; „,^„ „..„, /.._ .>.. j\_,_:

Nnm 157, lin 8, sed et manipulum ad caval- ?Z\n7a^{ ^^'' "" "'^' ""^' ''" ^*' '*^""'"

licandum, uti liccntiam, etc. lin 12, demisit om- Y„m 157, Un 1, cod l',i//.rW. Huius quoque tom-

nl<?il. .n Tf ' /•"'7«""'i1- "'"""''T"^ .'•«■ poribus./i, 2, cukodes palriinoni: Brucli.4, ctc.. u/
nedicl.oncm in auro. Un 18, ud d.sponendain c.vi- |,^,^ „,,. ^, ^;,^,,,, _ ^^„ ^„,,,„, concord.H ct,„m.

lin 3. 11. 14 et 15. Itcm tin 16 et 19. lin 4, detine-
Ex codice Vallicellano. banlur. Hic p.ipa ultra cons. lin 5,in antipatia,/<-

ge in antipattiia. lin A, sed et mappularum uti
Num 156, lin 3, ex cod Vallic. dcvcnit : Ilic scdit ad caballicandum ei licen. conc, elr., uj laudd.
min^i-s uiiili>cim. In cujus elcctionc./in S.cxercitus <"'''''' /'" t''. pro eo, qui, mci\dote, tin 12, saccrdo-
aiitiMu omnis in Theod presbyt./in 7 micorrf(jf citm 'um cxpl. potuis. Hic moricns divisit o. cl. ctc, tU
Ilrg.Maz ct Thuan et ita lin s", 11, 21, 22, 23, 21 el R '<""/'' r<i</</., cxfcpta voa; sicut cuja* loco hahet sicu-
26, /i)i 9, in basilica hcati Stcphani pronom.simil. li. '"' t^. elig. qui sfatim mandavit suis judicibus,
fuorat adunatus. /in l:i, jospunsis ircnt <i. d.ct r.et quos llom.T; ordinaverat ct direieral ad dispcnsan-
nihil p.olad conconliam.//;! 13, ct clerus unanimi- "«m.

ter in episcopio Lateranensi. lin 14, supriifati viri, .-tpiid Fahrottum ex codice Frcheri.

in quo vere crat ctc iit laiidd codd linea pr.rcedeiite. Num 156. lin 2, in eadem ccdesia mi)it«ng./i« ^,

883

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. - CONON,

886

A, insequentem. lin !1, A, sed dum missi ab utris- A bant. lin .3, ut rcptituercntur familia! snp.Un 4.Hic

que partibus ad respondenduni irent.B, et dum ali '■ '• - - •

utrisque partibus responsa irent. ti/i 16, A, nun-
quam in causa actusque sjeculares. lin 18, AB,
ejus laudem.

Num 157, lin 2, B, quae patrimonia Brutius, et
Cucania. lin 5, B, in antipathia. lin 6, A, diaco-
num hominem porperum, B, tin 8, AB, sed et
mappulo. /in 9, B, temporis transituspontificis. lin
12, B, ordinationes sacerdotum. lin 13, B, monas-
tcriis, diaconiis, mansionariis. liti l'(, .\B, cons-
trictum cupiditate ductus scripsit Ravennam Joan-
ni glorioso novo et exarcho, promittens donatio-
nes, ut persona ejus ad pontificatum eligeretur.
lin 18, AB, direxit ad disponendam civitatem. lin
21. B, die 22.

Ex codice Regio Mazariuo et Thmno.
Num 156. lini et 5, in presbyterum Petrum int.

papa ultra c. Iin5, in antipacia. tin 7, perferum,et
t. sed et in appularum uti ad caball. ci. lic. c. sed
non multo tempore post transitum pontificis.seditio
s. e. 0. e. civibus. lin II, directus fuisse.Ilic vene-
rabilis vir d. i. d. est, lin 12, sacerdotum exp. pot.
Hic moriens dim. o. cl. monasteriis, diaconis, et
mansionariis bened. in auro, sicut p. lin. 14 et 15,
const. cup. d. p.l. quod nec dum erat persolutum.
lin 16, cx. promittens ei d. lin 17, elig. Qui statim
mandavit suis judicibus, q. R. ordinaverct, et dir.
ad dispensandum civ. lin 19, liic fecit episcop. iin
21, dies 24 (M, 23).

Ex codice Thuano altero.

Num 156. tin 3, sedit mens. 11. In cujus.

tin 5, insequentem. tin 8, observ. exeroitus. lin

11, et dum missi ab utrisque partibus. lin 12,

irent, et nihil p. lin 17, actisque. lin 18, laudem.

ex autem omnis in Th. p. tin 7, eo quod m. f. tin n ''» 24, Domini.

8, bas. qui eas clausas observarent, et m. q. tin 9, ^""f 1^7, lin 2 et 3, persolvebant. lin 5, in an-

tipathia. tin 7, perferum. tin. 9, temp. transitum
pontificis, sed. tin 10. judicum inveniebatur sen-
tentioB imperiales discutiendum dixerit. Qui s

sim. fuerat adunatus. lin 11, pers. et dum mis-
sis ab utrisque partibus. tin 12, responsis ircnt d.
et r. et nihil proficerent ad custodiam, et conc.
cons. tin 13, ingr. in episcopio Lateranense, elege-
runt et denominaverunt t. p. praefati viri, in quo
vere erat asp. a ven. can. quieti mores, rel. vita,
sermo verus, provecta a;tas, simpl. an. qui se n.
qui se n. al. causis, actisque sa;cularibus commi-
Bcuerat. lin 18, laudem. tin 21, in personam prae-
dicti venerabilis viri. tin 22, ex clericis. tin 23, dir.
Hic papa effectus suscepit. di. lin 24, significabat
rep. se acta. tin 26, quamque synodum promittebat
ejus p,

Num 157, tin l.nujus quoque temp./m 2,duccnta
patrimonia (in ora II. al. annonoe capita) quae cu-
stodes patrimonii Bructiae etLucania; ann.persolve-

lin 12, ord. sacerdotum exp. lin ead., hic dim. o.
c. mon. diaconis.et mansionariis ben. lin 16,prom.
dationes. tin 18, ad disponendam c.tin "2n et 21 sub
die 22.

Apud Peniam ex codice Cavensi.

Num 156, tin 10, illic clero. tinead., exercitu ad-
quiesc. tin 11, missi. lin 12, proficeret.

Num 1.57, tin 2, patrimoniis briezius. tin 7,
tergivessatur. lin 9, a civibus et patrimoniali-
bus cum judice provinciffi sub arta custodia re-
truserunt. tin 12, clero monasteriis. tin 15, duc-
tus est p. 1. unde nec dum. tin 16, promittens da-
tionem.

BENCINI.

Num 156, linea 3. — In cujua etcctione. Post eas,
de quibus diximus, Constantini Pogonali conces-
siones Romanis factas,pontifices in proximaDomi-
nica sequente electionem consecrabantur,qui deiis
subinde Ilavennatensem exarchum per legatos cer-
tiorem faciebat.Quamobrem in creatione pontificum
ordo istiusmodi observatus fuit.Tribus elapsisdie-
bus ab obitu pontificis :iiGoncilio ducti sacerdotes,
et clerus, unanimiter ingredientes in episcopium
Lateranense elegerunt.>i Electio proccribus militiae-
que denuntiabatur.qui acclamationibus et laudibus
electumexcipiebant.lisdem proponebatur decretum
electionis a clero subscriptum, et pariter ipsi sub-
scribebant :«Vidcns autem exercitus unanimitatem
cleri,popuIique in dccretoejus subscribcntium... ni
ejus decreto devota mente subscripserunt.»SiciIicet
Italica militia ad obsequium pontif

NOT^ VARIORUM.

C electum reor Agathonem diaconum, velut ipseniet

in peroratione ad synodumvi affirmat.sein palatio
imperiali plura exemplaria ejusdem synodi quam
accuratissmie confecisse et descripsisse. Interini
ea professione exigenda plurima passum fuisse Go-
nonem,indicat Nicolaus I in epist 8 ad imperatorem
Michaelem : « Antecessore per tot annorum curri-
cula diversarum hierescon morbis languentes, me-
eicinale remedium non quajsierunt : potius mcdici-
nam sponte sibi porroctam, quasi desperati, vel
quasi cor impoenitens gerenles ab ipsis faucibus
projecerunt, dum tanta; salutis oblataj ministros
duplici modo intemerant : quoniam aut participes
illos sui erroris effectos spiritaliter occiderunt :
sicut temporc Reveren. memoriM Cononis papK
coutigit, qui post vi synodum exstitit. » Epistola
quidem Justiniani ad Joannem pontificem iuscrip-
ta est, vel quia Joannes imperatorem de novis his-
ce reprimendis Monothelitarum conatibus primum

icis prona scmpcr
et assidua erat, nec tamen imperatori rebellis, nisi - .,.,■•

fidei aut pontificis lasio occurroret, pro quibusin- D commonuerat.vel (luia ob vitium amanuensium no-
victa constantia nunquam non depugnavit.«E vesti- F"*^." Gononis immutatum; vcl denique, quia Anas-

tasius, prout 01 famifiare luit, Gononi adtexuit quae
ad Joannem erant referendu. Porro Cononem pont.
vcl a Justiniano, vel ab c.xarchis proptcr Monothc-
litas durius fuisse habitum.praeler adducta Nicolai
verba, probat perseculio Kelicis Uavennatcnsis a
Justiniano mota, de qua iii illius Vita Agnellus.
Factio enim Monothelitarum.imperanle Justiniano,
intantum viguit, ut orthodoxos Occidenlales s;evi-
ter exagilarel.

Num 157, linea 16. — Joanni novo exarcho. Hu-
jus mentio occurrit in Vita I''clicis llavcnnatensis
apud Agnellum.idemquc miris vexationibus Ravcn-
natenses arctavil.

epugna
gio autem omnes judicesunacum primatibus exer-
citus pariterad ojus salutalionem venientes.in ejus
laude ornnes simul acclamavorunt. » Postha^c di-
rigebantur ad exarchum Icgati : « Et missos pa-
riter una cum clericis, ct ox populo ad exrellen-
tissimum Theodorum cxarchum, ut mos est, dire-
xerunt. »

Linea 24. ■— Reperissc .lcta sancta" se.vtiV synodi.
Audiverant sive Joannes pontifex.sive Conon,ob in-
consullum agendi modum imperatoris Justiniani.in-
solesccrc adversus Acta synodi vi Monothelitas.
Quapropter salutaril)U3 epistolis^necnon commina-
toriisapud|Justinianiim egerunt,ut docrcta synoda-
lia vim plano suam obtinorcnt. Imporator bisce mo-
nitis cxcitatus, autographnm synodi codioc-m pct-
quirit, invenitque,ct datis ad Cononcm lilteris,cju8
professus est observantiam. Atque hac occasione

BINII CT LABBEI.
Num 1.56, linea 1. — Conon.Cum Justinianus ini-
pcratorscdi aposloIic;c iiieligendu pontilice liberla-
tcm solitam restitutam csse dolorot.manilavit ut non

887

ANASTASII RIBLIOTHEGAKII.

bh-

crcaretur pontifex sine consensu exarehi. Ex quo J^ Prima sciliccUnullamhistemporibus auctoriialem

illud in primi oborlum nst malum, ut ambicntes
pontilicatuin, pcr exarchum muncribus.vcl aliis of-
ficiis corruptuin illum asscqui, conarcntur. Quare
dum hac occasione intcr Theodorum et Pctrum
schisma oonnatum cssct, uiiiversi clcri conscnsu,
quantumvis rcluctaiontur militares copia;, Conoa
electus fuit, anno Domini 080, dic 20 Octobris.
Sanotus Ivilianus ab hoc pontificc ordinatus, Fran-
coniam Orientalcm ad Ohristi fidem pcrduxit.

Lineas 23 et 24. — Hir suscepit divnlcm. Conslat
ex cpistola Nicolai I ad Michaelem imperatorem,
Justinianum imperatorcm Juniorcm non sane fidci
cxstitisse, ipsiquc Cononi advcrsatum esse.cum lc-
gatos ejus Constantim olini missos pra;varicari coc-
gissc. Verba Xicolai lia-c sunt : " Tanta; salutis
oblatosministrosduplicimodoinlereraistis.quoniam
aut participcs, illos sui erroris cffectos spiritualiter
occidcrunt,sicut tcmporc rcvfirend.-c memoria; Cono-

fuisse exarchis Ilavcnnclibus conlirmandi, ul ante
Joanncm V mos ciat, ponlifices. Altera vero, mitli
consuevissepercadum tcmpora ad exarclium legatos
cum decretoelectiunis,ut ante Pogonati privilegium
fieri consueverat. Utramque earum expendam bre-
vitcr, mo.xquc ad rationein tcmporum, juxtaraeum
institutum acccdam. Incipio igitur ab auctorilate
cxarclii.

Neininera Iatct,quam sancte imperatores Orienlis
crcationispontificum salagebant;uonenim,ut Gothi
reges Ariani, cum doniinabantur, Italix, ausi sunl
electionibus immisceri.at cadcra a clero populoquc
fieri perniittenles,confirmare electos, antequam or-
dinarentur, contenti crant.Ejusmodi autem eonfir-
matiopcrsacram.scu divalem jussionem signitlcata,
tam necessaria credebaturquandiu vignit,ut pra-tcr
camconsecralum ponli(icemnonlegamusulluiii nisi
PelagiumII,quiamalisinnumeriavexaljaturltaJia; et

nis contigit. '< llac de causa imperatorem Justinia- n S. Gregorius,qui Pelaglo succcssit, aperteoslcndit,

j;..: :_.. — :-.. : ad arbitriuni impcratorum fieri consccrationcmelccti

accidcnte eorum assensu; vel minime accedente.ad
aliam elcctioiiem .-cquc liberam deveniri.dum ponti-
ficias infulas declinare cupiens,/'i^'ii/tfr lilleras dcstt-
navil (ad imp Mauritium) adjurans et mulla yrecc
deposccns ne unquam usscnsum populis pra.bertl.
Hujusmodi vero auctoritatem cxarchis primum dele-
gatam, deinde a Pogonato ereptam, ut supra vidi-
mus, quidquid aliis secus videatur.post Constanti-
num nunquara adcpti iidcm sunt.Quod unum pole-
rant, et Golhi .\riani olim, necnon scquiori a;vo
minus religiosi aliquot principcs usurparunt, illud
quidem erat electores clerum populumquc vi et
armis terrcre,ut ponlificem eligcrent,quera privale
aliqua; causee lueoantur. Idquo ab exarcho Joanne
factum csse, ut Paschalis contra Sergium eligere-
tur, docct Anastasius {num i59) : " Qui ctiam
Paschalis clanculo non cossavit Ravennam suos

num numen divinum iratum sensisse omniaquc
in deteriorc labi cocpissc, cx iis qua; infra di-
cemus, satis cst apcrtuni. Hoc tcmpore in-
gentein famem vcxasse Syros, pacemque cum
Bulgaris sancitam iterum ruptam fuisse docet
Theophanes.

CENNI.

NOT.F. CHRONOLOGIC.t;.

Romanorum pontificum electionc ab imperatori-
bus confirmari rccptac ncccssitalc id suadenle, ad
frenandam privatam ambitionem, ac niultitudinis
contenliones cnhibendas,felici adco exitu procossc-
runt; ut ccntiimquinquaginta ampliusannisnullum
schisma Ecclesia; tranquilitatom perturbaverit.
Enimvcro ab anno 530, cum Jiistiniauus quartam
tribunitiam potestatem numerans.clectioncm Pelagii
confirmavit, brevcque paucorum dicrum schisma
Dioscori exstinxit,usquead086emortualem Joannis

non alio Ecclcsiaschismatc laboravit,'proc!erSilveri! „ mitt.?rc missos, promissaque pecunia, vel aliis di-
et Yigilii, quorum altcr altcri postea succedcns, '^ vei ' " ' "

sanctissime(]uc Ecclesiam regens.notam schismatis
pcnitus detersit. At vixdum Constantini Pogonati
pietas anno, ut dixi, 084 vel inscqucnti pristinam
clcro, popuIo,et militia; libcrtatem rcstituit.ventum
itcrum ad contentiones, privataque ambitio tumul-
tuosas electioncs revocavit. Itaque Joanne post an-
num pontificatum exstincto, nui unus Pogonati
bcneficio usus est, elcctores in uuas partcs divisi,
alii Petrum archipresbyterum, alii presbytcrum
Thcodorum ad Petri sedem elevabant; nec finera
habebat disceptatio, nisi tcrlius cligebatur Conon,
cu jus electioni factfe priraum a clero et saccrdotibus,
mox populiis ac miliics consenserunt,Primo autcm
hoc schismalo vix sublato, aliud vehemcntius pri-
vata unius ambitio oxcitavit. Valetudine advcrsa
laborans Conon clero ct munastoriis quidquid auri
habobat, legavit : quo lepato haud duin pcrsohito,
nam pontifcx adhuc erat in vivis,archidiaconus Pas-

chalis clanculura dat littoras ad Joannem Platyn D milites. flx quibus liquet clerum.populum et cxer

exarchuni, qiii Ravcnnam nupcr vcnenit, locatam-
que auri vim sc illi daturum promitlit, si suam
operam impendat, ut ipsc pontifex fiat. Promissa
oxarcho non displicont; cumquc oITcrretur occasio
suos judiccs mittcndi llomam,iisdcm demandat.ut
mortuo Conone, Paschalom cvehi curent ad Petri
scdem. Veniunt illi ad Urbem, ac ncgotii sibi dc-
mandati bcne gcreiites, multos ad suas partes
trahunt : at no audax Puschalis arabitioni et ava-
riti.T suprcmam Ecclosia; dignitalem reforret ac-
ccptam.cura dcnato Conono.agi ca;ntum de surcos-
sore eligondo, divisio pnpuli emorsil,parsque'rhco-
doruni arrhiprosbytoruiii, pars arcliidiaconum Pa-
schalom clegcrunl':quapropter ad sedandum schis-
ma tcrtium eligioportuit Sergium, qui Cononi suc-
cessiU

Ex enarrata hisloria dun; ros innotcscunt ad pon-
tificumclectionemilluslrandamaccommodatissima;.

ersis donis, Joannem patricium et exarchum, co-
gnomcnto Platyn, cura suis judicibus, nemine
sciente, Romara venire persuaaere. •< Deinde eum
venissc tradens clam omnibus : ■< Qui dum venis-
set, prosequitur, et omnes in personam Sergii san-
ctissimi invenissel consensisse,illi tuiidem suffraga-
ri non valuit."Non igitur, ut anto Poponatum,con-
firmationis legc clerus, et populus prohibebantur
ordinare quem elogerant; at scrael facta eloctio
nnanimi consensu spem omnem adimebat contra
nitentibus ordinationem nullius conlirmalionis
egcntom impedicndi.

Quod dixi alterum, mitti videlicet consucWsse ad
Ravennatem exarchum missos seu logatos post
cl';clioncm pontilicis, ut ante ablatam conlirmandi
farultatcm moris erat, cx codem .\nastasio conslat
(num. 130) hajc habcnte :<< niissos pariter unacum
clericis ct cx populo ad e.\cellontissiiiium Theodo-
rum exarchum, ut mos cst, direxerunt. » Nempe

cituni misisse Ravonnam suos legatosjuxta priscam
consuctudincm, ut in Diurno ponlificum luculcntcr
docemur (<{c EUvt. jtonl. nd e.TarcJi.) <• Gujus ct dc-
crctum solcmnitcr facicntes, cl dcsidcria cordium
circacjuselectionemmanuum subscriptionibus con-
firmantes, pcr harum latorcs ill. sanclissimum epi-
scopum,ill. vcnerabilem presbyterum, ill.DOtarium
rcgionarium,ill.ad.T<quo subdiacorum regionurium,
ill. et ill. viros honestos civcs; et de norenlissimo
atque felicissimo Romano exercitu, ill.cminenlissi-
muin consulem, sou ill. ct ill. viros magnificos tri-
bunos militia', coiifamulos nostros. " Qua> cum ita
sint, dum aicbam cum Pagio et Blanchio, quod
usqueadPippinumconsuotudo mittemli Ravennam
lcgatos viguit, id non ufiinnabam senticns cum eo-
dom Pagiomi.-isosesse potilum conlirmationem.qua
servitute Ecclesiam liberaverat Pogonalus: millisi-
quidem corpissc probabill admodum conjectura vi-

889

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — CONON.

890

dentur,ob duplicem electionem rejectam tam iii Cii-
nonis quam in Sergii creatioue,utdecreto eleclionis
subscribente exarcho.qui vicesimperatorisOricntis
gerebat in Occidentis imperio, generali omnium
consensu abomnibus agnosceretur omnium Pater
et Pastor, ac proinde scnisma penitus aboleretur.
QuanquamautemiuSergiisuccessorumelectioncire-
tur necne Ravernam,null3 antiquorum auctoritate
comprobatur; credibile tamenest quoad exarchatus
defecit,esse ilum,idque non quia clerus populusque
ulla lege aut necessitate cogerentur, sed duntaxat
obsequii causa,quo scrvitutis genere, si modo ser-
vitur, admodum mitti ac suavi et ultro qucesito, ut
schismata vitarentur, Pippinus apostolicam sedem
liberavit, ut suo loco dicendum erit.

Paucis his de electione post Pogonatum delibatis
adversus conjecturam Pctri Marca lib. viii,cap. 9,
n. 10, de Concord., ab Antonio Pagio ipsa ejus ver-
ba exprimente, adoptatam an. 686, n. 8, venio ad
chronologiam Cononis.Codex.^nastasii vulgatus in-
terponlificium post Joannem numerat mens2,d. 13,
cumque eo consentiunt alii codd.et catalogi,prKter
Lucensem, ex quo uno minus mense dieque uno
amplius vacavit sedes. Hic vero antequam progrc-
dior,levitatem conjecturre mos laudat;e perstringam
necesse est. Eam siquidem Pagius ex interpontificiis
deducit, ut videre est an. 681, n. 5. et 686, n. 8 ;
quffi diuturniora fuisse autumat ante Zochariam
quam vere fuerint : demptis enim primis tribus post
lienedictum, Joannem et Cononcm, quae trimestri
fere spatio produclaleguntur,necnon singulari post
Joannem VII, quod trium seu etiam quatuormen-
sium in codd. occurrit, quae sunt reliqua omnino
sex, pars mcnsem cum paucis diebus explet, pars
bimestre spatium non attingit; quare, ut verum fa-
tear,non intelligo curinterpontificiumduorummen-
sium ac dierum quindecim post Benedictum Pagio
suspiciosum non fecerit; num Ravenna exspectari
oportuil conllrmationem electionis Joannis V, cum
valde minoribus ex intcrpontificiis confirmationis
ejusmodi exspectationem evincat. Cumque de his
supra disseruerim, persequor castera de Conone.
Duobus igitur mensibus ac diebus octodecim ab
Dmortuali Joannis, 2 Augusti 786, enumeratis, si
emortualem ipsam,utpote ad sedem Joannis perti-
nentem,excludas, 21 Oclobris ejusdem anni habebis
obviam,qua;cum sit Domiiiica, Cononis ordinationi
debita est.Ilinc autem sedit undecim tantum men-
ses,ut recte omnes catalogi,pra5sertim Corljeiensis,
qui per haec tempora scribebatur,etcodd. Farnesia-
nus,Ambrosianus I, Thuanus 2 et Vallicell; quare
vulgato habenti prater eos menses dies 23,aliisque
tridui alios cod. superantibus nullam fidem haberi
oportet, ut evidcns fit ab emortuali die Cononis in
catalogis Veron. et Lucensi, ct in codd. fere omni-
bus2l Septembris an.687 consignata, qui enini ha-
bcnt ilie 22,dcpositionem potius quam mortem spc-
ctant. Itaque Conon ordinatus die 21 Octob.anG86,
postquam sedit menses undccim, scqucnti anno
moritur 21 Scptcmbris.

CIACOMI.

Num. 156, linea 1. — Conon. Thrax, Benedicti
filius, patria Tomitanus, S. R. E. presbvter cardi-
nalis, Petro et Theodoro, pcr schisma electis, pul-
sis, sedit nienses undecim, creatus et consecratus
XII Kal. Novembris, die Dominico, anno Christi
686.

Num. 157, linea 2. — Dticenta nnnotix cai>ila. An-
no 687, cognita imperalor Cononis consecralionc,
alteram ad eum scripsit, qua duccnla loca rclevare
signilicavit, qua; custodes patrimonii Bruti.'c ct Lu-
cani,-e quotannis pcndebant, ct ut restituerentur fa-
milia! cjusPatrimuniietSicili.-c^qu.npignorisnoniinc
a mililia teneb.-mtur. Conon vero rectorem Pntrimo-
nii ct Sicilia: Conslantinum, EcclesioR Syracusanac
diaconum fecit, atquc multa ci pr;etcr consuctudi-
nem indulsit.

A. MAFEI.

Num. 156. lin. 22 et 23. Adexcellenlissiinum Theo-
dorum e.tarchum, tU mos est, dire.verunt. Restitutam
Romana; Ecclesiffi a Constantino Pogomato veterem
comitiorum libertatem in eligendo pontifice, a?gre
ferens Justinianus II, avum potius Constantem in
hac re quam Gonstantium patrem imitatus, proa-
cepit ne sine exarchi consensu pontilex crearetur,
atque novnm malorum fontem aperuit in clero, cum
pontificiam ambientes di<jnitatem, per exarchum vel
muneribus delinitum, velofficiis corruptum, conse-
qui illam nitcrentur. Hinc nova dissidia et conten-
tiones in sublegendo pontifice exorta; sunt. Etenim
JoanneV vitafuncto,schismainterTheodorum pres-
byterum, cui exercitus, et Petrum archipresbite-
rum, cui clerus favebat, per aliquot dies exarsit,
quod tandem, omnium votis Conone electo, rostia-
ctum est, missique de ejus electione nuntii Raven-
nam ad Theodorum exarchum. Hunc autem Theo-

B dorum alium fuisse a Theodoro Calliopa, qui bis
exarchatum administravit, crudite observat Bacchi-
nius ad Vitam Theodori Ravennatis episcopi ,■ cum
subdolo atque impio ingenio Calliopa fuerit, ut sa-
crilege patratain sanctum Martinum papam testan-
tur ; hic vero fuit animo miti et erga sacras a;dcs
religioso, quippe qui sancta> Mariie ad Blachernas
(templum erat extra Ravenna; pomoerium) quotidie
adibat pietatis causa, quo loci etiam cum Agatha
conjuge humari voluit.

PAGir.

Num. 1,56, linea 3. — In cujus clectione nan
minima contenlio facta est. Joannc V papa mortuo,
civitas in duas partes scissa est ; clerus enim Petro
archipresbyterosuffragabatur,judicesveroet exerci-
tus Theodoro presbytero favebant. Tandem clerus
communi eonsilio in electionem tertii conspiravit,
scillicet Cononis, genere Thracis, qui educatus apud
p Siciliam, et postmodum Romam venicns ad presby-
'-' terii honorem dcvenerat. Hunc veneranda canitics,
simplex animus, quieti mores, religiosa vita, sacra
eruditio^hocpr.-Bstabantlocodignissmium, utscribit
Anastasius, qui subdit : k Post ahquos dies et ipsi
flexi sunt (judices scilicetet primatns excercitus) et
consenscrunt in persona praedicti sanctissimi viri
(nc:iipe Cononis) atquein ejus decretadevotaniente
subscripserunt, et missos pariterunacum clericis et
ex populo ad e.xoellentissimum Theodorum exar-
chum, ut mos ost, direxerunt. >iExhis patet verum
esse, quod in Benedicto II observavimus, Justinia-
num imperatorem, Constantini Pogonati filium ct
successorem, juxta morem autea usitatum statuisse
ut consccralio Romani pontificis absquo confirma-
tionc exarchi Ravcnnatcnsis non perageretur. Re-
manserunt itaque Romani liberati ad onere mit-
teudi dccrcti electionis Constantinopolim, sed ob-
moxii remanserunt exarchorum examini, donec ipsi
sxculosequonti defccerc, ut notalMarca lib. viii, dc
D Concordia, cap. 9, n. 10.

Conon itacjue pontifexconsecratusestdie vicesima
prima mensis (Jctobris anni sexcentcsimi octogc-
simisexti, in quam Dominicaincidebat. Verumqui-
dem est inAnastasio lcgi ccssassc epicopatum post
Joannis V mortem, mcnses duos dics ortodccim ;
sed vel Anastasius hac in partecorruptus, ct legcn-
dum dies xix, vel tam diem mortis quam dicin se-
pultura; exelusit ab intcrpontificio, quod necessario
dicendum cst ut Cononis ordinatio dieatur facta in
dicDominica. Sed quidquid sit, in ejus mortc con-
stahit vcl in tcmpus scdis JoannisV.vel in tciupus
interpontilicii post ejus niortem, unius saltem dici
crrurcm irrcpsisse, quod chronologite nostrae non
oflicit, dummodo Cononis ordinatio diei Dominica;
afiii^atur.

Ritum in crcalione Cononis servatum, antequam
consccraretur,habcmus excitatis Anastasii verbis,
ante qua; jam dixorat : Cononem sacerdolcs et clerus

891

ANASTASII BIBLIOTHBCARII.

893

unanimilcr apud Latoranum clfgerunl. Mox (iinnrx \ liilo defecerat; imo Agatho diaconus EcclesiaB Cpo-

judices una cum primntibus cxercitus ad cjus salutn-
tinnem vcnientes, in cjus laudcs acclamnvcrunt. Vi-
dcns exercitus unanimitatcm clcri ct populi, clectioni
factae conscnserunt^atqne in cjus dccreto cum cisdem
suhseripscrunt.Domum iiiicm.unacumclcro ot popu-
\o,missns suos ad e.tarchum, ul mos erat, dircx:runl.
Electio itaquc primo tiebat perclerum.deinde salu-
tatio et acclamatio pi>i\judices ct primates.Soiiui^ba-
tur conscnsus cxorcitus; omninm denique subscri-
ptio in decrelo.quod ad c.xarchum et aliquando etiam
ad imperatorom, miltobatur. Exquibusct aliis qu.E
idem auctor narrat inValcnlino papa,Mabillor\iusin
Commontario adOrdincm Romanum.S I8,expiicat
ritum ante sajculum xi in consecratione Romani
pontificis servari solitum. Elcctioni enim ponlilicis
succodebat ejusdcin inslitulio duabus rebus pcracla,
ordinationc scilicet ac inthronizationo. Ordinatio in
Vaticana sancti Pctri basilica.inthronizatio in Latc-

lilana: in peroratione cujus titulus cst : Peroratio
scrilhX Actorum sex.e syno<ii : ubi etium traduntur
(jux tyrannus et insipiens Dirdanet adcersus eamdem
sanctam el aecumenicnm sextam synodum lemere mo-
titus esl ; cum, inquam,Af,'atho dicat raala illa con-
tigisse ob pessimam a principio, ianguinariatnque
ejus (Justiniani) voluntalem, in supradicta Nicolai
pap» epistola H, ubi le^itur revercndx memorix
Omonis, legendum videlur, reveremUc memori.v Con-
slnntini, sub cujus, non sub Cononis pontilicatu,
Dardanes tyrannus, qui sub Philippici nomine im-
pcrium invaserat, orthodoxis qui libello quem pro
abroganda sexta synodo dictaverat.subscribere no-
Inerunt, pcrseculioncm intulit, ut ibidem dicemus.
Quo pacto non Gononis, sed Constantini papae lcgali
pr.cvaricari coacti sunt a Philippico, non a Justi-
niano, qui, teste Anastasio, Cononi permisil illiba-
tara et inconcussam perennitcr custodire Bcxtam

ranensi fieri consucverat. In his non constans ordo : g synodum, quam Constantinus pater coegerat. Vide
nam etsi inthronizationem consecratio pra^codere dicta in Constantino papa.
Eolebat, nonnunquam tamen inthronizatio prffimit-
tebatur, ul in Cononc factum vidimus, idemque in
Valentini eleclione contigissc infra narrabimus.

Linea 23. — Hic susccpit divalem, etc. nHax cum
dicat Anastasius, inquit Baronius ad annum flSG,
ex litteris tamen Nicolai pontificis ad Michaolem
imporatorom cimstathaud sana; fidci cxstitisse, scd
ct adversatum fuissc cumdcm imperatorcm Justi-
nianum ipsi Cononi,cum legatosejus Coustantino-
polim missos praivaricari coegissot; scd Nicolai
verba accipe dum invehitur in improbos impera-
tores de Kcclcsia Roinana malc merentes : Tanl.v,
inquit, salutis oblatx ministros duplici modo intcr-
emistis, quoniam aut participcs illi sui erroris effectos
spiritualiter occiderunt, sicut tempore revercndx me-
inorix Cononis contiyit, etc. Arguunt quidem ista
diversE fidci essc cocpisse Justinianum a Romano

ALTASERRA.

Num. 157, linea 3. — l't rcstilualur familia supra-
irripti patrimonii.qxuv in pignore a militia detineba-
tur. Familia patrimonii ccclcsiastici est grex servo-
rum, (jui addicti erant agri colcndi causa. Scrvi
Ecclesia:, imo et liberti, id est servi manumissi di-
cuntur de familia Ecclesia, can. 8, 12, qu. 2, ut
liberti privatorum dicuntur de familia patroni, I.
Cu7n pnter, 5; Fidei. dc Lcjnt. 2.

Linea A. — llic uUra contuetwiinem ahsque con-
scnsu cleri in antipatin ccclesi'isticorum Constantinum
diaconum 1'cclcsix Syracusanx rectorcm in pntrimo-
nto Siciliie constituit. Ex consuetudine subdiaconi
Ecclcsia! Romana; mittebantur a pontifice, non sine
consensu cleri, ad regimen patrimonii Ecclesia; Ro-

pontifice.ob idquc coiistat scnsisse numcn iratum,» p mana; in Sicilia, can. Pmrnt/, 11, qu. 1, cia.Valde

etc. Ita Raronius. Sed cum do illo facinore neque ^' ncccs.sarium, 05 dist. Hinc notaturConon qued pr»-

Anastasius, nequc alii historici mentionem facianl; tor consuetudinem, siiie consensu clcri, patrimonio

et parte alia nullas litteris mandarit Justinianum Ecclesix> Romanae in Sicilia rectorem imposueril

scnsisse numcniralum, ct e solio dejcctum quiaa diaconum Ecclcsiae Syracusanae.

LXXXVI. SERGIUS.

ANNO CnRISTI 687. JUSTIMANI JfN. 3

158 Scrgius, nalionc Syrus, Anliochiae regionis, ortus ex patre Liberio in Pa-
normo Sicilia!, sedit annos Iredecim, menses oclo, die» viginli tres (a). Uic venien»
Homam sub sanctse memoriae .\deodalo ponlifice, inter cierum Koman.-e Ecclesiae
connumeratus est. Et quia studiosus erat et capax in ofTicio canlilense prionim

5 (6) canlorum pro doctrina est traditus, et acolythus factus per ordinem ascendens
a sanctse memoria; Leone ponlifice in litulo sancts Susanns, quod {c) ad Doa»
Domos vocatur, presbytcr ordinatus est. Hic lcmpore presbytcratus sui impigrc per
ccemeteria diversa missarum solemnia celcbrabat. Post septcnnium vcro defunclo
beata; memoria' Conone apostolicie sedis prresule, ut ficri assolct, Ilomanus popu-

10 lus Urbis in duas parles divisus cst, el una quidem pars elcgit Theodorum ar-
chipresbyterum, alia vcro pars Paschalem archidiaconum. El quidcm Thoodorus
archiprcsbytcr cum populo, qui ei favcbat, prwveniens, interiorem parlem patriarchii
tciuiit. Paschalis vcro cxtcriorcm parlcm ab oratorio sancti Silvcstri, et basilicam (<f)

NOTULi IIARGINALES FABRUTTI.

(a) B, 14. (b) B, piorum. (c) qui. (d) B, basilica.

893 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — SERGIUS. 894

domus JuliiTC, quee super campum respicit, occupavit. Cumque unus alio (a) locum non

15 cederet, sed utrique immaniter (b) perdurarent, ut unus alium superaret, ininito consi-
lio primates judicum et exercitus Romanae militiee, vel cleri [c) plurima pars, et prae-
sertim sacerdotum atque civium multitudo ad sacrum palatium perrexerunt, et diu
pertractantes quid fieri deberet qualiterve duorum altercantium electorum sopiretur
contentio {d). Deo annuente ia personam denominati Sergii venerabilis tunc presby-

20 teri concordantes se contulerunt, eumque de medio populi toUentes in oraculum beati
Caesarii martyris Christi, quod est intra sacrosanctum suprascriptum palatium intro-
duxerunt, et exinde in Lateranense episcopium cum laudum declamalionibus (e) de-
duxerunt. Et quamis fores patriarchii intrinsecus essent munitae et clausae, tamen
pars quae praedictum venerabilem virum elegerat, quia et validior erat, praevaluit et

25 ingressa est,

159 Quo ingresso unus e duobus electis, id est Theodorus archipresbyter, illico
quivevit ac se humiliavit. Et ingressus denominatum sanctissimum electum salulavit
ac osculatus est. Paschalem vero nullo raodo cordis duritia id facere sinebat, donec
coactus et confusus, volens nolens, suum dominum et electum ingressus salutaret. Qui
5 etiam Paschalis clanculo non cessavit Ravennam suos raittere missos, promissaque pe-
cunia vel aliis diversis donis, Joannem patricium et exarchum, cognomento Platyn,
cum suis judicibus, neraine sciente, Romam venire persuadere. Qui sic abdite venit, ut
nec signa, nec banda cum militia Romaui exereitus occurrissent ei juxta consuetudinem
in corapetenti loco, nisi a (/") propinquo Romana; civitatis. Qui dum venisset et omnes

10 in personam Sergii sanctissirai invenisset consensisse, illi quidem suffragari non voluit.
Ecclesite tamen beati Petri apostoli idem exarchus per ejusdera Paschalis miseriam,
stipendiura et damnum intulit, quod (g) ab eodem Paschali supraseripto exarcho pro-
missum fuerat, id est centum auri librarura a parte Ecclesiae expetente, Sergio sanc-
fissimo electo proclamante quod neque promisisset dare, neque possibilitas dandi sup-

15 petat, et ut ad compunctionem animos videntium commoveret, cantharos et coronas,
quae ante sacrum altare et confessionem beati Petri apostoli ex antiquo pendebant, de-
poni fecit et pignori Iradi. Sed nec in hoc flexa est ejusdem exarchi duritia, donec
centum, ut dictum est, librarum {h) auri accepit. Et licet, ut praefatum {i) est, Ecclesiae
Chrisli, ideo {j) raiserrimus Paschalis dispendium et damnum infixit {k), tamen Christo

20 favente Sergius presbyter et electus in sede beati Petri apostoli pontifex ordinatus est.
Praedictus vero Paschalis non post multum tempus, et ab officio ardiidiaconatus pro
aliquibus incantationibus et lucis (/) quos colebat, vel sortibus quas cum aliis respec-
toribus (m) tractabat, Dei beatique apostolorum Principis Petri interveniente judicio,
privatus est et in raonasterium retrusus, post quinquennium prae cordis duritia impceni-

25 lens defunctus est.

IftO {n) Hujus itaque temporibus Justinanus imperator concilium in regia urbe
jussit fieri, in quo et legati sedis apostolicoe convenerant, et decepti subscripserant.
Compellebatur autem et ipse (o) subscribere, sed nullatenus acquievit, pro eo quod
quaedam capitula extra ritum ecclesiaslicum fuerant in eo annexa. Quae et quasi

5 synodaliter definita et in sex tomis descripta a Iribus patriarchis, id est Alexandrino,
Constantiiiopolilano et Antiocheno, vel caeteris consulibus {p), qui in tempore (ij) illic
convenerant, subscripla erant, manuque imperiali confirmata, missis in Lucellum, quod
scebrum (r) carnale vocitatur in haiic urbem ad conlirmandum, vel in superiori loco

NOTUL.E MARGINALES FAUROTTI.

(a) alii. (6) unanimiter. (c) cleri seditiosi. (<<) intcnfio. (e{ acclamationibus. (f) in (g) eo quod.
(6) /}, libras. (i) B, pricdietum, (7) idem. (/■) inflixerit. (/) luculis. (m) rcspeclatoribus ; iJ, inspcclo-
ribus. (n) Vide liaron ad uim 092, pag 6H. (0) ipse papa; B, ipsc Scrgius. (p) B priESulibus. (7) co
tempore, (;•) II, charlale, lociv! depravatus.

898 ANASTASII niBF.IOTIIECAnil. 896

suljscribcndum Sci'gio pcnilifici, utiioto ra|iiti omnium saccnJotum, dircxit. Qui bealis-

10 simus ponlifex, ut dictum est, penitus eidem Justiniano Auguslo non acquievlt, nec
eosdcm lomos susciitcre aut lcctionc (u) pandcre passus cst. Porro cos ut invalidos
respuit atque objecit, eligens ante mori quam novilatum errorihus consentire. Qui im-
peralor Sergium magislrianum in sprelum prajnominati pontificis Uomam mitlens, Joan-
nem Deo amabilem Portuensem episcopum, scu Bonilacium consiliarium apostolicae sedis

l.T secum in rcgiam abstulit urbcm.

Ifil Deinde Zacbariam immanctn snuin i)ri>tospatliarium cum jussione direxil, ut
pncdictum ponlificcm simililcr iii regiam dcporlarct urbcm. Scd miscricordia Dei pra;-
vcnientc, bcalocjuc Pctro aposlolo et apostolorum Principe sutTragante, suamque Eccle-
siam immulilatam servante, cxcilatum cst cor llavcnnalis militia!, ducatus etiam Penla-
5 politani ct circumquc partinm, non permiltcrc {b) ponliticem sedis apostolica; in rcgiam
asccnderc urbcm. Curnque ex omni parte multitudo mililiai conveniret, Zacharias spa-
tharius (c), pcrlerrilus ct trepidans ne a lurba mililia; occidcrctur, portas quidem civi-
latis claudi et tencri pontiliccm (</) postulabat. Ipsc vero in cubiculo poiilificis V), Ire-
mebundus refugit, dcprccans lacrymabililcr ut sui pontifex misereretur, nec permillerel

10 qucm(]uam cjus animaj infcstari. Exercitus autem Ilavennatis, ingressus pcr porlam
beati Petri apostoli, cum armis et turba (/) in Lateranense cpiscopium venit, pontiriccm
videre sestuans, quem, fama vulgantc, per noctem sublatum et in navigium missum
fuisse cognoverant [g). Dumque fores patriarchii, tam inferiores quam superiores,
essent clausse, has in terram, nisi velocius aperirentur, mittere niinarentur (A), pra- ni-

15 mia timoris angustia et vila^ dcsperatione Zacharias spatharius sub leclum (»") ponlificis
ingressus sese abscondit, ita ul mente exciderct et perderct sensum. Qnem beatissimus
papa confortavit, dicens ut nullo modo timcrct. Egressus vero idem bealissimus ponli-
fex foris basilicaii domni Tbcodori papa; apcrtis januis in sedcm ij), quoe vulgo appel-
latur sub Apostolis, generalitatem militice et populi, qui pro eo occurrebant, honorilice

20 susccpit; datoquo apto et suavi responso, eorum corda linivit. Quanquam illi, zelo
ducti pro amore ct reverenlia tam Ecclesite Dci quamque sanctissimi ponlificis, jam a
palriarchii cuslodia non reccsscrunt (/■•), quousqiie dcnominatum spatharium cum inju-
riis et contumcliis a civilate Homana foris depellcrcnt (f). Nam et is qui illum miscrat,
ipso etiam tcmpore est, Domino rctribucnte, rcgno privatus. Sicque Ecclesia Dei imper-

25 turbala cnm suo prtcsule, Christo favenlc, servata est.

1«« Ilic bealissimus vir in sacrario beati apostoli capsam argcnteam, in angnlo obs-
ourissimo jaccntem, et ex nigredine transactae annositatis, nec si es.sel argentea, appa-
rentem, Deo ei revelante, rcperit. Oratione itaque facta sigillum cxpressum abstulit,
locellum aperuit, in quo interius plumaceum ex holoserico superposilum, quod slaura-
5 cis dicilur, invcnit. Eoquc ablato inferius crucem diversis ac |ireliosi3 lapidibus peror-
natam inspcxit, de qua tractis qualuor petalis, in quibus gemroiB clausae eranl mirae
magnitudinis, ct ineHabilem portioncm salutaris ligni Dominica? crucis invcnil. Quse
etiain cx die illo pro salute humani generis ab omni populo Cbristiano die Exaltationis
sanclse crucis in basilira Salvatoris, (]u;c appcllatur Constantiniana, osculatur ac adora-

iO tur. Hic fecit imaginem beali Pctri ajwstoli, qu.-e est in parte mulierum. Ilic fecit tliy-
miamaterium aurcum majus cum columnis ct cooperculo, quod suspendit ante imagincs
tres aureas bcati Pctri apostoli' in quo incensum ct odor suavitalis festis diebus, dum
missarum solemnia celcbrantur, omnipotenli Dco opulcntius mitlitur. Hic posuil in ab-
sidia basilicic suprascriptic supcr scdcm apallarcam ,m; argenteam, pcns. sing. libras

N0TUI..K .MARGINALES FABROTTI.

[o) lcclioni. (h) ui n^-in pormitt(^ront. {>•) B. protospatnrius. {d) a ponlifico. (*1 ad pcdes poutifieis.
(f)' lurba non niodica. (;/)• aiidi(Mant. [h) H, minabnntur. (i) lecto. (/) scdens in sede. (t) reoe-
dcrcni. (/) cxpulisscnt. ^m) appellariam.

897 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — SERGIUS. 898

13 centum vignti. Ilic fccit in basilica suprascripta faros argenteos sex, pens. sing. libr.
triginta, qui sunt super trabes ad ingressuin confessionis.

1A3 Hic fecit in circuilu altaris basilicae suprascriplai tetravila {a) octo, quatuor
ex albis (i), et qualuor ex coccino (c). Hic lectum et cubicnla, quce circumquaque
ejusdem basilica; sunt, quEe per longa lempora stillicidiis el ruderibus fueranl
disrupta (</), studiosius innovavit ac reparavil. IJic musivum, quod ex parte in
5 fronte atrii ejusdem basilicse fuerat dirutum, innovavit. i^imiliter el specuia
ejusdem ecclesiae, quae super sedem sunt, vel regios arcus majores sunt, reno-
vavit. Hic corpus beati Leonis probatissimi Patris alque pontificis, quod in
abdilo inferioris (e) secretarii prsedictae basilicee positum fuerat, facta diligentius
tumba in denominata basilica publico loco, ut sibi fueral revelatum, reposuit, ac locum
10 ipsum ornavit. Hic fecit palenam auream majorem habentem gemmas ex albis (/), et in
niedio, ex hyacinto et smaragdo, crucem pensanlem libras viginli. Hic tectum et cubi-
cula universa in circuitu basilicae beati Pauli apostoli, quffi longa per tempora vetustate
confecla fuerant, sludiosius innovavit ac reparavit. Simiiiler el trabes fecit de Calabria
adduci, et quae in eadem basilica vetustissimas invenit, renovavit. Hic imaginem aposto-
13 lorum vetustissimam, qute e.-at supcr fores ejusdem basilicce, mutavit. Hic fecit ambo-
nem et cyburiuni (g) in basilica sanctorum Cosmse el Damiani, ubi el multa dona oblu-
lit. Trulium vero ejusdem ecclesia^ fusis charlis plumbeis cooperuit atque munivil. Hic
cyborium basilicfe sanclae Susannae, quod ante ligneum fuerat, ex marmore fecit ; di-
versa quoque cymilia aurea et argenlea, vel immobilia loca illuc {k) condonavit. Hic
20 basilicam sauctae Euphemiie, quae per multa tempora fuerat detecla, cooperuit ac reno-
vavit. Hic basilicam sanctae Aureae in Ostiis {i), quae similiter fuerat detecta vel dirupta,
cooperuit, suoque studio renovavit. Hic oratorium sancti Andreae apostoli, quod ponitur
Lavicana {j) a solo refecit.

Itt4 Hic statuit ut tempore confractionis Dominici corporis Agnus Dci, qui tollif
peccata rnttndi, miserere nobis, a clero et populo decantetur. Constituit autem ut diebus
Annuntiationis Domini, Nativitalis, et Dormitionis sanctae Dei Genitricis semperque Vir-
ginis Mariffi, ac sancti Simeonis, quod Hypapanlem Graeci appellant, lilania exeat a
r> sancto Adriano, et ad sanclam Mariam popuhis occurrat. (A) Hic fecit in basilica sancli
Laurentii martyiis, quse appellatur titulus Lucinae, arcus argenteos quatuor. Hujus tem-
poribus Aquilegiensis Ecclesiaj archiepiscopiis, et syiiodus quae sub eo congregata est,
qui sanctum quinlum universale concilium ulpote errantes suscipere diffidebant, ejus-
dem beatissimi papte monilis atque doclrinis insttucli, conversi sunt, iidemque venera-
10 bile concilium cum satisfactione (/) susceperunt. Et qui prius sub erroris vitio teneban-
tur, doetrina apostolicae sedis illuminati, cum pace consonanles veritali, ad propria
relaxati sunt {m). llic fecit coopertoria vel vasa aurea et argentea plura per diversas
ecclesias ad usum et oinatum ccclesiarum Christi. Hic ordinavit Damianum archiepisco-
pum sanctffi Ecclesia; Ravennatis, atque Clementem Frisonorum (n). Hic ordinavit Bcre-
15 chyaldum (o) Britanniae archiepiscopum. Hic ordinavil per diversas provincias episcopos
nonaginta septem. Fecit autem et ordinationes duas per mensem Martii : presbyteros
decem et octo diaconos quatuor. Qui etiam sepnltus est ad bcatum Petrum apostolum
VI (]j) Idus Seplembris, indiclione .\v, Tiberio Augusto; et cessavit episcopatus mensem
unum, dies viginti.

NOTULjE MARGINALKS FAlillOTTi.

(«) Irabes. (6) ex eisalbos. (r) quutuor cncciiieos. [d) * dissipatu. (f) * abilitis iufcnoiibus. (/1 " uibas.
(g) ' cybnrium. (h) " iliic. (?) * U, Ostiis, Tiberinis. (j) " via Lavicunu. [k) Vidc Danm mI atin 032 in /i«.
(0 * satisfacti. (m) * revcrsi sunt. («) Frisonum. (o) li, lierccluaiJuin. ^jij D, (luiiUo.

899

ANASTASIl RIRLIOTllEGARII

900

VARI.E LECTIONES.

Ex codicc Farncstano LXXXVI.

Num. i58, lin. i et 5, priori canloruin pro doc-
Irina cst traditus, et acolotus.

Num. 15'J, lin. 24, pro aliquas incantationes et
loculos, quos colebat, vel sorlcs.

Nutn. ICO, liii 6, vel ceteris preconsulibus. iin B,
quod scevro carnali vocatur.

Num 1G2, tin 7, ctineffabilemportioncmsalutaris
ligni Dominice crucis interius rcpositam invenil.

ISum 163, lin 2, hic tegnum et cubicula. lin 10,
haliuntem in gym gemnius ex albis. tin 12, hic te-
gnura et cubiculu. lin 10, hic ciburium basilice
sancte Susanne quod ante ligneum.

Aum IGi, tin lU, diaconos iv ; sedit annos xiii,
menses viii, dics x.\iii. lin 20, ct cessavit cpiscopa-
tus dies L.

Ex codice Valliccllano.

Num 158, tin 1 cod. Vullicel. concordat cum. licij.,
Mai: et Tliuan. el ita. lin 4, 6. 19, 21 et 25. lin 10,
ul laudd. codd., cxceptis his et una quidem pars,
quibus adha'rcl vuUj. lin. 15, unus alii locum non
cederet. lin 17, vel cleri seditiosi pars plurima. tin
20, de persona nominuti.

Num 150, tin 2, cod. Vutiicel. denoniinatum ve-
nerabilem prcsbyterum etc. ul rey. Muz. et Thuun.
Excipe tamen luvc, nempe, volcnsnolenssuunidomi-
num et electumingressussalutaret,(yurtu5(OMford«<
cum textu vuUjalo. lin 0, promissa pccunia, vel aliis
diversis donis Joanni Palritlo ct Exarcho, cogno-
mento Plaiui {legc si placet, ut in edit.) cum sutsju-
dicibus et ut taudd. codd. hic. lin S, sic abdicte,
mendose. Im. 8, ut laudd. codd. cum quibus concor-
dal etiam. lin. 10, 11, 13, U, 10. ibid., itcmtin.'22,
lin 11, illi quidem retrugari non valuil Ecdesiu.
Quia beati apostoli Ecclesia; idem exarchus. lin 1(3,
et ubi ad compunctionem. lin 17, canlharas (tcyc
canlhara.) lin 20, et licet. ut nra;latum est. ////(/.,
idem mis., ctc, ut taudd. codii. iin. 23,tempus,Dei
beatique apostolorum principis Petri intervcnienle
judicio, et ab otficio arctiidiaconatus privalus est
propter uliquus incantationes et loculos quos, etc,
ut laudd. codd.

Num IGO, lin 3, cod Vatticel., et ipse papa subs-
cribere, ul Rcij, A/di et Thuan cum quibus cancordal
eliam lin 7 el S. Item lin 10, 12 ct 1(5. lin 5, in sex
tomis conscripla. <in 5,0, id cstConstantinnpolitano
Alexundrino et Antiocheno, ctc. ul laudd codd lia
12, atquc abjecit. lin 13, Const tuncimperalorSer-
gium magistriannm in despcctum.c^c Hi/(im/(/c(ii/(/.

.\um KJl, lin 1, cod. Vallicel.' mcndosc, Zacha-
rium immanemsuumprothospurium^/c;/('prot(ispa-
tarium) impcrator cum jussione. /1« 3, bealoque
Pelro apostolorum principc sutfruganle, suamquc
(naviculam) (f' naviculum est varians leclio in lextum
ittalii) immaculatam servante Ecclesiam. linocon-
cordat cum lieij., .Vdi. ct Thuan., cl ila lin'.\ 12,15.
17, 21, 25 t'/ 27. tin 7. Zucbarius spatarius. lin 10
deprecans miserabililer ut sui misercrctur. lin 17,
abacondit ut mente excederet. iin 10, foris basili-
cam qu.T dicilur Domni Th. e.c, ul laudd. co(Ll.
tin 25, quam(]uc beatiasimi pontificis a Pat. cust.
non recedcrent.

Num 102, /in 3, codd Vatlicel concordat cum Rcg,
(Vfl; (•/ Thu et ila tin 8, 10, el II. tin 4, plumalium
ex olosirico. lin 5, quod stauracyn. lin G, adorna-
tain. /in7, niugnitudinis, inoiralJilem. /inl2,miijo-
rem cum columpnts ct coopereulo.qucmsuspendit
ante eandem imoginem, in quo incensum. <tn15c(

A. 17, ut laudd codd. lin 16, pens. libras cxx ete. ul
iidcm Codd.

A'«m. (03. Lini,cod Vallic^t confordal cum heij, Max,
et Thuan ct ita lin 3. ibid et Im l>, 7, 9, 10, 18 el 1'J,
20 et 21. lin 10, fecit etiam patenam elc. ul laudd
eodd, exceptis liis : pens libr xx,quorum loco Thuan,
lieg cl Maz halcnl pens libr xii. lin 14, ct quas in
ead Busil vetinvenil, reparavit. lin 15, imaeines.elc.
ultaudd codd. lin 17, in basilica Cosma; ct Uamiani.
Al in marfjine nolnlur, ut in ICTtu. lin 22, fuerat
distccta coop et ren. Sed et basilicam S. Aurea; in
hortis. tin 23, fuerat dislecta vel diruta. lin 2-4, ora-
toriura etiam sancti. tin ead, via Lavicanaa solo ref
inbasilicam quoque,<iua; appcllatur titulus Lucins
lecitarcus argenteos iv, elc. ut laudd codd.

Num 1(14, lin \,codd Vallicet concordat cum Reg,
Max- et Thuan. tin 2, constituit autem ut in diebus
Purilicationis Domini,et sanct.-e Dei Genilricis sem-
perquc Virginis Mari.T. Et nota qmid hic scripln le-

T> ijuntur scc curis in margine h.vc verha a recentiori
manu,h\c locus paulo alitcr lewtur apud Alcuinum
lib de Eccl ofli 1'. 41, col 1, de Purific S. Maria;. tin
4, quam Gr.-cci Ypopunti appellant, menkisc. lin 5,
letaniu exeat a sanclo Andiiano. lin 6, occurrat ;
hic ordinavit Damianum arch S. Eccl Raven. llic
ordinavit.liernuardum Britarchiep atqueCIemeatem
in genle Frisonum. Hic ordinavit per diversas prov.
tin 7, xcvii : hnjiis tcniporibus Aquileien Eccl ar-
chicp.ii//in7. tin 8,Pt congr esl sancli lcye sanclum
quintura. lin 0, ut lnudd codd lieg, Maz et Thuan.
elilalinlO,ibid. idemque venerabile conciliumsatis-
facti susceperunt. lin 13, reversi sunt, fecit autem
ordinationes 1 1 per menscm Martium. /in i9,uilaudd
codd. tin 20, ct cessavit episcopatus dies 1, mens xx.
Etnotiilurinmargine:h\c eligilurpapam Leouem pcr
putricium.

i4;»U(/ Faljrollum cx ciHlice Frehcri.

'■' Num 158, lin 4 el 5, .IB, priori cantorum. lin 0,
AB, Susannus. qui. lin 15, .iB, unus alii.

Num 150, lin 8, .1, persuadendo vocabat, B, veni-
re persuaderent. lin 20, AB, Christi idcm./in 2i,A,
lucalis, B, localis.

Num 100, lin 3 el 4, .4B, pro eis. /in (\, A B,

fira;sulibus. Un 8, A, niissos in lucollo, B, missa in
ucello. lin 14, AB, pr.T;norainati ponlificis.

Num 1CI, tin 6, sedis in regiam duccrc jussit
urbcm. linea 5, permitlebal, B, permiserunl. linfa
7, B. protospatarius. lin 20, a sedo apostolica.

.Yi(»/i 102, tin 7, AB. intcrius roposilam porlio-
ncm. lin 15 .1, appallariam. iin 17, .1, fora, lin cad.
Jl, lib. 17(1.

.Vum 103, tin 1, A, tetrabila, 13, lelravela. /111 6,
.\li, vcl regias argenleas. tin 10, .\B, habentem in
gyro. tin 12, B, hic fignum. tin 10, U, rcnovavit. lin
17, A, ciborium, B, tepurium. lin 10, B, tcgurium
basilicip. lin 20, A, cubilia aurca.
D .Yum 164, tin (6, Bcrtoaldum. tin 20 A, cpisco-
patus dics 50.

Ex codice Regio, Mautrino et Thuano.

Num 1.58, lin 1. rop cx palrc Tib ortus in B. lin
4, priori cant. lin 6, qui ad duas. lin 10, pupulus
Ilomana' urbis in d. p.d.est : el una quiclem (Jf.et
V. q. pars). lin 15, alii. I. n c scd utriquc unanimi-
ter p. tin 17, vol cleri soditiosi pars pl. ibid et ci-
vium mult. lin 10, intcntio. <tn20,)n pcrsona. /in 21,
Chr martyris, quod esl intra suprascr p. i. cl cx.
euni in Later episc cl. acclamatiooibus d. tin 25,
virum prcsbylerum cl. quia val.

901

HISTOUIA DE VITIS ROM. PONT. — SERGIUS.

902

Num 159, lin 2, den venerabilem patrem [M, v. A
presbyterum) sal et osc. Paschalis vero nullo modo
pras eordis duritia quiescebat, donec coactus, et
conf. u. n. suumelectum salutet dom. /z« 6, donis,
Joanni patricio exarcho cogn. Platium cum suisju-
dicibus, donec persuaderet eum Romam venire ne-
mine sc. lin 8, ut nec signa, vel banda. lin 10, nisi
in p. lin 11, in p. venerabilis Sergii inv. lin 13, mi-
seriam, dispendium, et d. i. eo quod. lin 14, pro-
misScB fuerant auri librs, quas aperte ab ecclesia
expetebat, Sergio venerabilielecto proc quod neque
eas pr. d. n. possibilitasdandiei suppetebat. /ml7,
canlnara. lin 18, 19, scd neque in hoc ib. donec, ut
dictum est, acciperet auri Iibras.<in20, idem mis P,
di?p et damnum inflixerit. lin 22, in sedem. iin 23,
tempus Dei, et B. apost. principis interveniente ju-
dicio, et ab officio archidiacouatus privatus est pro-
pter aliquas incantationes, et loculos, quos colebat,
vcl sortes, quas cum aliis respectatoribus suis t. et
in monasterium retrusus. Post quinquennium au- t>
tem prffi cordis d.

Num 160, lin 1, Justin. A, c. in regiam urbom f,
i. lin 3, et ipse papa s. ib. acquievit pro eo p. tin 5,
diffinita, et m sext. conscripta at. P. id est. Constan-
tinop. M. et Ant vel cffiteris pra^sulibus, qui eo t. lin
7 el 8, confirmata. Hfec itaque missa in loccllo, quod
schevrocarnalivocitatur, in hanc Uomanam urbem.
lin 10, directa sunt, sed venerabilis pontifex, utd.
est. lin 12, lectioni p. 1. 4, abjecit, lin 14, cons. Tunc
imp s. m. in despectura pr. P. Romam misit, qui
Joan. tin 16, in reg urb abst.

Num 161, iin 1, proct Imp c. i- tin 3, Pctro apost
pr. ib. immaculatam s. lin .5, ut non pcrmitterent P.
Ap. s. lin 9, a pont postul. Ipse vero ad pedes pon-
til. lin 10, ut sui mis. tin 12, turba non modica. tin
ead, venit ad pont videre exKstuans Zach, quem
fama v. p. n. s. et in navigio m. f. audierant. tiii 15
clausffi, et eas. tin 17, sub lecto. tin 19, basil qu.e
dicitur domini Th. p. ap. i. sedens in sede sub Ap. „
lin 21, occurrerant. /in23, pont a pat cust non re- '-'
cederent. Iin25, f. expulissent. Eo quoque, tempore,
et is, qui illum m. est Domino retnbuente regno pr.
lin 27, est servata.

Num 162, lin 2, et nigr. lin 3, Domino ei r. tin 6,
ornatam. tin 7, magn inest. tin 8, Dom c, interius
repositam i. qua ex illo die (M, ex d. illo). tin 10,
adoratur ac osculatur. lin 11, imag auream beati
Petri apost qua; est in patrem mul. Ferit quoque
thim. tin 12, ante eamdem imaginem, in quo insen-
sum. lin 15, posuit ctiam in absidam. linead, appel-
latam arg pensantem libras 120 ; fecit quoque in
sup bas far. tin 17, pens lib 170.

Num 103, lin 1, fecit in c. al. bas sup trabes 8,
quatuor ex eis albos et 4 coccincos, tegnum etiam,
et cubicula. lin 3, qua;, et pcr I. ib. dissipata, st. re-
novavit, et rep mus quod (N, Musinum quoqueq.)
lin 5, disrutum (/'or^ disruptum). tinQ, tam qua: s.
s. s. quamquc supcr regias arg majores ren. lin 7,
quod m abditis inferioribus. tin 9, ut sibi rev f. lin D
10, orn. Fecit autem p. a. m. habentem in giro
gcmmas albas, et in medio crucem cum jacintis
et smaragdis p. tin 12, hic tegnum, et cub. Un
ead, Petn (M, Pauli). Iln 14, et quas in cadem
eccl v. lin 15, ren imagiiies quoquc ap. vetustissi-
mas q, lin 16, mut, Fecit etiam ambonem, et cibo-
rium. tin 18 et 19, mun ciborium quoque s. Sus

3uod antea I. tin 20, diversaque cimilia. tin2l, illic
onavit, bas (juoque s. Euph. iin 22, distccta, tin
ead, renov, oratorium etiam s. Andrea;, quod pon
via Laur a. s. ref. sed et bas s. Aurerc in hortis q. s.
f. distecta, vcl diruta, coop s. st. renov. In bas quo-
que s. Laur m. q. ap. tit luc fecit arc argcnt 4, fccit
et coopertoria, vel vasa aur et arg plurima per d.
etc. ut num seq. tin 14, post verbum Chrisli.

Num 104, tini, hic constituit nt tcmpore c. otc
ut ibid. lin 3, ut in dieb. Purilicationis [sic cmenda-

tuin, cum (intea lcgerelur, Annunciationis, Domini
Dormitionis, et nat s. D. (M, Annuntiationis, Dormi-
tionis, et Nativitatis D. s. Dei Gen.) lin 4, Hypo-
panti {lege Hypapanti !'f/Hypapante.)/in 5, lelania.
(iii 0, occurrat. Hic ord Dam arch s. eccl Ravenn.
Hic ordin Berfluandum (jV, Berfluardum) Brit arch
atque Clementem, Ingentem, Frisonum. Hic ordin.
per. di. pr. tin 17, septem. Hujus temporibus Aqui-
leiensis eccl arch ut l. 7. tin 8, est sanctum q. lin 9,
sed ejusd. tin 10, pap» spirilalibus monitis. lin 11,
concsatisfacti susc. tin 13, roversi sunt. Fecit autem
Roma; ordinationes 2. tin 19, quatuor, episc ut su-
pra. Sepultus est autem in bas b. Petriapostb. id.
s. indict. 14. tin 20, mens, I, dieo 20.

Ex codlce Tliuano allero.

Sum 158, lin 6, qui. tin 9, solet. lin 10, pop Rom
v. tin 11, alia vero P. tin 14, basilica. tin 15, loco.
tin 17, vel cl. seditione. tin 19, intentio, Deo adju-
vante. linZZ, intra pal int et exinde eum ad Later
episc cum laud clamationibus d.

Num 159, tin 1, quo ingressu, lin 3, Paschalis
vero n. m. per cordis duritiam sinebat, d. lin 10, ad
propinqua Rom civ. lin 14, centum auri libras a. p.
tin 20, auri libras acc. ibid idem mis. /in22, presby-
ter el. lin 23, temporis, et abolTar. propter aliquas
incantationes, et luculos p. c. vel sortos q. tin 26,
prost q. per cordis dur.

Num. 190, tin 2, convonerunt, etd. subscripse-
runt. lin 3, acquievit pro. lin 5, conscripta a t. p. id
est, Constant Alex et Antioch v, c. prssulbus.
lin 8, in locello, quod scebro carnali voc in hac
Romana urbe ad c lin 12, lectioni p. lin cad, ab-
jecit.

Num. 101, lin 4, imraaculate s. liii 8, tenere P.
lin 12, cum a tubis in Lat. lin 14, quamque sup. e.
c. et has in t. n. citius ap. tiii 17, sub lecto lin 18,
conlbrtabat, d. nullo m. timcre es. v. idem et b. P.
f. B. qua; dicitur Domini T. p. ap. jan et sedens in
sede sub Ap. lin ::i. occurrerant.

Num 162, lin 2, jacentem invenit. lin 5 staura-
cin. iin 8, crucis interius repositam ia,lin 11, imag
auream. lin 15, appellaream. lin 16. arg 7. tin 17,
pens. lib. 170, ib. ad ing. in confessionem.

Num 163, lin 5, disruptum. lin 10, habentem in
giro gemmas ex his. lin 14, adduci, et in cadem bas.
quia ver. in. lin 10, immutavit, /1'« 17 ciborium.
lin 21, illic c. lin 22, fuerat distecta, vel disrupta
coop. lin 23, hostis q. s. f. distecta vel disr.

Niim. 164, lin 4, ypopanti g. a. let. lin 10, spri-
talibus monitis. tin II, satisfacti s, lin 15, Ravcn-
natis. Hic ordin. Beroaldum archiep atque Clemen-
tem in gentem Frisonorum. /«« 19, sepultusest in-
basilica beati Petri apost. /('«20, ind 14.

.ipiul Peniam e.v codiee Cavcnsi.

Niim. 158, lin 2, annis. lin 3, clerum romanum
lin 6. Suzanna; qua;. lin 14, basilica. lin 19, intentio
lin 23, Lateranonsi episcopio.

Nmu 159, lin 3, modo pr.-e cord. //?( 7 et 8, nomi
nem se scientem r. v. persuaderet. lin 16, possibi-
litas suppetat. lin 20, aura librarum. lin 20, mo-
naslerio.

Niim 160, lin 5, conscripta. lin 7, subscripta ma-
nuque. lin 8, in hac Romana urbe. lin 12, atque
objecit. tin 16, sodis in rcgiam.

Num 161, lin 6, aposlolic.Te sedis. lin 10, nec per-
mittero. lin 13, navigio. iin 17, seabscondit. /in26,
ipse ut temp.

Num 162, /(>i 4, olosyrico. lin 12, aureuni majo-
rcm. tin 17, quK sunt.

Num 163, tin 6, qua? super sodem, vcl regias ar-
gas majiiro.s. /in 16, animonem. /fn 20, div qua-que.

Num lii'i, lin i, ippopantia g. a. litania. lin 10
p:ip,r spiritualilius monit. lin I f , conc satisf. lin (5
diamianum. lin 16, bcrethyaldum.

903

ANASTASll blBLlOTIlECAUll.

9(14

NOTiE VAHIOIIUM

ALTASERRA.
Nuin. 158, linea 7. — Hk lcmpore prabytemtus
sui impi(jre pcr avmctcria dirersn missnruin sotcmnin
cetebrahut. In ea;[iietcrii.s eranl oratoi'ia, sru ultaria,
in quibus (iobant stationcset conventus Chrisliano-
rum orationis causa, et missajcelebrabantur. Anas-
tas. in Gregor. 111 : Ilcm in civmetcrio suncuc Pctro-
nilUc stationcm annuam duri inslituit. Hinc tempore
Decii volitum Christianis ne in ca;mcteria pcdem
infcrrent. Pontius diaconus in Vit. Cypriani, apud
Surium. Sept. ii : Prakcpcrunl cliam ne in alitfui-
bus locis conciliahula fiant, ncc cwmcteria, ingredian-
tur. Populum Aicxandrinum ne communicaret cum
Georgio pseudoepiscopo orationis causa in cocmc-
terium secessisse narrat Socrales, lib. ii, cap 23 :

Tfj £S5o[ia6i (ir:i •:?,•/ iY;»v R£vTT,-xOTTt,v 6 ^»4; vr.jflsuja;

C^v.Os •jTipa 1(5 xot,u.T,TT,p(ov sC^aoOo'.. Ilebdomude enim
qux est post sanctam Pentecostcn, populus cuni jejti-
nas.<<et, oralionix cnusa, regressus cst ad cameterium.
Idcm Theodori., lib. ii, cap. 14.

Num. (59, lin. 2. — Et ini/ressus denominatum
sanclissimum clcctum .salutavit ac osculatus cst.
Tlieodoro ct Paschali iii concursu clectis, Scrgius
schismais solvcndi causaciectus, Theodorus unuse
duobus in schisuiatcclcctis,adSergiumacccssit per
adorationoin ct osculum. Cardinalcs elepiscopi ad-
miltuntur quasi fratres ad osculum Sommi pontili-
cis, imo et ipsi abbatcs exempti (Cup. Cum olim de
priviletj.) episcopietiam propler reverentiamordinis
admittuntur ad osculumprincipis. Ambros.. cpist.
27 de lcgationc ad Maximum Tjrannum Treviris
scdcntem : " Ubi sedit in consistorio, ingressns sum,
assurrexjt ut osculum darct, » Hilar. Pietav., con-
tra Constantiuni : « Osculo saccrdotes excipis, quo
et Christusprodituscst. » Laici in ordinatione Rom.
pontificis osculantur podcs. .Anastas., in Valenlino :
(< Ac deinde condignis gloria; laudibus, et bonoris
amplitudine ad Laterucnse patriarchium ab ipsis

A !-ia' Uonianx depositus ob aliquas incantationes,et
cultumlucoruiuquoscolebatcumaliisreepectoribus,
id est culloribus. Krant qui ad arborcg vcl fontes
vata ct prcccs faciebant. Syn. Antiss., can. 3 : [ion
licet inler sentes aul arborcs sacrivos vel ad [ontes vota
cvsolverc. llcspectarc,vcrbum frequentativuin, idem
(|uod colere, cum reverontia respirere. Velleius Pa-
tcrcul., lib. n ; linpctratoque ut manum continijerel,
rcvcrsus in naviculam, sine fine rcspectans Cxsarcm,
ripx suorum appulsus est. Inde respectores.

Num. 100, hnea H. — Missus in lucellum, quod
srebrum carnale vocilutur, in hunc Homanam urbem
ad conl\rmuiulum.?!CchT\xm cst horreum ; inde emen-
dandus Ingulphus, in Cbronic. Croyland. : Citpil,
birgicnle Domino, bonts omnibtu abuiidure, ul tam in
thesauris ac scauris, quam in lerris ae tenementis, ei
pro primis amLssis dupliciu jiostiiwduin rcdtUrenlur.
Pro scauris, lege scebris, vel sceurit.

Linca 13. — Imperator Serijium mugistrianum in
n sprelum prxnominuti pontificis lionuim millens. Ma-
gistriani sunt agcntrs in rebus, sic dicti,qaiainter
onicia pulatinamilitabantsuli dispositiune magistri
ofliciorum. Aiiibros., dc Oflic, lib. ii, cap. 27 :
Lcijcbc.tur reseripli forma direclio magistri offiriorum
slatula, aijcns in rebus imminebat.

Num. lt)2, linca 3. — Orutione itngue faetu. fiyil-
lum crprcssum abslulu, locellum uperuil,in quo inle-
rius yilumatium c.c holo.^ierico superposituin, quod
slatirucis dicilur, (HrcHiY.Capsa urgentoa,in qua erul
portio ligni crucis Uominica?,sigillo erat obsiguata.
Thecx rcliquiarum solcbanl sigillu obsignari.
Grcgor Turon de Mirac martyr, liL i, cap 33 : Ve-
niens vero abbas, ablato ub armurio sigiilo, cupsain
rcperit obseralain. Ligno crucis superpositum crat
plumacium ex holoserico. Plumatium erat vclum e
panno scrico, in modum plumarum avium con-
texto. Ambros. epist 27 : Cuin de eo convenirem co-
miles ejtis, ne siiie vesle. sine pluinalio puUrentur

deductus, et in pontificali es"t positus throno, cujus p e.rtrudi scncm. Et hoc est quod vocabant opus plu-
' " ■ u3 Qg. '-' marium seu plumatile. Plautus, in Epidico :Cuina-

ovantcr ab omni Ramanoruin seiiatu podib
culatis, » ctc. Etiam cardinales in ordinatione ponti-
iiris demittunt so ad osculum pedum. Radovic, de
Gest Frideric, lib. ii, cap. 00 : Deinde sicut mos
est, domini cardinaloset rlerusRomanus, lotus qui
prwsens erat, et qui postoa cunlluxorat, populiquo
Komani pars maxima, ))edes ejus osculati sunt. »
Et Petrus Damiani, cardinalis et Ostiensis episco-
pus, consullus de Cadalono anlinapa, et Alexandro
II, uterverus pontifex judicanuus esset, lib. iii,
epist.4: «Manusdo, imiuil, plantasosculor, et non
modo ipsum apostolicum, sed etiam apostolum, si
jubetis, apello. » Etiam ipsi imperatores osculantur
pedes pontiliois. Constantini pontilicis pedes oscula-
tus est Justiniunus II, de quo .•\nastas. in Constan-
nino : « In dic autein qua sc invicem viderunt,
Augustus Christianissirjus cum rogno in capilc sese
prostravil, pcdcs osculans ponlilicis. » Siginollus
princepsRcncventanorum aSergiolI benedictionem _.
suscepit, prius osculatuspcdospontilicis. Anaslas., "
in Sergio II : " Quem pr.-esul cum suscppisset soio
prostratus, prctiosos ipsius pedos humiliter oscula-
tus est, et ab eo bcnedictionc suscopta, ab cjus
conspectu cgrossus cst. >■ Dcniquo in eloctiono
Rom. pontiflcis mos anliquus fuit osculandi pedcs
electi. Idem in Leoiic IV : «c Qui morem conscrvan-
lcs anliquum, omnes osculati sunt pedcs. » Idem
in Benedicto III : <c Et proccdontes vestigio ipsius
osculari coeperunt. «

Lin. 23. — Prxdiclus vcro Pnschalis, non posl
mtillum icinpus, et ab officio archidiaconatus, pro
uliquihus incantalionibiis cl lucis quos colebat, vcl
sortibus quus cum aliis rcs]h'cloribus ti-ncluhat, Dci
bcatiifue upo.ilolorum Principis Pelri iniervcnicnte
judicw, prwatus cst, Paschalia archidiaconus Eccle-

///<' anl plumulilc. Plumatum. Petron, in Satyric
Plumato amwlus aureo bubilonico. Grcg Turon, de
Mirac martyr, lib i, cap 97 : E.rstat mcnsa niveis re-
lata menlilibtis. operi plumario cj:omala. Inde plu-
marii sunt artilicos, qiii id genus vestis conlexunl,
L. 2, Cod dee.rcus artific, lib x. Jul lirmic, Mathes
lib III, cup 10 : Linteones aul pluinurii. Idom, cap
13 ejusd libri : Facicnl linteones, aul luniranun lex-
toies plumarios. Et hoc genus veslispretiosissimum
fuit. Vopiscus.in Curino : Quid lineas petiUis .Egyplo
loquar, quijl Tyro et Sidonc lenuitaW {lerluridas, mi-
cunlcs purpura, pluiiuindi diffirultate pcrnobiles. \vc
modo vostcs,iino elloric^c sulobunt contexti squam-
mis scu laminis ferreis in raodum plumarum, Vir-
gil .\I iEneid :

Ouein pelli.-i abenis
In pluinaiu sqiiaiumi^, auro conserla tegebal.

El vela antc lores xdium plumario operc tcxta poni
solobant. Anastas,in Grogorio IV, in lin : Et veluin
uiite januas linteum pluinatuin unum. Aitcs holose-
rico quod slauracis dicitur. Vola de stauracio sunt
vora 0 scrico cel purpura variis lloribus vcl fipuris
intexla,qu.-B c T\to pctebantur; undcetTyrio dicta.
.•\nast. i/(' statiracis seu Tyria.

Lineu 6. - 0* qtia trartiis qu^ituor peliilis, rn qtii-
bus gemnuT ctausx erant. Pciahim,a (jricco rrriXov,
est corona aun^a quam gestabant sacc^lotc.s, vel
qui crant e gcncre saccrdotum.ul Joanncs apostx)lu8
cl Jacobus Tratcr Domini. De Joanne Euscb, lib iii,
cup. 2.0 : 'tt; i-^vijh, tipf:.;, •rt rtTaV.ov ■nsopT.ii;.
fimi esset saceriUis, relatum {lestavil.Ue Jacobo Epi-
phan, in Panar. hacres 29 : WWi «ai m r<Ta>*v im

rf,; xe:»V.-f,; (f^v xjzi siw.v.

Linea 1, — Et inefiabilem porlimem ioliUaris li-

90a

HISTOHIA DE VITIS UOM. PONT. — SERGIUS.

906

gni Dominicx crucis invenit, qux elinm ex illo prn
snlute luimani gencris ab omni populo Chrisliano die
c.raltdlioiiis satict.T crucis iii hasiliia Salraloris, i/ux
ajijicllatur Conslanliniana. osculatur ac adoraMr. In
die Exaltationis crucis Dominicajsolemnis instituta
est adoratio crucis per osculuni in basiliea Latera-
nensi. Pagani etiam solebant oseulari signa doo-
rum ; inde signa deorum videbantur trita osculis.
Lucret., lib i :

Tum portas propter ahenas.
Signa manus de-xtras ostendunt aitenuari
Sa;pe salulautum tactu praeterque meautuiu

Num -103, linea 18. — Trullum vero ejusdcm cc-
clesiss fusis chartis piumbeis cooperuit,atque munivit.
TruUa vas vinarium concavum. M. Tull., Verr 6 :
Erat etiam vas vinarium ex una gemrna pcrgrandi.
Apitius,de Re culin.,lib iv : Quotijuot litijana posue-
ris, tot ctiam Irullas implcto, desuper adjietcs vinum.
Hinc detrullareeidem pauloante,pro c irulhuliffun-
dere.£< in palclla altcrnis dctruUnre (•o);)V'»//.Trulla
excavata cum manubrio aureo.Hinc trullusdici po-
tuit fornix seu camera ecclesia?,quia eratin modum
trulla?, ct inde trullus nomen palalii impcratoris
Constantinopoli. Teotum ecclesire e chartis, id est,
tabulis plumbcis. Anaslas. in Gregor III : Itcui in
hasilica sancl.v Dei Gcnitricis, f(u;v ad Martijrcs dici-
tur, tcclum vctusla incuria dcmolilum, purgari fecit
ad purum, et cuni calce ahundantissima seu chnrtis
plutnbeis a novo rcstauravit.

Linea 22. — Basilicam sanctce Aurcx in ostiis.
Hfec est basilica sanctoe Aureae virginis et martyris
in ostiis Tiberis.Martyrol R. , 24 August: /!/;!/(/ ostia
Tiberina sanct.v Aurex virginis et martyris. Hino
emendandus locus mendosus.\nastas iuLeone 111:
Siirta tcclii vcro ecclcsix hcaUv Aurco' siur in ostia,
omnia novitcr rcparavit. Lege .-iKWZ'. Ilanc emonda-
tioiicin lueiur Leo IV, in can. Igitur 23, q. 8 : Sum-
viiis aiilcm prxsul missam in ecclcsia bcat,v .iurcx
celehravit. Aurpa3 nomen tributum Petronilke Petri
apostoli liliae. Ejus monumi^nto inscriptum, .\urea;
Petronilla;,refert Sigebert.in Chronic, ad ann 758.

Num •164, linea 1. — Hic statuit ut tcmporc con-
fractionis Dominici corporis, Agnus Dei, qui tollis

PECCAT.\ MDNDI, MISEUEnE NOBIS, (( clcrO Ct populo

decantaretur. Sergius pontifex ab Anastasio dicitur
auctor hujus iiistituti, ut .lijnus Dci decanletur in
celebratione missae. Hujus instituti meminit Alcui-
nus, de divin Gffie cap 40. Aliitamen volunt hoc in-
slitutum in concil Nicaeno, quod probant ex ipso
conc Nica-n Arabico. Anno 1183 Mariam Virginem
fabro lignario apparuisse,pique tradidissc sigillum
imagine sua et Cbristi nati insculptum hac inscri-
ptione circumsignalum : Agnus Dci, qui toliis pcc-
cala mundi, dona nohis paccm, tradit Robert. abbas
Montcnsis, in supplcm Sigebcrt.

Linea 2. — Constituit nulcm ul dichus .Uinuntia-
tionis Domini, Knliritnlis ct Dormitionis sancta' Dci
Gcnitricis sempcrquc Viryinis Marix, nc snncti Si-
meonis, quod lliipnpanlcm Grxci appellnnt, lilania
exeat, el ad snnclnm Mnriam populus occurrat. Ily-
pante scu llypapunlc Gr«cis est fcslum occursus,
quod apud Latinos festum Purilicationis dicitur ab
ocpursu Simennis.Paul Diac.lih xvi,in Jusliniano :
<■ EteodcmannollypapanteDomini sumpsit initium,
ut celebraretui-aptid HyziinliunispciindadieFpbrua-
rii mensis." Siiliid Presb Misnens, Epitonilibii.ad
ann 551: « Sul) Pelagio papa et JusLinianoimpera-
tore sumpsit initium apud Cnnstantino|iolim, ut
TiravT^)^ Domini, id est, Purilicalin bealic Mariai Vir-
ginis solemniter celpbraretur. » Idem Anastas in
Ilist.:" Anno decimo quinto imperii Jnstiniani Ily-
papanlo Domini sumpsit initiuin, ut cclebraretur
upiul lii/.antium die secunda Februarii mcnsis. »

13ENC1NI.

Num. 158, lin. II. — Pasch-.dcn archidiaconum.
Patrol. CXXVIII.

A. Quod in superioribuscircaBonifacii III constitutum
adnotavimus,qui in synodo lxxii episcoporum deli-
nierat ut nulhis.pontificc civcntc nul cpiscopo civiUitis
suic, prwsuinnt loqui dc successorc, aut partes sihi
faccre, nisi tcrtio die dcposilionis ejus^id luculentius
apparet in electione Sergii, ubi ralio et necessitas
cditiconstituti ad pra;cavenda mala qua^ ex ambitu
candidatorum oriebantur aperle deprehenditur.Co-
non, Anastasio teste in ejus Vita,pro roga,seu pre-
sbyterio, ut vocabant, clericis largiendo, certam
auri summam legaverat, ejusque distributioni ple-
rumque archidiaconus praeerat. Paschalis igitur
archidiaconus.Conone aBgrotante,aurumilludhuud-
quaquam distribuit, sed Joanni exarcho proniisit,
modo eum in electionc adjuvaret.Ilincortumschis-
ma inter Paschaleni archidiaconum ct Theodorum
archipresbyterum. De archidiaeoni auctoritate in
clcro rcgendo, videndus Agncllu.s in Vita Theodori
Ravennatensis.Narrat enimdpsuiiiniafrumenlicha-

T> ritate agens : « Cum autem sacerdotea non inveni-
rcnt unde emerent,icrunt ad illum supplicantes.ut
auxilium tribueret illis.llloautemaccersitum archi-
diaconum, nomine Theodorum... dixit ad eos :
Dicitc sacerdotibusEcclesi;G,etclero universo,qnare
vos inopia, famis consumit? Si dimittitis omnem
quartam Ecclesia!,et tantum por anni circulum pro
quarta donum accipiatis, secundum providentiam
pontificis,modo rclcvabo inopiam vestram. Qui diu
castigati,gravescenlc fame, consonscrunt, ct ab illo
tcmpore ijuarta a clericis illiusEccIesiajsublalaest
usque in pra;senlem dicm.Consuetudinem vcro Ec-
clesi»,quae in singulis voluminibus per unumquod-
quc officium eratscripta,abstulit,et igneconsumit.»
Quaj scilicet omnia orant ab archidiacono Raven-
natensi custodita.

Num. 159, linca 18. — Pignori tradi. Episcopiin
publicis Ecclesice nocessitatifaus sacra vasa pignori
dabant, ipsasque etiam personas quaj servitio Ec-

„ clesias addictae erant. Sic Conon, cum ii qui in Si-

'-' cilia ad curandum saneti Pcfripatrimonium mora-
bantur loco pignorisessentapuil militiam,redimcre
eos curavit. Unde in ejus Vita Anastasius:» Aliam
jussionem direxit, ut restitueretur familia supra-
scripti patrimonii,et Siciliffi, qua; in pignore a mi-
litia dclinebatur. » Pariter cum Agapetus pontifex,
aditefCplim pro Ecclesiacnecessitatibussuscipien-
dum, pignorasset sacra vasa regiis arcariis, re co-
gnita.Senator jussit restitui,ut legiturapudCassio-
dorum, lib. xii, edist. 20, pag. 774 : « Quapropter
noslra pra;ceptione commoniti, et regia jussione
securi.sanctorum vasa cum obligationcchirographi
auctoribus sancti Pctriapostolismealiqua ditatione
refunditc, ut lucrose reddita, ccleritcr impetrata
videantur,optatareferanturmanibus Levitarum mi-
nisteria,totoorbcnarranda; doneturquod proprium
luit,quoniam juste perlargitatem recepit.» Pignora
pcrsonarum sustulit Jacobus II,rex Aragonia!,ann.
1209:« Nolutnus quod porsona alicujus pignorctur,

D vcl rationc alicujus pignoris capiatur, aut dctinea-
lur pro debito alicno in terra nostra... quoniam
cum vicinus pro vicino pignoratur, sufficit quod
res et non porsona pignoretur.

Xum. 1()U, linea 14. — itag istrianum.Cum inipe-
rialia jussa majore cpleritatc cxsequcnda erant,
magistriani mittebautiir.Oiia ralione multo pridc.m
Leo imperator ad coniprinipndns tumulUis quos in
/Egyptn Timotheus .f^lurus Kulychianista excitavc-
rat,misit uiagistrianns per nrbcm ad cpiscopos, ut
per encyclicas quiddi^sediliosis ha^rctipisdecernen-
dum essct, una omnes lidc et mcntc roscribcrcnt.
Linea 15. — Donifacium consiliarium. Apud Ro-
inanum clerum et ponlilicem dignitas consiliarii
sedis apostolicM crat intcr spcctabiliores.Qui pnini
hoc muncrc fungebatur in gravinribus publicisque
conlrovcrsiis velutasacssorpontificiclcleroastabat;
ct si quando vacaret scdes, una cum aliis rep;pbal
EcclcEiam. Dc illius oflicio loquitur Gregorius M.j

m

ANASTASll lillil.loTllKCAlli

90h

lil). n, ('|iisl. 54. Uiiippc in controversia privili'gio \ ri.s imagine sculptum, atque hujusmodi inscriptio-

iMiiii ICcclcsi.i Riivcnuatcnsis poUor disquisilio sedis
apo!?lolicx co.isiliario dcinandalu esl. Irno cuniCo-
])ronyHius, in cpisl. ad Caroluni M.,con(jucicretur
do Christophoro,apostolica; scdisconsiliario.Paulus
1, ponlife.x, pro eo scripsit apologcticam epistolam
ad Carolum, t|ua3, ctc, in Codice Carolino,tomo III
Script. rerum Franc. Uuchcsnii, atquo intcr alia
inquit:« Nain illud in ipsis suis apicibusasscrunt,
quoddilectusliliusnostcrChristophoruspriniicerius
ct consiliarius, sinc nostra auctoritate, nobis quasi
ignorantibus, suggcstioncs illas, quas saipius ci
direxinius l'ecissct,el alias pro aliis cjus el vcstris
inissis rclcgissct ; el in hoc tcstcm et .judiccm pro-
fcrimus Deum.quod ita ncquaiiuam sit;nihil enim
ipseconsiliariuscxlranoslramvoluntateinaliquando
egit vel agcre pr;csumpsit, (luoniam noslri pra;de-
cessoris cl gennani donini Stcpliani papaj siinul et
nostcr sinccrus atqui; probati-i>irnu.-> lidcliscxstilit,
ct in omnibus cxislit, l'1 satislac''
iiniuaculata lido ct firma cordis
liquct consiliarium in lidci disciplinaique conccrta-
tionibus doctrina sua cl voto pontilicibus adfuisse.
Quapropter hic Bonifacius dclcctus cst ad convin-
cendum Macarium Antiochenum.qucm exsiliomul-
tavcrat synodus vi, ut legitimus act. I synodi vii,
pag. G3 : » Etcnim Rom;c in exsilio eral .Macarius
hKreticus a sexta synodo missus ; et quadraginta
dies deditoi spaliuin sanct;D mem.Patcr nostcr papa
Bcncdictus, ct pcr singulos dics uiittcbat ad eum
Bonifacium consiliarium, ct coramonitoriis verbis
docebat cuin divina Scriplura; cl nunquam voluit
corrigi. lloc autciu facicbat ut persuadcrct ct corri-
gcret eurn. )i Impcralor itr.qni', .hislinianus.animad-
vortens a Sergio dencgatani conlirniationcm TruUa-
norum canonum,suggcstiunc,utvidcbatur,lionil'acii
consiliarii, utrumquc Cplim adduci voluit, facli
rationem cdituros.
Num. lGI,linca 4.— Cor liavennnlis militix.Cum

ne nolatum : Saiida Legia Itutmmi.i- IMesij- Fitia.

Num. 100, linca I. — Cunciliuin. Qiiinisc.xlum
Constanl.inopolitanum.

Linea 2. — Lc<iali sedis aposlolicx. Intellige cpis-
copos Grajcias illos qui in Urientc RomaDi ponti(i-
cis vicarii constituti fuerunt.

Num. 101, linea 25. — Sam cl is qui illvm mise-
rat, elc. Leontius praifectus, accepto a Giiccis im-
perio Justinianum naso truncatuinChersonesumin
exsilium relegavit anno Christi Oy'»,qui eral I(i ini-
perii Justiniani.lleigesta;circumslantiasdcscribunt
Cedrenus, Theophanes et Zonaras, aliive annalium
Graicorum scriptores.JusteUeijudicio hancpocnam
mcrito sustinuil inipius Justiniunus,qui,cumsuasu
Callinici patriarcha" novos canones sancivigset. iis-
que Orientalem Ecclesium penitus derormassel,
summo studio claboravil ut vcl Romana Ecclesia
eadcm turpiludin(> afticerctur,vcl sultem ipse suiii-
■ti sunuis dc ejus ., inus ponlifcx, si resisterel uiundato imperaturis,
coiistantia.xExhis ' pcr viin Roma in urbem regiam abducerclur.

Num 104, linea 7. — Uujus temmribus Auuilc-
i/icnsis, etc. Eudcm scribit 1'aulus DiaconUs, lib v,
cap 14.

CENNI.

NOT.E CHRONOLOGICE.

Cunonc post undecim mensium pontiliealum ob-
cunte supromuiii diem, 21 Septcmbris un. Ok7,
interpontilieium diioruin mensiumac dieruiii .txiii,
successorisordinationempra'currit,quemadmoiluiii
doccnl omnes codd., pretcr Mazarinum, (|ui dieiu
addit, cui astipulunlur cutalogi tcrtius et quintus
Colbertini, ac Veronensis, omnibus tameii niiruni
in iiioduiii consentientibus.nam.exclusa emorluali
dic, sunt xxiu, eadcinqiie inclusa.xxiv dies,pra;tcr
menses duos interpontilicii.

Itaque Sergius.Cononis successoi',delusa compo-
titoris archidiaconi ainbilione, cum scelcre ron-

Zacharias imperialis protospatarius Sergium ponti- C juncta, de qua loqucbar in Conone, ordinatus est

ficom coinprchendere anniterctur, ut caplivum ad
impcratiirein mittcret, stetit ad pontificis defensio-
ncm niilitia Italica,nec a Scrgio disccssit.nisi post-
quam iniquus imperi;ilis exsecutor abiisset.Eavero
in iis polissiiiium urbibiisdcgcbat quresub episcopi
Ravennatensis douiinationi^ erant; et quasreccnset
Agnrllus in suo pontilicali, pa-.t. ii,pra;sertim cum
varia; subinde concertationes inter pontifices et
cpiscopus Ravcnnalium c.varseiMnt.

Num. 103, linea 15. — Imagiiiein apostolorumvc-
tustissimam. Apparet hinc anliquus sacraruin ima-
ginum usus, earumque in ecclcsiis oollocatio. Qua
de re consulcndus Ciampinus in opcre de Musivis.

Num 104, linea 7. — Aiiuilegicnsis... si/ho(/iw.
Anastasius hicc ut alia nonnulladescripsilcx lleda.

pontifex die 13 Uecembris pra-dicli anni tiK7, ut !■'.
lit. Dom. ostendit, sedemque apostolicam (liutiu^
quum sui prajdecessoresadministrans.cldusit sa;cu-
lum septimum, et octavi jam sese volvcntis ani)
primo VI Idus Scptembris,seudie Mcjusdemmenbi-
occubuit mortcm.indictione quinta ilecima.ut ref.
habcnt codd. vulgatus, rrehcriunus, et Cavcnsi-.
qua; inJictio respondct anno 7()| emortuali Sergii.
lleliqui sane codd.quibus utor hubent indicL 14,
qua; indicat Septcmbrem anni superioris 7(Ki. Cuai
vcro omnes iidcin codd. cum aliis cons«'ntiant in
Sergii pontilicatus duratione notanda annor. xiii,
mens. viii, d. xxiii, liquido constat mendosos es?-'
cos codd.qui habcnt ind. 14, tura px a;tatibus pr> -
deccssorum rccle constitutis ; lum ex nionumon;

qui in lib de Scx jEtat.ail:i> Synoilus .\(|uileiae facta qund Ant.Pagius Ucda;acceptum rc(ert,conlirniaiiii;
ob imperitiam fidei quinlum universale concilium initiiim ponlilicutus Sergii [Pnj. Gi^.i, n. 5). Esl id
susciperc diflidil, donec, sulutaribiis bcati pap.-c epitapliiuiii Cedwalla; rcgis ita de.-iinens : suh die
Scrgii monitis inslructa, ct ipsa huic cum ca;tcris D xii Kalend. Maiar., iiuiict. 2, ponti/icaHle apostolico
(jhristi Ecclcsiis adnuere consensit.» Paulus (|uo(]uo viro domino Scrgio papa aniio sceundo. {jiiud si
Uiaconus, lib vi, c. 14, cum enarrasset, iini)crium • m- r ... .^ .- : , .

anno 9S a Tiberio fuisse invusum,scribit : lloe tcin-
porc syiiodus Aquilckf facUi, oh iinpcritinin fidei,
clc. Qua; soquunlur gcmina iis sunt (ju.^c ex lleda
retulimus.

nicnse Aprili anni ()S9 Sergiusngebj.lannumsecun-
(lum, non est dubium quin reote ab anno 0 7 cjn-
sedis inilium doducatur, nenipc n su|ir<^tno aii:
monsc Decembri,ul supra monui.lluc acccditiiii'
nulln prorsus aut codd.autcat.aKigiiruni aucturit.i
Sergii obitus potost retrahi anno solido.Nam cal .
logus Bergomas, qui unus opinionem hanc fulci;,
pro annis xiii habons xii,cum consentiat cumaliis
in successorum .x-talibus dcliniendis.quu' certis in-
ha^rcnl cliar.ictcribusteniporuni.ut ost<;ndam,longo
ul .iliis adjuinentum airernt, sibi detriinenlum iiii-

BINII LT LABREl-

Num.158,Iin.l. — Sernius. Ab hoc poiilifice.leslc
Molano,in indice sanctorum Uelgii.consccrntus est
sunctusIIubertus,Leodien.^isopiscopus,dijj;nissimus .

sancti Lamborti marlyris successcr, nobilisgcncre, uorlat, delcgens novuni monduin quo ipse laborui

qui ut siibditos sibi in catholica; fidei obsorvantia Leviori srulent vitio Colbortini pnmus, M-cundu^

et sanol.i; Rumana; EocIesi.T; obedientia.u quo sanc- tcrtius ; nocnoii 1'nlatino-Vaticanus, l.ucensis,

tum Evangclium acccpisscnt, cullu perpetuo lirmi- Farfensis, qui niensem delrahunU Veronensisiiui-

ter continorcl. ot posleros ooilem vinculo obligaret, que hinc minus diligens essc cucpil non ampliu<<

tradiditiispublicumsigillumsancliLambcrtimarty- mcmorans dies ponliticuiu emorluales : in Sergio

909

HlSTUHIA DE VITIS IIOM. PONT. — SEKGIUS.

910

autem non modo parum diiigenSjSed aperle mendo- J^ nis scriptum roperitur. Veruni,iit taceam de panti

sus.solido anno auget ejus sedem contra emnium
fidem.De unius diei additione apud onines Colljcrli-
nos, pra!tcr sccundum, et quintuni, ct apud alios
passim catalogos, occurrente, eadem repeto quaj de
interponlificio dixi, includendo nempe vcl exclu-
dcndo emortualem, omne discrimen amoveri. A
primo igitur ad ultimum concludens aio quod Ser-
gius, ordinatus die 15 Decemb. 087, sedit an. .\in,
m. VIII, d. XXIII, ac vitam cum morte commutavit
die S Septemb. 701.

CIACONII.

Num. 158, lin. 1. — Sergius. Tiberii mercatoris
filius, patria Atiochenus, Adeodati pontificis tem-
pore Romam veniens in clcrum Uomanum ascisci-
tur, canonicus mox regularis, deinde presbyter
cardinalis tit. samcta; SusannK ad duas domos a
Leone II papa lactus, tantum sibi nominis compa-

ficia lcgatione, qua episcopus Hcraclea! nunquam
ornatus fuit,acta ipsaTrullani conventus,quff bodie
exRtant, Baliiamonis manifestant mcndacium ; Co-
rintliius enim episcopus ordinarius apostolicffi sedis
legatus, necnon Ravenn», Heraclea; et Sardiniae
episcopi ab illo abtuere,chartapura eisdem relicta,
utsolutamsynodumeorumsubsignarcntnominibus:

Trj-o; ToiJ 'llpax>.£ia!;, tcC Safo-.v;!!;, tvG 'PaSEvvT,?, tvj

KopivOou. In superiore etiam loco Sergio pontifici.
utpote capiti sacerdotum omnium chartam puram
pseudosynodus reliquit : Tci-o; toG ayMiixb ~i-r^3.
'P(iaT,;; sed eamdem Sergius rejecit ; nam ex duo-
bus supra eentum canonibus, quos complectitur,
licet aliqui valde laudandi sunt, aliqui tamen im-
probandi sunt plurimura. Canone 3, nec sir.gulos
scribendo minime prosequor, octoginta quinque
apostolorum canones decernunlur recipiendi, quos
omnes inter apocrypha solemni in toto orbe decreto
ravit, ut mortuo Conone in locum ejus fuerit suf- ti Gelasius conjecerat. Canone 13, lex ecclesiastici

fectus, XII Kal. et consecralus xiii Kal. Januarii,die
Xatalis Domini, ineunte anno 687.

MAFEI.

Num. 158, lin. 18. — Ad sticrum pidiUium per-
rexcrunl. Sacrum palatium, ad quod e Laterano
major pars cleri etprimates exercitus pcrrexerunt,
ut de restinguendo schismate inter Theodorum ar-
chipresbyterum et Paschalem archidiaconum con-
silium inircnt, situm erat non in Palatino,ubi olim
Cfesarum ffides fuere,sed haud procul a titulo san-
cti Sixti in eo loco ubi via Appia a Latina divertit.
Perampl» etcnim «des illic conspieiebantur dictc-e
sacrum Palatium, erantque usui sive pontificis,sive
imperatoris, si quando Roma; adesse contingeret.
Intra sacrum palatium oratorium vel ecelesia sancti
Caesarii conslructa erat, quam sub nomino tituli
sancti Cffisarii in palatio nobilitatam fuisse, lum
complura vetusta monimenla testantur, tum acta p
sacne synodiTridentina3,quibus subscriptus lcgitur
Christophorus cardinalis Madrucius presbyler san-
cti Caesarii in Palatio. At e numero litulorum cx-
punxit ecclesiam hanc Sixtus V, quod, nimia ve-
tustate collapsa, penitusquc inaccessa sua ietate
eadem erat. In veterem tamen formam haud multo
post, sedente Clemente VIII, fuit excitata,qui insu-
per, ut pristinam dignitatem ecclesia; illi sartam
tectam posteritati retineret, eamdem dcnuo in nu-
mero titulorum descripsit. H;ec animadverto ex
eruditissimo Baronio {nd twnum 603, num. 2).

Num 100, lin 1. — Justiiinitinus impcralor concilium
in rcijia urhc jussit fieri. Ad supplendam quintam ct
sextam synodos, a quibus nulli canones ad discipli-
nam spectantes editi crant,habitam fuisse hoc con-
ciliabulumineodemTrulloGP.Ecclcsia3,ubi ante an-
nosdccemsextasynodus cecumenica coacta fuit,cpi-
scopi pseudosynodi in pra^fatione ad Justinianum
Juniorem testantur.Quamobrcm aTheodoro Balsa

cajlibatus concutitur,etcastissimaRoinana;Ecclesia3
disciplina reprehenditur, qua sacrorum administri
ab usu prohibentur conjugii. Canone .55 damnatur
jejunium sabbati in Romana Ecclosia moris anti-
quitate celeberrimum.Canonc 67 abslinentia asan-
guine et sutfocato prajcipitur, clericis quidem sub
pcena deposilionis, laicis vero snb poena excommu-
nicationis, perinde quasi lacte sempernosmetipsos
deberemus nutrire, quod infantes lac primum cce-
pimus sugere. Verum de hac synodo plura qui cu-
pit, consulat Annaliura occlosiasticorum parentem
{ad annum Cliristi 692.)

Linea 4. — Qux cl tjuasi sijnodalilcr tlcpnita.
Hic locus etinm addi potest probationibus quas
eruditissimus pra^sul Ciampinus adduxit \in E.rarni-
ne Lihri Pontificalisfi) ut cvinceret Anastasium Bi-
bliothecarium auctorem non csse omnium Vitarum
ponlificum qua; in eodem Pontificali sunt scripta;,
quanquam sub cjus nominc typis vulgata; sunt.
Auclor enlm hujus Vita; Scrgii I scribit in hoc
numero pugnantia adversa fronte cum iis qua?
Anastasius refert in prfffationibus synodorum tum
sepiima; ad Joannem VIII, tum octavee ad Adrianum
Il.Satius erit Anastasiana verba huic loco subjicere,
ut quisque unico obtutu deprchendat an ab codem
calamo potucrint proficisci, tum ea qua; de duobus
supra ccntum canonibus synodi erratica; hiclegun-
tur, tum ea qua; de eisdem in utraquc prajfalione
enuntiantur.In prima hwc habet Anastasius : licyu-
las i]uas Grwci a vi sijnt^lo pcrliibcnt cditiis, ita in
liac siinado principalis scdcs ntlmittit, ut nullatcnus
c.v liis ill.T recipiantur, tju;i^ prioribus canonibus, vcl
dccrctis sanctorum hujus scdis pontificum, aut certe
honis morihus, invcniuntur advcrs,-r, tiuinnvis omncs
liactenus c.v toto mancnnt apiitl Latinos incotjnit.v,
quia nec interpretata'. .'icd ncc in cvterarum patriar-
chalium sedium, licet Gr^cia utautur lintjua, rcpe-

.....,..„.„ ^ ^.. .„...,.„„,,.„ .,„.o,» 1-iunlur archivis, nimirum quia nulla carum, cum

moneschismaticorumpatrono ijvdSo; TOvcexTT,,id csl " edercntur, aiU promulyans, aul consentiens, aut sal-

synodus fjuinisextanominatur.Adhanclegatosapos-
lolic;esediscouvenisse,deceptosqueeidemsubscrip-
sisse.inquit noster,quod non ita debet intelligi ulScr-
gius legatos suain exprimentes pcrsonam ad liunc
conventum miserit, qucm damnavit,sed sensus est
interliiissc responsalem aposlolica; sedis,quijam in-
dc a Justiniani primi n;lateCP.dcgcbat,(idei(iuc nc-
gotia, et disciplina; procurabat,nullamque injussus
attingcre poterat jurisdictionein. liasilius ;irchiepi-
scopus Gortina! in Crela tum soliis cani obibat leg;i-
lioneni,nomiiioi|uc Romana; Ecclcsi;e sc subscripsit
cnncili;d)ulo. Pr;ctcr huuc B;ils;imii, ut crratica; sy-
nodo (hoc cniin nouiine cam vfteies appellavere)
lecumcnica; auctoritatcm obliue;il, eidem contendit
subscripsisse, cum qucmdaui Ravennatem antisli-
tem syiiodi ItDiiiaiin; vicciii geri'nlem,tuiii i;piscopos
Thc3s;donico;, S;irdini.i', Ileraclc;c. cl Corinthi, qui
tunc crant lcgati poutincis,ulinantiquis inonocano-

tem prxscns inventa est. Quanquam easdem Patres
illas Grxci promuUjnre pcrhibeant, qui in se.vta .si/-
nodo sunl inventi.Sed hociiuUis proburc ccrtis possitnl
indiciis. In allcra vero pra;fatione : Grxci,mmiH,ei
alia oslendunt regularum nitmerosa et prxsumptuosa
satis capituk;, priscx traditioni pcne omnia valde
contraria, qiix a vt synopo pcrhihcnt promulijala,
cum \l siinodits nullam jicrtulcrit jir.vtcr ftdei rcijii-
lam. Sed quits ejus asscvcrant rcyuhts, lomje post vi
sijnodum upud ipsos con.stat pencs .w privatimqiie de-
proinptas.

Num 163, linea 7. — //((■ corpus beati Leonis pro-
bittissimi Patris, atque pontificis. Corpus sancti Lco-
nis Magni dicitur primuin fuissc, quod cx contcs-
soribus ponlilicibiis in Valicanam liasilicani honoris
caiisa ilhiluni sit.dcposilumquc in basilic.i' cjusdcm
vostibulo.Post saiictum Leoncin itamulti pontiliccs
ibidem lumuhiti sunt, ut cjus populcrum aliorum

9H

ANASTASII BlBLIOTIIECAItll.

9!2

sopiilcris obrutum rlclitoscerol; cum .1 Srrgid 1 papa A 1'siiardi, in quo sccunda dic Februarii ita lcgitur :
divinitus admonito, corpus sancti pontilicis e loco llfipatile Domitii,cl Purificutio beal.r \'iriiiuis, quod

obscuriorc in dnrcntiorcm translatuni est, vidpliccl
in vrnlorium ail dextcram majuris ab.siilis ])rojic siinvli
Petri arim. ut auctor Uoma; subtcrranea! tcslatur.
H;t!C fuit prima translatio corporis sancli Leonis
(alia; enim facta; sunt scqucntibus sa^culis) ab
Anaslasio narrata,quum conlirniat vetustum cpita-
phiuni, quod intcr alia in basiliea s;mcti Pctri rc-
pcrtum cl. Mabillonius (in Aniiloclis, tomo 111] lecit
puldici juris, ct cst se(]ucns ad Oxoniensem Godi-
cem emendatum :

Hujus a|iostolici priiinmi esl liic corpus humatuui,

Qaod lorel et tumulo dignus in arce Pelri.
Hiuc viituiu iirocerumque oohors, qu -s ccrnis adesse

Mombra snb Cf,'rp(;ia sunt adoperla domo.
Sed dudiuu ut pnstor ma^nus Lco fepla gregcnique

f.hristionlani siTvans j:iuitor nri-is crat.
Coiiiiiioiiel e tiiiiiulo, (|Uiiil ;jr.-oi.il ipse supcrstcs,

Nr liipus insiilians \ii~l' 1 n\\\,- li.-i.
Tc^liiiitiir missi pro reilu ■InuMiatc libri,

ijiiu^ piii i-ordn coliiiit, qiio» iiiala lurba tiiuct.
Iliifjiil, il |iiivi.lii i|ii|iueruut corda feriiruiu ;

r.i^loiisiiiif -ni jiissii sfquunlur oves.
llic liiiiiiii ixlr.ioi. jiiriiit i=ub marmorc tpnipli,

Qiieni jiiiii |...niili. iiiii plura scpulcra tcguut.
SiM-.jius iiiih I. -. .Iniii.i iinpulsus aniorc,

Iluuc iii Ir.iiil.' ^ii lic Iraustulit iude doinus.
E.voruans riililuiu pretioso marmore tuiiibain.

Iii quo poscentes mira superna videut
Et qiiia priuniicuil luiiis viitiitiluis olini,

Uiliuia pontilicis gloria niajor eiit.

Ad liujus cpitaphii calcem legilurapudMabillonium
hoc chronicum additamentum : ^edil in ejHscojiatu
annos xxi, mensem unum, dies xui. Dcpositus est ler-
lio Idus... supple Aprilcs, et ilerum translalus huc
licalo Scr;iio iv Kal .Julii, indictp. Hollandiani (Tomo
secundo mensis Aprilis, paijina 2 ) historiam prole-
runt clcvali ct translati corporis cx ms. catalogo
ccclesia' sancti Petri, quam tcgc, si plura de trans-
lationibus sancti I^conis desideras.Videetiam Adnot L
illustrissimi pr.psulislilanchiniadsanctum Leoncm.
Num 164, linea 4. — Qnod Ihjpapantcm nppcl-
lant. 'Azi TT,? iravr?,;, sivo OzazavTf,?. aut xjr.zr.x'!-
TT|3£o;, hoc est ab occursu, vel ohvintiime, a scde Si-
meone ct Anna vidua tuin Domiuo lacla, cum a pa-
rentibus Maria cl Joseph in tcmplum pucr Jesus fuil
dclatus, fcstum puridcalionis bcata; MariasVirgiuis,
Hypantc vol Hypiipantc a Oriccis nominalur. Ab
aliquibus dicitur llypantc Domini, ab aliis Hy-
pante Simconis et Anna;, a Theophilacto autem
Simoccatla (libro viii tli.st, cap. 4) appcllalur nu-
mero rotundo Tejia 01/01+, •f.uiox r?.; YEVEftAiixf,;
ziJT.yJpEo; ToiJ ij.£Yj),oiJ BioC "It.soO, id csl, quil-
drufjesima dics cclebrilutis nalalium maijni Dei Jcius.
Ex prajccpto eiiim vcteris Legis muiicrquiu mascu-
luni crat enixa, elapsis quadraginta diebus, purill-
cabatur in tabernaculo,et posl templumaSalomonc
excitatum, iu templo, victimis a lcge pricscriptis

feslum lemporc Justininni impcrntoris apud Byznn-
lium scu Conslanliniipolim sumptit exordium. Qui
majorem. huic festo antiquitateni assiguanf,ejus vo-
lunt meminisse sancturn Mclbodium episcopum pri-
mo Olympi et Palara? mariliinarum Lyci.T urbium,
tum Tyri in Phcenicia, qiii ineiinte riiiarto sa-culo
Martvrii coronam est adeptus. Pater Cornbefisius.in
Amphilochio, ilerum lypis commisit liomiliam hoc
festo habitam a sancto .Methodio, cui sequcns prae-
iixus est (itulus : Metooio-j eziTnorou riaTJ.ouv, x»l
jiapTJfo;, e!; Tiv j:'.ii£u)va, y.i' e'; rt.v '.\vr>.v tt, T.jiipa t^

'r-j7:;z'/Tf,Ko;, xal rf,v iviiv SeotcIxov. Addunt pra?terca
tum sanctum Cyrillum episcopum llierosolymita-
num, scriplorcm itidem quarli sxculi,magnnmquc
rituum Lcclesia; inyslam, qiii de c.pi-emonia etiam
ceicorum adhibita hoc festo vcrba fecit. tum non-
nullos alios ex Orienlidibus Palribus, qui anto Jus-
n tinianum in hiimanis dcgebant,quoruni calalogum
vidcrc poteris apud Hollandianos,li)mo primo mcn-
sis Februarii.(Juarnobrem aiictoreshujus sententiae
asserunt, Juslinianum instituisse Constanlinopoli,
cum assiduis funoiibus urbs oxhauriretur, novum
hoc festiim, quod aliie Ecclcsia', el pricsertim Hie-
rosolymilana, anliquiim habebant ; toI quod sanc-
tiim erat,nova sanelione inslaurassc ; co modo quo
Sixtus V antiquum festum Pr.Tsentationis Maris,
mullis Gr.Tcorum Palrum orationibus celebre, ne-
que ignotuin Latinis, nova constitutione non tam
instituit novum,quam vetus re.stiluil,dum celcbrius
deinccps in Kcclesia voluil haberi.

In hoc festo processiones fiunl ex antiquo morc
ardentibus cereis.quorum usum prolluxisscadeletis
sacris Fcbrui,id est Plutonis, superstitione scilicel
in vcram religionem miilala.scribunl sanctus Hde-
fonsus,qui floruit anno Ci4 [Serm. de Purificat.), et
sanetus Eligius episcopus Noviomensis, in Gallia,
qui obiit anno 00.5 'Uomil 2 /;i Purificat. 1. Pro im-
petranda siquidem mortuorum (|uieto llomani die-
bus Februarii, eirca sepulcra niaculis el sacriliciis
manes placabant,cereis et facibus accensis. ul Ma-
crobius testis est (/(/. Satum.. cnp. l.'J).Censel card.
Baronius {In notis nd MartijroUiijium) c.TremoniJE
luminarium viam apcruisse Cclasium, cum sustulit
Lupercalia.qu.-c Februario mensc lloma' agebanlur,
cu.jiis conjectura parum solidilatis videliir habei*,
cum in apologia Gcliisii adver::us .\ndroinachum
senatorem,in qua plurilius ludos Lupercorum non
minussuperstitiososquamlascivosronvellil.nullum
vcrbum (le ritii luminarium occurral..Vurl<ireni hu-
jus procossionis Sergiiim papam exstitisso tradit
auctor libri Pontilicalis hoc loco.cui OrdoHomanii-
consentit.Vcrum cum aiite Sorgium mos gostaii '
lumina die Purilicationis obtiniieril tum in llispii-
nia,tum in Callia.u' patct ex laiidalis h<imiliis san-
ctorum lldefonsi. et Eligii, qui Sergii pontiliealum
antecessercscnuitur Sergium hanc consiiotudinem

Oiiare bcatissiina Virgo,qu«; de Spiritu sancto con- D in Romanam Ecclesiam primiim aiit invcxisso, aut

eenit.asaliitifeioiiartuquadrngintadiebus explelis, " ' " ' ' ' ■ • .

voluit ca;teris puerperis se coiitormaro, quan(|uam

purissima esoToxo; nulla prorsus purilicatione indi-

geret.ut ostendi in notis ad Sigonianamllebricorum

Remp., qua; exstant lonio IV CollccL Mediolan.

{Paij. 22A, iinncl. .58, 59.) Fcstum Hypante prius

institiitum fuisse apnd Grffcos^quam .■ipndLatinos,

inter Herum occlesia.^ticarum scrijilores satis con-

venit.Cedrenus.ad annum nonum .ruslini Magni.ro-

fert illius institutionein, cum Aniiochia corruitin-

gonti terr.Tmotu quassata. Anaslasius Hibliothoca-

rius (In llist. ecelcs.) seculus Thoophancni, illam

teniporibus Justianiani consignat : Anno,\n(\uH.Ju-

stiniiini lr>,men.v Octohrio.ftictn /lyinntii vwrtalilns;

el eodem iinnn lliipapante sumpsit initium.ut cdelirn-

retur npud Uiiiunlium 2 die Fehruarii. Eadem habet

fortasBC verius.locum dotorminasso processioni hu-
jus diei ab Ecclcsia Sancti .^driani ad SanctamMa-
riain M.ijnrem,in qua procpssinne clerum et plebem
universam gestasse cereos ardcntes a ponlilice da-
tos referf Heda (/)<■ lialione lemp., cap. !«•'.

Liiiea". — .\ijuileiensis Eeeksi.T areliifpi-voput,
cl synodus i/u.v ab eo eonijreijnln e.<l. .■\quilpionsis
Ecclesia eum Venotiarum atqiie Istri.T opiscopis diu
contra universalem synoduin quintam dopugnavit,
Iria, ul aiiinl. caiiitulaaChnlcodononsibus Patribus
iion proscriptii.a quo(|uam nopans pos.«o proscribi.
Paiilinus.Vqiiilcionsiscathedr.Tinvasor.ol turbarum
incontor, .Aiiuilci.T ciim suis schismafici» opiseopis
conlrn synodum Ouinti"'.'" 1"" adversus tria ca-

luln pniniintintum erat anntlioma.conciliabulum

nabuit circa anniim .Vj", scdontc in Homana scde
Landulphiis sa,u'nx [hi Vita Justiniani), Sigcbcrtus, Vigilio. Sergio etiam Homa; sedentc, aliam de c*-
in Chronico [Ad annum 5i'2), el Martjrologium dcm causa pscudosynodum habitam fuissc, hoc esl

913

HISTOIIIA DE VITIS ROM. PONT. — SERGIUS.

914

circa annum 698, Noster hoc loco tcstatur, a quo A eorpus cum duplici capite.altero schismatico,altero

Sergio tandem Aquileienses instrueti, venerabile.m
quintam synodum suscepere ad unitatem Ecclesiffi
catholicffi, ojurato schismate, redeuntes. Cardinalis
Norisius.in dissert. de v synodo (Cap. G, panig. p.),
putat novum concihabulum sub Sergio minine coa-
ctum fuisse, contra quam narratur ab Anastasio ;
Bedam vero cum nostro consentientem ; nam in
Chronico de sex «tatibus, Tiberio Absimaro impe-
rante anno 7,quo tempore Sergius liomanam rege-
bat Ecclesiam : Synodus, inquit, Aquikix facki, ob
impcriliain fidei, quinlum universale concilium susci-
pere diffxdiL, doncc, saluldriLus leali Scnjii pap:c
monilis inslrucla,el ipsa huic cuni crtt^ris Chrisli Ec-
clesiis annuere consentit ; ita interpretatur,ut conci-
lium a Pauhno contra v synodum habitum Bedasi-
gnificet,cujus error et pravum dc synodo vjudicium
diu invaluit, douec Sergii monitis Aquileienses in-
structi, eam, errore deposito,cum csteris Ecclesiis

catholico ; ac alteri sana membra adh3erebant,alteri
morbosa.Catholicus metropolita dicebatur Graden-
sis, quod in insula Orado eligeretur; schismaticus
appellatus est Aquileiensis,quod Joannes, catholico
Candiano oppositus,in vetere fuerit ordinatus Aqui-
leia.Uterque se gerebat pro Aquileiensi,ac sibi.jura
in totam metropolim vindicabat.Favore Langobar-
doruni fruebatur schismaticus ; catholico favebant
Romani ponti(ices,exarchi,et Chrislianissima Vene-
torum respublica. Sed de hisloria hujus schisma-
tis plura qui desiderat legat eamdem dissertatio-
nem, a qua schismati Aquileiensi multuni lucis
affunditur.

PAGII

Num. 159, linea 22. — ■ Pontifex ontinatus est.
Paschalis.Ecclesise Romanse diaconus, quo facilius
post Cononis mortem pontilicatum adipisceretur,

susceperunt.Idauteni eruditissimuscardinaliscxeo n btteras ad Joannem novum exarrhum Ravennalen-

probat, quod synodo Lateranensi habitffi anne 649 sem uiisit.eique eam auri quantitatem,quam Bene-

subscriptusIegiturMaximusAquileiensisepiscopus; diclus papa reliquerat, quamque tum clero, tum

et sub sancto Agathonc papa, qui Sergii pontilica-

tum quinqucnnio solum pr;Bcessit, adfucre in llo-

mana synodo cura AgathoneAquileiensi metropoiita

CKtcri sulfraganci lilteras subscribeutes, ex quibus

colligitur synodum quintum eos suscepisse.

Sod duo sunt quorum causa doctissinio Norisio

non assentio, crcdoque duas pseudosynodos Aqui-

leia; coaclas fuisse,unani anno 557 a. Paulino; alte-

ram anno 098 a Petro.qui Aquileiensem sedcm tum

obtiuebat.Primum cst, synodum a Paulino congre-

gatam fuissc, ut di.judicaret de generali synodo v,

quam rejecit.ut labefaclantem cuncilium Chalccdo-

nense damnatione trium capitulorum,quod constat

ex iis fragmentis episfolarum Pclagii I qua; etene-

bris primum eruit Lucas llolstcnius.ln tertio siqui-

dem lcgitur : AVc licuit uliquando,nec licehil, parti-

cularem stinodum ad dijudicnndam Qenendcm syno-

dum cowjrc.jari. S.\ nodus veru a Beda mcmorata ob

imperitium tidci diflidcbat dunlaxat quintam syno-

dum gencralcm rccipcre.Ahud siquidem est umvcr-

salcconcilium re.jicerc,aliud ob impcritiamilludnon

susciperc.Primum cst per contumaciam universale

conciliura contcmnere, alterum ob ignorantiam dc

illo suscipiendo dinidcre.Sccundumcst perspicuum

testimoniumPauliscriptorisAquilcicnsisprovincia;,

et diaconi Aquileiensis Ecclcsiffi,octavo sa;culo vita

functi,qui si in hac synodo indicanda Bcdahalluci-

natus fuissct.emcndassct illum sino dubio,non illius

vcrba cxscripsLsset.Paulus igitur {lib. vi llist. Lan-

gob., cap. 14) asscrit synodum sedente Sergio Aqui-

leiaj coactam fuisso; postquam cnim Tiberium Ab-

simarum invasissc narravil imporium : lloc tcmpore,
subdit, sjinodus .4i/ui7(';Vr ficta, oh impcriliam ftdci,
quintum unicersate coiiciliuin snscipcrc diffulil.doiwc
beali Scnjii paiMC miinilis inslriiiia, cl ipsa cum cx-
leris Cbrisli Ecclcsiis aiinucrc consciilit.

monasieriis Conon distnbui,jusserat,obtulit, si ejus
opera ad pontiflcatum eli^rprrtur.Post septem dies a
defuncto beata; nnMiinrLi i jnionr.ut fleri mos erat,
de succossoris eliitiniir aui cujptum. Populo duas
in factiones diviso, schisni.i factum cst. Pars una
Thcodoro archipresbytcro, Paschali urchidiaconc
favebat altera. Una elegit Theodorum, altera Pa-
schalem. Theodorus cum populo qui ei favebatin-
teriorem partem patriarchii tenuit, Paschalis exte-
riorem partem ab oratoriu sancli Silvestri et basi-
lica domus Julia',qua; super campuni respicit,occu-
pavit.Cumque unus alteri lecum cedere nollet,pri-
mates judicum el exercitus Romana; militiae,et cleri
plurima pars,et pra;sertim sacerdotum, ad sacrum
palatium perrexcre,et diu quid agendum esset per-
tractantcs,Deo annuente, summo cnnsensu terUum
p elegerunt, Sergium scilicet S. R. E, prcsbyterum,
^ nationc Syrum.iialria Antiuchenum,Tiberii lllium,
Panormi in Siciliaeducalum,qucm Adcudatus pon-
tifcx in llomanum clcrum adoptaverat, ct Leo II
presbyterum ordinarat.Eum itaquc de mediu populi
toUcntcs in oraculum B. Cicsarii martyris Christi,
quod est intra palatium, introduxcrunt, et c.xindo
in Laterancnse episcopium cum laudum acclama-
tione deduxerunt.

Sargio legitimo pontiflci sponte cessitTheodorus:
Paschalis,in schismate pertinax, coactus ipsum sa-
Iutavit,sed sua; factionis hominibus Ravennam mis-
sis, dictum Joannem cognomcnto Platyn exarchum
Romam advocavit, qui ipsi pontilicium nomen ac
dignitatem assereret : e.xarchus.cum Sertiium legiti-
mis sulfragiis ex communi conscusu vidissctiu se-
de sancti Pctri cnllocatum, Paschali suffragari non
valuit,sed a Scrgio excgit ccntum auri libras, quas
ipsi promiscrat Paschalis. Quas cum se nec prumi-
sissc conlcslarctur Scrgius, ncc illis solvendis Ec-

IIa;c .jam auiuiadvi^rtrram dc allira pseudosynodo D clcsiam satis cssc, et ad llcclenduni cxarchum can

Aquilcicnsi conlra quinlum universale concilium,
cum ad manus vcnit cruditi.-^sima dissortalio de schi-
sniatcEcclesifE A(iuileiensiscl.PatrisBornardiiMari;e
de llubcis, in qua (cap. 5, 19) ostcndit synuilum
divcrsam ab illa Paulini Bedam signilicarc. Ad op-
positam vcro rationcm dcsunqjtam tum cxsubscri-
ptioneMaximi Atiuilciensis synodo l.ateranensi.tuui
ex synodica Romana; synodi sub sanclo Agalhonc,
cui subscripsit AgathoAquileiensis cum suis sulfra-

gancis, rcspondct idcm doclissimus scriptor Maxi- .\nastasio

tharos et curonas, (|ua; antc sacrum altarc, et con-
fossiuncm beati Pctri ex antiquo pcudebant, depo-
ui .jussissct, ct in pignus tradi. nihilu magis com-
mulus cst homo pccuniic avidus, nec Ecclcsia;
molcstus cssc desiit, doncc ccntuin auri liliras ;ic-
cepissct.Non multo post magia; convictiisPaschalis,
pontiflcis scntcntia ab archidiaconatus ofliciu dc.jc-
ctus cst, in monaslcrium delrusus, ubi post quin-
qucnnium impninitcns ubiil. lla;c constant ex

mumctAgathoncm non adAquilcicnscm Ecclisiam,
sed ad Gradensom spoctarp.Nc(|uc vero miriindum
cst cos sc subscrlpsisse Aquilcicnscs ; naiu crant
catholici nictrupulil;c c.jus Ecclcsia',in insula laincii
Grado ordinati.Nondum cnini melroiiolis Aquilei.e
iii duas dissecla fucrat,(|uoil pustea G.Vr^uiii II aii-
ctoritate factuui luil. Lna mctrupolis cral, iuquit
laudatus auctor,qua; schismntc laccrabatur;unum

Nuni UK), linca 1. — Coneilium in rcuia urbc jussil
fteri. Cum in synodis gcncralibus (|uinta et scxta
nulli canoncs cditi osscnt, ad disciplina; roslaura-
tioncni el rofurmationcm morum.Justinianus impc-
r.ilnr Tnillan.ain synudiiin cungrcgavit.ad supi)lon-
(las.|uiiilaiii et si;.\tam syiiodos.llancsyiiudi causani
indicaul ((ui ad iihiiii convcncrc cpiscopi.in su;iail
impcraturcm allucutiouc : Quoniam (iu/t'»(,inquiuut.

915

ANASTASII BIBLIOTHECARII

916

sanclm ct uniuersules du.v synodi(v nimiriim cl vi) A,
satros cunoncs ne(juuquam conscripscrunl , sicul
reliqux quatuor univcrsales sijnoai... proplerca
ergo tux pietalis jussu in huc Dei obscrvulriea
et impcrantc urbe coni/ressi, sucros canones scripsi-
mus. Hinc Quinisexta hasc synodus appelluta, quod
velul ad supplemcnlum utriusque facta sit ; ciuam
et erraticam alii appellavero. Tndlanu ctiam (licla,
quia habila in Trullo magni palatii, ut habei
Balsamon. Do Trullo vidc dicta in Agathonc.
Verum undc habuorc Gra;ci non posse cclcbrari
synodum occumenicam absquc canonum editionc;
cum ea3, ut Leo papa docet, ad cxstinguendam
hiresim, et fidem catholicam confirmandam cele-
brentur?

Tres sunt, dc anno cclcbrationis hujus synodi
opiniones.Aliqui cumTarasio cpiscopo,Constantino-

fioli temporc scptima; synodi gencralis scdcnle,vo-
unt eam celebratam quatuor aut quinquc annis
post se.vtam synodum occumenicam, idcoque anno n
sc.\centesimo octogesimo se.\to. Sed ha;c opinio sus-
tineri non potcst ; in canone cnim tcrlio dicitur
eam celebratam currcntc indictione quinta; anno
autcm 686 currcbat indictio decima quarta. Praite-
rea e.\ diccndis manifcstum fict ejus cpocham figen-
dam esse sub pentilicatu Sergii,qui mcnsetantum
Decembri anni 687 ordinatus cst pontife.x.Tandem
deccptum csse Tarasium, patel ex eo quod ctiam
asserat,qui subscripsero sub Constantino Pogonalo
scxtaj synodo, eosdcm ct sub Justiniano pr.Tsenli
synodo subscripsisse.Huic enim subscripsit Paulus
episcopus Constantinopolitanus,scxta; synodo Geor-
guis. Huic Petrus cpiscopus .Mexandrinus, sextaj
idem Pctrus adhuc prcsbyter -Mexandrini patriar-
cha; vicarius.Huic Anaslastus cpiscopus Hicrosoly-
mitanus,sextae Georgius presbyter Hierosolymitanjc
Ecclesiffi nomine.Tandem, ut dc aliis laceam, huic
synodo subscripsit Georgius episcopus Antiochia;,
sexta; adfuit Macarius cjusdemEcclesia; patriarcha, n
et depositionis sententiam tulit. ^

Secunda opinio csl Theophanis scribcntis hanc
synodum haoitam anno Incarnationis secundum
Alcsandrinos 090, ijui inchoatur Kalendis Septcm-
bris anni xtx nostr;c septingentcsimi scxti.a quibus
ideo et infra synodum inchoatum existimat, unde
addit a sexta synodo ad Trullanam fluxisse annos
viginti scptem,ct eos nugari " qui scriptis suis ce-
lebratos sexli concilii capituJares typos.cxactis post-
modum annis quatuor,editos aflirmant;» ubi Tara-
sium indicat, ejusque opinioneni suggillat. Sod ca
quam proponit tongc improbabilior cst,cum Puulus
episcopus Constantinopolitanus, qui huic synodo
prffifuit anno sexccnlesmio nouagesimo tertio obie-
rit,et Callinico vacuam scdem rcliquerit,ipso ctiaui
Thcophane tcstc. Sccundo auctor libclli synodici,
postquam locutus est dc synodo Trullana, ait :
« Cum autcm Leontius impcrium invas'ssei,et Jus-
tinianum abscissis naribus Chcrsonom relegasset,
Artcmius, qui et .\nastasius dicitur,Leontio succes- D
sit, » quarc non anno Chrisli 707, sed antc annum
695, quo Justinianus dcpositus cstaLeontio, Trul-
lana synodus congrcgata.Tcriius .\nastasius diser-
tis vcrljis asserit hanc synodum coactam, Sergio
primo Ecclosiam Romanam adminislranle, cique
luto lides adhibcri debel; in Vita cnim ejus ilaae-
curato narrat quoe Justiniano .\ugusto prinium im-
perante Romai gesta sunt, quo Ouinisexta; synodi
aecrctis Scrgius subscribere compelleretur,ut eum
do hujus synodi temporc probe eaoctum fuissccer-
tum videatur.cum insuper Beda, qui hac ,x>lale vi-
vobat, lib.dc Sex ;L'talibus,ct Pantus Diaconus, qui
s.-cculo sequenti floruit.lib.vidc Gestis Longobard.,
cap. II, auctorcs Theophane arttiquiorcs, cidcm
Anastasio snnVagiMilur.

Cum itaque in laudato tertio synodi Trullnn.-n
canone dicalur cam celcbralam pr.Vtcrito anno se-
.ties millesimo ccnlesimo noni),vi utriusquoopinionis

dcrcnsores futeanturhunc locum corruptum csse.ct
cx Theophcne ad annum Incarnationis secundum
Alexandrinos 677 corrigendum, lcgendumquc anno
scxics inillcsimo vcnlcsimo nunugcsinio nono, ille au-
tem aunus mundi,sccundum u:ram Constantinopo-
litanam, desinat cum mcnse Augusto anni sexccn-
tcsimi nonagcsimi primi,eo pariter anno congrcga-
ta est synodus Trullana ; Catendis cnim Seplcmbris
illius anni incboatus est annus 6200, et indictio
quinta, quibus obtincnlibus, synodus habitaest,et
laudalus canun ante initium mcnsis Februarii anni
692 conditus esl. Plura hac de re auctor Critica:
Baronii, qui in dissertatione de Pcriodo Gra;co-Ro-
mana tomo primo pr.-Efixa, iram illam mundi Con-
stantinopolitanam, aliasque a;ras (ir.-ccorum tam
mundi quam Incarnatioms fuse explicat.

Matlh;cus Blastarcs, in proocraio sui Nomocano-
nis de synodo Trullana, scribit : « Principos ejus
synodi cdebrabantur Paulus Constinopolitanus,
Paulus (legcndum Petrus) Alexandriaj.Gcorgius An-
tiochiai.Anastasius Hierosolymorum.Joannes Nov«
Justiniapoleos, Basilius Gorlin» metropolcos Crc-
tes insula; ac totius synodi sancta: Romans Eecle-
siaj vices gerens. Ita namque post impcraloris
subscriplionem patriarcharum el mctropolitarum
singuli proprium nomen ac dignitatem vetoribus in
libris signaverunt.>' Anastasius tamen Bibliothcca-
rius, iu synodi vii ad Joannem Vlll papam pr.Tfa-
tionc, asscrit patriarchas ncquidem pcr legatos oi
adfuissc. .\uclor libclli sjnodici episcopos ccxl,
Balsamon ct Zonaras ctxvii, huic synodo intcrfuisse
scribunt ; in hodiernis tamen e.xemplaribus subs-
cripti tantum repcriunlur ccxi, inlcr quos exstitere
quos probitas, doctrina ct sanctitas conimendabiles
reddebat.Baronius et Binius,imo ct nuperus auctor
anonymus Delcctus aclorum Ecclesia; universalis
seu Nova; summa; conciliorum.scribunt Caliinicum,
Pauli Constantinopolitani patriarcha; successorcm,
hujus synodi auctorcm ct pra;sidcm fuisse; sod il-
lud dicilur contra manifcstam subscriptionum
fidem.conlra Balsamonis citati teslinionium.conlra
Nicophornm,in Chronico.ct Theophancm.qui Pauli
mortcm cum anno 693 cl Callinici initium conjun-
gunt. Eam tamen Baronii sentenlontiam sccutus
cst Lupus, in dissort. dc synodi TruUana' causa ct
tcmporc.ubi addit : « Ejus'(nempo Callinici)ut viri
infamis, noiiicn cxistimcm crasum a poslerioribus
synodi palronis, ac intrusum nonion Pauli. » .\t
Callinicum nullus antiijuurum alicujus criniinis
rcum facit, ct gratis dicitur nomen Pauli in locuni
nominis Callinici subrogatum fuisso. De Callinico
infra sermo crit.

Apostolicam legationcra huic svnodo adfuisse^di-
scrlc tsstatur Anastasius in Vita ^orgii pap.i;,in qua
scribit : « Hujus pontilicis temporibus Justinianus
imperator concilium in Rogia urbc licri jussit, quo
et legali sedis apostolicc convoncrant, ol decopti
subscripscrant. " llanc logalionem varie cxplicanl
rcccntcs Ilistorici, inler quos Marca, lib v do Con-
cordia, cap. IK, rem oxactius exposuisse vidclur.
Obscrvat onim Rom.inos ponlincos solilos fuissclo-
gatos ad impcratorcs Christianos mittcrcpro nogo-
tiis Ecclosi.x- univorsalis procnrandis. lli logati.qui
apocrisiarii et rcsponsalos diccbantur,assidui crant
in comitntu principis,ot proprias Ecclosia" Roman.T
causas apud cum prosoqucbanlur, nc pro nogotiis
fidci et disciplin.T cxcusabanl ; Jurisdictionis lamcn
nullam parlcm atlingcbanl, nisi cx dcle^ationo spe-
ciali. Qu.v cautio non inutilis orat ad vitandas pa-
triarcharum Cpolitanorum mnchinationos : qui sua;
scdis amplificationi sempcr intonti, tcrrorc cl mi-
nis principis, nsscnsum lcgati ad res novas consti-
tuondas oxt<irquci-o potuissont, ut saltem non in-
colorala vidcri pos.set immnlatio, qu.r aposlolira;
soilis anctorilnlc nliqua iiiuiiiretur. Altanicn pru-
dcnlia sua obtincre pnntilicos Romani non polue-
runt quin in coslaqucis incidcrcnl, a quibus tara

917

IIISTORIA. DE VITIS ROM. PONT. — SERGIUS.

918

studiose sibi cavebant. Etenim in hac synodo A
Trullana, ut color aliquis novis decretis quu; in
ea condita sunt quffisitus vidcretur, illa OBCume-
nicffi titulum assumpsit obRomani-e sedis auctorita-
tem adhibitam.Lcgati enim,seu apocrisarii vel res-
ponsales apostolica3 sedis,qui munere suggestionis
apud principem Justinianum fungebantur,huic sy-
nodo inlerfuere.Certe Sergius papa legatos manda-
tis suis instructos ad eum conventum nonmiserat,
eum quippc danmavit ut illicitum, ut mox vidcbi-
tur. Casilius episcopus Gortinffi provincia; Cre'a;
metropolitanus,eam legationem tunc solus obibat,
unde in calee canonum synodi se inscribit loga-
tum totius synodi Ecclcsiffi Romanas, exemplo
trium legatorum Agathonis et synodi Occidenta-
lis, qui in sexta synodo hoc nomen assumpserunt.

Centum ct duos canones in hac synodo editi
sunt, uttestanlur sanctus Tarasius, seplimasyno-
dus in relutatione conventus iconoclastici, Photius
in Nomocanone, et auctor libelli synodici. Et illis j}
plures sunt optimi, et qui anliqnam Ecclesiae dis-
ciplinam ut plurimum redolent. Unde cum pluri-
rai sint laudiiti .jurequc laudandi, non sunt omnes
ab Ecclesia Romana rejecti, sed tantum quinque,
nempe canon 2, quo octoginta quinque apostolo-
rum canones et constitutiones decernuntur admit-
tend.T, sicuti et canon 13, quo lex ecclesiastici cm-
libatus concutitur, et castissima Romana? Ecclesiae
reprehendiiur disciplina, qua sacris ministris usus
conjugii interdicitur. Quin etiam eos qui presbyte-
ris, diaconis, subdiaconis conjunctionem et con-
suctudincm cum legitima uxore prohibuerint ana-
thcmafe ferit islc canon.Non est etiam apprnbalus
canon 55, quo jc.junium Sabbati in EcclesiaRoma-
na ccleberrimum damnattir. Nec etiam canon C)7,
abstincntiam a sanguine et suffocato clericis sub
depositionis poenn, laicis sub pcena excommunica-
lionis, prohibcns, camque abstinentiam votut ex
divina; Scripturffi mandato etiamnum obligante p
imponens.Nec omni ex parte approbatus cst canon
8id,quo prohibetur ne Christus Salvator depingatur
in imagine agni,sicut ostensus est Patribusin figu-
ra,sed in imagine hominis,qua demum omnessunt
adimplctffi figura;.

Alii canones, quos juro laudandos diximus,ut ex
eorum lectioneet examine cuilibet patebit,non sunt
ab Ecclesia Romana rejecti. Ut enim hic de primo
et ultimo tantum loquor,primus lidem asexconci-
liis oecumenicis confirmatam ct ab apostolis tradi-
tam inviolabiliter servandam esse docct. Ultimus
vcro pra^stantissimas pro excipienda confessione
leges et prMcepta continet, ex quam prudenter
erga poenitentes sacerdos se gerere debeat. Ipsum
nempc considcrare deberc poccati qualilatem,
peccatoris pro conversione a?stuans dcsiderium, ot
mnrbo convcnicntem medicinam. Debere cxami-
narc an malum oriatur ex habitu, an cx infirmi-
tatc, an cx prava affoctione. Uonique pasloris ip-
sius es.se oriicii errantcm ovcm rcduccre, idcoque iJ
neqttc pcr dcspcrationis pr:rcipiliu impcllat pccca-
torem, ncc ad vitx dissolutioncm et contcwptum
frcna rclaxct. De omnibus Trullaiuc synodi ca-
nonibiis tain approbatis quam reprobatis legendus
Lupus.in notis et scholiis ad eanoncs concilii Trul-
lani.

Num. 161, linea 1. — Dcindc 7,acliariam,cU- Om-
nia in synodo acla in Homtmam urlicin ad coiijirman-
dum vel 171 siipcriori loco sulisr.rUicndum Scitjio pon-
lifici^ulpotcctipitisacerdotnm o»in/Hm.,lustiiiianuiii
impi'r,-iliircnidin'\isscsci'ibitAnaslasiiis; cum eniiii
Jusliiiiuiuis gi'slii liu.jns synodi sex tomis cnmpre-
hensa ab episcnpis subscripta, cl iinperiaH manu
conlirmata,ad Sergiiim papam misit,charla purain
coilice cnnrilii relicla csl aiitc c;i'lcros patriarchas,
posl Jiisliiiiiuuiiii iiiip.ut eani siilisciipliniie aiia re-
plen't. Huiliiii pliiiie iiinili) cliiiita pura relicta est
cpiscopis abscntibusThcssalonicensi,Ravcnnm.Siii'-

dinia^ct Heraclea;,ut saltcm post solutan", synodum
actis subriberent ; quod iisdem verbis in codico
adnntatum cst : IjOCUS Tlicssaloniccnsis, loctis Ra-
vcnnatis.ei crGterorum.Sed Sergius acta conlirmarc
recusavit : Compcllcbatur autem rt ipie,inquit.Ana-
stasius, snhscriberc,sc(l nuUalcnus ticqincvit. Proco
quodqmrdamrapitulacctrtirilHmccclcsitisliciiDifuc-
ranl in coaiinexa^qiiiv el quasi synndalileriU liiiita,ct
in sc.T toiiiis dcscripta.clc.Qui bculissiiiius pontifex
pcnlliis riilcin Justiniano Augusto non acquicrit,ncc
eosilcm toinns susripere aut leolioni jiauderc passus
est. l'orro eos ut invalidos rcspuil alquc rcjccit,tli-
gens magis mori,quaiii nocilatum crroribus cow:en-
tire. Deiis canonibus in Joanne VII rursus sermo
rcdibit.

Cum itaque Sergius, Justiniani irap. precibus
haudquaquarafractuSiQuinisext.^Esynodicanonesre-
,iecissel,imperator Zachariumprotospatarium suum
Romam misit,qui pontificem Constantinopolimde-
portaret. Scd mililia Ravonna», vicinarumque par-
tium.jussa ]ii'ir,ripis nefanda cniuoninens,non per-
misit Cii cxs.ciilinai mandari. Quaro cum omni ex
parte iiuillituiln militia; conveniret, Zacharias pro-
lospatarius.in timorem propria; salutis adductus,ad
pontificem protinus se reccpit, atque ad pcdes pro-
stratus veniain supplexoravit, et ne furoii niililuni
se dederet obsecravit. Pontifex bonum ipsi aniinuui
habere jussit, inde ad placandum profeetus exerci-
tum, pro basilica Theodori pontificis, patefactis val-
vis assedit, ac militibus et populo sedatis, quod pro
salulc sua tanta alacritate arma sumpsissent gratias
egit. Nec tamen ante milites urbe cxcedcre volue-
runt, quam onustiim coiitumeliis et metu perterri-
tum inde Zachariam cxegissent. Ha;c constant ex
Anastasio in Vita Sergii, Beda, lib. de Sex Ktalibus,
et ex Paulo Diacono, lib. vi de Gestis Longobard.,
cap. 11.

Num 162, linea 11. lUc fecit thiiiniamalcrium.
Usum porro eorum vel similium vasorum, in quibiis
thura et varii odores incenduntur in solemni nbla-
tione, ex apostolica traditione et Mosaic;c legis
exemplo profluxisse ostcndit cardinalis Bona, lib i
Rcr. liturgic, cap25, num 9; solemnc enim fuit omni
naiioni qiiantumvis harbara;. et vera; religionis ex-
perti, ut nullum sacrificium rite peragi posse credi-
derintsine inceiiso,vel aliquo saltem odorifcro suf-
fimento. iMagi thure Christum Deum venerati el
professi sunt ; simili modo poeta; a Divinitatis pro-
testatinne thuris oblationem inseparabilem csso
pulabant. Ovidius ait :

Templa libi slatiiain, reddam tibi tburis bnuorera.

Constantinus Magnus, rcferente codem auclorc libri
Pontificalis in Silvcstro, obtulit th.vmiamateria duo
cx auro piirissimn. Usiim vero adolendi allaria in-
tra soleninia divini oflicii vetuslissimuni csse indi-
cat Ambrosius. ad ciip i Luc;e, dlcens : .{Ique ulinnm
nobis (iiwquc ailok'ntiijus idlaria sacrificium dcfcrcn-
tibus assistal anijclus ! Vlura hnc de re Uona lau
datus.

Quibus ornamentis basilicas sanctorum Pelri el
Pauli, aliasque iirbisexornaverit, narrat.\nastasius,
qui ct scribit ipsnm constituisse ut litaniic a siinctn
Adriiuinquofannisdiccrentnrdiebus;\nnuntialionis
Domini, Nativitatis et Dorniilionis sanct;e Dei Geni-
tricis. sempcrque Virginis Mari.-e, ac sancti Simeo-
nis,qu;iiii IIy|)apanterli GriPci. Lalini Purifioalionem
appellaiit. Ounil idem habct ,\lbiniis Elaccus, lib do
divin oriic, Doniinic.i; crneis piirteiii in capsula ar-
gcntea. rncondilior: loco ohscondifam, honesfiori ac
cclebriori loco rcposuit. Ordinavit per diversas pro-
vincias episcopos nonaginla septeni. Eccit auteiii
ordinationes duas per mensem Mjirlium, ordinavit-
qiie presbylerns de.-eiii ef ocln, diiieonns qiialiinr.
l'.\ liis Aiiaslasii veibis refeUitur eoriiin npuiio qui
nsscruiit fesliim Doriiiitinnis,seu Assumplionis bea-
f.ii Mari.e Virginis su2Culo tanluin nctavn cclebrarl

919

ANASTASII BIBLIOTHECARII

920

ccDpisse ; utenim obscrvat FranciscusMaria riorou-
tinius. in notis ad Marlyrologium Hioronymianuni,
ad dicra 18 mensis Januarii, ante Mauricii inipcra-
loris tcmpora, idcoque antc scxti sojculi lincm As-
sumptionis fcstum celcbrabatur, et quidem de de-
cima oclava Januarii. Id aulcm probat lum cx eo-
dcm Martyrologio sancto llicronymo attributo,el a
se edito, tum ex aliis qu,-c laudat. Fuse enim ejus
festi institutionedisscrit,autumati]ue illud amensis
Januarii dic dccima oclavo ad dccimum quintum
monsis Augusli, a Mauricio imncratorc translatum
fuisse. Ilis addit Joanncs Mabillonius, in Liturgi;c
Gallicanae lib. II, pag. 118, duo Kalendaria. Cor-
beiense nempe, quod vix amplius uno post Mauri-
cium sa-culo exaratum dijit,m quo ad xv Kalcndas
Fcbruarii legitur depositio sanct;e Maria; Virginis,
ct cx alio perantiquo Floriacensi, in quo, eodem
die, ea depositio annolatur. Fcstum autem illud a
Maurici'i impcratorcad dies xv Augusli translatum
essc probat Florentinius laudatus cx NiccphoriCal-
lisli lib XXII, cap 28, ubi scribit. Idcm imperalor
(nempe Justinianus) tum primum Scrmtori!! cxce-
ptioncm (id est occursum seu Ilypapantem, quam
Purificationem Virginis dicimus) loto orhe terrarum
fcsto dic honorarc inslituil, sirut Justiiius de snncta
Chrisli Nulivitnte fecit. Atfjue non, ila lom/o post
tempore Mauricius sacrosunctx Dei Genitricis Dor-
mitionem quindecimo Augusti nwnsis die Cilebrnri
pr.Tcepit. Quibus ex vcrbis refcrt Florentinius,quod
cum Xicephorus, in Justiniani et Justini sanctioni-
bus, nihil de constituto die addiderit, de fcsto vero
Dormitionis in Mauricii constitulione diem 15 Au-
gusti prajcise signaverit, cum non obscure indicarc
lestum hocinillumdicm Auj^uslimensistranslatum
polius fuissc quam rccentc institutum. Sed si vera
scribit Niccpborus de Mauricio.mihi tamen videlur
falli in eo (juod ait. Juslinum imp. constituissc ut
festum Natulis Christi per totum orbem terrarnin
celebraretur, in Julio enim papa oslendimus longe
antc Justinum fcstum Natalis Chrisli, tum in Occi-
dcnte, tum in Oricnte, vel die 25 Decembris, v-;!
die sexta Januarii solemnine fuisse.ot Justinianum
anno 551, non Justinum, lata Jcge statuisse ut die
25 Decembris coleretur; quod idem antea prKccpe-
rat de festo Purificationis, quod dici secundai Fc-
bruarii aftixit, ut constat cx his Thcophanis.lib xvi
Hist. et Laudulphi Sagacis, in Vita Justiniani, ver-
bis : Anno tjiiinto dccimo impcrii Justiniani mense
Octoliri, farta cst mortalibus Utj^untii, ct codcm anno
Ihjpapnnlc snmpsil initium. ut cclcbrarctur apud Bii-
zantium dic •■'Ccunda Fcliruarii. Dc Justini constitii-
tionc niliil alilii scripluiii invcni, i|u.i' si vera sit,
dici possct eam a Jusliiiiano imperalore innovalam
fuisse, co (juod non observaretur.De fcslo l'urilica-
tionis, lcge Criticam Uaronii, ad annum 5'»2, de
utroque vero festo legc cumdcm Maliillonium lau-
tum ct Edmundum Martenc,tom IV de AntiquaEr-
clesia3 disciplina in divinis celcbrandis ofliciis. De
festo tandcm Nativilalis beala; Maria; lege dicenda
in Innocentio IV.

Num »66, linea 1. — Ilic slutuit, etc. Sergius pa-
pa .ttiituit ut tcmpore confrnctionis Dominiri cor-
poris, AoNus Dei, qv\ toli.is peccata .MU\'ni, mi-
SERERG Noms, « clcro ct populii dccnnlctur, inquit
auctor Libri Pontilicalis. Fl Scrgius quidem ins-
tituil tcr dici miscrcrc noliis; sed multis nostca
ingruentibus Ecclosia; advcrsilalibus, ut ail In-
nucenlius III, lib. vi de Mystoriis miss.-c, cap. 0,
sivead tollcndum scbisma, ut alii scribunt, slatu-
tum fuil in terlio diccrctun/Dnn nobis vaccm : qui
rilus ubique reccplus cst, cxccpla basilica Lalera-
nonsi, in qua adhuc servatur mos antiquus dicen-
di tcr miscrcrc nobis,i]u\a,ut obsorvat Joannes Dia-
conus, iii libro ilo Kccl(;sia Latcranensi, cap, C>,
ha;c cuilcstis Kcclcsi.-e typuni gcrit : /n ca, inquit,
non canlatur ad missus Aunus Dki, uui thllis kkc-
c.\T.\ .MfNni U0N.\ Nonis i>.\oEM, quonitiiH ilii summa

A pa.c ju.storum ipsc Clirislus erit.A qiio pontificc facta
sit ha;c mutatio, cantandi dona nohis pacem, cardi-
nalis liona. lib. ii llcr. Liturgic, cap. lij, niim. 5,
nusiiuaiu se legissc falijlur. At si verax cst, inquit
Dona, Robertus abbas Montensis, in supplemento
Chroiiici Sigcborti, hanc pacis postulationcm altu-
lit e cieIo beata Virgo..\pparuit enim ut Hobcrtus
rcfert, anno 1183, cuidam fabro lignario opus fa-
cienti in silva,deditque illum sigillum cum imagi-
ne sua ct Filii cum nac inscriptione : Agnus hci^qui
tollis pcccata mundi,dona tiobis pacem; jussilquc ut
fcrret ad oniscopum,atquc ei diceret ul qui vcllent
paccm Ecclesia;, facerent hujusmodi sigilla,et por-
tarent in signum pacis.

Linea 7. — Hujus tcmporibus Ai/uilegiensis Ecclc-
sia. Anno circiter sexcenlesimo nonagesimo oclavo,
Tibcrio Apsimaro imperante, el Scrgio papa Rom.T
sedente,finem accepit schisma Ecclesia; Aquilcinsis
dc tribus capitulis. Paulus enim Diaconus. lib. dc

n Geslis Longobard., cap. 14, postquum Tiberium
imperium invasissc narravit,quodconligitannoC9H,
sciiljit : lloc temporc sijnodu.% Aijuilei.v facta, ob
impcriliam fulei,ijuintum univcrsale concitium susci-
pcrc dif/idil,doncc salutaribus hcati pnp.T Seriiii mo-
nilis in.structa, ct ipsn cum cvteris Christi Ecclcsiis
annucrc conscntit.Eadcm fcre vcrba habct in Pcrgio
auctor libri Pontilicalis, crrore vulgari .Anastasio
attributi, qui hoc ipso tompore vivebat.Paulus vero
Diaconus non multo posl hoc tempus vixil.Cnrdina-
lis quidem Norisius, in disscrt. de quinta synodo,
cap. 9, !; 1, contendit ex loco Beda?, in lib. rle Sex
a-tatibus synodumillam.Aquileienscmessesynodum
a Paulino Aquilcionsipatnarchacontra quintam sy-
nodum sa-culo superiori coaclam : Sijnodtis, inquil
Beda, Aiiuilcia' facla, ob imiicritiam fidei quintum
iinirersnlc concilium .su.^icipcrc diffidit. donec salula-
7'iliusbeali pnp.v Scrgii monilis instructa ct ipsa huic
cum cTteris Christi Ecclcsiis adnucre conscn.^it, quo
ex advcrbio, doncc, cardinalis doctissiraus non ob-

^ scure colligi ait Bodara loqui de concilio ante Sor-
gium congregato. Sed pra;terquam quod verosimilc
non est Paulura Diaconum in Beda; sensum non po-
netrassc, etiamsi hoc concederctur,non tamen inde
sequcrctur schisma .Aquileionsis Ecclcsia; anl3 Scr-
gium penitus cxstinctum csso.cum ibidcm Bcda as-
sorat illain Ecclcsiam salularihus beati pap;c Scrgii
monilis instructain quinto concilio rum r.Ttrris Chri-
sti Ecclcsiis adnuere consensis.^c..\d raliones ejusdcm
cardinalis respondimus in pontiticatu sancli Grc-
gorii.

Acta sanrli Aldhclmi abbatis Mnlmosburicnsis in
.\nglia,<iuu; exstant apud Suriutn, nd dictn 2.5 Maii
prodiinl Sergiuin papam calumniam passum.qua.'-i
slupri rcus csscl,(|uoi| ncmpc patcr essct pucri rc-
cens nali.quom cutn Adhclmus Rom.T cxistcns ba
ptizarel, cnram astanlihus ei pra>copil cdiccre, <■
pater ejus esset is qui vulgo dicobatur.Pucrura vcro
respondisso, «0« .?<? <•.?.<(• ijniitum illius opcre quem

D vanus in lioc refcrcbat populus, sicquc pontiliccm ab
infamia liboralum. Scd Ii.tc narrnlio jurc mcrito n
Baronioindubium vocatur, rovcra cnimnonhabofur
in sancti .Mdhelnii Vitn.n \\ illolmo Malmosburicn!^:
eliiciilirata,licct lcgaturin alia Vifasancti Aldhdmi.
srripla ab auctore anonynio monncho Malmcsbu
>iensi,qui paulo nnleWilhclmum Malmcshuricnscin
vixil, ut ostcndit.Hpnschenius. qui cnni publicnvit.
ad diem 25 Maii. Aldhclmi Vitara n Willclrao Mal-
mosburicnsi scriptam rocitat Mabillonius parto i
s.TC IV Benedictini.

SOMMIER.
Num 16(>, linca 1. — Uujus itaquc tnnjioritin^
Justinianus impcrator conrilium in rcgin urbc jutsil

f'\eri, in quo cl Irgnti sedis nposlolic.v convcneranl ,
lorura qiiidcra lognlorum subscriplioncs non ap-
parcnl, nisi forlc hujusmodi credonda osl sub-
scriplio Basilii Gorlyna- episcopi Crcta' mclro-
polis. qui ifa subscribit : BnsHius episropns Ctor-

921 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. JOANNES VI. 922

lyniorum melropolU Chrislo amabiUs Cretx insuLc, A cnni uxoribus conjunctionGm dissolvcntes, vel cos

et locum teneris lotiiis sijnodi sanctce Ecclesi(t Roma- mutua tc.nporeconvenienticonsuctudinG privantes.

nx dcfiniens subscripiii, (Concil. Quinise.it.) Quapro- Quamobrcm si quis dignus inventus fuerit, qui hy-

pter dici oportot cum Petro Marca Anastasium le- podiaconus, vel diaconus,vel presbyter ordinetur is

gatorum nominc, intelligere apocrisiarium, aut ad- ad talem gradumassumi nequaquam prohibeatursi

ministrum, qui jussu pontifieis apud aulam Con- cum legitima uxore cohabitot. Sed neque ordinatio-

stantinopoieos morari coiis,ii'v.'i-;it,gesturus negotia nis temporo ab eo postulelur ut proiiteatur se a leci-

sanct» sedis.et si qu.c .■ili.i i'vi'iiii-.'nt; jurisdictionis timacum uxore consuetudine abstenturum...si quis

tamen expertem, ita ul d.' ivl.us dctinire, prssertim ergo f'ue''it ausus, pra?ter apostolicos canones incita-

momenti, absque speoiali mandato non posset; solo tus, alic[uom corum qui sunt in sacris, preslsytero-

quippe Jure pollebat eas referendi, summiquejussa rum ini|uimus, vel diaconorum, vel hypodiacono-

pontificis exspectandi. Imperator Justinianus Ilsub- rum, conjunctione cum legitima uxore et consue-

scripsit primus concilii decretis; in summa autem tudine privare, deponatur. Similiter et si quis pre-

parte catalogi omnium Patrum locus subscriptioni sbyter, vel diaconus, suam uxorem pictatis prce-

Sergii debitus fuit relictus, his verbis notatis: Locus textu ejecerit, segregetur; et si perseveret, depona-

«wcte.s»(!('j)fijBti?/it)mf(»/.G;cterasalisperspicue Ana- tur» (cun. 13).

stasius tum hac, tum seq. soctione. Pr«terea hoc concilium canones habebat alios mi-

Num. 160, linea 12. — Porro eos ut invalidos rc- mine recipiendos, ut qui admitti jubet quinque et

spuit. Quod prc-ecipue movit pontificem ad id conci- octoginta canones apostolorum nomcn praiferentes

lium rejiciendum, fuit episcoporum Oricntis tomeri- -n qui prohibet jejunium Sabbatorum Quadragesimi-e

tas,qui adversuscKlibatum prcsbyterorum et diaco- lieri,vel in Romana Ecclesia, qui ab sulfocato ct

norum, eum evertondi animo, ita definiunt :« Quo- sanguino abstineri jubet clericos , depositionis

niam Romanffl Ecclosi.B pro canone traditum esse poena proposita, laicos autem sub pccna excom-

cognovimusut promovendi ad diaconatum,vel pres- municutionis, ac demum qui vctat depingi Domi-

bjteratum, profiteantur sc non amplius suis uxori- num nostrum Jesum Christum sub (igura agni a

bus conjungendos, nos, antiquum canonem aposto- prKcursore Joanne indicati, cum Salvator repra;-

licn;pcrfectionis,ordinisqueservantes,hominumqui sentari tantum debeat humana imugiuc, per quam

sunt in sacris legitiraa conjugia deinceps quoque omnes cajteras complevit (can. 2, 55, 67, 82).
firma et stabilia esse volumus, nequaquam eoruni

LXXXVII. JOANiNKS VI.

ANNO CURISTI 701, TIBKllU S.

165 Joannes VI, nalione Grffcus, scdit aniios tres, menses duos, dies duodecim.
Fuit aulem lemporibus Tiberii Augusli. IIujus tcmporibus venil Theo|ihylactus, cubicu-
l.irius patricius et cxarchus Italire, de parle Siciliie in urbem Romam. Cujus adventum
cognoscentes (a) niililia totius Italia3 tumultuosc convenit apud hanc Romanam civita-
5 tem, volens prfefatum exarchum tribulare. Pro cujus (A) ponlife.x, ne affligerelur, per-
sona, sese medium (c) dudit, portas civitatis clausit, sacerdotes apud fossatum, in quo
in unum convenerant, misil, el monitis salutaribus lumultuosam eorum sedllionem se-
davit. Dum vero infames quasdam personse capitulare adversus quosdam Romanae urbis
habilatores feclssent, ot prcenominato exarcho, ut a propriis substanliis denudarontur,

10 Iribuissent, hi juxta sui opcris poenam {d) multali sunt.

l«e (e) Deinde vcro dum Gisolphus (/) dux gentis Longobardorum Beneventi, cum
omni sua virtutc in Campaniam veniret, incenilia ct deprajdationcs multas exerccret,
captivosquc non paucos cepisset, et usque in locum qui Ilorrca dicilur, fossatum fie-
ret {(/), nuliusque exslitisset qui ei potui.ssct rcsistere, denominatus pontifcx missis saccr-
5 dotibus cum apostolicis donariis, universos captivos de eorum manibus rcdemit, et
illum cum suo lioslc (/() ad propria rcpcdaru fecit. Ilic fccil in basilica beati Andretc
aposloli, qure ponilur infra ccclesiam beati Pctri Principis apostolorum, ambonem no-
viter. Ilic super altarc ccclcsia; sancti Marci coopertorium fccit, et in basilica beali
Pauli apostoli inter columnas altaris dextera hevaque vela alba. Ilic fecit ordinalionem
prcsbytcrorum, seu diaconorum unam, id est, presbyteros novem, diaconos duos. Fecit

10 autem ct per divcrsa loca episcopos quindecim. (Jui etiam sepultus cst ad lioalum Pc-
trum apostolum ; ct ccssavit episcopatus mciiscm uiiuin, dies octodecim.

N0TI-I..1: MAllGINAI.i:S l-AUROXTI.

(o) eognoseens. (b) pro cujus pcrsnnu. (c) in mi^diiim losaatum, id csl, caslrn mililum. {d) ' mcrce-
dem digna poona. (c) Vide Uoron ud irnn 702. (/) Gisulplius 13. (ij) ' fecissot, B, caslra posuissel. (Ii) B,
stolo, id est exercitu.

023

ANASTASII niBLIOTHECARII.

924

F.x codicc Fariiesiiino.

VAUI.K LCCTIONKS.

A Ex codice Rct/io, Mai-arino cl Thuano.

yum li'i(i, lin 12, qui eliain sepuUiis cst ;i(i boa-
tuin Pctrum apostolum sul) fiic... indict iii, Tiljcrio
Aug rcgnantc, ct ccssabit cpiscopatus mens I.

Ex codice YaUiccWxno.

yum \C>o, tiii 1 cnd VaUiccU. coiicordat cum Picr/.,
Mnz. el Thuun. lin ^.IIujus lemp. ven Theopliilactus.
lin 4 ciijus adwntum agnosccns. lin G, pro cujus pcr-
sona ponlifex iic afiligerctur in mcdium dedit porta-
tis clavis (acc. cnris ciavibus) sacerdotalibus npud
fossatum, iii quo in uniiin conv. missi ; cl lin 10 ct
1 1 concordal cuin latidd. codd. liegg., Maz. el Thuan.
d. xviii.

yuin 10(1, lin 1. ct^d VaUicell concordat cuin l\cij.
Mai ct Thuan et ita lin 2, lin 0, lin cad., lin 10. Un
4, nulliisque csset qui ci possit resistere. lin 7, in
basil B. Andrca;. qum ponitur. lin 8, Ammonem no-
viler super altare quoque ecclesia; sancti Marci fecit
coopertorium; in basilica etiam B. Pauli apostoli. B
lin 12, quindecim ; ct cessavit cpiacopatus.

Apud Fabroltum cx codice Frcheri.

Num 16.5, lin 1, sedit annos tresderim, raensesS,
dics 24. tin 4, B, cognoscens. lin 11, A, justa suis
operis poena.

yum lCiCi, lin 1, bcnc vcntum.

;Yi(m 105, lin 1, Jo. nal Gr. ib. dies 1.1. Hujus
temporibus ven Tlicophilatus. lin 5, apud civit lianc
llom. tin 6, pro cujus persona l-". nc alF. scse in mo-
dium dedit, p. cl. s. lin 10, e.xarcho, ut a propr. s.
eos denudaret, trib./in II, op. mcrcedemdignapccna
multati (M, mulctati) sunt.

.\uin 106, lin I, deinde vero dum Gisulplius d. g.
Long ct Beneventi. tin 2, virl Camp venir. lin '.i,
Hortas dicitur. <tn 4, nulliisijuc essel qui. /in 6, de
ejus man. lin cad cum suo cxercilu ad. p. r. f. Hic
papa. lin 7, ,\ndre.c, qua; pon. tin 8, novitcr supcr
iiltarc quoque s. Marci fecit coopcrt. In bas. etiam s.
Pauli apost. tin 10, livaque fccit vela alba. Hic lecit
orilinationcm unam, presb novem, diac2. Fccit au-
tein cpisr perdiv loca 1.5. tin i3,aposl indict '.i. Tibc-
rio .\ug regnante, ct ccss. episcopatus mcnse uno,
d. 18.

Ex codice Thwmo attero.

Sum 165, /i>i I, Joan nat Cr. lin 2, duodecimo.
Hujus temp. lin 4, militia;, /«« 10, ut pr. subst.

.\um iOU, lin 1, Gisulphus. tin 2, praidationcs.
tin C, et illum sua hoste.

^pud Pcniam ex codice Cavensi.

Num 105, lin 5, voUcns pr.

I\'uin iCO, lin 3, ccpiss et usque in loco.

.NOT.K VAUIOUUM.

lido ac pontificibus dcfendendis SKpius emicuit.Ea-
autem coalcsccbat ex Uavennatensibus, I'entapolila-
nis,et Venetis,qui ab co tcmpore salubre consiliuin
inierant pro Ilalia in libertatem a jugo Langobar-
dorum atque e.xarchorum tyrannide vendicanda.
Hos enim in subsidium ab .Mstulpho quondoque
acccrsitos fuisse, prodit Agnellus.
Num. 16C, linea 1. — Gi-wlphus. Ex Paulo, lib. vii.

ALT.\SEUUA.
Num. 105, linca 7. — Saccrdotcs apiid fossatum,
in qiio in unum convencrant, in unuin misil. Joanncs
pontifex misit sacerdotes ad compescondum tumul-
tum militum qui erant apud fossatum, id cst in ca-
stris juxta urbcm. Fossatasunt castra militum,quia
vallo seu fossa munita eranl. Anastas., infr., eod.:
Et usque in locn qtii Horrea dicitur, fossatum feeissel.
Idem, in Stephano III : Ipsi vero Franci inlroeuntes <.< c.27, hsc descripsit Anaslasius. Scribit enim Ule :

cliisas, cunctum fossattim l.onijobardnrum pnst pcr
aclam ar.dcin ahstulcrunt. Idem, in Gregorio IV, de
munitione Oslia; : Et a fnris non lonyi; al eisdem mii-
rii ipstim civitatem allinri fossato prxcinxit. Indemu-
nitioncs in liniite disposita; castra dicta, quia e ca-
stris initium cocpere. .\nnal. Frauc, ad ann. 801 :
Mtter Siirracenu.i de .Ifrica lcnatus amirali .lliraham
qui in confinio .Xfricx, in fossato prxsidchat. Etiam
prajtoria; cohortes.juxta muros urbis castra posucrc.
Tacit. VI .\nnal., dc Sejano pri-efccto pra;torio : Yim
pritfeclurx modicam antea intcndil, dispcrsas per ur-
bem cohortes una iii castra condticendo. Ilinc pra;to-
riani milites, licet in urbe militent, pro abscntibus
rcipublica; causa habentur; I. LimiWs, I. Qui mit-
tiinlur, ff. Ex quibu.i cnus. mnjor.

Num 100, linea 6. — El illum cuin siio hoste nd
propria repedarc fecit. Ilostis est cxercitus, sic di-
ctus, quia in hostcm in.struitur. .\imoin. continua

" Hac dcnique a;tate, Gisulphus Benevcntanorum
duclor, Surani Uomanorum civitatcm, Hispinos
atque .\rconi, pari niodo, oppida, cepit. Qui Gisul-
phus tempore Joannis papa> cum omni sua virlutc
Campaniam venit, incendia, el depra^datioscs fa-
cicns, multos captivorum cepil, ct usquc in locum.
qui Horra dicitur, castramelatus cst, nullusquo oi
resistere potuit. .\d hunc ponlife.x, missis sacerdo-
tibus cum apostolicis donariis, universos captivo.s
de eorum manibus redemit, ipsumquc durom cum
suo exercifu ad propria repedare focit. •>

Linoa 10. — Yela ntha. Inter ccclesiarum orna-
menta varii coloris, et non cxigui pretii, eranl vola
qua> ad altaria pra;sertim contegonda, ad marlyrum
tumbas, majoris concilianda; vcnerationis crgu, ap-
pendebantur.Ipsa olim tribunalia jiidicum atquo im-
poratorum vclis obtecta lcgimus. Do camcra impora-
torisOrientis CyrillusScytnopolilanus,«pud Cotolo-

tor., li"b V, cap 22 :« Saraceni de Baira cgrcdicnlcs, D num,tom. III Monumcnf., roforens sanclum Saham

" " convcnissc imperatorem, ol ad eum introduclum,

ait, pag. 200: ■■ Porro cum esset intravclum, ccrnit

ct hostom Ludovici post tcrgum sequcntcs.» Idem,

' J " i : " liuio hostcm quam
potuit, cum Carlomanno diroxit. » Villolm. Tyrius,

cap 28 ejusd lib : <. Iiuio hostcm

lib IX, cap 3 :" Ut inlcrim cura suis hostibus in re-
gno nioram faccrc posscl, allegabat. " Ivo Carnol.,
epist28:i. Et cxcommunicatos in hostem mittcrc
non debeo. » Paul Varnefrid., do Gest. Longobard.,
lib II, cap32:" Ilis diebus niulti nobilium Uoma-
norum, ob cupiditalcm interfecti sunt, reliqui vero
pcrhostesdivisi, ut lertiam partom suarum frugum
Langobardis persolverent, tributarii clficiuntur. "

BK.NCINI.

Num 105, linea 4. — Mititia tolius ll/ilix. Theo-

phylaclus.Itali.i;exarohus,ponlifioi infensus.irriiere

in ejus personam tontavit; sed nequidquam, resi-

stente militia Italica, cujus zolus ct constantia in

imperator angelicam quamdam fnrmam pr.reun-
tem."Volorum in sacris usus crat apud goiitcs fro-
qucntissimus,quippo sacriliciorum tcmpore, ct so-
lemnibus fostis ab allaribus ct simulaoris vela dodu-
ccbantur.llincApulciusnarratqucmadmodum I^idii
vota porsoluturus, ingrcssus teinplum :•. ct dum, vc-
lis candentibus redactis in divcrsum, deap vencrabi-
Icm conspectum apprccamnr. •• Lib.xi Mctamor|>h.,
u. 3.83. Pariter sacratus initiatione Isiaca, obiturus
rrequenti populo s.icerdotalia munera, stelit inlra
veliim. ut ait pac. 308 :.. Sic adinslar solis exornato,
et in\irom simulacri constituto, ropcnto velis rcdiic-
tis, aspoctum populi incrrabam. Et hinc fcslivissi-
mnm celcbravi natalem. et suavos opulas, ct fausla
convivia. « Fuerunt et apud llcbraios pretioeissima

m

IIISTORIA DE VITIS ROM. PONT. -- JOANNES VI.

926

vela, quibus tabornaculum coopcricbatur, et junu.n \ iaiporiali dignilate spoliatn, eadem vita? et imperii

Sancta sanctorum qua; gazopbylacio ad trahem ar
genteum appensa custodiebanlur. Agit de iis Josc-
phus, lib. XIV Antiquit., c, 13 : « Tradidit vcro ei
hanc trabem custos pecuniarum Eleazarus nomine
sacerdos,non malevolo animo,cum justus ct bonns
erat, sed dum commissa 1'uisset ci custodia velorum
templi, qua3 mira pulchritudine et constructiono
pretiosissimaresplendebant in hacurbe pcndentia.»
Eadem vela in basilicis atquo ffidibusGhristianorum
passim fuerunt adhibita,cum ornamentis ctfiguris
qucB varias aut sanctorum imaginos aut historias
repra!sentarent,quod froquonlissimc in hisce gestis
pontificalibus adnotatum videmus. Altarc quod plc-
rumque columnas quatuor et ciborium habebat.vc-
lis interipsas columnas appensis ornatum fuisse,
iisque albis,et pretiosa) te.xtura? accessione docora-
tis,sspius hic et aliis in locis refert Anastasius. Ipsa
ornamenta sepulcrorum, in quibus martyres aliive

spoliationcm sustineret. Eodeni Doi judicio factum
csse apparet, ut Callinicus patriarcha Constantino-
poIitanus,qui numero episcoporum multum pollens
supradicti conciliabuli canonibus orientalem Eecle-
siam fccdavit, et in Ilomanam insurrexit, ab eodem
imperatorc vinctus, oculisque orbatus, in exsilium
missus fuerat Romam; ut qui adco supcrbe in Ro-
nianum pontiiicem caput extulerat, ab eodem vitse
stipem bumiliatus acciperct.Ha3c ex Theophanis et
Godreni Annalibus.

LincaT. — Apiul fossiilum. Id est castra militum.
Baron, ann. 70Z, n. 2.

Num. 166, linea I. — Gisolpliiw. Eadem Paulus
Diaconus, lib. vi, cap. 26 nova; editionis.

CENNI.

NOT.E CHP.ONOLOGIC^.

Qui a Scrgio ad Gregorium III gesta pontificum

sancti quiesce"rent,velaerant usitatissima,ad locum jj collegit, pncterquam quod littorarum e.vpers erat,
■jrandum.Do sanctiMartini ut novit Ciampinus (£ram. Lrt. Po?i/., sect. 3), ra^

venerationis gratia obumb

loculo scribit Gregorius Turonensis, lib. iv. c. 1 :
«Accessihaud tcmerarius ad locum sopulcri.prqjn-
ctusque solo orationem fudi,atquo secretius a pon-
dentibus vclis, uno sub vestimontis injecto fiIo,cru-
cis ob hoc signaculum depinxi.» Et cap. 5 : «Accessi
iterum qua;rero sanitatem ad tumulum tactusquc a
depondentibus volis, protinus stetit vona; pulsus.»
Idcirco vcla quie a fidclibus appondonda ad altarc
mittebantur, solemni ritu festoque excopta sunt, ut
docet sanctus Gregorius M., lib. ix, epist. 38, pag.

tionem temporum usque adeo neglexit, ut diu mul-
tumque chronologos recentiores vcxaverit. Prseterea
codd, ct catalogor, qua silentium, quadiscrepantia,
alios in aliam sententiam pertraxerunt.Duo prajser-
tim pontilices, Joannes VI et Sisinnius, juxta chro-
nologiam libri Pontificalis ordinati videntur extra
diem Dominicam ; et ita esse factum docuit Antonius
Pagius, quom alibi hac in re dece]itum vidimus,ac
proinde non erit insolens novos ejus lapsus dete-
gere. Dc utroque autem pontifice cum suo loco di-

342, ubi do velis oblatis et susceptione eorunidoin cendum sit, hic de Joanne loquar, dicturus postmo

agit : « Ea autem (vela) cx purissimo sincerissimo
que cordc beato Petro apostolorum Principi trans-
misisti, pr»sente omni clero suscepta, atque illic
suspcnsa sunt. Filius enim meus vir venerandus
domnus Symmachus, qui a^grotum nie cx podagra;
dolore. . . scripta vestra mihi dare distulit, et post

do deSisinnio in notis ad eum spectantibus. Au-
dienda igitur est in primis doctrina Pagii deponti-
ficiis ordinationibus.

Has fieri coeptas docet, post devictum a Gonstan-
tino iNIaxentium, pacemque Ecclesia; redditam {ad
an. 68, num. 20) aut Dominicis, aut solemnioribus

multum temporis quam vela suseepta suntdedit. p diebus. Hinc est quod sa;pe Baronium secus sen-
Postmodum voro in scriptis Exccllontiffi vestr.-e in- ^ tientem reprehcndit, incipiens ab ipsa ordinalione

venimus ut cum lilania ad boati Pctri ccclosiam
portari dcbuissont.» De usu autem volorum subjun-
git moxGrogorius : « In cujus etiam pietate confido,
quia cujus corpus cooperuistis in tcrra, ejus vos
intercessio ab omnibus pcccatis protegat in ccolo. »
Et multo pridem do horum variotate,opcre ct pi'etio,
dixerat Tertullianus in lib. dc Habitu mulierum :
« Sed ot parietes Tyriis ct hiacynthinis, vol illis
regiis volis, quaj ars operosa rosoluta transfiguratis
pro pictura abutuntur.» Do volis albis Christiano iv
Sfficulo ad martyrum sepulcra adhibitis,ilaIoquitur
Paulinus, in Natali 3 :

Aurea nunc niveis decorantur limina velis.
Et in Natali G :

Cedo, alii pretiosa fiicrnnt donaria, iie qii£e

Officii sumiilii superout, quae pulchra leizendis.

Vela ferant foribus, scu iniro s|jleudida lino,

Seu coloratis textum fucata (iguris.

Silvestri, nempe ab ipso anno pacis rodditae 3(4,
quam rctrahit ad supremum Januarii diem ex Ka-
lendis Februariis, quibuscum Daronius eam illiga-
verat. Cujus doctrins partem priniani, nempe
pontifices ordinatos cssc dicbus Dominicis, eruditi
alii ante Pagium tradiderunt.ct post eum multi se-
cuti sunt. Prre aliis Blanchinus, cujus ego vestigiis
insisto,non modo pontifices Romanos,verum etiam
episcopos alios diebus Dominicis ordinatos esse
contendit [Supra. in notis lul S. Linum). Idque mo-
numentis comprobari af'firinans,ex Libro ipso Pon-
tificali exemplum alfert, nempo Interamnensisepi-
scopi a Zacharia ordinati dic Dominica.Quin otiam,
quod Blanchini opinionem magis astruit, animad-
versionc dignum est, quod Libcr idom Pontificalis
Zacharia' ilinorarium enarraiis, scct. 2tl0, ct seqq.,
dies singulos numcrando rccouset; at vonions ab
diom Dominicam,non secusatquc per ordinationem

OCU CUlUIUtl» LCAlUllt lU^atU ll^Uils. y. vaivh. ^ .j h. . . , .v...... l ,..^j .. u.^^ ...j « v.j .. ^ ^^ w. -.

Sed ea potissimum vela a s;eculoquarto otdeincops " episcopi dies agnosccrctur, cam noquaquain nomi-
obtinuerunt, qua; sacras llistorias rcprajsentabant. nat; deindo ad ahas res transions, prosequitur :

Qua do rc pluraqui cupit adeat cl. MabiIloniura,de
Re diploinatica, Iib. vi, pag. 4()2.

BINII ET LABBEI.

Num, 16.5, linca 1. — Joanncs. Anno Domini70l,
Octobris 28, post interrcgnum unius incnsis, ct 20
dierum, Joanncs hujus nominis soxtus pontifcx
crealur.

Linea 2. — Fuit autcm tcmpnribus Tilicrii. Quom
Justinianus ab exsilio rovcrsus.i^l por aquaBductuin
clam urbem ingressus post nuilla ludibria eidorn
illata vita simul et iinporio spoliavit; idque Justo
1 Dei judicio accidisse vulctur, ut qui in Roiiiaiiuin
pontilicom por Thcophylachiiii culiirularium, ct
exarchuuni suum.ut describit Anastasiiis supra,in-
surrcxcrat.a Justiniano, ob Sorgii pontilicis perse-
outioncm, naribus obtruncato, cademquc dc causa

Kodcm die Dominico, etc.At ordinarentur necne ca;-
teri omnes episcopi diebus Dominicis, nec hujiis
loci, ncc mei iuslituti cst indagaro; ad pontificias
igitur ordinationcs rcvertor.

Inter solcmniorcs dics a Pagio mcmoratos,quibus
lieri autumat consecrationes pontificum, haud du-
bic reconscntur Nativitas Domini, Annuutiatio Do-
minica: lucarnalionis, et nativitas pra>cur3oris
Chrisli; iis tamcn diebus, quod pra3 aliis nomino,
quiapontilicesiiuarti hujus tomi (rt) spectandos pro-
pono, Domiiiicas pnclatas esse, aut pra?veniondo
ordinationcm, si pivccedcbant, aut pra^tcroundo, si
scquobanlur, palam faciiint Uonifacius V. Joan-
iins IV v.l Stoiihanus III. lionifaciussiquidcm V, qui
absquo jussione principis, ob causas niomoralas

(n) Apud U08 secuudi.^'Ei<iT. Patrol.

ANASTASII BIBLlOTllKCAHll.

927

pae 26, an. 0.19, ordinabalur, difi 24 Dcrcinl.rirt.iJ A
est pritlio Nalivitalis DominicT, sic volnnlc r.iceijto
iainmore, nrdinatus est. l'ari mmlo Joannos U ,
annoC40,bidui anlc oamduni solomnitalom luilcon-
sccratus, nompc 2i Docembris cum die Domimca
concurronto. Uuod si laudati duo pontiliccs palain
faciunt ne solcmnitatcin quidem Nalivitatis Domi-
nicae ordinationibus cclebrandis aptam ccnsen, ac
proinde ordinalos sese esseanteeam solemnitatcm
die ordinalioni debito Staphanus III ostondil solcm-
niori aliqua die occurnMite pnDtercunduin ruissc.ut
advenicns Doininiea e.xspectaretur. Etcmm anno
7r.J,Zacbaria denato dic 15 Martii, creatoquc pon-
lilicc quodam Stcphano.qui ante ordinationein oc-
cubuit die quarto ab lcctione, statim cbgilur altcr
Slcphanus,et quanquam adcsset annuntiatio Domi-
nica; Incarnationis ciiin Sabbato concurrcns, qu.-e
ordinationnm prMvertisset (non eniin cam amplius
morabatur jus-^io principis), lamen ad i-equentem

928

(.lACONII.

dicm 20 ordinalio dilata cst, ut dcbita i

Num. 105, bnca 1. — Joanncs Vl r.r.-ccus patria
ct gcnere fuil, I'aterni, alias Pctronii lilius, iinpera-
torc TibciioAbsimaro .Augusto, sedil in pontiliratu
annos tres,mcnscs duos, dies duodccim, creatus iv
Kal. consecratus iii Kal. Novembris.Obiit nom.-p vii
Idus Januar.anno 705. Vacat sedes mcns.^m unuin,
dics deccm et oclo. Marlyrio (ut quidam volunt) alre-
ctns; sed a quo martvrium passus sit, non constat,
quemadmodum nec irquet sepullum fuisse ad cata-
cumlias sancti Ssbastiani, via Appia, quod quidam
aflirmant.

SOMMIER.

Num 105, linea 2. — Venit Thettphylnclus niWca-
/rtniw, ctc. Prirnordia sui pontiflcatus illustravit
Joannes Yl, duo benigne .ac gcncroso gcrens, quaj
magnani ci a-stimationem et gloriani pepcrf^runt,
Ouod scilicet primum gcssit, id fuit, tueri Theophy-

[iiiuiiJis;, miin II u.j . ,,.|..i,...^... nuoa sciiicei pi iiuLiiii (^'-^'r^ii, •'' lun, ."•-.. ... .i--.-

lala cst, ut dcbita die peragerc- p fietum exarchum, qui a Tibcrio iinp.;ratore jussu?
uir. Ab aliis c.\emplam tcmperandum jam dixi, Homam vcner.at, inccrtum qua de causa,cum hislo

quorum nonnuUa in quinto volumine nobis suppe- :- -:. -..-.i lapii/. mniici notest. noi

tont.

Hajc cum ita sint, id firmum ratumque^ haberi
velim.iiuod Romani ponlifices post paceni Ecclcs'aJ
reddilam dicbus duntaxalDomiuicis ordinari con-
Bucverunt. Id siquidem duct Ordo Uomanns apud
Mabillon. xii,antiquissinius,codem Mabillonio tesle,
ac proinde a Fclice ContcUirio .abjudicatus Cencio,
qui merus scriptor anliqui Ilitualis putandus cst.
Verba autem Ordinis, num. 81, hujusmodi sunl :
1'ost li:cc iiuWm in pro.iima dic Dominica cUxtiiscum
omnilnis ordinilnissacri palaii ct nobiUhus Homanis
vadit ad ccclcsiam bcati l'ctri, ubi ud allare inajus,
prout in Ordinc conlinclur, ab episcopo Ostinm spe-
cialiter et nliis episcopis dc curia consecratur. Quam-
obrem coiruil sentcntia I'agii,qui Jonnem M cssc
ordinatumcontenditdie2<SOctobris,natahbeatorum

ria sileat; vcrum, quod facile conjiri potcst, non
venerat ut sanct.x» scdis aut pontificis commodis in-
serviret. Ktcnim ubi Italia; exercitus id agnov.Tunt,
00 statim advr.larunt.multumque intuliss.^nt lahons
exarcho, nisi pontifex interccdens, turaultuin coin-
posuissct. Quod vera alterum gessit, in se.iuenti
numrro narrat.-Vnastasius.

Num 100, lincal. — Dum Gisolphus du.T gettlis
Lonfiobard.,elc. Dux Ungobardorum Gi?ulphns por
Campaniam excurrcns.eam nullo resislcnt.' penitus
devastabaL Ouare pontifcx.missis ad eum episcopis
cum donis, captivos omncs cx ejus manibus lit)er.-i-
vit,cocgitquc iUum cum suis copiis ad £ua reverti.

M.AFEI.
Num 10<'., linca I. — Dciwk vero dum GUulpliUf.

oiiiiuciiuiii uuiiiui.u...u..-- '•",;;," r- GisulphumReneventanorum ducem ingrcssum vai.

apostolorum Simonis Chananffii ct 1 hada;i sacra. q j^ cy',„exrrcilu finosCampani.T.Rom.inorum diclio-

- o„„^-7(il in (ppinni B.-xlam incidebat; ordina- no,„ pr.Tdabundum incursassc, abegisscquc ingcn-

tem hominum pr.Tdain,quam multis donariis Joan-
nes papa VI r.-demit, narnat etiam Paulus Diaeonus
(lib VI cap 12,5^ : >• Hac dcniquc.vtale, inquit.Gisul-
phusBencvcntanorum ductorSoramRomanorum ci-
vitatem,.\rpinum atquc Arcanum. pan modo.oppida
cepiL Oui Gisulphus tcmpore Joannis papic cuui
omni sua virtule Campaniam venit. incendia c
dcpr.Tdationcs faciens. multos caplivorum fent. cl
usque in locum qui Uorrea dicilur, rastram.ttatus
e«t nullusque ci resistcrc poluit. Ad hunc ponlircx,
mi^sis sacerdolibus cum apostolicis d.manis, uni-
vcrsos captivos de corum manihus rodcmit.ipsum-
que durem cum suo cxercitu ad propria r.-pi;darc
fecit " Camillus Peregrinus. in Histona pnncipum
Lon^obardoruni rocusa lomo 11 Ucnini U*lironim.

qua; anno70l in feriam sexlam incidebat; ordina
tunique cumdem csse proxime sequenli Dominica,
:ii) diepriTdicti mensis, cx interpontificio post ejus
mortem luce clarius constat, ut infra ostendam. In-
lereavacationcm sedis post Sergium expendo.

Post Sergii mortem, unaninii consensu omnes
codd. et catalogivacasse sedeni afliruiant dics i-,scu
luensem unum, dios xx,ul habet eorum pars.iiullo
alio prorsus discrimine occurreiite. Itaque si ab
emortuali dio Sergii,8 Scptembris apud Anastasium
definila, l dics numcrentur, ad diem Octobris 2J
vix ventum erit;ac proinde vel Anastasius posuit
diem sepuUur.T pro emortuali, ul pulant Uaronius,
ct Aringhius,qui legunt v ldus,scu die Septembris;
sivc.quod mihi est probabilius, ncc cuin Martyro-
lo^iis pugnat,nocte(liem nonam pr.TcedentcScrgius
oceubuit, ita ul dubium remanscnt .x.xiii an xxiv
dies prajter annos et mcnses darcntur illius sedi ;
nihil vero dubitatum fuorit do dic nona Septeni;

succillat (nrt./(>i.i324 Panlum PiarDnum,*'! AnasU-
siiim, quo.1 lianc irruptionem '''^"'j.'*^' ."l^ffH?,':*""

nihil vero dubilatum fuorit do dic nona Septeni; j,,^,,,',^ yi qu.am ipso sub Jo.inne V vult arridiss.%
bris depositioni assignanda: h.ic cnim pact.. l illi " Ypr,,^, ,„„, Panlo, tnm Anastasio slat suafides, ul
dies reclo implent intcrpontificium, et ad diem l)u ,iiii,ci,ie nrobat cL Joscph Anlonius Saxi, m nolis

uies lecio ..Dplent inlcrp.. •-—, -- ^

minicam 30 L>ctobris, qua haud dubic Joannesc.sl
consecratus,pervcnitur, e.xclusis de more extremis.
Sedit autcm Joannes annos iii; menses ii, diesxii
sivexiii, ut habont rat.alogus Hcrgomas, el primus
aclertius codd. Ambrosiani, c.Ttera rairum in mo-
dum consentientibus universis; atquo idcirco nior-
tom cius illigo cum die II Januani anni ,i>o a.t
quem ducor por rcctam sedis cnuraerationem.silen-
til.us pra-ter morem codicibus plensquo annuin,
oninibus diem. Farnosianus, Repius. Mazannus,
Thuaiius altor.el Ires Ambrosiani pncseforunt in-
dict. 3. Tiberio Augusto rognanle.qu.T ccrlo cerUus
annum indicanl 705. Dics vcrvi emortualis i«'h> psI
undecima.quemadmodum Pagio est nona ob bidui
discrcpantiam in coUocanda ordinalione; uter nos-
trum diligentius ac rectius.in sequenti uota planuni
fjet.

dihicidc probatcl. Joseph Anlonius S&xi, in nolis
ad Siponium.dc Rcgno ltalia>.in quibus fn// oniii/"i
6<)5 70-41 discussachmnologiaducum Hencvpnta-
noriiin. vastationom a Gisul^.ho farlaiii >i.c.tarc
osU>ndit ad lompora Joannis \ l.licct inrcrtum cssc
fatoatur an ca(lcm accidcrit anno 70--'. ul scnlnl
Baronius, an 704 ut enarrat Sigonius, cum docu-
menta non »uppet.anl, utquc polior scntcntia ha-
benda sit dec^rnatur.

P.\fiII.
Num 150, lin 1. — Ueinde vcro dum GisolpkM.
Anno septingenlesimo sccun.lo Gisul|.bu8 Hcneveii-
tanus dux U..mnnorum ditiones pr.T.iabun.lus in-
cursavil.multamqne inde pr.T.iiim colligcns.<lumum
rcversus esl. Antcniam reverlcrelur, cum cBpUvw
plurinios cepisset. Joannes ponlifex chanUtem ap»-

929 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — JOANNES VII. 930

stolfcam commondavit,missis enim ad cum in cas- A ciim siin cxorcitii ad propria ropcdare fecit, ut tra-
trisdcgentem saccrdotibuscum apostolicisdonariis, (lnnt Anastasius in cjus Vita, ct Paulus Diaconus,
univcrsoscaplivos de ejus manibus redemit,etilluiii lib vi do Gcstis Longobard., cap 27.

LXXXVlll. JOANNES VII.

ANNO CnRlSTI 705, JUSTINIANI ITEIIUM 2.

1«7 Joannes VII, natione GrLCCus, palre Platone, scdil annos duos, nienses seplem,
dies seplemdecim. Fuil aulem teinporibus Tibcrii .\ugusli et Justiniani dudum imperalo-
lis, 7ir erudilissimus ct facundus cloqucntia. Hic fecit oratorium sanctie Dei Genitricis
intra ecclesiam beali Pelri apostoli, cujus parielcs musivo depinxit. Illicque auri et ar-
5 genti quanlitatem multam expendil, el venerabilium Palrum dexlra lcevaquc vullus
erexit. Hic restauravit basilicam sanclae Eugcniie, qua3 longo tempore detecta atque di-
rupla fuerat. Laboravil aulem et in coemeleriis beatorum marlj-rum Marcellini et Marci
Damasique sancti pontilicis. Fecit vero et imagincs pcr divcrsas ccclesias, quas quicuii-
que nosse desiderat, in eis ejus vultum depictuni reperiet. Basilicam itemque sanctai

10 Dei Genitricis, qute Antiqua vocalur, pictura dccoravit, illicquc amboncm novitcr fecit,
et super eamdein eccl<siam episcopium quantuin ad se conslituere maluit (a), illicque
pontilicatus sui tempus explcvit. Hic fecit calicem aureum prrecipuum, pensanlem libras
viginti, quem et geininis prctiosis dccoravit.

168 Hujus tcniporibus Aripertus, rex Longobardorum, donationem patrimonii AI-
pium Gutiarum (i),qua; longa pcr tcmpora a jure Ecclesiaj privata fuerat, ac ab eadem
gente dclinebalur, in litteris aureis exaratum jure proprio beati apostolorum principis
Pelri reformavit. (c) Hujus temporibus Justinianus imperator a parlibus Zacharia; {d)
o per loca Bulgarife auxilio Trebellii, Bulgarorum regis, usque ad regiara urbem veniens,
regnuni proprium, de quo projectus fuerat, adeptus est. Leonem etiam et Tiberium
qui locuni ejus usurpaverant, cepit, et in mcdio circuli (e) coram omni populo jugular
lecit, et obtinuit principatum de quo antea lumultuose fuerat dejectus ; qui iHico ut pa-
latium ingrcssus cst, propriumque adeptus est imperium, tomos, quos antea sub domno

iO Sergio apostolicai mcmorise pontificc Romam direxerat, in quibus diversa capitula Ro-
raana; Ecclesia; contraria scripta inerant, per duos metropolitanos episcopos demandavit,
dirigens per cos et sacram, per quam denominaluin pontificem conjuravit ac adhortatus
cst ut aposlolicfc Ecclesio! concilium aggregaret, et quieque ci visa es.sent, stabilirct, et
quce adversa, renuendo excluderet (/"). Sed hic huinana fragilitate timidus, hos ncqua-

15 quam tomos emendans, per suprafatos metropolitas direxit ad principem, post qure non
diu in hac vita duravit. llic fecit cpiscopos por diversa loca numero decera et oclo. Qui
ctiam scpultus cst ad beatum Petrura apostolum anle altare oratorii sanclfc Dei Genitri-
cis, quod ipse construxit sub dio xv Kalend. Novcinbris, indictione sexta, Justiniano Ro-
manaui rempublicam gubcrnanlo, et cessavit cpiscopalus menscs tres.

NOTUL^ MAHGINALES FABROiTl.

(a) ' construcrc voluit. (/<) * Coctiarum. />, Cottiarura. (c) Vide lUiron nd aiiii Doinini 701. (d) ' Gazaria;.
(«) Circo. (/') Vide liaron ad ann Doinini lOb.

WMUM LECTIOXKS.

Ex codiee Farnesiano. B 'icla u... usipic nd rcgiam. lin. 1.5, ati]uc advcrsa

riMiiivaiHlo cassaret.
Num. lCiH, lin. 2, qui lonpa pcr tompnra a Jiira E.c codice Valliccllaiio.

Kcrlcsia privatum tucrat, ac al) cailcmgoiilr drtiiu- Suin. IG7, liit. 1 Joanncs nat., elc.,»/ licj., .Uax-.

batur in I. n. p. jurc. proprio. lin. 4, Justinianus et Tliuan., rum quibus coiicordat cliam iin. 4 ctiS.
imp.apartibusChazuria^pcr loca Vulgari.n; cum tcr- /i«. 2, dies 17 ;hic vir eruditissiraus.ctfac.cloiiucn.

931

ANASTASII lilliLlOTIIKCAltll.

in 7, distccta atquc dirula lucral.<i« H, MarccUani A Num 1G8, lin 2, cocciarum il>. a jurc itomai

,1 >,r : t!^ n f.^^n : : i-^. ... i . it_ i :. •.._.__ l i.'„ o . i i i

i>l .Marci. tin 9, leoit quomic imagincs. lin 10, basi
r -am ctiam sancta; Dei uon. qu.T ant. voeatur dc-
roravit. liii. 12, construcrc voluil, illicqiic pontilica-
tus tempus et vitam finivit, clc, ut luiidd. codd.

Niim. 1()8, lin I, cod. Vatliccl., Longobardorura.
lin 2, a jurc Uoman.i; Ecclcsia; privat.c erant, ac ab
cad. gen. Langoljardorum dclincbatur, jnri, clc.,«<
lleij., !\l'r.-. ct Thunn., cum quihus ccncorihil etinm lin
(j et 9. lin 5, Vulgarioe auxilio Trebclli Vulga., Heg.
ad rcgiam. lin S, mcdio arco. lin 14, concil. con-
grcgavit. lin 15, jussa esscnt super his stabiliret.ct
qua; adversa rcnuendo quassarct. //n 17,remisitad
principcm.postnuc. iin ead. duravit; hic fecitordi-
nationcm i,presbyterosx,diaconos ll.episcopos per
diversa loca xix, ct cessavit episcopatus menses iii.
Apud FaLrotLum ex codice Freheri.

ISum. 107, lin 2, j4, indictiono 8,Til)erio Auguslo
regnante. /i;i 8, AB, Marcclliani. lin 12, valuit. J),
voTuit.

yum. lG8,lin2, scutiarum. lin 8,in mediocirco.
lin 13, B, sacram cpistolam. lin 15, A cassarel, B,
cessarct, lin 18, AB, episcopos 19. lin 21, B, men-
ses 4.

E.c codicc. 1'u'ijio, iliiiariiio ct Thuuno.

Niim. lCtl, lin 1, Joanncs nat Gr, ex patre Plat ih.
mens (). Iin2, dudum imperatoribus. Hic fuit vir
erudit. lin i, (icnitr -Maria; intro in ccclesia beati
Pelri aposl./in ('>, restauravit quoque./in 7,distecta.
lin 8, pontificis sancti. Kecit quoquc imag. lin 10,
basilicam s. D. gr. lin 12, construcre voluit.iilicque
pontillcatus sui tempus et vitam finivil. Fecil vero
ct eali. aur. uiuiin pra^cipuum, pens : lib.

Ecclesia; privala?, erant. tin 3, genU; Longobanl.
luin detincbanlur, juri proprio boati rctri apost. !
priiicipis rcl' ct hauc donationciii aureis litlcri» c\.i-
ratam Uomam direxit. Uujus quoquc temporibii-
Justinianus imperator,qui amissoinipcrio exulabat
in Ponto, a partibus Gazaria-. lin 5, Tcrebelli C. U.
ad regiam. lin 0, dc quo ejoclus f. /»n 8, inedio
circo. tin 9, ejectus. lin 15, jussaossenl, super his
stab ct qua; divcrsa {M, advcrsa) renuendo cassarel.
tin 17,raisit (.W, remisit) //)/</. llic fecit ordinationcm
unam, presbytcros 10, diac2,opisc per div loca 19.
/i»i 19, anto altare s. IJci Genitr. tin 20, const die
15. /'). Justiniano imperatore.

E.r codica Tliuano attcro.

Num 107, tin 1, Joan. nat Gra?c de patr. tin 2,

dies 17, vir crudit. lin 0. qua; pcr longa lemp dis-

tccta, atgue disruplaf. tiii 12, construere m. illic-

B que pontifici ad tempus vitam linivit. Hic fccit cal

pr;ccip.

Num lf)8, lin 1, .\ribcrtus. tin 5, Gazaria; p. 1. B.
cum Tcrebellio usque. lin 7, Lconem, cl Tib. tinH,
circus. lin 12, nielropolitas. lin l'i, ac adoravit. lin
^5, ron. censcret.

Apud I'enunn cx codice Cavaisi.

Num 167, tin 8, Marcelliani, et M. Damassiquo.
tin 1 1, ammoncm.

Num 108, lin .5,vulgari.T cum tor vcli, usquc ad.
//«8, cicculis. /i";i 9, dcjectus. Hico palat. tin Id,
Proniis namquo. tin I2,inerant duos. tin ull., men-
sibus tribus.

NOT.E VAUIGUUM.

ALTASEUHA.

utriiisiiuc Teslam. loc, serm. de Cirro). Oua do causa
imperatores impcrium ineunles proccdebant in cir-
>um, !(><. linca 9. — Fecit vero et imagine.s per „ gum largitionis causa (Grcgor. Tur., lib. v, cap.lo.
ili.vcrsa<; cirlcsiiis. i/uas iiuicunque uossc dcsiilcrat in *-* gt |j|j. yi, cap. 30).

eis ejus vullum dciiiclum rcpcriot. Slatuj; ct imagincs
imppratoriim adorabantur, et passim ponebanturin
tcmplis et loro. Ambros., llexamer. lib. vi, c. 9 :
" Sola a;rc fusa principum capita,et ducti vullus dc
;ere,vcl marmore, ab bominibus adorantur.» Ideni,
de lntorpell.,cap. 9 : << Vide quemadmodum in civi-
tatibus bonorum principum imaginos porscvorcnt,
deleantur imagines tyrannorum. » Corippus, de
laudib. Justin., lib. iiT:

...Pictus ubiqiie
Jtistiuianus crat, doiuiuus pictura placcbat,
Gaudebaulque sui genitoris imagine visa.

Num. lC8,linea I . — IIujiis temporibus Aripcrluf. rcjr
Lonijolmrdorum donutioncm pntrimonii Alpium Cot-
liarum, i/M.r tonija per tcmpora a jure Ecrlesio' pri-
vata jueral, ac ub cadcm ijcnte dc.itrucbatur, in tibris
aureis e.raratam jiirc proprio bcnli apostoloriim prin- ^.
cipis Petri rcformrivit. Donatio rcgia in ccclcsiam '■'
aurcis litteris scripta memoratur. Diplomata impc-
ratorum aurea buila obsignata tradit Pachymctes
in Paleologo, lib. v, cap. 20 : •o^ajiXBJ; sL-:j-i%z -rfo-
sriTTSi, xii Ao-^-o; c^TrisOjT»; yyjxoCrjJV/.tio;. JllSSU impc-
ratoris evutgatum statim diptoim est, aurca munitum
biitla. Idem in Andronic. lib. i, cap. 2 : .\! fip 5:i
y^jttiCvjWtMv Xiyu'/ TijTf.;- Nam fides dnta diplomali-
Inis iiurea butta munitis.

Linea 7. — Lciincm etinm ct Tiberium, qui tocum
cjus u.^urpnverant,cepit,et in medio circo cornm omni
populo jugulari fccit. Loo ot Liberius invasorcs im-
porii in circo stante populo trucidali. In circo con-
ciones ot concilia habebantur. Livius, libr. ix : Con-
cilium populorum omnium fiabentibus Anaqnimis in
circo, quem mnritimum vocanl. Ammian.. ijb. xxviii,

HENCIXI.
Nuni. 107, linca <0. — In cjus vuttum dejHctum
Pontifex cum varias imagines in eccles'is musivo
opere depingi juberet, ul suamct imago adderotur
curavit.duod in operc dc musivis obscrvatCiampi-
nus.et non semel prodit .^gnellus.dum reccnset id
genus imuginos ab archiepiscopis Uavcnnatensibus
ordinatas.fjui autem vivcntosdepingebanlur, adin-
star oranlis ligurari consueverunt.

Num. IC>8, linoa 1. — Aripertus. llvc Anastasius
ex Paulo Diac . lib. vi. c. 2, 2-(. doscripsil : <■ Ilor
tempore .Ariportus rex Longobardorum donationcm
patnmonii AlpiumCottiarum, qu.i; (juondain ad Jus
pertinorant apostolica? sodis, sed a Langobardis
mullo tomporo fueranl nblata>, roslituit.et nanc do-
nationem aurcis oxaratam litteris.Uomam direxil. ••
Ad Joannis pontificatum.ntquc ad hunc nnnum quo
oa donatio conligit, Hormannus Ontraclus. in suo
Chronico. quod edidit Canisius, ha>c annoLnvit :
« .Vnno 707. Hoc temporo .•\ribortus rcx Langobar-
dorum possossionom .Mpium Cottiarum, <ludum a
Langobardis captam atque detentam, por nrivilc-
gium auroif lilloris scriptum sancto Pelro Joanni-
que papa- tradidit. ••

Linea 4. — Ju.Uinianu- ■ . \

Paulo. c. 31 : <• .\t vor"

principntu,in Ponto exsi. i i .'.-

gnrorum rogis. rognum rui>iis rMipicni-.i osqui se
cxpulorant palricios occidil. Ix^orcm quoqui-.o! Ti-
berium.qui locum ojus usurpavorant.copit.ct in me-
dioCirci coram omni populo jugulari focil.Gallici-
num vcro patriarchnmConslantinopoIitanum.orutis
oculis. Uomam misit; Cyrumqiie abbatem.qui oiim

. in Ponto oxsulem aluorat, opiscopum in loco Galli-

de Populo Uoniann : Eisijiw tcmplum cl hubitucutum cini ronstitiiit. •> Dc e.xercilu a JustinianoConslan-
<•/ fonr/o c/ ,^;)('.^<)ni»/.s.quia largitionespopulareslio- tinopoli .id impcrium rcstituto. s.rvitie et fcrilalc,
bant in circo ct Iheatro (J. Chrjsostom., de divcrs. consulcndus auctor .Miscellae, pag. 142; de iia vero

933

IIISTOUIA DE VITIS HOM. PONT. - JOANNES VII.

934

quae in Ravennatenses depreliensos conjurationis
lautorcsmolitusestimperator, agit prolixeAgnellus,
in Vita Felicis Ravennatensis, cap. 2, pag ICO.

.\um. 167, linea 1. — Joannes VII ponlificalum
adeptus est anno Christi 705, prima die Martii.cui
recens electo lioc prope miraculose contigit, ut lio-
mo Gra^cus opera GrMCorum e numero cardinalium
aliorum in sede apostolica collocatus, apostolicum
gpiritum hKreditavit, atque imperatori hecrctico,
coneiliabuli Constantinopolitani.de quo supra,con-
firmationem petenti, nequaquam acquieverit.

Num. iOS, linea 10. — Tomos. Intcllige canones
conciliabuli illius Constantinopolitani,de quo super
sub Sergio.

CEXXl.

NOT.E CHRONOLOGIC.E.

Sedis apostolica! vacationem post inortem Joan-
nis VI, usque ad alterius Joannis ordinationem, ca-
lalogi ct codd. magno consensu definiunt unius
mensis, ac dierum octodecim, pr.tter catalogam Vc-
ronensem uno niinus die numerantem, quod proce-
dit e.Kclusis extremis, et Colbertinum tertium aperle
mendosum,nam diesnumeratomninotriginta.l{ecte
igitur per nos constituta die eniortuali prffidecesso-
ri9 II Januarii.dies ordinationis Joannis VII perse
patet;quippe ab 11 Januar,705 per mensem unum
diesque octodecim interpontificii descendendo, Ka-
lends Martiaj offenduntur,qua3 eodem anno 705cum
Dominica concurrebant, ut lil. dom. D fldem facit.
Easdem Kalendas Martias et Pagius tribucre ordina-
tioni Joannis est compulsus, quia nullum festum
tiicm habuit ohvium,quodsuamChronologiam.Tqua-
ret. Quid vero? Qucmadmodum is bidui retraxit
ordinationem pr;cdecessoris, ejusque depositionem,
ita bidui nunc distat ab iisdem Kalendis Martiis.
Illud vero ut recuperet arte utitur plane singulari,
quam ipsius verbisproponcndam arbitror, utlegenli
sit patentior : Verum, inquit de interpontificio, loco
ilics XVIII, leijendum ilics xix, cirluso eliam dic cmor-
ttudi tmn a sede Jonyinis VI, ijuam ah itUerponlificio,
isijue crror, ut vidctur, Iriburndus Anastasio. Buo hic
peccat vir cruditissimus, idque eo quod remoTit or-
'dinationem a die Dominica ; arguit nempe erroris
totam catalogorum et codicum seriem, eque suis
thecis unam eruit diem, ut hiatum, si fieri possit,
compleat ; cumque adhucdesitdies una,emortualem
Joannis VI perire jubet ; qnam profecto si perire
jusscrat post Sergium, consensui codicum et catalo-
gorum eum adversari non oportebat, nam a dio 9
Septembris Ldicbus numcrans, in intcrpontificii ex-
trema 2'J Octobris, qure Joannis VI ordinationcm
pr*cessit, desinebat ; ita tamen ut emortualcm
ipsam,seu depositionisdiemabinterpontilicioexclu-
aeret, cumque Sergii sede conjungeret.

Quod si tantus codd.omnium consensus Pagium
compulit ad dicm ordinalionis rectc stab.ilicndum
Kalendis Murtiis,pari eorumdeni constantiaincmor-
tuali die definicnda I80ctobris,hinc Joanniscxitum
reniovcri non posse evincitur, quidquid mira de sc-
dis duratione dissensio secus suadcat.El sanoomnes
quos vidi codd. et catalngi tribuunt Joanni VII pon-
lificatus annos ii ; ad menses autem et dies quod
attinet, inler sc valdc diserepant. Catalogi siquideni
Vcronensis elColberlinus sextus habcnl mensosviir,
Bergoinas, Lucensis, Karfensis, tres Colbortini,
quartus, quintus et septimus, una cum codd. vul-
gato, ambobus Freberianis, Thuano allero.Cavcnsi,
et Farnesiano, menses vu ; Palatino Vaticanus, duo
Colbertini socundus, et tertius, cum eodd. Ucg.,Ma-
zarinn, Thuano prirno, Ambrosiano item primo,qui-
bus suffragatur Luilprandus, menses vi. Ex his vcro
tam variis opinionibus potior haud dubie est qu.Tc
Jdanni trlbuit mcnses vii. Paritcrqueinteraliasalin-
ruin sententias de dicrum nuinero, ea oligenda fuit
qu.i! seplcmdecim numeral. Etenim Joannes VII
anno705, luilendib Murtiis, ordinatus,postquainsc-

A dit annos ii, mcnses vii, dies xvii, xv Kal. Novem-
bris,seu 18 Oetobris,sepultus est ad beatum Petrum
apostolum, indictione 0, seu anno 707, ut trariit
Anastasius.

CI.\CONII.

Num. 1G7, linea I. — Jonnnes VII Platone Jani-
dega patre natus.Rossani Magna; GrcTcia',et Calabria
dictffi, ortus, .XlV paparegnicola, diaconus cardina-
lis sanct.-B Maris Nov», sedit annosii, menses vii, dies
XII, creatus et consecratus die Dominico Kal. Martii.

BALDIXI.

Num. 168, linea 1. — Hujus lemporibus Ariper-
tus rcx Longobardorurn donationem patrimonii Al-
pium GiUiarum, qwe lonrja per lempora a jure
Ecclesix privata fwral, ac ab eadem fjcnte deti-
ncbatiir, in lit/eris aureis exaratam jure proprio
beati apostolorum princtpis Petri rcformuvit. Hunc

p locum auctoris Libri Pontificalis, seu potius Pauli
Diutoni, ex quo in Librum Ponliflcalem facile
transcripsit Anastasius, aut si qui alius ejusdcm au-
etor, vel intcrpolator, illustre documentum repraj-
sentare anliquissima; possessionis ditionistempora-
lis in favorem sancta; Romauffi sedis, qui non sit illi
plus c-equo infensus, mecum agnoscere haud grava-
bitur. Hasc .\lpium Cottiarum sive donatio, sive
restitutio, narratur facta anno 704, sub pontifieatu
Joannis VII, non longe ab Ktate Pauli Diaconi rem
narrantis, qui florebat ad annum 770, quique ne-
dum litteris consignatam affirmat,sed litteris aureis,
quam ipsc potuit suisoculis usurparo.Non ha;cfuit
donatio mass.-c alicujus, aut fundi, aut horti, aut
oliveti.cujusmodi inflnitas nobis exhibentmarmora,
et tituli ecclesiarum, ut optime adnotavit in pra'fa-
tione ad Anastasium (Tom. I, num. i3 et seqq )
illustrissimus praesul, el rerum ecclesiasticarumex-
pertissimus Franciscus Blanchinus.cujusjacturam

p chartiB hc-B,quas ad flnem usque notis suis illustrare

^ non potuit, magno legentium dcamno, intelliguntet
lacrymantur;sed donatio ingentis tractus terrarum
a Gallicis flnibus per Allobrogos, et Segusium, Bo-
bium usque excurrcntis, in Romanam provinciam
olim aNerone redaeti,ut aflirmat Suetonius in Vita
Neronis. Item Alpiurn (regnum defuncto Cottio in
provincix formam redegit. Notabile etiam est non ap-
pellari has terras vocabulo simplici Alpiuni, sed
;w/nmoHi(i4;/)n(m,eujusnominispromiscuaestusur-
patio in veteribus tabulis ad signiflcanda cum bonu
lidelium pictato beato Petro dicata, tum bona rega-
libus juribus astricta. PrcX-clarum hoc monumentum
Jiirium Roraan;e Ecclcsic-e mire ilhistrant,et conlir-
mant .Vnastasiana regesta, vertcnte hoc Sc-eculo,
donationum, rcstitutionum, recuperationum terra-
rum, et patrimoniorum a regibus Longobardis, et
Francicis sanctx Romana; Ecclesiffi factarum.Juvat
hie unam aut altcram in antecossum referre inargu-
menti confirmationeni. Ad annum 71'i, legimus in

D Vita Grogorii II, penes Anastasium, qui furtasseex
Paulo Diaeono pariler cxscripsit, illegitimam usur-
pationein earumdcm Alpium Cottiarum, et paulo post
subsecutam justani restitutionem factam a Luitpran-
do. « Eo tem|)ore, inquit -^nastasius, Luitpraudus
rexdonationcrii palrimoni; Alpiuni Gottiarum,quam
Aripertus rcx feecrat, hicque repctierat, adinoni-
tionc tanti viri (Gregorii II) vel iiicrcpationo reddi-
tam conlirmavit. » El hic vides repelitani eamdem
vnceni patrimonii, quod non casu faclum, sed pru-
denli consilio, ad dechirandum bonoruiu translalio-
nem a rogalibus juribus ad jura sancla! sodis facilo
intelligi potesl.

Anno7l5, I.ongobardi dolo potiuntur caslro Cu-
mano, u(i(|uc ad Rnman.r Eeclesia- ditionrm perli-
ncnb'. Pontilrx r'c|ietit sibi injuste ereptam posses-
sionerri, iiuam oblincrc precibus frustra nisus,
socialibusarmisNeapolilaniprincipisusus,iiumcrata
eidcm pecuniu rodemit: xGumunum ctium castruin.

1)35

A.NA.STASI1 UlliUnTllKCAItll.

930

nquit Anustusius in ViUi Gregorii II, ijjso rucral \ aurcis oxaratatn litteris Itumani lilrcxil, ut tcstisegt

temporc u Longobarflis pacis dolo pcrvasum. Quo
;iudilu, omncs sunt rcdditi Iristos. Adiioiliiii^cllam
.'-nnctissimus pontircx,ct commoncns Longobardos,
ut redderent, qui si non ucquiesccrent, in iram se
divinamincidcreprodolo quem 1'ecerant suisscriplis
dctcstabatur, nam et munera eisdareutrestltuercnt
volult mulla. Sed illi lurgida mcnte, ncque monitis
audire, ncc reddere sunt passi. Unde nimis idcm
sanclus indoluit pontifex, scscque spei contullt dl-
vina", atque in munitione ducis Xcapolltanlctpopuli
vocans, ducatum ei quallter apcrent quotidie scri-
bendo prsscntabat. Cujus mandato obediontes,con-
cilio inito,mmnlaipslus cattri virtute sub nocturno
ingressi sunt silcntio. Joannes sciliccl dux cum
Theodino subdiacono, et rectorc, utquc cxcrcitu, ct
Longobardo? pcne treccntoscum eorum castaldionc
interleceruntjMvos ctiam amplius (]uing(ntuscom-
prchcndentescaptosNcapolimduxerunt.Siccastrum

Paulus Dluconus, lib. vi de Geslis Longoburd.,cap.
:^->,(|iiiel c.iii. 'i.') (•jii.sdcni libriscriblt Luit|irundum,
Ansprandi lilium ctsuccessorcm.restitutionemillam
Ilomanx Ecclcsiu: lactam confirmuirse. Anastasius
quidem id Tactum dicit scdente JoanneYI; scd Iler-
mannus Contractus, In Canlsiana Chronici sui edi-
lione,cam donalioncm conjunglt cum unno7U7,quo
Joannes Vll adhuc sedebat ; ad eum cnim annum
scribit : <■ Anno 707, hoc tompore Arlbortus, rex
Longobardorum, possessloncm Alpium Cottlarum,
dudum a Longobardis captam atque delentum.per
privllegium aurels lilteris scriptum sancto I'ctro,
Joannique papa; reddldlt.n Porro.\lpium Cotliarum,
sic a regc Cottio, qul eas perdomuit,di(tarum,ini-
tium Ammianus Marccllinus, lib. xv, cap l<i,sumit
aSeguslone oppido ; In llincrario vero Hurdigalensi
eurum Inlliiim sumitur ab Lbreduno oppidu In Uel-
phinatu hodierno ; sic pnlm in co lcgilur : M-niiio

rcclpere potuerunt. Pro cujus rcdcmplionc seplua- ii /fcbriduno M. id. Inde vuipiunl Alfies C.oUifw, et

'■-'- ■ '■' '---■ - -:-- ' - - - infra : Civilas Secussione 4/. 10. Indc incipil llalia.

Sed Paulus Uiaconus luudutus,lib. ii, cup. 10, enu-
meruns Italla' provlncias scribit Alpes Cottias,i<<; «
Coltio rc(je. qni ^cronis tcmporc juil, appellatas a
Llgurla in Eurum vcrsus, usquc ad marc Tyrrhcnum
oxtcndi, ab occiduo vcro Gallorum tinibus copu-
lari ;in eafjue provincia, quam quintam Italia; nu-
mcrat, dlcit habcri Ucrtonam et monaslcrium Bo-
blum, Gcnuam quoquc ct Saonam clvitales. Scd
quod spcclat ad rcgem Cuttlum Paulus Uiaconus
lallitur, quando dlcit eum fuisse Ncronls lcmpore,
Ammlanus enim, Inco laudalo.asserit cum " in ami-
citiam Octavlanl prlncipis," scilicct Augusti, fuisfO
reccptum. Dicit (fcinde, cap. LS, Paulus Uiuconus
nonam Italia; provinclam csse in Apennlnis .-Vlpi-
bus, " qua! inde originem capiunt, ubi Cotliurum
.■Mpes finiuntur," tandemque concludil : i. Sunt qul
.'Mpes Cottias el .-^pcnninas unam dicunt csse pro-

(juo processit, nimirum ut primum paternis moni- „ vinciam ; sed hos Victorini revincit Illstoria, qua

lionibus rem agerct; dclndcut contomplorescccle- '-' Al

ginta auri libras Ipse sanctissimus papa, sicut jiro
niiscrat anlea, deflll. » Ex hoc tcstimonlo, quod
volui integrum prolcrre, clare dcducitur per ea
tempora Romanam Ecclesiam posscdisscjnrcincon-
troverso terras, et castra, ad qua; retinenda, aut a-
m issa recupcrauda, nullam non operam impenderunt
sancti pontidces, prccibus modu usl,ct minis,modo
ctiam armis, et pecunia : " Vidisti, lector (Ita com-
mentariiim instrult Barunlus supcr recilato tcxtu
Aiiastasli),sanctum pontllicem a;que ac Grcgorium
prlraum in numerum sanctorum roceptuin bona
ecclesiasticaab hostibus Invasa minimc conlcmpsis-
se,vel recuperarodesiisse,quantumlibetimpossibiiis
propcmudum videretur cjus expugnatio loci, scd
quod iiilnus posset suis, id alicnis armis recipere
Ijrocurasse, omnique studlo pra^slo fuissc consilio,
ope, pecunia adjuvisse, subdlaconl etiam Ecclesia;
Uomana; opera usum essc. Scd observa ordincm

itompli;

siasticis censuris exterrcret; dcmum vero utin eos
Ik-ec omnia contcmnentes agerct armls, eisque cas-
trumexpugnandumcurarot.SicDcusrcm tantamag-
gredivotuitpontilicomctdoctrina.ctsanctitaleinsig-
nom,cjusquecxemplo sanciri disciplinam, quasuc-
cessores eruditi ablata bona occlesiaslicaabiniquis
possessoribus viudicarent, etianisl opusslt armis, si
c.Ttcraremediaconlemnanlur."Seddc hac re fusius,
et opportunius cum do .\driano I sermo occurrct.

MAFEI.
Num. 1C8, linea 15. — Scd Joanncs liumnnn fra-
gilitotc limidiis. Justinlanus junlor, pcr Trebollium
Hulgarorum regem in impcrium restitutus, jussit
Tiberium .\bsimarum capite plccti, rebusque suis
ncee multorumin tuto posltis, ad Joanncm Vllduos
melropolitanoslcgavil.utsuprcmojudicioapostolica?
sodls canones synodl erratica; subjicerentur.Postu

Ipes Cotlias por se provinciiim appellal.

Num. dO,S, llnea |0. — Tomos quos anU, clc.
Hlc auctor loqucns de rcstltutione Justiniani in
impcrium, qua;, ut mos dlctum est. clrca linem
cjusdcm anni 705 contigit.scribit : •■ IUico ulpala-
tium ingrcssus est, propriumtiuc adcptus ostimpe-
rluni.tomos, quos antea sub domino Scrgio aposto-
llca; memorla; pontilicc Romam dlrexcral. in quibus
dlvorsa capituta Romana; Ecclcsia; contrarla scrlpta
incranl, per duos mclropolltanos cplscupos deman-
daut, dirigens per eos et sacram, por ijuam Juan-
nem VII ponlilicem conjuravit ac adhorlatus ost ut
apostolicn; EccIcsut concilium nggrcparct,ot qu.T ti
visa csscnt stabilirct, ct qu.T adversa rcnuendo
cxcludcrct.t Juslinianus Itaquc nun solum aSergio
pajia, ut suj>crius dictum cst.conlirmatiuncm syno-
di Oi''fi'*<^^LT poslulavil, cl rcpulsam tulit;*sed
cam ctlam potlit a Joanne VII, ijui.ut subdit .\na-
stasius,«humanafragllitatctimidus.bosnpqua(]uam

labat ut qua;cunque in iis poiitifici visa cssent lau- D tomoscmcndans persuprafalos metnijiolitasdirrxil

danda, ipseslabiliret,et qu.-c emondanda corrigeret.

Sed(juamvis.Tquavidobaturh.Tcimpcratorispetillo;

pontifcx tamcn ad majeslatom cathcdra^ Pctrl ratus

spectare llla non approbari,qujpaconcillabuloessent

docreta, cosdem svnodi canoncs.nccexpartequldem

confirmatos, por ("llclos metropolitanos ad Impera-

torcm remisil. ll.rc autom esl causacur noslcrhoc

luco hunian.T Iragilitatlssuggillat Joannpm.ijuoil no

rem ingratam fiicerct imperatori, trlticum a palea

tiniuit scgregare.

P.\GII.

Num 168, linea \. — Hujiis tcmporilius Aripcrtiis.
Joannc sejjtimo scdcnle. Arlbertus, scu Aripcrlus,
hujus nominis II. rcx Longobardorum.donalioncm
patrlmonii Alplum Cottlarum, qu.r ad jus Romana?
Ecclesi.T pcrtinuorant.si^d a Longobardismultotem-
pore fuerant ablat«, restituit, ct hanc donationem

ad principcm, post qu.T non diu in hac vila dura-

vll. >' Joanncm itaque VII argiiit Ana-rh<ius quf>d

noluerit cribrare canoncs synodi •: .1

trllicum a p.ilea scparare. Ncc sine i

quil Lupus in nolis ct srlinliis ad r .1

Trullani.vcrc pnii

dicus : omisso.i u

dit. cl ali omni Ci i i,

quin cl h.rrcliiii lr'.h'.:tui:c l.i. .i,s;.;.> , - t

n.Tc svnodus bona malls misla. ct i; . li

non vltiatur ; quare potucrat scjjara: . . in

Lupus.

SOMMIER.
Nnm. IO.S. linca 1. — Ariik-rtus mr £,<)«./■■'■"■,;.>-
riJHi donationcm pairimonii. Postquam La;.^
ndcjili sunt Ituliani, in porum dltioncm vt.i
Alpc^ Cottij", ca nempc rcgio, <ius mcdia t^. ... .
Scdunum, ct Ebrcdunum, in aavcrsa p&rte horu:..

937

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — SISINNIUS.

938

montium in Gallia Gisalpina. H.e olim Alpos perti- A.
nebant ad sanctam sedeni, cujus patrimonii pars
crant; cumque illas, nnllu jure usurpatas, diulis-
sime retinuissent Longobardi, eorum rex Aripertus
divo Petro, ojusque successori Joanni VII, rcstiluit,
aureisque eonsignatam litteris donationem ad eum
misit, ut tcstatur Paulus diaconus {de Gesl. Lang.
lib. VI, cap. 28) : « Hoc tempore Aripertus rex Lon-
gobardorum donationem patrimonii Alpium Cottia-
rum, qua3 quondam ad jus pertinuerant apostolicoe
sedis, sed a Longobardis multo tempore fuerant
ablatffi, restituit et hanc donationem aureis cxara-
tam litteris Romam direxit. »

Num. 168. Linea 10. — Tomos quos ante sub domno
Sergio. Canones Trullante, seu quinsextcc synodi ad
Joanncm VH transmissos ab Jusliniano juniorc, ut
eorum quos vcllet rejiceret, psobatis reliquis : eos-
demque intactos Gpolim a pontifice afferri jussos,

satis apcrte narrat liibliolhecarius. Quod vero ani-.
madvorlcndum est, alii pontificem fragilitatis ac ti-
iDidilatis ea occasione insimulant; alii dicunt nil
incongruum futurum fuisse, utilia quoe multa sunt
a multo paucioribus inutilibus separare. (Christ.
Lup.,/ra not. etsehol.ad can. Tridl.)Csilerum pontifex,
si ad i-cquum examen res revocetur, majori uti pru-
dentia non potuit, quam eorum nihil omnino appro-
bans qua3 conflata erant a coetu oecumenici concilii
nomen, Romano ponlifice convocationis ac celebra-
tionis prorsus inscio, sibi arrogante; cum praBser-
tim in eo regnaverit spiritus superbiaj et invidiffi
adversus apostolicam sedem. Nonne quotidie acci-
dit ut sancta cadem sedes rejiciat damnetque in-
tegros libros, ob malas aliquot propositiones mul-
tis bonis admistas, nec tamen catalogum singil-
tatim conficiat eorum quee rejici damnarique de-
buerunt ?

LXXXIX. SISINNIUS,

ANNO CnRISTI 708, JUSTINIANI ITERUM S.

t«9 Sisinnius, natione Syrus, ex palre Joanne, sedit dies viglnli. Fuit autem lem-
poribus Jusliniani imperatoris Augusli. Qui vir podagrico humore ita tenebatur cons-
Iriclus, ut sibi cibum propriis manibus exhibere non valeret. Erat tamen constans
animo, et curam agens pro habitatoribus hujus civitatis. Qui et calcaria (a) pro restau-
5 ralione murorum jussit decoquere. Yerumtamen repentina morte defunctus est. Fecit
autem episcopum unum in insula Corsica. Qui etiam sepultus est ad beatum Petrum
apostolum, sub die 7 Februarii, indictione sexta, Justiniano Augusto, et cessavit episco-
patus mensem unum, dies (//) viginti novem.

NOTULi; MARGINALES FABROTTI.

(a)* Galcarias. {Ij) B seu.

VARI/E LECTIONES.

Ex codiee Farnesiani.

Num. 169, lin. 8, ct cessabit episcopatum mense
uno, dies deccm et octo.

Ex codice VulliceUano.

Lin 1, cod Vallicel., dies xx. Ilic vir podagro hu-
more. lin b concordat cum lieg., Maz. cl Thuan. lin.
7, Corsicce, et cessavit episcopatus.

Apud Fabrottum cx codice Frcheri.
Lin 5, AB, calcarias.

B Ex codice Rcijio Ma-Mrino el Thuano.

Lin 2, Just Aug. Hic vir pod. Un 5, calcarias.
lin 7, Gorsica;. lin cad. Ap. viii. Id. Nov et eessavit
episcop mens 1, d. 19.

Ex codice Thuano altero.
Lin 1, scdit dies 20. Qui vir p. lin 3, vix ut cibum
sibi pr. m. exh valeret. lin 4, ag. de hab. h. c. qui
et calcarias p. r. lin 1 , Corsica, ct cessavit cpisc
mens 1, d. 28.

Apud Pcniam cx codice Cavcnsi.
Lin 7, sub die, indict vi.

NOT/E VARIORUM.

ALTASERRA. C

Lin 5. Qui et calcaria pra restiiuratione murorum
jussil dccoquerc. Calcaria est fornax calcis coquenda;
causa. L. Aul damnum. ^ In calrariam If. de pwn.
Tertull. de carnc Chrisli : Pcrvcnimus iijitur dc cal-
caria, quod dici solet, in carbonnriam.. Anastas. in
Gregor. II : llic cxordio Ponlificatus sui calcarias dc-
coqui jussil.

CENNI.

NOT.F. CIIBnN0I,0Cli:.F..

Depositiunc Joannis scptimi dic 18 Oclobris rectc,
ul ostendi.apud Anastasiuni consignata; ut lacilius
assoquamur qu.ii duo cxaminanda vcniunt dc brevi
paucorum dinnun pontilirnlu Sisiiinii. ncmpninler-
pontiliciuin pra^cedcns ipsiiis urdinalioneni, ct lcm-
pU3 cjus sciiis, constiluciidani priuiuin cssc vidco

Patkol. CX.\Y11I.

Sisinnii depositionem. Hanc alii codd. silent, alii
mcndoso ponunl,alii dcmum ncnipo Frchcriani duo,
ct fai-nesianus cuni viilgato Sisinnii dcpositioncm
statiuint dic septinia Fobruarii. Qui eam silent, sunt
coild.Thuaniis altcr,Cavensis,ct Ambrosianus quar-
tus cumcalalogo Lucensi.Qui mendoseeam ponunt,
sunt iiumero plurcs; etoniin llegius, Mazarinus,
Thuaiuis,cl Ires Ambrosiani pr:cstantiores dcposi-
tum aiunt Sisinniuni viii Idus Novcmbres, scu dic 6
cjusdem mcnsis. Mcndum vero cst evidcns; iidcm
cnim codd. indictioncm vi habent, ut cwtcri.qua; No-
vcmbrcm indicat anni 707,ot vacationem sedis post
Sisinniumuniusmensis.diorum 19,ilaut juxta hanc
chronologiam cjus succcssorConslantinus fuerit or-
dinatus die 25 IJccembris,qua; in Doininicain incidit
anno codcm707, quam qiiidem opinionem a^gre len)
cruditosvirosamjilecti.AumcumCouslantiniisuniiQ

30

939

ANASTASII lillJl.l<niiI'XAIUl.

'JHi

709 adhiic numerurct annum primum, ut inlra in \
notis ad eumdem ostendam.cuni patct non ossc or-
diiiatum anlo aniium 708, ar proindi; nicinilosds jurc
appfUo pricdictos codiccs. ItarLuc vulgatus, uliii|uc
tros codd. qui Sisinnii dcpositionciu collocant dic7
Fcbruarii, excmplo Baronii ct Pagii,rclinuis omni-
bus prKlerentur, nc divinundi artem sequi oportoat,
silcntibus codicibus inhrcrcndo.Sic ulraquc dcposi-
tio, Joannis videlicct Vll ct Sisinnii, inviccm disjun-
getur mcnsibus tribus, ac viginti diebus, intra quod
spatium tcmporis interpoutificium post Joanncm cl
Sisinnii sedcm collocare ncccsse cst.

Equidem vidcar nodum in scirpo qua;rcrc; nam
tribus mcnsibus intPrponlidcii cum plcrisciuc cata-
logis, et codd. cnumcratis a die 18 Octobris cmor-
tuali Joannis Vll, an.707, octava dccima Januarii
diessequcntis anni 708 (it obvia, quam Baronius et
Pagius ordinalinni Sisinnii Iribuerunl; indcqucvi-
ginti dicrum spatio cmcnso,quod Sisinnium sedisse

inortuorum. — IV. Roma! non celebnihalur aliud
feslum Culhcdrx. — V-\l.l}t ofUmditur aurtori-
ttite cudd. ad ///.S(im .S. Pelri hinilicim jiertinen-
tium. — VII. Et Martyrologio ijenuino Bedce ah
iidditamentis Flori cxpugnnto, iisdemque Flori ad-
ditamentis. — VIII. yecnun Martyroluijiis Wan-
dulherti, el Scnonensi ccleberrimis. =-- IX. Pnu-
lus IV instituit fcstum liomiin;r CnUiedrx an. 1.558,
et in constitutionc lautlul marlyrolorjos. — X. Quo-
rum cjchihctur ijencaloi/ia. — XI-.XII. Fundatio
lioman;e Catliedrx ad diem 25 Aprilis cum Itlitn-
chino revocatur. — XlII. Qu;i; olim crelrhiiiur
celebruri 22 Fchr. una cum Antiochena. — XIV-
XVI. Falsa oriyo festi cjusdem W Januar. ex Mnr-
tyroloyiis Triin.vnontanis; hodie vero, nitens con-
stitutione 1'auli IV, iilem festum rectc cclehratur,
at die non suo.

I. Festum Cathedra; D. Petri, ab ipsis Ecclesiae

passim traduut, ad 7 Kebruarii Sisinnii depositioni n primordiis cclebre, non secus uc Natak Aposlolo-
assicnatainpervonitur.Atnccdoctispimorard.au- rum, scd Marlyrium SS. Pclri et Pauli, niagnum

dicndum viiletur, cx cujus opinionc ordinoliones
pontificum cxtra dies Uominicas divagantur, ncc
ejus erudito ccnsori, qui c-um axioma suum condi-
dcrit de ordinationibus, oas doccns, aut Dominicis,
aut solemnioribus diebus lactas csse, Sisinnium
modo vult ordinalum nec Dominico, nec fcsto die.
Num quod fcslum Homana; Cathedra; tum ulle repc-
tcndum putet auctor Baronianse critic.i;, est prorccto
cur niircr; (iuod aulcni inter solemniora lcsta re-
ccnscndam putct rcstivitutcm, qu;c nc post Paulum
quidcm IV iiistilutorcm, praicepti, aut devotinnis
crgo, ut dicunt, colitur, putctciue is, (|ui Baronium
arguit aDoniinicis,ot diebus leslis ordinationes re-
movcnlem, satis mirari non possuni. Quamobrcm
qu.T rcstant Clironologiam spectantiu cxpcdiam,
dcindc disscram de llomana Cathedra adversus l>a-
gium,ct alios noni sa^culi Martyrologiis deccptos.

Trium, vel quatuor monsium solidorum interpon- „ Patres, pra
tificii, quorum iiculrum ducit ad diem Dominicam, ^ nisi forlc i
falsi argucrc nullus dubitn. Sedis itcm tempus apud
plcrosque calalogos ct codd. definitum dierum 20,
cum a nulla Dominica dcductum, niquct spatium
intcr camdem ct diem septimam I'ebruarii pusitum,
rcprchcndcndum csse arbitror. Huc acccdit calalo-
gorum inconstantia (nam Palalino Valicunus dat Si-
sinnio annns7, dies 15, ipsissimis utens verbis qua;
adhibet in Constantino; Coibertinus sccundus dies
30, tcrtius 25, scptinius annum 1, dies 2) qua cogor
dicere, nil corlum dc intcri)ontificio cl scdc hujus
ponlificis affirmari possc. Nisi fortc dics 30 cum
sccundo catalogo Colbcrtino assignandi sunt sedi,
nam adie deposilionis 7 Kebruarii tanlumdcm tcm-
poris rotroccdendo dies 8 Januarii olfcnditur cum
Dominica concurrcns; hinc vero ud diem 18 Orto-
bris Joannis cmorlualem, duo tanfnm mcnscs, dics
viginti numcrantur : qiiare qui duccin dics addcren-
lur scdi, detrahi eos oporterel intorpontilicio. Et

ccrtc, ac mcmorabile principium habuil. Namque,
ut ait (iulielmus IJurandus (/(7». vii, riip. 8 :.• l)e Ca-
thedra S. Petii Kcclesia solcmnizal, <]uoniani vide-
licet apud Antiochiam cathcdrali honore sublima-
tus esse perhibetur. Quam sublimationem dicunt
quidam lactam cssc a Theophilo principc Antio-
chono (Maurolycus cum vocat pnDfecluin) cujus
lilium dofunctuin post annos 14 Petrus susritavit,
ct ipsum populum civitalisconvertit ; propterquod
ibi ecclesiam construxerunt, in cujus medio exccl-
sam Cathcdram coUocaverunt, et Pclrum, ul ab om-
nibus audiri ct vidcri possol, fxaltavcrunl; in qua
scdit septem annis. De hoc igitur honoro solcm-
nizat Ecclcsia, quia tunc prilali Ecclosia; ca-nerunl
loco pra^slare, et honore sublimari. Tunc enini im-
pletum est illuil Psalmista; : E.taltent eum in EccU-
sia plcbis {l'sal. cvi). Hinc cst quod anliqui ?xclcsia;
Patres, prajsertim S. .Vu^ustinus (.nerm. 15. de SS.,
scrmo ad alium pertinet, ut PP. Mau-
rinis est visum) magnis idcm feslum laudibus cc-
lebrarunl.

11. Quando id pra-cipue faclum Anliochia' non
salis liquct. lloina; autem celebritaleiii cjus fesli
institutam Tebruario mense ab uiiolcndum supcrsti-
tioncm cibos alferendi ad sepulcra mortuoruin scr-
mo laudalus leslatur :" Cum solemnitatem hane, in-
quions, Ecclesiis merito relipiosa obscr\-atio intro-
(luxerit, miror cur apud quosdain iiifiddes hodic tam
perniciosus error increverit, ul supor tumulos de-
lunctorum cibos, ct vina confcrant, quasi eprpssa;
di3 corporibus anim.-e carnalos ciboe requirant." Ilac
dc cuusa hujusnindi olim cclcbritas vocabntur Fc-
slum B. Pctri Epulurum, non onim soI.t ponlcs cam
superstitioncm aniplertebantur. scd do Christinnis
ipsis idem trudit Hieronymus Macer auctorilatc S.
Augustini :<. Festum, aicns, cnularum. Fcslum Ga-
thcdra; S. Petri, in quo die Christiani, pripcipue in

rcvora id ego tantum pro certo habco, a deposilione D .\frica, cpulari solcbant,de quibus D .Vugust. lib. vi

, ,. o:^f„_:: . :_- Conl'., cap. 2 : « Cum, im/Hi7. ad mcmorias sanclo-

" rum sicut in Africa solcl, pullcs, cl panem.el me-
<' rum attulissct. » Mos cst genlilium supcrstitione
introduclus, qui in codcin prorsus dic super raor-
luorum scpulcra cibos colloeare solebant.* tlliero-
lcx.) Quam siiperstitioncm diu apud Cliristianoa
perseverassc lidem facit concilium Turonensc U,
anno 570 celcbratum, c. 22 : .< Sunt cliam qui in
festivilatc Cathedra- domni Petri apustoll cibos(Str.
mondus in rod. Bcllovac. Icijit intrinilns) mortuis
olTerunt, ot posl uiissas redeuntcs ad domos pro-
prias, ad genlilium reverluntur errorcs. »

III. Quibus cx documentis apertc apnoscitur ipM
dies instilut.T fcstivitalis: nam in Calcndario nistico
lum a C.niiero, tura a lluclierio <le doclr. lcmp. cdi-
to.iscalend. Martii, seu die2l Fcbr., Icpitur Fero-
lia, quibus epula; ad scpulcra fcrebanlur, co quod
animas putabant iis vesci noctc rcsluoi precedcnte

Joannis ad obitum Sisinnii tres omnino menscs,
dies 20, intercurrere; quomodo autein seccrnenda
sit scdcs ab interpontiticio divinandum aliis rclin-
qun. C.T;terum adduci niinquam potcro ut credam
pontificom fiiissc ordinatum feria iv, contru rccep-
tum jam morem, nisi forle humor podagricus, quo
tam misere vexabatur,eum diem carpondum suasit,
ad qiiem pontifex per dialurnum triuicstre inler-
ponlilicium .Tgre perductus. arflictarolur levius, ac
minimc spem pr.Tborot fclicioris dici. Rationem
vcro qu.T3 movit Pagium, nempo festiim noniana;
Cathcdr.-p, nuUatenus altendi oporterc jain dciuum
ostendam, ul sum pollicitus.

DISSEUTATIO DE ROM.V.NA C.\THEDn.\.
SuM.MAniUM. — 1. Oriiio mcmorahilis Cathcdnr .1»-
liocJien^. — U-l\\. Ejus fc.tlum lionue itistilulum
die 22 Fcbruarii ad aholcmla fcralia, seu cpulas

941

HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — SISINiNIUS.

942

die vero ipsa festivitatis22 in codem Calondario ost X autem 22 Febr. : hi Cathcdra U. Petri canlamiis ad

Carislia, qus vox, ut observat Dufresnius in Glos-
sario, idem sonat ac carn coijnatin eadeni die occur-
rens in laterculo PoIema;ii Sylvii, c ita dicta, aicn-
tis, quia tunc, etsi fuerint vivorum parentum odia,
tempore obitus dcponuntur. » Pra;terea eodem in
laterculo ipsum Cathedrffi feslum indicatur per hsc
verba : Dcposilio S. Pctri ct Paiili ; quce nonnulli
perperam interpretati, apostolorum martyrium in-
nuere contendunt : at eorum opinione eleganter con-
fodit Tillemontius {Hist. Eccl. tom. I), et P. Conra-
dus Janningus [ad d. 20 lun. in Comm. prxc, n.24
etseqq.) eamdem perstringit, auctoribus objiciens
quK leguntur in eodem laterculo iii Kal. Jul., seu
die 29 Jnnii : Petri in calacumlias, Pauli Osticnse ;
ea quippe martyrium cvidenler demonstrant. C;c-
terum quod Sylvius diem Gathedroc Dcposilionis no-
minc indicet, tum ex BoUandi observatione evinci-
tur.tuin cx veteri Martyrologio Bucherii,cui titulus:

Vespcras Antiphonas Ecce sacerdos. Praedicti vero
Canonici Ritiuilc (ap. Mabill. Ord. xi) singillatiin
ritus festorum dcscribens, ubi ad Dominicam post
octavas Epiphania; pcrvenit. In feriis uutem, inqviW.,
si non est fcsticitiis, cantatur Antiphona, ctc., certis-
simum argumentum quod festum Romanx Cathe-
dra3 in propriaejus basilica ignorabatur; nam post-
modo Purilicationis, Septuagesimffi ac Se.\agesim«
ritu expositio : In Cathedra, inquit, S. Petri legitur,
sicut VI die natalis ejus; tamen ad Yesperas et Matu-
tinas liiudes canitur : Ecce s.vcerdos ii.\gnus. Statio
in ejus hasil. Quid plura disiderantur de singulari
festo Cathcdras D. Petri?

VI. His omnibus argumentum etiam firmius ac-
ccdit: Ktiloudariuin neiiipe, auL Martyrologium j«.cfa
vctcrcin tisuin canonicoruiii ba.silicr Yaticun^T. sancti
/'t'r)-i ; auctius -Martyrologio veteri,quod produxi ex
Bucherio et Laterculo Polemaiii Silvii. Hoc pnetigi-

Deposilio martyrum; ita eniin incipit : viii Kal. Jan. r> tur Rcsponsoriali et .\ntiphonario Romanaj Eccle-

natus Christus in Bcthlecm Jud.v; ubi Xativitas Do
mini inter depositiones numeratur, quemadinodum
inter, depositiones easdem martvrum paulo infra re-
censetur Cathedra, videlicet : MEXSE FEBRU.\RIO,
VIII Kal. Mart. natale Pctri de Cathcdra. Hoc Marty-
rologium antiquissimum,quod scribebaturtempore
Liberii, magiius ille vindex veterum monumentorum
Franciscus Blanchinus ex lib. de Doctr. temp. Bu-
cherii in prolegomena hujus operis transtulit, ut
nostra legentibus pciesto sit.

IV. Polemsii Silvii Laterculo et Martyrologii ve-
teris auctoritate sum usus ad probandam Cathedrce
Antiochenoe antiquissimam institutionem die 22 Fe-
bruarii ; ne diu insisterem in re eruditis satis nota,
necesse est modo ut unum fuisseolim Rom;e festum
Cathedrae ubcrius ostendam. Quotquot potui videre
Antiphonaria, Responsorialia, Sacramentaria, et id
genus volumina, praisertim opera et studio V. card.
Th ■■ ■ ' '"■ '■' ■ ■ ■

de circulo anni, quod V. Card. Thomasius re-
fert scriptum per Sc-eculum xii. In eodem variis
disticis termini Septuagesima;, Quadragesima; et
Paschales pro antiquo inore indicantur. PraiCffiteris
Septuagesima; gradus ultimus, qui in vigiliam Ca-
thedra; AntiochenaB incidit, primo hujus disticti ver-
su indicatur.

Prsveniens Cathedram, dat tardius alle v.icare.
Cedit hyemps retro cathedrato Simone Petro.

Altior autem terminus cum die ISJanuarii concur-
rens,cum hodie aliam Cathedram celehramus, mi-
nime a KalendarioVaticano innuiturperlestum pro-
prium basilic»; imo ne festum quidem memoratur,
quod tunc ne9ciebatur,sed ejus loco visitur: AquilgR
et Priscx. Nec profecto aliquis miretur nullum Vati-
canffi basilica; raonumentum existere,aut vetus,aut
medii sequiorisque asvi, in quo festum memoretur,

'homasii in lucem edita.diligcnter scrutatus, non- „ quod totantiqui transmontanicodices pra;scferunt
isi festumCathedra;22 Februarii in iis deprehendi. ^ Romani enim i<posteriores sacramentariorum colle-

Antiphonarium a S. Gregorio ordinatum per circu
lum anni; Carnutense, quod Theodolinda, regina
Longobardorum.interalias res prKcIarissimasdono
dedit basilica! S. Joannis Baptistae Modoetia; ; Capi-
tulare Evangeliorum; comes, seu lectionarium,
omnia antiquissima, et basilicam ipsam S. Petri
spectantia, nullam aliam Cathedram prajseferunt,
prajter memoratam 22 Fcbruarii. Exstant quidem
Antiphonarium ct Lectionarium S. Galli inss., in
quibus Ie"itur die (8 Januarii : Cathedra S. Petri;
at Walfridus Strabo scriptor noni soeculi (de lieb.
Eccl. cap. 25) fidem facit, ut idem cardinalis admo-
net in prsfatione.quod Romanum Antiphonarium,
postquam ultra montes est devectum, complures a
Gallicanis magistris accessiones habuit. Quod ut
verum sit, considerari velim cod. ms. monasterii
ejusdem S. Galli nullas additiones passuin, in quo
exstat Ordo lihrorum Calholicorum, ijui in Ecclesia

ctores (Morini utor verbis) non componunt marte
suo sacramentaria, sed exscribunt : cumque aliquid
addunt, id verbis suis non exprimunt, sed ut ex-
pressa vident, transcribunt (Jo. Mor. de sac. Ordi-
nat. p. 3, exerc. 9, c. i). » Hinc est quod S. Grego-
rius Magnus Sacramentariorum dispositor, ot Cano-
nicus S.Petri Benedictus Ritualis descriptor, fcsti-
vitates, quarum ritus eorum a3vo in basilica inole-
vcrant, priscis Sacramentariis et Ritualibus addi-
dere ; quas autem episcopi et monachi aut pietate,
aut studio in suas invexerunt ecclesias, Roma; pc-
nitus ignotas, tametsi majori apostolorum princi-
pis et basilica; gloria essent, eas non memorarunt;
non enim Sacramentaria marte suo componebant,
sed cxscribebant.

VII. Quid vero ad Romana; Ecclcsia; dies festos
camprobandos, Romanis tantum auctoribus utor?
Ipsi scilicet e.xtcri potiorcs vcritali rei sulfragantur.

Romana ponuntur ad Idjcndum. Xamque in co cod. D Ven. Beda, Floruset VVandaIbcrtus,qui, sua edenles

legere est ; .-1 natale Innnccntium u.sijue ad Septuaij., Martyrologia, monumenta veterum secuti sunt, de

" ■ - - - ■ ■ a ft " ■"

etc. /1 Puriftcationc S. Maria', etc. In Cathcdra S
Petri leijuntur lcctioncs ipav in natale omnium apo-
stolorum. Nulla aliaCathedra occurrente, nec autea
nec post.

V. Atque ut luculentius comprobetur unicum
fuisse festumCathedra;,observatu etiam dignum est
quod Responsorialc ct Antiphonarium a Magno Gre-
gorio dispositum, in quod null.e irrepscrunt Galli-
cana; additiones, exhibet ritus in Ecclesia Romana
usurpari solitos sa;culo xii cum monachoruni pictas
etepiscoporum religiojani undiiiue ultra monles in-
troduxerant aliud festum Cathcdrie dic 18 Januarii,
cujus originem et progressum infru cxplicabo; atta-
men adamussim concinit cum Ritu;ili Canunici Be-
ncdicli.qui su;e basilic.a; rilus magria cum lide dcs-
cribit.Responsorialcssiquidem habetdic IH Januar.:
In festo sanctarum .iquilx ct Priscw, 11. ctc, dic

Cathedra 18 Januar. prorsus silent. Ncmincm latct,
quod Ven..\iiglia; presbytcr Beda suum ediditMar-
tyrologium Romano veteri auctius.quod oinncs ubi-
([uc Ecclesia; aniplexa; sunt; ediditque octavo sa;cu-
lo ineunle, cuni Pagius credit Romana; Cathedra;
festivitatem fuissc celebrcin. Pari modo omnes no-
runtquod FlorusdiaconusLugduncnsisccntum post
annos, nono videlicet s:eculo jam labentc, Martyro-
logium Bcda; amplilicavit. Uoc autcm Beda; Marty-
rologium gcnuinum, et Flori additioncs cruditissimi
viri llenschonius et Papebrochius tomo II SS. Mar-
tii ediderunt, selectissimia antea bibliothecis lota
Europa excussis, Roma pra;sertim habitis codd. tri-
bus scleclissiniis, Vaticano, monaslerii S. Cyriaci in
Thennis ex bibliothcca Vallicellana quo usiis est
Haronius; ao tertio ex inslructissima biblolhca
barbcrinu. Novas ud illaiu cditioncm euras adjuiixit

\m

ANASTASIl BIliLK/rilECAItll.

'J44

Actorum continuator P.Sollcrius in prscfal.ad Mar-
lynilogium Usuardi {tom VI Jun.) ac denium P.
Joscpbus Blauchinus exemplo patrui sui scrutator
maximus monumcntorum veterum, contulil enicn-
davitque Henschenianam editioncm cum cod.miile
annorumpr;cstanlissima; biLliothoc>TcapitularisVe-
roncnsis. Nihilo lamcn minns nec Martyrologium
Bed;p,nec additanicnta Flori ex celcberrimoruni lot
codd. lide prodeunlia,aliud habcnt die iH Januarii
prreter Nutulc sdiirla' Prisra',ncc alia in iis Cathedra
mcnioratur,(iuam ((ua; vcrc cclcbrabatur rioiiia; et
in toto orbe catholico 22 die Februarii.

VIll.BedcC Marlyrologio lidcm addunt Marlyrolo-
gium Scnonense S.Cohiml)o?,pOFt('a regina; Succia;,
(juod laudalus P.Solicriusaucloiitatc comparatcuni
tribus Romanis selectissiniis paulo anlo recensilis;
et Martyrologium cclebre Wandalberti monachi Pru-
mionsisin dioeccsi Trevircnsi,(iui circiter dimidium
nonisKCuliillud seribebatrnamquchorum neutrum
Cathedrffi Pionianffi restumpr;Escrcrt.Qu£e Sullcriuni
vircs omncs ac ncrvos intcndeiitcm utassercret Ca-
thedram,objectioncm crudilorum pr;cvcnire compu-
lcrunl : « Nec quidquam obstat, ait, Beda;,Flori et
^Vandalberti silentium,nisi(iuisparir;itione argucre
vclit ad cxpugnandas sanctoruni cnmmemorationes
prope innunieras. » Equidcm religiosissimo viro
spondeo mcam lldein,quod horum silentio non ular
ad 1'csta expugnanda,sed ad veram lestorum origi-
ncm erucndam. Nonnc damnabilis supinitas fuerit
Vatiaani cleri, suos ritus in lot Sacramentariis et
codicibus Eupra ullatis digessissc pnccipuo mutilos
ornamento,qiiodestmemoriaaposlolica3sedisRorri»
primum instilula;? Nonne Vcnerabilis Beda,qui ve-
tus Romanum Marlyrologium augendum suscepit.
ut nulla dies, si ficri poterat, non prajclaro sancti
alicujus nomiuc illustraretur, magnum Romanffi
scdi,quam singulari prosequcbatur obsequio,intem-
pcstivo co silcntio delrimcntum iinportasset? Nonnc
aemum Florus,(]ui primus omniuni Marlyrologium
Bedfc amplilicavit, inanem lusisset operam,silentio
pr;ctericns rcstivitatem ca;teras inter Ronianas pra;-
cipuc nunicrandam?

IX.llinc prolcclo omnes vident quod antc nonum
sroculum jam adulium, cum .juniores Martyrologi
lcstum Roman;c CalhedraB illigarunt cum die IS Ja-
nuar)i,nulla mcntio illius ritus occurrit aut Roma;
aut ;dibi. Postca vero pluribus in orbis Christianl
parlibus, prwsertim in Gallia et Ilispania, fortasse
etiam ipsa in urbc Roma,solcmniter id feslum ccle-
brari constat,teslc Paulo IV, qui anno 1568 cclcbre
(;s«c jiWSiV, ut ait Maurolycus, scu potius antiqua;
celcbritati rcstituit obsolctum.ut notant doclissimi
viri card. Baro.-.ius [nol. ad Murlyr.,A. 18 Jan.) ct
JoannesBolIandus(i4rt. 5S.,d. 18 Jan.).Vcrbaautcm
pontificis sunt :u Vcrum, licot urbs ipsa mullo plus
dcbeat eideni Pctro qui cam pcr Calhedram episco-
palem in ca cnnslitutam rognis c(xdestibus insercn-
dam condidit, quam illis, quorum sludio prima moo-
nium suorum fundamcnta jacta fuerunt.cx quibus
is qui illi nonicn dcdit fratcrna cani ca;de fanlavit,
festivilatcm taraen ipsius Cathcdra;,qu;e, juxta an-
liquissorum sanctorum Palrum nostrorum tcsti-
monia, XV Kal. Febr. fuit,ct iu divcrsis orbis Chri-
stiani, ut pra;sertim Gallia; el liispania; partibus,
prajdictadic solcmnitcrcelebratur, minimcobscrvct
celebrctque solum fcstivilatcm Cathcdnc Autioche-
na;, qua; octavo KalcnJiis Martii juxta eorumdem
Patrum teatinionium fuit : tamjuam idcm Salvalor
noster qui s;cpius infirma elcgit ut fortia quaiquo
coufundat, non rcspiciens imbecillilatcm nostram,
fcslivitatcm Calhe(ira;, qua ipsc Pctrus apostolus
Rom.T primum sedit, noslris temporibus cclcbran-
dam, seu polius auliqua; relcbritati rcstitueudam
reservavcril. » Quibus cx Pauli verbis Iria innotc-
scunl : i" suo ;uvo non celebrari Roma; festum
Romana; Calhedra;; 2" antiquissimos Palrcs testari
Romanam Cathedram fuissc xv Kal. Febr.,quo die

^ apud cxtcros, pra;sortim Gallos ct Hispanos, tunc
temporis celebrabatur; 3°origincm Romana; Cathc-
dr;e non aliam essc quam epochcm instituti Ro-
mani pontificatus.

X. Horum primum tametsi abundc comprobavi
monumentis veterum per prima octoEccIesia;sa;cu-
la, non tamen negare ausim quod aliquandiu per no-
num decimumve sa;culuni Roma; quoquein lestum
cclebraretur. Moveorenim laudatis Pauli verbis. qui
Martyrologorum auctoritate festivitalcm Cathedra;
c.elcbrand<m, seu polius anliqux cckhritati rcstituen-
dum sanxit, xv Kal. Fcbr, quod est caput altcruni.
Eorum vero gencalogiani, sive, ul melius dicam, a;ta-
tes spectari oporterc inteIligo,ut dictis major lidcs
;iccc(lal,P. Joaii. liaplistaSollerius iii iJraTatiunead
Usuarduni (tom. 17 Jun. a num. i2, usquc ad 100)
trcs omnium priucipes ponit, Euscbium, sive Uie-
ronymum,scu utrumque simuI,V. Ucdam,et auclo-
rem incertum Martyrologii Ravenna" rcperti ab Ado-

T» ne. Ilorum veluti successorcs facit Rabanum,.\do-
ncm, Nolkcrum.Usuarduni, Rabanumdocelesseaut
ffqualcm ITori diaconi Lugdunensis,qui Bcda; Mar-
tyrologium circa annum ^30 amplilicavit, aut pro-
babiliussuum M:irlyrologium confccisse ex inspcctis
additamentis Flori;Adoncm episcopum Vicnncn-
sem probat eodcm tempore mcdilari suum ex eo-
dem fonte; Notkerum dcmonstrat vidisse ctiam
Marlyrol. Rabani; ac dcniquc Usuardum mona-
chuni, qui post alios scripsit circa annum 875, fa-
cile alienos omucs laborcs inspexisse aflirmat.

XL Quamobrem, ni cgo fallor, loncmus originem
Romana; Cathcdra;,quando scilicct in Martyrologia
laudatorum Patrum primoirrepsit.Cum vero erudi-
tissimus canonicus Parisiensis, Claudius Castella-
nus,arfirmet quod idem fcstum in Galliis anle Ca-
rolum Magnurn pcculiare erat, Roma; vcro ct tota
Ilalia prorsus ignotum, Paulusautcm IVvcram ejus
origineni dicat fuissc dcrivatam ab initio Rumani

~ pontificatus : opcre prelium fccerosioslendamiiuod

'-' non rectc xv Kal. Fcbr. in Ga/Iiis hoc Ruman.T Co-
IhcJr.T initium constitutum fuerit. Magnus ponti-
ficia; chnjnologia^ asscrtor Blanchinus invictis adco
rationibus planum facit primordia RoinanT Catho
dra; a dic 25ApriIis rcpetendaessc.ut eamdcm rcm
itcrum demonstrare in codcm onere otiosum videa-
tur. {Vidc nolas ad S. Pctrum.) Quid vcro si ca
vidisset qua; cruditissimus fralris filius P. Joscph.
Blanchinus pretulit e patria pra;slantissima biblio-
theca Veroncnsi, quam illc totics cxcussil cxpila-
vitquc? Vctcrcm nenipe codiccm Sacramontorum
eruit •, in quo dic 25 .Aprilis non ut in aliis litanix
majores, incertum valile argumcntum, sed intcgra
exliiljetur missa divi Pelri, cl nc ullum rcmaneal
dubium quin principiuni Roman.T Calhedr.T indc
sunii dcbcat, nolnlur in margine : IN DEDIC.V-
TIONE. Verum falcur. cum primum hoc prctiosissi-
mum munumenlum mccum commuuic;ivil.qua cst
liberalilale ct hiimanilate laudatus vir, cxsnllavi

D gaudio; iiam vidi hoc csse argumcntum invictum
ad constituenda Romana>Calhedr.T primurdia rum
catalogo Felicis IV et tcrtio codicc Colbertino,
die 2,5 Aprilis. qua in omnibus Sacramcntariis
cl codicibus vidobam innui litanias m.ijnrcs el sla-
tioncm ad S. Petrum ; at myslcrium assequi non
polcram.

,\II. In orflinf! prB^scrlim Romano canonici Bcnc-
dicti s ' ' '■ ' ' im, num. .58 : Finita Leta-
nia a: '.it. ad lnnHicam S. Petri,

ulii tM' nus poniifc.r canlat misiam.

Itemquj' in ix.iipls l'.'lri ^lanlii, paritcr canonici
S. 1'etri. cap. 27, de diurnis Stationibus : In Lcta-
nii majorilius in dic S. Mnrci. in Dcdicniione cccle-
siarum apostolorum Petri ct P</u/i (ncmpc 18 No-
vcmbris, quu dic lcgitur in Kalcndar. ct .Slartyrol.)

ViJc Palrol. tom. LV,

94o

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — SISINNIUS.

946

in Cathedra S Pelri. In libro autem Onuphrii Pan- A
vinii de Slalionibus urbis Rom;c : In dic sancli
Marri in Lituniis majorihus vctus slatio. De Stationi-
bus vero fer. ii, ad S. Paulum ; fer. iii, in basilica
Lalerancnsi, et fcr. iv, ad S. Petrum triduanarum
litaniarum, Rogationum teraporc : ftccens statio.
QuM omnia faciebant ut irem pedibus in sententiam
lilanchini; at quomadmodum minime eumvidebam
rejicere diem 18 Januarii, ita ex discrimine illo
(]uod idem ponit inter fundatam Cathedram et de-
claralum primatum,non obscurc intelligobam ali-
quod adhuc dubium in ejus mento inesse,undenam
repeli RomanxGathedroj primordia oporteret. Nunc
vcro et Beda3 genuino Martyrologio,etmagni Leonis
b^acramentario inspectis, non amplius dubitandum
reor, cum Blanchino, de primordiis fundataj Gathe-
dra; Romana;; sed probabili admodum ralione ab
ipsa die 25 Aprilis repeti eadem posse.

Xin. Quod autem attinet ad festum Romana;
Gathedra?, aut illud celcbrandum, aut veteri ce- jj
l<'l.iritati restituondum decreverit Paulus IV die 18
Januarii, minorum etiam Ecclesiarum exempla
riccufus, ut ait, id profecto nihilimpedit quominus
cxtra dicm fundationis illud celebremus, quemad-
inodum ex cod. Gelasiano prffillgi olim constat
dici 29 Junii, quod et de Antiochena Cathedra jam
iiionui csse factum. Hanc siquidem non quo die in-
cathedratio facta est Antiochia3,ce!ebrandam insti-
tuerunt Romani pontifices,sed quo die superstitiosa
cpularum festivitas a Christianis more gentium co-
lebatur. Quin etiam duodecimi SKCuli scriptor pro-
batissimus Beletus uno eodemque die. utramque
Cathedram Rom.^e celebrari tradidit in suo Ration.
div. off. c. 83 : « Iloo item tempore, inquiens, cele-
brari solet Gathedra sancti Potri, tam quE RomK
fuit, qusque tempore posterior est, quam illa qua!
fuit Antiochia3. Verum illa qua; fuit AntiochiaB, so-
lemnior profecto est alia, ut vel hujus diei collecta,
quai est de incathedratione Antiochi;c factaabunde p
testatur,diciturque festum B. Potri epularum. » Et
infra: " Quod quidem cum viri sancti animadvertis-
sent, ac penitus illam consuetudinem exstinguero
voluisaent,instituerunt festum de Gathedra S. Petri,
tam de illa qu» fuit Roma>, quam qu;c .\ntioohia;;
idque illo eodem die quo abominanda illa ab ethni-
cis fiebant.ut solemni hoc festo pravae istius consue-
tudiuis festum omnino exstiiigueretur. » Quaj non
abludunt a scrmone supra laudato D..\ugustini,aut
alius antiqui Patris, de utraquc simul Gathedra
agentis; neque a pncdictis codd. Vaticanis, semel
duntaxat festum Gathedra; memorantibus, tametsi
stabilis rcmancret ritus litaniarum et c»terorum
quc-c fieri consueverunt die anniversario fundat»
Oathodra; 2.5 Aprilis.

XIV. Dicendum restat do originc fundatajCathc-
drffi Romana; ultra montes,quam a dic 18 Januarii
rcpetitam esso testantur Antiphon;irium ms. S.Galli
in Ilelvcliis, additamenta ad Miirlyrnlogium Beda;,
et posteriores codd. multi. (i;illicani Magislri.ul cos D
vocat Walafridus Strabo, habueruat h;iud dubio pra;
oculis Laterculum Poloma;i Silvii,in quo legitur die
22 Febr. : Depositio .S. Pelri et Pauli; ligenlcsquc
eodem dicmarlyrium apostolorum, principium Ro-
mani pontilicatus D. Petri constituere conali sunt;
noc difficilo illis fuit catalogum aliqucmseucodiconi
invenirc, qui, ut nostor G;ivonsis, daret Pctri sedi,
pra;ter annos viginti quinquo, menacm unum, dies
quinquc. Quare a dic, quam crediderunt, martyrii,
retrocedcnlos monso uno, dicbus quinquc, in octa-
vam dociuKun Januarii inciderunt, quam, prout
Grant vcl cpiscopi vol monachi, suis in ccclosiis, vel
monastcriis,fundat;n Gathedr;c saoram haborivoluc-
runt. Hinc factum cst quod alias apud occlesias,qui-
bus religin et piehis suadcbantul quotfunquc pos-
sent saiictorum nomina suis Marlyril i:,'!is a Ijungc-
rent,festuin Rom;ui;c Cathedr;c CiC[)il cssc cclolire.
Praesentissimacxempla proferani <\uk luce ipsa cla-

riusremdemonstrent Quajprajaliisadducitlaudatus
P. Sollerius, Martyrologia Hieronymiana contracta,
ut vocat, ea sunt Rhinoviense et Richenoviense. Ea-
demque ut Romanum vetus,illud regina; Suecia;,et
tot alia Martyrologia pra^stantissima, habebant die
18 Januarii, Romse S. Prisese. Deinde sunt passa
additionem, tanta eonflatoris socordia, ut futuram
vel oa-cis reliquerit dcprehendendam. Spectentur
ambo : Rhinoviense : xv Kal. Febr. : P.omas sanclai
Priscw. Iteni Romx Cathedra S. Petri apostoli, et
Pontfl Marix Richenoviensc : xv Kal. Febr. : Itomx
Cathedra S. Petri apostoti, et in Ponto Marix. Item
Romx S. Priscx.

.XV. Praitereo manifestam hujus in principio, il-
lius in fine additionem ex Romx repetitione; por se
enim patet : quid sibi vult Richenoviensis (nam Rhi-
noviense duobus mcnsibus Februario etMartio cst
mutilum) commemoratio illa de G;ithedra Anlio-
chena, X'ita[e Cathcdrx apostoli Petri? nonne ad-
scititiam suggillal primam Romans Gathedrre me-
moriarn ? .Vt de luce solis dispulo; nain Henschenius
et Papcbrochius in prsfalionc ad Martyrologium
r>cd;B duo hc-EC Martyrologia conflata afTirmant ad-
dondo ex aliis quKCunque libuit. Ejusmodi sunt _et
alia quo; afTert SoUerius, ot Gellonensc ipsum in
Spioilegio Dachcrii tom. Xlll evulgatum (quod edi-
tor, ut iiinxini.irii ci antiquitatem ascribat, tamen
ultros;r'''!'luiii nn;iuiTilransmittcrenonpote3l)eodem
tomporL csl cniilUil.um,cum sanctorum nominahinc
inde eligcro conabantur eorum scriptores,ut singuli
dies mensium implerentur ; idque magna,quam ha-
bent, similitudine deprehcnditiir. Utrum fons pra;-
cipuusundeejus a;lalis Martyrologiiderivarunt sua,
Bedffi Martyrologium fuerit, affirmare non ausim ;
hoc ccrtum scio quod hujus exempla ab archetypo
admodum rara eain additionem exhibent, ut patet
ex tot codd. ab Honschonio, et Papebrochio inspec-
tis.quorum unicus Tornaeensis ad usum monastcrii
S. Martini Roraana; Gathedr;e memoriam refert.

XV[.Ga;terumquicunquch;incadditionem primus
in Martyrologia invexerit, tunto id fecit successu,
ut vel in uno^Italo Ambrosiano Kalendario legerim.
Sutura tamen faofa est pari socordia atque in lau-
datis Transmontanis. Et sane duo sunt antiqua Ka-
lendariaiEgyptiacorumdierumsuperslitionemmore
antiquorum prt-eferentia, qua; in luccm edidit V. G.
Ludovicus Muratorius (Itulicor. Scriptor. toni. II,
pag. 2). Nempe Ambrosianum ct Sitonianum, illud
certe antiquitate huic pr;cstat, ot est fere totum
astronomicum, pra;tcr quatuor primos menses, in
uuibus term.ini paschales et alia ad pa;cipuas solem-
nitates spectantia indicanlur. Utruiyquead Medio-
lanonsem Ecclosiam spectantia cxhibet festa. Arii-;
brosianum vero sanctorum nomina non rccitat nisi
mense Januario, tribns enim sequontibus rara,
deinde nulla prorsus mcmorat. Phira aulem numc-
rat qu;im altcrum reocntius, ita ut s;cpe additum
haud dubiovidc;iliir..\c ne gratis id alfirmem facit
dics ipsa xvKal'. Feb. Ii.tc liabcns : Prisrx rirginis.
Ronix CathedraS.Petri; ubi additio cst cvidcns,tum
quia nullibi pr;clcr hic locuin nnminat; tum quia
Petro apostolo addit S., ut ipsis Kalendis addiderat
Marlin;e virgini,ilein addititiu;, quod uon facit nisi
bis aut tcr in aliis hujusmodi additionibus, ut sunt
S. lienedicti; AcpovWw S. Ambrosii, &i S. Zcnonis;
exoeptis iis paucis qui apud aniiqua Martyrologia
tali honore dignantur. Sitonianum econtrario tamo-
tsiadmoiIumVcccntius, Cnthednim S.Petri mcmorat
suo loco,idesL22 Fobr., quod illud non fticit. Qua;
cum ili sint, porvctusta igitur Brcviaria illaet Mar-
tyrologium Rom. ms.;inquibus liaronius legit 1'cs-
tlim Calhcdr.-c Roman;c dic 18 Januar.()wf. adMar-
/i/rd. dic) antiquiora c^sc non possunt nono au t
(ieeimo ICccl.s;ccu!o. ,\c proinde sive id temporibus
c;;l ;braretnr Rom c feslmu Gathodr;e dio 18 Januar.,
sivo 11011 cclobrarctur,quomadmodum papa illud [lO-
tcrat instituerc (luocuiiiiue dic sibi placuissol, ut dc

947 ANASTASII BIBLIOTHECAUII. 948

aliis qiiamiilnriniis fi!stis accidit, qufc colihninliir A. ini'luissimo jure confirmandi electum pontificcm,

cxlra proiuiuiii ilirm; ita non fuit opus 1'aulo IV dequo supra dixi in Bencdicto, novas artes Gracci

rcm sulililius inila^'aro; cum prajsorlim in divcrsis cxcoRitarimt, quibus pro corum arbilrio Romanam

orliis Clirisliani jjurlibus, ut ipsc ait, projfata die xv modcrarentur Kcclesiam. In sacrum vidolicet cleri

Kal. Feb. celebrarclur. Itaquc minorum etiam Eccle- Urbis collcgium Grajcos et Orientaies curabant co-

siaruni exempla sequi non cst dedignatus, ut ad optari,ex quibus pr.-ccipueoiarchorum opcra ponti-

principis apostolorum gloriam Cathedr;e llomanaj fex eligebatur.Benedictus Joannem, uominisordine

ritus uno oodemquo dic in toto orbe catholico ac quintum, Syrum nalione, successorcm habuit;

praescrtim in urlic Rnma cclebrarelur. joannes, Cononem Thraccm; Conon, Sergium Sy-

rMAPnviT rum; Sergius, Joannem VI et deinde VII, ambos

(jl.\LU.MI. Gra>cos; Joannes VII, Sisinniura hunc Svrum;

Linca 1. — Sm/h»/»«. Joannis filiu3,Syrus, Justi- Sisinnius,Constantinum itidem Syrum; et vix uno

niano II Augusto imper.;sedit dies xx;crcalus xv Gregerio II inlerjecto,Gregorius III,Syrus, eligilur;

Kal., consecralus x Kal. Novembris. post quem Zacharias, Gr.ecus, Romana; sedi pra>fi-

.,.„„. citur. Sed tantum abfuit ut hac de causa elecli

MAl' Ll. ponlifices vol mininium quidpiam apostolicae gra\i-

Linoa 1' — Sisinnius nnticme Sijrwi. Tcmporibus latis ct rcligionis remiserint, ul Gracorum iniquis

Benedictill rcstincto pcrConstantinum Pogonatum postulationibus ncmo his acrius obstiterit.

XC. CONSTANTINUS.

ANNO cnmsTi 708, justiniani iterum 5.

1 70 Constantinus, natione Syrus, ex palre Joanne, sedit annos septem, dics quinde-
ciin (a). Fuit autom temporibus Jusliniani Philippici e( Anaslasii Auguslorum. Yir valde
mitissiraus, cujus temporiiius iii urbe lloma fames facta est magna per annos Ires. Posl
quos tanla fuit uberlas, ut ferlilitatis copia prtelerit.i; steriiitatis inopiam oblirioni man-

5 daret. Hic ordinavit Felicem archicpiscopura Bavennalera, qui sccundum prioTum suo-
rum solitas in scrinio noluit facere cauliones, sed per potenliam judicuro exposuit, ut
inaluit [b). Cujus caulio, a ponlifice in sacralissima confessione beali Petri aposluli
posila, post non mullos dies terra et quasi igni combusta reperla est. (c) Nam Ravcnna-
lium cives elali superbia digna ullionis poena mulctati sunt. Mittens quippe Justiniaous
10 imperator Theodorum palricium el primum {d) exercitus insulae Siciliae cum classc
navium, Ilavcnnam civilatem cepit, praifatum archiepiscopum arrogantem in navi vinc-
tum tenuit, et omiios rebcllcs quos ibi rcperit compcdibus slrinxil, divitias eorum abslu'
lit, et Couslantinopolim misit. Dei aulem judicio, el aposlolorum principis Petri sentcn-
tia, qui iuobedienles fuerunt apostolica; sedis (e), amara morle pererapti sunl, et isdem
archiepiscopus luraine privatus diguam factis rccipicns pcenam cxsul in Ponlicam Irans-
missus e^l rcgionem.

191 Hisdem {f[ temporibus misil suprafalus imperalnr ad Constantinum ponlilicem
saciam pcr quani jussit cum ad rcgiam ascenderc urbem (jr). (Jui sanctissimus vir,
jussis imperialibus dbtcmperans' illico navigia feoil parari, quatcnus iter aggrederctur
marinura, et egressus est a porlu Itomano die quinla mensis Octobris, indiclione ix.

5 Et seculi sunt eum Nicelas episcopus Silvre Candidw, Georgius episcopus Portuensis,
Michaelius (A), Paulus, Georgius presbj-ter, Georgius diaconus, Gcorgius serundicerius,
Joannes primus defensor, Cosmus (;( sacellarius, Sisinnius nomenculator, Sergius scri-
niarius, Dorolhcus et Julianus subdiaconi, et de rcliquis gradibus Ecclesire pauci
clerici {j).

IflS Venicns igilur Ncapolim. illic eum reperit. Joauncs patricius et exarcbus,
cognomcnto Rizocopus, qui veniens Romam jugulavil Saulum (k^ diaconum el vicedomi.
num, Petrum arcarium, Sergiuni abbatera presbyterum, el Sergium ordinatorem

NOTUL£ MARGINALES FABROni.

(n)B. 6, d. 15. (ft)VoIuit. B.V.iluit. (c) Viih Daron ad anii Dotnini 'iW. (rf) prlmicerium. (*)B,9edi.
(/) B, liis ((/( Viik Baron. ad aiin. Domini 709. (A) Michacl. (i") B, Cosmas. (j) B, non p*uci. (4) B,
Paulum.

949 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — CONSTANTINUS. 950

pergcnsque Ravennam pro suis ncfandissimis factis judicio Dei illic turpissima morte oc-
.• 5 cnbuit. Georgius vero presbyter Neapoli relictus est, et pontifex cum suis Siciliam per-
rexit, ubi Theodorus patricius extralicus (a) languore detenlus occurrens pontifici, ma-
gna cum veneratione salutans atque suscipiens, medelam adeptus est celerem. Atque in-
de egrediens per Regium et Cortonam, transfretavit Gallipolim, ubi mortuus est Niceta
episcopus. Dum vero Hydrunti moras faceret, eo quod hiems erat, iUic suscepit sigillum

10 imperiale per Theophanium regionarium, continens ita ut ubi [b) denominatus continge-
ret [c) pontifex, omnes judices ita eum honorifice susciperent, quasi ipsum prEesentiali-
ter imperatorem viderent. Ilnde egressi paries Grrecire contingentes, in iiisula quae dici-
tur Caea occurrit Theophilius patricius extraticus {([) caravisianorum (e) cum summo ho-
nore eum suscepit, et amplectens ut jussio continebat, iter absolvit peragere coeptum. A

15 quo loco navigantes venerunt a scplimo milliario Constantinopolim ; ubi egressus Tibe-
rius imperator, filius Justiniani Augusli, cum patriciis et omnibus inclylis, et Cyrus pa-
triarcha cum clero et populi multitudine, omnes lajtantes et diem festum agentes. Pon-
tifex autem et ejus primates cum sellaribus imperiaUbus, seliis et frenis inauratis simul
et mappulis ingressi sunt civitatem. Apostolicus pontifex cum Caumelaugo [f], ut suli-

20 tus est RomK procedere, a palatio cgressus, in Placidias usque ubi placitus erat (</),
properavit.

193 Domnus autem Justinianus imperator, audiens cjus adventum, magno repletus
gaudio, a Nicrea Bilhyniro misit sacram (//) gratiarum actione plcnam : Et ut debuis-
set pontifex occurrere Nicomediam, et ipse venire (i) a Nioeea, quod el faclum est. In
die autem qua se vicissim {j) viderunt, Auguslus Christianissimu? cum regno in capite
5 se prostravit, pedes osculans pontificis. DeinJe in amplexum muluum (k) corruerunt, et
facla est Uutilia magna in populo, omnibus aspicientibus tantam liumilitatem boni prin-
cipis. Die vcro Dominico missas impcratori fecit, et communicans princeps ab ejus ma-
nibus, quoque suis deliclis ut deprecaretur pontificcm postulans, omnia privilegia Eccle-
siffi rcnovavit, atque sanctissimum papam ad propria rcverti absolvit. Kgrcssus igitur a

10 Nicomedia civitate crebris valetudinibus pontifex atlritus, tandcm, sospitalem Deo tri-
bucnle, incolumis ad portum Caietae pervenit, ubi sacerdotes et maximam populi Roma-
ni rcperit multitudinem, ac vicesimo quarto die mensis Octobris indictione x, Romam
ingressus est, el omnis populus exsultavit atque Iffitatus est.

174 Hic fecit ordinationem cpiscoporum in eundo et redeundo pcr divcrsa loca epis-
copos duodccim. Post menses autcm 3 lugubre nuntium pcrsonuii, ([uod Justinianus
Cliristianissimus imporator, ct orthodoxus imperatoi-, trucidatus est, et Piiilippicus hav
relicus in imperiali promotus est arco, cujus et sacram cum pravi dogmatis exaratione
5 Constantinus suscepit, sed cum apostolicaj scdis consilio respuit. (/) Ilujusquc rei causa
zclo fidei accensus omnis costus Romana; urbis iinagincm, quam Grreci votaream (;n) vo-
cant, sex contincntcm sanctas ac universales synodos, in ecclcsia beati Pctri erexerunt.
Hic refecit patenam auream, pensan. lib. duodecim. Eodem temporo Fciix ai'chiepisco-
pus Ravcnn;e, ab cxsilio reductus, pojnitentia motus, licct oculorum lumine privatus, ta-

10 mcn ad propriam rcdiit sedcm, et soiita quic ab universis in scrinio Episcoporum fiunt
indicula, ct fidei expositionem, et hic confessus esl, sicquc rccoiiciiialioiiis luoniuruit ab-
solutionem.

NOrUL.lC MAHGINALES lAUUOTTl.

(a) et Slralicus. (ft) nljicunquo. (r) r.invoiiiivlur. (i/) nl. Sli-aLc-us H. (,■) B, ciiravisianoruin. (/")
Camclauco. ((j) li()3i)ituUu-ns orat. (/<) rpistulaiu. (/) vcnirct. 0) ^> iuviccin. (/.) inotiio 'J) Viite
Baron. ad ann. Domini 711. (m) pancaream.

951 ANASTASII BIHLIOTIIECAHII 952

195 llujus lomporibus duo reges Saxonum ad orationem aposlolorum cum aliis plu-
rimis venicntes, sub velocitatem (n) suam vitam, ut optabant, finierunt. Venit autem el
Benediclus arciiiepiscopus Mediolanensis orationis voto, et suo se pontifici praesentare.
(6) Altercavit vero et pro Ecclesia Ticinensi, sed victus est, eo quod a priscis tempori-
5 bus sedis apostolicee ejusdem Ticinensis Ecclesije antistes ad consecrandum pertinebat
atque pertinet.

HO Ilisdem lemporibus cum statuissel populus Romanus nequaquam bfprelici impe-

ratoris (t) nomen aut chartas vel iigurara soiidi suscipere, unde nec cjus effipics in ec-

clesiam introducta est, nec suum nomcn ad missarum solemnia proferebant idj, conligit

ul Pctrus quidam pro ducatu Iloman;c urbis Havennam dirigerct prtfceplum, ct pro (e)

5 hujusmodi causa accipcret. Dumque innotuisset quod ad nomen (f) ha?relici imperatorLs

sua promotione isdem Petrus fuisset potitus, zelo fidei accensa magna pars populi Romani

statuerunt nullo modo hunc ducem suscipcre. Et faclum esl, dum Christophonis, qui

eral dux, ob hanc causam cum Agathone el suis hominibus concertarent, bellum civile

exortum est, ita ut in via Sacra ante palatium scse commillerent, et ex utrisque parli-

bus amplius quam viginti quinque plagarenlur atque interirent, donec pontifex milteret

10 sacerdotcs cum Evangeliis et crucibus Domini, sicque partes sedarentur. Nam pars Pctri

angustiata, ut nulla illi esset spes vivendi. Verum ad ponlificis jussum pars alia, qux

et Christiana vocabatur recessit. Sicque dcfensoris haeretici pars valuit Petri, ac si illa

attrita recederet (17). Non post multos autem dies scripla venerunt a Siciliensi insula,

qu.T nuntiaverunt Philippicum ha^relicum a principali vertice depulsum, et Anastasius

15 orthodoxus Augustus sceplra regalia gubernanda suscepit (/1). Tunc orthodoxis cxsulla-

tio magna, tenebrarum autem dies cunclis hcereticis superfusa est. Posl ali(|uod vero

temporis [i) scholasticus cubicularius patricius ct exarchus Italise veniens Romam dolulit

secum sacram Apaslasii principis, pcr quam yerx se orlhodoxBe fidei praedicalorem el

sancti sexli concilii confessorem esse omnibus declaravit, quam et pontifici obtulil, et

20 ita perrexit Ravennam. Dura autem ha;c gercrentur, obtinuit Detrus ducatum 17), pro-

mittens quod nulli (A) adversari nilerctur. Hic fecit ordinationcm unam, prcsbyleros dc-

cem, diaconos duos, episcopos per diversa loca numero sexaginta quatuor. Qui rtiam

sepultus est ad beatum Petrum aposlolum v Idus Aprilis, indictione xiii, Anastasio .\u-

gusto, et cessavit episcopatus dies quadraginla.

NOTUL.E MARGINALES FABHOTTI.

(fl) velocilato. (b) Vide liaron. ail aiiit. Domini lll. (r) Imperatnris Pliilippici. 'rfl prorprcbatur. ir)
dirigerelur, et priTCOi)tum pro. (/") 13, nomine. lu) Sicipie dcfcnsdrum IVlri hTretici nars non pripvn-
luit, sod altrila rocessit. (/1) Vide Baron. ad nnn. Pomini 713. (ij tcmpus. (j) B, add. Urbis. (kj B, nc-
quaquam ultra Romanis.

VAni.E LECTIONES.

E.t codicc Farncsiano \C. A Itcij., Mai. ct Tuan. cl ila lin ead utquc lin 4, 5 cl

.V»»i 170, lin 7, o.\posuit ut maluit. 'J- '«« •''• Grcgorius prcsbvler, Gcorgius dioconus,

.YiiHi 172, lin 18, et omni synclitu. lin 21, cum Grcgonus sccundicerius. Jo. dcfcnsor pnraus. Cos-

caarclauco. mas, lin S, scrinialor, Dorothcus subdiaconns, cl

Num 17-4, lin 5, pravi dogmatis exaratione succ- Julianus subdiaconus.

pjt. Num 172. lin 1. cod.Vallicel.concordal cum Beg.,

Num 176, tin 3,ad solemnia profcrcbalur. lin 11. ^"^- '•' Thuan.. ,t ita lin. i. II, 20 .1 r.i. (in 2,

amplius quam xxx plagarentur. Hiz.ko|.os q. von. Hom. jug. Savihim .bac.rctnim

1' „• 11 .\rch. lin 5. Greporius vero prosb. Ncapolim re-

E.C codwe } alUcelhino. Vitius cst. lin 0. ct slratigos langorc dctcntus. elc.

iYtim 170, /1« 2. cod ValliiYl coiwordnl luin lUy, ui cod, Uaz., Hcg. et Tuan tin 8, cclor.-'ni, alque

jVdi ct Thuan ct ita lin (i, 8 ct 'J, lin i, post quos indo, olc. ul laud codd. tin 9. Callip"lini. lin 10,

tanliim fuit uberlas, ut feralitulis copia. /i;i 10, csl Ydrontho. tin II, ut qiiicunqne donnni. conve-

Havonnatiuni quoiiuc cives. /iH 11, miltcns quoque nii-ct l'onl. lin 15, Tlioophilus 1'atr.ct «traticos cu-

Just. /111 r<ii/, primicorium excrcitus ins. Sicil cir- rnvisianonim, el cum. lin 17, ubi ogrossiis cst. lin

cuniflasse Havonnain. lin 13, cl in navi.clc.,!// /flM</ 18, cl omni synclito legc synclclo. hor cst scnalu.

codd, lin 1(>, soHi. 17, privutus ibid ct exul. lin 22, Homam procedcpc."

Sum 171, lin 2, rod. Vallicel nmconlal cum Num 173, lin 2, cod VaUicel. a Nichea Bithinia:

933

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — GONSTANTINUS.

934

lin 3, et ipse veniret a Nichea. lin 5 et 6,in amploxu
mutuo. lin 8, proque suis delictis, ut deprecaretur
Deum, pontificem postulans. lin 10, atque beatissi-
mum papam ad propria reverli sbsolvit. Qui cum
exercitum in Pontum mitteret ad capiendumPhilip-
picum,quem ibi relegaverat, multum eum idem vc-
nerabilis papa prohibuit,nc hoc facere deberet,etc.
ut laudd codil usque ad attritus est. Mox cod Vallicel
tandem sosp Domino e. t. incol portum Ga.jets
pervenit. lin 13, et vigesima quarta die. lin 14 ut
laudd codd.

Num 174, lin i, cod Vallicel, ordina.t\onem episc in
eund et rcd per div loca xu.Posi. lin'Sconcordal cum
Reg, Mnx, et Thuaii et ita lin 5 ct iO.item lin 16 et 11,
mc.non lin 12 lin6 concilio respuit.Hujusrei causa
zelo fid. acc. domnus papa, et omnis coctus. lin 7,
continentem vi.S. ac un.synodos, eto. ut laudd codd
lin 11, quffi ab universis episcopis in scrinio fiunt.

Num 175, lin 1, cod. Vallicel. concordal cum Rcg.,
Slaz. el Th. ct ita lin 5. lin 2, sub velocitate vitam
suam, ut optabant fln. Venit quoque his diebus et
Ben. lin 4, altercalus est vero pro Eccl. Tic, sed
convictus est, eo quia.

Num. 170, lin. 1, cod VaUicel.,s,ls.i\x, memoratus
papa, ct populus Rom. ut nequaquam hrer, imp.
Philippici nomen, ut chartas, vel figuram, etc, ut
cod. heg., Mai. et Thuan.cum quibus concordat etiam
lin 5, 9, H, 16, 19 et 22. lin 10, exortum'est, ut
in via Sacra, ante Palladium. lin 13, ut laudd codd.
usque ad quoe Ghristophori ; mox cod. Vallicel., vo-
cabatur, recessit ; sicque dcfensorum hffiretioi Petri
pars non pra3va!uit, sed attrita recessil./m 26,apud
B. Petrum Ap. sub die xi, mens. Febr. indict. xiv,
et cessavit episcopatus annos, dies xi.

Apud Fabrottum ex codice Frehcri.
Num 170, lin 2, A, dies 18, B, 28. lin 10, .J, di-
gna mullitudinis. /m 11, /1, primos excrcitus. lin

15, AB, scdit. tin 16, AB, et idem.

Num 171, lin 2, B, sacram epistolam. lin 4, B,
egressus ad portum Romanum. lin 6, .'1.1. Grego-
rius diaconus. lin 8, Sergius scriniator.

Num 172, lin 2, B, decollavit sagiolum, A, saju-
lum. lin 6, A, stratigas, B, et straticus. lin 12, B,
prajlcctum inveniret ponlificem, A, conjungcret./m
14, et stragus, B, et stradicus carabisianorum. lin

16, /1, vencrunt ad 7milliarium. Iin.2l, .1,mapolis.
lin 23, ubi plaouit ei.

Num 173, lin 7, B, missani.

Num 174, lin 2, cpiscop 41. lin 4, B, imporialem
promotus est archen. lin 1 ,B, qua Graici Botarioa,
A, votaria. lin 11, ad proprium rediit thronum. lin
12, expositiones confcssus est, B, expositioncs hic
confessus est.

Num 175, lin 2, AI5, sub velocitate. lin 4, B, al-
tercatus cst.

Num 176, lin 2, B, suscipi deboro. lin 5, B, di-
rigoret, ct pr.uccptum pro hujusmodi. Iin 6, B,1kt-
retici suam pnimotionom petisset./jn II, B.lriginta
flagellarentur. lin 12, B, ot cruccm Domini, .\B,
sicque parles scdarent./i« 19, post aliquuntuin vero
temporis scholastici. lin 27, A, indictione xiv.

Ex codice Ber/io, Mazarino et Thuano.

Num 170, lin 2, dios 20. F. Ilic fuit vir mitissi-
mus valde. lin 6, sccundum priorcs suos sol. lin 8,
ut voluit. lin 9, non posl m. d. lin cad ost. Raven-
natum quoque civcs. lin II, et primicerium oxerci-
tus ins. Sic cum classc Uav. lin 13, cl in navi v.t.
omnesque rebclles q. r. lin 14, omnos div. lin 15,
sancti P. S. ib. scdi. lin 17, csl, dignam. lin ead.,
el cxsul.

Nwn 171, lin 2, sacram misit. lin ead, qui veno-
rabilis vir.jussis impcratoriis. lin 3, pni'pai'nri./<«
4, m. Ituquc cgr. lin 5, sccuti, sunl autom cum Ni-
ceta. lin 6, Goorgius \U, (ircgorius). lin 7,doicnso-
rum primus, Cosmas. lin 8, scriniator. lin ead,Uo-

A rotheus subdiaconus, et Jul. subd. lin 9, cloric
pauci.

Num 172, liii 1, veniente igitur eo Neap. liii 2,
Rizocopos. ib R. decollavit Savillum diac. Pet. lin
4, Pergcns vero R. tin 5, Georgius (iV, Gregorius).
lin 6, et stratigus 1. d. occ. pontiflocmque magna
cum veneratione s. lin 8, celestem, atque inde per-
gens p. II. ct Cotronam. lin 10, Idronto. lin 11,
Theophanum. lin 12, conveniretur P. lin 14, pas.et
stratigos Curavisianorum, etc. lin 18, et omni syn-
dieo.7//t 20, et omnes pr. C. S. i. sellas, et fi-cenos
inauratos simul et mappulas habontes ing. s. c.
Apostolicus vero P. cum camelauco. lin 22, ubi
Romam pr. lin 23, ubi hostaturus crat p.

Num 173, tin 3, veniret. liii 5, in c in terram
sese pr. lin 5 et 6, in amploxo rnutuo. tin 9,dep Do-
minum pontif. lin 10, beatiss. P. ad propriam sc-
dem reversi abs. Qui cum cxercitum mitteret in
Pontum ad capiendum Philippicum,quem ibi rele-

■D guverat, multum idem papa abstinerc eum prohi-
buit ne h«c faccrc deberet ; sed tamen inhiberc non
potuit. Egressus igitur pontifex a Nicomediae civ
crebris invalitudinibus attritus est tamen (M, tan-
dem) sosp Domino ci t. inc ad portam civitatis per-
venit (M, in portum Caietai p.) tin 13, mult rep et
vig. lin 14, est omnisquc.

Num i74, liii 1, fecit vero ordinationem in e.et r.
episc. p. d. tin 3, Chr et orth imp t. est Philippicus
vero. lin 5, exar non post multuni susc /2n6,hujus
rei c. liiiead acc dominus papa, et omnis ccotus.
lin 7, in imag q. G. pan (M, vocaream) contin. 6,
f. ac. un. syiiodos in porticu ecclesiK S. Petri cum
picturis erexit. Nam et hujusmodi picturas, cum
haberentur in regia urbe Philippicus jusserat au-
ferri. Eodem temp.Mi tin 9. lin 10, Ravennas; lin
10 et ll,priv esset tamen.ad proprium rediit tliro-
num, et s. lin 12, indic expositionis fldei, et hic
Num 175, lin 1, eo quoque tempore A.lin ead. ,ora-

p tiones /i;i 2,sub veIocitate,et optabant,vit s.f. Venit

^ quoque his diebus, et Ben. lin 3, et ut suo se P.pra?-
sentaret. liii 4 altercatus est vero pro. lin 5, sedi,
Num 176, tin 1, st. memor papa, et pop Rom.
lin ead ct 2, h;cr I Philippici nomen.aut cnartas no-
men,vel flguram solidi suscipcrcnt,nco ejus effigies
inEcclosiaintroduceretur.neo nomen ejusad.m.sol.
proferrctur, contigit. linh, dirigcretur,ct praiic pro
h. c. a. Dumquo in notitiam vcnisset q. a. n. h. I.
suam promotioncm. /<» 9,concertaret./ift ll,quam
triginta Hagcllarentur at. 1. lin 12, et cruce D. lin
13, P. in angustia sita erat, et nulla ei erat sp. v.
verumtamen ad P. i. pars alia,qua! Christophori r.
Sicque deionsalio Petri pars ha;retici non praivaluit,
sed attrita roccssit. tin 16, nuntiav quod Philippi-
cus hicrcticus a princi v. dcpulsus essot, et An.Aug
ort s. r. g. suscopisset. tin 19, post aliquod voro
tempus schol pat et ex. lal. lin 23, et ita Rav pcrr.
Dum autein h.TC ager ob. P. supradiclus Duc pr.q.
ni^iiuaquam ullra Romanis advcrsari niteretur. Hic

D papa focit palenam auroain.pcns lib 20.Fccil autem
ordinalionom unam. lin 26, apud B. P. ,\. sub dic
11, mcns Fobr, indicl xiv, elc. cpisc d. 40 (iV,ann,
1, d. -'lO).

Ex codice Tliuano altcro.

Num 170, lin 2, dies q. vir amantissimus valilo,
c lin 6, socundum morem p. lin 8, ulmaluit.//H 9,
non post m. lin 10,jam Rav civ cel. in superbiam.
lin 11, et primi ex. i. S. cuni classe R. lin 17, pri-
vatur d. lin cad exsilio in P.

Num 171, lin 5, indict 8. lin ead. Silva Candiila.
//«6, presbytcri. //«7, Comas./i/i 8, Hor. diaconus,
et J. subdiaconus.

.V;/m ili,lin 2, decollavit S. d. Pcl. /(/( 6, ct
stratigos. //>(• 12, con.jungorct P. //// 13 ct 14, con-
.jungentes ///. et slratigos. lin 18, et omnes incliti.
7/// 21, camelaiico.

OoS

ANASTASII BIBLIOTHECAnil.

9S6

Nu)» 173. lin 3, vcnirrt. lin !) ci 0, iii amplcxu
iijiiluo c. lin H, (ie cjus m.

Nuiii i7'i, lin i, hic fccit onlin in c. lin 2, liig
iniiilijitum p. quod J. C. ct ortli w\ Iruc esl el P.h.
ail iinpcrialcm p. c. arcem. /(;; 7, botarpa v./inli,
red thronum. lin 12, exp hic c.

i\um i7t), lin 2, cum vclocitatc. lin .3 el 4, ut suo
sc P. prffisentarct. lin 4, convictus. lin 6, nertine-
bat. Ilisd. ^

.\um 176, lin 4, proferebatur. lin 5, dir et pr.
pro. lin 8, hunc susc. lin .11, quam .30 p. lin 14,
qiKi! Ciir. lin 15, att redirct. /i/i 20, delerens sec.
lin 24, P. duc quod nequaquam adv. lin 20, 04, ct
episcop.

Apud Pcniam ex codice Cavcnsi.

yum 170, lin 4, post qna?. lin H, nialuit. //« 11,
primi cxerc.

NOT.E V

A 'Yum 171, lin 3, illico. lin .', Octub. //«(■«//, Silva
Canilida. lin 0, prosb Oregurius. lin 7, Costiias.

/Vum 172, tia 2, sajulura. lin 4, pertjens ilnv. p.
qua; snis. lin 'J, Callipolim. /<« 10, Ydronlo. lin 11.
ubi ubi. lia 13, patrcs Rrec. conjungcntcs in ins.q.
d. C. o. Theophilus. lia 19, ponlifex, ot ejus. /in
22, Itoma.

Num 173, lin 2, plena. lin 3, Nicomedia. lin 5,
prostravit, et pedes. lin 11, Uomino trib incolumis
porluni razete.

.Yum 174, lia 3, Christianissimus et orth iinp
truc e. l'h. lia 0, cclus. lin 7, votarea.

yum 17.5, lia 1, rcge. /i/i 4, Ticinense.

A"H/rt 170, lin 4, unana> urbis. /in 6, herctici sua
pr. lin 13, scdarent n. p. pel inangustiata nulla illi
erat. lin 17, depulsum. Anast. lin 18, susccpit, or-
thodoxis. lia 20, Romam deferens.

ARIOnUM.

BENCINI. B

Niim. 170, linea 6. —Fcliccm. Mala hic recensct
Anastasius, qu» Ravcnnatcnsi populo illata sunt,
quod nescio qua!dam ausi fucrint inconsulto.atque
temcro. Reticct autem rebcllionem faclam in Justi-
nianum,quam Agncllus prolixe refort, cum ea de
caiisa Felix archiepiscopus erutis oculis cxsul fn
Ponto aliquandiu vixerit. Caulio vcro ab eodem tra-
denda ei similis, vel forte amplior orat, qurc in
Diiirno Romano habctiir, qiiamqiiam elccti metro-
prilit.-e facicbant. .Vinplior, in(|uam, fuit Ravcnnatcn-
aiiim cpiscoporuin, cuni oa capitula complecti do-
bcret, qua! sub Lcone II, concordala fuisse asscvc-
rat idem .\gnellus in Vita Theodori Ravonnatensis
cap. 4, p. 153. Videsis Uacchinium in Observat. ad
Felicis Havenn. Vilam.

Niim (71, linea 2. — Ad rejjiam ascenderc urhcm.
Prolixe Anastasius iter pontificis et comiluin gesta
reconset. Paulus vero Diaconus, lib. vi, c. 31, ubi
do Justiniano hmc habet : " Hic Conslantinum pa- C
pam ad sa venirc jubens, honorifice suscepitac rc-
misil. Quem prostratus in torram jiro suis pcccatis
intcrcedere rogans, cuncta ejus Ecclosia; privilciria
ronovavit. Qui cum cxorcitum in Poiilum mitteret
ad comprehendeniliim Philippicum, qucm ibi role-
paverat, multum oum isdem vonorabilis papa pro-
hibuil, ue hoc faccre dcborct, scd tamoii inbibcrc
non potuit. » Si h;cc cuni Agnelli narratione confe-
rantur.qiii prodit Justinianum infcnsissimum fuisse
Ravennatibus,atquc Urbi.ot oplinatibus incommo-
da plurima inliilisso, quos rcos dojoctionis sua> ab
impcrio noverat. causam fortasso divinabimus iti-
ncris.quod pontifox Constanlinopoliin susccpit,sci-
licet conquestusCon.stantiiius papa dc sibi abnegata
a Fclicc Ravcnnatcnsi cautione, ad rci examen co-
rani insfiluendum. accersitus fuisse viiletur aJus-
tiniano, qui intcr concessa apostolic;c sodi privilc-
gia, conlirmavit docrelaConstantini Pogonafi cirea
subjoctioncm Ecclesiffi Ravonnatcnsisad Romanam. rv
Quod autcra ainrmat Pauhis, commonifum a ponti-
fice Justinianum, ne milifes.copiasque suas advcr-
sus Philippicum dirigorct, co qund prodifioncm
subodoravorit, ipso cventu comprobafum est, dc-
probensumque. inonitum consultissime fuisse fra-
dituin.

Num 174, linca 3. — lu.^linianus trnciilatus cst.
Narrant infclicem Justiniani sortom, ob Philippici
tyrannidom.ol proprii exorcifus proditioncm.auclor
Misrcll.-p, ef Thoophanes. Rcfert autcm .Agnellus in
i';idom Fclidis Ravennatcnsis Vifa, causam conjicit
in oa qu;L' imperatnr contra Ravonnalcnses cgcrat,
auclorc seditionis Joannicio.qui paulo antc sicariis
dixcrit ct proditoribus : ■• Cras oadcm qiiai ut nunc
csl horn inlcrfioicfis imporatorcm vcstrum, cf crit
mecum anfe a-quissimiim judiccm... ali» vcro die,
hora qua prxdixorat illc irruonfcs super impcrato-
rcin, uon sustinentes populi cjus malignitalom.oc-

cidcrunt cum. » Addit Agnellus, ot mortis genus,
et ludibriura princini illatum, cujus caput pcr Ita-
liam univcrsam perlatum fucrit. Scd hic lcvem, ut
alibi, traditionem vulgi describit rudis historicut.
Lin. 4. — El 1'hHippicus /i,rrf/(<-u.s. Exscribit .Ana-
stasiu3,qui habetPaulus,c.32: <■ Excrcitus.qui mis-
sus contra Philippicum fuerat.ad partem Philippici
se contulit, eumque imperatorem fccit. Qui Cjdiin
contra Justinianum veniens, eum co ab urbe niillia-
rio dccimo pugna\it, vicit, ct occidit, rcgnuinque
ejus adcptus cst. » Immodica Justiniani sjcvitics pcr-
movit ad defectionem populos.iif ibiadvcrtil Paulus,
qui cap.33 addit : " .■Vt voro Philippirus,qui ot Har-
danis dictus est, Gyrum... dc pontilicatn cjectum,
ad gubornandura monastcriumsuum.Ponfumredire
pr.iiccpit. Hic Philippicus Constnntino papa' liftcras
pravi dogmatis direxit, quas ille cum apostolira;
sedis consilio rcspuit. Et hujus rci causa fecil pic-
turas in porticu sancti Pctri.quae posfa scx sanrla-
rum synodorum universalium rctinent.Nam ct hu-
nismodi picturas, cum habcrentur in rcgia urbc,
Philippicus jus.scral aufcrri.statuitquc populus ilo-
manus,ne hasretici imporatorisnomcn, aut chartas,
aut figuram solidi susciporent. •• Duo hinc roncilia
accuratiiis expendenda sunt,quoruin allerum illegi-
timura est Cpoli babifum; alteruai Romaj a ponti-
fice cclcbralum.

DD CONXILIABULO CONST.^NTI.NOPOLI CinCA SYNODCM Sl
CBLEBRATO.

Bliilippicus itaque, dum cxaul ob afTi-clatain ty-
rannldcm apud Chcrsonnm agcpcl, impcrator a
Chorsonensibus clccfus est, quipno qui audierant
Justinianum iiiulta advcrsus oosaom parata classc
disponere et inoliri. De primis Philippici inotilus
et imperialis cxcrcitus proditionc agit .Xgatbo dla-
conus, in pcrorationo nd synoduni vi, quani edidil
Combefisius in Aucfario ad Bibliolhivam PP. Sir
cnim illo : " Nimirum amplissimii exi-rcifu. queni
mari indiversas disfributuin turina^ad urbcinL.bcr-
sonem expugnaudumacdiripiondam.cjuaquefundi-
tus necHndum dclendumquo populuin dcstmarat,
inde advorsus cum rcbcllan'.' r\r inip. 'i:T:i farii^nto,
eodoin ipso exorcitii.fana' - .ir ar

tonion; tiimultu.nullaqu' icsuf-

fragio in impcratorcm pr.i iiiere-

nuntinnfc,queindamidtcinp.ir.aly.-annid.spr.vtcxtu
iislocisoxsulantem,noraincBnrdancni.Bcneri'Pcrpa-
ma'um. tilium Niccphori." Mcruorat Philippicus m
schola Monothelitarum, a quibus hcreticam labrm
imbibcrat ; sod vehemcntius in crrorc coDfirroatus
abimposlorcouodammonacho.dcquoaucforMiscel-
1.1', pag, 145, ad hunc modum acribit :■ Priusquam
impcrarcl,crat quidam inclusu? in monastcrio (^^1-
listrati pr.Tvisor irr^ovoyo;) ot h.Troficus, qui ad
sc vcnicnfi Philippico dixit : Impcnum libi t*l rcpo-
silum. At ilie luroatus est ; et ait iDclofni : Ste

957

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — CONSTANTINUS.

958

jubet D^us ; tu quam ob rcm conlradicis? Hoc autcm
dico, quia sexla sijnodns niale facla est. Si enjo inipe-
raveris, hanc projice, el imperium tibi efficietur forte
atque lonijscvum : qui cum juramento spopondit oi
se hoc facturum. Cum autem Leontius Justiniano
successisset, ascendit Philippiciis ad inclusum,qui
dicit ei : Ne feslines, fict tibi. » Et Theophanes in
Chronico, pag. 3l9 : « Caiterum prius longe (]uam
imperio potiretur,ad Callistrati coenobium inclusus
non nemo,vaticinandi arte praiditus et h<sresiinfc-
ctus moraljatur, qui Philippico ad se nonnunquam
venienti prsenuntiavit : Imperium tibi repositum est.
Et Philippicosermonibusistiusm.jdi percluso,subin-
fertinclusus : si Dcus ita juhet.adrersahcris tu?Ulud
unum enunlio : pcssime rerunt sijnoiius wpcractaest.
Si usquam imperavcris, proscribe, et incassam redde,
et felix tibi diuturnumque imperiumsuccedet.ls,da.la,
perjurandi nde,rem exsequendam in sc suscepit. "
Erat inclusus Stephani abbatis et Macarii Antio-
cheni, contumacissimi MonothelitrE,discipulus; at-
que, ut ait Agatho diaconus : » Jam olim habens
innatam, non solum prajcedente parentum, ut ipse
dicebat, doctrina, et traditionc, sed etiam falsam
quamdam doctrinam huic sanctae et cecumcnica;
sextfE synodi contrariam profanissimam hffiresim,
ut qui ab ineunte a^tate fuissetdisoipulus Stephani
abbatis.discipuli Macarii.» Hujuscemodiautemim-
postores monachi, astrologia; judiciari» dediti, mi-
rum quam sajpe incautos demcntarent. j^Jrugo erat
ha^cperquamfamiliarishocferreo Ecclesia; tempore
virisDeosacratis. Hinc Paschalis archidiaconus, qui
subSergiopontincatum ambierat, referente .A.nasta-
sio:«Aboflicioarchidiaconatnsproaliquihusincanta-
tionibus et lucis quoscolebat,velsortibus,qua3Cum
aliis respectoribus tractabat, Dei beatique aposto-
lorum principis Petri interveniente judicio,privatus
est.'> Philippicus interim ad imperium evectus.mo-
nachumillumallegitsociumetperfidifBpromotorem.
« Statim ac nullamora,imperialipotestateacauclo-
ritate usus, ante suum ipsiiis ingressum, sancL-e
ejusdem sextce synodi imaginem...expositam dejici
jussit; alioquin, inquiens,non sustinens ingredi in
regiam non suam, nisi ita prius res habuisset,» ut
ait Agatho.qui extfimplosubdit:i< Brovissimoautem
post tempore,cum eosquoquequosdiximusinvcnis-
set inimperialipalatiorepositos,meamanuscriptos,
ejusdem sancta^ et cecumenica; scxta; synodi Aclo-
rum tomos, eos ejiciens, etin publicum proferens,
in secreto igni tradidit ac aliolovit. « Paria scribit
Joannes patriarcha in synorlica adpontificem.<c.\u-
sus est comburcretomosActorum nominatajsancta;
sextae_ synodi, repositos in palatio, existimans, ut
Bibi videatur, cum iis verbum quoque delere veri-
tatis. 1) Acla sunt ha;c anno 711. Mox autemindixit
Cpnum conciliabulum, ut solemniore decrcto ana-
themati sexta synodus subderetur.

Anno itaque 712coactum ostCpoli hocconcilium,
de quo Theophanes:« Insanum conciliabulum ad-
versus sanctum occumenicum concilium celcbratum
est : Cyroque expulso sub sextum patriarchalus
sui annum, Joannes Palriai'ciia Cnnus factus csl ;
Andreas autem metropolitanus Cret.T, ct Gerrna-
nus Cyzici nK^tropolita, propalam subscripscrunt,
ac anathcm;ite damnarunt cum omnibus collogis
prfflfatam in Mnnothelitascelebratam sanctamrccu-
menicam synoduin.» In co itaqueconventuprimum
actum est de synndo Chalccdonensi condemnanda,
ut innuit Joannes patriarcha in epistola a Combeli-
sio ibid vulgata, ad Ronianum pontiticem, in qua
quod ipsc huic pra;datori;n synodo pr.-cfuisset, ve-
niam poscit, atquc inter alia inquit : « Iitio vcro
quidam jam murmurareiit ipsam sanctam catholi-
oamCbalcediinonsom synodumabrogandam.ulpote
qua^abilln pendcrot, qund ail dogmatuni atlinnt cnn-
veniontiam.ct .<^am, ut ila dicam.hahoretradicem et
cnnlirmatinnem dicta sani-ta sexta synorliis. » Ve-
nimtumen ausi lunc non sunt i]uidquam decreti.s

A. suis attontare contra magnum Chalcedoncnse conci'
lium,licet anathema intorserint synodo vi et univcr-
sis Palribus qui in eadem conscderant, scribente
Nicephoro in Historia : « Post hasc Philippicus im-
perium turpiter et negligenter administrat, et eos
Patres qui in vi ojcuraenica synodo convenerunt,
condemnat,et qute ab iis de duplici Christi Domini
voluntate et aclione dccreta erant, improbans. Qua
in rc adjutorem nactus est Joannem patriarcham
Cpnum.et Germanum Cyrici mctropolitanum, alios-
quo tam sacerdotcs quam senatores plurimos. »
Editum subinde est encyclicum decretum, cui epi-
scopi omnes sub gravissim;e multce intcrminatione
deberent profiteri ct subscribere; quod paucisenar-
rat Agatho diaconus : « Cum plurimos et orthodoxos
Patres fuisset perseculus,ct quosdam ex eis misis-
set in exsilium, et maxime eos qui nolucrunt ejus
jussu composito ac pronuntiato ilefide veluti tomo
ad abolendam hanc sanctam et rxcumenicam scxtam

ri synodum, subscribere. » Eadem habet libellus syno-
dicus Pappi : « Philippicus autem,qui etDardanes,
Chersone profectus, cum una cum classe regia oc-
cupasset, et Justinianum in Dimatrye gladiis occi-
disset, Cpoli svnedrium nefandum congregans.Mo-
nothelitarum impietatem renovavit. » Subscriptio-
nes Joannis Cpoli, Germani in patriarchatu post-
modum successoris, et Andrc.ie Cretensis, hujus
conciliabuli pr;esidum, quorum celebris erat doc-
trina,in tanfum valuit, ut plurimos ad subscriben-
dum huic for.T.ulario pertraheret ; quanquam id
fecisse eos arbitrarentur, ad majora evitanda mala :
recfe an secus, in dissertatione de OEconomia cc-
elesiaslica opportunius disputabimus.

SYNODUS ROMANA SUB COiNSTANTINO.

ScribitAnastasiusPhilippicumimperialemsacram
ad Constantinum direxisse cum pravi doymatis e.vara-
tione Paulus vero duntaxat ait misisse eum Cons-
„ tantino papoe litteras pravi dogmntis. In eo uterque
^ consentit quod pontifex illas cutn aposlolicx scdis
consilio rcspu it.Synodum hoc loco denotaria ponti-
fice cii;icl;nii ;iiiiitramur,in qua discussa fuerit ha;-
reticalis I'hilip|)iei epistola. Cui libeat ea consulere
qua; in nostra itissertatinne prima de litteris ency-
clicis disputata sunf, is nihil ambiget apostolicffi
sodis ronlirmationem fuisse sempcr exigitam, quo-
ties nova fidei professio,doclaratin aut simile quid-
piam ad publicum Ecelesia; bnnum spectans, evul-
gabatur,quatenus in dngmatis aut disciplina; consti-
tutioneunitas totiusecclesiastica; compagiseluccrct.
Jam pcrfidirc tomus,ut loquitur Agatho, missusarl
Grientis mcfropolitas fuerat,ut imperarcnt suffraga-
neis et professionem et subscriptionem. Id mulfo
arbitratus est imperator urgentius promovcndum
essc apud Occidentales.gnarus acapite postremum
necessarium robur decrctis hujusmodi essc exspe-
otandum. Cum vcro moriliiis rcci'|ifiim cssct uf id
genus encyclica; in synoiloOocidentaliuiii prn|iiino-
D rctur, aiit salfcm in synniln apnslnlio.i' seilis, iiua;
pro ni;cfissitafe exvicininribus [imvinoiis ;iilun;ilia-
tur, Roni;e cnlligitiir synndus, cf. ut nportuit, opi-
soopi h.Tretioalcm tomum oxsoorantur, improbos
Philippici oonatus doclarant, ipsumque velul luTre-
tioum ubiqiie proclamant. Decretum subindcprimo
fuit in atrio S. Pctri imagines conciliorum om-
nium una cum synodo vi apponcrenfur cum suis
fidci decrctis, ut conjicere licot; namqiic consi evc-
runt pra^cipna conciliaria decrpfain fabulls scribi,
ut populo innotoscercnt. Qiiod do synodo viii faclum
ostcndif Broviarium inferAota cjusdcm repositum,
in quo asscritur gcsfa synodidia iioslfa fuissc apud
lemplum S.Sophi.T. llaud alitordaninafio.\nasfasii
in fabulis apud S. Pctruiii piiblicn usui ot conspe-
cfiii rcpnsita ost, cii.jus oxeiiiplai- in sii;i llniiiana
cnlloolinni' vulgavit llnlsloniiis. Inlorini Rniuanus
pninihis l'liilip]iion iiliriliontiiuii ilonogavif palain et
velut pleliiscifo. «Statuif populus(ve'rba siint PauH

DS9

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

960

diaconi) no ha;retioi imperatoris nomon, aiit cliar-
tas susciperet.... unde nec ejus effigies in ccclesia
introducta cst, nec nonicn ad niissarum solemnia
prolalum, » Imo, ut lucuicnlius populi zpIuiii itro
lido orliiodoxa porspicias.conslanlcr roFpuit ipsa'ii
consuetam erogalionem mia; duin novi imperatoris
efflgies solemni ritu per Urbein flelerebalur, a mi-
nistris dislribui consucverat populo, quod solidus
pro more recentis iniporatoris liguram exliiboret.
Unde signanter Paulus fujiintm solidia populo rcje-
ctam fmsso narrat. Tandem ad synodalis decrcti
cxsocutioncm otiani armis certarunt Romani advcr-
sus Petrum,i]ui ab imporatorc missus 1'ucratad llo-
manum ducalum regendum, quiquc per vim et
nefas conaliatur formularium iinpietalis,quod Ai.a-
stasius vocat pra'(rptum, Roma; promulgare, atque
omnes ad professionem subscriptionomquc adigerc,
ut prodit Noster. Quin etiam cousque arma infesta
tenuit, donoc scliolasticus cubicularius patricius et
exarchus Italia; Romam venicns, socum detulit sa-
cram Anastasii orthodoxi princiiiis ad pontilicem,in
qua se catholic;E iidei pnedicatorem ct sancti sexti
conciliiessoconfessorem palam omnibus declaravit.
Qui-e sunt fere vcrba Pauli Diaconi ibid : « llic
(Philippicus) cum annum unum el scx menses re-
gnum gessissot,contra eum .\nastasius,qui ct Arte-
n-.ius dictusost, insurgcns, eum regno expulit,ocu-
lisque privavit, nec taincn occidil. llic Anastasius
littcras Constantino papaRomam pcr Scholasticum
patricium et exarchum Italia; direxit, quibus se fa-
vorem catholica; fidei et sancli sexli concilii pr;cdi-
catorem csse declaravit. » .•Mque h.Tc sunt .\cta
synodi hujus Rom;ina; sub Constantino.

Num 174, linea 9. — Fflixarchiepiscopus.lAhc.ra-
tum ab cxsilio Felicem Ravennatcnsom archiepis-
copum, imo et muneribus ditatum cumulatunKjue
remissum fuisso ad propriam siMlom,prodit .\gnel-
lus, qui dona paritcr eidom collata reconset.

Num 17,5, linea 1 — Duo rcgcs Siutonum. Eii(\o,m
habetPauluscap,37 : •< llis tomporibus multi Anglo-
rum gentis nobiles ct ignobilos, viri ct femin;e, du-
ces et primates, divini amoris instinctu Romam
venire consueverunt. »

Num 176, linea 17. — Anastasius orlkodo.riis ,-/m-
gustus. De hujus electione audiendus.qui tunc vive-
bat, Agatho diaconus : <. Die cnim Sabbati sancta;
Pentecostcs.indictione xi.repentecirca crepusculum
in eum facta insurrecLione, pr.-cter exspoctalionem,
abexercituqui inThracia fuerat congregatuspropler
irruptionemvicin;cgentisIIungurorumBulgaroruni,
cum m.agna ca;de et strage Christianoruui qui lua-
nebanlinThracia.ojusculpa faclanniuod pactiscon-
yenlis non steterat; captus ipse barbarus tyrannus,
impcrio(|uc motuset ojectus,reponle orbalviroculis,
iii toncbris deinccps insipieutis sui rordis temporc
vit.-D su.-E ambulans, utdicit Psaimorum eloquiuni.
Sequenti autem die proclamatur ipsodiesancl.-cPen-
tocostes, inspirationc ct fjratia sanctissimi et vivi-
fici Spiritus imperator, pius el orthodoxus.nomine
Philarteinius, qui etiam inutalo noinine postea vo.
catus fuit Anaslasius, qui prius fucrat in numcro
scholica secretiorum : sonlentia ctsutTragiis sacro-
sancti senatus, el lolius catalogi saceriiolalis, ct
Chrisli amantium qui illic agebant, cxorcituum et
universi populi civitatis, primum renuntiatus in
sanctissiina Dei catholica et apostolica ecclesia, el
coronatus a pontillce et patriarcha Joanne ad san-
clum et venerabile altare : cuin eo aportc quoque
proclamata etrenuntiala ab omnibus sanctissimis,
qui ibi agcbant.pontificibus, et pio clero dictasan-
cta el o;cumenica sexta synodo. Qui quidem maxi-
mam curam gerebant pacis ct concordi.-c sanctissi-
marum, qu.L> ubique sunt, Ecclesiarum. »

lUNlI ET LABBEI.

Num. 170, linoa 1. — C()HS/<iH/iHHs.Anno70S, pri-
ma Martii. IIujus lcmporibus llispania prodilione

A Juliani comitis, eventu miserabili, Saraccnornin
impcriotota subjecta luit,haud dubic permisBu Dei
vindlcis, Roderici libidinem et Witiz.i; regis a sede
apostolica defectioncm viiidicantis. Vi(ie Baron.
ann. 71;J.

Linea ead. — Sedil annos septem. Sex annis uno
tanluiii mense ct dic Constantinum sedem aposto-
licam tenuisse recte pntbat Baronius.

Num 172, linea 10. — yeucrunl Conslaminopolim.
Anno Chiisti 710, pontiticatus Constantini lerlio.
Quid ibidom egerit, scriptorum inopia latet, quan-
quam ex \'ita Gregorii II aperte colligatur, ipsnm
(le auctoritalc canonum soxt.c synodi noc tempore
inter Oricnlales et Oecidcnta/es controversorum
apud imperatorem pluribus egisse.

Linea IB. — Inchjlis. Intellige seniatoribus.

Linea ead. — Ci/ru.s piiirinrcha. Hunc (.allinico
oculis orbatoct Romam rclegato Justinianussubro-
gavit, ideo quod ipsum iinpcrio resliluendum pra;-
T> dixisFot.Theophanes in annalibus.

Num 174, linea 7. — Imnijinein, quam Gneci vo-
lareiim vucunl, etc. Ea occasione quod Philippicus
imperator inter alia ncfanda sanctas vi synodos
(Ecumenicas effigialas a pariete abradi pra?cepis3el.

Num 170, jinea 4. — Ducutu Homanx urlis. Ilinc
constalRomanam rempublicam hislemporibussoli-
tam esse gubernari perduccsqui ab iraperaloribus
mitterentur.

Linea IC. — NuntiaverunlPhilippicum luTrelicum a
principali vcrlice dcpulsum. Dard.ines Philippicus
promolione por diabolum et magum quemdam pos-
tca exc.Tcatum (acta,arclamatus est imperator. Per
rebellionom contra Justinianum conritatam imporio
politus, aljdicato Cyro episcopo < '.unstanti nopulitano,
et Joanne quod;im Monothelita in ejuslocum .sulTc-
cto, explet quod pseudomonacho per juramentum
promiserat, nimirum,ul sacrosancta sexla .^ynodus
(Ecumenica damnaretur,ea fiducia ut long.Tvum ini-
_ perium obtineret. Sod a .M;igo lurpiter ^clusus, ti-
^ ducia cxcidit; nain duin vix socundum annum im-
perii attigissct, exc.T;catus, el pcr .\naslasium in
exsilium tractus, camquo sustinuit pa;nam quam
ipse aliis intulerat. IL-ec Theopaancs et CeJrenus.

CENNI.

NOT.F. CHnOSOLOGICE.

Quanquam minus diligens ralio lcmporum, an-
cepsque scntentiaCodicumhariolari co.mpellatchro-
nologos prajstantiores ; tamen pra-sidio quandoquc
veteris monumcnti astruunlur qu.t aut dubic afllr-
mata,aut opinioni alleri pr.Tlata tcmerc videbantur.
Perinde cst dc primordiis C.onslantini ponliticis;
cum enim pr.Tdicta duo incommoda valde oporosam
reddiderinl chonologiam superiorum trium p.inlili-
cum,idomiiuo perganl facere in hujus ct Grfguriill
a;tatibus consignandis,aliunde monumentum vclus
demonstrat utram opinionem pr.Tstel sequi.doccns
vulgati Codicis .Vnaslasii depositioncs pr.Tferendas
D iis (ju.T mss. Codd. leguntur. .Monumontum vcm
exstat in catalogo sa;po laudato Veronensi, a;quali
corum tempornm qui ita habel : Vrimo auno ponti-
(icalus ejus (Conslantinil implcntur ivini ci, de repe-
tito <?;/(•/(! Victorii, indicl. 7 nnno primo, Tibcrio ira-
perantc cum Justininno patre.

Tria ex prelioso hoc monumcnto innotcscunt,
(pr.Tsertim quod Victoriana pcriodushauddumapud
Italos desucverat) (ju.t cgo breviler persoquar, quia
mcum institutum attingunl. Tribus illud charactc-
ribus tomporum insigne esl : Cyclo, seu pi^riodo 1

Vietoriana, indictione. et imporatorc. Victoriann;
neriodi rcpetit.T annus 150 cum Kalendi? Janiiariis
Dionvsian.T 700 incipit. Nara,ul cruditccard. .Noris
{lie tycto Pasrh. Hav.. cap. 2; conlra Scaligcrum
dcmonslrat, principium ejus pcriodi oporlcl de«u-
inere ab anno passio nis Jcsus Ceristi bissextili 2i*,
cujus Kalenda: Junuaria: fer. 5, Paseha v Kol.
Apr. Iun.T cyclo 16 qua tota revoluta espleturan-

961

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — CONSTANTlNUS.

9(i2

nus 559, quo eranl Kalendaj Januariaj fer. 4, Pascha A
Idib. Apr., lunoe cyclo 9. Quamobrem sequenti
anno 560 nova revolutio incipit, ejusque an-
nus 150 fluere incipit cum anno Dionysiano 709,
quo ex allato monumento in cursu erat primus
annus Constantini papff. Indictio autem 7 cum
cffipit a Septembri mcnse anni 708, haud dubie
concurrit cum 150 periodi Victorianse, et 709
Dionysian.T. Ad imperatorem quod spectat, an-
nos monumenlum non numerat, sed Tiberii filii
ejus in consortium asciti neglectum a nonnullis
imperium, quod Baronius an. 703, ex GrKcorum
Annalibus Theophane et Cedreno memorat, testa-
tur. Quin IJaronius cum Tiberio Theodoram con-
juyem imperiali corona insignitos ab Jusliniano,
statim atque recuperavit imperium, ibidem do-
cct, quod de Tiberio conceptis his verbis Paulus
diaconus {Dc Gesl.Lany.,\\h. vi, cap. 32) tradiderat:
Jmpcravit aittem Jufitinianus cum filio Tihcrio in Inic
secunda vice amios scx. jj

Hinc facile agnoscitur utriusque imperatoris an-
nus, cum enim liqueat ex Anastasio pontificem
Constantinopoli Romam rediisse anno711,die24 Oc-
tobris mensis, ac post menses tres nuntiatam fuisse
Roma;C(EdemJustiniani,cujusimperiumPhilippicus
usurpaverat mininie dubium est Decernbri mense
ejusdem anni 711 Justinianum esse obtruncatum,
ac proinde anno 705, eodem mense Decembri, ccc-
pisse iterum imperare cum Tiberio lilio, quod
recte eliam Pagius observat, adversus opinionem
doctissimi cardinalis, qui biennio imperium auget.
Quare anno Victoriana; periodi repetita; 150, Dio-
nysiana; 709, in cursu erat quartus utriusqueimpe-
ratoris annus ; qua; ad majorem veteris monu-
menti intelligentiam dicta accipiantur. Nunc vero,
juxta ejus fidem, ea perscquar quae ad Constantini
pontilicatum attinent.

Jure, ut patet, mirabar, quod doctis aliquot „
viris visafuennt repetenda Constantini primordia a ^'
mense Dccembri anni 707, namque ita ejus annus
primus cum 709 minimc poterat numerari ; ut au-
tem earecte constituantur sequenti anno 708, spe-
ctandum est interpontilicium post Sisinnium. Hoc
pontifice repentina morte obeunte, acdie? Februa-
rii anno 708 ad sanctum Petrum deposito, vacavit
apostolica sedes menseni unum, ut unanimi con-
sensu omnes codd. et catalogi habent, ao dies xvni,
ut legitur in catalogo Luccnsi, quatuor colbertinis,
scu XIX, ut habet Colbcrtinus primus, Codicosque
Regius, Mazarinus, Thuanus, et Ambrosiani duo
primus et tertius, ca;terorum auctoritatem dies de-
cem addenlium esse rcjiciendam docente die emor-
tuali Constanlini. Quare cum post interponlificium
unius mensis, ac dierum xviii, Sisinii emortuali
exclusa, seu xix, eadem inclusa, fiat obvia dies 25
Martii cum Dominica ea anno bissextili concurrons,
camdem constat ordinationi pontificisassignandam
essc. Idem quippe postquam sedit annos vii, dies D
XV, ex conscnsu omnium catalogorum et Codicuni,
paucorum dierum discrimineineorumaliquibusoc-
currcntc jus dequo habendo; vldusApr., scu die 9
ejusdem mensis, indict. 13, qu;E annum indicat
715, occubuit, ut recte Anastasius vulgatus, et
Codd. Frelierianus altcr, Cavcnsis, et Farnesianus,
quibus astipulatur catalogus Lucensis diem emor-
tualeni a scpultura; aperte distinguens, dum die 7
April. jnorlem Constantini consignat. Totidemquc
numerantur a die ordinationis 25 Martii anni 708 ad
emortualom, seu depositionis 9 April. 715..\liorum
codd. qui ca;pto in crroro persistunt, ct niortem
pontificisad mullos monscs producunt, manireslam
contradictioncm in exscriptorum vecordiam r(!,jici
oportere chronologus diligens observabit, ut alio-
rum iiicntcm c lot ambagiltus aliquando eductam,
iisdcm iterum obvolvi non curein. Dc Constantino
Rutem satis ipulta

CL\CONII.

Num 170, liiica 1. — Constanlinus. Joannis RUus,
Syrus, imperatoribus Justiniano juniore et Philip-
pico Bardane Augustis, sedit annos viii, mensein
unam, diesxx ; crcatus x K;.l. Jannarii, consecratus
VIII Kal., die Natalis Domini, ineunte anno 708, sub
quo ingens fames.

Linea 7. — Noluit faccre cuutiones. Moris fum
eratut cpiscopi,antequam conseorarentur, rationem
fidei alque obsequii ederent,eamque in pontificium
tabularium referrent, quod cautiones in scrinio fa-
cere illi dicebant.

Num. 174 Linea 17. — LiHnw!(!/)rii'(77M.s..'Eneovase
concavo candente inspecto;indeenim radius ignitus
cgredilur,i|ui facillinic uculorum acicm perstringit
ef obca;cat.

MAFEI.

Num.170, linea7. — Solitas in scrinio noluil face-
rc cnutioncs.Apuil scriptores medii a;vi aliquis dicc-
batur ciiitinur^i in scriniofaccrc,q\ii fidei et observan-
tia; su.r I .ilinMcni scriptis conceptam in tabularium
refeieb:il.riiili' cautionis nomon.quam Ravennatum
archiepiscoporum in morem Fclix noluit pra;stare,
non cautionem de pecunia Romam mittenda.utper-
peram quidam scripsere, hic significat,sed asscrtam
certis verborum formulis sinceram fidem, qua re-
cens ordinatus Ravennas antistcs jurabat so velle
subesseRomano pontilici.nedum communi illarevc-
rentia qua omnes episcopi subsunt, sed insuperpra;-
cipua quadam,qua metropolita; Ravennates Romano
pontifici, ul Occidentis patriarcha; subjicicbantur.
Subdit enim Anastasius -.Scd propter potcntiamjudi-
cum exposuit, ut maluit; hoc est subnixus Fclix po-
tentia judicum exarchatus, vel etiam illorum judi-
cum qui imperatorisnomineRoma; jus dicebant.ex-
posuit arbitratu suo,ut libertatiEcclesia;Ravcnnatis
magis favcbat.Ccnsco nimirum Felicem noluissein
ejus ordinationc pra^stare Constantino pontificicas-
dem cautioncs, quas exstincto post schismate pra;-
stabantRavennalesepiscopi,autoeephali;cpraHextus
omnes tollentes dc medio,atqueillarum instarquas
habcntur in libro Diurno ; scdillis aliquid addidisse,
aut fortasse verius, ab illis demere voluisse eorum
quidpiam, qua; jus patriarchicum Roman;c Ecclesia;
supra Ravenna; metropolim exprimebant. Verum
hujusmodi cautio a pontifice in confessione beati
Petri apostoli posita, post multos dies atra, et quasi
afllata igni inventa est, ut narrat hic Anastasius.Res
enim a pontifice Deo commissa, et principis aposto-
lorum patrocinio commendata, dcclarala fuit persi-
gnum divinitus editum, veluti certa nota voluntatis
divina;, ingratam sciliccl Felicis professioncm Deo
fuisse, in qua Ecclesiam a bcato Apollinari jussu
Potri fundalaiii, Romana; Ecclesia;, quatenus Oc-
cidentis patriarchalisest, subjectain essc non expri-
mebat.

Num 171, linca 2. — Qui sanctissimus vir jussis
impcriaUlius obtcmpcrans. Prccibus ncmpc adhihitis,
pivestitaquc quacunquc sccurilalc pcr littcras, Justi-
nianus Junior, tum ad mcliorem frugem rcccptus,
Conslantinum pontificem acccrsit in regiam urbcm,
mandatis cditis, ut quocunquc pontifcx divcrlcret,
ibi non aliter a magistratibus rcciperelur, ac si ipse
adesset. Gestorum seriem uarratam ab An;istasio,
cum cleganter describat ex co Sigonius (dc Itcijiw
Itdli^L'. 8.f\ annuin 711), hiijus verba inc translcrre in
hunc locum non piget." Constanlinus,inquit,ineunle
vere, Ilidronto digressus, in omnibus qu;e attigit
Or;pci;e oppidis omnis gcnerc liberaiitatiscst cultus.
Constanliiiopolimindeaccedenti Tiberius, Justiniiini
filius, et Cyrus patriarcha cuni palriciis et civibus
universisobviani ;id siqilrm milli;ipassuum cxierunt,
acdiem fcstum agenlcs in iirbem equis ornalissiniis
cuiii comitatu suo iniposilum, ac pontillciam clila-
mydcm de morc iinliihim induxeriint, atque in a;di-
bus Placidia:, ubi paruluiii erat hospitium,eolloca-

963

ANASTASII BIBLIOTIIECAUIl.

»64

ruul Jusliniunus do adventu ponlificisccrlior lartus
saorain altpram ad eum cx Hilliynia niisil, pratiis
aclis rogans, nc Nicome<liani accudcre gravurutur ;
naui so illuc quoque Nic;pa processurum. Prolectus
est ergo Nicomcdiam Constantiims ingenli honore
ab illa quoijue civitale exceptus. Neque ita inullo
post Justinianus advcnit. Inauditus posl hominum
memoriara in iis locis pontilicis imperatorisque con-
gressus omnes vicinos populos ad visendum laai
rarum in terris spectaculum concitavit. Itaque fre-
quentissima omnis generis multiludine circumfusa
impcrator urlieni ingressus, ad ponlilicemcx com-
posito exsppctantom accessit, ac more coronatusad
pedes cjus procubuit, alque eis osculum tulit ; ct so-
lemnibus datis utramquoamplexibus,benigneinpri-
mis ac liberaliter up[jollavil, omnibus qui aderunt
ingoutes pr;e la!lili;i |)lau.sus odenlibus, noc minus
noslris proptor iMsigiiom principum concordiam
Ecolosiarumque luilantibus. Inde ad suas uterquc
£Bdes digressi, sequenlos dies variisdo Ecclesia ini-
peri()i|uo constitucndosormonibus tniduxorunt.Oui-
bus cum iniporator se classem exercilumquc adver-
sus Pliilippieum niittere velle dicerot, ponlifex, nc
id lucorot magnoporo dissuasit. Veruni irritaoninis
ejus oratio luil.Placuil inde utrique ut die Dominico
res divina a pontifice fieret. Ea vero apparatissima
pompa confocta, impcrator peccalis ante suis expia-
tus corpus ab eo Domini sumpsit, ac vetera omuia
Romanu! Ecclesia; privilegia conlirmavit, atque eum
inde Ilomam dimisit.» Hactenus Sigonius ; caiteruin
quam ob causam pr;Bcipue imperator Constantino-
polim vocavit pontiliccm, pr;o scriptoruminopianon
certo constat ; cx his tamon qu;e in soquonti Vita
sancti Gregorii II, a nostro reforuntur, colligitur
controversiam fuisse inter Latinos et Gracos jaiu
diu vexat;im, ub canonos additos quintu- el scxta;
ODCumenicis s\nudis,ut illi landoin finis a pontifice
prffisonto imponorolur. Scribit enim ibidem Anasta-
sius : " Cum viro sancto Constantino pontilice ad
regiam profectusest urbem,atqueaJustiniano prin-
cipe inquisitus de quibusdam capitulis, optima re-
sponsione unaraquamque solvit quaistionem.»

Num. 175, linea 4. — AUercnvit vero cl pro Ecdc-
sia Ticincnsi. Ordinationeni Ticinensis episcopi ad
Mediolani mctropolilam anliquitusspcclavisse,duo
cxempla, quorum otiam nuin mcnioria superost, ita
liquido oslondunl, ut porporam scribat SigoniusiOtf
Rcijno Ituli.v, ad annum7l5), Benedictum Mediola-
nensoni archiepiscopum novi parandi juris causa,
Ticinensis episcopi consccrationom ad se traducerc
voluisse;sedadversantibusomnibusvotustatisoxom-
plis, victum absccssissc. Desuniitur primumo.vom-
plumafacto sancti Oispini cpiscopi Ticinonsis, qui,
a;tate fr;ictus,dicm rofolutionis cognoscoiis instare,
sanctum Epiphanium adduxilad ^lodiolancnsoman-
tistitem,eumoran3, utpostquam ab humanis oxces-
sissot, Epiphanium Ticinensi saccrdolio praificerel;
quod pr.estitum fuila Mediolanonsi statim ac Cri-
spinus migravit ad superos, ut in Vita sancti Epi-
pnanii testatur sanctus Ennodius, qui cliani fuit
Ticinonsium opiscopus. Alterum voro habetur in
Vita sancti .VmDrosii scripta codem .tvo a Paulino
presbytero, in qua legitur : Ordinulo snccrilolc Ec-
clesuT Ticincnsis, inciilit in inlirmitntcm. Sod in Uo-
mana synodo sub Constantino IJonediclus archiopi-
scopus cpcidil causa, eo ijuoil, ut nostor inquit. a
priscis tcmporilius scdi aiiuslolica'. cjusdem Ticincnsis
Ecclcsi.v iinlislcs ad cnnsccrundum pcrlincliat, ct pcr-
tincl. tixc voro prisca tempora non altius ropoti
possunt abiis, quibus Langobardorum rcges Ticini
sedem posuerp.E;icta enim per Langobardos in Ila-
liam irruptione, Honoratus Modiolancnsis antistos
novx gentis foritatc pcrtcrritus, cum plorisi|uc cle-
ricorum, atcpie optiinatuin Gonuam concossit. Posl
cuni pluros urcliiopiscopi .Mcdiolanensos tradunlur
elecli ibidom fuisso, usiiuo ad sauctum Joanncni
Bonum,qui,^miuaQem LaDgobardorum domiaatum

\ uon timens, ad sedcm suam bc coDtulit, Ligustics
sccossioni fornie post lapsuin saiculi lincm impo-
nens.

Cuui vero pro velcre jure recuperando consecra-
tionis Tioinoiisis episoopi Beiiodiclus litein intentavit
in llomaiioconcilio, adiscessu Ilonorati sosquisajcu-
lum cflluxcrat.llac dc causa nostor aflirmal specta-
vissc ad Ilomanum pontilicem a priscii teniporihui
consccrareepiscoposTicino rogia; urbi pra;liciendos ;
undeUenediclusscnteiitia Uomana; synudi victusab-
cessit. Eumdem controversia; linem fuissc scritjil
etiam Paulus Diaconus {libro vi, cap. 2^ , qui uddit
pra-leroa venerabilcin Uenodictum aix:hiepiscopum
virum cgregia; sanctitalis fuisso,de quo per univcr-
sam llaliam bona; upinionis fuma fragravit. Taiitu
vero hujus arcliiepiscopi sauclitas fuit,ut in sancto-
ruin l;istos ojus iiomen ivlatuin sit,al(|ue ab Eccle-
sia Ambrusiana quotannis quinto Idus Maitias me-
moria ejus solcmni ritu celebralur. Imo in tabula ■

n archiopiscoporum Modiolancnsis Ecclesia; decreto I
concilii provincialis odita, qua' exstat quarta parlc m
Aetorum sub sanclo Carolo, sanctus llcnedictus dc
familia Crispi fuissc dicilur : quu' rcs doctissimo
Papobrochio {lomo Yll Maii in E.rcijcsi de cpiscopis
Mcdioliincnsibus), haud probalur ; quod ca tcmpe-
state, qua sanctus Ucnedictus vivcDat.idcsl octavo
saiculo, notus non cral cognominum usus.qui posl
undecimum tantummodo invaluit. llinc censet ex
Puriccllo, Petrum Galesinium primum fuisse qui co-
gnomina familiarum nobilium antiquis nominibus
cpiscoporum adJidorit. Sed longo antc Galesinium,
qui docimo sexto sa-culo vilaiii agobat,in mss. opi-
scoporum calalKgis, nonnulli archiopiscopi.quiante
undecimura s;i'culum noruerc, cuni familiarunico-
gnominibus scripti invoniuntur. Pra'fcrtim in cala-
logo ms. Philippi de Castro Seprio, qupm us(]ucad
ejus.-clalein, ad annum scilicel 1331, perduxil, cu-
jus cxeraplar, Modiolani cum ossom, in biblioih-^ca

p insignis monastcrii sancli .\inbrosii ogo pcrb^gi. Noa

'-' igiturGalesiniussingulaepiscoporuincogniiiiiinaca-
talogis primus attexuit. Ouod non ita taincn voliui
intelligi, utcognoniina,pra;scrtim intprEcolesiarura
anlistitcs,auto undecimura sxculum in usu putem
fuissc, cum id unicc sentiam,tam firniilcr vctcruni
episcoporum origines in nobilibus Mediolanensium
familiis (quod idoin Puricellus in Vita sancti Lauren-
tii Litta; testalur) eontinuata m;ijorum traditiono
servari potuissculquasi domcstic;c bistorixfultus
pra;sidio, sobolom quisque silii cnjmniinom, post-
(luaiii cognomina adjeola sunt. ; '; -orit.

Id autom niulto faoiliusca-lpris I : , ..tuit

pr.Tstare,quando(|uidemsanotu^ 1 i iiiul-

tosani)OS,ad soptimum vidolicot suiaa iju liragosi-
mum.Mediolani sedem tanta vit.i; sanrtiiiiuiiiaillu-
stravit, ut cjus fama, quomadmodum Puulus mox
laudatiis toslatur, universam Italiam pcrvaseril.

Nuni. 170, linea 16. — .VM>i/i<ii(Ti(nJ Phihppicum
luereticum a principali vertitv liepulsum.PiT TvbcWio-

D nom advorsus Justinianum concilalam Bardancs
dictus Philipjiious opc Chcrsonitarum imperio poU-
lus, cjeclo Cyro palriarcha Conslanlinopolilano, ac
Joanne diacono el chartulario a-conomii in ejus loco
sulTecto, cxsc(iuitur quod jur:i1ii- nTopi^ra! psoudo-
iiionacho pr.-Bstigialori.qii' lor.de-

rat.soxti nimiruin univer,- . nom.

Inhocautem scrhisliniil :, :ni-

iiolloro. (lui .1 : -

litam Maoar
px prava in;-'

rat. Conciliabulu it;i.iuo ciaiti., .si.\;a. ^\uudo
per sumnium nefas dixit anathoma, illiusquc ima-
ginem, qun; in palatii vostibulo intra quintam el
sextam srholam erat dopicta, antequam urbem
ingrodorelur, jussit delcri, ul lcgitur in Pcr-
oratione Agathonis diaconi, apud Combcfisium (rii
//i.(/. Monothcl.). Hinc fore Bardanes confidil ut
diutiua statioue, quod da:moniacu9 iUi prcnuntiave-

!>6S

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — CONSTANTINUS.

966

rat, possideret imjierium. Sed turpiter a pr.TStigia- A rcgnis relictis propter Chrislum, anno septingentc-

tore delusus, paucis post mensibus supra annum
exca3catus fuit a lUilu opsicianorum prfcfecto, ac
deinde per Artemium, Anastasium appellatum post-
quam imperator est consecratus, pulsus fuit in
pxsilium.

PAGII.

Num 170, linea 5. — Hic onliwirit Fclicem. Ipso
Constantini pap;e exordio, Damiano Ravennatensi
episcopo mortuo.Felixinejus locum subrogatusest;
qui Romam licet reluctans, ex more se conlerens,
ut consecrationem a pontifice acciperet, prolessio-
nem fidei edidit, et obedicntise sponsionem. Sed Ra-
veunam rediens civium instigatione, eam violavit,
et a sede apostolica sese scliisniate iterum divisit :
cujus rei gratia in ipsum concitatus Justiuianus ini-
perator.Theodorum palricium cum exercitu Raven-
nnm misit,qui,captacivitate,rebelle3 bonis spolia-

simo nono Romam perrexerunt, ubi monachicuna
habitum iuduerunt,quos ad apostolorum limina ve-
nieutes humanissime suscepit Constantinus papa,
gaudens eos, terrenis abdicatis regnis, Petro pisca-
tori inservire. Ha?c constant ex Beda, tam in Epi-
tome quam in Historia, libr. v, cap. 20 :« Anno 7(t9
(scribit in Epitome) Coenred rex .Merciorum, post-
quani quinque annis regnabat, Romarn pergit." In
Historia vero : » Anno imperii Osredi (qui absolvitur
anno 709) Coinred,qui in regno Merciorum nobilis-
simo tempore aliquanto prc-cfnerat, nobilius multo
sceptra regni roiinquit. Nam venit Romam, ibique
attonsus, pontificatum habente Conslantino, ac mo-
nachus lactus, ad limina apostolorum, in precibus,
jejuniis et eleemosynis usquc ad diem permansit ul-
timum, succcdente in regnum Ceodredo, filio Edil-
redi,qui ante ipsum Coinredum idem regnum tene-
bat. Venit autem cum illo et filius Sigheri regis
t, ac vinctos Constantinopolim misit; ubi morte r. Orientalium Saxonum.vocabulo Otfa, iuvenis aman

.„:i: * :„„ I7„i:.. u:.,..: , i;,. „„: " .:„.:„„ „i_i;. .1 .-■:, ._.

puniti sunt, ipseque Felix archiepiscopus oculis pri-
vatus, ac In Pontum exsilio deportatus est. Ita Ana-
stasius,qui lamen in Constantino papa addit, occiso
Justiiiiano, Felicem liberatum esso oxsilio, et licet
c;ecum, Ecclesic-e sueb reslitutum, posl prajstitam
Romano pontifici solitam obedientiam. Imo cuni
ogregia claruisse sanctitate, ac miraculis etiam co-
ruscasse, auclor est Hieronymus Rubeus in Historia
Ravennalensi. Ex quo tempore pra;sules ejusdem
civilatis in omnibus se obedientissimos Ecclesiic
Romanc-p pontilicibus exhibuerunt usque ad seecu-
lum undecimum ineuntem, ut in Paschuli II vide-
bimus.

Num 171, linea 1. — Hisdein lcmporihus misit, etc.
Quid Conslantinus papa Constantinopoli egerit,
scriptorum inopia et silentio lalet, sed agitatam ibi
fuisse tunc controversiam de canonibus TrullanEe
synodi deducil Baronius, ex eo quod, cum nulla his
temporibus alia verteretur qusestio inter Orientales _
et occidentales, idem tamen .■Vnastasius in Vita Gre- *-■
gorii II, scribit :« Gregorius (Romanai tuni Ecelesice
diaconus) cum viro sancto Constantino pontifice ad
regiam profectus est urbeni, atque a Justiniano prin-
cipe inquisitus de quibusdam capilulis optima re-
sponsione unamquamque solvit qua'stionem,"qu.im
responsionem aut latere aut periisse dolendum est.
Christianus vero Lujius in scholiis et notis ad cano-
nes Trullanos.pag. l'J7c!, ex superius laudatisAna-
stasii verbis, colligit Constantinum primum fuisse e
pontificibus Romanis, qui canones rynodi Trullanee
Ecclcsiae Romanc-c de.'retis non adversantcs proba-
rit, et Justinianum quod a Joanne VII postufarat a
Constanlino obtinuisse, ideoque omnia Romanffl Ec-
clesic-e privilogia Justinianum novis edictis confir-
masse. Nam et antea, ut iinmero secundo dixi, re-
sliluerat Ecclesiam Romanam adversus rupullantem
autocephaliam ac rebcllionem archiepiscoporum Ra-
vennatensium.QuiB apostolica confirmatioTrullano

tissimcT) oetatis el vonuslatis, totffique suu; genti ad
tenenda servandaquc regni sceptra exoptatissimus,
qui pari ductus devotionc mcntis, reliquit uxorem,
agros, cognatos et patriam propter Christum et
propter Evangelium, ut in hac vita centuplum acci-
peret, et in saiculo vcnturo vitam a;ternam. Et ipse
ergo, ubi ad loca sancta Romani pcrvenerunt, catton-
siis,ct in raonachico qabitu vitam coinplens, ad vi-
sionom beatorum apostolorum in coelis diu deside-
ratam pervenit. »

Num. 176, linea 17. — Cnaslusius orthodo.tus Aug.
Anno septingentesimo decimo terlio irapius Barda-
nes seu I'hilippicus, postquam anno uno et raensi-
bus sex impcrium tenuisset, ut tradunt Panlus Dia
conus, lib. vi de Gest. Longobard., cap. 33 et Beda,
lib. de seXi!itatibus,die tertia mensis Junii imperio
pulsus dejcctusque cs! ; el Philartcmius, mutato no-
mine .\nastasius appellatus, vir pius ac orthodoxus,
die sequenti in festo Pentecostes in ejus locum subro-
gatus et coronatus, ad Constantinum papam, per
Scholasticum cubicularium patrieium, qucm in fta-
liam cxarcham destincavit, lidei sui-e prolbssioncm
misit, ut Iradit Anastasius in Constanliiio. Cuni ita-
qucConslantinuspapaaudi<,-rl iMtliidiruiii in Orien-

te rognare imperatorem.a qi llin(l,,\:iiii li.lci pro-

fessioncra pcr exarchum ini^y.iin jirrciiisscl, eum-
deni in catholieara communionem acceptum, in al-
bura orthodoxorum imperatorura,quo pro eo univer-
sa Ecclesia exorarct, referri voluit: ad quera etiam
ex more misit pro responsis ecclesiasticisMichcaelera
presbyterum apocrisiarium, ut refert Theophanes.
Perneccssaria ejusmodi videbatur esse legatio, ut
Constantinopoli essot,qui auctoritatc apostolicoe se-
dis lapsos in perseculione Philippici episcopos pce-
nitentes catholice conciliaret Eeclesias; cum enim
multi.nonnisi timorcconcussi,in sexta; synodi dam-
nationem consensisscnt, perfacilis fuit eorum resi-
piscentia, iisque naufragis pcr suura apocrisariura

ru-m caiionum Adriano I iiontifici llomano,et sancto D manum porrigens Constantmus papa, quain citius
TarasioepiscopoConstantinopolitano,fundamentum subvenirc curavit; id enim ab ipso Constautino.ve-

^

dedit illustre de iis canonihus testimonium ferendi
Sed Adrianus I solos synodi Trullan.in canones pro-
bavit,qui jurect orlhodoxc promulgati sunt, inquit
idem I.,npu9,qui addit valde falli eos qui cxistimant
authenticam esse conlirinationem dictorum cano-
num faclam a scptima synodo in primo suo caiione,
cum et septini.-e synodi canones onines Roraana Ec-
clesia nunquam confirmarit. Ilinc canonum Triilla-
norum perConstantinum |)apam conlirniatiomunsit
incognila, non solum apud Romanam, sed et apud
casteras, Constantinopolitana excepta, patriarcliales
ecclesias, ideoquc per Joannem VIII opus habuit
innovari, ul in ejus Vita videbinuis.

Nuni. 17.5, linca 1. — • llujus tcmporilius duo rrtjcs,
ctc.Secuiidum (.oiislantini pap.'e [lontillcaliisaiinum
niaxirne illunlrem nddiilit abdicatio Ciienredi Mer-
ciurum, ut 011'^) Orientaiiuiu Sa.\ouum rcgum, qui,

pso (
luta Chrisliani snccrdotii r((;)/teei)istiilamox laudata
rogavcrat JoannosConstantinopolitanus episcopus.

SOMMIER.

Niiin. 170, linea 5. — llic ordinavil Felicem archicp.
/!'ii'('?iU'item.Ravcnnatenscs archiepiscopi llomano-
rum pontilicum jiirisdictioni sese subtrahere jam-
pridciii raachiiial)antur, (|uod saltem ad eoruin or-
dinalionem, et .jura KcclcsicC Roman;c, tanquam
palriarchalis Occidcntis, pcrtincbat. Qua in rc nauil
dubie .•cmulabantur Coplilanos archiepiscojios, qui
tandcm einerserant patriarch.r.poquod illorura urbs
imperialisscdes lacla crat. Ilorum exciiiplo R;ivcn-
natcnsibuspersuasum fiiil licri posse ut qiiid siniilc
ipsi etiam obtincrent,eo (|uod exarchus in iirlic co-
rura residcbat. Ea proplcr arcliicpiscopiis Fclix.qui
a;gro pussus erat u Coiistdutino pontiliee ordinari,

967

ANASTASII BIBLIOTHECAFUI.

968

lor.giusriu.inisuorum propdeccssoruni ullus.ti-nlula^ A rl-ilil'us de niorc missasunt. Quxde omnibus prius

indcpiMiilciili.i' facinus extcndil.Vixdum cnim lloma
ordiniUus liavennam rcdiil, jnguni sunct.c scdis cx-
cutsil, civisijue pr.Tcipuos in suum schisma pertra-
xit. At proli inlclicem ! auduciam ejus, niaximc illa
offonsus inipcrutor, pro co ut Ibvcret, punire dclibe-
ravit. Quarc, misso Uavennam cxercitu, qmc urhs
frustra ad resistendum parata erat, captoque archi-
episcopo et cjus scctariis, hos nccari jussit, illum
vero orbatum oculis dumnavit exsilio.

Num. i~i, linea 4. — Cujus et sacram cum pravi
doijmatis cxaralionc. Tertio vix menseConstanlinus
Romam rcdux, undeannum abl'ucrat,agnovit qucm-
dam Armcnuni cognomento Bardancm proclama-
tnni fnissc impcralorcm, ac voeatum Philippicum,
jus^uque cjus Jusliniunum cl Tibcrium imperuto-
res cicsos esse.

llic invasor, (■ quiu ab ineunte Ktate, » ut ait
Agalho diac. (/« CoUcct. conc, pag. I'i05,) « fuisset

ri|ilis,ul par eral, cum rcddebanl cerliorem.
{.Iijath. iliac. cjiil.)

Earum vero litterarum patriarcha' Joauucg nota-
bilc inilium cst, quippe comnarationcm pncscfert
unde quidquid papu est in Kcclesia luculenter agno-
scitur :■' Ipsc (verba earumdem sunt nuturT nostr.T
opilex,cuni suo arlificio curassel ut capul loli cor-
pori pr;c(iceretur,ineocollocuti8pra!cipuisspnsuum
inslrumenlis, omnem reliquorum membrorum nio-
tiouem et perfcctioncm illinc oriri fecit.et conserva-
ri ; el si aliquod conligerit eorum offendi, aut aliquo
incommodo oflici, non levem eorum curam a se ge-
rendam cssc statuit, sed eliam adversus ultima
mombra naturalemoircndensaircctionem et consen-
.'^ioncm, pir manuum minislerium ductu oculorum
curat quod luborubut. Uis vcstrum quoque aposloli-
cum pontificalum comparare poosumus, o sanctis-
simi ct Christiani sacerdolii caput, vos eanonicere-

discipnlus Sttpliani alibatis, discipuli Macarii, usus n putantes, mcrito per vosquirimus a^gritudinis.qua;

ecclcsiastico nostro accidit corpori,a pestilcnti et
cxiliosa animis tyrannica potestate accipere sola-
tium. Omnino enim vos quoque.ul esl proprium ca-
pitis,nos involunlarie laboranles minimc despicie-
tis, neque a congenita ac coalila conjunclione nos
amandabitis... et maxime quando morbus a culpa
corporis non est profectus, sed cxlrinsccus a \io-
lcnta el inopinata calamitate fuit effectus. » (Joan
Cpol., cp. ad Consl l'p.)

Qua; post exponit perniciosa tyranni ciquc adhi-
rentium consiba, qu.c usque ad Chalcedoncnse ab-
olendum concilium devenerant, dum scxtum a?cu-
menicum, quod illud contirmabat suslini-l.alquc,
condcmnavcrant,nuIlum non movet lapidum ut illus
excuset. qui, nccessitati temporis sese accommodan-
tcs, aliqua ex parle morcm ei gessisse vidcbantur,
qui armorum vi, uti poterat, clsi illi secus se ges-
sissent, finem rcbus magisdeplorabilcm altulisset.
in administrando impcrio ncgligentia invidiam et _ Sanctorum aliquot Patrumcxemplisinha^ret, Dcum-
conlcmptum a principibus pra^toriana? cohortis ci ^ quc ipsum tum sua', tum confratrura inlentionis
compararunt; quare palatio c.xpulerc ^eneralemque testcm appcllat.i' Quin eliam, inquicns, interhomi-

protinus auctoriiatn, ct potcstate imperatoria cjuS'
dem sanct;c synodi imaginem (vi gcneralis) quas
multis antc annis posita luerat in vestibulo palatii
imperialis, jussit dcjici. »

Posthac dcdit sacram ad Constantinum, dc qua
abunde Anastasius num.174 et 170,quem ill.archiep.
Sommier rccifat Ilist. Dog. Ponl. I. viii, cap. 21.

Et ul suum facinus magis magisque astruerct
contra scxtum concilium :<< Insanum, inquitThcoph.
in Chron.,ronciliabulum advcrsus sanctum cccumc-
nicum concilium celebrari curavit; cui JoannesCp.
patriarcha, .^ndreas melropolitanus CrctaB, uc Gcr-
manus Cyzici nictropolita propalam .■^ubscripserunt,
ac nnathemale daninarunt cnni omnibus collegis
pncfatam in Monothelitas celcbratam sanctam occu-
menicam synodum. »

Vcrnm tyrannus impietatum ac defcctionis fru-
ctu haud gavisus est diu. Perdita enim vita atque

tumultum conlra cum excitarunt. Deinde omnium
consensu ordinum Philarlhemium.qui Anaslasii no-
minc appclluri voluit, magna! ;eslimationis homi-
nem, el cum primis catholicum, elcgerunt, oculis
orbuto pulsociuc in cxsilium Philippico.

Num. 175. linea 1. — IIujus lcmporibus duos rcgcs
Saxonum. Dum Audax Ravcnna; archicpiscopus
damnabilcm affcctabat libcrlatcm a jurisdictione
sanct;c sedis, duo principes laici vencrunt Romam,
ut qua Icgitinie ulcbantur libertalc, eam cxuerenl,
offerrenlqucChristo Jesu.coram vicariocjus summo
pontificc. Cocnrcdus scilicet rcx Merciorum,cl Offa
Oricnlalium Saxonum princeps, Evangelii pra?ce-
ptum secuti, coronas et regna hu jus mundi relique-
runt, coelesti dunfaxat rcgno inhianlcs; ac proinde
Romam adventantcs, apostolorum sepulcris inser-
vierunt, ibique dicm suum sancte obierunt ConS'

nes sanctissima; vestra; scdis religiosus apocrisia-
rius, qui hic agil, cui nos hoc maximo urgcnte
tcmpestate dalo jurejurandosatisfecimus, ei puram
qua^ ndbis inerat in orthodoxam lidcm affectionem
uperientes. >■ (/'>id.)

El proseijuitur se ct suos exrusans : <■ Viri moti-
bus parumper ccdcndum esse censuimus, ul in iis
qua; sunt pra^cipua, si non vcrbis, al scnlcntiis in-
violenla lioei servareturconfessio... Iltc aufem dici-
mus, non ut qui velimus evertere voces jnm .«yno-
dicc delinilas,quasquc univcrsa Dei Ecclcsia longo
jam tempore ost confessa, nempc dicere in myete-
rioChristi Incarnalionis ex pia ct sanclis Patribus
cognita intclligentia duas naturales voluntates, ct
duas naturales operationes... Volcndi enim ct ope-
randi poleslate pr.-cditum in altcra nalura dicere
csse ctiristum, nihil cst aliud quam intclligcre duaa

tantino ponlifice, qui Deo rcddidit gloriam, tum de D naturalcs voluntates ct duas naturales opcrationes.»
tanlorum principum convcrsiine, tum dc honore (ILid.)

quem sancta sedcs inde accipiebat. « Consfantinus
papa. ait Reda, gaudens cos, tcrrenis rcgnis abdi-
catis, Petro piscutori inservire.» {Ep. cl libr. v Uisl.,
cap. 20.)

Num. 17C, linca 20. — Exarchus venicns nomam
detulit secum sacram .Inasta.^iii principis. Ptalim nfque
.^nasfasius ad imperiuleculmcn usrcndit.dedit lillo-
ras Consfanfino.quibus palam prolifcbatur callurli-
cam fidem.acscxta.' synodose inna.'rcresignificabaf.
Eidem pra;ferea visum est uf qua occasiono pafriar-
cha Conslantinopoleos inillcbaf suum synodicam
Romano ponlifici, cidcm adncctcret qua^ facfa crant
adversus rcligionem, tyrranidis fenipore. « Cum ci
ita visum cssct, cf consensisset, facfn; sunt litfer.T?
defensionis a sanrfissimo hujus ci\-ifa!ip nonfifice
Joannc ad Consfanlinum sanctissimum ef bcatissi-
muni papoju RoQia: vcteris. Quaj quidcm cum sjno-

Pergit Ecclesia' felicilafem cxagpcrans, quec im-
peraforem cafholicumsortilacmt.sludioqueardcnli
flagrantem erga bonara rausam : deinde convcrsus
adsancfum ponliliccm :•■ Vos crpo, inquif.o sacrum
caput, l>enign.T invocafionis nnbis manuin porrigcn-
tcs.tuiti coniacfu mufuarum li;ferarum ex more ec-
clesiasfiio, antisynodicorum scilicet aposlolDruni,
rharitalis adhibealis medicamenfum...Etcnim cum
silis illius discipuli et succcssores qui audiif a l)o-
mino :•• Ego efiam rogavi pro fe.^etc, di-bcti? qui-
deir diligcnter indncere qu» fulciunt.ct stnbiliunl
nd correctionom. proniplius ctiam donarc qua; sunt
clcmentis onimi ef misericordis.» (/fciV/.)

Hujusmodi vcro prcces Aaronis cxemplo a fralrc
repriMii^nsi fulcif : •■ .\aron enim, aicns. ille. cum
prisci populi cessissef impcfui.et ad idolum fabri-
candom eis fuissct administer, a fralre fuit quidem

I

969

IIISTUUIA DE VITIS ROM. PONT. — CONSTANTINUS.

970

reprehensiis ; sed cum se id per vim coactum fecisse A. tulit ei signum iconi<T3 suoe et filii sui Salvatoris

in sua assereret defensione, nullam a Dco accipit
increpationem, neque privatur dignitatc pontilica-
tus. » [Ibid.)

Tantam pontiiex lietitiam de optimi imperatoris
electione concepit, ut ad eum statim miserit Miehae-
lem presbyterum apoerisiarium, seu residentem
apud aulam cum facultate reconciliandi Ecclesise
omnes episcopos atque alios ecclesiasticos poeniten-
tes,quos timor tyranni Bardanis sexti concilii dam-
nationi ad subscribendum compulcrat, ut Baronius
docet, ex Theophane, ad an.713 : « Gonstantinus
papa Anastasium in catholicam communionem ac-
ceptum in album orthodoxorum imperatorum, quo
pro eo universa Eeclesia exoraret, referre voluit;
ad quem etiam ex more misit pro responsis eccle-
siasticis Michaelem presbyterum cardinalem apo-
crisiarium. »

ALTASERRA.

Num 171, linea?. — Cosmus sacellarius, Sisinnius
nomcnclator. Sacellarius et nomenclator censentur
intcr ofliciaEcclesia3 Romanai.Sacellarius estcustos
ffirarii ecclesiie. Anast. in Constantino : Subiliaronus
atiiuc sacellarius faclus. Idem in Gregor. II ; llir sub
siinrt.v mcmori.v dom. Sergio papn subdiaconus alque
saccllarius fac.tus. Idem in Stephano IV : Vna cum
Seryio tunc sncellario. Idem in Lcone III : Similiter
el Campulus saccllarius. Idem in Adriano II : Ibi a
Paulo librorum custode, Joseph vasorum cuslode, si-
mulijue liasilio ."^accllario, ecclesiusticis induli vestihus,
salutati. Et distinguitur ab Arcario Anast. inf. Pati-
lum diaconum et vicedominum, Petrum Arcarium.
Nomenculator est monitor, qui pontiflcem monet de
proprio nomine accedentium ad Rom. pontificem.
De utroque Anast. in Agathone, ubi dixi. Saeellarius
fisci est procurator, seu prajfectus fisci. Baldric, in
epist. ad Henricum III imp.: El sicut libcrulitn,

nostri, cujusconscriptio erat : Arjnus Dei, » etc.

Linea 14. — Occurril Thcophilus palricius exlra-
ticus caravisiano)-um, ciim summo honorc eum sus-
ccpit. E.rtruticus, lege slratigus scaravisianovum, id
est, dux turmaj cquestris militum. .\ Latino bar-
baro, scara, quod idem est ac turma equestris.
Aymoin., libr. iv, cap. 20 : « Anno autem decimo
Dagobertus collegit lectam e Francia; bellatoribus
scaram, quam nos turman vel cuneum appellare
possumus. » Hincmarus Rhemens. ad episcopos
dicecesis su;e, cap. 3 : « Bellatorum acies, quas
vulgari sermone scaras vocamus. » Male srala, pro
scara legitur apud Willelm. Britonem, Philippid.
lib. x :

In scala regis, regi lateraliter ha;rent.

Inde scaritc-e milites in scaram lecti. Fredegarius,
in Ghronic, cap. 37 : Ibique Theodoairus cum scarit-
n lis virumquc dcccm niillia accessit. Scaravisianos,
seu scaritas milites, de quibus agitur hic, fuisse mi-
lites Francos, qui per scaras militabant stipendiis
Gra;corum, non levis conjectura esl, quod Francos
Grascis in Orientc milifasse scimus cx Gedreno in
Constantino Monomacho ; imo et imperatores By-
zantinos in sui custodiam Francis etOermanisusos,
qui bipennes gestarent. Nicet. in Alexi Commeno.

Linea 19. — Pontife.c autem et ejus primales cum
sclloribus imperialibus, sellis et frenis inauratis, si-
mul et mappulis imjressi sunt. Sollare hic distingui-
tur a sella ; sellare videtur etse pallium superstra-
tum, quod ornatus causa imponitur sella;, Housse.
Anastas. in Stcphano III : Cui ct vicestratoris usque
in aliquanlum lorum, ju.rta ejus sellarem propcravit.
Idem pallium vocat Anastas. in Conone : Sed et
paltio ad cnballirandum uti licentiam ei concessit.
Pontifex et oardinales usi frenis et sellis deauratis.
Episcopos sui-e £etatisieadem de re notat Bernard
Giarevallens. epist. 42, ad Willelmum Senonensem ;

strn saccllarium habet, qui causis supervcnicntibus ^ Clamant vero nudi, clamant famelici, conqueiunlur

quolidianas e.vpcnsas faciat, ita et eijo sarcllurius co- ct dicunt :

rum sum, etc. Joan. Diac, lib. ii, cap. 23 : Idem

Greijorius, juxta consuetudinrm suam, prxrepit sarel-

lario ut duodecim pcreijrinos ad prandium invilaret.

Et paulo post : Et accersito sacellario, cur contra

jussionem suam lerlium decimum invitare pnesumpse-

ril, inquisivit.

Num 172, linea 3. — Sercjium abbatem preshylerum.
et Senjium ordinatorrm. .\bbatem presbyterum si-
gnat, quia ab initio singula monasteria habebant
unicum presbyterum, suum abbatcm, a quo sacra-
mcntapeterent,et missam audirent. Augustin. epist.
qua; est 81, scripsit abbati monachorum insnla' Ca-
prarix et compresbytero. Idem de Morib. Eccles. ca-
tholic, libr. i, cap 33. Vidi er/o diversoria Sunctorum
Mediolani, non paucorum hominuni, quibus unus
preshiiler prxerdt, vir optimus et doclissimus. Joan-
nes ilicrosolymitanus episcopus, opist. qu» est (iO,

Dicite pontifices, in freuo quiil facit auruni

Ne clerici frenis, sellis pectoralibus, calcaribus
deauratis utantur, vetat conc Lateranens. sub In-
nocent III, cap. Clerici, de vit. et honest. cleric.
Pontifex et cardinales equitantes usi cunt mappulis
in solemni pompa. Mappuls sunt linteolffi alb», de
quibus firegor., Dialog. lib. ii, cap. -10 : « Quadam
vero die misit ex more; sed is qui missus fuerat
monachus, post admonitionem factam a sanctimo-
nialibus feminis rogatus mappulas accepit, sibiquo
eas abscondit in sinu. » Et infra : « Gui ait : Nun-
quid ego illic prajsens non eram, quando ab ancillis
Dei mappulas accepisti? Qui mox cjus vcstigiis
provolutus, stulte se cgissc pocnituit, ct cas quas in
sinu al)scondcrat mappulas abjecit. -> Mappularum

scribit se ordinasse Paulinianum presbyterum mo- D usus commtinis fuit cpiscopis et diaconis EcclcsiK

nastcrii Bethlecmitici,quia beatus Hicronymus cjus
monasterii pra;positus non sustinebat pnc humili-
tale sacramenta fratribus ministrare. Anastas.,inf'r.
in Stephano III. Fulradum ubbatcm et prcsbytcrum,
Ordinator est magistcr ordinis niissa;,vel didascalus
ordinaudorum. Ordinationcm pr.-ccedit instructio
ordiiiandorum; et ordinatis traditur ab ordiuatori-
bus libellus officialis, quo continetur ordo, id est,
ratio ecclcsiastici officii. Conc. Tolet. iv, can. 25;
Can. Quando, 3iS, dist.

Linea 10. — ////>■ suscepit siijillum imprriale ver
Throphanium rnjiimarium. Sigilliim inqn^rialc nic
est princeptum imp. sigillo niunituni, ul iilibi sigil-
lum iconise.seu imaginis boata; Mari.i',est inscriptio
Imaginis. Roberl. Montcns., in supplcm. Sigebcrt.,
ad ann. 1H3 :« Anno supcriori apparuit dornina
nostra matcr miscricoidia; sancla Maria cuidam
fabro lignario opus facionli in quadam silva, ct ob-

r,\TUOL. CXXYllI.

Romana;.Gregorius, libr2, epist. 54. Undc sumptus
est can. lllud, 93, dist.

Linea 21. — Apostolicus ponlifex cum eamelauco,
tU solitus est liomx procedere, a palatio egressus, in
Placidias usquc, ubi hospitatus erat, properavit. Ca-
melaucum,scu camclaiigum est pileus quo utilur
pontifex, a drreco x>u;j,i, quod prosit ad arccndum
calorcm. Suidas ; Ka|jiT|>,aOx'.ov 7:ipi t6 xaojj.» iXacJveiv
Quod calorcm arceat. Etymologie. M. : Kauaia wpiTa;
|j.lv xa;j.EXauxiov rapi t6 eXauvstv t4 xatjpia' Causici
dicilur camclaucium, qtiod arceul calorem. Achmcs.
Onoirocritic. cap. 219 : T6 xa^ir.Xauxiov srf paTi>,£o;
eJ; v>,v AOYfJrrav, xal e;; te'xvov xpiviTai- Gamclauriuni
reijis ad Awjustam ct cjus libcros rcfcrtur. Camclau-
cum crat indumentuni capilis communo regibus et
privalis, colorc fliversum; scd usu factuni cst, ut
camolaucum llomanis propric dicatur pilcus pon-
tilicis. Papias : Cumelaucus veslimcntum pnpa\

3i

'.)71

ANASTASIl DlIil.lOTllKCAIill

1172

Num <7'i, linna 0. — Uujusriuc rei cnusn xeln fi-i.ci
acccnsus, omiiis cwtus Ikmiana; urbis, imayinem,
iniinii (.'/v. v/ ri I 'ri-iin. vcl u\ ulii Ifglint) /)«»n()r./Hi,
vofiini. .<,,/■ ruiiiDii tiriii .siiiiriiis ac wiiivrsules sijno-
dos iii rrric.ia licnli l'rli i rrrxerunl. lniugo sex uni-
vcrsalium concilionim, quam nrinci votaream.vfil
pancaream, vocant, a llomanea plcbe erocta in ec-
clesia bculi Petri. Il;ec imago a Philippico imp.
h.Tvctico dcposita, a Thcndosio restituta Conslanli-
nopoli. Anastas. in Grcgor. II :« Prjtinus cliam ul
ingressus cst Thoodosius rcgiani urbem, imiipincni
illam venorandam, in qua sancta; erant se.\ synodi
depictE, ct a Philiupico ncc dicendo fuerat deposita,
in pristiiin erexit loco. »

Num. 17.5, linca 1. — Hujus temjioribus duos rcijes
Sa.rniium i:d nratiniicm apnstolorum cum aliis ]>luri-
iiiis vciiioilcs, siib irlncitatc siiinn vitam,ut opliibtnit,
liiiicruiil. Ui" liicus arci[iir'iiUis cst do Aiiglo-Saxo-
nibus,.Tiino C.liri. li r,:s'.l. |.;t his U-nq)onbus IVcquens
crat Angloruni pcrcgrinatio ad limina apostolorum,
ut rclci-t 13oda lib. v, cap. 7 ;.. Quod bistcniporiljus
plurcs dogfnte Anglorum nobilcs ignobilosijUP,Iaici
et clerici, viri ac rcniin;e, ccrlatini laccro cunsueve-
runt. "Idcrn ante tradil idom scriplor lih. iv, cap.
23 :« Btiam llcunam adirc curavit,(|uod co tcniporia
magu;e virlulis ;estimabatur.» Idcm Anastas. in Be-
nedicto IIT : « Ilnjus tomporibus rcx Saxonum no-
mine, causa orationis voniens, relictis omnibus suis
robus, rcgnum propriuui suum dimisit, Unmam
propcrans ad limina apostoloruui Petri ot Pauli cum
multitudine populi, » elc.

Num. 170, lin. 10. — Et ex utrisqiie partibus am-
plius iiuinn viijinti quinque plaiiarenlur, utque inlcr-
ircnt. Plugtirc cst vulnus infligcre. Augustin., dc
Civit. Doi, lib. 21. cap. 11 : Lacessavil Dominum
vcl plaijavit.

Linca 11. — D-oiicc pontife.r miUerct snccrdatcs
cum Evaniieliis e.t crucibus Domini, sicque pnrles se-
darentur. Litaniaj scu proi^essiunos licbanl praila-
tis Evangcliis ct crucihus. Episcopo occurri cum
Evangclin moris cral. Ekkcurd..junior, de Casib. M.
Sancti G;illi,cap. 1 :« Paial illicn basilicam et
aram, parat fapclcs, et pallio dorsili caminatam,
Evangelio episcopum, ali(juos,qui aderant, prcsby-
tcros rccip(^ro jubpt.» Kt infra : « Post non multum
qunquo tomporis.accidit Pctrum ctiam Vcronensem
a pahitio rcdeuntom simili loci gralia iuopinatum
vcnire; fratrcs antcm suscipicnU^s illum, quod me-
lius quidcm habobanl, Evungclium ei ollcrebaal. »
Idem, cap. 'J : '< Ad rccipienilum cniin opiscopum
cum Evangolio, otiamsi frater conscriptus non liie-
rit, ffiiiuum csse ut parilcr occurrant, ouinca con-
cordant. Siiscipilur episropus, Viclor Evangplium
obtulit insi, (juod ubi ille osculalur, Victor rcv(M-ti-
tur.iiln titiiniis cruccs pncroni nioiis anliquissimi
esf. No litani.-c sine crucihus (ianl vcfiit nov. Justin.
123, cap. 32. lu lilaniis mus eral ul crux aurca a
Carolo Magno oblata pr.-cferrptur ant» ponfilicem;
de quo Anastas. in Loone IV. Occursus solemnis
cleri principibus cl dynastis cum erucibus ficbat.
Gregor. Tur., libr. x, cap. 9 : « Ebiaccharius vero
usque Vcnel.ias urbem acccssit; miserut cniin ad
eum obviani ppisconos rogalis clcricos suos cuni
cnieibiis et pspllcntio, qui eos us(]ue ad urbem dc-
du..;ciuiii. » !..Oiliario imperutori obviam iturn cum
cnic'hu° pt signis. id ost. vexillis..^nastas., in Ser-
gio II : « Ubviam illi cjus sunctitas dirigens, vene-
randas ciuccs. llcm sigiia, sicul mos cst impcrnto-
rem aul rogom susciperc, ilu oum cum ingcnli ho-
norc suscipi fccit. »

lULltlM.
Nuni. 170, linca 4. — Conliijil ul Pclru.t quidam
pro ditciilu Uoiniin;v urbis llavrnnnm dirijcr.-t pr.r-
ceplum... El fuclum esl dum Cliris!opliora.<t, qni eral
dux... Prinuis ex Anastasio occurrit Chrislophorus
^ui 8ub noiuine Jucis Honiano: urbis apertconuntio-

\ lui.ljuid Higiiiiicul nuvu hiec uppclluliu ducis, qux
dignitas, quic Jurisdiclio, quo: purtes fuerint, qua;
duciim scries, et succo:;sio,qiii fincs Uoiiiaiii duca-
tus, qua; urbcs, ad eum pertinorcnt, libcnti studio
invcsligurcm, si spes alicubi alTulgerel uliquiJ cerli
erucndi, et ligendi, iindo libcr Pontificalis illiistrari
pro merilo posset. Sed tenobris obsita omuia, lu-
brica, ot iiicerla, quibus iideie luto non pussis, si-
lentibus super hac re auctoribus synclironis, et
recBntioribus scriploribus veteruni uionuuieiitorum
pr.-esidio dcsfitutis. Tcntabo, si ex Anastasio possit
Anastasius illustrari.

Italia omnis imperatoribus parcbat, auteqnan)
barbara; nationes in illam irrunipcrpnt, et rerro, et
igne oinnia vastarent. Novissimi.qui Ituliic niajori
iiarti inscderp, fiiprp Longnhardi. qiii. prsripui»
Itulicis provinciis potili, imperatoribus Ura;cis reli-
ijuum nun fcccre, nisi euin Iructum, qui a Pado ad
mare Adriiiticum porripitur intcr Apcnnium, Pen-

n tapoliin, et mare, cui Ravenna; cxarchaluni, ad
oxeinplum Hxarchatiis Afric^c, noiiiPn fecit Lougi-
niis, (latus a Justino imperatore Buccpssor Narsoli,
uiiuo 507, alquu eain Ituliui purloni, qu.o niuri su-
poio alluilur, nd Siciliam usqiio. cxce|)lo diiratu
l!oneventano,qucm Longobardi pariter oblincbant.
E.xarchus ilaveniio; consislcbat, indeque in ulius
lerras Orienlis impcratori subjectas tum sacra prin-
cipis jussu, tum suos adminislroa, qui vuriis nunii-
niljus indicahanlur, magistri mililum, sacpllaiii,
chartularii, mitfpbat.fDe ducc el duealu Ilomw per
eu tcuiporu usquc ud aniiuni rircit«r 711 altuui sih.n-
tium in libro Pontilicali, pf si (jii.n; nicntio dc Ru-
manis magistratibus, ii indicantiir, vel noiiiine ju-
diciini, scu o.xeroitiis Romani, iit in Thcii.luro, n.
125, vel cleri. populi.pt exercitus Romana! civilatis,
ut iu Benedicto, u. 153 (« Hic suscepit, iiiqnlt .\na-
stasiiis, diviilesjussioncs clpmcnlissinii Onslanlini
Magni ad vcnerahilem clerum el populum, alque

p felicissimura exercitum Romana! civitatis ",1. vel

^' judicium et primatiim pxprcitiis, iil in Conone. n.
I5('>, vcl primutuin .judicum et exercitus Romunu:
militi.T?, ut in Sorgio, n. 1.5^. Constuntino ituque
pontificatum agente primux dux, Christophorns no-
iiiinatur bac occusionc. Cuui Philippicus inipeiator
ha;reticus, sncrarum imagiiiuni osor, Rimiam mi-
sissct Petrum qncmdam ad ducatiim Romanuni
obtinciKlum,populu3 Rumaiius,qui,ul inquit Ana-
stasius." nequiu]uam h.xTetici inip(>ratnris nomen,
aut churlas, vel liguruin solidi recipore statucrHl,
unde ncc ejus enigies in ecclesiam inlroducln psI,
nec suum nomen ad missarum snlcninia profcre-
bant,» zolo lidoi accenssus noluit Polrum illum sus-
ciporo.sfqup (ihristoplmro duci nrninlum pxhibuit,
ul eo duce decorlarel adversus Potruni,Pumi]UP nb
ingrossu nrbis ct iiiugislratus arccrol. Pupiialum
est in via sacrn; cumquc plures vulnernti hinc indc
cadcrent, inijit ponlifex saccrdolcscum Evangcliis,
et crncibus Don.ini, ul scdarpnlur pnrtcs; ct jnin

D pars Petri angustiis ita prcmebatur, ul nulla illi
cssct spcs vivondi, cum ad jussum pontificis pars
alia,quic Christiann vocahatiir. reressit.

Uinc disco iuilitiam, cl totius rei mililaris curain
ad ducom pprtinuisso, rcs urhanas ptiam ndmini-
strassp, conjicio ex eo qnod ZacliariHS papa Roma
disccdcus urbcm rcli(|uit Slephano duci ad gubcr-
nandum {.hutstasius. in Vita /.'ich<iri^r.ii.'2i2); raa-
gnam curam adhibuisso nnriter vacante sode, no
tdmiillus cxcilarpntiir in Vrbp, noviquc pnnlificis
p.lcclionpin auctoritafc gradus et pr.Tsidio armorura
protexisse crodidcrim, cuni legani in Vita Adriani,
n. 2'.)2. .\dnanum cailem hora qua pIpcIus (uit,
rpverti feciss»^ judicos hiijus Roman.T! urbis tani de
clcro i]uam do militia, qni in rx^ilium ad trnnsitum
domni St^^pliani pnp.r mi.wi luerant a Pnulo cuHru-
lario coijnomcnto Afinrla. llic. moriiin Sli^phano re-
gondic iThi pr.Tposilus, intorpontificio durante. pri-
morcs civitrtis iQ exsilium miscrat. Cbristopborus

973

HISTUIIIA DE VITIS HOM. PdNT. — S. GREGORIUS II.

itaque primus dux fuit urhis Rom8e,Romano populo A rc.nihilque pertlcere potuisse morte prEcvcntum. In

renuente parere amplius imperatori hffiretico, ul
supra retulit ex Anaslasio, cujus exemplum secuti
casieri populi ex eodem Anastas., n. l64, sibi oiii-
ncs iibiquc in Ilalia duces clajerunt.

Romanorum dueura scriem ex .\nastasio exhibeo:
Christophorus dux, ab anno 711 f.\nast., in Yita
Constantini, n. 170, sub finem) ; Petrus dux, ab
anno 713 (Anast., in Vita Conslantini, n. I7G, sub
finem); Basilius dux, ab anno 717 (.'Vnast., in Vita
Grcrjorii 11, n. 183, sub fincm) ; Marinus spatharius
dux, ab anno 718 (Anast., in Vita Grcfjorii U, n.
183, sub mediura) ; Petrus dux,ab anno 720(Anast.,
in Vila Grc<jorii II, n. 184, sub medlum); Slepha-
nus dux, ab anno 7.40 (Anast., in Vila Zacharix,
n. 207).

Prffiterdictosnominanturefiam quidam Gratiosus
tunc chartularius, postmodum dux In Stephano IV,
n. 269, et n. 288,et Joannes dux, gcrmanus domni

Vita autem Gregorii 11, n. 177. « Hic,!nquit, exor-
dio pontilicatus sui calcarias dccoqui .jussit. et a
porta sancfi L.Turentii inclioans,hujus civitatts mu-
ros restauraredecreverat,et aliquam partem facions,
emergentibus incongruis variisque tumulfibus,pr6e-
peditusest. » Quod autem evidentius argumentum
supremce auctoritatis in urbem esse potest, quam
illam munire et muros perilliuscircuitum exstrueie?
Idem Gregorius exarchum Romse moranfcm, ex
defectione quarumdam urbium ad Tiberiura sedu-
ctorem,pavidum et turbatiira confortaf, inque ejus
subsidium mittit proccres Ecclcsix, atque c.rercilus,
n. 187. Gregorius III : iii Centumceltensium civitate
muros dirutos penc a fundamcntis fortissime construi
fncit, n. 204. Zacharias Roma discessurus, profe-
cturusad Luitprandum regem Longobardorum pro
Ravennatum salufe,relinquit Romanara urliem .Ste-
phnno patricio ct duci ad ijubcrnandum, n. 213. Per
Stephani paps in Adriano, n.297;"sed illos vel non t> hLTcmanifeste apparetstctissesupremum imperium

fuisse duces cum ordinaria ducum potestate,quera-
admodum superiores,vel alferura in turaultuaafa-
ctiosiscivibus excitato clectum.alterum vero fultum
cognatione pontilicis noraen ducis usurpasse, illud
mihi persuadet, ab usquc Stephano III docum im-
perium cessassc instifuto pafriciatu Romano, de
cujus dignifafe et officio sermonis occasio infra se
oirerct. Sublatos itaque duces luisse nullus dubito,
cum primum unctus cst Pippinusin Francorum re-
gem,electusque patricius Roma> a Stephano 111, ob
prajclara ejus merifa in Romanam Ecclesiam. et
pr.-Bscrtim ob donationem eidem factam Exarchatus
Ravenna;, cujus authenticas tabulas suo tempore
exstitisse in Romano archivio Anastasius affirmat,
n.253.In episfola enim a Stephano 111 ad Pippinum
data, anfequam ille in Italiara iterura descenderet
erepturus Aistulpho Longobardnrum rcgi Exarcha-
tum Ravenn.T, quem liic occupaverat, et pontifici
consignaturus, donafionem Exarchatus ali eodem ,,
factam beato Pefro comraeraorat.quam implendam '-'
esse et juste oxigit, et enixim rogat ; inqi'.it enim
epist. 3 : " Doleat vobis pro sancla Dei Ecclesia,et
beati Petri causa, et quod per donationem bcato
Petro oCferendum promisistis, ei possidendum con-
traderc debeatis Memcntote, et semper in vestris
pr.TCordiis firmiter tenete.quod promisisfis eidem
janifori ecelorum. . . . Videte omnia qu.T ei pro-
niisistis et perdonafionem polliciti estis.contradere
festinateo ..Sciatis quiasicutchirographumvestram
donationem princeps apostolorum firmiter tenet,et
necesse est ul ipsura chirographum expleati.^. )iT.
VIII Concil. gcn. Labbei pag. 381, Edit. Ven.

Dum interiraducesRomaBiraperifabant,supremum
in urbem Romam, Romanumquc ducatum ,jus erat
penes pontiticem.ld clare doceor ab An.istasio,cu.jus,
ct non alius,testimonio in hac adnotatione utor.Re-
fert Anastasius in Vita Sisinnii,n.l69,Sisinnium pro
restitufionomurorum urbiscalcariajussissdecoquc-

urbis afque ducatus apud pontiiices, ducibus licet
jus dicentibus.

Quffi porro urbes et castra ducatum Roraanum
constifuerunt,ex Anastasiopenitus exploratum non
habeo.Centumcellas utique ad Romanum ducatum
Homanum pertinuisse infelligo ex ejus murorum
consfrucfione a Gregorio 111 iraperata; pariter Gal-
liensium castrumsuheodemGregorio recuperatiiin,
pro quo, inquit .-\nasfasius, n 20'^, quotidic c.ipufjna-
bntur ducalKS Hoinanus a duciitu Sjiolctino; ifidem
.^meriam, Hortain, Polimarfium, et Bleram, nb eo-
dcin reje, inquit Anastasius in Zacharia, n. 207,
ablalir sunl a Hoiimno diicnlu civilales quatuor, id cst
Ameria, llortas. Polimartium et Blcrn. De aliis non
ita cerfc pronuntio; Ariastasiusquidom in Zacharia,
n. 210, inquit : <• Nam et Sabinense patrimonium,
quod perannosprope triginta fucrat ablafum,atque
Narniense etiam, et Aiiximanum.afque Anchonila-
niim.necnon et Numanatense, et vallem, qua; vo-
catur magua, sitam in territorio Sutrino per dona-
tionis tifulum ipsi beato Petro apostolorum principi
reconcessit,et pacein cum ducatu Romano ipse rex
in viginfi conlirmavit annos.»Sed hoc in loco Ana-
stasio mentem non fuisse numerandi loca ad duca-
tura Roinaniim proprie pertinentia iilud ostendit,
quod et .Anchonara recenset, et .\uximum, et Sabi-
nense patrinionium quEe extra ducatum esse satis
consfat.Si;i.iniiis'./(' Hcjno ilalix) aftirmat ducatum
Roinanum (■(implexnrn fuissocivitatem Romanara et
Porfiim.Centunieellas, C.T.re, Bledam, Maturanum,
Sufriuni, Nepet, (^asfellum Gallesii, Ortam, Poli-
martium,Ameriam,Tudertum, Perusiam, Narniam,
Ofriculos; Signiam, Anagniam, Eeronitnum, Ala-
trium, Patriciim,Frusinoncm,Tibur, quara enumc-
rationem, ut opinor, desumpsit ex tabulis conlir-
mationis Ludovici Pii ad Paschalem anno 817, de
quibus tamcn nullam verbum apud Anastas.in Vi-
ta Paschalis.

XCI. S.ANCTUS GREGORIUS II.

ANNO CURISTl 774, ANAST.\SII IMPI.H. 2.

19» Grcgorius II, natione Romanus, cx patrc .MarccUo, sciiil annos scxdecim, menses
oclo, dies viginli [a). Fuit .'uilcm temporibus Aiiastasii, Thcodosii, Lconis alque Cons-
lantini Augiislorum. llic a paiva ;ctatc in patriarchio nulritus sub sanct;c mcmoria;
(lomno Scrgio papa , subdiaconus alquc sacellarius raclus, bibiiotliccic illi cst

NOTUL.E MAllUINALES I-A13HUTTI.

(<0C, 9, d. n.

!)7ri ANASTASll lillii.l! tTlllCCAKll. '.I7(J

3 niira (a) commissa, dcinilc ad diaconatus ordinem provcclus csl. 101 cum viro sanclu Cons-
tantino pontifice ad regiam piofcctus ctl urLcui,alque a Justiniano principe inqnisitus dc
quibusdam capilulis, oplima rcsponsione unamquamquesolvil qua;stionem. Eral enira vir
caslus, divina; Scripturae eruditus, facundus loquela et constans animo, ecclesiasticarum
rerum defensor et contrariis {(>) fortissimus impugnator. Hic cxcrdio ponlificatus sui cal-
10 carias decoqui jussit, ct a porta (f) saniti Laurentii inclioans hujus civitatis muros res-
laurare decreverat, ct aliquam partcm facicns, emergenlibus incongruis variisque tumul-
tibus, prrepedilus est.

198 (rf) Hujus lemporibus Joannes Constantinopolitanus anlistes synodicam ei misil,
alque ad eum rescriptis idem usus cst pontife.x. llic ma.\imam partcm basiiica- beati
Pauli (e) aposloli, quae ceciderat, allatis de Calabria Irabibus cooperuit, et altare a novo
fecit, et ciborium argenteum, quod fucrat ruina quassatum (f). '(j) Sancti Laurcntii pari-

5 ter ecclesiam foris muros silam, qua; trabibus confraclis ruina* jam eral vicina, rcpara-
vit, atque aquam fislulis compaginalis po?t mullum tempus in eamdem ecclesiam reduxil,
diversasque ecclesias in ruinis positas innovavit, quas per ordincm dicere longura cst.
llic in Germania pcr Tionifacium cpiscopum vcrbum salutis pra.'dicavit, et gentem illam
sedentem in lenebris doctrina lucis convcrtit ad Cliristum. Ilic monasleria, quaj secus(/(}
10 basUicam sancli Pauli erant, ad solutidinem deducta innovavit, atque ordinalis scrvis
Dei monacbis, congregalionem post longum tempus constituit, ut ibidera die nocluque
Deo redderent laudes. llic gerocomium (/ , quod posl absidcm sancta- Dei Genitiicis ad
Prsesepe situm est, monasterium sancti Andreai apostoli, quod Barbaraj nuncupalur, ail
niraiam deductum deserlionem, in quo ncc unus habebatur (/') raonachus, ascilis niona-
15 chis ordinavit, ut utraquc monaslcria ad sanctam Dei Genitricera singulis diebus atque
noctibus Deo laudes canerent.

fj» Eo tempore Luilprandus rex donationcm patrimonii .\lpium Colziarum (^,, quam
Aripertus rex fecerat, hicquc repelierat, admonitione tanti viri, vcl increpatione reddi-
lam confirmavit (/). Hujus temporibus signum in lutia faclura est indictionc .\iv, et visa
est cruenla usque ad mediam noctem. Eo itaque tempore Teudo (m), dux gentis Bajoa-

5 riorum (n), ad apostoli beati Petri liraina, primus de genle eadem, occurrit, orationis
voto. Hujus teraporibus Anastasius imperalor classem navium prxparalam in partibus
Alexandrite direxil contra a Dco destructos (o) .\garenos, qui ad aliud versi consilium,
antequam pervenisscnt ad dcstinatum locura, ab itincre medio ad regiam regressi sunl
urbem, Theodosium orthodoxum inquirentes imperatorem clegerunt, atque coactum in
solio imperii confirmavcrunt. .\nastasius itaque cum civibus, vel quibus potuil de cser-
10 cilu munilam civilatom Nicaam perrexit : illic cum classe, in qua Theodosius fucral
imperator, dimicavit, et fere septem millia exercitus sunl intercmpla. Cujus .\nastasii
superata pars verbum jam immunitatis cxpetiil. Daloquc sibi sacramcnlo clericus faclus
atque presbyter est consecratus. Protinus etiam ut ingressus est memoratus Theodosius
regiam urbera, iraagincm illara venerandam, in qua sancla^ eranl scx synodi d.picta-, el

5 a Philippico nec dicendo fuerat dcposita, in prijtino crcxil loco, (jj) ita ut hujus fidei
fervorc omnis ab Ecclesia cessaret quiestio.

180 (7) Eo aulcra tcmporc fluvius qui appellatur Tibcris. alveura suum cgressus,

NOTLL.E M.\KGISALES FABROTTI.

(fl) C, curam suscepit. (frlC, conlrariorum. (c) C, porlicu. (.i) yuk Hnron. arf ami. 71*. totn IX. (r)C,
Petri. (/) C, rcsliluit. (</) Kflroii. n». 710. (/j) C, circa. (0 Rerontocomiuni. (ij C, linbilabat. (A) Coclia-
rum (I) f^iilf linron. aii inin. DomiiiiTia. (»i) Theodo. (11) Baugariorum. (0) dcstruendos. (p) in prisli-
num eresit locum alquc litulum. 17; Uuion. aiui. 717.

977 IILSTORIA BE VITIS ROM. PONT. — vS. GREGORIUS II. 978

sese pcr campestria dedit ; intumuit eliam inundalione aquarum multarum, et per por-
tam qua? Flaminia dicitur ingressus [a) est. Transcendit interea aliquibus in locis et
muros urbis, atque ultra basilicam sancti Marci per plateas se extendit, ita ut in via
o Lata ad unam et semis staluram aquam ejusdem fluminis excrevisset, atque a porta
beali Petri apostoli usque ad pontem Milvium aqute se distenderent, et juxta remissa
in ipsius fluminis alveum sc dedit (6) Domos itaque evertit, agros dissipavit, eradicans
arbusta et segetes. Nam nec serere ipso potuit tempore pars maxiraa Romanorum.
Pro hoc imminebat tribulatio magna. Per dies autem septem aqua Romam tenebat
10 pervasam. A domno itaque papa letaniee crebro fiebant. Cumque in oratione et letaniis
persisteret, post octavum jam diem misertus Deus, aquam amovit, et fluvius ad pro-
priura regrcssus esl alveum per xv indictionem.

isi Cumanum etiam castrum ipso fuerat tempore a Longobardis pacis dolo perva-
sum. Quo audito omnes sunt redditi tristes. Adhortans etiam sanctissimus pontifex, et
comraonens Longobardos ut redderent, qui si non acquiescerent, in iram se divinam
incidere pro dolo quem fecerant, suis scriplis detestabatur (c) ; nam cl munera eis dare
3 ut reslituerent voluit raulta, sed iin turgida mente neque monitis audire nec reddere
sunt passi (d). Unde nirais idem sanctus indoluit pontifex, seseque spei contulit divinre,
atque in munitione ducis Neapolitani et populi vacans, ducatum ei quaUter agerent
quotidie scribendo prajsentabat (e). Cujus raandato obedientes, consilio inito, racenia
ipsius castri virlute (/) sub nocturno ingressi sunt silentio. Joannes scilicet dum cum
10 Tlieodirao subdiacono et rectore [g) atque exercitu, ct Longobardos pene trecentos cum
Theodirao subdiacono el rectore (g) atque e.xercitu, et Longobardos pene trecentos cum
eorum castaldione (A) intcr.^^ecerunt, vivos etiam amplius quingentos comprehendentes
captas Neapolim duxerunt. Sic castrura recipere potuerunt. Pro cujus redemptione
septuagiola auri libras ipse sanclissiraus papa, sicut promiserat antea, dedit.

1S« llic Ilierusalera ecclesiara sanclam, quse multo fuera detecta tempore, et cir-
cumquaque porticus vetustate quassatas deductis cooperuit ac reparavit. Ambonem
etiam marmoreura in eadera ecclesia fecit, eamque diversis ditavit linteis atque minis-
teriis. Eodem tempore nefanda Agarenorura gens, cura jam Ilispaniurum provinciam
5 pcr decem tenerent annos pervasam, undecirao anno Rhodanura conabantur lluviura
Iransire, ad Francias occupandum, ubi Eudo prteerat. Qui facta Francorum generali
motione (/) contra Saracenos, eos circumdantes interfecerunt [j). Trecenta enim septua-
ginta quinque millia uno sunt die interfecti, ut ejusdem Eudonis Francorum ducis
missa pontifici epistola continebat. Milie tantum quingentos ex Francis fuisse mortuos
10 in eodem bello dixerunt [k). Abjiciens cjuod anno priumisso in benedictionera a prse-
diclo viro cis direclis (/) trihus spongiis, iiuibus ad usds mcn.sa> ponlificis apponuntur,
in liora qua bcUum commiltcbatur, idem Eudo Aquitania; princcps populo suo per
modicas partes Iribuens ad sumendum eis, ncc unus vulneratus est, nec mortuus ex
liis qui participati sunt. Eo quoque temporo in Campania.' partibus comhustum triti-
15 cum, hordeum, seu logumina, quasi pluvia iii loco (juodara e cuelo missa sunt. Ilic
quadragesinali tempore, ut in quinla feria ji'jiiiuinii alquo missarum celebritas ficret in
ecclesiis, ([uod n(jii agcbalur, iii^liluit. Oratorium saiu! in patriarcliio iii iiiiiiiinc beati
Potri aposloli diversis ornatum inctallis a novo rc.Iecit (/»), cl. (■iiciiiiiiiiiaqiic allaris pa-
rietes deargentavit, ac depinxit duodecim apostolos, (]ui pcii.>, libia» cciilum ct octua-

NOTULyE MAnGINAMCS FAllHOrn.

(a) cgrossus. (h) B, remissa ojusdeiu lUuninis scdcderint. (c) U, protcslab. (d) Vide liaroii. ad ann.
I)c)miiii7\5. (c) pra^slabat. (/") IJ, v(>r8uli,veliiri. (;/) conc.ctoro. (/i) castaido. (/) C.muiiiliouc. (j) yiUc
Baron. ad anii. Domiiii 72."i. (A) libolio didcbat. (/) C, illrcctum. (m) G, fecit.

979 ANASTASIJ BmLIOTIIi:CAHII. 980

20 giiila. Jllis Intcrua dicbus ConstaiiUnopolis bienniuin csl a ncc dicendis (a) Agarcnis

obsessa. Scd llco cis contrario rnaxiina illic eorum partc faine ac bello iiiterein|ila

confusi rccesscruiil Lcono principc ; nam et ejusdem cLvilatis populuin treccnla dictuin

cst liiillia diveisi scxus cl lelatis fuissc necessitale vastaluin pestiJcnliae (6).

1193 (c) Eo namque tcmpore moiibus ccrlc Iloncsta el nomine pontificis mater ab
hac vita subtracta est. Post ciijus obilum Gregorius domum propriam in honorem
sanctae Christi marlyiis Agathaj, additis a fundamenlo cocnaculis, vcl quae monastc-
ria {(l) erant neccssaria a iiovo constru.\it. Pra;dia illic [c) urbana vel rustica pro
5 monaclioiuin ohlulil ncccssitatc. Fccit aulcm in cadcm ecclesia beata3 Agathai cibo-
rium ex argcnto, quod pcns. libras scplingcntas et viginli {f) ; arcus argent. scx
pens. sing. lib. quindccim, canistra dcccm, pens. sing. lib. duodecim, et alia dona
multa largilus est. Eo tcmpore caslrum cst Narni;e a Longobardis pervasum. Rex
vero Longobardorum Luitprandus, gcnerali molionc facta, Ravennam progrcssus esl,
10 ati|ae illam ohsedil [ler dies aliquol ct castrum pcrvadens, classcs caplas abslulit
plures el opes abstulil innumcras (y). Post alipuot dics Basilius dux, Jordanes
chartulaiius, et Joanncs subdiaconus, cognomento Lurion, consilium inieruiit ut pon-
tificem interficcrcnl. Quihus asscnsum Marinus, imperialis spatarius, qui riomanum
ducatuni tenehat, a regia missus urbe, impcralorc mandanlc, hoc prohavit ; scd tem-
13 pus invcnire non polucruiit, quia Dei judicio dissolutus et contractus est, cl sic a
Ilorna rececssit. Postmoduin Paulus patricius el cxarchus missus in Ilaliam esl, qui
deiuio, ul hoc scelus perriceieiil, incditahaiiliir. niniiuin crtnsilium Itomanis palcfac-
tuiii e.il, qui iiiortc (/j) cuncli Joidanem interfeccruiit et Joanncin Lurioncm. Basilius
vcro, nionachus lactus, in loco quodam rclrusus vitam finivit. Paulus vero exarchus
20 imperatoris jussionc cumdem ponlificcm conabatur interCccrc, eoque censum in pro-
vincia ponere praspcdichat, el cogilaret suis opibus ecclesias denudare, sicut in ca;-
teris actum est locis, atque aliuni in ejus ordinarel loco. Post hunc spatharius cum
jussionihus missus cst alter, ul Ponlifex a sua sede amoverelur. Denuo Paulus patria
cius ad pcrficiendum lale scclus, qiios seducerc poluit ex Ravenna {{] cum suo
25 comite, alque ax castris aliquos niisit. Scd motis Romanis, atque undique I»ngo-
bardis pro defensione pontificis in Salario pontc Spoletini, alque hinc inde duces
Longiihardorum circumdantcs llomanorum fincs hoc pr;cpedierunt.

1*4 Jussionihus itaque postmodum missis dccrcvcrat impcralor (_/), ul nulla ima-
go cujuslibet sancti, aut inartj'ris, aut angeli ubicunquc habcrelur (k), maledicla
enim omnia asserebat, el si acquiescerel in hoc ponlifcx, graliam imperaloris lia-
herol ; si et hoc fieri pr;cpedirct, a suo gradu dcciderel. Ilcspiciens crgo pius vir
5 profauam principis jussioncm, jam contra impcratorem quasi contra hoslcm se ar-
mavil, renuens hicresim ejus, scribens ubiquc caverc se Cliristianos, co quod orta
fuissel impictas lalis (/). Igitur permoli oinncs Penlapolonses alque Vcneliarum exer-
cilus contra imperatoris jussioncm restituerunt, diccntcs, nunqu.im se in cjusdem
ponlificis condescendere nece, sed pro ejus magis defcnsione viriliter dccerlarc. lla
10 ut anathemati Paulum cxarchum, vcl qui eum direxrral (m\ ejusque conscnlaneos
submitlunt, sperncnlcs ordinationem ejus sibi omnes ubiqiie in Italia duces elegc-
runt (ii), atque sic de ponlificis deque sua immunitale cuncli sludebanl. Cognita
vero imperatoris nequitia, omnis Italia consilium iniit ut sibi cligerent imperalorem

NOTULiE MARGISALES FABBOTTI.

(n) C, noi) noniin in'l'=. (/>) n>'. rjiio pnpiiln vorii i-jusilein rivilati.<5ccn millia (livprs-^c .rtatis pcstilentia
vaptnnte psrierunt. {r) linron. ad ann.lM. ((<i nionaslcrin. (f) B. iiii. ;r) C, 2-2. (g\ Baron. atue. ~'2f'.
(A)B, moti. (i) Havcnnatibus. i>") Lco impcr. (A| sed omnes jur.scTat ficponi, et inccndi. (/) que orla
fuisset impictalem. B. (i») B, qui ilhid edictum rjircxeral. (n) B, mori oiipercnt.

981 lilSTUUIA DE YITIS ROM. PONT. — S. GREGORIUS II. '^82

el Constanlinopolim ducerent. Sed comijescunil lale consilium pontifex, sperans coii-

13 vcroioneni principis. Ipsis interea diebus Exiiilaralus, dux ^'eapolis, deceplus diabo"
lica instigalione cura filio suo Adiiano (a) Gampaiiife partes tcnuit, sedueens popu-
luni, iit obedircnt imperalori et occiderent pontificem. Tunc Romani omnes cum
scculi comprehcnderunt, et cuin fiiio suo inlerrccerunt. Posl hunc [h) et Pctrum du-
ccm, dicentem contr.a pontiQcem imperalori scripsisse (t), tuibaveruat.

fS5 Igitur dissensione facla in partibus Ravenna», alii consentientes impielati (a") im-
pcratoris, alii cum pontificc et fidelibus se tenentes, intra (c) eos contcntione mota,
Paulum patricium occiderunt. Longobardis vero /Emclia; caslra Ferorianus, Muntebelli,
Verablum (/") cum suis oppidis Buxo et rerniclcta (jr), Pentapolis quocjue et Auximana
5 civitas se tradiderunt. Post aliquod vero tempus Eutycbium patricium eunuchum, qui
dudum cxarchus fuerat, Neapolim misit imperator, ul illud quod exarchus Paulus, spa-
tharii quoque et cfeteri malorum consiliatores facere nequiverunt, pcrficeret ille ; sed
ncc sic, innuente (/() Dco, latuil miserabilis dolus, sed claruit cunclis pessimum consi-
lium, quia {i) Christi violare conabantur ecclesias, ct perdere cunctos atque diripcre

10 oranium bona (j). Cumque mitteret hominem proprium Romara cum scriptis suis, in
quibus continebatur, ul pontifex occideretur cum optimatibus Roraaj, agnita crudeli^-
sima insania protinus ipsum pratiicium raissum [k) occidere voluerunt, nisi defensio
pontificis nimia priEpcdiset. Verum eumdem aniithematizaverunt Eut^chium exarchum,
sese magni cum parvis conslringenlcs sacramcnto nunquain pontificeni Christiana; fidei

15 zelotem et Ecclesiarum defensorem se permittere noceri, aut amovcii, sed mori pro
illius salute essent oranes parali. Munera tunc hinc inde ducibus Longobaidorura et
regi pollicentes (/) plurima, ut ab juvamine desisteient pontificis per suos Icgalos patri-
cius ille suadebat. Qui rescripsit {tn) detestandain viri dolositatem dcspicientes, una se
quasi fratres fldci catena constrinxcrunt Romani atquc Lungobardi, desiderantes cuncti

20 raortera j^ro defensione pontificis sustincrc gloriosara, nunquam illum passuri perferre
molestiam, pro fide vera et Christianorum certanteni («) salute. His ita se habentibus,
elegit majus prfesidium pater (o) ille destribuere paupeiibus largissima manu qufe
reperiebat, incumbens orationibus et jejuniis, et Ictaniis Dcum quotidie dcprecabatur.
Et spe ita manebat sempcr fultus plus quam hominura, gratias tanien voluntati po-

23 puli referens pro mcntis proposito, blando omnes sermonc, ut bonis ia Dcum pro-
ficerent actibus ct in fide persisterent, rogabat, sed ne desistercnt ab amore vel
fide Romani imperii admonebat. (/;) Sic cunctorum coida raoUiebat, ct dolores con-
tinuos mitigabat.

INfi Eodem temporc per xi indict. dulo a Loiigobardis pervasum cst Sucriensc
caslcllum, quod per cenlum quadraginta dies (q) ab eisdem Longobardis possessum
est. Sed pontificis raultis conlinuis scriptis atque commoniliouibus ad regcm missis,
quanivis multis datis muncribus, sall:m (/) omniluis suis nudatum opibus, castrum
5 donationcm bcatissimis apostulis Pctro et Paulo aiilefatam emiltci.s l.ongubardorum
rcx restituit atque donavit. Co autcm tcmporc, iiuiicliuiic xii, mensc Jaauario, pcr
dcccm ct amplius dies slclla, qufe Antifer (*•) vccilatur, cum radiis in coulo aii^ja-
riiit ia Occiduo, {/) cujus radii partes Aquiloiiis respiiicbanl, ct usquo ad mcdium
co-ium se extemlebant. Eo vero lcmporo sicpius dicti Eutychius patricius et Luit-

10 prandus rex iaicrunl consiliuin ncfarium, ut congrcgatis cxcrcitibus rex subjiceret

NOTUI..I-: JIAIIGINALKS rAHHOTTI.

( a) B, Andriano. (A) Post hnc. (c) M, (liccnl-^s turli.-ili qiioii riiMlr;i pnnlilicom qunque scripslssct
((OpriiyitiUi. ((Oiiitnr. (/) l'Vonlaiiii. Md ilolli. V.MiuiVu.n. Oi) IVrsicoda.C. Pr.wuHn. (/i) .juli.^nl.'. (i)n,
quo. p) 13, oiiiniaioca. (/0 scntoiiLia iloiiiaiii piuliiiiis i|i.^uis l'dliioii iiiissiiia. (/'; pollic.-iis. (;») 13. ox
8crip'is. (n) ccrtunlos. (o) papn. (ji) Uuroit. a i miii. 1Z< in iiiic. (</) 11. l'l ilies. (r) taincn. (i) C, auri-
fer, /". Lucifcr. {t) Daron. ann. 1-i'X

983 ANARTASll Hini.KiTllKCAnil. !)81

duces Spololanum et Benevenlanum, et exaiclius llomam, el quie pridem de ponli-
iicis persona jussus fucrat, implcrct. Qui rex Spoletam vcniens, susceptis ab ulri?(]ue
ducibus sacramcntis atque obsidibus, cum tota sua cohorte {a) in Neronis campum
secessit. Ad quem egressus pontifex, eique prfesentalus, studuit ut potuil regis mol-
lo lirc animiiin commonitione pia, ita ut sc prosterneret ejus pedibus, et promitterct
sc nulli iiiferre l;r'sioncm : alque sic ad lantam compunctionem piis monitis flexus
est, ut qu;i' fuerat indutus, exueret, et antc corpus apostoli poneret mantuTi, armi-
lausiara (/>), balteum, spatam atquc ensem deauratum, necnon coronam aurcam el
crucem argenleam. Post oralionem factam obsecravit ponlificem ut memoratum exar-
20 chum ad pacis concordiam suscipere dignaretur, quod et faclum est. El sic recessit
rege declinanle a malis, quibus inierat, consiliis cum exarcho.

IS» Igitur exarcho Hom;r moranli, vcnit iii partibus Tuscia; in castrum Manlu-
riancnse (c) quidam scductor, Tibcrius nomine, cui cognomen eral Pelasius, qui sibi
regnum llomani imperii usiirpare conabatur. Leviores quoque decipiens ita ut Man-
turianenses, Lunenses atque Bledani [d) ei sacramenla prtcstitissent. Exarchus vern,
5 htec audiens, turbatus est, quem sanctissimus papa confortans, el cum co proccr. -
Ecclesire mittens atque exercitus profecti sunt. Qui venienles, in Mantuariancnsi cas-
tello ibidem Petasius intercmptus est. Cujus abscissum caput Constanlinopolim ad
principem missum est, et ncc sic Romanis plenam gratiam iargitus est imperalor.

t8S Nam pof^t ha'C claruit cjusdem imperatoTis malitia, pro qua persequebalur
pontificem, ita ut compcllerct omnes Constantinopolim habitantes, tam virlute (e)
quamquo blandimentis, ut deponerent, ubicunque haberenlur, imagines tam Salvaloris
quamque cjus Genitricis sanctfe vel omnium sanctorum, easque in medio civilatis,
5 quod dicere crudele est, igni cremarent, ct omnes dealbarent dcpictas ecclcsias. El
quia plerique ex ejusdem civitatis populo tale scelus fieri pra;pediebant, aliquanti
capite truncati, alii partem (/") corporis excisi, pa^nam pertulerunl. Pro qua causa
ctiani Gornianum, sanctai Constantinopolitan;e Ecclcsioe antistitem, eo quod ei consen-
suiii pr;i'bcre noluisset, pontificalu privavit isdem imperalor, sibique complicem .\nas-
10 tasium presbylerum in ejus loco (g) coiistiluit. Qui missa Ro«iam synodica dum lal
hasrcsi eum consenticntem reperiret, vir sanctus non consuit cum fralrcm aul consa-
cerdolem solito vocari, sed rescriptis coramonitoriis nisi ad catholicam convcrleretur
fidem etiam extorrem a sacerdotali officio esse mandavil. Impcralori quoquc suadcns
salutaria, ut a lali cxsecrabili miseria decKnaret, scriptis commonuit.

IS» llic fecit calicem aureum pr;vcipuum divcrsis urnatum lapidibus preliosis,
pciis. lib. x\x ; similiter et patenam aureara, pens. lib. xxviii ct semis. llic dimi-
sit omni clcro, monasteriis, diaconia' et mansionariis solidos duo millia centum soxa-
ginta, et ad luminaria beali Pclri apostoli solidos milc. Hic fccil ordinationes quinque,
diaconos quatuor, episcopos per diversa loca cenlum quinquaginla. Qui eliam sepuUus
esl ad beatum Petriim apostolum sub die iii Idus Februarii, in dict. xiv, Leonc et
Constantino imperatoribus. Et cessa^it episcopalus dies quinque mensem unum.

KOTUL.E MARGIHALF.S FABROTri.

(a) cum omni suo excrcitu. (b) Arniiilas sive H. annillariam. ;<■, Mantuariancnso. C. Maluranens>«.
(il) Blerani C. [e) vi. (/) in aliqua parlc. (g) locum.

VARI.K LEC.TIONES.

E.V codice Fantcsiaiio \ bardos pene Ircccnlos cum corum Caf^taldio inter-

__ fecerunt.

Ntim. in. lin 1, scdil annos xv, mons viii, dios Siiiii. iSTi, lin \ HiixO Porsicct«.

xsiy : posl paticos verstis m Co<l. Fanies. Foliiim in- Siim. ls<">. lin l. porsuasum csl, sulriensectfiitcl-

k'(jnim dee.<:l. lum. lin .5, anteratus cmittens Langobardorum rcx,

Ntim. \Sl, lii) 11. scquiliir le.rlu.< F'inics ct Longo- lin 19, spalani nlque ensem doauratos. •

983

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GREGORIUS II.

9SG

Num. 187, lini, ita ut Mantuarienses.Lunenses,
atque Blerani.

Ex codicc Yallicellano.

Num. 177, tin 1, cod. Vallicel., Gregorius natione
Romanus. Ibid. annos 15, menses 9, dies 22, qui a
parva aetate in patr. niitritus, subdiaconus faotus,
deinde ad diaconatus ordinem provectus cst. Et
cum. lin 6. regiam provectus ad urbem ost. Erat
autem vircastus. tin 8, concordnt cum Rcrj., Max-. et
Tfiuan. lin l(i, impugnator.Hujus temporibus Joan-
nes Constantinopolitanus antistes synodicam ei mi-
sit,atque ad eum rescriptis idem usus est pontife.x,
etc, ul in secl. seq.

Num. 158. lin. 2, cod. Valliccl. llic trabes in ba-
silica. B. Pauli vetustate quassatas mutavit ; et ma-
ximam cooperuit partem basilica? qua^ ceciderat ; et
altare a novo refecit; et ciborium argcnteum pari-
ter, quod fuerat ruina quassatum ; ecclcsiam quo-
que S. Laurentii foris murum sitam. lin 7 utro-
hique cancordat cum Rcq., Max-. ct Tliimn. lin 10,
ad Christum convertit; et maximam partcm, etc.,
ut laudd. codcl. E.tciiJC tainen vocem beatus cujua
loco noster ms. libcr hahct, vencrabili; ; lin 1 1 , beati
Pauli apostoli erant. Ibid. atque servis Dei niona-
chis congregationem post longum tempus consti-
tuens, ut per diem et per noctem laudes Dco dice-
rent, instituit. Gerontocomium etiam, quod juxta
ecclcsiam sanctaj Dei Genitricis ad Prajsepe situm
est, monasteriumque juxta positum sancti .\ndrea!
apostoli. Lin 16, concordat cum laudd. codd., cxcepto
vcrbo, agerent, cujus loco Fallicel. cod. Iiahet age-
retur.

Num. 179, lin i,cod. Vallicel, Alpmm Cottiarum.
/in 3, reddita confirmavit. Tunc etiam, etc, ut cod
Rcq.Ma:, et Thuan.lin 4, co quoque tempore Theodo
dux gentis Bajoariorumcum atiis,(?^('. ut laudd codd,
cum quibus concordal etiam linl. tin><, destruendos.
tin ead, concilium ilcm lin eadem porvenerunt...
apnd regiam rcgressi urbem. /in 11, Anastasius vero
cum civibus vel cum eis etc usque ad dimicavit.fo?!-
cordat cum Reij et Tliuan. lin 13 ut cod Reij, Maz el
Thuan, lin 15, Anastasius clericus factus. lin 17,
fuerant deposit» in pristinnm erexit titulum atque
locum.

Num. 180, lin 1, eo itaque tempore fluvius qui
Tybcris appellatur, clc, ut codd Rej.Maz et Tliuun,
cum quihus concordat lin 5 et 10, lin 3, transcendit
itamie aliquibus locis muros,atque usquc basilicam
lin 5. aqua. lin G. B. Petri, usquc. lin 8, evellens et
eradicans, ibid scgetes. Ipso tempore parti maximE
Romanorum pro hoc. lin 10, tenebat. tin 12, est
Deus tin uU verha per 15 indictionem desunt innos-
tro cod.

Num. 181, lin 1, cum e. c. fuerat a Longobardis
lin 2, quo audilo Romani valdc sunt omncs contri-
stati, etc, ut cod Reij, il/ni^ et Thunn, c.rccptis /lis :
nempe Langobardos, ut ipsum, lin 4 ;// iidcm cod.
usque ad verbum restituercnt. lin (>, n,cque monita
eijus audire, nnc castrum cum rcddere passi sunt,
iinearf.^nimis idem pontifex ind.itJi 7,m admonitio-
ncm. tin 8, eis qualiter hoc ageront ihid praistabat.
Iin9,utiidem codd lin. 11, Langobardos, /in 12,
Castaldo. tin 13, ut iidcm codd.

Num. 182, lin 1, eo temporc Jcrusalem Ecclosiam
sanctam. ihid. distecta toinpore. lin 'i, ministeriis.
Ilic (|uadragesimali teinpore ut V feria missarum
cclcbrilas linrl in Ecfli'sia,qu,T3 antra non agciiatur,
instituil . ()raloi'iuiii Usann;c in patriarchio in nomi-
ne beati Pelri apostoli diversis ornalum motallisa
novo fecit. Domum quoquc propriam, post matris
obitum,in honorom sanct.'i' C.hristi martyrisAgathfe
additis a fundamentocTnaculis,vcl qu.-c inonaslcrio
erant necessaria a novo cnnstruxit. Prajdla illic
urbana et rustica pro monachoruin ncccssitato ob-
tiilil ; atque riliorium in cadem ccclesia siiper allarn
construxit. Kodcm lcmporo, ctc. Il.TC liahcnlur in
editione lin 17 st 20 hujus nnm.ntque lin 2.scgucnlis.

\ oidina tuihato. item lin 4,uec dicenda Agarenorum
gens a loeo qui Septa dicitur ex Africa transfretan-
tes, etc., ut Reg. Muz ecThnan hoc loco usquc ud illa
vcrha, participati sunt. Excipe tamen h.rc : intere-
mcrunt ex e\s,omissis uno die : itcm in benedictio-
ne... ad sumendum (ut i\Iax,) et ne unus quidem...
e.t his qui inde pnrticipati sunt. Illis pvxterea diebus,
etc, ut infra laudd Codd. linea 22, lin 23 concordat
cum ii.vlem codd. excepta voce navibus, cujus loco
Vallicel. cod. habet, manibus.

Num. 183, (iaeal, cod. Fallicel.,Eodem tempore
Narnia civitas a Longobardis pervasa est. Rexvero
Longobardorum Leuzprandus, generali motione fa-
cta, Ravennam pergressus est, etc.,«i infra lin 10,
inedit. lin 10,11. Gastrum pervadens cIusis,captoeo
plures secum abstulit,et opes tulit innumeras. Post
aliquod tempus. tiii 13, concordat ciim Rei;., Maz.
ct Thuan. et ila lin 15, 20 c/ 27. lin 16, Dei judicio
Marinus dissolntus est, et contractus. liii 18, hoc

n scelus ipsi porfieerent, meditabatur. Ibid. quorum
consilio Romanis patefacto. Joannem interfecerunt.
liii 20, finivit. In illis diebus imperatoris jussione
Paulus patricius,qui exarchus fuerat eundem Pon-
tificem conabatur interficere. lin 22, praipediebat;
et suis opibus ecclesias dcnudare, sicut in ccteris
fccerat locis; atque alium in ejus ordinaret locum,
nitebatur. Post hunc spatarius missus cst allercum
jussionibus, ut.

Num. 184, linca 1, cod. Yaliiccl. concordat cuiii
Recj., Maz. et Tliuan. et ita lin 2, 14, 15 et 18. lin 3,
pontifex Romanus. lin 4, si hoc iieri pra^p. a. s. g.
discederet. Despiciens ego vir venerandus profa-
nam. lin 7, vo.c talis deest.tin 9. neccm. tiii ll,sub-
mitterent. Spernentes quoque ordinationes exar-
chi, sibi omnes. lin 16 t6 Neapolis deest. lin 17,
Hadriano.

.V)()?(. 185. lin i,cod. Vallicel concordat cum ReQ.,
Maz. ct Thu. et ita lin 0, 8, 15, 22 et 23, lin 3, Lan-

p gobardis. Ibid. Ferromannus Monte belli Bononia

^ eum suis oppidulis Buxo et Persiceda. lin 9, pessi-
mum concilium. lin 13 et 14 ut laudd. codd .Ibidem.
nisi nimia defensio pontificis pivepediret. Tunc
cundem Eutichium et c.xarchum anathcmatizave-
runt,se se. lin 17,noceri,sed mori essent pro ipsius
salute omnes parali. Tunc munera hinc et inde
ducibus Langobardorum et regi pollicens plurima,
ul a. Un 19, qui rescriplis detestandum viri dolo-
sitatem decipientes. lin 21, atque Langobardi. iin
24 praasidium papa distribuere scilicct pauperibus
largissima manu qureque. lin 25 et jejuniis, laita-
niis quoque Doum quotidic deprecans, et spe ista.
ii»28,persistcrent ob amoremvel fidem Rom.imp.
admonebat. Sic totorum corda, etc.

Num. 1H6, in. 1, cod. Vailicel., Eo temporc dolo
a Langobardis pervasura cst Sutricnse Gastellum.
liii 2, Langobardis et ita ubiquc.tin 3,concordatcuin
Rcij., Maz. et Thuan. lin 4, ut laiidd. codd.,c.vceptis
his in fine, ncmpe : donavil. Post aliquod tempus

D idem rcx,goncrali facla motione,ut subjiceret duces
Spoiitinum, ct Beneventanum, susceptis ab ipsis
ducibus sacramentis, atque obsidibus, cum omni
suo oxercilu in Neronis campo conveuit. Ad (iiiem
egressus pontifcx,eique se prn^sentans regismollivit
animum commonitione pia,etc.M/ in cdit. lin i6,lin
17, l.-csioncm, el sio rccoderc. Nam ad tantam com-
punctionem piis monitis ejus flexus est. lin l8,pone-
rel; poslque facta oralionc rccedcrci.Suggessenint
autem ei plurimi,ut illa (|ii;e inipcralor mandabal,
cum cxarchoimplerct; sed comiiionitiis blandasu;i-
sione pontilicia vidit non expedire. Sed ud parlem
flcxus salulis, illa fecil qnibus instilutus crat, noc
consonsit pravis consiliis; ct recessit mitis, qui ve-
iicrat lerus.Sic conipressa est adversantium malilia
rege (leclinante a inalis,quai suggercbaiit consiliis,
Post paucos vero dics claruit malilia imperatoris,
pro qua pcrsequebalur pontiliccin, etc, ut infra
num. \KH. lin. I.

087

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

iXum. lAS. /;/( 2, cod. Vcilliccl., habitaiites Cun.s- \
tantiiiopolim tam vi, quam blandimeiitis, ul ilc\to-
nerrnt omncs imapines ul)iruin(iuchaberenlur, tam
Salvaloris, (luani e.jus sancl;e Dci (icnilricis.vcl om-
nium sanctoruin, ct cas, lin 5, crudele esl,inceiule-
ront; ct riuia mulli cx eis tale scclus pr.ic|jeiJiebaiil.
liii 7, alii iu arKiua parle corporis paenam pcrlule-
runl,t7c. ul Iduild. codd. cvceplis liis : in ft.jus locum :
proijiiibiis ms. libcr Valliccl. Iiabel in cjus loco. lin
1 1 , lU laudd. codd. el itu ibidcin priino et secundo
loco, (ilque lin 13 ct \ 'i. liii 15, ut codd. l\e(i., Mux,,ct
Thuan.

Num. 1.S9, lin 4, coi/. ra//(e(,'/.,liic fccit ordinalio-
ncs V, prcsbytcros x.\xv,diaconos iv,episcopos por
diversa loca cxi.ix. Qui ctiam sepultus est in basi-
lica B. Petri apostoli sub dic x mensis Februarii,
indictione xiv, ct ccssavit episcopalus dios xxxv.

Apud Fabrotlum codicc Freheri.

Num. \~1, lin \, A. annos 5, m. 8. d. 2i, B, m.
h, ilies H. lin '.», ecclesiasticorum dogmatuin, li.
contrariorum.

Num. \~S,lin '», ciborium,B. lin \C), B, habitabal
monachus.

Num. \79, iinb, AB, Bavariorum, lin 17, B, Phi-
lippico h.i^retico.

Piuin. 180, /in .3, B. cgressus.

Nuin. I8l, lin 4, AB, protcslalialur. lin 0, A, ne-
quc moiiita audiebanl, nec reddebant. lin H cl 9,
A B, pr.T.slabat.

Num. |S2, lin 1, A, munitione B.

jViim. 183, /i)i 7, AB, lib. 20. /m 1."), AB, iiian--
danto praibuit. /i«21, eo quod pra;i).

!Sum. 184, lin 4, dcspiciens ergo.

Num. 18.5, lin 8, AB,jubcnte Dco./iVi I."), B(Mieven-
lano exarcho.

A^iim. 186, lin I, AB. Sulricnsc. lin II, A, lione-
vcntanum exarcho. lin 12, B, jussa lueraul expie- p
rcl lin 22, A, qu.-e inicrat. ^

Num. 187, /«■« 3, AB, lcviores quousque.

.YiiHi. 189, lin 8 ct 9, A, episcopatus dies 35.

Ex codice Regio, Mauirino ct Thunno.

Num. 177, lin 2, mens 9, d. 11. lin 3,qui a parva
aet. in p. nut subdi,aconus,at sac faclus bibl i.cstc.
cnm pub sanclic meinoria; d. S. Pet el deiiide. iM,
in Pat nutritus sub sanctissimo memorato doiiiino
S. P. ot subdiaconus, atiiue sac 1'. bibl illi esl cura
eom atque a Jusliniano pr. inq dc q. c. o. r. v. s. q.
undo ad diaconatus ordinein p. est, ct cum viro
sanoto nonslantino P. rogiam profeclus cst uibem,
orut anlom vir). lin 8, divinis Scripluris. lin lO, iu
dio. lin II. juss a norla S. Laur.

Num. 178, lin 2,hic trabcs in ccclesia bcati Pauli
apost votustatc quassatas mutavit, et maximain
cooporuit partcm basilica:, qu.c cecidcrat, el allare
a novo rcfccit quassatuin ruina,el ciborium urgen- D
tcum, parilcrqtie fuerat, cccl qiioiiue (;!/, refeoit et
ciliorinm arj^enteum, paritcn^uc fucral quassaluni
riiina ccclesiam (].) s. Laur foris murum silara^qua-.
lin 7 temporis. /i;i eadcin, reduxit, diversas quoque
b.asilicas i. r. P. rcnovavit. lin 10, ad Christum c.
cl. m.aximam partem gontis ejusdcm sancli baptis-
matis unda lavit. llic etiani bcatus papa nion.iste-
ria,qu.i?soous. /iVi II, atquc servi Doi monachis c.
p. I. t. conslituons, ut prr dicm et noctcin laudes
poo dicoronl ccnstituit. Gerontocomium, quod crat
juxta ecclosiam sancl.-c Dei Gcnitricis ad P. siluui
est, monastoriuin'iue juxta positum s. Andr. aposl.
/iii l(),in quibus n. v. h. m. restaurans,el mouachos
faciens ordinavit, ul pcrdiemct noctera laudesDco
in ecclesia oadein sancl.-c Dci Genilricis cottidianis
agerpnt dicbiis.ot manot nunc usquc pia ejus ordi-
nalio. Et lonipDro Liiilprnndiis.

Num. 179, lin 1, B, Coctiarum. Un 2, pelierat^J/,

reporicrat; lin 4. Tunc eliam 14 indict. sign. in 1. f.
cst, el visa esl cr. lin. ead. eoquuque teuip. Theo-
dorus dux gent. Baugarior. cum aliis gontissuajad
B. l-". aposl. limina orationib voto pr. dc g. e. orc.
Hujus etiaiu leinp. lin C, in pailes. liu 8,destruen-
dos. lin ead., pervenirent. lin 9, apud reg. lin 11,
civibus, et cum eis, quos potuit babere de excicitu
niunita civilate Nica.'a obvius cxiit. Pergens iiaque
illuc cuni classe, Theodosius imper. cum eo diiiiicat
(jV, diuiicavit). lin 13,exerc. Anastasii s. i. Cunique
Anaslasii pars supeyutaesset, vei-bum immunilalis
ab eo expetivit.Dato itaque sibi sacramento. /in 17,
in qua acta sex sancta; synodi crant dcpicUe, et a
Phiiippo ncc dic. fuerant depotitce, in pristinum
erexit titulum atque locum.

Num. 1^(0, lin \, eo quoque temporo (luv. qui
Tib. appell. al. s.eg. per campestria se dedit.intii-
mesceiis inundationeaquarum, et por p. /in..{.lr'ris
muros, atque usque in basilicain. lin 7, romissnm
iii ips. lin 8, dissip, evellons, ct eradicans a. el s.
nain ncc scrcre ipso t. p. m. r. ct per hoc im. lin 10.
por dies etiam. lin 12, esl Deus, aq. a. liti ead., ct
lUiv. pr, reg. est alv. xv indict.

;Yii»!. 181, lin 2, Romani omnos sunt contristati
dc castri pcrdilione..\dortatusest ctiam vcnorabilis
pontif.ctcommonuitLongobardoFuleum nddorenl.
Quod si non adi]. in i. eos d. i. lin 4, protcstabatur.
Munora cis cliam darcmulta.ut illus sibi reslilu.s.
lin 6, m. monita ejus a ncquc castrum cuni r. p. s.
lin cad. nimis idem pontifex ind. tin 7, snei div.
cont. atque in admonitionom. d. lin 3, q. na-c ag.
ib. pr.Tcstabat, iin. 9, castri viri virtutis sub. i\. s.
ing, s. lin 10, Theoduno. lin (2, castaldo. liu 13,
sicque castrum receperunt. /iii 1 'i,venerabili3 papa
si. a. p. d.

A'ii)« 182, liii 1. Eo tempore Hier. eccl., scilicet
s. Crucis, qu« multo lucrat disleclat. /in 3.. \iMb'iii.
marmor. lin. 4, ministr.Hic quabragesimali lciiip.
ut V. feria missarum celebritas (ierol in cclcsia,
quod antca non agebatur,instituit, ut. lin lOoralo-
rium Osanna; in. lin 20, a. n. fecit.Domum quoquc
propriam post malris obitum, ut. tin 2 niim. (cij.
tin 4, monasterio. lin 5 cjusd. num. ncc obt. atquo
ciboriuui in cadem ecclesia super allareconstnixit.
Eodcm tempore nec diccnda .Agarcnorum pons a
loco, i|ui Copta dicitur, ex .\frica Iransfivtaiilo?.
llispaniara ingressi, maximam nartem p>'nli5 illiiis
cum oorum rogc occidcrunl : reliquos omnes subdi-
derunt cum suis bonis. ot ita eandoin provinciam
annis decom possederunt. Undecimo voro anno cum
uxorilius et parvulis vcnicnlos .^quit.iniam Gallia'
provinoiam qnnsi hahitaturi ingressi sunl. Carolus
tunc 1'rancorum princcps cum Eudonc .\quilani.r
principe discordiam habebat.Qui taracn iu unura so
cnnjungentes,contraeosdpmSaracenospari consilio
dimicaverunt. Facta esl autcm r-ancoruni generalis
motio contracos.ct circumdan'es 003 intoromcrur.t
uno dio cx ois ncci.xxv millia, cx Krancoruin voro
partc mille tantum quingcnti inlcricrunl, ut Fran-
coruin missa pontilici cpistola conlincbnt. Qui pnn-
tifex aniio pr.emisso in lienodiclionem cis din-xoral
tres spongias, quibus ad usiini inons.T ponlilices
utcbantur. Ex quibus Eudo ..Vquit. princops pdniib.
suo pcr modicas parlo.s (ribuit assuiiienduin .W, ad
sumendum) el ne quidom uiius vuliieralus csl. aul
morluus cxbisqui inde parlicipali sunl.Eo quoquo
lcmpore, iil lin 16, cl ordcum, lin 17, mis..(a siinl.
nic quadrag. ///<• rcfielunlur. qu.v jam oatitn sunt.
tin 2, orat. s&nc. supra nuycm. Usanme. tin 2ii,focil.
et circumquaque altare p. lin 20, illis pwlcroa dio-
bus const. bicnnio cst a nec dic. .A. niari obs. tin
23, maxiraa pars eoruin fame, frigore. bollo pef;li-
lcntiaquc porierunt. ac sic porlpsi obsidionis runi
navibus suis confusi ivc«sseriiii(. Do pnpiilu voro
u.jusdcra civitatisccc milliadiversj! xtalis pcslilcn-
lia vastantc pcricruut.

989

IIISTOIIIA DE VITIS ROM. PONT.— S. GREGORIUS II.

990

Num. 183, lin 1, co iiamque temporc moribus
certa Honesta pont. mater. iiii2, obiit.domum pr.
in hon. lin 4, nionaslerio. Un 6, lib. 6, arcus arg.
lin 7, lib. 12, et alia ilona m. 1. est {)!, lib. 15, ca-
nistra 10, pcns. similiter lib. 12, etc;. Eodcm tem-

Eore Narnia civitas pervasa est. Rex (J/, a Longo-
ardis pervasa cst./in 10, pergressus, /»i ll,perv.
clusis, capto eo (.V, ))erv. capto eo plures abstulit)
et ope3tulitiniiuraeras.PostaliquottempusB,/irtl3,
Quibus Marinus imper. lin 15, mand. assonsuni
prajbuit. lin 16, jud. dissol. est, et cont. Ua 17
niissus est in I. q. ibid. ipsi perf. Un 18, patefacto
Jord. lin 20. fin.In illis diebus Imper.jussu.Paulus
qui e.\ fuerat, eund. P.c. i. eo quod. Un 22, et suis
opibus ecclesias denudare, sicut in cffileris fecerat
locis, atque alium ordinare in ejus loco nittbatur.
Post hEC (ill, post hoc) spatharius missus est alter
cum i. ut P. Un 2f), ex Ravennatibus c. Un 27, pon-
tif.repugnantibus quoque Spoletinis in ponte Sala-
rio, et ex alia parte Longobardis, Tuscis resisten-
tibus hoc fieri prajpcditum est, jussionibus itaque.

A'kw. 184, Un 1, Lco imper. Un 2, hab. sed om-
nes jusserat deponi, et incend. maled. lin 3, pont.
Rom. Ii7i 4 si ficri pr. a. s. g. discederet. Despiciens
ergo vir venerabilis prof. lin 7, talis imp. I. tin 9,
P. neccm conscendere. Un H. submitterent. Spcr-
nentes quoque ordinationem exarchi sibi o. Uu 14.
et duc. Gonstant. Un 15, sper. de conversione P.
ipsis diebus exh. Un f8, intert. dicentes,qnod con-
tra pontificem imper. scripsissent. Post hoc et Pe-
trum duccm orbaverunt.

Nuin. 10.5, lin 1, post hmc in parlibus Ravcnn.-c
aliis consenticntibus pravitati imper. aliis cum P.
et fidclib. se tenentibus. inter eos cont. m. P. Uu
3et 4, c. Ferromanus. Un 4. Verrabulum (.1/,Vcra-
bulum)cum suis oppidulis,Buxo,et Persiceda.Pcnt.
Un 6, eunuchum Neap. imp. m. Un 8, illo perf.
8ed nec sic jubcnte D. tin 12 el 13, crudcl. sentcn-
tia, Rom. protinus ipsius patritii missum occ. vol.
Un 1.3, nisi nimiadef. pontif. pr. Tunc ciHidemEuti-
cium sic. suji. Un 0, (.1/, Euthicinm) anathematiz.
lin 1.5, m. cum minoribus. lin 17, sed pro ipsius
salute mori ess. o. p. Tunc munera. /im 18, hinc et
inde D. ib. polliccns. Un 21. catena fidei. lin 22.
non illum q. lin 23, His itaque. lin 24, pr. Papa
tribuere, scilicct pauperibns I. m. quseque r. linQo
jpjun. letaniisque D. q. dcprecans, et spe islam.
lin 28, persist. obamorem, vel fidem Romaniimp.
admonebat. Sic totorum c. m.

Num. 18G, lin l,eo temp.dolo a Longob. lin ead.,
Sulriense c. quod per cl. d. (■!/,' cxl.) ab eisd.p.csl
(Jlf, ab e. 1.) lin 3, sed P. cont. sc. lin 4, tamen
omnibuss.op.n.castellumantcfatusLongobardorum
rex facta donatione bcatissimis Petro et Pauloapost.
restit, at. don. Eodcni tcmp. ind. 12. UnCi, per 10,
et eo amplius,/m ead. ante ier.v. lin 8,in 'Occidentc
iiid parlem, A. Uu 0, eodem temp. Un 10, consi-
lium nophas, ut congregato e.xeroitu rcs subjicerel
ducem Spol. tin 12 et 13, impleret. Post aliquot
tempus idem rex, gencrali facta monitione, ut sub-
jicerclducemSpoletanum et ducem Beneventanum,
susccplis ab ipsisducibus sacramentis,atquepr,-csi-
dibus cum onmi suo exercitu in Xcroniscampo con-
venit,ad qucni egressus pontifex, ci(]ue sepra;son-
tans regis moUivil animumcommonitioncpia,itaut
86 prostcrneret e.jus pedibus et promilterctscnuUi
dare aut infcrrc lajsioncm, cL sic reccderet:nam ad
tantam conmunctionem i).m. ejus llc.vus cst. Un 18
el 19, armillas, sive b. lin 19, deauratos. Postiiuc
facta oratione rccedcrct. Suggesserant autom iiui-
rinii ut illa qua; imporator mandabat.cum oxarcho
impleret. Sed commonitus blanda ora;ionc pon-
tilicis, vidil nrm cxpcdire. Scd ad partein nexus
salutis, illarcciLquibusiiistituluserat, iiccconsensil
pravis consiliis ct reccssit milis, qui vcncralferus;
sic comprcssa est adversanlium mala opinio rege

A. dcclinante a malis, quas suggerebant consiliis.Post
orationem factam, ut lin 20.

yum 187, Un I, in partes T. Uu I et 2, Man-
turianonse. tin 2, cognomento. Un 3, et leviores
q. lin 4, sacramentum. tin 0, exercitum. ibid, qui
venientcs in Manturianense castellum isdem Pet.
liu 8, et nec sic plena Rom. gr. I.

Num 188, liu I, nam post paucos dies claruit
imp. m. tiu 2, omnes hab. Const. tam vi q. b. ut
deponerent omnes imagines, ubic. hab. tam Salva-
toris, q. ej. S. Genitr. tin 5, cr. est incederent. lin
6, eecl. depictas. Et quia multi ex eis tale scelus
pra;pediebant. /i« 7,alii in aliquaparte corp.poenam
pertulerunt. Germanus quoque patriarcha eodem
tcmpore a propria expulsus est sede, quia impera-
toris nequitia; non consensit, sibique complicem
Anastasium prosbyt. in ejus locum c. lin ll,RomiB
s. ibid. dum tali errore. ibid., cum c. apostolicus
rcperiret, non c. e. f. aut sacerdotem vocari, sed
g scriptis commonitoriis. lin 13 ct 14, rediret fidem,
etiam a s. otT. ext. esse m. lin 15, ut a tali e.xecra-
tione decl. scriptis Scepius mandavit.

Num |89, lin I, hic fecit ordinationes quinque,
presb. 35, episc. per div. loca 149 ; qui etiam se-
pultus est in basilica beati Pctri apost. sub die 11
mcns. Febr. indict. 14, et cess. episc. d. 35.

Ed- codtce Thuano altero.
Num 177, lin i, Gregor nat Rom. (7». 15, mens 8,
d. 24. liu 10, in ex.

Num 179, lin i, Ilaribertus. lin cad., adm. t. v.
rcdd. c. tin 5, Theodo.

Num 180, liu 8, agrus descrtavit. liu 13, rever-
sus est alv.

Num 181, liu 3, quod si non adq. Uu 4, prote-
stabalur. liyi 8 el 9, pr.-estabat. Un 12, eastaldio.

Num |82, tin I distecta Un 0, ad Franciam oc-
cupandam. tin 7, monilione ib. interemerunt. Un
p 14, ad sumendum ex eis, ne unus. lin 20, lecit tia
^ 22, biennio est.

Num 183, tiu 7, lib. 15 et aL lin 8, eodem t. Un

19, moti. lin 21. eo quod c. liii 22, ct suis opib.
eccl. lin 23, ordinare.

Nuin 184, Un 1, ut nulla in ecclesia imag. Un
2, angeli hab. Uu 4, si autem hoc f. lin ead. Des-
picicns ergo. Un 6, Gh. quod orta f. i. Igitur. lin

20, dicentes.

Num 185, Un 1, pravitati imp. lin 2,fidelibus tc-
ncntcs inter eqs. Un 4, Persicita. /«« 8, ncquiverant
('///(/. juvante D. liu 12, Rumani ;ign. lin 14, pnc-
pcdiret. liu 17, muncra tameii. lin 18 ct 9, ut ad
juvamcn adsistercnt P. lin 22, nciiuc ill. Un 23,
pro lide vcro Ghristianoruniccrtanlcs s.llisitahab.
Iin'li, pater dislribuit namque p. lin 20, inipreca-
batur:

Num 186, lin I et 2. Sutriense. lin 3, sed. pont.
cont. sc. lin 5, antefatus e. lin 7, et oo amplius d.
Un 10, consilium nefas, ut congregato exercilu R.
D Un 14, cum tota sua hoste iu Neronis campo con-
junxit,alquc egressus P. e. p. potuil R. m. animos
c. lin l(> promitt. nulli. lin 20, posl orationc facla.

Num 187, //n !, in partcs T. //« 2, cui cogno-
mento e. P. q s. r. R. i. v. c. Icviores quosque d.
lin 4, Blerani. lin 7, Manturianense cast. isdcm P.

Num 188, liu 7, scis. lin 11, dum lalis erroiis
cum c. lin 14, exortem.

Num 189, /i« 2, lib. 29, Un 3, diaconibus, liu
4, ordiu. 9, liu 0, diac. 5, lin. 9, dies 35.

.4iiud Peninm codice ( avcnsi.

Num 177, lin II, decoquere. lin 12, restaurarct.
iiu ciid, ct mcrgenlibus iii co nervis var.

Num 179, linl, ainmonitionc l. v. reddita. lin 9,
apiid irgiam. lin II, vel qiios pol. lin 12, illi
cuni.

Num 180, lin 3, uliquibus in locis. lin 0, mol-
viuin. lin 7, remissa ipsius fluminis se dcdit.

991

ANASTASII BIBLIOTIlECAIill.

9'J2

Num. 181, lin 0, viiliiti. lin 11, et Longobardis A 5, post aliii. v. Euth. lin i2, occ. optim. lin I

pene trcconte. lin (4, iib. tam ipse s.P. promiscrat
(Ind.

A'i(w. 182, liii C, transire Francias.

Num. 183, /t« 2, oljitum Grcgorius domum. lin
0, motione Ravenna. tin 10, pcr dics, ct castrum.
tin 15, hoc pra^buit. lin 17, llaliam, qui d. ut scc-
lus, lin 2'i, el suis opib.

.\um. 18'i, lini, ut nuUa eccl. imago c. s. a. m.
a. angeli hab. lin 7, impietas igitur. lin 8, restit.
nunquam. lin 10, du\ deceptus, Hn 20, scr. orba-
verunt.

Num. 185, lin 1, cons. pravitate. lin 2, intro. /m

AOT.E VARIORUM.
BENCINI. Luitprandus rex donationem patrimonii Alpii:

Num. n-.iinea 7. - Dc tiuilmsdam Capilulis. Gre- Cottiarum Romans Ecclcsia; conlirmavit.
gorius pontiiicem Constantinum propcrantem Con- Lmea (5. — Anastasius imperator. lU-c Pauji

stanlinopolim comitatus est, atque a Justiniano de servalo temporum ordincante pr;cdictamconfini
capitulis interrogatus.qua; alia nonluisse vidontur, B ^'""«fn donationis narravit,e,ip 30,ad huncmodu
quamTruIlanicaiiones,adquorumpromuIn;ationem « ''•J'-' tenipore Anaslasius imperator classcm
(iiuturnamoperamsuamimperatorcontulerat,velut Alcxandriam contra Saracenos direxit, Cujus cx

pra'pediret. lin 17, mori essent p. i. s. o. p. lin
22, pertulcrc. lin 25, jejun. la^fan. D. colidie im-
prec. spes ita. lin 21», sic tulorum.

Num (80, lin 1 ct 2, Sufriense c. lin 3, pontif.
contin. scr. com. linl, ct eo amplius, lin lo, Liud-
prandus. lin 14, obsidibus c. t. sua hoste. lin (3,
animos. lin 10, proni. nulli.

Num (87, lin h, blcrani, ttnl, isdcm Pelas.

Num l,S8, lin 11, qui missa syn. tin 12, ccnsuit
fr. a. eons. s. sed. tin )S, Impcr. quoque manda-
vit suad.

legimus in vita Sergii, pag. 151. Sunt qui existi
ment, ex TruIIanis canonibus nonnulios ea occa
sione fuisse a Roniano pontilico approbatos, con-
lirmatosque. Nos sine ccrtis documcntis delinire
nolumus.

Num. 178, linea I. — Joanncs Opnus. Hic prte-
fuerat conciliabulo Cpno sub Philippico habito,iis-
que decretis subscripscrat qu^Ti per encyclicam
promulgata, atque a multis suscepta fuisse nota-
vimus. Il.TC autem Aiiastasiana perioche ad Vitam
Constantini spcctat, ad quem Joannes synodicam
scripsit. Adcoque post illa vcrba.gestorum Con-
stantini, pag. 103, lin {. Ila perre.rit Ravennam,
addenda ha;c sunt, qua; pcrperam in Vita Grcgorii
sunt inscrta : Uujus temporitius Jonnnes Cpnus an-
tisles synodieam ei misit, atiiuf ad cum reseriptis

citus, ad aliud versus consilium, ab itinerc mc'l
Cplim urbem regressus, Theodosium Orthodoxn
inquirens, imperatorem elegil. atque coactura
solioimperiiconlirmavit. Qui Thcoclosiusapud .\r
amcivitatem Anastasiurngravi pra?Iin \-icit, datoqui-
sibisacramento, cum clericumlieri ac presbvtcrum
fecitordinari. Ipseverouf rcgnumacccpif.moxinrc-
giaurbeimagincmillam vcnerandam, in qua sancta
synodus crat depicta.ef a Philippico fuerat dcjccta.
pristinum in locum erexit.llisaicbusTiberi.^fluvius
ita inundavit, ut, alveum suum egressus, multa
Romana; feccril cxitia civilati; ita ut in via Latiad
unam et semis staturam excresceret, et a parta
saneti Pctri usque ad pontem Milvium aqua; sc
distendentes conjungerent.

Linca 16. — Imngincm illam vcncran/lam. Tani

idem usus est ponlifex. Nequc enim Joannes synodi- C P>iu'>'^nuam ejus exscripj^or Anas^asius.ascribunt

cam scriberepotuit Orogorii II temporil)us,cuinulti- ""' .-•••..i . -

mumdiemobicrit antcquamilleadpontilicatumcve-

hcretur, Quippo obiit Constantinus anno 715,Joan-

nes autem Cpnus ann.714 obiit,eique sulfeclusGer-

manus, de quo Thoophanes in Ghronico, pag. 322:

« Eodem porro anno sccundo imperii Artemii, qui

ctiam .\nastasius,indictione xiii.mensis Augustiaie

undecimo, e Cyzicena mctropoli Cplim Germanus

translatus est,dccretumque super ea translatione...

promiilgafum fuit. » Agatho Diaconus,pariter coae-

tanens scriptor, id testatissimum facit, dum post

enarratamAnastasiiadimperiumpromotioncm,sub-

jungit: « Sicque paulo post cum ei ita visumessct,

ct consensisset, fact.i; sunt littcr.-e defensionis a

sanctissimo hujus civitatispontilico Joannead Con-

stantinum sanctissimum ct bealissiiuuriii)apainRo-

m;c vcteris. Qu.e quidein cuin svnodaliluis dcmorc

missffi sunt littcrce.Qua; do omnibus prius scripfis.

Theodosio rcsfitutionem imaginis sjnodi vi.Agathn
tamen.qui rebus inferfuif.opus hoc Hpcrfc .\nast i
sio tribuit atque adeo utcrque hisforicus cst cni'
dandus, ct loco Thcodosii sic scribendum: /'r«/i(>
etiam ut in;/r(',<tsiw cst mcmoratus Aniislasius, ni
rcliquis, qua; parifer ad gesta Constantini sunf !■
ferentia. .\gafno cnim post dcscripfam .\nnsta-
electionem loco sa-pius laudafo sic pTOsequifur .
« Quoniam aufem post dejectionem superius dicl ■
synodalis imaginis, qui cain nefarie dcjici jusserat,
scclerafus et deraens Bardanes,in Meliiqu.rdicitur
fornico, sanctas, et occumenicas quinquc synodos.
ct solum in imaginc se poni jussil.in e)usmedio-.
cum Scrgio crcctum statucns, nccessario umnii;
et valdc convenienter his duabus piT*»ni« er :
dejecfis.cjusdem sancfa; cla;cumeni.
di cum aliis quinquelitin cnlumna.!
muui fcsto ct I.Ttitia, cf spirituali ii

ut par crat, eam reddcbant certiorem » Discimus n tatione exorta universo Dciamantis E. J.j=i.L;ca'ti.i,

hinc ad pleniorem Romana; synodi, de qua supra, ""^ """" """"^ "' -•"'—•='■—••""""-""■• «•"'-i"-

notitiam, Constantinum comminaforiam dcdisscad
Joannem, cxprobrando ca qua; in pra-daforia Cpna

synodo gesta fucranf : ad ha;c Joanncm, prmter
consuetam synodieam, apolcgoficum ad Constanti-
num dircxisse, utsaluberrimo ecclesiasfica; occono-
miii; rcmcdio ascribcrcnfur (}u;pcunquc pcrpcram
eger.it. Innuit quoquc.\gatho, Joanncm scripsisse ad
pontiriccm,H(/)ni'('r(i/,nimirumdebuisscillumRonia-
n;c synodic;i; rosponderc, ne conlumax viderelur.
l^IpisroIaJoanniscstfomolllConc. Hard., pag. I.S3S,
eum hac epigraphe;/v/i;.vf()/(j sanrlissimiarcliicpi.icopi
Cpni Joannis ad Constatitinum sanrtissimum papam
lionvitium, .\polo!)ctiea, proptcr ea ijuiv tcmporc ly-
raiviidis Bard.v mota .^unt iidvcrsus sanclam cl a'cu-
menicam .ic.rtam sijnodum.

Num 179, linca 1. — Luilprandus. Exccrpsit ha;c
Ploster cx Paulo Diac, lib 6, c. 43 : « Eo lemporc

ob constitutionem et pacemsanctissiinarum Ecscle-
siarum. »

Num. 182, linca 4. — Nefanda A<jarcnorum. Qu
busdam iramutatis, num.hic intcger 182 dcscripti
est ex lil). VI, cap. 40. 47, Pauli Diacoiii.

Linea 12. — nircciis trilius sponijiis. U.vc qu.T •;
spongiis habcf nusfcr.PauIus pr.Tfcrmisil.?p np
rum apud vefcrcs usus comraunis fbif. Fr-
in mensis adhibit.T imo ct in sacris usurp;i
nitorcm quidem luminarium anto altare •
fium.prout ccrfo nos faciunf qu.T infra in PaM-hali
nofanlur. Siquidera rcponebantur in v.isis artrcn-
teis qucE altaris scrvifio crant desfin-'-" i. ■^•■.n.s
enim quemadmodum a Paschali •:
roncha ad spongiam (rcponendam\ ; •
liijcnliis ihiJcm e.r anjcnlo con.^itituil. ^[..•nLri i? i. .
jusmodi missas rcor, quia olco pcrfusa* quod m.T
tyruiu sepulcris inserviebat . Be.ncixcs.

1)93

IllSTOHIA DE VITIS IlOM. PONT. — S. GREGORIUS II.

994

Liaea24. — Lconc princ-pf. Lco impoi-iuiHj (IcJpcIo Ji^
Theodosio, occupavit, ipseqiic, niiin milites, Anasta-
siiiin cjicientes, aecluaiareiitTlieodosiumimperato-
rem, solus restitit, ex auctoro Miscella^, lib. x.\, pag.
146 : (' Leo cum esset prcTtor Orientalium, quoniam
auxiliabatur Artemio, non est subditus Theodosio.)>
Erant crebra; admodumhujusmodiimperatorumde-
jectiones, et, ut observat Nicephorus, in Ghronico,
post narratum depositionem Theodosii : << Dum assi-
duchunc in modum contra imperatores conjuratio-
nes, dumque, invalescente tyrannide, imperii ac rei-
publicaj status negligitur, et paulatim in deterius
prolabitur, una et litterarum studia exstingui,atque
interciderc appetunt,ncc minus disciplina militaris
pessumdari,ital'actum est ut Romanorum imperium
bellis impune lacesscretur, et ca;des passini ])romi-
scue,et abductiones liominum, et urbium evcrsiones
flerent. Acccssitad horum malorum cumulum Sara-
cenorum irruptio, qui contra rcgiam urbem,terre-
stri o.vpeditione facla, infinitas peditum etequitum n
copiasexsubjectissibi gentibus colligcrent.Eodem-
que temporeclassem ingcntemmille octingentarum
naviumcircitermoverant, duccMusulniano(itaenim
gcntili eum lingua vocabant).Quibusrebuscognitis,
tam militiffi prffifecti quamcivilcs magistratus,cum
Thcodosii irnperitiam aniinadverteront,nequo tantis
hostium viribus sustinendis parera esse scirent.in-
starc atque hortari cceperunt, ut imperio sesc abdi-
carct, ac tuto seinordincm cogi pateretur. Nec con-
ditionem abnuit ille, scd anno imperii currente (717)
sponte sc abdicavit. Indo de successorc deligendo
consilium incunt,actum forte Leopatriciusoblatus
est, Oricntalibuscopiisca tcmpcstateprajfcctus. Hic
igitur,ut iniperatores solent, solemni pompa susce-
ptus, aurea porta Byzantium ingreditur.ac in majori
Ecclesia imperatoriam coronam accepit. »

Num. 183, linea t). — Loiigobanlorum Luitpran-
dus. De eo Paulus, lib. vi, c. 49 : Eo tcmpore Luit-
prandus Ravenmm obsedjt, classem itiVasit, atque „
clcslru.tit. ^

Linca {"i. — lJtponlificcm intcrpcercnt. Scilicet Leo
Armcnus,sub imperii spea Judajis pridem circum-
ventus, ut imagines destrueret, priora edicta ad
easdcm abolendas emiscrat. Cum vero agnosceret,
sibi in co magnopere adversari Gregorium pontifi-
cem, por eos quos hic Anastasius recenset interfici
allaboravit.

Num. LS4, linoal. — /(iM/on/iiis. Dehisce edictis
ab Isaurico Leone vulgatis,eadcm babct Paulus,lib.
VI, c. 49. Anastasius dum Paulum exscribit, ha^re-
ticalia imperatoris edicta simul commiscet, nullo
priorum a secundis discriminc. Decreta itaque duo
vulgavit Loo. In primo, quod anno 716 prodiit, ca-
vcrat nc imagincs adorarentur. .\tque de isto sunt
intclligenda vorba Stephani diaconi Cpni, in Vita
sancli Stcphani Junioris,ubi h;ec leguntur : " Post
dccimum imperii sui annum novus ille Halthazar
Manich.Tam h.Trcsim, ct Aphthartocitarum, ut ita
loquar, forlchaud dissimilis, in Ecclcsiam spiravit. D
Itaque subjecta sibi plebe convocata,coram omnibus
Lconinum rugiens inhumana h.TC bellua, ctLeonis
noininis insignis, et iracundo corde, vclut ex .Ethna
montc, igncm ct suliihur, misorandain illam voccm
I luctavit ac protulit : Quandoquidein imagiiuini fa-
liricatio ars est idolica, illas adorarc non oportct. »
riido Leo crrorcin hauserit,fusiusproduntTheopba-
ncs ad dictum annum, et auctor MiscellK, pag. 150.
Et ab intcrdiccnda quidcm imaginum veneratione,
:iiilei[uani ad carum incendium decernendum pro-
irderctur, cxorsum fuisse, aperte docct Thcopha-
's, pag. 340 : « Enimvero impius illc non tam in
' rrorederespectivavcnerandarum imaginum adora-
tionevcrsatuscst.scdctiain desanctissimajDcipar.T,
sanctnruniquo omniuni intcrccssionibus, coruniquc!
reliquias Ikjuio scelcratissimiisin Arabuin ])r;i'ccpto-
ruin suorum more abominatus cst. Ab eo itaque
jcmpore inimicitias cum bealo patriarcha Gpno Gcr-

!;;iino iiiiiH-iidcnler suscepil, oinncsquc dcccssurcs
suos imperatores, piu'sules,Chrislianosque populos,
tanquam idololatras,ob sanctarum vcnerandarum-
que imaginum adorationem, condemnans, cuni illc
prajnimiaincredulitateatquerusticitatederespectivo
earum cultu rationem ac sermoncm eaperc valeret. »

Linea 4. — ■ P,espiciens eryo pius vir. Nempe Gre-
gorius pontifex in causa sacrarum imaginum,Roma3
synodumcongregavit, cujus aliquotfragmentareser-
vatAdrianuslin epistola ad Carolum de imaginibus.
Ut autem cum Philippicus, suo edito lomo lidei,
universos cogebat analhema dicere sexta; Synodo,
hxreticus ob id a pontifice declaratus, Italica inilitia
se ab illius obedientia subtraxit, ita Grcgorii ])ontifi-
cissynodicaadeocamdemniilitiaincommovitadlidci
defensionem, ul nisi Gregoi-ius obstitisset, de novo
imperatoro cligendo fcriuc rleliberasset. Bencinus.

Linca 8. — Yeiictiaruiii. ^'encta respublica, jam
hoc tempore arinis clara, plorumque ad pontilicis
defensionem stetit. Ursus illi tunc pra^erat, qui
summa necessitudine Gregorio conjunctus prajsto
sajpius fuit. Quapropler cum Luitprandus rex occu-
passet exarchatum Ravenna3,scripsitadUrsum Grc-
gorius, ut auxiliaturus adcsset.Legiturepistola pon-
tificis inter ejusdem epistolas.

Lin. 12. — Oiiiucs uhiquc in Italia durcs ekijerunt.
Hffic prima est Periodus Italicm libertatis, in qua
Itali a Barbarorum, Gra^corumquejugo seseeximere
incipicntes, jeceruntfundaineutarestauratipostino-
dum Occidentalis imperii. Dc hoc Italia; motu sic
loquitur Thcophanes, pag. 342 : « Porro sacer illc
ac diviiuis Gi'riiianus, decretorum vcr;e religionis
dcfeusni', I;\/.;im1 ii fioruit adversus Leoncin, ex re
nomcn IiiiIh nlrin.ejusque satellitcs tanquam adver-
sus feras dL'iiugnans,quemadmodum in vetcri Roma
vir undcquaque sacer etapostolicus, Petri apostolo-
rum coryphffii confessor, eruditione pra^clarisque
facinoribus clarebat Gregorius, qui Romam, atque
Italiam totumque Occidontcm a Leonis obedientia
tam civili quain ecclesiastica, et ab ejus imperio
subtraxit. »

Num. 187, linea 2. — Tiberius nomine. Si vera
prodit Anastasius, duo tyranni sunt distinguendi.
Unus qui sub initium impcrii Lconis oecupavit in
Sicilia tyrannidem ; alter qui circa ann. 728, aut
29, se in Tuscia imperatorein fccit, qui ct Tiberius
voeabatur. De primo agit auctor Miscelhc, pag.
150, ad ann. 718, ubi de anno secundo imperii Loo-
nis : « Sergius- protospatarius ot prajtor Sicilia% au-
dito quod Saraceni obsiderent regiam urbcm, co-
ronavitillicproprium imporatorem, virum Constan-
tinopolitanum ex hominibus suis, filium Gregorii
Onomaguli,mutatonominii Tiberium vocitatum,qui
fecit promotionos, et suos principos, pra;dicti con-
silio Scrgii. Ast iinperator, his auditis, mittit Pau-
lum proprium chartularium: huiic patricium ordi-
natum, et pra;torcm Sicilia», datis in auxilium ci
duobus spatariis, et in servitiuni cjus perpaucis ho-
minibus, jussionibusquc ad principcs Occidcntis,et
sacra populo recitanda. Qiii cum ingressi fuissent
noctu in Dromonem voloccmj cxierunt in partcs
Cyzici, a loco autem ad locum per tcrram perque
marc itincre facto repente in Siciliam veneriinl.
Guinquc Syracusam inlroiissent, audivit Ser-
gius, et obstupuit, et proprio excessu pcrpenso,
confugit ad propinquos Calabriai Longobardos. Po-
pulus vero congregatus, cl sacra rolccta por eam
certus cffeetus quou et imperium starct, et urbs
proinptior esset advcrsus gcnlcs, necnon et cnar-
rantibiis illis qutc facta fucrant super duobus stolis,
Leoiiem impcratorem laudaverunt, Basiliuni aulem
Onomaguluin, et principes, (lui ab eo profccti fuc-
rant, vinctos pr.Tlori ti-adidcrunt, Ipse vcro Busi-
liuin eum singulari pnetoro ipsius decollavit, ct
ca])ita eoriiin pusca condita per spatarios iuipcra-
tori transmisit, reliquorum autcm quosJam aut ver-
bcratos, aut tonsos, cjuosdam vero aoscissis uaribus

993

ANASTASU UlIiLIOTllKCAlllI

996

in exsilium Heatinavit. Sicqiic faotum est uthincin A
Occidentulilnis mngnacorrectinnis constitutioficret.
poTO Sprgiiis.vprbo impunitatis accnptn a pivrlore
j]:iriler et pctito, cxivit ad cum, ct ila onine» pace
potit.-e punt Hcspcria! parlcs. » Tyrannus alter in
partitius Tusci.-c, similitcr Tibcrius nuncupatus*, et
ab Aniistasio hoc loco mcmoratus, cognomcnto Pc-
tasius, qni Etruriam ad dnfcctinncm pcllcxit,q\ian-
quam pnr Romanum cxcrcitum, C.regorio pontifice
conveninnte, nppressus cst.

Num IHS, iinea 1. — CUmiil ejtisdrm impcriilons
mttlitia. Plcraquo ab Anastasio hin mcmorala, ad
vcrbum sumpta ex Paulo Dianono, in line cap. W.
Itnquo impcrator anno7H0 sccundum cdictum pro-
inulgavit, mandaus ut dcjicnrcntur, ct adurcrcntur
vnnerabilcs imagincs per universum imperium.Lo-
num, tempus rationninque, h.Trnticalis rnscrvavit
Thcnplianns nr| pr.-vlictum annum: «(^Tterum, die
7 mnnsis Janunrii, ind'ctinnc xiii, irrcligiosus Leo
tilentium contra sacras vcncrandasque imagincs in p
novemdecim accubitorum tribunalio cclebravit,Ger-
mano sanctissimo patriarcha advocato, cui persua-
dendum arbitrabatur ut suo de abolcndis sacris
imaginibus decreto tandem subscribnret. At fortis
(Ihristi servus abominando Leoiiis cnnsilio ncquc-i-
quam cedens.imo veritatis verbum recto scnsu di-
stribuens, episcopatu se ahilicavit... die autora
7 ejusdeni mensis Januarii.\nastasiuiiilalsinominis
viriim, ipsiiis beati (iermaui disnipulum ac cancel-
larium, in ejus Incum suirnnnriint, qiii, videlicct,
dominii ssecularis ambitionc luntus. cum Lennis
impietati assentiret, falsusCpniis episcopuscreatus

cst. Ca!terum (jrcgoriiis saoer Roin.e pivesul

Anastasiuin una cum libellis suis abdicavit,Lconcm-
quc ipsum tanquam irreligiosum pcr cpistolas re-
dargiiit, ac Hnmam cum universa Ilalia ad defectio-
neni ab ejus impcrio concit.avit ; cx quo tyrannus
majori in dies furorc percitus, pcrspnuliones adver-
sus sauctas imagines niuvil.adeo ut mnlti clericiet „
monachi, et devnti Laici ob recta fidni decrctapcri- -^
clitati, martyrii corona fuerint rn.ilimitti. » iJe exci-
tala in Cathulicns persecutionc plura h.abet Stepha-
niis in Vita Stnphani juninris.Lum interim Lango-
bardi principcs Luitprandiis, ct dein Aistul[ihu3
univcrsam Italiam dissidiis hujusinodi conflictalam
invadcrn molircntiir, plnriniaqup in dics occupa-
rent, qu.T lloiiian.-E ditionis nrant, (ircgnrius clarn
fredus cuin (larolo Martclio inivit, quod et a sequcn-
libusPontilicibiis faclum.ul suo Inco annotabinius.

Linea 14. — Impcralori su.iilens snlutaria. Grego-
rius II cpistolas iilures in causa sanrtaruin imagi-
num cdidit Kxstant niodo dii.c, qu.-E lcguntur siib
iniliuni synodi VII. Imo post priora Lconis dccreta,
emissam fuisse a pnntilice in omnem catholicum
orbpiii cncyclicam, qua impcralorein declarabat
h.Treticum, notavit supra Anastasius, unde [irimi
orti sunt Itali.T militi.T motus.Quin etiam vulgalam
camdpm pcr Orientem fuissc, innuit Theophanes,
ubi ait Jnanncm Damnsccnum anathema dixissc D
Leoni : Grciiorius epistolis, iiwis omnes noruiit, ail
eum ila/is, ipsi surccnsiiit ; ar ileniiiuc Jiniiuies {Un-
masccnus) vna cum lotius Orienlis episropis imjiium
Leoncm nnathemate devin.rit.

BINII KT LARBEI.

Niim. I77,linea 1. — Grcgorius. Cum postobilum
Constantini Ponlificis sedea apostolica xui (Jiesva-
casset, (ircgorius ejus nominis secundus summa
concordia lotius cleriet pnpuli crcalus est ponlifex
22 Maii anno 7I'i,sub .\uastasio impcratore.contra
Panvinum, in Kastis. Probaturillud in primisasser-
tione.\nast,isii Bibliothccarii.quidum numeratsedis
pjus annos sexdecim, menscs viii ct dies x, dicilquc
eumdem II Februarii mortuum esse, nccessc est
affirmurc cum anno714 scdcrc cccpissc. Idcm con-
firmat, dum scribit Joanncm Constanlinopolitanum
episcopura ad Grcgorium lilteras scripsisse. Quod sl

verum est, Sregorium pra>dicto tcmpore pontifica-
lum tenuissc plane cst concedendum.Nam auctore
Tlipophaiie cnnstat pr.-cdictuin Joanncm cpiscopatu
suo amoluin fuisse ah Anastusio imjicratore anno
imperii illius secundo, qui est Ghristi 714.11ic pon-
tifex perporam a Gra-cis antiquioribus ct Latinis
quibusdam etiam reccnlioribus dialoguscognoniina-
tur, cumascriptis dialogoruin librislioc soli Grcgo-
rio I vere conveniat. Gcnnadius in cxposilionc pro
concilio Elorcntino, cap. .5, sect. 10, et cap. 3, soct.
.5 et (?, vel inlcr duos Grcgorios ejus nominispnnti-
lices non distinguit, vcl utrumque hoc nominc ap-
pnllandum csso niale existiiuavit. Nara dicto cap..5
(ircgorium II, cap. autcin .3 Grcgorium I.dialogum
cognominat. Vidc Baron. ann. 72(), num. 81.

Linca 11. — Calcnrins ilecoiiui Jussil. Idquc mntu
Longobardorum, qiii IJrbi insidiabantur. Vide Ba-
ron. ann. 71.5, num. 2.

Numl7H,linH,9. — llicin Gcminniii pcr Ronifnrium.
Dc rebus a sancto Bonifacio Gcrmani.-B patrc. apo-
stnlo et martyre, pcKclarc gestis plura rcvcrcndua
et doctissimus Nicolaus Scrarius, soc. Jcau theolo-
gus in histor Moguntiaca, libr. ii.

Num 170, linca 1. — Eo temporc Luilprnndus.
Eadcm Bcda ct Paulus Diaconus ct Uldradus, in
epistola ad Carnlum magnum,ubi tradit ha;cprinio
anno Luitprandi ab ipso facta fuisso.

Num. 1.S2, linea 21. — lllis interca diehus Cm-
stnntinopolis. [)c f.onstantinopoli biennio, sive tricn-
nin, a Saracenis obsessa, auxilioquc Deipara» Vir-
ginis liberata, post Bcdam ct Paulum Diaconuin,
pluraThcophancs. EjiisdemmcminitsanclusGrego-
rius, cpistola ad sanntuin (jcrnianuin c[.iscnpum
Coastantiuopolitanuni.

CENNI.

NOT.e CI!Hn.NOIjO(;iC.€.

Ad sancli Gregorii II tempora ordo rcrunf) nos
ducit, qui. si e.jus .\cla omnia exslarcnt, cum sancto
(jrcgnrio .Magno. unde oi-sus suin, comjiarari jure
posset, ut cum doctissimo Annalium parente Uol-
landus allirmat. (Coinm. pra't'. aJ Grcj. II Vit. 13
Fchr.) .T.tntcm hujus pontilicis ccrtam .Vntonius
Paffius aliiquc Rccentiorcs definiunt conlra Panvinii
et Baronii opinionem ; quod el Papnbrochius ante
cos fccit, lamctsi ordinationcm anticipans, aliquot
diebusdpmnrc disjungit mnrtcm a depositionc. Ab
illis autcm minimc rcccdendum cssc, mox liquebit ;
cum cnim ex tribus, qii.T in ciijusvis irlate pontificis
considcraiitur, diio, ncmpe intPrpontificium ct cxi-
tusseu dics cmnrtuulis unanimi umnium conscnsu
c.erta sint, qiiod spcctatur scrundo loco, scilicct
tcmpusscdis, intprutrumquc includitur, ac proinde
pcr sc evidcns fil. Nihilo tamcn antoquani tria h.-EC
spectanda propono, miram, qua>in catalogis.CZodici-
busqup dc annis, mcnsibus.ac dicbus occurril.dis-
sonsionem, erudilionis gratij cxpediam.

.\nnos Grogorii quindccim, ct scdocim, catalogi
ct Codiccs bipcrtito divisi noliis cxhibcnt. Eorum
quippe undccim stant pro annis xv, tredccim voro,
quibnssuffragatur Luilprandus, pro annis xvi.Cala-
Ingi Bcrgomas, et Colbcrtini quinquc, Codiccsque
duo Freheriani, unus Thuanus, Varncsianus, ct
.\mbrosianus altcrhabent annosxv. Rcliqui omnes
catalogi quatuor nostri, ct duo Colbcrtini, nccnon
qiiatuor ex nostris Codd.ac tr.^s Ambrosiani annos
xvi. Par in mcnsium numero discrcpanliainvenitur:
nam vii, viii ct ix. Grcgorii sedi inconstanlPr Ir ■
butintur:do dicbus deniqucdiscrimcncTterismaju^
occurrit ; quippc x, xi, xxii, xxiv, xxix. passim con-
signatos vidcre cst. II.tc profccto reddcrent v.aldc
opcrosamhujussancti pontifici? chronologiam ;cuin
vcro, ut paulo ante aiebam. de ejus principio, et fine
liqucat,racilc pst mcdium dcfinire.Illud itaqucsicse
habct.

Pnst Constantini obitum, die 0 .\prilis, ut supra
vidimus,rccteconsignatutD inCodd.,iidem unacum

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GREGORIUS II.

998

caUlogis, nullo prorbus ciiscrrpanto, hfil^rnt inlei'-
pontilicium lx dieruni, quibus enumeratis a pvas-
ilicta (iie, pcrvenitur ad 10 Maii. qunm nnro cmnr-
tuali Gonstantini esse Dominicam iJiem docet lit.
ilom, F., ac proindo principiurn saneti Gregorii I!,
ropetendum est ab ipsa dic ordinationis, 19 Maii
ann. 715. Finis vero, sive obitus liujus pontificis
pari constantia ab omnibus Codd. tradilur lll id.
Febr. ind.l4, qua; annum haud dubie indicat731,
lum quia oadcm indietio 14, qurc in cursu eratan-
no 2 Pontiticatus Gregorii, est celcbris apud Ana-
stasium lunari eclipsi, quam secuta cst inundatio
ingens Tibcris, ind. 15,tum pra;scrtim quia Grego-
riu? II sacras imasiines contra Leonem Isauricum
aliosque Iconomaclios strenue vindicavit, cujus ve-
sani.-c, sacrilegreque Orientalium audaci;c epocham
niox conslituam.Ou.f cum ita sint, sanctus Grego-
rius igitur upostolicam scdem sanctissime guberna-
vit totum idtempus,quodduointercxtremamcdium
esi, a die 19 Maii 715 ad 11 Februarii 731 nempe
annos xv, m. viir, d. x.xiv, ut rocte hahent quatnor
cntalogi Colbortini, alter ex Codd. Thuanis, duo
Frohcriani, et Farnosianus cum .XA, apud Pagium.
Hoo tamen in numcro comprohcnduntur tam dios
ordinationis quam emortualis ; nec cortam hanc
.i'!atem vel minimum quid turbant Martyrologia,
qna^ transitum sancti pontificis postridie, seu post
liiduum commomorant. At de his videndus liollan-
ilns ad d.l3 Febr.,c(iniment.pr.'evio ad ejusVitam.

His qu;e ad (iregorii a-tatem spectanl absolutis,
iionnulla pro meo instituto altingam.quffi eamdcm
(■onlirinant ; ea sunt indiolum sacris imaginibiis
bi-llum al) impio Loone.quo di^ Haronius prolixo agit
ad ann. 126, et dua; Gregorii II episfol.i! ca occa-
sione ad imperatorem scriptaj^qu.-e mtatoin pontili-
cis luculontor ostendunt.Loonem ad imperium evec-
tum anno 716. viii Calendas Apriles.cum adhuc in
cursu erat.ind. 14,recte Baronius contra Theopha-
nem docet, noquidquam eruditis recentioribus ad-
versantibus, ut Thcophanis sententiam tueantur;
nam prima ex Gregorii opistolis Baronii opinionem
astruit : Imperantc, inquit, lc indiclione quarlndeci-
ma, ipsius etium 14, el 15, et i, et 2. ct 3, et '<, et 5,
el 6,elT,ct 8 et 9. hidictionum acceptas epistolas tuiis
in sancta Ecclcsia rcpositas in limine confcssionis san-
cti et (jloriosi,ac principis nposlolorum Pctri dilifieiitcr
sercnmus {l}aron.,ada>m.~2G).Eudein Pagius et sui et
recentiorura opinionibus probanda> causa utitur,
Leonom dicens anno717 imporatorem renuiitiatum
scripsisse Epistolam ind. 14, <ju;v eo anno in cursii
erat. Et ne in librarium rejicialur error, infra sub-
dit : Grcfjorius mcnlioncm fccit litlerarum ab impera-
Inre ad Si'. scriptarum ind. li, pjimo nempc iinpcrii
ejus nnreo.Kqnidem latenr cruditi scriptoris supini-
tatem miratus sum.qui epistolas Gregorii hactcnus
sun aiino non n^ddilas demum animadvortcns,non
vidit anno7l7in cursu osse usquc ad Kalendas
Reptombres ind. 15, ot Leonis epistolas si singulis
in(iictionibus singula; dat;e erant, ut Grogorius al-
lirmat,non undecim, sed decem,indictione ix enu-
meratum iri.Pra-teroa ann.741,n.4,Copronymi diu-
turnuin regnum rocte a Theoph. digestum per an-
nos.quia cum sua opinione piignat,totum porturbat,
Clironiconquc Thoophanis corruptum anirmat,non
videns ingontcm rorum seriein tum a Thoophano,
tiim ab auctore Miscelhe memorataruiii perverli.
nuaro, ut omnia procedant.ct Isauri ot Coproiiymi
]irimnrdia rotrahi opnrtot unius anni spatio,rojecta
indictinnem vitinsa nota.Cumque lii-c digesserim in
Chronnlogia Ca;saroa pontificia, persequor cailera
ile Gregorio lI,qu.T sum nollicitns.

Leo igi I u r Isa II rus post dccim um su i imperii nnn um,
ut logitur in Vita sancti Stephani monachi et mar-
tyris,scelori suo initium locit.imaginem Salvatoris
quT' stipra porlam .Tream collocata orat dejiciendo.
Sod iiulilica edicta de omnibus ubiquc imaKinibus
cvcrtendis, nonniai anno imperii quarto decimo,

\ Christi 730, promulgavit. Cujus opinionis assortor
est Anastasius,qui narrat invasioncm Langobardo-
rum, ao pn.^lea donaiionem Sueriensis CastelH D.
Petro factam ann. 728, ac scqnenti 729, Comctce
npparitionem abOccidontali pnr!e,quem ctiamBcda
refert oodem anno, alium ab Oriente e?so visum
narrans ; deinde Anastasius : .. Post ha-c, inquit,
claruit ejusdem imperatoris mnliiia.pro (;ua porsc-
quebatur pontificem, ita ut conpe!lcret onines Cp.
habitautes tam vi, quamque blandinientis,ut dopn-
nerent ubique habercntur.iraaginestam Palvalnris,
quamquo ejusGonitricis sarcta?,velomnium sancto-
rum, easque in medio civitatis,quod dicere crudele
est, igni cremarent, et omncs dcalbaront depictas
eeclesias. " Quin etiam certissimam hanc cpochom
confirinat ab(iicatio sancti Germani,post(iuam impe-
ratorisaudaciaeet impietati nequidquam iiiterccssit,
de qua erudito Pagius ann.730,a num.l..\c proinde
principium bolli imaginibus indicti rectius anno 730

■n quam 726 constitneromus. Cum tamen antiqui.\u-
ctorcs statim atque eniersit Leonis immane llagi-
tium.hoebellum c.Tpisse nos doceant,ot nos pcrse-
cutionis initium slatuimus anno 726, eair.que post
quadricnnium, nempe 730,publieatam asserimus.

Ridear fortasse tam frequenter Pagio adversans;
nam iUeedicfum publicseversionis imaginum docet
promiiI,gari anno 726 : « Siouti ercn^inquiens^alias
iniperatoros ethnici annis dccenna^ibns suis dicatis
advorsiis Christianos cdicta promulgabant : sic Leo
IsaiirusannoimperiisuidocimoadversusOrthodoxos
persecutlonem excitavit,etbellura s.acrisimaginibus
indixit,idque ante Kalendas Soptombris,quo indictio
decima inifium sumpsit.» (.Inn.726,?;. 1.) At, bona
cum venia Isaurus qui ex endem Pagio rognare orsus
est die -,'5 Marlii,anno 717, Kalen(Jis Septembribus
726 niimeraliat quintum mensem anni decimi impe-
rii sui : atque ea propfer non etlmicorum instar pro-
miilgare potuit cdiotum anno suis doconnalibus di-

_ cato.vota enim docennalia decennio evoluto,ac novo

^ decennio ineunte,nnncupabanlur,cujus rei excmpla
vidcbis .apud card.Noris, (Wm. Chron. de vot. Dec),
nc sim niultus extra aleaui.Verum quidem estquod
Loo juxta Baronii chronologiam,quam sequor.age-
bat annum undccimum, qui votis decennalibus ce-
lebrandis fuisset aptissimus ; cum vcro docuerim
promulgationem edicti spectare ad annum 730, eru-
ditio omnis de dccennalibus corruit.

His cngnitis, duarura quoque epistolarum sancti
Grcgorii oelas fit evidens.qiia de erudite dissorit Pa-
gius (.In». 726 ^i 730)"cnntra opinionem rard. Ba-
ronii,qui eas vult esso datas antoqnam ros eveni-
rcnt,de quibus agunt.Scripta; igitur ca; sunt post-
quamsanctusGrogoriiisaccopilsynodicam.vnastasii
ab imperafore intrusi in sodem patriarchalera, eje-
cto sancto Gerinano, indict.scilicet 14, qu.o a Ka-
lendis Soptembr. anni 730 cccpit fluore ; nani ox
Anastasioconstatad hunc prius (lodisse litteras san-
ctum pontilicem, deinde ad imperatorem. Di his

D diserte P;igiusneposexscriptor.\ntonii,et Sommier,
quorum nola; consulend.-o infra, scct. 184 et 188.
Caiterum cur Leo post annura 726 non scripsisse
videatur Gregorio, palam cst ; sanctus enim ponti-
fox, cura numorando percenset imperatoris opisto-
las quoquo anno scriptas, catholicas intelligit; at
post ind.9, ncmpe post 726, cum porseoutio imagi-
num ccopit,nnn ampliiis catholic.-e crant.adooque si
ulhis deait,ut corto dodit.quando fcederatani agnovit
Ilaliani contra se.concilium convocari cupicns.non
est quid servareiilur; nam Grogorins cnm tanquam
iniqiiissimumh.Trcticunidefestatnscst.iifconciliiim
llonKo liabitnin, cujus exstat IVagmenlum, et du.-e
laudat.T epistol.-c paucis anto obitum monsilius da-
t.-c lldein facinnl.Ueruiii soriem logc apud adnotato-
ros historicos.

Cl.U:OXlI.
Num. 177, linea 1. — Grc(jorius 11. Ju

nior Ro-

999

ANASTASll B1B1.JCIT1I1:CAUI1.

lOOU

manus, Marceni filius, ex monacho sancti Bonedi- A
oli S. li. E. diaconus cardinalis aConslantino pupa
1'iirUis, iiiipcraloribus Klaviis Anastasio, Artiicuiio,
Tlicodosio Adramiteno, et Leone Isaurico Augustis,
sodit annos .\iv,nienses x.dies xxi,creatus xii Kal.,
consecratus xi Kal. Aprilis : sub Sergio pontitice
sacris initiatns,saccllis et bibliofheca; prtefuit.

Num 188, linea ) . — IVam jwsl luec daruil impe-
raloris malilia. Leo de sacris imaginibus abolcndis
cogitare vohemontius coepit; atque ea de relittcras
ad pontificem misit : cui Gregorius, pro dignitate,
rcscripsit sanctas imagincs ex antiquo Caiholico-
rnm instituto in Ecclesia coli, neque sibi vencra-
fioncm earum abrogaro,aut pro arbitrio licore, aut
|)ro officio convenire. Monere autcm illum etiam
atqua etiam, ut diligenter et quid ageret et quous-
(luc progrcderelur animadvcrteret; neque enim
inipcratoris os^.: iiovi ali(|uid de lide statuere, sed
ilu.T! anti(iuitus decreta a Patribus fuissent,quacun-
(juo raliono dclendere. ji

ALTASERRA.

Num. 178, linea 8. — Hic in Germania per lioni-
facium. cpiscopum verhum salutis jirxdicavit, el yen-
lcm illam scdentcm in tenebris, dortrina hiris convcr-
lit ad Clirislum. linniCacins a Grcgorio 11 consocra-
lus opiscopus, ot missns in Gormaniam ad convor-
sionem gentis l'uil primus Mogunlinus opiscopus.
Ad Uonianum pontincom porfinot ordinatio ot mis-
sio cpiscoporam ad convorsionem inlidclium. Iloc
jure a Grogorio 11 in Gormaniam missus est Boni-
facius : a &orgio ordinatus est Wilibrodus Clemcns
dictus, missns ad conversionem Erisonum, qui
primus fuit Trajectensis cpiscopus,dc quo Anastas.
in Sorgio. Deda, libr. v, cap. 12, Sigebort in Chro-
nic, ad ann. 697. A Cirogorio I Auguslinus missus
ost in Angliam felicitcr ad conversionom Anglo-
rum, de (luo Gregorius ipse, lib. v, cpist 53 et seq.;
Boda, lib. IV, c. 23 et se(|. r>

Num 181, linca 11. — Et Lonfjobardus pene tre-
cenlos c.um corum casfaldo interfccerunt. Castaldus,
vcl gastaldus Longobardis cst prseposifus civifatis
vol castri.Banlus Varnefrid., de gent. Longobard,,
lib. 5, cap 29 : Ipsum Alioronem, mutalo dignilatis
nomine, de duce castuldium vocituri prwcepit. llaine-
rius gasfaldens Sorancc civitatis memoratur apud
Looncm Ostiensem, Chronic. C.assinens. lib. 2,cap.
32. Taciperfus castaldius, et llamingus castaldus
Tuscia;, Anastas., in Zachar. Inlcrdum gaslaldus
pro procuratorn. Urban. II, in can. Sulvalor. 1, q.
33 : Defeusoris iiomine advocatum, sibi raslaldum cl
judicem. Pandulphiis gaslaldus nominatur in ins-
criptione Joannis VIU, epist. 245. Idemcuc Judex
Capuanus. in epist. ojuscl. 217.

Num. 182, linea 11. — Anno prxmi.^iso in bcnedi-
ctionon a prwdiclo viro eis dlrcclis Iribus sponijiis,
quibus ad usum mens.v ponli/icis apponunlur. .Vnte
annum quo Saraccni,ducc Addiramcn regc,inOal- ^.
liam irruerunt, a Grcgorio II Eudoni duci Aquita- "
nia% benedictionis gralia, missa; sunt tros spongiffi,
dc his qua; in usu erant ad detergendam mensam
ponfilicis : his concisis in particulas, et dislribulia
milifibus, quotquol eas sumpsere. e prailio in quo
Carolus Martellus et Eudo conjunctis copiis Sarace-
nos ad internccionom 1'uderunt, incolumes ct illa>si
cvasere.Spongiaj cranl in usu ad dctergendas men-
sas,ut probatur hoc loco, qucm illustrat Martial.,
lib. XIV, cpigr. 144 :

lltec tibi sorlc datur lcrgenJis spougia mcDsis.
Ulilis.

Vel ad exlergcnda pavimenla. L. Quxsitum, S Ilcm
pcrticu, (T. de instruct.instrum. legat. M. Tuil.,pro
Soxlio : « Moniinistis lum, judices, cornoribus ci-
vium Tibcrim compleri, cloacas rcsarciri. ex foro
spongiis eflingi santjuincm. " Hinc virgo jKgyptia,
qua?, fingens se slultam.prffi humilitute caiterlsmi-

nistrabat,dicebatur TriJvyo; t>h ai/vo6'.a;, sponijia mo-
na.Ucrii.V'A\\xd., Hist. Lausiac, c. -40.

Liiiea 17. — llic ijuadraijesimali tcmporc, ut in
iiuinta feria jujuaium, alque missarum celebrilii-t fie-
rct in Jicclesiis, iiuod non aijcbalur, inslituiL Etium
in quadragesima jcjunium solvi perpeluum ab apo-
stolis institulum fuitin gratiam dominicajHesurrcc-
tionis.Grcgor.,in Evang.hornil. 10: « yuamvis crgo
de quadragesiinali tcmpore esl adhuc aliud quod
possit intelligi; a pnescnfi etenim die us^iue ad Cas-
chalis solemnitatis gaudia sex hebdoinad.i' vcniunt,
quaruiu videlicet dies quadraginfaduo liunt.ex (jul-
bus dum sex dies Dominici absfinentia» subtrahun-
tur,non plus in abstinontia quam triginta sex dies
rcmanent. >< Pra;ter dies iJominicos etiam feria
quinta de consueludine ajejunio Quadragesima; iin-
inunis erat; sed Cregorius junior restituit jojunium
ctiani in feria (|uinta,et missarum.id ost ofiiciorum,
solemnitatem per Quadragosimam. Testis est Ana-
stas., hic, et Microlog., de Eccles.obs., cap. 50.

Num. 183, linea 7. — Canislra deccm pensanlia
libras duodecim. Canislra erant vasa argentea, in
quibus reponobantur vasa, id est,ministcria sacra.
Anaslast,, in B(!nedict III : Canislra e.rnjoci duo ex
arijcnlo purissinw pcnsanliu libvas mnncro qualuor el
scmis.Locua esl valde corruptus ; ct ita restiluendus
videtur canistra exaphodia.a Cra-co tsooiv/.qund esl
sacruin viaficum. Cono. Nic, ean. 12, quia eranl
canistra. in quibus reponebatiir ciirpus Domini.
llieronyni. ad Husticuni de beato Exuporio : :V/A//
illo dilius qui corpus Domini canislro vimineo.samjui-
nem porUit in vilro.lnAe reslituendus ost altor locus
depravatior .\naslas. in Leone III : Cnnistrum tx
ceae Cafolii pensanlem libras duodecim cl .vniw.Nec-
non et illud ejusdem in Paschali : Pecil jam pr.vdi-
clrn pontifcv canislrn Enafoti e.r imjcnlo duo. Et
illud ejusdem in Gregorio IV : Oblulil eliam cunistra
ennu fodia duo. Olim pocula mensis apponebanfur
in canistris argenteis. Servius, in illum locum i
.Eneid.:

Qui dapibus mensas onerent el pocula ponanU

yeteribus non in manus dahanlur poculn, .ted mensis
apponebantur ; et hodie upud plures pocula in canistris
argenteis apponuntur,qu,T cnnislra sirniria dicunlur.
Num. 18('>, linoa IH. — Etaiile corpiis aposlol: jKine-
rel mantum,armilausam,baltcum.spaliim, alt/ue fnscin
deauratum,necnon coroniim nurcam el rruccm nryen-
/<•<;)«. Luitprundus rex Longobardoruin.fractus pon
fificisprecibus antc altare (Jivi Petri doposuit vestcs
regias ot ornampnta,niantum,annilaus;itn,baltouni
et spatham.Mantum cst breve palliolum.quod logil
humcros, el ad manus pervenit tantuii).lsidor..Orl-
gin. lib. XIX, cap. 24 : « Mantura Mispani vocant,
(juod nianus legat tantum ; est enim breve amic-
lum."Mantum ponilurhic interornamenta ropia.in-
ter pontificia ponit liadcvic.,do gesl.Friderir.,lib.ii,
cap. 02 : ■. Multi ox nostris dicunt vidisse cancclla-
rium undecimo die ab urbe exisse sino manto.sinc
slola, sine albo equo, et sine omni habitus muni-
tione,cum |)cllibus rcgio palliocoopertis.et cum ni-
gro almutio usque ad cisternam. >• Inter vcstcs re-
gias ponitur armilausa.Est vestis militaris.quj' ar-
mos.id cst,hunieros legit.et pertinet ad penua.ut sit
oxpeditior. Paulin, cpist.7, a(| Severum : « Sibi ergo
illc habeat armilausam suam.ct suas caligaset suoa
buccas." Idem opist. 13, ad eumdcm : <• Cum pr«-
terea facie non midus quam armilausa ruborel. •
Arniilausa; etymon ab armis signat Isidor Orig.lib.
\ix, cap. 22. « .\rmolaus« Tulgo vocata, quod antfl
et rctro divisa, atqup rperta est, in armos tantum
clausa.quasi ormiclausa.f' litlcra abblata." Suidas:

'.\fji;).jCT.ov •xxr.i t4 iftu. Ti i-rivu TtLv ot:au)V. Anni-

lau.f.TJunijiuir balteum, quod est cinijuluin militare.
Paulin., cpist. 7, ad Sevcrum : .V<v baUeo, ted re-
ste .curWHf/i.Balteum oblationis causa super alfar'
deponi moris antiqui fuit. Grcgor. Tur., do Mirac.

m\

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GREGOHIUS II.

1002

marlyr., lib. I, cap.Ol : « Igitur fjuodam temporc _\ ihique vcvlji divini scmina sparrjcns, pcrmullos ab cv-

homo devotus balleum exauro purissimo eum omni
apparatu studiosissinic fabricatum supcr allaru ba-
silic^E illius posuit,orans ut in causis suis martyris
virtus dignaretur adcsse. » Ait crucem argcnteara.
Imperatoros crucem auream in collo gestabant. De
Caroio M. testatur Ditmarus, lib iv. « Crucem au-
ream,qu.Te in collo cjus pnpendit,cum vestimento-
rum parte adhuc imputribilium sumens,cffitera cum
yeneratione magna reposuit. "

PAGII.

Num. 178, linea 1. —-IIujus tcinpcribus Joan. Cp.,
etc. Ubi Gregorii crcatio Orientalibus innotuit,
JoannesConstantinopolilanus episcopus synodalem
Epistolam ex more ad eum scripsit,ut idem .■\nasta-
Sius auctor est, qui ait : JIujus tciiiporiljus Joanncs
ConsCantinopiililanus antistcs Synodicam ei misit,
atquc ad cum rcscriptis idem usus est ponli(ex.k\\^\x\.

rore idololatrix rclraxit, ul inquit Olhlonus.libr. i,
cap. 10, cjus Vitaj.Ibidempertriennium pcrmansil,
indeque in Hassia et Thurmgia felissiuio succcssu
pra?dicavit.

Postea de prospero suscepta; prsdicationis eventu
Gregorium papam per unum e suis certiurem fecit,
statimque Ilomam litteris apostolicis invitatus, eo
magnis itincribus contendit, ubi pridie Kalcndas
Decembris ordinatus est episcopus ab eodem papa,
et quidcm anno septingentesimo vigesimo tcrtio.ut
constat c.K littcris ejusdem Grcgorii pap», postero
die post lionifacii ordinationem omnibus Chrislianis
in Germania constilulis inscriptis, quas exhibet
Willibaldus. Gregorius itaquc Bonifacium, episco-
pum nuUi tamen sedi allixum, consecravit,ut apo
stolica; dignitatis aucloritate fulciretur.et in oflicio
praedicandi cunctis acceptior furel.A Bonifacio exc-
git Gregorius solemne sacramentum de Ddei inte-
cum Baronio existlmant rejectam a Gregorio syno- p gritate et unitate Ecclesia; conservanda, doque obe-

dalem Joannis epistolam, huncque ab eo tanquam
hffireticum habitum ; ideoque Anastasium impcra-
torem, accoptis Gregorii papoe litteris, Joannem in
ordinem redegisse ac e throno deposuisse, ejusque
deposilionis mcminisse Theophanem. Verum non
solum Theophanes, sed etiam Anastasius,in Histo-
ria ccclesiastiea.scu in versione Theophanis,diserte
habcnt Joannem patriarcham post annos trcs scdis
mortuum esse ; cumquesolusZonaras hujusjoannis
exauctorationis mcmincrit,Ionge major lides Theo-
phani habcnda, Ex his autem quaa in Constautino
papa dixiinu3,constat Joannem non fuissc Monothc-
litam, ideoque ncc ejus synodicam a Gregorii II re-
jectam, cum statim ac Philippicus tyrannus subla-
tus est, fficonomiam suam Constantino papaj signi-
ficavit, pro ea cxcusarit, ac in eadem non paucos
socios habuerit.ct inter eos Gcrmanum ejus in sede
Conslantinopolilana succcssorem,et Androam Cre-
tensom magna; virtutis viios. Quod mirum non est „
fugisse Baronium.qui Joannisepistolam ad Constan- ^
tinum scriptam ct a Combefisio publicatam non
viderat.

Ilic porro Joanncs, non solum ex Thcophanc et
Anastasio laudatis, sed eliam cx Nicephoro,in Chro-
nico,postquam trcs annos sedissct, obiit, ideo anno
septingcntesimo decimo quinto.codemque anno,die
undecima mensis Augusti,sanctus Germanus Cyzici
metropolita ad Conslantinopolitanc-E eccIesiK regi-
mcn translalus est, ut scribit Theophanes anno In-
carnationis secundum Alexandrinosi 707, qui inchoa-
tur Kalendis Septcmbris anni Christi Dionysiani
714, quo pariter die imperatorum annos exonlitur.
Eodem sccundo, inquit, impcrii Artcmii, (jui etiam
Anastasius, indiclione decima tertia, mensis Augusti
die undocimo, e Cij-Jccna mctropoli Coiistanlinopolim
Germiinus translatus est, de quo infranon semcl no-
bis scrmo liabendus,quiapro sanctarum imaginum
defcnsionc imperalori rcslitit ac in exsilium missus
est.

Linea 8. — Uic in Gci~mania, elc. Anno 718.
Sanctus Bonifacius, qui ex Anglia in Frisiam
trajccerat, Uomain ad Iiinina apostolorum perrexit,
cui Grcgorius papa die trigesimamensisNovcmbris
divo Andrea; apostolo sacra, viva vocc potestatem
fecitEvangelium gcntibusinGermaniaannuntiandi,
gumdcmque legalum suum declaravit, qiio 1'actum

dienlia singulari sodis apostolica; pontilicibus pcr-
petuo prajstanda. Quod juramentum propria subs-
criptione munitum, supra-corpus sancti Petri pro
more dsposuit,ut referl Othluuus laudatus, cap.l4.
Bonifacium episcopum eonsccratum csse dixi,sed
nulli sedi affixum:ad eujusrei iutelligentiam obser-
vanduin est cum Serrario, not. 2j in Vitam sancti
Bonifacii, distinguonda esse duo episcoporuin et
archiepiscoporum gcnera:iQuibusdam,inquit,ccrta
sedes, certusque locus, et fixus est, cujus cpiscopi
aut archiepiscopi appollentur. Quibusdam vero in-
ccrta sedes nuUusque certus et fixus locus; et pos-
teriushocgenus in iis plerumquegentibusac provin-
ciis invenitur qua; ad Christi lidem aggregari primo
incooptant. Cum enim ii qui Evangolium eis annun-
tiant, huc illuc procurrere debeant, neque congre-
gatum adhuc ovile in una quapiam aut dilionc,aut
urbo obtineant,episco|)alem quidem presbyterorum
ordinandorum.variisque in lociscollocandorum,vel
arehiepiscopalem etiam creandorum episcoporum
potestatem ab apostolico accipiunt, sed incertisin-
terea vagantur sedibus, et ad verum summumquc
animarum Pastorem Christum Jcsum, quoquot et
undique possunt, oves congrcgant. Et hi quidem
prKcise ac simpliciter cpiscopi, vel goneratim ejus
regionis in qua laborant, gregeinque Uomini con-
quirunt, episcopi el archiepiscopi nuncupantur. »
Ita Serarius. Posterioris gcncris episcopum fuisse
sanctuniBonifaciumexduobusejusVita; aucloribus
patet. Bonifacium variis litteris commendatiliis ad
Carolum ducem et majorem domus regia; Franco-
rum, ad episcopos et alios omnium ordinum lum
clericos,tum laicos,ad clcrum,optimates,ct omnem
populum Thuringorum et Saxonum munitum, re-
misit Gregorius, ut coeptum apostolatus oflicium
obire pcrgeret.

Ex cpistola autem ejusdem Gregorii ad clcrum ct
plebem, quam cum aliis quinquc refert Othlonus,
D lib. I, constat pbntilicem Bonifacio in mandatis dc-
dissc nc ordinaliones pi\Tsumerct illicitas;no biga-
mum, aut qui virginem uxorem non duxisset, ilii-
tcratum, quavis partc corporis vitiatum, pu;nitcn-
tia; publica; olim subditum, curialcm, aut cuilibct
conditioni obuoxium, aut aliqua infamia; nota inu-
stum,ad sacros ordiues admittorct;nc .'Vfris passim
manus imponerel;ut ordinationes cxtra Sabbatuni

Ul tam Willibaldus in eius Vita, quam Othlonus, Quatuor Tcmporum non celebrarct ; ut baptisma

qui ejusdem Bonifacii \itam cliam scripsit,ulram- ' '^ ' ■ -^ ■ ■- • ■ : :.__ ,■ ■_„:

quo a MalMllonio sa;c. iii Hcnedict., nart. ii,rccita-

tam,eju3 cpiscopatus initium ab eo ilio desumant,

quiacpiscpalum pro conciniandi munere improprie

USurpant eumquc episcnpuin dicunt, quem Cirego-

rius 11 pra;concm fidei,legatumquo sedis apostoli-

pas per Germaniam creavit. Bonifacius itaquc, ac-

Ceptis litlcrls apo.slolicis ku.t lrg:itiiinis, ilio deci-

ma quinla Maii anni sopliiigentesinii deciini noni
datis,in Turingiam vcnit.inae !>i Frisiam naviyavit,

Patrol. CXXVIII.

extra Pascha et Peulecostcn, nisi in vita; diserimi-
no positis, non confcrrcl ; ut ccclcsia; ministeria,
ornamenta, patrimonia studcret augerc, nusi|uam
imniiuuercl; ut quatuor in portioncs ccclesiaslicos
redditus ot oblaliones distribucrcl.Maiulata illa vi-
dontur dcsunipla cx cpistola U Golasii pap.o primi
ad cpiscopos per Lucaniain ct Ilrullios cl Siciliam
conslilutos dirocla, anno 4'.)'i, do qua ibidem egi-
mus, ut dc singulis anno 723, num. 17 ct scq.
ostendit Cointius, in Annal. eccles. Frai-.co: um,

32

1003

ANASTASII BIRLIOTHECAHII.

1004

Urcgorius tiancn,(]c cavcnflis illicilisordinuLioniliiis
scrmonem habcns, nicniinit AtVoruni, de quibus
silol Gclasiup, e.t hanc ralionom reddit Grcgorius,
quod aii(jui coriim Manicluvi, iiliijui rchiwtnnli
s«;;)/((s suH^ pTO6«//.Saraccni priiisquum in His;)a-
niam transircnt, Africam occupnrunt, et extorrcs
Africani scse in Europam inlundentes, victum ex
ordinibus ecclesiasticis c(Epcrunt qu.-crere. Verum
quia pleriquc eorum agniti sunt, vel Manich<Ei,vel
Donatistac, universiili lcije, ut Baronius codem an-
no 723 scribit, sancitum est, ne Africanus aliquo
modo a (luopiam episcoporum ordinaretur. Nequc
dubium quin Gregorius per Afros designet Dona-
tistas, quia in magno numero fuerunt in Africa, et
pcrtinacitcr Anabaptismum dcfenderunt.

Anno septinpentcsimo vigesimo sexto Grpgorius
a IJonifacio variis de capitibus consultus, respondit
ad singula.cpislola qn;e iiici|)it : Dcsirahilcm mihi,
qua; dicitur daln x Kiilcndas Deccmb.,imjieranU' jiiis-
simo dominu Aiiijuslo Lconc a Dco coronnlo miujno
imperatore, iinno 10 imperii ejus; sed cl Conslantino
maijno imperatore, rcijni cjus nnnoT, indiclionc <0,
ex qua indictionc currente^mcnscNovembri anni72(),
juncta cum anno 10 Leonis imp., apparet inilium
imperii Leonis anno 1\1 recte fuissc altixum.Multis
sffiCLilis ha3C Ecclesia; monasteriorumquc praxis vi-
guit,ut pueri,seu infantes, a parentibus oblati per
petuo astringerentur monacliatui, nec eis liecrel
hunc vita; stalum anlc vel post puberrtatis annos
rcpudiarc. Gujus praxis exempla non pauca apud
Francos cis cl ullra Uhonum cxslanl. Dc bac praxi
Gregorius a Honifacio consultus respondit in h.TC
verba : « .Aildidisti ctiam (nempc in se[)timaconsul-
tationc) quod si patcr vel mater filium vel liliam
intra scpta monasterii in infanti.-cannissub rcgulari
tradidennt disciplina utrum liceat cis, postquam
pubcrtatis implcvorint annos, egredi ct matrimonio
copulari. Hoc omnino devitamus, quia nefas est ut
oblatis a parcntibus Deo filiis voluptatis frcna laxen-
tur. » Quod in secundo rcsponso permittit Grcgo-
rius, ut si mulicr inlirmitate correpta non valuerit
debitum viro rcddcre, vir, si non possit cnntinoro,
nubat; hoc sic accipiendum cst, ut intelligatur de
impcdimento perenni.quod ncscicbaturquando con-
traxit. Gregoni responsa ad alias Honifacii consul-
tationcs rcfert Natalis .•Vlexander skcuIo vili. hanc
epistolam(}rcgorio lllperpcrain ascripsitGratianus.
Heliqua sancti Uonifarii apostolatum rcspicienliain
Gregorio III ct Zacharia cxaminabuntur.

Num 17'.),linea 10. — Imagiticm illum vencrandam.
Cum Artemius,dictus postea Anastasius,dip quarta
mensis Junii anni septingentcsimi decimi terlii, ut
superius diximus, imperalor coronatus esset, ac
impcrium annos duos et menses oclo tenuisset,tu-
mulluanlibus militibus et alium sibi impcratorem
dcligentibus nomine Theodosium.impprio dejectus
est ct in monastcrium detrusus,i(leoquoTheo(Josius
circa initium anni 710 dictus est imperalor, qui,
quod catholicus esset,nihil anliquius habuil,quam
ulquod Philippicus impcrator fucrat dcmolitus.ipsc
restitucrctnobilcnionumcntum.quosexoccumenic.Te
synodi depicta; erant ; (|ui hoc facto ita compressit
ora h.-ereticorum, ut omnis de fiiJe qu.Tstio in ea
urbe cessarit. Ita Baronius ex Anaslasio in Grego-
rio U.Sed deccptum hac in ro .\nastasium ccrta mihi
stat sontentia; Anaslasium cnim imp., non vero
Thcodosium, spxI.t synodi imagincm in palatio
impcriali a Philippico erasam restituisso, diserte
asserit .Vgatho diaconus in peroraliono sa:pius lau-
data,tam in .\gathone,quam in Gonone, cui, ulpote
testi ocuIato,potiorfidcs habonda quani Anaslasio.
In pa postquam dixit .\nastasiiim virum piuin ac
orlhofioxum diclum osse impcratorem, coque pro-
hante ac annucnte Joannem patriarcham ad Con-
stantinum papain scripsisse, subdit : <• yuia vpro
post suporius declaratam integre synodorum ima-
ginis, erasa sextas synodi imagine,abolitionem,qui

A licfaiic ubolcri jusscral iniserac insanusBardanes,
iu dicla Melii camera, sanctis lantum quinque re-
liclis oeciimenicis s.vnodis, ijise se una riim Scrgio,
rectuni stanlem cjus iuodio, iii imagine dcpingi
pr.TCcperat, necossario plano ac valdo congruo, de-
turbatis inde ejusmodi ambabus personis, sancta
eadem ac oecumenica scxta synodus, una cum
aliis quinque, ibidem iterum loci dopicta cst ; uni-
verso Dei amanto sancta; Ecclesiae cirtu communi
tripudio ac laetilia.spiritualique in Chrislo exsulta-
tione,nvante pro sanctissimariim Ecclesiarum con-
cessa tranquillitate et pace.» Vide de hoc Hardanis
seu Philippici imp.facto dicta in Conslantino papa,
quem etiam cum Baronio ex Theonhane obsorvavi-
mus Constantinopolim misisse Micnaelcm, Itomanae
Ecclcsia; prosbytprum,aporrisiarium ad Anastasium
imp.,quem tamen hic Baronius dicit missum a Gre-
gorio II.

Num. im, linca 1. — Cumnnutn ctiatn Caslrum.

n Sisinniuni papam de restaurandis Uomana; urbis
muris serio cogitasse.ob idquo calcarias decoquere
jussissc diximus.Idcm initiosui pontilicatus tentas-
so Gregorium II asserit Anastasius,scd emcrgenti-
bus variis tumultibus pr.Tpeditum esse.Quinam au-
tem fuerint illi tumultus,quibus a proposito avoca-
tus est,idem auctor rcfert. Longobardos ncmpe ca-
strum Romana; EccIesi.T sub dolo pacis pervasum
eripuisse ; cumque nec ultionis divin.T metu, nec
munpribus a Gregiorio papa oblatis ad illius resli-
tutionem flecti possent,Gregorius, ducis populique
Neapolitani auxilio illud rccuporavit, sopluaginta
auri libris,ut promiscrat.pro cjus rodcmptinnc d.i-
tis.Eadem habot Paulus Diaconus. lib vi de Gcslis
Longobard.cap 'lO.quinosedocPt castrumillud,quod
non nominat Anastasius,fuisse castriimCumanum,
quod Bcneventanus Longobardomm dux Ecclesis
cripucrat. Idom Paulus Diaconus laudatus, cap 42,
refert etiara Luitprandum Longobardorum regem

p eo tcmpore conlirmase rcstitutioncm .\lpium CoUia-

^ rum iam Ecclesi.T factam Joanne septimo sedentc,
ut ibidem dictuni est..\ddit Beda.lib de sex .Etati-
bus.Luitprandum .\lpes Cottias aUomano pontifice
repctiissc, sed ndnwnitiotie vencrahilis Grnjorii pa-
px eam .\riperti rcstitutioncm confirmasse.

Ntim. 1.S2, Hnca h. — Eodctn tempore nrfanda
.\ijarcnorutn gens. Ex verbis Anastasii in Vita Gre-
gorii, asscrcntis Saraccnos cum Eudone .\quitaniae
duce pugnasse ; et cx iis qua; Paulus Piaconus lib.
VI dc Gestis Longobard., cap. 40, dc ingrcsiu Sara-
cenorum in .\(iiiitaniam scribit, inter so collatis,
auctor CriticiT Uaronii rcctc dcducit pr.T;lium illud
habitum csso anno scptingentesino viccsimo quinto,
victoriamquercportatamTuisseab Eudonp opo spon-
gia; sibi a Grogorio 11 miss.T : « .\djicions," inquit
Anastasius,deEudoniscpistolaad pontificem scripta
loquens, « quod anno pra;misso in bcnpdicfinnem a
pr.Tdicto viro eis directis tribus spongiis.quibusad
usum mensT pontificis apponunlur.in hora qiva bel-

D lum romiiiittebatur,idem Eudo .\quitani.T princeps
populo suo per modicas parlos Irirjuens ad sumen-
dum eis, noc unus vulneratus est, nec mortuus cx
his qui participati sunt," ubi loquitur Anaslasius dc
sponpia qua mensa pontificis torpob.atur. Eudoni
transmissa,el pro benedictionc exprritus distriliuta.
Dc ca victoria opc sponci.T relata loquilur ctiam
Krodoardus lib. de Pont^incibus Romanis, in Grc-
gorio n :

Externos ctiani hcnedicUo lata triiiinphos
Celpbr.it pap.T victorp-: sponpia Fnincos,
niim rcdijpn^ ApdrFnornin tiitntur ab arniiti,
P.irliripc» ferri iipqiie licfos viiln(^re lantiiDi
l>roslrulis toli vacuis pro tegiiiiDe pauci».

Qu.T Frodoardi verbamanifesteevincunl hoc prae-
hiim inler .\g.irenos seu Saraccnos ef Krancos babi-
tum siib Grpgorio II divcrsum essc ab co quod anno
7.52 sub Gregorio III commissum est. De spongiis
lcgendi TbesBurue lingues Latinee et Calepinua, in

1005

HISTURIA DE VITIS IIUM. PUNT. — S. GREGUHIUS II.

lOOti

\-oce Spmigia, ubi invenies antiquos spongias in A. pro 't]olis,quibus erunt assuefacti.a rudibus ct im-

deliciis habuissc, strigiluni vice linteorumque illis
utentes ad distringcndaetemundanda corpora.Mar-
tialis, lib. xiv, I4y,asserit morcm fuisseiis mensas
tcrgere :

Il(Ec tibi forte datur tergendis spongia mensis.

Num I88,linea i. — Post lioc claruil, etc. Primis
ab ortu ChristianK religionis temporibus,cum adhuc
gentilis in eam exardesceret furor, et in hominum
mentibus latcret adhuc idolorum superstitio, non
tam frequentcm fuisse sacrarum usum imaginum,
ut neque templorum atque basilicarum, observat

pcritis haberentur,et ut eorum animus ab inanium
simulaororum consuetudineacmemorialongius avo-
caretur. Credibile itaque est parum a Christianis
usurpatas fuisse primis fere quatuor sa;culis,pcr quae
nefanda d;emonumin idolis religio etChristiani no-
minis crudelissima vexatio cursum suum leiiuit.
Quinto demum sa;culo,postquam,adepta libertate,
lacertos quodammodosuos explicarecocpitEcclesia,
plerisque locis imagines palam haberi cocptK,atque
in teniplis et oratoriis propositfe sunt, cum hacte-
nus.etsi in usu essent aliquo,non tamen promiscue
ac frequenter adhiberentur.HKc ot plura alia Peta-

Dionysius Petavius, lib.xv theologic.Dogmatum,de vius citatus de usu imaginum in veteri Ecclcoia,

incarnatione, eap.l3.Cum enim imagines ex eoram Hunc usum cultumqueimaginum Christi ac sancto-

generc sint qus ad salutem omnino neeessaria non rum non solum cum !ege Dei non puguare,sed reli-

sunt,ncc ad substantiam ipsam religionis attinent, gioni consentaneum esse, et fldelium pietatis exci-

in potestate Ecclesia; est ut ea vel adhibeat, vel tand;e utilcm,pluribus demonstrat Natalis Alexan-

ableget, pro eo atque satius esse decreverit, eujus- der smcuIo viii, dissert. 6.

modi positivi vulgo juris esse dicuntur. Ex eo nata r. Quo eodcm saiculo viii inounte, exortum est in

est illa infldelium exprobralio,qua; apud Minucium Oriente monstrum horrendum, hoc esthffiresis Ico-

Felicem his verbis exprimitur, pag i?5 :«Cur nuUas noclastarum,quae venerandis imaginibus bellum in

aras habent, templa nulla, nulla nota simulacra?»
Cui Octavius, p. 05, respondens : " Putatis autem
nos, inquit, occultare quod colimus, si dclubra et
arasnon habemus? Quod enim simulacrum Deo lin-
gam,cum,si recte a;stimes,sit Dei homo ipse simu-
lacrum? Templum quod exstruam, cum totus hic
mundus ejus opere fabricatus eum capere non pos-
sit; et cum homo latius maneam,intra unam ;cdicu-
lam vim tanta; majestatis includam? Nonne melius
in nostra dedicandus est mente,in nostro imo con-
secrandus est pectore? » Ergo nequc templa tunc
astrui Deo fas esse quidam opinati sunt,quod non-
dum in Christiano populo institutum erat nccdum
per rerum potientes ethnicos licebat,nefas et illici-
tum rati ; et de sacris imaginibus; atque ab idolis
multum discrepantibus non disparem pleriquc sen-
tentiamhabuisscvidentur.Quod utrumquepaulatim

dixit. Ejus fuisse pra;cursores gentiles, Judajos,
Marcionitas, Manicha?os, Theopaschitas, testatur
septima synodus actionibus prima et quinta.A.Ju-
d;eisbellum tam impiuni inslauratum estannoChris-
ti septingentesimo vigpsimo tertio,quo,jubente Jezi-
do,Arabum Calipha,e Christianorum templis, totius
rcgni sui finibus,Christi et sanctorum imagincs de-
turbarunt,ut eo anno refert Baronius,ex Teophane,
et ex relatione Joannis monachi,vicarii orientalium
episcoporum, ex eadem septima synodo, actione
quinta, ex cujus actione quarta constat eam impie-
tatem ab Uobr;cis ad Christianos derivatam esse,
auclore Constantino Nacolis, in Phrygia Salutari
episcopo, qui, a suis dicecesanis expulsus,in impe-
ratoris Loonis Isauri aulam irrepsit, eumque in
sanctas imagines accendit.Sed et Judeei,quibus Leo

„ Isaurusjurejurando se obstrinxerat concessurum se
dedocti sunt Christiani, postquam usu e"t ratione '■' illisquidquidpostulassent;cumadimperiumevoctus

esset, quod ipsi fuerant vaticinati, ipsum impulere
ut sanctas iniagines,ac earum cullum quasi idolo-
laliia^ reliquias, aboleret, ut testantur Cedrenus,
Zonaras et Constantinus Manasses,Gra;ci historici.
Sicuti crgo alias imperatores ethnici,annisdecen-
nalibussui8dicatis,advcrsus Christianos edicta pro-
mulgabant ; sic Leo Isaxnus dccimum sux tyra^uiidis
amuim.ui loquiturZonaras auspicatus ideoquoanno
Christi vigosimo sexto supra septingcntesimum.ad-
versus Orthodoxos persecutionem excitavit, et bel-
lum sacris imaginibus indixit. u Post decimumsui
imperii annum (id est inchoatum.inquit Slephanus
diaconns Ecclcsiffi Cpolitanaj, in Vila sancti Stc-
phani Junioris monachi et martyris, quam scripsit
anno circitcr 808, quamque Gra;ce et Latine publi-
cavit tomo I Analectorum Gra;corum Jacobus Lop-
pinus monaciuis ISencdictus) novus ille Baltassar
(L(!o Isaurus imp)Manich;oam haM'csim,et .Ephthar-

magistra compererunt neutrum damnandum esse,
sed ad pietalem prodesse posse.

Quamobrem uli basilicas, sive, ut appellari lan-
dcm creperunt, ecclesias et altaria in Dei honorcm
ac cultum exstruere non dubitarunt,ct quidem ma-
gnilice ac sumptuose,pace ac libertate rcddita, nec
pristino illo usuet antiquomore,acmagnorum ctiam
virorum auctoritate, delerriti sunt, quominus ita
facerent ; sic imagincsChristiatquesanctorum qua-
rum nondum hactenus percrebuerat usus, eodem
tempore usurpavit Ecclesia,cum jam nullum idolo-
latria; periculum esset,et ad propagandam Christi,
ac martyrum sanctorumque caetcrorum memoriam,
et animandosad pietatisconstantiam,illorum exem-
plo, lidcles, utile id esse videretur. Atque hoc neu-
tiquam omnibus in locis,eodcm instituto ac tempore
constat esse factum, sed alibi citius, alibi tardius,
prout nalionum captus et indoles erat, ct qui illis

pra;erant cxpedirc judicabant. Quod eo diligentius D todocitarum, ut ita loquar, forto haud dissimilcm,

observandum,(iuod ad pleraque valet interprctanda

memoriffi veteris exempla ct testimonia, quibus ad

oppugnandum Ecclesia; ritum abutuntur protestan-

tes; nimiumquc commovcntur interdum repugnan-

tes illis catholici thcologi,cum sic ubi constct ima-

gincs repudiatas et damnatas ab Orthodoxis fuisse,

pro locorum ac tcmporum rationc istud commode

explicari debeat. Quarc in controversia dc imagi-

nibus, citcrioris Ecclcsia! potius exemplorum et

institutorum, quam antiquioris, duci rationem

oportct. Cum enim plcnis adhuc velis gentilium

supcrstitio ferretur, multa primis illis EcclcEia:

sa;culis vel non inutilia per scse, vcl etiam com-

moda, supprimi omittiquc satius visum est, dum

periculum crat nc offensionis ali^iuid traheret

extcrna quorumdam rituuiii spccics, cuin iis, quffi

ab ethnicis celobrabantur similitudine ipsa con-

grucn8,v(?lut ne imagincs Christi ftttjuc eanctorum,

Ccclesiam spiravit. Itaquo, subjecta sibi plebe
convocata,coram omnibus leoninum rugiens, inhu-
mana ha;c bcllua, et Lconis nominis insignis, cx
iracundo corde, velut cx vKtna monte igncm et sul-
phur,miserandam illam voccm cructavit et protulit :
Quandoquidcm imaginum fabricatio ars est idolica,
illas adorarc non oporlet.»Id autem accidisse anno
decimo Lconis tantum inchoato,ut scribit Zonaras,
non transacto,ut insinuare vidctur Stcphanus dia-
conus,patet etiam ex Auctore anonymo a Combefi-
sio intcr scriptorcs llistoria- llyzantin;o, (lui post
Thoophanem scripserc, publicato,in invectiva edita
ad cotifusiounii corum qui saiur fidei sanctoruiinjuc
ac orlliodo.rorum Patruin doctrimr advcrsanlur, in
qua testatur Leoncm veritali obsidere cnqiisse iii-
aicliaiw »()H(i,qu;o anno 72(i us(]ue ad kalendas Sr^i-
tcmbrisconcurrit cum ejiisimporiianno dccimo.HiO
autcm anonymus vivebal anno 77U,

1007

ANASTAPII lUBLIOTnEGARII.

1008

Eam haresim ipsoejusinilio ruisscnoprbissimam
obsrrvalThcostunctus monachusetdiscipulussanc-
ti Nioeta; Hcgumr ni Merlicicnsis, in liilliynin, sacra-
rum imaginum dclensione clarissimi,anno824 inex-
silio niortui. Scripsit iilc hujus sancli vilam inlra
quinquc priorcsannosah ejus moi-te,recitntamaBol-
laudo ad diem 3 Aprilis,in eaque iiit :« Sed et hoc
modo considera,alias qniilpm h.Treses ab episcopia
inf^riorihusque presbyteris ortum habuisse, hanc
vero ab ipsisprcicessisse iniperaloribusfnosli iiuleni
quanlnm regi s inler et sacerdoles intersif), ol islas
quidem docendo ct contradicendo coaluisse,paula-
timqne invaluisse; hanc vero ab imperatoria pote-
state fuisse ab inilio valenti:simam."Ingens tnmen
tuninltus oxrilalus cst a plobe,slnlim ac prodiit de-
cretum Lconis inip do abolendis iuiaginibus. Unde
sibi metuens impcrator sacrilegum consilium dissi-
mulavit. » Non tiuc, inquit, spocSat moa scntcntia,
ut ea prorsns deleantur.sod hoc ait suhlimiore loco
eas locandas essc, ne ore quisquam eas contingat,
alquc ita quodnmmodo relius honore digniti conlu-
meliam inferat.» His artibus omnem imaginum ve-
nerationem abolcro medilabatur.

Eodem anno soplingontpsimo vigos'mo soxto Leo-
nem .Augustum ad Grogorium papam scripsisse ut si
imporialom gratiani haborovellol.sancloruni imagi-
nes deponerct, ot vicissim Grpgorinm soennduni ad
imperatorcm rescripsisse, teslantur Paulus Uiaco-
nus,l;b.vi,dcGestisLongobard.,cap49,.\naslasiuscl
Theophancs. Sed e.TO epistola; periere. Poslea cum
imporator nihil a Grogorio oblinere posset, sspius
per suos exarchos, ducf-s, aliosque ministrns, insi-
diatus estvitas hujus sancti pontilicis; sed pro illius
defensione Romani ot Lopgol ardi piefocderati ipsum
conjuncf is viribus ab eorum dolis et insultibus inco-
Inmom scrvavcre :«Una se quasi fralres caiena lidei
constrinxorunt Rnmani atque Longobardi, doside-
rantes ctmcti morlem pro defonsione pontifiois susti-
nere glor;osam,nunquani illum passuri perferre mo-
lestiam, pro fide vera et Chrislianorum certantes
salute, » inquit Anastasius. Pontifex voro, ut idem
auctor snbdit.xGiraiiasvolnntali populi roferons pro
mentis proposito,blando omnes scrmone, ul bonis
in Uoum prolicoront actibus,et lide persisterent.ro-
gabat. et ne dcsislerent ab amore et fide Rnmani
imperii admonebat.Imperator infensus erat Grcgo-
rio II non solum ob novas opiniones, quas hic reji-
ciebat.scd cfiam quod novumcensum agi in Romana
provincia non paterelur,indeque cum per Marinum
spatharium duccni Romanorum, doinde vero por
Paulum patricium et exarchnm interfici curavil :
« Paulus vcro oxarchus.inquit Anastasius, ininera-
toris jussione.cumdoin pontillcem conabatur lutei^
ficcro,eo (]uod censum m provincia ponere prfppe-
dieb.it. » Erat consus illo capitatio ei similis,(iu,\m
Sicilia! et Calabria; indixit de qiia loquitur Theo-
phanes.

Leonis Isauri impicfnti, qua pofnit conslanlia,
obstititsanctusGormanuspatriarchaConstantinopo-
litanus. Ipsi per qucmdam ex pra-cipuis Ecclesia;
niinistris signilicavit ab inilio pnst Chrisli in ccelns
assumptionom imagincs expressas csse, se pro illis
lihentissime morilurum, el qui Chrisli imagincm
ignominia arficit,in iilum quem ea exhibet injuriam
rejicore.Ipsi itnquetraditionem et usum sancta^ Ec-
clcsi.-E nhiccil.hnnorariam imaginum vonerationem
a conciliis prohataui ; solomnia qu.-e emiseral pro-
missa de non convollondis Eoolosi?p rifibus, cum
impcralor iTiaiiguratus ost,rcvocavit in memoriam
ipsum por sacra omnia exoravit.ne ipso imporante
sacrarnm imaginum fiorof cversio, .Vntichrisfi pr.-p-
cursorem fore adjiciens qui facinus istud perpolra-
ret. Tandom nullum non movil Inpidem ut ilfum a
concopta rovncarot impictnlo. Il.rc roiis'nnl ex alia
ejusdeni sancli Slophani Junioris raonnchi ol niar-
tyris Vita.qua; a Raronio aliisque perperam tribui-
tur sancto Joanni Damasccno, quo Joannos Billius

\ eam hujud snncli operibus subjunxerit,cum tamen
ha;c gcnuinussit fetus Metaphrastes.ut docet AUa-
rius in diatriba dc Simeonibus, pag 120.

Sed nihil promovit sanctus patriarcha; quin imo
anno septingentesinio lricosinio,"die septirna men-
sis Januarii, indiclionc decima tertia, leria hebdo-
mudis terlia', irreligiosus Leo, inquit Theophanes
ad enm Christi annum,'silentiuni » (id esl conven-
tum optimatum tracfandis imperii nepofiis impera-
toris mandatocoucfum;,"conlrasanctasvenerandas-
quo iniagines in novonidecini acubitorum tribuna-
lio colebravit, Germano sanctissimo patriai-cha ad-
vocato, cui persuadendum arbitrabadur ut suo de
abolendis sacrisimaginibusdecrefotandemsubscri-
heret. At fortis Christi servus alximinando Leonis
consilio neqnaqunm cedons, imo vcritatis verbum
recto sensu distribuens,epi8copatu sese abdicavit.»
Tum imperator satrapas in pulriarchicam dumum
misit ^iiQuibus pra'cipil ut cum pagnis et oonviciis

n sanclum virum mdo aeturbarcnl,»inquit Stephanus
diaronus in laudata sancli Stcphani Juniuns Vileu
Germanus Platanium in domum gentilitiam secessit,
vitam privatam acfurus, sed paulo post e domo sua
in monns'erinm Inngo dissitum, I.eonc jubcnfc.de-
portatus est ac strangulatus prope centcnariu9,sub-
dit Stephanus diaconus.

" lllo autem ejocto et monaslicae vifie parficipc
facto, videre erat universam civitatem, niellinua
Pafrisdncfrinaorbatam,fietum el gomitum non par-
vum edere; itn ut dies ilia.non dies.sed tcnobra et
fletus supcr fletum,et vie superv<E esset,ut loquilur
prophela.Iisdom miseris diebus impius Anasfasins
(ipsius sancti Germani discipulusetconsacellaneus)
« impictatis manu pontificatum oceupavil»(iirdina-
tus ut scribunt Anastasius et auclor Miscellfc, die
vigesima secunda ojusdeiii incnsis Januarii/.vi nii-
lilum, non sufTragio divina' pietnlis; qui quidera
omnia ad Ecclesia perfinonfia imperaforis a-dibua

p tradidit.»Annum lumagebat nonagesimu.iiquintum

*-' sanctus Gormanus, ut logitur in epistola Grogorii
papsB eodem anno scripta.Varia scnpsit Oixra^quo-
rum plcraque adhuc inedita sunt.Coliturin Men«iB
GriRCorum die 12 mensis Maii.

« Tum tyrannus, prosequilur iilein auctor, Iibcr«
potestafc prodend.-p njcresis accepln.illicn sanctam
ct dominicam Christi Uei nostri imaginem quie.su-
pcr impcraforia atria collocata, ob elligieni, snncta
/Enea aicobafur, dejicere et igni tradere lentavit,
quod qnidem percgif. Interim vero dum tollebifur,
flivino zelo roborafa; honorabiles muliercs fortiter
irruerunt.arreptaque scaln, spatharium qui iraapi-
nem amovebat, in terram projeccrunt, distraclum-
nue morfi dederiint. Posf h.TC ad pntriarchicara
domum statim pr.iperantes.impium .Anastasium la-
pidibus pofunt, aienfes : Im^mrissimum cnjmt, et
tfrilalis Iwstis, rr<jfl)if, itlrirro sareniotium infasitti,
ut satirta el surra anuihemala, sire (lonnna ei-erlg-
rmltirf llanc de se victoriam non ferons prnfanus,

D a conspectu piarum mulierum aufugif.et ad tyran-
num conrugionSjCi auctor fuit ul sanclas ilfas mu-
lieres forro interimenH. Quod quidem faclum esi,
illspque, pro Christi imagine inito ccrtaminc,viclo-
ri.-c pr.Tmium ah ipso Chrislo rccopcrunt.rum om-
nibussanctis virtricibusinrognocirlorum la^tanles.»
Harum piarum mulierum virorumquo niartyriuiB
memorntur in Men.Tis ad dicm '.' mcnsis .\ugasti.
Sonabafur imngo illa in «ede Deipanr sacra,
Chnlcopraiiana ap|i< llnfn, ah urbis traclu in quo
condila fuil; indeinododicifurrhnlcopratina.mwlo
-T^rea, aul .IKnca, ot modo .^nfiphonofes. vclut di-
cas .^ponsor ar fiilejuhens. ComDcfisius, in Historia
li.rrcsis Monothelitarum pag. 6I.S. publicavit piam
nan-alionem de dominica iniaginc in ChalcoprateiB,
in ipia i.rigii ridiginnis crga ijfani imnj;iiiem expli-
catur. ot rur dicntur Inliphonetes aperitiir. Suspi-
catur ibidem Combefisius mulicribus concessnfli
esse ut in sancta sanctonim ad locum altaris ingredi

^009

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GllEGORIUS II.

lOl^

possint in ecelesia,cum in Eoclesiis aliis per Orien- A
tem 8oli ingrederentur niinistri, ac imperator cum
erat facturus oblationem, vel etiam monachi cum
Deo consocrabautur; suspicatur, inquam, sibi pias
ieminas sub Leone ingressum arrocrasse, ut ejus
sacrileguni niinistrum abimpioconatu deterrerent.
ita sapienter judicantes,non csse vclut pro religione
servandumquodin casu militarctcontrareligionem.
Quare in pr;cmium illius aeli liber iuit ingressus
Joci altaris illius ecclesiaj mulieribus, quia ipsaa
praeiverant tanto lacinori ac scalam detraxerant.
Interea Leo imperator, misso edicto, quo imagines
dejici praicipiebat, Gregorio II graliam suam polli-
cetur, si nefaria; defimtioni subscriberet, alioquin
suogradu quantocius pellendum minatur.Gregorius
statim se adversus hostilem principis animum pa-
rat,monetque Pentapolcos et Veiietiarum exercitus,
ut ab ea impietate sibi caveant : <c Igitur permoti,
jnquit Anastasius, Pentapolensium et Venetiarum
exercitus.jussioni imperatoris restituerunt, et nun- n
qaam inejuspontiliciscondescendereneci dicebant;
sed quod pro ejus magis defensione viriliter decer-
tarent. » Omnium mentes ad pontificem tuendum
inclinatffi ab exarchi obsequio deciscunt, et delectu
suo quisque sibi duces praMlciunt,ut testatur idcm
Anastasius : « Anathemati Pauium exarchum, vel
qui eum direxcrant, ejusque consentaneos submit-
tunt, spernentes ordinationem ejus, sibi omnes
ubique in Italia duces clegerunt,atque sic de ponti-
ficis dequc sua immunitale cuncti studcbant. » Ex
eo tempore ducem Romana provincia, quemadmo-
dum et Ccelera3, suo arbitralu, id est, procerum
delectu, habuit.qui eodem jure uteretur in admi-
nistranda republica,quo duces ah imperatoremissi.
Voluerant Itali in aperlam delectionem erumpere,
et novum principem crearo ; sed pontifexintercessit,
et hortatu Luitprandi Longobardorum regis in
amicitiam rediit cum Eutychio exarcho,eique suam
auctoritatem, tcste Anastasio, restituit in civilate „
Romana : « Cognila, inquit, imperato.is nequitia, ^
omnis Italia consilium iniit ut sibi eligerct impera-
torem,et Constantinopolim duceret.Sed compescuit
talc consilium pontifex.spcrans conversiunem prin-
cipis. » Et infra : « Ne desisterent ab amore vel
fide Rumani impcrii admonobat. » Ex quibus liquet
Theophancm.eumque socutosZonarami tCcdrenum
auctorcs Gr.-ecos, de rcbus in Occidenlo gestis ple-
rumcine parum edoctos,|jerperam scriiisisse Grego-
rium papam Romam afque Ifali 'm^caiterasqueOc-
cidcntis provinciasabobedientia imperioque Leonis
nliduxisse, cum, prceter ea qua; ex Anastasio retu-
limus, Paulus Diaconus, l.vi de Gestis Longob.Trd.,
c.49,eliam scribal cum populos in officio etin fidd
imperio deliita continnissc, qua de rc mox. Eodc-m
annoseptingentesimotrigesimoGregorius de ha^resi
Leonis a sancto Germano pulriarcha ccrtior fuctus,
cui respondit epistola insorta actinni quarf.r se-
litim;c synodi, el acceptis litteris ipsius Loonis,
duas epistolas dogmaticas.summo poiitilicc dignas, D
ad ipsum scripsit, dc qiiibus loquitur Theophanes,
scribens Gregorium cu>iuli')n Lcuncm per epistoUts,
quar miillis siint nola-, manifesle redarguisse. Eas
epistohis recitat liaronius anno 726, quo scriptas
credit, sed, ex mox dicendis, clare conslabit cas
anno 7.5U datas cssc. Guin enim viderct Leo jam
Romanus, Campanos, Ravcnnatcs et Pentapulita-
nos a se defcci.sse etdc impcrio sihi ahrog;iuHi) agi,
rursus ad eumdem pontiiiccm scripsil, petiitque
concilium generalc indici. Gregorius omne cum eo
litlerarum commorcium dissolvcrat, quod cum vita
pxuere tentasset.llespundit tamen cjus .ittcris, il-
lumque irrisit.quod ei insolonter insultaret et minas
intentaret. « Scripsisti, inquit Grogorius in priori
8ua cpistola, ut concilium univorsale cogeretur, et
not)is iiiulilis ca res visa ost.Tu persocutur os inia-
ginuni, et liostis contum liusus, ol evcrsor. Ccsya,
el nobis hoc largire, ut taceas; lum mundus pacc

perfruetur,et scandala cessabunt Non animad-

vcrtis hunc tuum conatum,quo advcrsus injagines
insurrexisti, facinus esse turbulentum, et insolens,
et superbum? Cum Ecciesiaj Dei alta pace fruereu-
tur, tu pngnas,ot odia et scandala suscitasti.Cessq.
et quiesce,tum synodo minime opus erit. Scribe ad
omnos ot in quascunque regiones orbis terrarum
quibus olTendiculo fuisti, Germanum patriarcham
Constantinopolilanum,et Gregoriu.u papam lloma-
num circa imagines pcccasse ; et nos ab hac causa
quietum te prajstabimus, ns peccatum aut U\psus
ullus sit tuus,utpotc qui a Deo potestatem et ccele-
stia et terrona solvendi acceperimus. » His praemi-
serat pontiliciae et regius poteslati pra;scriptos lines :
<c Scis, inquii,imperator, sancioE Ecdcsic-c dngmata
non imperatorum esse,sed pontificum, qui tuto as-
solent dogmata tradere. Idcirco Ecclesiis pr^positi
sunt pontifices a reipublica; negotiis abstinentes.et
imperatores ergo similiter de ecclesiasticis absti-
neant, et qua; sibi commissa sunt : apessavt »

IUas porro Gregorii ad Leonem epistolas dogma
ticasanno73Udatas e.:se constat; in priori enim ait:
« Tu Ecclesi^s Dci denudasti, quas sancti Patrcs
convestierant et ornarant.tu spoliasti atque denuda-
sti; tameisi talem habebas ponlificom, domiiuim,
inquam, Germanum fratrem nostrum et commini-
strum.Hujus debebas tanquam Pdtris acdocLoriset
tanquam senior!s,muliaque rcium cuni ecclosiasti-
carum,lum civilium.experientia pollentis, consiliis
obtemperare, annum etcnim agit hodie vir iile no-
nagesimum quintum,singulis patriarchisetimpera-
toribus inserviens. » G-rmanus itaque, quando ea
cpistola scripta ad iniporatorem, (^oustantinopoli
non erat, ct pontificatum abdicarat, quem tamen,
ipso fatente Baronio, anno tantum 73U' abdicavit.
Praiicrea menrinif in ea epistola Gregorius imagin.'s
Saivatoris qus Antiphonetes appeliatur, et necis
spaihario ab impcatore missoutcamdejiccret illa-
Iffi, po tqnam ter securi imaginis Salvatoris faciem
percussisset; meminit insuper martyrii sanctarum
illarum muiiorum qua?, ir.iquura ill d fncinus non
fcrentcs, spatharium necaverani.quod accidil post-
qu m Anastasius sancti Germani sedein occupavit,
ut mox ex Aciis sancti Steijhani Junioris demon-
stratum est, ideoque mense Januurio anni 73U,quo
idoo ]U'a?futH; Gregurii II cpistohe scriptse, post ini-
tium mensis Septcmhris.quo indictio decima quar-
ta inchoata est.

His non contentus Gregorius papn, synodum Ro-
moB celebravit, in cua, cum vicinis episcopis consi-
c^er.s ac p.i-ajsidens^Iconomachorum damnavit ha;re-
sim, fidcmque caiholicam de scnctis imaginibus
confirmavit.Hujussynodiunicumexstatfragmentum
ab Adriano primo 'Roniiino pontifice recitatum in
epistola prima ad Carolum Magnum. Hujns etiam
synodi meminerunt Cedrenusel Zonaras,e.. quibus
Baro^^ius deducit Gregorium,rum vivcr.:t imperato-
rem pcnitus ha;reticum,eum hac in synodoanalhe-
mate exrecrutum esse, tumqi c Romanos et Italos
ab ejus obedieniia recedore ferisse. eiqiie triliuta
solvero prohibuisse. Idem scribunt Bcllarminus.lib
V de Rom I>oniif. apS, Sigonius, lib iii dc Rcgno
Italiffi, aliique plures.

Num Lsu, lin cS. — Leone el Constanlino iinpera-
lore. Sedonto sancto Grcgorio, Leoni impcratori,
aunu septingon es.mo deoimooctavo,naluscst lllius
Constauiius poslea uppellaius, ct auclus lilulo
Copronymi. a ftcdalo saoro fonte cuin inlans inlin-
geretur.Eum sanolus Dauiabcenus,saciaruiii imagi-
num generosus defcnsor.in oratione dem'nsirat,va
de !-ucrisacvpnerandisimuginii)Us,voeat Caliiiliniim,
ab ccuino st'er.:oro,cujus odorc cl tactu homo iin-
purissimus dolcctabaiur.Hunc Leo imporator anno
sc^plingontosimo vig^ simo indiclione lerlia, ipso
l>ii.ii-hiilis ilic. ui scribit Theoph"ncs,ronsorteni im-
porii liiil, c|uaro cjus unni numcruniur a die31
Martii, in queiii iliem illo anno Pasoiia incidcbat.

1011

ANASTASn BIBLIOTIIECARII.

1012

SOMMIKIL

Niim 178, lin 1. — JJujiis tcmporibus Joanncs
Cp. luHisies, etc Cum primum ost audilum Gpoli,
quod Grc<,'orius 11 ad suprcma! dignitatis lai^tigium
evcctus cral,Joanncs patriareha synodicam ei scri-
psit, ^ui summus pontifex suam paiiter synodicain
rcscripsit. llunc patriarcliam rccentiorcs'nonnulli,
qui necvidcrunt, nequo cxpendcrunt ejus apologe-
licum a n,-bis aliqua exparte prolatum in Gonstan-
tino,auctoritate Zonarae Monotnolitain crodidcrunt,
cujus propteroa synodicair» Gregorius rejecerit, ac
subinde imperator Anastasius e sua illum sedede-
turbavcrit. Verum pr.Tterquam qund apologetica
ejus epistolaimprobabilem rrorsusreddit hancopi-
nionem, auctorcs alii gravissimi, rciquo scientiorcs
quam Zonaras,exprcsse narrant patriarcham Joan-
ncm esse mortuum poslquam sodit annos trcs, da-
tumque ei rucccssoreni Germanum episcopum Gy-
zicenum (Theoph. Anast. in ejusd Vers. Niceph, in
Chron.).

Lin 8. — Uic in Germnnia per Bonifacium epi-
scopum, etc. Evangelii pr.-cco Gregorii II a?vo il-
lustricr haud dubic fuit Winlridus Aiigclus.postea
celcbris Bonifacii nomine, qni habetiir lanquam
Germanorum apostolus. Monachum is induerat ;
dcinde evangelici pra;conis ministerium pra^ferons
dignitati abbatis sibi exhibit», ad Gregorii pe-
des confugit facultatcm impctraturus Evange-
lium gentibus annuntiandi. Qnare pontifex et
Vintoniensis opiscopi, cujus erat subditus Honi-
facius, testimonio, et privatis ejusdcni mcritis, in
frequenti colloquio deprehensis, commotus, diplo-
maapo.stoiicuni illi concessit, quofidem idololatris
annuntiandi poteslatem ei faciebat, mandabatque
ut.juxta rftum Ecclesis Roman;e, illos qui conver-
tercntur baptizaret.ac sanctam scdcni de iis omni-
bus admoneret, qua; ad sucoptum opus perlicien-
dum necessaria viderontur.«(.ircgorius, servus ser-
vorum Dei, Bonifacio rcligioso prcsbytero. Exigit
manifesta nobis religiosi propositi tui pia; in (^hristo
flagrantis intenlio, ct approbal;L' sincerissima; fldei
tuffipcrIatarclatio,utaddispensalionemvcrbidivini,
cu.jus per gratiam Dei curam gerimus.te commini-
stro utamur, » etc. (C.regll, epist 1, ad Ilonif.)

Etsanccumsuofunctusministerio essct per quam
fclici succossu in Frisia, Hassia, et Thuringia id
significavit pontifici, qui cum adcsse voluit Rom.-o,
ut rerum rationem oretenus redderet. Venit igitur,
ac postraodo factus e]iiscopus rodii cum commen-
datitiis Grcgoriis ad Garolum Marlollum majorem
domus Francorum,ad episcopos.ad secundi ordinis
ccclosiastlcos, "d proccrcs, ad magistralus, ac dc-
niquc ad populos provinciarum, quas nuper lauda-
bam (Grog. II cpist 2, :i, 4, 5, 0, 7). Ad cumilcm
postca dedit litloras {Epist 8)q\i!e ineipiunt : CrediUT
spcculdtionis solliciludine pcrmoti, cvanijelica quoiiuc
inslitulionc,c\.<i.,\ii apostolico in minisicrio euin su-
stineretanimosqueaddcretad pcrsevcrundum.lnde-
cretali autem ad cum data,qua rc.spondct alii|uibus
disciplinui articulis, primo eum commcndat, quod
dcrebusadEccIcsiampcrtinenlibusconsuluitscdem
divi Petri aposloluruiu ot episcopatus priiu-ipis ;
deinde ait sc mininie docidero tanqiiam exso.vorum
afllatucjus qui dcdit mullis loquolam, focilque di-
scrtos otiam puoros : .. Litlcris. inquit (cpist 1."?),
qu;odam subnexuisti capitula, sciscitando qualiter
tcncat vcl doceat Iktc sancta apostolica Romana Ec-
clesia. Bene satis.quia bcatus Petrus aposlolus ct
apostolatus et cpiscopaliis principiiim rxstitit. el
cousulonti libi doslalu Ecclcsi,-P iinn ox nobis. scd
cjus gratia,cjui aperit os niutorum.ct linguas infan-
tiuin facit disertas.qualitcr lencrc dcbca! apostolici
vigoris doctrinas dicimus 1, » otc.

H;ic in decrotali Gregorius contrahil impedimcn-
tum malrimonii ad quartum consanguinitalis pra-
dum ; viro liabcnli miiliercra rci uxoria> non anlain
pcrmittil aliam duccrc,ila tamon ut alimonla pr.-p-
beat etiam illi. Prcsbylcris juramcnlo sc purgare

A pcrmiltit criminibus,queis leviter accusabantur,ac
sine ccrtis testibus.

Sacramonlum confirmationis reilorare.in missae,
sacrilicio altcrum calicem consecrare.comedere ido-
lis oblata, matrimunium permittere filiis quos pa-
rentes devoverint, ac rebaptizare semel baptizatos
cum lcgitima forma, a presbyteris licet indignis,
prohibet.Filios tamon parentifius ereptos vull oap-
tizari, nisi liqueal baptizatos eosdem esse posl ra-
ptum. Leprosis Eucharistiani neguri sub obtentu
vetitin cum iisdem comestionis non vult.Stiiltitiam
esse aitamonasleriis ecclesiisve contagione inlectis
abirc; tanquain ita Doi manus declinaretur. Haud
fugiendam docct consuetudinem et mensam eccle-
siasticorum, ac virorum illustrium, qui vitis sca-
tent, dum ha!c ipsa sa;pe conducunt magis ad re-
vocandos ad oflicium, quam correptio et rcprehen-
sio.
Num 179, liu 1. — Eo tempore Luilprandus, etc.
p Sancti hujus pontificis tempore mnlti supremi prin-
cipes singularem erga sanctam sedcm veneratio-
nem tostati sunt. Nam Theodoa II, Bajoariae dux,
quem sanctus Iludpcrtus Salisburgensis episcopus
ad catholicam fidem convcrterat,Germanorum om-
nium principum primus pietatisergo venit Koniam
ad visendum D.Pelrum ejusque successorem sum-
mum pontificem. Theodoni vero csl praeferendus
pielatc rcx Anglorum Ina, qui non modo Uoinani
venit visum apostolorum sepulcra, ut tradit Beda
(Hisl. Anijl. 1. v, c. 7) cum xxxvii annis impcrium
tenuissct gontis illius: » scd antequam ab Trbe
proficiscerctur> denarium ex singulis aomibus regni
sui boato Pctro fcrtur conccssisse,quod diu ab An-
glis llimicscot, Laline vero dcnarius Pelri vocaba-
tur. » iRanulf. Cestren, lib., cap.2i.)

Ina idem, dum Roma; csset, facultalcm a pon-
tificc obtinuit domum a-dilicandi, quam dixerunt
scholam Angelorum. ■> Ad quam dumum,»ait Mat-
p thaMisWestmonasloricnsis « rcges Angliavet genus
^ regium cum episcopis, presbyteris et clericis in
doetrina et (ide calholica crudicndi venireut, ne
quod in Ecclesia Aiiglicana sinislrum aut vcritati
catholicffi conlrarium doceretur; ct sicin lide stabili
roborati ad propria rcmearent Focit nrajtcraEc-
clesiam » (cui scilicet clerici Angli insenirent),
atque in ca tumularetur gens Anglicana,qu.T Rom^e
siipremum diem obiisset). • Et h.TC omnia, pro-
soquitur, ut perpetua3 firmitatis robur oblinerent,
statulum osl gcnerali decrcto per tolum rcgnum
occidontalium Saxonum, in quo pr.rdictus Ina re-
gnabat, ul singulis annis dc singulis faniiliis dcna-
rius iinus boato Polro ct Ecclesi.T Roman.r niiltc-
retur, iit Angli ibidem eommorantes vilale subsi-
dium inde haborcnt. •>

Dc Eudone, .Ai^uitnni.v duee, npostolie^ scdii niixi-
lium rontra Snrrccnos imphrnnle, deque admirnbili
cjus victoria post pnntiliciam bcnediclioncm , dc Ijtn-
fiobardorum rcf/e Liutprando Collitis iierum .llpes
D nupcr invnsas resliluente npostolic.T scdi, ae ditnum
dc Lonrjobardorum Bcncvetiti usurpntionihus. otc ,
abundc Annslnsixis loqtiitur. quein Gnllieo idiomate
illustriss. arcli. Sommier crprimil, ul prineiptim crga
sanriam Scdnn ohscqnin ronjunrtim narrcl.

Num 18-4, lin i. — Ju.^isionihus ilnquc postmo-
dum misiis dccrcvcral impi'ral4ir. ut nulla imaijo,
III. ai-ch. Sommier lale enarrat Iconoclastar.hiuto-
riam. quam inlra. num.l88,dabo intcgram in nolis
Pagii. Eam intcrea dolibabo cx ejusd. arch. Hist.
Dogin., l.viii. c.2-'i. l.cx el instilulum lconoclasla-
rum erat Christi sanctorumquc imaginibus cultum
rejicere.eoriimnuc invocalioncm et reliquias supcr-
stitionisinsimulare.Loofsaurus h.vrcsiarchaptt.ssiin
habctur.dc quo ait Constantinus Manasscs : «Exse-
crabilis iniperator parluricbat illa quidem absurda
novaquc consilia contra Chrisliim; sed rcliim im-
probitatisnullo modo parero potoral.quipiic tiniidus
animus oum ab instituto rcvocabat." El sancante-
quam parcret conccptum scclus ,)pso anno qua; crea-

i013

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GREGORIUS II.

lOli

batur imperator, deinde quotannis,catholicas sem-
per litteras dedit Gregorio, quod idem testatur in
epistola ad imperat. prima : « Undecimindictionum
acceptas epistolas tuas in sancta ecclesia repositas
in limine confessionis sancti et gloriosi ac principis
apostolorum Petri diligenter servamus, ubi et Cliri-
sti amantium prtTdecessorum qui pie imperarunt
sunt litterae. » In iis autem litteris pollicitus erat
pontifici se nunquam ab orthodoxas tidei regulis di-
scessurum. « .\t post decimum sui imperii annum
novus ille Balthasar... miserandam illam vocem
eructavit, et protulit : Quandoquidem imaginam fa-
bricatio ars est idolica. illas adorare non oportet."
(Jacob. Loppin., Analect. t. 1, yita saiicti Spepli.,
monaclii el niarl,)

Adhuc tamen siluit aliquandiu imperator ob exci-
tatos Cp. tumultus hao de re, agcnte cum primis
patriarcha sancto Germano ad evertendum in^pium
facinus. Verum in senatu domum aperuit suum ani-
mum, aususque est pontifici persuadere ut sacras
imagines eliminaret,si gratia ejus uti vellet, suam-
que l<Edi majestatem summi pontificis paterna ad-
monitione arbitratus, idcntidem qui eum interimc-
rent Romam misit.Sanctum Germanum expatriar-
chio expulit, Chi-isti imaginem a M. Constantino iu
auhc vestigio crectam dejecit,jussionesquo ad suos
undequaque tradidit, pr;esertim in Italia degentes,
ut sacras imagines, nefas dictu ! igni absumerent,
ac pontificem, si obsisteret, interficerent.

Tum veronecescehabuit sanctusGregoriusCatbo-
lieos ubique in fide suis littorisconfirmare adversus
h;oresim, Deique singulari beneficio accidit.ut om-
nes sacramento sese astrinxisse audiverit pro fide
ac vita pontificis defendenda. Longobardi etiam,
quos impius imperator ad suas partes trahere molie-
batur, rejectis generose donis, percusserunt fccdus
cum Italis, piam causam defensuri.

Luitprandus quidem eorum rex, ducatum Spoleti
ac Beneventi adipiscendorum spe illectus, pollicitis
ab exarcho auxihis.quemadmodumvereestadeptus,
foBdus percussit cum eodcm exarcho, cui vicissini
tulit opem ad expugnationem Romanaj urbis. At
cingentc ea Roniam suis copiis, destitutum omni
humana ope pontificem, nam fcederata! Italice vires
non erant satis, tuitus est Deus, quem jejuniis, ac
precibus tam privatis quatn pujjlicis propitium sibi
reddiderat. In eo siquidem confideus, ab obsessa
urbe proficiscitur ad inimicum regem, suavique
orationo adeo illum rnulcet, nt vietus ea rex, ponti-
ficis pedibus advolutus, nulli molestiam se illalu-
rum promiserit, ac deindo obsequii, el reverentia;
plcnus eaomnia gesserit, quaj satisperspicueLiber
Ponlificalis enarrat.

Num i88, linca 13. — Ikxcriplis commonitoriis
nisi ad Catholicam convcrlcrcntur fidem, etc. Ut Leo
sensit Italia; provincias, qu;e ad Oecirtenlis specta-
bant, imperium defecisse,ducesquo sibi omnes ele-
gisso, nunitantes novum sc clecturas Augustum,
qucmCpolini duclunu eraut; ad llomanum pontili-
oem dedit Iittcras,ut mcumenicumconeilium convo-
caret. At |)ontifex imperatoris consiliuin conlem-
nens : « Scripsisti, inquit, ut conciliuin universalc
cogeretur, et nobis inutilis ea res visa osl .. Tu per-
sccutor os imaginum, et hostis Cdntuineliosus, ct
cvorsor; ccssa et nobis hoc largire ut laceas : liiin
mundus paoe perfruetur, el scandala ccssabunt...
Finge nos tibi paruisse, ct cx universo terrarum
orbe pontificcs congregatos esse, scnatumque ac
concilium consedisse : ubi est Ghristi amator, ac
pius impcrator, qui dc more in senafu considerc
debct eteos qui recte loquuntur numerari, eosquc
qui aliena a verilate blateraut amandarc, cum tu
imperator vacilles ac barbaros imitcris? » (Greg II,
ejiist 1 (id Lcon.)

Interea ponlifex synodum cclobrari- vnliiil Uoiiiio,
in qua postquam dcfendit cultuiu sacrarum iniagi-
nem, ct sanctorum invocationcm tum auctoritatc

A. sacra; Scriptur» et Patrum, tum consuetudine a
pietate fidelium in Ecclesiam inducta, contrariam
doctrinam condemnavit,tanquara insanam senten-
tiam,et perniciosissimamh»resim. "DominusGre-
gorius II junior papa, in suo sacro concilio, in eo
ipso praisidente summo ac beatissimo quondam
D. Gregorio papa, per semetipsum sirailiter dixit...
quia videmus plerosque turbatis mentibus statuta
conturbare Ecciesice, cupimus ad compescendam
erroris insaniam adhuc ex veteribus documentis ali-
quid dicere, » etc. {Frag conc Ru m, in epist Andr I
ud Car Mag.). liujus concilii superest solum frag-
mentum in epistola.^driani I ad Carolum Magnum.
Grajci tamen auctores ;equales horum temporum ut
Theophanes, Cedrenus, Zonaras, quos plerique Re-
centiorum sequuntur.referuntLeonem eo in concilio
fuisse e.xcommunicatum. Itaiosque lidelitatis sacra-
monto erga eum principem fuisse absolutos. d Gre-
gorius, ait Zonaras, qui tum Rom;B veteris Eccle-

p siam gubernabat, repuJiala socioluto pnesidis novffi
RomK, Leonis scilicet imperatoris, necnon eorum
qui sequerentur, illos una cuin imperatore synodico
anathematc obstrinxit, vectigalia qu» ad id usque
tempus inde pendebantur,inhibuit, icto cum Fran-
cis fcedere. »

Recentiores vero alii secus sentiunt; docent si-
quidem Leonem in easynodo neque excoramunica-
tnni,neque depositum fuisse.A communione,aiunt,
sejunctus non fuit, quia Paulus Diaconus et Anas-
tasius Bibliothecarius latini Scriptores, rerumque
earum quK fiebant Roma?, scientes melius quam
Grffici, hac de re silent. Depositus autem non fuit,
ut illi obtendunt(ita neinpe postremi scntiuntjquod
probabilius essevidetur; iidem enim Latini aucto-
res conceptis verbis referunt Gregorium pontificem
voluntati populorum, et copiarum Itali;e, levandi
scilicet Augustum novum Leonis loco, semper ob-
stitisse, utpote qui in eam spcm vcnerat, ut impe-

p rator aliquando convci-toretur. « Onmis Ravenn;e

^ excrcitus,ait Diaconus (lilj \i,cap.i9) velVenetiarum
talibus jussis uno animo rcstiterunt; et nisi eos
prohibuisset pontifex, imperatorcm superso consti-
tuere fuissent aggressi. » Et Anastasius niim 184) :
i< Omnis Ilalia consilium iniit, ul sibi eligerent im-
peratorem, et Cpolim ducerent.sed compescuit tale
consilium pontifex, sperans conversionom princi-
pis. » Quod de eadem re habemus cortum, id ex
sajpius laudata epistola 1 Grcgorii liquet : » Invoca-
mus, inquit, principem exercitus omnis crcalura;
sedentem in ccelis Christum, qui cst supor omncs
exercitus supernarum virtutum, ut immittat tibi
d:cmonem, sicut ait Apostolus, trailcrc hiijusmodi
Satana' in interitum carnis, ut spiritus .salims fiat. «
Ex quibus aliud non posse intelligi quam cxcom-
municationem videbatur.

Ad dogmaticas vero epistolas Gregorii quod spc-
ctat, in carum prinia imperatorem admonet cur
Deus Israelitis prohibuerit iinaginum cultuin : ab

D idololalria nempeut animos eorum avertoret, prop-
ter quam populos tornc promissionis extcrminatum
mittebat. Moysi a Domino petenti, ut sensibili sub
imagine se illi cernendum cxhiboret.graliain mini-
me conccssisse.At in plenitudine tcmporum Dei Fi-
lium humanacarne indutuin se visibilem pivebuisse
in omnibiis niystcriis,qu;e pro nor;lra rodoinplioiic
fuenit operalus. Eos qui Jesum Christuin viderant,
rei)ra:seiitassciIIumoadcmiinaginc.quaipsumagno-
vcrant. Sanctorum piiritcr Jacobi, Slephani, accai-
terorum martyrum effigies ab iis fuissc cxpressas
qui eosdom videraiit. Minime nutem ad ojusmodi
imagines determinari Catholicorum cultum, sive in
iisoorumdcm spcni oollocari; al cosdem speclantes
Jcsu Ghristi imagincm, ad ipsum Jesum Christum
sese oonvorterc aientos : Dominc Jesu Christe Fili
DiM, iidjuva nos, saiva nos; sic beatissima^ Vii-ginis
cfligiem iiituontes diccre : Sancla Maria Dci geuitrix
virgo, interccde pro nobis ad numinum ul salvos

1013

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

lOIG

nos fuciaL; et il;i dc CRteris sanctorum Tmafjinibiis. ^
Ipsum Leoncm sibi comparasse univcrsalem invi-
diam,coiitempluni(iuevei purvulorum catcchismum
discentium.bellum indiccndo sacris imaginibus.Se,
tanquain Uomanum pontificem, poteslate ci aucto-
ritato uti voluissn, quam a U. Pctro apostolorum
principc oblinucrat, ut oum puniret : n Sed quo-
niam, vcrba cjus sunt, in te ipsum c.xsecrationem
ingessisti, tibi habcto illam cum consiliariis tuis,
quos compleclcris... scribc Gregorium papam Ho-
manum circa irnagines precasse; et nos ab hac cura
quictum te prrestabimus, ne peccatum aut lapsus
uUus sil tuus, utpole qui a Deo potestatein et ccc-
lestia ct tcrrcna solvcndi acccperimus. » Episcopos,
docerc pcrgit, nou Augustos. de doctrina delinire;
scquo solulum dcclararc corum Dco ct hominibus
cultuiii imaginum pra^tcnso co crimine idololatria;
quodiiiipciatur illi Iribuebat. Se suosque successo-
res noiiianos pontificcs futuros scmper arhilros ac
mcdiatores pacis intor Orientem ct Occidentem, n
quidquid is toL mala interminaretur: et, si forte
mitterct Romam, ut jactabat,qui sancti Petri ima-
ginem prosterncrcnt, sc ciflem minime significarc
qua; evontura crant; protestatur tamon sc ibre in-
nocentem ab effusione futura sanguinis, qua solus
imperator culpandus erit.

Altera in dogmatica epistola testatur Leoni siim-
mum quo aliiciebatur dolorem.quod in errore per-
sisLcrcL; deindeoculis ejus subjicit suorum prtcde-
cessorum excinpla.qui una cum pontificibus conci-
liorum cclcbrationem procuravcrant, Non imperato-
rcs, at poiitiliccs lidei dogmala dollnipse ait;sicut
pontifcx non immiscetur rebus ot officiis doinus
Au"usta', ita non debere impcratorcm admisceri
ecclesiasticis robus, eligere aut sacrare ministros
altaris, sacra mystcria cclebrare, aut denique eo-
runidoni fleri participcm absque opera sacerdotum.
In pnliticis principos s.TcuIi punire crimina cnnfi-
scalioue bonorum, ac pa^na capitis, vel exsilii. In p
Ecclcsia vcro post criminuin ronfcssionem plecti ^'
homines .jejuniis, vigiliis, precibus; qua; posl ad
communionem corporis et sanguinis pretiosi Jesu
Ghristi admittuntur, pleneque cum Domino rccon-
ciliantur. Augustos religione ac pietate iliustres
ejusmodi logibus aliorum inslar noininum fuissc
ultro olmoxios; cum autem e contrario posi rebcl-
liouiuii, oL scclera, vi et armis uLi ul suprcmum
afllig;il ]ionLiliccm, vib-nqne ipsius parct insidias.
Eiini ilcnique, cum semper salutaria pontilicis mo-
nita, ot documcnta rcjccerit, certcquo addictus sit
pcrvcrsorum (iamnabili doctrinw.hand dubie habi-
turum partcm cum iis, nisi misoricors Ucus ad
resipisccntiam cum vocasscL.

MAFEI.
Num. 181, linea 10. — Cum Thcodiinosuhdincoiw,
rt/vc/ore.EratThcodimus subdiaconus rcgionarius,
et rector nomino sedis apostolicai diaconia? sancti
Andrcaj Neapoli. In iis siquidem loris, in quibus D
RomanaEcclesia patrimonia possidcbat, conslituta;
eranl diaconiai, ulii cleemosyna! a subdiaconn re-
ctore patrimonii crojiabantur. Sicut enim plures
littcra' sanoti Grcgorii Magni nos docciit, subdia-
coni munuscrat pauperum diaconi.T curam hahcre.
Hic Theodimus scpullus esl .Neapoli, in cadcm cc-
clesia sancti AndrcsB. ad Nidum appcllatn. de qun
exstat in labula marmorea ante allaie sequens se-
pulcralis inscriptlo :

CONFUGir.NTlS AD TCVM SITI nAC.lUM I.CTrS
AMPLECTERE OSSA PUTRIDA TAUBKAtrrA APO-
STOLE SCK QUI OB Tll MERITl DKSIDKUHIM
AUL.E TU.E MOENIA MIRA FECIT PULCnRITU-
TUDINE COr.USC.VRE.

IT TIIS ADJUTUS AUXILIIS DISRUPTIS
VINCULIS INFFRNI IIINC RESURGERE (-.AP.O
MISER.\ POSSIT ET IN DIE E.\AMINATIONIS

CALCATIS FACIN0RO8IS PECCATIS GAUDIA Dl-
DIVINA PERCIPIAT TE INTERPRECANTE MARTVR
A.NDRFA.

IIIC IN PACE ME.MBR.K SUNT POSITA TIIEO-
DIMI SUDD. REC. ET RECT. SCE. SED. APOST.
tT UISP. IIUJUS DIACONI.E BEATI ANDRE.E.

Sl QUIS PR.ESUMPSERIT HUNC TUMULU.M
VIOLARB ERIT ANATHE.M4TIS VINCOLO INNO-
DATUS.

Xum. 182, linca 17. — Ilic Quadragcsirmili lcm-
porein^feria jejunium atque missarum celebrilas
ficret in Ecciesiis, quod non agcbalur, instttuil. Qu«
vValafridus Strabo oC-^/ofivo; Anasla.sio referl (/i6.
de hehus Eccl. cap. I20i,1iuic Anastasius loco lucem
alTcrre possunl,licet aliqua ratione vidcntur inlcrse
conflictare; nam .\nastasius narrat Grcgorium II
instituisse ut jejunium el missarum celebritas feria
5 peragcrcntur.quod ante ipsum moris non erat ;
Strabo vcro missam propriam a Gregorio Ilasserit
institutam iuissc, cum [irius inissa diei Dominice
pr;prcdentis fcria .5 repetcrctur. Vorba Strabonis
sunt : «1 (Juia Melchiades xxxiii ordines Rom» pras-
sulatum agens.slatuit ut nullarationeDorainico,aut
feria 5 jejuninm qui fidelium ageret (pagani enim
his diebus quasi jejunia froquentabant i,i(Jeo beatus
Gregorius in dispositioneofficiorum anni.infraQua-
dra^esimam teriam ?> vocantejn dimisit, ut auia
festiva erat.veluti Dominica, eliam orficio diei Uo-
minicc-e celebris baberetur. Qua^ feria .5, quoniam
postmodum coepit, ut c»terae, jejuniis applicari,
Gregorius Junior fnempe II; statuit eam missis et
orationibuscsse solemnem.id est suas sibi soiasha-
bere proprias missas.uli catcra; uerQuadragesimam
fcria^ habenl ; et nndecunque colligens ojusdcm diei
augmcntavil ollicia." StraLonis verba ferctranscri-
psit;qui sub humili nomine latere voluilMicrologus,
illis addens (cnpitc .W : .Mn.rime e~r dominicalibut
Evonf/eliis feriis 5 adhuc ascripi;p reperiunlur. Car-
dinaiis Bnnn (licnim litUTfj lib. p.,cnp. IH, num <2)
ita Anastasium cum Slrabone conciliat. Vult signi-
ficare Anastasium, nullo bonore fcriam 5 liabiLum
fuisse,donec Grcgorius II slatuit ut in Qundragesi-
ma jejunium et missa, sicul fit in aliis feriis iegi-
timis, colerotur. Stral»oncm vero, extra Quadragesi-
mam diu mansisse feriam 5 sine proprio, et solemni
oflicio, ct si quis privatini cadem fcria sacrificare
voluisset, pra-codentis Dominica» missa utehntnp.
Cui aulem ratio a Strabone adducta minus arriserit,
vacantcm scilicel dimissam fuissc fcriKm oasanclo
Grcgorio I in disposilione ofllciorum.quiid pagani
his diebus quasi jejunia frequentnhant (quanquam
cjus assortiocx canone 15 concilii Narbonensis.an-
no 589. potcst confirmnri, ubi contra quosdam,qui
supersliliosc diein, qui dicilur Jovis, rclcbrabant,
decernitur, nisi fcstivjlas aliqua occurril.dipm hanc
nullo ritu relipioso esse transigcndam'», is lepat
in praifatione libri Sacramentorum, editi a Pamelio
(tnmo Wl.iturfiic.'^, Grimoldum abbatem. qui longe
clariorem assignat causam, ob quam aliquol dies
in Saoramentario sancti Grcgorii Maeni rnront offi-
cio. « Sicut quorumdam relatu didicimus.tirimoldi
vcrlia sunf, doinnus apostolicus in eisdcm diobus a
sfntionibus pcnitiis vncat, co qnod cjrtTi? scptima-
na- feriis stationibus vncnndo fatigatus, eisdem rc-
quicsrit dicl)us,ohid scilicct. uf tumultuntionc po-
pulorum carcns, et eleemosynas pnuperibus dislri-
iJuero,ct negotia cxtcriora libcriusvalontdi:<ponePC»
Coniprobal diotuin Grimoldi libcr Sacramentorum
sancti Grcgoriii apud eumdcm Pamelium, in quo,
nhi aliciui dies prn»notantur vacarc, subjiciuntur
lia'c verba : Dotninus papa clcemasynam aal. Cbri-
stianus Lupns, in notis ad canoncs Tnillanos 'cm.
,52' pulat errare Straboncm. duni de sancto Grceo-
rio I ai!, in dispositionc oritcinrum fcrinm .5 infra
Qiiadragcsimam vacantcm dimisipse.scnsitqne om-
nibus Quadragesims diebus, prieter feriam scxfam

1017

HISTOUIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GREGORIUS II.

1018

Parasceves ct Sabbatum sanctum, Latinam Ecclo-
siam plenarium missac sacrificium peregisse.

Ad suam scnlontiam confirniandam duo adducit
auctor clarissimus.Primum e.st caput quartum epi-
stola; Innocontii I ad DeccntiumEugubinum,in quo
dicitur : Traditio Ecclcsix hcibcl, isto biduo sacra-
mcnla Ecclcsix penitus non cclehrari. Sed ex hoc
loco Innoccntii quid confici possit non video; cum
ibidemsanctipontilicisunicusscopus sit ostendere,
nedum sexta f'cria,sed Sabbato etiam esse jejunan-
dum, et non dies aliturgicos enumerare, quibus
Romana Ecclesia missis carebat. Altcrum cst, in
Sacramentario beati Gregorii Magni missas reperiri
1'eriis 5 assignatas.Scd vir doctissimus non advertit
Grimoldum moncre, esse addita posl Ktatcm beati
Grcgorii ea omnia, qua3 in ojusdcm Sacramentario
sunt virgulis jugulata,quomadniodum sunt missas,
quffi loriis 5 assignantur.Imo certum cst inantiquis
Sacramentorum libris, in Lcctionariis item et Ka-
lendariis nuUam inveniri missam vel Lvangelium,
tam in Quadragesima quam extra ipsam,pertotum
annum feri.T 5 assignatum,nisi,post sanctum Gre-
porium II, in Quadragesima tantum, et in octava
Tascbatis, ut videri etiam potest in Kalendario
quod Fronto vulgavit, quem consule in pra;notatis,
paragrapho 6.

Linea 21. — lllis interea dicbus Constantinopolim
hicnnium. FamoSi-E hujus obsidionis,qua Masalmas
dux Saraccnorum pcdestribus copiis, classe vero
Sulianns calipha (cui primo anno obsidionis, de-
nato die secunda Octobris, Omarus II, capilula xii
juxta Chrnnologicas tabulas Langlet,in ealiphatum
1'uit suirectus, ut Elmacinus in llistoria Saracenica
Ecribit; Constantinopolim obstrinxerunt,pra3tcr La-
tiiios meminere ex Gra?cis Theophanes et Nicepho-
rus, qui regiai urbis liberationem pracipuo erga
illani Dei Genitricis pra-sidio partam testantur.
Purro urbs dicala I)e'para5 pluribus in locis illam
iinpenso cultu venerabatur.omniumautemrrcquen-
tissimo in Iilachernis,ubi augustum tomphimejus
nomine dedicatum crat. Liberato; urbis memoiiam
quotannis recolit Mcna;uin Ecclesia; Grajcee xvili
Kalendas Soptembres.etinMcnologioIJasilii Porphy-
rogcniti, quod elegantibus rormis Urbini primum
excusum est, ita enuntiatur in versiono Lalina.
« Imperatore Leonelsauronumerosus Saracenorum
exercitus vcnit,ac lerra mariquc Constantinopolim
circumdedit.clurboinillamobsidioneopprimereme-
ditabatur.Cumque impcratorem animadvertissent a
ncccssitatis urgeri angustiis, atquc cum illisadcon-
ditioncm paratum descenclcrcautumabantipsiprae-
sidium eliam imponerc civitati.At Dominus illequi
supcrbis resistit, irritum eorum reddit consilium.
Exploransenimilliusgcntisprinceps quod nihil pro-
ficcret, postulavit sibi saltem licere pcr Bosphori
portam equoinsidcntcmingredi.Ataliis citranoxam
introeuntibus, ejus solummodo equus scse erigens
intro minimc pervadcbat.Tunc ilieattollensociilos,
ac supra portam Deipara; intuitus imagincm, id ei
accidere inlcllexit, quia in ipsam blasphemias eini-
serat.Itaquc re inrecta sunt rcvcrsi.et cum adiuarc
./flga;um cum navibus pcrvenissont, rcrvcnti gran-
dino pcrcussi pcriorunt.» Gr.-nci rocolunt hoc bene-
ficium annua celcbritatc ■c?,? HxKm^j, ncmpe stan-
tcs per totam noclem psallunt hymnis et canticis
sine scssionc. Vidc Codinum, dc Ofliciis aul;c Con-
stantinopolitaii.-c [Cap. 12 nuni. 10), et ad oum an-
not. I.'^ in regia cdit. Vidc etiam cruditissimum
Patrem Combcfisium in Auctario Bibliolhcca; san-
ctorum Patrum (tomo sccundo). ubi orationoin his-
toricnm de Conslantinopnlisliborationo t'ecil publi-
ci juris, undc plura ad hanc rcm snectantia peti
possunt.

BALDINI.
Niim 182, linca l2. — Dircctis tribus sponi/ii.t,
tjuihus ad usum mcnsx pontifiris apjionuntur. Parti-
culatimscctis.etsingulis militibusdistributis,tribus

A spongiis sibi a papa Gregorio 11 directis, quilnis ad
usum mens;e pontifiris apponunlur, vol, ut in aliis
codicibus Irgilur, quibus ad usum mcnsx pontifices
utcbantur, Eudo Aquitania; diix trecenta septuagin-
ta quinque inillia Saracenorum delevit, neniine ex
suis,qui ejusmodi spongise participcs ruorint, desi-
derato.Quid intelligendum sit per has spongias ad
usum mensa;apontiliceadhibitas,necessariumduco
explicare.Franciscus Pagius,in Breviario Gestorum
pontificum Romanorum, in Vita Gregorii II, djcit
\na.s\.Aimm\o(i\xi\]:iK(lespongiaquamensuponiijicis
tergibatur.F.udoni transmissa,ct pro benediclione
exercitus di.^itributa.h.AAxiqw commentarium:i< De
spongiis legendus Thesaurus lingua3Latin»,etCale-
pinus,in voce .^/-ongrza^ubi invenies antiquos spon-
gias indeliciishabuisscstrigilumvicclinteorumque
illis utcntesaddistringenda etcmundandacorpora.»
Optume ructum,sanctum pontificem Gregorium II,
loco bcnedictionis, ad Eudoncm misisse spongias,

p quas in deliciis habuerit, et quibus, vice slrigilis,
usus fucrit ad distringcndum corpus et eniundan-
dum. Necminusfelicitorvirc.Tteroquin plurima; se-
locte-rquceruditionis^JosephMariaSuaresiusepisco-
pusVasionensis, locumhunc Anastasii salis obscu-
rumcxposuitinopusculodeannualotione ara;inaxi-
ma^basiiicaJsanctiPctri.ubiinquit:" Delebanturscri-
pta spongia.uti Suetonius rerert, c. 20 in Caio Cae-
sare Caligula;hinc Augustus Ajaoem suuminspon-
giamincubnisseresponditamicisapudeumdemSue-
tonium, c.i-;5;portenderunt igitur trcs spongiae illae
delcndos rore ad internecionem Agarcnos, et ducis
ac militum pietas ipsos conservavit sospites atque
incolumcs. >■ scilicet dclendi ruissent mililesEudo-
nis.quibus spongia; parlcs distributffi.non Agareni,
quos spongia minimc contigerit-Rem actu tetigissc
putaverim clariss. pr.Tsulem Joan Christophorum
Battcllum, in libro Rom;e cdito anno 1702, in quo
cxplicat et ilbistrat litum annuK ablutionis altaris

p majoris basilica; Vatican» in dic Ccen.-p Domini.Ilic

^ recitalis spongiarum usibus tum sacris,tum prora-
nis,habilaque mcntione racti EudonisabeodeinEu-
done doscripti in epistolaadGrogoriumIIdat;i,sub-
jungit:i<QuaIis autem ruerit antiquitusspongiarum
usus in mensa pontificishactcnusincompertum no-
bis est; illud prorecto cerlum exploralumquehabe-
mus his temporibus t.iles spongias nequespirituali
ncque corporali pontificis mcnsae apponi solcre.
Probabile tamon arbitramur e.jusmodi spongiasad-
hiberi consuevissc, dum pontifcx solemne sacrum
raceret, ad abstergenda sacra; mensa; vasa, quae
modo purificatoriis lintoisquc terguntur.Talisenim
erat et adhuc cst spongiarum usus apud_Gra;cos,
tum in missa solcmni.tum ctiam in ablutione san-
cta; mcnsoe in Coena Doinini, ut supra oslondiinus.
Quin etiam patriarcha spongias in ablutione sacra;
mens.-c adhibitaspopuloinbencdictioncmdistribue-
re solct, quippo qucG exaltaris contactu snnctilatem
virtutcmque divinam hausissccredanlur.utexplicat

D Goar in suis notis ad dictum ritum, n. 13. Quod et
Gregorium II ractitasse memorat Anastasius, dum
ponlilici.T mcnsa; spongias misisse tradit Franco-
rum duci in bcncdictionom. »

Quod si liccat aliquid adderi;e.tplicationiBaleIli,
non pularom perpcraminlelligipossespoiigiiismis-
sas a poniifice, auiv in Anastasio ea circuinslrintia
iiolaiitur,usiii fuisse ponlilici iii meiisa.rx illis fuisso
quibus pontirox usus rucrit in ablutiiinesolenuiial-
taris.supcr qiio ipsemissas raciebal.Antiquissinius
ritus csl basilicT; Vatican.r, quern cadem basiilca
rcligiosc adhiic rctinct, ct custodit, in die Cu;na;
Domini iniijus altarcvino abluere, aspcrgillis vcr-
rerc, ac dciiium spongiis jirimum, dcin mappuiis
diligenlcr abstcrgerc.Hujus ritus meniincrc vctores
Rihium colleclores. I.sidorus Hispalcnsis, 1. i do di-
viuis, sivc ccclesiasticis Officiis ; Alcuinus, lib de
divinis Orficiis;Amalarius, lib de occlosiasticisOrii-
ciis ; Rabanus Maurus.Iib ii dc clericorum Institu-

1019

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

1020

tione, qui clarucrc ab usque sicciilis vi, viii et ix. ^.
Iloc majus ullare basilicoi Vaticanai imminel cun-
fessioiii.ul aiunt, sancti Pelri,scu infenori sacello,
in quo sanctorum Petri ct 1'auli saera pignora co-
luntiir. Super illud, proiter summum ponlificem,
nemini sacrum facere fas est. nisi ei cui sumnius
pontifex facullatom dcderit, prajvia tamcn speciali
bulla, qua; prope idem altare affifienda esl.ut pra;-
scribit Ordo Roiiianus, n. 15, apud Mabillonium.in
Mu.se_o Italico, t. II, pag -455, auclore Petro Amelio,
art l7,litulo de Ciicuiiicisione Domini:<i Hanc inis-
saui Iloinani pontifices semper consneverunt cele-
brare... Item nota si papa sit in urbe bac die, et
non cclebret.sed facit dici missam pcraliqueiu rar-
dinalem inecclesiasanctiPctri.anteqnam cardinalis
induat, prKsentetur bulla.quumodo papa dispenset
cum oo,quatenus possilcelebrarosuperaramsancti
Pctri ; et por totam dicm pendct ante regias, et ita
in oiniiibus aliis missis, qii.T! super illud celebran-
tur.M Quid mirum si boc altarepontificisaltarcpro- t>

Brie nuncupctur? An vero idem cst altarc ct mensa"?
tramque promiscue usurpatur.Anastasius,in Vita
Slephani IV,n.2'.)4:<< Hic statuit,inquit, ut oinni die
dominicoaseptcmepiscopiscardinalibus hebdoma-
dariis,quiinecclcsiaSalvatnrisobservantmissarum
solemnia, super altare beati Petri celcbraretur. » Erat
auteminecclesiaLateranensiinensalignea,magnoin
honore habita.frequentibus olim liturgiis bcati Pctri
consecratu.Onlo Ilomanus.signatus n".l(l,apud lau-
datuni Mubilluniuni, toin 11 MusaM Italici. pag 90,
h;ec hubt;t : « Si fuerit pontifi^x Laterani.dccantato
Cirdo in unuin Deum,cl untequum inlretad sacrili-
candum, a diaconibus levatur mensa de altari hic
unuin abulio distinguitur) palleis desuper compli-
catis, et cum reverentia, et omni devotione ab co-
dem reportetur in capella sancti Pancratii, juxfa
claustrum canonicorum, quia ibi est loeusreserva-
tionis.et cum oinni cautela usque in diem Sabbati
custoditur. »

llabemusitaquespongias,liubcmuspontificismcn- ^
sam, habemus sacrumspongiuriini iisum inabster-
sione e.jusdem mens.e.qiiid ullru qii.Triinusprople-
niorc inlelligentia textus Anustusii? Quod autom
spinigiffiexcontactunroa^superimposit.c tunnilobea-
torum apostolorum Petri ct Pauli quodammodo con-
secratx pio l"runcorum duci Kudoni mitti a ponti-
fice potuerint ad iii.star rci sacrffi, aut sanctarum
reliquiaruin, id docent pcr ea tempora plurinia si-
miliu exempla, et pannorum super corpus beati
Pelri illutorum, et clavis dc corpore sancti Petri
ablatff, cujus non una mentio in pluribus epistolis
Gregorii Magni, principibus viris Iransmiss.T, ct
cluvium aurearum,de(|uibust;regoriusTuronensis,
lib. I de Gloria martyrum : « Multi, inquit, et cla-
ves aureus ad venerundos cancellos beati sepulcri
faciunt, qui ferentes pro benedictione priores acci-
piunt, quibus iiifirmitati Iribulatoruin inedentur. »

Nuin jHH, linca I. — A'a;/i pnsf li.rc clartiilfjus-
demiiniieratorisiiialitia.yiaUiUs.Wcx-dndtirindisser- D
tationc l,in Historiam ecclesiasticam sipculioctavi,
t. V, pag 7.33, ncgat Gregoriuni II, ab obedienlia
Leonis laauriei impcratoris ob abrouatum sacris
iinaginibus cultum llali.x populos abduxisse.alque
eidemvecligaliaampliussolvipfohibuisse.Nititurille
auctoritali Pauli Diacoui, lib.vi.de Geslis Longobar-
dorum,c.49, inquientis : « Omnes Ravenna; cxcrci-
tus, vel Venetiarum, talibus, jussibus uno animo
restiterunt, et nisi eos prohibuisset poulifcx,irape-
ratnrein super se constituere fuissenl aggressi," et
Anastasii, qui. n. |JS4, inquit : « Cognila vero im-
peratoris ncquitiuomnis Italiaconsilium iniit,utsibi
eligercnt impcratorem, el Constantinopolim duce-
rent; scd rompescuit lalc consilium pontifcx, spe-
rans conversioncm princinis ;et n. 185; Dlando om-
nes sermone, utbouisin l)eum proficerent artibus,
et in lide nersisterent.nigabal.scd nc dcsistcrcntab
airorc, vel fide Romsmi impcrii, admoncbat. » Re-

cit.it ctiam litteras ab eodem Gregorio ad Leonem
dulus, in quibus puntircx non uiiuas intentat uver-
tendi populos a fiilc imperaloris.et vccligaliuni so-
lutionem impediendi, sed se inermcm et nudum
profitetur, secessuruni in proxiiuam Canipaniam,
si insultus parel.et Cbristum invocuturum. ut>|uud
apud beatum PuuluniCorinthioreoincestuscuntigil
liiiperutori contingat.Sed minime dccebat,subjun-
git, sanclissiinuui untistilem in divinis Scripfuris
criiditum ijopulorum tuniultibus se implicure, eos-
demque aa defectionem urgcre.et ab obscquiu im-
pcrutori etiain ha:retico debito abducere.Natali ad-
liajrel Franciscus Pagius, in Vita Gregorii 11, qui
inquit : Tuntum aljcstut Crcijorius Itnlos el Homnnos
ad defectionem impulerit. aut eos a pensione trihuto-
rum solvcnda imjicdieril , ut liavcnno' et Venctiarum
e.iercilus uil rebelUoncm paralos in of/uio conlinuent,
recitufque dcinde cudem testimonia,quibus Nutalis
usiis est.

H;cc quidcm ita se habuisse, anlequam clarcsce-
ret iuiperatoris malitia, ut inquil Anastasius,libens
conccdo. Voluit ncmpe sanctissimus ponlifex pa-
tientor ferrc, qua; sibi ab impio iiupcratore infere-
bantur, cum vita; discrimine injurias, atque oiunia
remcdiu munsuetudinis et benclicentia; experiri.ut
sibi aiiunum imperaloris prouiereretur, et a furore
quod insucras imaginessa;vicbat revocaret.El Italia;
pnpulos imperio orientulisubjectosdcfcctioncmmc-
dilantcs in oflicio confinuit, et aconslituendo novo
imperutorc, (]uem Constuntinopoli infcrrenl, com-
pescuit,et exarchum Havenna aLongobaniis expul-
sum, et Venetis morantem L'rso Veneliaruui duci.
ut ci ha;reret,ct ad pristinum stalum llavcnnafuin
civitatem revocaret, data ad eumdcm litfera, cuin-
mendavit, et binas epistolas ad Leunem scripsit,
quibus obslinatum animum frangerct,eladmeliora
consilia fradncercf.Minifutus fuerat Leo se Flomam
missurum,qui imagincm sancti Petri confringeret,
et Grcgorium illinc pontificcm vinctum abduccrel.
.Atriregoriusrespondit pontilices Roina' concilianda;
paciscausascdere.tanquamparictcmintogerrimum,
sepluiaiiuc medianuni Orientis el Occi^lcntis.acpa-
cis arbilros cl modcratorcs : « Quod si quenipiain,
inquit,adeverfcndamimaginemmisorissanctiIVlri,
vidcprotcslamur tibi.innocentessumusasanguine,
quem fusuri sunf, verum in cerviccs luas,ct in ca-
put tuumisfarcciiicnt.» Prividcrat namquesanclus
ponlircx.quod futurum eraf. si quidpiamarmislen-
tare inipcrator ausus fuisspt;ul cnim tradit AnasLu-
sins.ad rcsistendum impcraforis jussionibusPenla-
polenscs el Venctiarum cxercifus parati sibi duces
elogeranf. cl, de pontificis doque sua immunitatc
sfudcntcs. ■• una se quasi fratres fidei catena con-
strinxerant Romani atquc Longobardi.dcsidcranles
cuncli morlem pro defcnsionc pontificis suslinerc
gloriosam. nunquam illiim p.ossuri perferre molo-
sfiam, pro fidc vera ct Chrlsli.innrum certanfem, «
vel, ut alii, ccrlanlcs salute. Ef cui polius salutcm
suam ot fidoni populus Romanusprasertim concro-
dcre potorat quani Romano pontifici,cui nihil ma-
gis cordi erat. quain openorum inopiam largissima
manu sublcvarc, Ecclcsia' horroa ingrucnto famp
pauperibus aperiro, blando omncs sennono com-
plccti, urbcm tcmpliselmonastoriisaugorc, toinpla-
que aureis, atijue argenfois muneribub exornaret
Manum Gregorius applicuerat rcataurandis urbis
mtenibus,.Mpo3 Cotlias ab Ecclcsiac patrimonio di-
vulsas eidein ifcrum junxerat, castra a Longobar-
dis Romano ducafui erepta qua vi. qua precibus.
qua donis cidcin vindicaverat.Nil mirum iiaque,8i,
abrogufo impcrio Lconi h.xTotico rainitanti Roipc
vetcn quae in nova pcrfeccraf, rapinas, c.a>dc8, in-
cendia, se suo san.'tissimo pr.osuli, vifamque,opc»-
quo Roinani conimiserint.

H.xcpostremisGrcgorii II pontilicafus tcniporibus
contigerunt, illa vero qu.r Nafalis Alexandcr cx
aucloribus rcfcrt, anle dcclaratani universo orbi

1021

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GREGORIUS II.

im

imperatoris malitiam. Leo namqiie imperiiim nr- A tcmporancns, tandcm, sub Paulo V, ad locum ubi

ripuit anno 716, Gregorius ad Leonem scriljit
anno cireiter 727 : « Decem annos, inquit in
epist. ad Leonem, Dei benignitate recte amlni-
lasti, neque sacrarum imaginum mentionem le-
cisti ; nunc autem dicis idolorum locum implere. »
Anno itaque 726 Leo in sacras imagines aperte
furere cocpit, eaque monstra immanitatis, ct stul-
titiae edere qus Gregorius in dicta epistola eidem
exprobrat:ob id coepere Italiae populi jugum Grasoi
iuiperii excutere, laurata imperatoris conculcnre,
urljesque occupare eidem subjectas. Ab anno 727
malitia imperatoris magis inclaruit,sacras imagines
ex tempiis avulsit, atque igne combussit, principes
inter cives inipietati ejusdeni infensos ohtruncavit,
et sacros antistites exsilio et morte affccit. Anno
itaque 730, versus .Onem pontificatus Gregorii, ea
accidore, qua» et Gra^ci historici memorant Cedre-
nus, Zonaras, et Theoplmnes. Pontifex Leonem ut

nunc invisitur,translata est. IIujus itidem celeberri-
mi siinulacri antiquissimus fuit cultus.osculo prae-
sertim pedis, qui ex frequentissimo labiorum con-
tactu levis ac detrltus conspicitur. (juinimo Gaisar
cardinalisBaronius.dum quolidie basilicam aposto-
lorum principis visitaret.slatuam hanc bis deoscu-
lando venerabatur, prinio cum ad eonfessioncm
apostolorum accederot, ha;c verba in osculo profe-
rens : CiTdo in unmn, sanclum,catholicam et apostoli-
cam Ecclcsiam; deindc cum e confessione recederet,
haec alia dicens : Pax el ohcdienlia.

Nec prastereundum putavimus intantaneae sana-
tionis insigne miraculum,quod ad osculum viva lide
impressum huicstatufe,apostolorumprincipis inter-
cessione.patravit Deus co tempore quo Codex hic
Anastasianus excudebatur. .\nno Jubil;pi millesimo
septingentesimo vigesimo quinto.quinto Idus Junii,
Benedicto Xill summo pontiflce, Joanne Kouvalschi

fiublicum haereticum anathemati subjecit, omnes p provincia; Salesia;, milesin bello Turcico, dum Bel-
talispopuli justis armis se ab imperatoris tyran- logradum expugnaretur, foede vulneratur, e rupe

nide vindicarunt, eosdemquc consilio, auctoritate
et patrocinio Gregorius juvit. Ad quam t"mporum
distinctionem velanimum non appulit, vel appellere
noluitRoman;e sedis auctoritati plerumqueinfensus
Natalis, quem Pagius nimio critices studio abrep-
tussecutus est. Audiatur diligentissimus annorum
supputalor Baronius ad annum 730, scribons: «Ile-
tinuerat hactenus habenas rebellantis populi sffipe
Gregorius.ne adversus imperatorem penitus rebel-
larent, quandiu spes aliqua esse potuit, ut s«pe
monitus promulgatum de impietate revocaret edi-
ctum, non curans se ob ejus causam saqiius esse
vita; in discrimen adductum. Ubi autem eumdem
neque verbis scriptisve a cojptis potuit revocare,
nequo beneficiis continerc, quin in deterius labere-
tur, tempus jam advenisse ratus, ut securis ad ra-
dicem admoveretur arboris infelicis, apostolica au-
ctorivate, Succidite eam, clamat. Quo tonitru exci- p
tati fldeles occidentales, mox desciscunt penitus a
Leonis imporio, apostolico pontifici inha;rentos. Sic
dignum postoris idemGregoriusreliquit exemplum,
ne in Ecclesia Ghristi regnare sinerentur ha;retici
principes,si s«pe moniti in errore persistere obsti-
nato animo invenirentur. Tunc enim accidit, quod
et Gra;ci historici omncs affirmant, et idom Theo-
phanes ait, anno decimo quarto Leonis imperatoris
ipsuni Leonem ab eodem Grogorio privatum esse
tributorum Italioe exactione. Testantur id Cedrenus
et alii. Zonaras haBC Roma; (quod par est crodere)
facta esso synodice tradit, atque in eodem concilio
ipsum imperatorem anathematis affectum pajna. »

TIIOM^E AGETI ADNOTATIO.

Num IHS, linea I. — ]'ost li.vc cluniit impcraloris
mulitia. Leo Isaurus impius Iconoclasta, sanctorum
imagines hac illac vel combureudo vel deturpaudo,
adeo insanivit, ut sancto Grcgorio seeundo summo "
pontifici, qui eum al) errnrc avocarc couabalur,
temere scriberet,.sc (juoqiic (ut ait Baron. ann..72(j)
missurum Homam qui imugincm aiicam prostanlcm
conspicue sanctissimi aposloli Pclri confringcrct.
Ha;c statua apostoloruni principis qua; judicingra-
vissimorum auclorum vetustissima est, jure merito
conflata creditur ex metallo simulacri Jovis Gapito-
lini, jussu sancti Leonis Magni, postquam, anno rv-
paratae salutis 452, Roma ub imminente sihi fiagello
Atlila; Ilunnorurn rogis, ejusdem sanctissimi apo-
stoli patrocinio, liberata, quievit. Verumtamen ex
oratorio antiquiasimo sancli Martini ojusdcm sancti
Leonis opera prope basilicam Valicanam exstructo,
ubi primum collocala fuit, ad aliud sanctorum niar-
lyrum 1'rocessi et Martiniani (ut ait Malth.eus Ve-
gius, c|ui (loruit sub pontilicatu Martini V), inde,
sub Paulo II ;, in pronaum anteriorem ejifedcm lia-
silica; utscribit Tibcrius Alpharanus scriptor cou-

quadam in profuudam decidit fbveam, ita ut verte-
bra; ex ruina ac contusione luxarentur; nec ambu-
lare amplius potuit, nec stare, nam tibia; et coxen-
dicesex contracta paralysi quasi arefacta; inutUes
sibi fuere. Vehebat se miser, imo trahebatur ut po-
terattocciisquibusdam iignoisadmanus aptatis per
octo circiter annos, quousque relulsit lumen in ha-
bitaculo montis snae, et Romam mitti ut sanaretur a
languoribus suissibi vidore visus ost. Vovit itaque,
noc sine peculiari Nnminis providentia.Romam ian-
demali(|uandopervenit. triduo je.junavit,acceptaque
per R. P. .Mexandrum Morichoni soc. Jesu, prolin-
gua Polona pocnitentiarium, sacramentali absolu-
tionc, in Vaticana basilico. sacra ibidem commu-
niono refectus est : mox accessit ad statuam prin-
cipis apostolorum, oravit aliquantisper, pedomque
sacrum doosculari cupiebat, nec poterat : rogavit
proptorea peregrinos quosdam astantes, quorum
adjutorio pedem statua; exosculalus est viva flde,ut
sancti Petri intercessione sanitati rostitueretur.Mira
vis fidei ! protinus consolidata; sunt bases ejus et
planta^, ot ca'pit ambularo et laudare Deum, nun
secus ac claudus ille ex utoro matris sua;,qui sede-
bat et victuni qua;rebat ad Speciosam porlam tem-
pli, a beato Petro sanatus, ut in Actibus apostolo-
rum vidorc est.

Hujus instantanea;sanationis prodigium longe la-
teque divulgatum est.nostrumque reverendissimum
sacrosancla; basilica; Vaticaui-e capitulum per au-
thonticas probationcs et documenia, in nostro ar-
chivo roposita, cura ac diligontia eruditissimi viri
Dominici Baptisti presbyten beneficiati, typis Vati-
canisevulgari mandavit ; ot eminentiseimus dominua
Annibal S. R. E. cardinalis Albanus,sancti Clonien-
tis nuncupalus, ejusdem basilic;e arcbiprcsbyter,
statua; imaginema;rc incidi jussil hwc epigraphe :

.IINEAiM STATUAM ArOSTOLORUM PRINCIPI IN BA-
SILICA VAT.CVNA POSITAM ANTiyUISSIMO CHniSTIANI
1'OPULI CULTU FREQUr.NT.mM, AD QUAM ANNO
.lUniL/El MDCCXXV. SKDENTE BENEDICTO XIII. P. M.
SANITATK P.XUALYTICO R. PKTR OPEM IMPLORANTI
RrSTITUTA PKR INSIGNE MIRACUI.UM APOSTOI.I SUI
MKUITA nl:US ILLUSTRVVIT, ANNIHU, S. CLKMKNTIS
S. n. E. CARDINALIS CAMERARIUS EJUSDEM SACRO-
SANCT.t: BASlLlC.l: ARCHIPRESn>TEB AD AUOENDAM

apostolici patrocinii celebnitatkm ciiristiqik
kinklium ri iioionkm .i:rea tabula kxckpto tvpo
exprimi:ndam curavit anno domini mdccxxvii.

Nos quoquo qui in cadem basilica principis apo-
stolorumojusdem ominentissimi ai-chipresbytcri bc-
nelicio ae luunilicentia in ordine clcricoruui beneli-
cialninm, lanietsi immoriti, cooptati repcriidiamur,
.juvcncm illuin vidimusanibulanleinelglorilicanlom
l)oinlnum,(]uaiiropter tcstiinonium verilali lidelitor
perhibonuis.Nc autom lapsu lemporis pr;eclarissimi

<i023 ANASTASII BIBLIOTHECAHII. 1024

tiujus facinoris mcmoria flcpcrirel, Auastasio luiic A Altissinii, qucm in Qpostolo suo Petro luirabilem
codici inscrcndam du.ximus ad niajorem gioriam prKdicamus.

XCII. SANCTUS GHEGORIUS III.

ANKO CliniSTl 731, LEONIS ISAURICI 16.

1»0 Gregorins lcrliiis, nalione Syriis, ex patre Joanne, sedil annos decem, menses
oclo, dics viginli (a). Vir niitissimus ct valde sapiens, in divinis Scripturis suffi-
cienter instructus, Grajca Latinaque lingua eruditus, psalmos omnes per oidioem
memoriter relinens, et in eorurn sensibus subtilissima exercilatione limatus. Lingua
5 quoqiie in lectione polita, exhorlator omnium bonoium opcrum, plebique llorenlissime
salutaria praedicans, fidei catliolicaB et apostolicre immutilate conservator, perenniler
sua monita, corda fidelium corroborans, orthodoxse fidei ajmulator ac defensor forlissi-
mus. paupertatis amator, et erga inopcs provisor {b) non solum menlis pieUte, 8«d
studii sui labore sollicitus, caplivorum etiam redemptor, orphanorum quoquc ct vi-

10 duarum largitor, necessaria tribuens, amalor religiositalis in Christiaua norma (<r),
ct religiose volentibus vivere ct Dei timorem habcntibus (cl), in suis pra;cordiis di-
lector (e) exislens, Deo favenle, pervcnit ad sacriim ordinem presbyteratus. Quem
viri Romani scn omncs populi, a magno usque ad parvum, divina inspiralione pernioli,
subito eum, dum ejus decessor de hoc steculo migrasset, dum ante feretrum in oLse-

13 qiiio sui antecessoris esset intenlus (/), vi abstollentes in pontificatus ordinrm elegenint.
• 91 Fuit autem temporibus Leonis et Gonstantini imperalorum, ea perseculione
grassante qure pcr ipsos mofa est ad depositionem et destructionem sacrarum imagi-
num Domini nostri Jesu Christi et sanctT» Dei Genitricis, sanctorum aposloloruin om-
niumque sanctorum et confessorum, pro qiiibus isdem sanclissinuis vir, ut ab lioc
5 resipiscerent ac se removercnt errore, commonitoria scripla vigore apostolica sedis
instituta (g), quemadmodum et sanctse memoriae dccessor ipsius direxerat, misit per
Gcorgium (/<) presbyterum {P). Qni humano duclus limore, non eadera scripla impe-
ratori porrcxit. Qui revertens, secum in civitalem Romanam reducens ipsi .'anctissi-
mo pontifici patefecit, confessiis se facicns reum culpa;. Quem magna comroinatione

10 pontifcx ipse voluil ab oidinc sacerdotali privarc. Cui residente concilio (_;), sed
obsecrante tam concilio qiiam optimatibus, ut non deponeretur, sed magis isdem
presbyter poenitentia; submitteretur : cui, imposita dignA poDnitcnlia, itcrum sccundo
eum cum eisdcm littcris scriptis apud regiam direxil urhem. Sed nequiler augmen-
lala {k) dispositio corumdem imperalorum, cadem vcnerabilia scripla in Siciliensi

13 insula rctinere fccit, ncc ad urbem rcffiam pertransire permisil. Sed eumdem porti-
torcm penc pcr annum integrum in exsilium rclegavit.

i9»."(/) Unde majori fidei ardore pcrmotus pontifex synodale decretum cum bb-
cerdotali conventu coram sacrosancta confessione sanclissimi corporis Lcati Pelri
apostoli residentibus, cum codcm summo et venerabili papa el archicpiscopis, id esl
Antonio Gradensi archiepiscopo, Joannc episcopo R.ivenDale, cum caeleris epi^copia
3 istius Hesperin^ partis numero xcm, seu presbyteris sanctsc hiijus apostolic.x scdis,
astantibus diaconibus cum cnnclo clero, nobilibus eliain consulibus, el reliquii

N0TIL.F, MARGINALES FABROTTI.

(n) R, 9, d. 12, C, dies 25. (t> erga inopnm provisionem. ;<•! ct Chrislian.-e normae. (d) habore (<!) di-
rector. 13. (/") invcntus esset. (7) ju.\ta viporem, et inslitutioncm scdis apostolicae. 1^)13, tiregorium.
{i) ffaron. ann.73i. (/) residens in concilis. (A) argumentata {l) Baron. ann. 13Z.

1025 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GREGOItlUS III. 1026

Christlanis plebibus astantibus, dccrcvil ut si quis deinceps, anliquas consuctudinis ct
apostolicae EccJesife tenentes lidelem usuni contemnens, adversus eamdem veneratio-
nem sacrarum imaginum, videlicet Dei et Domini noslri Jesu Chrisli, et Genitricis

10 ejus semper virginis immaculatae atque gloriosae Mariee, bealorum apostolorum et
omnium sanctorum deposilor afque destructor, et profanator vei blasphemus exstite-
rit, sit exlorris a corpore et sanguine Domini nostri Jesu Christi, vel tolius Eccle-
siae unitate, atque compage, quod et subcriptione sua solemniter universi firraave-
runt, et inler ccetera instituta probabilium praedecessorum, orthodoxorum pontificum

lo adnectenda sanxcrunt.

t&3 Post peractum igitur hoc memoratum superius synodale constitutum, iterum
mitit alia similia scripta commonitoria pro erigendis sacris imaginibus, per Constan-
tinum defensorem, quaj similiter, ul anteriora dstenta sunt. El porlitorem eorum
fnrtissima cuslodia constrinxerunt pene per annum integrum, Postmodum aulem vi
5 auferentes ei ipsa scripta, et comminantes ei, post tanli lemporis custodiam, eum
remiserunt. Nam et cuncta generalitas islius provinciae Italiae similiter pro erigendis
imaginibus supplicalionum scripta unanimiter ad eosdem principes direxerunt, quae et
ipsa simiiiter ut anteriora ablata sunt a Sergio palricio, exlralico (a) ipsius insulae
Siciliae. Ac fere per octo menses detenti, remissi sunt, similiter cum exprobalionis

10 injuria, porlilorcs. Et ilerum faciens domnus papa adhortatorias litteras pro erigen-
dis snprascriptis sacris imaginibus et orthodoxai fidci firmitale, direxit per Petrum
defensorem apud (6) regiain urbein, lam .\nastasio invasori sedis Constantinopolilanae
qiiamque principibus Leoni et Constantino.

194 Hic concessas sibi columnas sex onychinas volubiles ab Eutychio exarcho
duxit eas in ecclesiam beati Petri aposloli, quas statuit circa presbyterium ante
confessionem, tres a dextris et Ires a sinistris, juxta alias antiquas sex filio pa-
res [c], super quas posuit trabes, et vestivit eas argento mundissimo. In quo [d)
5 sunt expressae ab uno latcre efflgies Salvaloris et apostolorum, et ab alio latere
Dei Genitrieis et saclarum virginum. Posuitque super eas lilia et pharos (e) argen-
teos, pens. in unum lib. sepluaginta If). Hic fecil oratorium intra eamdem basillcam
juxta arcum principalein parle viroium, in quo recondidit in honorem Salvatoris
sanctoeque ejus Genitricis reliquias, sanctorumque apostolorum, vel omniuin sancto-

10 runi niarlyrum ac confessorum, perfectorumque justorum toto in orbe terrarum
requiesccntium. Quorum festa vigiliarum a monachis trium monasteriorum illic ser-
vientium quotidie per ordinem existentia (</), atque nataliliorum missas iii eodem
loco celebrare instituens (/<). in capone mhsiv (i) hoc adjecit ila a saeerdote diccn-
dum : Quorum soleinnilas hodie in conspectu Inx majeslatis celcbratur, Doinine Deus

15 noster, in toto orbe terramm.

1»5 Quam inslitulionem in eodcm oratorio tabulis lapideis conscribere fecit in
quo faciens perguiam, conlulit dona diversarum specierum, id est gabathas, aureas
duas, alias savicas numero quinquc, cruces pendentes numero quatuor. Item cruces
similitcr {j) numero decem, amulas supcrauratas paiia duo pendonles, fibulatoria
5 numero quinque. Coronam auream cum cruce pendenlem gcmniis ornalam super
altare, patcnam el calicem aurcum par unum [k) in geinmis, aciuivmanile argcntcum
par unum. VA imaginem sanctffi Dei Genitricis diadema aureuin habentem cum
gemmis, et collarc aurcum cum gemmis pendentibus, inaures habeiites hyacinliiinas

NOTUL.t: MAllGINALIiS KABIlOTTl.

(«)(',, et slrugo (/») u(i. (c) B, Lithopurius. C, Pliilopurcas. ((/) in quiljus. ((•) phara. (/} septingontaa,
(y) existonlium. (Ji) instituit. («') missaj hoc adjccit. (j) similes. {k) parutum.

1027 ANASTASII BIDLIOTUEGAUII 1028

sfx. El facicm altaris ct confessionem cum rcgolis vestivit argento, et in Iribus lateri-
10 bus allaris posuit cruces argcnteas Ircs, pensanl. in ununi libi-. triginla sex. Canislra
argcntca duo ; calicem argenteum quotidianura ; coronulas argenteum unum, qui pendet
in abside ipsius oratorii, el supcr camdem absidem cruces argenteas Ires, et caitera,
qiuc in ornamento pergulaj, seu ad vestes altaris ordinata; sunt.

i»0 Ilic fccit in ecclesia sancta; Dei Genitricis ad Pnescpe per circuitum super co-
lumnas regulare candelabrura (a) ad instar ccclesiae beati Petri aposloli. Fecil et ibidein
in oralorio sanclo quod Prffisepe dicitur imagincm auream Dci Genitricis, araplectentein
Salvaiorcm Uominum Deum nostrum, cum gcmmis (b) diversis, pens. libras quinquc.
o Hic renovavit lcctum sancli Chrysogoni martyris, et cameram sive parietum picturas,
ciboriuni aultm dc argcnto seu arcus quinque, pens. in unum libras ccxx ; ubi obtulit
coronas argenleas qualuor, pharacanlhara duo, palenam argenteam unam, calicem
argenteura unum, seu etiam et vestes altaris, neciion el vda serica alba, ornala blatlo,
circumquaque pendenlia.

«OS Coiislruxitquc monasterium erga eumdera litulum sanctorum raartyrum Stephani,
Liiurcnlii atquc Clirysogoni, conslituons iiiidcm abbatcin ct nKmachorum congrcgatioiH-m
ad pprsolvcndas Dco laudes in eodem litulo diurnis alque nocturnis temporibus, ordi-
natam sccundum iiislar (c) orriciorum ecclcsia', beali Petri apostoli, segrcgalum videlicet
5 a jurc polestalis presbyteri prtcdicti tituli. In ipio mimasterio pro suslenlalionc ibidem
idem ipse sanelissimus vir pra-Jia ct dona ali]ue familiam largilus esl. El diversi alii
fideles el amatores Domini noslri Jesu (Mirisli iii eodein inonasterio sanclorum Slephaai,
Laurcntii atque Chrysogoni pra^dia ct dona devotissirai contulerunt. Simili etiam modo
rcnovavit monaslerium saiictorum Joannis Evangelista', Joannis Baptisla;, et sancli
10 Pancratii secus ccclcsiam Salvatoris antiquilus instilutum {(l), quod ab omni ordiiu'
monachio (e) exstiteral nimia incuria deslitutura. In quo pra^dia et dona contulit, cl
qu;c invcneral de ipso monaslerio alicnata, reddito pretio, in eumdem locum resliluit .
ubi ct congregalionem moiiachorum et abbatem constituit ad persolvendo quolidie sacra
oflicia laudis divinte in basilica Salvatoris Domini nostri Jesu Christi, quae Couslanti-
15 niana nuncupalur juxta Lateranis, diurnis nocturnisque tcmporibus ordinata, juxta
instar orficiorum ccclesi;e beati Pctri apostoli.

<SS« Ilem imagincm sancla; Dci Genitricis anti(|uam deargentavit, ac investivil argeii-
to mundissimo, pcns. lib. quinquaginta. Ilcin fecit palenam anream magnam cum
diversis lapidibus, pens. lib xxvi ; el calicem similiter cum gemmis, pens. lib. Iriginla
qualuor : simililer cl Evangelia aurea cum gcmrais, pens. lib, quindecira. Fccil aulem
5 et tcclum noviter simul et camerara sancli Andre;c apostoli ad sanctum Pelrum aposlo-
lum, quain depinxit, cl fecil in eadem basilica imaginem aurcam in gemmis beali
Andrca; apostoli, pens. lib. octo, ct intra confessionem vestivil argento, quod deauravit
auro purissimo. Ilic etiam basilicara sancti Calixti pontificis et marlyris, pene a funda-
raentis dirutam, novis fabricis cura lecto conslruxit ac lotam depinxil. Ubi conlulit
10 palenam argenteam simul et calicem el veslem altaris.

1»9 Item tcctura basilica; sanctorum Processi et Martiniani a novo construxil sub-
posila pila fabricis forlissimis, post corumdem sanclorum vencranda corpora, ad firma-
incnlum murorum basilic;c sanct;c. Item in ecclcsia bcaii Genesii marlyris teclum
noviter restauravit, nbi et altare crexit in nomine Salvatoris Domini noslri Jesu Chnsli,

NOTLLi: M.\HGINALES F.\nROTTI.

(rt) D, candclaboruni. (6) ornatam gemmis. (c) B, ad instar. (J) construclum. (c) monasUco.

1029 IIISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GREGORIUS III. 1030

5 in quo contulil palenam argenteam ct caliccm, seu coronam argenleam cum delpliinis
sex, necnon et coronulam auream cum cruce pendentem super altare.

SOO Item in basiiica sanclte Dei Genitricis, qu.e ad Martyres dicitur, tectum, vetusta
incuria demolitum, purgari fecil ad purum, et cum calcc abundantissima scu chartis
plumbeis a novo restauravit, et quseque per circuitum ejusdem tecti fuerant dissipata
novo nilore construxit.

«Ol Item sanctae Dei Genitricis, qua3 in Aquiro dicitur, in qua antea diacona et
parvum oratorium fuit, eam a fundamenlis longiorem et latiorem construxit atque
depinxit. Item diaconiam sanctorum Sergii et Bacclii sitam ad beatum Pelrum aposto-
lum, in qua pridem parvum oratorium erat, a fundamentis ampliori fabrica dilatavit.
3 Et concedens omnia qufe in usum diaconice exislunt, statuit perpetuo tempore pro sus-
tentatione pauperum in diaconite ministerio deservire.

803 Item in coemeterio sanctse Petronillse stationem annuam dari instituit, ubi obtu-
lit coronam auream, calicem et palenam argent., seu alia diversa ad ornatum eccl^^siEe
pertinentia. Item accubita (a) qufe sunt ab beatum Petrum in ruinis -posita, a funda-
mentis noviter rcstauravit atquc depinxit. item basilicam beati Marci, sitam foris muros
.'i hujus civitatis Romanoe, via Appia, ejus toctum dirutum a novo refecit. Item in ecclesia
beati Pauli apostoli mulavit Irabes numero quinque, atque totum ejusdem basilicai tec-
tum ab arcu allaris usque ad regias resarcivit ac restauravit. Mutavit autem trabes in
sancla Dei Genitrice ct Petri juxta Lateranis, etiam et coemeterium bcatorum mart\Tum
Januarii, Urbani, Tiburtii, Valeriani et Maximi, et eorum tectum in ruinis positum (4)
10 a novo perfccit (t). Ilnjus lemporibus pluriraa pars murorum bujus civitatis Komanse
restaurala est. Alimoniam quoque artilicum et pretium ad emendam calcem de proprio
tribuit.

803 Hujus temporibus Galliensium castrum recuperatum cst, pro quo quotidie

expugnabatur ducatus llomanus a ducatu Spoletino, duas pecunias non parvas Tra-

simundo duci eorum, ut cessarent bellu et quKstiones, potuit causa finire et in

corapage sanctte reipublicte atque in corpore Christo dilecti cxcrcitus Romani annecti

5 prrecepit.

S04 Hic fecit vestes de altari in ecclesia Salvatoris ((/) Dei Genitricis, sanctorum
apostolorum Petri et Pauli, atque Andreae caeterorum in diversis ecclesiis. Nan- et in
Centumcellensium civitate muros dirutos pene a fundamcntis fortissime construi fecit
el hoc constituit ut secundum constitutum quod a collegio saccrdolum coram sacro
5 corpore beali Petri factum est pro celebrandis solemniis vigiliarum atque missarum
Christi Domini nostri Jesu Christi, sanctreque ejus Genilricis, sanctorum apostolorura
vel omnium sanctorum martyrum, ac confessorum, pcrfcctorumpue justorum in tolo
orbe terrarum requiescentiuni, ut in oratorio nomini eorum dedicato intra ccclesiam
bcati Petri apostoli sub arccu principali a monacliis vigilinj cclcbrarentur et a
10 presbyteris hebdomadariis missarum solemnia : iisdcm institutis disposuit ut in
coimeteriis circumquaquc positis Romaj in die Matalitiorum eorum luminaria ad
vigilias faciendas et oblationes de patriarchio per oblalionarium dcportarcntur ad
celebrandas missas, pcr quom pr;eviderit pontiCcx, (pii pro lcmpore fucrit sacerdo-
tem.

*05 Ilic fccit ordiuationcs trcs per mensem Dcccmbrcm, prcsb^teros vi"inti
(|uatuor, diaconos tres, episcopos per diversa loca numero octuagiuta, qui etiam

NOTUL.E MARGINALKS FAnilOTTI.

(rt) accubitus, qui 13. (/*) tccta in ruiuis posita. (<■) refecit. (</) • ail ultariu ecclcsiis sancti Salvatoris.

mi ANASTASII DIBLIOTHECAUII. 4032

vencraljilem Vulcariuni eartibus Francite in civllale Vicnna dato pallio archiepisco-
ptim constituit. Qui se.pullus est in Ijusilicii liuati iVtri api.islnli quarto Kalendas
5 Ueccmbris. Et cessavit episcopatus tjus dies quatuor.

YAIlLi' LECTIONES.

Ex codicc Farncsiano KCII. \

iV«»(. 190, lin 2, dics .\xiv. lin 7, pcreniiilcr sua
moiiila siilutaria pradicans corda lidclium.

tium 191, /irt 6, vigorc aposlolicie sedis instilu-
tiouis.

Num 192, lin i, Aiitonino Gradensi, Jolianne ar-
chiepiscopu Uubcuna.

I\'um2W, tin 1, lectuin vctusta caria dcinoli-
tuin.

Auw 203, lin 1, Gulleusiuin casteruin.

l^um 2(iA, tin 5, .■^aLeiiiuluin. Ilic dcsitiil yiUl
GrCij. III in cod. tanics.

Ex codic.c Vallicelluno.

Num 190, linca i,cod Valliccl. cuncordal cum Rcg.,
Maz. el Tliuan. et itn lin 2. ibid. lin 9, 10, li, 12.
ibid.ct tin 16. tin 5, exorlator. tin tj, floicntissiinu!
salutaria monila prrcdicans, (idci calhoiic.i! immu-
tabilitatenj conscrvans, corda lidclium.dn 13. pres-
bytcrulus. Ilunc viri llomani, scu omnis populus n
ad. lin 15, pcrinoti, diim e.jus dccessor.

Num 191, tin l,cod. (■'otticel. concordat cum lieij.,
Maz. ct Thuan. ct ita /.n 3, G, II, 12, 13 et 17. Iin3,
Doinini Jesu Christi. tin S.porrexit : sed rcverlens,
secuin in hanc civitatcin Uomanani detulit : et hoc
donio pontilici patetacit, cunlitens, ct sc reum fa-
ciens cuipai. lin 14, scd nequiter argumenta dispo-
sitio iinpcratorum.

Num 192, lin 1, cod. (''allicel., unde ma.iore fidci
ardore, /i«2, cancordat cum Itei/., Mux. el Tliuan. tin
3, papa, arcbiepiscopis .\nlonino Gradcnse archie-
piscupo, cum ca;teris episcopis llespcri;e istius, et
ulis Palribus innumeris, seu prrsbytcris. tin G, dia-
conibus, vel cuncto cloro. Hn 7, ut Inudd. cocUl. et
ita linH, 9 et 17. tin 16, qui et, leije quod et. ut in
eiiit. lliid. universi solcmniter.

Num 193, tin 2. cod. yotlicel. similitcr scripta.
lin i, ut codd. lieg., Moj. et Thuan.,el ita lin 6et7.
lin f<, ul anteriora detenta sunt a Sergio palririo.et
Struli,t;o ipsius insula: Siciliio. Ac lere viii nicnsi- C
bus dclcnli portilorcs, rcmissi sunt similitcr cum
cxprol/rulionis injuria. Iterum laciens domnus papa
adnurtutorias litteras pro erigendis sacris imagini-
bus. tin 13, ad regiam urlicm.

I\um 19<, lin 1, cod. ratlicrl., hic vcnerabilis
papa sex columpnas onjchinus volubiles concessas
sibi ab Euthicio cxurcho, duxit in ecclesiam. lin 3,
ulcodd, heij., Mui. ct Thuun. et ita lin 4, 5, et 7 ft
13. tin 8, principalcm partis virorum. Ilcm lin 8,in
honore Uoniini l?alvatoris./in7 rcliquias sanctorum
apostolorum. tin 10,martyrura, contcssorum atquc
virginuni, pcrrectoruiiKpie justurum in toto orbe
tcrrarum quicsccntium. Ouorum lestis, etc. ul
laudd. cod. tin 13, secundo loco. tin 15, toto in
orbe tcrrarum.

Niim 195, linea 1. — Cod. rii//ife/., quoniam ins-
titulionem. Ibid. in tabulis lapideis, clc, ut codd.
lieg., Maz. et Thuan. tin 2, spccierum. Gravatas au-
reas duas, alias saxiscas v, cruces auroas iv. Item D
cruces arpentcas similcsx..\mulas argenlcas super- •
auralas pcndcntcsparia ii, libulatoriaaurea v. Un5,
ul laudd. codd. tin G.patenas ct calices aurcos cuni
gemmis ii. Aquamanus, etc, ul iidcm Codd. lin 8,
col.aureum cum gemmis,et inaures pendcnles cum
sex iacinthis. Fucicm quoiiuc altaris. lin 9, cum
regiolis. tin 10 ut Inudd. codd. et ila lin H,12 et 14.
lin 13, super eandcm absidam.

A'ii"i. 19ii, liiica 5. — /.()./. J\ilUcfl. concordat
cum licg., .ViU'. <■/ Thuan.ct ila tin G, piclurus fecit
etiam ibi ciborium de argenlo. itn 7, pcns. iibrae

ccx, obtulit ibi coronas. tin 8, calicom argcnteum ,
scu lin 9, vcla sirica alba, ornata blatlio.

Nu7n 197, tin 1, cod. ralliccl., construxit et mo-
nastcrium circa eundcm titulum. lin 2, Grisogoni.
tin 3, laudes diurnis atque nocturnis temporibus
ordinatum./in5conforr/((^ cuni I{rg.,M(iz,et Thuan.
et itn tin 0,8, 10, 11, 12, 13 ot 18. tin 7, sed et alil
divorsi ndeles. /in 17, diuturnis : lcijc diurnis.u/ in
cdil. lliid. ordinatam.

Num 198, cod. Vulliccl. ubi'jue concordat cum
lieg., Afaz. cl Thuun.

Kum 200, tin 2, cod. yallicct. vetusta caria. sec.
curis carie. tin 2, ul codd. lieg., Maz. et Thuan.

Num 201, tin {. cod. Fatliccl. concordat cum
lieg., Maz. et Thuan. lin 3, diaconiam Sergii et
Bachi.

Num 202, lin i,cod. Vallicel., bcatae Pelronillae
statione annue dari. tin 2, argcnteam, seu ct alia.
lin 3. item ad acubida. /i« 4, item in busilica sanc-
cti Marci sita. Un 5, concordal cum Ueg., Maz. et
T/iu. el ila lin G ot 7. lin 8, regias recurrcns res-
tauravit. Mulavit quoque trabe.s in ecclesia sanctae
Dei Gonitricis ad Pra?sepc. lin 10, Lateranis. In
cimeteriis quoquc beutoruin martyrum. lin\i, V.i-
leriani (et Maxinicorum : mcndo.w tccla in ruinis
posita a novo rclocil. Hujus tcmporibus. /i/« 15,
ipso urtillcum et prclium ud emendum calccm de
proprio tribuente.

Num 203, lin \, cod. Vallicrl., Ejus lomporllius.
Ib. colidie, lin 2.a ducatu Spulilino dalis pecuniis
non parvis Trunsiinuiido.

A'H)n 204, lin l, cod. VuUlccl. Ilic fccit vostes ad
altaria in ecclesia scilicet Uomini Salvatoris.suncLaB
Dei Gcnitricis, sanctoruin apostoloruin I*etri et
Pauli, atque Andrea, et c«teroruin sanctorum in
divorsis ecclcsiis. In Ceutumcellensium quoiiue
civitale. Un 4, concurdut cum Reg., Maz. et Thu.
lin 6, Christi Domini Dei nostri, suncla;que ojus
gcnitriris, vel omnium sanctorum apostolorum,
marlyrum, confessorum.virginum. perfcctorumque
justoruin loto in orbc terrarum. lin 9. bcali Pelri
sub archu. /t.i 1 , 13 r/ ihidcm, ullaudd. ccnid.

Num 204. llic numcrus non hahelur in cod. Valli-
ccllano.

Apud FahroUum c,c coaicc Frchcri.

Num m,lin 2, A, dics 27, R, d. 25. lin 7, A,
percnnitcr sua monita conservari prJpHicans, B,
perenniter sua monita pridicans, lin 9, H, crga
inopum provisionem. /in 10, A.orphanis quoqucel
viduis largilcr necessaria tribucns, B, orpnnnorura
quoquo viduurum largitcr, ctc /i"h II. .\, rcligiosi-
tatis norma-que Christiana» amator, rclipiose vivere
Dominiquc timorcm volcntibus habcre in suis pr.!;-
Cordiis,D,amator rdigiositalis Christian.f, et reli-
giose vivcro studons.ac Hci timorom haticrc in suis
pra;cordiis deloctator exislens. lin 15. Ilunc dum
deccssor ejus dc hoc s.tcuI.-c niigrnssot. dum ante
fcretrum in ubsequio sui antccesBoris inventus es-
set,viri Romani.scn omnis populus amagnousque
ad purvum divina inspirationc pcrmoli, subito vi
atlolentes in ponlif. ctc.

A'iim 191, ///» 4, AB, de (^uibus idem. lin 6, B.
apostolicA' institutionis. lin 44, argumentosa dis-
positio, B.

JVum 194, lin 3, B, Filoparcs, B, septingcntas.

Aiim 198, tin 3, B, lib 29.

E.T codicc licgio, Mauirino cl Thuano.
Xum 498, /i« 1, Gregorius nal. Syr. /i« «, dies

1033

HISTUIIIA UH VITIS IIUM. PONT.

GREGOIUUS III.

iU34

24 : hic vir mitiHSS. ib. sap. div. lin fi, p. nornn- ^
tissimaet sahitaria monita prsedicans.lidoi calholicce
ctapostolicce immutabiiitatcm conscrvanSjCordafid.
lin 9, et erga inopum provisionem non. s. liii 10,
r. orphanis quoque et viduis largiter necessaria tri-
buens. lin 11, rol et ChristianK norma;. lin 12,
tim, haberc. lin 13, exist. Hic talis Deo fav. lin ead,
prosbyt. Hunc viri Romani a parvo usque ad ma-
gnum, seu omnis populusd. i. permotus, dumcjus
docessor de hoc sfBCulo migrasset. lin IB, inventus
esset subito cum \i abstrahentes in P.

A'um 191, lin 1, Leonis imperatoris, et C. filii
cjus, cap. g. liii 3, et s. cjus genitr, omniumque
sanctorum, pro quibus idem venerabilis vir, lin 6,
sc. juxtavigorem et institutionem apostolicae sedis,
quemadm. lin 7 per Gregorium (.V, pcr Georgium).
tid 8, porr. sed revertens secum in hanc civitatem
Romanam detulit, et hEC domino pontif. patefccit,
confitens et se reum faciens culpae. lin 11, priv. re-
sidens in concilio, sed,;/« I2,sed magis pocnitentife n
submittoretur, imposita ei d. p. lin 13, eum cum
eadem auctoritale scripta ad rcg. Un 14,argumenta
disp.imper./«rtlO,transire./i")i 17,int.exiliore legavit.

Xiim 192, liii2, conv. colebravit coram s. c. sa-
cratissimi corporis. lin 3, papa arcbicpiscopis An-
tonino Gradcnse, archicpiscopo Joanne, archiep.
Ravenna;. lin 4, episc. Hosperia; istius, ot ahis pa-
tribus num. 93. lin 6, D. vel c. cl. lin 7, plebibus
simul et decr. lin 8, cons. Apost. cccL fidelom usum
contomnens. lin 9. imag. Dei, et I). n, et sanctae
genitr. ejus Maria; scmp.virg. vel aliorum omnium
sanctorumdepositor, veld.aut pr. liii 16. anathema
sanxcr.

Niim 193, lin 3, portit. eor. pene per annum in-
treg. fort. c. contr. Post. liii 6, cuncta etiam ge-
ner. lin 7, supplicat. sc. lin 8, ut a detonta sunt
a S. p. et stratigo. lin 8 el \0. ac fcre octo mensi-
bus detenti porlitores remisci simililercum expro-
brationibus. Iterum faciens domnus papa adh. litt. „
pro erigendis sacris imag. lin 12, direxerunt p. P. '-'
d. ad reg. u.

Nuin 194, lin i, Hic venerabilis papa sex co-
lumnas onvchinas volut concessis sibi ab ep. ex.
duxit in eccl. liu 3, sev philopares. Iin3, in quibus
s. exp. lin 5, et ab alio Dei Genitr. lin 1, lib ncc.
Fecit quoque orat. lin 8 et 9, in honore s. S. oj. g.
reliquias sanctorum apost. Un 10, mart atque virgi-
num et confoss. lin 11, intoto o. torrquiescontium.
/dBeaf/,quorum festis vigiliarum atque natalitiorum
per ordinem existentium a mon ter serv cruotidie
missa celobrari instit. In can miss. lin 14, noc adi
a sac die.

A'«m 19.5, lin 1, in lab lap conscribi fccit, ct fa-
ciens ibi pcrgulam. liii 2, sp. gravatas aur duas,
alias sa.xiscas qu. cruces aureas 4 ; item cruces si-
miles 10, amulas argcntoas superauratas.pendentes
paria duo, fibulatoria aurca quinque./in 5, c. cruce
gemm orn sup alt pend. lin 6, patenas et calices
cum gemmis 2 aureos ; aquamanus arg duas imagi- D
nom s. Dei Genilr liabentem d. aur o. 5. lin 8, col
aur c. g. et inauresliab cum sox jacinthinis, faciem
quoque altaris lin 9, cum regiolis. lin 10, In tribus
ctiam. lin H, 26. lin 12, arg quinquc calicem au-
rcum unum. lin 14, perg seu el in vcstibr.s alt or-
dinata s. focit etiam m cccl.

Num 196, lin , Dominum nostrum, ornalam g.
lin 5, ipse ren. lin 6, pict. Fecit cliam ibi cib de a.
linl, pons lib 210, obtulit ibicor. Jin 9, seu ctiam v.
alt, lin ead blattio.

Num 197, lin 1, ibid. const ct mon circa eun-
dom. linea 5, bcati Petri, segr quoque a. i.
lin 6, pro sust sanctorum virorum pr.rd. lin 7, et
nlii fid. lin 8, Chr eidem monastorio saiiclorum
niartyrum pr.^dia et dona nnilta dcvotissime contu-
lerunt. Pimili niodo n n //;; 10, el Jo. Hapt. lin 11,
ecel S. Salvat. lin 12, monachico. Un 13 ct quae
invcnit. lin 18, Pctri. Item.

Patrol. CXXVIII.

iVMml98, lin 1, imsg s. Dei Genitr antiquam in-
vcstivit arg m. lin 2," fccit et pat. lin 3, calicem
quoque aurcum cum gemm pens l;b29 simil. //..5,
feoitautom novitcr, ot t. simul, ct cam in ccclesia
s. X. lin 6, quam et dep et fecit Un 7, imag aur b.
Andrea; cum gemm peas lib 8.Un~ et 8, introgres-
sionem. lin 8 et 9, item basils. C. lin 10, pat arg et
cal seu et vestcs altaris.

Num 200, lin 3, pl. noviter.

Num 201, Hn 1, in adchiro. lin 3, Bachi.

Nttm 202. Un 1, b. Petr stationem annue da:-i i.
lin 2, seu, ct al. di. lin 3, ad accubida, leye Item
accubita. Un a, item in basilica boati Marci, si!a.
Un 5, Appia tcctgm dir. lin 6 ct 7, trabes quinque.
lin 8, regias recurrens restaur; mutavit quoque tr.
s. Dei Genecclesia; ad pr. Un 10, Laterin cimiteriis
quoque beatorum martyrum. lin 11, jMax eorum
tecta in ruin pcsita a n. refecit. Ilujus temporibus
concussa estprovincia Romanorumdictionisubjocta
ncfandorum Longobardorum, sou et regi oorum
Lcuprando. Veniensque Romam in campo Noronis
tontoria tetendit, depraidataque Campania multos
nobiles do Romanis more Longobardorum totondit
atque vestivif. Pro quo vir Dei undique dolorc con-
strictus, sacras clavcs e.x confossione beati Petri
apost accipiens, partibus FranciK Karolo sagacissi-
mo viro, qui tunc regnum regebat Francorum, na-
valiitinere pcr missos suos direxit. Idempor.\nasta-
sium sanctissimum virum episcopum, nccnon et
Scrgium prosbyterum postulanles a pra;fato oxcel-
lentissimo Karolo ut eos a tanta oppressiono Lon-
gobardorum liberarot. Hujus tomp. lin (3, rcst est-
ipso alimoniam artif. Ihi 14, tribuonte.

iVion 203, Ua ), cujus temps i7).Galientium. Iin2,
datis pecuniis non parvis. lin 3, qUcBst ct sic causa
finita ost lin 4,atque a Ileodilocti exercitus Romani
eum adnecti praecepit.

Nuin 204, lin 1, hic fecit vestes ad altaria in ec-
clesiis scilicct Domini Salvatoris, sanctee Doi Geni-
tricis, sanctorum Apost Potri, et Pauli cffit Sancto-
rumind. eccl.In Centumcellentium quoquc civitcate.
lin 4, fecit. Hoc etiam constituit secundum consti-
tutum servatum, quod a coll. Un 6, Domini noslri,
sanctKquc ejus Genitromniumque sanctorum apo-
stlorum, martyrum, confossorum, virginum porf.
/2'nH,His deniqueinstitutisdisp./i'n 13,deportentur.
lin 14, per sacerdotom, quem pra^v pont qui p. t.f.
Hicf.

Num 205, lin 3, in partib Franc. lin 4, aroh eum
esse const. lin 5, et cess episc dies 8.

E,v codice Thuano altero.

Num 190, lin i, Gregorius nat. lin 7, immuti-
Litc conservare p. lin II, relig. ChristiancTj norma»,
et r. lin 12, tim. habero in s. p. delictis resislens.
lin 13, presbytcris, lin 14, omnispop. lin 16, invcn-
tus.

Num 191, lin 3, ac sanct, apost, Un 8, idem.
lin 9, deducens. lin 10, ipsum vol. a. o. s. privaro
eum rcsid. c. et obs. lin 16, ret. eum fecit. lin 17,
int. exilio rel.

Num 192, Un 3 papa, archiep, Un 15 cait. sta-
tuta pr. pra-cosso. lin 16, scnscrunt.

Num 193, lin 2, alia sc. comm. lin 7, supplica-
tionis sc. lin 9, abstulta sunt a s. P. et stratico.

Num 194, lin I, volutilcs. lin 3, filopares. Un 5,A,
ex a alio lat. Un 7, lib vr.c. lin 8, ex parte vir.

Num 195, lin 4, similes. lin 5, unm 10. lin 6,
scrihe in g. lin !) ot 10, cum regiolisv. ]in 10, arg3
pend. lin II, salices arf^entcos 2 quotidianios cor.
lin 13, absida, clih . absidam.

Num <96, lin 4 et 5, in gcmmis. lin 6, ciborium
eliam de a, lin 7, 210. Un 9, scu eliam vesles, Hn
cad bhitco.

Num HI7. lin 9, dcvolissimc. Un 12, manacliico.
lin 14 et 15, Ab. aique const.

Num 198, lin \, inv de arg. Un 2, pnl do aurom,

33

1035

ANASTASII BIBLIOTHFXAHII.

1030

c. (]. 1. p. lib 20 ; culicom s. in gcmniis, pcns lil)2'.).
lin h, luirca in p;. liii 7, lib 7, /iw 0, disriiptani.

Num l'.'9, liii .5, in quod oblulil.

Nuin 200, liii IJ, plumb novitcr r.

Nuiii 201, liii I, Genitr quam Aciro, in q.

Nuin 202, lin 2, coronam, caliccm. lin 3 el 4, in
ruina p. liu 8, rc^tru.vit, ac a. m. a. t. in ecclcsiu
sanct;c Dei gonitricis. Uii 'J, iecit vcro cccl. lin 12,
hujus tcmporibus concussaquocstprovincia llotna-
norum ditioni subjectaa ncfiindis Longobardis, seu
et rcgo eorum Luilprando, veniensque Romam in
campo Noronis, lcnloria iotendit, deprffidatu^iuc
Campania multos nobiles de Romanis more Longo-
bardorum totondit atque veslivit; pro quo vir Uei
undique dolore constrictus, sacras claves ex con-
fcssione beati Pctri apostoli accipions, partibus
Francia? Caroio sagacissimo viro, qui tunc regnum
regcbat Francnrnin, navali itincro pcr missos suos
dircxil |h r \ii,i.;l;isiuni sanclissimum virum cpisco-
piiiii, ihiiiMii .1 SiM-gium presbitcruin, postulandum
apr.rlalri-xrillcntiss.Carolo, uteos a tanta oppres-
siono Longoburdorum liberarct. Eodcin lemporc
necessitato compulsus plurima, otc. lin 13, ali-
monia.

Num 203, Hn 1, hujus doniquo t. C. lin 3, cau-
sam fin.

Num^Qk, lin 1, hicque f. /i« 3, ContumcoUensi
civil. lin II ; isdemque inst d.

Num 205. Un'i, ven virum Vulc. Un 5, Dcc per
indictioncm 10, ct ccss cpisc dies 8.

A

.1/)H// Pcniam c.v codice Cavensi.

Niim iOO, lin 7, conscrvari, lin 12 habenlps.

Num t'JI, lin 9, sec liic in, Un I2,l'i, cum eas-
dem auctas scriptas.

Num l'J2, Un i, permolus synod. lin 4, archi-
episcopo Rav./in5,i8tiussupcria! p. numero scupr.
/i« 6, diac.vcl c.Unl, astanl.utsi quis.

Num ^'J3, lin 4, earum. Un 6, injuriis rem. /i/i 7,
supplicalioncm. Un 10, porilores, et it. fac adort.

Num 194, Un 1, volutilos. /in 3. erga presb. lin 3,
se.v lilo parea./«rt 13, in canone ita.

Num 195, lin5,pend in gcmmis insuper alt.//n7,
imagine s. Dei Genitr. d. aureum in gcmm ct coll.
a. in gemmis cum gcmm. Un 9 cl lo, regiolis.

Num 29(3, Un 2, rcgularc candclarum. lin 9,
syrica.

Num 797, Un 3, in oundum litulum. /t» 9, devo-
tissime. Un 12, monachico.
y. Num l'J.S, Un 9, Calisti.

" Num'iW,Un\, martircs tectum vetusta carla.
Un 3, et qua;que pcr cjusdem tecti fuerat dissipa-
tum.

A^u»! 202, Un 1, annuc' Un 7 cl 8, cl usque ad
rcgias revissit. /««9, a novo san.

Num 203, lin l.castrum, pro quo.

Num 204, Un 2, ca;teras.//« 4, construcrc. /incarf
ut scrvataj, et sec. Un 15, sacerdotem ; cl cessavil
cpiscop dies iiii. Cxlcra dcsunl in cod I'cnix.

.NUT.K VARIORU.M.

BINII ET LABBEI.

Nun. \'M, linca 1 . — Grcgorius. Anno 731, dic 16
Fcbruarii,elcctus cstGrcgoriusIlIpontifcx optimus,
quom sanctus Bonifacius Gormanorum apostolus
senicl per legatos, somcl proprio ad Urbcm accessu
de rcbus fidei contragentilesct ha;relicospropagan-
dis consuluit. q

Sedit annos 10, menses 8, dies 20. Anno 741,
quarto Kal. Decembris defunctus, post deccnnium
monsibusl9 ct dicbus 12sedisse recte scribit liaro-
nius, ann. pra;dict.

Nuin lul, lineal. — Pcrseculio. llac persecutione
yEmilianusCyricenusepiscopus, Basilius, 1'rocopius
DecapolitactTlioophilusmonachusrelcgatileguntur
in mcnologio Gr;ccorum.

Num 193, linea 2. = Misil iiUa scripUi, ctc. Ea-
dem Adrianus in epistola ad Cnnstantinum impcra-
torcm : «In magnani trihulationeni uterque Grcgo-
rius Romani pontiliccs pcr lempora sancti.ssimi,
conjccti sunt.Sapius ctinm proavum vestra; sereni-
talis admonucrunt no sinoret vencrandas imagines
de stalu suo dojici, verum illorum salutiferaj preces
aniinum illius ncquaquam commovorunt.»

Nuui 194, linca I. — Hic concesaas sibi cohimnas.
Sacrarum imaginum usum, contra Leonem scriptis
dcfonsum, cliau rcipsa conlirmavit, quando magni „
pretii, Balvatnris, Dci Gonitricis, apostolorum et "
sanctorum Virgiuum iraagincsinecclesiaboatiPelri
erexit.

Linea 7. — Uic fecil oraloriiim. In hoc oratorio
idcm pontilex sanclorum omnium reliquias, quas
toto orbe Christiano colligerc potorat, honnrilicc
collocavit ; idquc idco quod a Leono Iconoclasta
sanctorum rcliquia; contemncrcntur.

CENNI.

NOT.E CURONOLOGIC.E.

Posldiem Februarii conslanter. ut videmus.tri-
butam morti sancli pontilicis Grogorii 11. vacavit
sedes dios 35, ul habcnt Ircs Calalogi Colberlini ct
Veronensis.Codicosque omnos lum nostri lum.\m-
brosiani, pr.Ttorquartuin,qui cum vulgalii-, Fr»<ho-
riano altcro ot Cavcnsi, hubent mensein I, dies 5,
Hos Pagiusvult cum primis concinere, at non>1dit

quod mcnsem enumcrando, dics scilicot 2 .Marliiac
dies quinque.soxta decima cjusdcmmensisoccurrit
ordinationihaud conveniens,quiainfcriamnincidit:
contra veroob bidui spatium. quod Kebruariodeost,
si 35 numcrcntur, ad diem 18 Martii pervenitur,
ncmpoDominicamC lit.Dom.indicatam.quasanctus
Grcgorius III ordinatus fuit ; idque anno emortuali
pr.Tdocossoris 731 .

Equidem dies tredecim autcx infcrpontilicio, aul
ox temporequo seditGregorius,expungendosviden8,
diu h.'csi numjuxla quintum etseptimuniCalalogos
intorpontificium faccremdier. 22, ita utordinatuni
dieerem Gregorium die 4 Martii, tempuseniniscdis,
quod in plorisqueCodd.ct Catalogis lcpitur an.741,
m. 8, d. 24, mirificc cxplelur die 2S Nov.an. 741,
ejusdcm emortuali ; an potius cum Pugio soqui?ns
Cataloguni Rhoginoniscx25 diobus a.l sodein pcrli-
ncntibus.faceroiii 1 l..\tcumvidorin),monunientum
nonadvoi-sariullumundocunupioiifrcdicimauferan-
lur, ac pra;tercaineonsfanfor numerari oosdonanim-
adverferim, quipp.' (inos pussim logcre est 9, 12,
20, 22, 2.3, 24 et 25, idcirco Uhoginonom cum Paprio
pra;forenduin sum ratus. Huc ucceditquod Rhegino
lloruif decimo,s;L'culo ineunte ; cxscripforcs autem
Catalogorum duodocimo et quartodccimo, quorum
sopfimus ut plurimum mcndosus deprohenditur;
quintus autoin aperle indicat, excriptorcm noncssc
assocutum nofas apographi ; nara intcrpontificio
hujus simili dierum 35occurrentc,iferum vidcreesl
d . 22.

Qu.T? cum itasint, Grogorius igitur III ob instau-
rationcm occlesiarum 1'rbis, cf continuatam sacra-
rum imaginum dcfonsionen., .Tquc oc pr.Tdoccssor
mcmorubilis : dum aslaret. obsoquii causa, ojusdem
funori,ab oninibus diviina inspirafione porniolis, ut
ail .\nusfasius, elocfus luil. (Vi.le infra noliis Papi.)
ldemqueordinufusdiol8Martiipo3f interponfiiictum
35 dierum, anno 731. Ecclosiam furlnilontissiniis
temporibus rexit usquc ad iv Kalondas Dccombres,
sive 28 Novenibris, cum, ut est in M.irfymloj;iis,
obiit sapremum diem ann, 741. posquam sodissot
annos 10, nicnsos 8, dics 11. Ejus autom nbifura
si)afio unius mciisis pr,\'ccssifCaroli majoris domus
rrancio! : i.ufus (iUi, ait annalista Pitfaceaiis!,

IU37

HISTUllIA DE VITIS HOM. PONT. --S. GHEGOUIUS III.

1038

Cnrlomannus el Pippinus, stib oblentu majordomalus
lotius Francix rcijmim suscipiunt,etinter sc dividunt.
Quorum ego epocheni libenler constitiin ob praj-
clara rcgnuni FrancorLim merita crfja apostolicam
sedem.quaeab eodem Pippino Caroh filio duxerunt
originem. Csetera ad Gregorium spectantia lege in
not. ad Zachariam.

GIACONII.

Num. 190, linea 1. — Grcjorius III, Joannis fi-
lius Syrus S. R.E. presbyter cardinalis,imperatore
I.eone III Isauro, sedit annos deccm, menses octo,
dios 2i. Creatus iii Nonas Martii, consecratus xv
Kal..Aprib's,anno731 omniumconscnsupontificaturn
iniit.

PAGII.

Num. 190, linea 15. — Dum antc fcretrum, etc.
Gregorium Gr«CcB Latina;que lingua} peritia, divina-
rum Scripturarum sciontia, psalmorum, quos me-
moria complectebalur, inlelligentia, lacundia, fidei
cunservanda: studium,animi fortiludootconstautia,
sapientia et mansuetudo singularis ; paupertatis
amor ; pro rediniendis captivis, orpfaanis, viduis
cgenisque omnibus sublevandis pia sollicitudo, in
viros rcligiosos propensio, ila summo pontificatu
dignum fccere, ut, testc Anastasio : Viri Homimi,scu
omnis populus (imuiiiin ail parvum divinn inapinUione
jicrmoli, subilo cum cjtis dcccssor dc /loc sicculo mi-
ijrasscl, dum in oljscquio sui anteccssoris cssct intcn-
tus, vi abstollcntcs in ponlijicatus ordincm oum eloge-
riiit. Idem scribit Frodoardus in fragmento de Ro-
manis pontflicibus :

Insislens palris exsequiis de funere raptus
Eximilur, lectusque. ad regmina suuicua vocatur.

Licet porro Gregorius III ponlifcx electus fucrit sta-
tim ac Gregorius II morlom oppetiit, ejus tamcn
ordinatio dilata ost usque ad diem 18 moiisis Martii,
trigesimum quintuni a dcccssoris mortc,quia ejus
contirmatio petenda fuit ab exarcho Ravennatensi.
qua servitule liberata est Ecclesia Romana pnst
mortem Gregorii III, ut in Zacharia3successorispon-
tificatu videbitur. Ex his Anastasii et Frodoardi ver-
bis etiam erui mihi posse videtur fonnulam litlera-
rum,qua3 post electum pontilicem clerus Romanus
scribebat ad exarehum, ad judiccs,ad archicpisco-
pum et apocrisiarium Havenna', quibus electionem
factam rclerebant, et confirmandam petobant,qua;-
que exslat cap. 2 libri diurni pontificum Romano-
rum, scriptam non osse post mortem Gregorii U, ad

Eetendam scilicet contirmationein Grogorii lll,quia
ic post niortem decessoris subito, ct dum in obscquio
sui antcccssoris esscl intcntus, ut ait Anastasius, vol
dum insistoret antccossnris e.vscijuiis, ut scribit
Frodoardus, elcctus est; ille vero cujus his littcris
postulabatur conlirmatio, post Iriduum tantum a
inorle decessoris, ut in iisdcm legitur. PraBtcrea
tempore electionis Gregorii, scde vacantc, regimen
Ecclesio! erat penes clectum pontificem non vero
penes archipresbyterum,archidiaconum otprimice-
rium nntariorum, ut in Benediplo II probavimus,
idooquo hanc formulam,quam Papobrochius in Go-
naln Chronico-Historic. in dissort. iinnlilicalui Gre-
gorii Ilsubjuncta.existimaiisoamdemnondumlucem
vidisso, inlogram recitat, longo .-inlc Gregorium III
exaratam esse verisimilo crediflcrim.

Nuin 191, linea .5. — Commonitorin srripta. Gre-
goriusinitopnntificatu,cultum sacrarumimaginum,
qui ab impcratoribus I.oonc et Conlantino impugna-
luiliir, silu ilrfondendum existimans, lilleras subito
ad cos scripsit.ad tam pravam npinioncm abjicien-
dam adhnrlans ; quas littcras (irrgnrius presbytor,
qiii portulil, reddorc pra; melu pcrscciitionis, qua
his lem]inriliiisLco imp.miillos tam episcoposquain
palricios, omnisquo pencris hoiuines, in exsilium
expulit vel ncoi tradiait, reddere non ausus, rc in-

A. fecta Romam rediit, casque ad pontilicem integras
retulit. Qua de causa gravissimc a pontifice exce-
ptus, fiiissct ctiam in synodo, ea de rc Roma:' cf!e-
brata.dcpositus, nisi intercessionc Palrum ejusdem
synodi iram pontificis mitigasset ; qiiod tamen ea
conditione fecit, ut idem ipse Gregnrius presbyter
iterumcumiisdem litteris Constant^lnnpolimpctoVet.
Verum imperator eum in Sicilia rclineri, scripta
auferri et in exsilium amandari jussit, quae omnia
tradit Anastasius.

Num. 19'i, linoa 1. — llic conccssas, etc. Sanclis-
simus pontifex Grcgorius, non solum scriptis, sed
etiam factis adversus impietatem imperatoris ob-
nixus est in cultu sacrarura imaginum, et venera-
tionesanctarum reliquiarum. Anastasius enim supe-
rius dictis addit eum imagines Salvatoriset aposto-
lorum exuna parte, Deipara; et sanctarum virginum
ex altera in basilica sancli Petri magnifico opere
crexisse ; ibidcmque construxisse oratorium,inquo

B sacras reliquias undique conquisitas ad cultumcon-
didit.sanctorumque natalitia sacrisofficiisetmissis
quotidio celobrari statuit a monachis trium mona-
steriorum illic Domino ministrantium:et landem a
sacerdotein ipso oratorio missas agente hanc clau-
sulam in canone, post illa verba, et omnium sancto-
rum tuorum, dici instituissc : Quorum solcmnitas
hodie in conspeclu tu:c mnjestalis cclcbrntur, Dominc
Deus nostcr, in toto orbe lcrrnrum, (|uam institutio-
nem in eodom oratorio in tabulis lapideis conscH-
bcre fecit.Sod hoc speeialitcr pro illo oratorioinsti-
tuit Gregorius, atque idco, ut notat Walfridus,cap.
22, non est canoni qui gcneraliter dieitur adnola-
tum. Cardinalis Bona, lib. iii Rorum liturgic.,cap.
11, num. 2, in magno illo Missalium mss. quaj
pervolvit numero, unum duntaxat sc reporisse
tostatur in quo ha;c verba ascripta sint, quod exstat
in bibliothecaBarberina, Cod. 1858. Similem tamen
clausulam cxhibere codicem Colbertinum num.

C 2585, qui fuit olim monasterii sancti Dionysii in
Francia, observat Edmundus Martene, lib. i de anti-
quis Ecclcsia; Ritibus, cap. 4, art. 8, num. lO.Ineo
enim habclur : Necnon et illorum murtyrum ijuorum
hodie solcmnis in conspcctu gloriic tiuc cclcbratur
triumphus. Cxiernm has similosve additiones,inter-
rogaUis ea de re a Guillelmo abbate sancti .\lbaui,
haudquaiiuam improbavit Innocentius III, ut scri-
bit MatUu-eus Paris in Vitis abbatum sancti .-Mbini.
De canone missa; vide dicta in Gelasio.

Num 202, linea 12. — Ilujtts tcmporibus, ctc.
Anno septingentesimo quadragcsimo Luitprandus
Longobardorum rex Romam obsidiono cinxit, eo
quod Trasamundus Spoletanus ct Godescalcus Be-
ncvontanus, diicos sibi infensi, essont in amicitia
Romani pontificis. Quaro Gregorius anno soptin-
gonlosinioquadragesimopriinoduplicomlcgationcm
ad Carolum Marlellum majoroin dnmus regia; Fran-
corum cum clavibus sancti Potri et particulis ca-
D tonarum misil.duplicemquc adeum scripsit episto-
lam eo concilio, ut eos a tanta opprcssionc Lonqo-
bnrdorum liberarct, inquit Anastasius, qui unius
quidem tantum legationis mominit obita; pcr Ana-
slasiumepiscopum elScrgiuin presbyterum.Sed du-
plicem legatioiicm ad Caroliim a Gregorio missam
lialiemus i;x cnutinuatore Fredegarii, (pii cap. 110
scribit tiregnrium, non solum opcm Caroli contra
Longnbardos implorasse, scd etiaiii conlra impora-
toroni, (|iii, ut ait Bnronius, coiicilavorat rcgoni
Longnbardoruin conlra Ecclcsiam Romanam: « Eo
lemporo,inijuitContinuatnr, bisallnma bealus papa
Grcgorius clavcs vonorainli sopiilcri cum vinculis
sancli Potri ct muncribus magnis et inlinilis, aut
(quodanloanullisaudiUiin liigalioncm visumlonipo-
ribusfiiir)mcmoratoprincipi(ncmpeCarolo)deslina-
vil. » Ciijus duplicis logationis ha;c ratio prnfer-
lur ab eodcm Anonymo : « Eo paclo palraln, ul
ad parles imperatoris reccderet et Homanum con-

1039

ANASTAPII DIBLIUTlIi:r.AlilI

1040

sulatum (scu palricialum) pralulo pi-incipi C;irolo A
sancirct. »

Giegorium non solum contra Longobardos, sed
etiam contia inipLMalorom auxiiiiini pustulassc, i'X-
presse lcgitur in Annalibus Metcnsiljus, qui in col-
fcctione Historicoruin KrancorumUnchcsniiexstant:
«Anno74l,Carolusprinceps domilis circumquaque
positis genlibus, dum ea qnae pacis crant infra sui
regiminis terminos disponeret,bis eodem anno lega-
tionem beatissimi Gregorii papa; ab apostolicascde
directam suscepil. Qui sibi claves venerandi sepul-
cri principis apostolorum Petri,ejusdemque|ji-etiosa
vinculacum mnneribns magnis dclatis obtuli;runt;
quod antea nulli Krancnrum principi a quolibet pr;p-
sule RomanK urbis diioctum fuil. Epiptolamquoque
decreto Romanorum principem silii praedictus pra;-
gulGregorius miserat, (juod sesepopulus Romanus,
relicta imperatoris doaninatione, ad suam defensio-
nem et invictum clemcntiam convcrtere voluissot.»
Ex quo ctiain liquct duplicom logationom illampcr- g
tinere ad annum 741, Gregoriumque a Garolo pe-
tiisse ut ab imperatoris partc recederet.

Quid legationibus littcrisque Gregorii lU rospon-
derit Carolus.nullus veterum prodidit; sed oas Ca-
rolo gratissimas accidisso nos cdocel Continuator
Fredegarii, qui in sua Appendice scribit : « Ipse mi-
rifico ac magnifico bonore ipsam legationem rece-
pit, munera prctiosa conlulit, atque cum magnis
pr»miis eum suis sodalibus missis Grimonem atjba-
temCurbeiensismonasterii et Svgobertumroclusum
basilica; sancti Dionysii martyris Romam ad limina
sancli Petri ct sancti Pauli destinavit. » Cum liaec
legatio Carolo gratissima fucrit, non dubium quin
permissos Luitprando regi bellum denuntiarit, nisi
ditione Romana quamprimum cxccderet, et Luit-
prandum,ejus nimis ab incffiptodeterritum,Papiam
unde venerat rediissc, relentis tamen, ut nabet
Anastasius, oppidis quatuor qu;c occupaverat, qua;
postea sub Zacharia Gregorii successore restituta p
sunt, ut ibidem diccmus. Auxilia pontifici promi-
sisse Carolum dubitandi otiani locus non est, sed
cumeodemanno74l, obierit,eapr.-Bstare non potuit.

Porro ex his Continaatoris Kredegarii et Annali-
stie Metcnsis verbis doducitur cnnsulatum, seu, ut
auctor criticae liaronii fuse explicat, patriciatum
Carolo Gregorium III obtulisse,cum posteriur dicat
populum Rnmanumrelictaimperatoris dominationo
ad suam defensionem Carolum vocasse. Patricii
enim dignitas confercbatur illis qui ad dcfensionem
Ecclesiarum et inopum adversus vim potentiorum
eligebantur, ul liquet ex formula a Paulo Uiacono
in Hist. Longobard. in ms. Vutieano relata, qua
princeps patricium rcnuntiabat:<. Hinchonorem tibi
concodimus, ut Lcclosiis Dei et pauperibus legem
facias, et inde apud allissimum Judicem rationem
reddas. Tunc induat eum imperatorinantum, et po-
natei in doxtro indice .annulum, ct det ei bombaci-
num propria manu scriptum: Esto Patricius mise- _
ricors ot juslus. Tunc uouat ei in capul aureum D
circulum etdimittat. » Iniportahat patriciatus .jus
quoddam protoclionis extraordinarium, utexplicat
Ivlarca, lib. i de Concordia, cap. 12, uum. I, quod
Ecclesiis sibi non subditis, adversus potentiorum
vim publicam aut privatam, impertiri solenlilli qui
alias ex munere suoadid non obligantur; licet enim
principes Ecclosias in regnis suis constitulnsex olli-
cio tueri teneantur; iiUid tamen jus proleclionis or-
dinarium est, et a jurisdictionc pendet. Jus illud
estraordinarium protectionis concedebatur proceri-
busviris, qui vocabantur patroiii, defeiisores.prole-
ctores, ct advocali.qux protpctioneniel delensionoin
singularem Ecclesiis particularibus impcadcbanl,
pr.Teter eam qu.v a regibus exordine disciplin.i; pu-
blice cxspoctabatur.

Sed patriciatus Ecclesi;c Roraan.-E, scu patricii
Romanorum noinen.duo quxdam compleeteijanlur,
et jurisdiotionem qua reges Francorum in Urbe ex

consensu ponlificis it populi Romani poliebanlur,et
proteclionem, sou dclensioncm, quam Romana; Ec-
clesi.T polliriti erant, quse dcfensio partis ciim Rn-
munis ponlificibus iiiitis constilula erat. Pacturum
illorum initium de proleclione cum Ecclesia Roma-
na convcntorum ronfert Marca in ha;c tempora. qui-
bus Gregorius III sc suamque Ecclesiam tuitioni
Caroli Francorum ducis cnmmisil;et protectionem
istam novis qnibusdam legibus.a Pippino regcFran-
corum ot Stcphano II pontifice Romano, qui patriici
dignitatem Pipnino et ejus filiis atlribuit, firmatam
fuisse scribil. llis itaque diflicillimis tpm]wiribu9
Carolum Marlellum patricium Komanorum et de-
fcnsorem Ecclesiae dictum csse. pr.T;ter F'redegarii
<!ontinuatorem laudatum, cvidciiter insinuant Caro-
lus Magnus et Ludovicus pius imperalores : illc in
divisione regni sui anno 806 inter lilios facta, in
qua ait: « Super omnia autem jubemus ut ipsi tres
fratrcs curam et defensionem F^rclesia; sanrti Petri
simul suscipiant, sicut quondam ab avo noslro Ca-
rolo et beat.-B memoria; genitore Pippino rege, pt a
nobis postea suscepta est, et ut cam cum Dei adju-
tnrio ub hostibus defendore nitantur, et justitiam
suain, (]uantum ad ipsos pertiiiet ot ratio postulave-
rit, haberc fuciant. » Idem habet Ludovicus Pius
in divisione regui sui. quam Goldaptus.tomo II im-
perial. Constitut., et Baluzius., tomo I Capit., anno
837, auctor vcro crilica; Uaronii rectius anno 835
faclam existimat : ■< Suppr omnia jubemus atquo
lir.rcipimusut ipsi tres fralrescuramet dofensionom
Ecclesi.T sancli Pelri simul suscipiant, sicut qunn-
dam a proavo nostro Carolo ct nvo noslro Pippino,
et beat.L' memoria; Carolo genilorc nostro inipera-
tore, et a nobis poslea suscepta est. « Ex quibus
concludendum cstCarolumMartpllum primum IViisse
oinnium principum Francorum, aul cujusque allc-
rius gentis, qui Lrbis Ecclesiasque Romanae patro-
cinium suscepit.Qui plura hac de re cupit.consulat
Marcam laudatum,et criticum Baroniiadannum740.
Ex logutione illa Gregorii III ad Carolum ^Lirtel-
lum, pencs qucm Francia; tunc omnis administra-
lio erat, orta videtur origo nunliorum aposlolico-
rum in Krancia. Tunc enim primum apocrisiarii
Romana; sedis in Franeia visi sunt, qui bisrum Ca-
rolo Martello egerunt, ut auxilio cnnsilinque Roma-
nis esset. Qui Romanum pnntilicatum p.>fl Grego-
rium lll gesserunt, inquit Cointius in .Annal.eccle-
siast. F>anc. ad annum740, num. 7, ii frequentius
nuntios direxeruntin F"ranciam, resquo eo devcnit,
ut pr.-eterle^alos.qui pro novis causis omergenlibus
Roma mittebantur.apocrisiarius aposlolic.f sedis in
comitalu regis assidue maneret, nec raro id miine-
ris a Romano pontilice coliatum est ei quem rex
arcbicapcllanum palatii sui conslilucrat.

BENCINI.

Num 192, linea 1. — Syiwdale decretum. Hoc con-
stitutumsynodale editum est in secundasynoHoRo-
manau Gregorio II. Synodi illius fragmenta aliquol
resorvavit Adrianus !in epislolaad Carolum,prosan-
ctis imaginibus.

Linea 15. — hiler cxtera instilulii. C«Mpbprrimuro
encyclicum scriplum,a synodo Romana vulpalum,
reliquis ponliliciis decretalibusannexum fuisse.as-
seril Anaslasiiis.Codicom itaque supponit exstitisse,
in quo ponliliciim dccrclales epislolfB insercrontur
ad lidom faciendam.eumdemque in scriniis nfKisto-
licis religiose diligenterque fuisse asservalum. Et
quidem ixintificis Grogorii 1 .tvo Codex hujusmodi
expetcbalur in provinciis ad fidei disciplin.Ti)ue vi-
porem relinendum. Secundinus onim monacnus et
inclususpclicrat a Gregorio Mapno decretorura pon-
tinciorum exscriplionem; ad quem rescribens Gre-
gorius, lib. VII, cjiist. 54. pag. 2.55. ait : " De ordi-
nalionibus vero a|iostoIica? sodis pnntificuin, utrum
postbealissimum virura Hormisdam aliijua sintad-
aita, veslra charitas requirit : sed usque ad Vigilii

1041

HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GREGORIUS III.

1042

papsB temporae.xpositas orclinationes[jrfesulumesse A provincia Germania?, ut Saxnnicia est quoddam

genus vestis, petilum a gente Saxonum. Auctor
QuKSt. utriusq. Testam., cap. 127 : v Nunquid non
tunica mediocris hominis,quamvis munda,impera-
tori tamen sordida et illicita est, similiter et Saxo-
i\icia senatori.» Vel quia venibant et fiebantllomce
in vico Saxonum. Unde Urbe fuit vicus Saxonum,
cujus mcminit Anastas. in Leone IV : « In ipso
pontificii sui exordio Saxonum vicum validus ignis
invasit. » Aliffi sunl gabatha;, qua; dicunturinterra-
siles. Anastas. in Leone III : « Gabathas interrasiles
novem,pensanteslibrasundecim.»Interrasilesdictffi!,
quia erant quasi derasre, id est, purrc et simplices
sine ca;latura. Idem in Gregorio IV : « Gabathas
iiiterrasilcs quinque cum pedibus suis.nSic aurum
interrasile quasi derasum et;equatum.Plin., lib.xir,
cap. 19 : « Coronas ex cinnamu, inlerrasili auro
inclusas,prinius oinnium in teinidis Capitoliiatque
Pacis dicavit imperator Vespasianus Augustus. »
... . , . , .. '"'"'"" ",','' 1} Hano interprctationem JLival idom lib. xvn, cap. 23:

vmde7nia, nutalem ejusmaHyni procuramus Tertull. 11 „ ^^^^^ ^^^^-^^ quatenus obruatur. unde et rasilpm

de Coron milit., cap. 3 : Ublalioiies pro defunctis,

pro natnlitiis annua die facimus.

In canone missx hoc adjccit. Canon missa; est

cognoscat.»Quoties igilur solemnioradecretaaliqua
evulgabantur a pontificibus, una cum synodorum,
quas habcricontingeret,assensu et confirmationeea
corpori seu Codiei eidem Dscretaliuni annecteban-
tur ; quod praisens decreverat synodus. Ejusdem
moris excmplum alterum recensetur in Gestis Leo-
nis IV, ubi h;ec occurrunt : « Qu« etiam capitula,
ut in luturum ab omnibus illibala servarentur, post
caiteradecreta pontiflcumin sanctiscanonibusjussit
ascribi. »

ALTASERRA.
Xum. 194, linea 13. — yat(ililiorum m/.sjirts.Miss£e
natalitiorum seu natalium martyrum sunt miss.TS
diei solemnis corum ultimi agonis.quia eo dienati
sunt Christo. Anastas. in Gregoric III : In die nuta-
litiorum eorum, id est sanctorum apostolnrum et mar-
tyrum. Idem in Adriano : In natuli pontificis. Am-
bros., sermon. 72 : iWatali, sicut dicunt, immincnte

solemnis oratio, qua oonficitur corpus Domini
Ordo Ilom. de sacrilic. miss., cap. 12 : Orationem
quam cnnoncni sice actionem, propter rcgularcm sa-
cramcnlorum confcctioncm,Iiomano morc appcllamus.
Et ita inlelligcndus est Gregor., lib. vii, episL 63,
quia orationcm Dominicum mox post canonem dici
slatuistis. Et Leo Ostiens. Chronic. Cassin. lib. ii,
cap. 94 : Cumijue ad eum cunonis locum pcrvenissct,
quo virorum sotcnt rccenseri nomina.

Num. 195, linea 1. — Quam institutionem ineodem
oratorio tabulis lapideis conscriberc fccit, in quo
faciens pergulam contulit donadiversarum spccierum.
Gregorius pontilex condidit oratorium juxta basili-
cam beati 1'etri, et in eo exstruxit pergulam, in qua
proposuit varia dona a se oblata. In ecclcsiis donaria

volunt deprimere sulco.»Gabatha!fiebantin niodum
Iconuin vel aliarum belluarum. Idem in eodem :
« Item gabatham saxiscam habet in modum ieonis.»
Gabathis insculpebantur gryphes et aliaj belluee.
Anastas. in Leone III : « Gabathas argentoas ha-
bentes gryphes deauratos. » Et ibid. : « Gabatha
saxisca in modum leonis. » Gabatha; pendebant in
pergula ante altare. Anastas.in Leone II!: «Nccnon
et gabathas fecit ex auro purissinio quindecim cum
gemmis pendentes in pergula ante aUare.'>Gabalha;
genus patinae veteribus nolum. MarliaL, lib. vii,
epig. 47 :

Tran.scurruut gabatha;, volantque lauces.

Linea 4. — Amulas superuuratas paria duo pen-
dentes. Fibulatoria numcro quinque. De armis seu
amulis dictum est supra. Fibulatoria sunt vestcs
ecclesiastica;, ut dalmatica; et siniiles, qua; fibulis

oblata proponuntur in pergula. Anastas. infr. hoc C connectuntur. Anastas. in Leone IV; « Fibulatoria

loco : « Et super eamdem absidcm cruces argenteas
tres, et caetera qua; in ornamento pergula;, seu ad
vestcs altaris ordinatffi sunt. » Eo alludens Tcrtul-
lian., advers. Valentinian., cap. 7 : « Aliis atque
aliis pergulis supcrstructis, et unicuique Deo per
totidem scalas distribulis. » Pergula est locus seu
appendix ;edium qua prospicitur in publicum.Diu-
tinocarceremultatusFulvius,temporebelliPuniciii,
quod cum corona rosacea e pergula in forum spe-
ctare visus esset, Plin., lib. xxi, cap. 3 : « Lucius
Fulvius bello Punico ii cum corona rosacea intcrdiu
e pergula suain forum prospexisse dictns est,aucto-
ritate senatus in carcerem adductus, non ante (incm
belli emissus est. » Apellem tabulas pictas propo-
suisse in pcrgula, et post tabulas latuisse, ut trans-
euntium judicia exciperet, scribit idcm lib. xxxv,
cap. 10 : « Idem perfccta opera proponebat in per-
gula transeuntibus,atqucpostipsamtabulamlatens,
vitiaqua;notarenturauscuitnbat.»Servieliamvenum j)
exponebantur in pergula. Plaulus in Pseudolo.
Te ipsuiii cuUeo er^ocrasfaciam doportereiu pergulam.
Linea 2. — Gabathas uureas duas, alias saxicas
numero quinque. Ga.ha.\,hsi sunt palella; cava; exauro,
vel argento, vel a;rc, in quibus ardcbat oleum
Anastas. in Ilonorio : « Fecit et gabathas aureas
quatuor, pensantes siiigulas libras singulas. » Ety-
mon nominis signat Papias : Gabatha putella vus
quasi cavata. Ilinc a Prasinis Uerisus Phocas quasi
per insaniam gabatba.vice poculi,uteretur. .\nastas.
in Hislor : « Phocas autoni fecit circensem luduin,
et Prasini conviciis euin lacessere prresumpsorunt
clamantcs : In gabatha bibisti, ilerum sensuni pcr-
didisti.»Estquoddam gonusgabatharumquajdicun-
tur saxica; vcl saxisca;. Anastas. in Mencdict 111 :
« Uabatham saxisoam cx argento puiissiuio uii;iin,
pensanteni libras nuincro tres.» Forte (juasi Sa\o-
nicia;, quud invenla; csseiit in Sa.\onia, qua; cst

majora et minora quinque. » TrebclL Pollio in
Claudino : « Saga flbulatoria.»Fibula est vinculum
ox auro,argento vel a;re, quo vestes subnectuntur.
Eo sensu eonjunctivam velut fibulam apponi, ad
conjungendas partes orationis, lut Tertull. advers.
Hermogen. : « Nam et artem velut fibula conjun-
ctiva; ad connexum oralioni appositum est. » Hinc
fibula pro ipsa veste flbulata. Leo Ostiens.Chronic.
Cass., lib. I, cap. 28: « Phialis quoque et humulis,
bocis, ac fibulis auri purissimi.» Virg., .^!]ncid. iv :

Aurea purpuream subnectis fibula vestem.
Valer. Flacc. Argon. i :

At tibi coUectas solvit jaiii litiula vi/.^los.

Ilis affinia sunt eampestria, S(;u sucrinctoria.iiuibus
juvenes succingebantur,cuni scexercerent in Gampo
Martio : unde ct campcstrium nomen. August. dc
Civit. Dci, lib. xiv, cap. 16 : « Et fccorunt sihi cam-
postria,id est,succinctoriagenitalium : porro autcm
campestria Latinum quidcm verbum cst, sed cx eo
dictuin quod .juvenesiiui nudi excrcobanturincam-
po,puden(la o[icrii!bant, undc ([ui ila succincti sunt
caui|)esli'atos vulgus appellat. » Undc campestrati,
succinctoria habentes. Luitprand., lib. vi, cap. 4 :
0 Adducti sunt autcni duo pueri nudi, sed campe-
strati, id est, succinctoria habentes. »

Linca 7. — Mquumanile argenleum pur xmum.
Aquamanile est vas e (|uo a([ua funditur manus
lavandi causa. Anastas. in Sixto III : « Aqu;emaniles
argenteos, pensantcs singulos libras octo. » Paulus
in 1. 3, IT. de supellccl. lcgat. : « Vasa aquaria,
nclves, aiiuimanilia. » Varro dc Vit. pop. Iloin.,
tib. II : «Lrceolum a(|ua! manile vocamus, quod co
aqiia in triillcuin elfiiiulalur.» Aquamanus Anaslas.
inf. in Lcoiu; ill ; « Fecit a(|uamanus auri penipto
deauratas paria diio. »

Liiiea 8. — Lt collarc aureum ctim gcmmis pendcn-

1043

ANASTASU BIBLIOTHKCARII.

1044

tihus. Collarc cst monilo c Rcmmis, coUi iimliiTum A
ornamcntum. Virgil. .'Eneid. i :

Collof|ui! inonile b.icatuni.

Ammian., lib. x.k : « Jubebatur diadema proforre,
negansquo unquam sc liabuissc u.wris colli, vel
capitis, posccbatur. »

Linea 9. — Et faciein altaris et confessionem rum
reguiis vestivit argenlo. Regulaj sunt virgaj e.x auro,
argento vcl a;rc, vcl ferro, e quibua ducuntur veia
anle altare vel sacras imagines. PauL Varncfrid., de
Gest. Longobard., lib. iii, cap. 01 : « .Miiltos in
itinere negotiatione sua deceperunt, venunduntcs
regulasxris.qujcitanescio quomodo erantcolorata;,
utauriprobatiatquc examinatispeoiemsimularent.»
Aliis locis regularcs vocat Anastas. in Stephano iV:
« Focit enim et trcs rcgularcs argcnteossuperrugas,
pcr (juas ingrodiuntur ad altare, ubi imagines in
frontispicio constitutaj sunt.» Idcm iu Adriano : « In
introitu Fxclesia; presbyterii, ubi et regularem ex n
argento inveslilo recit,etposuitsuper eumdem regu-
larem prsfatastres imagincs.In superiori veruruga,
id est, in medio prcsbyterii,faciens aliam regularem
ex argonto invcstito. » Idem in Leone III ': « Vela
modicadestauraci quatuor, qu;B pcndcnt in regulari
ante imagines. » Et infra : « Fecit et columnas ar-
genteas sox,el rcgulares duosex argento purissimo,
pensantes simul libras octuaginta. » Idem in Pa-
schali : «Fccit etiam ante vcstibulum altaris, regu-
larom investilum ox laminis argonteis. »

Linea 12. — Coronulas argenleas numero quinque.
Coronffi vel coronula; aurca;, vel argentea;, cranl
donariaquoe soepius offerebantur a fidolibus,ut infra
hoc loco : « Necnon ct coronulam auream cum cruce
pendentcm supor aUarc.»Coronala est diminutivum
corona;: rursus diminutivum coronula; cst cornula.
Malth.Parisadann.l247:«Etcornulaaureaqua; vul-
garitor garlanda dicitur. » Inde manavit vernaculum
cornette. „

NumI06,linea I.— Hic feeil in ecclesia sanclxDei ^
Gcnilricis ad Pncsepc prr cirniilum .<ntper columnas
regutare rawlclabrorum ad instar ccclesix hcali Pclri
apostoli.l\egu\a.ve candelabrorum ost linea sou ordo
candelabrorum, qn;c ordinc disposita crant.

Linca 9. — Vela serica alba ornata hlatto, id est,
blattoo limbo. Blalta idcm ost quod purpura. Tre-
bellius Pellio in Claudio : «Cum ab eo u.xor peleret
ut unicopallioblattcosericouterelur, iilc respondit :
Absit ut auro filia pensentur ; libra enim auri lunc
libra serici fuit.» fircgor. Tur., Ilist. lib. ir, cap. 38:
« Igitur ab Anastasio imperatore codicillos deconsu-
latu aocopit.etinbasilicabeatiMarlini tunica blattea
indulus ct chlamyde. »

Num. 197, linea I. — Constru.rilquc mana.^ilerium
crga cumdem lilulum sanclorum marli/rum Slcphani,
Laurcntii. alquc Chni.iogoni.con.^ililucns ihidem abba-
lcm et niimachorwn congrci/alioncm. ad pcrsolvcndas
Deo laiides in codcni tilulo diurnis alquc nocturnis
temporihus ordinatani, ud inslar of/lciorum ccrlcsi<c D
bcati Pelri anostoli. Basilica sancli Chrysogoni mar-
tyris est titulus cardinalis. In eo (Jregoriuslll condi-
dit monasterium, et in eo instituit abbalcm ol con-
grcgationemmonachorum,ail celcbrandum divinum
officium per diem ct noctom, ad cxpmplumccclesia;
beali Petri. Ab ccclcsia beati Petri au alias omnes
soecularesctrcgularesmanavitmoscclcbrandidivina
officia suis horis die noctuque. Et hn; sunt qua;
dicuntur Ilorn; canonic.i;, quiadivinaofficiarcilan-
tur ccrtis horis vidclicet hora matulina, prima,
tcrtia, sexta, nona, vespcra. Anaslas. in .Vdriano :
<i Porro ot in basilica bcata; Eugcnia; monastcrium
puellarum novitor ibidcra afundamcntis a^dilicans,
constituitutjugitcr illic Ueo cancrent laudcs.videli-
cct hora priiiia. torlia. soxla, iiona, vespcra, nialii-
lina. ■' .Vuguslin.. do Tompor., senn. iio: « Et iiloo
rogo vos, fratres charissimi, ad vigilias maturius
surgile ; ad lerliaiu, ad scxtam, ad nonam anlc

omnia convonitc. » Idem, serm. 78, dc Tcmpore :
« Attentius tamen rogo el admonco, IVatrcs, ut ad
vigilias maturius surgere sludeatis;ad terliam, ad
sextam, ad nonam fcliciter venialis. >• Simiiiler (irc-
goriuslll monasterium restituisse memoratur infra
hoc loco, .juxta basilicam Latcranenscm, ad celc-
branrla ibi offieiu diurno nocturnoqu3 tempore, in-
star officioruin ecclcsi.e beati Petri. Et Adrianus
instituit ut in monastorio Ilonorii papa; Hora; cano-
nic;o celebrarontur, utin ccclesia Lateranensi. Ana-
stas. in Adriano : « Et conslituit eos.ut in basilica
Salvatoris, qu.e et Constanliniana dicta cst, juita
Latcrimense patriarchium posita, et oflicia celebra-
rent, hoc est, matutinam horain, primam, tcrtiain,
sextain,sed et nonain eliam et vespertinam.» Idem
staluisse memoratur infr. in monasterio eancti Lau-
rcntii.

Linea 5. — Segregalum videlicet a jure poUslatis
prcstjijleri prxdicli liUtli. Grogor. [II condidil mona-
stciiumin ecclesia sancti Chrysogoni inartyris,qua3
est titulus cardinalis, c.xemplum laracn a" jurisdi- j
ctione presbyteri cardinalis dicti tiluli : quia genc- ■
raliter servutur in Urbe, ut nullum monasterium ^
titulo cardinali sit subjectum, cap. DHcclus, extr. t/c
capctl. monach.

Nnm 198, linea 5. — Fccil autcm el lectum novi-
tcr, simul ct cameram san^li .-indrcx aposloli adsan-
ctitm Petrum aposiolum, fjuod depin-xil. Ecclesias
depingi raoris antiqui est. Anastas. infr. hoc loco :
II llic etiambasilicamsancti Calixli ponlificisetmar-
tyris, penc a fundamentis dirutam, novis fabrici.'»
cum tecto construxit, ac totam depinxit. » Et infra :
« Itcm basilicam sanct.-c Dei Genitricis, qua> in
Aquiro dicitur, in qua antca diaconia, et par^-um
oralorium fuit, eam u fundamcntis longiorem et la-
tiorcm construxil atqucdcpinxil.^Dcquofusiusdixi
in Urcgor. Tur., lib. ii, cap. 17.

Num 202, linea '.\. — lu^m acnilila qiuT sunl ad
beatum Pelrum in ruinis posiUi, a funJamentis novitcr
reslaitravit atque dcpinjcit. .\ccubitum proprie est lc-
ctiilus Iricliniaris, in quo accumbitur cpularumcan-
sa.Lamprid.in Heliog.ibalo^nNoncubuitin ;iccubitis
facile, nisi iis qua; pilum ieporinum baben?nt, aut
pliimas perdicum subalares.Sa;peculcilras mutans ,

vilioribus amicis follcs pro accubitis sternebal. » ,

Interdura accubilum significabat cccnacuiura, in
quo acoubita disponcbantur. Anastas. in Leone lll:
« Itcmque fpcit iu patriarchio Lalcrancnsi Iriclinium
mira; magnitudinis.in quo loco ct accubitacolloca-
vit. » Et infra eod. « l-ccit et atrii domum, in qua
etiam et accubilos collocavit. ■■ Idem in Leone iV :
« Nnm ct nccubilum quod domnus Lco bon>c me-
moria; papa Illa fundamcntis construxorat,etomnia
ornamenta qua ibi paravcral, pra> nimia vctuslalc
et oblivionc antcccssorum pontificum dclela sunl,
el in die natalis Ditmini noslri Jesu Chrisli sccun-
dum carncm, Inm domnusGrogorius quam el dom-
nus Sergius sancla; recordalionis, ibiaeu) minim<.'
epulabanltir.Isdcmvcro bcalissimusclsummuspr.T-
sul Lco IVcum gaudio et niinia delcclationc omnia
ornamenla sive alimcnta, qux indc deleta fucrant,
noviler reparavil, et nd usum prislinum mapnilio;
rcvocavit. » Inde resliluendus locus mendosusejus-
dcm in Grcgorio IV : « {•■ccil eliam juxla aroliti prn
quiclc ponlificis.ubi posl oraliones niatulinnlcs.vrl
missarum oflicia, cjus valcant membra soporari,
bospilium parvum, sed honcsleconslructum.» Lopc
}u.rln accubita, qu.t crant scil. ad basilicam beati
Pclri.

Num. 203, linca 1. — Hujui lemporibus Gallicn-
sium rii.t/run» rccuiksralum cst, pro quo quoUdic f.r- I

pu-jnabatur duralui Komanus a ducalu Spol^tino, I

d.ms p:'ciinias non parvns. Temporo Longobardo-
ruiM Itilia ilivis;i oral in duralus: siiigiil.f provincijf
duciilus diocbanlur, ul duratus itomanus, ducalus
Spolctinus, ducatus Forojuliensis.Paul.Varnefrid.,
de Gesl. Longoburd. lib. iv, cap. 52 : t Circa ha!c

1043

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. GREGORIUS III.

104G

tempora mortuo apud Forum Julii Grasulfo duce
Forqjuliensi, ducatum Hago legendum suscepit.
Apud Spoletum quoque Theuldelapis dcruncto Atto
eidcin civitati ductor efficitur. >i Per lia2c tempora
ditio Ilomana multa passa est a Luitprando rege
Longobardorum, ob causam Trasimundi, ducis
Spoletani,qui Romam rege pcrsequente confugcrat,
et a ducatu Romano obsidione ablatffi sunt quatuor
urbes, Ameria, Hortas, Polimartium et Blera, de
quo Anastas. in Zachar.

Num. 204, linea 4. — El hoc consiiluit ut, secun-
dum constilutum quod a coUegio sacerdolum coram
sacro corpore bcali Petri factum cst, pro cclehrandis
solcmniis riiiilinruni alijuc laixsaruin niiinini noslri
Jcsii Cliristi siiiict.'i'i]iic cju.< Gciiilriris, siiiirliinnii apo-
stiiloriim, vcl oniiiiuin .'^iiiiniiriiin mariyrinn nc con-
fcssiiniin, pcrfrrtiiriiinijiic justoruni toto iii orbc tcrra-
ruiii rrijiiirscriiliiiin, iit in oralorio nomini eorum
dciliciilii, iiilrii ccrlrsinm licnli Pctri apcstoli sub arcu
principuli a monuchis riijilix cclchrarcntur,et apres-
byteris hebiUmindariis missarum solemnia. Constitu-
tum hoc continet duo capita. Unum,ut vigiliae san-
ctorum apostolorum.marlyrum et confessorum toto
orbe quiescentium celebrarentura presbyteris heb-
domadarii,qui per hebdomadas missas celebrabant :
de (juibus Anastas. in Hilaro, ubi dixi.

Linea II. — lisdem constitulis disposnil, ut m cx-
mcterilis circumiiiiaiiuc posicis P,oni,v.in dic nnliilitio-
rum eoruin luininnrio ml vigilias ficicnihis.rl oblalio-
ncs dc patriiircliiii pcr oblalionnriuni dcportarentur
ad cclebrandns mi.isas, per qucin prxvidrril pontifcx,
qui pro tcmpore fucrit, saccrdolein. Gregorii III con-
stitutum csl ut in die nalalium apostqlorum et mar-
tyrum.in cccmctoriis luminaria ad vigilias celebran-
das.et oblationes, id est panis et vinum, ad missas
celcbrandas e pairiarcliio Lateranensi doportentur
pcr oblationarium, quod ante constitutum a Joan-
ne III, ut observatum est ex Anastas. in Joanno.
Oblationarius est subdiaconus.qui oblationes,id est,
panem, vinum destinatum sacriflcio missK, susci-
piebat e manu pontilicis, et deinde eum tradebat
archidiacono.Ordo Romanus deoffic.miss : « Obla-
tiones autem a pontirice suscepLt subdiaconus, et
ponit in sindoncm qui eum sequitur, quam tenent
duo acolythi. » Et infr. n Deinde archidiaconus su-
scipit oblatas duas de oblationario, et dat ponti-
fici, » etc.

Num 205, linea 3. — Ycn. Yulcarium parlihus
Francia' in. Vienna dalo pallio arehiepiscopum consti-
tuit. Archiepiscopus dicitur constitui dato pallio,
quia pcr pallium confertur plenitudo pontiticalis
officii, cap. Nisi dc auctor. et usu pallii.

MAFEI.

Num. i4,lin ~,Ilic fccil oratorium intra eamtlemba-
.silicam.Qiw crudclius impius impcrator Leo Isaurus
contra sacras imaginescarumque cultorcsinOrientc
dcsa:vicbat co iinpcnsiiisiiiOrcidcutesanctusGrcgo-
rius III catholicuin iIiil^iiki dr \.!irrationesauclorum
scriptisaclacti.-jcurabal ^sliiljilin.-.Semclctitcruinpcr
apocrisiarios comminnlnrias litlcras dcdit ad Leo-
ncm,quibus illuni ab liau-csi aiquc ab impictatcre-
vocnrcl. In basilica saiicli Pctri synodo nonaginta
triuin cpiscoporum convocata.iconoinachns analhc-
matis mucrone pcrcussit.Salvatorisct apostolorum
imagines cx una parte cjiisdem basilico', cx altera
imaginmi Dcipane.cl sanclarum virginum,magni-
fico opcrc collocavit. Ibidcm oratoriuin construxit,
in quo sanctorum lipsana tolo orbc conquisita, re-
ligiosaj vcnerationis causa hoiiorifice condidit. Erat
intcr ha;c corpus bcatiOabinii prcsbytcri, ciqiie ara
statuta, ad quam Sardinia ct Corsica tributum
ipiolaiinis mitlebant.Erat ctiain allare boalirMiiri.T
sciupcr virginis una cuin ejiis imagiae Filiuni ani-
plexantis. Altaria Iia;c perstitcrunl in Grcgoriano
oratorioad ajlatcm usquoEugcnii papa;lll,ut lcsta-

A. tur in Descriptione basilica; vaticanae canonicus
Romanus,qui tum interfuit,cum jubente eodemEu-
gonio, antiqua altaria diruta fucrunt.ibique novum
a fundamentis excitatum. Ut autem hoc oratorium
in dies magis ac magis coelitum ditaretur suffragio,
voluitidem Cregorius natalilias eorum celebritates
quotidie solemuesesse saeris officiis permonachos
trium monasteriorum in Vaticana basilica Deo in-
rervientes, persolvendis.A sacerdote vero in eodem
oratorio rem sacram faciente post illa canonis ver-
ba : etomnium sanctorum /Ho;'H»»,,sequentiarecitare:
Quorum solcmnilas hodie in conspeclu lux majcslatis
celebratur, Dominus Deus nostcr, in toto orhe terra-
rum; ut scribit Anastasius hoc loco.cui planecon-
sonat \Valfridus Strabo,scriptor paris ffitatis,capite
22, ubi, «Gregorius, inquit, III faciens oratorium
in basflica beati Petri in honorem omnium sancto-
rum.ct c[Uotidiana ibidem offlcia ac missasin oorum
vencrationem constituens celcbrari, intituit in ca-

Tj none a sacerdote dicendum : Qnorum solcmnilas
hodie in conspectu lux majeslaiis cclcbrutur, Dominc
Deus noster, toto in orbc terrarum; quod quia spe-
cialiter ad illam pertinet celebritatem, non est ca-
noni qui generaliter dicitur adnolatum.» Cum cnim
verba per sanctum Gregorium 111 instituta solum-
modo in praidicto oratorio a sacerdote divinis ope-
ranteessent dicenda plane sequitur canoni, qui ex
ipsismet Domini verbis,ex apestolicis traditionibus,
atque ex institutionibus sanctoruin pontillcum con-
stat;nihil omnino post sanctum Gregorium Magnum
additum fuisse aut immutatum,ut optimc obscrvat
non ininus dignitate quam eruditione illuslrissimus
archiepiscopus RavenucO Ilieronymus Crispi, in se-
cunda editione auroa Dissertationis de Mysteriis
evangelicai legis, pag 110, qua;,ad perfectum illius
clcri primuui concinnata, bis communi bono cst
Roma; lypis commissa.

SOMMIER.

'■' Num 202, linea 12. — Uujus temporibus, etc.
Ultionem Leo meditabatur Ualiuj, ac prasscrtim
pontificis, quem fautorem Itala; defectionis autu-
mabat. Classi propterea instructa; prajlocit Manem
e suls ducibus valentiorem, « Ast impcrator, ait
Theophanes in Leone, contra papam, at(|ue reces-
sum Ruma^, ac Itali» ssviebat : constructumque
stolum magnum dircxH adversus eiim.Manem praj-
torem Cyberrotensium caput iu eo conslituens. »
Interea pontifex rebus suis prospe.xerat legationo
adornata ad Carolum Martellum Francorum prin-
cipem, a quo petebat auxilia tum pro sancta scde,
tuin pro Romanopopulo, qui l.eonis detrectabat im-
perium.De ealegatione Inquuntur pcie aliis Anna-
les Mole.naes(Apml Duchcsnc, in Collccl Ilist Franc),
in quibus h.-cc leguntur : « Anno741, Carolus prin-
ceps bis codem anno legationom boatissimi (ircgorii
pap.i; .ab apostolica sedc dircctani susccpit... epito-
stolani quoque decreto Romanorum priiunpum sibi

D prffidictus prajsul Grcgorius iiiiseral, quod scsc ()o-
pulus Romanus relicta impcratoris doniinationc ad
siiam defensionem et inviclam clcmciitiam convcr-
terc voluisset. »

Ab oodem Carolo auxilia quoquc nagitavcrat
advcrsus Longobardos (cpist. 5 ct 6) Italiani oppri-
mcnlcs, multaque infcrcnlcs inconinioda sanct;c
scdi. Hanc vero Dcus.nulla hominum opc inlrrvc-
nicntc,mirabilitcr luitus cst advcrsus iram Leonis.
Ejus namquo classcm iiitcr iinpcrium ct Italiam
tcmpcstas valida adorta cst, partemque disjccil in
scopulis, parlcm in altis fluctibus scpelivit. Ncc
tamen Leo ad mcliorcm frugem ob id rcdiit. At :
« Tunc (Theophan. hv. sit.) impngnator Dci pcr-
amplius sa;vicns, cum Arabico seusu tencrclur
advnrsiis inuigincs, Iribula capitalia tcrl.i.ni parti
Si('ili.i', scu Calabrljc super impusuit. Ea vero, qiia;
dicinliir palrimonia sanclorum principum apos-
toloium, quo' olim ct Ecclcsiis uuri dimidium ot

lon

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

iom

tria (•onforebiiiit argcnti tulnnta publicx' raliuni
exsolvi prajccpit; considerare etiam ac describere
natos mares jubcns, ut Pharao quondam cos qui
erant cx Ilebraiis. »

Quamobrem impcrium novo hoc Pharaone impc-
rante terribiles a;que plagas est passum ac veteri
sub Pharaone olim jEgyplus afdicta erat. In illud
Saraceni irrumpcntes proviiicias devastaverunt. Fa-
mes subinde ac pestis earum desolationem perfcco-
ruut : atque ob calamilatis incrementum horribili
terra^motu pra^cipu;c illius urbes subversa; plerosque
incolas ruderibus contrivorunt.C.-Dtcrum quod ma-
lorum omnium pessimum hic diviuM ira; manceps
impcrator subdilis importavit, sueccssorcm iis re-
liquit filium suum Constantinum Copronymum.qui
el impielatc ct omni scelerum genere parenti longe
anti cclhiit.

Num 105, linca 2. — Episcopos per divcrsa loca,
etc. Bouilacius episcopus ail (jormani.TB conversio-
ncm olim missus, ralionem eorum qu.c illic evene-
rant pontilici reddideral pcr suas litteras. Quarc
pontitex grati animi .x^sLimationisque causa archi-
episcopi dignitatem illi contulit, misitquc pallium,
quo tempore uti eodcm deberel si^nilicans : ■<Tibi
sacri pallii direximus munus,quon beati Petri apo-
stoli auctoritate suscipiens iuduaris; atque inter
archiepiscopos unus, Doo auctore, pro3cipimus ut
censearis.Qualiter autem eo utaris,rx mandatoapo-
stolico informatus agnosce. Itaquo dum missaruin
solomnia agis.vel episoopum te contigeritconsocra-
re,illo tantummodo lempore co utaris. >> Greg. Iil.
ep. I, (((? Koh;/.) Pr.cterea facullalem ei concessit
crcandi episcopos juxta logcs sacrorum canonum :
« Pr.ecipimus, ul juxta sacrorum canonum slatuta,
ubi multitudocxcrcverit fidelium, cx vigorc aposto-
licas sedisdebeas ordinare episeopos,pia tamen con-
templationCjUt non vilescat dignitas cpiscopatus. »
{Ibid.)

Baptizari oportcre docet in nomine sanctissima;
Trinitatis, quos p.igani alio modo baptizaverint.
Equina carneChrisiianos vesci prohibereeum.jubct,
sevcramque transgressoribus pccnam imponere. Pro
defunctis orandum, eorumque a presbytoris in
missa; sacriiicio montionem facicndam. Consiiiura
dandum ne plu.-:qnam semel el itcrum quis nuberet.
Parricidio pa-niteutiam, quoad vita superesset, in-
jungendam, nec nisi in mortis articulo cnmmunio-
nem iis dandam.llomicidarum instar eos habendos

\ riui niancipia ad immolandum paganis vendercnt.
Episcopi consecrationem semper faciendam coram
duobus aliig episcopis.Uehis omnibus illum admo-
net.

Deinde eum Bonifacius ipse venisset liomam.tri-
nas ei discedenti dedit litteras, primas ad episco-
pos omnes, presbjleros et abbales, quos in ilinere
nabuisset obvios, eos eniin hortabatur, nc ullum
detinercnt morarenliirque ox ccclosiasticis eorum
jurisdiclionis, si qui cum Bonifacio ad inlideles
convertcndos vcllent prolicisci. Alleras ad proceres
populumque provinciarum recens conversarum ;
eosque deprecabatur ul propria ejus ministcrium
auctoritato fulcirent^proscriDerenliJue e suis ditio-
nibus quotquot supcrslitiones idololatria reliquas
ibidein fcccrat.Tertias vero ad episcopos Uajoaris et
Germani;c,quibus se declarasse signilical vicarium
suumaposlolicumin eorum diuccesibusBonifacium,
fecisscquc ei potestatcm convocandi synodos ubi-

T> cunqiie oxpedire visum essel, ac sanclaj sedi nun-
tiandi qui(iiiuid iu eisfactum esset.

Reversus Bonifacius ad missionom suam Bajoi-
riam invisit,ubi reperit omnigcnam iu clero corru-
ptelam,ob episcoporuin inopiam; dum unus dunta-
xat vastam eam provinciam moderabalur, idemquc
nec cathcdralem Urbem, nec terrilorium habcbat.
Quaro is alios Ires ibi conslituit ducis procerumquc
accedente consensu, et cathedrales quatuor erexit
Salisburgenscm, Frisingensera, Ratisponensem. el
Passaviensem; qua; omnia nunliavit pontilici. Hic
auteni nihil eorum improbans : « Quia,inquit, indi-
casti perroxisse te ad gontcm Bajoariorum et invc-
nisseeosextra ordinem ecclesi.asticum vivcntes.dum
episcopos non habeant in provincias, nisi unum
nomineVivilo,qucm nos anle tempus ordinavimu!:,
et quia cum asscnsu Orilonis ducis eorumdom Ba-
joariorum, scu optimatum provinci.i; illius,tres or-
dinasses cpiscopos.et in qualuor parles provinciam

p illom divisisses,id est in quatuorparocbias.ut unus-

^ quisque opiscopus suam habcat parochiam.benc ct
satis prudenter peregisti, frater, quoniam aposloli-
cam pr;cceptionem ex nostra vice implesti.ct sicul
tibi pnccipimus ita peregisti » {ejusd.ep.l,adeumd.
Willib., in vita sancti Bonifacii, cap. 31). Cum Gre-
gorius renuntijivit arcliiepiscopum Bonifaciuni nul-
lam in iis provinciis metropolim en?xerat, liau.i
hajrere eum volens psrticulari alii episcopatui ul
generalem omnium curam susciperet.

XCIII. SANCTUS Z.\CHARIAS-

ANNO CHRISTI 742, CONSTANTINI COPROSTMI 2.

S«<» Zacharias, natione Graecus, ex patre Pol^-chronio, scdil annos decem, mon-
ses tres, dies qualuordecim (n). Vir millissimus alque siiavis omniqiic bonilale ornalus,
amalor cleri cl omnis populi Bomani, tardns ad irasccndum et velox ad miserBn-
dum, nuUi malum pro malo reddens, neque vindictam sccundum meritum tribuens,
5 sed pius ac misericors a lempore ordinationis su.t omnibus factns, eliam el his qiii
ante sui fuerant perseculores bona pro malis rcddidit, cosque honoribus promovens
simul t'l facultale ditavil.

«O» Ilic invenil lolam Ilaiiam (/;) provinciam valde lurbatam, simul el ducalum
Itomanum, perseqiicnle Luitprando, Longobardoruni regc, ex occasione Traslraundi (c)
ducis Spolelini, qui in hac Romana urbe, eodem regc pcrsequenlc, rcfugium reccral.
Et dnm a pr.Tdece.ssore ejus bealiB raenooriae Gregorio papa, alque ab Slcphano,

NOTl'L.r MARGINALES F.XBBOTTI.

(fl) B, dies 10. (/») Ilalia;. (c) Transamundi.

1049 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. - ZACHARIAS. lOoO

5 quondam pati-icio ui duce, vel oiiini excicUu iloinano prfediclus Trasimundus reddi-
tus non fuisset, obscssione facla, pro eo ah eodem rege ablalte sunt a Homano di*-
catu civitates quatuor, id est, Amerla, liortas (a), Polimartium et Blera. El sic isdem
re.\ ad suum paiatiura est reversus per mensem Auguslum, indict. vii. Trasimundus
vero dux, habilo consilio cum Romanis collectoque gencrali cxercilu ducatus Roma-
10 ni, ingressi sunt {b) per duas parles in fines ducatus Spoletani. (jui conlinuo timore
ductus (e) prse mullitudine e.xercitus Ramani, eiJem Trasimundo se subdiderunt Mar-
sicani, et Forconini, atque Balvenses (</), seu Priuenses. Deinde ingressi per Sabi-
nense (e) territorium, venerunt in Reatinam civitalem. Qui (/) Reatini continuo et
ipsi se subdiderunt.

308 E.xinde pergenles ingressus est Spoletum (</) per mensem Decembrem prte-
dicia indict. Eratquc magna turbatio inler Romanos et Longobardos. Quoniam elBe-
neventani et Spoletani cum Romanis lenebant (/(). Sed dum idem Tiasimundus Spo-
Jetinus dux noluit iraplere quse prsedicto pontifici et patricio simul et Romanis pro-

3 miserat pro recolligendis qualuor civitalibus, quaj pro eo perierant, et aliis, quffi
spoponderat capitula ; et praenominatus rex ad motionem («') contra ducatum Roma-
num se prajpararet : in his praediclis beatse memorise Gregorius papa divina voca-
tione ex hac luce subtractus est, et divino nutu prsenominatus sanclissimus Zacha-
rias in pontificatum est eleclus. Ciii omnipotens Deus tanlam contulit gratiam, ut
10 ctiam pro salute populi Romani suam ponere animam non dubilaret. Missa igitur
legalione apud jam dictum regem Longobardorum, salutaria illi praedicavit. Cujus
sancti virL admonitionibus inclinatus, praenominatas quatuor, quas a ducatu (J) Ro-
mano abslulerait, civitales reddere promisit. Dumque motione militum facta ad com-
prprehendendum Trasimundum ducem Spoletinum conjungeret se, exhortatione sancti

5 viri exercitus Romanus in adjutorium pra?dicti regis egressi sunt {h). Et dum ipse
Trasimundus suam deceptionem conspiceret, egressus a Spoletana civitate sese prredic-
to tradidit regi (/).

S09 Dumque isdcm rex {m) protraheret dilationem ad reddendum juxta suam
promissionem jam factam, quatuor {n) civilates, pra?nominatu3 pontifex, ut vere pas-
tor populi sibi a Deo crediti, spcm poncns in Dcurn, egressus ex Iiac Romana civi-
tate cum sacerdolibus el clero, pcrrcxil liducialitcr et audactcr ad ambulandum in
5 locum Interamnensium urbis, ubi in finibus Spoletinis ipse residebat rex. Qui dum
in Ortanam convenisset civitatem, ipseque rex ejus cognovisset advenlum, misit Gri-
moaldum missum suum, qui ei obvius factus usque ad Narniensem perduxit civita-
tem. Ad cujus sancti viri adventum obviam jam nominatus rex misit duces, satra-
pas suos pluremque (o) exercitum, cl a Narniensium civilate octavo fere milliario
10 eodem rege eum suscipiente. Sextie feria? dio perduxciunt ad basilicam bcati Yalen-
lini episcopi ct marlyris, silam in prffidicta Interamnensium urbe ducatus Spoletini
(/)). Anle cujus fores basilicai isdem rex cum rcliquis optimatibus exercitu suo sanc-
tum virum suscepit. Factaque oratione mutua, et salutationc (r/) sibi persolventesdum
divinis eum fuisset commonitus colloquiis, impensaque charilatc ab cadem egressus
ecclosia in ejus obsequium rex dimidium fcre milliarum perrexil, et sic in suis ten-
toriis uterque eadem feriEe sextae die sunt raorati.

etO Sabbato vero iterum convenieules divina perfusus gratia Deo placitis admo-

NOTUL.K MARGINALES FABROTTI.

(a) Ortas. {b) ingressus est. (c) ducti. (rf) Valvcnses, alque Pcnnensps. (<;) Pcrsianimensn,voI Ra^
'vennense. f/)cquibus. (f/i ingressi sunl Spololiiimr '-^ ■ '• ' /.-«-j •.•

(/■) B. Duce. (A) egrcssus esl. (/) lUiron. <inu. lA'i.
gnumquc. (p) Spolclani. (7) mutuam salulHtioncni

vennense. f/)cmiibus. (f/i ingressi sunl Spololiiuim. (/i).jtHicli orant. (/) admnnitiono Pxorcitus rncta.
0') B. Duce. ^ (J;) egrcssus esl. (/) Itaron. tinn. Ti-». {m} 11, I.uiliiriuidus. ■>!) /J, juni falas '1. [0] lun-

1031 ANASTASII BIBLIOTHECARII. 1052

nilionilius (.'um rst aliocuUis, pr;i'dicans ci («) ab hostili molione et sanguinis efTusione
quicscere, cl ca qua; pacis sunl scnipcr seclari. Cujus piis eloquiis flexus, el conslantiam
sancli viri el admonitionem admii-atus, omnia quiccunque ab <o petiit, per graliam
3 Spiritus sancti obtinuit, ct praidiclas quatuor civitates, quas i[)sc ante biennium per
obscssioncm faclam pro prajdiclo Trasimundo duce Spolctino abslulerat, eidem sancto
cum corum liabilatoribus redonavit viro. Quas el per donationcm firmavil in oraloiiM
Salvatoris, sito intra ecclesiam beali Pctri apostoli, in ejus nomine eedificalo. Nara il
Sabinense patrimoniuin, quod per annos prope triginta fueral ablalum, atque Narniense

10 eliam et Auximanum atque AncLonitanum, necnon et Numanatense (6j, et vallcm qun-
vocatur Magna, sitam in lerriloiio Sutrino, per donationis litulum ipsi beato Peii .
aposloiorum principi reconcessil, el paccm cura ducata llomano ipse rcx in vigtnti ciui-
firmavit annos. Sed et caplivos omncs quos delincbal ex diversis provinciis nomaiin-
riim, missis lilteris siiis lam in Tusciam suani qiiamqiie trans Padum, una cum Hav.

lo natibus caplivis, Leoncm, Sergium, Victorem ct Agncllum (c) consules {(l) praidicio !•'
tissimo redoiiavit pontifici.

Sl£ In pnedicla vero basilica lieati ^'alentini pcr ojusilcin regis i)clition2m in locum
Consignenstis (e) Anlistilis, qui transicrat, alium ordinavit episcopum. In cujus consecra-
tionc dum adesset ipse rex cura suis judicibus, coinpunctionc ins[iiralionis diviuai laiil:i-
oralionis dulcedine ab eo sunt prolata, ut cum sanctum virum conspicerent fuml'
5 prece.-, plures cx eisdem Longobardis ad lacrymas sunl permoli. Eodem vero die Dun..
nico, post peracta missarura solemnia, ad prandium eumdem regem ad aposlolii-ain
benedictionem suscipicndam ipse beatissimus pontifex invitavit. Ubi cum lanla suavit.ili-
esum sumpsit, et liilaritalc cordis, ut diceret ipse rcx tanlum se nunquam memini--'
comessatum (/'). .\lia vcro die, qiia; fuit secunda feria, vale faciens ei ipse rex, misil iii

10 ejus obscquium Agiprandum (g) ducem Clusinum, nepotcm suum, seu Tacipertum cas-
taklium in ejus obsequiiim, ct Ilamingum (/i) castaldum Tuscancnscm, atque Grimoal-
dum, qui cidcm sanclo viro usque ad prwdiclas civitates obsequium facerenl, easdemquc
civitatcs cum suis baliitatoribus tradcrcnt, quod et factum st.

S18 In primis Amcrinam civitatem, deindc Hortanam, dumque in Polimartio caslro
convenissent, eumque recepisset, et fuisset itineris Jongiludo per circuilum finium rcifni-
blica; eundi usque ad Bleranam civitatem per partes Sulrina; civilalis per fines Longu-
bardorura Tuscia;, quia de propinquo erat, id esl per caslium Viterbium (/), ipse missus
5 regis Grimoaldus cumdem bealissimum pontificem pcrduxil usque ad Bleranam civilalem,
quam el Ipsi sanclo viro praMioininalus riamingus castaldius et jam diclus Grimoaldus
missus contradidcrunt. Et sic rcgressus est, Dco propilio, cum viclorioe palma in lianc
urbem Homam. Qui eliam omnem populum aggregans, cos est alioculus, ul ad pcrsol-
veiidas omnipotcnli Deo gratiarum actiones ab ecclesia Dei Genitricis, qu;e vocalur ad

10 Martyrcs, cgressi omncs cum letania generalitcr properarent ad bealum I'rincipem apos-
lolorum ; cl ita factum cst.

S13 (7) llis aulcm expletis imlict. x, in subsequenti indicl. xi, dum nimium oppri
meret pra-dictus rex provinciam llavennalium, fuisselque pra-paralus ad motiuncm
facicndam et obsidendam Havcnnatium urbcin, cognita molione cjusdem regis, Kulj-f
chius cxccilentissimus patricius et cxarcbus, una cum Joanne archiepiscopo Ecclcsia:

NOTnLE MARGINALES FABROTri.

(n) eum. [b^ B, Polimarcnse. (c) Agcllum. [d) B. consularcs. (.e) C, Conscnlini. 6, Constantini. (J)
C comcdissc. B, a sc comcsum. (1/) B, Aldcprandum. (/1) B, Raaingum. (i") Latcrnium. 0) Bartm.

a>m. 743.

1033 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.— S. Z.\CHARIAS. 1034

3 Ravennatis, atquo univeiso populo proedicl;u civilalis ac civitalum Pentapoleos et ^Emi-
liae, facta in scriptis obsecratione prEedicto sancto miserunt viro, petentes ut pro eorum
curreret (a) liberatione. Qui sanctus vir, missa Icgatione et muneribus ad obsecrandum
eumdem rcgem per Benedictum episcopum et viccdominum, alque Ambrosium primice-
rium notariorum, petiit ut a molione cessaret, et Cesenatense Ravennalibus redderet

10 castrum ; sed passus non est. Cujus dum duram pcrseverantiam conspiceret jam norai-
natus sanctissimus vir, Iropa^o fidei munitus, relicta Romana urbe jam dicto Stephano
patricio et duci ad gubernandum, non sicut mcrccnarius, sed sicut vere pastor relictis
ovibus, ad eas quae peritur;i; erant redimenJas occurrit. Quo egresso itinere dum se
orationibus commendarct bcnto upostolorum principi Petro cum suis sacerdotibus et

13 clero cum viatoribus, nutu omnipotentis Dci, ut non calore urerentur per diem, usque
ad locum ubi tentoria figebant, nnbes eos tegebal, qu;e ad vesperum residebat [h). Alio
autem die in eorum protectione erat divinitus inslituta, cui obviam occurrit denomina-
tus excellentissimus exarchus usque ad basilicam beati Christophori, positam in loco qui
vocatur ad Aquilam, quinquagesimo fere milliario a Ravennatium urbe. Ipsa vero nubes

20 cum eis usque ad basiiicam sancti ApoUinaris in Ravennatium urbem tegendo convia-
vit. Exinde factum est signum, ut sanclum pontificem quo erat iturus in Ticinensium
urbem acies ignete in nubibus praecederent. Egressus autem de civitate Ravennatensi,
viri ac mulieres diversi sexus, et tElaiis agentes gratias omnipotenli Dco, profusis lacry-
mis eumdem sanctum susceporunt pontificein, clamantcs alqne dicentes : Bene venit (c)

23 pastor noster, qui suas leliquit oves, et ad nos, ([ui perituri erannis, liberandos occur-
rit.

S14 Ex cadem quogue Ravennaliuni nrbe niisit p.ipa, ad pra^noniinatum regem, Ste-
phanum presbyterum et Ambrosium primiceriuin, qui annuntiarint ei suum adventum.
Qui viri ingressi in finibus [d) Longobardorum in civitatem quse vocatur Imola. cognos-
cenles qui prspoditionem (e) nitebantur facere prajdicto sancto viro, nec illuc ambula-

3 ret, per epistolam scriptam per noctis silenlinra nuntiaverunt. Quo cognito jam nomi-
natus pontifex, lucescente die Sabbato, non mortis tiinore perterritus, sed Christi fretus
auxilio, audacter egressus de Ravennatium urbe in finibus (/) Longobardorum ingressus,
scsquipes factus e>l suis missis. Quos quidem prajcedentes ante cum, jam dictus rex,
dolore percuisus, suscipere noluit. Ipse vero suramus pontifex vicesima octava die men-
10 sis Junii ad Padum convenit, ubi et ad suscipiciidum eum ipse rex suos misit optima-
tes ; cum quibus Ticinuni conveniens, ubi ipse residebat rex, foris muros ejusdem civi-
tatis pcrtransicns, ad horam orationis nonam pro vigiliarum beati apostolorum princi[)is
Petri celebrandis solemniis missaruiu, in basilicam ejns, qure vocatur ad CLolum aureum,
perrexit. Et post complctam oblalioncm ((/) in eaindeni urbcm ingressus, moratus est.

St5 Alio quoque die pro natali celebrando ipsius principis apostolorum in prajdicta

ecclesia a prcenomiiiato rege invitatus, misaarum solemnia celebravit. Ibique mutuo se

invicem salutantcs pariter susceperunt cibos, ct sic in prtunorainatara civitatem regressi

^ sunt. Quem sanctum virum alio dic isdem rex per optimates suos ad suum palatium

5 procedere invitavit. Et {h) ab eodem rcge nimis honorilice susceptus salutaribus monitis
eum allocutus cst, obsecrans ne amplius Ravennatium provinciam opprimeret facta rao-
tionc, sed magis et ablalas Raveniiatimn uibes sibi redonarct siniul et castrum Cusina-
cense.

NOTUL.K M.\RGINALES FABROTTI.

(rt) occurreret. (//) rccedcbat. (c) Vcuit, vonil. (d) (incs. (f) B. proditioncm. (/■) linis. (i/) cxplcta
libationc. {h) Qui.

lOoS ANASTASII BIBLIOTHECARII. 1036

916 Qui prreilictus rex pi)sl [iiullarii (luiilii^ui inclinatus esl fines Itavennalium urbis

(iilalare sicul primitus delinebaritur (a)r Ki cluas parles territorii Cfesena; caslri ad par-

lern iU'ipublic;e resliluit. Tertiam vero partcm de eodem castro sul) obtentu retinuit,

inito conslitulo iit usrjue ad Kalr^ndas Junii, duin ejns missi a regia reverterentur urbe,

5 idem castium, cl torliam partcm, (luam pignoris causa detinebat, parli Ucipublicae res-
titueret. INi^t Ikcc autcm is ipse rex egressus de loco in locum usque ad Padum, eidera
sancto vii'o conviatus (i) cum deduxit. In quo loco ei vale faciens cum digna ordiiialione
eum (c) repedandum absolvit, dans in obsequium ejus duccs et primales suob, sed et
alios viros, qui s;epc dicta Ravcnnalium tcrritoria et Cojsenale castrum redderent ; et

10 ita factum est.

817 Operalus csl autem Deus mirabiliter, et Ravennatium alquo Pentapolensium
popuhis a!) oppressione et calaniilatc qiia de inebarilur, Iibei'avil, et saturali sunt fru-
menlo, oleo ct vino. Regrcssus autcm iii urbem Romanam,cum omnibus qui sccum erant
gratias agentes (d) Dco, deniio natale beatorum priiicipum aposlolorum Pelri ct Pauli

5 cum omni populo cclebravil, ct sese in orationibus dcdit, pelens ab omnipolenti Diu
misericoidiam et consolationem lieri populo Ravennatium et Romaiio ab insidiatore > l
persecutore illo Luitprando rege. Cujus preccs non despiciens divina clemenlia, eumdi'iri
regem ante diem superius constitutum de hac subtraxit luce, ct quievil omnis persecu-
tio. Pactumque est gaudium non solum Romanis et Ravennatibus, sed eliam geiiti Lon-

iO gobardorum, quoniam el Aldeprandum nepolem suum, quem ipse reliqueral regem,
malivolum projecerunt de regno, et Rachisum, qui fueret dux, sibi Longobardi elege-
runt in regcm. Ad quem missa relatione (e) ipse bcatissimus ponlifc.\ continuo ob reve-
rentiam principis apostolorum, cl cjus precibus inclinatus (/"), usque ad viginli annorum
spatium inita pace universus Italire quievit populus.

S18 Hic in Lalcranensi patriarchio ante basilicam beala» memorin; Thoodori paptc a
novo fecit [g) triclinium, quod diversis marmoribus el vitio, metallis alque musivo el
piclura ornavit, sed ct sacris imaginibus lam oralorium bcali Silvcstri quamque cl por-
ticum decoravit. Ubi eliam et omnem subslanliam suam per manus Ambrosii primiccrii
3 notariorum introduci mandavit. Fecit aulem a fundamentis anle scrinium Lateranense
porticum atque turroni, nl)i et portas cereas atque cancellos inslituil, el per figuram
Salvatoiis (/<) anle fores ornavit. Ll per ascendentes scalas in superioribus supcr camdt m
turrem triclinium, el cancellos sereos construxit. Ubi el orbis terrarum descriplioncni
depinxit, atquc diversis versiculis ornavit, et omne patriarchium pene a nnvo rcstaura-

10 vil ; in magna cnim penuria eumdcm locum invcnorat. Hic in ccclcsia apostolorum
principum Petri ct Pauli pcndcntiu vela inter eolumnas ex paileis Sj-ricis (i') fecil. Hic
in ecclesia pr;cdicti principis aposlolorum omnos codiccs domus sua? proprios, qui iu
circulo anni lcguntur ad inalutinos, in arraarii opere ordinavit. Hic domuin cultam Lau-
rctum {j] noviter ordinavit, adjiciens el massam Fonlcianara (A), qua: coenominalur

13 Paunaria (/).

91» Hic viginti auri libras pro cmenJo olco annue, ut de lucro corum in luminariis

(iit) apostolicis proficiat, instituit, et constitutum sub analhematis vinculo obligavit. llic

fccit vestem super altare beati Petri ex auro texlam, habenlem Nativitatcm Domini Dei

et Salvatoris nostri Jesu Christi, ornavitque eam gemmis preliosis. Simulque cl vela

5 serica alithyna ijuatuor, qua; et ornavit cum rotis (»i) et ornamonlis variis auro teitis.

NOTUU: MARGINALES FABROTTI.

(a) quos primilus delincbat. (fc)eumilem sanctuni virum convians,B. comiiatus. ,r; C.ad. («i; agcng.
(e) C, legationc. (0 rex. (</) C, ronovavit. (/i) C.pcrgulam Palv. (Osericis. 7)C,occulUm Lauren-
tum. (A) D, Fontiniunam. (/) B, Paunasia. (m) C, m lumiuaribus. (n) C, in Rhodicia. B, in votis.

1037 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ZACHAI{IAS. mS

Item fecit coronnm dc argcnto purissimo ciini (lelphinis cx jiropiio siio, peiis. librns
cenlum viginti. Hie beatisstmus vir juxta ritum ccclcsiasticiim et tiilei suai sponsionem
ortbodoxam, synodicam ecclesiie misit Constanlinopolitante, simulquc et aliain suggcs-
lionein dirigens serenissimo Constantino piincipi. Et pergentibus aposlolicae sedis res-

10 ponsalibus ad regiam urbem invenerunt intra palatium regiaj potcstatis invasorem
quemdam et rebcllem, Artaustum [a) nominc : dum enim isdem impcrator ad dimican-
duni contra Agarenorum properasset gentem, illico prtefatus Aitaustus datis populo
qui in rcgia rcmanscrunt urbe, prsemiis, imperiale arripuit solium. El postmodum
aggrcgans Orientalium exercituum multiludinem antelatus (i) Constantinus princeps,

13 pergensque Constanliuopolim, eamdcm viriliter expugnans, atque exlrinsecus cir-
cumvallans, comprehendit civitatem, et prislinum regni sui adeptus est fasti-
gium.

S90 Statimque jara fali Artausti ejusque filiorum eruil oculos, et plures ex suis
rebellibus exsules a piopriis fecit babilaculis. Post h;cc rcquirens niissum (c) apostolicse
sedis, qni ibidem in tcmpore perturbalionis contigerat ads-enisse, eumquc reperlum ad
sedem absolvit apostolicam, et juxta quod beatissimus pontifex poslulaverat, donatio-
5 nera in scriplis de duabus mansis {fl) qute Nymphas et Normias appellantur, juris exis-
lentes publici, eidem sanctissimo ac beatissimo papae sanclse Romana; ecclcsiBe jure
perpeluo direxit possidendas.

SSl (e) Ilujus temporibus Carnlomanus, filius Caroli Francorum rcgis, prffisciilis vitre
relinquens gloriam atque potestalem terrcnam, ad beatum Pctrum apostolorum piinci-
pem devotus cum aliquanlis suis advcnit fidelibus, sesequc cidem Dci contulit apostolo,
atque in speciali {[) babitu se fore spondens permansurum, clericatus jugura ab eodera
5 sanctissimo susccpit pontiflce. Et inter alia miilta dona obtulit beato Pelro apostolo
ante confessionem aicum argenleum majorem, pensantem libras septuaginta. Kt post
aliquantum temporis ad beati Benedicli, quod in Aqniiienoium finibas situm est monas-
terium, in quo et suam unire vitam jure professus esl jurando.

88S Porro eodera tempore conligit plures Veneticorum banc Romanam advenisse in
urbem negotialorcs, et mercimonii nundinas propaganles, multitndinem inancipiorum,
virilis scilicet et femini generis emere visi sunt, quos et in Africara ad paganain gen-
tem nitebantur deducere, Quo cognito isdem sanctissimus Pater ficri probibuit, hoc
5 judicans quod juslura non essel ut Christi abliiti baptismo paganis gentibus deservi-
rent. Datoque eisdem Veneticis prelio, quod in eorum emplione se dedissc probati
sunt, cunctos a jugo scrvilutis rcdemit atque moie libeiorum dcgendos absolvit.

883 Ipsis itaque temporibus Ratcliis (^J Longobardorura rex, ad capiendam civila-

tem Perusinam, sicut ca;tera Pentapolcos oppida, vebementi profectus cst ciim indigna-

tione, quam ei circumdans fortiter expugnabat. IIoc audiens sanclissimus papa, conti-

nuo spe divina fretus, assumptis aliqiiantis cx suo clero cum optimatibus, quanto opus

5 (quanlocius?^ ad camdem pcrvenit civitatem, impensisque cidem rcgi plurimis niuneri-

j bus, atque oppido euin deprecans, opitulante Domino, ab obsessessione (/() ipsius civi^

tatis eum amovit. Cui ct salutifcra pra-dicans, Deo auctorc, valuil animum ejus in

spcciali sfudio inclinare (/). Rt post aliquanlos dies isdom Ratchis rex, rclinquens rega-

lem dignitatcm, decorc cum uxoro ct filiis ad beati Pclri principis apostolorum cor.jun-

10 xit liminn, acceplaqiic a pr^fato sanctissimo papa oratione clericusque efleclus, mona-

chico indutus cst hahitu iiim uxorc el filiis.

NOTULIC MAllGINAI.ES FADROTTI.

('() Artavastum, C. (i) C, anto fatus. (r) niissos. (»0 massis. {e) Vide Baroii.ad anii.DominilAT. (/)
spirituali. (g) Rarchisus. B, lUchis, {h) obsidiono. (t). Vide Baron. ad ann. Oomini 750.

m9 ANASTASIl lilDUnTliF.CAHl!. lOCO

8S-a Hujiis clciiifnie tomporihiis niagmiin Uicr^aurum Dominus Dcus nostcr in hac
Romana urbe jier cumdem almificum pontiiicem propalare dignatus esl. In venerabili
itaque palriarcbio sacratissimum beali Georgii martyris isdim sanclissimus papa in
capsa reconditum rcperit caput, in quo et pictacium {n) invenit jiariter lilleris exaratum
5 Grajcis, ipsum esse significanles. Qui sanctissimus papa omnino hilaris et salisractus,
illico aggregato Romante urbis populo, cum hymnis et canlicis spiritualibus in venera-
bili diaconia ejus nominis, situ in hac Uomana civilalc, rcgione secunda, ad Velum
Aureum, illud deduci fecit ; ubi immeiisa miracula et beneficia omnipolens Deus ad
laudem nominis sui per cumdem sacratissimum martyrcm operari dignalur {0). Hujus

10 lemporibus delunctus Theodorus major, filius Megisti (c) Calaxanti, ob veniam suorum
duliclorum, prredium quo ex hsereditatc fruebatur palerna, situni quinlo ab hac Roma-
iia iirlic inilliario, via Tiburtina, in quo et oralorium sanctac Cajciliae (rf) esse dignosci-
tur, beato Pctro reliquit. Quod ipse beatissimus papa magnae conslruclionis fabricis
alque picturis decoravit, ampliavitque in co fines ex omni parle. Data enim digna

13 recompensatione his qui in vicino ejusdem luci possessiones tenere videbanlur, ncmini
vim inlerens, sed magis ut condecet patri, cuncta secus eumdem locuoi amica paclione
prctio cmit prai-dia. VA domuin cultam, bcato Pelro cuindem lociini jure perpetuo
slatuil permanenduin. Qiice domus culta sanctte CiEciliaj usquc in hodiernum diem vo-
catur. Construxil quippc et in ea oratorium sancli Abbacyri (e), ubi ct mullas sancto-

20 rum condidit reliquias. Quam viilelicel domum cultam usui proprio doniiuica; videlicet
Iraditionis descripsit. Ilic constituit aliani domum cultani in decimo quarlo milliario ab
hac Romana urbc palrimonium (/) Tuscia;, et coiistilutionibus obligavit usui Ecclesiae
permanendum, etiam loca qu;e ab Anna rclicta quondam (g) Agalhonis primicerii beato
Pctro vidimtur esse, conccssa. llic, niassas qua; vocanlur Antro el Formias suo sludio

23 jurc bcnli Pelri ac(juisivil, quas cl dunios cullas slaluil.

SS5 El de omnibus superius adnexis domocultis (/i) apostoiictc cxarationis conslilula

faciens, atque sacerdotalc collegium aggregans, sub anathematis interdiclionibus slatuil

nulli quoquo modo successorum ejus pontificuni, vel alii cuilibet persona;, licerc ipsas

domos cultas ab usu Ecclesia; quomodo alienare. Ilic fecil veslem super altare beali

5 Androa3 apostoli ad bcatum Pctrum nimis optimam.

asfi Ilic beatissimiis pajia slali.it ut crebris diebus alimciitoruin sumptus, qui et
elecmosyna usqui: ninu- npjifllaliir, de venerabili patriarchio a paracellariis (/) pauperi-
bus et peregrinis qiii ad bealum Petrum morantur, deportari eisque erogari. Neonon et
omnibus et inopibus et infirmis per universas regiones islius Romanre urbis conslilulis,
3 eamdem simililer distribui ipsa alimentorum constituit eleemosynam. Ilujus lcmporibus
contigit subito legumen (j), liluli bcali Chrisli marlyris Euscbii cadcre. Qui sanclissimus
vir cum tota sua decerlans virlute, prudenterque elaborans, sicut antiquitus fuit, rursus
quod ccciderat rcjiaravit atque optime rcslauravit. Uic pra;cipuus ponlifex inulta loca
sanctorum in meliorem slalum pcrduxit. El vcslcs optimas super altaria earumdcm Dei
ecclesiarum fccit. Ilic dilexit clerum suum valJe atquc prcsbyleria eis annue in duplo
10 ct ainplius tribuil : oinnes ulpote patcr el bonus pastor amplectens ct utiliter fovens,
cl pcnilus queinpiMin minime Iribulari permillens. Hujus itaque temjjoribus in magna
securitale el la-titia populus a Dco illi commissus degens vixit. Ilic beatissimus papa
suo prudenlissimu sludio, quos bcalo; rcco.^dalionis Gregorius papa fecil, qualuor Dialo-

NOTULJ; M.\nGlNALES FABROTTI.

(n) pitlaciuni. (b) dignatus cst. (c) C, regis. D, maa^nifici Calaxanli. (d) C, Ecclesio;. (e) C, abbatis
Cyri. (/) iu putrimonio. (;/) lam loca, quaiii annua relicta qua^dam. (A) douiibus cultis. (i) a cellariis.
(j) tegumenlum.

1061 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ZACH.\RIAS. 1062

goriim libros. dc Lalino in GrKCum trnn?!iilil cloquium, et plures qui Latinam ignorant
15 leclionem, per ejusdem lectionis illuminavit hisloriam. Hic fecit ordinaliones Ires per
menseni Martium, crcavil prcsL>yteros triginta, diaconos quioque, episcopos per diversa
loca octoginta quinque. Qui sepultus est ad beatum Pctrum apostolorum Idibus Martii,
indict. V, el cessavit episcopatus ejus dies duodecim.

VARLE LEGTIONES.

Ex cod'ce FKrnesitvio XCIII. \

yiim 206. Desunl in cod Farnes pitira folia, ac fcrc

loln Vila hajns pontificis us(jue ad lin 10, num 2'i6, in

meliorem statum perduxit.
Num 256, lin 18, hic fecit ordinationes iv per

mens. Marcio et Decembri, presbyteros xviii, diac.

VI, episcopos per diversa loca num. xxxv.

Ex codice Valliccllmo.

Num 20G, lin 1, cod. VuUicel, ex patre Polieromo.
lin 2, dies xx. Uic fuit vir mitissimus. tin 3, ama-
tor clericorum. lin !>, ad miserendum. li}i 5, et ini-
sericors. /i/i 7. cotironla! cum lie;/., Mux- et Thu.

Snm 207, Hn 1, cod. Valticcl. concordal cum P,eg.,
M r,. et Tliuan. ct ita lin 5 et l'i. tin 2, Roiua-
:i iriiin, pcrsequente Luilbrando (prw»*- curis Leuz-
litMdo) Langobardorum rege iin 3, Transimun-
'li. Ibid. quia in hac. lin 6, Transimundus. lin 7,
a ducato Roniano iv civitates, id est Ameria.
liii 8, isdem res Leuzprandus. liii 9, mense .\\i- B
gusto. lin 10, generaliter exercitu. lin eadem, ut
hiuiL coild. lin 11. Spolctini. Cui continuo tiinore
'liicti. iin 12, Romani se subdiderunt Marsicani,
forcunnii, Valvenses atque Pennenses. lin 13, 7))7-
iiii^ curis, per Saviniense; scccndis vero, ut in

.Viim 208, lin 1, cod. Vallic. concordat cum Reg.,
.l/r. ct Thuan. exceptis his, nempe : ^l Langobar-
'In.s... cum R. juncti sunt... Isdoni Tr. Spoleliiius
(iii\ nollet implere q. p. P. et patritio siraul. et Ro-
iiMiiis promiserat. lin U, pr.-enominatus Zacharias.
\i,id. ut laud. codd., cum quibus concoidut etiam liii
II, 12 et 14. lin 14, Transimundum ducem Spole-
luiu pergoret ad exhortationem sancti viri. tiii IG
ft 17 ul laud. codd.

.Y«m 209, lin 2, cod. Vallicel. concordat cum cod.
/;./., Max,. et Thu. et ita lin. 6, 8, ibid. 9, 12, 14,
i."> it 16. /i« 3, sibi a Deo crediti. ibid. ut laud codd.
lin 'i, audacter usque ad Interamensium urbem. (]
/i(i II, ab eodem rege vi feria perduxerunt. lin 17,
eailrin VI feriffi die.

,\uin 210, lin 1, cod. Vallic. concordat cum lieg.,
M<ii. et Thu. el ita lin 4, 5, 6, 13, 14, 16 et 17 lin 2,
ailii.onitionibus rogem est allocutus, proedicans
' iiin. lin 7, eidem sancto viro cum earum habita-
' 'iIjus reddidit. lin 8, sancli Salvatoris. iiii 9
s/ vox apostoli. ibid. a;diticato, et Sabiense pa-

iiiunium. lin 10, fuerat ei ablatum, Narniense
. liiiu et ,\nconitanum, atque Humancnsem, ot val-
Iriii qua; vocatur Magna.

iSuni 211, lin 1, cod. Vallic. concordat cum Reg.,
}la\., el Thu., et ita lin 1 ct 11. lin 2, Consineusis,
Hn 3, dum compunctione inspirationis divina;, clc.
ut lnud. codd. hic lin 11, seu Agipcrlum, vel Ra-
niiiii,'ium gastaldium Tuscancnsem.

.\um 212, lin 1, cod. Vallicel. in Polimarcium
caslium, etc, ut cod. lieg., Mai. et Thu. hic, cum
iiuihus concordat etium lin 3, 5, 8. ibid. 9, 10 cl 11. n
liti 4, et per fines Langobardorum Tuscis. lin ead.
iil ist percaslrum Vitruvium. lin G, viro Ramingus
casl.ildiiis et Grimoaldus missi.

.'Sum 213, lin 1, cod. VallicclL, dum nimie oppri-
meret Lciizbrandus rex provinciam Ravonnalium,
etcsset pivrparatusad miinitionem facicndani. lin 3,
coKiiila iiiunitionc. lin 4, Euticius. /i« S, concnrdiit
cum licij., Maz: ct Thu. ct ita lin. 7, 12, 15, 18, 23

ct 25. lin 9, vicedominum suum. lin 10, ut a muni-
tione cessaret, et Cosenate castrum Ravinianis red-
deret, sed. lin 12, Rom. urbe, Stephanus patritio.
lin 14, ad ea, qui-e perierant, redimenda occurreret.
Quo pgressio in itinere. lin 19, institula. Ad cujus
prajsentiam occurrit denominatus. /in 22, basilicam
B. Apollinaris. tin 25. egressis autem. ibid atque
mulieres.

Num 214, lin 1, cod ValliccL, ex eadem autem
Ravennatium urbe miserat papa. lin 2, concordat
cum lieg., Maz ct Thu. et ita lin 10, II et 12. lin 4,
Imolus cog. etc, ut laudd. codd. lin 7, audaoter
a Ravennatiun; urbe c.xiens, fines Longobardorum
ingressus. lin 10, ipse vero pontifex. lin 11, ubi ad
suscip.

Num 215, lin 3, cod. Vallicel. pariter susceperunt
civcs, ct sic in pra;n etc, ut cod. lieg. et Thuun. hic
cum quihus concordat eliam lin 5. lin 7, oppriineret;
sed magis et ahlatos fines Ravcnnatium urbis sibi
rcdonaret : simul et castrum Cesenate.

Nuin 210, liii {,cGd Vallicel, qui rex, post multam
duritiam inclinatus, fines Ravcnnatium urbis, quos
primitus detinebat, et duas partes territorii Castri
Cesena; ad p. lin 3 concordat cum lieg. Muz ct Thuan.
lin 4, ad Kalendas Junias. lin 5 ut laudd codd et itii
lin G, 7, S ct 9. Item 10, primo loco el W.

Num 217, lin 1 cod Valliccl concordul cuin Beg, Maz
el Thu et ita lin 2 et lin end, omisso tamen verbo est.
Itcm /.» II, 13, 14et 15. lin 4, agens Deo, denuo
Natale aposlolorum principum Petri ct Pauli. lin 6.
ab omnipotenteDeo. linl , Leuzprando. lin 10, non
solum Romanis, sed et Ravennianis, et genti Lan-
gobardarum. lin 12, sibi Langobardi eligerent.

Num 218, liii 1, cod Vallicel concordat cum Reg,
Maz et Thuan. Ibiilem deest vox ante. lin 2, quem
diversis marmorum et vitri metallis. lin 3,' sed et
faclas imagines, tam oratorii B. lin 4 ut kiudd. cod
et ita hn 7, 8, 10, II el 14. lin 9, ubi orbis terra-
rum..^!« 12, fecit. In pra;dicta etiam ecclesia B. Petri
omnescodices domus proprios sua;, qui in circuitu
anni. lin 15, adjiciens ei et luassam lortunam.quae
cognuminatur Pannaria.

Num 219, lin 1, cod. Valliccl. concordut cuin Reg,
MtiX: et Thu. ct ita. lin 3, 4, 8, 9 et 10. lin 5, vela sy-
rica alitina. liii 12, Artaustuin, et ila ubigue infra,
ncnipa cum aspiratione. lin 13, dat (lci/c datis; po-
pulo, qui in Regia romanscrat urbe prremiis, impe-
rialc, etc. liii, 14, sed postmodum praifatus Constan-
tinus princeps, etc, ul laudd codd hic.

Nuin 220, lin 1, cod Vallicel mcndose Artanti. lin
2, ut cod licg, Max, et Thu., lin 4, eis repertis ctc,
ut laudd codd hic cum quibus concordul ctiam lin 5!
Itcin lin 6, cKCcptis tamen his, jure perpetuo direxit
possidcndas, in quibus adhxret editioni.

Num 22i, lin {,cod Vallicel. Karoius Mannus, etc,
ul cod Rcg, Mux, et Thu. lin 3, scseque cidcm con-
lulit Apostolo, etc, ut liiudd cod hic lin .5, ponlilice,
elc, (jua- sciiuunlur usquc ud libras septuaginta, de-
sunt in cod Vulliccl. lin ul: jurejurando professus est.

Num 222, lin i.cod. Vallicel. omiltil vocem porro.
Ibid. concordat cum codd. Rcg., Max,. el Thuan. et ita
lin 4 ct 7.

Num 223, lin {,cod. K(i//(V('/. Ipsis temporibus
Ratchisus Langobardorum rex. lin 3, ut codd Reg.,
Min. cl Thunn. ct ita lin 5, quantocius ad eandem
perrexit civitatcm. lin 6 condordal cum laudd. codd.

1063

ANASTASII DIBLIOTHECAllll.

IU04

n iln lin 7 cxccpto vocahulo Rathis, cujuc loco hahel,
nl supra, Ratchisus. lin iO, pcrrexit liniina. Ibi ac-
rfpta a pralato vcnerabili papa oratione clcricus
elfectus et monachicus.

iVi(m '224, lin \, cod. FaUicel., Doniinus noslcr.
lin 2, atmificum papam. lin 4, in qua et pilatum
paritcr invcnit lin 5, amconlul cum Ikg., Maz. ct
Thu. el ila lin 6, 10, 12, 14, 18 ct 24. lin 7, spirila-
lilius in venetaliiii diaconia ejus nomine consccrata
in hac. lin 8, ul)i immensa hencficia, atque mira-
cula. lin II, Cathasanti, etc, ut laudd. cndd. hic lin
16, in vicinio. lin 20, Dominic.-c ralionis descripsit.
oralorium. lin 22, riominicffi rationis dcscripsit.
Constituit ctiam aliam. l>n 24 et25, ut Max-. uhique.
lin 26, (]u;e vocatur Anthlus. lin 27, vir beati Petri.
Ibil. et domus.

Num 225, lin I. ccd. Valliccl. ccncordal cum Rcg.,
Maz-. vt Thu. C il:i lin H, uhi tumcn habctur alii, non
aiiiT. lin 4, doniocullas. Ibid. alienaro. Hic papa ut
crebris diebus, etc, ut infra num seq., lin 1.

Nu7n 226, lin I, cod. ValliccL, qui est elecmosinaj
usque nunc appellantur. lin 3, pauperibus, et infir-
mis per universas regiones istius Romana; Urbis
constiiutis curiose distribuerentur. llujus tempori-
bus couligit subito tcgumentuni, ut liubcnl codd.
licf/. MaZ: ct Thu. cum quibus concordat ctiam lin 7,
H ct 9. lin 11, fccit, hio lieatissimus papa, etc, ut
lin <5. Dicta lin 15, studio (|uatuor Dialogorum
libros. quos beat,-c rocordationis Gregorius papa
fecit. lin 17, ul laudd codd. ct ila lin IS. E.rcipc, in
duplo, etc, usquc perniittcns, quo loci ul in edit lin
12 ct scq. lin I.S p^^rniittcns. Ilu.jus autom teinpori-
ribus in magua securitate, et l.-Ptitia populus a Dco
illi commissus degens vixit. llic vero desinit Vilti

5. Zachari;e in cod Vallicellano.

Apud Fahrottum ex codice Frehcri.

Num 206, lin 2, dies 14. B, 13.

Num 207, lin 10, ingressi, A, ingressus est, lin 11,
duclus ."^B, ducit. Itn 13, B, Balvenscs, Al!, Val-
vonses, A, seu Pinucnses, B, l'ennenses lin dicta
13, Sabin"fcnso, B, Ravenncnse. lin 14, qui, H, cui.

Num 208, lin ', ingressus, B, ingressi. tin 16,
egressi, B, egrcssus.

Num 210, lin 11, Numanatense, AB. Humana-
tem. lin 17, .Vguclluni, R. Agollum.

Num 213. lin 18, B, 7ion hai^ct iniraculuni, de
nuhe. lin 25, egressus, B, egressi.

Num 214, /i>j 15, post complctam, .VB, et post
suppletam libalionem.

.'Vum 217, lin H, Aldeprandum, AB, Hildebran-
dum.

Num 218, lin 12. Syricis, .\B, serieis.

Num 210, lin 12, .\Vtaustum, B, Artavaslum.

Nuni 220, lin 5, mansis, .\B, massis.

Num 221, lin 4, speciali, .\, spiritali.

Num 223, tin 10, R. a. cucurrit limina.

Num 224, lin 4, AB, in qiia et pistacium. lin 7,
A nomiiiis situm. lin 22, .\, Dominica'. Un 24, A,
patriinonio, R, in palrimonio. lin 26, B, Anlius.

Num 225, lin 1, a domibus cultis, B. Apostolica
ralione consliluta. lin 5, A. vcsteai oplimam, B.\,
vestes optimas valde.

.\um 226, Un 2, B, patriarohivo apucellariis, Un

6. A, tegimen. lin 7, A, qiiod sanctissimus \nr. lin
10, B. siiper allaria corum. lin 17 et 18, B, pcr
illorum illuminavit. In A aclcra dcsunt usquc ud
Slcpliunum.

E.t codice licijio, Mautrino cl Thuano.

Num 206, lin 2, dies 20; hic fuit vir m. Un 7,
facullatibus dit.
Num 207. lin 1, Itali.T p. Un B. a Steph. qu. n. Un

7. a duc Rom 4, civ Amol (.V, id estl. iin S. Bleta
ib. isdein rox Lcugbrandus. /i»i S el 0, rov mcnse
.\ugusti iuil 7, Transiinundus. Un 10. gencralitercx.
/111 ead ingressus est per d. p. cum eis In fi. Un II,

A. ducli. i6i(/.,Rom se sub M. Forconii, Balbcnses.atque
Punienses (M, Pinncnscs). Un 13, Pcrsaviniense. Sic
corrcclum in li. c. (M. Pcrsianiniense). lin I S, qui-
bus continuii, cl ipsi reat so subd.

Num 208, lin 1, ingressi sunt Spolelinum p. m. D.
indict 8; tunc erat magna turbatio i. R. et Longo-
bardos, quoniam Boncv et Spoletini cuni R. juncti
eranl; sed dum isdem Tr. dux n. i. q. p. P. ot Ro-
manissimul.et patrpr. pro recuperandis q.civ quas
pro eo perdiderant, et alia q. S. c. pra?n R. admo-
nitione exercitus facta c. d. R. se pra^paravit. Ihi 9,
pran Zach. ih. c. omnip Dominus. lin 11, ad jain d.
lin 15, quatuorcivitates q. a. d. R. a. r. sc pr. lin 14,
dumquc adraonitione t6. Tr. militem et ducem Spo-
lctum (M, Spoletini) pergeret adhortationem s. v.
lin 16, cgressus est. lin l7, Spolelina civit se pia;il
R. trad.

Num 209, lin 2, jam fatas 4 civit. lin 3, s]
suam. lin 4, aud usque ad. In d. urbem. lin 6,

D dum in Horl pcrvcnisset. Un 8, eum perd «6., advoii-
tum jam n. Un 9, duces, et sat. Un 10, m. ab cod r.
lin cad suscipicnles eum, scxta feria perdux ad I t
sancti Valent cpisc. Un 12, idem rex cum relir;
cxercitu suo s. lin 14, inutuam salulalionem sibi ,
lin 15, imp(Misa ch.ab cad cccl cg. lin 16, cum oo
pcrr. lin 17 eadem 0, fcria; d. sunl commorali.

Num 210, lin 1, sabbalho vcro die. Un ead profu-
sus. ib.pl. monitis rcgom est allocutus./jM 2.pr.cum.
lin 4, nexus, const. lin 5, obt. Nam pr.Td. li» 6, ob-
sidioncm f. iia 7, sancto viro cuni habital()ribuj
reddidit, quas. lin 9, b. P. in e. n. tincad adif ^
binonse quoqiie palr. lin 10 f. ei abl Narniense cl
cl Ausiin. lin ll.et Numanatam. lin 13, Pr. rcddi':
lin 14, in vig ann conf. lin 16, el una Raviniai
cap. lin 17, pra;diclo rcdonavit ?.

A'«m211, lin 1, pcr cjus R, lin 2, Conlincnsis "'.
Consinensis). Un 3, et dum conip div inspir la'
orat dulccd ab eo prolata sanclum viriim conspii

p rent, plures fundore preces, mnlli ex. e. L. in l.n:

^ inis sunt pcrmoti. Un 7, R. jiro aposlolioa benoil
tione suscipienda. lin 10, alio vcro die. Un 1 1, .\- -
brandum /irt 11 et 12, .\giperlum, vel Ilamingum
gastaldum T.

Num 212, lin 1, in Polimartium castrum vonissit,
ipsumque recep. Un 3, eundi undiquc usquc ad Ble-
ram per partes. Un 4, et pcr fi. lin 5 ctindem pontif.
lin 6, viro Ram Gastaldus. ct ririmoaldus missi con-
trad. lin 8, cst papa ift., Rom.T. Tunc omnem popu-
lum. Un 9, persolvcndam. Un 10, actionem, ab cccl
sanctse Dei Genitr. lin 11. licalura Petrum pr.

Num 213, Un 1, dum nimie opp provnnciam W
venn et essel pra^paratus. Un 2, 3 ad munilioneni : .
Un 3, cognila munilione. Un 5. alque universus ;
pulus pr. civ ct utrarumque Pcn. Un 7, sancto \
mis. lin 0, vicedominium suum. Un cad prim suu; ..
idem notariorum. /in 10, ut a munitione ccss (M, poi
a munit c.) ct Ca'scnnalc cast Ravinianis redderet
s. p. lin II, consp pr.Tnominalus papa, Irop. /in

D 14, ad ca qu.T pcnlura erant rcdimenda occ. Quo
eg. in. it. Un 15, beato Petro aposl cum sac cl clcr
siiis conviatoribus n. lin IK, reg ad vesp recodehat.
tin 19, insliluta. .\d cujus pr.Tscnliam occ praeno-
min.-itus. Un 22, bas beali .Ikposl. Un 23, esl aliud si-
cnum, ut s. P. usque in Ticin ur. quo cr. ilurus.
llin 25, de civ Raviniani. Un 26, perlusus I.

Num 214, /(■)) 1, cx har aulom Ravcnnalium urbfl
misorat P. lin 2, primic adnunlians ci, S. a: qul
ingrossi fincs Longob. lin 4, imolus (M, umola)cog
quia pr.Tpeditionem nit fac sancto viro ne illud amb
epislola scripta p. n. s. ei nunt. Quo cognita P. /m
7 ct 8, aud a Ravcnnat urbc exiliens, sed e.rpuncl*
syllahn li ct lcgatur, exicns, u/ in M. fi. Longob in-
gressus, soquipes. /i)i 10 ct 11, vipcs oct mens Jun
(lie ad Padum pcrvonit. /;h 12.miscrat ib., Ticinum
pcrlingens. lin 13, nonara vigilia beati Petri apost
pr. pro celebran(iis s. m. ab basil. lin 15, comp
orationem ;M, oblationem}.

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ZACH.^RIUS.

Num 215, /m3,par suscep et sic in pranominat.i
civitate reg s. (.V, ingressi s.).lin 5, qui ali ooflcm.
lin 7, Ravcnn urbis, qiios primitus Hotincbal, sibi
redonaret, simul et caslrum Cesinate.Qui re.x..

Num 216, liii l,incl fi. R. urb et duas partos tcr-
ritorii castri Cesinae ad. p. lin 3, parteni ejusdem
castri sub obt r. placito constituto. lin 5, ejusdem
castri tertiam parlcm,quam pro pig c. d. lin 6,aut
ipse ro.x. ibid P. eundem sanctum virum convians
deduxit. /irt8 el 9, eum repedare abs. lin 10, quia
jam dicta. ib. Gesinate. tin 11 quod et 1'actum est.

Num 217, lin 1, oper est enim Deus mirabilia,
Ravenn. lin 2, populis. lin ead eos liberans, et sat
sunt frum vin et oleo. Reversus est autem papa in
urbem Romam. lin 4,agens D. den pr.Ap. lin 9,de
h. luce suh. lin 10,Rom sed et Ravennatis,et genti
Longobard./i« 11, Hirprandum nep ejus. q. i. r. r.
inalivoli projecerant de r.lin I3,rel beatissimi pon-
tificis c. lin 14, preces. lin 15, sp. invicem in.p.u.
1. p. q.

Num 218, lin 1, hic papa venerabilis in lat./m 2,
et vitri metallis. lin 3, sed et sacras imagines tam
oratorii. lin 4, porticus d.ubi etiam, ct suam subst
omnem./m 7, et iig.lin 8,per asc quoque sc.//h 10,
or.omno etiam palr./m 11, inv. In ecclesia quoque
sanctorum principum apostol Pelri. lin 12 el 13,
fecit in ecclesia etiam pra;d b. Petri, et om (/« Jl/.
deest el). tin 14, m. arm op. lin 15, adjicicns ei et
m. Fontuanam. lin 16, Pannaria.

iVu»i 219, lin 1, ipsc etiam 20 a. 1. lin 3, fecit et
vestem sub altare boati Petri apostolorum principis
auro textam. /m 4, Domini Dei nostri, orn. tin 8,
eccl lidei su;o sp. lin 9 et 10, scr princ Constant et
pcrgentos apost scdis responsales. //?; 11, juxta p.
(in 12, Artavastum {M, Artaustuni). lin 13,pr;opar.
ib. Arthavastus daret p.q.in r. renianserat urbe p.
imperialibus ar. lin 14, sed post modum pr. c. p.
lin 15 praifatus Constantinus princeps aggrcgans
Orientales exercitus multitud perg C. et eam viri-
liter exp.

Ntim 220, lin 1, Artavasti. lin 2, post lioc vero
requirens apostol sed missos,quos ilj. lini, ad. eis-
que repertis ad. s. eos abs redire apostol./iH5,mas-
sis. /i« 6, normis app juris p. ex eidem beatissimo
pap», sanctaque R. Ec. dir in per poss.

Num 221, tin 1, Karolus Magnns frater Pipini,
fdius Karoli. /in3,seseque cont apostolo in spiritali
bab./in5,f. sp.p.clericatusque jugum./in (vl,atque
ad conf. tin 7, l.xxx. lin 8, .4, situm est finibus. tin
9, finire v. p. e. jurejurando. Eodem temp.

Num 222, lin 1, v. ad Romanam venire urbem
ncgotiat. lin 4, perducere. lin 7, d. professi sunt.

Num 223, lin 1, hujus temp Rathis. lin 3, hoc
aud venerabilis P. lin 5, quantocius ad e. civit pcr-
rexil ipsis, impensisque. lin 6, ab obsidionc. /in 7,
saiuturiap.Deoa.animum ejus ad spiritalc studium
inclinavit.Post aliquantos enim dies i.Rathis r. r.
r. d. dcvotc cum v. lin 10, A, perroxit lim. Il)i ac-
cepla a vcnerabili prailato papa oratione, cloricus
effectus, et monacliino ind.

Num 224, tin 1, thos per eumdem almificum pa-
pam Dominus noster prop. /in 4,in quaopitaphium
paritcr inv (il/, pittacium). lin 5 ipsum caput osso
signilicans Q. S. P. o. h. satisf. lin 6,hujus Rom u.
lin 7, spiritalibus in v.d.hujus nomino consecrala.
lin 9, atquo l)enef. tin |0, dignatus cst II. t. d. cst
Th. lin 11, Cathasancti, (jui ob ven del s. pr. quod
ex h. lin 12, ([uinti) milliario ab h. R. vu.T./i/il4,
dereliriuit.Quod ipse venorabilis papa. lin 16,com-
pensationc iis (M, rocompensatione his) qui in vici-
nio. lin 18,part eniit pretio, etdomtim. lin 20,con-
stru.\it quotiue in ca crat s. abbatis Cyri. tin 22,
Dominic;e rationis dcscr (iV, suhsoripsil).Constituit
eliam aliam. /in3'i,in patrimonio Tusci.T. /in 2'i cl
25,pormanonda tam loca,(]u;o ab amia (.)/,ab anna)
rolicta sunl, quam qu;i' ub Agnthonc primicerio

Pathoi,. CXXYIII.

1066

\ bealoPetro esse vid conc. lin 26, Antherus, ot F.s.
st. juri B. P. quas et domus.

Nitm 225, tin 1, dc omnibus itaquc supcrius ad-
nexis. /m3, st. nulli succ ei. p vcl ali;E (W, alii).
lin 4 ('/ 5, alien ; hic vcn papa (J/, hic focit vestes.c/
mox, optimas).

Num 220, lin I, qui et eleemosyna» u. n. appel-
lantur, de v patr a buccllariis p. ct infirmis por uni-
versas regiones ist. R. urbis constitulis curioso
distribuerentur.Hujus temp c.s.togumenlum./«ft 7,
cadere, quo vir venerabilis tota. lin 8 fuerat. tin 9,
hic pr. pont focit vestes super altare b. Andre.-E
apost et ad b. Petrum nimis optimam.Multa etiam
loca s. lin 11, fecit hic beatissimus papa, ut lin 15.
dicta lin 15, studio quatuor Dialogorum Hbros q.b.
V. G. P. fecerat, de lat. lin 17, ignoiabant. lin 18,
historiam. Hic diiexit clerum suum valde, atque
prosbyteria eis a, in duplum. lin 14, hiijus autem
temporibus. lin 15, vixit. Hic fccit ordinationes 3
n per m. M. presbyt 30. lin 19 et 20, num 85. lin 21,
episc di. (2.

Ex codice Thuano altero.

Num 207, lin 7, absctracta3 sunt. Uji 8, Hortas.P.
lin 11, Spoletini. lin 13, Valensos,scu Pinnenses d.
i. por Ravonnensc t. liti ead ingressi sunt.

Num 208, lin 2, quon et Spoletini cum Rom t.
sod dum isdem. lin 6(3/7,ad inunitioncm./<« 9,prffi
dictus. lin 15, conj ex adhort. lin 17, Spolctina.

Num 209, lin 2.jam fatas 4 civit. lin 4,audaciter
lin 10, suscipientes sext;o lcr. tin 13, factaque ora-
tione atque Sialutatione sibi mutua pcrs.

Num. 210, /in3, elT cessarc ct oa q. p. s. s. s.ser-
vare. lin 10, abstultum, atque N. tin IZi, quos te-
nebat ex d. tin 16, captivis, Leone, Sergio Viclorc,
et Agello consulibus.

Num 211, lin 12, cast;\lidum T.

Num 212, tin 10, sancta; Dci Gen. /inll, ab b.
Potrum pr.
(] Num 213, lin 3, munitionc. lin 7, occurreret. lin
ii, ad eas, qasi perierant red cucurrit,ad cujusob-
viam cucurrit denominatus excellentissimus exar-
chus, ut infra lin 20. /m2l, urbc.Egressi autem de
civit. R. et c. lin 2~, dic. Venit, venit p. n.

iViiw 214, /in /i,quod prffipoditionem mcdilabatur
ad fiendum pr. s. u. tin 7, audacitcr. lin 8, scqui-
pcs. lin II, ad Padum conjunxit./in t2,Ticino con-
jungens. tin 13, pert ad orationis non;o pcr vigil b.
Ap. p. P. celebranda solemnia m.

Num 215, lin 7, abstultas li.

Num 216, lin 1, pra; multa duritia inc. lin 2, dc-
tinebat. lin 2 el 3, Ca^ssini. lin 4, prcvinilo consti-
tuto. lin 10, Cessinate c.

Num 217, lin 1, factum cst. Dcus aulom mir. lin
3, frum et vino. lin 5, cum omni populo Ravcnn ot
Romano. lin 11, quoniam nihil prandium.

A'iim 218, lin 2, vitro. lin 10, patriareh a novor.
lin 12, Siricis. tin 13, pncdiela. /i>i l/i, ad malu-
r. tinas.

Num 2e9, lin 5, Sirica. ib. in roteis. lin 12, Arta-
vastum. lin 13, illic pr.Tdictus Arlavastus. Un 14,
rcmanscral. li)i 15, antefatus.

iVitm 220, lin I, Artavasti. lin 2. post ha;c vero r.

iViim 221, lin I, Carlomanus. /i« 4, apostolico
atque in spiritali h.

A'iim 223, lin 5, quantocius ad eamd perrexit civ.
lin 6 ct 7, ab opprcssionc. lin 8,voluitanimam ojus
ad spiritale studiuminc. lin 9, dcvote cuni u.

iViim 224, lin 4, pitacium. lin 10, dignatus csl./in
25, lam loca quiTo.

Num 225, lin 3, vel ali;c cuil p.

Num 220, lin 2, a buccllariis. lia 3, dcmorantur.
lin 7, qui bcatissimus vir. lin 13, tribularc [).hujus
deni(]uc. lin 17, translatavit cl. //» 18 pcr m. M.
presb. 30.

/ly)ii(/ 1'cniam cx codicc Cavcnsi,

Num 206, lin 3, Polochronio. tin 0, fuerunt.

34

1067

ANASTASII BIBLIOTIIECAUII.

1068

Num2i)l, lin 12, coficm Irasim. lin \'i,t\w coiiliii A
c. i. suljd. Hcalini.

Num 208, liii I, Spololio. lin '.'>, Spoicliiii. liii |0,
Dcus conl.

Niim 209, lin G,conjun.\isset. /m 8,viri in obviam.
lin i2, Terracinen.sium. liii 15, cad grcssus e. i. e.
oIj. dim.

Num 210, lin 2, monitione. lin II, ausimanum.
iin ead humanatem. lin 14,annis. /itt I6,traspadum
cm.

Num 211, liii 5 et 6, in lacrimis sunt. tin '.i c/ 10
commcssurum.

Num 212, lin 2, conjunxisset. /en 6,usque ad praj-
dictam Uler. /i» 7, ramingo, /i« «i'/ Grimualdus.

Num 213, //« 1 , nimio. lin .3, ieciendi et obsidcndi.
lin 6, civilalis, ct utraquc Pcntapolim. lin eiid ob-
servationem. lin 8, muncra. //« 10, Cesinatem ravi-
nianis. lin 17, calorc arcr. lin 19, ad cujusobviam,
Hn 22, nubes it cum. lin 23, regendo. lin 25, civit.
raviniani. /in 28, perit. sumus. "

Num 214, //» I, misit ad pr. liii 4, liimula. lin
cad prwpeditionc veluljant ad ncndum pr. lin 10,
perpulsus. linW, conjunxit ubi.//» 12,Tycino con-
jungcns. lin 34, celcbranda solemnia. lin 35 ct 10,
suliplcta libatione.

Num 215, liii 3, mutuo inviccm. lin 8. urb rodo-
narei finibus sim. e. c. ccsinate.

Nuiu 216, lin 2 t'i 3, CaQsinc. //« 5, (]uarii pro pi-
gnor. ///( 7 el 8, conv. dcd. lin CO, cesinato.

Num 217, lin 3, salur sunl Irumcnto, ct vino./i»
iO el 11, Laiigobardorum q.et ildepr. /in i2projccto
de rcgno Racliis. lin 14 e/ 15, inclinutus in viginti.

Num 218, iin 1, patriarchiaj. /in 6, Laterancnsem,
/in 14, ad mat armarium op. ord.

Num 219, lin 1, librarum. lin 4, ex gemm. lin 5,
orn in rotis. lin 8, ecclcs lidoi sua: sponsionis. Or-
thodoxam Ecclesia; misitConslantinopolitaiia! svno-
dicam. lin 10, respons regiam. lin 12, dimicandum
Agaren. lin 14, remanseranl.

Num 220, /inS.ibidem imperatoris perlurbalione
contigerat.

Num 221, iin 1, Carulomanus. (in 4, habitu fore.
/irt 5, pontifice; et post aliqu. t.

Num 222, lin 1, codem in tem.

Num 223, /in 1, Langoburilorum. lin 4, clero,
optimatibus quantotius. lin 9, dignilalem, devotc
cum.

Num 224, /in (>, omnino salisfactus. lin 14, dere-
liquid. tin 18, pactione emit. lin 19, qua; et domus.
lin 20, quippe in ca. lin 25, tuscia; consl. lin 24,
permanen. tam loca q. a. a. r. quatdam. iin 26,
voc. antius.

Num 226, lin 1, alim s. quaj. /in 13, tribulare./t»
17 et 18, per corum illuminavit leclionem bysl. Et
cess.

iNOT.E VARIURLM.

BENCINL

Num 206, liuca 1. — Zachurius. Post interpoii-
tificium dierum solummodo qiiatuor ab obitu Gre-
gorii III, pontifex electus est Zacharia.s : prima sci-
licct dic qua proceres dc electione simul tractaturi
in patriarchio Lateranensi coierunt. Nam Iribus
prioribus diebus justa defuncto pontilici persolve-

Fiancis jam dudum inicranl pontifices Gregorius 11
pt III, eaque renovaverat Zacnarias; qui anno 7^6,
cuin Pippinus cum consuluissct utrum fraterdignior
rcgio fastigio illi viderctur, isne qui.otio langucns,
nhil ad communem populoriim utilitatem airorrel,
an tiui dies noctcsciue de regni salute atque cuslodia
cogitarct, respondit omnino se existimare regem
illum eligcndum.qui rogni commodo ct incoluiiiitati

bantur, ncc dc electionc agitari consilia polcrant. p populorum scrviret; rogalusque dccretum inlerpo-
Festinata h£EC et pacillca electio, cum ex meritis ^ suil,utPippinum ronemsubstituercnt.ItaUerliniani

pacil
Zacharias, tum indc profccla eliam vidclur quod
dcpressa cssct exarchorum tyrannis, quippe Italica
militia ha;rctico impcrutori Looni miniiiin obtcm-
peraverat, et a Copronymo palam descivit.

Num 208, linea 7. — Gontra ducalum lUvnaiiuni.
Roma, cjusquc ducatus,aGr;ucis ad Romanum pon-
tiliccm propter bacreticulia Looiiis edicta, populis
detrectantibus obedientiam haTCtico impcratori,
facilc pcrvenit.Porro ducatus l{omanus,dc quo cre-
bra fit menlio in suporioribus geslis.et cujus rceto-
ros ah imperatoribus deligcbantur, constabat cx
urbcRomana cum castcllis,oppidis ct vinculisctiam
in Tuseiaj partibus. Erant autcm Portus, Centum-
ccIIoD Cajre, Bleda, Maturanam, Surium, Nopot,Ca-
stellum Gallesii, Orta Polimartium.Amcria, Tudcr,
Perusia, Narnia et Olriculi. In Latio autcm erant
Signia, Anagnia, Forentinum, Alalrium,Patricum,

PP'- <.

Annales, ad ann 740, de rcgno in Pippinuin confc-
rondo Hurchardum ot Fulradum missosogisso prn-
diint : II BurchardusNVitzchurgonsis episcopus el Fol-
radus capellanus missi fuerunt ad Zachariani paj.am
intorrogando do regibus in Francia,qui,illis toiiipo-
ribus, non habcnlos regalom potostatcm, si bone
fiiisset, an non. Et Zacharias papa mandavil Pip-
pino ut melius esset illum rcgem vocari qui pote-
statom habcrot.quam illum qui sino rogali potostalo
manebal, ut non conturbareturordo.Por auctorita-
tem ergo apostolicam jussit Pippinum regem fieri.»
Et ad ann 750," Pippinus secundum morein Fnm-
corum electus est ad rogcm.et unclus per manum
sancta; mcmor. arehicpiscopi Bonifacii, el elevatus
a Francis in regno,in Suessionis civitatc.Hidcricus
vero,qui falso rex vocabatur, tnnsuratus cst, el in
Silhiu monasterium missus. >• Ha>c paritor Fredc-

Frusino, ac Tibur. Ilunc ducatum sub Gregorio 11 garii conlinuator ail ann 751 scripsil : •■ Etquievit
ad arbitrium Romana; sodis fuissc, vel ex eo cons- D terra a pra>liis. Quo tcmporc una cum consilio cl

tat, quod Romanus cxcrcitus, ipso imporante pon
tifico, scdiliosos, ac Tibcrium tyrannum cnmprcs-
serit, cocgeritquc Luitpranduin ea loca rostitiiere
quoein hoc ducatu usurnavorat.lgituratemporihus
Grogorii 11 et successoribus cIariorasuprcm;e lom-
poralis dominationis indicia occurrunt.

Num 213, linea 5. — Joan. archicp. Eccl. Ilnvcn.
Prodit .-Vgnellus in Vita Joannis qucmadmodum per
proditionem capla fucrita regeLangobardorumRa-
venna.Rcticcnt autem beneficia aZacharia pontilice
Ravonnatibus collata, qua; hic describit Anastasius.
Confer. Agnellum, pag. 170.

Num 217, linca 15. — Inita pacc. Zacharias pro
morc supivmnrum principum.paoom iniit cum Ra-
chi, qui post nbitum Luitprandi regis suscoporat
Langibardioiim iniporium.

Num 221, linea 1. — Carolomaunu.i. Is erat Pip-
nini fratcr, ftoibo lilii Caroli Marlelli. Fccdera cum

consonsu omnium Francorum missarclationo asode
apostolica auctoritate percepta, pr.^cclarusPippinus
cloctione tntius Francia; in sedom rcgni cum conse-
cratione cpiscoporum el subjectione principnm.una
eum regina Bertradona,ul antiquitusordo dcposcil,
sublimatur in rcgno." Et .\nimles a Pitha;o eaiti sio
habcnt : << Septingentesimo quinquagesimo sccundo
anno ac incarnatione Domini, Zacbarias papa ez
auctoritatc bcati Pclri apostoli, mandat populo
Francorum ut Pippinus. qui potostatc regia utcba-
tur.nominis quoque dignitate frucretur. llaque Hil-
dericus rex, qui ullimus Mcrovingorum Francis im-
pcravit, depositus, el in monasterium niissus csU
Pippinus vcro in civitate SuessionumasanctoBoni-
fario arobiopiscnno unctus, regni honorc subli-
niatus est. » Carolnvingnrum rogi.a" stirpis opocba
ab ann 752 uuspican<la, ut pluribus ad eumdom
ann probat in Critica card Baronii Antoniue Pagius,

1069

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ZAGHARIAS.

1070

BIMI ET LABBEI.
Num. 206, linea 1. — Zacharins. Anno

il. .5

Decembris, qui erat octavus post obitum Gregorii,
Zacharias summo omnium consensu creatus est
pontifex.S('di7 amnos 10, etc. Supra assignatum nu-
merum annorum et mensium dies deccm scdisse
ex initio et fme pontificatus recte colloquitur.

CENNI.

NOT.E CHRONOLOCIC.E.

Sedis apostolicaj patrimonia vindicari a summis
pontificibus debent, lU7n jure palrimonii, lU aiehat
prxsul optime de cadcm meritus ^Blanchin., Anast.
Nuin. 34. ad S.Sijlvcst.),tum alio potiori divinis e legi-
bus emanante, quo rcs Deo sacrx pcr sumnium saccr-
dotem procurandx, possidendx, rclincndw, ct vindi-
candx, et repetcndx sunl a sacrilcgis usurputorihus,

X sedisse annos 10, menses 3, dies 13, ipsis diebus
tum ordinationis, tum mortis inclusis.

Ho?c cum ila sint, nullo pacto audicndum est
Pagio, qui privala aucloritate vult sanctum Zacha-
riam ordinalum esse die 30 Novembris sancto An-
drea; sacra. Ut enim prffiteream qua? de Dominicis
diebus ordinationi debitis sffipe alibi, fortasse ad
nauseam, disputavi, et in sequenti nota memoria
repetam necesse erit; quanam ratione inler 28 et
30 quatriduum inseritur? Equidem non modo id
mente, at ne cogilatione quidem ampleclor. Quan-
quam enim negino,quem unum sequi oportuit in
Gregorii sede stabilienda, in summam contulerit
diem depositionis, quod Pagio videtur novum,cum
sit solemne omnium codd. et Catalogorum : inde
quidom licebit.propter angustias quffi nossffipiunt,
numerare inlerponlili. 111111. Al i[ua; aliunde major
diflicultas emergit.quinam ^i]|..rabitur? Electiones
scilicet Romanorum pimlilicum non ficbant nisi

facii III constituto.tum cx laudabili Romana; Eccle-
siro consuetudine ; quare nisi quis velit pessumire
monumcnta veterum, Romanos Ordines, ac librum
Diurnum pontificum, die 3U Novembris factam ad
summum dicet eloctioncm. lianc vero qui cum or-
dinationc conjungeret, quasi clectus mittcretur in
patriarchium Lalerancnse, ut moris erat, indeque
pernicissimc ad Vaticanum advolaretur, ea^tcraque
omnia fierent qua; Ordo et Diurnus docent, non
satis nosse antiquos ritus videretur. Etenim per
hffic tempora EvOfjoviuucis prcecedebat consecratio-
nem, ficbatque statim post electionem : quod ne
gratis rissor.im.ipse Anaslasiusdesucccssore sancti
tIi; ■ ■ ' '

Zachan.i
sancl.e Miiii.r
sincera mcnti'
Salvatoris, qu.i
verunt, ct exin.

quoties occupentur. Hinc est quod 6i duo pontificcs t> tertio depositionis die, tum ox alias laudato Boni

maximi, quorum primi adhuc interpontilicum, al- *■--■■ '" 1:»-!- *-— -- i~..,i..i,:i: ii„ ^„„1.,

terius primordia, sedes et mors, examiuanda re-
stant, nempe Gregorius III et Zacharias, uterque
innoccntia morum et vitaj sanctitate celebris,ille vi
armorum, hic agendo, civitates Ameriam, Hortam,
Polimartium ct Blcrain, a rege Langobardorum
Luitprando sancts sedi ablatas,rccipere eonati sunt.
Eas Gregorius amiserat, quod intra Urbis mcEuia
Trasamundum Spoleti ducem a Luitprandi furore
protexerat. Cumque auctis illius viribus Romano
milite,utducaturasuum et Ecclesic-ecivitafesadipisci
facilius posset,f'ocdifragum cxpertus essct,ad (jaro-
lum Martellum Francia; subregulum,ut vocat,lega-
tione bis adornata auxilium petiit,ut Ecclesia; jura
suis illiusque armis assererct. Interim Caroliis
paucosque post dies sanctus Gregorius moriuntur.
Sed quod a Deo optimo maximo optandum erat,
Gregorio Zacharias, Pippinus Carolo statim succe-
dunt,hic armorum gloria,ille rebus gerendissingu-
laris.Pippinus siquidem post annos aliquot sancta;

sedis patrimonia undique propagavit;Zacharias vero
vix ad Petri sedem evectus cum Longobardorum rc-

geperlegatosde urbium rostitutione agit,acreddere

pollicentem Romano adjuvat milite adversus fcedi-

fragum Trasimundum : promissis vero non stantem

impiger atque interpidus adit castrametanum in

Spoleti finibus,nec Romam revcrtitur, nisi reddilis

patrimoniis multo antea ereptis, simulque civitati-

bus quatuor ante biennium ablatis quarum ipse per

se iniit possessionem,deinde Romam est ingressus,

ubi sacns dans operam Christo Ecclesia; vindici re-

pendit gratias.Facta h.-ec sunt ab utroque pontifice

intra triennium, ut videre est per me digosta in

Chronologia CKsarca pontificia; nisi quis malit in

Diaconi et Francicorum ambages ingredi, undc ne

Pagio quidem tant.-c cruditionis viro datum fuit

emergere : ne enim dicat plus a;quo a meoinstituto

divagari, ad rationem temporum venio. Mortuo

ns (num.2i7),clecto in bcisilica

] rr.esepc : « Quem omnes, inquit,

inii l.iinlis prcX'Coniis in basilicam

a|i|:.ll:.i 111- Conslantiniana,deporta-

iniii- vi.|i.'runt ct in patriarchium

r, juxta morem intromiserunt. n Et clarius in Valen-

'-' tino (num. 455) pariter electo in basilica sancta;

Maria; : « Deindo condignis gloria; laudibus et ho-

noris amplitudine ad Lateranense patriarchium ab

ipsis deQuctus,et in pontificali est positus throno.»

Conseeratio enim fiebatalia dl.' n.'n!pe Dominica),

cujus adventus exspeclabadii |im I l.i.iam inthroni-

zationem, eodem .\nastasin ii i.l. ;.i ;. -..;:« Ejusque

consccrationisdie serenojam iUusconlo,eum lumine

jam dictum antisfitem ad beati Petri aposfolorum

Prineipis ecclesiam omnes pariter Romani a palatio

deducentes, eum, majestate divlna auxilianfc, in

alfo throno summum consecraverc pontificem. >>

Inthronizatio igitur die ipsa elcctionis fiebal in

palriarchioL;ilei'anensi;dcinde alia dio (haud dubic

l)oininica) lieb:il i-nnseerafio in basilica saucti PiHri:

el hiiic numcrari incipiebat cctas consecrafi ; nam

tempus quo crat tantuni electus ufcunque inthroni-

zatus ad interponfificium perfinebat ; ac proindc

Pagius, qui h.-cc rccte docuil ad an. Chr. 67,contra-

igitur sancto Gregorio III, ut in cjus notis dictum D ria nunc doctrina primam destruit,

iuit,die 2H Novembris,(iua in Marfyrologiis colitur,

Sonlilicatus ccssavit quatridui, ut rccto vulgatus et
uo codd. Frehcriani, Cavensis et Ambrosianus
quartus,non dics octo,ut in nonnullis codd. ct Ca-
talogis legitur, roliquis omnibus pr.iiserfim Colber-
tinis, septimo excopto, interpontilicium silentibus.
Itaque au emorfuali 28 Novembris,qu.nppcrtinet ad
Gregorii scdem, diebus qucatuor numcratis dics
offenditur 3 Deccmbris, qu.c, ut \ liftera Dom.
ostendit, anno 741 in Dominicam incidebal ac
proinde ordinafioni Zachari.-c tribuenda est. Sedit
autem Zacharias annos 10, menses 3, dics 13, ut
recte habentCatalogus Luconsis ct cod.Frehcrianus
secundus, uno plus die cmfcris.unoque plus mense
Catalogis duobus Colbertinis pcrperani nnmeranti-
bus. .\b cmnrtuali enim die 75 Marfii aii. 7.V2. qua
depnsitum Zachariaiii Anasl.isius testafur,cui Mar-
tyrologiu lidem faciunt, palam est hunc pontilicem

Ita vindicafa ordinafione sancti Zacharia; suaeque
diei rcddita,ut par erat ; nam qui ponlifexlntcram-
nenscm cpiscopum ordinans dic Dominico, ansam
dedit maximo antiquifafis ponfificicT; asscrtori, ut
ipsos episcopos non ordinari, pr,Tferquain diebus
Dominicis, ■aHinnnrai {Dlaricliin.Anasttis.,Nnm 2, ad
S. Linuin),ei\m minime consecratum cssc dio Domi-
nico ne cogifari (luidem debet; vindioata, inquam,
Zachari.-c ordinafioue, neccsse cst novissinium cjus
annurn duplici insigncm eventu,damnabili silentio,
non pra'ferire.Aiinuin ifaque sancfi pontilieis emor-
tualcin mcmiirabilem rcdiliinf linis exarehafus ila-
venna;,et Caiv.lovingiorum rcgum initiuin, (pii fam
bene dc apostolica scdo sunt mcriti. E.xarchafus
l)eriodus,qu.i; annos eireitcr I8'i compivhendif, ab
anno vidclicet 567, cum Longinns palricius in Ifa-
liam venif, ad 8.53, cuin Eufychiu- patrieius Con-
stantinopolim profcctus est, dcfecit circu monsein

1071

ANASTASn BIBLIOTllECAUIl.

1072

Juliimi |ii;oilicli unni 701 , iiunndu Ahistiil[)hu!i icx
L;iii;:Nli;iriloruiii Uiivrtiniam ccpit, ut cruiliti; obser-
v;i L bachinius iii Agnelluii) {P.2, iiil V.Maiiri Srliism.),
ulji prorurt ejus chartam datam in palatio Uavenna;
(jiitirlii (/('i,' mensis .liilii, fclicilssimi reijninoslrilerlio,
per indirliimcm iv; quarc cxarchi exacti Italia sunt
iiono circiter iiionpc antc obitum sancti Zachariaj.
Carolovingiorum autem priiicipium cum ipso cmor-
tuali pontilicis mense Martio illigat Pagius; qui ad
an. 752, a num. I ad 11 mnlta cruditione hanc
epochem stabilit. Nil autem ad annum quod attinct
argumentis cst opus, nam annales Francorum ha-
bemus testes. En ex Fuldensibus Pithceanis verba
ipsa : II DccLii Zacharias papa ex auctoritatc sancli
Potri apostoli maudat populo Francoruin,ut Pip|)i-
nus,qui iiotcslati^ rcgia ul.rbntur,noniiiiis quoquedi-
giiitatc l'ruerctui'.jla Hyldricus i'nx,qui ullimusMc-
rovingofum Francis in)pcravit,depositusctin mona-
sterium missns cst. Pippinus vcro in (uvitatc Sucs-
sionum a sanclo Uonilacio archicpiscopo in regcm
unctus rcgni honore sublimatus est.» Ita Ucrtiniani,
qui hoc anno silent,ad an.~54 : " Stcphanus.aiunt,
confirmavit Pipinum unctionc sancta, ct cum eo
inunxit duos filios cjus Carolum et Carlomannum.»
Quare si confirmavit, anlea igitur inauguratus l'uo-
rat.Scd videndus hac dc rc Pagius laudato loco,ubi
contra Gointium et Mabillonium disertissime com-
probat Pipini cpochem,et exauctorationera Hyldrici
seu Childerici lU Mcrovingiorum novissimi.

CI.4C0NII.
Num. 206, linea {. — Zacharias, Polychronii
Pontinii lilius, Siberena; Magna Gra!cia;, nunc Ca-
labria; dict;B,urbc natus.canonicus regularis,deiiidc
monachus sancti Benedicti,mox S. 11. E. presbytcr
cardinalis a Grcgorio 111 papa lactus impcratore
Constanlino Copronymo .\ugusto h.-crotico impiis-
simo iconomacho, XV papa rcgnicola, sedit annos
10, mcnses 3, dies I 'i : creatus Cal. Dcccmbris,
consecratus 3 Nonas cjusdcm nicnsis anno74l, in-
ter optimos pontilices ct sanctos aanumeraUir.

TiiOM.E ACETI ADNOTATIO.

Num 20G, linca L — Natione Grarus. Tamctsi
cnnveniant scriptores Zachari.im cx Magna Grfficia
fuisse qua; nunc Calabria cst, disscntiunt tamen de
loco ; r[uidam. cnim patriam non indicant, quidam
Sybari ascribunt,ut Ciaconius et Forracius.Verum-
tamen cx Sibcrena civitate fuit hic pontifex, vulgo
sancla Sevcrina,ut constans tradilio est, et ox Brc-
viario Canonicorum Lateranensium apparet,ubi sic
Icgitur : Znehnrias Sibercnx urhc Calabrix nalus.
Vide Uarr.cum notis.

PAGII.

Num. 207, linea 1. — Hic invenit toiam Italiiim
lurbatam. Sanctus ponlifex invenil tntam Italiam
Longobardorum armis turbatam, et Luitnrandum
eorum rcgcm ad bellum contraUomanumducatum,
cui ,jam quatuorcivilatcs eripucrat,nempc Hortam,
Polimar;ium,.\meriam et B!edam,sc pra;paranlem ;
quare," missa lcg;itioncapiidjamdictum Longobar-
aorura regcm (vcrba sunt Anaslasii). salularia illi
pra;licavit; cujus sancti viri admonitionibnsincli-
natup.pra;nominatas qualuor,quas ducatu Uomano
abstuleral civitatcs, rcdderc [iromisit. ■> Sed cum
inlcrca pr.cdic!as qu;ituor civitatcs rcx Luitprandus
non leslilui^rot.Zacliariascum !nteramn.T in dilione
Spoletinasodenlemconvonicniium cxisliniavit anno
septingeiilesimoquadr.agesimosocundii.Uauniverso
Romano prosequcnte clero.urbc egrcssus, illuc iter
intendit. Id postquam rox arcepit, liumanilatc sc
vinci haiid passus,legatum ei obviam,qui Narnium
usquc dcduccrel, misit, ubi duccs et milites pleri-
que eum e.xceperunl. Intcramnam appropinquanti
rexcum reliquo oplimatum ac mililum agniino nc-
ciirrit ; aliquot cumeospatiajucundissiiuosermonc
illuto conlecit, et ud palutiuai ci paratum dimisit.

A rostridie, cum itcrum ad colloqium processissonl,
sanctus pontifcx ita legis animum demulsit, ut ei
qu.Tcur.qiic pii:=^tul;ibat indulserit, el ;;ra'(//'(7'(,< qwi-
tiwr civitalc5,iiuas ipse ante biennium pcr obscssionem
furtani pro prxdicto Trusimunilo iluce Spolclino (id
cst occasione ipsius) abstulerat, cidcm sancto cum
eorum hubitntionibus redonaverit tiro. Quus ct pcr
donalionem confirmavit,\x\i\\i\l idein Anastasius, qui
addit regein ultro pontilici rcstituisse Sabinonsc pa-
trimonium, trigiiita ante annos Ilomana; Ecclesia;
ereptum, alquc insuper Narniensem.Anconitatum,
Auximanum patrimonia et Vallem agri Surini.qui-
vocatur Magna. per donationis titulum ipsi boato
Petro apostolorum principi reconcessise, ot piirem
cum ducatu Uomano ipsuni regem,in viginti annos
cnnrirmasso. Sod ct captivos omnes quos tenebat
[iiwdicto pontilici rcdonasse. Tandem qiiatuor ci-
vilates redditas et ponlilicem Uumam regressum
osse.

n Num 213, linea 1. — Dum nimium opprimeret
prxdiclus rex provinciam Uavcnnatium. Auno posteu
septingenlcsiuioquadragesiinolertio.ideniLuitpran-
ilusrcxexarchartumliavenna;sibisubjicere tentavit,
soscque ad Uavonnam obsidendam parabat. Quarc
pontifex, Eulychii exarchi et Joannia archiepiscopi
R;ivennateiisis rogatu, ad oam urbcin se contulit,
Uomana urbe Stcphano patricio el duci ad cuber-
nandum rclicta.Antequam Uoma discedprel,lcgat08
ciini luuncribus ad Luitptandum misit,obseerans ut
apropositorecedoreletCastrumCosennatenseRaven-
natibus reddoret.Sed cum nihil obtinere potuissel,
Havennam V(;nit, ubi UsDvcnnatenses, profusis la-
crymis, eum susceperunt, clamantes et dicentes :
11 Venit,vcnit Palcr nostcr, qui suas reliquit oves,el
ad nos perdilos liborandnsoccurril."Ex eadeni urbo
misit ad rcgcm Ste|)hanum presbyterum,<'t .\mbro-
sium primicerium,ul ei suum advcntnm nuntiaiont,
ipseque lines Longobardorum ingressus, sequifws

p faclus ost suis missis.quos dictus rex suscinere no-

^ luit. Scd cum pontifex die vicesima octava Jiinii ad
Padum convenisset, rcx ad eum suscipienduni opti-
matcs suos misit, cum quibus Ticinum.nbi rex rc-
sidcbat, pervenil.Ad eum rcx foras muros civitatis
acccssit,indeprovigiliaruni bcati aposlolorum prin-
cipis Petri celebrandis missarum snlomniis,in basi-
licam ejus,qu.Te vocalur adCcclum Aurcum,|)errcxil,
el post,expleta libatione.oamdcm urliora ingrcssus
pst. Pnstero die pro ipsius principis apnstnlorum
Natali celebrando invitatus Zacharias ponlifex.niis-
sarum solcmnia celebravit, ibiquc mutuo inviccm
pariter suscepcrunt cibum. Scquenti die, rcx eum
ad palcatium suum invitavit, a quo honorilice sus-
ccptus, ouni obsccravit ne ampiius Uavonnatium
provinciam npnrinicrel, sod ablatas civitates rcdo-
naret cum liniuus, simul et castrum l":cscnnatenso.
Cui rex,licet gravato.id se faclurum re^pondil. De-
scendenlem indeusfjuead Padum prosecutum dimi-
sit, datis ex primonbus suis.qui Ravonnatium loca

D imprimisquc Cesennam adderet. Quibus iocis rc-
ceplis.ponlifex Urlioni ropetiit.ac pratiis Deo actis,
denuo Natab; principum apnslnlorum Potri ct Pauii
colobravit. Uicc omnia cnnslapt ex .\nastasio. Ex
qiiibus Marca. lib. iii do Cnncordia. rap. II. num.
5, cnncludit non posseii<iui<iius dcnuinslrari,reten-
tam h.ac tempostaie a summis pontificibus iniperii
curam, ol imporatorios magistralu.s UaVonn.T; ct
Rom.i; rebus administrandis pr.-Dfuisso, ita ut spcs
omnis ronsorvand.T Itaii.T' in sunima pontilicis
dignitate coliocala esset. Ex his vide, inquit Ba-
ronius, ad annum 743. quam injusta' sint
quorelaj Orionlalium dc Romano pontilicc. quod
exucrit Occidentaii impcrio Orientales impera-
toros.

Nnm 2tO, linoa 7. — Hic henliisinius ju.rta rilum
eerl. Zacharias pnntifcx dictns. iiixta ritum occie-
siasticuiu lidei su.t; sponsinnis orthodox.Tsynodicam
ecclesias CoastantiDopoIitons anno septingeDtcsimo

1073

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ZACHARIAS.

1074

quadragesimo secundo misit, aliamque suggestio- A Num 226^ linea 1. — Hic bealisiimus papa, etc

nempnr Responpales suos Constantlno imperatori ; ^ > ■ >•' ^^- '

sedhiintrapalatiumregicE urbisinvenerunt Artabas-

dum iinasorem rebcllem. Postquam vero tam Ar-

tabasdo quam filiis ejus eruti Cuerunt oculi, Con-

stantinusCopronymuslicethcBreticus,requirensmis-

sumapostolicaiscdiseum Romam dimisit, (c et juxta

quod beatissimus pontifex Zacharias postulaverat,

donationem in scriptis de duabusmassis.quccNym-

phas et Nornias appellantur, juris existentibus rei-

publici-e, eidem sanclissimo papae, sanclfeque Ro-

mance EcclesifEjjure perpetuo direxit possidcndas,»

inquit Anastasius, qu.-e donaliocontingit an 743, ut

Artabasdi deposiio demonstrat. Porro massa idem

est ac mansun, vel ?//aK«rt,dcsignatqiie certam agri

portionem, ut explicat Ducangius in Glossario me-

dia: et infima? Lalinatis, in vocibus Mansus et

fllrtsxa.Exquo Baronii annntator observat evidentcr

patere Gregoriumll iuiperii jugum non excussissc

Zachariam libros Dialogorum S. Gregorii Magni e
Lalinoin GrajcumtranstulissetraduntAnastasiusBi-
bliotliecarius, in ejus Vita, Photius, Godice 2.52, et
Joannes Diaconus, lib. iv, cap. 75 Vitae ejusdem
sancti Gregorii, ubi scribit : " Quos libros (scilicet
Di'iloijorum) Zucharias sancta; Romauie Ecclesiffi
episcopus, GrECO Latinoquc sermone dootissimus,
temporibus Constantini imperatoris, post annos
fernie centum septuaginta quinquoifquindecimad
minus annos plus numerat Joanncs Diaconus) « in
Gr.-ecam linguam convertens,Oi'ientalibus Ecclesiis
divulgavit, quamvis astuta Grfficorum perversitas
in cornmemoratione Spiritus sancti a Patre proce-
dentis nomen Filii suaptim radensahstulerit.»Narn
cum libro ii Dialogorum, cap. ult. scriptum reli-
quisset Gregorius': « Cum enim constet.quia Para-
cletus Spiritus a Patre semper procedat et Filio. »
in vulgato Zacharia3 conlextu GrEeco legitur:«Aper-

hec consequenter Lconcra'' Isaurum anathcmate p te igitur patet quod Paracletus Spirilus a Patrc
peiculisse;Zacharias enim cum Constantino,Lconc procedit, et in Filio permanet.
patre deteriori,commercium aliquod non habuisset,
si hic a decessorc suo excommunicatus, et tributo-
rum solutione multatus fuisset.

Num 221, linea 1. — IJujus lemporibus, clc. Anno
septingentesimo quadragesimo septimo Caroloman-
num majoremdomus Francii-c, devotionis causa,
<c regnum una cum filio suo DrogoneinmanibusGer-
mani sui Pippini commisisse.et ad limina beatorum
apostolorum Petri et Pauli Romaminmonachorum
ordinatione » perseveraturum advenisse, testatur
continuator Fredegarii, cui suffragantur annalista
Metensis, Nazarianus, Pctavianus Masciacensis et
auctor Chronici San-Dionysiani.Eadem refert Ana-
stasius,clericatu3no;iiine inonasticum statum intel-
ligens.quo sensu passim alibi hocvocabulumusur-
patur. Ex quo corrigendi illi qui Carolomannum
primo Cassinum adiisse, ibique monachum factum
afllrmant; nam Ilerkemperlus scribit eum Romam p
adiissc et a Zacharia papa factum essemonachum,
indequeCassinum/)(win//i/!w«/iimtt'»ipo)7\sprofectum
esse. Eo autem intermedio tempore in monle Soracla
monaslerium ia honorem sancti Silvestri oedificavil,
uhi quondam, tcmpore persecutionis, qiuv sub Con-
stantino facta est latuisse jerlur, ut scribit Eginhar-
dus in annalibus ad annum 746. Eadem refert hic
in Vila Caroli Magni, cap 2, et cx eo AdrevalJus,
in lili de Miraculis sancti Benedicti, cap 14, qui
addit inultos nobiles ex Francia Romam, ad vota
solvenda commeantes,et otium quo maxime delec-
tabalur in monasterio Soractis montis interrum-
pentes, eum inutare locum compulissc. Ex quibus
sequitur Carolomaiinum ab ipso papa Zacharia
Rom;e monachico habitu indulum fuisse.

Num 2:^3, linca 9. — liatcliis rex, rclinquens re-
f/alcm difjnitntcm. Racliis Longobardorum rcxnulla
habita ratione pacis vicennalis.quam cum Roniano
pontilicu sancivcrat.Pentapolitanam invasit provin-

SOMMIER.

Num 210, linea 5. — Pnedictas qualuor civita-
tes, etc.Expresse notat bistoricus pontilici c.^:-.' rcd-
ditas civitates cum habitatoribus. Quo:! pnU^clo
aliud indicat quam dominium utile,quidi]uid autu-
ment rccentiores, contendentes quod pontifcx Ro-
manus per ea tempora nullum jusregium.seusum-
ma3 potestatis exercebat, eodemsemper apud impe-
ratores permanente. Animadverti ab iis tamen dc-
bebat quod non impcratori ullive ex administris
ejus rex Langobardup civitates,et ad easpertincntia
Inca, necnon captivos belli temiMre factos, in Ro-
mano ducatu restituit;sed pontilici taulum etapo-
stolicaisedi factaestrcstilalin, .■adiMnquo ratihabita
conlirmataquepersolcinn.iiid.in;i!iiMiemantealtare
subscriptam a rege.qui rani <h- allari sumpsit,ctin
altari itorumpostsubscriptioaemcollooavit.Perinde
est de possessione quam unus pontifex iniit, non
alius quocunque pacto ab imperatore dependens.

Num 121, linea 1. — Carolomannus . fdius Caroli
Francorum regis.} sim pridem erat, cum majores do-
mus Franciffi summa:ii rerum sibi arrogaverant,ni-
hilque reliqui factum erat, prrcter nomen regium,
desccndcntibus a Magno Clorloveo. At Pippinus.co-
gnomentoBrevis.maj innniliniinovissimuSjdemum
aliquando opus ina-nnin aj,;re3sus est, ut nempc
dignitatem.tiliiluni (1 jn-^ iv-iiimsibi ascisceret. Id
consilium ii( .■\--: ipa ivl iir.lirmumquo at([ue ratum
cvcntum rrdil' i- ,ni:.!|,.xit quod, jir.eter assensum
rcgni proccnini.inrrss.^ erat auctoritate apostolic.-c
sedis illum astruere, ne subdit.^e gcntesmutaro suo
arbitratu reges sesc posse arbitrariuiiur:<c Eginhar-
dus, in Annalibus, ait Marca (Marc, llisp. I. ili,
c. 4),nc populi permissassuo arbitrio piiteiitregum
mutationes,sedi3 apostolica^ aucliu-itatem adjungit;
huic vero consensumprocerum.et utriusque scriem

ciain, ferro et ignc omnia vastans, Perusiam obsi- D continuam reguni, quorum socordia et iiiertia, fuc-

rat exitialis reipublic;E Chrislianac. »

Occasio valde opportuna sc oiferebat ;ul dcnicrcu-
dum sanctco sedis studium reluis Pippini.qui iinus
Laiigoliardos opprimere ac religionem undequiuiuo
periclitanten)suslinercpotuissel.Nuperriiiius:iuclor
obsrrvat Pippinum ossn usum sancti archiepiscopi
Roiiifacii upcra ad rcm gcrendam, lcnlaudumque
auimiim Zachariic quisnam futurus essel in re (P.
Daniel.. Ilist. dc France. in /'(>/;)>( i).Eaquo proptcr
ad pontilicem niisisse euuidem Bonilacium e suis
prcsbyteris unum,ut eiiiii coiisuleretdcvariis rebus
ad suiim niinisterium perliiienliluis, eique praj cie-
teris ha-c scripsissc:« Patcrnm pictatis veslr.-c san-
clitatem snbnixis precibus obsecro,ulhunc presby-
terum meum clenienler suscipiatis; habet enim se-^
cr.ila i|iia-.liim mi'a (Hiic soli pietali vesliM- prnlileri
il.licl. qu.^Bilain quidcm viva voce dicens . . . mihi-
que[iaternitatis vcslrio reaponsum, ct consilium ox

dione cinxit. Quod audicns Zacharias papa,assuin-
ptis quibusdam ex suo clero, divina spc frelus, ad
eamdcm pervenit civitalom, ciimquc muncribus et
precibusplacatumad solvendam obsidionem addu-
xit;i]uin et sacris exhorlationibus. lanluiii i]isi s.iicu-
laris vil;e indidit faslidinm, iil. iilidiratii rcgno cuni
uxore Thesia el lilia Rattruda.vitamreligiosam sub
regula s.ancti Benedicti professus sit: ille in Cassi-
nensi monastcrio ; ist;e in nionasterio puellarum
quod iion procul a Cassino construxere etdotavcre,
ut constat cx Anastasio, in Vita Zachari.^p, Lconc
Ostiensi, in Chronico Cassinensi, cap H,el Sigebcr-
lo, in Chronico, ubi testatur Rachin nuntium s.^c-
culo misisse anno Christi so|)tingcntesimo quadra-
gesimn nono, (juem annum cliam cxhih.U ninna-
cliiis Nonaiilulanus aiionyimis, in Vila M-un-li .\n-
selmi alibalis Nonantulani in Italia |iriiiii, .'i|iiii|
Mabillonium, Sacc. iv Bencdict., parl i.

1073

ANASTASII BIBLIOTHECAUII.

107C

auctoritatc sancti Petri apostolircproDEentarcdcbct,
ut his omnibus auditis et consideratis, si (lua; sint
quc-e vobis placcant,lacorc Deo auxiliantestudeara. »
{In Vit. Bonif., 1. ii, c. 'J). Pontinccm verc orc tenus
respondissc de secretis his rebus Bonifacii presijy-
tero.cvciitum auteni declarassc quod responsio Pip-
piui consilio favobat. » Intcrea, » inquit Zacharias
(ep. 12, ailBonif.), " prffidiclus luus geruius Lul
cum c;eteris suis comilibus qux injuncta fueranta
tua sancUi fraternitale, lam in vcrbo quam inscri-
pto, omnia liijuidius suggorentes, innotuerunt, de
quibus lani m verl)i) quam in scripto rcsponsum
dantes tu;c rcmisimus fraternitati. »

Et revcra, ut cx Chron. a Pilha-o cdit., cx .Annal.
Fuldens., ct cx Annal. I.oisel., discimus, res ita se
habuit:<t liurchardus Wirccburgensis episc. et Ful-
radus capellanus missi sunt a Pippino Romam ad
Zachariampapamutconsulerentpontificomdecausa
regum, qui fuerunt illo tempore in Francia.qui no-
mcn lantum regis, scd nullam potcstatem rcgiam
habcbanl.quK tolaapud majoremdomus habcbatur.
Orat ergo sibi deceriii quis eorum justerex debcat
dici ct csse, is qui securus domi scdeat.aii ille qui
curam totius regnietomnium nogotiorummolestias
suffcrat. Pcr quos dictus pontifex mandavit mclius
esse illum vocari rcgom apudquemsummapotcstas
consisteret^dataquo auctoritate suaJussitPippinum
rogem constitui. Secundum Homani pontificis san-
ctioncm Pippinus rex Francorum appellatus cst, et
ad hujus dignitalem honoris unctus sacra unctione
manu sanct mem. Bonifacii, ot moro Francorum
elevatus iu solium rogni Suessione civitate.Hilderi-
cus vcro, qui falso rcgis nomino fungebatur, tonso
capitc, in monasterium missusest, et ultimus Me-
rovingiorum Francis imperavit. »

Praitcr trcslaudalosauctorcsdetranslationcregni
Francorum a prima in secundam stirpoin locutos,
necnon Eginhardum Carolo Magno a socrotis Pippi-
nus,-Mon{rm,pcrnii(l()riltile)iiBf)m(iiiipontifwi.<ie.vpr(e-
fcrto palatii rcv (vnslilutus (m Vit.Cur. Mao.); pra;-
tcr hos,inquain,idem rcpcrirc est inepigrapheopu-
sinili ciuod scriptor Pippini >Tqualis confocit, cujus
exemplumviditMabilloniusinPapebrochiimanibus,
vcrbaquc ipsa profort in suo opere Diplomatico,edu-
cta ex line libri Gregorii Turonensis dcGloriacon-
fessorum. ILtc autem ibi leguntur : « Si nossevis,
lcctor,quibus hic libcllus temporibus vidoaluresse
conscriptus, ct ad sacrorum martyrum pretiosam
cdilus laudem,inveniesannoal)incarnationeDomini
767, temporibus felicissimi atque tranijuillissimi et
calholici Pippini regis Francornm.ot patririiRoma-
norum, lilii beala; mem. (luondam Caroli principis,
anno felicissimi regni ejus in Dei nomino scxto de-
cimo . . . Ipse prwdictus (lorentissimus domnus
Pippinus rex pius per auctorilatcm ot impcrium
sanet.rec. domini Zacharia; papa;,ot unctionemsan-
cti ehrismatis beatorum sarcedotum Galliarum, et
eleclioncm omnium Francorum.lribus annis anlea
in regni solio sublimatus esl.« In fin. S.Gref/.Titr.
dc Gl.Conf, ct ap. Mabill., de He diplom., /." :>, ta-
bell. 22.)Equiuom,ul voruni falear. satis inirar; non
possum reccntiorum aliquot tam ex Proteslanlibus
quam ex nostris {.\at(tl. Ale.i:, secf. S, di.is. 'i), qui
falsitatis insimulant tt<stimonia votcrum de roi ve-
ritate, qua dc nulla osso potesl suspicio.

Pipiiino idcm pontifox Zacharias nominandi epi-
scopos regni Francorum potestalem concossit, ul
medicam afTorret mannmabusibusntipiooxcossibus
eoruin temporum cumadclectionos dcvcniriconlin-
gebat. Id voro cst faclum, dum adhuc orat major-
domus;quippe indultum cjusmodi accopit in con-
cilio Suessioncnsi, quod fuil cclebratum anno ~hA,
auteannos oclo quam regni solium ascendcrot." Pip-
pinus oxposila nocossiliilohii.jns rcgniZachr.ri.T Ro-
m.ann pap>T,in synodii cui Bonilacius marlvrinlor-
fuit.ojus accepil conscnsum, ul accrbilatitemporis,
industriasibiprobatissimorum dcccdentibusepisco-

A pis, mederctur. » (Lupi abbal. Ferrar. episl. 81,arf
Amul. arrlticp. Lufj(lun).

.VLT.ASERRA.

Nura 211, linea C. — Eodem vero die Dominico,
post peracta missarum solemnia, ad prandium cum-
dem reijem, ad apostolicam henediclioncm suscipien-
dam, ipse beatissimus pontifcx invitavil. Beneiiictio
accipitur hic pro refectione seu prandio, vcl ouia
incipit a benediclionc mens.T,vel quia per modum
eulogicB scu benediclionis datur. Vit. Ludovic. P. :
11 Qui cum primo vere a patrcdimitterelur,interro-
gatus est ab eo cur rox cum esset, lanta; tenuitatis
essct in re familiari ut ncc benedictionem quidem
nisi ex postulalo sibi offorrc posset.» Et infra:" Et
benedictionepanis ac vini simulparticipata,impera-
tor ad civitatom rediit. » Conc. Melphiense, sub
Urbano II : >< Ut episcopi et abbates (fe vincis, vcl
agris. ac frugibus.qua; ad usum vel fratrum usura
B laborant.docimassibi pro bcnedictione velhospitum
suscoptiono haboant. » Can. Quffist. 16, q. 1.

Num 213, linea 22. — Ipsa vero nuljcscum cis us-
(jue ud biisilicam sancti ApoUinaris. in Itavcnnantiutn
urbcm tegcndo conviavit. Conviare est una cum alio
viam facerc. Anastas, infr. eod. : « Post ha;c au ■
tein is ipse rox, egressus de loco in locura, usnuc
ad Paduin cidem sancto viro convialus cura deaU'
xit. »

Num 214, linca 5. — Qui viri ingressi in finibus
Longobardorum, in civilatem qxt;c vocalur Imola.
Imola civitas /r.milia;, olim forum Cornelii, poslea
Imola dicta, a castro urbis cui nomen erat Imola.
Paul. Varncfrid., de gost. Longobard., lib. ii, cap.
18 : « Cerneliique foro,cujus castrum Imolas appel-
lalur. » lorum Cornelii civilas Gallia; togata;, po-
stea dicta; Lombardia;, dc qua Marlial., lib. iii,
epigr. 4 :

Si quibiis io terris, ipia finius in urbe, rog.ibit,
C Coruell roferas uie licel esse Foro.

Cornelii Forum civilas cpiscopalis, qu;e olim fuit
suffraganea raotropolis Mediolanensis.llinc Ambro-
sius episc. Mediolanensis, vacanli Ecclesia? visita-
torem dedit unum e suffragancis. Tcstis ipse cpist
44, Constantio coepiscopo : » Conimondo tibi. lili.
Ecclesiani qujc cst ad forum Cornclii, (^uo eam d'
proxirao intervisas frequentius, donec ci ordinetur
cpiscopus." Ilodie paret meti-opoli Ravcnnati. Grt^-
gor., Iib. VI. epist 30, ubi dixit.

Linea 12. — Cum quibus Ticinum conveniaif, ula
ipse rcsidcbal rc.v foris muros cjusdem civitntis per-
Iransietis. ad horum oralionis nonam, pro viijiliarum
bcali apo.^lolorum principis Pclri cclcbrandis solcm-
nii.i mi.^i.uirum, in bnsilicam cjus qux vocatur ad
Cnlum .\urcum, i>crrcjcit. llora oralionis nona ?!(;-
nalur, quia oflicium sacrum ccrtis horis dislribui-
tur, malutina. prima, lertia, sexta. nona, vcspcra,
completorio. Reg. Rencdict. cap. 16.
D Num 21H. linea 1. — Hic in Lalcronensi palriar-
chio, ante basilicam beaUr mcmori.r Theodori pap.r,
a novo fccil tricinium, quiHi divcrsis marmonbus ct
vitio, mctallis n/i/iK* nutsivo, et piclura. om/iri/. sci
el sacris imajinibus lam oratorium l>eali Silrcstr.
quamiiue el ;»()r//ciim. Locus cst corruptus: pw i'(/i<'
legc vilrcis. Votoros parictcs .Tdiliciorum vitrci^
bitumino conjunclis vice tcclorii inducobanl. Vopi-
scus in Firmo : « Nam et vitreis quadraturis bitu-
minc aliisque medirainentis inscrtis.doraum indu-
xisse perbJDelur. • Senec.cpisl S6: « At nuncquis
est qui sic lavari suslineat? pauper sibi vidctur ac
sorduius nisi paricle? magnis ct prctiosis orbibus
refulscrunt, nisi vino absconditur camcra. •■

Linea II.— Ilic in ecclesia n/xnfci/orum principum
Pctri cl Pauli pcndcnlia vcla inlcr cidumnas cj- pal-
lcis scricis /ivj/.lnler columnas vela ad ornatum ec-
closiaruni e paleis scu palliis scricis adhibebantur.
•Xnastas., in Adriano : <■ Sed el per diversos arcus

1077

HISTORIA DE VITIS ROM. POXT.— S. ZACHARIAS.

1078

vela syrica numeroquinquaginta septein.>iEtinfra : A.
(( Vela' de palliis svricis numero viginti, et linea
viginti. » Idem in Leone III : «Et vela holoserica
majora sigillata habentia periclysim, et crueem dc
bathin, seu fundato. « Lege blathtn. Idcm inf cod :
(( Verum etiam et per arcus argenteos fecit vela pa-
schalia cum periclysi de stauraci. » Apud veteres
etiam signa inter columnas disponebantur.M. Tull.,
Verrin 3 : u Quaj signa nunc,Verres,ubi sunt"? illa
qua;ro,quic apud te nuper ad omnes cohimnas,om-
nibus etiam intercolumbiis, in silva denique,dispo-
sita sub dio vidimus.» Imo et silva; intcr columnas
majorum cTdium, id est, arborum lineae ornatus
causa consitae. Horat, Mb i, epist 10 :

Nempe inter varias nutritur silva columu.is

Linea 13. — Hic in ecclesia pnvdicti principis apo-
slolorum omnes codices domus sua: proprios, qiii in
circulo anni legiintur ad matutinos, in armarii opere
ordinavit. Zacharias libros proprios reposuit in ar- g
mario ecclesije RomanK. .\rmarium est bibliotheca
lihrorum. § Sed si hMiolhecam, de Legat 3, Plin.,
libr II, epist 17 : « Parietiejus in bibliotheca; spe-
ciem armarium incertum cst.» Sidon.lib ii,epist9 :
(( Videre te croderes aut grammaticales pluteos.aut
Athenei cuneos, aut armaria exstructa bibliopola-
rum. » Hac analogia armarium sancti Martini dixit
Lupus Ferrar, epist 16 : « Impendio supplicamu^,
ut commentarios Boetii in Topica Giceronis, quos
in chartalio Codice Almaricus in armario sancti
Martini habet. » Armarium sancti Galli Ekkeard Ju-
nior,de Casib monast sancti Galli,cap 10 : « Itur in
armarium, sed in angustum Galli thesaurarium. »
Alias armarium est locus in quo res custodia; causa
ponuntur. Hyeronym, in Ezechiel libr cap 15 :
(( Continent armariis, risco, loculis. »

Linea 14. — Hic domum cultam Lauretum noviter
ordinavit odjiciens et mansum fonteinnam. Domus
cultaest massa seu pra?dium instructum a^dificiis, „
colonis, et instrumento rustico. .\nastas infr eod : '-'
(( Et domum cultam bcato Petro eumdem locum jure
perpetuo statuit permanendum, qucc domus culta
sancta; Cecilia usque in hodiernum dicm vocatur.
Quam videlicet domum cuUam usui proprio, domi-
nica3 videlicet traditionis, descripsit. Hic constituit
aliam domumcultaui in decimo quarto milliario ab
hac Uomana urbe patrimonium Turcia;, et constitu-
tionibus obligavit usui Ecclesiaj permanendum. Hic
massas qua^vocantur Antrus ctFormias, suo studio
jure beati Petri acquisivit,quas et domos cultas sta-
tuit. Et de omnilius domocultis, sub anathematis
interdictionibus,statuit,nulli quoquo modo succes-
sorumejuspontificum,velalia3cuilibetpersonoslicere
ipsas domos cultas ab usu EcclesicT. quoquo modo
alienare.» Iilem in .'Xdriano : «Hic beatissimus pra!-
sul fccitat(iiie constituit novitcr donios cultas qua-
tuor. » Prn'dia propria doinocultas instituit Leo III,
Vit. Ludovic Pii : « Eadem ctiam tcmpostate, cum
Lcoapostolicusgravareluradverso incoinmodo^prc-e- D
dia omnia qu;c illi (Romani) domocullas appellant,
et novitcr ab oodcm apostolico iiistituta craiit,scd et
caquajsibicontra jusquerebanturercpta, nullojudi-
ceexspectato,diripere et sibi conati sunt rcstitucrc.»

Nuni. 222, iinea ). — Porro eudem tcmpore conli-
rjit phircs Vcncticorum hanc ilomnnam advenisse in
urbem nfyntialores, cl mcrcimonii nundinns propa-
(janlrs, mullitudinem mancipiorum, virilis scilicel et
fcminini rjcneris, cmere visi .sunl, iiuos et in Afrieam
iidpaijannm gcnteninitebantur dcducere. Notaturturpc
morcimonium Venetorum cinendi mancipia utrius-
i|uo sexus, ut ea paganis distrnhorentur in Africa :
(piod vetuit pontiiex.Hoc gonuscommercii fretniens
fuit. Paul. Vanofrid., dc Gcst. Longobard., Iib. i,
cap. I : " Ab hac ergo populosa (lormania s.Tpe
innumcrabiles captivorum tiirmaj iili<lucl,n\ mori-
dianis populis pretio distrahuntur. ■> Turpius coiii-
merciigenus fuil quo scrvi a Vinluncnsibus mercti-

toribus solebant castrari.qua dicebanturmancipia
carsamantia, ut Saracenis venderentur in Hispania.
Luitprand. Ticinens , lib. vi, cap. 3 : « Qbtuli man-
cipia quatuor carsamantia imperatori, nominatis
omnibus pretiosiora; carsamantium autem Grsci
vocant amputatis virilibus et virga puerum eunu-
chum,quos Verdunenses mercatoresob immensum
lucrum facere solent, et in Hispaniam ducere. »

Num 223, lin 2. — Sicut cxtera Pentapoleos oppi-
da. Flaminia est provincia Italice, in qua sunt pri-
maric-e Ravenna et quinquc civitates Pentapoles
dictai Paulo Varnefrid, de Gest Longobard., lib. ii,
cap. 19. Hinc Anastas. anto dixit : Ravennx, ac ci-
vitatum Pentapoleos et ^■F.milia.

Num 224, linca 7. — bi venerabili itaque patriar-
chio saerati,isi7num bcati Georrjii marlyris isdem san-
tissimus papa in capsa rcconditum rcperit cnput, in
quo el pittacium invcnit pariler Ulteris e.varatum Grw-
cis, ipsum esse siijnificantes. Capsis, id est, loculis
reliquiarum sanctorum apnoniturpittacium, id est,
schedula, seu brevis inscriptio, qua significatur
cujus essent. Gregor, Tur., do Glor. confess., cap.
36 : Hubclur enim ibi tumulus, huic a Ixva c.onti-
guus; in hujtis frontc supcriore habetur scriptum :
Sanctx mcmorix Gu/te. Pittacium est schedula. Au-
gustin, de vcrb. Apostol., serm. 23 : Memor. tegis
proposuit piltacium piiblice. Cujus diminutivum est
pittaeiolum. Flodoard., Hist. Rhemens., lib. iii,
cap. 23 : Piltnciolum irralionabililcr confcctum, ct
manu lua subscriplum. llieronym., in Malth.,lib. iv,
cap.-^3 : Piltaciola illii Dcciilogiphylactcria vocabant.
Joaa Diac, lib. ii, cap. -4.5 : Et seribens orntionem
in pittacio, dedil uni diaconorum suorum. k\\\i'i pitta-
cium est fasciola obligandis vulneribus. Cornel.
Celsus, lib. iii, cap. 10 : Duo pittacia, quce latitudi-
ncm frontis longitudinemque xquenl, Veget., Art.
veterinar. lib. i, cap. 22 : In plaga vero pittacium
imponas, ut diligentius claudat.

Num 226, linea 1. — Hic bcatissimihs papa statuil
ul crcbris diobus aliinenlonim siimplus, qui cl clcc-
mosyna usqiie nune appcllatur. dc vcncrabili palriar-
chia a paracctlariis, paiiperilius cl percgrinis, qui ad
beutum Pelriim moranlur, dcporlari. cisquc erogari,
etc. Paracellarii sun! cellarii pra^posili colla! patriar-
chii Latcranensis, e qua quotidie orogabanlur stipcs
pauperibus ct peregrinis. Anaslas., in Adriano;
« Et quinquaginta panes,simulquc cl dccimatas vini
duas,et caldariaplona de pulmcnto,erogentur omni
dic per manus unius fidclissimi parcellarii eisdem
pauperibus. » Unde cellarium patriarchii Latcra-
nensis dicitur paracellarium.Anastas.,inAdriano I :
(( Vinum vero,seu divorsalegumina, qua; in prc-cdiis
ac locis ipsius domocultae annue nata fuerunt.simili
modo curiose in paracollariosanct;c vestr;e ceclesi;u
deduCantur,et scparatim reponantur; scd otporcos
qui annue in casalibus sa-piusdicta; (Jomocutt» in-
glandati fuerint, capila ccutum exindc occidantur,
et in codcm paraccllario roponantur. »
MAFEl.

Num 223, linoa 1. — Ipsis itaque tcmporibus Rat-
chis. Luitprando rcgi e vivis sublalo, post brevo
Ildoprandi nopotis rcgnum, septimo mcnsc a solio
dcjccti, Uachis Foro.julii dux favorc omnium Lango-
bardorum sufficitur; virob firmum corporis robur,
qu;B dos in ea gento pliirimi habebatur, summopere
comnicndalus; al longo ob egrogiani piclatemcom-
incndabilior, quain icgi;e dignitati nuuliu rcinisso,
in Cassinensi monastcrio monasticam vitam amplc-
xus,ad suprornum usque diom custodivit, ut narrat
1.00 cardinalis Osticnsis (In Chron. Cassin.. lib. />.,
(■((/). 8). Mc nun pigot subjicorehujus historici vcrba,
quanquam Anastasio noslro reccntioris, cum ab
illis narrata hoc loco in bono lumino colloccntur.
(( Ilis quoqiio diolius, inqiiit cardin;ilis Osticnsis,
Hachisrox Lanc:ob;irdoriiiii ;i(l c;ipii'ndain iVi'iisi;iin
urboiii cum valido cxorcitu iicrgcns, oam uniliuuo
fortilcr expugnabat. Ad qucm pr.-cdictus papa Za-

1079

ANASTASII BIBLIOTHECAIIII.

1080

charias nrufectus.muUis jircciljus uc monitis, mul- A. Pholio vitiatura cst librisecundicttputultimuni.sed
tisquo illi concossis donariis.ad suam illum rcdirc a quopiam alio Gra;c;E fidei Gr.-eco nomine;alioquin

■' " ' ■' ''' "■ ■■ '-■ univcrsa scripta Ijeati Grcgorii, et pra.'cipuc liomi-

lias in Kvangclia, lamlando.arma poliusuiinistras-
set, non abstulissct Latinis, (jui ex cjus etiam con-
fcssione, ct summam Gregorianai doctrina; uucto-
ritatcm nsserere, el ex scriptis cjusdem Grcgorii
proccssionem Spiritus sancti ex Patre, Fiiioque,
tacili ncgolio potuissont ostcndere.

cocgit. Cujus idem rex monitioucm sollicilo remini
sccns, non muUo posldivino arilalus inclinctu, rc-
linciuens regalcm dignitatem ct gloriam.cum ita per
aunus quinquc ct scx menscs rcgnassct,Ilomam una
cuin uxore et lilia ail beati Pctri apostolurum prin-
ci[)is limina devotus advcnit. Ibiquc a pncfato apo-
stolicic scdis prafsule Zacharia cnnium atlonsus et
clcricus factus, monachico ctiam habitu simulcum
uxore et (ilia est indutus. Moxque ad hoc monaste-
rium beatiBencdicli eodcm apostolico transmittcntc
pcrvcniens,ct sub rcgulari magistorio instituendum
se tradens, post rcligiusam satis ac Dco placitam
convcrsationem, ibidcm vita; finem sortitus est. Ex-
slatin hodiornumdiemvincasatismonastcriovicina,
qua: vulgo vinca Rachisi vacatur, quam enmdem
riachis et plantavissc ct incoluisse nonnulli nostro-
rum cxistimant. Uxor vcro illius nouiine Tasia, cl

B.\LDINI.
Num 226, linea 20. — Scimlliu al ad beiUum
Pctrum (tposlolum Idibus Mariii, indiclime 5. Itcrum
mihi res est cum Natali .Mexandro, qui, in disscr-
tat, II in Hisloriam ecclesiasticam sa?culi viii, t. V,
adversusnubemtcstiumunoorearfirmantium Irans-
lationem rcgni Francorum a Childcrico ullimo ex
regibus Merovingis ad Pippinuni primum exCarlo-
vingis auctorilatc apostolica factam luisse, id prae-

filia Ratlruda, concedcnte ct adjuvantc pra?fato ah- jj fracte nc^Vi^, fululam cw.inquicns.nrt. 5, c. 7 cj

batc, monasterium puollarum non longc a Cassino,
in loco ([ui l'allunibarioIa vucatur, propriis sumpti-
bus exstruxerunt,muUisquc ditatum opibus,ibi,sub
magna cautcla ct districtiono regulari, vitam agcn-
tes, ultimam diem clauserunt.»

Num. 2'2(5, lineal. — Hic bealissimus papa suo
prudmlissinio sludio. Anlicjua qucrela est Joannis
Diaconi.libro ivVitffi sancli Grcgorii M.igni, cap. 75,
ctposl eum omnium catholicoruni,corruptam fuissc
vcrsioncm Dialogorum bcati Gregorii, quam in
Grjccum scrmoncin sanctus Zucharias papa adorna-
vit. Ait cnim Joanncs Diaconus, loco moxlaudalo :
(> Quos libros Zacharias sancta; Ecclesis Romana;
episcopus Graico Latinoque sermone doctissimus,
temporibus Constantini imperutoris (id est Copro-
nymi), post annos fermc 175 (craandatius 15S) in
Gra'cain linguam convertcns, Orienlalibus Ecclesiis
divulgavit,([uamvis astula Grascorum perversilas in

commemoratione Spiritus sancti a Patrcproceden- p vem, omnique lonilaU ornalum, quique pmpterea

it. ..Vitiata ^ justitia; ac pietatis ita cultor fuerit, ut inno.xium

dem sajculi, Zncliariu liumano pontifice suasorc, i«/
auclore, cvimcioratum essc Cliihlcricum, el Pippinum
reijem constitulum.i^n'\\ius argumcntisnitatur,quavc
ratione,apcrtissiina vcterum scriptorum tcstimonia
cludere satngat, paucis complectar.

Illud primum Natalis pro fundamentolocnt,baud
convenirc intcr se vetercs annalislas factane fucrit
depositio Childerici,et Pippini ad regnum elevatio,
Stephaiio auctorc, an Zacbaria. Stephano autem
tribui non posse ostcndit, quod defuncto Zacharia
die decima quinta .Vlartii, ut tradit Anastasius, in-
dictionc 5, qua indicatur annus Christi 032, versus
fincm ejusdem mensis Stephanus III pontifcx inau-
gurutus est.qui in Franciam non est profectus nisi
mense Novcmbri, indictione 7 qua- a Kalendis Sep-
lcmbris inchoaverat, scilicct anno ~ih'i, cum jam a
scsquianno Pippinus regnarct.Scd ncqucZachnria;,
quem .\nastasius vocat virum miti.fsimum,iiii]uc sun-

tis noraen Filii suaptim radciis abstuleri
autem fuit Grocca translatio, ut etiamnum cognosci
potest, libr. sccundi capite ultimo; ubi cniniLatinis
in Dialogis logitur : « Cum Constet quia Paracletus
Spiritus a Patre semper proccdit,et Filio,.> in Grajcis

ha;c habentur : ^x/cMv o'jv i-ipys:, Sti ti xapaxXv
Tov nve'J!J.a £x to'j niT,o6? TpO£py£Tai, xal £v tu> \"u'>
6a!J.iv£i. Scnsus cst : « Apcrte igitur patet quod Pa-
raclolus Spiritus a Patre procc(iit,et in Filio perma-
nct... lliijus autem corruptx lectionis auctorem fuis-
se Photium pcritissimum dcpravationum ariificem
quidam ex co suspicanlur, qiiod miris laudibiis in
ejus liibliothcca sancti Grcgorii Dialogos eircrt pcr-
indcquasi cuni dc libris ase lectis judicium [irofcr-
rct, tunc temporis conflarel arma((uibus aliqiiando
Spiritus sancti a Patrc ct Filio proccssioncm iinpc-
teret. Sed dum Photius Grcgorium cclehrabat,tum
m.ichinas sibi parare non studuisscmihi longc vero-
similius videtur, tum quia, ut dixi ad Vitanisancti

adolescentem.et cui seprobare nondum perajtatcm
licucrut, qualis crat Childericus, annorum vix duo-
deviginti, ex avito throno per vim deturbarc, el in
monasterium trudere citra maximam injuriam non
potuisset. Adde sileiitium /Vnastasii in Mta Zucha-
riiB supcr re quam lotoorbe cclcbromct apostolic.^B
scdis uignitati auctoritati(|^uc niiuis favorabilcm taci-
tus pra;tcrire auctor pontificius minimc voluissct.
Scd iilcm Zachari.is ignorabat qui verusessot Fran-
corum rcx, imo pro rcge habuisse CaroluinMarlcl-
lum patremPippiniindicatin cpistoland Honifacium
archiepiscopuiii Moguntinum data,etin epistula 5,
adcumdcni.nuncupat filio.- ejusdcm Caroli principcs
Galliarum.Pcri|iloros porro fere cmnos Stcphanum
auctorcm faciuut deiiusilionis Cliildcriri ct al.solu-
tionis Pi[)pini a pcrjurio in rcgcra,non Zarhariam.
Ad numerosum agmcn scriptorum qui idem fac-
tuni postcroruni memori.^u inandarunt rcspoiidet nu-

Grogorii Magni,scripsit Photius snam Ribliothecam D nieriimsrrlptorumniilliuscsseponderis ad aiiclori

eo tompore quo legatus erat pro Hasilio in .'\ssyria,
ante scilicct quam cathedramConstantinopolitanam
invaderct, lum ctiam quia non solum Dialogorum
Photius laudut scriptioncm, scd universa Grcgorii
opcra,quam maxime polcst.ct jiire q^uidcm, cxlollit.
Oiii uutem ad snum schisnia stabiliendum a bcati
Grogorii vitiatis Dialogis Photius pr.rsidium sibi
suisquo comparassct,dumGregorius tol aliisin locis
Spiritum sanctiim a Palic ct Filio apcrlo dicitpro-
ccdore'/ In Synibolo, qiiod inilio sui ponlilicaliis
promulgavil : Sjiiritum sHuclum ncc gcnitum, ait,
ncc inficnitum, ."icd coa'lcrnum dc Palrc cl Filio pro-
cedcntem. In Moralibus autom, lum librn primo, nu-
mero .'iO, iiiquit : Oum snnclum Spiritnm, qui a se
proccdit. '\i\ csl a Filio, tum libro quinto, numero
(Vj : Qui dc Pa re prcccdcns c! dc co qucd csl Filii
accipicns, etc. Apcrtius adbuc 26 in Evanp. post
inilium:/)*" Palre proccdii, el Filio. Non igilur a

tatera faciendam, cum certis.«imis documcntis falsi
ronvincuntur, et fons indigitaliir, ex quo figmcnta
haiiserunt, fontem aiitcm essc Epinhardum. a quo
omnes eamdem fabulam accepcrunt, et no\i» com-
menlis uuxerunt;Eginhardum ipsum fateri in Vita
Caroli Mugni se ignorare qii.^c ad nativitatcm ct
infantinm Caroli spectabant, dcfectu probaturum
nuctorum qui ea scripserint.mulloque magis igoo-
rassc qii.T illius nativilatcmprapcesserant;Rilsacsse
qua; de ipnavin rcpum Mcrovingorum vulpavit ;
plura fortasso ab eodom conficta.ut regibus Carlo-
vingis adularetur; barbam non aluissc proniissani,
qui fer* omncs imbcrbes deccsscrunt; rcginm illo-
nim mapnificentiam erpa ecclesias et monasteria
satis rcfcilcrc exaggcralas angusli.is.ut nihil possc-
dorint pr.i^lcr perparvi reddilusvillam,etprecarium
vita; stipondium,quod cis au)a;pra;fccluscxhibercl;
vclcres Francorum annalislas circa tcmpus non

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ZACHARIAS.

1081

idem seniire, pluresPippinum Tlironum aseenditse
anno 750, alio vero anno 753, alio in regem inun-
ctum a Bonifacio archiepiscopo Moguntino, alios a
Stephano pontifice Roniano ; errareeliam circa lo-
cum, Suessione, id contigisse, cum Pippinus a StR-

Bhano unctus in regem fuerit in raonasterio San-
ionysiano agri Parisiensis Childerico jam defuncto,
ut scribit Anastasius in VitaStephani ; tandem au-
ctoritate pontificis raore Francorum elevatum Pippi-
num ad regunm, quando mos Francorum non fuit
reges a Romano pontifice postulare, ct accipere, sed
in regni eomitiisclypeo impositos evchere, et accla-
mare. Ex quibus antilogiis quid certi sponderi po-
test ? Ita Natalis, susdequeomnia miscens, ut mals
causa; adversus pontificiam auctoritatem infeliciter
patrocinetur.

Ego vero contradico vix in omni historia faclum
occurrcre cui stabiliendotot scriptorum fldes et au-
ctoritas tanta eonsensione conspiret, factum, in-
quam, adeopervulgatum, ut pcreadem fermc tem-
pora illud scriptis consignavorint et Franchi. et
Gormani, et Longobardi, et Itali, et firxci. Non
v,Tcat hic lectori ad Anastasii textum properanti
obtrudereprolixam cilationumfarraginem, quamex
collectoribus scriptorum rerum Francicarum et Ger-
manicarum petere potest si velit. Duostnntum au-
ctores recitare juvat, quoruminnegabilem fidem ele-
vareperfrictaifrontis, seu potiusemoti capitisesset ;
alterum tamem Cointius, quem laudat.-Mexander.
interpolatum perperam opinatur, et alterum uterque
dolosedissiraulat et maligno silentio pr.-eterit.Oniis-
sis itaque Eginhardo, annalistis Laureshamensi,
Fuldensi, Loiseliano, Metensi, Paulo, Diacono,Theo-
phane, Anastasio, Monacho Engolimensi, Adone
Viennensi, Egiluvardo, Regione Prumiensi, aucto-
ribus vel paribus vel supparibus temporibus rei
gesta;, quippe omnes anteannum millesimum scri-
psere, protero primum auctorem appendicis ad histo-
riam jussu Childebrandi conscriptam, quem fuisso
Nibelungum prodit ha!c subscripto, quce legeoatnr
in cordice ms. D. Petavii. » Usquenunc illustervir
Childebrandus comes avunculus pra^dicti regisPip-
pini srribi procuravit. Ab hinc abillustre viro Nibe-
lungo filio ipsius Childebrandi.itcmquecomite suc-
cedat auctoritas. » Scribit itLiqucNibclungus : Quic-
vit terra a pra^liis annis duoljus; quo tempore una
cum consilioetconscnsu omnium Francorum missa
reiationc, a sede apostnlica auctoritate pcrcepta,
pr.ecelsusPippinuselectionetotiusFranciajin sedem
regni, cum consecratione episcoporum et subjectio-
nc principum, una cum Dertrudanc, ut antiquitatis
ordo deposcit, sublimatur in regno. » — Alterum
documentum luculentissimum nobisexhibet doctis-
simus Mabillonius, 1. v de Re diplom., pag. 384,
videlicet subscriptioncm anonymi libro de Gloria
cnnfcssorumsanctiGregoriiTurononsis.cujusexcm-
lilar sc habuissc fatelur a RR. PP. Henschenio et
Papebrochio, pcnes quos autographum extal)at.
«Si nosse visjlcclor, quibus hiclibellus tempuriljus
videatur esse conscri]itus, et ad sanctorum niarly-
rum pretiosam editus haidem, invenies anno ab
IncarnationeDominiscptingentcsimosexagesiinose-
ptimo tcmporibus feiicissiiniatquetranquiliissimiet
catholici Pippini regis Francorum. et patricii Roma-
norum, filii bona; memoria; quondam Caroii princi-
pis, anno felicissimi regniejusiii Dei nomine sexto
decimo, indietione quinta; ct liliorum ejus, corum-
.dcmque rcgum Francorum Caroli ct Carolomanni
(qui per manus sancta; recordationis viri bcalissimi
domni Stephani papm, una eum pra^dicto patrc
,,domnovirgogioriosissimn Plppinn rcgc, sacro cliri-
smalc divina providcntia ct sanctissimorum Pctri et
Pauli intcrcessionibus, consocrati suiil), anno tcrtio
decimo.Nam ipso pn-ndictus dnmnus Florentissimus
..Pippinus rcx pius per uuctoritutem ot iinperium
sancta; rccordationis domni Zacharia; pap.e et un-
ctionem sancti Chrismalis pcr manus bcatissimorum

1082

j^ sacerdotiiin Galliarum, et electionem omniumFran"
corum, tribus annis antea in regni solio sublimatus
est. postca per manus ejusdem Slephani ponlificis
dic uno in bcatorum prajdictorum martyrum Diony-
sii, Rustici et Eleutherii ecclesia (ubi et venerabilis
vir Folradus archipresbyter et abbas esse cognosci-
tur) in regem et patricium, una cum prffidictisfiliis
Carolo, Carolomanno, in nomine sancta; Trinitatis
unctus et benedictus est. In ipsa namque beatorum
martyrum ecclesia uno eodemque die nobilissimam,
alque devotissimam, et sanctis martyribus devotis-
siujc adhscrentem, Bertadam jam dicti florentissimi
regis conjugem prsedictus venerabilis ponlirex rega-
libusindutamcycladibusgratiaseptilbrmis Spiritus
benedixit, simulque Francorum principes benedi-
ctione ct spiritus sancti gratia confirmavit, et tali
omnes interdicto et excommunicalionis lege con-
strinxii, ut numquam de alterius lumbis regcm_ i_n
ajvo pra;suma.nteligerc,sed ex ipsorumquos et divi-

n na pietas cxaltare dignatacst, et sanctorum aposto-
lorum intercessionibus per manus vicarii ipsorum
beatissimi pontificis confirmareet consecrare dispo-
suit. Ha!c ideocharitati vestrajbreviter in novissima
paginula libelli insoruimusbujus, ut per succeden-
tium temporum et vulgi relatione propago in aavo
valeat cognoscere posterorum.»

Habemus inpreclarisEimo hoc teslimonio circum-
stantiarum- omnium, loci, temporis, personarum,
exactissimam adeo designationem,ut adversutorum
hominumcaviUationcsrefellcndas divinoveluti con-
silio composita esse videatur. Zachari.-B itaque et
Stephano Childerici deposilio ct elevatio Pippiniad
thronum relercnd» sunt. .\nnuit nempe Zacharias
papa legatis sibi a gente Francorum missis, Bur-
chardo Wirceburgensiepiscopo et Fulrado capellano,
pctcntibus ut quem dignum judicaret regno, eumne
qiii nomcn regis haberet, nihil agens pra-terea, ut
Childericus, an veroqui regni negotiaomnia obiret,

p ut Pippinus, ipse pronuntiaret ; pronuntiavit que

'■'' auctoritate beati Petri apostoli regem Pippinum,
eumque jussit a Donifacio archiepiscopo Moguntino
inungi in regem, quod in urbe Suessionum factum
est. Rursus idem Pippinus post trcs annos a Stepha-
no papa in monasterio San-Dionysiano simul cum
uxnrc Betrada, filiisque Carolo et Carolomanno
unctus cst chrismale, et coronatns: pcrquod in con-
cordiam redcunt sciiptores,aliiZachnricE, Stephane
alii, Pippini ad thronum elevationcm ascrilientes.
Si quaj temporumdiscrepantia in Annalibus penes
scriptoresdiversarumgentium occurrit, eumomnes
in momento rei gesta; plenissime concordent, vel
negligenda est, vel componi etiam potest, si ad suos
annos diligcnter referantur divcrsa facta qua; rem
liancanlcccssere, subscecutaquesunt.Pippini certe
clcvatio ad thronum anno Christi scptingentesimo
nuinquagesimoprimo,indictionequarla,figcnda est.
Cum lioc annoconveniunt cxactissime quai diversis
annis regni Pipiiini accidere. Concilium Verncnse

1' Pi]q)iiii legisauctoritatcin Terno Palatineclctiratum
csl pu!) dic v Idus Julias, anno Christi 7,55, ct Pip-
pini regis aniio 4. .\noiiymu3 dc quo supra consignat
siii libelli scri])tionem anno ab IncarnalinneDomini
7t)7, ct rcgni Pippini anno !(>. Sirmnndiis, in notis
ad dictuin concilium Vcrnense, pariat annuin regni
Pippini 2 rum anno Christi 754, t) ciiiii 757, ct (0
cuni 701. Pippinus mnrtuus est anni-) Domiiii7fi8
pos annos rcgni xvii. Qui Pipino tribuunt xv annns
regni, initium sumere vidcntur al) ejiis uiictionein
rcgcm pcr Stcphanum papam. II.tc pcr aniins et
indictiones digcsta ob oculos pono :

.Viino 749, iiidirtione 2, legati Romam mitluntiir
ad Zachariam papam.

Anno 750, indictione 3, rcdeunt in Franciam lc-
gn!i cum saoris responsis Zachari.c paii.e.

Aiino75l, indictione 4, in civitato Sucssionuin
Pippiniis ungitur rcx a sanclo Bonifacio archiepi-
scopo Moguntino.

1083

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

d084

Anno 752, indictionc 5, dic 15 Martii Zacliarias
papa moritur.

Anno 752, indirtione C, din 27 Martii, cligitur
papa Stephauus III.

Anno 753, indictionc7,dic 15 Xovemljris, Stepha-
nus papa proficiscitur in Franriam.

Anno 754, indictione 7, dio 28 Julii, Slefanus
papa ungit in regcs Pippinum, Carolum et Carolo-
manum idios, ct Hcrtradam uxorcm.

Anno 757, indictionc 10,die24 .\priIis,Stephanus
papa moritur.

Anno 768, indictione 7, die 24 Septembris Pippi-
nusres moritur post 17 annos regni.

Ad ea qu.is Natalis in adversum dixit, singulatim
rcspondeo, Falsum primum est Zachariam vocassc
regem Francorum Carolura Martcllum in ulla e.x
epistolis ad Bonifaciiim datis, Quinimoapertc agno-
vit Pippinum pro majoredomus, quo titulo eum
compellat in cpistola7: Dnminn c.rrclktilitshno
uliiue Chrislianissimn Pippinn mnjnridnmus, quan-
quam in epistolaS vocavcrat Carolomannum ct Pip-
pinum principes Frnnrnrum, scilicct honoris causa,
utpote iilios Caroli Martclli majorisdomus, quem
Gregnrius III subregulum nuncupaverat in cpist.5
et 6 ad eum datis. Probatissim.T pietati Zacharifect
justitire nebulam more, non affundit Childerici exau-
etoratio, et subrogatio Pippini ad regnum, id per
solcmnem legationem postulantibus universis Fran-
corum ordinibus, ob egregias Pippini virtutes obque
ax adverso ignaviam Mcrovingorum, et Childerici
pra;sertim, qui stupidi cognomine pencs auctores
audit. Anastasius super hoc silet in Vita Zacharia;
papK, cui visum est pretcrire factum toto orbc
celebre, referendis precipue intento quae ad
Ecclesiarum regimen,cultum, titulos, donaria
spectabant. Rem hanc autem abunde narrat in
Historiaecclesiastica. quam post Nicephorum.
Georgium Syncellum et Theophanem, scrinsit.

Eginhardus se ignorare profitcturquaj ad na-
tivitatemetinfantiamCaroliMagnipertinebant,
eaque proinde sileutio premit; Pippini autem
elevationcmadthronum.qucBoboculosomnium
contigerat.etquamomniumlinguKcelcbrabant,
rccitat ejusque causas .juxta historii-e leges
narrat. Qus de eultu Merovingorum refert,
incessisse erine profuso, et harbii submissn
(non promissa ut Natalis pervertit, hoc est
barbam prolixam nutrire, quod iis qui ^ige-

A simum autvigesimum quarlum annum decesserant
haud convcnit, illud est barbam non radere, sed
succrescenlcs mento pilos intonsos defcrre , sali»
conlirmant sigilla Merovingorum,qu.-e repr.x'sentanl
eorumvultu visumhorridumtumapudMabillunium,
I. V d lle diplom., tum apud Joan. Heineccium,
lib. de Sigillis Vct. Germ.Eosdem Merovingos pos-
sessionc el proventu unius villa; contenlos fuisse
non improbant donationes magnilicae ecclesiis et
monasteriis, facta?, quse quidem eorum nomine.sed
majorumdomusauctoritate, fiebant, quibus regni et
regalium adminislralio curae fuerit. Childerici de-
tonsio, et in monasterium ablegatio, absolutioque
Pippini a juramento, Stcphanopapa; a scriptoribus
tribunlur, qui in Galliis existens ea coram agere
potuit quibus Zacharias absens consulere satis non
potuerat. Falsum autem est in Vita Slcphani IH
Anastasium scribereChildericum sub adventum Ste-
phani inGallias obiisse, utnatalis aflirmal. Denique

n nullus auctor scribit fuisse morem Francorum a
Uoiiiano pontifice suos regcs postulare, sed in eo
rerum articulo, ubi de trrnsferendo regno ab ui
regum stirpe ad aliam agebatur, opporlunum visu
esse Francis consilium a Romano pontilice petc!'
ut e.jus auctoritate quodmeditabanturcxsequi pus-
sent; eaquc obtcnta, juxla gentis morem, sculo
Pippinum impositum super se rcgera constituisse.
Lectori cujus palalio hujusmodi cupedia; sapiant
ectypum exhibeo bulls plumbs plene sin^ularis
Childerici regis ex stirpe Merovingorum, cujusfu-
giencts lilteras, el pene excsas sine diflicuUate
revocavi .

t^

#KP€|
ViB'DS#

-^ «-i>tm-

XCIV. STEPH.ANUS II.

ANKO CURISTI 7o2, COSSTANTINl COPHONIMI 12.

«9t Stephanus H, nationc Romanus, cx palre Conslantino, sedil annos quinque, dies
vigiiiti octo. Hic posl palris sui Iransitum parvus dcrcliclus in venerabili cubiculo Late-
rancnsi pro doclrina aposlolic;e traditionis sub pra,'iiccessoribus beata; memoria' ponlifi-
cibus [a) pcrraansit, quem sigillatiin pcr ecclesiasticos (/>) ordines promovcntcs, ad diaco-
5 natus ordincm eum ordinaverunl. Dcfunclo vcro bcato! mcmoritE domno Zacliaria papa,
Stephanum quemdam presbyterum ad ordincm ponlificalus cunctus populus sibi elegil,
ct intra Lateranensc patriarchium misit, ubi biduo manens, tcrtio die postquam a sdo
surgeret somno, et sedens familiarcs causas suas disponerel, subito dum sederet aliena-
tus obmuluit et sequentl dic defunclus est. Post haic vero cunclus Dei populus congre-
10 gatus cst inlra venerabilem basillcani sanctte Dei Genilricis ad Pra>sepe. Ubi el omne»

KOTULi MARGISALES FABROTTI.

(a) Sub doctrina apostolica; Iraditionis suorum praidecessorum Gregorii et Zacharic pontilicum. (h) B,
clcricales.

1083 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — STEPHANUS H. 1086

misericordiam Domini Dei nostri petenliis, el ipsius dominte nostraj sanctaj semperque
virginis Dei Genitris Mariae, bono animo el consona voce praedictum beatissimum virum
sibi eligunt ponlificem. Quem omnes sincera menle cum laudis praeconiis in basilicam
Salvatoris, quae appellatur Constantiniana, deportaverunt, et exinde intus venerunt,
15 et in patriarchium juxta morem intromiserunt.

!8!88 Erat enim isdem beatissimus papa amator Ecclesiarum Dei, traditionem eliam
ecclesiaslicam firma stabilitate conservans (a). Pauperum Cliristi velox subventor»
verbi Dei in magna constantia pra?dicator : Viduas et pupillos multo melius visi-
tans (b), forlissimus etiam ovilis sui cum Dei virtute defensor. Mox vero reslauravit
3 et quatuor in hac Romana urbe sita antiquitus xenodochia, quee a diuturnis et lon-
ginquis temporibus destitula manebant, et in eis ordinavit omnem ulilitalem in di-
versis eorum locis disponens intus etiam et foris, in quibus et multa contulit dona,
quse et per privilegii paginam sub anathematis interdicto confirmavit. Pari modo a
novo fundasse dignoscitur et xenodochium in Plantana (c), centum pauperum Christi
10 deposilum illic faciens, quotidianum vidclicet victum eorum decernens tribui.

««9 Nam et foris muros hujus civilatis Romanse secus basilicam beati Petri apos

toli duo fecit xenodochia, in quibus ct plura contulit bona, quse et sociavit venera-

bilibus diaconiis illic foris existentibus perenniter permanere (d), id est diaconite

sanctae Dei Genitricis, et beati Silvestri duoe, et privilegiis apostolicis perenniter per-

3 manenda munivit.

S30 (e) Inter hfec veio dum magna persecutio a Longobardorura rege Aistulfo (/)
in hac Romana urbe vel subjacentibus ei civitatibus exstitisset, et vehemens ejusdem
regis seevitia immineret, illico isdem bealissimus papa tertio apostolatus ordinalionis
suse mense disponens suum germanum sanctissimum, scilicet Paulum diaconum atque
3 Ambrosium primicerium, plurimis (g) cum muneribus ad eumdem Longobardorum
regem Aistulfum ad pacis ordinandum atque confirmandum fcedera misit. Qui pra;-
fati viri ad eum convenientes, impartitis muneribus, quo facilius eadem pro re apud
eum impetrarent, in quadraginta annorum spalia pacis fcedus cum eo ordinantes
confirmaverunt. At vero isdem protervus Longobardorum rex, anliqui hostis invasus

10 versutia, ipsa fcedera pacis post pene qualuor menses, in perjurii incidens realum,
disrupit, multas jam fato saectissimo viro vel cuiicto populo Romano ingerens con-
lumelias, varias illi minas dirigens. Cupiens quippe Deo sibi contrario cunclam lianc
provinciam invadere, onerosum tributum iiujus Romanee urbis inhabitanlibus addhi-
bere (k) innitebatur : per unumquodque scilicet caput singulos auri solidos annue

13 inferre {i) inhiabat. Et suae jurisdictioni civilatem hanc Romanam vel subjacentia ei
castra subdere indignanter afferebat.

*8t Cernens vero idem sanctissimus papa valicle prffifati regis perniciosam immi-
nere sajvitiam, magnoperc ad sc accersitis venerabilium monasteriorum sanctorum
Vinccnlii et Benedicti religiosis abbatibus, sua vice eidom crudelissimo misit regi,
obnixc pcr eos postulans pacis fiXidera, et quietem utrarumque partium populi Dei
.") oblinere confirmandam. Quos ncmpe susc^ipiens, ct omnino conlemptui habens, sprcvit
eorum monita (J) et ad sua; animse detrimentum sine eflectu causa; confusos ad
propria absolvit monastcria, obtestans eos minimc ad sanclissimum papam declinarc.
Quod audiens ipsc prKcipuus Patcr cxtemplo (juxta ul crcbro consuevcrat) omiiipo-

NOTULyK WARGINALES FAIlllOTTI.

(a) conservabut. (h) Daron eleemosynis sciliccl, qmm corporali prwscntia. (c) B, Plataria. (d) ut pc-
rennilcr pcrmuncrent. (e) Daron. ann. 752. (f) B, Aistulpho. (g) et plurcs. (A) adjiccre. ((') * auferre.
(j) ' munerH.

"'f'087 ANASTASII BlRLIOTnECAnil inS8

(eriti Domino Deo noslro snain fnipuliiiue sibi commis=i commendaris conliilit rau-

10 sam, et hanc luKiil>rern ejus divinie Tnn)eslali insinuavil lamenlationem.

S3S Et dum liiuc agcrcn'ui' conjunxit (a) Roinam Joanncs impRrinlis gilcntiarius,
deferens eidem sanclissimo ponlifici regiam iussionem, simulque el aliam ad nomen
pra>dicti regis impii detulit adliorlationis annexam jussi.incin, ut Ilcipublica; loca
diabolico ab eo usurpala ingenio, proprio rcslilueret doiiiino. (Jucm videlicet iinpe-
S rialem missum confestim sa'pctalus saiiclissimus papa cum siio germano piaidiclo sanc-
tissimo Paulo Diacono ad eumdem misit ncquissimum Aislulfum Havennara. Quibus
susceplis cum inani eos absolvil responso, adhierens {b) eidcin imperiali raisso qucm-
dam propria; genlis nefarium virum diabolicis irabulum consiliis ad re.giam prope-
randum [c) urbem, revcrsique lcgati Ilomam ac prresentali eidem sanclissimo papa'.

10 enarraverunt ci nihil se egisse. Tunc praifatus sanctissimus vir, agnilo raaligni le-
gis consilio, misit in regiam urbcm suos missos et apostoHcos affalus cum imperiali
prajfato misso, deprecans impcrialcm clemcnliarn ul juxla quod ci sajpius scripseral,
cum exercitu ad tuendas has Italia; partes modis omnibus adveniret, el de iniijuila-
tis filii morsibus Homanam hanc urhem vel cunctam Ilallam provinciam liberaret.
838 Inler ha;c vcro permanens in sua pernicic [d) praefalus alrocissimus Longo-
bardorum rex, exarsit furore vehemenli, et frcmens ut leo, pesliferas minas Uo-
manis dirigere non desinebat, asseicns omnes uno gladio jugulari, nisi suae, ul
prtefalum est, sese subderenl dilisni. Rursumque (f) anlcfalus sanctissimus Palcr,
5 congregato universo Romano cceIu, taliter eos paterno amore admonuil, inquicns :
Oureso vos, filii charissimi, pro nostrorum deliclorum mole Domiiii implorcmus cle-
mentiam, et ipse nosler erit adjutor, liberabitque nos sua providentissima misericor-
dia a persequentium manibus : cujus salutifcris admonitionibus cunclus obcdicns
populus congrcgali unaniniitcr omnes laciymis fusis omnipotenlcm Dominum nos-

10 trum deprecali sunt. In una vero dierum ciim inulla bumililate sollicilc proccdeiis
in letania cum sacratissimo imagine Doniini Dei ct Salvaloris noslri Jesu Chrisli,
quae antheropsila (/) nuncupalur, simulque el cum ca alia diversa sacra rainisleria
recipiens [g) proprioque humero ipsam sanclam imaginem cum reliquis sacerdolibus
idem sanclissimus papa geslans, nudisque pedibus, tam ipsc quanique universa

15 plebs, incedentcs in ecclesiam sancUe Dci Genilricis, qu;e ad Prassepe nuncupalur,
posilo in omnium capilibus populorum cinere, cum maximo ululalu (/;) pcrgcnlc»,
miscricordissimum Dominum noslrum deprecati sunt, alligans conneclensque ado-
randae cruci Dei nostri pactum illud quod nefandus rex Longobardorum dis-
rupit.

934 Ilic beatissimiis papa omncs suos sacerdotes, el clerum in Laleranensi
palriarchio sedule aggregans, admonebat divinara totis nisibus scrutari Scripluram,
el in leclione vacarc spirituali, ut cfficaces invenircntur in omni respoiiso cl asser-
tione adver.-aiiorum Ecclesiaj Dei. Nec enim cessabat indesinenlcr admoncndo et
.'> confutando cunclum Dci pppulum sobrie plcque agere, atque ab omni pravilale sese
custodire. Ilic beatissimus vir pro salule provincipe el omnium Chrislianonim omni
Sabbalorum dic Irlaniam, omni postposilo ncglcclu, ficri staluit. Unum qiiidem
Sabbaluiii ad sanclam Dii Gcnilricem ad Pra;scpe, alium vero ad bcatum Pclrura
aposlolum, ct alium ad bcatum Paulum aposlolum.

«35 (?) Hic beatissimus papa rcstauravit basilicam sancti Laurcnlii, supcr sanc-
tum Clementem sitam, regione tertia, qua' a diuturnis temporibus diruta mancbal.
Ucstauravit et tegumen ccemeterii sanclai SotLeris, quod ceciderat. Itaque dura isdem

NOTUU; MARGISALES FABnOTTI.

(n) convenit. (6) B, id cst, conjungem. (c) profcclurnm. (</) ncquitia. (c) Rurstisque. if) forU acheropita.
(.7) • misteria. {h) B, cjulatu. (i) Baroii. ann. 753.

1089 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — STEPHANUS II. 1090

sanctissimiis vir jam faliim peslifcrum Longobardorum regem inimeiisis vicibus
o innumerabilla Iribuens munera deprecarelur pro gregibus sibi a Deo commissis, et
perditis ovibus [a), scilicet pro univenso cxercitu (A) Ravennae, alque cuncto istius
Italise provinciae popuJo, quos diabolica fraude ipse impius deceperat rex et posside-
bat ; et dum ab eo nibil hac de re obtineret, ceruens priBsertim [c) et ab imperiali
potentia nullum esse subveniendi auxilium, tunc quemadmodum praedecessores ejus

10 beatae memoriae domnus Gregorius, et Gregorius alius, et domnus Zacharias beatis-
simi poatifices, Carolo, excellentissimce memoriae regi Francorum, dire.xerunl, peten-
tes sibi subveniri propter oppressiones ac invasiones quas et ipsi in hac Romanorum
provincia a nefaiida Longobardorum gente perpessi sunt : ita modo et ijise venera-
bilis Pater, divina gratia inspirante, clam per quemdam peregrinum suas misit litte-

15 ras Pippino regi Francorum nimio dolore huic provinciae inhaerentl conscriptas.

83® Ad Iiunc etiam nunc {d) cessavit dirigens, ut suos hic Romam ipse
Francorum rex mitteret missos, per quod eum ad se accersiri fecisset. Et dum va-
lide ((') ab eodem Longobardorum rege civitates ct provincia isla Romanorum oppri-
merentur, subito coujunxil (f) missus jam fati regis a Francorum nomine Rodigan-
5 gus {g) abbas, per quem niisit in responsis omncm voluntatem ac petitionem prae-
dicti sanctissimi papee se adimplere. Et postraodum alius raissus familiaris ejus con-
junxit, ea ipsa annuntians.

33» Cumque a Longobardis, ut praefatum cst, antiqua Romana urbs et castra
universa dislringerenlur, ita etiara ut Ciccanense castellum, quod colonorum sanctce
Dei Eccksiae exislebat, usurparet, illico ad regiam urbem conjunxil (/<) sfepefactus
Joannes imperialis siientiarius cum missis ipsius sanctissimi pontificis, deferens secum
et qua^. deportaverat iniqui Longobardorum regis missus, siraul et jussionem imperia-
lem, in qua inherat {i) in.^ertum a Longobardorum rege (/), eumdem sanctissimum
papam esse properatum ob recipiendam liavennatium urbem et civilates ei (Aj per-
tinentes. Pro quo et de praesenti Slepbanus papa direxit ad eumdem blaspbemum
regem suum raissura pro sua, et qui cura eo ituri erant, indemnitate. Ipsoque

10 reverso extemplo, et missi- jam fati Pippini regis Franeorum conjunxerunt, id
est Rodigangus (/) episcopus, et Aulcharius dux quatenus pri.'dictum sanctissimum
papam (juxta quod petendo mi.serat) ad suum Franciae (m) regem deducerent, quem
etiam paratura invenerant ad pra;dictum Longobardorum regem propcrandum, pro
recolligendis universis dominicis perditis ovilibus {n).

S38 Tunc coDsulens (o) idem bealissiraus papa omnipotentis Dei nostri misericor-
diam, egressus est ab hac Romana urbe ad beatura Petrum apostolum, decimo
quarlo die mensis Octobris, indictione seplima ; seculi sunt eum plures Romanorum
et CBBterarum civitalum populi, flentes ululanlesque, et nequaquam eura penitus ara.
5 bulare sinebanl. Qui videlicet sanctissimus vir, sese in Dei virtule et proleclione
sanctae Dei Genitricis et beatorum principum apostolorum confidens, constanter pro
salute omnium, licet infirmitate corporis detcntus, laboriosum aggressus est iter, con-
forlans afque commendans cunctam Dominicam plebem bono pastori Domino nostro

II) ct beatorum aposlolorum principi Petro. Et assumens secum ex hac sancta Ecclesia
(/)) quosdam sacerdotcs, proceres etiam et caeteros clericorum ordinis, nccnon et ex
militiai optimalibus, Christo pracvio, coeptum prosecutus est iter, magnam illi cceli
serenitatem Domino in ipso itinere tribuenlc.

«S» Igitur conjungenle eo fcre quadragesimum milJiarium Loiignhardorum linium
{{/) in una noctium signum in ccelo magnum apparuil, quasi globus igncus ad par-

KOTULE MAnGINALES FABilOTTI.

(<0 II, civibus (bf exaicliutu. (c) *pra;torca. (</) .\i.ihuc cliain non. (f)H, viildo. (f]D,pfrrnnl, scilic-t (</)«
Rudit,'aiidu3. {h) a rcgia urbc vcnil. (i) erut. (i) ad rogom. (/<; ad cam. (/)*R(iolingundus. (»j'i in b'r:iuoi'aiu'
(h) ovibus. (0) cernens. (;>) cx hujua sanclao Ecclcsiaj clero. {q) ' pervenicnlo co in Longobardorum fiQca.

1001 ANASTASII BIBLIOTIIECARII. 1092

lcm aiislralem declinans a Gailia' parlibus in Longohardorum partes. Ilaque unus
cx eisdem Francorum missis, scilicct Autcharius <lux, quantocius praecedens Ticinum,
3 cum prcestolatus esl. Cum vero appropinquassct jam latus beatissimus papa ad ci-
vitatem Papiam, direxit ad eum stepefatus Aislulfus nequissimus rex missos suos,
obteslans eum nulia penitus ralione audcre verbum illi dicere petendi llavennatium
civilatem et exarchatum ei pertinentem, vel de reliquis reipublicBe locis, quae ipse
vel ejus pra;decessores Longobardorum reges invaserant. liie vero ila ei misil in
10 responsis asserens quod nuilius Irepidationis lerrore sileret hujuscemodi petendi cau-
sam (a) .

S40 Conjungente vero co Papiani in civitatem, et pra-dicto nefando regi pra;-
sentato, piura illi tribuit munera, et nirais eum obsecratus esl atque lacrymis pro-
fusis eum pelivit ut Dominicas, quas absluierat, redderet oves, ct propria propriis
restitueret. Sed nuilo modo apud eum hmc impctrare valuit. Nam et imperiaiis missus
5 simiii modo peiiit, et imperiales iitteras iiii tribuit, et nii obtinere potuit. Praedicli
vero Francorum missi imminebanl fortiter apud eumdcm Aistulfum, ut praefalum
sanctissimum papam in Franciam pergere reiaxaret. Ad ha;c convocans jamdictum
lioalissimum virum interrogavit, si ejus (b) in Franciam properandi esset voiunlas?
tjuod vidciicet ilie nequaquam siluit, sed suam iili propaiavit voiuntalem. Unde u^
10 ieo dcntibus fremebat, pro quo et diversis vicibus suos salellitcs ad eum ciam misit,
ut eum quoquo modo a taii intenlu [c) deciinarent.

S4t Alias vero, pra;sente Hodigango sanclissirao cpiscopo, inlerrogavit eumdem
bealissimum papam jam falus Longobardorum rex si velie haliercl Franciam ambu-
iandi (</), ct ita analns est (e) : Quod si tua voluntas est me relnxandi, mea omnino
est ambuiandi. Tunc absoiutus esl ab eo, et assumens ex hujus sancla; Dei Ecclesia;
o sacerdotibus et clcro, id est, Georgium episcopum Ostiensiem, Wilearium (/") episco-
pum Numentanum, Lconem, Philippum, Georgium et Stephanum presbyleros, Theo-
phyiactum archidiaconum, Pardum ct Gcmmulum diaconos, Ambrosium primiccrium,
Bonifacium secundum, Leonem et Christophorum rcgionarios secum et caHeros, quinta
deciraa die mcnsc Noverabris prrediclse scptinue indictionis a civitale Papia movens
10 suum in Franciam profeclus cst itcr.

S-48 Et posl ejus absoiutioncm adiiuc nitobalur suprascriptus Longobardorum
rex a pra^dicto ilinerc eum dcviare, quod mininie ipsum sanctissimum virum laluil.
Unde et cum nimia ccierilate Deo prajvio ad Francorum conjunxit (g) clusas [h).
Quas ingrcssus cum his qui cum eo erant, confestim laudes omnipotenli Deo reddi-
S dit. Et coeptum gradiens iter. ad venerabile monasterium sancli Clirisli martyris
Mauricii pervenit, in quo el constilutum erat pariter secum Francorum regem con-
veniri ; annuente Domino sospes isdem beatissimus ponlifex cum omnibus qui cum
eo erant, advenit. In quo ct aiiquantis demorantes diebus, conjunxerunt (») in prK-
dicto venerabili monasterio Fulradus abbas cl Rothardus (j) dux, direcli a s.Tppefalo
10 Pippino exceiientissimo Francorum rege, petentes eumdem sanctissimum ponlificcm
ad suum progredi rcgcm. Quem cl cum magno lionore cum omnibus qui cum eo
erant .id eum deduxerunl.

943 Audicns vero isdem rex ejusdem bcalissimi ponlificis advcnlum, nimis fesli-

nanlcr in cjus advenit occursum, una cum conjuge, fiiiis etiam et primalibus, pro

quo ct afTerens centum (A) millia fiiium suum noniinc Carolum in occursum ipsius

coangelici paptc direxit cum aiiquibus ex suis optimatibus. Ipseque in palatio suo,

5 in ioco qui vocatur Ponlicoue, ad fere trium millium spatium dcsccndens de equo

NOTIL.F. MARGINALES FABROTTI.

(fl) pro nullius trepidalionc terroris silerct ab ejuscemodi petendi causa. (t; ei (r) intentionc. (d) ' si
vellct ire in Franciam. (c) * respondit. (/") * Villarium. [g) pcrvenit. (A) B, clausas, td r.t( angxulias Alpium.
(i) venerunt. (j) Rothaldus. (t) * pro quo et fere ad centum. B, offcrens.

1093 IIISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — STEPHANUS II. 1094

suo cum raagna hurailitale terra? prostratus, una cum sua conjuge, fllii et optima-
tibus, eumdem sanctissimum papam suscepit. Cui et vicestratoris usque in aliquan-
tum locum juxta ejus sellarem properavit. Tunc praedictus alraificus vir cum omni-

10 bus suis extensa (a) voce gloriam et incessabiles laudes omnipotenti Deo referens
cum hymnis et canticis spiritualibus usque ad praefatum palatium pariter et cum
rege omnes profecti sunt, sexta Januarii mensis die in Apparitionis Domini et Sal-
vatoris nostri Jesu Cbristi sacratissima solemnitate, ibique inlus oratorium pariter
consedentes, mox idem bealissimus papa prffidictum Christianissimum regem lacryma-

13 biliter deprecatus est ut per pacis foedera causRm beali Petri et Reipublicse Romano-
rum disponeret. Qui de prassenti jurejurando eidem bealissimo papee satisfecit, omnibus
mandatis ejus et admonitionibus sese totis nisibus [b) obedire, et ut illi placilum fuerit,
exarcbatum RavenncC et ReipublicEe jura seu loca reddere modis omnibus (c). Sed quia
tempus imminebat hiemale eumdem sanctissimuni papam cum suis omnibus Parisios {d)

20 apud venerafaile monasterium beati Dionysii ad habitandum (e) pergere curavit.

844 Quo peracto et eo in eodem venerabili monasterio cum jam falo Christianissimo
Pippino conjungente (/") Domino annuente, {g) post aliquantos dies isdem Christianissi-
mus Pippinus rex ab eodem sanclissimo papa Christi gratia cum duobus filiis suis reges
uncti sunt Francorum. Postea vero beatissimus papa prae nimio labore itineris atque
o temporis inKqualitale fortiter infirmatus est, ut etiam omnes tam sui quamque etiam
Francorum ibidem existentium omnes eum desperarent [h). Sed Domini Dei nostri inef-
fabilis clementia, qui non deserit sperantes in se, salvum cupiens domnum Christianis-
simum, dum eum (?) mane mortuum invenire sperabant, subito alio die sanus repertus
est. Pippinus vero rex cum admonitionc, gratia et oratione ipsius venerabilis pontificis

10 absolulus, in loco [j) qui Carisiacus {k) appellatur, pergens, ibique congregans cunctos
proceres regioe sua; potestatis, et eos tanli Patris admonitione imbuens, statuitcum eis
quffi semel, Cliristo favente, una cum codem Ijeatissimo papa decreverat, perficere.

S43 Interea nefandissimus Aislulfus CaroJomannum, fratrem {l) benignissimi Pippini
regis a monasterio beati Benedicti, in quo devote per revolutum teraporis spatium mo-
nachice (m) degebat, diabolicis ei suasionibus suadens Franciara provinciam ad obicen-
dum (h) atque adversandum causa; redemptionis sancta? Dei r^cclesise Reipublicte Roma-
3 norum, direxit. Dumque illuc conjunxisset (o), nitebatur omnino et vehementius decer^
tebat sanctre Dei Ecclesiaj causam subvertere, juxta quod a pnefato nec dicendo
Aistulfo tyranno fuerat directus. Sed propitiante Doraino minirae vaiuit sui germani
Christianissimi Pippini regis Francorum in hoc firmissum cor inciinare, Potius autem

10 comperta nequissimi Aistulfi versutia, tota se virtute idem excelientissimus Pippinus
Francorum rex professus est decertare pro causa sanclaj Dei Ecclesire, sicut pridem
jam fato beatissimo spoponderat pontifici.

S40 Tunc pari consilio isdem sanclissimus papa cum denominato Francorum rege
consilio inito juxta id quod proefatus Carolomannus Deo se devoverat monachicam
degere vitam, in monasterio eum iJlic in Francia [p) collocaverunt. Ubi et post
aliquantos dies divina vocatione de hac luce migravit anno Domini 733 (q). Porro
5 Christianissimus Pippinus Francoruni rex, ut vere beati Petri fidelis, atque jani fati
sanctissimi pontificis saiuliferis obtempcrans monitis (/•) direxit suos missos Aistulfo

NOTUL.E MARGINALES FAnHOTTI.

(a) excelsa. (i)vinbus. (r)scu cffitora loca juri roipubl. moilis omnibus reddere. ((/)*Parisiacum.(e^)hiber-
nandum. (f) comitante. (y) Vide Baron.ad iinn. 7.")'i. (/i) * Kranci ibidemexistentesdo ojus vita desporarent.
(!)* omnem fieri hominem, dum cum. (;')*ad iocum. (/.)/{, Parisiacus. (/)'Carolo Magno fratri. (hi) *mona-
chus. («) * eum in Francioe provinciam ad sibi obediendum. (o)* pervenisset. (p)' Vionna; coUocavcrunt.
{q) Vide Uixron. ann. 754. (r) * jussis.

iOyo ANASTASII DIIiLlOTIIECAlill. 10%

iH quissinio Longobardoiiim regi proptcr pacis fcedera, et proprietatis sanctui (n) Dei
l"cclesipe, ac Ileipublica; rcstiluenda jura, atque bis ct tcrtio juxta saepefati bealissiini
papa3 adinonitionem eum deprecatus est, ct plura ei pollicitus est muncra, ul lanluin-
10 niodo pacifice propria re.-tituerel propriis ; sed ille, peccato iramincnle, obedire distulit.
Ad lioc isdem eximius Francorum rex, cernens quod atrocissimi Aislulfi ncquaquam
valcret quoquo modo saxcum mollire cor, generalem conlra euin decrcvit facere motio-
nem. Et duni jam fere medium itiiieris spatium Francorum exercitum graderenlur
cunei, rursum ipse sanctissiinus vir pra^fatum l)cnignissimum deprecatus est Pippinum
15 regem, dcmum {b) sa;vissimo Aistulfo dirigi Longobardorum rcgi, si quo modo poluissel
vel sero tandem cjus sedare scevitiam, et propria propriis saluberrime suaderet red-
dere absque humaiii eflusionc sanguinis. Et ita factum est, atque denuo ipse beni-
gnisiimu.s 1 irncorum rcx suos eidem Aistullo misit missos.

S4? Sed bealissimus isdem papa, ut vcre pater et bonus pastor, ne sanguis

effunderelur Christianorum, admonitionis et obsecrationis apostolicas ei dire.xit litte-

ras, per eas et fortiler per omnia divina myslcria et futuri examinis diem conju-

rans atque obtestans ut pacifice sine ulla sanguinis eflusione propria sancla' Dei

5 Ecclcsice ct Reipublica! Romanorum redderct jura ; sed iniquitatc ejus obsistentc,

nequaquam acquiescere voluit. Potius autem e contrario minas et indignaliones pi;i-

fato ponlifici et excellentissimo Pippino regi vel cuiictis Francis direxit. Tunc fixus

[r) in omnipotentis Dei raiscricordia anlefalus Pippinus Francorum rex iter suum

profeclus («/) cst, prremiltens ante suum occursum aliquos ex suis prooeribus, et

10 cum eis exeicitualcs viros ad custodiendum proprias Francorum clusas (e) ; ibique

conjungcntcs rcraoti residebant, proprii rcgis pia-slolantcs ailvcnlum. Audiens itaque

protervus ille Aistulfus parvos fuisse Francos illos qui ad cuslodiam propriaium ad-

vcnerant clusarum, fidens in sua ferocitale (/"), subito aperiens clusas, super eos

diliculo cum plurin.is exercilibus irruit. Sed justus judex Dominus Deus cl Salvalor

13 noster Jesus Christus victoriam paucissimis illis tribuil Francis. El mulliludinem

illam Longobardorum superanles Irucidaverunt, ita ut ipse Aistulfus fuga arreptus

vix ab corum evadere potuissel manibus, nisi usque in Papiam civilatem absque

armis fugam arripuissel ; in qua et prae timore Francorum cuin aliquantis se relru-

sil. Ipsi vero Franci introeuntes clusas, cunclum fossalum {g) Longobardorum post

-^20 perartam caedem abstulerunl, spolia multa aiifercnles.

'i-tt* Conjungens vero Christianissiinus Pippinus Francorum rex, scquipes etiam
cjus factus, et anlelatus beatissimus papa, usque ad niucos civitatis Papite utriquc
pervencrunt. Quam ct obsidentes per aliquanlos dics virilitcr eam Francorum cxerci-
tus constrinxerunt (/<). Tunc jam fatus beatissiiuus el coangclicus papa Pippinum
5 deprecatus est benignissimum rcgem, ul jam amplius malum hoc non provenirel, (i),
neque sanguis ellunderetur Chrislianorum, immineiis salulifera pricdicatione, ul paci-
fice causai finirentur. Ad hKC Chrislianissimus Pippinus Francorum rcx, ejusdem
beatissimi Patris et boni pastoris audiens (j) adiraplcn.^que admonitionem, Deo dilcc-
tam paccm inicntes, atque in scripto foedcra partium affirmanlcs inler Romanos,
10 Francos el Longobardos, et obsides Longobardorum isdem Francorum rcx abslollens :
spopondit ipse Aistulfus cum universis suis judicibus, sub lerribili ct forlissimo sacra-
mento, atque in codem pacli fa-dere per scriplam pagiaam affirmavil se illico reddi-
turura civitatcm Ravcnnatium cum aliis diversis civilatibus.

9*9 VA posl hoc, facta pacc inter Romanos, Francos ct Longobardos, rex Pippi-
nus obsides Longobardorum secum ducens in finibus suis rediit. Cumque ab invicem essent

NOTUL-E MARGINALKS FABUOTTl.

(a) B, pr.-cfala; sancta?. (b) denuo. (r) fisus. (d) B, prosecutus. (<T)B.clau9as. (/) forlitudine. Ig) fossatum,
id csl caslra. {h) constrinxit. (i) pervenircl. (/) * .-Vd hoc Pippinus rex aDiliens eos paci inhianles, alquo
in scripto fa-dero pacluni promiltcntes dixit summo Pontilici. Fial sccundum prcEceptuin luum beatissi-
me Palcr.

1097 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — STEPHANFS II. Um

segregati, solilum in perjiirii reatiim infidclis ille Aislulfus Longobarilorum rcx inci-
detis, quod jurejurando promisit, reddere dislulit. Dum enim ssepefalus sanclissimus
5 papa conjungeret Romara, posl aliquanti temporis spatium, furore vehemenli reple-
tus adversarius ille, et suae animae inimicus, Aislulfus, Deo sibi conliario, non
solum quia ea quse promiserat minime adimplevit, sed eliam et genfralem faciens
commolionem cum universo regtii sui Longobardorum populo contra hanc Romanam
venit urbem, quam per trium mensium spatia obsidens, alqiie ex omni circumdans
10 par^e, quotidie fortiler eam expugnabat, omnia quae eranl exlra urbem ferro el igne
devastans atque fundilns demoliens consumpsit. Imminens vehemcntius isdem peslifer
Aistulfus, ut hanc liomanam capere potuissent urbem, nam cl multa corpora sanc-
torum effodiens, eorum sacra mysteria (a), ad magnum anima? delrimenlum abs-
tulit,

S50 Hffic itaque iinpie ab codcm Aislulfo gesla quantocitius swpedicti Francorum
insonuere regis in aures (b). Sed et bealissimus ponlifex per marinum iter suos
ordinans, et ad eum Franciam dirigit missos, una cum quodam religioso viro,
Warnerio nomine, qui ab eodem Francorum rege huc Romam direclus fuerat.
5 Cuncla quae gesta sunl, el quae crudeliter tyrannus iUe peregil Aistolfus, subtili
ficlione suis (c) apostolicis relalionibus scepefalo Chrislianissirao, et Dei cullori Pip-
pino Francorum inlimavit regi, adjurans eum fortiler firmilerque sub divina diei
judicii oblestalione, cuncla quae baato Petro poUicitus est adimplendum (d.) Ad vero
haec Christianissiraus Pippinus rex Francorura, fervore fidei motus, iterum cura Dei
10 virtute generalem faciens motionem, in Longobardorum partes conjunxit % et clusas funditus
corumdem everlit Longobardorum. Etenim cum ad prsedictas Longobardorum clusasjam
falus Ciiristianissimus Pippiuus Francoruin appropinquarel rex, conjunxerunt in Iiac Roma-
na urbe (/) imperiales missi, Gregorius S2ilicel polosecrata {g), et Joannes Silentiarius,
direxli ad praediclum Francorum regeni. Quos suscipiens beatissimus papa eisdem
13 motionem praefali Francorura regis nunliavit. (juod quidem illi dubiura habuerunt
credendi. Et adhaerens eis missum apostolicoe sedis eos in Franciam ire absolvit
[k). Et pergenles marino ilinere quantocius Massiliam advenerunt; in quam ingres-
dienles didicerunt jam piasdictum Francorum regera Longobardorum fines fuisse ingre-
sum, juxla adhortationem antefati bealissimi papaj, et promissionem quam beato
20 Pelro jurejurando obtuierat. Et hsec (/') cognoscenles ipsi impcriales raissi, Iristes
eflecti, nilebantur dolose (y) missum apostolicae sedis delinere Massiliam, ut mi-
niine ad praedicium properarel regem, affligenles cum valide (/.).

851 Sed, inlervenienle bealo Pelro apostolorura principe, corura callida ad nibi-
lura redacta est vcrsutia. Itaque unus ex ipsis, Gregorius videlicet prolosecrata {/)
praccedens apostolicae sedis missum, celeriter praenominatum Francorura asseculus est
rcgem, quem et in finibus Longobardorum non procul a Papia reperit civilate ;
5 et nirais eum deprecans, atque plura spondens tribui [m) imperialia munera, ut
Ilavcnnalium urbem vel ccclcras ejusdcm cxarchatus civitatcs et castra imperiali
tribuens conccderet ditioni. At nequaquam valuit firmissimum jara fati Chrislianissi-
mi alque benignissimi fidelis Dei et amatoris bcati Petri apostoli, scilicet antefati
Pippini Francorum rcgis, inclinare cor, ut easdem civilates et loca impcriali tribue-
lO ret dilioni. Asscrcns isdcm Dci cultor, mitissimus rcx, nulla penitus ralione easdem
civitalcs a potestate beali Petri et jurc Ecclasiae Romanae vel pontiftcis aposlolica^
sedis quoquoniodo alicnari («). Affirmans eliam sub juramcnto quod pcr nullius
hominis favorein sese ccrlamini sa-pius dcdissct, nisi pro amore beati Pctri, et venia

NoTUI,.*: MABGINAbES FADROTTI.

(n) * rcBnicloi-iii. (//) ' iiisoiuicruiil nuribus. (c) * subtilitcr suis. (di ' suIj (livini juilicii die ulitcslans,
ut cuiieta quiK bcalo Pctrn ]i(illiciliis fM, iKiiinpIerol. (c) venil. (/) ' vi-iu-iuiil inlianc lulicin. (ly) |ii-oto
u sccrclis. [Ii) Ahsolvit, /i/ i.st dimisil. •!) ' iiiiod. ij) ' dolo. {kj * vuldc. J) i'rolo u sccrolis. \^ni) '
tribuit. {n) B. pati.

Patrol. CX 35

Um ANASTASII HIIiLlOTIlECAlUI. 11(0

ilrlicliinini, asscrons ct hoc quod niilla cum {a) thesauri copia suadere valeret ut
15 quod seuiel bealo Pelro oblulit, auferrel. El Ija3c pra;dicto imper. misso reddcns
in responsis. continuo cum ad propria remeandum per aliam viam absolvit, qui et
sinc efTcclu Romam conjunxit.

8518 Dum vero antefalus benignissimus 1'ippinus Francorum rex Papiam obsidens
conslringeret civitalem, tunc Aistulfus alrocissimus rex Lonijobardorum, ut veniam
illi tribuerel et ab obsidione cessarel, quas prius contempseral conscriplas in pacli
fa'dere redderet civilates, se modis omnibus professus est redditurum. Et denuo
5 confirmalo anteriore paclo, quod pcr elapsam octavam indictionem inler partes pro-
vencrat (i), resliluit ipsas civitates pra;lalas, addens el caslrum quod cognominalur
Comiaclum (r).

853 De quibus omnibus receplis civitalibus donaiioncm in scriptis a beato Pctro
atque a sancta Itomana Ecclesia, vel omnibus in perpetuum pontificibus apostolicae
sedis, misit possidendam, qu;e et usque hactenus in archivio sanct;c nostra; Ecciesia-
recondita tenetur. Ad recipiendas vero ipsas civitates rnisit ipse (^hristianissimus

0 Francorum rex suum consiliarium, id est Fulradum vencrabilem abbatem et pres-
bylerum. Et continuo ejus eximielas (J) feliciter cum suis exercitibus Franciam
repedavil. Prffinominatus autem Fulradus venerabilis abbas et presbyter Itavennatium
parles cum missis jani fati AistuHi regis conjungcns. et per singulas ingrcdiens civi-
tates tam Pentapoleos quam et ^Emiliae, easque recipiens, et obsides per unamquam-
10 que auferens (e), atque primates secum una cuni clavibus portarum civilatum defe-
rcns, Romam conjuuxit.

854 El ipsas claves tam Havennatium urbis quamque dlversarum civitatum ipsius
Uavennatium exarchatus una cum suprascripla donatione de eis a suo rcge emissa
in confessione beati Pelri ponens, eidem apostolo et ejus vicario sanctissimo papae,
atque omnibus ejus successoribus pontificibus perenniter possidendas atque disponen-

5 das Iradidit, id est Havennam, Ariminum, Pisaurum^ atquc Fanum, Cesenas, Seno-
gallias, Esium, Forum Pompilii, Forum Livii, cum castro Sussubio, Montemferetri,
Acerragio, Monlem Lucari, Serram, castellum sancli Mariani, Bobrum, Urbinum.
Callium, Luculos, Eugubium seu Comiaclum. Necnon et civilatem Narniensem, quae
a ducatu Spoletino (/), a parte llomanorum per evoluta annorum spatia fuerat invasa.

10 Dum ergo hoec agerenlur, ipse infelix Aislulfus quodam loco in venerationem per-
gens divino ictu percussus, defunctus esl. Tunc Desiderius quidam dux Longobardo-
ruin, qiii ab eodem ncquissimo Aistulfo Tuscia- in partes erat directus, audiens pra--
faluin ubiisse Aistulfum, illico aggregans ipsius Tuscia; universam excrcituum mullitu-
dinem, rcgni Longobardorum aripere nixus est fasligium [y). Cujus personam

13 despectui habens Radchisus dudum rex, et postmodum monachus, germanus pra;fati
Aislulfi, scd et alii plures Longobardorum optimates cum eo eundem Desiderium
spernenles, plurimam transalpium vel ca>tera Longnbardorum exercituum multitudi-
ne:n aggiegantes, ad dimicandum contra eura profecli sunt.

20 855 Ad ha?c pra^fatus Desidcrius obnixe pra;fatum bcatissimum pontificem depre-
caUis est sibi auxiliuin ferre, qualcnus ipsam regalem valerct assumcre dignitatem,
spondeiis jurejurando omnem preefati bcatissimi pontificis adimplcre vuluntalera.
Insuper et reipublir;u se redditurum professus est civitalcs qua? remanserant, imo et

i2o copiosa daturum munera. Tiinc isdem pra;ci|iuu3 Palcr et bonus pastor, inilo consilio
scepe falo Fulrado venerabili presbytero et abbate, atque consiliario Christianissirai

NOTIL.E UARGIVALES FABROTTI.

(a) oi. (fc) II, convcnerat. (r) B, Comaclum. (<i; ipse rex. ((• • do unaquaque tollens. (/) * duce
Spoletano. ((j) l/i/<' Darou. ann. DominiloG.

HOl HISTOUIA DE VITIS ROM. PONT. — STEPIIANUS II. 1102

Pippini Francoium regis, misit suum germanum, Paulum scilicet diaconem, alque
Chrislophorum consiliarium una cum prcTfato Fulrado in partes Tuscise ad praedictum
Desiderium. Cum quo loquentes confestim per scriptam paginam terrihili juramenlo

10 isdem Desiderius cunclam professus est superius anne.xara sponsionem adimplere.
Post haec vero peracta statim suum missum, id est Stephanum venerabilem presby-
terum cum apostolicis exhorlatoriis littcris prfefalo Radehiso, vel cunclae genti Lon-
gobardorum direxit. properans et prsediclus Fulradus venerabilis cum aliquanlis
Francis in auxilium ipsius Desiderii, sed et plures exercitus Romanorum, si necessi-

15 tas exigeret, in ejus disposuit occurri (a) adjutorium. Et suffragantibus prrcdicti san-
ctissimi pontificis Dea acceplis precibus, ila oninipotens Dominus disposuit, ut sine ulla
animarum periclitalione antefalus Desiderius, per jam dicti coangelici papaj concursum,
eamdcm quam ambiebat, assumeret regalem dignitatem (b).

S5ft Bum vero hiec agerentur, direxit missum suum sanctissimus pontifex,et abstulit
de ipsis civitatibus quas srepedictus Desiderius rex reJdere promiserat bcalissimo eidem
papa3, id est Faventiam cum castro Tiberiaco (r), seu Gabellum (c/) et universum duca-
tum Ferrariae in integrum. Et annuente Deo rcmpublicam dilatans, et universam domi-
5 nicam plebem videlicet, rationalcs sibi commissas oves, ut bonus pastor, animam suam
ponens, omnes ab insidiis eruit inimicorum, cursumque consummans, et omnia utiliter
perficiens, Dei vocatione vitam finiens ad aelernam migravit requiem. Qui fecit ordina-
tionem unam per mensem Martium ; presbyteros undecim, diaconos duos, episcopos per
diversa loca numero viginli ; et cessavit episcopatus dies triginta quinque. Sepultus est

10 in basilica beatl Petri apostolorum principis sexlo Kalendas Maii, indicliuiic x. El ces-
savit episcopalus diebus Iriginta duobus.

NOTUta: MARGINALES FABROTTI.
(a) occurrere. {b) Rachis vcro rcdiit ad monaskrium. (c) B. Tiberiano. (d)' Caballo.

VARLE LECTIONES.

Ex codice Farncsiano XCV. A rum, mendose. lin 4, fortissimus etiam illorum de-

Num 227, lin 1, sed ann v, dies xxiil. fensor. Mox. lin 0, manebant, et inordinata, om-

Num 228, lin 9, pari niodo fundasso dignoscitur neiii lin 7, eis disponens intus,cl foris. lin 9, dino-

ex Zcnodocliium in plantana. scitur. ,

Num 23;i, tin 12, archiropyta. ^'"'« 229, lin 1, cod VallicA concordal cum Reg.

Nutn 2.'^'i, tin ,5, f>t confortando. "'n^ c' Tliu. (in 2, contulit dona. lin 3, diaconis fo-

Num 241, tin (i. Widecharium ; lin 8, Bonifacium ris exislentibus. Idem diaconljB. lin 4 et 5, ut taudd

sccnndicerium. '-'O"-

Num 243, lin 18, exarchatum Raben.T!. iin 20, ad ^"'" 230, lin 1, cod Vallicel, intcr hojc vcro bo-

hihcrnandum pcrgore rogavit. na, qu<B agebat,niagnain pei-sccutionein Langobar-

iVum 240, tin 4, dc hac luce migravit.Porro Chri- dorum rex Ai.stullus in hoc lloin urbe, vcl subja-

stianissimus Pippinus. centibus civitatibus fecit. Sed isdcni boatissinius

Num 249, tin 14, delrimcntum abstulit. Castrum papatortiomenseordinationissurcgcnnanuni suuni,

itu(iue iiluin Narnicnsom, quem pridem rcddidcral sanctissimum scilicct. lin h, primiceriuin cuin niu-

misso I-'rancorum, ajure beati Petri abstulit. Ikcc ncnbusad eunidfiin rcgem Langobanhirum iiomine

itaque impin, ctc. Aislulum,ob pacis ordinanda atque lirmanda fccdc-

Num 250, lin 1-4, Imperiales missi Gregoriiis sci- ramisit.Qui viri ad cum .jungcntcs.»?! 8,quasi faci-

licet. hus pro cadem re apud cuin impctrantcs in 40

Nwn 255, lin 13, prwfato Radi-hisn. annorum spatia fcedns rum eo ordinantcs conf. tin

Num 250, lin 11, indict. x Paulus iial., ctc. B " ''' '~' "' ''"'''' ^'''S- '"«y<'« Tliu, cum iiuihus con-

„ ,. ,, ... ,, i'(»(/(j/ 1'^ajm /i'?i 13,/in l.f>,per unumquique mcHf/osc

E.TCodicc\uUiCcUnno. /iii 10, aulcnv inhiubat.

Num 227 , tin l , cod VaUia:l concordiit cum /.'c-/. Num 251, lin 1, codd VaUicct concordat cum

Maz el Thu. i6((/.,annos v, dics xxix. iin .'i, ul lnuild Rcj., i\Uit ct Thn ct ita /i« 3 ct 4,- itcm lin 4, 5, 0, 8

cod. lin 0, be. mcm. Zacharia papa. /i"« 7, cunclus ct 9.

populus clcgit.Ubi biduo mancns./ia^ ct 8,ut /((ik/i/ Num 232, lin 1, cod Vallicel concordat cum Ucg.,

coad. lin 10, post hoc, cunclus pnp Dci congr. cst Max, et Thu ct ita lin 12. lin 2, oidoin beatissinio

intra basilicani sanctic Uci Gcnitricis virginis Ma- pontilici. Ihid siinultiuc cl alia. tin 3,rolulil iidhor-

ria' bnno aniino, consona vocc prajdictuni bcatissi- lationis adnoctcns vcrba, clc.,!(/ laud cod hic lin 5,

miim clcgcrunt P. lin 15 lauduni praiconiis in ba- (|ucin inipcrialcm niissuin confcstini prn'fatus pa-

silica aalv (j. appcl Cons dcpor cl cxindc inlra vc- pa ciiin suo gcrinuno Puulo pnodiclo diacono ad

nei'abilciii [sic) putriarchium. rcgcni inis.t ncquissimuni Aistulfnni Ruvcnnaiii.//n

Num 228, liii 2, cod Valliccl concordal cum licij. 7, rcsponso.ct adjuiigcns cidcm. lin 9, ut laud codd

Jtf((v et Thu et ita lin 5, 8, 9 ct H. lin 3, pra;dicato- (cxccpto lamen pronominc ei, quod dccst in ncstro

H03

ANASTARTI BTRLTOtHECAftll.

1104

^

od. (7 U'i lin l'i, ulii lanieii afivcnirct pro cnnvpni- \ nrnnipntrnti Deo referens, etc, ut hmdd, codd. hic

^'um 233, lin 1, codd Vallicel, concordat cum licg.,
Max. et Thu., et ita lin 2 ibid et lin 4, 14 et 15 lin
•|ii, dcproculi sunl IJoniinum omnipotcntcra./in.li,
procrssit in lajtania cum Facratissimn iniaginc Sal-
vatoris noslri Jcsu Christi, qua; archeropsita nun-
cunpatur, simulque cum ea alia diversa sacru niy-
slcria ciciens./tn 17, cinere, maximo flctu ct ulula-
lu miscricordissimum Deum deprecati siiut. Alli-
gavit quoque ct conncxuit adorandae cruci Domini
l3ei nostri. lin 10, disruperat.

Num 234. Deest in coad Fallicellano integer nutn
234.

iViim 235, lin I, codd Valliccl, itaque dum idem
sanctissimus vir jani fatum pcstiferum LanRobar-
doruni rcgi'ni, univiTsis viciljus innumera tribucns
muncra di'[)rccarclnr pi-o grefribus a Dco sibi cnm-
missis, et perditis ovibus, scilicet et pro universo

usque ad ea verha, profectuB rst. lin 11, vi Januarii
mensis die in app.Domini sacratissimasollempnita-
te, etc, ut eodd. lnudd. linen 12, cum ijuilius coucar-
dal clinm lin !(>, iliul. 18 ot 21 lin IK, placiluni es-
8ct. iin 19, tcmpus hienalc iinmincbal. eundem pa-
jiam cum suis omnibus Parisiacurii apud.

Num 244, tin 1, cod. Yallicel. vcii roonast.
cum rege convivante post aliquantos, ctr., utcodd.
lieg., Maz. et Thu. hic cum quihus concordat etiam
lin 8. /m 'J, sperarent. Ibui subito alia die sanua
elTectus est repertus. lin 10. ut laudd. codd., ejc-
ceptia his tin. li,nempe : qui Cari?iacus appellatur.
lin 12, tanti putris sancta adraonitione. Un 13 et
iliid ut iidrm codd.

Num 245, lin 1, Cod Vnllicel interea .\islulphu9
Karolo Manno Iratri Papiiii (ii<j,(iui in inonasterio
B. Benedicti. ctc. ut ms. cod .Vui hic uhique : in re-
liquis vero.ut Itcij ac Thu. lin 5 ct 11, ut laudd codd

cxarcliato Ravennir, atque cuncto istius Italia; pro- g Ucg., Mui ct Thu et ita lin 7, si hxc e.rcii>ius : lin 9

vinciKpopulo,quem prodiabolica fraudeipscimpius
decorpserat rex,ct i)ossidebat,ctc.,«< infra lin S. litl
9, ut codd Heg., Max- cl Thu, cum quibus concordat
eliam liii 10, ihid et lin H, 12, 13 ct 16.

Num 230, lin 1, cod Valliccl. concordat cum Ueg.,
Miix.: et Thu. lin 2, pcr quos. Ibid. accersiri jube-
ret (racnrot.)/;/ laceret cst varium Icclio pcrperam in
te.xtinn illatn. tin 4, utcodd. lieg., Mnt.. lin 0, prfe-
dicti papre. Postmodum vero, etc , ut lnudd Codd.
hie.

Num 237, tin i, cod. Valliccl. concordat eum
ncij., Max: el Thu., et ita tin 6, 13, lin. eadcm. ibid.
cl lin i5, lin 2, ita etiara, ut et Cicancnse. lin 3,
usurparcnt,illico a rcgiaurbe venit prnidictus Joan-
nes. lin 4, insins bcati ponti/icis. deferens secum.
etc, ut liiudd. codd. hic. quibus adhwret etiam lin 9,
excepiis his Un i\,ncinpe : lloddingandus cpiscoptis

coniperto .\. ingi'nio decertabat, tota se virtute is-
dem Pipinus professus est decorare.

Num 241), iin 1, cod Yallicel. cuncordat cum Heg.,
tliii. ct Thu. et ita tin 3. Itcm lin cad. 5, 9, 14, 17 et
19. /i« 2, Karolmannus, ibid. ut laudd. codd.,exce-
pld vocc sc, <7U<7? deest in nostro ms. tibro.

.Vwm 2il, ///1 i, cod Yallicel eoncordat cum Hdj.,
Mm ct Thu ct ita lin 3, 4, 8 et 9, 10 et \b.lin 5,rcrl-
deret [omissa cof*' jura) 6<;(1 ille et(^, ita laudd coid
hic. lin 7, ut Itcg ct Thu tantum lin 11, reyidebant,
rogem suum cxspectantes..^udiens itaqne .\istullu3
rcx parvuni nnnierum cx illis Francis adfuiss-e.qui
ad custoiliondus prnprias clusas venerunt lideiis in
suafortitudine.subitoaperien3chasas,supcrcosdem
diluculo cum plurimis irruit exercitibus.Sed juslus,
clc, ut laudd cvdd. tinea 15; dcinde superiorem plu-
rium pagellarum nostri ms. libri mnrginem occupnns
h:vc inscriplio mnjuscutis litleris minio dcpicta occur-

et Autcharius dux.

Num 238, lin 1. e.od. Vallicel. concordat rwm p r(/ ; Pelrus Guillermus bibliolhcchariusapud .\rc-
licg., Maz. et Thu. Ibid. oranipotentis Doi miseri- ^ juin,duin ibi morarclur aniio Dominica; incarnaliu-

cordiam. tin. 2, ut tnudii. codd. ct ita lin 7 el 8,
Ilein. lin 9 ibid. ct 12. lin 3, seculiquc sunt eum.
lin 4, ct ncquaquam eum ambulare sinrl)aut.Tunc
bcatissimus vir sese in Dei virtute. lin 9, apostolo-
rum conferpus, lin li, procrres etiam. et ca;teros
clericalis ordinis,etc., iit laiidd. codil. hic.

i\'um 239, lin i , cod. Yalliccl. concordat cum
licg., Mai. et Thu et i/n lin 5, (1, H, ct H, lin 2,
quasi gladius ingneus. lin 6, ad eum .\istulfus rcx
missos suos.

i\um 210, lin I, eod Vallicel., venientc vero
eo in Papiam civitntem, (>t pr. regni nrn;«entato./m
2, lacrymis proliisis peliit ul. lin 4, impctrare hoc
valuit, clc !i/ Inudd. codd. hic ciim quihiis concordnt
ctiain lin h Gi 6, U), II el 12, lin 7. ut pr.T. P.
lYanciam p. r. Ad h. c B. viruin rcx, interrog.
si ci Franciam prop. esset vol. lin 10, voluntatem
propalavit.

Niim -241, lin I, cod. Vallicel. concordat rum D
Reg , Mnx,. et Thu. {e.vcepto vocabulo Rodigando) rt
ita lin '.). lin 5, vel clero Georgium episcopum
Hostiensem,Quilcliariuin episcopum Nuniciitanuin.
//?! 7, et CiRxulum. lin 8, Bonilatiuin sccundicc-
rium. lin 10, movcns iter suum, Franciam profe-
clus est.

A^iim 2'i2, lin I, cod Vallicel. Post ejus nbsol.
adh. nit. supra scripluiis rcx, clc, ut codd Reg.
Mnx. et Thu. hic. \in 3 et 4. Ilcin lin 5 ct 7,h/ Inudd.
codd. lin 6, Marlii in qiiD cnnsl. et c. ut laudd.
codd. hic. lin 8, aliquantis diebiis moratus est.
Tunc convenerunt in pneiliclurn nionaslerium Agau-
nenscm Floradus abbas, etc, ut iidcm eodd hic.

Num 243, lin 1, cod. Valliccl. conrordnt ctim Itcg.,
Mnx, et Tliu.lin 3,et liliumsuum nomine Karolum in
ocriirsum P.jus pap.-e lin 7, ut cojt. Mm uliipie. lin
8, in aliiiuanlum loci. lin 9, tiinc pr.rdictus papa
cum omnibus suis excolsa voce gloriam ct laudes

J>

nis millesimo C. .XLll. lin 17, fuga ercplus, ub eo-
rum invascrit {sic; manibus, etc, ut Inudd ecxid hic
tin 21, aufercntes.

Nuin 24S, /i'h 1, cod. Vnlliccl. concordat cum
Beij., .Max,. et Thu. ct ila lin 4 lin 7, causa finire-
tur.Ad ha;c Pippinus rcx audiens eos paci inhiantes,
alquc inscripto fcedere pactum promittentes, clc,
ut Inudd. coad.

Num 249, lin i, cod. Vallicel. ccmcordat cum
Iteg., lHai. et Thu. lin 2, cum nb invicein cssent
scgrcgati.Ai.^itulfus ri^x in pcrjurium inridcns.quod
jurejurando promiscrat, redderc distulit.Dum vero
papa pervcnissel Ilomam.post aliquantum teniporis
spalium furorc vcbemenli repletus .Mslulfus, non
solum ea,qu.-E promiscral, minime adimplcvil; scd
eliam generalem facil molioncm : et curn univcrso
regni sui populo Langobardorum. lin 9,10 et 12, u/
/<iH(/. codd.

yiim 250, lin l.Cod. Yalliccl. hahet ut Iteg., Maz.
et Thu. e.rceptis his lin 2 : sod ct bcatissimus pnnti-
fex. lin 3, in Franciam suos dirigcns missos, una
cum viro nomine Uvarnario, qui. lin 5, cuncla
qua' gesta fueranf, et qufp Aistulfus pcn^git,ctc.,u/
/<iM(/. Coii. hic; cum quibus coticordat ctiam lin 7,
itcin lin 14, cjcccpta hoc voiahulo, prulhn a secretis.
lin 15, directi acl pra?dictum Pipinum : quibus sus-
ceplis jam dictus papa. etc. ut laud. codd. hic.
lin 20, i(/ iidcm cod. cl iln lin 22 el 23. Ead. lin 22,
quod co,-'nofccntcs. lin 23, Massilia.

Num 251, /i»i 2, cod Valliccl., cx ipsis im-
perialibus missis, Geor^ius videHcet prolho a se-
crolis. lin 3, A. S. missos. ccleriter pra;nomina-
tum Fr. reg. asseculus est. lin 5, repperit civitatc.
Uaqiie uiiiis ciim deprccans, etc. ut cod. Heq. Mai.
et Thu. hic ciiin quihut cjincordat etinin lin 12,
item 12, 13 ct 15, nc demum 16, cxccptis : et hoc
praidicto imperiali. lin 7, ged nequaquam valuit

llOo

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — STEPHANUS II.

1106

Pipini, etc, ut laudd. codd. hic lin. 14, delictorum
suorum. Asserebat et hoo. liii 18, Romam pervc-
nit.

Num 252, cod. Vallicel. concordat cum Reg.,
M(ti. et Thu. lin 4, reddere civitates. Ibid., red-
diturum. Ita denuo confirmato. tin 6, restituit
ipse Aistulfus praslatas civitates. lin 7, uC laiidd.
codd. hic.

Num 253, lin 1, cod Vallicel concordat cum Reg.,
Mai- et Thuun, cl ita liii 5, 6, 7, 10 et 11. lin 8, cum
m. Aistulfi, etc, ut Inudd codd hic.

Nuin 254. /i« ), cod VaUicel coneordal cum Reg.,
Mai, ct Thu. lin 2, cum Sca donatione de eis a suo
rege missa. Un 3, eidem Dei apostolo, et ejus vica-
rio papM. lin 5, tradidit ipse Ravennam, .^riminum,
Pensaurum, Concam, Fanum, Gesenas, Senogallias,
jEsis, Forum Populi, Forum Livii,cum Castro Sal-
subio, Montem Feletri, Accerrem, Agiomontem,
Montem Lucati, Serram, Gaslellum Sancti Marini,
Boibiura, Orbino, Callis, Luceolis, Egubium et Co-
maclum. Necnon, etc, lin 9, qua; a duce Spolitano
per, etc, ul luudd codd hic. lin 13, qui ab eodem
Aistulfo Tusciaj in partes erat directus. lin 14, uni-
versi exercitus mullitudinem. lin 15, arripere usus
lUije ausus) est fastigium. Hunc despectui habens
Hfttchisus, dudum. tin 17, ul laudd codd exceptis his:
vel cffiteri exercitus Langobardorum multitudinem
adgregantes.

Num 255, lin I, cod. Valticell. concordat cum Rc;).,
Max,. el Thu. et ita lin 5, 7, 10, 13. ihid. 17 et 18,
/in 2, quantinus ipse regalcm./i7i3, priedicti pontifi-
cis se adimp. lin 6, iwces et bonus pastor, desuntin
cod, ibid., cum praedicto Folrado: e/ ita pauloinfra.
lin ii,ut iidein cudd. lin 16, in ejus deposuit occur-
rere adjutorium. Ita suUragantibus pr. beatissimi
pont.

i\um 25fi, lin I, cod. yallicel. concordat cum Reg.,
Jl/ai. et Thu. et ita lin 4. lin 6, ut bonus pastor pro
eis aniraam suaui ponens,omnes,elc.,j/f /««(irf. codd.
hiciexcipeuintuinquxsequuntur, nempe:ioWa nisibus
sectari Scripturam...et adversatione Ecclesia; Dei...
et omnium Christianorum... omni postposito, ne-
glecfa, fieri statuit... sancti Laurenlii, super san-
ctum Clementem sitam... sanctee Soteris... cursum
suum consurr.ans...sepuUusque estin basilicabeati
Petri vi.Kal.Maii...episcoposperdiversaloca{om(MO
numero)... eto.

Apud Fabrotlum ex codicc Freheri.

Num 227, /i>i 1, in A et B. dcsideralur numerus.
lin 1, 2, A, d. 29. (in5, diaconatus ordino eumordi-
navcrunt. lin 14, AH, elcgerunt. lin 10, B, el exin-
de venerunt ad patriarchium.

Num 228, liu 9, ALt, pari modo. lin 10, AB, in
platanu, It, disposltionem.

Num 229, lin 2, AB, dona (ju.e, et sociavil. lin 4,
R, Silvcstri diu. Im 5, B har addit : llujus tempo-
ribus advenit lluhmac dux A^iuilania; ad limma
apostolorum, ibi(|ue se perseveraturum essc pro-
misit; (|ui postmodum diabolica fraude deceptus
versutia Vdluiii frangens, Longobardis egrcdicns
maligna exhortalione se sociavit, scd sicut mcruit,
lapidibus dignam morte vitam linivit.

Num 2.30, lin 7, Al!, qui pra-dali viri. lin 9, A,
pacti luMiiis. lin 10, B, ipsa liiHiera paois poatpo-
ncns. lin (6, AB, auferre inhiabat. lin ead. 10, .'V,
sui jurisdictione, h. sui .jurisditioni.

Nnm 231, lin 7, li, ail propria remisit, lin 9,
p.\em/)lo (|uo crebro, U.lin IO,A,commendanscon-
tiimei ji causam haiie.

A'itw 23;?, lin I, 11, agerenlur veuit Romam, A,
con.junxit Uoma. lin 7, IJ, quos susceptos cum iiiani
remisit rcsponsu eidcm adjungens. lin 8, H, gi-ii'is
nefas viruin.

iV«m 233, /in 7 et 8, A, sun clcmenlissima ini-
sericordiu. lin 12, AB, aoherop.«ita. lin 13, L, my-

A steria adjiciens, A, mysteria eiiciens. lin I8,depre-
cati sunt pro pacto, scilicet illo quud nefandus rex
Longubardorum disniporat 15.

Num 234, liii 2, AU, nisibus sectari scripturam
lin 5, .\B, et confortendo cunctum Dei, etc. lin 6,
AB, sese custodire, B, omnibus autem sacerdotibus,
dum cuilestiasuadebat.terreniseoshonoribusattra-
hebat. Nam ut cuncti ornati in Ecclesia Dei inveni-
rentur, tunicas, planetas,aut quod competebatuni-
cuique, in honorem tribuebat. Alios pretii datione,
qui crediti a tteneratoribus fuerant, liberavit, ut
tota Ecclcsia Dei in summuin deveniret honorem.
Hic beatissimus. /i« 8, uno quidem sabbatho, B,
alio et alio. lin 9, B, apostolorum ; hic fecit rugas
ante ecclesiam sauctae Maria; semper virginis, ([uaj
appellatur ad PrKsepe, quas et argento nivestivit,
quaj pensant libras triginta.

Num 235, lin 1, Hic restauravit basilicam. lin 3,
quod ceciderat; fecit et vestem allaris ad sanctam
n Dei Genitricem, qua) vocatiir ad Martyres, quod et
ipse illuc cum hetania peragenssuis propriis mani-
bus investivit.ltdquodumidemsanctissimus,etc.,B.
lin 4, regom multis vicibus. lin 0, universo exar-
chatu, etc linS, B, nihil super hac re obtinerecer-
neret. lin 12, B, regi Francorum suos direxerunt
missos. lin 16, nimio dolore conscriptas. dicta lin
16, B, conscriptas.

Num 236, lin 1, Tunc etiam iisdem litteris postu-
lavit ut suos, etc lin 3, B, provincia tota opprime-
retur, subito venit missus. lin 4 et 5, ncmine A
Trottigangus, B, Oroctigangus abbas. lin 6, B, papas
velle adimplere. lin 7, B, ejus venit, ea ipsa.

iSuin 2.37, lin 3, BA, illico a rcgia urbe saspefa-
tus. liab, B, et quem deportaverat iniqui Longobar-
dorum regis missum. lin 6, .\B, inserlum ad Lon-
gobardorum regem. lin 1 , .AB, esse properaf.urum.
lin 8, AB, pro quo, et de pra^senti direxit. lin 11,
B, Francorum venerunt.id esl Cliroiligangus. linead
„ A,Aucharius. B.Autharius./<n 15,B,perdilis ovibus.
^ jVhwi238, lin 1, Tunc consol est idcm, etc.,mise-
ricordia. lin 7, A, confcrens. lin 7 et 8 \\S, dcfe-
ctus. dicla lin 8, B, arripuit iter. lin 10, -^B, ex
hujus ecclesiffi sinu. iin 11, B, cxmilitias optimates.
lin 12, B carpsit iter.

Num 239, lin 6, ad civitatem Papiam. lin 8, B, de
repetenda.

Num 241, lin I, Chrodigango. lin 2, AB, Longo-
bardorum. lin 4, B, inde absolvit, et dimisit. lin 5,
B, sacerdotes et clerum. lin 6, B, Vilcharicum, A,
Vinlcharicum, ead.lind. A, episcopum cognomento
Leonem. lin 8, AB, Bonifacium secundicerium. lin
9, seu ut CKteros.

Nuin 242, lin l,.\,malignus Longobardorum rox.
lin 3 ('/ 4, B, vcnil clu^as. lin 8, B, in quo loco. lin

9, B, diebus, ubi .\mhrosius primiccrius febre cor-
reptus defunctus est convenientes in pra^dicto.

Num 213, lin 3, B, nun pauca milia. ibid., B,
Garulo. lin H, A, cum jiun dicto rege, B, lin 13, B,
D In oratorio. lin 20, AB, in Paiisio.

;Vit»i 244, /«'»2, Pippino degcnte. Iin7,dc co. lin

10, admonitionis.
Nuin 245, Iin2, B, devotus. lin 3, ei suasionibus.

lin 5, illuc venisset. lin 0, AB, causas.

Nuin 240, lin 4 et 5, AB, deest numcrus aniii ob-
ilus. (i/i K.\B,proprielatcs. linead B, jiira, hoc bis, et
terliojuxtabeatissimi pupa; admonitiimem aclum cst.

iVitm 247. iin 3, .\li, per quas, ol forliler. liii 8,
AB, lisiis in oinnipulcnlis./iH 9, iler suum arripuil.
lin II, lt, convonienles. lin 17 It, fugam arripiens.
lin 19, B, ali(iiiaiilos retrusit.

A'((»( 2'iS, lin 6 ct 7, B, (]iia imminente pr.rdica-
tioue. /('/( il, II, rcx accipiens.

A'i(/'( 249, lin 3, B, perlldns ille.///(.5, papa venis-
scl, It, pusl ali(iii(il, ///(,•-( aulccedcnli, nempe A.post
vitIiuiu (lisliilit seiiuunlur islu in codice B : Diicxit
juiii|iii' cuui co Clirisliauissimiis al(|iie Wo .imalii-
is rcx Francorum missos suos fratrcm suuiii lliero

1107

ANASTASII BlBLIOTHECAllII.

1108

nymum, atque alios proccres suos cum iion paucis
homiiiibus, qui usque duro Uomam revorterelur in
obsequium fjus essent. Ciiin posl sanctiss. pupa ve-
nissel Uomam iii campum ijui vocatur Neronis, ibi
invenit sacerdoles cum crucibus psallenles, et im-
mensas Domino gratias agentes, similiter et multi-
tudinem promiscuam populorum turbam.tam vii-o-
rum quam mulierum clamantiuni et dicenlium : Ve-
nit Pastor noster, et post Dominum salus nostra.
Postaliquot temporum spalia, veheracnti furore re-
pletus adversarius iile, ctc, et sua; anima; inimicus
Aistulphus Deo sibi contrario eaquffi proinisoratmi-
nime adimplevit.Sed iiuerea idem bealissimus papa
semperqus Dei suntnieditansoflicia.quae permulta
tempora relaxala luerant nocturno tempore noctur-
nis fioris explere fecit, et diurna oflic.a similiter
diurnis horis rcstauravit, ut antiquitus fuerant. Kt
tribus monasteriis, qu;e a prit^co tempore in ecclesia
beati Petriapost.eademofticia persolvunt.adjungens
quarlum ibidem monachos qui in ipso conjungereii-
turoflicio instituit atque abbatem super eos ordina-
vit, et muita dona ibi largilus est, tam universa,
quaminmonasterio necessaria sunt monachis.quam
qua; foris immobilia loca, qui in psallentio beatorum
apostolorum principis Petri, aul supradiclis tribus
monasteriis usqueinhodiernumdiemconstituit. Sed
idem raalignusAistulphusrex Longohardorum.ipiod
motione facere jusserat cordis duritia adimplevit.
Cumuniversonamqueregmsui Longobardorum,etc.
lin l'«, sacra cimiteria, B, detrimentum subvertit
B. liii 15, abstulil. (lastrum itaque illud Naruiense,
quod pridem reddiderat misso Francorum, a jure
beati Petri abstulit AiJ.

Num 250, liii .'i, itor arripere suos ordinans mis-
sos, et eos in Franciam dirigens, B. lin i .\, Warna-
rio hic Iloma. tin 9, B, adimplere ad h.-cc vero,
lin 10, B, ad Longobardorum partes pervenit. iin
i3, B, convonerunt in hac. liii 14, B, protus a se-
cretis. /i/il7, B.dubium hahentes non crediderunt.
lin cadcm 17, credendi, quibus missus apostolicic
sedis conjunclus ex licf>ntia papo; in Kranciam iler
eundi arripuerunt. /m23, B, in Massilia.

iVum 251, lin 4, AB, Christianissimum regem.
lin 5, B, plura spopondit se ei daturum impcrialia
munera, si Ilavenn. iin 18, ponl vcrbum conjunxit
sequilur incodiccB: iisdem vero temporibussanctiss.
virpr;Elatus papa fccit in ecclcsia sanctc^ lici tJeni-
tricis Mari» imaginem ex auro purissimo ejusdem
Dei Genitricis in trono sedentem, gestantem in ge-
nibus vultum Salvatoris Dei nostri Jesu Christi,
quam et multis lapidibus pretiosis adornavit, id ost
hyaeintis, smaragdis, brasinis, et albis. ct inter
alias duas e.jusdem Dei Genitricis Mari.T imagincs,
qua; ab antiquo ibidem ex argento ante altarc eam
in medio statuit, qui et ipsaa argenteas inaurare fe-
cit. Dum vcro, etc.

Xuin 2.")/!, lin 3, A. archivo. Un 0 ('/ 7, B, conti-
nuo ipsc fccliciterad l'ranriam./t/i II, Itomamvcnit.

Nuin 254, lin 7, cuin castro Sassusio : B.^, Su-
stibio. lin 8, Bobio, A. lin 10, invasa. Eodem tem-

Eore idem beatissimus papa fecit super basilicain
eatiPetri apostoli turrem.quamex parte inauravit,
et ex parle argenlo vestivil, in (|ua tres posuit cam-
panas, qua; clerum et populuiii ad oflicium Dei in-
vilarent. lin II, H. divino instinctu. (iii 14, A uni-
versum exerciliium. I!. universam exercilus. lin l.S,
B, plurimum transalpinum. id ul, vel csle^am Lon-
gobardoriim, etc

iViiHi 255, lin Ifi, B, dispostierunt concurrere.

Num 2,5(i, tin 1, pontifex, cl recepit ipsas civita-
tes. /i/i7, H, eonsummavit. Interea. //nll. presbyleros
duos, .VI!, per diversa loca numero 15. B, numero
viginti, cl duin in Francia esset positus Chrodigango
sanctissimo viro episcopo pallium tribuil, et archi-
episcopum ordinavit, qui ut sepullus est, elc./irt H.
B, 5 Kal Maii. lin 12, B, episcopatus mcnse uno,
dies 5, .\, diebus 55.

Ex codice Regio, Mazarino et Thuano.

Num 227, lin 1, Sl. n. B. /iii 2,C.di. 29. Hic p. p. g.
obitum (M, Iransitum . lin 3,8ub doctiina aposloli-
ca; tradiiionis suoruiii[)ra!decessorumbeati;inemor.
Gregorii et Zacharia; pontidcum perni. lin 6, b.
mem. papa Zach Steph. lin 7, c. pop eiegit. lin Hct^J,
a suo som surg. tin 10, post hoc v. lin II, basil s.
D. ib. ubi omh mis D. petentes. et ipsius Domini
Genitricis virg Mar b a. cons. u. p.b.sibi eliegeriint
P. lin 15, laudum pr. in basilica S. et exinde intra
venerabile patriarchium i.

Nuin 228, iin 2, conservabat lin 5, rest qu. lin 6,
man et ordinata omnem inutilitatem [M, utilitatem).
lin 7, intus et foiis. lin 8, qua; pr. pr. lin 9, pari
modo.//'/t 10, depositum illic faci. lin H,v. eisdecl.

Num 229, lia I, loris muros quoque h. lin 2, el
mulla coutulit dona. lin 3, diaconis (M, diaconiis)
foris ex. ut perenniter permanerent, idem d. pro
id est

ex. ul pen
.lin',. Silv

et pr. apost. /i/i5, permansuram.

Num 2:50, tia 2, extit illico idem beat. lin 4, m.
germanum suum, sanctiss. //n 5, prim et plures./i«
6, ad eund Longob Aist r. {M, eundem reg Longob
nomine.\is'ulphum)ob pacis ordinanda. alquecon-
firmanda f. m. Qui viri ad eum jungentes. /in8,quo
fac pro ea re apud eum impetrantes in xi annorum
spalia pacli, el ordinantes fadus cum eo lirmave-
runt (.1/, quo facilius pro eadem reapud eum inipin
40 ann spatia impetrantes, el ordinantes f. cum eo
conf.). lin 11 et 12, multas etiam prsBfato beato viro
vel omni pop. lin 13, dirigebat. Cupiens quippe o
contrario c. lin 15, caput solidos auri an auferre.

Num 231, lin *, isdem s. P. perniciosani scevi-
tiain (M. sevitiam) regis, accersitis ad se ven. lin 3
cl 4, eid misil cr. regi. lin 4, cum quiete. /iii 5,con-
firm;mda. tin 0, sprevit munera./in 8, ad prxlatum
venerabilem papam d. /iii 9, juxla quod cr. cons
omnipolenti Deo suam pop.

_ .\um 2:iZ, lin I, dum heec ag. nervenil Rom*.

'-' lin 2, bealissimo pap. lin ead et alia. lin 3, adne-
ctens verba, ut scilicet reip loca diab ab eodem
rege us. tin 5, cum suo gcrmano Paulo pr.Tdiclo ad
regem misit pra;dictuin .-Vistulpbum nequissimum
Ravcnnam. lin 7, Q. s. inani eos abs r. adjungens
eideni imperiali misso. lin 9, profecturum urbcm,
reversique Romam, ac praes eidem beatiss pap ci
narr nisi s. eg. Tunc beatissimuspapaagnito./in <2,
cura primp m. /iiHS.eissTpiustnbulatisscripscral,
has ItaliiB in partes modis omnibus conveniret, ct de
mor.<ibus lilii iniqiiitatis R. h. u., etc. llalia- prov.
Num 233. tin I, in sua nequitia. /in 2. rex Ai-
stulpbus. ii.et frendens. /in 4. sub .^ese d.Rursusque
beatissimus Patercoegr. lin 10, omnin Dcum depr,
tin <l,processit in Ivt ibid imapinc balvaloris Do-
mini nostri Jesu Chr. lin 12, acheroposita (.¥, sche-
ropsita) n. simulque cum ea al. div sac ministeria
ejiciens. lin 14 t"/ 15. sanc gestans. nudis p. lin 15,
pl. perg ad cccl. tin 17, cinere, maximo Helu, el

D nlulatu misericordissiinum Deum deprecati sunt.
Allegavit quoque, ct connexuit ad cr. Domini nostri.
lin 19, diruperat (M, diripuerat).

Num 235, tin 3, ita((ue dum isdem sanctissimus
virjamfutum pestiferum Longobardoruni rcgein
universis vicibus innumera tribuens muneradepre-
carctur pro grecibus sibi a Deo commissis. el per-
ditis ovibus, scilicel pw universo cxarchatu Raven-
n.T, al(iue cunclo islius llalia; pmvinci.T populo,
queiii pro diab fr. ipsc impius decerpscrat rex. et
poss. elc, ut lin 8. /im9, et ab imperatoris p. Im M,
decessores ejus. lin ead alque domnus r. lin II ;
excellenlissimo bona- mem regi. tin 12. pet sibi iit
subveniret. /i"»i 13. prov a Uingobardis perpessi
siint : el ipse vonerabilis Paler d. g. inspiratus./in
10. cx niniio dol c.

.Ykiii 23o, lin 1, adhuc ctiam non ccssavil dirig ul
suos Romam. lin 2, facerel. lin 4, subilo advenit
m.prxfati regis FraDcorum nom Rotdingandug (M,

H09

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — STEPHANUS H.

IIIO

Rodingandus). /m 6, prad p. se a. Postmodum vero
el alios missos familiares sibi direxit, ea ipsa ad-
nuntiantes.

Nuin 237, liii 1, C. a L. ut praedictum est, a. lin
2, ut el Curanense (M, Ciccanenso, a?(/«g ita emen-
datiiin est in ora liegii) usurparent : illico a regia
urbe venit praidictus imperialis sil. c. m. i. beati P.
def s. quem portaverat inicjui regis Longobardorum
missum simul, et i. iin 6, m qua orat ins ad Longo-
bardorum regem, eundem papam csse propcratu-
rum ob roc urbem Ravennam. (in 8, pr.-ef direxit ad
eundom regem missum suum pro ejus, et qui cum
eo i. e. ind. Ipso itaque reverso ext et m. Pipini
rogis Franc venerunt, id est Rotdingandus (M, Ro-
tingandus) abbas, et Antharius d. p. q. pap. liji 13,
ad suum regem in Franciam ded. lin cnd invene-
runt lin li, propcraturum. lin 15, ovibus.

Xum 238, lin I, tunc consulens beatiss P. lin 2,
ad beatiss. lin 4, et ncque deambulare sinebant.
Tunc beatissimus vir sese in prot et v''rt D. san-
cta;que ejus Genitricis, et b. apost pr. conferens.
lin 7 et 8, c. defectus, lab arrip iter lin 9, do. n.
beato ibid et ass sec ex hujus sanctsc Ecclesia; clero
q. s. lin H , p. e. et barones, etc, clericalis ordinis,
nec non et mil opt Cbr pr. cccptum profectus est
iter. lin 12, illi ccclestem ser.

iVum 239, /in 1, igitur pervenicnte eo in Longo-
bardorum (Ines, nna noctium sign appar in ccclo, m.
lin 5, pr. Ticino oum. lin 6, P. civitatem Papiam,
lin cad ad eum Aist missos suos. lin 8 et 9,vel rel
reip loca q. lin 10, q. pro nullius trepidatione ter-
roris s. lin H, ab ejusmodi petondi causa.

Nuin 2i0, Un 1, veniente eo (M, ven vero eo) in
Pap civit ct pr. regi pr. p. i. t. m. et nimis eum
obsecrans, atque lachr perfusis petiit (M, obsecra-
tus est) atque 1. profusis p. (i>i 4, hoc imp (M, hasc)
val imperialis quoque missus s. m. hoc p. /in5et6,
sed ninil obt pot. lin 7, ut pr. P. Franciam p. rel
A. h. c. b. u. i. si ej. Franciam essot pr. vol quod ille
videlicet, noque S. Sed suam illi vol pr. lin 10, fre-
muit. lin ll.suos optimates ad eum cL ibid., in-
tentione docl.

Num 2il , lin I , alia vero die p. Rotd episcopo int
papam Long r. si vellet ire in Fr. qui respondit : Si
tua est voluntas me rel. /;"« 5, vel clero, Oeorg et H.
Quilrharium cpisc N. Seonem. lin 7 et 8, Grimulum
lin 8, secundicerium. lin 9, seu et cajteros 15 die
mensis N. a civit Pap.

Num 242, lin \, post ejus abs a. n. s. rex ab hoc
itin e. d. sed minime papam latuit, unde et cum col.
lin 3 ei 4, porvenitcl. lin 5, ad mon Chr m. lin 0,
in quo const e. p. se cum Franc r. convenire. lin 7,
sospes beatiss Pater c. o. qui secum erant. lin 8,
aliq dieb commor cst. Tunc conven in prasd monast.
Aguimense F^lorardus obbas, ot Rotardus d. d. a
Pipino roge. petentes eundem pont ad. s. pr. regem,
qu(mi in niagno h.

Num 243, tin 1, aud vero rex Pipinus advcntum
pontilicis, fest in cjus adv occ una cum con et fdiis
atque prim pro quo et ferc ad contum mil. /in 3,
suum Carolum in occ ipsins papa;. lin 1, cundcm
papain sus cui et vico statoris (M, stratoris). lin 9,
tunc pr.edictus pnpa excclsa vocc cum omnihus suis
ploriam omnipolcnli Deo et laudes referens cum
nymnis ot canticis spiritnalihus usipie ad palatium
Ponticonom paritercum.jam dicto regc profectusesl
sexta indict. lin 12, Domini sacratissimi sol. Ibi in-
tra oruturium paritcreisconsclentibus, mox bealiss
P. rcgoin lachr dep cst. lin 10, qui in pr.Tis. Un cnd
jurejur hcatiss P. s. om. ejus mand el ammnnitio-
nibus totis viribus seso obed. lin 18, Ravenn seu
caitcraloca juri reip modis omnibus reddera. lin 19,
teinpus hicmale imm eumdem papam c. s. o. Pa-
risius. lin 20, ad hibernanduiu p. fecit.

Num 2'i'i, lin l.monast cuui roj;e cuinitanlo pcist
aliquantos dics Domino annuenlo, isdeni Pippiuus
rex ab codem papacum duobus flliis suis rcg s. u.

A Franc. Postea vero papa prffi ni. I. i. et t. in. iu
tantum infirmatus est, ut omnes tam sui quamque
etiam Franci existentes de ejus vita desperarent.
Sod Dei nostri in. //« 8, cup omnem hominem llcri,
dum eum. lin 9, sanus est r. lin 10, cum admonitio-
nis gratia, et or.ponti abs ad locum,qui dicitur Cari-
siacus perg. lin 13, quod s. ib. cum oodem papa d.
Num 245, lin 1, interea .\ist Karolo Magno fratri
P. qui in Mon. B. B, devote p. r. t. s. deg mona-
chus.suadens eum in Franciam (M, Fran'ci;o) pro-
vinciam ad sibi obediendum, atque ad adu. lin 5, et
reip R. d. Dumque illuc pervonisset, n. Uh 7, a pr.
rege A. fu. dir sed Domino pr. m. v, s. g. Pipini
regis Fr. in hoc cor incl. Potius auetm comperto A.
ingenio tota u. isdem Pip prof. lin H, jam dicto
pontiflci sp.

Num 240, lin 1, tunc pari cons isdem papa cum
Francorum rege juxta id q. lin 3, in monachica de-
gere vita. lin cad eum Vienna: in Franc. lin 5, porro

g Pipinus ut V. b. P. f. atquc jam f. pont obtemporans
jussis, dir suos nuncios Aist regi Longob p. lin 9,
juxta s. P. ammonitionem, eumdem precatus est.
lin 11, p. imm noluit k. h. isdem Franc r. c. q.
Aist n. V. aliquo modo se emollire eor. lin 15, exor-
citus g. c. rursum isdom papa deprecatus est Pip r.
demum Aist. lin 17, post ejus molliro cor et propria
propriis restituore salubsuad absque humani effs.
lin 19, ipso Pipinus suos eid A. rei;i misit nuntios.
Num 247, Un \, sed et papa ut vere pator. Un 3,
liltcras conjurans eum, atque obt fortitor pcr o. Un
4, diem ut pacificc. /m 5, sed ille obsistens, neq;
acq V. Hn 7, et Tipino regi, vel (M, el;. Un 8 et 9,
tunc Pipinus rex prof. Un 10, aliquos ex suis ad cu-
stodiendas prop. Un 11, reeil suum regem expe-
ctantes.Veniens itaque proBfatus rex unacum eodem
papa Mauriena in ecclesia S Joannis Baplist;e, ibi
devotissime missas celebravit (M, celebrarunt) eun-
demque pontiticem sicut et antea fecerat tam ipsi

p quam omnibus proceribus suis, iterum adions ma-
gnifice honoravit. Munera quoque. quw Aistulpho
per missos suos dare promiserat, Doo ofTerens, per
manus sanctissimi viri dispensanda tribuit, et in
ejusorationesseipsnm commendanspr.-cdictos exer-
citalea subsecutus est. Audions itaque .•Vistulphus
rex parvum numcrum ex illis Francis adfuisse,qui
nd custodiendas proprias clusas venerant, fidens in
sua fortiludine, subilo ap. cl. supereosdem d. c. pl.
irruit exercitibus. //h 15, sed.justus jud.Deus noster
victor illis pauc tribuens Francis multit ill L. t. Un
47, fuga ereptns, ab eorum evasit manibus, et us-
que Papiam civitatem fugam arripuit, in qua cum
suis habitavit. Ipsi vero F^ranci. /i« 21, aufcr.

jYum248, /ml, Pipinusvero sequipes factus cjus,
et antediotus papa usquo ad mur civil Papi.a; pervc-
nerunt. Quani obsid. Un 4, constrinxit. Tunc gapa
Pipinum deprooatus est, ut.jam ampl. /m 7, causa
finirctur. Ai! Iitc Pipinus rex andiens eos pacis
inhiantes, atque in scripto foodere partum promit-

•J tentes, dixit summo pontifici : Fiat secundum pra;-
ceptum tuum, benignissime Pater. Aistulpbus doni-
que rex cum univorsis suis ind s. t. et f. sac atcjue
in eodom pacto per scripturam affirmavit.

Num 249, Un I, pdsl h.-cc farta pace Un 2 ot 3
cum ab invicem cs. seg. Aistulphus rex in porju-
rium incidens q. i. promisoriat r. d. Pipinus itaciue
rex fratrem suum Ilioronymum et l"ulradum abba-
tem cum nonnullis suis (M, nonniillis aliis suis) mi-
sit missis, qui domnum aiiostolicum ad scdom pro-
priam, id est ad Romanam usquo cnm omni dedu-
ceront prosporitato : qui duin Romam in campum,
qui vocaturNcronis.conjungorcl cuin niagno gamlio
a sacerdotibus,ct cloro psallenlihus, ot cum ciuci-
bus nccurentibus susceiitus ost; qui cum luuni mul-
tiludino piqiuli Uomaiu utriusque scxus Domino
liindos ol iiMinciisas gratias ref"crcbant, uua voco
rlamaiites : Deo gratias, vcnit jam pastor nostor, ct
post Uominum salus nostra. Duin vero papa perve-

mi

ANASTASII BIBLIUTHECARII.

1112

nissct Romam, post al. t. f. u. r. Aislulphus, non j\
solum ea qu;c promiserat, m. ad. sed et gener 1'ecil
motionem, et cum universn r. lin '.1, conlra lianc
advenit llom u. lin 10, atque ex onini p. c. qu. 1'.
exp lin 13, deniol. Imniinebat enim ad hoc vehemen-
tius, nt hancRomanam.si potuissct, caperet urljiun,
multa quoque sanctorum cimiteria cffodiens, eorum
corpora sacra abstulit. Gastrum autem illud Nar-
nionse, quod pridem reddiderat Aistulphus missis
F^rancorum, a jure beati Petri abstulit.

Num 250, lin 1. H.tc ilaque ab Aistulpho gcsta
quantocitius pnnedicti rcgis PVancoruni insonuerunt
auribus. Sed beatissimus pontifex. lin 3, in Fran-
ciam dirigens missos.una cum viro nomine Unario,
qui. lin 5, et qu.-c Aistulphns peregit, subtiiitersuis
apostolicis rel s.Tpe diclo Pipino intimavit regi./ire?,
firm sub divini judicii die obtestans, ut cuncta,quai
beato Petro pollicitus est adimpleret. Ad hi-ec vero
Pipinusfervorelidei motusiterumgpneralem faciens
motinnem. iin 11, partes venit, et clusas eorum n
funditus evertit. Dum vero ad priedictas Longobur-
dorum clusas Pipinus rex app venerunt in hanc
urbem imp missi, Georgius scilicet protoasccrata.
lin l,5,directi ad Pipinum pr.Tdictum ; quibus susco-
ptis, pr.Tdictus papaeis de mntione pr. Franc r. n.
Sed illi in dubiohabueruntcredere.Tnnc adjungens
eis missos apostolic.T sedis in Franc eos ireabs qui
perg m. i. q. M. pervenerunt. lin 20, exhort beat
p. lin 21, P. oqt jur quod cogn. lin 22, dolo missos
A S. lin 23, properarent r, aff eos valde.

Nitm 2.5 1 , lin 2, ex ipsis imperialibus, Georgius
videlicet protoasccretis p. Iin3, missos cel Franc r.
estass. /m5, civ. Itaque nimiseum dep tribuitimp
m. plura spondens, ut R. lin 7, sed neque val. Pi-
pini Francorum regis inclinare cor, ut. e. c. ct I. i.
d. trib asserebat quoqne isdcm rex, quod nulla pe-
nitus ratione. lin 12, pontillcum. lin 12 et 13, alie-
naret : affirmabat etiam s. i. quod prn nullius homi-
nis fav. lin 14, del suorum. Ass. lin 15. quod nulla p
thesanri copia ei persuadere val. lin ffi, obtulcrat. ^
auf et cum h.Tc pr.Tdicto imper m. rcddidisset in r.
c. e. a. pr. renieare pcr al. lin l^, porvcnit Romam.

Num 2.52, lin l,Dum vero Pipinus Franc r. Pa-
piam obsidiens c. c. Aistulphus rex Longob. lin 3,
contemps civitates conscriptas rcddere in p. f in
pacti locdero se mndis omnibus profcssus est reddi-
turum. Ita denuo confirmato. lin 6, restituit Aistul-
phus ipsas pr.Tfatas civitates, add. lin 7, Comaclum.

Num 253, lin 1, de nuibus omn r c. a. b. Pct
atque a s. llom Eccl vel ab omnibus in p. Pet
Apost sed possidcndis, misil in scriptisdon nu.T us-
que h. in archivo lin 5. ipse rex Franc consil suum
Fulradum abbatcm. lin (i, et cnnt ipse rcx cum suis
px Fr. lin 7, Fulr abbas Rav. lin H, cum ni. Aislnlf
r. pervcniens, per singulas ingressus civitatcs. lin
10, obs dc unaquaquc tollcns, atqiic. lin II, civil
duccns, Romam pervcnit.

Num 25'i, lin 1 , Tnnc ips cl. lin 2, subscripla do-
nationc»ancta dc cis a s r. missa. lin 3, et ejus vic D
pap. lin 'i. 0. success ejns P. lin 5. Iradit (M, tradi-
ditj ih. Pensaurum, Ooncam, Fanum G. S. ,'Esis,
Forum Populi, F.Livii, cum castro Subsubio [in orn
rcijii Coil h.rr Injunlur : Gastrum Salsubium nunc
dicilur Gastrum C.arum. Habuit autcm primam no-
minis nrigincm n fnnte salsas nquas sub rau>nibus
scnturicntc). lin 7, Monlem Feltri, .Acorram, Agio-
montem, Mnptcm Liteaii. s. c. snncti Marini. Vn-
bium, (Irbinncallis, luceolis F>iig el ('omiec. lin '.),
qu.T a duce Spolctann pcr cvol nnn sp. parli Rnina-
noruin fueral ablata. Dimi vero h.Tc ngerenlur ipsc
Aislulphus. /.'■)) 13,qni ah eod .\ist nd Tusci.T pnrlcs
ernt dir n. p. A. oh. lin 1-4. Tusc exercitus mult. lin
15, ar. iiitcbnlur f. llunc despcetui habens Ralchi-
sus d r. p. et m. lin 17. optim eund D. sp. multam
Trinsalpinorum, vcl c.Tieri L. mull exercitus agii

Nnm 255, /m 1, pr.Tdirtiim b. p. lin 2. q. ipse r.
lin 3, om. pr. P. se ad lin 5, c. se dat m. lin 0,

cum pra,'dicto F. /m7, cons Pipini nusit gorm suum
Paulum diaconum, et Chr cons suum una cum F.
abbate in lin 10, locuti conf conscripta pagiaaB sub
terr jur. tin 1 1, cuncta p. esl s. annoxa per spons se
ad. lloc vero peracto slatim iiiisit nuntium suum
Steph vcn presb Doniinus papa cum Ap. lin 13,
Ratchi.so ibid Longob pioneravit, et prajfatus 1'ulra-
dus vener abbas cum al. r r. /i'« tO, occurrere ad ita
sulfr pr. beatissimi pontif. lin 17, prec. Sic omni-
potens Ueus dip. lin 18, nra;f Des p. i. d. P.

iVww 2j0, /m 1, venerabilis pontif et relinuit de
i. c. q. pru;dictus D. redd pr. sibi Favenlias cum
castro T. seu caballo. lin i, in int. lla hic vcncrabi-
lis papa ann Deo rempubl dilalavit. lin C, ponona
pro eis, omncs eruit dc manibus iaimicorum. Uic
etiam beatissimus papa omncs suos sacerdolcs et
clerum in Laleranensi patriarchio sedulo aggrcgans
admonebat, divinam totis mcntibus sectari Scnptu-
ram, et lcctioni vacare spiritali, ut eflicaces inveni-
rentur iu oumi responso, ct asscrtione adversario-
runi Kcclesia; Dci : nec cessabat indesinenter admo-
nendo, et conforlando populum Dei sobrio pieque
agero, ati[uc ab omni pravitate sese custodiro. Ipsc
quoque pro.salutc provinci.ct't orani Cbristianoruin,
omni sabbathorum die letaniam, omni postposito
negolio, fieri slatuit : unam quidein sabbatho ad
sanctaiu Dei Genitricem ad Pra;scpe : aliam vero ad
bcatum Petrum apostolum, aliam ad beatum Pau-
lum apostolum. Ipse ctiam restauravit basilicam
sancti Laurentii prope sanctumClementem silam in
regione lcrtia, qua; a diuturnis tomporibus dirula
manebat. Rcslauravit et tcgumen cirait«rii sancti
Soteris, quod ceciderat. Itaque cursum suum con-
firmans, et omnia uliliter perliciens Dei vocationc
vitam linivit, ct ad a;ternam migr rcquicm ; scpultus
cst in basilica beati Petri apostoli iv Kalend M.,
indictx : qui fccit oadinationcm unam pcr mcnscm
Martium, presbyt 2, diar 2, episcopos per diver«a
loca 15, ct cessavit cpiscopatus di. 32.

Ex codice Thuano altero.

Num 227, /m I, Stephanus nat. Rom. /m H, cle-
gerunt.

Nu^n 228, Ua 6, man. et inordinata o. //»7, inlus
et for. lin 8, intcrdictione, Un 9, pari modo. lin 10,
in platana.

^um 229, //■» 3, permaneret. lin 5. munivit. Hi^jua
tcmporibus adveniens Hunaldus dux Aquifani.-p ad
limina apostolorum, ibique se perseveraturum
promisit, qui postmoduin diabolica versulia fraude
dereptus, vntum frangcns, Longobardos cxcdinns,
exiens, uialigna adhortaus, sed sicul meruil, lapi-
dibus digna morle linivil. Inter ha;c.

Num 230, lin 7, qui pr.Tlali v, ad eum conjun-
gentcs iiiipcrt. lin 9, pacli fcBdus, tin 11, disrupit
multas, tin lli, auferrc.

Num 23[, tin 2, arcessitis. tin 8, ad pnfatum 8.
P. tin 10, ejusdein.

.Vimi 232, tin 2, pontillci jussionom. tin 11, pn-
latus, ut tin. 1. num .^cq., pr.Tl. at.

Num 2;t3. tin 12, ac reuosita. lin 13, mislcria
ciciens. tin 14, isdem s. P. )in 1(\, in omnibus cap.
pop. cinere commivto ul p. tin 19, disrupcrat.

Num 23i, tiii 2, scctari. liu 5, et conTortando,
lin cad. oinnibus autcm prj;nominatio sacordolibus
duni cicleslia suadcb.it, tcrrpuis honoribus datioDO
attrahebat, ul cuucti ornati in Ecclesia Dci inve-
nirenlur. lunicas, planct<as,aul quod casulis unum-
quciiic]ne ilislribuens; alii prclii datione,qui crcditi
n fa;neraloribus fueranl, liberarentur, cl tota Eeclc-
sia Dei in sumino dcvcnirel honorc. Hic bealis.
vir pro salule viventium, ct o. c. Un 9, apostolum ;
liic rugas fecit anle altHrc saneta; Mariir seuiper vir-
ginis, qui appellalur ad Prfcsepe, quas et argenlo
iuvestivit, qu.c puiisaut lib. 40.

A'um23o, liii I, hic rcstauravil basil. lin 3, quod
ceciderat; feeit autem cl veslem altaris ad S. Dci

1113

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — STEPHANUS II.

1144

Genitricem, qu£B vocatur ad Martyres, quoii cl ipse
illuc cum la-tania pergens suis propriis manibus
investivil. Itaque dum isle sanct. lin 6, cxaicliatu.
lin 10, prmcessores. lin 14, ita ut modo ipse.

ISiim 236, lin 1, at tunc eliam nec cess. d. lin
.'», jam fati R. franc. lin 5, Drod.

^um 237, lin 2, dislinguerentur, liii 3, a regia
urbe c. lin~, esse propcraturum. /1« 11. Ratigau-
gus ep. et Autharius d. lin 15, ovibus.

yuin 238, liii 4, qui uequaquam. lin 6 et 7,
Apost. conlcrens. Uu 7 ct 8, c. defoctus. lin 10, ct
ass. sccum cx hujus sanctaj Dei Eccl. q. S.

.\um 239, lin 3, a parte australi. lin 'J, pra;cesso-
rrs L.

yuin 240, lin 2, tr. dona. lin 3, petiit.

Sum 241, /i/i 0, id est Vulcarium episcopum
ctignomenlo Georgium, 0. Leonem, lin H, Bonifa-
cium Secundiceriura.

lium 242, lin I , sup. malignus Longob. lin 3,
unde cum n c, liii 8, in quo, et aliquantos dem.
dios. /6. Ambrosius febrc correptus defunclus est,
conjunxerunt in p.

ISuin 243, lin 2, ad ejus venit occ. lin 3, pro
quo et non pauca milia lil./inll.par.cum jamdicto
reg., pr. lin 13, considentes. lin 17, non obaudire.
lin 20, hibernandum p. rogavit.

Num 244, lin 1, q. p. et in eod. mon. cum jam
f. tin 8, cup. omnem Chr. dum eum m. m. i.sp.s.
a. d. ad sanitatem reversus cst.

ISum 245, lin 3, Franci® p. lin 8, valuit germ.

A'um 'J46, lin 4, migravit. Porro. lin 13, moiu-
tioncm.

A'i(/« 247, lin 1, et vere p. lin 3, per quas et
fort. lin 0, acq. maluit. lin 8,lisus./m 10, etcuneis
exercitales v. lin 12, audiens itaque suprafatus be-
nignissimus rex una cum eodem sanctissimo papa
Mauriennainecclesia f. Joannis praiCursorisDomini
nostri Jesu Christi atque Baptistaj ibi devotissime
missas celcbrandas, eundomque puntilicem muitis
muneribus, sicut ante jamdudum fecerat tam ipsc
quamque oninis proceribus suis ilerum adilens ma-
gnilice honoravit: munera vero .\istulpho permissos
suos dare promiserat. Doo olferens per manussan-
ctissimi viri dispensandum, et in cjus orationibus
seipsum commendans pra; jam dictus cxercitales
suDsecutus esl. Audiens itaque pr.

Num 218, lin 2, bealiss. papa usque ad muros.
tin 0, pcrveuirel. /1« 7, firmarentur. tia II, abstu-
lens.

Num 249, lin 1, et post hoc ab invicem scgregati
solite in perjurii reatum./in4, distulit, dirigensque
cum eo sajpefatus Christian. atque amabilis rcx
Francorum missossuosfratrem suura llieronymum
atquealiosproceressuos cum noupaucis hominibus:
qui cum usque dum Ilomam roverterct in obso-
quium ejus essct. Dum cnim socpcfatus sanctiss.
papa conjungpi'cl Romam in campo (]ui vocatur Nc-
ronis, ibi invenitsacerdotcs cum crucibus psallentes
et immcnsas Deo gralius agentes, similiter et mul-
titudinem promiscunm po|)ulorum turbain tam viro-
rum quam mulierum cliuiiantium, et dicentium :
Venit pastor nosler, et pott iJominum salus no.^tra.
Posl aliquanta lcmporum Sjiatia furore vehementi
rcpletus, etc. lin 1 , non solum ca qua; pr. m. ad.
sed interea isdom bcatiss papascmpcr qux Deisunl
medilans officia, qu;e multo temporc relaxata fue-
ranl ; nocturno tempure nocturnis horis cxplerc
fecil, el diurua oflicia similiter restauravit, ut ab
antiquitus fucrat ; et tribus monasteriis, qu;e a pri-
sco tcmpore in ccclcsia beali Petri apostoli idem
officium persolvunt ad.jungens,quartum ibidem mo-
nachos qui adhuc in i[iso conjuLigerciilur oflicioin-
stituit, atque abbatem super eos ordinavit, et niulta
doua ibi largitus cst lam in univcrso, quam iu mo-
nasterio necessaria sunt monachis, (iuani(|ue loris
immobilia loca, (|ui in sileutio beat.apost. iu incipis
Pctri, aul suprudictis Iribus monasteriis usipic in

p^ hodiernum diem Deo constituit. Sed isdem malignus
Scepelatus Aistulphus rex Longobard. monitione,
quam lacero jusserat,cum cordis duritia adimplevit,
cum universo regni sui Longobard. populo contra
hano Rom. advenit urb. tin 13, potuisset u. lin 14,
cimiteria ad. m. /w 15, cibstulit. Castrum itaque
illud Narniense, quod pridem reddiderat misso
Francorum a jure b. Petri abstulit. Ua3C.

ISum 250, lin 3, dirigens. lin 4, Warnario. tin
6. Aistul. lin 9, ad ha!C vero. /j« 14, Georgius sc.
ut inf. Lin 16, monitione pru:lati r. F. denuntiavit,
lin 23, Massili;e.

tiwn 251, tin 3, Christianiss. R. tin 9, antelati
P. iin \i fl 13, alicnare, lin 18, conjunxit. Isdem
vero temporibus sanctiss. vir. papa lecit in eccles.
s. Dei Genitricis in throno sedentem, gestantem su-
per geuibus vultum Salvatoris Domini Dei nostri,
quem et multis lapidibus pretiosis adornavit, id est
jacinthis, smaragdis prasinis, ct albis:etinteralias
g duas ejusdem Dei Genitricis Maria; imagines, quc-e
ab anliquo ibidem cx argento ante altare erant, et
in medio statuit, et ipsas inaurare fecit. Dum vero
antefatus.

Num 253, lin I, de quibus omnibus receptis ci-
vitatibus don. in sc. b. Petro, atque sanctae Roma-
nse Ecclesi;e, lin'i, ad usque.

Num 254, lin 3, eidem b. Petro apost. tin 10,
invasa. Eodem tcmpore isdem bealiss. papa fecit
basilicara b. Petri apostoli turrem, quam ex parte
inauravit, et ox parte argento investivit, in qua tres
posuit campanas,(iuieclerumetpopuIum adofficium
Dei invitarent. Dum ergo. lin 12, rex Long. tin 15,
missus est 1. Ilujus p. contemptui h.

Num 255, lin 2, quatinus. lin 3, prslati, et infra,
prcelato F.

Num 256, lin 2, dedere pr. tin 7, consumraans ;
interea renovavit atrium ante fores beati Petri apost.
quod quadriporticus dicitur, columnas marmoreas
„ oclo niira; pulcriludinis, sculptasque desuper qua-
'-' dris compusuit, et cTBroum desuper coliocavit tegu-
men. Fecit autcm et juxta basilicam beati Petri
apost. et ab alia parte bcati AndrccT! apost. in loco
qui Mosilius appollatur, basilicam in honore beatae
Petronilhe, corpus ibidem collocaro, ubi sunt ca-
nislra argentea muUa,et ornamenta alia plura,qus
dedicavit, et omnia utiliter perficiens, Dei voc. lin
9 ct 10, n. 15, et dum in Francia essci positus Ro-
digando sanctissimo viro episcopo pallium tribuit,
et archiepiscopum ordinavit ; qui etiam sepultus
pst in basilicd beati Petri apostoii pr. quinto .Maii
indict. X, et cess. episc. mensem unum, et dies
quinque.

'/pud Paiinm e.r rodice Cnvensi.

iV»)?i 227, /in 5, diaconatus ordine. /in ((, con-
gregatus intro. /m 14, clegerunl. tin 16, venerunt
patr.

A'»m 228, iin 6 et 7, et in ordinalam omnem
D utililatcnj in div eorum locis eis disp. tin 9, pari
modo.

NuiH 229, lin 3, illico foris.

A'H)« 230, tin I, Langobardorum. lin 7 ad eum
conjungentos. lin 8, apud cuni imperantem iu q.a.
f. pacti. lin I5,pcr unumquemque. /m 15 et (6, an-
nua; auferre.

Num 231, /1« I, isdcm. tiii, 5, suscipiens omn./in
8, ;ul pra;fatu[n sanct.

Num 232, lin 2, ponlifici juss. tin 3, adhort ad-
nexa vcrba juss liii, 7, Aistolfum. lin 9, reversiquo
Ilomam.///i I l,misit reg. /<« I3,sepius excrcilandas
has ltali;e in partes scripserut mod.

Num 23.t, lin II, humilit solite. lin 19, paclum
sciliccl iil.

Num 2,!'i, liii 2, ammonebat.

Num 236, liii, I, ad liunc ncc ccss. liii 2. missos
suds i>er. lin 5, Trotlig;iu(his. Un 0, papx adim.

Num 237, lin 7 properaturum.

lllo

ANASTASII BIBLIOTHECAUn.

ill6

Num 238, lin 3 Octubrii Ind vii sccuti s. li:t 4 ulu-
lantesq neq. lin (5 etl, apost conferens. liii 8, lal) ar-
reptiis. lin, <2, caipliim |iro('cctus est.

Num 2,'S'.), Un i, Aulchir'iii3. Un 5, Ticino,

Num 240, Un 8 et 9, c. Kranciain. Un ull., flecli-
naret.

Num 241, /m 1, alio vero. /m 9 region seu et.

Num 2-'i2, Un (>, Mauricii, in quo.

A'ii)re 2'i;i, Un 12, dic appar. Un 20, in Parisio a.
V. m. b. d. ad guliei-nandum pergere rogavit.

' I\'um 244, Un 4, l'>ancoi'um et beatiss. Un 5, in-
rirmavit. Un S, cupicns oiuncs Christianiss.

A'i()/i 2'i5, Un I, Carolum mannum. //;; 3, diab
cum.

Num 246, lin 3, collocaveriut. Un 4 migravit.
Porro. /m 15, pr.clatuin.

Num 247, /m 3, per quas. Un 5, ccclesiae, roip
rom rcddidisset. linH, (isus. lin 10, excrcitales./jft
ii el 15, e.Kcrcitibus, sed.

Num 248, //)( 3, obsidentes aliq. iin 14, cuin di
versis ; et post hoc ad invicem. segrcpati.

Num 249, Un 3, Aistolhis. lin 9, vciiil. Un M.atquc
omni. Un 11, omnia c.xtra uiL.

A. Nutn 250, Un 3, dirigens. tinO, subtili refectione.
lin 7, Pippino. lin H, divina judicii dic Un 9, Fran-
cnrum rex. Un 10, motionem Longob. /in 14, rnissi
Gcorgius. lin 16, nrelati Krauc. lin 17 et 18, eos
Franc. /«n 23, Maxillam.

A^ion 251, /i;i 2, ex ipsis Georgius. ib., proto a
sccreta. lin 9 antelati. /m 12, pontifici. Unl3, affir-
mans sub. /m (5, valcrct quod.

Num 252, //)) 3, triliucret et quas. Un 6, adden».

A'u/n 253, lin 2, atque sancta: Romana: Eccleslae.
lin 3, cmisit. Un G, presb absolvit. Et con. Un 8,
AistoKi. Un II, clavis.

A'ii!n 2.54, lin 5, Pinsnurum Conrano. C. Sinoga-
lias. Esis F. P. F. Olibii. lin 7, Monte Fereiri. A.
Monte Lucati Scrra, C. san Itobio, Orbino, Callifi,
Luciolis, Egubio, f. Comiacclo. Un 14, universum
exercitum. lin 15, nisus.

Num 2.55, Un 2, auxilium quat. lin 3, praelali. /m
11 adimplere. Ila;c v. Un 13, Radchiso. Un 17, re-
ceptis pr.

A'um2,56, Un 4, in iniegro. Un II, indicl x. Cxlcra
dcsunt in coil Pcn.

NUT.L VAUIORUM.

BlNll ET LAliP.KI.

Nuin. 227, linca 1, — Slcpliunus. Duodccinio dio
post ol)ilumZacharia;,vigesiinascplima Marlii.anno
Doinini scptingentesiino quinquagcsimo secuudo,
electus est Stephanus secundus.

Num. 244, linea 3. —Pippinus re.v. etc. Idsm
prajter Anastasium hic asscrunt Thcsph., lil). xxil ;
Paul. Diac.,lib.vi,cap. 5 ; Egilw.aldus, lib ii, capl,
etipse Ludovicus impcratorincpistolaadllilduinum
scnpta, qua; in Areopagitorum anliqua vcrsionein-
venitur.

Num. 247, linca II. — Francorum cUisns. Clu.s33,
sivfi clausJE, sunl angustia; Alpiuin quibus, vclul
ostiis, accessus hoslium vctabatur.

CENNI.

NOT.E CI1UO.\OLOG1C,E.

DepositoinVaticanabasilicasanctopontificeZacha-
ria Idibus Martii anno7,52, vacavil scdcs dics duode-
cim.ita unanimi con^cnsu Codd. omnibug ct catalo-
gis docentibus (pr.Tter Colbertinos, quorum sex dc
interpontiticio silcnt.septimus unadie illud augct).
Et sane totidem cxcurrunt usquc ad diem 26 prai-
dicti mensis.qua Stpphanum successorem esseordi-
nalum constat, tum cx tcmiiore illius sedis annor v,
dier. xxix, ut habi^n! catalogi Luccnsis ct trcs Col-
bertini, cuin Codd Frchcriano primo, Regio, Maza-
riiio, Thnano, et tribus .\mbrosianis, unominusdic
nuuiprantibus cajleris Godd.; tum exdiedcposilionis
plerumque consignata vi Kalendas Maii, sive 26
,\prilis, lUil. 10, qii.c annuui indicat 757, cum vulg.i-
to, tametsi unius dici, et ctiam bidui discrimen in
aliqiiot Codd occurrat. Quibus rectc proccdontibiis.

dinationi peragcnda; haud dubie dcstinala) curn, vix
exspcrrcctus, se;lens fumiliares cnusas sms liisponc-
ret, subilo dum scdcrct aliennlus obmutuit, et .^equenti
die (fer. 2) dcfunctus cst. Ilunc Anastasius intcr
pouiiliccs non rccenset, utpole non consecratum.ut
patet ex Vita .'\driani I, num, 292, ubi vocat secun-
dum, quem nos III aiipellanius ; quiatamen Panvi-
nus ct card. Haronius cum numerant, ac secundum
appellant, ila cum ad altcrius Stephani electionem
vcntum cst.dubium remanel utriim electio de more
facta (uerit tertio depositionis die, an statim, ul vi-
detur innuere Anastasius, dum convenisse omnes
narrat in sancta; Maris ad Pr.i;sepe,ct consnna voce
elegissc Stephanum,quem ex pra?dictis I!,al.lll,ap-
pello. Utcumque autem fuerit, nevidearPagiofucum
C facere,analysini pcrsequor non sccus atque tcrtiam
electores diem exspeclaverint. Feria igitur iv. seu
22 Martii, Stcphanus eligitur ponlifex, el inthroni-
zatur in Latcranensi patriarchio. Quid inde? Num
facta ejus consecralio est quarta abhinc dic Annun-
tiationi Dominic.-B Incarnationis sarra. juxta srpius
laudatum axioma Pagii,contendcntis Dominicisaut
solomnioribus dicbus ordinationcs pontificum ficri
solitas ? Minime id quidem : at seiuens dies Domi-
nica. ordinationi pontificis debila.exspeclala est,et,
quod maximc observari dcbet, exspectata qun tem-
pore nulla ampiius dubitatioest quin ccclesiaplena
uleretur libcrlale ordinandi, absquc exarchorum
confirmationc qui supcriori anno exacli rrant.

Quid vero argumontis utor ut comprobcni quod
ordinationes pontificuin dicbus tantum Domiuicis
fact.v sint, dum ipso .\nastasius aportis vcrbiscon-
lirmat quod ego inquiro? De Constantini intrusi post

sanctiim 1

m ego
Pauiu

(?t Stephani in,sou IV, consecra-

ut ctiam Pagius anirmat. ud an. 7.57, num. I. nc- [) tionibus .agens, palam facit easdein non ficri nisi

Dominicis diobus. Qu.i; duo, tamctsi ad quintum
tomum speclant, lubet taincn hic dclibare, ut novo
h.^croaut pr.Tsidio qu.o hucusquo dc ordinationibus
disputavi. Anno 7()7,dio 28 Junii.occubuit morfera
sanctus Paulus 1, in basilica sancti Pauli. ubi pcr
id temporis morabalur. F.t cessavit. inquil Anasta-
sius, cftiscopntus annum unum, el mcnscm unum,quo
(ul lcgitiir in Cod. Freher.2) Conslantinus Irancjres-
sor aposttdicr .<icdis inra.tor e.r.<ititit. Nam Hie 28
Julii sequontis nnni 768, Scrgius ct Waldipcrtus
tertio doposilionis die posl Zachariam, clcrus no- prcsbytcri cum Langobardis ingrcssi sunt Romam;
pulusquo de morc sibi oligunt quemdam Stenlia- Totonem Nepesinum durcm, qui fratrcm suum
num, ait.-\nastasius, dicquc ipsa clectionis, 17 Nlar- Conslanlinum iustruseral, nocaverunl, et post n/i-
tii, fer. 6, in Laterancnsem palriarchium miltunt, iiwnilns horns. ut prosequitur ,\nastasius hujus Ro-
sive inthronizant. nuod idem osse jam ostcndi in mnn.r milili.T judicrs... .^uh cnntfln municrunt Con-
Zaoharia. Bidui ibidcm moratur,id est endoni fcr. 6 stantinum cum fratrc superstitePassivoctThoodoro
el Sabbato. Tertia autem dic, nempe Dominica(or- cpiscopo, et ita ccssavit invasio quam Anastasius

cessc cst ut qu.r duo mihi rcliqua fo.ci nd hunc pon
tificem observanda adversus cumdem Pagiumordi-
nationes ncmpe llomanorum pontiliciim non possc
disjungi a Dominicis diebus. et cpochom restilut.-e
libcrtatis ordinationum debere constitui anno 684,
jiaulo enucleatius cxpcdiam.

Ad primum quod spectat, ipsa inlorponlificii xil
dierum analysis palam facit quod Dominicidicsso-
lcmnioribus quiliusquefestispr.vferebantur,ut dicc-
bam a(i Joan. VI. Et ne inutiliter immoror vcrbis.

mn

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — STEPHANUS II.

1118

interponlificium iure appellat.Neque eimovendalis
est quod valde diligcns in consignando invasionis
tempore interpontilicium brevius deeem diebusle-
cisse videalur, quippe idem reliquos diessingillatim
enumerans, nuUum de iis dubium relinquit,ut suo
loco videbimus. Itaqne praedicto anno 767, etdie28
Junii, cum Dominica concurrcnte. Nepesinus dux
Toto, quem libido incesserat creandi pontificem
Constantinnm fratrem laicum, caterva facliosorum
stipatus.ingreditur Romam,('ratrem domi su» eiigi
curat, cumque eo ad Lateranense patriarohium ad-
volat, faotumque clericum per summum nefas in-
tlironizat, superstite adliuc Paulo, qui paulo post,
die eadem, oocubuit. Sequens dies fer. 2 natali
apostolorum sacra erat. Quid vero opportunius
conculcatori sacrorum oanonum Totoni,etdislrictis
armis intrusum fratrem sustentanti,quo eum prtf-
cedenti die inttironizatum die sequenti in basilira
saucti Petri consecrari quantocius vellet, ut legiti-
muspontifexvideretur? Quia tamen nulla memoria
eratconsecratipontificisextradiem Dominicam, ea-
dem sexdicsexspectandain armisfuit. k Advoiiienfc,
aitAnastasius,Dominicodie,rursuscummuUitudine
armalorum exercituum in basilica beati Pelri pro-
perans pontifex, ab eodem Georgio episcopo Pr.-e-
nestino, el aliis duobus episcopis, Eustatio Alba-
nense, et Citonato Portuense, eonsecratus esl. »
Quod sane exemplum pseudo-pontificis intrusi,qui,
quemadmodum in cieteris violati erant,canones,ita
violatione rituuni non modo solemniori, sed alia
quacunque die ordinatus fuisset,nisipontificia con-
secralio cum die Dominica conjuncta esset ; mihi
magis affirmat quam aliud quodvis adduci possit.
Pncterca idem Anastasius,ubi agit de Stephani 111,
al. IV, ordinatione, tametsi contra Pagium non la-
cit, quia electionem inter et diem Dominicam nul-
lum festum occurrit,nihilo tamen minus tam abso-
lute loquitur dc ordinatione facta die Dominico, ut
non obscure ostendat eorum temporum ritum.
(I Sabbato, inquit, die diluculo, ante unam diem
ordinationis pr.-efati beatissimi papse Stephani. »
Et infra: " sicque alio die Dominico antedictusbea-
tissinuis Stephanus consecrationem suscepitponti-
ficalus." His plura fortasse suppetent.si quis con-
tra hanc oppinionem Pagium defensurus insurgal.

Quod aUernm mihi restat probandum.estepnche
restituta; liberUUis ordinationisRomanorumpontifi-
cuni . Aiebam(/n notis (id Leonem II) repeti eam posse ab
anno 684, cum Benedicto pontifici Pogonatus, qua;
erantejusliberalitasetergaapostolicamsedpin rcve-
Tentia, per divalem concessit, utclcrus populus(]uc
nullam deinceps [irincipis jussionem exspfclaronl,
8ed.s;»emoropontilieemelectumconsecrarent.Atma
lui cum viris doctissimis Pagioet Blanchino cimlra
sententlam Mabillonii.eam ad Carolum M. perducen-
tis,hanc oporhem annns circiteri.xx protraherC,nem-
pe iis(|ii(' adprimordia Pippini rrancorumregis,qu.-c
cum Pagio C(jnstitui Kalendis Marlii, anno 752,
Zacharia poutUice adhiic superstite. Veruin id lir-
mum ratiimque haberi debet, quod llomani post
Constantinum Pogonatum, cum missossuosdirigc-
bant llavennam post factam pontificisclectioneni,
obsequii potius gratia quam petend,T3 causa confir-
mationis id faciebant. Eritque exemplo ipsius Za-
chari.T3 ordinatio post qualridui inlerpontificiuiu,
pcracta, antequam Pippiniis regnaret,exarcholiaud
consulto. Hinc est quod Pagius (Ann. ~3l, num.2U)
eam consuctndinem netendi conlirmationom obti-
nuisse ait usque ad Gregorium lll, prjcdeccssorem
Zachari.T ; at privata id auctoritate comprobat,
nullo allato monumento, pra;ter conjccturam cx
Occidentalium avcrsione ab loononiachn Isaiiro,
quifi profecto, ut sint admodum prnhaliilia, nnn
tanien evincuut quod certa epnchn nnn pelU.ni iini-
plius coiifirmatioiiis pnntilicum stabiliri debcat
a;vo Grcgorii Ul.

Quamobrem cgo doctissimi pr;esulis Klanchini

A. sententiam sum amplexus, qui Mabillonii.et Pagii
opinionum optione sibi proposita.hanc illi pr.-ctulit,
atlamcnciimaliquoannorumdiscrimincestsecutus,
cuiii ad Pippini rcgnum se ait prntrahere hancrem
discutiendam, qiiam Pagius refert ad tempora C.a-
roli Martolli. Factus itaque interpres illius mentis
ipso anno emortuali sancti Zacharia?. cum rex
inaugurabatur Pippinus, nempe 7.52. pontificiae or-
dinationis libertatem cocpisse affirmo.Nam amense
Julio superioris anni exacti crant exarchi,necquid-
quam rei erat imperatoribus Orientis cum Italia ;
quod minime afflrmari potestexbrevitale interpon-
tificii post Grcgorium III, tum quia exarchii non-
dum expulsi fuerant, tum quia ob ingruentia bella
ordin.atio pr.T;ceps facta fuerit C.-cterum annis iis
octo et sexaginta, qui a divali Pogonati excurrunt,
nempe ab anno 684.gr.atia,inquam, obsequii magis
quam petenda; confirmationis causa clerus popu-
lusque Romanusleg.atos suos ad exarchum miserunt,

n cum nulla id faciendi legc tcncrentur; et nisi ulla
adfuisscnt schismataait alil.iimonui.qu.-cdocuerunt
firmius stabiliri oportero legitimas electiones, ne
obsequii quidem causa itiiniesset,Semeli|uippeab-
jectameam servitutcmquamKcclesia prnlinnopacis
subiverat, piissimi Pogonati auspiciis,suliiifse ite-
rum nusquam legimus; et qui,ut .\ugustis morem
gerant, seeus sentiunt, hariolantu'-. Venient autem
tempora cum ipsos pontifices videbimus imperato-
ribus Occidentis gr.ati animi ergo fecisse potesta-
tem sese in pontificum electiones admiscendi.
CIACONII.
Num 227,linea 6. — Slcphnnum riunndam. Hic fuit
natioiie Italus pa'er Romanus S. R. E. presbjder
cardinalis,imperatore ConstantinoCopronymo,sedit
in Pctri cathedra dies quatuor,crcatus vili Kal.Apri-
lis.qui quarta die creationis suee gravi somnolentia
oppressus est; postridie, cum cxperrectusrcs fami-
litB componere aliquando instituisset, subito.mente

„ alienatus, vocem amisit ; postridie e.jus diei, apo-

^ plexia corrcptus, exspiravit. Antc adeptam conse-
crutionem, v Kal. Aprilis, vacat sedes dicm unum.
Hunc scriptores histori.o; pontifici;e in numcrum
pontificium non reponunt.vel quia ronsccratus non
iucrit, vcl quia brevissime vixerit. Quod haud recte
f.actum est.cum et legitime creatus fueril,et vir in-
geiilis spiritus et animi existimatiis sit : quare a
ponlificum numero non est subtrahendus, etiamsi
noram unam vixisset.

P.AGII.
Num 227, linca 6. — Stcplinnum qucmdnm, etc.
Defuncto Zacharia papa.Stephanus quidam presby-
ler, natione Romanus, a populo stalim orealus est
Roiiianus pontifex.et in Lateranense patriarchium
imniissns. ul'i bidun mancn.^. tcrtio dic, pastijuam a
suo surijcrct somno, ac domesticas rcs disponeret,
subilo.dum scderet, alicnatiis obmutuit, <>< scqucnti
dic defunclus cH. inquit Anastasius, qui eum intcr
Romanos pontiliccs non iiumerat. Onuphrius, in

D Chrnnico ccclcsiastico, ac in notis .id Platinam, et
post eum Baronius, hunc Stcphauum inter pontili-
ccs Romanos cnumerant;sed n.-cc opinioomncs an-
tiqiins scriptores cnntrarios habet.omncsqueRoina-
norum pontilicum catalogos.in quorum nuUo legi-
tur nomen hujiis Steph.ani presbyteri, quia scilicet
tantiim ponlifcx clectus, nunquam vcro ordiuatus
fiiit. Licct enim nioris csset ctectum statim a sua
plcctinnc induci in pnsscssionem patriarchii, non
tanicn dicebatur simpliriter, aiit crat verus ponti-
fex antequam ordinarctur.nnde Anastasius.et Fro-
doardus in Fragmcuto de Romanis pontificibus, a
nobis sjcpins laiidatiis.qiii anno scxagcsimo secun-
do sa;culi dccimi obiil, scquentem Stcphanum, se-
cuudiiiii hu.jiis nnminis vocantjCt sicdeinccpsca;te-
ros hii.jiis nnminis pnntilices. niinieroriim nnta ser-
vata;iiiinil certc non fccisscnt, si tunc islc Stcpha-
uus clcctus inter Romanos ponlifires l'ui>;sct adnu-
meralus. Ad confusioncm itaquc vitaudam.Slepha-

1119

ANASTASII ItlBLIOTIIECARII.

1120

num post huncsequentem.Jicemusquidem Stepha-
num secundum, sed cuin lioc addito, aliis lerlium,
el sic iii aiiis usqui! ad Pti;|)hiiniim docimum.

Num 232, linea II. — Mixit in rcijium iirljem suos
m/M05.Stephanui: II diKicillimis teinponbuscrcalus
est pontife.\,ipso piiim poiitificatusejusinitio.\islul-
phus Longobardorum rex, rupto roederc quod cum
Ecclesia llomana pepigerat, ipsam llomam petere
decrevil, quo tempore, impcratoris oLiseiiuium Ilo-
mani nondum deseruerant.Pontificesenimllomuni,
post sua latifundia invasa.et ha?resim Leonis impe-
ratoris, ejus ac (^onstantini Copronymi impcrium
coiuerunt, et reipublic;c cuiam non deseruurunt,
et Uomana civitas,IicetcalamilatibusbelliabAistui-
pho rege ve.xata, ejusdem Constantini impcrium
agnoscebHt,a quo missus llomam Joanncs Silenlia-
rius cum litteris ad papam, ct ad eumdem regcm
Aistiilphiim, qiii, Uaveiinam adions, cum Paulo,
Stephani papa; Iratie. provinciarum ab eo Uomano
imperioablatarumrestitutioneinobtinercnonpotuit.
Quare Stephanus pontif»>x abimperatore perlegatos
potiit " ut, juxta quod ei s.-epius scripserat, cum
exercitu ad tuendas has ltali.-E jiartcs modis omni-
bus advenirct et de iniquitatisfilii morsibus Roma-
nam hanc urbem vel cunctam Italicam provinciam
liberaret, » inquit Anastasius.

N'um 235, linea 8. — Cerncns ub imperiali polen-
tia, etc. Cum vero nuUa spos pra-sidii ex Oriente
superessot, et Aistulphus rex Uomam obsideret, ut
eam su.ts ditioni subdcrot, ac Roman.i? Ecclesia; ci-
vitates invaderot, Stophanus proees publicas pro
Urbis salnte fndit.nnicnnniuosalulisiibsidium con-
suit (iallioan.-e pietatis arnia impliiraro:t7am,inquit
Anastasiiis,y;(T (juemdam pcrenrinum iuas misil liltc-
ras Pippino reyi Franconnn direclas, quibus ad au-
xilia mittenda eum sollicitavit. Pippinus, his lit-
teris acceptis, Droctegangum abbatem Romam di-
rexil. Ut vero pra;dictnm percgrinum alii nuntii
apostolici, sic et Droctegangum abbatem secuti
sunt alii missi regii, Chrodigangus episcopus et
Autcharius dux, Droctegango Uoma interim Tran-
ciam vcrsus digresso eum littcris ad regem pro-
cerosque deferendis.

Num 239, linea 5. — Cum vero appropinquasset,
etc.Stephanus paparegiorummissorum.tihrodigan-
gi Metensis opiscopi.et .\nfcharii ducis.adveiitu re-
creatus, egrcssiis ost ab urbe Uomana dccimo quarlo
die mense Octohris, indiclione scptima, iuKln Anasta-
sium, ideoquear.no septingentesimoquinquagesimo
tertio, atquo cum illis in Longobardiam,indequein
Franciam,juxta quod petierat.profectus est.Papiam
transiens restitutionem eorum qua; ablata fuerant,
ab Aistulpho rege nequaquam impetrare potuit.
Quare quinta decima die mensis Novemhris pr.rdieLT
septim^v indictionis a civitute Papia movens, suum in
Franciam profectus est itcr, nuod cocptum gradiens,
ad Agaunense, seu sancti Mauricii, monaslorium
pervenit, in quo aliquantis commoratus estdiebus.
Celeberrimum illud inon.isterium .Agauuense.modo
Tornatense.ab oppidulo ibi condito donominatum,
situm erat in Burgiindi.x> rogno, non l.inge ab Oc-
toduro, de quo legendus tomus seciindus Crilir.u
BaroniauiB. Ad illud monasterium convenerunt a
Pippino rege direcli Fulradus presbyterct capella-
nus, sive archicapellanus, palatii,et'Uotardus dux,
petenlcs eumdcm ponli/iccm ad suum proi/rcdi rcgem.
Quem in maijno honorc cum omnihusquicum cocrant
iid eum dedujcerunl.

Num 243. lin 1. — Audiens vero isdem re.r, etc.
Posl diem Natalis Domini Pippinus rex stalim uJ
villam rogiam Pontigonem, in piigo Perlcnsi, non
prooul a Victoriaco inccnso sitam, in occursum
pap.T! perroxit, miih cum coniuije, filiis ctiam nc pn-
nMtitius. Pi-ipmisorat ad millia passuum non pauca
('aroliitn lilium natu majoi-om obviam ci cum suis
ontimatibus ; ipso cumuxorc liertrada ot aitero
filio Carolomanno aJ tertium lapidcm se obtulit :

A atque aJ ejus conspectum de equo descendons.sc-
que in terram inclinans, una cum conjuge, filiis
ac proceribus suis, ipsum e.xeepit, et aliquu etiam
spatiu operam straloiis ei nuvavit, ut teslalur Anu-
slabius.Poutifex profectus est aJpradatumpalalium
se.rta Januarii inaisis die, in Apparatione Dumini el
Salvatoris noslri Jcsu Cliristi sacralissima solemnitale,
iJeoqueannoscptingentesimo quinijuagosimo quar-
to ; .\nasta.sioenim ha;e scribenti, sulfrag.mlur quoad
annum auctor posterioris appenJicis aj Continua-
tionem rredegarii.et annalista Metensis.Pontifex in
diclo Pontigoncnsi palatio existcns, postero die,
l'ippinum regem deprecatiis esl ul causam beati
Petri ct rcipublicae Uoiiian.T; defenderel; Pijipinus
autem rex pontilici proiiiisit sesec-rurc/iii/ui/i/iuitn-
ttx et reipuhlica; jurii restitui modis omnibus cura-
lurum,ut testantur Annalos Mctenses.

Lin 19. — Sed quiu tempus immineljat hiemaU.tlx
Pontigonensi jjalatioStepbunus papa ad monastc-

n rium sancti Dionysii prope Parisios perrexit:.. Sed
quiatempus imminebat hiemaIe,subditAnastasiu8,
eumdem sanctissimum papam cum suis omnibus
Parisios apud venerabile moaasterium beali Dio-
nysii ad hibcrnandum pergore fecit. •■ Tunc Pippi-
nus rex " legationem ad .Aislulfum regem Longo-
bardorum misit, petens ut propter reverenlium
bealissimorum Petri et Pauli in parlibus Roms
hostiliter non ambularel.etsuperstitiosas acimpias
et contra legis ordinem causas, quas antea Roma
nunquam fecer.it, propter ejus pelitionera facere
non dcberet, >i inquit anonyinus.qui secundam ap-
pendicem adjecit ad Cuntinuationem Fredegani,
quique,annum a Kalendis Martii e.xordiens.suhdit,
« cum pra;dictus rex Pippinus, quod per legatos
suos pctierat non impetrassel, et Aistulfus hoc fa-
cere contempsisset.evoluto anno » septin^cntesimo
quinquagesimo lertio, Pippinum, Kalendis Marlii,
omnes Francos, sicut mos est Francorum,in Bren-

_ naco villa rogia regni pagique Suessiouici, posila

^ ad flumen Vidulam, qua; vuJgo Braitu appcllatur,
ad se venire prj;cepisse.

Nura 244, linea 11. — In locn, qui Carisiacut.
PippinusposteaadprecesStephanipapaB Carisiacum
perrexit, ibique, ut scribit Regino, in Chrouico.
Pascha celebravit Pippinus, anno 754. Pascha ce-
lebratumosl diedeciinaquartamensis.\prilis.quod,
ut dixi.Reginoscribit PippinumCarisiaci celebrasse
eo aniio quo Slephanus II in Francia erat, quem
perperam dicit fuisse 751. Est porro C^risiacum
vulgo Quirsi, aut Chirsi Gallicc nuncupatum.locus
ad Isaram nuvium,tunc viila Palatma.paucisloucis
ab urbe Noviomago distans, de aua lcgendadissor-
tatio a MnhilloDio edila, lib. iv lic Ue diplomalica,
pag. 2.58. Eodem perductus e3tSt«>phanus papa ibi-
quc promissio ipsi a Pippino, filiis(|ue Corulo ac
(iarutomanno racla csl, ut Romano ponlifici rcs a
Longobardis erepla; restituerenlur, sicut teslatur
idem Anastasius in Adriano primo.

D Linea 3. — Pippinus rcj: cum duobus filiis sui* re-
ijcs uncti sunt. Rcllum undique contra .Vistulphum
regem parabatur, sed ob gravem et pericufosum
morbumStephani papxcxpcditiulanlisperretardala
fuit. .Egrotabat circa fiiiem meniis Julii Stcphaoua
in monastcrio sancti Dionysii, ul coa^lat tara ex
.\nastasio quam ex ipsomct Slophano, in epistola
ejus qua; legitur apud Hilduinum in .\rBopagt;tici8j
post quam sequitur narratiu dc uactiono Hippini
cum (iliis ct uxore facta a Stopbano ; " Hoc annOj
inquit Ililduinus, qui cst ab Incaraatioac DomiBi
nostriJosu Chrisli scptingcntesimus quinquagesi-
musquartus. quintoKalendas Aiigusti. >' Stcphanus
ilaque.insigni miraculoejusdom sancti Dionysii m«r-
tvris interccssione sanalus.ut referunl tum.\aasta-
sms.tum pontifex ipsein laudal.acpislola,Pippinum
cjusque filios C^rulum et Carolomaonum, ac uxo-
rem llertradam, in regos Erancorum uniil. dic vi-
gcsima octava mensis Julii,qus anno 7&4inDoini-

H21

UISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — STEPHANUS II.

m^

nicamincidebat ;hiijusiTiociioDimca3reii)or-iaedieliiis \
Dominicis, aut soleuinioribus feslis, lieri solilfe
erant.Bis itaque Pippinus in resem unctus est,pri-
mum a sanclo Bonilacio apostolicae sedislegato,ut
in Zacharia papa ostensum est;secundo a Stephano
papa,uttestanturannaIistKDertinianus,Loiselianus,
Metensis et alii, necnon et Anastasius. Stophanus
Pippinuni, Caroluni et Carolomannum, regcs inun-
gens, eos Romanorum patricios dixit, utdeducitur
ex litteris ad eos seriptis, quse exstant in Codice
Carolino, num. 9, et quarum Iiiec est inscriplio :
Domms excellenlissimis filiis Pippino reyi, et nostro
spirituali compatri, seu Carolo el Cnrolnmmmo item
rei/ibus, et utrisque patriciis Romanorum, Stcjihunus
piipa.Scd rem extra dubium ponit annaiista i\ieten-
sis.qui ad annum75'iscribit:«Ordinavit(scilicetSte-
phanus),secuudum morem majorum.unctione sacra
Pippinuni piissimum principem Francisin rcgem,et
patricium Romanoruni, et filios e.jus duos felici suc-
cessione Karolum et Carolomannum eodemcorona- n
vit honore." Cum vero in dicta opistola,et non intre-
quenter in aliarum epistolarum Jnscriptione ac con-
textu, Slephanus Pippinnm spirituulem suum compa-
trcm vocet,quin et ipsos Carolum et Carolomannum
spirilualcs suos ^//os,eoruiiiquematrem Bertradam,
spirilualem suam commatrem,\n cpistolaad eumdem
Pippinum ordine 8 in Codice Carolino,etiam appel-
lct, hujus rei alia ratio adduci non potest, quaiii
quod Stephanus II Carolum et Carulomannum e sa-
cro fonte levaverit.antequam eos in reges inungeret,
Quare fatluntur, inquit Cointius, in Annal. Eccle-
siast. Krancorum, ad annum 754, num. 5y,qui Ca-
roluui ajmd Moguntiam a Pionilacio illius civitatis
episcopo baptizatum esso vnluiit.

Num. 2'i5, linea i.Intcrea ncfundissimus Aislulfus.
Pippino vero Carisiaci etiam cum Stephano papa
cxistentc, Carolomannusejus frater^tunc monachus
Casinensis,illuc quoque vcnit ex Italia, et nilehatur
omnino et vehemcntcr dcccrlabat suncl;e Dei Ecclcsix p
causum suhcerlcrc, ju.ita quod a pnvfalo rege Aistul-
fus fuerat direclus,\n(iu\i Anastasius. Sod vcrosimi-
lius est quod scribit Eginhardus, in Annalibus, ad
annura 753,Carolomannum scilicet,invitum legatio-
nem illam obiisse, (jui nec illc ahhalis suijussu con-
temncre, nec ubbas illius prwceptis regis l.ongobnrdo-
rum, qui ei hoc imperavit, audehat resistere. Hanc
legationem Juissione sui abbatis susecpisse Carolo-
mannum, scribit eliam annalista Laureshameiipi.s,
et multi alii. Sed Pippinus, sicut jam pontilici spo-
pondorat, ejus et Romana3 Ecclesiae patrocinium
susccpit.

.Num 2'i8, linea 13. — Se ilUco rcdditurum civit.
Ravcnnalium. Cum inlorca Pippinus legatos ad .\i-
slul|ihum regem misisset,et abcoquod petierat non
im)jetrassol,in eum cum exercitu movit, ut narrat
auctor citatus secunda; Appendicis ad Continuatio-
ncm Fredegarii, et Anastasius.qui hanc expeditio-
neni dicit contigisse mense Septembri, octavajam
inchoata indictione,ideoque inonseSeptembri ejus- •J
dom anni septingentesimi quinquagesimi quarti.
Misit itaque Pippinus rex antc suum occursum ali-
(]uot ex suis proceribus,elcum eispartem exercitus
ad custodienaas proprias Francoruni clausas, scu
Alpium anguslias; ipseque landem cuni totoexcrcilu
Alpes transgri;dions,in ipsis niontiuiii laucibus,oum-
dem Aistulphum Longiihardorumregempradiovicil,
fugatuni(|ue inspipiciis Papia- obsedit; cum pnnlirex
novam tiiiiens Cbristiani sanguinis effusionom,eum
eo i;git, ot, aceopto ab .^istuliilui juramento,obsidi-
bus(|ue pro rcstitucnda Ravenna aliisque civitati-
bus.ipso in Gallias regrederetur.

Niiiii 2!9, linea 1 — El post hoc facta pacc, etc.
Ilic ita (]uam felicissimo gostis, Pi|)piiius rex victor
ciim in suis Gallias, Steidianus autoni jiapa Ilomam
rcdiit, uhl summo gaudio e suis exceptus, dignas
Deo laudos pro tot Ijiiitisque bonelicii,<5 puhlico apud
basilicain siuicti Pclri ex more persolvit.Stephanum

Romam comitatus est Hieronymus, frater Pippini
regis, ut habot aiinalista Fuldensis ; annalista; vero
Loiselianus, Laureshamensis, Bertinianus et Re-
gino,Fulradum unum ex Pippini missis Hioronynio
adjiingunt. « Ipse Pippinus, inquit annalista Laure-
sliauionsis, in rognum suum regrcssus est, et Ste-
phanum papam cum Fulrado presbytero capellano,
et non minima Francorum manii.Rnmam remisit.»
Stephanus autem Roniam pervenit ante linem anni
754, ut ex dicendis constabit. Addit Paulus ^Emi-
lius Pippinum domum gloriam retulisse, se, om-
nium mortalium primum, nullo suo dolore bolluni
externum adversus gentem rebus gestis nobilissi-
mani pro roligione suscepisse, nulloque suo com-
modo confocisse.

Linea 6.— Furore vehemenli replclus. etc. Eodem
anno in linem vergente, Hieronymus,Pippini regis
frater,ct Fulradus abhas monasfcrii sancti Dionysii,
Roma in Franciam rediere cum litteris in Codice
Carolino, num. 7, recitatis,per quas apud Pippinum,
Carolum et Carlomannum,reges Francorum,ac pa-
tricios Romanorum, quostus est Stephanus papa
quod .\islulphus rex promisais minime staret,nihil-
que cum Ecclesia; Romanffi tuni reipublicoB Romano-
ruin reddidisset.In illis enim litteris ait pontifex de
Aistulpho : A'6'c imius palmi terrx spatium bealo Pe-
Iro, sancliTque Dei Ecelesix, vel reipuhticx Jiomano-
rum, reddcrc passus est, etsi,illi,nempe Pippinus et
filii, propria volunlat/i, pcr donationis paginam,heato
Pclro siinct;rquc l)ci Ecclcsi;r cl rcipuhlicse civitutes
et loca restituenda cnnlii-iiiassciit. \i quibus verbis
etiam colligore est, oiini \riiliiiii i's! ad pacem inter
Stophanum et .Mstulphuni, Ipgr-ni hanc a Pippino
huic fuisse impnsitani, ut ablata eum Ecclesia; Ro-
mantc tum roipublic;.c Roniana^ rostituorct,non vero
imporio Romano,ut perporam qnidam scribunt.Non
solum Aistulphus ablata Ecclosi.T Romana; non re-
stituit, sed post Fulradi et Hieronymi reditum in
Galliam, statim per scameras, sive exploralores,
perque deprajdationes seu devastationes, Stephano
papa; sese molostum exhibuit. Qua re niotus Ste-
plianus, lilteras qua; num 9 in Codice Carolino le-
guiitur, per Wiiharium, seu Wilearium, Numenta-
iium episcopum,ad iirtedictos reges mox doferendas
curavit, quibus ipsos urgebat ut Aistulphum coni-
pcUerentad restiluendum Ecclesi;e et reipublic;cRo-
mana; quod abstulerat, et quod Pippinus Romanse
sedi dnn.ire decreverat : « Etenim,inquit, sicut pri-
mitiisChristianitati vestrae ediximus,iniquus Aistul-
fiis nx, iiigrcsso in ojus iicrfido corcle diaholo,
ninii!,! (|ii,r |HTsacramentum beato Petro pornosfros
Miissiis ivsl ituenda proniisit,irrita fecit,et ncc unius
palmi terr;R spatium boato Petro reddcrc voluit...
Non cnini quiajam reddcre, ut constifuit, propria
bcati Pctri noluit,sed etiam scamcras atque depraj-
dationos sou devastationes in civitatibus et focis
beati Petri facero sua imperatione non cessavif,neo
cossat... Pro quo pcto vos, oxcollcntissinii et a Deo
prolecti filii, et nimis obsccro, doleat vobis pro
sanctaDei Ecclcsia et beati Petri causa,et quod por
donalioncni beato Petro oirerendum promisistis,ci-
dcm confradorc debeatis. »

Linca 9. — Per trium mensium spatia obsidens. Anno
seplingontcsiiiio quinquagesimo i|uinto ineunte,Ai-
sliilphus n X nirsuni, iiigonti comparafo oxercitu,
i|is;iiii iirbem Hoinam obsidiono cinxit, omnia cir-
ctim loeatam saoraquani profana devastaus ac com-
burcns, sacias imagines inignem coujicions.sacro-
saiictum corpusDoniinicum pidluons.monachospla-
gis lanians, sanctimnniales confaminans, caiteros
ecclcsiasticos laicosquc utriusque sexus jugulans,
infantulosa mamillis mafruin extiactos inlcrimens,
niillum donique impielatisof crudolilatis genus non
exercons.Stcpluiuus in his reiiiiii angiistiis.logatos
do sorvandis paetis ad Aistuliiluim rogcni suliito
inisit, scd cum pacati niliil retulisset, omnem, post
Dcum, spcm in re(jibus et gcntc Francorum consti-

H27

ANASTASII DIBI.IOTIIEnAIill.

im

misit, Roniam vcnil : ii LcnoJiclionis gralin ciavos A
bcpulcri Dominici ac loci Calvaria; cum vuxillo dc-
tuloruiit. »

Linca 8. — Euijcbium scu Comiiirluvi. Eup,chhim,
hodie ComiacJum, civitas episcopalis IJmhri.T, qu.-c
pervcnit ad sedi-m aposlolicam,fx donatioue Pippi-
ni cum cxarchatu Ravennate, Anastas. in Adriano :
Scu Comac.Uum dc cxarchalu Havcnnatc.

BENCIM.

Num 2.3.5, linoa iO. — Domnu.t Cmjorius.Ex iKna-
stasio itaquo utcrf|uc Gregorius. II et III, necnon
Zacharias, cum 1'rancorum rcgibus foudcra popige-
runt. Dc (Jregoi'io quidem II historica monunienta
non supfjctunt, multi.'; injuria tempnrum dncumen-
tis oblittcratis; sed de Gregnrio III Fredegarii cnn-
tiiiuator, fere synchronus scriptor, hcPC prodidit,
cap. 110: c< K(i lcmporc bis a llnma bcatus papa
Gregorius clavos v.^nerandi sepulcri, cum vinculis
sancti Pctri et muneribus magnis et infinilis. lega- n
tionem quam aiitea nullis auditis aut visis lempo-
ribus (Carolo Martello) destinavit, et pacto patrato
ut ad partes imperatoris rocederet, ct Romanum
consulatum pradato principi Carolo sanciret. » De
susccpta legatione atquc actis pcr eaindcm subjun-
git : « Ipse miritico ac magnifico honore ipsam le-
gationem recepit, muncra pretiosa contulit, atque
cum magnis prccmiis cum suis sodalibus missis Gri-
nioni'rnabbatemCni'beicnsis monaslerii, et Sigober-
tuni roclusum basilicK sancti Dionysii martyris Ro-
inamad limina sanctorum Pctri et Pauli destinavit.»
Eadem habet annalisla Mctensis : « Anno 7 51 Ca-
rolus princeps. domitis circam(]uaquc positis gcn-
tibus, dum ea qu.-e pacis erant infra sui rogiminis
terminos disponeret, bis eodem anno legationom
beatissimi Cregorii papa; ab apostolica sedc dirc-
clani suscepit. Qui sil)i claves vonorandi sopulcri
principis apostolorum Petri, ejusdemque preliosa
vincula cum muneribus magnis delatis obtulerunt, ^,
quod antca nulli Francorum principi a quolibct pra:- ^
pule Roman» urbis dircctum fuit. Epi.stolam quo-
que docreto Romanorum principum sibi praedictus
prajsul Grcgorius niiserat, quod sese populus Roma-
nu5, relicta imperatoris dominalionej ad suam dc-
fensioncm etinvictam clcmentiam convcrlerevnluis-
sel. » Arbitror nihil fuisse aliud dccrctum priucipum
Uotniinnrum ciuam quod clcgcrant in consulcm Ca-
rcihmi Maricllum.H.TC onim dccrcta electionum cuni
pubsc'ri|itionibus usurpari hoc ajvo consuevisso, su-
pra vidmius.

Linoa 15. — Clam pcr qucmdam percgrinum.
Aistulphus enim rcx LangoDardorum pnntillciani
ditionem invasionibus tunc et oppressionibus adco
vcxabat, astringebatque, ul rccursum oninom ad
Francia? regos pr;ppedirct. Idciiro Pippinos direxil
in Italiam Rodianguem opiscopum.et Autrharium
ducem, ut Stephanura pont. in Franeiam profeetu-
rum comitarentur.

Num 239, linca .S — Pclcndi liavcnnatium civita- D
fc'm. Ravonnam tenebat Aistulphus. Hine cuni Sto-
phanus iter Papiam vcrsus prosequeretur, pra^cepit
rex nc Ravennam aut pcr exarchatum transirel.
Quaproplercalumniosum .\gnelli mondacium in Vila
Sergii Ravenn. excutilur, ubi aniles quasdam nugas
enarral de Slcphano ingrodicnte Ravcnnam ad sa-
crum illius Eeclcsia? ;erariuni expilandum. Dc quo
illc in Vila Sorgii, rap. i, pag. 172, el Dacchinius
in obsorvationibus ad eaindem.

Num 244, linea 4. — Ilcijcs uncti sunt. Ad rogiam
cpocham Carolovingorum slatuondam, quam anno
752 ulliganl votoros wrontosqiie chronologi.doscri-
bere juyat annolutionem quam habet vetus C.odo\
ms. libri dc Gloria marlyrum sancti Grcporii Turo-
nensis^ apud Mabillonium, lib. v, do Rodiplomal..
pag. 354. tab. 22 : <■ Si nosse vis, lccior. quibus hic
libcllus lemporibus vidcatur ess,' conscrip',us, et ad
sacrorum martjTum prctiosam cditus laudem,inve-

nies annum ab IncarnationcDoniini707,tcnipccribu8
fclicissiiuiatquo tranquillissimi et catholici Pippini
legis Francorum,ct patricii Romanorum.filii bealse
niemori.e nuonclamCar.'.Ii principis.anno fclicitsinii
regni ejus in Dei nomine soxto decimn.indictione 5,
et liliorum ejus eorumdem regum Francorum Caroli
ctCaroloraannifquiper manus sancta; recordationis
viri beatifsirai Domini Stcphani pap.T una cum prs-
dicto Patre et domno viro Gloriosissimo Pippino re-
ge sacro chrismale.divina providentia,ct sanrtorum
IVlri ot Pauli intercossionibus,confecrati sunt' an-
no tortio decimo.Nam ipse pra^dictus domnus Do-
rentissimus Pippinus rex pius, per auclorilalcm,ct
impcrium sanct.-c rocordalionisdomni Zacharia; pa-
p.T,et unctionom sancti chrismatis,pcrmanup sacer-
dnlumGalliarum,etelcctionemnnmiumFrancorum,
tiibus annis antea in regni solio sublimatus cst.
Postea por nianus cjusdom Stcphani ponti(ici?,die
una. in bealorum pr.Tdiclnrum martynim Dinnysil,
Rustici, ElcutluTii ecclopia (ubi ct vcnorabilis vir
Folradus archiprcsbytcr el abbas csse cognoscitur)
in rcgem et palriciuin,una cuni prrdictis (iliis Ca-
rolo et Carolomanno, in nomine sanct.T Trinitatis
nnctus ct benedielus est. In ipsa namque boatorum
martyrum ecclcsia uno codemqucdic nubilissimam,
atque devotissimam.et sanctis martvribus devntissi-
me adhaerontem.Bertradam.jam dicti florentissimi
regis conjugem, pra;dictus vencrabilis pontifox re-
galibus indulum c.vcladibus.gralia scptiformis Spi-
ritus henodixit : simulqiie Francorum principos tic-
nedictione et Spiritus sancti gratia conlirmavit, et
tali oinnos intenlictu ct excommiinicationis lege
constrinxit, ut nunquam do alti-rius liimbis rcgom
in sBvo pra>sumant oligoro.scd ct ipsorum quos ct
divina pietas oxaltaro dignata esl, et sanctorum
apostolorum intercessionibus per manus vicarii
ipsorum bcalissimi ponlificis confirmarc ct conse-
crare disposuit. H.tc idoo charitati vostrrp brovitcr
in novissima paginula libelli inseruimus hiijus, ut
por succedcntiuiu tcmporura et vulgi rolationcs pro-
pago in a;vo valcnt cogrosccre poslcrorum.» .\nna-
lcs quoque Berliniani ad ann.755 : cStephanus papa
venit in Franciam.adjutorium etsolatium qua;rondo
proju.stitiis sancli Petri.Similitcr ct Carnlomannus
monachus, ot Gormanus supradicli Pippini rcgis.
per jussionem abbatis sui,in Franciam vcnit.nuasl
ad conturbandam potilionem apostolicam. <■ Lt ad
ann.7.54 : « Stc^hanus conlirmavit Piiipinum un-
ctione sancta in rogcm, ct cum eo inunxit duos
(ilios ojus, domnum Carolum ct Candomannum in
regibus anno Domini 754, vi, Kal.-nd. .\ugusti. •■

Num 2.37, linon 11. — frrtnrorum chif'i.i. Do hiB
Bertiniani .\nnalos : « Pippinup rox pcr apnstnlicam
invitationom in Ilaliaitcr pcragons. jusliliani bcati
Pctri apnstoli qu,Trendn..\istulpnus Lungnbardorum
rcx siipradlctam justitinm vetando clusasLnngnbar-
dorum petiit, obviam Pippino rogi et Francis venit.
Et inicrunt bollum, et.Domino auxilianlo, bcatoqua
Petro apostolo inlercodcnto, Pippinus rox cum Fran-
cis victoroxstilit. Kodcmquo anno fT.T-V Slcrhanul

Papaductusosladsanctam scdempcrmissosdnmins
ippini rcgis, cl Fulradus, ot roluiui qui cum cis
crant." Cn>lora.qu,T laudalus annalista prosoquitur,
iis plane n^-spondcnt qu;»' hnbcnt pcsta pontihcalia.
MAFKI.
Num 2.?r>, lincn 4. — Ni<::u.t jam fnti rci/ii nFron-
crrum nominc lirdiyanous nl-l.af. Rndipangus abV.- -
quom PippinusRomam ail Stophanum logavit.ut I
teris rospnndcret quas ad oum pontifcx dcilorat ;
honiinom porcgrinum.quo tutius Iransiret por L' •
pobardorum ditioncm Romann pnntifici infonsa-
in duabus cpistolis qu.T oxstant in Codice OimV
Droclepnngus nominatur. Epislnla docima ha;c )
hcnUir: Pr,Tscns Droctcgnnijus ahhas sarris limf
I.US prfitrr/oris tui t.ciiti aposlolorum prinripis Pfl
cl nostris obtulil.ux prascnlalus. Et opistola undor:-
ma : Sicut per pnesenies Droclegangum retigiotuir.

1129

HISTORIA UE VITIS HUM. PUNT. — STEPHANUS II.

1130

abbalem ejusque comilca direjcimiis. Cujiis autem A
monasterii Droclegangus abbas fuerit.mihi penitus
incertum cst. In vilasancti Joannis Gorzicnsis ab-
batis, apud Bollandum, ad diem 27 Februarii, in-
nuitur Droctegangus rexisse Gorziensem abbatiam
sitam in episcopatu Metensi.

At multo clariorem reddiderunt illustria facta et
vita; sanctitas nodigangum, seu Crodegangum epi-
scopum Mctensem, quem idem Pippinus postea ad
Stephanura misit, ut legitur in Anastasio sequenti
sectione.De hocChrodegangoepiscopo narratPaulus
Diaconus in libro de Episcopis Metensis civitatis
illum in pago llasbeniensi natum fuisse, patre Si-
grammo.matre Landrada,ex prima nobilitate Fran-
corum(RodigangoenimPippinusrexerat avunculus,
ut legitur in charta donationis quam profert cl. Pa-
ter Calmet, toto primo Hist. Lotharing. Gallice
scriplfe, pag. 281, in probat.),atque in palatio Ma-
joris Caroli enutritum, ejusdem, referendarium ex-
stitisse, hoc est annuli regii custodem; ac demum n
Pippini temporibus pontilioale Metensis civitatis
decus promeruisse. Imo honore Pallii a Stephano
ornatus asseritur in Anastasii mss. Codico, tum
Thuano altero,tura Ambrosiano,hi3co verbis in hoc
Codice parenthesi clausis {el dum iti Francia essel
positus, [iodiijaiiijo sanctissimo episcopo pallium tri-
buit, et arcliicpiscopum onlifuimt), ut testatur Lam-
becius Bibliothecse CajsareK, lib. ii, cap. 8.

Quod vero attinet ad ejus legationem ad Stepha-
num III, quam refert Anastasius hoc loco, de ea
laudatusW arnefridus habet sequentia: Cuiniiue esset
in omnihus locuplcs, a Pipiiiiio reje omniijne Franco-
rum cictu sinijularilcr clcctus, Iloinam dircctus cst,
Stephanumque vcncrabilem papam, ul cunclorumvota
anhelabant, ad Gallias evocavil. In Chronieo autem
Laureshamonsi non solum legationis Rodigangi fit
mentiOjSed insuper ejus studium Iaudatur,quo im-
petravit a Pippino ut exarchatns Ravenn», aliaque
patrimonia, qus per vim Langobardi occupaverant, „
beato Petro restituercntur. » Inter CKtera valde me- '-'
morabilia (ita in Chronico) Stephanum papam ad
Galliam evocans,et Pippinum cum totis Francorum
viribus contra Langobardorum tyrannidem accin-
gens,exarchatum liavennatem, pleraquc beati Petri
patrimonia, RomaniC sedi restitui,juge studium et
operam irapendit. »

Num 2'».5, linea 1. — Interea ncfandissimus Aislul-
fus Carolopiannum. Ilano legationem in Gallias eo
consilio ab .\istulfo decretam, ut Romanoe Ecclesia3
causam subverteret, Carolomannus Pippini frater,
qui tunc temporis in Cassinati coonobio monachum
agebat, a^gre suscepit quandoquidem ad eam ob-
eundam virtute obedientia3 corapulsus fuit ab ab-
bate ejus Gratiano, timente ne, quod alias factura
erat, monastcrium tanto labore restitutum iterum
per Langobardos excideretur,ut Eginhardus Aimoi-
nuSjLeo Ostiensis,aliique veteres scriptores,testan-
tur. Hujus rei unum vel allerum testimonium non
inutile erit proferre. Eginhardus, in .\nnalibus, ad D
annum 7.53, itineris a Carolomanno suscepti hanc
reddit rationem : « Quia nec ille abbatis sui jnssa,
necabbas illius praicopta regis Langobardorum.qui
ei hoc imperavit, audebat resistere. » .\ Lcone oliani
Ostiensi Gassinatum ros proscqnente idom habetur
libro primo, capite septimo. « Postmodum vero, in-
quit, cum ab Aislullb Langobardorum roge rogarc-
tur, ut pro ([uibusdam regni sui ncgotiis ad Pippi-
num fratrem suuni Francorum regera pergerct, ab-
bale quoque id licri postulante, a;gre coiisentienz,
profectus tandem est.Ubi cumaliquandiurcmoratus
esset,causa pro qua venerat impodicnte, dofunctus
est. Cujus postea corpus idem Pippinus fratcr ojus
locello aurco conditum.cum aliis pleris(|ue muneri-
bushucillud.adsuumscilicelrcmisitraonaatorium."
Quorum auctoritati;s idco huicloco mihi [)lacuitat-
texere, qui contra votcrum lidcm iinpudcntes lu-
mines nostra tempcstate ausi sunt gcribere,Gurolo-

Pathol. CXXVHI.

mannum in Gallias iter pro Aistulpho suscepisse
quod pontilicis causam, ambitionem et dominandi
cupiditatem,ipse improbaret.Cum nuUa profecto in
Stephaao sanctissirao pontifice ambitio.nulla domi-
nandi cupiditas fuerit, sed unice curabat a Pippino
defcndi causam justitias bcati Petri,quani perjurus
Aistulfus per vim et nefas pessumdabat. Ccrte de
Caroloraanno in Galliis raoranteauctor nosterrefert
sequentia : « Dumque illuc conjunxisset, nitebatur
omnino, et vehementius decertabat sancta; Dei Ec-
clesiK causas subvertere, juxta quod a praefato nec
dicendo .\istulfo tyranno fuerat directus. Sed, pro-
pitianteDomino,miniraevaluit sui germaniChristia-
nissimiPippini regisFrancoruminhoc firmissimum
cor inclinare.» At si veteres testantes habemus lega-
tionem pro Aistulfo asgro aCaroIomanno susceptam
fuisse,qui igitur convenit illum probavisse causam
AistuUl, et iraprobavisse pontificis? Quod si partes
Aistulli coram Pippino fratre strenue defendit, hoc
idco fecissepotius putandum est, ne feritati Laugo-
bardorura Cassinense monasterium, cui se addi.xe-
rat.rursus objicerat,quod factura iri quis non videt,
si Garolomannus legatus perfunctorie eorumnego-
tia egissetcum Pippino?

Nura. 242, linea 9. -- Folradits abbas, etc. Somm.
Ilist. dogm. lib. viii, cap. 34. Stephanus in itinere
Franciam versus variis de disciplina qua^stionibus
responsum dedit. Ad matrimonium quod spectat,
declaravit,quod rejecta conoubina, ut legitima uxor
duceretur, minirac crat matrimonium duplex. Quod
matriraonium dirimi non potcrat, impotentia post
celebrationem cnata, vel inlirmitate alia accedente,
prteter lepram.aut da^monis obsessionera.Quod vir
coelum mutans Kqueuxorommutarc non poterat,ea
superstite cui legitimenupserit. Quod tam baptismi
Cjuam confirmationis patrinam ducore uxorem non
Iicebat.Quod pui unam repudiarit,cum uxore altera
non poterat jungi. Quod pccnilentiam iis oportet
injungi,qui, voventes virginitatem citra ingressum
in monasteriura, matrimonio junguntur. Quod a
communione separari debent religiosi ac roligiosa
nubentes.Quod nubens vidua,postquam religionem
professaerit,detrudi in monastcrium debetreliquum
vitce tempus. Quod conjugcs separari oportot,alter-
utro laborante lepra, ne leprosam prolem generent.
Homo, qui dubitans nura presbytcr ordiuatus sit,
missfe sacrilicium celebraverit,ac baptismum admi-
nistraverit, at deinde, ministerio renuntians, uxo-
rem duxorit,in monasterium debet conjici, ut p(E-
nitcntiam agat quoad vixerit; et cnm mulierc cui
nupseritpari modo agendum.modo non ignoraverit
eura hominempresbyteriiofficio functum esse.Quod
denique mulier, quM virum absentem putans essc
mortuum, alii nupsit, ad primum, si supcrcst, ex-
coinmunicationis pcena rcdire debet.

II. Do baptismate autem sanxit : fore excommu-
nicatum qui, habens aquam, vino baptizat; at si
a^iuara non habuorit.pcriclitante parvulo, futurum
poena immtinom. Baptismum per inunorsionom essc
valiihini. Saoorddtcm (]ui, dubitans num valide or-
dinatus fuoril, intorira baptisma administrat, pOB-
nilonlia usijuo ad finem vit.-c multandum essc.

III. Staluit domumproclcro: ut episcopnsobccrta
dolictaunanimicomprovincialiumopiscoporuracon-
sensu damnatus non possit ab aliis itoruni judicari.
lil in causiscloricorura episcopusdioecesis sibi asci-
scat sex coHogasc finitimis ab accusato eligendos,
si erit saeerdos, trcsve, si erit diaconus, c;eterorum
vero clericorum causas episcopus per se ipso co-
gnoscat ac defiuiat. Ut presbytero convicto, et ore
proprio confesso, quod inconlincntia; crimea autc
ordinationom pcrpetravcrit, interdicatur sacro rais-
sa>, non aliis sacsrdotii rauneribus. Ut clerici ol
raonachi promisso capillo noii utantur.

Idom pontifcx Fulrado abbati potostatcm fooit
monastoria ajdilicandi ubicunquc posset in Francia.
Cujusmodi privilogium sic so habet : « Pcr hano

36

H31

ANASTASll BlIiLlOTlllXAKll.

n:i-2

aposlolicam auclonhilcni libi, dilcclo filio noslro
l.uJrii(k> vcl caneiis luis succcssonbus abbalihus,
liccuLium el iJuLustalcm largieiilcs concc(liinus;c(li-
licandi monasteria,ubicunque in Franci» provincia
vulueritis.Et omnem cujuslibelEcclcswc cpiscopum
aut alium quempiam sacerdotem in pra;falis inona-
sleriis ditionom quamlibel habcre pra;tcr sedem
apostolicam hac aucLoriLale iirohibemus. - {1'nvtl.
Sleph. II Fulr. ubh. huluUum.)

Num 244, linea 3. — Pippinus rcx ab eodcm sim-
cUssimo, olc.Uum ulrique arma parabantur, ulcin-
que fiebal in Francia, pontilcx regem, lilms ct u.\o-
rem, iuunxit, quam rex luculcntcr llilduinus, in
Areopagedcis, narrat : « Anno,inauiens,qui esl ab
Incarnatione Uomini noslri Jesu Chnsti /oi, v hal.
Aug. beatus Stophaiui.s papa unxil in rcges !• rancio-
rum llorcntissinium rcgcni 1'ippinuiii, cl duoslilios
eius Carukim et Carolomannum, scd ct Lertradam
inclvti rogis Pippini conjugcm, indutam cycladibus
regiis, gratiaseptilorniis Spiritus sancti, in Dei no-
mine consecravit, atque Francorum proccrcs apo-
slolica benedictionc sanclilicans, auctontatc beati
Pfttri sibi a Domino Jcsu Ghristo vcro Deo tradita
obliguvit, et obtcstatus cst, ut nunquani dc altcra
stirpe porsuccedentium tomporum curricula ipsi,
vel quisquc ex corum progenlc orti,rcgem super se
pra:=umanl aliquo modo constitucrc, nisi dc corum
propagine quos el divina Providentia ad sanctissi-
niam apostolicam scdcm tuendam cligcrc ct pcr
eiini videlicet vicarium sancli Pcln, imo Doiiiini
noslri Jesu Christi in polestatcm rcgiam dignala
esl sublimare, ct unclionc sacratissiraa consc-

crare. » . ,■ , -m .

Ncc solum ordinavit, ul ait annalista Melcnsis,
secundum morem majorum unctione sucra Pippinutn
piissimum principem Francis in ?-(;yem, vcrum, ut
cisdom anostolicie scdis patrocinium magis magis-
quc commcndarel, ci palririum Homuiwrum dccla-
ravit, c/ filios ejus duos fclici successione Carohm et
Carolomannum codcm coronnvit lionorc.

Num i!54, linea 4. — Pcrcnnitcr possidendus ul<iue
disponcndas. Antequam Slephanus a regc Pippino
disccssit,testatus cidcm est,ncc verbis, nec scnplis
Longobardoriim rcgis ejusque genlis lidem haben-
dam csse, quippe qui haud slctisscnt promissis, si
si Francorum cxercitns trans Alpes regressus foret,
nisi exseculioni mandatus csset Iraclatus pacis qui
fieret : « Aislulphus rcx, I\oma scribcns, ait : Cum
suis jndicibusperblaados sermoncs, et suasionos,
alquc sacramenta, illuscrunt prudonliam vcslram,
ot plus illis lalsa diccntibusquam nobis vcntalcin
asscrcntibus crcdidistis. » (Slcph. 11, cpist. 3, ad
Pip. cl fil.) Et sane ut pnntilcx pra;dixcrat factum
cst; namAistulphus,solutusmotu pcriculoqnesuam
ditioncm anr.ttcndi,commissariip a Pippino relirtis
in Italia ut eum prohibcrcnt nc aliona rapcrct illu-
sit, ct, ut ibidcm prosoquitur Stciduinus, omniu
qu!v per sacrnmcntum hcalo Pctro pcr vcslros mtssos
restitucndu promisil, irrita fccit, et ncc untus palmi
terr;i' svnlium bcalo Pctro reddcrc voluit.

Quod autcm magis.Aistulphus valida educta acie
obsoditnomam,nilquc crudcle.nil impium praiter-
misit quod in loois linilimis pcrpctran non jussent.
Quarc pontilex in tantis rcrum angusliis.expers con-
silii, a(l Pippinum iterum el Francoruin gentem se
vcrtit, eillui,'itatquc ut ixpleant quod pronuseranl :
Qtiod pcr dnn.itijncm hculo P,lron{?crcndumpromisis-
tis. ci possidcndam conlralicrc dchcalis {Id., epp. 3, 4)
Quin eliam,utcoruin aniinos penelrarct altius^pr.-e-
sidiumquc quanlncius impolr.aivt.dodit .ad Francos
cpistolam divi Pctri nominc scriptain his verbis ;
Pcr susrcptum cvunyelicv pr.rdicaUimis vertmm pro-
fecto in hac apastolica Dci Uomiinu EccU:<iin nobis
commissu, vcslra fulurx rctributionis spes tciictur
annc.va. Idcoiiitc cuo nposioliis Dci Pctrtis, (/i!i v.^s
adoptivos liubco filios, ad dcfcndciutum dc nvinibiis
adversariorum hanc lioimnain civihttcin, cl populum

A mihi a Dco commissum,seu et domum,ubi secundiim
camem rciiuicsco, dc contaminulione ijcntium enien-
dam, veslram omniuin provocuns dileclioucm adhjr-
lor, ct ad libcrandam Ecclesiam Dei, mihi a diviiia
polcntia commcndntam, omniiio prolesluns udmoneo,
pro co (juod muximas afflictioncs, ct opiircssiones a
pcssiina Longoburdorum ijciite valiuntur Eju^iil. cpist.
5, ad Fruncos). Ila;c audiens Pippinus pernicissime
A'lpcslransit,Ticinuinquesecundoobsidet,utAistul-
phum revocet ab ohsidione urbis, sedem regiam
dofonsurum. Nec in Franciam rcdit priusquamomnc
abundc expletum videal. Ca!tera salis pcr^pieuc
Anastasius.

BALDINI.
Num 244, linea 2. — Idcm Christianissimus Pip-
pinus rcx nb codem snnclissiiiKi pupa, Christi ijrntia
cum duobus filiis suis rcijes uiicti sunt Fraiicorum.
Eodem anno,videliecl septingenlesimo (luarto, imo
eadem dicvigesimaoclava Julii,quaSlophanus papa
B unxitin regcs Pippinum, cjusque lilios C.arolum et
Carolomannum,doclaravit cosdeni patricios Uonm-
nnrum : una eademque colcbrilas fuit conlirmaudi
regnuni atquc conferondi palriciatnm. Id primum
culligoexcpislolisStcphani pap.-c; (^ua;enim pnnia
ad Pippinum scripla cst.antcquam m Calliam per-
"■cret,pra'lert hunc tilulum : Domino exicHciiti.'.siino
flio Pippino rcgi SU-phanus papa. Fueral ciiim Pip-
iiinus a Zacharia pr.-cdeccssoro dcclaralus rex, et a
lionifacio archiepiscopo Mogunlino ci»nsornilus,sr'd
nondum creatus palncius; qua;vero ab codera Ste-
phano terlia nura. seripta csl.post cjns reditum ex
Gallia, hoc alio tilulo insignitur : Dominis fxcetlcn-
tissimis filiis Pippiiio rciji,etnostro si)iritunli compn-
Iri, seu Carolo ct Carolomanno item reijibns.cl utrif-
iiue pulriciis liomanorum, SUplumus papa. Sed hoc
idem anonymus ex Mahillonio a rae recitatus in
notis Zachari.i; apcrtissime dcclarat : .. Postca pcr
manus ejusdcm Stephani Pontilicis dic; uno in bea-
r lorum praidictorum marlyrum Diony^ii, Rustici, el
Elcutheni ecclosia (Pippinus) in regem et palncium
una cum pra;dictis liliis Carolo el Carulumanno in
naminc sanctic Trinitatis unctus.et benodiclu? cst.»
Quid Stephanus contulerit Pippino CMnforenduet
patriciatum,quantum obscurilas rci patilur, ciuam
obscuriorem etiam fccerunl pr.T;occupaliones et
studia partium,pauci8 explicare conabor. Dignilas
patricialus, lurbata Romana republica, pessnraque
datis quibus regcbalur majorum inslilutis, .ilque
pencs iiiipcratorcs Conslanlinopolitanos conslilulo
imperio,iis tribuebatur quod principis favor ad pras-
cipua imperii munera cvehcbat. Ubsorvat emincn-
tiss. Norisius, in disscrtal. 4, in coiiol.iphia Pisana,
iis pr.T;sortim patiiipso Rililum ad dignilatem palri-
ciatus, qui magistri militumin bellis opcramsuam
bcnc navavisfcnt. Idacius, in Chronico ad imlium
iraperii Valcntimani 111, ait : Fclix pnUicius ordtna-
lur cx inaijUlro militiim; ct ad annum nonum cjus-
n dem principis : Etius du.r utriii.fi]tic militi.v pntnriui
on/i«a/ii»".Inrescriptis irapcratorum ad virosillus-
tres missis tilulo palriciorum notanlur qui cl ma-
glslri mililum sunt vocati. Novella 24 Thoodoaii
mittitur .Etio comiti et maijislro utriusque militi.r.ft
pulricio; novclla 2 Majoriani Hicimcro viro illiitU-i,
comiti et magistro uUitisgiie miliU.r, et patncio. lo
magnacollcctionc inscriplionuin Gruleri.pag. 1U76,
hsec lcgilur :

FL. FKLIX. V. C. MACISTEn, UTni-
USO- MILITI.C PATHICIUS. CT. EX-
COSS. OR. ET. PAXDUSA. EJUS.
INL. FEMIXA. VOTI. COMPOTES.
PnOPRIO. FECERUST.

Sed Aslorius illc. qui consulari manu cmcndavit
codicoin Virgilii qui inMcdic.T bibliolheca scnalur,
intcrbonostiores lilulos patriciatum rccensel, qui
tamcn magislcr militum non fuerat. In fine Buco-
iicorum haec leguulur ;

1133

HISTOUIA DE VITIS ROM. PONT.

STEPHANUS H.

H34

TURCIUS RUFIUS APRONIANUS ASTE-
RIUS V. C. ET INL. EX GG.MITE DO-
MEST. PROTECT. EX. COM. PRIV.
LARGIT. EX PR.EF. URBI PAIRICIUS
ET CONSUL ORDIN. LEGI ET DI-
STINXSI CODICE.M FRATRIS JIACA-
RII V. C.

ConsulatuS Asterii incidit in annum Christi i94, cx
quo licet arguere vetustatem et pretium singularis
illius Codicis,qui eo quidem anno ab Asterio emen-
datus, scd longc antea eonscriptus, antevcrtere vi-
detur Tiburtinam illam chartam Cornutianam si-
gnatam Leone .\ug. IV et Probiano v. c. coss., anno
scilicet Christi 471, habilam pro antiquissima
omnium a sunimis viris Suaresio, Mabilionio et
IJlanchino. Anastasius nuncupat patricium Belisa-
riura, atque patricios plerosquc Ravenn.nc exarchos
Joannem, Eleutherium, Isacium, Paulum, Roma-
num, Theodorum, Eutychium.

Honor patriciatus uno consulatus honore minor
erat. Hoc disco ex Cassiodoro, qui, lib. vi, c. 2, ro-
citans formulam patriciatus, habet : i< Pra;feclorios
et aliarum dignitatum viros pnececlit, uni tantum
cedens fulgori,quem intcrdum ctiam a nobis conslat
assumi;» de consulatu intelHgit, Dignitati patricia-
tus nexuisse deinde imperatores onus protegendi ct
defendendi Ecclesias, et pauperes adversus vim po-
tentiorum,dooemur a formulaqua imperator patri-
cium creabat,a Paulo Diacono, in Hist. Longobard.,
in Ms. Vaticano relata, quam Pagius exscripsit in
Vita Gregorii III :« Hunc honorem tibi conoedimus,
ut Ecclcsiis Dei et pauperibus legem facias, et inde
apud altissimum judicem rationem reddas. Tunc
induat eum imperator mantum, et ponat ei in
dextro indice annulum, et dct ei bombacinum pro-
pria manu scriptum. Esto patrioius miscricors ct
justus. Tunc ponat ci in capnt aurcum circulum,
et dimitlat. » Inde Pctrus de Marca, lib. i de Con-
cordia, cap. 12, infert patricios jurc quodam cxtra-
ordinario gavisos fuisse gerendi curam et defensio-
ncm Ecclcsiarum sibi non subdilarum. Cum cnim
principis sit jure ordinario tueri Ecclesias in sua
ditione constitutas adversus vim potcntiorum, per
patriciatus collationem jus extranrdinarium pro-
tectionis primoribus intcr cives tribuebat. qui pro-
pterea defensores et advocati dicobantur, vi cujus
defensionem ct tutelam Ecclesiis particujaribus
pr:estarent. Id quidem omitto, sed nego, quod sub-
jungit, Romanorum patriciatum duo complexum
fuisse, et jurisdictioncm, qua ragcs in urliem ex
consensu pontificis et populi Romani policbantur,
ct protectionem, seu defensionem, quam Romanre
Ecclesia; polliciti sunt. Atque adeo male concludit :
I' Patriciatus itaquc Romanorum prffiter imperium
in L'rliom,et ducatum Romanum,dcfcnsionem illam
complcctcbatur qua; pactis cum Romanis pontifici-
bus initis erat constituta.»

A Pctriomniumque juriumetplenariarumjustitiarum
aposlolicB sedis; ot aIterum,quod Pippinus in vim
tali.s prolectionis omnibus viribus niteretur, ut sua
jura reddentur Ecclcsia;, et exarchatus Ravenna3
a manibus Longobardorum eriperctur, et Romano
pontifici traderetur. Primum ciare ostcnditur ex
epistolis Stephani ad Pippinum. In epistola 3 :
« Quod nullus de vestris parentibus mcruit susci-
pere, vos suscepistis, et princeps apostolorum prse
caitoris rcgibus et gentibus vos suos peculiares fa-
ciens, omnes suas causas vobis commisit, et vos
reddctis rationcm Dco,quomodo pro justina ipsius
janitoris regni cmlorum docertaveritis. » Et paulo
ante dixerat :« Quia ideo vos Dominus per humi-
litatcm mcam, mediante beato Petro, unxit in re-
gcs, ut pcr vos sanota sua c.xaltetur Ecclesia, et
princcps apostolorum suam justitiam » accipiat. Et
epist. 4 : <■ Quoniam, ut prKlatum est, nulli alio
(.■.■(V) nisi tantummodo tua3 amantissims; excellen-
n ti;c, vel dulcissimis filiis, et cunctai gcnti Franco-
rum, per Dei prfficeptionem, ut beati Petri sanctam
Doi Ecclesiam, et nostrum rcipublicic Roman.-c po-
pulum commisimus protegcndum. » Et altcrum si-
militer ex iisdem littcris constat; cpist. 3 : « Ete-
nim dum vestris mellifluis obtutil)us pr.x-sentati
sumus, omnes causas principis aposlolorum in ve-
stris manibus commcndavimus, quoniam quidcm
inspirati a Deo aurem petitionibns nostris accom-
modare dignati estis, et vos beato Petro polliciti
estis ejus justitiam exigere, et defensionem sanctae
Dci Ecclesiffi procurare. » Ef paulo post :« Pro quo
peto vos, excellcntissimi et a Deo protecti filii, et
nimis obsecrOjdoleat vobis pro sancta Dei Ecclesia,
beati Petri causa, ct quod per donationem beato
Petro offerendum promisistis, ei possidendum con-
tradere debeatis. » Et infra :« Velociter et sine im-
pedimento quod beato Petro promisistis pcr dona-
tiouem vestram, civitates, et loca, atque omnes
p oljsides et captivos bealo Petro reddite, vel omnia
'-' quK ipsa donatio eontinet.>>Et epist. 6 : « Plenariam
justitiam eidcm Dei Ecclcsia; tribucre digncris...
ut civitates reliquas,qua; sub uniusdominii ditione
erant connexK, atquo constitutos fines, territoria
ptiam loca, et saltora, in integro matri tuK spiri-
tuali sanctffi Ecclesinj restituere prffcipiatis Peto te,
fili, peto tc, coram Dco vivo... ut omnia, qua; beato
Petro, sub jurejurando promisisti, adimplcrc ju-
beas, et, sicut ccepisti, plenariam justitiam illi im-
pertire. »

Hcec sola fuere pacta inter Stephanum et Pippi-
num constituta, ct non alia, nequc nllum uspiam
vcrbum reperire est in iis epistolis de concesso im-
perio in Urbem aut ducatum Pippino, de qua tamen
re frequens accasio loquendi se obtulerat in iis pra;-
scrtim angustiis in quibus Ronia rcperiebalur, a
Longobardis obscssa, implorandi Pippini auxilium
pro ca urbe, in cujusdominii partem rcgem pontifex
vocavisset. Sed ct Anastasius bene quidem recitat

Ulique pacta iniliasunt ct solemni juramento fir- D jusjurandum et promissionem factam Stcphano a

niata intcr Stephanum papam et Pippinum regem
circa defcnsioncm ct tutelam Roman;c Ecclesia;; scd
concessam fuisse aStephano jurisdictionem Pippino
in urbem Romam et ducalum Romanum, hoc con-
stanlcr ncgo,ct De Marca, qucin P;igius tcmcrc sc-
cutus cst, id sibi suo ingenio linxit, et citra ullnm
fuiidfimentum. .Nciino enini ipse vidit ehartam pa-
etionuin iii qua cam cimcessioncm logcrc potuerit,
ni>c|iie de illa ullum vestigium exslal,aut in cpistolis
aStephanoad Pippinum dalis,aut inVita Stephani
ab .\nastasio scripta, qui charlam vidit quoc sua
.Ttato in archivio sanct;e Roman.-c Ecclesi;e recon-
dita tenebatur. Duo conventa sunt intcr Stcphanum
et Pippinum : alterum, quod Slcphanus conferret
Pippiiio singularcm, insigncm ct nemini anlea col-
latum, honoiem patriciatus Romanorum, vi rujus
Pippinus susciperet lutelam, dcfcnsioncm et advo-
calionera, Romano) Ecclesiao, palrimonioruin beati

Pippino decertandi pro Ecclesia Dei, ct reddendi,
sive donandi exarchatum Ravcnna; Romana; Ecclc-
si;c, scd nullum vcrbum facit de somniata illa ju-
risiiictionis concessiono. « Qui (Pippinus) inquit
AiiasUisius in Vila Sttphani III, nuin 243, dc pr.T-
siiiti jurcjurando cidcm bcatissimo papa; salistccit
oionibus inandatis ojus ct admonitionibus sose totis
virilius obcdire, ct, ut illi placilum fucrit, cxarcha-
tuin R;ivenn;e, et riMpulilic;p jura scu loca rcddcre
modis omnibus. » El num. 2'i.i : « Tota sc virtute
idom excellentissimus Pipinns Erancorum rex pro-
fcssns cst dcccrtare pro causa sanct.r Dci Ecclesia;,
sicut pridcm jam fato beatissimo spoponderat pon-
tifici.»Et num 2.53:« Do quibus omnibus receptis
civilatibus donationcm in scriptis a beato Petro,
atque a sancta Romana Ecclcsia, vcl omnibus in
perpctuum pontificibus apostolica; sodis, misit pos-
6idendam,qua! et usquo hactenus in archivio sanctco

1135

ANASTASII IJIllLldTIIECAIill

W.iC,

nostr.T Ecclcsiae recondita lenelur... Pra?noniinntii3 A
niitiMn Kulriuliia vcnorabilis abbas, cl prnsbytcs ila-
vcniiiiliiini, paitcs nini niissis.jam liili Aisliilli loj^is
conjiiniitns, ct pcisiiifiiilas ii)grc(lii'iis civilalcs taiii
Pcnlapuicos iiuaiu et .Emilia.-, easque rccipiens, el
obsiilfs porunarmiiianKiuoaurcioiis.atqiie priuialos
socum uiia cuni clavibus portarum civitatuin tlelc-
rens, llomam conjunxit.Et ipsas olaves(HMm. 25i),
tam llavcnnatium' urliis, (luamque diversaruni civi-
talum ipsius Ravcnnatiuinexarchatus una cuin su-
prascrij)ta donationo dc cis a suo rege einis:=;a in
conlessione beati Petri poncns, cidem aposlolo. ct
ejus vicario sanctissimo papa), atque omnibus c.jus
Eucccssoribus pontificibus, percnniter possidenclas
atnue disponcndas tradidit. » Reccnsel deinde sin-
gulatim urbes (|uas nomine regis pcrpetuum possi-
dondas at(|iic' dispnncndas Rnmanis ponlifieibus
aliljas Fulradus rc.gis inissus Slepliano pap»', caruin
clavcs consiguando, Iradidit, nulluni super iis re-
scrvans doiniiiiura, aut speciein dominii, sivc .ju- g
ris cujuspiam, i'egi, sed oninia .jura atquc justitias
donans, sou vcrius restitucns, Pctro ct succcssori-
bus Pctri.

Quid plura? Si Stephanus cnnlerendo palricialum
Pippiiioaliquod illi juscontulissot inurbemRomani,
in littcris ad cumdcm Pippinum datis poluissetne
ainplius ut iis vocibus, et terminis, quibus lcsla-
luin lacercl suum plcnum domininm supcr Urbe
supcrrpie civiljiis Romaiiis? lit tamcn lo(|uitur de
republica Romanoruin sua,de populo sno, de Ro-
mana civitato sua. In cpisl. 3 : « Cunctus namque
nosU:r populus rcipuljlica; Ronianonim niagiio ddluve
etamarissimis lacrymisunanobiscum Iribulanlur.»
In epist. 4 : << Sanciam Doi Eccloslam et voslrum
Romanorum rcipublica! populum commisimus pro-

logondum. » In epistola 5 : « Pracstule crgo pnpulo
«ico Romano inini u Uco coinmisso... . (tuininodo
mviini ptculiamii po|)ulum,el Ilonianam iiienm ci-
vitatem... » ijiii luijucndi modus cvidens arguinen-
tuin est non alicnata', aut divisa; .jurisdiclioiiis, scd
inlogre a papa retenta; scmper ct conscrvata". Sed
cl ipsi priini Eranciei inipcratores dc tutcla quidem
ct <lcrensionc sancta' ll<jinana' Ecclesia; in actis suis
locuti sunt, uun(|iium vcro di» sibi a papis concessa
.iurisdictione in Urbem, aul ducatum Romanum.
Carolus Magnus, in divisionc sui regni racla inter
filios suos anno SOtJ.ait :« Supcromnia autcin jnbe-
mus ul ipsi Ires frulres curam ot derensionom Ec-
clesia; sancti Petri simul suscipianl, sicul quondam
ab uvo nostro Carolo, ct beala? memoria! Pippino
rege, et a nubis postca, susccpta est; el ul cam cum
Dci ad.jtilnrio ab liostibus delendere nilantur, et
juslitiaiii suam, quaiitiim ud ip.sus pertinet, ct ratio
postulavcril, haborc faciaul.» El Ludovicus Pius, in
divisione paritcr sui regni, (|uam lialuzius relert
tom \. Cap., anno 837, in(|uit : « Supor omnia jubc-
mus. atijuc pr.Tcipimus. ut ipsi trcs Iratres curani et
dclcnsionciii Ecclesia; sancli Pctri simul suscipiant,
sicut (luondam a proavo noslro Carolo, cl avo no-
slro Pippino.ct beala? memori.T Curolo gonitore
noslro imperatorc, el a nobis postea suscepta esl.»
ILtc de Romanorum patriciam putavi a me bro^-iter
in notis ad Vilaiii Stephani dissorenda. Qm iiborio-
reiii nolitiam cujiiut, adeal ogregiuin tractalum
Defcnsio Ecclesix juriiim suprn Coniai-lum inscri-
ptum, ubi doctissimus aurtor. et non lanlum de
Romana Ecclcsia quani do universa ro liltcraria
opliine ineritus. hoc idcm arguTnentum juiii pridem
pro dignitatc illustravit.

XCV. SAXCrU.S P.\ULIS.

ANNO CUniSTl 747, CO.NSTANTINM COPRONYMI 17.

«59 Paulus, nalione Uomanus, ex palre Conslanlino, sedit aiinos d(.'cem, nicnsom
unum. llic ab ineunle .Ttalc in Laleiancnsi palriarchio cuin proprio seniure gcrmano
Stephano, pr;edecessoie ejus ponlificc, pro erudilionc ecclesiaslicje disciplina' traditus
esl leniporibus doinni Gregorii secundi junioris ponlificis ; el postraodum a domno
5 Zachaiia bcalissimo papa in diaconii ordinc pariler cuin anlufalo suo gcrmano con-
secralus csl. Nam dum isdem ejus germanus et anlecessor ponlifcx ad cxlremum
pirlingorel vit;c, illico et populus cum co hujus lloinaiia; uibis divisus est, cl alit
cuin Tlioophylaclo archidiacono tencnles, in ejus domo congregali rcsidchanl. Alii
vcro cidein bcalissimo concordabant Panlo Diacono, plurima pars judicum el populi

10 cuni co lcnenles, quam cum pncdiclo Thcophylacto archidiacono. Ipse veio sanclis-
simus vir ncquaquam a Lalerancnsi palriarchio recessil, sed cum ciclcris fidelibus
suo a^grolanli germano el preedcccssoii ponlifici persevcranler famulabatur. Dum vero
de hac vila proediclui ejus germanus el preedecessor ponlifex migrassel, coquc cum
ingcnli honore in hasilica beali Pelri sepullo, conlinuo cadcTi populi congregalio,

15 qu:c cum sicpefalo bealissimo Paulo lunc diacono lencbal, quoniain validior el for-
lior eral, cum in ponlificalus lulmen elegerunt. Post Ikpc hi qui cum pnufato
archidiacouo aggiegali eranl, dispersi sunt. Et ila Dco annuenle isdcm sanctissimus
vir in aposlolicam beali Pelri sacratissimam sedcm cnnsecralus ponlifcx cst.

«5>(» Enit aulem lemporibus Conslanlini cl Leonis imperalorum. Eral enim milia
alque valdc misciicors, nulli unquain inaliim pro malo rcdJcnj. El si pro modico

H37 IIISTOIUA DE VITIS HOM. PONT.-S. PAULUS. 1138

quemquam pcr iniquos statellites tribulaijat in proximo {n), tamen pictate motus,
consolatioais ille inrerebat misericorcliam. I!ic, ut multi testali sunt, nocle per
3 scmetipsum cellas pauperum infirmorum peijaccntium, qui ex suis nequaquam vale-
bant lectulis, necnon et aliorum inopum cum suis familiaribus noclis circuibat
silentio, arapiissime illis ministrans alimoniam atque subsidii infereus opem. Sed et
carceres atque alia claustra per eadem noctium secreta visitabat, et sl quos ibidem
conveniebat relrusos, a mortis emens periculo, liberos ire relaxabat. Sed et plures

10 qui, debitis obligati atque afflicti, a suis feneratoribus opprimebanlur, reddito ipso
debito, a jugo redimebat servitii : viduis ct pupillis omnibusque egentibus opem
ferens ; fortissimus enim erat oi-thodoxffi fiJei dcfensor. Umlc stepius suos missos
cum apostolicis obsecratoriis atque admonituriis liltcris prfefalis Constanlino el I.eoni
Augustis direxit pro reslitucndis confirniandisque in pristinuni vencrationis slatum

13 sacratissimis imaginibus Domini Dci et Salvatoris nostri Jesu Cliri.sli sanct;cque ejus
Genitricis atque bealorum apostoloruin omniumc[ue sanclorum proplicuuum, marlyrum
et confessorum.

«59 Hic enim beatissimus pontifex cum omnibus spiritualibus suis studiis magnam
solliciludinis curam erga saneta coemeteria indesinenler gerebat. Unde cernens pluii-
ma eorumdem sanclorum coemeteriorum loca neglecta, ac desideria antiquilalis
maxima demolitione, atque jam vlcina ruinae posita, protinus eadem sanclorum cor-
3 pora de ipsis dirutis abstulit cocmeteriis. Qaic cum hymnis et canticis spiritualibus
infra hanc civitatem Romanam introtlucens, alia eorum per litulos ac diaconias s^u
monasteria el reliquas ecclesias cum condcccnti studuit rccondi honuie.

860 Hic sanctissimus prEesul in sua propria domo monasterium a fundamentis in
honore sancli Stephani, scilicet martyris alque pontificis, necnun et bcati Cilvestri,
item pontificis et confessoris Christi, construxit, ubi et oraculum in superioribus ejus-
dem monasterii moeniis tedificans, eorum corpora magna cum vencratione condidit.
5 Infra clauslra vero ipsius monasterii ecclesiam mirfc pulchritudinis a fundamentis novi-
ter construxit. Quam musivo el marmoribus decorans, et omnem illis ornatum in auro
argentoquc el diversis speciebus largiens, sed et ciborium ibidem ex argcnto librarum
fecit, illicque innumerabilium sanctorum corpora, quce de prtefatis demolitis abstulit
ciemeteriis, maximo veneiationis condidit affectu. In eodem quippe monastcrio plurima

10 contuiit prtedia el possessiones ac loca urbana vel rustica, superfiue atque abundanter
ditans auro et argento aliisque rerum speciebus et omnibus utilitatibus, ubi et mona-
chorum congregalionem construens, Grtecte modulationis psalinodiaj ccjcnobium esse
decrevil, atque Deo nostro omnipolenti ct omnilius ibidcm rci|cii('.sci'iililius sanclis
magnis sub interdictionibus sedulc ac iiidi^siiiciitcr laudcs statciil [icrsolven-

15 das.

«fil Hic fecit novitcr ciclesiam infra hanc civitatcm llomanam in via acra, juxta
templum Ilomuli, in honore sanctorum apostoloruni 1'elri et Puuli, uiii ipsi beatissiiiii
piinci[)cs apostolorum, tempore quo pro Cliristi nomine martyiio corunati sunl, duin
Uedemptori nostro funderent preces, propria gcuua llectere visi suiit. Iu qiio locu usc[uc
3 hactenus eorum genua pro testimonio omnis in postrcmo ventuiii; generationis iii quo-
dam fortissimo silice licct esse noscunlur designata. Nain et infra ecclcsiam beali Petri
apostoli foris muros hujus civitatis Uoman;e noviler oraculum (/i) iii lionore sanct;e Dei
Genitricis construxit, juxta oratoriuin sancti Lconis pa[);c, sccus forcs introilus sanclte
Pctronilhe alquc beati Andre;i! apostoli miisivo ct diversis mclallis cum adorinans. Ubi el

1(1 eliigiem sancla; Dei Gcnitricis in statua cx argento (lcaurato, qua- |)cnsal libras ccntum,

NOrUI..!^ MAHGlN.M.rS r.VliliUTTl.

. (<() B. tribiilutos auilicbut. (';) oiaculuni, iil i;sl oratorium.

1139 ANASTASII BIBLIOTHECAHIl. 1140

consUluil ; in quo oraculo ct sepulturam sibi construxit. llic duni in ccclcsia beati Pauli
apostoli aistivo tempoie pru valiilo caioris fervore demorarelur, corporali praeoccupalus
ajgriludinc illic vilam finivit, ubi et sepuitus cst. Illicque fere trium mensium spatio
ejus inliuinatum («) permansil funus. Poslmoduin vero congregali Koinani cives et aliae
15 naliones ejus corpus per flumen Tiberis navicula transfretantes, ad beatum Pctrum cum
psalmoditu honore dcportaverunl, et in prcefato ab eo cunstructo oraculo eum sepelie-
runt. Hic fccit ordinationem unam per niensem Decembris : presbyteros duodecim,
diaconos duos, episcopos per diversa loca nuineio Ires. Et cassavit episcopalus annum
unum et inensem unum.

(n) humatum.

KGTUL^ MARGINALES FABBOTTI.

VARI.E LECTIONES.

Ex codice Fnrnesimio XCVI.

Num 257, lin 0, cum aiitclato gcrmano suo. Nam
dum hisdem. lin 8, Tcophylactum archidiaconum
tencntes. lin 'J codein bcatissimo coneordabant
PauloDiacono; pluriraaparsjudicumet popuh.cum
co tenontcs.quam cum predicto Tholilacto archidia-
cono. iin 12. Latcranense. lin 14, de ha vita. lin
15, coiilinuo eodem populi congregalio, quo cum
sepcfatobcaliss.Paulotuncdiaconocxistenti lcncbat.
lin 18, cum prclato archidiacono./m 19. b. P. S.s.
ordinatus consecratusque est ponlilex.

Num 258, Hh 4, ilh inferebal miscrieordiam.
lin 7, a. i. m. alimonia, tin 11, reddito ipso devito
a jugo redimcbat servitii. lin 14, Constantini et
Leoni auguslo dircxit pio restituendis in pristiuo
vencrationib statu sacratissimis imaginibus Domini
Dei ct Salvatoris nostri Jcsu Chrisli scniue ejus
genetricis alquo bcutorumapostolorumomniumque
sanctorum prophetarum niartyrum ct confessorum,
etc.

Num 200, /«11 13, congregationem constituens.

.Yiim 261 , lin 2, juxta templum Rome.

£.c codice VaHiceliano.

Num 257, lin 3, cod. Valticel., pradece.^sore
ejus, cniKW ponlifice. lin 4, concordat cum fteg.,
MaZ: cl Thu. ct ita lin ('>, exceptis tmncn lii.<> : ct
Leonis imperalorum... infra hanc civitatcni Roma-
nam... sanctorum apostolorum Pctri et Pauli...pro
Chrisli nomine martyrio. In rf/ryiiw vcro, u.uiue ad
hic duni, adamustim rc.^^pondct Inudalis coit., qui-
huscnm ctiam omitlit numeros qui sequunlur, vide-
licel 258, 259, 260 et "261 ex partc, nempe usque ad
lin 12.

iViiin 261, lin 12, cod. Vallirel rum Itcg., Ma:, et
Tliu. incipitahlii.i verhis,H\c dum,eic. ,omi.^sis rr/ii/HW
hujus numeri, ut di.rinius supra num 257, lin 6, lin
13 et 17, 11/ laud codd />V(/. ittaz- cl Thu. lin 1.5, illic-
que fcre per Iriuni mcnsium ppatium. lin !"<, de-
portaverunt. Ilic fecit ordinationem unam inense
Decembr. lin 21, anno i et mensc i.

Apud FahroUum ex codice Frehcri.

Num 257, lin 10, A, uno multo plurcs. /i« 20, or-
dinatus consecralusque AU.

Suni 25.S, lin 4, consolali oves misericordia; D.

Xum 259. lin 1, hic namque bcatissimus pontif.
^r.-pfati sui scnioris gormani,et pr.Tdccessoris ponti-
licis sanclis.s. Stephani papx salutifcra adiniplens
pra>copia, continuo post ojus docossum aggrogans
saccrdolos ol universum clorum,alque cunctuin po-
pulumistiusRoniananirbi.-toporabaturincamcterio,
ubi priusboalalVlronillasita quiosrehat.roris porta
Appia, inilli.irio ah nrlio Ronia sirundo, ol oxinde
ejiis venorabilo ac snnclum oorpus cnni sarrophngo
inarnioreo, iu quo rt condituni inonil.abstnlit scul-
plum littcris ila: Aurea" Potronilla! lili.i; dulcissims.

A. Unde non dubium estquinsculptura illalitterarum
propria beati Petri apostoli manu designata digno-
scitur ob amorein sua; dulcissima; nata;, ip-uimiue
sanclum corpus cum pra;fato sarcophago positu su-
pra plaustrum novum in ecclesiam boati Pctri apo-
sloli tam hymnis et canticis spiritualibusejus bca-
titudo denortavit, et in mausoloo, juxta ccclesiam
beati Andrci apostoli, quod pra^lalus beatissiinus
Stephanus papa.ojus gcrmanus,duinudhucsuiiors-
lcs erat cccfosiam in honorem ipsius sanct.v (".hrisli
martyris Potronill.c pictura; miro deoore illustravil.
Kecit'autcm et rugas in ecclesia beali Pctri aposloli,
in presbylerio ingrcdientes,quasutrague partc dox-
tra la;vaque iavestivit argento purissimo, quJE pcn-
sant libras 30.

Num 260, lin 8, fecit, quod ponsat libras 270;
focit et ibidem altare apud confessionem, quod in-
stivit argonieo purissimo, pons. lib. 3(M).
Nuin 201, lin 1,11. designaia. Hic ronovavit infra

■D ipsain civitatcm occlesiaui sanctorum apostoloruin
prope viam Latam.qua' in magna crat ruina posita.
lin 12, lib 15<J. /i« <'«</ B, construxit. Focil autcm in
atrio anto tnrrom sancta; Maria; ad Gradus, quod
vocalur Paradisus,oracuIuni antc Salvatorem in ho-
norcm sancta; Doi Genetricis Mari.i; miro opcrc, cl
docorovit magnifice. Hic dum, clc. /iii 20, num. 2.
lin 21, mensom unum.quo Constantinus transgrcs-
sor apostolica; sedis invasor cxtilil, B.

F.x codicc Begio, Mni^rino et Tbuaito.
Num 257, lin 4, junioris pap.-e.Poslmoduni./iii 0,
par. cum suo gerni. ordinatus est.Fuil autem tem-
poribus Constantini et Leonis imperatoris.Erat vero
mitissimus et misericors,nulli unquam malum pro
nialo reddens.viduis.orphanis ati|ue pupUlis.umni-
busque egentibus opom forcns.Fortissimus quoque
crat orthodox.i; fidei defensor. Hic focil noviler pc-
clesiam infra hanc civitalem via Sacra, juxta lem-
p pluin Romnli. in honorcs sanclorum Petri el Pnu-
^ li, ubi ipsi boatissimi principos apostolorum lcm-
poro qiio pro Chrisli martyrio coronali sunt, dum
Rodomptori nostm fundercnl prrcos propria genua
llectore visi sunt. In quo loco usquc haclenus eo-
rum genua pro tostimonio in postremo vcntur.Tge«
ncrationis in fortissimo silicc cssc noscuntur dosi-
gnata. Hic dum.

.\«i/i 261. lin 13, pro vnlido calore d. lin 15.illic-
que per trium nionsium snatium./in 17 perfluvium
Tyher. lin 18. deportan. Hic fecil ordinat. u. pcr
mcnse Ueccmbris. lin 21, anno 1, mens. 1.

£.r ctxiice Thtutno altero.

ywn 257. lin 6, antclato. /m 7, illiro pop./in 18,
pr.x'lato./i« 19 ct 20, sedcm ordinalus, consecratus-
que cst P.

A'»/m 2.V!, /i« S, illi inf. lin 7, alimonia. lin 9,
invonieba! r. a m. orucns p.

Num "260. Un .•<. ciburium. lin 13, conalitucns.p.

1141

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. PAULUS.

H42

Nwn 261, lin 6, silicc esse ii. lin 16, humatum,
lin 18, prffilato.

Apud Peniam ex codice Cavensi.

Num 257, liii G, ante laXo. lin 18, prffilato. lin ult.
consecratusquc.

A Niim 258, lin 7, alimonia. /;'" 9, cruens pcr. lin
1.5, in priptino vent. statu.

Niim '^W, lin 7, omn. illic orn.
Nuin 2('il, lin 2, tenipl. Romai. lin 16, humatum.
lin 20, numero. Et cessav.

BINII ET LABBEI.

Num 2.57, lin I. — Puulus. .A.nno7.57, die 28 Maii
Paulus tVater Stephani prajclecessoris sui contra
Theophylactum potioribus votis pontilicatum adep-
tus est.

Num 2.58, lin 14. — .Mmoniloriis Ulleris. Ha; et
praecedentes littcra; Pauli ad Constantinum impera-
torem et Pipinum regem desiderantur. Priorum
mentio habetur in epistola Hadriani papae ad Con-
stantinum et Irenem .\ugustos.

Num 260, linea 13. — Graxx modukitionis. Cum

NOT E VARIORUM.

apud Pagium scquntur desumit intcrpontiliciumab
emortuali die St?piiani Il.al.UI.quam duralio sedis
ejus ostendit fuisse 24 .\prilis,eamquc in summam
confert : altera vero, dier. xxxii, intcrpontilicium
de more a die dcpositionis repctit,quam e.\cludit e
dierum summa. Ita conciliandam duxi hancdupli-
cem de interpontilicio sententiam eruditorum cau-
sa, quibus arridet prima, ut hiatura bidui inter
Stophani obitum et depositionem impleant.

Itaque sanctus Paulus Diaconus, prsedecessoris
frater, quovis populi quiescente dissidio, 29 die
monsis Maii an. 757, consecratus sedit,ex unanimi

impius imperator Copronymus cdieto promulgato „ . ^ , i ^ i i „ ,.

monachos in Oriente esss prohibuisset,ingens Gr.-c- B omnium Godd. e catalogorum consensu, annosx,

,.nrnmmnnnp.hnrnmm„lHtMrln=o«pnnmnmr.nntnl,^- mCnSem l,hoC CSt USqu,; ad dlCUl i.> J Unil /6/ .HUJUS

corum monachorum mullitudososeRomam contulc
rat.Quorum cum Gra;ca lingua peculiaris esset,eo-
dem in monasterio coUocatos voluit ea pr.^estare
quae in suis Oricntalibus monasteriis-praistare con-
suevisscnt; nimirum ut psalmoruin cantum aliaque
ofllcia ecclesiastica sua ipsorum lingua persolve-
rcnt.

CENNI.

NOT.E CnRONOLOGIC.i:.

Exactis jam exarchis,regibusque Longobardorum
non modo in eorum jura,si qua erant,non vcnienti-
bus sed a Pippino Francorum rcge obsequii ac rcvc-
rentiiB pleno erga summos pontilices mirum in mo-
dum exagitatis,non crat cur apostolioa sedes iterum
paulo diutiusvacaret.necstatimpostclectionem con-
sccratum novum pontilicem acciperet. At intestina
discordia quam ipso ex .4.nastasio discimus,diutur-

, usqi:
pontilicis depositionem Vit« scriptor, quicunque is
I'uerit,non commemorat,sed omnia diligenlrr enar-
rat quce spectant cjus pietatem quovis tomiiorum
charactere vacua. Aliunde tamen cst certus emor-
tualis cjus annus; nam Annales Bertiniani (Script.
Italic. t.II) ad annum 767, loqucntes dc Pippinoab
A(|uitanicaexpeditione reduce : Et rcfcrsus cst, in-
qiuunt, Bituricam,ibii]uc nunliatum csl de ohitu Pauli
pn/vr.Quin etiam dies ipsa emortualis ab Anastasio
traditur in Vita Stephani III,al.lV,successoris con-
socrati,a depositione invasoris Constantini arguen-
da,de quo satis supcr(|ue sum locutus insuperiori
adnotatione,ubi etiam delibavi aliqua de iis diebus
qui ab invasorc dejecto ad ordinationem Stephani
excurrunt, ab Anastasio neglectis. Verba Anastasii
sunt : Viijesima octuva dic .lulii mensis(\n fer. 5 in-
cidebat), indictionc 6 (an. 768), vcspere, in ipsa cre-

niori interpontiliciicausafuit.Quamlubetiisdem hic p pusculo noctis, viijilia hentorum mdrtijrum Abdon et
verbis prolerre,tuin ut conlirmem quod alibi docui Sennen, ocrupantcs pontcm Salarium (Longobardi,
decnthronismo consecrationem praieunte; tum utli

queat,in more hnrum temporum fuisse positum,non
nisi post depositionem apud sanctum Petrum de
succeesore cligendo cogitatum essc, quod non satis
animadvertit Pagius, ubi consecrationes coUocandi
extra diem Dominicam occasionem est nactus. Lo-
quens igiturAhastasiusdeeleclioncetconsecrationc
sancti Pauli.qui erat germanus fratcr nupcr mortui
pontificis,narratcausasinterpontificii,nemp6electo-
rum dissidia, dum eorum pars niajor adha!rebat
Paulo, qui nunquam ex patriarchio Lateranensi
discpsserat; pars autcm Theophylacto archidiacono
donii sua!.((Eoque, ait, cum ingenti honoro in basi-
lica bcati Petri scpulto,continuo eadom populi con-
gregatio,qua3 cum aajpefato beatisssimo Paulo tunc
cliacuno tenebal, quoniam validior et fortior crat_,
eum in pontilicatus culmen elegerunt. Post hKC hi
qui cum pr;efato archidiatfono aggregati eraut, di- „
spcrsi sunt.Et ita Ueo annucnlc isdom sanclissimus ''
vir in apostolicam beati Peiri sacratissimam sedcin
consecratus ponlifex est. »

Omniah.Tcautem facta suntpost mortem Stepha-
ni, an. 757.Interpontilicii temporo,quo de in codd.
cl Catalogis duplexopiniocst.Pleriiiue enim tradunt
vacasse sedem menscm i.diesvaut xxv dics,utCa-
talogi Lucensis, Karfensis, et sex Colbertini fColb.
quintus,mendosc,habet dies xxii),necnon Cndd.duo
Freheriani, ct Thuauus alter, cum duobus .Vinbro-
sianis.primo anti(]uissimo,iiui hic oxplicit,et (luar-
to.Alii vcro numcraiit i .terponlilicium dicr. xxxii,
ut vulgaliis, Ilegius, Ma/.anuiis, Thiianus prinuis,
secundus ct tertius.\inlirosiani,et Farncsianus.nullo
lamcn catalogorum iis astipulantc.Cajterum utraquc
harum opinionum diieimur ud diiim ordinalionis
sancti Pauli, 29 Maii, qu.e aiino 7.57 iii Doniiiiii^am
incidebat.Id tantum discriminis inter ulramipic nc-
currit,quod prima, dicrum,ncinpc, x.vxv (|uaiii .\A.

etc.) Alia vcro ilic (fer. 6), transicntcs per pontcm
Milvium, vcneruni ItMiiKiiii ct feccrunt quae supra
aiebam, Consiani iiiiini invasorem transfugam deji-
cientes Lateranriisi |i.iln,irehio, eumque in carce-
rem conjicientes.Quibus iiiirum in nioilum concinit,
nequiciiuam rcclamante Pagio.Marianus Scotus in
Chronico : Constanlinus, 6 /Itw, mense Julio de-
positus est : non quidem cx ordine pontificatus
quod postea faclum, sed ex fastigio, quod invasc-
rat.

Quamobrem si aniraadvcrtantur qu» Anastasius
habct de interpontilicio post sanctum Pauluin : Et
cc.s^iivil i'ii,'s,Lijiatus annuin,unum nicii.scm unum,<\\u-
bii.- Fi, lifiiaiiusCod. secuiidus (ipiiiirluno addit :
lliin Liin</(uilinus transijrcssor aposlolicL' scdis inva-
sor c.rslilit, paritcrquc ca qua; in Vita Stephani III,
aut IV, habet idcm Anaslasius de Constantino : Et
per anni spntium ct mcnscm unumsedcm aposloUcam
invii.uim dctinuit; si h;cc,inquam, animadverlantur,
nulla prorsus dubilatio orit quin dic 28 Junii an.767
occubucrit mortcm sanctus Paulus; inde cnim ad
diem29Julii sisquentis anni 768annusunusunusque
mcnsis numcrantur.non sceus at^iuc anni decein ac
mcnsis, (luibus sanclus pontifex est modcralus Ec-
elesiam, a die 29 Maii an. 757, ad pr.-edictam emor-
tualem diem, cxcurrunt.

Ihcc ad chronologiam sancti Pauli I, qui huiic
(]uarlum tomiim clandil, per me adnotata nondiim
pr;cloconimittcl)antur,cum s;epe laudatus P.Joseph
liianchiiuis ad puiililiciam hisloriain illuslrandam
sempcr vigilans, dono iiiilii dcdit iir.TSlanlissimum
monumcnlumcxcclebcrrim.TbiblioIhecccapitularis
VeroncnsisCodicci!XC(T])tum,(]iiii(l morlemcjusdcm
sancli Pjiuli.psendo-]iii]i.i'('.oii!;taiitini depositionem
erealiiineiiHiiie Stcpliaiii lll,al.l\',egregie conlirniat
Et (]uouiain propri;i (]ucmquam laudc fraudiiri non
liatiUir, acccptum sc id rclerrc lcslatum mihi ust

1143

ANASTASII niBLIOTnKCARlI.

1144

oruditissimoarchipresbylcro fit conccUario amplis- A
siini Vcroncnsis capituli liarlliolom.TCo Campugnola;,
cujus pcriliam valdo spcclabitcm in lcpontlis pubii-
camquc ad utilitatcm disrutienciis vetcril>us Codd.
ct diplomatilnis V.C.Ludovicus Muratorius {Srript.
Ital. t. II, p. II, pug. 085) et pr;Esul Hlanchinus
(.■\iuist. in Prolcgom.) optimi judiccs admirantur.
Huncquo ait, llaKitante ill. ctju.xta doclissimo co-
mite Utholino Olliolinio, summa cum fide id mo-
numcntum exscripsisse^et ad se dedissc dic28 Maii
labentis hujus anni 173.5.

Pra;l'atum vero monumentum est actio prima fcro
intcgra concilii Romani sub Stephano III, al. IV, cx
cujus aclionibus 3 ct 4 venerabile aliquod fragmen-
tum eduxit Lucas Holstcnius(Co//ec<,/i(/»i.pag. 2.59)
aliudque in Spicilegio Achcrii lcgitur, unilc postc-
riorcs in conciliorum collcctioncs translata eadem
legimus cum anlca nudani hujus concilii memoriam
ab Anaslasio omnes petercnt.Exnupcrrimo hoc mo-
numento rlemum aliquando cmcrgunt duodecim ii n
Fraucorum cpiscopi, quos non intcgre decerpsit
Sirmondus e schcdis Panvinianis, ac proindc.Sam-
mathanos. Antonium Pagium, scriptorcsquc alios
vel oculatissimos dcccpit ; sunt pra;terca cpiscopi
illi omnes quos Anastasius congrcgatos testatur ex
Campania, Thuscia,et Italia provincia,numcro qua-
draginta,quorum vix tresaut quatuoralibinomina-
tos ab Anastasio Ughellus, ct quicunque antc hunc
diem scripserc, agnoverunt. Integruni hic darcm,
nisi opporlunius ad Stephani III, al. IV,Vilam illu-
strandam cditurusilludcsscminsequcnti voluminc.
Interim,ne crudili id ccgro f'crant,etut selectissima-
rum EuroiKC bibliothccarum pra^fecti et nomine et
scriptis cclcbrcs ad simile ali.juid educcndum infla-
mmcntur, pro maximo Ecclesiastica! Historia^bono,
pra;stantissimum documentum seorsim ab Anasta-
sio cum aliquot notis in luccm cdam.
CIACONII.

Num. 257, linca 1. — Paulus. Constantini filius, C
Ilomanus,Slephani Junioris papas fraler germanus.
S. R. E. cardinalis a Zacharia papa factus,impcra-
toribus Conslantino ct Leono .\ugustis, crcatus et
consecratus iv Kal. Junii,anno 757, in patriarchalu
Latcrancnsi, mores et ecclesiasticam doctrinam
pcrdidicit sub Gregorio tertio et Zacharia pontilici-
bus a quo in diaconafus ordinem cum fratrcascifus
est.Verum,mortuo fratre, Paulum ob intcgritatem
vita2 ct doctrinam in demortui fratrisloeum subro-
garunt, cnm cxcmplo carcret in summo saccrdotio
auorum fratrum successio, quse nec in poslcrum
unquam visa csl.

PAGH.

Num. 257, linca 17. — Eum in ponti/irnlui culnwii
eleijcrunt. Ubi Paulus creatus est pontifcx, ad Pip-
liiniim Krancorum regcm lilteras dcdit,quibus Ste-
phani fratris obitum ct suam clcctionom significat,
indicat(iuc se in amicitia ab codem Stcphano inila
cum Francis perseveraturum.petens ab co ut idem D
piv-cslaret. Hre litterae fuerunl prima; ab ipso dat.T,
ulpole ante suam ordinationem scripta;,carum oniin
ha!C cst inscriptio : Doinno crrellentissitm ftlio Pip-
pina Francoruin, ct palricio Homamruin, Paulus
Diacontis, et in Dci noinine clcctus sancl,T .wlis avo-
stolicr. Ha>c epistola in collcctionc concil. Labhei
prima ordinc recto ponitur; in Codico vero Caroli-
no cst 13.

Hic porro locus sc olTert de auctore Codicis Caro-
lini Icclorcm monere.Jacobus Grclzerus.anno 1013,
IngoIstadii,publicavit epistolas quas Romani ponti-
licos Gregorius llI,Zacharias.Stcphanus ll.PauIus,
StephanusIII, Adrianusctpseudo-papaConstanlinus
ad Caroluin Marlcllum majorem domus.nd Pippi-
num.ail Carolum Magnum.ct ad Carolomanum cjus
fralreiu miscrunt. ll.c cpistoK-c collccta! olini in
ununi Tolumcn fuerant studio et cura ipsiusCaroIi
Magni, et sunt omnino nonaginta novem,Eas idcm

Carolus Magnus, anno 701 iterum rcscribendas cu-
ravit, co nuod niinia vetustatc jam ex partc delct«e
essent,ut liquet cx antiqua inscriptione majusculis
litteris exarata, qu.e ab illo ipso qui ejus jussu eas
in iinum corpus redigi-ndas descripsil collectioni
carum pr.Tlixa csl. Et h.cc collectio vocatur Codex
Carolinus ab ejus aucloie Carolo M. Lambecius
porro, lib. li Bibliothecc Cfesarca?, cap. 5, testatur
eain exlractam csse cx antiquo Ms. ejusdcm biblio-
thcca;; sed eum qui Codicem descripsit, et ad Gret^
zerum misil, nimiam nonnullis in locis corrigen-
dis et mutandis sibi arrogasse lieentiam, ideoque
opera: pretium fore, si prima illa editio de inle-
gro conferatur cum laudato exemplari aulhen-
lico. Denique omncs illa; epistola; anno TH an-
tcriores sunl, cum earum coUectio eo anno fac-
ta fuerit. Exsianl etiam apud Duchosnium, tooi.
III.

Num. 201, linea 12. — WiV dum in ecclcsia B.
Piiuli. Eodcin aniio septingenlesimo sexa^esimo
septimo, Paulus papa, dum in ecclesia beati Pauli
apostoli a;stivo tempore ob fervorcm caloris demo-
raretur, a'griludinc corporis correptus, illic labo-
rum merccdem a Deo recepturus evocatus est in
cu:lnm,die vigesima octava mensis Junii,postquam
annos deccm, mfnscin unum, sedisset, ut scribit
Anaslasius, et cum eo Martinus Polonus, ct Luil-
prandus, et ob honorem quem apostolo Paulo ju-
giter ac impensc detulerat,priraus in eadem sancti
Pauli basilica sepeliri se voluit; verum, aliqulbus
mensibus elapsis,in Vuticanum translalus est.et in
oratorio qiiod ipse propo altarcmajus ere.xerat con-
ditus fuit.Ejus nomcn inscriptum esl a Baronio in
Martyrologio Romanoad diem xxviii Junii,i]uo mor-
talitatem explevit; antea enim nomen ejus memo-
ratum fuerat ad diem xxvii Januarii a Pctro de Na-
talibus, lib. iil. cap. 30, a Cnrthusianis. Colon., in
Additionibus ad L"suardum a Canisio, Maurolyco,
Felicio et Galcsinio.

ALT.\SERRA.
Num. 2,58, linca b.—Ccllas pmipcnnn infirtnorum.
Cella est habitaculum seu domuncula tcnuiorum.
Martial. lib. iii, c|iigr. 3<i :

Unde libi togula esl el fusca? pensio cella:.
Cclla meretricis, pro fornice ubi prostal. Pclron. in
Salyrico :

Jam pro cello meretrix assem exegeral.
Cella; servorum. Coluraell. de Re rustic, lib. i,
cap. (■> : " Optimc salutis servis cella- meridiem
Kquinoclialcni spectanles fient. »

BALDINI.
Num. 25«, linea 13. — Vnile s.rpiuf suos missos
cum aimlfllicis oh.fcrraloriifalijueadmontlonis liltrrit
pr.rfatis Constantino ct Uoni .Ui^ustis dirc.rit. San-
ctissimus pontifex Paulus super gravissimo negotio
cultussacrarum imaginum,quibusnefarium bcllura
indixcrantimpcratorcsConstantinopolitnniC/onslan-
tinus Coproiiynius et Leo ejusdeni lilius,plurimum
allaboravil; ct ut a prava sentenlia impios inipera-
tores revocaret, sn-pc missos ad eosdem dircxit. et
pluresepistolasiisdcmobsecrationumsimuletadmo-
nitionum plenns conscripsit. quarum exeraplaria
cum injurin temponim. tum bominum ignavin. el
nepligentianobisinvidit.llarum pr.-eter .•\najila.siuna
mentioncm fncit .Adrinnus papa in actione 2svnodi
Nicen.i' ii.Illaruni vero cpistolanim.quas Paulus in
Gallinm regi Pipinomisit.nullum verbum facit nos-
terBibliothecarius.qu.isnisi reritare,indicarcsallem
dcbuisse vidctur ad texendam historiam hujusce

Sontilicis, cui non rainus cordi fiiit cccclesi.istica
ogmota advorsus lconoclastarum h.Tresim tueri,
quam sedis apostoIic.T cum pntrinionia.lum provin

cias, Pentapolim sciliccf, ctExarchatum Rawnnat, ft

qua; recenti re-gis Pippini donntione ejusHera sedie

14-43

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. PAULUS.

4146

juribus accesserant, a Desiderii Longobardorvim
regis injuriis et insitliis, atque ab eorumdem Con-
stantinictLeonisaggrossionibus,qnasminitabantnr,
vindicareet custodire, Exstanthajepistola; in Codice
Carolino numero triginta et una.

Si quis Anastasii silentio fultushaslitteras Paulo
abjudicaret, neilleturpiter erraret cjusque ignoran-
tiiim aperte proderet,earumdem littcrarum, prfefixo
singulis nomine Pauli,indubia existentiainauthen-
ticis Codicibus et in bibliotheea CcBsarea, ex qua
excripsit Gretserus, et in Vaticana. ex qua Onu-
phrius Panvinius argumenta singularum riepromp-
sit^quc-EBaroniusadannumChristiTGTex ordinereci-
tat, qui ordo justa annorum seriom accommodatus
ab eo diversus est quem in Codicc Carolino obtinent.
Quam male itaque ex simili silentio Anastasii in
Vita Zachariae pap^ Natalis Alexander falsitatis
arguit Childeriei exauctorationem, et exaltationem
Pippini ad Francorum regnum ejusdeni ZachariM
auctorilate factas, cum ex eodem silentio Anaslasii
incredibiles et nulla fide dignas casteroquin innega-
biles epistolas Pauli ad Pippinum potuisset pari
rationc alfirmare. iEstimet hinc prudens lectorNa-
talis ingonium, et studium erga sanctam sedem,et
simul vim in hujusmodi casibus argumenti negativi.

SOMMIER.

Num. 158, linea 13. — ScTpius siios missos cumapo-
stolicis oljsecratoriis alque admoniloriis litleris, etc.
QuasS. pontifexlitterashacderescripsit imperatori,
ab Adriano papal diserte memoratas in epistolaad
Constantinum et Irenem ejus parentem Augustos,cx
profoclononsupersunt.llhe pari modo desiderantur,
quas eadem dedit occasione ad Pipinum regem,qui-
bus eum rogabat, ut, qua; ejusauctoritaserat, apud
iconomachum imperatorem intercederet, avertendi
eum causa ab Ecclesia^ pcrsecutione. Id dumtaxat
constat ex septima Pauli epistola ad Pipinum, probe
eum nosse, quod Graeci imperatoris persecutio,ejus-
que iniqua consilia contra apostolicam sedem exeo
proveniebant, quod pontifex orthodoxam fidem ac
venerabilis antiquitatistraditionemdefendebat,quas
ille impius evertere moliebatur : « Quia, ut plenis-
sime satisfacta estvestraExcellcntianonob aliudip-
sinefandissimi nos persequunturCr.Tci, nisipropter
sanctanietorthodoxamndom,etvenerandamPatrum
piamtraditionem.quamcupiuntdestruereatquecon-
culcare. » (Paul. cp. 7 ml. Pip. reg., Cod. Ca7vt.3-'i.)

Id consilii Constantinus ceperat adversusaposto-
licam sedem.utin possessionem rediret Exarchatus
Ravennfe, quem Pipinus, devictis Longobardis,legi-
tinie in suam poteslatem redegerat, ac Romano
pontifici cum summa potestate, utilique dominio
possidendum concesserat. Prohe autem intelligens
imperator fieri nunquam posse ut optatum finem
assequeretur, quoad pontifici Francorum opesauxi-
lium ferrenl ; ac nisi Longobardorum regem ad suas
partes traheret, spe utilitatisillectum ; ututrumque
cvinceret, nil intentatum relicpiit. Ea propterlegatos
inKranciammisit,quinulhnunon moventeslapidem,
ut famam pontilicis hoderent, ab inito cum eodeiu
focdere Pipinum regem retraherenl.Eodem tcmpore
suos Ravenn;e, totoi|ue in exarchatu emissarios
habebat, qui populos ad defeclionem contra ponti-
fieem excitabant. Nuptias etiam Leonis filii, quem
in consortium impei'ii sibi adsciverat, cum filia
Pipini Giselide proponijussit. Et nc disparitas reli-
gionis, ciuam obtendebat pontifcx, ut ille aiebat,
deficienni causa, impedimento esset, congressum de
religionc in Francia haberi petiit, in quo rationem
Qrthodoxi.n, quam totoin imperio servari is volcbat,
rcddidissentsui legati quoseamobrausam missurus
erat. Ca;terum nec coiign\ssus propter Parisioshabi-
tus.ncc machinamentaomnia qu.T Copronymo venc-
runtin menlem apud Pipinum adhibcMda.promove-
runt (|uiiiiiuam, ula ealnolica llde saneta/que scdis
defensione oplimus princeps avellerotur. (l-^p. 20 el

X iill. Piiul. iid Pip. in Cod. Car.; Adon. in Chron.
Eginh. ail. an. 767.)

Quamobrem Constantinus,aIio se convertens,Lon-
gobardorum regi accommodavit aures, qui foedere
cum illo jungi advorsus papam promittobat. Pacta
his condilionibus stipulata : Ambo junctis viribus
pugnaturos, ut Ravennam et Ilydruntum suam in
ipsorumditionemredigerent: harum primamposses-
suros Longobardos, alteram cum finitima regione
Gra;cos;imperatorem continuo expedilurumvalidis-
simam classem in Italiamad pra^dictum finem.Qu®
tamen Copronymus non fecit, sibi persuadens fore
ut copiis, quasin Sicilia finitimisque locis habebat,
satis essent ad Ravennam rceipiendam absque Lon-
gobardorum auxiliis, quo tempore haud poteratrex
Pipinus pontifici opem forre, quippe qui bello cum
duoibus sibi subditis Bajoari» et Aquitanin? detine-
batur. At pontifcx, consiliis ejus opportune detectis,
Pipino ea regi statim apcruit ; ut i.ongobardorum

T> regeipsum ducesque Spoletinum, et Beneventanum
cum aliis flnitimis tueri sanctam sodcm compellercnt ,
si forteadversuseamGrfeci armamovissent : «Con-
festim vestrum dignemini dirigercDesiderio Longo-
bardorum regi missum, ut si nocessitasfuerit signi-
ficata, auxilium nobis pro incursione eorumdem
inimicorum impertire debeat. Prascipiens Beneven-
tanis atque Spoletinis, seu Tuscanis nobis a vieino
consistentibus, ut ipsi nostro oceurrant solatio. »
(Paul. cp. 7 ad Pip. R. Cnd. Cnr. 34.)

Hcec ut impcrator percopit, nihil eorum qua3
decreverat, molitus est.Contra vero Longobardorum
rex Paulo molestiam toto pontificatus tempore in-
gossit. Primo siquidem sancta; sedi noluit reddere
civitatcs Bononiam, Imolam, Anconam, aliasque,
quas redditurum se erat pollicitus, utpr;Bsidioejus
uteretur adversus Ratchim, pro regno Longobar-
dorum sccum decertantem, deinde arma in Penta-
polim intulit, depopulatusquc eam est : ac postremo

_ ejecit duces Spoleto et Benevento, qui a sancta sede

^ pendebant, aliosque intrusit, qui sibiessentsubditi.
lla;c querentem jure pontiticcni produxit verbis,
plene Papiensem tractatum se expleturum pollicitus
intcrStepiianumet .\istulphum stipulatum, si obsi-
dessibireddicurasset,quos Pipinus in Franciam du-
xerat. .\t Paulus, cui credcbatilludcre, ipsum delusit,
obtent u enim miltendi legatos petilum obsides iisdem
jussit, ul perfidiam Longobardorum aperiret regi,
ejusque prffisidium implorarent, utpote qui inter
principes omncs unus poterat fccdifragum Longo-
bardum revocare ad offieium,atque Ecclosia' subditos
sustinerc:" Perspicuumest.vospraiomnibusregibus
elpolentibuspiis pollcre operalionibus... Etideo ut
ipsum pi.T3 operationis vestra; eertamen eCfectuman-
cipctur, crobru nos congruit sieut liberatori ipsius
S. Dci Ecclcsia3, et ejus peculiaris populi aposto-
licos dirigere apices. » (Ejusd. ep. 2 ad Pip. Cod.
Car. 15.)
Quare Pippinus oo semper magis sancta; scdis

D aniantior, duos e pra^cipuis iw]rc ducibus ad Dcsidc-
rium misit, rpii ei significarunt, vonturum ipsum
rogomcum potenti exercitu in Italiam, nisi is ponti-
lici siitisfaccrol.lncxsiiectatarotcrritusLongobardus
partem coruin qu;i; Pontillcii jui'is retincbat, Paulo
reddidit, prouiisitquo so omnc quid(|uid reliquum
sihi feccral, n^stiluturum : « Duni ad nos eonjunxis-
scnt Rcmodius (iermanus vester, at(|ue Autcharius
gloriosissimus dux, constituit inler eos pI Desidc-
rium Longobardorum rogcm.ut per totum instanlem
AnrilcniuienseinomnesjustitiasfautorisvestriB.Pe-
tri apostolorum principis, omnia videlicct patrimo-
nia,juraetiamet loca, atqiie lines, ct tcrritoria diver-
saruin civitatum nostrarum.rcipublica; Romanorum
nobis plenissimc restituisset. Unde cx parte quidem
oasdcin juslilias nobis idem Longobardorum rex
fecissedignoscitur;etreliquasomne3Justitiasscpro-
fitctur, atquo omnino spondcl nobis csse faeturum."
(Id., <•//. 3 ad Pip. Cod. Car. 17 el 19 ejusd. Cod.)

H/i7

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

1148

At Dcsiitcrius pnimissis non stctit; clam qiiipiio, .\
ul (lixinius, rum imperatorc pgit, ut juncto secum
fccrlerc armain ponlilicis.jura inrcrrct lsqucnef]uic-
quam mac-iiiuatus, pro eo ul civitates et tcrriloria
nullo jure ercpta, I). Pelro, otejus succcssori rerkle-
rot, ut Pippino regi, quoties id (ieri urgeijat.poliicitus
fuerat, novas invasiones meditabatur. Quamobrem
sancto pontilici, quoad vixit,molestus fuil ul novis-
sima ejus cpistola palam facit ; i< Pro certo agnoscat
cxcellentissima Cliristianitas vestra, quia si nobis
pra;faticivitatum nosti'arum al) cisdom Longobardis
invasi fines, atquc putrimonia roddita non fuerint,
etiam eajqu.-c primitusreddiderunt.invadere insidia-
buntur. » (Id., eji. 17 ct ^9 Cod. Car.)

BENCINI.

Num. 2(i(), linea 13. — Grwca! inodulationis. Exce-
poratPaulus pontifcxprofugos monachos,quiporse-
cutionoCou.sliintiiiiCopronymi cxccsseranttotaGr.-e-
cia,cisdeMiqun UomrcmonasteriumS.Stophani;edifi- „
cavit pro domicilio. Dc ea persecutione a Copronymo "
potissimum udversus monachos excitataloquilurad
hunc modurn Thoophanrs, pag. 37.'?: « Monasteria
quoque, .rdos illas sacras in Dei gloriam, et salvan-
dcrum reCugia constructas, militum scntentia; sua;
pravitate intectorum communcset profanas domus
fieri dcclaravit. Ac monastcrium quidem Dalmala-
rum,ccenobiumomniumKyzantii celcbcrrimum.mi-
litibusdiversoriumassi^navit:aliaquoquesacra;Ddi-
ficia,qualia('.alistrati,Dii,otMaximini,nominibusin-
signila laudantur, et alias monachorum roligiosas
.■ndes, et virginum scdes a fundamenlis evertil. Quos
autom vel arte militari pr.^^stantes, vol dignitatecon-
spicuos, maxime sibi prius neoessariosctlilndinum
ejus secretarumque turpitudinum conscios et mys-
tas,monastic,-cvit;cstudiososeam perscquicomperis-
sct,cortaiiiorledamnabat,tanquam oxcorum confes-
sionibus sibi pudorem incussnm iri conjoctans. »
S.Stcphanus Junior monachus hisce fuit auctor ut
in Occidontem commigrarcnt, ut Icgiraus in ojus C
Vita, tom.I Analect. (ir.T.c. Loppini, pag.4-56. «. Quan-
doquidem tres apud nos (aiebat vir sanctus ad mo-
nachos) supersunt partcs corum qui cum ncfaria
hacha^rcsi communionem non habcnt, vobisauctor
sum.utin illas accurratis. Nullu? onim alius locus
rst, Oraconi subjcctus, qui cjus vaniloqucnti.c mo-
rem non gcrat : » nionachos autom inter alia loca
advenisse pariter Romam prodiit idom Stephanus
diaconus in Vita citata : « Tunc ceraere eral mo-
nastico ordine et Nazarico habitu, quasi in captivi-
latcm abducto, orbatum Hyzantium. I!Ie Ponlum
Euxinum, hic (iyprum potcbal : alius Romam discc-
dcre mcditabatur. » C;etcra, si lubel, videsis apud
Theophanem.

MArEI.

Num. 200, linea 1. — Ilir snnflis.^iimus pr,T.<:iil iii
.fi/(i iiroprin ilonw nwnaxterium. Do ccclcsia et mo-
nastcrio a Paulo I fundatis exstat apud cardinalem
Baronium ad annum Chrisli 761 constitutum sivc D
]irivilegium in Romana synodo ab eodem ponlifice
editum.quod luculentpr confirmat iiua^ab Anastasio
narrantur boc loco. Postquam enim in eo Consli-
tuto Paulus vcrba focit de nonuuHis sanclorum mar-
tyrum cnemelcriis, partim vctustatccollapsis.parlim
a sacrilega Longobardorum feritatc (iirulis, subdit
scquenlia: " Undc conspecta corumdem sanclorum
locorum dcsidiosa inouria, et ex hoc valdc ingcmi-
scens, atque plurimn doloris nltritus nia'slitia ;
aptuin prospexi, Dco annucnle, oosdom sanctos
niarlyrcs, el confessores Chrisli, et virgines, cx iis-
dcm airulis auferre locis.Quos et cnm hymnis ct can-
ticis spirilualibus in hanc Romanam introduxinius
urbem, el in Kcclesiam, quam novitcr a fundamcn-
tis ineorum iionorcm conslruxi (intra ma^nia.sciliccl
in domo qu.r niihi parcnlali sncccssionc obvcnit.iu
qiia mc natum conslat alque cnulrilum^ corum san-
ctissiuia collocans condidi corpora. Ubi congrepalio-

ncm constituimonachorumspecialicensuiainbono-
rem ol nomine boalorumSteiDhani papa; et martyris,
atque Silvestri papa; ol confossoris (ihristi ; iii quo
veneranda eorum (juioscuiit corjjora. Monustcriuin
vero virorum monachorum esse censui ; seilicct ad
inodulalionisexerccndampsalmodiamin perpeluum
csse decrevi. »

Quam perpeluam psalmodiam cum Gra;ca; modu-
lationis fuisse Anastasius affirmel, hinc facile con-
jicitur monastcriuin hoc a Paulo tradilum fui.sse
monachis Gra;cis, qui, [conoclaslarum in Oricntis
imperiopersecutione sa;vionto,exeorum sedibuspul-
si inUrbomsesccontulerunl. Impiuscnim impeiator
Copronynius maxiino odio in monachos fiagraiis,
(juos ejus ha;resi slrenuos adversarios, validosijue
sacrarum imaginum defensoros senliebal, cdictum
circa hroc tempora promulgavit, quo veluil, omnc
genus suiqjliciorum inlontuns, quominus in ejus
ditione monachi degeront. l>go aliis alio migranli-
biis, qiiicunque Roraam vencrc bcnigno a Paulo
ponlilico cxcepti instruclissimohoc uionasterio fue-
runt donati, ubi corum rilu ecclcsiastica uflicia pcr-
solvercnt, colcrentque debito honore quiescenles ibi
Christi martyrum et confcssorum c.xuvias. Sed
quanta fuerit rnagnificeutia funddlionis hujus uio-
nasterii, pra;tcr ea qu.T a scrlptorc noslro de ilio
referuntur,ox verbis etiam ipsius constiluti aPaulo
promulgali, sacordotali prajsente, ul supra dixi, et
confirinanU; concilio, polest intclligi : " El ecce,
inquit Paulus, propilianlc Domino, idem a nobisin
eorum honorem lundalum mona.«terium, divcrsis
pr.-cdiis atque robus, possossionibus urbanis vel
ru.-^licis, ct cunctis ncccssariis utensilibus oplime
ditantos,omniaqii.'cail concinnationcniluminariuin,
etsedulim s.icrificioruin obKitionem, velca qu.T ad
ususilliceonsislenliummonachorumsuriiciunt.con-
cessimus, id est massas, fundos, casalcs, colonias,
vineas eliam atquehorlos, et oliveta, sive domcs.ct
bospilia, salinus ot aquimolas,vcl piscarias, ct rcli-
qua possessionura piadia in diversis Jociselciviluti-
bus sita, simul(|ue et scrvorum fainulanliumsccnra
poculium.AddenlPsetiamelFubjuroctdilioneipsius
noslii monaslorii confirmantcs aliqua monasteria.et
vencrabilia loca cuinunivprsispossessionibus.ctom-
nibiis pjus gencralilor, ot in intogro iirrtin-^ntibus. •

Noquevoroin falsilatis suspiciunom conslifulum
Pauli idcirco polesl Iraduci quod nol:c chronic.T non
aptc conveniunl in apographo ad annuni laudalum a
Haronio vulgato, in cujus calco h.TC habctur sub-
scriplio : >• Uatiim quarto Nonas Junii, imperanlc
domino Gonslantino .\ugusto a Dco coronato magno
imperatorp, anno (juadragosimo priino, ox quo cuin
palro regnaro ca'pil. cl posl consulaluin cjiis anno
vigesimo priino, indictionc dcciina quarta. » Cuiu
enim Constanlinus Copronymus ultima die incnsis
Martii anni7'20consors imperii patcrni diclusfuorit,
diequo docima oclava Junii aiini 741, de nioro con-
sulalum caposscns, l.coiii palii ojusque iinpieUli
succossorit:annus quadragosimus priraus ojusiin-
porii cum anno vigcsinio ojus consulatus simul non
potosl concurrcrc : uam unius anni spatio consu-
talus c.xccdil impcrium. Sod Pauli Constilulum,
iliiinum ■•inni-ti pontificii moomn, iit.nr, .i liir. nio ap-
nellatum,non idoo supjw^/ :](rt;-

tipndondum: 1. quia lomi lano

apographo malo consigna; i rcnl

in .nulographo assorvalo Rdin.i: a ii.uiiiiihL.u.- i^inoti
Sylvostri, ob leinnorum vicos in mon.ichorum locum
siibrogalis, a quibus mihi conccssuni non fuil ut
illud viderom ; pr.rserlim cum lovi crrorc facilique
ad cxcidondum c rcscribonlium manibiis diploma
Pauli lyiiis cxcusum laborct. 2. Quia constiluli se-
riostum hislorico noslro probo consonal. tuin rcla-
tioni litloris adjuncl.r ,quas Slophanus I II de rcslituU
oi divinitus por bealum Dionysium marlyrom vale-
tudino scripsil, ubi monaslorium hoc appcllatum ad
Sanctos Martyres in Schola Graicorum, nobiliUir a

H49 IIISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — STEPIIANUS III. 1150

Paulo, germano ojus, cxstructum tlicitur : cxslLit- A cienda, cum iu describcndis chronicis notis, libra-
que id Areopagilicis Hilduini apud Surium tonio V. rii soepc sa;pius, ut constat apud eruditos, pecca-
3. Tandem quia pleraque vetera diplomata, qux verint.
apud omnes constanti fide recipiuntur, essent reji-

{Hic in editione Romano-Vaticana desinmt notx variorum.)

XCVI. STEPHANUS llf.

ANNO CURISTI "268, CONSTANTINI COPRONYMI 28.

262 Stephanus tertius, nalionc Siculus, cx patre Olivo, sedit annos tres, mcnses quinque,dies vi,
ginti octo.Vir strenuus ct divinis Scripturis eruditus,atque ecclcsiasticis traditionibus imbutus,etin
earum obsecrationibus constantissimus perseverator. Hic dum a Siciiiensi insula in hanc advenisset
Romanam urbem, tradiditeum domnus Gregorins, sancta; rocordationis tertius papa, in monasterio
5 sancti Chrysogoni.quod tunc noviter fundabat,* illicque clericus atque monachus est effectus. Quem
postmodum domnus Zacharias papa ex ipso abstollens(«)nionasterio,in Lateranensis patriarchiicubi-
culo esse prcEcepit. Eumque postmodum prcsbyterum in titulo sancta; ecclesia; consecravit. Quem
tamen pro cjus castitatis modestia in suo offioio Laterancnsis dctinuit. Sed ct rcliqui, scilicet dom-
nus Stephanus et Paulus bcatissimi pontificcs, oumdem sanctissimum Stcphanum pro ejiis piis con.

10 versationibus in suo servllio similitcr detinuerunt.

963 Dum vero proedecessor ejus domnus Paulus papa pro auctoritate fervoris testivo tempore in
ecclesia beati Pauti demoraretur, et valida ibidem i-egritudinc prjeoccuparetur, de qua et vitam
finivit, die noctuque isdem beatissimus Stophanus in ejusdem sui prffidecessoris pontificis perse-
verans servitio,nullo modo ab ejus lectulo,doneo spiritum emitteret, recessit.At vcro Paulus papa in
5 ffigritudine positus cum nondum adhuc spiritum exhalaret, illico Toto quidam dux,Nepesinffi civita-
tis dudum habitator,cum suis germanis Constantino,Passivo et Paschale,aggroganles tam ex eadem
Nepesina quamque ex aliis Tuscia; civitatibus multitudiueni excrcitus atque catervam rusticorum,
ingredientesque per portam beati Pancratii In hanc Romanam urbem, atque in domo antedicti To-
tonis armati assistentes, elogcrunt Ibidem subito Constantinum fratreni ejusdem Totonis laicum

10 cxistentem,quem cum armis plurimi corum loricis induti latrocinautcs in Lateranense patriarchium
Introduxerunt.

264 Et ascendentes cum eo in vicodominio, contlnuo acccrsito Georgiu {h) episcopo, compulerunt
eum ut orationcm clorlcatus eidem Conslantino tribueret.Ipse vero omnino hoc renuebatlacere,cor-
ruensque in tcrram prostravit se pedibus ipsius Constantinl, udjurans oura fortiter per omniadlvina
mysteria ut locum daret, et ab ejusdem Impiffi prajsumptionis proposilo roccdcret, ne per eum talis

5 inaudita novitas In Ecclesia Dei flerot. Et dum hujusmodi adjurationls profcrrct vcrba, concitati
plurimi ex ipsis malignis qui eamdem impiam eloctionom focorant, insurgcntcs super eum, atquo
fortiter comminantes el, timorc correptus orationem Illi cloricatus tribuit, et ita clericus elfectus,
eumdem sanctissimum Latoranense invasil patriarchium. Alio vero die Illuccscentc, secunda foria,
subdiaconus atque diaconus ab eodeni episcopo in oratorlo sancti Laurontli Intra cumdcm patriar-
10 chium, contra sanctorum canonum Instituta, consecratus est.

265 Sictiuc univorsum populum sibi sacramentum praibere fecit, et advenientc Dominico die
rursum cum multitudine armalorum excrcituum in basllica beati Pclri proporans pontifcxabeodcm
Georgio cpisco[)o PraMiestino ctuliis duobus episcopIs,Eustratio Albanensc ct Citonato ((•) Portucnse,
consccratus cst, ct porannl spatium ct niensem unum scdom apostolicam invasam detinuit (</). Hoc

5 vero cernons Christophorus, primicerius et consiliarius, zelo lidei una cum suo filio Sorgio, tunc sa-
cellario existODte,malucrunt niagis mori quam talem impiam novitatem ct iniquam prmsumptionem
in sedem apostolicam porpetratam conspicore, et quotidie in fletu et lacrymis perdurantes, simula-
verunt se monachos lieri, seseque absolvi ab codem Constantino peticrunl, in monaslerio Salvatoris
Domini nostri Jcsu Chrisli prollcisci, assorontes illic monachicum fore susccpturos habitum : sus-
10 ceptoque ab eodcm Chrislophoro Primicerio sacramonto, ita illis crcdens eos absolvit (c).

266 Quibus proporantibus atquc in fiucs IjOngobardorum conjuugcntibus.vcUclqucabliasjamrati
monasterii eos in codcni inonastcrio adduci.dccliuavcrunt ali itinoreisdcm Christophurusprimicerius
ot ejus filius Sergiusdudum (luidcm saccllarius.postmodum socundicorius.adjuranlcslirniitcrTheo-

NOTUL.E MARCINAI.I-S FAIlllOTTI.

(n) U, aufercns. R, suo pncferens. ('.) B, Gregorlo. (c) " Citomalo. [d) Uaron. «(»/(.708. (c) absolvit
itu cst, diiulsit.

il5I ANASTASII BIRUOTHECAIIII. 1132

dicium fliiccm Spolctiniim.ut pos trans Pailum a.l Desideiiura suum deduxisscl regem Longobardo-

5 rum.nitenlcs ob hoc rcdemptionem sancf.-n Dei Ixclcsi.c perficerc. Eosquc idem Spoletinus dux ad
suum deporlavit regcm. Et dum cjus obtulibus pra;senlati fuisscnt, obnixe eumdem rcgem deprc-
cati sunt cjus auxilium tribui ut talis novilalis crror ab Ecclesia Dei amputaretur. Dum vcro pr«-
nominulus Christophorus primicerius ct Sergius ejus filius apud pr.rfalum dcmorarcntur regem,
fecit pracdictus Constantinus.apostolic.-c sedis invasor, ordinationem presbyterorum seudiaconorum,
prcsbytcros onto, diaconos quatuor, sed et cpiscopis in ipsius anni circulo et unius mensis fecit per
diversa loca numero octo.

2©7 (a) Antedictus vero Gcorgius Pr.pncstimus, qui eum diaconcm et ponlificem consecravit.non
post niultos dies consecrationis ipsius Constanlini, valida ac pessima Kgritudine prajoccupalus,
immobilis factus est, et postmoduin missarum soleamia ncquaquara cclcbravit. Ejus cnim dcxtra
nianus aruit atquc contracta est.Qui ctiam ncc ad os suum alTerre valuit.sicque Iremensetlanguens

5 vitam finivit. Dum vero hajc agorcntur.conjun.xerunt antcfalus Christophorus ot Sergiusin civitatem
Ilcalinuin absoluti a Langobardorum rego. Et prKcedentes Scrgius et Waldipcrtus prcsbytcr cuin
Reatinis el Forconinis atquealiis Longobardis ducatiis Spoletini, conjunxcrunt subito, ac ropentc in
hanc Romanam urbem vicesima octava die Julii mcnsis, indict. sexla, vespere in ipso crej)USculo
noctis, vigilia beatorum martyrum Abdon ct Sennen, occupantcs pontem Salarium.

268 Alia vero die transientes per pontem Milvium venerunt ad portam beati Petri, et dcinde
pergenles appropinquavorunt ad portam bcati Pancralii.Quidam voropropinquijam fatiChristophori
ac Sergii ipsam portam observantes ac custodicntcs,cernentcs ipsum Sergium ad eamdom porlam
appropinquasse, annuerunt ei et protinus ipsam aperuorunt portam. Sicque jam dictus Sergius et

5 Waldipcrtus cum Longobardis Romanam urbem ingressi sunt.et per muros civitatis cum flainmula
asccndebant, metuontes Romanum populum, ot nequaquam de genuculo ipsi Longobardi ausi sunt
descendere, sed cum nimio tremore ibidem assistebant.

969 Hoc vcro audiens Toto el Passivus germani fratres, ignorantos ingonium el dolum quod c'
proditores inierunt, concurrerunt cum aliquantis ad pr.-edictam portam, cum quibus et Denielrius
secundiccrius seu Gratiosus tunc ohartularius.postmodum dux.properavcrunt.qui ct ipsi in consilio
erant cum pr^fatis nefandissimis proditoribus.Et appropinquantcs ad eosdem Langobardos.obviavit

5 Totoni duci ex eisdem Longobardis, qui bellalor pr.-c omnibus apparebat, Racipertus noinine, ct
impotum fccit super cumdem Totonem, super qucm isdcm Tolo irruens, atquc (ortitcr perculiens,
eum interfecit. Quod aspicientes Longobardi, in fugam conversi nilebantur evadere, sed Dcmelrius
secundicerius et Gratiosus post tergum supradicti Totonis assistentes eum in dorsuni lanceis pcr-
cutientcs, sic adversus cum prajvaluerunt atquc interfecerunt. Passivus vero in Laterancnse fugil

10 patriarchi.uu), annuntians suo germano Constantino qu,-c gosta fuerant.

9JO Hoc vero audilo aufugit isdom Constantinus cum suprascripto Passivo et Theodoro cpiscopo
et viccdomino suo in basilicam Salvatoris, et descendentes ad fontem in ecclesiam sancti Venantii,
ali(iuantuluni ibidom resederunt,ot considerantes melius se posse salvari,in vesliarium ascenderunt.
Huc intus oratorium sancti Cacsarii ingrediontcs, clausis^iue super se januis ibidem residobanl. Et

5 venientes post aliquanlas horas hujus Romana; militi,-B judiccs, cos cx ipso oratorio ejicicnte?, sub
cautela municrunt. Alio vcro die Dominico, congregans Wnldipertus presbjier, ignoranle aulem
pr.Tjdicto Scrgio, aliquantos Romanos, pergentcsque in monaslerium sancti Viti, absfulcrunl cxindc
Philippum prosbyterum, quem eligcntcs et cum gaudio vocibus acrlamantcs : Philippum papam,
sanctus Potrus elegit cura : in basilicam Salvatoris moro solito deduxcrunt. Illicquc oralionc ab

10 cpiscopo data juxta antiquifatis morom Iribuentemque pacomomnibusin Lateranonse introduxerant
pafriarchium. Et ibidem similiter in sella pontificali sedens, tribuensquc denuo. ut mos esl, pacom,
ascendit sursum et inensam, ut assolent pontifices, lenuit, sedenles cum eo aliquanti ex primatibus
E^clesi.-p et optimatibus militi».

571 Post paululum vcro conjungens eodera die sa^pefatus Christophonis primiccriiis. cognilaque
causa elecfionis ipsius Philippi. illioo in magna ascendens [h) irajurejurandocoramomnibusRoma-
nis aflirmabat.dicens so Romam minime ingressurum quousque Philippus presbjler de I*lcrancnsi
expulsusnon fuisset patriarchio. Tunc properans antcdictus Gratiosus cum aliquantis Romanis ex-
5 puloruntjam dictum Philippuin prosbylcrum de eodem palriarchio, qui cl per sc«lam qua: ducit ad
balncmn descondens, cum magna reverentia ad suum reversus esl monasterium. Sic<iue pra-falus

NOTUL.E MARGISALES KABHOm.

((i) Baron. ann. 7f>7. ('.) succensus,'d*'/. in.

llo3 IIISTOIIIA DE VITIS HOM. PONT. — STEriJAAUS III. 1131

Christophorus primicerius alia die aggregans in trihus fatis sacerdotes,acprimates clcri,etoptimatcs
militife, atque universum exerciium, et cives honestos, omuisque populi Womani coclum a maguo
usque ad parvum pertractautes pariter coiicordaverunt omnes una mente unoque consensu in per-
10 sona pra;fali beatissimi Stephani ; pergcntesque in titulo beata; Creciliai, in quo presbyter existens,
eurn pontinccm elegerunt, quem et cum vocibus acclamalionum et laudibus in Lateranense deporta-
verunt patriarchium, et post onmia rite in ejus electione peracta,Deo auctore, pontiricalu.s assump-
sit culmeu.

2? 2 Dum vero adhuc electus exstitisset isdem sanclissimus vir, congregati aliquanti perversi
Deum pr« oculis non habentes, nec metuentes terribile futurum judicium, submissi a quibusdam
pestiferis malorum auctoribus,quibus et digna factisretribuitDominus.comprehendentesTheodorum
cpiscopum,et vicedominum ejus,quod (a) ct dici impium est,eruerunt oculosetlingtiamillicrudeliter

5 amputaverunt ; sed et Passivi similiter oculos eruere nisi suut, et tantam impietatem in eisdem
monstraverunt, qui etiam ncc in propriis domibus eos deportari permiserunt, ut illis cura a suis
hominibus exhiberi deberet,sed abstultis ^i)omnibus eorum rebuset familis ac po3sessionibus,unum
ex eis, Theodorum scilicet episcopum, in monaslerio Clivi Scauri rctrudi fecerunt, ubi fame et siti
cremans, rlamansque aquam,ita exhalavit spiritum. Passivura vero in monasterium sancti Silvestri

10 direxerunt. Nam Constanlinus invasor apostolica; scdis, dum deductus ad medium esset, et magna
pondera in ejus adhibenlcs pcdibus,in sella muliebri sedere super equumfecerunt,etinmouasterium
Cellanovas coram omnibus deportatus est. Sabbato vcro die diluculo, ante unam dicm ordinationis
prajfali bealissimi papae Stephani, aggregati aliquanti episcoporum seu presbytororum et clerici in
basilica Salvatoris, iterum preefatus Constantinus ad medium allatus est, lectisque sacratissimis

b canonibus ita depositus est; accedens enim Maurianus subdiaconus orarium de ejuscolloabstulit,et
ante pcdes ejus projecit,et conipages ipsius abscidit.Sicque alio dic Dominicoantedictusbeatissimus
Stephanus consecrationcm suscepit pontilieatus. Factaque ab universo populo Romano pa;nitenti<B
confessionisque deprecatione apud divinam clcmentiam, per quam se omnes peccasse in prajdicti
Constantini invasoris apostolicffi sedis impia ordinatione confitentes, pro eo quod non ei restiterunt,

20 ita excelsa voce in ambone beati Petri basilicaj a Leontio scrinario eadem relecta est confessio.

273 Post hiecvero aggregati universi e.xercitus Romanaj civitatis, et TuscIb, et Carapanice, ubi
erat Gracilis tribunus, consentaneus jam dicti Constantini apostolicaj sedis invasoris,per quem plura
mala in Campani;e parte perpetrata sunt,constringentesque fortiter eumdem civitatem,ipsum exinde
abstulerunt Gracilem. et huc Romam attulerunt, qucm arcta custodia retrudentes aliquantis diebus

5 ibidem mancipatus exstitit. Postmodum vero quidam iniqui Campani, qui huc Romam advenerant,
adhortati ab aliis nequioribus se et impiissimis,eumdem tiracilem ex ipsacustodia abstollentes(c),et
quasi eum in monasterium deportantes,dum ad Colloseum advenissent, illic ejus oculos cruerunt et
linguam abstulerunt.Porro aliquaniis pnst ha3C praiteritis diebus,dura Tuscani et Campani hic Romae
aggregati fuissent, initio consilio cum prajfato Gratioso et fortioribus cjus, per quorum auctoritatem
10 tanta rnala opcrabantur.Deum non mctucntibus,perrexit ((Ocum cuneo militum Tusciaj acCampaniie
primo diliculo in monasterium Cellanovas, ubi Constantinus antedictus apostolicaj sedis invasor
retrusus crat, eumquc cx ipso ejicienles monasterio, ejus crucrunt oculos, et CKcum in platea ja-
centem reliquerunt.

274 His itaque gestis peractisquc, insurrc.\erunt quidam dicentcs quod antedictus Waldipertus
presbyter,Longobardorum genere ortus,concilium cum Thcodoico ducc Spoletino ctaliquibusRoma-
nis iniissel ad interlicicndum prwfatum Christophorum primiccrium et alios Romanos primates, et
civitatcm Romanam Longobardorum gcnti tradendam.Unde dircclus est quidam Christophorus vice-

5 dominus cum multiludinc populi ad eum comprehcndcndum.Ipsc vero.hoc agnito,fugitinecclesiam
sancts Dci Gcnilricis Virginis MariK, qua; vocatur ad Martyrcs, quem exindc iisdem vicedominus
abslravit,portante eodem Waldiperto imaginem ipsius Dei Gcnitricis.eumque in teterrimam relrudi
fecerunt custodiam, qu;e vocatur Fcrrata,in cellario majore. Et post modicos dies ipsum dc eadem
cuslodia ejicientes VValdipertum presbyterum,eumquc projicientes in terrajuxta transendam campi
10 Latcrancnsis.cjus cirudcrunt oculos,ct linguam ipsius crudclitcr ac impie absciderunt,dirigentcsque
illum in xonodochium Valerii, ibidem postmoduni cx cadcm oculorum elfossionc vitam linivit.

23 5 Itaquc in exordio ordinationis su;u, quo isdcm sanctissimus pra;sul pontilicalus apicem
assumpsit, direxil in Franci;u partes ad cxccllcnlcs viros Pippinum, Carolum et Carolomunnuui

NOTUL;li MAftGlNALliS FAUROTTl.

((() I!, Constantini, quod. (6) nblatis. (c; li, aufercntcs. {d) B, pcrrc.xcruut.

Ho5 ANASTASll BIlJLlOTllECAiai llaC

ppgos Fnuicorum el patiitios ilomanoium, Sorgium anlcdictuni secundiccrium, et nomenclatorem
illo in tcmpore existcntem,deprec!ins atque adliortans corum cxcellentiam per suas apostolicas litte-
5 ras ut uJiquantos cpiscopos gnaroa cl iu omnihus divinis Scripturis utque sanctorumcanonum insti-
tutionibus eruditos uc pcritissimos dirigerent, ad faciendum in hac Romana urbe concilium pro ea-
dem impia novi erroris ac temoritatis prajscriptione («), quam antefatus Constantinus, apostolica!
sedis pervasor (6) auaus est perpetrare.

976 El propcranto antedicto Sergio ad Francorura rcgioncs jam invenit de hac luce migrassc
Chrislianissimum Pippinum rcgem.et coeptum gradicns iter pervenit ad ejus filios Carolum et Caro-
lomannum germanos fratres, rcges Francorum el patricios Romanorum.Quiljus aposlolicas tribucns
litteras, benigne ab eis susccptus est, et dignam illi impendentes humanitatem,cunclanibilominu8,
pro quibus missus cst,ab eorum e.xccUentiam impetravit,(c)dirigentes ipsi Christianissimi regesduo
decim episcopos cx cisdcm Francorum regionibus nimis divinis Scripturis ot sunctorum canonum
cajremoniis dortos, el probatissimos viros scilicct. Eisque in hanc Romanum urbcm conjungentibus
mense Aprilis, indiutione sepbima, protinus ante dictus Stephanus sanclissimus papa aggrcgans {d)
diversos cpiscopos Tuscia; alque Gampaniac, et aliquantos islius Ualia: provincia:.

217 Quibus omnibus congregatis, concilium pcractum est in basilica Salvatoris Domini nostri
Jesu Christi juxta Lateranenso palatium.Et praisidente eodem beatissimo papa, consideatibus eliam
pariter cum eisdcm omnibus episcopis,deductus est ad medium Constantinus apostolic« scdis inva-
sor, jam excajcatus oculos. Et subtilius exquisitus cur prsesumpsisset apostolicam sedem laicusexi-
5 stens invadere, ct talem iniqu;e novitatis errorem in Ecclesia Dei perpetrare.ita coram omnibus pro-
fcssus est vim se a populo pertulisse.et per brachium populi fuisse electum.atque coactum in Lale.
rancnse palriarchium dcductum proptor gravamina ac pra;judicia illaquae Romanopopuloingesserat
domnus Paulus papa, et corruens in terram manibus extensis in pavimento se reum acsupernume-
rum arena; maris pcccasse deflcbat, pctens misericordia; veniam ab oodem saoerdotali consequicon-

10 cilio. Quem a terra elovarc facientcs, ipso die nullam de eo protulcrunt sentenliam. Alia vcro die
dcnuo afTcrentes eum, atque interrogantcs dc eadcm impia novitate, respondit nihil novi se fecisse
dicens : quia et Sergius archiopiscopus Ravennatium, laicus existens arcbicpiscopus factus est : el
Slephanus Ncapolitanrc civitalis, et ipse loicus repente episcopus consecratus est. Dum vero lalia
iisdem Constantiuus persequerctur, illico irati zelo ecclesiastica; tradilionis universi sacerdotea ala-

15 Cjus cervicem cjedere facientes, eum extra eamdem ecclcsiam ejecerunt.

978 Tunc dctectis (r) omnibus cjus rationum gestis,simul et coucilio illo quod in scriptisdeejus-
quasi confirmationc oditum fuerat, igne combusserunt,in medio presbyterii ipsius ecclesix. Et hoc
facto projiciens se in terram sanctissimus Stephanus papa cum universis sacerdotibus, et populo
Romano, clamantcsque A'i/n'c eleison, cum ingenti fletu pcceasse se omnes professi sunt pro eo quod

5 de manibus ipsius Constantini communionem suscepiseent : sicquecx hoc omnibus indicla est ptrni-
tontia. Tunc allatis sacralissimis canonibus, eisque liquido perscrulatis, prolata est sententia ab
eodem saccrdotali concilio sub anathematis intcrdiclo, nc ullus unquam prajsumat laicorum, neque
ex alio ordinc, nisi per distinctos gradus ascendens, diaconus aut presbyter cardinalis lactus fuerit,
ad sacram pontificatus honorem possit promoveri.

979 Et alia pluraqu.-c dc eo canonica indigebantcorreplione(/)ineodem conciliostatucrunlemen-
danda. De episcopis vero atque presbytcris et diaconibus quos ipse Constantinus consecraveral. ila
in eodem concilio proniulgatum est, ut cpiscopi illi.si aliquis corum presbytcrautdiaconusfucrit.in
pristinum honoris sui gradum reverterctur.Et si placabiles fuissentcoram populocivilatissuK.denuo

5 faclo dccreto clectionis more solito cum clero ct plebc ad upostolicam advenissenlscdcm.etabeodem
sanclissimo Stcphano papabenedictionis suscepissent (g^consecrationem.Presbytcrivcroilliacdiaconi
ab eodem Constantino consccrati simili modo in eo quo priusexistebanthabitu revcrtcrcntur.Et posl-
modum si qui eorum placabilcs cxstitisscnt, antcfutus bcatissimus pontifcx presbyleros eos aut dia-
conos consecrasset (/i).Statucns ut hi qui ex cis consccraturi (ii eranl, nequaquamadfortiorem(j ho-
10 nem ascenderent, ncc ad pontilicatus promoverentur culmen, ne talis impius novitatis error in Ec-
clcsia Dei pullularet.

980 Ipsc vero antcfatus bcatissimus Stcpbanus papa coram omni sacerdotali collegio clara voce
clamaNntidicens^Nullo modo sc immitti aut pcnitus declinare in eorumdem presbyterorumautdiaco-

r)OTCL.C MARGIKALES FABROTTI.

(n) pra;sumplione. (6) invasor. (<•) Daron. ann. 769. (d) concregavit. (e) B, combustis. (/) correc-
tione (g) susciperent. (/i) B, consecraret, al., coaciliaret. (i) U, consecrandi. ij) B, poliorem.

1137 HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — STEPHANUS III. H38

norum consccrationem.De laicis vcro qui ab eodcmConstantino prcsbytcri aut diaconi consccrati sunt,
ita promulgatum est.utin religioso babitu cunctis diobus eorum vitaj, sive in propriis domibus, vcl
5 ubi fuissent, permanere deberent. Hujusmodi vero promulgatis sententiis, illico episcopi illi qui ab
eodem Constantino ordinati sunt,revertententes,juxta ejusdem concilii sententiam,in pristino hono-
ris gradu,electi denuo a clero et plebe, facloque solito decreto ad sedem apostolicam properantcsab
eodem sanctissimo papa consecrati sunt.Xam presbytori et diaconi illi usque ad mortem ipsius ponti-
ficis sic remanentes.nequaquam sunt ab eo consecrati.(a) Ita enim in codem concilio statutum est ut

•10 omnia qua; iisdem Constantinus in ccclcsiasticis sacramentis ac diviuo cultu egit,iterata fuissent (A),
proiter sacrum baptisma atque sanctum clirisma.

281 Hc-ec vero omnia promulgata,coRtinuo et diversa sanctorum Patrum testimonia dc sacris ima-
ginibus Domini nostri Jesu Christi sanctwque et gloriosa; ejus Genitricis semper virginis Maria; do-
mina; nostra;,et beatorum apostolorum omniumque sanctorum ac prophetarum et martyrum scu con-
fessorum,in eodem allata suut concilio, ct subtilius multa pcrindagantes, statuerunt magno honoris
5 atTectu ab orpnibus Chrislianis ipsas sacras venerari imagines, sicuti ab omnibus prajdccessoribus
hujus apostolicce sedis pontificibus et cunctis vcncrabilibusPatribus usque hactcnus de earum honore
observatum eCfectum, et cunctis ad mcmoriam pia; compunctionis ost traditum, confundentes atque
anathematizantes exsecrabilem illam synodum qua; in Grscire partibus nupor facta est, pro dispcr-
dendis (cj ipsis saeris imaginibus.Expletis vcro omnibus qua; in eodem concilio promulgata erant,tunc

<i) iisdem bcatissimus pontifex,aggregans univcrsos sacerdotes atque clerum etcunctum populum,pro-
fccli sunt ad beatum Petrum principem apostolorum,cum hymnis et canticis spirituallbus nudis pe-
dibus incedentes illicque in ambonem asccnJens Leontius scriniarius euncta qu;e in eodem peracta
sunt concilio extensa vocc lcgit populo.Sed et tres cpiscopi,id cst Grcgorius Silva; Candida;, Eustra-
tius Albanus et Theodosius Tyburtinus,in eodem prasfata; ccclcsiae ambone ascendentcs,anathematis

13 oljligationem prolulorunt si qnisdam pra;sumat quoquo tempore transgredi quidpiam de omnibus
qua; in eodem concilio statuta sunt.

S82 His vero peractis,contigit post aliquantum temporis de hac vita migrasse Sergium archiepi-
scopum civitatis UavenDatium.Et continuo surgens Michaelius(d)scriniariusipsiusEcclesice,qui nullo
sacerdotali fungebatur honore,profcctus Arimino ad .Mauricium ducem Ariminensem,et congregans
isdem (t?) nefandissimus Mauricius exprcitum una cum concilio Desidcrii Longobardorum regis,pro-
5 peravit atque ingressus est Ravennam,et brachio forti elcgit prKdictum Michaeliura.ct in episcopum
Ravennatis EcclesioB introduxit.Et Lconom archidiaconum,qui electus crat in archiepiscopatus ordi-
nem, Ariminum dcportantes,ibidem arcta custodia mancipatum isdem Mauricius dctinere fecit.Tunc
dlrexit quantocius prsdictus Michaclius,atquc Mauricius,et judices Ravennatium ad pra;fatum bea-
tissin.um pontificom, promittentes ei copiosa muncra, ut ipsum Michaelium archieplscopum conse-

10 crarc deberct.Ipse vero beatissimus pra;sul pcr nullius dationis promissionem inclinatus est oumdem
Mlchaelium consecrare, asscrens nulla raliono hoc fieri posse, dum saccrdotii honore minime ipse
pra;dictus existeret Wichaelius.

2S3 Cui ct vicibus obtestationis ac pra;dicationis littcras alque mlssos dircxit,ut ab eodem injusto
proposito recedcret.Sed nullo modo apostolicis admonitionibus acquiescerc voluit. Dansquc plurima
munera Desiderio Longobardorum regi, et cymilia, et ornatus ipsius ecclcsia;, cum aliis diversis
spcciebus brachio forli pcr unius anni circulum eteo amplius ipsius episcopium pervasum {[) detinuit,
5 dcnudans atque in magnam paupcrlatem cum rcdigcns. Sed dum nullo modo firmlssimam mentis
eonstantlam ipsius sanctissimi pontificis floctero poluorunt nequissimi consentanci ipsius Miohaelii
tunc dum missi excellentlssiifti Caroli regis Francorum et patricil Romanorum pra>scntlalitcr adcssent,
dirlgens ipse bcatisslmus pra;sul suog missos denuo tam (;/) pnedictos Francorum missos quamquc
omncs Ravcnnianos admonendo,statim insurre.xeruut super ipsum Michatllum,ct eum cum opprobrio

10 de ipso episcopio projecerunt : quem vinctum huc Romam dirigentes, clegerunt sa^pe fatumLconcm
archidiaconum ipsius Ecclosla;,qui ad hanc apostolicam sedem properans cum saccrdotibus et clero
ipslus RavennatisEcclcsia; in archicpiscopatus lu^norcm ab codem sanctlssimo papa Stephano ordi-
natus consecralusquc est.

984 Erat enlm isdcm praidictus bcatissimus pra;sul ccclesiastica; tradilionij obscrvator, unde et
pristlnum Ecclesia; in diversls cloricatus houoribus rcnovavit ritum.Hic statuit ut omnl Dominico die
a septem opiscopis.cardinalibus hcbdomadarlis,qui in ccclcsia Salvatorls obscrvant missarum solem-

NOTUU! MAnGlNALES FAlinOTTI.

{(i)VUk Uaron. an.-lC/). (t) B, iterari dobuisscnt. (c)* dcponendis. ((/) B, Michncl. (c) iudo. {f)li,
invusum. {(j) B, suos, quam.

ll.-i'j ANASTASII blBLIOTlllXAIllI. IIOU

nia, supor ullaic l'olri eclcbrai-olur, ct Gloria in cxcclsis Dco diccrctur. Fccit cnim et trcs regulares
5 nrgcnteos supcr rugas, per quas ingrediunlur ad ultare, ubi imuginos in frontispicio constiluta;
sunt. Unum quidem in basilica beati Putri apusloli, ct alium iu basilica bcati Pauli, ct uliuui ad
bealum Andream aposlolum. Nam .scdulc isdem beatissimus pontifex auos missos atquc littcras
admonitorias dirigere .studebut untediclo cxccUentissirao Carolo regi Francorum, et ejus germano
Garolomanno itcni regi, imminentibus atque deccrtantibus in hoc sa?pius nominatis Christophoro

10 primiccrio et Sorgio Sccundicerio pro exigendis a Desiderio rege Longobardorum justitiis (a) beati
Petri, quos obdurato cordc reddere sanctaj Dei Ecclesia) nolebat. Undc nimia furoris indigaatione
contra pncnominatos Chrislophorum et Sergium cxardescens ipse Desiderius, nitebatur eos exstin-
guerc ac delere.

885 Pro quo suo ingenio maligno simulavit se quasi orationis causa ad beatum Petrum huc
Romam properaturinu,ut eos capere poluisset.Dirigens ergo clam muncra Paulo cubiculario,cogno-
mento Afiarla.cl aliis ejus impiis sequacibus snasit cis ut in aposlolicam indignationem eosdeberent
inducorc. Eiquc isdcm Paulus conscnticns, dc eorum pcrditione abscon.sc dccertabat. Dumque hoc
5 agnovisscnt pr;cnominati Chrislophorus et Scrgius,et eumdem protervum Desiderium regem Romam
properaturum agnovissent,illico aggregantes multitudinem populi Tuscia; et Campania-,seu ducatus
Perusini, virilitcr cum eadom populi eongrogatione cidem Dcsidcrio regi paraverunt se ud resistcn-
dum. Quin etiam portas hujus Rouiana; urbis cluudcntos, ulium cx eis labricavcrunt, et ila armati
onmos cxistebant ud defensioncm propria; civitatis.

S86 Et dum ha;c agorentur, subilo conjunxi (fr) ud beatum Petrum antedictus Dosiderius rexcum
suo Longobardorum cxercitu,el continuo direxit suos missos pra;fato pontifici,deprccans ul ad eum
cgredi deberet ; quod et factum est. Dum vero cum eo pra;senlalus fuisset, pariterquc pro justitiis
beati Pctri loqucrentur,rursuni ipse boatissimus pontifex rcvcrsus ingressns est in civitatem.Pra-ra-
5 tus siquidom Pauhis et cjus norandissimi sequacos, inito cuni pra;dicto Longobardorum rcge consi-
lio,nitobantur populum Romanum contracos scducere ad insurgcndum contra pra;dictos Christopho-
rum et Sergium, ut eos interficerent.Et dum hoc eis nuntiatum fuisset,aggregantes populuin,ascen>
dorunt armati in Latoranis ad capiendum suos insidiatores.

287 Nuntiatique more solito(f),impctum faciens universa mulliludopopuli quicuraeisadveneral,
nigressi sunt cuni armis in basilicam domni Theodori papoe,ubiipse pra;nominatussedebatponli(ex.
Quos et fortiter increpavit cur prsesumpsissent armati inidemsanctum patriarchiumingredi.pariler-
quc loquenfes,recedere eos jussit.Alia die denuo egressus est sa^pedictus pontifexad beatum Pelrum
5 cum eodcm roge loquendum,et dum simul pra;sentati fuissent, prjetermitcns ipse Dcsidcrius causas
de justitiis beati Petri, tantummodo pro deceptione proedictorum Christophori et Sergii insistebat.
Undo claudcns universas januas beati Petri.ncmincm Romanorum qui cum ipso sanctissimo ponlificc
exierant,ex eadem ecclesia egredi permisit.Tunc direxit ipse almiticus pontifcx Andrcam episcopum
Pra;nestinum et Jordanem episcopum Signicnscm ad portam civitatis qua; egrediturad beatum Pc-

10 trum,ubi pra;nominati viri Christophorus et Sergius cum multitudine populi residebant.protcstando
eos ut aut in monastorio ingredcrentur ad salvandum suas animas, aut ad beatum Petrum ad eum
studercnt properandum. Ipsi vero metuentes pra;dicti rcgis Longobardorum malignam sa-vitiam, ad
cum egredi minime uusi sunt,asserentes se prius in manibus Romanorum suorum fratrum etconci-
vium esse tradituros quam extera; gentis. Dum crgo populus qui cum eis crant audirent eadem a

15 pra^dicto pontifice directa ex orc pra;dictorum episcoporum, illico conturbati illorum confracta sunl
corda,ct cojpit unusquisquc ab eis recedcrc.

188 Nam Gratiosus quidum dux, cognatus jam futi Sergii, simulans se ad propriam pergcre do-
mum,congrogans aliquantos Romanorum,profecti sunt pariter ad portam Portucnsem.quam clausam
reperientes, a curdino ipsam portam aufcrrc ausi sunt, ct ita per noctem ad pra;nominatum cgressi
sunt pontificem.Christophorus ct Sergius,conspicientes sc in magno dcceptu esse positos.prius qui-
5 dem Sergius cadem noctc,qua horu campana insonuit.dcsccndil per murum el properavil ab beatum
Petruni.Qucm ad gradus ccclosia; beati Petri comprehcndcnlcs custodes Longobardorum, ad suum
dcdu.verunt rogom.Eumque subsccutus Christophorus pater cjus pra;nominati pontificis obtutibu? sunt
pr;csentali,quos salvos consorvare cupicns ((/i,nionachos faccre pra'cipit.Post ha-c facions missam ic'j,
pra-^nominuto rcgi, ingressus cst isdcm boatissimus ponlifcx Romoe, rcliclis prsfatis Christophoro el

10 Sorgio in occlosia beati Polri aposloli,cupiens eos noclis silcntio proptcr insidias iuimicorom salvos

NOTl'L.K FADROTTl MAItl.ISALES.

(n) Justiliis, id cst. juribus. (('i Conjunxit,i(J cst, per\euil. (i) U, nuntiantesque mox salvati. (</)'al-
mus conser. (e) missioncm B,

1161

HISTORIA DE VITIS UOM. PONT. - STEPHANUS III.

H62

introduci Romam.Duni vero sol ad occasum declinare viderctur,continuo congregans prrenominatus
Paulus cubicularius et alii cjiis ne'"andi.ssimi consentanei multiludinem populi,et properantcs ad De-
siderium Longobardorum regem,inionlesque cum eo impium consilium,abstulerunt cosdem Christo-
i5 phorum et Sergium ab ecclesia beati Petri apostoli, ct properantes cum pluribus Longobardis usque
ad portam civitatis, ibidem eorum oculos eruerunt. Sicquo proedictus Christophorus in monasterium
sanclae Agathae deductus, ibidem post triduum ob dolorem ex oculorum effalitione (a) vitam finivit.
Sergius vero in monasterium Clivi Scauri deportatus, ct postmodum in cellarium Lateranense de-
ductus, illicque usque ad transitum prsnominati pontificis exstitit (6).

289 Ha!C vero omnia mala per iniquas immissiones Longobardorum Desidcrii regis provcnerunt.
Fecit enim ipse sanctissimus pontifex ordinationem unam per mensem Decembris : presbyteros
quinque, diaconos quatuor, episcopos per divers loca numero...Qui et sepultus est ad beatum Petrum
apostolum, et cessavit episcopatus dies octo.

NOTUL.E FABROTTI MARGINALES.

(a) B, effusione. (b) Vule Baron. an. 770.

VARLE LECTIONES.
Apud Fiibrotlum cx codice Frehcri. A. quam a suo discessit servitium, donec emitteret

Num 262, lin \, B, patrc Olibio tin 1, 2, A. 27. spiritum.At vero cum nondum spiritum cxhalasseU

lin 3, AB, observationibus. //«6, B. auferens /in 7,
presbyterum in titulo B, Geciliffi AB, lin 8, AB, La-
teranis detinuit.

ISum 20H, tin 1, AB, austeritatc. tin 10, AB, la-
trocinantur.

Num 26!i, lin i, B, vicedominium. linQ, intra
idem B.

Num 265, lin 5, AB, consiliarius.

Num 266, tin i, Longobardorum intrantibus, B.
lin i, deduxit regem.

Num 267, tin 4, B, offerrere. AB, cremans et lan-
guens.

Num 208, lin 5, A, flammulis. lin 6, inunciilo.

Num 269, tin i, B, dolum quem. lin S.B.Rapiter-
tus, .\, Tononem, B, Dodonem.

i\uni 27U, tin 12, B, ascendit rursum.

\«m 271, tin 2, B, magna accensus ira. lin 6, B.

illico Toto. lin 7, cfetervas. tin 8, in domum. tin 9,
arm. existentes ibid. Constant.gerinanum supradi-
cti Totonis. lin 10, introdux. Continuo accersito
Georgio episcopo comp.

Num 264, lin 2, G. daret. Ipse vero omnino re-
nuebat, sed compulsus a militibus, ordinavit eum.
Alia vero die. lin 9, diaconus contra sanctorum Pa-
trum statuta est consec.

Num 205, /i« 1, die Domin. cum mult. lin 2, ab
eodem episc. Georgio Preneste. lin 3, d. episc.
et Eustratio consecratus in sedem apostolicam in-
vasam detinuit. Alia vero die Dominica congregans
Waldipertus.

Niim 270, lin 6, presbyteros ignorantes ante (pro
ignorantc autem), tin 7, in monasterio beati Viti.
tin 9, P. sanctus Petrus elegit, illicquc oratione ab
episcopo data. lin 11, tribuensque paccm in Later.

magna verecundia B, /i>i 10, ad titulum lin eadexi- g introd. patr. et missam, ut pontifices assolent, te

stens spiritualem ducebat vitani, B, degebnt A.

Num 272, tin 7, B, abbatis. lin 8, B, siti defi-
ciens spiritum exhalavit. lin 10, B, aeris magnum
pondus. /in 14, deductus. lin i6, B, campagos, A,
campacos.

Nuin 273, lin 2, B, Gracilis presbyter consenta-
neus. lin 6, B, trahentes.

Num 274, lin 8, B, ex eadem.

Afum 275, lin 7, AB, praesumplione, quam. Hic
minor codex finem habuil. Qux sequuntur vnri,v lc-
cliones sunt tantum ex codice majorc, quem tittcra .1
signtificavimus.

Num 277, tin 3, cum eo iisdem

Num 27.S, tin 7, no ullus unquam prffisumat eo-
rum, neque ex alto ordine, etc, ad sac. pontifica-
lus honorem promovori.

Num 279, Itn 1, de eo dcest.

l^um 2S0, tin 10, irrita fuisscnt.

^um 2Hi, lin 6, earum honoria alfectu obser-

niiit. Post paululum vero Christophorus primice-
rius cognita causa el.

iV«7u 271, /i« 2, P. illico magna succensus ira.
lin 3, aflirmavit. lin 4, exp.patr. fuisset.Tunc Gra-
tianus properans cum aliq. Rom. exp. Phil. lin 6,
qui doscendens cum rev. lin 7, alio die aggre-
gavit in tribus saccrd. (/« M. cst locum). ib., cl.
opt. m. atquc univcrsi exercitus, et bon.civ.Roma-
nos, omnesquc populum a magn. u. a. p.etpertra-
ctantes p. lin 9, in p. beatiss p, S. tin 10, exist.
spiritualoni degebat vitam cum pont, ei.Quem cum
vocibus acclamantium laudosin Lateranensi palalio
dcportavorunt, et rite in ejus el. omnibus peractis
D. lin 13, oulmcn. Sicquc alio dio Dominico (u/ lin
16, num. seq.) praifatus Stophanus c.p. s. Constan-
tinus vcro invasor (ut tin 10) apost. scd. dcd. ad
medium coram omnibus in monaslerinm Cellano-
vas. Uaque in cxordio (ut num 275, lin 1).
"wm 2«i, lin 0, earum honons allectu ol)sor- „ ;^-y„, 275, lin 2, parlibus ad e.xcellentissimos, ih.
^"^""?L " .^' P'"° <^eponendis. Im lo, ne quisquam ^ Curolomagnum. lin 3, Serg. secundic. ctnomoncu-

latorem illo tenipore ex. liti 5, scr. eruditos. ib.
inst. peritiss. litt 7, prffisumplione. lin 8. in-

pricsumerot.

Nuin 283, tin 11, ecclpBiffi, et judicibus, ct plcbc
ejusdem urbis in archiepiscopatus honorem.

Nkjji 285, lin 8, alias.

l^um 286, tin 1, venit ad beatum Petrum. lin 0,
contra cos, dccst.

Num 287, lin 13, in manns Romanorum.

Nurn 288, tin 4, sipefati vero Christopborus,
etc.

A'am 289, lin 4, dics novem.

Ejc codicc Hcyio, Mauirino ct Tliuuno.

Aiim 2<)2, lin 1, Slopbanus nat. Sicul. /')., di.
27, tin 3, pers. Dum vero decossor ejus, ut tin 1,
num seq. pro nustoritate.

Num 263, lin 2, valida .Tgrit. lin 3, beatiss. nun-

Patrol. CX.XVIII.

Num 276, lin 2, filios antedictos C.el Caroloman-
nuin. lin 5, dirigentes scilicet ipsi C. r.xii. ex eisd.
//« 7, ac pr. viros. Quibus coniungentibus m. A.
lin 8, nrotinus Stopli. sanct. papa congregavil. lin
9, ot aliquiis M aliquos (ali(iuantos).

Nutn in^lin 2, juxta Latoranum,in quo damna-
tus est Constantinus invasor apostolicje sedis, et
omnis populus accrpit pccnitontiam, pro co quod
de manibus ipsius Constantini commnnionom sus-
cepit. Tunc allalis sacr. c. ut nutn seq. lin 6.

Num 278, lin 7, sub anathomate interdiccntcs.ut
n. unq. lin 9, hon. promoveri.

37

H63

ANASTASII BIBLIOTHECAUII.

1164

Num 279, lin I, qiin^ can. iiul. correclione. lin 2 A
ct (lianonis (il/ diaconibus)..., jV;., cons. in eod.
c. pr. cst, ut ipsi illi si qui prrsbyteri, uul diaconi
fuevunt.in prislinus honoris sui gradus rcvertereii-
tur; ct si i)lacabiles f. lin 5, ad apost. f. d. adven.
lin 6, P. vero, ac diaconi, lin 7, consistebant. h.
lin 8, placabiles ext. anteralo beatissimo pontifici
pr. lin 9, statuentes, ut qui consecrandi crant, ii
nequaquam.

Num 2S0, lin 1, iste vcro beatissimus papacoram
omni s. c. lin 4, vitai oorum. ib., vel ubi voluis-
senl p. d. lin 0, Constant. consecrati sunt r. juxta
conc. //)., honoris sui gradu. lin 7, ad lidem apo-
stol. lin 8, diac. illius.^^ffr., hic rem. neque ab eo
sunt consecr. lin IO,itcranda essent.De imaginibus
vero in eodcm concilio statntum est per omnia, si-
cut et sui antecessores statucrunt; cxpleto itaque
concilio onincs nudis pedibusail eccloHiam beati Pc-
tri procosserunl : in ainbone ascendcnlcs, oinnia
(luo! in concilio statuta sunl.coram onini |)opulo le- -n
gerunt,atquc conlirmaveruiit.lL*c vero,)(/ num2H9,
lin 1.

Num 289,//« 1 ; ha;c vero omnia mala immissionc
jam dicti Desiderii Longobardorum regis provene-
runt. Fecit vcro ipsc sanctiss. pontifex ordinatio-
nein unam per mensem Deccmbris : presbytcros v,
diac. IV, episcopos per diversa loca num... Qui
etiain et sepultus estad bealumPetrum apostolum,
ct cess. episcop. dics ix.

t',r codicc Tituano ullero.

Num 202, Un 1, Steph. nat. Sic./in 1, 2, ■il.lin?,,
earum obscrvationibus. ib., ins. parvulus. lin 7.tit.
bcata; Gascilia; c. lin 8, Latcranis det.

Num 203, lin I, pro austoritate f.

Nttm 26i, liti 5, luijnsceniodi ad.

Num 200, lin 2, deduci. iin 7, eis auxil. tin 11.
n. 7.

Num 207, /i?i 3. dcxtcra. C

Nitm 208, lin 4, innuerunt, lin 5, Valilib.

Num 209, lin 5. duci unus ex eisdem Longobard.
lin 7, convcrti n. sed D.

Nitm 270, lin 1, fugit. lin 3, possc salvare, lin 5,
Romana; urbis m. i.

Num 271, lin I, post paulum. lin 4, expuls. fuis-
set. lin 9. omnes sacerd. /i« 10, Concilia?.,in quo p.
e. spiritalem degebat vitam, cum P.

Num2T2, lin 1, pcrversi quidani 1). lin 10, csset
magna p. lin l'i, adfcrtus est, lin 10, et campagos
ips.

Ntim 273, lin 1, un. cx Rom. urbis, serv, T.et C.
pergentcs, ubi, lin 10, pcrrexerunt.

Ntim 274, lin 1, his ita gcstis. lin 6, seniperque
virg. Mar. lin 9, tras. /i« 11, cffoditione.

Num 275, lin 2, apicem suscepit. lin 3, nomen-
culatorcm. lin 4, pra;cellcntiam. lin 8, praesump-
tione q. tin 9, invasor.

i\'ii;n 277, tin 15, cwdi fac. rv

Nwn 278, lin 1, deferlis om. e. actionum g. lin "
5, susccperunt. /i»i 7, inlcrdictu.

Ai(/« 279, /i« 3, si quis corum p. aut d. fuerat.

/!« 4, plucabilfts, ul infra ntim. seq. lin 2, se milti,
aiit p. declinari.

A'i(»i 280, lin 3, ordinati sunt. //« 6, consecrati
suiil. tin 8, diacunes.

Num 281, tin 2, Domini Dei et Salvatoris nos-
tri J. ib., semperque. lin 4, in cod. conc. all.
sunt, et subtil. cuncta p. lin 6, de earum honoris
aUeclu obs. et c. tin 8, (leponendis. lin 15,no quis-
quani.

i\'iim 282, lin 1, tempus. lin 5, el in episcopio R.
lin 7, detineri fec lin 8, R. civitatis ad.

iVi(»i 2x'.i, lin 1, eui, pt civibus. lin 7. pr.vscntia-
liler ad dir. isdem b. lin H, eccl. et judicibus, et
plebe ejus urbis in ar.

A'i(m 284, lin i, isdem praefatus. lin 2, hic consti-
tuit ut. lin 3, observabant. lin 4, ei dic.

Num 285, lin 8, alias ex c.

Nttm 287. lin 14, cxtcra; genti,i6., a prainomina-
to P. lin 15, illoruin corda c. s.

Nttm 288, lin 4, s.cpefali vero Ch. ct Sc. se in
magna deceptione.

Apud Peniam ex codice Cavensi.

Nitm 262, lin 7, in tilulo beatiB Ceciliae consecra-
vit.

Num 203, lin 1, pro austeritate. lin 4, spir.amit-
teret.

Niim 204, lin 2, cum orationem cl. cidem.C. tri-
bui. lin 5, hujuscemodi.

jVii»! 2i'iD, Itn 3, cpiscopo peneslre.

A'iiHi 207, /i;i I, episc. pciieslre. /in 4,sicque crc-
mans.

;Vi()» 20"^, /i« 1, p. Molvium.

jViini 209, lin 7, nilebantur, sed.

A'ii»i 270, lin I, aud. fngit. lin 9, in basilica.

.Vi(»i 271, /in 4, expulsus fuisset. lin 7, clerjci.
lin 10, exislens spiritualem degebat vitam cum
pontif.

.Vii»i 272, lin i, perversi quidain D. /in 5, visi
sunt. lin 7, atq. poss. lin S, cibus cauris. lin iU,
adfcrlus. lin 20, ammone.

:YiiHi 273, lin 1, Campanini. lin 7, dum Collosio.
lin 17, Tusciani et Cumpanini.

jVii»i 274, tin 3, inisset interf. lin 5, vcro agnilo.
lin II, effoditione.

;Viii« 275, tin 7, procsumitionc.

Num 270, lin 2, lilios antcdiclos Karolum ct Ca-
rolum Magnum.

.YiiHi 277, lin 4, extra oculos. lin 13, cfTcc-
tus.

A'um 278, lin t, defeclis.

Num 2fH, lin 8, disponendis. lin 13, Silva Can-
dida E. Albano, et Th. Tyburlino.

.Viini 283, lin 11, Ravinianos.

A'iim 284, tin 1, praifatus.

Num 285, lin 2, dirigcns clam. tin 3. suadcns.
lin 7, po resisl.

Aiim 287, /in 3, quibus et forl. lin 9, prneslrc et
j. e. signias.//n II, in^r. suas salvari dum aniroas.
lin 14. ead. a pricnominato.

A'um 268, lin 18, clibus cauris.

XCVII. S.\NCTUS .\DI11ANUS.

ANKO CURISTI 772, CONSTANTINI COPRONYMI 32.

990 Adrianus, natione Romanus. ex palre Theodoro,de rcgione via Lata.sedit annos viginti tres,
menscs deeem.dies septemdecim.Vir vahle pr.Tclarus ct nobilissimi generis prosapia ortus.atque po-
tcntissiniis Romanis parcntibus cditus,clegans ct nimis pcrsona dccorabilis.constans ctiam,atque for-
tissimus orthodosa; lidei, ac patria; sua;, et plebi sibi commissa: defensor. Viriliter cum Dci virtute

1165 HISTOUIA DE VITIS HUM. PONT. — S. ADRIANUS. HGG

5 inimicis sancta; Dei Ecclesia; ac rcipublica; impugnatoribus resistens, pauperum etiam omniumque
indigentium misericordissimus ac copiosus consolator; ccclesiaslicaequoque traditionis et sanctorum
Palrum iiislitutionum observator.

291 Hic namque beatissimus vir,defuncto ejus genitore,atque parvulus nobilissimae suiE genitrici
relictus,studiosea patre Theodato(a),dudura consule et duce.postmodum vero primicerio sanctiB nostrae
Ecclesise,post tanta;(i)dicta;sua;genitricis obitum nutritusatque educatus est.Nam a prima; «tatis su;e
pueritia,dum adhuc laicus existeret,spiritualibus studiis charitatismodestia;que vehementius insiste-
5 bat.sedule perseverans inecclesia sancti Marci, quse viciifa domui suk esse vidctur. lllic crebras Deo
nostro referebat dic noctuque laudes,indutusque cilicio jejuniis corpus suum macerabat,eleleemosy-
nam enucleanter egenis et inopibus juxta possibilitatis suae vires libenter tribuebat. Ejusque bonce
actionis merita in omnium Romanorum aures frequenter resonabant,ita ut rex hoc nobilitatis ac pu-
dicitiaj ipsius fama longe latequc divulgaretur. Cujuspi» conversationis vitam spiritualem operatio-

10 nem ac praBcipuos mores conspiciens sanctas recordationis domnus Paulus papa, eum clericari jns-
sit quem notarium regionarium in Ecclesia constituens, postmodum eum subdiaconum fccit.

?92 Dum vero post decessum domni Pauli papa; ad pontificatus culmen provcctus fuisset domnus
Stephanus secundus (c) junior papa,et ipse cernens ejusdem beatissimi Adriani spiritualium conver-
sationum merita,in diaconii ordinem eum provexit.Et ex lunc multipliciter spiritualibus pollens studiis
maximam tam ad evangelizandum populo solertcr acclare divinaatqueevangelica verba quamque ad
5 exercendam ecclesiasticam traditionem gessitcuram.Et itaSpiritussancti gratiaincjuscorde refulsit,
ut in omuibus efficax idoneusque comprobaretur. Sicque factum est ut dum de hac vita migraret
antefatus domnus Stephanus paps, illico (dum ferventissimo alTectu a populo Romano diligeretur)
isdem prscipuus ac sanctissimus vir et Dei cultor Adrianus ad sacrum pontificatus electus (d) est
culraen. Hic namque in ipsa electionis suee die, confeslim eadem hora qua eleclus est, reverti fecit

10 judices illos hujus Romana; urbis tam de clero quam de militia,qui in exsilium ad transiturn(6)domni
Stephani papa; missi fuerant a Paulo cubiculario, cognomonto Afiarta, et aliis consentaneis impiis
satellitibus. Sed et relictos, qui in areta custodia mancipati ac retrusi erant, absolvi fecit, elitaora-
nibus pariter cura eo exsultantibus pontificalem Deo auspice suscepit consecrationem.

293 Itaque in ipso exordio consecrationis ejusdirexit ad ejus beatitudinem suos missoe Dosiderius
Longobardorum rex, id est Tbeodicium (f) ducem Spoletinum.Tunnonem (y) ducera Eburre regia;,et
Prandulum vestiarium suum.suasionis per eos mittens verba sese quasi cum eo in vinculo cbaritatis
velle coUigandum (/().Quibus ita ipse beatissimus pontifex respondit,dicens : Ego quidem cum omnibus
5 Christianis pacem cupio habere, etiara et cum eodem Desiderio rege vestro, in ea focderis pace qu£e
inter Romanos, Francos et Longobardos confirmata est, studebo permanere. Sed quoraodo possum
crodere cidem regi vestro in eo quod subtilius raihi sancta; recordationis pra;deccssor racus doranus
Stephanus papa de fraudulenta ejus fido retulit,inquiens quod orania illi mentibus fuisset qua; ei in
corpus beati Petri jurejurando promisit pro justitiis sancta; Dci Ecclesia; faciendis et tantummodo

10 per suura inimicum(e)argumentum erui lecitoculos Christophori priraicerii et Sergii secundicerii fili;
ejus, suamque voluntatem de ipsis dnobus proceribus Ecclesiae explevit, unde damnum magis et
detrimentnra nobis * detulit (j)? Nam nuUum profectum in causis apostolicis impcrtivit, sed et hoc
isdom meus prajdecessor pro dilcclione quam erga me suum pusillura habuit, mihi retulit quia dum
ad cum postmodum suos missos direxisset,videlicet Anastasium primum defensorem ct Gemmulum

15 subdiaconura, adhortans eum ut ea qua; pra;sentialitcr beato Petro pollicitus cst, adimi)leret, taliter
i;i per eosdem missos direxit in responsis : Sufficit apostolico Stephano quia tuli Cliristophorum ct
Scrgium de mcdio, qui illi dorainabantur,et non iili sit nocesse jnstitias rcquirendas^/i).Nam certo^sj
ego ipsum apostolicum non adjuvero, magna porditio super cum eveniet,quoniam Carolomannus rex
Krancorum, amicus existens pra;dictorum Christophori ct Sergii,paratus est cum suis cxcrcitibus ad

20 vindicandum corum mortem Romara propcrandura (/) ipsumquc cupiondum ponlificem. Ecce qualia
(ides Desiderii regis vestri, et cura qua fiducia illi fujdcrari possimus.

994 Ha;c vero eadem bcatissimo Adriano pra?3ulo prosequente oisdem missis Desidorii regis, illi
magis conlirmabant sub vinculo sacramenti quod eorum rex omnes justitias quas antofato domno
Stephano papa; non fecerat, eidom pra;cipuo pontifici et summo pastori pcrficerot, ot in vinculo
charitatis insolubiliconnexione cura co foro pcrmansurura.Quorum juramentiscredens ojus beatitudo

NOTUL.K MAROINALES 1'AUItOITI.

(a) B, Thcodulo. (/») * sancta;. (c) B, tcrtius. (d) B, crcctus. (e) A transitu. (f) B, Theodoricum.
(g) B, Tunnorum, (h) ' coUigari. (0 * iuiquum. (j) ' intulit. (/>) * rcquirondi. (/) * properare.

H67 ANASTASII riirtlJflTIIK r.AllII. H68

.5 (lircxit ad cumdcm Dcsidcrium regcm mipso? sun.s pro his nmnibus pei^ficlfefrcffSiScilicet Stephanura
nolarium rcgionarium et succllarium, atque Paulum culjicularium, ct cslera supor ista. Quibus
cgrcdicntibus ab hac Romana urbc, et Perusiuni conjungentibns, conjunxit mandatum ('i),']uod jum
fatus Uesiderius abstulissct civitatem r^avcntiam et ducatum l'Vrrari.-n seu Oomaclium de exarchatu
Ravennale, quas sancta; memoria: Pippinus rex et ojus (ilii Carolus et Carolomannus cxcellentissimi

^O rcgcs Francorum el patricii Romanorum bcato Petro concedentes obtulerunl. Nec cnim duo menses
pra;terierunt quod ipse sanctissimus vir ponlilicatus culmen adeplus cst, ita isdem alnjcijsimus Dc-
siderius easdem abstulit civitates, constringens ex oinni partecivitatem Ravennalium el Casales, ac
oinnia praisidia (6) Ravcnnatia occupans, cunctaque victualia, Tamilias etiam, seu peculia ipsorum,
vcl quffique in ipsis pr.-esidiis habcre vidcbantur, abstulit.

895 Kt duni nulla roiiiansissct spcs vivcndi ncque Lconi arcliicpiscopo.ncquc prjeralis Ravennati-
bus,in inagna angustia et famis inopia positis,direxerunt huc Romam suos missos.scilicet Julianum,
Petrum et Vitalianum tribunos(c),deprecantcs cum magno fletu eumdem sanctissiniura pontificem nt
quaiiter potuisset, ois subvoniret,ipsas([ue decertaret ad rccolligendas (rf) civitates.asserentes quia si
5 ipsa; civitates non fucrint restitut,-c,viverc nuUo modo potuissent{t').Tunc ipse almificus pontifex.dum
udhuc praenorninali ejus missi essent Romae, por Stephanum sacellarium et Paulum cubicularium
super ista, ut ad prainominatum pergoront regem, direxit eidem regi suas doprecatorias litteras, ut
easdem redderet civitates, increpans eum fortiter per sua scripta cur de promissione illa quam per
suos missos pollicondo direxeral,mutatus fuisset; etiam quia justitias beati Petri, juxta quod repro-

^O miserat, non reddidit. Insupcr et civitates illas quas antecessores ejus beatissimi pontifices domnus
Stephanus, Paulus et isdein Stephanus detinuerunt, abstulisset.

396 Dum vero talia eidem protervo Desidcrio antefatus sanctissimus ponlifex dcprecardo, admo-
nendo el conjurando dixisset, ita illi reinisit in rcsponsis quod nisi prius secura eo ipse aimiflcus
prajsul conjungcret ad pariter loquenduin, iiiiniine easdein redderet civitales. In ipsis vero diebus
conligit uxorcm et lilios quondam Carolomanni regis Francorum ad eumdem regem Longobardorum
5 fugam arripuisse cura Aulcario; ot nitebatur ipse Desidcrius atque inhianter decertabatquatenus ipsi
filii ejusdem Carolomanni regnum Francorum assumpsissenti/^.Et ob hoc sanetissimum prwsulem ad
se properanduiii seducere conaiialur, ut ipsos antefati Carolomanni lilios reges ungeret, eupiens
divisionem in regno Francorum immittcre,ipsumque beatissimum pontificem a charilate et dileclione
excellentissimi Caroli regis Francorum et patricii Romanorum separare.et Romanam urbem cnnctam

10 que Italiam sui regni Longobardorum potostate subjugare. Sed favente Deo hoc nullo modo potuit
impetrare,quoniam sicut lapis adamas.ita lirmus Adrianus exstilit ponlifex pra;nominatug : ?i quidem
Paulus super ista adhuc apud eumdein Desiderium existens.firmiler ei promittebat se ipsum bealis-
siinum papam ad cum deducerc,dicens quod si etiam in ejus pedibus funem me adhibcrc convenerit
eum qualiter potuero, ad luam deducain prajsentiam, Sicque factum est ut, eodem Paulo in codcm

45 itinere cxlstontc,palam onmibus lieret qualiter necare fecissel Sergium secundicerium, qui cajcus in
cellario crat. Et inetuens idem sanctissimus prxsul nc ejusmodinuntiumad auresipsius personuisset
Pauli,et aul ad eumdom regom reverleretur,aut eliam in flnes Longobardorum ab ipso ilinere decli-
naret, ct aliquam malitiam amplius cum codem Desiderio in finibus Romanorum alque exarcbalu
Ravennatiuin perpetraret \dum nimis dilcctus illi ac fldelis existat.ob hoc direxit anfer«tus< sanctis-

20 siinus papa clam uimisque secrctc Leoni archiepiscopo RavennatiumcivitatisperJulianum Iribunum,
ut dum roverteroturipse Paulus a Desiderio.eum sive in Ravenna sive in Ariminodelinui35et(3),quod
et faclum esl : Revertcnte enim eo ex eodom itinere In Arimino comprehensus atque in eustodia est
detcntus.

897 Tunc isdem bcatissimus pontifox c(Epit curioBO anlernti Sergii seeundicwii mortem inquirere,
convocansque cunctos cellarios, subtilius eos perscrulatur quomodo ipse Sergius ab codem cellario
abslraclus fuissct.Qui respondentesdixerunr:yuia prima noctis hora veniens Calwntinus cuhicularius
cum Tuuissone presbytero et Leonatio tribuno, habitatoribus civitatis Anagnin», i{i»e cumdcm Ser-
5 gium abstulit,vivenle dnmno Stephano papa, ante oclo dies quain de bac loce mignisset.et prifalis
Campanis illum tradidit,Coufestiini]ue dcductns est ad medium isdem cubicularius.et inquisitus quis
illi pra?copisset cuindcm Scrgium a prajfato abstrahi collario.et pra?nominali« Campanis tradendura
rcsponditaPaulio cubicularo.cognomento .\liarta,et Gregorio defensore rcgionario.et Joanne dacc,gcr-

NOTDL* MARGINALK8 KABROTTI

(o) maadalum, id cst, nuntium. {h) prasdia. (<■) Lribunum. («/) r«coIligere. (c) posscBt. (f) B.aasu-
merent. (g) B, detinerct.

il69 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ADRIANUS. 1170

mano domni Stepbani paps, atque a Galvulo (a) cubiculario sibi hoc fuisse praeceptum, tradi eisdem
Campanis.

298 Dirigensque idem sanctissimus prasul suos missos in Campaniam in civitatem Anagninam,
adduci fccit pradictos Tunissonem (b) et Leonatium.Qui prasentati apostolicis obtulibus, fortiterque
constricti, confessi sunt, dicentes quod a prcenominato Paulo cubiculario et Gregorio defensore regio-
nario seu Joannt germano prcefati domni Stephani papae, et Calvulo item cubiculario, et Maligno

5 consentaneo, et saspefati Pauli illius preeceptum fuisset prffinominatum Sergium abstollendum ac inter-
ficiendum. Protinus direxit ipse sanctissimus pontifex cum prffnominatis Campanis suos fidelissimos
ministros,ut demonstrarent locum ubi ipsum Sergium interfecerunt atque scpelierunt; et properantes
venerunt usque in Merolanam ad arcum depictum, sercus viamquce ducit ad ecclesiam sanctee Dei
Genitricis ad Prasepe, ibique juxta eumdem arcum aperientes unam sepulturam, demonstraverunt

10 corpus illius Sergii repositum,funcque ejus gutturconstrictum,atque ictibus totum corpus ejus vulne-
ratum. Unde non dubie est suiTocatum ac scmivivum fuisse tcrra obrutum. Quod cernentes univcrsi
primates Eeclesice, ac judices militiaa, ascendentes unanimiter cum universo populo in Lalerancnse
patriarchium, prostrati apostolicis vestigiis,obnixe eumdem alraificum ponliHccm dcprecati sunt ut
vindictam atque emendationem fieri prwcepisset de tanto inaudito piaculo, in eo quod praesumpsissent

15 secum hominem saepius tormentis concromatum crudeliter inlerficere, quod factum nunquam legitur;
asserentes quia si talis flagitii reatus non expiaretur, nimis ipsa impia temeritatis praesumptio in hac
Romana urbe pullularet, assumentes ex hoc audaciam perversi homines ut tentarent pejora perpe-
trare. Tunc prKfatus sanctissimus prffsul precibus judicum universique populi Roraani jussit cou-
tradere autefatum Calvulum cubicularium, et praenominatos Campanos prasfacto Urbis, ut more ho-

20 micidarum eos coram universo populo examinaret. Deductique e Elephanto (c) in carcerem publi-
cum, illic coram universo populo cxaminati sunt.

299 Sicque ipsi Campini, sicut prius, ita et in eadcm examinationo confossi sunt. Calvulus vero,
obdurans eor suum.vix confessus est ita omnia esse; qui tamen in eodem carcere crudeli morte ami-
sit (d) spiritum. Pro vero amputandis tam intolerabilibus flagitii reatibus missi sunt ipsi Campani
Constantinopolim in exsilium.

300 Post haec jussit antefatus beatissimua papa abstcilli corpora Christophori et praenominati
Sergii ejus filii, eaque cum honore in ecciesia beati Petri fecit speliri.Gesta vero examinationis qua-
liter proprii realus noxam confessi sunt jam dictus Calvulus cubicularius et prffinominati Oampani,
direxit antefatus almificus pontife.\ Ravcnnam, ut cidem Paulo omnia per ordincm relegercnlur.

5 Suscipiens vero Lco archiepiscopus Ravennatium eadem gesta, confestim sine auctoritate apostolica,
tradiditeumdem Paulum consulari Ravennatium urbis.Examinatusque coram oninibus Ravennatibus,
eadem acta illi relecta sunt, sicquo se reum manifcstans tanti piaculi, confessus est se perpetrasse
noxam. Ita vero isdem Paulus cxaminatus est, quin etiam nec scientia exinde data est prajfato
sanctissimo pontifici, neque ab archiepiscopo, neque a quibusdam Ravinianis, sed pcr alios hoc ejus
10 sanctitasagnovit. Dum vero hoc ageretur, cupiens ipse pr.-ecipuus pastor et egregius pontifex salvare
animam jam dicti Pauli, ne in eeternum periret, ascribi fecit suggestionem suam Constantino et
Leoni Augustis magnisque imperatoribus, significans ne ipsius Sergii CKci impia morte, atque de-
precans eorum imperialem clementiam ut ad emendationem tanti reatus ipsum Paulum suscipi et
in ipsls Grajcia; partibus in exsilio mancipatum retineri, pra;cepissent (<?).

301 Diroxit(iue camdom suggcstioncm ojus tcr beatitudo Leoui archlepiscopo, ut ipsum Paulum
Constantinopolim in exsilio sive perVenetias, sive aliunde qualiter potuisset, dirigeret, cum pr;efata
spostolica suggestionp. Ipse vero archiepiscopus, insidians vehementer eidem Pauio, adhibuit impiam
occasionem, dirigens cidom praicipuo pontifici in responsis : Expedibile non esse eumdem Paulum

5 illuc dirigere, in co quod Dosideriua Longobardorum rex lilium Mauricii ducis Venetiarum apud se
caplum detineret, ne ipse Mauricius, lilium suum cupicns ab eodem roge rccipcre, cumdom Paulum
illi vicarium traderet. Ecce qualeni oceasioncm ipse archicpiscopus Ecclcsiffi Havcnnatium callidc
adhibuit ut ipsum Paulum cxstinguero valeret ; sicque remisit ad aposlolicam sedcm suggostioncm
illam.

302 Post hiBC voro cum ipse sanctissimus pra^sul diroxissel Gregoriuni succllarium suum ad Dcsi-
derium Longobardorum rogem deprecationis atquc bortationis causa pro rosfilueMclis pr;efalis ab en
ablalis civitatibus, praicepit ei ut firraitcr contcsturclur Leonem archiopiscopum quatcnus ouni con-
aervarc sluderet Paulum,et cum revcrteretur a Ticino, secum eum huc Uomam reducorol. Duninuo

NUTUL£ MAHGINALES FABHUTTI.

(o)* Calvontio. (i)* Lavissoncm. (r) B, e patriarchio prxfato in carc. (d) emisit. {c)B, pra;ciperent.

U71 ANASTASII BIBLIOTHECAHII. 1172

5 pnorutus Grrgoriussaccllarlus in Ravennatium propcrasset urbcm, conslanterac firmitcr prolostatus
esl antcfatum archiepiscopum ct jnrliccs Ravinianos cx pr.Tccptione aposlolica, in prKsnntia Anuald'
chartularii tunc ibi existentis, civis Uomani, qui ibiHera missus crat ab aposlolica sede, salvum atque
incolumem ipsum Paulum reservandum,donuc a Ticino rcverteretur, asserens sibi fuisse pra?ceptum
ab apostolica potestate eum secum Ilomain deportandum et apostolicis salvum prKsentandum obtuti-

10 bus. H-BC vero ipsum protestansarchiepiscopum, cocptum Ticinum profectus cst iter; et continuo prac-
noniinatusarchicpiscopus,accersitoconsulareRavennaliumcivitatis, pr.-ccepit ei ipsum interficiendum
Paulum.Et dum reversus fuissct snepelatus sacellarius Ravennamque conjungeret, invenit praenomi-
natum Paulum jam interlcctum, pro quo niniis incrcpavit archiepiscopum eumdem cur pracsumpsis-
set contra apostolicum pncceptum taliter de eodem Paulo agere? Post aliquantos itaque dies propria

15 conscientia isdcm archiepiscopus tertius dircxit prffinominato sanctissimo papa? per Julianum tribu-
num suum missum deprocans apostolicas sibi dirigi litteras ac consolationis monita, quasi nulla
illius putaretur culpa dc cjusdem Pauli morle, in eo quod sanguis innocentis ultus fuisset. Sed nullo
modo potuit ipsum sanctissimum papam pontificem declinare (a) ; ita illi dirigens in responsis, Quod
ipsc vidcat quid in codem Paulo operatus est.

303 Nam ccrte ego animam cjus salvare cupien^, pajnitcntia eum submiti decreveram. Ideo
meum saccUarium direxi huc Romam eum dcfcrendum. Siquidem nominatus Uesiderius Longobardo-
rum rex, superbiae et jactantia; fastu lcvatus, qua hora pnefatas civitales exarchatus Ravcnnatium
abstulit, confostim dircxit muUitudincm cxcrcitus, ct occupare iecit fincs civitatum, id est Senogal-

5 licnsis, Monteferctij Urbini, Eugubii, et c.-cterarum civitulum Uomanorum, plura homicidia et dcpra:-
dationes atque incendia in ipsis (inibus perpetrantcs. Nam in civitatem Bleranam dirigens generalem
e.xercitum partium Tuscit-e, dum ipsi Blerani in fiducia pacis ad recolligendas proprias segelcs genera-
liter cum mulieribus ct filiis atque famulis cgrederentur, irrucrunl repenle supcr eos ipsi Longobardi,
et cunctos primates quanti utiliter(fc) in cadem civitate erant, inlerfecerunt, et prKdam multam lam
10 dc hominibus quam dc peculiis abstulerunt, ferro et igne cuncta in circuitu devastantes. Sed ei in
finibus Roman.-B urbis, ccu et cctcrarum civitatum multa mala ac dcpra;dationcs isdem Desidcrius
perpctraro jussit, ctiam ct castrum Utriculum occupare fccit.

304 Unde s.Tpius atque sajpius ipso bcatissimus praisul tam per obsccrationis (ri litteras, quam-
que per missos eidcm Dcsidcrio direxit, doprecans eum ut a tantis malis resipisceret, et cas quas
abslulerat civitates redderet. Ille vero non solum easdem quas occupaverat civitates minime red-
dere cst inclinatus, scd nec ab cadem malitia recedere voluil, non cessans crudeliter multa alquc
intolcrabilia mala finibus Romanorum, ut dictum est, ingerore.

305 Tunc prajfatus sanctissimus ponlifex, accersiri faciens prasfatum religiosum abbafcm mo-
nasterii sanctffi Dei Genitricis, siti in territorio Sabinensi, '^uni viginti scnioribus Dei servis raonarhis,
direxit eos ad eumdem Desiderium deprecationis causa. Quibus ad cum properantibus, ul ipsi Doi
famuli retulerunt, ejus pedibus provoluti coram judicibus Longobardorum cum lacrymis, ex persona

5 antcfati vicarii beati Petri eum deprecati suntut a lantis malis rosipiscerel, et pra^fatas quasabstulit
civitatcs bcato Petro rcdderet. Scd nequaquam tjus lapideum cor deflecterc valuorunt. Sicque infru-
ctuosi ipsi Doi famuli reversi sunt. Dirigens suos raissos Desidcrius isdcm ad antefatum beatissi-
mum pontificem, id est, Andraiam refcrendarium et Stabilem ducem, ut cum eo pariler ad lo-
quendum debcret conjungi ; quos suscipiens isdem almilicus paslor ila eis respondit, inquiens : Sic

10 regi vestro ex mea pcrsona satisfacite, me vobis firmiter corara Deo omnipotente promilelntc, quia
si pr.Tcdictas civitates beali Petri quas tempore moo abstulit, mihi rcddideril, conlinuo sivc Tirini,
sive Ravenn.-c, sive Perusia;, sivc hic Rom.T, vel cliam ubi illi placitum fuerit ad ejus proporabo
pr.Tsentiam, ct cura co pariter me conjungendum atquc colloquondum, qu« ad salutem populi Dei
utrarumquc partium respiciunt, ot si forsitan de hoc dubitationem habel, me cum oo rainimo

15 debore conjungi. Postquam ipsas civitales rcddidcrit, si me cura ipso non conjunicro loqucndura,
liccnliam habcat eas denuo occupandi. Nam si prius ipsas civitatos non roddiderit, el justitiara
nobis minimo fccerit, scial pro certo, mcam nequaquam videbil faciem. Unde ecce scquipedes
vestros dirigore studebo meos raissos ad eumdoni vestrum regom. qui casdera recipianl, si red-
dere voluerit, civitatcs, ct dc pr.Tscnti qua hora mci missi receplis cisdcra civitatibus ad mc hoc

'20 ipsum nuntiantcs reversi fucrint, continuo ad ejus ubi voluerit, ut dictum est, properabo praiscn-
tiam ad simul cum oo loquondum.

306 Ipsisquc Longobardorum missis properantibus alquc ad suum revcrtenlibus regcm, di-

NOTUL.F, MARGINALES FAIIROTTI.

(a) B, inclinare. (/>) " qui utiles. '^(r) obsecratori.is.

1173 HISTOIIIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ADRIANUS. M74

rexit cjus ter beatitudo continuo ad eumdem Desidcrium regem suos missos ad easdem recipienda^
civitates, scilicet Pardum, religiosum egumenum praefectum monasterio beati Sabaj, et Anastasium
primum defensorem; praesentatique ejus obtutibus, et ipsi pedibus ojus corruentes, lacrymis pro-

5 fusis eum deprecantes ut antedictas redderet civitates, promittentes oi per apostolicam auctoritatem
sub jurejurando quia si eas reddidisset, statim prasnominatus almificus pontifex ad eum prope-
raret proficiscendum, ad colloquendum pariter. Sed per nullam rationem ejus ferreum pectus et
durissimam mentem mollire («) potuerunt; nihilque recipientes sine effectu reversi sunt. Tamen
non desistebat antedictus pontifex suos missos ud eum per hoc ipsum dirigendum tam {b) de sacer-

10 dotibus quamque dc singulis religiosi habitus ordinibus; sed nihil apud eum impetrare value-
runt : potius permanens in sua iniquitate multi^ civitatibus ac finibus Romanorum inferre faciebat
ex omni parte mala et magnas comminationes, dirigens eidem praecipuo pontifici se eum universis
Longobardorum exercitibus properaturum ad Romanam civitatem constringendam. Pro quo nimio
fletu ipse sanctissimus pontifex cum suo populo positus, portas civitatis Romanns claudi jussit et

15 alias ex eis fabricari fecit (c).

307 Et dum in magna angustia ac tribulatione consistcret, neccssitatc compulsus, direxit suos
missos marino itinere cum apostolicis litteris ad excellentissinmm Carolum a Deo protectum rcgem
Francorum et patricium Romanorum, deprecans ejus excellentiam ut sicut suus patersanctiE mem.
Pippinus, et ipse succurreret atque subveniret sanctae Dei EccIesi;E, et afflicta; Romanorum seu

5 exarchatus Ravennalium provinciae, atque plcnarias beali Petri justitias et abstultas ((/) civitates ab
eodem Desiderio rege exigeret (e). At vero dum per nullam occasionis versutiam potuisset isdem ma-
lignus Desiderius persuadere antefatum sanctissimum pontificem ad se eum deducendum, ut ante
fati Caroli Magni filios reges unxisset, et ipsum almificum pontificem a charitate et dilectione sa3-
pefati Christianissimi Caroli !\Iagni regis separare voluisset. Tunc pcrtinacia et audacia egrcssus a

10 suo palatio cum Adalgiso proprio filio et exercitu Longobardorum, dcfercns secum et uxorcs et
filios sffipedicti quondam Carolomanni, necnon et Autcharium, qui ad eum, ut dictum est, fugam
arripuerant : hic vero Romam properare nitebatur, sine scientia antedicti pontificis dirigens suos
missos, scilicet praenominatum Andream referendarium, et alios duos ex suis judicibus, cjus ad-
ventum denuntiantes. Quibus Romam conjungentibus, praesentatisquc apostolicis obtutibus, tale eis

15 reddidit responsum : quod nisi ut jam illi promisit, reddiderit beato Petro civitatcs illas quas sub
meo tempore abstulit, et plenariam parti nostrc-e fenerit justitiam, nullo modo sit illi neccssc fati-
gationem sumendi, qnia minime fieri potest me prius cum illo prfesentari.

308 Suscipiens vero isdem Desiderius hoc responsum, nequaquam exinde rcpedavit, sed ccep-
tum Romam carpebat iter. Gujus jam adventum appropinquantem (/") cognoscens sanctissimus ipse
praecipuus pastor, aggregans universum populum Tuscias, Campaniie et ducatus Perusini, et ali-
quantos de civitatibus Pantapoleos, munivit hanc civitatem Romanam, omnesque armati parati

5 erant : ut si ipse rex adveniret, ei fortiter cum Dei auxilio et beati Petri, fulti orationibus praedicti
sanctissimi praesulis, illi resisterent. Nam ecclesias beati Petri et Pauli exornare(y) fecit ejus sancti-
tas, et cuncta eorum cimilia et ornatus in hanc civitatem Romanam introduxit, claudi faciens omnes
januas ecclesia; beati Petri, et deintus ferris supponi ac muniri jussit : ut si ipse protcrvus rex sine
licentia et permisso pontificis advenisset, minime aditum in camdem ecclesiam inlroeundi habcret,

10 nisi brachio forti ad suiE anima; interitum ipsas confringerct januas. Dumquc ha^c omnia dispo-
suisset exemplo facto in scriptis anathematis verbo direxit eidem Dcsiderio regi tres episcopos,
id est, Eustratium Albanensem, Andream Prsncstinum et Theodosium Tiburtina; civitatis, pro-
testans eum in codcm obligalionis cxhortationisquc vcrbo, et adjurans per omnia divina my-
steria, ut nullo modo in finibus [h) Romanorum sinc ejus absolutione ingrcdi aut conculcari

15 prajsumpsisset (('), neque ipsc, nequc quispiam Longobardorum, sed nec Autcharius Francus. Sus-
ccptoque eodem obligationis verbo pcr antefatos cpiscopos, ipse Longobardorum rex illico cum
magna revcrentia a civitate Viterbiense confusus ad propria reversus est. Post ha>c conjunxcrunt
ad sedem apostnlicam missi saepius dicti Caroli excellcntissimi regis Francorum et patricii Roma-
noruui ; id cst, Georgius sanctissimus cpiscopus, Gulfardus religiosus abbas et consiliarius, seu

20 Albinus deliciosus ipsius regis, inquirentos si prmfatus Longobardorum rex abstultas (j) civitates ct
omncs justitias beati Pctri reddidisset, sicut falsc in Franciam dirigcbat, asscrcns se omnia red-
didisse.

NOTOL^C MARGINALES FAIJROTTI.

(a) flectere. (//)* pro hoc ipso ad cuin dirigcrc tam. (c) miiro sciliirl cUiudi. (d) ablalus. (<■) Vidc
Baron ad ann 773. (/) appro|iiniiuasse. (7) cxurnare, id csl, nudarc ornatu. (Ii) lincs. (i) U, pnesu-
merot. (j) ablatas.

H75 ANASTASII BIULIUTilECAHII. 1176

309 Et satisfacti sunt praescnlialitcr, iiihil ab eo redditum fuissc. Quibus rcferens isdcm pra-
cipuus pontifcx cuncta qua: gesta crant; cos in Franciam absolvit remcandos, dirigens cum eis
suos niissos ad prajfatum cxcellentissimum Francorum rcgem cum apostolicis admonitionum sylla-
bis, adjurans eum fortiter ut ea qua; beato Pctro cum suo genitore sancta; memoriaB Pippino rcge

5 poUicitus est, adimplerct, et redemptionem sanctae Uei Ecclcsiffi perficeret, seu universa qua> ab-
stulta («) sunt a porfido Longobardorum rege, tam civitates quam reiiquas justitias, sine certa-
mine (6) reddere beato Petro principi apostolorum fecissel (c). Ipsi itaquo Francorum missi propc-
rantes cum aposlolictB sedis missis declinaverunt ad prmnominatum Dcsiderium. Qu' et eonstanter
eum dcprccantes adliortati sunt, sicut illis a suo rcge praiccptum e.vstitil, ut antefatas, quas abslu-
10 lerat, civitatcs pacilice beato Petro reddcret, etjustitias parti Ilomanorum fecisset (rf). Sed minime
quidquam horum apud eum obtinerc valuerunt, asscrcns se minime quidquam rcdditurum. Acceplo
itaque responso hoc, reversi sunt ipsi antefati missi Francorum in regionem suam.

310 Propcrantcs simul et apostolica; scdis missi, qui subtilius cuncta referentes et de maligno
proposito prKnominati Dcsiderii annuntiantcs antufato cxceilentissimo ct a Dco protccto Carolo
Magno regi, confestim isdem mitissimus et re vera Ghristianissimus Carolus Francorum rcx di-
rcxit eidem Dcsidcrio suo missos, id f st dcprccans ut casdem, quas abslulerat, pacilice redderel
civitatcs, et plenarias parti Romanorum faceret justitias: promittens insuper ei tribui quatuordecim
millia auri solidorum, quantitatem in auro et argento. Sed neque deprecationibus ncque muneribus
ejus ferocissimum cor flectere valuit. Nihil enim obtinentes ipsi missi Francorum ad prxfatum suum
Christianissimum regressi sunt regem. Tunc aggregans ipse a Deo protectus Carolus Magnus rex
universam regni sui Francorum exercituum («) multitudinem, atque ad occupandas clusas ex eodem

10 suo cxercitu dirigens, ipso quoque cum pluribus fortissimis bcllatoribus Francis per montem Cini-
sium ad easdem appropinquavit clusas, ct remotus in (inibus Francorum cum suis exercitibus re-
sedit. Jam dictus vero Dcsidcrius, et universa Longobardorum exercituum ([} multitudo ad resislen
dum fortitcr in ipsis clusis assistebant, quas fabricis et diversis maceriis curiose munire nisi sunL
At vero qua hora prainominatus Christianissimus Francorum rex ad easdem appropinquavit clusas,

15 illico denuo suos missos ad praefatum direxit Desidcrium, deprecans, sicut pridem, ut quantitatem
praidictorum solidorum susciperet rex, et casdem pacilice redderet civitates. Sed nequaquam pe-
nitus acquiescere maluit, et dum in tanta duritia protervus ipse permaneret rex Desiderius, cupiens
antedictus Christianissiraus Francorum rex pacifice justitias beati Petri recipere (j), dirRxit eidem
Longobnrdorum regi, ut solummodo tres obsides Longobardorum judicum filios illi tradidisset pro

20 illis rcstilucndis civitatibus, el continuo sinc ulla infcrta malitia iji'), aut commisso praelio ad propria
cum suis Francorum cxercitibus rcverteretur. Sed nequc sic valuit ejus malignam mentcm fleclere.
Unde oninipotcns Deus, conspicicns ipsius maligni Desiderii iniquam perfidiam atque intolcrabilem
proterviam dum vellent Franci alio die ud propria revcrti, misit terrorcm et validam trepidationem
in cor cjus vel filii ipsius, Adalgisi scilicet, et univcrsorum Longobardorum, et eadem nocle,

2.5 diniissis propriis tcntoriis atque omni supellectile, fugam omnes peneraliter ncmine eos persequcnte
arripuerunl. Quod cernentes exercitus Francorum pcrsccuti sunt eos et plurcs cx eis interfecerunl.
Ipso vero Desiderius quantocius cum suis judicibus vclociori cursu fugiens, atquc Papiam conjungens,
ibideni se cum suis judicibus et multitudine populi Longobardi rocludi studuit. Et muniens muros
ipsius civitatis ad resistendum Francorum exercitibus, ct propriam defendendam civitatem cum suis

.30 Longobardis se praparavit. .\dalgisus (i) vero ejus filius, assumens secum .^utcharium Francum el
uxorcm atquo (llios sKpedicti Carolomanni, in civitate qua Verona nuncupatur, pro eo quod fortis-
sima pra; omnibus civitatibus Longobardorum csse videretur, ingressus est.

311 Porro Longobardi reliqui disporsi in proprias reversi sunt civilates : nam Spolctini et
Roatini aliquanti eorum utiles persona; anloquam Desiderius, seu Longobardoruni ejus cxcrcilus ad
clusas pergereat, illi ad beatum Petrum confugium facientcs, pra;dicto sanctissimo Adriano pap»
se tradiderunt, et in (idc ipsius principis apostolorum, atque pr.rdicti sanclissimi pontilicis jurantes
5 more Romanorum, lonsurati sunt (;'). Etiam et rcliiiui omncs cx eodom ducatu Spolelino inhiantcr
dcsidcrabant se tradendum (k) \n servilio beati Petri sanetajque Homana; EcclesiiB. Sed meluentcs
suum regem nequaquam ausi sunt pcrpclrare, undo dum a clusis fugam arripuissent, omnesque
exinde do diversis civitatibus ducatus Spoletini rcversi esscnt, confestim generaliter ad pre-

NOTUL.F. MARGIN.^LRS KADROTTI.

(ri) ablata. [b) suo cert. (r) faceret. (d)' faceret. (f)* excrcitus. (f' exercilus. [g) reslituere. (h) B,
inserta militia. (i) /», Aldegisus. (;") TomurnU, quo<l Lonpobardi solutos erines habebanl. (t) tradcre.

1177 HISTORIA DE VJTIS ROM. PONT.— S. ADRIANUS. 1178

fatum almificum Pontifioem confluentes aJvenerunt, ejusque provoluti podibus obnixe sanctam
iO ipsius ter beatitudinem deprecati sunt ut eos in servitio beati Petri sanctaeque ejus RomanaeEcciesiae
susciperet et more Romanorum tonsurari faceret.

819 Quos suscipiens profectus est cum eis in ecclesiam beati Petri, et omnes unanimiter amagno
usque ad parvulum sub indiculo (a)sacramentijurejurando promiserunt eidem Deiapostolo in servi-
tio ejus, atque antedicti vicarii ipsius sanctissimi Adriani pap«, atquc omnibus successorum cjua
pontificum fideliter permansuros cum filiis et cuncta eorum generatione.Tunc post praestitum sacra-
5 mentum omnes more Romanorum tonsurati sunt. Et confestim ipse ter beatissimus bonus pastoret
pater cum omnibus exultans constituit eis ducemquem ipsi propria voluntate sibi elegerunt, seilicet
Hildeprandum nobilissimum, qui prius cum reliquis ad apostolicam sedem refugium fecerat.

313 Et ita Deoannuente praedictum Jucatum Spolelinum generaliter suo certamine isdem prsci-
puus pontifex sub jure et potestate beati Petri subjugavit. Sed et omnes habitatores tam ducatus
Firmani, Auximani et Anconitani, simulque et de castello Felicitatis (fc), et ipsi dum a cluais Longo-
bardorum fugientes reversi sunt ad pra^fatum sanctissimum pontificem concurrentes ejus se ter bea-

5 titudini tradiderunt.praestitoque sacramento in fideet servitio beati Petri atquc ejus vicarii antefati
almifici Adriani papas successorumquc ejus pontificum fideliter permansuro3,more Romanorum ton-
surati sunt.

314 At vero saepefatus Christianissimus Carolus Francorum rex movens cum suis generalibus
exercitibus,atque Papiam conjungens civitatcm, eam es omni parte circumdans vallavit^dirigensque
continuo {c) in Franciam ibidem apud se Papiam adduci fecit suam conjugem excellentissimam Hilde-
gardam reginam et nobilissimos filios. Et dum agnovisset fugam arripuisseinVeronam praenominatum

5 Adalgisum, relinquens plurimam partem ex suis exercitibus Papiae.ipse quoque cum aliquantisfor-
tissimisFrancis in eamdemVeronam properavit civitatem.Et dum illuc conjunxisset,protinus Autcha-
rius et uxor atque filii sa;pius nominati Carolomanni propria voluntate cidem benignissimo Carolo
regi se tradiderunt' eosque recipiens ejus excellcntia denuo repedavitPapiam.Quiconfestim dirigens
cuneos exercituum bellatorum comprehendit diversas civitates Longobardorum ultra Padum consti-

10 tutas suaeque redegit potestati. Et dum per scx mensium spatium ipse Francorum rex Papiae demo-
raretur in obsessione ipsius civitatis,magnum desiderium habens ad limina apostolorum properandi,
considerans quod et sacratissima paschalis festivitas appropinquasset,tunc abstollens secum diversos
episcopos et abbates, etiam et judices,duces nempe et graphiones,cum plurimis exercitibus hic Ro-
mam per Tuscia; partes properavit, ita festinanter adveniens, ut in ipso Sabbato sancto se liminibus

15 praesentaret apostolicis. Cujus adventum audiens antedictus heatissimus .\drianus papa,quod sic re-
pente ipse Francorum advenisset rex in magno stuporc et exstasi deductus.direxit in ejusoccursum
universos judices ad fere triginta millia ab hac Romana urbe, in locum qui vocatur Novas, ubi eum
cum bandora susceperunt (d).

315 Et dum appropinquasset fere uno milliario a Romana urbe, direxit universas scholas militiee
una cum patronis simulque et pucris qui ad discendas litteras pergebant, deportantes omnes ramos
palmarum atque olivarum,laudesque omnes canentes,cum acclamationum earumdem laudum vocibus
ipsum Francorum susceperunl rcgem. Obviam illi ejus sanctitas dirigons venerandas cruces, id est

g 8igna,sicut mos est ad exarchum aut patricium suscipiendum,eum cum ingenti honore suscipi fecit.
Ipse vero a Deo institutus benignissiraus Garolus Magnus Francorum rex et patricius Romanorum
qua hora easdcm sacratissimas cruces ac signa sibi obviam advenisse conspexit,descendens de cquo
quo sedebat, ita cum suis judicibus ad beatum Petrum pcdestris properarc studuit. Quod quidem
almificus antedictus pontifex diluculo surgcns in eodem Sabbato sancto rura universo clero et populo
10 Romano ad beatura Petrum properavit ad suscipiendum eumdem Francorum regem, et in gradibus
ipsius apostolica; aulae eum cum clero suo pnestolatus est.

310 Conjungontes vero eodem exccllcntissimo ac benignissimoCarolo regc,omnes gradus sigillatim
ejusdcm sacratissima; beali Petri ecclesia; deosculatus est, et ila usque ad prffinominatum pervenit
pontificem, ubi inalrio super gradus juxta fores ecelesiaj assistebat. Eoque suscepto niutuo sc am-
plectentes, tenuit isdem Christianissimus Carolus rex dextcram manum antedicti ponlificis. Et ita

5 in eamdem venerandam aulam beati Pctri principis aposlolorum ingressi sunt, laudcm Deo et ejus
excellentiae decantantes, univcrsus clerus et cuncti religiosi Doi famuli cxtensa voco acclamanles :
Benedicliis qui venit in notniihe Domf'»!, ctc. Sicque cum eodem pontilice ipse Francorum rexsimulque
et omnes episeopi, abbales cl juilices, et universi Franci qui cum eo advenerant, ad confessioncm

NOTUL^ MARlllNALKS FADROTTI.

(a) vinculo. ('<) Fulcinatis. (c) concite. (</) bandora, mililarc f.i<inum.

1179 ANASTASll DlBLIOTUlXAUll. 1(80

bcuti Pctri appropinquantes, scseque proni ibidem proslernentes, Dco nostro omnipolenti el cidera
10 apostolorum principi propria rcddiderunt vota, glorillcantes divinam potentiam in coquod lalcm per
intorventionum sulfragia ejusdcm principis apostolorum conccderc jussil victoriam. Explcla vcro
eadem oratione, obnixc doprecatus est isdcm Trancorum rex anledictum almificum pontiticem ilii
licentiam tribui llomam ingrcdiendi ad sua orationum vola perdiversus Dci ecciesias pcrsolvenda. Et
descendentcs paritcr ad corpus bcali Pelri tam ipsc sanclissimus papa quaniquc antcfatus cxcellcn-
tissimus Francorumrexcum judicibusllouiunorum ct l'rancorum,8eseque mutuo persacramentum a)
munientes, ingrcssus cst Romam continuo cum eodcni pontilico ipse Francorum rex cum suisjudi-
cibus ct populo in codoni Sabbato sancto.

317 Et in basilioa Salvatoris juxtaLalcranis(/)) parilcr ingrcssi ibidcm ipsc e.xccllentissimus rcx
cum omnibus suis quousque sancti baptismalis sacramcntum anlediclus ter bcutissimus pontifcs
celcbravit. Et ita postmodum ad boatum Petrum ipse beatissimus repcdavit rex.

318 .'Mio vcro die iiluccssonte Dominico sancto, in ipsa sacralissima pascbali fcslivitale dircxit
diluculo ipse sanctissimus pra;sul cunclo.s judices et universa obsequia militia; ad cumdcm regem, et
cum magno honore cum suscipientes in ccclesia sancla; Dei Gcnitricis ad Prujscpe properavil cum
omnibus qui cum eo advonerant Francis. Et post missarum solemnia celebrata perrcxit cum pra;no-

5 minato pontifico in Lateranense patriarchium, iliicquc ad mcnsam apostolicam pariter epulali sunt.
Alio vero dic secunda feria simili modo in ccclesia beati Petri more solilo ipse conspicuus Paler ct
egregius pontifex missarum solemnia colcbrans, Deo omnipotcnti el pra;falo Carolo escellentissimo
regi Francorum et putricio Romanorum laudes reddere fecit. Tertia vero die, juxta ul mos est, in
ecclesia beati Pauli apostoli missas oidom regi feciU At vero quarta feria cgressus pra;nominalus
10 pontifex cum suis judicibus tam cleri quamque militia; in ecclesia beati Petri apostoli,pariterquc cum
eodem rege se ad loquendum conjungpns,constantcr cum deprecatus est, atque admonuit,et patcrno
affectu adhortari studuit, ut promissionem illam quam cjus sancta; memoria; genitor Pippinus rcx.et
ipse pra;cellentissimus Carolus cum suo germano Carolomanno atque omnibus judicibus Francis fcce-
rant beato Petro et ejus vicario sancta; memoria; domno Stcphano juniori papfc^quandu in Franciam
15 pcrrexit pro concedendis diversis civitatibus ac territoriisistius Italia; provineiae.cl conlradcndisbcato
Petro ejusque omnibus vicariis iu perpctuum possidendis, adimpleret in omnibus; cumquc ipsam
promissionem qucc in Francia in loco qui vocatur Carisiacus facta cst, sibi rclegi fccissct, compla-
cuerunt illi et njus judicibus omnia qu.-e ibidem erant adncxa, ct propria voluntatc, bono ac libenti
animo aliam donationis promissionem ad instaranterioris ipse antedictus pra;cellcntissimuset re vcra
20 Christianissimus Carolus Francorum rex ascribi jussit pcr Etherium religiosum ad prudentissimum
capellanum ct notarium suum,ubi concessit easdem civitales et territoria beato Pelro.casquo prmfalo
pontifici contradi spopondit, per designationcm coniinium, sicut in eadem donatione conlinere mon-
stratur, id esta Lunis cuminsula Corsica, dcindc in Suriano, dcinde in monte Bardone,id esl in (c)
Verceto, deinde in Parma, dcinde in Rhcgio, et exinde in Mantua,atque monto [d) Silicis.simulque ct
25 universum exarchatum Ravennatium sicut anliquitus erat, atque provincias Veneliarum et Islriam.
necnon ct cunctum ducatum Spoletinum et Beneventanuni.

319 Factaquc eadom donationc,ct propria sua manu ipsc Christianissiraus Francorum rcx cam
corroborans,universos episcopos,abbates,duces,etiam et Graphoncs in ea ascribi (<•) fecil.Quam prius
super altare beati Petri.et postmodum intus in sancta ejus confessione ponenlelam ipse Francorum
rex tamquecjus judice.-=,beatoPctraetejus vicario sanctissimo Adriano papa;,sub terribilisacramcnlo
5 sese omniaconservaturos qui in eadein donalione conlinentur.promittentcs lradidcrunl.(/).\pparcm
ipsius donationis per eumdcm Ethcrium ascribi faciens ipse Christianissiinus rox Francorum, intus
super corpus beati Pctri subtus Evangolia, qua; ibidem osculantur pro firmissima caulcla et (uferna
nominis sui ac regni Francorum mi'nioria,propriis suis manibus posuil. Aliaqucejusdcin donationis
exempla per scriniarium hujus sancta; nostra; Ecclcsiaj descripta, cjus cxccllentia sccum dcporlavil.
10 Reversusque cum suis excrcitibus Ticinum,ipsc c.xcellenlissimusFrancorum rcx fortileniuc debcllans,
atque obsidens civitatem Papiam.dum ira Dci super omnes Longobardos qui in eadem civitatc eranl,
grassaretur atque sa;viret, et plures languoribus seu mortalitatis clade dcfecisscnl, ila Dei nutu
eamdem civitatem, simulqueet Dosiderium Longobardorum rcgcm, alque cunctos qui cum co oranl
ipse exeellcntissiraus Francorum rex comprehendit,et sun; potcstati cunclum regnum Longobardorum

NOTLL.f: M.\RGINALES FABROTTI.

(o)Sacramenta. (?>) Latcranum. (c) B, indc in. (</) B. ponle. (f) B, cam subscribcrc. (/) Apparem,
id est exempla.

1181 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ADRIANUS. 1182

15 subjugavit. Prajfatum vero Dcsiderium Longol3»rdorum regcm et pjus conjugem secum in Franciam
deportavit. Erat enim saepefatus beatissimus pontifex amator ecclesiarum.

390 Hic enim coangelicus vir fecit in ecclesia beati Petri apostoli vestem mirs pulchritudinis ex
auro et gemmis, habentem prfeflguratam historiam qualiter beatus Petrus a vinculis per angelum
ereptus est.Item in eadem basilica ab introitu de rugas usque ad confessionem pavimentum vestivit
de argento purissimo, quod pens. libras centum quinquaginta. Fecit etiam in eadem ipsa basilica
5 beati Petri juxta januas majores argenteas cortinas mirs magnitudinis de palliis stauracin seu qua-
drapoiis. Nam et per universos arcus cjusdem apostolorum principis basilieae de palliis tyriis atque
fundatis fecit vela numero sesaginta quiaque. Denique ejus beatitudo fecit et pharum majorem in
eadem B. Petri ecclesia in typum crucis, qui pendet ante presbyterium, habentem candelas mille
trecentas et septuaginta. Et constituit ut quatuor vicibus in anno ipsum pharum accendatur, id est
iO in Nativitate Domini, in Pascha, in natali aportolorum, et in natali pontificis.

8*81 Itemque praefatus sanctissimus prajsul fecit in ea basilica caiicem fundatum argenteum.pens
libras quinque,quem et posuit in presbyterio pro eo qui perierat temporibus domni Pauli papaa.Nam
et in ecclesia beati Andreae apostoli.sita juxta eamdem beati Pctri apostoli ecclesiam cyburiam noviter
ex argento mundissimo ipse ter beatissimus pontifex fecit, qui pens.libras centum triginta quinque.
5 Itaque et in ecclesia beati Pauli apostoli investivit corpus ejusdem doctoris mundi ex laminis argen-
teis, pens libras triginta.

3?2 Quas addidit isdem sanstissimus pr.-esul.quoniam argcntum illud, quod primitus erat,nimis
confractum existebat.ltem fecit in eadem basilica beatiPauli apostoli cortinam majorem juxtajanuas
prineipales ex palliis quadrapolis ad instar cortinas, quam in Ecclesia bcati Petri fecit. Sed et aliam
cortinam majorcm fecit et palliis quadrapolis,quee pcndet sub arcu majore juxta altare ; etiamet per
5 diversos arcus ipsius ecclesiaj ex palliis quadrapolis fecit velanumeroseptuaginta.Atrium vero ipsius
beati Pauli ecclcsia;, quod ante desolatum existebat.ubi boves atque caballi ingrediebantur ad pabu-
landum propter herbam quae ibidem nascebatur, inspiratus a Deo isdem sanclissimus pontifex ex
marmoribns pulchris sternere fecit. In ecclesia sanctae Dei Genitricis ad Praesepe fecit vestes duas
super altare majore, unam ex auro purissimo atquo gemmis, habentem assumptionem sancta; Dei
70 Genitricis, et aliam de stauracim («) ornatam in circuilu blattin |6). Fecit in ea ecclesia et eortinas
majores ex palliis quadrapolis (c) ad similitudinem quam in ecclesia sancti Petri fecit.

323 Sed et per diversos areus ejusdem basilicae sanctaB Dei Genitricis simili modo ex pallis qua-
drapolis fecit vela numero quadraginta duo. In basilica vero Salvatoris Domini nostri Jesu Christi
juxta Lateranis similiter fecit vestem de stauracin seu cortinam majorem ex pallis quadrapolis, sed
et per diversos arcus vela Syrica numero quinquaginta septem.omnia ex palliis quadrapolis seu staU-

4 racin.Fecit in ecclesia beati Laurentii martyris foris muros,scilicet ubi sanctum ejus corpus requie-
scitjVestem de stauracim, et in ecclesia Majore aliam similiter fecit vestem. Nam ottectum ejusdem
beati Laurentii basilicK martyris, quod jam distectum erat, et trabes ejus confractaj, noviter fecit. In
basilica autem beatiValentini simili modo fecit vestem de stauracim.Inbasilica bcati Pancratii aliam
simili modo de stauracira fecit vestem.In ecclesia vero beati Marci,cujus tectum jamvclustate positnm

10 vicinum ruinae existebat, depositis vetustissimis trabibus, ct aliis impositis, noviter ipsum tectum
atque porticus in circuitu fecit, eamdemque ecclesiam restauravit. Arcus vero trcs, qui vetustissimi
erant, addens isdem beatissimus pontifex argenti libr. duodecim,noviter fccit. Fecit etiam in eadem
ecclesia super altari majore vcstcm de stauracin,sed et per diversos arcus ejusdem ecclesiae ex palliis
quadrapolis fccit numcro vcla viginti scptcm,simulque ct coronam cx cisdcm palliis quadrapolis,qua3

15 pendet sub Irabe, fecit.

S34 Tectumvcre basilica; beati Laurentii ad Taurellum,dum nimis vctustissimum ine-

rat, omnes ejus trabcs novas ibidem posuil illudquo restauravit. Simulquo ct vestcm de quadruplo
Buper altare ejusdem occlesia! fecit atquc obtulit. Hasilica vero bcati Felicis posita in Pincis,quaD in
ruina crat, et tectum ejus distectum existebat,facta eodem tecto noviter ipsam ccclesiam rcnovavit,

5 ct vestem super altaro ejusdcm occlesia; de quadrapolis faciens obtulit. Renovavit etiam et tectum
basilicae sancti Laurentii, quam Damasi vocant, ubi et vestem super ejus altarc dc stauracin.simul-
que et aliam vestem de post altare fecit,ubi requiescit corpus sancti Damasi. Basilica; itaquc aposlo-
lorum in via Lata porticus in circuitu renovavit, quas antca initiaverat ejus pra^decessor domnus
Paulus papa, ct non expleverat, omnia Dco propitio pr.-nfatus beatissimus pontifex reparavit, simul-

10 que et tcctum majus rcstauravit.Nam absidam ipsius ecclcsia) cernens isdcm bcatissimus pontifcx

N0TIIL,« MAaGINALE.S FABROTTI.

(n)* stauracio. (^)*blattis. (c) * quadraplis, vel quadruplis.

11B3 ANASTASII DIlJLIOTHECAHIl. 1184

jam ruineo vicinam cxiblenli;iu, cancalis fcrrcis camiicm absidam conlirmari fecit, ot ila cam reno-
vavit. Kccil vcstem in ca'lcm ecclesia euper aitari majori de stauracin.

335 CcometGriura item beatorum Petri et .Marceilini via Lavicana, juxta Lasiiicam beataj Hclcnas,
renovavit, et tectum ejus, id est sancli Tiburtii cteorumdera sanctorum Petri et Marcellini, novitcr
fecit,et gradus ejus qui descendunt ad corum sacratissima corpora,noviter fecil,quoniam nulluserat
jam dcsconsus ad ipsa sancta corpora. Fecitin basilica beati Adriani ccreostata argentea, pena.libr.
5 duodecim, simulquc cl laudunas(fl)duas e.x argento, pons. libras oclo, quas posuit super rugas de
presbyterio, ulti arcas de argento nxistit. Fecit ctiam et vcstesduas da stauracin, unam supcraitare
beati Adriani, et aliani supcr altarc saiicta; Martina!,6ed et veia de paliiis quadrapolis nunieroquin-
decim in eadem ecclcsiafocit.Tectum dcniquc tituli beat<E Priscs.quod jam casurum erat el in ruinis
positum, noviter fecit, ubi et vcstem do stauracin focit. In ecclcsia vcro bcatorum Cosmae et Damiani

10 in Tribus Fatis vcsteni do stauracin fecit, simulquc et cortinam antcabsidain ei paiiiis quadrapolis
fecit, necnon et veiaex eisdcin quadrapolis fccit nun:cro viginti.ct linoa viginli.Nam ct pcr divcrsns
tilulos seu alias cceicsias atquc cunclas diaconias,ct quantacunquc infra murum iiujus Rooiana? ur-
bis existunt, divina inspiralione ignilus ipse sauctissiinua pontifex ex pailiis, id esl slauracin scu
tyriis, vestes fecil aUjue obtulit.

826 Et sicut bonus pastor omncs Doi ecclesias tam extra muros hujus Homans urbis quamquc
infra muiiosad laudem Dci restauravit atque dccoravit ; vcrum etiam et muros alque turrcs hujus
Romana! urbis, qua; dirutae erant et usque ad fundamrcnta dcstrucla>,renovavit,atque utililor omnia
in circuitu restauravit : ubi et multa stipendia tribuit tam in merccdes eorum qui ipsum murum fa-
5 bricaverunt.quamquc in ipsorum alimentis, simulque et incalce atque divorsis utililatibue usquead
centum auri libras expcndit. Ilic bcatissimus prajsui,divina inspiralionc ignilus.constituil in monos-
terio sancti Slephani catabarbara patricia, sito ad bcatum Pelrum apostolum,congregationcm mona.
chorura.ibi cl abbalem idoncam pcrsonam urdinans.Statuit ut sedulas iaudes in ccclesia beali I'etri
persolvant, sicut et cajtcra tria monasleria. ut duo monachi pro latcre ipsius ecclesia3 Uco nostro

10 canant laudes, quoniam ipsum monasterium in magna desidia et negiectu incuriaque positumerat,
et nullum divinum officium cultu ibidcm cxhibebatur,

38 J Ilic beatissiinus prffisul fecit atque constituit noviter domos cultas quatuor. Unam quidcai,
qute vocatur Caprcorum (6), positain in lerritorio Vi.!{cntano,niilliario ab urbe iloma pius minus quinlo
decimo.cx qua primitus fundum ipsum Capracorum cum aliis piuribus fundis ci coherentilms cx ha;-
reditaria parentum suoruni succcssionc tenere videbatur. I^jus propni olim cxistcntos, ubi el alios
5 plures fundos sou casalcs et massas.datajuxta rccompciisationcm ad vicera.a diversis pcrsonis omcre
eteidem domui culta!aiidere visuscst. Quam videlieet ctdomocultam Capracoruin cum massi!>,fundis,
casaiibus, vincis, oiivetis^aciu.-Dmolis^c), ct omnibus ei pertincnlibiis statuit per apostolicum priviie-
gium sub magnis anathcraatis obiigationibus.el iii usuin fratrum nostrorumChristi pauperum pcron-
nitcr pcrmancat.el triticum ct hordcum quod annuc in iocis ejusdem domoculta: natum fueril, dili-

10 gentcr in horreo sancta; nostree ecclcsiaj dcferatur ct scquestratim repnnatnr. Vinum veroscu divcrsa
lcgumina qu.-c in prfcdiis ac iocis ipsius antefata; doimiculta: annuc nala fuerunl.siraill modocuriose
in parceliario pr.Tcnoininata; sancta; nostrte ccclcj^ia; deducautur et separatim reponantur.

88S Scd et porcos qui annuc in cusalibus sa?pius dicta; domocult,T; inglandati fuerint,capita ccn-
tum exinde occidantur, el 'n codem paraccllario reponantur. Decernens ejus itr bcatitudo ttque pro-
mulgans sub validissimis obligationibus. intordictionibus, ul omni die centum fratres noslri Christi
pauperum, ctiamsi pluros fucrint, aggregenlur in Latcranensi patriarchio; et constiiuanlur in por-
3 ticu qurc est juxta scalara qu.T; ascondit in patriarcliio.ubi ct ipsi paupcres dcpicti sunt, et quinqoa*
ginta panes pcns. pcr unumqucmque pancm libras duas, simulquc et decimatas vini dnsspensanlc»
per unamquamque decimatara libras scxaginta,et caldaria plona de pulmento orogcutur onini dic pcr
manus unius fidclissiini paraccllarii oisdem pauperibus.accipiens unusquisque eorum porlionem pa-
nis atque portionem vini.id cst.cuppara capientora calices duos.necnon ot carncm do puimento : ita

■40 videlioet statucns ojus alraifica bcatitudo prorauigavil una cum saccrdotali collegio.ut in nullisaliia
utiiitatibus cx frugum rcddilibus vol divcrsis pcculiis antcfata: doraocultjo erogelur aut expendatur,
nisi tantumraodo in propriis subsidiis et quotidianisaiiracnlispnudictorum fralrum noslrorumChrisl'
paupcruni cuncla prolioiant atque porcnnilcr erogentur. Alias vcro tres domoscultas.videiiccl.Galeria
posita via Aurclia, milliartoab urbe Roma plus minus decimo, ad sanrtam Rullnam, cum fundis et

15 casaiibus, vincis, olivetis aquimolis, vcl omnibus ei pcrtinenlibus. Reliqua» vcro duas, id est, aliam

nOTUL£ MARGinALES FABROTTI.

(a) al., laudanas. (6) B. Capracorum. (c) * aquimolis.

I

1183 llISTOItlA DE VITIS ROM. PONT. — S. ADRIANUS. 1186

Galeriam positam via Portuensi.milliario ab m-bp Roma plus minus duodecimo.cum fundis et casa-
libus,vineis,aquimolis,seu monastcrium beati Laurentii,positum in insuia portus Romani.cum vineis
ei pcrtinentibus.simulque et lecticariam.qua? vocatur Asprula.Verum otiam et aliam domum cultam,
quae vocatur Calvisianum,cum fundis ct casalibus, vineis, olivetis, aquimolis et omnibus ei pertinen-

20 tibus, posita via .\rdeatina, milliario ab urbe Roma plus minus quinto decimo. Quas vidclicet tres
domos cultas, scilicet Galeriam,Calvisianum et aliam Galeriam,statuit ejus ter beatitudo per aposto-
licum privileginm,sub validis anathematis obligationibus,ut in usu et propria utilitate sanctae nos-
trae Ecclesis perenniter permaneant.

319 Xt vero cum omnibus spiritualibus studiis qua; isdem ter beatissimus atque almificus ponti-
fex tam pro augmento et utilitate et profectibus sanct» Romanae Ecclesis perficiendis,quamque pro
resfanrationibus ecclesiarura Dei et divini cultus meliorationc gerere videbatur.magnnm ctiam solli-
citurtinis euram et amoris afTectum in sanctam ac venerandam patriarchii domum certum est ha-

5 buisse. Unde ex nimia fervoris dilectione pro honoro beati Petri apostolorum principis et ornatu ip-
sius sancti patriarchii.eonstruxit atque a^dificavit ibidom noviter turrem mira; pulchritudinis, deco-
ratam cohsrenti porticu.quaa descenditad balneum. Ubi et deambulatorium, scilicet solarium suum
cum caneellis a;rcis nimis pulcherrime construi feeit; sed et portieum ipsam, quae votustate diruta
inerat,nimis utiliter renovavit.Et picturis atque marmoribus eamdcm turrem et cuncta acdificia ab

10 eo noviter constructa decoravit.

330 Itaque isdem ter beatissimus et revera prcccipuus Pater atque bonus pastorogregiusque pra;-
sul,tanto amoris affectu fcrvens erga nutritorem suum bcatum Petrum principcm apostolorum.dum
cunctum ornatum ejusdem apostolicaj aulae tam in pra-claris cs auro et gemmis vestibus,seudiversis
palliis et aliis ornamentis ex auro et argento in eadem apostolica aula fecit atque obtulit. Etiam et

5 omnes ejus gradus majores,qui ascendunt in atrium, simulque et es duabus porticibus, qucE ascen-
dunt in camdem ecclesiam, ex utriusque lateribus renovavit; sod et cunctum pavimentum ipsius
ecclesia', ubi marmora confracta eranl,adhibitis aliis pulcherrimis mclioribus marmoribus^renova^lt.
Porticus vcro ex utriusque lateribus suprascriptoe ecclesise, in quibus confractae trabes inerat, et
tectum ruinoe vicinum positum erat,positis novis trabibus ipsum tectum noviter faciens restauravit.

10 Fecit etiam ter beatitudo ejus imagines sex ex laminis argenteis investitas,et quibus tres posuit su-
per rugas qua; sunt in introitu ecclesiae presbyterii, ubi et regularem ex argento investito fecit, et
posuit suqer oumdem rogularem prajfatas tres imagines,in medio quidem unanl existentem habentem
depictum vultum Salvatoris.et ex utriusque lateribus imagineshabcntes depictaseffigies.unam beati
Michaclis,et aliam beati Gabrielis Angelorum.Fn superiori vero ruga, id est in medio presbyterii, fa-

15 ciens aliam regularem ex argento investitito, constituit super eum reliquas tros imagines in medio
quidcm habentem pra?figuratum vultum sanctae Dei Genitricis, et cx duobus lateribus unam,haben-
tem vultum depictum sancti ,\ndrea; apostoli et aliam sancti Joannis evangelistae ; utrasque vero sex
imagincs.ut dictum est,de laminis argenteis nimis pulcherrime factas deauravit, in quibus imagini-
bus posuit argenti libras centum.

331 At vero jam per evoluta viginti annorum spatia forma qua^ vocaturSabbatinanimisconfracta
existcns.per quam decurrebat aqua per centenarium in atrio ecclosia: beati i'etri apostoli, simulque
et in balneo juxta eamdcm ecclesiam sito,ubi et fratres nostri Christi paupercs, qui ad accipiendam
eleemosynam ia Paschalcm fostivitatcm annue occurrcrc et lavari soIobant,etcxquadiversaB moLuin

5 genuculo machinabantur (a) aqua ex eadcm forma,nequc in atrium bcati Pctri,noque infra civitatem
decurrebant, dum ipsa forma.ut dictum est, diruta exstitit, ob centum arcus ipsius formm magnaB
altitudinis constructos, et a fundamcntis dcmolitos atque dcstructos,ut jam nulla spes vidercturesse
eosdem arcus vel fractam formam reaedincandi atque restaurandi : ipse bcatissiraus ac sanctissimus
praesul, aggregans multitudinem populi.per semetipsum ad fabricandum atque restaurandum camdem

10 formam pra-paravit,et tantam curam ac .?ollicitudincra in ejusdem forma; fabricacxihibuit.quod etiam
novitcr a fundamento cam renovavit atque restauravit,et confestim centenarium illud quod <;x eadem
forma in atrio ecclesia; beali Pelri dccurrcbat,dum per nimiam neglectus incuriam plumbuin ipsius
centenarii furtim jani plurima ox parte cxinde ablatum fuissct.reliquum plumbum conquassalum pro-
tinus isdem pra?cipuu9 paslor addita multitudine plumbi ipsum centenarium no\nter fecit, et i3eo

t5 aospico aqua in atrio bcati Petri, simulquc el in pra-futo balneo, verum ctiam et intus civitatem, id
cst in gcniculo, ubi niolao machinabantur, sicut antiquitus abundanter dccurrcrc fecit. Simulque
isdem bealissimus pontifex fecit in basilica bcati Pauli apostoli ex laminis argenteis imagincs tres,

KOTUL.K MAUUINALES KAIinUTTI.

(a)* macinabant.

1187 ANASTASII BIBLIOTHKCARII. 1188

qiia>poiiunlui'supeiTugas in intruilii presijylurii.Uiiam quiilem haljentom vultum dcpictum Salvatoris
Domini nostri Jesu Christi ; et ex utriusqne lateribns imagines depictas habenles cffigies angelorum,

20 qui pons.libr.viginti qnatuor.Fccit et in basilica apostuluruin,iii vin Lala, vela de palliis syricis nu-
mero viginti.et linca viginti.In ecclesia vero beati Laurcntii martyris atquc lcvita; foris mnroshujus
civitalis ftomanae fecit vcla e.x palliis syricis nnm.20 et linea 20.Nam et in ecclcsia beata; Dei Geni-
tricis ad Martyres simili modo vela de palliis syricis numcro viginti,et linea viginti.ltem isdem san-
ctissimns pontifex fecit pcr divcrsos titulos vela de stauracin seu tyria per unnmquemque titulum

25 numeri) viginli,et linea viginti, qu.-e fiunt simul vcla syrica numero quatuor centum et quadraginta.
33% Ipsc vero prajcipuus pontifcic fecit imagincs cx laminis argentcis dcauratis habenleseffigiem
Salvatoris Domini nostri Jesu Christi, quae posita cst super introitu basilica; beati Petri apostoli,ubi
porla; argentea; cxistunt, qua8 pens.libras quimiuaginla. Nam et pcr diversas diaconias fccit simili
modo vela stauracia seu tyria pro unaquaque diaconia numero sex, qua; finnt simul vela numero
5 iionaginta sox.Ucm isdem sanclissimus pra;su[ iormam qu<e Jobia(a) vocatur^qu.-K per evoluta viginti
annorum spalia niiiiis confracta jacebatafundamentis restaurare fecit.Simili modo fecitct in basilica
beati Pancratii martyris, qna; cst foris muros hujus civitatis Romana;, vela dc stauraci seu tyria
numero triginla octo, ct linca tiiginta octo; et in basilica beati Stephani protomartyris in Coelio
monte fecit vela de stauracin, seu tyria numero viginti, et linca viginli. Sed et in basilica beati

10 Apollinaris simili modo vela de octaplo numero decem,et linea decem. Item in basilica beati Vaien-
lini martyris, qua; sita est foris muros hujus civitatis Romana;,similiter fecil vela de stauracin, seu
oetapli numcro viginti duo, et linea viginti duo.

333 Dum vero forma quae Claudia vocatur per annorum spatia demolita esse videbalur, unde et
in balncis Lateranensibus de ipsa aqua lavari selebat,et in baptisterio ecclesia» Salvatoris Domini
nostri Jesu Christi et in plures ecclcsias in dic sanctoPascha; dccurrere solcbat : ct dum modica aqua
de pra;nominata forma intus civitatcm decurrcbat, prospiciens pr.Tcipuus ct coangelicus prtesul,

5 aggregans mullitudinem populi ex partibus Campania;.pcr scmetipsum ad fabricandum alque roslau-
randum eamdem formam lotis viribus properavit, ut tantam curam ac sollicitudinem in eJusJcm
fornia; fabrica exhibuil, qui ctiam noviter eam renovavit atque rcslauravit, et confestim ex eadem
forma aqua; in prsefata balnea etiam et intus civitatem.sicul antiquitus, abundanter dccurrere fecil.
Hujus temporibus defunctus Lconimus consul et dux, postmodum vcromonachusob veniam suorum

10 dclictorum, tres uncias massa; Araliana; ((>), qua ex ha;rcditate parenlum suorum fruebalur, sitas
ab hac Romana urbc milliario sexto decimo, via Ardeatina, in quo et ecclesiam beati Edisti essc
dignoscitur, quam ipse beatissinius papa magna; constrnctionis fabricis decoravit, amp.iavitque in
easdem tres uncias suprascripta; massre Aratiana; alias sex uncias a Petro comite, atque Agnete re-
licta .\gathonis Scriniarii, Theodata; rclicta; quondam Dominici Pcrfecturii (c). Fines ctiam ex omni

15 parte couquisivit.Data enim digna compensatione n mini vim inferens, scd magis,ut condecct palri,
cuncla secus eumdem loeum amica pactiouc cmit pra;dia. Et domum cultam bcato Pclro eumdem
locum jurc perpetuo staluit perniancndum. Oucm et domum cultam sancti Edistii vocant usque in
hodierum diem.

334 Paritcr etiam ct massa qua; vocatur Acatiana, qua; juxta camdem domum cultam essc
vidctur. ab eodem Leonino beato Pctro concessa est. Item ipse tcr beatissimus pra;sul in basilica
majori, qua; appellatur sancta; Dei Gcnitricis, qui aderat juxta basilicam beali Laurentii mariyris
alquo lcvita;, ubi cjus sanclum corpus rcquiescit foris muros hujus civitatis Rom.i;, obtulit vcla de

5 slauracin seu quadrapolis numero quindecim, ct linea quindecim.

335 Tectum vcro tiluli bcati Clcmcntis, quod ctiam casurum orat et in ruinis posilura regionis
tertia;, noviter restauravit, necnon ct basilicam boati Silvcstri confessoris atquc pontificis, silam in
Orphca, qu.i; jam in ruinis posita crat, et tectum cjus dirutum c.xistebat, facto eodcm tecto, noviter
ipsam ecclcsiam renovavit.Simili modo et in famosissima totoquc orbe tcrrarum pr.Tclara veneranda

5 basilica bcali Petri apostolorum principis, dum per olitana tempora velulissimas trabes quic ibidem
existcbant,cerncret isdcm pr.Tcipuus ponlifex, mittens Januarium vesti.irium suum.cognosccnseum
idonccm per.^ionain.cum multiludinc populi mulavit ibidera trubcs numero qualuordecim, atque to-
tuiu ejusdcm basilicT; tectum et porticus noviter rcstauravit.

336 llic idem almificus pra;sul, divina iaspiratione rcplelus atque misericordia molus.formae qua
Virginis appcllatur.duin per annorum spatia dcmolita,atqucaruinis plena existebat,vi.\ modica aqua

NOTULE MARGISAIES FABROTTI.

(o) Jovia. (6)* Aricina;. (c) B, prjcfeclori.

H89 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.— S. ADRIAN['S. H90

in urbem Romam ingredionte,prospiciens,siciit benignissimusjct pius pastor,noviter eamrestauravit,
et tantam abundantiam aquae effudit, ut pene tolam civitatem satiavit.Tectum denique basilicae beati
5 Januarii martyris, sdx ad portam bcati Laurentii martyris atque levita;,noviter restauravit. Ilem in
cccmeterio beatorum martyrum Abdon et Sennen, foris portam Portuensem, vestem de stauracin
fecit alque obtulit.

337 Hic enim coangelicus vir, divina inspirationc ignitus, constituit diaconias tres foris portam

beatorum apostolorum principis, id ost, unam quidem sanctae et gloriosa! semper virginis Dei Geni-

tricis Marii-e dominae nostra.quffi sita est in Atriano (n) ; aliamVero suprascripta; et intemerata; domi-

nffi nostrse, qua; sita est foris portam beati Petri apostoli in caput porticus ; nec non et aliam

5 diaconiam.qu.-e appellatur sancti Silvestri.juxta hospitalc sancti Gregorii. Quas suprascriptas diaco-

nas hic almificus vir in abditis sine misericordiae fructu reperiens, noviter restauravit. Ubi et dona

plurima mobilia atque immobilia pro remedio anima3 sus obtuIit,et constituit ut per unamquamque

hebdomadam.quinta; feria3 die, cum psallentio (6) adiaconia usque ad balneum pergerent, et ibidem

disponsatione pcr ardinem pauperibus consolari atque eleemosynam fieri.Imo hic ipse sa;pius nomi-

10 natus sanclissimus praesul in basilics vasis clectionis beati Pauli apostoli cernens existentes trabes

per prisca tempora vctustas ad molicumquc ruituraSjfecit sicut superius in basilica beati Petri prin-

cipis apostolorum, cuncta disponens per Januarium fidolissimum vesliarum suum cum multitudine

populi.Sedetipseter beatissimus pastor per semetipsum frequentans totamnoviterrestauravit,et mu-

tavit trabes majores numero triginta quinque,ot per circuitum ejusdem ecclesiae noviter restauravit.

33S Hic autem ter beatissiraus et apostolicus vir dum diligentissima exquisitione sua reperisset

monasterium Honorii paps in nimiam dcsolationem per quamdam negiigentiam venire,divina inspi-

ratione motus,noviter a^dificavit atque ditavit, et abbatem cum caBteris monachis regulariter ibidem

vitam dcgentos ordinavit,et constituit eos ut in basilica Salvatoris, quae et Constantiniana dicta est,

5 juxta Lateranense patriarchium posita, officia celobrarcnt, hoc est matutinam horam, primani, ter-

tiam, sed et nonam etiam et vcspertinam,ab uno choro quidem, qui dudum singulariter in utroquo

psallebant monachi ex monasterio sancti Pancratii ibidem posito, et ab altero choro monachi jam

fati monasterii sancti Adrcffi, et Ba.itholoma3i, [lonorii papaj, quatenus piis laudibus pariter psalen-

tes, hymniferis choris laeti resonent cantus, reddentes Domino gloriosos melos, persaspius memo-

rantes venerandi pontificis nomen, scilicet in sKCula memoriale ojus pangentes carminibus.

339 Ilic idem sanctissimus prssul in domoculta,quam Capracorum vocant,quam ex jure proprio
suo obtulit pro alimoniis pauperum beato Petro apostolorum principi nutritori suo, a solo fundavit,
atque sdificavit ecclesiam,simulque speciose ornavit,et in nomineejusdcm Deo factori suo dedicavit,
rocondens in ea reliquias ex vestimentis Saivatris Domini nostri Jesu Christi, et ejusdem Dei Geni-

5 tricis sempcrque virginis MariE,atque duodecim apostolorum, ct aliorum venerabilium martyrum,in
quam sacratissimam ecclesiam cum cunclo suo scnatuque Romano pcrgens cum nimia gloria seu
cxsultationo pariter ovantes,ct in paupercs Christi ibidem magnam consuetam elcemosynam faciens
translatavit atque introduxit in eam corpora sanctorum martyrum simulque ponlificum,videlicet cor-
pus sancti Cornolii martyris ct pontificis,successorisque ejus sancti Lucii martyris atque pontificis,et
10 corpus sancti Felicis simili modo martyris sou pontificis,pariterque corpus sancti Innocentii confes-
soris atque pontificis.Quos ut patronos in Domino almus sacer pontifex ob amorem sanctai sedis apos-
tolic;p,in qua et pra;sodcrunt,sicut decuit,honoravit.Necnon,et tectum tituli beata; Susanna; martyris,
intcr duas domos situm juxta sanctum Quiriacum, quod jam casurum erat et in ruinis positum,no-
viter restauravit. Simili modo ot lilulum bcati Cyriaci martyris, ecclesiam sancti Laurcntii ad For-

15 mosam pariter a novo restauravit.

340 Imo ot basilicam Salvatoris,qu.T; ct Conslantiniana vocatur,juxta Lateranensc patriarchium in
ruinis positam,una cum quadriportis suis atriisquc,ct fontcs novitcr,sieut ecclcsias beatorum princi-
pum Petri et Pauli, renovavit, in qua et mutavit trabes majoros numero quindecim. Itom hic idem
almilicus pra;sul monasterium sancti Laurcntii,quod in Palatinis in desertis rcporit,novitcr rcstau-

5 rans,atquc in omnibus ditans,conjunxit cum alio monastcrio juxta ipsum posito, scilicet sancti Ste-

[ phani,quod cognominalur Daganda,et ordinavit monachos,et constituit ut in titulo bcati Marci pon-

tilicis atquc confossoris officio lungcrcntur,id ost matulina hora,prima,tcrtia,ot sexta.atquc nona,seu

vespertina,psallerent pro rc^iuic anima; sua; : scd et in pra;dicta basilica bcati Marci fecit aliosarcus

j argentcos numero sox, pens. simul libr. quinquaginta quinquc, pariterque ct caliccs ministerialcs a

" 10 catholica procedentes ex auro purissimo reparavit.pensantes libras novcm et scniis.

NOTUU': MARGINALES FADBOTTI.

('0 B, attio. (/») Psallentio, id csl, cantu psalmorum.

MS)! ANASTASII BIBLIOTHECARII. 4192

311 llic quippc pricsa^us vir,roiisidci'aa.s ijluriiui (jopuii iialutfuii,supcr ripum fluruiiiis porticum
qii.t ducit ad bcatum Pctrum apostoluin, arclam et anguslam existentcm, perquam viam transeun-
tcs ad cumdem bpatum apostoioruiii principcm Petruin pervcnicbant, [ilus quam duodecim millia
tulbs in littrrc alvci fluminis in fundamcnlis poncns.a solo usque ab summum lectum niira; magnitu-
5 dinis porticum reparavit et usquc ad gradus beati Petri restauravit.Diaconiam vero sancta; Uei Geni-
tricis scmpcrque virginis Marirc Schola; Gr.-cca;, qua; appellalur Cosmedin.dudum brcvem in cedificiis
exislentem sub ruinis positam restauravit ; nam maximum monumcntum De Tiburtino tufo super eam
depcndens, pcr anni circulum plurimam multitudincm populi congrcgans, multorumque lignorum
strucm incendens, demolitus cst, simulque collcclioncm ruderum mundans a fundamenlis sedifioans,

10 praedictamquc basilicam ultro citroque spatiose largans, tresque absidas in caconslituens,praecipuu3
anlistes,veram Cosmedin amplissimam a novo reparavit.Pariterquc et titulum beati Laurcntii marty-
ris, quam Lucin.-c dicunt,peu ecclcsiam bcati Martini,sitam juxta titulum sancti Silveslri ; simulque
cl basilicam beati Agapiti martyris,foris muros juxla sanctum Laurentium positam.reparavit : qui
pra;fata; ccclcsiffi a priscis tcmporibus marcescentes, in ruinis mole dtfcceranl; quas praecipuus anti-

15 stes, fervens in amore Spiritus sancti in omnibus, una cum porticibus earnm a novo nimio decore
renovavit.Vcrumetiam tituli sancti Sixti, sed et basilicae sancti Adriani a novo simili modo renovavit
aedes. Et basilicam beati Pancratii martyris, nimia vetustate dirutam atque ruinis pra;ventam,isdcm
almificus in integrum a novn nimio dccore una cum monasterio sancti Victoris ibidem situm rcstau-
ravit. Item pra;cipuus prmsul basilicam sancta; Dci Genilricis ad Pra;sepe,qua; a priscis teraporibus

20 tola marcucrat,ultro cilroque rcstauravit, ct in sarta tccla cjusdem ecclesiae posuit trabes majores
viginti.

349 Simili modo et basilicam sancti Eusebii undeque rcnovavil.Cameram vcro beali Pelri apostolo-
rum principis.in nmnibus destruclam atque dirutam, excmplo olitano exculpens,divcrsis coloribus a
novo fecit.Porticum vern qna; ducit ad beatum Paulura apostolum a porta una cum ecclesia sancti
Eupli usque ad praedictam basilicain sancti Pauli a novo restauravit.Imo et porticum qua; ducit ad
5 sanctum Laurfntium foris murum a porta usque in eamdem basilicam a novo construxit. Hic idxm
almificus Pater eamdcm basilicam sancti Laurentii martyris, ubi sancfum corpus ejus requiescit,
annexam basilicas majori, quam dudum isdem prssul construxerat,ultrocilroquea novo restauravit.
Imo et ecclesiam sancti Stephani juxta eas sitam, ubi corpus sancti Lconis episcopi et marlyris
quicscit.similiter et undique renovavit,una cum cocmeterio beata; Cyriaca;,seu ascensum ejus.Verum

10 etiam et basiliram Hicrusalem,qu« in Sessoriano sila est.ct olitanas cjus, qua; marcuerant, trabes,
mirifice, ipsas mutans, in omni restauravit parte.Pariter et templum apostolorum, quod appellatur
Eudoxia; ad Vincula, tolam cjus a novo rcstuuravit ecclesiam. Imo et basilicam sancta; Rufina; et
SecundiC, quae ponitur in episcopio Silva; Candidi.qua; olitana vetustatc marcuerat,una cum baptis-
terio summo studio rcnovavit : vidclicet et basilicam bcati Petri apostoli, sitam via Appia in Silice

15 ultra sanctum Thomam apostolura,non procul a triccsimo, desolatione ruinisque pra;ventam a novo
una cum baplistcrio restaurans, moie raagniludinis decoravit.

343 Pariter et basilicam sanctorum Cosm.-c et Damiani, sitam in Tribus Fatis, quia nimia vetu-
state similiter Irabcs cjus marccntes defecerunt, a novo totam restauravit. Et ecclesiam beati Joan-
nis Baptisti-E, sitam juxla portara Latinam, ruinis pr.Tcventam in omnibub a novo rcnovavil. Verum-
etiam et ecclcsiam apostolorum foris portam Appiam milliario tertio.in loco qui appellaturCatacum-

5 baSjUbi corpus bcati Sebastiani martyris cura aliis quiescit,in ruinis pr.Tventam a novo restauravil.
Imo et titulum Pudenlis.id est ecclesiam sancta; Potcntiana; in ruinis positam noviler reparavit ; sed
et basilicam sancti Theodori,sitam intra Velum.juxta domum rullam Sulpitianam; necnon cl basi-
licara sancti Petri positam in massa Mcrulana.per olitana dirutas tempora.a solo renovavit.

344 Hujus deniquc tcmporibus defunctus Mastalus primicerius rcliquit pro animasuain potestate
prn;dicti pontiliris pauperibus Christi de sua propriahaTcditateerogari ;quareunoconsensu bisredes
pra;dicti Mastalis dcderunt atque venundarunt eidem magno pra;suli cum fundis atque casalibus ec"
clesia; sancli Leucii porlionem eis competentera,positara via Flaminia milliario ab urbe Roma plus

5 rainus quinque,el in auro solidos mancusos numero ducenlos.Quorumet provinciam jam fati Mastali
ha;redes Christo dcderunt. Porlio vero Gregorii secundicerii.quam in suprascriplis c.isallbus sanct;
Leucii habcre dignoscebatur.pro secundiccrii honorc eidcm almo pra;suli ab eodem Grcgorio concessa
est.et dum ipsa saucti Leucii ccclcsia in ruinis cximiis atque vepribus circumvallata perisset.a novo
eam rcslaurans, miriu magnitudinis domocultam ibidem bcato Pctro nutritori suo aedificavit, et in
<0 perpctuum conccssit. el ca in fincs ampliavit tam cx h.Trcdilale Paschalis quamque excommutalione
ha!rcdibus quondam Lucia;,seu Joannis primiccrii,vel divcrsorum locorum facta.Uic fecit in basilica

11<J3 HISTUKIA DE VITIS HUM. PONT. — S. ADHIANUS. 1194

beatcB Petronillfe ad lieatum Petnim apostdlum arous argentcos sex, pcnsanlcs libras quiniju.iginta.
Titulum vero sancta? Pra.xedis e.v parte ruenlem in intogrum rcnovavit. Imo et basilicam sanctoBEu-
genise tam inLus quamque foris a novo restauravit.

345 Simili moflo et basilicam sancti Gordiani aique Epimacbi.seu Cffimetorium cjusdcm ecclesise
Simplicii atque Semiliani, atque Quarti et Quinti martyrum, et beats Sopbia; una cum coemcterio
sancti Tertulliani foris portam Lalinam a novo renovavit, necnon et ecclesiam beati Tiburtiiet Vale-
riani, atque Maximi, seu basilicam sancti Zenonis una cum cocmeterio sanctorum Urbani pontificis,

5 Felicissimi et Agapiti,atque Januarii et Cyrini martyrum foris portam Appiam uno cohffirentes loco,
qua3 ex priscis marcuerant temporibus, a novo rcstauravit. Itemque titulum sanctse Doi Gonitricis sem-
perque virginis MariK, quae vocatur Calixti trans Tiberim, a novo in integrum ex omni restauravit
parte; simili modo et titulum sancti Marcelli, vi.i Lata situm,anovo restauravit. Et basilicamcoeme-
terii sanctorum martyrum Hermctis, Prothi et Hyacinthi, atque basiIicammira!magnitudinisinnova-

10 vit. Cccmcterium vero sancta; Felicitatis via Salaria, una cum ecclesiis sancti Silvani martyris, et
sancti Bonifacii confessoris atque pontificis, uno coha^rentes solo, miraj restauravit magnitudinis.Scd
et basilicam sancti Saturnini, in praidicta via Salaria positam, una cum ccEmetcrio sanctorum Cbry-
santi et Daria; renovavit, atquc cccmeterium sanclse Hilaria; innovavit, imo et ccemeterium Jordano-
rum, videlicet sanctorum Alexandri et Vitalis, ct Martialis martyrum,seu sanctarum septemVirginum

15 a novo reslauravit. Pariter in eadem via Salaria coemeterium sancti Silvestri confcssoris atque
Pontificis, aliorumque sanctorum multorum, in ruinis positum renovavit ; necnon et ecclesiam
sancti Felicis, positam foris portam Portucnsem, a novo restauravit. Simulque et basilicam sanc-
torum Abdon et Scnnen, atquo bcata; Candidtc, una cum cfflteris sanctorum ca^meteriis in idipsum
pariter renovavit. Idem egrcgius prssul praifatus basilicam scilicet bcati Adriani marlyris, et sancto-

20 rum Cosmas et Damiani, a novo rcstauravit. Diaconias constituit, in quibus ot multa bona fecit per
suam sempiternam memoriam, concedens eis agros, vincas, olivcta, servos, ancillas et peculia diversa,
atque res mobiles, ut de reditu corum crebris cxactionibus diaconi.n pnilicicnlos pauperesChristi re-
ficerentur.

346 In prajfata voro diaconia sancti Adriani obtulit in argento canistra duodecim, amam unam,
scyphum unum, patenam unam, calicem unum, amulam offertoriam unam, pens. libr. sexaginta et
septem. Item per uimis solertem curam atque industriam aqusductus Sabbatinae a novo formata3 a
fundamento ajdificans fautori suo beato Petro apostolo fluentcm aquam p jrduxit, tam in fontom basi-

5 lica!, qui per vehicula implebatur, quam in atrium ejusdcm basilicfe et simul balneum in utilitatem
peregrinorum ibidem servientium procurans. Imo et basilicam sancti Secundini, positam in urbe Prfe-
nestina, ubi corpus ejus quiescit, in ruinis positam a novo restauravit.

347 Paritor etiam et in basilica beati primi martyris SLephani, sita in Ca^iio montc, qua; per
olitana temporamarcuerant, maxi.nas in ca trabes vasta mole, quinetiam porticusmiriflceintrinsecus
et extrinsecus a novo renovavit. Porro et in basilica beata! Eugenia;, quam jam dudum ejus renovaverat
almitas, solertcm in eagerens curam, monasterium puellarum noviter ibidem a fundamenlis a;dilicans,

5 constituit ut jugiter illic Deo canerent laudes, videlicet hora prima, tertia, sexLa, nona, vespera,
matutina. In qua et plura obtulit dona, id ost, agros, vineas, domos, servos et ancillas, diversisque
peculiis et cajteris mobilibus rebus dotavit. Sed et in titulo Pammachii sanctorum Joannis et Pauli,
quae per elapsos marcucrant annos, omnia sarta tccta ejusdcm tituli rcnovavit.

348 Hic vero egregius sacerdos ob nimium amorem confessioncm beati Petri tolam intus ox auro
purissimo in laminis diversisque historiis compte ornavit, pondcra trecentarum librarum poncns, ctin
postem supcrius cjusdcm sacra; confessionis auri mundissimi libras trcdecim,pari modo ct in ipsius
apostoli confessionis liminari infcriori libras viginti quinque. Aspcctum vero altaris snper oamdcm

5 confessionem, atquc dextra, l.-cvaque parto juxta gradus jam dicta; confcssioais addensin eaargcnli
libras ccntum triginta scx curiose (n) rcnovavit ejusque historias ox auropurissimo libras doccm el oclo
nitidissime dccoravit. Simuhiuo ctcantharas in eadom Deiecclesia AposLoli numcrodocem renovavit,
addens in eis argenti libras centum. Antc januas vero argcntcas fecit canislros argcntcos duodecim,
ponsan. libras triginta sex. Simili modo et in turre canistros argcntcos duodecim, pon.-. inibi libr.
10 quadraginta quinque, in cadem i]uippc beati PeLri ecclcsia per divcrsas coronas fcciL delphinos ex
argento libras ccntum.
849 Et in ccclcaia beaLi Pauli aposloli instar corum (luos posuorat in ecclesia sancLi Pelri, del-

NOTlILi; MAHGINALES rABllOTTI.

(a) B, cariosum.

Patrol. C.X.WIII. 38

1195 ANASTASII BlBLIOTIIEGAim 1196

iihinos posuilargcntcos librarum centum octuaginta; pariteret inccclesia Salvaloris, quicappellatur
Conslantiniana, fecit delphinos argonteos librariiui li-iginla. !"ccil el in ccclesia beali I'ctri pcrdiversa
oratoria canistra argentea numero duodecim, pensan.simul libras quadraginta.Et rugas in prcsbylo-

5 rio a parte virorum ct mulierum cx argento purissimo, pensan. libras centum triginta.nccnon et alias
rugas in caput prcsbyterii ante confessioncm ex argento, pensan. simulccnlumetquatuor. Et inecclesia
sanctajDci Genitricis Mariie trans Tiberim fccit canistra argentea quinque, pens. simul libras quin-
dccim. Enimvcro in basilicasancta: Dci Genitricis, qua; est ad Pr.-esepe, in altari ipsius pracsepii fecit
laminas ex auro purissimo historiis dcpicLis, pensun. siniul libras centum quinquc, cx argentointus

10 suprascriptaj confessionis tabulas duas, pensan. simul jibras quindecim.

350 Ecclcsiam vero beata: Agnelis martyris, seu basilicani bcatx Eiiierealiana!, pariler ctiam et
ccclesiam bcati Nicomcdis, sitam foris portam Nuracntanam, siniul et cojmeterium beati Hippolyti
martyris juxt.i saiictum Laurcnlium, qua; a priscis inarcuerant lcnipuribus, a nuvo rcnovavit : Pari
modo el ecclcsiani boati Chrisli nnrtyris Slephani, sitam juxta prajdictuui c(cmctcrium sancti Ilip-

5 polyti, similitcr rcslauravit. Fecit vcro et in confessione beati Pauli apostoli ex auro purissimo
imasinem in modum Evangeliorum intus supcrcjusdcm sacralissimum corpus, ponsan.libras viginti.

351 Idcm vero omniu:nbonorum prKcipuus prajsul a novo dcdicavit atqueconstituil monjslcrium
sanctorum .\drianialquc Laurentii,quod inruinismarccscebatapriscislcmporibus,«t tanquamcryptaa
saicularibus inhabitabalur. Ipsc vcro cgregius antistcsanovoidrestauravitinpra;diclorum sanctorum,
videlicet Adriani ct Laurcntii, noraine, in quo ct multa donavit tam in auro quamqueet in crgento,

5 ,eu in a^Tis alquc in familiis diversisquc peculiis simulquc el ex niobilibus. Et constituil in basilica
sancta; Dci GenilricisscmpcrqucvirginisMaria;ad Proesepc.etin ca;teris monasteriisibidcmconslilutis,
Deo die noctuque canentes solitas diccre laudcs. recit ibidem prajsagus antistes in conlessione bcali
Laurentii martyris foris murura imaginemexauro puvissimo in modura Evangcliorum.ejusdembputi
Laurcnlii effigics coulincntcm, qun; pcnsan. libras quindocim.

$59 In ecclesia vcro Salvatoris, quaBvocatur Gonslantiniana, fecit ante vestibulum altaris aureas
trcs gabcitas, pensau. libras dccem. Sed et in basilica bcataj Dei Genitricis ad Pra;sepc fecit delphinos
arcenleos pcr diversas coronas, pens. libras viginti qualuor. Pra;stantissimus idem exiuiius antistes
fecit in ecclcsia beali Petri apostoli ad corpus iraagincm, qua; dudum c-: argcalo incrat, Salvatoris,

5 sancta; Dci Genitricis, sanctorum apostolorum Pclri ac Pauli atque Andrei,deauro purissimo mira;
magniludinis, pcnsan. libras duccntas.

353 Hic clegantissimus prajsul atque fortissimus rectiB fidci prajdicalor dircxit missos suos,
vidclioct presliylerum Pelrum sancta; Roman.-c Ecclcsia;, ct Petrum roligiosum abbatcm vcnerabilem
monaslerii sancti Saba;, quod appcllatur Cclla Nova, ad imporatorcm Constantinum el matrem ejus
Irenam, adhorlans eos atque fidcliter pra;dicans pcr suas apostolicas littoras pro sacris imaginibus

5 ercctioncm, qualiter per testimonia Scripturarum seu traditionem probabilium Patrum a priscis lem-
poribus usque hactenus orthodoxe vencrantur in sancta catholica et apostolica Romana Ecclcsia ;
quod pr.T;rali imperatorcs, camdem venerantcs atquo amplcctentes apostolicam cpislolam, concilium
in Nicfea congregari fcceruntlreccntorumquinquaginlacpiscoporum, qui sccundum doctrinam prasdi-
cationis apostolica) epistola; nimirum crediderunt. Hi promulgantes ccnsuerunt et pcr synodum
10 universalcm dofinierunt unanimi asscrtione pro honorandis iumginibus ereclionem. Quam synodum
iam dicti missi in Gra;co sermonc sccum dctulcre una cum imporialibus sacris manibus propriis
subscriptum, camque prffidictus cgrcgius anlislcs in Lalinam linguam translatari jussit, el in sarra
bibliothcca paritcr rccondi, dignam ibi orlhodoxa; fidei meraoriam a?ternam faciens. Hic idem cximius
papa altarc beati Pauli apostoli una cum ejusdem confessoris foribus auro mundo sacris docorans
15 hisloriis niirificc ornavit, pcns. libr. ccntum triginta ; scd el sarta lcela tituli sanclorum Qualuor
Coronatorum, qua; in ruinis cxistebant, trabcs ibidem plures iKponcns, omnia a novo roslauravit.
Item fecit palenam cl calicem in basilica beali Pclri apostoli pro quolidianis miuisteriis ex auro
purissimo.pcns. simul libr. viginti quatuor. Item beatissimus vir fecit in ecclesia sancto; Dei Gcnitricis
MariK ad Pnusepe palenam ct caliccm sanctum ex auro obryzo, pens. libras viginti. llcm in tilulo
20 Eudoxia», vidclicct bcati Pclri apostoli ad Vincula, fccit canistra duodccim, pens. libras Iriginta sex, et
delphinos pcr diversas coronas triginta quinquc, pens. libras oclo ; parilerque el ecclcsiam bcale
Sabina;, sitam in tcrritorio Fcrenlinello, a novo rcparavit. Hic ipse alraificus pra?sul fccit in basilica
beali Pauli apostoli patcnam cx auro obryzo, cum calico sanclo, pensan. simul libras viginli.

354 Similitcrel inecclesiabcati Laurcntii martyris foris murum fccit ex auro purissimopatcnam
cum calicc sanclo, pcnsan, simul libras quindccim. Item diacouiam sanclorum Sergii cl Bacchi
cjusdem diaconia; dispensator, proptcr metum lempli, quod situm supcrcas videbatur, everlcns super
eamd^ra ccclesiam a fundamcnlis ipsam basilicam exterminavil. Quam restaurarc minimc valens,

1197 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ADRIANUS. H98

5 misericordia molus ab eorum martyrum amore pr.-csagus nnlistes, a fundamculis in ampliorcm
restauravit, decore nimium statum. Basilicam vero monastcrii beati Anastasii Christi martyris, uua
cum baptisterio et egumenarcbio c;eterisquo ajdiliciis pcr iucuriam mouacborum uocturno tiloiitio
exustam a fundamentis usque ad summum tectum cum audivit misericordissimus pra;sul, valde
diluculo volocitcr currens,reperit eam adhuc ardentem et solummodoarcamejusdem martyriserutam
10 in media curte jacentem;c<Etera vero sanctuaria seu miuisteria tam in ecclesia quam in vestiario ab
ipso igne conflagrata sunt.Qui nimio moerore cum suis ministerialibus certatira exstinguens ignem,
confestim viribus totis a flammiferis ruinis erutam a novo in meliorem statum prfediclam ecclesiam
cum vestiario et egumenarchio caeteraque ajdificia renovavit.Et amplius in easanctuaria atque mini-
steria et ornamenta majora quam quae ibidem combusta sunt, contulit.

355 Ipse vero Deo, ut dicilur, protectus pricsul, conspiciens muros hujus civitatis Romana; per
olitana tempora in ruinis positos,et per loca plures turres usque ad terram eversas.pcr suum soler-
tissimum studium totas civitatostamTusci«quamqueCampani«congregans,unacumpopuIoRomano
ejus^jue suburbanis, necnon et toto ecclesiastico patrimonio,omnibus prcediccns et dividensex sum

5 ptibus dapibusque apostolicis, totam Urbem in circuitu reslaurans,universa renovavit atque decora-
vit ; pr£esortim et in altari majori ecclesia; bcali Petri apostoli fecit ex auro purissimo divcrsas
historias, pens. libras quingcntas nonaginta septcm ; et intus in confessione imaginem in modum
Evangeliorum ex auro abryzo, pensan. libras viginti simul; et cancellos ante eamdem confcssionem
ex auro purissimo, pensan. libras quinquaginta sex : qui fecit simul in allari intus in sacro ultro
10 citroquc confessione imaginem in modum et Evangeliorum necnon et in postibus inferioribus et su-
perioribus atque cancellis, simul etiam et circa corpus ex auro obryzo libras mille treccntas viginti
octo.

356 In vicesimo enim prffifati eximii pontificis anno, mense Decembris, indictione 15, fluvius
Tiberis a sno egressus alvco iutumesccns sese por campestria dedit ; qui etiam prae nimia inunda-
tione portam quoe dieitur Flaminia ingressus,ipsam a fundamentis evellens portam,usque ad arcum
qui vocatur Tres Faccicelas eam deduxit,intcrea et muros in aliquibus transcendit Iocis,atquc ultra

5 basilicam sancti Marci evertens porticum qucs vocalur Palatina,et per plateas sc cxtendensusquead
pontem Antonini, ipsumque evertens murum, egressus in suo se iterum univit alveo, ita ut in via
Lata amplius quam duas staturas ejusdem fluminis aqua excrevisset, atque ad portam beali Petri
usque ad pontem Milvium aquae descenderant, juxta remissam vim impius fluminis reddidit.Domos
itaque evertit, agros dcsertavit, evellens et eradicans arbusta et segetes. Nam nec 'jsrere pars maxi-

10 ma Romanorum valuit ipso tempore,et pcr hoc imminebat tribulalio magna. Quo audito ipse pra;ci-
puus praesul hoc quoniam per triduum ipsum flumen quasi per alveum per civitatcm currebat,se ni-
mis in lamcntationibur dedi(,et burni in orationem prostratus per3istens,misertus Dominus ejus ora-
tionibus post triduum cessavit. Sed per plures dies aqua Romam detinuit invasam; qui ipse praeci-
puus antistes, divina permotus inspiratione, per naviculas morantibus via La!a cibos advexit,ut non

1.^ 1'ame necarentur, eo quod minime suis domiciliis exirc nequibant pr;c nimia altitudine aquarum.
l*ostmodum vero arefacla aqua omncs ex ipsa regionc via Lata in domo consolatus est. Idem vcro
aacratissimus prcesul portas asrcas majores mirae magnitudinis decoratas sludiosc a civitale Perusi-
na deducens in basilicam beati Petri apostoli ad turrcm comptc erexit. Sed in litulo boati Marci
nutritori suo fccit patcnam et calicem sanclum dc auro purissimo, pensan. libras undocim ; imo et

20 caliees argentcos quatuor, pensan. libras duodocim. •

353 Pr.-eterea in basilica beatorum Gosmoo et Damiani similitcr patcnam ct calicem ex auro
obryzo, pensan. libras pariter undccim, obtulit. Verum eliam r.t in diaconia sancti Adriani patcnam
et calicem ex auro mundo contulit, pensan. simul libras undecim. Fccit autem et in diaconia sancti
Adriani martyris arcus dc argento duos, pensan. libras viginti. El in basilica sancla; Martina; arcus
5 de argento tres, pensan. libras Iriginla. Imo et in ecclesia scmpcr virginis Maria;, quod ad Martyres
vocatur.renovavit cyburium de argcnto,quod ex veluslate consumptum erat, et addidit in eo argenti
libras sexaginta,ct in pristinum eum erexit ncviter locum.Sed et arcum in cadcm vcnorabiliecclesia
fecit dc argento, pcnsan librasduodccim. Ilic bealissimus ponlifex omnia utilitcr noviterquc fecit
tam in eleemosynis pauperum quamque in ornamonlis sanctarum ccclesiarum prolicicns. Verum

10 etiam cursum consummans atquc lidem orthodoxam soIerlissimcservans,Doi vocatione vitam finiens
ad ajternam raigravit rcquiem. Qui fccil ordinationes duas per mensom Martium;prcsbyteros viginti
qualuor,diaconos sc|ilem,cpiscopu3 per divorsa loca numcro contum octuaginta (|uin(|uc;elsepultu3
("st in liasilicu bcati Pctri apostuli vii Kal. Januarii, iinlict 'i. Fuit antcni teiiipui'ibus Caroli Magni
regis.

H99

ANASTASII BIBLIOTHECAmi.

\-loo

VARI/E LECTIONES.

Apnil rahrollum c.v coiUre Freheri.

Niim 291, iiii 2, a propinquo suo Tlieodoiu. tin
3, post atitedicta;. ibid., nam a primaevas ajtatjs.
liii -4, castitate et modcstia. iiti 7, instanter cgenis.
Iiii9, ct spiritalem operationem.

Num 293, liii 2, Eburcgias. liti 9, tantummodo in
suK inimiciti.-c argumcnlum. liii 12, nobis intulit.
liii 13, pro dilectionc quani. Un 17, non cst illi nc-
cesse justitias requirerc. Uii 21, crederc possu-
mus. . ,

Num 29'i,lin 6,cubicularium,ct tunc superistam.
iin8, Comiacclum. lin II, postquam ipse. liii 13,
prcedia Ravinianorum. .. e ■ ■

Num 295, lin i, recolligcro civitates. lin 6, missi
Stcphanus saccllarius,ct Paulus supcr ista art pra-
nominalum pergerent regem. liii 11, et isdem Ste-
phanus abcst. ,. , , •,

Num 296, tin -4, filios quosdem. Iih 5, tunc mle-
batur. lin 10, suo regno et Longobardorum potes- R
tatc. . . ^ ,.,., ,. .,

Num 297, //« 6, Campanmis eum tradidit. im i,
abstrahcro,' e«(\, tradorc.

i\;!»i 298, /irt 8, qui cst sccus. lui II, aubium
non csl. tin 1-4, de lam iuaudito.

iVi/»i 300, lin 9, cxaminatoquc,f/r;.acla illi relata.
i7)i((., qua3 ctiam scicntia.
Num 301, liii 1, cjus beatitudo. lin 7, Vicaneum.
iVujn302, (i/t 3 ei 4, salvum eum conscrvare. lin

5 6, pra!lo.x.lavit antefato. lin 8, conservaret, tV..,
deportarc, ete., prajsentare, el infrii intorliccrc. lin
15, territus derexil. tin 16, litteras consolationis
modo. lin 19, operatus sil.

iVHm 303, /m 1, summittere. /iH 9, quanti vita-
les. tiii 12, pcrpetrari, occupari.

iVi«M 304, tin 1, obsecralorias.

Num 505, lin 7, dircxit sa;pius suos. lin 10, pro-
misisse. («i 19, in praisenli liora, in qua.

iViim 306, lin2, ejus bcatitudo. lin 3. Sabin;c./w C

6 el 7 leslinaret,proficisccrc ob conloquendum pa-
ritcr. '//» 9, pro hoc ipso ad cum dirigcrc. /i« 11,
scd potius permancns. m 13 ct 14, dc quo nimio
fictu. . . ,. _ ....

iViim 307, lin 5, ablalas civitales. lin 7, antelalo,
clc., ad sc eum dcducere, ut antcfati Caroiomanni
filiijs. lin 9, tunc pcrtinaci audacia. lin 17, fasti-
ciuin sumcndi. .

Num 308, /4/1 6, rcsislcrent. /i/t 14, concalcan./</t
20, alicujus. ibid., ablatas.

iVit//i309, //»i 1, satisfacicbant pra^sentialiter. lin
2 Eranciam permisit remcarc dirigcns cum eis./in
6, ablata, et alibi quoties abstulta. tin 6, 7, suo

certamine. .. -.r, n •

Num 310, lin 9, cunclas clusas. lin 20, ulla in -
lata malitia. lin 24' r/ 25, eadem nocte onini supel-
Ifictilc

A'ni)i 311, lin 5, tonsi sunt, etc. tradere.

Num 312, tiii 2, sub indicio. lia 3, omnium. lin [)
5, tonsi. . „ _ , - .

iVii»! 313, l!n 3, ipsi dum. lin 6 ct 7, lonsi.

A'!.-»i 314, /'■'» 3, apud Papiam. lin 16 magnum
stuporem ct cxlasim.

iVMin 31.5, tin 7, el obviam, eU., crucos, et signa.
lin 8, tunc quidem autodictus alrailicus.

i\'ii»i 317, lin 2, omnibus suis permansit.

Num 318, li<i 22, contineri.

iViiiH 319, /«11 2, graphiones.

Num 320, lin 5, quadrapolis, et pcr universos.
lin 8 ct 9, 1305

/Vhi/i 321, liii 3, cyborium.

A'iim 322, lin 10, destauravit.

iViim 323. //11 1 1, cortinam ex iisdcni.

^iiHi 324, /iii I. ad Tanorcllum. lin cadcm, nimis
vctu-lum erat. lin 3.basilicam, tVf.positam in Pin-

cis, qua; in ruinis eral, et cujus teclumdisjectum.
/in'l2. supc altare majus.
A^iim 325, lin 5, laudimas duas. lin 11, lineii.e.
A'i(»i 326, /«/i 8, ubi et abbatis, elc, statuit. tin.
9, ita ut duo monachi per latera.

A'imj 327, lin 1, domo cultas. tin 4, existcntcm.
lin 5, rccompensationos.

Num .328, lin 16, Galeriam posilam. Itn 18, lecti-
caria. . ,

Num 331, /*ii 5, qua;. lin 6, tum ipsa ftrma, clc,
quoniam et ccntum aras, etc. lin 10, properavil.
A'!i»i 332, lin I, imaginem. _

A'«//i 333, /irt 2, balneum Lateraaense. lin 0, et
tantam curam exhibuit, quod etiam./t» 8,aaua;.///i
10, Arcatina;. lin 11, in qua. lin 14, et Th. etc,
Pra^fecturii clc. ilecsl lines.
.\ii//j 334, lin I, Acutiana. Hn 3, qua eral.
Afii/H 335, lin 5, per multa lempora. /i/j 6, vesta-
tarium.
iVuHj 33ii, lin 4, satiarel.

A'ii//i337, lin 4, in capite. /i/i 12, vestatai-iuin.d/i
15, porticus omnes rcnovavit.

ATum 338, /i/j 4, constituit cis. lin 9, glorificum
mclos.
A'iim 339, lin 3, ejusdem apostoli fautoris sui.
Num 340, tin 9 <;/ 10, in catholica.
A'iim 341, /iH 5, ul u?que g. B. P. nertiogeret.
A'um 343, tin 7, slatim in sabello. Iih 8, missam
marolii. ,. ^

A'ii/M 344, tin 1, massalus. ttn 2, qualcnus uno
conscnsu. tin 4, compctcntibus. Im 5, in aun soli-
dos mancosos numcro ducentos.quos et pro anima
janifati. lin 8, in ruinis ex dumis, atque vepnbus
circumvallatum repcrisset. .

AnHJ 345, lin 2, Servilianum. lin 4, basilicas et
ciraiteria. lin 20<'/2l, pro sua scmpiteraameraoria.
A'iiiH 347, lin 7, raobilibu.e et iramobilibus.
Num 348, iin 9, quadraginta quinque. tin 9, l"",
1 36.
A'u»i 349, lin 2, lib 88. lin 4, lib 80.
A'ii»i 3.52, tin 4, boati Petri.
A'iim 353, lin 2, quartum archiprcsbyloruiii. ttn
4, llclenain. a-osloficaj syllabas. lin 7, qui pra--
fali. lin 14 ct 15, designans sloreis. .

A'ii/H 3,54, lin 6, nimio slatu./in 7, cum vcsliario,
seu ygumenarchio. _

A'um 355, lin 3, totas civiura lurra.ns. lin i, lib
59i. . ^ .

Num 3.5<>, lin 7, a porta. hn lo, donis.
A'um 357, liti 0, ciborium. lin 7, illud ere.xil. /in
9, nerficiens. lin 13, fuit autcin lerapore Caroli,
rogis deest.

E.r codirc licjio, Mamrino ct Tliunno.

Num 290, lin 1, Thcod sedit ann./j/i 3, dec pers.
lin 4. plebis s. c. defcnsor : vir cum D. v. ct sanc-
t(B Uei Ecclesia) iniraicis. lin 7, observalor. llic in
ipsa el. s. dio. u/ ntim 292, lin 9.

A'um '2^.11, lin 10, a transitu. lin II. m. crant. /in
12. sed ot aliquos. lin 13, Ueo opitulante sus.

A'um 293, /i» 2, id csl Spdletinura duccm Thoo-
dociuin, Tunnon.-ra ducom oburRias ih ora It. forf,
cporcgien, ct Brandulura vcstarariura s. Un 3,sesc
cura eo q. in. u. lin 4. colligari ; quibus ipse H. l".
ita u d. /i'n6, confirm. esl ; sed quomodo possurn.
lin 7, dccossor inous. /i« 8. q. o. mcnsibus iHi
fuis^ot qu.T ei anlc corpus. lin K», iniqnum arcu-
mentura. lin 12, intulit ibid. imparti.ivit ^M. impe-
travit scdct hoc mcus idom pr. lin 13,quain erga
mc habuit suum pus. ra. r. /in 14, dircxif. An.
Wdclicot. lin «4 ct (5, G. diacon. lin. l.i, qujc B.
P pnli. /.H 17, cl non illi nocesse sit jusUlias re-
qiiircndi. /iii 20, morlom corum Roraam propera-
rc. lin 2,s, illi magis ac magis conflrmabant, u/ (i-i
2, num 294.

1201

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ADRIANUS.

1202

N«m 294, h'?!. 3, past facoret. lin \, sua lieafit A
lin 5 suos m. lin 6. cub et tunc super istam lin 7
et 8, quod prffifalus Dosiderius. lin 8 ot 9, seu Co-
maclum alj exarcliatu Ilavenns, quem. lin. 10,
duo adhuc m. pr. lin II ct 12. atr rex Desid e.a.c.
constringens. lin 13, prsdia Ravennatium. ibid.,
vel quaecunque in ipsis prffidiis.

jVum 295, lin 1 et 2, Ravennatis. lin 4, dcc re-
colligere p. lin 6, missi Stephanus sacellarius et
Paulus super ista ad pr. lin 10, rcdd. Isdem itaque
rex remisit illi in responsis, quoniam nisi prius se
cum eo ipse al. p. c. ad. I. p. ra. e. r. c. Eodem
I itaque tempore contigit, ut Garolomannus rex
Franc ad eumdcm regem Longobardorum fugam
arripuisset cum Autcario, et ob hoc conabatur
deducere pr«sulem ad se, ut eum inungeret re-
gem (M, ut eum in regem inungeret) cupiens di-
visionem mittere in regno Francorum, ipsum-
queb.

Num 200, //?( 9, seperare. lin eail, atque cunc- jj
tam Italiam sui regni, et Longobard. iin 10, sed et
f. D. n. m.p.i. Si(juidem pra^nominatus Desiderius
Longobard rex superbi» ct jactantia; fastu, wt nnm
303, lin 3.

Num 303, lin 4, multit. militum exeroitiium iO.
Sinogalionsis, Esis,Montis Fcrotri,Urbini,Euguljii,
lin 6, Bledanam. lin 7, Bledani. lin 9, qui utiles in
ead civit. /m 10, sed et in fm R. urb. seii cffitera-
rum c. lin 12, pcrpetrari j.

Num 30 i, lin 1, per obsccratorias. lin 3, abstu-
lit. lin r>, ingercndo.

t<um 30'), lin \, venerabilis mon. lin 2,seu servis
D. lin 3, 4, i. famuli Dei r. lin 5, qu. abstulerat c.
lin 6, flectcre val S. i.D.Dei fam.h'ft 7,direxit etiam
saepius suos mis.sos isdem Desid. lin 8, ut se cum
eo p. ad loq dcb conjungere q. S. idem alm./i». 10,
me vobis cor D. lin 11, continuo sive hic Roma;,
vel eliam ubi illi placabilc fuerit, ad e. lin 13,
prffis atq. ad colloqucndum q. lin 10, lic habcbit. „
i6f'rf, .justitias min f. lin 17, se quod proc. m. n. *-"
fac vid. Direxit itaque ejus bcatitudo,tU lin 2,n«w.
iCf].

Num 306, lin 'J, ad eund. Desiderium. lin 3,Pard
rel egum monacbum b. Sabba>. lin 4, obt ipsi pcdi-
bus ejus convoluti lachr. p. eum deprecati sunt,ut
ant. lin 5, prom ei apostoi auotor./in 6 et 7,adeum
festinaret venire cito ad colloq par. lin 8, necterc
put. liii 9, miss ad hoc ipsum dirigorc tam de sa-
cerd. lin IQ. mala mag comm. iin 13, constringen-
dum, pro quo in nimio. lin 14, clausit, et alias cx
eis fabricare cocpit el.

Num 307, lin 1. et tribul. lin 2,mar in itin. /i'n 4,
ante fccorant succ. lin 5 et 6, Potri provincias, ot
iust ct ablatas civit ab c. D. oxig. lin 7,pra!fatum s.
P. ad se dcd. lin 8, Karolomananni fil regem unx.
lin 9, Karolomanni reg sepcraro val (M, scpararc).
Tunc pertinaci audacia egr est a suo p./m 10, lilio
suo. lin II, ac lil scp Karol nccnon .\. lin \'.'>, ul
jam prajnnssi iUi, r. lin 17. fastigiuni sumcuili q. D
m. f. p. mc cum illo prius pr.

Num 308, lin l et 2, ex rcputavit, sed co. it. R.
carp. Cujus jain advenlum appropinquasse c. ipse
p. p. /in 4, OMinesquo erant arinali. lin 5, adv
Ibrt. Im 0, ac P. id est ornam abslulil. cxornare f.
lin 8, scriis supp, ac m. jnssil,ut si i.pr.sino conii-
talu |lfig commcatujot permissu./in 10 ct ll.oinnis
dissolvissc.nt. lin I2,I'i'.Tnesliii,T //n 14, niodn linos
R. ih. conculcarc p. lin 17, c. Inlcraninfnsi'. lin 18,
Carolimanni. lin 19, Albuimus del. lin 20 alilalas
civil. lin 21, in falso in Frar.c.

Nian 309, lin \, el salisfaolum eis pr.Tscnlialilor
rcdd aut ab eo nihil rcddilum fuisseQ. /;re2ct 3,cum
cis suos m. ad pr. Kranc r. cxcellcntissimuni c.
apost ammon sigillis./m 5,csl Dni Ecclesi.T pornco-
n;t,ct rcdcmplioncm adimplerol.scu iin c;ii.t ablala.
lin (■) cl 7,suo corlaminc rcddcrot b.Pctri.//H7,iipo:t
ipsi itaquc Franc nuntii p. cum A. S.legatis. //» 9,

eum dcprccati sunt et adhorlali sicut. lin 10, face-
ret. lin 12, acoepto hoc responso.

Num 310, lin. 1, sedis nuntii subtil cuncta ref.
lin 2 et 3, exc a Deoquc P. Karolomanno R. lin 4
suos nunlios deprec ut eas qu. abst civit pac red.
lin G, millia solid. lin 8, Karolomannus. lin 9,
Franc exerc. //?i 10 et ll,fortiss Franc per montem
cinissem {M, senisium) ad eas app cl. illico suos
denuo nuficios. lin 15, siout pridem, quantitatem.
lin 17, acq voluit. ibid. protcrvus perm. Deside-
rius rex. lin 20, restit. ibid., inserta mal. lin 23
dum V. alio die ad pr. r.misit Deus tcrrorem./in 24,
vel in filii ejus, Adalg. ib. et ead n. lin 27 quanlo-
cius cum s. jud et mult pop. lin 29, defendcndum
c. lin 30, se prajperavit (M, pra?par).//n 31,et filios.
ib. in civitatcm. lin 32, esse videbatur.

NumSli, lin 1. in propriis rev s. civitatibus.
lin 2, Longob exercitus. lin 5, tonsorati s. lin 6, se
traderc. lin 7, R. hoc nequaquam, ib., dum ad
clusas f. ar. omnes qui evindo do d. liti 10, ipsius
beat ter deprecati s. ut eos in servitium b. Pctri.
sanclffique Rom. liuil, tonsorari.

Num 312, iin 2, sub vinculo, lin 3, omnium succ.
lin 5, tonsorati.

Num 313, lin i, ad pra2f pontif. lin 5, sorvilio,
et fide. lin 6, tonsorati sunt.

A^«m31'(. lin 1, Christ Franc R. m. cum suis
exeroilibus. lin 3, concite in F'. ih. apud se add. f.
Un 4, et dum cognovisset. lin 5, partem exeroitus,
ipse cum aliq. lin ^^, eidem Karolo regi. lin 9,
bell exerc. lin II, in obsidione (il/, obsessione).
lin 12, tunc deducens secum, lin 16, in m.stuporc
dcd. lin 17, milliaria ab hac Rom urbe, in loco qui
dicitur N. et ibi eum.

Num 315, lin l,et cum appr. fere unius milliarii
spatio ab urbe Roma dir universae scholaj milil.iam
una. liii 3, laudcsque illi omn. tin h, cruces, sicut
m. est. lin 6, Karolomannus. lin 7, ab venire
consp. lin 8, sedeb et eum beatiss. stratoribus tri-
bucns ita. ib., stud et quidem antedictus alra P.
lin 1 1 , cum suo olero prastolabatur.

Num 316, lin 1, ot benign. ibid. gradus e.jusd
sacr beati Petri ecclesi£e sigillatim deosc. lin 3,ec-
clcs assistebat. lin 4 len Christ isdcm Karol. lin 5,
in camdcm venerabiicm. lin 0, rclig famuli Dei.
Ihi 8, cum eo veneranl. lin 10, glorilic. Deum in
eo. ([.//» cad, quod talem eis per inlcrvr-ntionem,et
suffragia./m 12, orat Francoruin rcx obnixo depre-
catus est aut alm. lin I5,per sacramenta m.ingrcs-
sus est continuo Romu cum eodem pontif.

Num 317, lin 1, juxta I.atoranum p. i. i. ipsc
stf>tit excellent rcx cum omnibus suis quousquc
sacrosancti bapt. lin 3, ipsc benignissimus rex re-
pedavit.

Num 318. lin 3, in ecclesiam. lin 8 tertia vero
foria sexta, ut inos cst in eccl. lin II, ammonuit.
lin 12, 1'ippinus quidem rex, et i. /i>j 13, Franco-
rum lin IG, possidenda. lin ead, cumquo illain. lin
17, complacuit. lin 18 ac omaia, qua3 i. e. adncxa
pr. vol I). et lib (jV, pr. vol proprio, ac libenti ani-
mo) ct aliam. lin 22, per dcsignalum confinium /i.
conlineri m. lin 23, inde in Horocto. /in 25, sicut
ct antiq. lin 26, seu liencvent.

Num 319, lin I ol 2, don pr. suam eam i. Chr
Franc r.corrob univ episc abb duc eliam grafioncs.
lin 4. o.jusquc vioario. lin 5, ad parlcm (piv appa-
roinj V(UO ipsius donalionis oumdoni Elhorium as-
crilioro faciens ipso Chr Frano r.//n 7, ibidem con-
linonlur, et oscul. lin 9, hu.jus noslra' sancUi! Rom.
Eccles ascripla, lin 12, alquo sa;virctur ib. et plus
do lang si'11 mortalitalc dofoc lin l,'>, siniulquc De-
sider. tin IG, erat s.Tpcf. ib., Eccl. Doi magnam in-
dosinentes gercns curain pro oriialu, ct roslaora-
lionc oarunidcni omniuni coolcsiarum.

Nuni 320, lin I, hic vors ooang vir focit iii eccl
beali Pdri veslom. tin 3, esl, ct'alia quamplurii, cl
innumeidbilia ibidoin contulit dona.Idcm ipso bea-

1203

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

1204

tiss pontif corpus ijoali Puuli apost. iloctoris gcu-
tiuui iuvcslivil lnuiinis argcnlcis, (juoniam urgcn-
tuni, iiuod ibi ijrimitus crut, coulVactuui existc-
bat, et ulia quauipiura ibi conlulit iu auro, el
argcnto, palliisquc dona. Alriuni vero ipsiua bea-
ti Puuli apostoli ecclcsiaj. Vide uum 'M2, lin 6.

Num 32'.i, lin O,quod untea nimis dissolutum ex-
istcbat, ubi. lin S, in eccl vero sancta; Dei Genilr
ad Prajs fccit duaa vestes super altare majus un.
liyi 10, blat contulil etiam in eadem ecclesia iu au-
ro, el argento, palliisque dona quaniplurium. In
basilica vero Salvaloris Domini uoslri Jesu Gliri.sti
i. Lateranum, ut num seq V.n 2, 3.

Num 3^3, lin 3 ct 4, d-j staur., et aiia multa ibi-
dem obtulit dona; atque in basilica beali Lau-
rentii foras muros similiter contulit iiiulta do-
na. Fecit in basilica beati Adriani, ul nuni 325,
lin 4.

Num 32.5, lin 4, cerotrata urg. lin 5, laudunas(l/,
laud). lin 0, fecil et vcstcs. lin 7, S, quindecim de-
cerncns ejus beatitudo, ut num. 328, lin 2.

Num 328, lin 3, obligat inlerdictionibus, ut om-
ni dic centuru paupcres, et si plus fueriut, agg.
lin 6, pcns librus per un. duus, simulqac et vini
dccimala duo,pcnsantiu por unaniquunKiue librtiO
et culdaria plena pulm erog a. lin 8, 9,p. alqucvi-
ni (jV, atque portiouom v).At vero jum pcr cvoluta,
ut num 331, lin 1.

Num33l, lin 1, atque vero per jam revol ann
(A/, at vcro .jam per evoluta 20) 20 sp. lin 2,siniul-
que in baln.//H S.paupcr Cbr. lin 4,in Paschali festi-
vitate ann occ lavari solcbant. lin 5, niaeinaljunt.
lin caii., neqne in utrio. lin 0, dccuirebat dum i f.
ut d. e. exslitit, quoniuni et centum arcus. lin 7,
constr a fundam d. atijuc dccstjam nulla spcs vid
csso c. arcus, vel pra;l'alaui lurmam.r. /,'m 10,atque
soll. lin ead., quod etiam a fundamentis e. r. a. r.
et aquam in alrio bcali Pelri, ut mos crat.dcduxil.
Forinam similiter, qua; Jobia vocabatur,c/c. vl num
332, lin 5.

Num 332, lin 5, vocabalur a fundamenlis refecit,
atque formam, quas Claudia vocalur, uiidoaqua in
baincum atque baptistcrium ecclesia? Salvatorisde-
currere solebat a fundamcntis refecit. Sirailiter ct
formum qua: Virginis nunciipatur, rci:ovavit,isd<>,m
cgregius pricsul prffifulus ul num 355, lin 19.
^Num 345, Uii 19, basilicas sc. b. Adriani m. seu
sanct Cosm el Dam quas noviicr reslauravit./^» 20,
21, pro sua sempitcrna mcmoria c. l,'n 21, et anc.
lin T2, earum crebro clecmosina; f;ant,ct pauperes
Ghrisli relocilienlur.

. Nuni 34G,/iH 1, cumamam unam(<V,cuniamani u.)
lin 3,item Ibrmam Sabbatinam a novo refccit.Itera
diaconiam sanctorum, i(/ num 354, lin 2.

Num 354, /:'« 5, evert. pcr eand eccl. lin 5,ob eo-
rum martyrura amorem in 20 pru;lati pontincis
cximii anno, ut num 35G, lin I.

Num 350, lin i, mensA Decembrio, tin 2, dedil,
qui p.^^r niniiam iuundationein per port. lin 4, Ires
saccidas. /in 5,Marci rogirans por porllcum Pallati-
nis,per pl. se oxt./i« G.ipsum cverl ni./m cad.,um-
nivit, alv. lin 7, alquc a porta beuti Petri. lin S,
riilcdit, domosquB evertit, agrosque desorlavit. lin
10, illo tempore. tin II, pr. co quod per tr. ipi^e
liuvjiis quasi por nlvcuin propriuiii p. c. /i;i 12,
in lamcnlum dedil, (■/(// ol liuino in oraliono iiroslr.
lin 13, scd pliiro.3 die.s. /('» eml., qiiod ioso Ihi I i.
insp por sandula ni. u. 1. cibos iiiiticliat. lin l.S,
a suis dom ex. ciuibant pra; nimia rauililudinc ;iq.
liii IG, in donis cous. lin 18, in busilicu. lin t'i(ii.,a
lurro, pr.T^serliin ct in ba.silica beatoruin C.

A'((»i 357, /in 2, libr. II, obtulit. /i,i 2. Adriaiii
martyris instar liujus pat elc e. a. m. c. p. lior II.'
iin 4,\dr .■ironru do a. dun,pens libr .30. ili-inivuvit
etiam cci-lcsiam sanct;u Marias, qu.r ad Martyrcs
nuncupalur, ot ibi quainpiura oblulit dona in auro
el argoulo. Nam ipse solcrlissiinus pra;sul per di-

\ versos titulos, seu alias ecclesias, atquc cunctas
diaconias, el monasleria quantacumquo infra inu-
ruiii liiijus llomana; urbis.quanKjue inlra niurosad
laudcm Dei reslauravit, utque dccuravil. Verum ct
rauros, atque lurres hujus llomana; urbis.quo; di-
ruta; erant,et usque ad lundamentadeslructa; reno-
vavit,ubi el inulta impcndia tribuit, tam in merce-
des eorum,qui ipsum muruiu fabricaverunl,quain-
que iii ipsorum alimenlis, simulque cl in calcc,at-
que divcrsis utilitatibus, usi|ue ad centum auri li-
bras expendit. Ha;c beatissimus, et prseclarus pon-
tifex oinnia utiliter novitcrquc, laiu in eleem./inO,
perficiens, et verum consuinnianscursum./i/i lO.sol
Bervavit,in Dei dilectioue vitam linicns ad a;tcruam
migravit requiem. iin 12, loca 185. lia 13 indict 4.
Cwlera desnnt.

Ex codice Thuano ullero.

Num 290, lin 2, dies 8.
n Num 291, lin 2, Tbcodoro, iin 3, posl ante dicla;.
lin 3, a primiva et. lin 0, cl alimonia en. /i'« 9 et
spiritalcm o.

.Yi(M( 292, lin 1, rccessum. lia 2, spiritalium sic.
lin 10, a transitu. lin 12, sed el reliquos.

Num 293, lin 0, pcriiianendum lin 8, referuil,
loqucns. lin 10, iniquum. lin II, doninum.et det n
intulil. lin 17, illis d. lin cad., rcquirendum. /jnlS,
adjuvavero. /('((21, illi credere possim.

Num 294, /i'h 2, inagis, ac inagis c. lin 8, Faven-
tinam. lin 10, oiruruerunt. liii 13, pra;dia Ilaven-
naiitium. lin I i, prediis.

Num 295, lin 4, dec recolligendum c. lin 5, fie-
rcnt r. lin 9, juxtu ut r.

A'((HJ 290, /iM 5, certabat, qualinus. lin 11, ita fir-
mus atuue fortissimus in suo corde antefatus bcalis-
sinuis lladr. lin 13, quia si el. lin 20, isdcm S.

A'uHi 297, lin 2 persecrulovit. /i« 3, Calventiolm
c. /i« 9. p. coram eisdcm C.
- Nuin 29i, lin b, illis p. f. lin G, et prelinus. lin
^ 0, usquo ad Merul. ad. a. d. qui esl secus viaui.
tin II, iindc dubium non est s. lin 12, priinali Ec-
cles. atijue ila sxpe occurrit in ms. lin I8,lunc pr.s.
p. inclinatus prccibus. lin 19, homicidanliuni. c.c.
II. p. Romano ex.

A'i(»i 209, /j/i 1, ut prius. lin 2, ila se omnia.

Num 300, /i» 2, sepelire. lin 4, redigcrenlur. /in
11, dum vtTJ h;cc agerenlur. lia 13, de ipsius. lin
14, ut pro omondalionc t. r.

Nuin 301, /i« 2, per aliundc. lin 4, cxpodibile ini-
nirae essc c, P. i. dirigi. lin 0, tcneret. lin 7, vica-
neuni t.

A'i/»i 302, lin 2, adhortationis./in 3,abslultis c./(«
C'ul., protostarct.L..\.q.3alvuin eumdcm c./i« 5,pro-
testavit, aut. \. ct cuuctos i. lin 7, tunc cxistcntis
civituti lluinanffi, q. lin 8, coiiservanduin. lin |0,
Ticino. lin 12, Sacell. a Ticino 11. lin 13, increpa-
vit ci(lem archiep. cur. lin 15, territus. lin 10, lil.
consolationis raodo, quasi nulla repularelur illi c.
D lin 18, ipsum s. pont.

A'h)h 303, /i« 2, pr.-cnom. lin 4, exorcituuni. lin
8, familiis. tin 9, primalos quanti utiles in cad.ci-
vitato. lin 10, quamque. lin 11, prxdationcs.

iYuiH 3)4,//« 1, obsocralorias.

Num 305, tin 4, refuorunt. lin G flcclcro. lin
8, U. sccuin p. 1. /»■« y, I0, sic rcgcm vcstrum c
m. p. satisfacilo. /in 11. Ticino volueril, sivo Ra-
vcnnaa, sivo Porusiu, sive hcic Roma.vcl clium ulii
illi placabilo f. //» 14, ul. par!. convcniunl, ct oi f.
//» 10, jiistitiiis n. //« 19, ij.si mci, m. lin 20,pra;s-
3um cu sim. loq.

Nuin 3CK5, lin 2, ob. oasd. r. c. ibid scil. P. rcl.
II. bcutl S. lin \, defousoruni. lin 5, eum dcprc-
call sunt, ut tin (i, sub jusjurandum. lin 7, ol collo.
p. /i« 9, pro hoc ipso d. lin 11. multa. lin 13,prop.
K. c. conlringcndura. ib., in nimio f. //« 15, fabri-
curc.

.Vhhi 307, lin 3, suus frater. lin 11, quidcm Car.

1203

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. ADRIANUS.

1206

liii 12, hic Rom. lin 14, (luib. Roma c. liii 17, fali- A Agalhoni Sciiiiiarii.et TheodoUe iclicta. lin 1'6, ro-

gium f.

iVum 308, /i/i 1, exinde reputavit. lin 2, adpro-
pinquasse. lin 8, ?erris. liii ead, sine comiatu, et
p. liii 14, concalcari.

Num 309, liii, 5, adimplere. ib., perfTcere.///i6, 7,
suo cert.

Num 3\0 lin i, missos, id est, heic est lacuna.
lin 10. cinisem. Iin2i Longob. et eadem nocte. lin
35, reciaudi stud. lin 30, Adilgis.

A^iiHi 311, /i/t 6, se tradendos. /i« 7, lioc neque.

Num 312, liiiQ, Hildebrandum.

Num 314, liii 2, dir. c. Franciara. lin 5, Adilgis.
lin 12, Pasch. solemnitas adp.

Num 315, lin 2, didicendas. lin 3, laud illi can.
lin 11, praastolavit.

Num 316. lin 10, talem eis per. lin 13, ingrodi.

Num 317, lin 2, antedictus beatiss. lin 3, beni-
gnissimus

compens lin 16, pr<Ediaet domocultam. lin l7,quB
et domoc. s. Edisti vocat.

Num 334, lin 2, item ter beat. lin 5, quadrapulos
115 etl. 115.

Nuin 335, /^»6, vestiarium suum. lin 8, portica.

Num 336, /i/i 5, sitaa foris port. iw ead. a noviter
restauravit. S/c etiam legitur sup num anteced. lin ult
et inf num 337, lin 6.

Num 337, lin I, 2. portam beati Petri apost.Z/» 3,
in .-Vdrianum. /ift 9, 10, nominandus almissimus P.
pariterquc et basilicam vas electionis beati Pauli
apostoli cernens ibidem existentes trabes per prisca
tempora. lin 14, ej. eccl. a noviter portica omnia
renovavit.

Num 338, lin 4, hic autem ter beal pontifex.et A.
vir dum per almificas exquisitiones reper. /m5,off
cclebrari, hoc cst matutino hora I et 3, 6 seu 9,
etiam et vespertina. lin 5, monachi monast s.

iViim 318, lin 13, Francorum. lin 14. 15, qu. g Bancr. lin 8, noviterque p&allcn'.cs hymn ch. la;tis
Franc. perr. lin 22. per designatum conf. lin 24, >• "nntJh.ic

atqnc in monte.

A'iiM 319, lia 2. smho, (jraphioncs. lin 5, apparem
voro ips. donat. in ora script. exemplr.m. lin 9, no-
strffl Rom. Eccl lin 15,socum Franc. depost. /iin 10,
ecclesiarnm Oei, maguam indosinonter gorens cu-
ram pro ornatu.et restauratione procuranda om-
niuin earumdem Dei occlesiarum.

Num 320, lin 8 et 9, 365. lin 10, n. natali Do-
mini.

Num 321, lin 1, in eadem basil. lin 3, ciburium.

A'iim 322, lin 1, quod ibidem prim 22 arcos. Sic
fcre semper legitur ms. et lin prxced. ,in arco. lin 6,
quod antea niinis dissolatum. lin 8, in eccl vero s.
(in 10,eaipsaec.et cortinam majorem juxtajanuas
majores ex p.

Num 323, lin 1, arcos, ul sup. lin 7. Laur basllicas
majoris. lin 10, et aliis fortissimis imp. lin 11, ar-

cora vero lria,qu;e vctustissima er.//it 14,fecitvela p u m. lin 14, basil beati .\ndrea! apbst.
num 27, simulque et cortinam. ^ Num 343, lin 3, renovavit. scilicet et

cantibus.

iVii?» 339, lin 2, offeruit pro. lin 3, ejusdem Dei
apostoli f. lin 4, rel s. B.lin 5, 6, in qua s. ecclesia
cum cuncto clero suo. lin H, sacer fruens ob am.
forte sacerdos ob. lin 12,13, martyrquoB appollatur
duas domos. lin 13, Ciriacum. /i» 14, Lauriiuae ap-
pellatur ad Formosum.pariter eas a noviter restaur.

Num 340, lin 2, quadriporticis s. liii 6, Vagauda
lin 7, officium funger id est, matutino, hora 1,3 et
6,a. non. seu vespera psall pro remedio an. suas.

lYiim 341, lin 9, domolivit, s. lin (0, construens
tin 11, amp noviter r. /i« 15. cum porticis e. noviter
n. d. lin 10, a noviter s. m. r. ;edes videlicet et bas.
lin 18, almis praesul omnia in integro a noviter.

Num 342. in 1, renovans restauravit c.lin 2, scul-
pens d. c. noviter s. lin 5, noviter r. lin 5, muros.
iiii ead, noviter c. ut lin l.lin 10,suxorio. lin 11, es
omni lin 12, 13, et Secunds. lin 13,qu38 ab olitana

Nuin 324, liu 1, Laurentii q. p. ad T. sic in m. s
lin 3, basilicam vcro b. F. positam in Pincis, quffi
in ruinis erat. lin 5, dc quadrapolo. lin 6, quaj ap-
pollatur Dam ubi. //;i eai/. , de staurobtulit. /iVi 8, ob.
portica sic intcrdam lc<iitur. lin ead, qu;e antca in.
lin II, confirmare. ibid,, fecit enim et v.

Num 325, lin 4, cereostrata. lin 5, et laudimas.
liii 6, urbi arcum dc arg ex. lin fO, palleis. Sic fcra
scmper. lin 12, diacon et monasteria quant. lin 14,
atque ofTeruit.

Num 326, lin 11, et nullum officium divino cultu.

Num 327, lin 2. Capracorum positam in territo-
rio. lin 4, ten. vid ei prop. lin 5, recoinpensatione
ad viccm. lin 7, aquimolis. lin 1 i, fuerint.

Num32i,lin 3, obligationum intcrd. lini, pauper
etiam etsi plus fuoriiil aggregarenUir. lin ead, in
poitico. /i;i 9, cuppani unam c. /i« 13, doinoeultas,
et lin 13, doinocultam. lin 21, domocultas. lin 22
aostra; Hoinan.-c Eccles.

Num 329, lin 1, spiritaiibus. lin 4, in sancta ac
vcneranda P. domo. lin 7, portico, qui d. lin ead,
scilicet solarium cuin. lin 8, porticum ipsum q. vcr
dirulum i.

A^iijn 330, lin 4, pallcis, lid cad., alcjuc otfe-
ruit. liii 5, duob p. qui asc. lia 8, porlica voro.
lin 14, in secundas vcro rugas. id est in m. p. f.
idium r.

iYiim331, lin 6, dccurrebat. liii 8, vel pr.Tfataiu
f. lin 13, centenarium illum, qui ex. Un 16, in gc-
niculum. lin cad, decurrit f. lin 23, mudo fecit vela.

iYiim 332, /i;t 1, imhgincm, cl iiiox liabcntpm. lin
6, r(;luccbat a fundam. lin 8, martyris atque levitoe.
lin 9, slauracin. lin 10, octapolo obtulit unum de-
com. lin 12, octapoli.

A'iii« 3,33, lin I, uiiile el balnous Laioran. liii 3,
docurri. tiii 6, ct tant c. lia 8, in pivcfato balnco.
ib., dccurri. lin 13, 14, comitc Sev Ag. rol quod

et eccl. lin 6,
Pudentian» in ruinis pra;ventam n. restauravit lin
7, domocultam.

Nuin 344. lin 2,praed. almi p. ihid., erogare quate-
nus ex uno c./i« 4,positam. lin 5,inancos ducentos :
quos et pro anima jam fati Masiali ha;redes ejus
Christo dederunt. lin 8, reperuisset, noviter e. r.
lin 18. et in ea T. a t. c. h. quondam P. q. e. c.
haaredum q. I.

A'iim 345, lin 2,Simp ct Servilliani. lin 3,1. noviter
rea. lin 7, ex omni p. r. lin 20, 21, pro sua sempi-
torna memoria Lin 23, 24, refocillentur.

Num 3o6, lin 3,pr,T! nimia ejus solerti cura, atquc
industria. lin 4, tluentia aqure p. tam in fonfesb. q.
p. V. implebantur,(]uam in atriis ei b.simul balneo.

TViim 347. lin 1, Pariter etiam et basilicam b. p.

m. s. sitam in c. m. q. p. o. t.marcucrat,raaximas

in ea defercns trabcs tam molc basilicai, quamque

portica m. lin 6, et mal. lin 7, dot videlicet et titu-

D lum P. S I et P. qui per el. marcuerat.

Num 348, /i» l,b.Petri apostoli. lin 4,confcs3ione
liminara, lin cnd., eandcm almam coxiLlin 5, gra-
dus, qui cohicrent jani dict;o confossioni linl , ni-
tissimc d. lin cud., cantaros in cail Dei apost cccl.
lin 8, arg num 9, pcns lib 45. lin 10, 36.

Num 349, Itn 2, lib 80, lin 8, qu;c appcU ad Pr.
lin 10, quinquc eccl v. b. Agnel utn. seq lin 1.

Num 3.50, liii 3, novitcr restauravit.

iViiiii 351 . lin 2, raarcescons a p. l. tanquam in. c.
a. s. liabitabatur. 1. v. eg. a novilcr id rcslaurans in
p. lin 4, inulta dona don t. i. aur quam in arg sou
111 ag. atquc fam d. p. sim ct inobilibus rcbus. lin
7, sollicitc gcncrc laudes. Fccit autem p.

Num :J.53, lin 2 vidolicet Petrum voncrabilcm ar-
chioi)iscopuniR./i;; 2.3,veii monachum saneliSabic.
lin 3, mal ojus llelenaui. lin 'i, syllahas pro sacr
iinagiiiibus (•roctiiuioni (|.p. t. sc.sou tradifioiiuni p.
/•« 7,i|ui pr. /i« 8,,juxta Ircc. /««8, 9, pnclala; apost

1207

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

1208

/in9,IIoc prom. lin ll,sociim dcferentes./iH l2inLa-
tino tr. lin 13,dignan) sibi, /in 14, conlessionis Ibres
e\ atiro in. in sacris designans h. 22 A. in dicbus
quot. lin 19 et 20, itcm in cimiterio E.

Num 354, tin 2,lib i(i./m 3,supcr eam. liii 't et 5,
non valens mis motus ob corum mart honorem hic
liii 6, nimio st. basilicam vcro m. b. A. G. m. una
cum vestiario, seu igumonarchio. lin 8, tcctuni
combustam. Quo audito mis p. lin 9, reporuit. lin
9 ot 10, mart lipsani er. in niedia corto i. tin 13
nisibus t. liii 14, renov ac rcstauravit.

Num 355, lin 1, ipse vero D. p. lin 4, ot tota eccle-
siastiea patrimouia omnibu.'< per pcdicas dividens,
sumptis d. liii 5, rest;uir renov ac dec. liii 9, 92.
/i« 11, qui (lunt siuiul tain in altare, quain intus
in sa.

Num 356, tin 1 , 29, in vicer-imo. /in 2,qui eliam. tin

5, sancti M. regumans pcr port. lin 7, atque a porta
beatiPetrtusqueadp.olbium atquesedescendcreut.
lin 8, se dedit. Hn ll,pra;sul oo quod p. t. i. f. q. p.
alveuni proprium perc. scse nimis in lamontuin d.
et hunio in orationc pr. lin 13, scd pluresdies. /i»i
14, pcrsandalam m. v. 1. c. alebat, ut n. f. n. co
quod m. a suis do. exirc quibant pra: n. multitudine
aq. lin 16, iata in donis con.solavit.

Num 357, lin 1, prajsertim in basil sanet Cosmj;
ctDam. /tn 3, diaconio sancti .Vdr marlyris. lin 4,
arcora dc arg tria, pens inibi lib 30, imo ot in cccl
sancta; semperquc virg Maria;, qua; appellatur ad
Mart r. c. dc o. (]. cx. v. consumptum incrat, ct ad.
tin 8, hic bcatissimus ct pr.Eclarus pont./in^, per-
ficicns. tin 11 ct 12, presbyt 14. tin 13, apostoli vii.
Id. Jun, indict 4. Cxlcra desidcrantur.

A]iud Pcniam e.r codicc Cavensi.

Num 292, /in 4 ct 5, quum([uc excrccndam. /i»i H,
Asiarta.

Num 293, tin G, Trancos, Langoh. tin 18, adjuva-
vcro. tin 21, fcderare.

Num 294, tin 2, confirmabant sc vinc. lin 7, Pc-
rusia.

Num 295, tiii 4, decertaret recolllig. lin 5, ficrent
rest. tin 6, missi per Steph et Paulum super. /in9,
juxta ut.

Nuin 296, tin 3, conjungparitcr. /in6, Karuli Ma-
gni. titi 11, lapis dampnans. tin 14, deduci d. q.si.
e. funem i. e. pedib.

Num 297, lin 0, Gampaninis. tin 8, afiarta, seu
Greg. tin 9, campaninis, s.rpc ita.

Nuni 298, lin 1, missos Camp. lin 17,homines,ac
ten. lin 19, homicidantium.

Num 299, lin 3, amp tantis intoler.

Nuin .300, tiii 2, sepolire. lin 5, redigcrcnlur. lin

6, Uavenn urbe. lin 13, de ipsius.

/Vhi» 301, /in 4, rcsp. Expedibilcm omine esse.
lin 6, nec ipso.

Num 302, lin 1, vero ipse, tin o, prajtexlarotur.
lin 5, lirm proteslavit. lin 7, tunc existens civium
Honiani". tin 16, dirigi sibi lit.

Nuin 303, tin 3, jactanlia; lcvalus. lin 11, sou cl
caet.

Num 304, lin 2, sc rcspicerct. lin 3, solum qnia
casdcm.

.'V«;n 305, /in 4, rcferucrunt. lin 5, cum dopro-
canlcs. lin 8, ul sccuni eo. lin II, Ticino voluorit
sive.

/V»m 306, /in 3, egumenum mon. lin 5 promil-
tcns, lin 6, Jusjurandum

Nuin 307, tin 10, Adilgiso. tin 16 ct 17, uccesso
latigium.

Num 308, tin 19, Albunus.

A. .Vum 310, lin 10 et 11, cinisem. tiu 24, eadem
noctc. lin 30, Adilgis. lin 31, Caruli Magni.

Num 314, lin 3 et 4, llilgigardam./in l7,iLi cum.

Num 315, lin 10, pra;stolavit.

Ninn 310, tin 10 et 11, lalem eis p. tin 13, ingre •
diendi sua.

Num 318, tin 4, Francis. Eique miss. tin 17, cari-
siaco. /in 22, designatum.

Num 319, /in2, grafioncs. lin 9, per srrinium h.
s. nostra; mcmoria; ecclesiiE, lin 12, et plus de lan-
guoribus. tin 16, amator ecclesiarum Uei magnam
indesinentcr gerens curam pro ornatu et restaura-
tione proruranda omnia earumdem ecclesiaruin.

Nuin 322, tinCi, anlea niniis desol.

Num 32:i, lin 11, arcora v. Iria.

Num 324, lin 3, in Pincis. lin 6,de stauracin optu-
lit. tin 11, eonfirmare.

iViim 325, tin 3, et gradas c. quae. M« 11 et 12,
per diversa litula. lin 12,diaconiasel monasteria, q.
n Num 326, tin 1, muros rom.

Num 327, tin 5, recomponsioncs. lin 7, aquimolis.

Num 328, lin !), id est coppui. ibid. necnon ct
cazia. tin 10, almifica ter bcat.

Nuiii 329, lin 9, porticum ipsum, q. vctust. di-
rutum inerat.

Num 330, /in 4, atque ofTeruit. tin 14, in secnm
V. rugas.

A'M»i 331, /in 7, destructos. Jam. lin 23, simili
iDodo fecit vela.

Num 332, tin 4, tyroa. iin 6, rcjacobat. lin 10,
Apollenaris. tin cad. vela de octa-polum. lin 12,
octapoli.

Num 333, tin 6, formam vicibus prop, lin 8, prae-
fato balneo. tin 17, sancti .Eristi.

.Yiim 336, tin 4. aquam perfulsit, qui pene.

Num 337. tin 4,capud portici. lin 10, almissimus
pra;sul parilenjue et basilicavas clocl. bcati Pauli
apost. Cernens ibidem exist. li.t II ot 12, aposloL;
p disponens. lin 15, resluravit in qua cl mut.
^ Num 338, lin 1, dum ner almissima.

Num 339, lin 8, infraduxit.

Num 340, lin 4, roppericns, /i« G,vanganda. /in9
et 10, in cath.

Num 341, lin 7. posita maximum. lin 1 .Lucinx
s(>v. lin 12, positam qua>. lin 13, mole devencrunt.
lin 19, ct insorla.

iViim 342, lin 0, suxorio 3. est. et olitanas ejus
marc. tin 13, qua' ab olit.

Num 342, lin I, fatis qua; a. tin 6, reparavil scu
et, lin 7, in vcllum. tin 8, massam marulis.

Nutn 344, lin 2, erogari. quatenus ex uno. lin 5,
minus v. in auro. /in <'(irf.,quorum etpro nimia i.f.
m. hircdes ejus Christn. lin 10, ha;reditatc qnod
Pasr. lin II, loconini. Uie. tin 13. ruens.

Num 345, tin 3, Tcrtuliani. ,/in l<t. Silani.

A'Mm 347, tin 2, maximas in oa difTerons Irabcs
tam vasta mole liasilicc, quamciue porlica niirifice
intrinsecus. tin 7, rcbus videl.
D Num 318, lin 1, Pclri apostoli tolam. lin 4, limi-
lari.

Num 349, lin I. insturindelfinos posuil arg.

A'Hm .351, lin 4, nomine idificavit. In quo. lin 5,
ex monilibus.

A'iim 353, lin J, apostolicas syllabas. lin 8, fccc-
runl juxta ccc. l. cp. lin 13, dig sibi. lin 14, ojns-
dem confossionis f. a. iii. in sacris designans hisl.
lin 17, apost in diobus cotid.

A'Hm 3oS, lin 8. quo audito misericord. lin II,
igno conflata. liu 1 1, ronovavil atque rcslanraWt.

.Yum 355, lin 1 1, otiam ct in corpus.

A'Mm 356, lin IS, pcr sandala morantibus.

1209 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — LEO III. 1210

XCVIII. LEO M.

ANNO CllRISTl 793, CONSTANTINI SOLIUS 6.

358 Leo lcrtius,nationo Romanus, ex patre Azuppio, sedit adnos viginti ; mensos quinque, dies
decem et septem. Qni a parva «tate in vestiario patriarehii enutritus et educatus, omnenique eccle-
siasticam disciplinam spiritualitcr oruditus, tam in psalterio quamque in sacris divinis Scripturis
pollcns, subdiaconus factus in presbyterii honorem proveotus est. Erat enim vir castus, loquela
5 facundus et animo constans. Ubi vero inveniebat aliquem prjBcipuum monachum vel servum Dei in
coUoquiis divinis et oratione,cum eo penitus vacare non cessabat. Et valde nimisque hilaris in elee-
mosynis esistebat, verum etiam et infirmorum prorsus maximus visitator, praedicans illis scriptu-
raliter (a), ut eorum animas (h) in eleomosynis redimerent.

329 Qiii plures ejus praedicatiouibus annucntcs, quidquid ille pro Christo commondabat, occulte
die noctuque pauperibus erogabant; fructum animarum crebro offerens (c) salubriter Deo. Et dum
taliter in ipso vcstiario prsecipue dcgens splcnderet,et cjus solertissimam curam ipse vestiarius diri-
geret, ab omnibus amantissime diligcbatur. Quapropter divma inspiratione una concordia,eademque
5 voluntate a cunctis sacerdotibus seu proceribus et omni clero, necnon et optimatibus vel cuncto
populo Romauo, Dei nutu in natali (d) beati primi martyris Stephani electus est, et sequenti die in
natali (e), sancti Joannis apostoli et evangelista; ad laudem et gloriam omnipotentis Dei pontifex in
sede apostolica ordinatus est. Erat enim ccrlesiasticarum rerum defensor, et contrariorum fortissi-
mus expugnator, et nimis mitissimus, ct eidem Ecclesias bencvolus prceclarus amator, tardus ad

\0 irascendum, et velox ad miserandum; nulli malum pro malo rcddens, neque vindictam secundum
meritum tribuens, sed pius ac misericors a tempore ordinationis su» omnibus studuit (/") justitias
facere.(3)Hic vero rogam {h) clero suo in presbyterio maxime ampliavit. Fecit enim in basilica beati
Petri principis apnstolorum nutritori suo thuribulum aureum ante vestibulum altaris, pens. libras
decem et septem.Imo et in confessione ejusdem apostoli rugas cx auro purissimo cum gcmmis diver-

15 sis, pcnsan. libras quadraginta et novem.Item coronas majores argenteas tres, pensan. libras trecen-
tas et septeni. Verum etiam etcoitinas albas holosericas rosatas habentes in medio crucem de cbry-
soclabo ()'), ct periclysin de fundato unam.

360 Sarta vero tecta basilicee beali Petri aposloli.id est navcm majorem,sed cl aliam navem su-
per altare cum quadriporticu simul et fonteni,atque ante fores argenteas. Verum etiam ct turrem cum
cameris suis ab imo usque ad summum,omnia in omnibus noviter restauravit.Praesertim imaginem
Salvatoris cum reliquis miraB pulchritudinis dcpictam ad decorem suprascripta; Ecclesice in fastigio

5 sub arcu majori posuit. Pari modo et in basilica bcati Pauli apostoli, atque in basilica Salvaloris in-
star (;') imagines fecit et constituit. Sarta tccta vero tituli beataj Anastasiae^quaG a priscis temporibus
per incuriam marcuerant, et pene casura erint, suo almo studio noviter restauravit.

361 Similiter et titulum sanctK Sabina3 studiose renovavit. In quo vero templo isdem egregius
praisul fecit ex argeuto coronas quinque, penisan. libras quatuordecim; canistra duo, pensan. libras
tres et semis; gabathas interrasiles(/,) novcm, pensan. libras undecim. Fecit autem et in basilica
beatajDei Gcnitricis, qu.-e appellatur ad Prmsepe; cyburium ex argento purissimo,quod pensat libras

5 scxcenias et undecim; simul ct rugas argenteas in ingressu presbyterii, pensan. libras octuaginta^
atque cortinam majorcm scricam albam, habontem periclysin, et crucem de fundato. Imo et in
sacratissimo altari majori fecit vcslem dc chrysoclabo, habentcm historiam nativitatis, et sancti
Simeonis, et in medio cheritismon. Simul etiam ct in camera cjusdem Ecclcsia>, etin quadriporlicu,
nccnon et coronas argenteas tres,pens.inibi libras centum quadraginta quinque (/) ct uncias novcm.

\0 Interea ct in basilica beati Christi martyris Laurcntii, sita foris muros, fccit imagines argenteas
trcs : Salvatoris, heati Petri apostoli, et sancti Laurcntii, pensan. siniul libras quinquaginta quatuor
ct scmis : ct in sacro altari vestem scricam chrysoclabain, habentein hisloriam Dominic.-e passionis
ot resurrectionis. Itemque renovavit sarta tccta beati Folicis ct Audacti martyruin, juxta sanctum
Paulum apostolum, sed et in basilicam sancti Monn.T, atque tituli bcati Vilalis Christi martyris

15 nocnon et cocmeterium beati Sixti, atque Cornelii via Appia. Simulque ct cocmeterium sancti Zotici,
via LuvicnnH.

NOTi;i.,I'. MARC.INAI.F.S 1'AIllun'TI.

{(t) Scripturas. (/<) ut pro cura pnuperum nnimas suas. (/)).■//,. olTorcntes. ((/) nntalitio. fc) nnlalitio.
(I) visus est. (.7) Buron. cmii. 79(). (/i) roga, id cst, stipendium. (/) clirysoclavo. (j) instar, ia c.U similcs
imagincs. (/.) intersatiles. (/) quiniiuaginta ([uinquc.

1211 ANASTASII BIBLIOTHECARII. 1212

SGt Paiitcr el occlosiam sanct;u Dei Uciiilricia scinpcrquc virginis Maria; Jominoi nostra;, silain
in Fonticana, qua) per oiitana marcuerat. ['ccit auloni isdcm prajsul in basilica doctoris mundi beati
Pauli aposloli confcssionein, simul ct rugas ex auro obryzo, habentcs gcmmas pretiosas inslarboati
Petri apostoli, pcnsan, libras centum quinquagiiilaet sox; et supcr ipsum sacrum altare imaginem
5 auream habentem Salvalorem et dno.locim apostolos, pensan. libras septuaginta quinquc ; sod el
camnram cjusdcm basilica; in modum beati Betri apostoli noviter fecit, prajscrtim el coronas argen-
teas tres, pensan. in una libras ducontas elviginti; et vola holoserica majora sigillata, habentia pe-
riclysin, et crucein de batthin, sou fundato numero quindecim; vela promiscua majora doquadraplo
investita, quae pondont in arcubus quadraginta tros; vela modica sigillata, quaj pcndent in arcubus
10 minoribus ornala quadraplo viginti : item vela modica de stauracin,qua3 pendent in arcubus deccm,
el alia decem, ex quibus tria hubent periclysin de chrysoclovo; itcm vcla qualuor filo pari Alc.\an-
drina; item volum alithino rotatu, habens periclysin rotas cum cancellis, ct in medio crucem cum
gemmis, et quatuor rolas de tyrio filo pares.

3C3 Fccit autom et in basilica bcali Andrea; ad boatum Petrum apostolum rugas argonteas, pen-
san. libras octuaginta. Verum eliam ct in basilica Sa!va1oris, qua; appcllatur Conotantiniana, came-
rammira; magnitudinis. Hic ahnificus proesul fecit in altari majori beati Pelri apostolorum principis
veslem chrysoclabam pretiosis gcmmis ornatam, habonlem historias tam Salvatoris, beato Petro
5 apostolo ligandi solvendique potestatem tribuentis, quamque principum apostolorum Petri et Pauli
passionom figuranlos mira; magnitudinis in nalale apostolorum rosplendcntcm.

364 Item fecit vestom in tilulo Eudoxia; super altare tyriam habcntem grypas majores, ct duas
rolas chrysoclabas cum cruce, ot periclysin, b!atthin,el crysoclavum. Hic autem pra;cipuus pra;sui
fecit in basilica beati Pctri apostoli larum argenleum ante presbyterium cum gabatis argenleis trigin-
ta, et canistrum octogoni in medio, pensan. libras sexagiuta et tres; et in cantharis argenteis,tam in

5 circuitu altaris, quum in prosbytcrio posuil cereostata argentea, pcns. inibi libras ducentas ct duo-
decim. Et in allare beata; Petronilla; posuit vestem de stauracin unam,babcntem periclysin de blattis,
seu ehrysoclabo. recit autem ct in basilica Salvaloris, qua; et Constantiniana, veslcm babcutem
historiam Crucifixi, et dc Resurrcctione Domini nostri Jesu Christi, hahentem pcriclysin de chryso-
clabo. Sed et in basilica beati Clementis veslem de stauracin unam, habcntcm periclysin do
10 chrysoclabo. Fccit cliam et in arcubus argenteis ecclesije Dei apostoli vela de slauracim valde
pulcherrima.

365 Ipse vcio pr.ccipuus pontilex in titulo bcata; Susannse, ubi et prcsbyler ordinalus fucrat,
dum brcviter dcstructus fuissct, ol jam per longitana tempora ipsa; parietina; marcuissent, ob
nimiuni amorem ampliavit ffidifieium, ct noviter in altum fodieus firmissimum posuit fundaracn-
tum, ct eruta planitic mirilice excelsa super ipsa fundamenta a;dificavit ccclesiam cum absida

5 amplissima, et cacumina mirifica de musivo, atque cameram decoratam seu presbyterium, ct
pavimontum marnioribus pulchris ornavit. Vcrum ctiam dcxlra Ia;vaque, et porticus ejus cum
columnis marmoreis construxit. Scd et baptisterium ibi conslituil, ubi ot dona oblulit, vide-
licet, gabathas aurcas fundatas tres, pensantes libras quatuor et senis; cruces aurcos duas
cum gcrarais, pensan. libr. unam; tum virgas argenteas, pensan. libras tres ct uncioa septem ;
10 lucernam argenleam unam, pensan. libras quinque; imagines argenteas tres, pensan libras triginta
<iuinque.

366 Pocil ol confessionem ojusdom altaris ex argonto purissimo, pen^^an. libras cenlum Ircs
ct unciasduas; columnas argenleas octo ct gammadia duo, et arcus duos, cum crucibus argenleis
quinque, et gabathas quindecim, pcnsan. simul libr. centum quinquaginta ; crucem diacopton,
pens. libr. qualuordccim. Canistrum ex cede cafotii, pens. libras duodecim el scmis; coronam

5 majorem dc argcnto una cum delphinis trigiuta duobus, pensan. libras triginta duas; nccnou
et canistrum argcntcum unum, pensan, libras decem ct octo, sed ct aliud canistrum argentcum,
pensan. libras decem et oclo; vasa colatoria argcnlea doaurata, pcnsan. libras quatuor ct uncias
tres ; gabathas argonteas, habentcs gryphos deauratos, pensan. libras duas; coronas argentcas
duas cum dclphinis decem ct octo, pensan. libras dccem ct novem. Euimvero isdcm prxcipuus
1-0 antistcs fecit in eadem ecclcsia vcstcm chrysoclabam cum periclysi, cum cbrysoclabo unam : sed
ct aliam vestem de blatthin, habentem in medio crucem de chrysoclabo; et tabulas chrjsoclabaa
quatuor, cum gemiijis ornalas, atque gammadias in ipsa vesle chrysoclabas quatuor, cum pcriclysi
de chrysoclabo.

363 Kccit autem el in palriarchio Latcranensi triclinium majus supcromnia triclinia nomini sua:
magnitudiuis decorata,ponens in eo fundamenta lirinissima.et in circuitu laminis marmorcis ornavit

1213 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.— LEO III. 1214

atque marmoribua in exemplis stravit. Et divorsis columnis, tam porpbyreticis quamquc aldis et
sculptis cum vasibus el liliis simul postibus decoravit cameram cum absida de mus!vo,et aliasduas

5 absidas diversas historias pingens snper marmorum incrustatione paritcr in circuitu decoravit.Et in
basilica beatfe Prisca; fecit isdem antistes calicem fundatum superauratum unum et coronas tres,ex
quibus unam habentem delphinos decem,et alias duas numero novem ; scd et gabathas octo,pensan.
simul libras viginti novem : vestem albam holosericam ornatam in circuitu blatti Byzanteo, et in
fronte crucem de chrysoclabo.

36§ Hic autera venerabilis et sanctissimus prssul dum in sancta catholica et apostolica Romana
Ecclcsia por ordinem ecclesiasticum degeret, et ritum orthodosse fidei teneret, atque ex omni parte
tam per diversas ecclesias quamquein patriarchio in amplis sediflciis construens compte ornaret(a),
cum die quadam more solito in letaniis, quae ab omnibus Majores appellantur, proceder et, ubi sibi
5 populus obviam sacra religione occurrere deberet, et secundum annuam consuetudinem letanias et
missarum solemnia cum sacerdotibus celebraret, et omnipotenti Domino pro salute Christionarum(6)
populi prcces funderet, et secundum olitanam traditionem a notario sanctaj Romanffl Ecciosia in
ccclesia beati Georgii Christi martyris in ejus natali ipsa letauia preedicata fuissct, omnes tam viri
quamque fcminaj devota mente catervatim in ecclcsia beati Christi martyris Laurcntii, qus Lucina;

10 nuncupatur,ubi et collecta proedicta inerat, occurrerunt.

369 Ubi dum prsdictus venerabilis pontifex apatriarchio egressus fuisset,obviam illi sine planeta
iniquus nec dicendus Paschalis primicerius occurrit,et in hypocrisi veniam ab illo petebat, dicens :
Quia infirmus sum,et ideo sine planota veni ; tunc sanctissimus prajsul veniam illi dedit ; similiterCi
Campulus sacellarius : in ipsorum dolositate pariter in pontificali obsequio pcrgentes,et dulcia verba
5 quaj non habebant in pectore, cum eo loquentes : maligni etiam et iniqui,ac pervorsi,falsique Chri-
stiani,prorsus pagani, filii diaboli, in unum se satanice coUigentes, pleni iniqua cogitatione in ipso
itinere ante monasterium sanclorum Stephani et Silvestri, quod domnus Paulus papa fundaverat,
clam armati astitere, atque repente de loco insidiarum exsilienles, ad ipsum (quod dictu nefas est)
impie trucidandum absque ulla reverentia confluxerunt, Paschale ad caput stante, et Campulo ad

10 pedes secundum iniquum eorum consilium.Quo facto, omnis, qui circa eum erat, populus, videlicet
inermis ei in Dei ofiicio prfeparatuSj timore armorum perterritus, in fugam conversus est. Ipsi vero
insidiatores atque operatores malorum Judaico more, sine ullo divino vel humano honoris intuitu,
ferino more comprehendentes, in terram eum projecerunt, et absque uUa misericordia scindendo
oxspoliantes eum, crudeliter oculos ei evellere,et ipsum penitus cajcare eonati sunt.Nam lingua ejus

15 pr;ccisa est, et ut ipsi omnino tunc arbitrati sunt, cascum eum et mutum in media platea dimise-
runt.

3T0 Verum ipsi maligni Paschalis ot Campulus, sicut veri pagani ct impii, ad ipsius monasterii
ecclesiam ante confessionem eum trahentes, ante ipsum venerahile allare iterura ooulos et linguam
amplius crudeliter eruerunt.et plagis eum diversis et fustibus csdentes, laniaverunt et scmivivum in
sanguine revolutum ante ipsum altare dimiscrunt; postmodum vero sub custodia in ipso monasterio
5 dimiscrunt.Timore autem perterriti ne a Christianis hominibud furatus inde fuisset,tunc malignura
consilium adepti, sicut ipse hegumonus monastorii sancti Erasmi (c) professus est, fecerunt eum ad
se venire clam per noctem, tani Paschalis n>alignus,qui tunc primiccrius crat, quam Campulus sa-
cellarius, et Maurus Nepesinus, ct miscrunt cum in prmdictum monastcrium sancti Silvestri cum
pluribus iniquis conscnlancis ipsorum malefactorjbus.Et sic pe.r noctem eum exinde abstollentes (rf)

10 dcduxcrunt in raonastcrium sancli Erasmi.ct in arcta et angusta custodiacum rccluscrunt.Scd Deus
omnipotens,qui corum malitiam prajsciendo diu paticnter sustinuit,ipse eorura iniquos conatus mi-
rabiliter destruxit.Goutigit enim,coopcrante Deo et beato Pctro apostolo sulfragante, quod antedictus
papa cura ab ipsis carnificibus in monasterium sancti Erasmi in custodiam mi tcrctur,Domino an-
nuente atque beato clavigcro Pctro rcgni cadorum suffragante, ut visum receperit et linguam ud lo-

15 qucndum illi restituta sit.

371 Et ut ostcnderet omnipolcns Dcus supcr suum famulum solitam misoricordiam et magnuni
miraculuni, divino nutu ejus a fidelibus Christianis viris, videlicel per Albinum cubieulariura cum
aliis fidelibus Deum metuentibus, cx ipso eum claustro occultc abstollcntcs, in basilica boati Pctri
apostolorum principis, ubi et ejus sacratissimum corpus quiescit,deduxcrunt.Qui omnes audientes et
5 vidcntes rairabilia Dci,qui innocontem cl.justum ponlificom do manibus inimicorum cruit.glorificave-
runt Dominum Dcum, diccntcs : Bcurdirlus Dominus Deus Israel, qui fucil minibilia imujna solus, et
von dcseruit spcrantes in se{c). Scd in co adiiiiplovil inisoricordiani su,im,ul manifestarctur gloria Doi,

NOTUL.E MARGINALKS FABROTTl.

(n) Raron ann. 799. (/«) Christiani. (c) Gerasimi. id) abstrahentcs. (c) l>sal. .\xxv.

1213 ANASTASII BIBLIOTHECARII. 1216

et iiiirabilia in illo.qucmaflmodum promisit spcrantiljus in sc, Psalmista dicentc : Dominu: iHumina-
tio mea,et salus mea, quem limehn ? Dnminus defcnsor vitx ntex, a t/uo Irepidabo («).' m ilcrum : Lu-

10 eema pedihus mcis vcrbum tuum, Dnmine, ct lumen semitis meis (fc).Kt vore a tenebris eum Dominus
eripiens, lumen rcildidit. et linguam ad loquendum restituit, et totis ejus ("c) solidavit membris.el in
omnibus opcribus mirabiliter dcduccns confortavit.Et quantum gaudium habucrunt Christiani homi-
nes et fidelos, tantum mccrorc ct tristitia angustiati iili, nesciebant quid agerent, cl in periculo se
csse existimantcs,qua;rcbant semotipsos intcrficcre.Et dum non invenircnt quid aliud agercnt,domum

15 Albinijfidelis bcati Pctri apostoli et cjusdem pontificis. dcpra;dantcs dcstruxcrunt, et in ipsam beati
Petri apostoli aulam conjungcnte pra;fato pontifice,confestim Winichis gloriosus dux Spolelanus cum
suo exercitu obviavit ci,etcum summum pontificem vidcntem ct loqucntem conspcxissct.venerabili-
tcr eum rccipiens Spolctum dcduxit.glorificans ct laudans Deum.quipcrlalia mirabiliacum clarifica-
vit.Quo audito pcr diversas civitates Romanorum fideles ad eum occurrcrunt, et pariter cum aliqui-

20 bus cx ipsis civitatibus cpiscopis,prcsbyteris seu clcricis Romanis ct primatibus civitatum ad excel.
lentissimum domnum Garolum regcm Francorum et I.ongobardorum atque patricium Romanorum
profcctus cst.Ipso vcro Christianissimus ct orthodoxus atque pracipuus clcmenlissimusque rex illico
ul audivit, misit in obviam cjus Ilildivaldum archiepiscopum ot capellanum ct Ascharium comitem.
Et postmodum proprium filium suuni Pippinum exccllcntissimum rcgem,cum aliis comitibusobviam

25 ojus iterum,et usque ubi ipsc magnus rex obviavit,ct sicut vicarium bcati Petri apostoli venerabiliter
et honorifice cum hymnis et canticis spiritalibus cum susccpit,ct paritcr se ampleclcntes cum lacry-
mis se osculati sunt.El prn^dicto pontifice Gloria in r.m'/5W Oro inchoantc.ct cuncto clcro suscipienle,
oratio super cuncto populo data cst Tunc bcnignissimus domnus Carolus magnus rcx antc dic-
tum pontificcm conspicicns gratias Dco retulit, qui tam magna mirabilia super famulum suum pcr

30 suffragia principum apostolorum Petri ac Pauli opcratus cst, ct ad nibilum pra?dictos iniquos viros
dcduxit.

379 Qui dum in magno honorc apun sc por ali([uantum tcmporiscum ipse serenissiraus rcx ba-
buisset.hffic prrefati iniquiet filii diaboli audicntcs.post dira ct iniqua incendia qua; in possessionibus
seu rebus boati Pctri apostoli gcsserunt,moliti sunt,Deo illis contrario, falsa adversus sanctissimum
pontificem imponcre crimina,ct post cum ad prajdictum mitlcrc regcm.quod pr()bare ncquaquam po-
5 tuissent ((f),quia pcr insidias ct iniquitates eorum talia nec dicenda,saTiclam Ecclcsiam humiliare vo-
lentcs,profercbant.Sed dum ad pricdictum elcmentissimum magnuni rcgcm prrBfatus pontifex in magno
et condccenti honoro dcgerct.ex onini partc tam archicpiscopis qnamquccpiscopiset caitcrisgaccrdo-
libus vcnicntibus una cum consilio (c) cjusdcm piissimi magni rcgis,omnibusquc cximiis Francis,Dco
pra;vio,Romam illum remeare (/") in suam apostolicam sedcm honorifico cum nimio,ui docuit.cmisc-

10 runt(!/) honorc.Qui per unamquamquo civilatcm tanquam ipsum suscipicntcs apostolum usquc Ro-
mam dcduxcrunl. Tunc Roniani pnc nimio gaudio suum rccipicntos paslorcin.omncs gcnoraliter in
vigilia beali Andrca: apostoli, tam proccres clcricorum cum omnibus clcricis quamquc optimales cl
scnatus eunctaquc militia, et universus populus Romanus cum sanctimoninlibus et diaconissis ac
nobilissimis matronis, scu universis feminis, simul cliain ct cuncla; schol.-c pcrcgrinorum, vidclicct

15 Francoruiii, Frisonuin, Sa.vonum atque Longobardorum, simul omncs conncxi ad ponlcm Milviuni,
cum signis, et bandis, et canticis spiritalibus susccpcrunt.ct in ceclcsiam beali Petri aposlnli cuni
deduxerunt, ubi ct missarum solcmnia cclcbravit.Etomnes communitcrcorpus ct sanguincm Domini
nostri Jcsu Christi fidclitcr participati sunt.

373 Et alia dio socundum olitanam consuetudinem natale bcati .\ndro.T npostoli cclcbrantcs.Romam
intrans cuiu multo gaudio et la->titia, in patriarchium Lalcrancnse introi\-it. Et posl aliquantos dics
fidclissimis missis,qui cum ca vcnerunt in pontificalc obsequium, videlicet Hildivaldo ct .\rno revc-
rcndissimis archicpiscopis,ct Cunibcrto^Rcrnhardo (/i),Halthone ct Tcssc rcvcrcndissimis ct sanctis-
5 simis cpiscopis, nccnon ct Flacco clccto cpiscopo, verum cliani Hclmgolh, Rothegario ct Cicr-
mano gloriosis comitibus, residentibus in triclinio ipsius dorani Lconis paprc, cl pcr unam et am-
plius hcbdomadam inquircnlibus ipsos nefandissimos malcfactorcs, quam maliliam ab ipso ipso-
rum pontifice (0 habuissont, lam Paschalis quamquc Campulus cum scqu.icibus corum.nihil habnc-
runt advcrsus cum qiiod dicoront.

374 Tunc illos comprehcndcntcs prTdicti missi magni regis, cmiscrunt cos in Franciam
Qui post modicum tcnipus ipsc magnus rex dum in basilica bcati Pctri apostoli conjnnxissct,

NOTVUE MAHGIKALES FABROTn.

(n) Psal. XXVI. (6) Psnl. cxviii. (c) cum. (rf) potuorunt. (<?) fllio. (f) romeanlcm. (g) dimiscrunl.
(ft) Beahardo. (i) ad ipsum pontificem.

1217 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — LEO III. I3t8

et oum mngno honore susceptus fuisset, focit in eamdem ecclcsiam congregari archiepiscopos stu
episcopos, abbates et omnem nobilitatera Francorum atque Romanorum, et sedentes pariter
5 tam magnus rex quam bcatissimus pontifcx, fcccrunt residere et sanctissimos archiepiscopos et
abbates, stantibus reliquis sacerdotibus et optimatibus Francorum, et Romanorum, ut crimina
qua? adversu^ almum pontiflcem dicti fucrant, declinarent (a). Qui universi arehiepiscopi, et epis-
copi, et abbates unanimiter audientes, dixerunt : Nrs sedem apo.tolicam, quff-est caput omnium
Dei Ecclesiarum, judicare non audemus ; nam ab ipsa nos omnes et vicario suo judicamur, ipsa
10 autem a nemine judicatur, quemadmodum et antiquitas mos fuit : sed sicut ipse summus pontifex
censuerit, canonice obediemus. Venerabilis vero prassul inquit : Prffidecessorum meorum pontificum
vestigia sequor, et dc taliljus falsis criminationibus, quoR super mc n^quiter exarserunt, me purifi-
care paralus sum.

375 Alia vero die incadcm ecclesia beati Petri apostoli, cum omnes adessent generaliter archie-
piscopi seu episcopi et abbates, et omnes Franci qui in servitio ejusdem magni regis fuerunt, et
cuncti Romani, in eadem ecclcsia beati Petri apostoli, in eorum prajsentia, amplec'ens praefatus
venerabilis pontifex sancla Christi quatuor Evangelia corara omnibus ascendit in ambonem, et sub

5 jurejurando clara voce dixit : Quia de istis falsis criminibus, quic super me imposuerunt Romani,
qui inique me persecuti sunt, scientiam non habeo, nec talia egisse me cognosco. Et hoc peracto
omnes archicpiscopi, episcopi et abbates, et cuncti clerici letania facta, laudes dederunt Deo atque
Dei Genitrici semperque virgini Maria?, c^omina; nostrte, et beato Petro apostolorum principi omni-
busquo sanctis Dei.

376 Post hc-cc advenientc dio natali Domini nostri Josu Christi,in jam dicla basilica beati Petri
apostoli omncs iierum congregati sunt.el tunc venerabilis :ilmillcus pontifex manibus suis propriis
pretiosissima coronavit eum(fc).Tunc univorsi fidelcs Romani,v!dentes tantam defensionem el dilec-
tionem quam erga sanctam Romanam Ecclesiam et o.jus vicarium habuit, unanimiter altisona voce

5 Dei nutu atque hcati Petri clavigeri regni cmlorum exclamaverunt : Carolo piissimo Augusto a Deo
coronato, mar/no, pacijico impcratori, vita el victoria. (c) Ante sacram confessionem beati Petri apostoli
plures sanctos invocantcs,ter dictum est,et ab omnibus constitutus est imperator Romanorum.IUico
sanctissimrs antistes et pontifex v.nxit oleo sancto Carolum, et excellentissimum filium ejus regem,
in ipso dic Natalis Domini nostri Jesu Christi, et missa peracta post celcbrationem missarum obtu-

10 llt ipse serenissimus domnus imperator mensam argenteam cum pedibus suis, pcnsan. libr...

37 7 Sed et in confcssioa? ejusdem Dei apostoli obtulit una cum prKcellentissimo filio suo rege et
filiabus divcrsa vasa ex auro purissimo in ministerio ipsius mensse, pensan. libr... sed et coronam
auream cuni gemmis majoribus quce pcndet super altare, pensan. libras quinquaginta quinque; et
patenam auream majorem cum gemmis divorsis, pensan. libras triginta; et caliccm majorem cum

5 gemmis et ansis duabus, pensan. libras quinquaginta octo ; item calicem majorem fundatum cum
scyphone, pcnsan. libras triginta et septem ; imo et alium calicem majorem fundatum, ponsan.libras
triginta ct sex. Oblulit et super sacratissimum altare beati Petri apostoli, imo et in basilica beati
Pauli apostoli, mcnsam argenteam minorom cum pedibus suis,pensan.librasquinquaginta quinque,
cum diversis vasis argenleis mira; magnitudinis qua3 ad usum ipsius mensa; pcrtinent.

378 Item in basiltca Salvatoris Domini nostri Jesu Christ', quam Constantinianam vocant,obtulit
crucem cum gemmis hyacinthinis,quam almificus pontifex in lctania pra;c6dcre constituit,secundum
petjtioncm ipsius piissimi impcratoris; imo et altarc cura columnis argenteis, et cyborio. Verum
etiam ct Eva-igelium ex auro mundissimo, cum gemmis ornatum, pensan. libr... Item et in basilica

5 bcata; Dei Genitricis Marias ad Prasepe obtulit sicla argentea majora, pensan. libr... Postmodum
vero dum dcducli fuissent iniquissimi illi malefactores,videIlcel Pa-chalis cum Campulo et sequaces
eorum, in pr rsentia piissimi domni imperatoris, circumstantibus nobilissia^is Francis et Rofnanis.et
omnibus exprobrantibus dc malis ipsorumconsiliisetoperatiouibusincrcpabatCampulusPasclialem,
diccndo : Mala hora faciom tuam vidi.eo quod tunc me misisti in istud poricuIum;et ca,'teri simililer,
10 unu3 altcrum condemnans, manifestabant suis ipsorum rcatus. 0' ' dum tam crudeles et iniquos
piissimus imperator cognovisset, in exsilium in partibus Francia; misit. Praifatus vcro sanctissimus
pontilex juxta ccclcsiam bcati Pctri apostoli fecit in triclinco majori mira; pulchritudinis decoratam
absidam de musivo ornatam,ct absidas duas dextra laivaque super marmore et pictura splendenles ;
et in pavimcnto marmoreis cxemplis stratis, cum ctcteris amplis «diliciis, tam in aseensu scahu,

NOTUL.-E MARGINALKS FAHROTTI.

(a) D, cxaminarent. {b) Carolum Mugnuni. (<) Vidc Uaron. ad ann. 800.

12ia ANASTASII BIBLIOTHECAHII. 1220

15 quainque posl ipsum tricliacuiii coniple fecil. llemquc lccit in basiiiea beati P-;lri apoploli vcstem
chysoclabam, cum protiosis gemmis ornalam, habciitcm liisloriam Dominica; resurrcctionis. Scd et
inter arcus argentcos vela serica alba et vela de staurace pulcherrima. Post rcversionem suam et ob
nimium amorem fccit cidcm nutritori suo prestylcrium noviter totum marmorcum magna; pulehri-
tudinis, sculptum compteque crcctum. Sed ct super altare majus fecit tctra vela holoserica alithina

20 uatuor, cum astillis et rosis chysoclabis.

379 Et in codem altare fecit cum hisloriis crucifixi Domini vesleni Tyriam, et inecclesia doctoris
mundi boati Pauli apostoli tctra vela holoserica alithyna quatuor, et vestem super allare albam
chrysoclabam, habcntcm bisloriam sanctaB Flesurreclionis, et aliam vestem chrysoclabam,habentcm
historiam nativitatis Domini ct sanclorum Innooentium. Imo et aliam vestem Tyriam, habcntem
5 historiam caeci illuminati,et Resurrectionem.Idcm autem sanctissimus pra;sul fecit in basiiica bcato:
Mariae ad Prajsepe veslcm albam chysoclabam, habcntem historiam sanctaj Rcsurrcclionis ; sed et
aliam vcsiom in orbiculis chrysoclabis, habontem historias Annunliationis. et senctorum Joachim
et Annie. Fccit iu ccclesia bcati Laurcntii foris muros idem pra;sul vcslem albam rosalam cum
chrysoclabo ; sed et aliam vestem super sanctum corpus ejus albam de stauraci chrysoclabam, cum

10 margaritis ; et in titulo Calixti vestem chrysoclabam ex blattin Byzanleo, habenlem historiam nati-
vitatis Domini.et sancti Simconis. Item in ccclesia sancli Pancratii vestem Tyriam, habentem his-
loriam Ascensionis Domini, seu el in sancta Maria ad Martyres fecit vestem Tyriam ut supra; et
in titulo sanctse Sabina; ul supra; ct in diaconia sancti Bonifacii ut supra; et in diaconia sanclac
Mariaj, qure vocatur Cosmidin, ut supra; et in basilica sanelorum Cosmse elDamiani fecit vestem de

15 blatti Byzanteo, cum periclysin dc chrysoclabo et margarilis.

S80 Itcm in ecclesia sancti Valcnlini fecit vestem chrysoclabam et aliaai vcslem fecit de fundato
pulchcrrimam. Et in diaconia sanctorum Ferci et .AchilKTi fecit vestem dc stauraci ; et in diaconia
sanctcB Dci Genetricis.qua; vocatur Dominica, fccit vcstem de stauraci. Ipse vcro almificuspoptifcx in
venorabili monasterio sancti Saba; fecit butronem argenteum cum canistro suo.pensan.libra,- duode-
5 cim ; et vestem de slauraci cum chrysoclavo ct margaritis. Itcm et in monasterio sancti Erasmi
fecit veslem de stauraci cum cruce et gamadiis, siraul et paratrapetis suis, cum periclysi de chryso-
clavo. Necnon ct in monastorio Clivi Scauri fccit vestem de stauraci cum periclysi de chrysocluvo.
Verum etiam et in titulo Pammachii fecit vestcs duas, ex quibus unam de stauraci cum periclysi
de chrysoclavo; ct aliam vestem dc imizino. Sfepediclus vero antistes sanctissimus ecclesia; beati

10 .\ndrea; aposloli, sita; in tricesimo via Appia in Silice, sarta lectu noviler rcnovavit, una cum bapti-
sterio,et porticus.In qua Ecclesia prcsbytcrum constituit.ubi el dona oblulit tam in argento quam<|ue
in vestibus et libris. Nona vero indictiono, peccatis nostris immmentibus, subito lerra;molus factus
pridie Kalcndas Maii, et ccclcsia beati Pauli apostoli ab ipso lcrra;molu concussa, omnia sarla lccla
ruerunt.Quod conspiciens magnus et pra;clarus ponlifex in magnam veniens tribulationcm.lanionlari

15 ciopit tam pro argen.quamque pro ca;teris specicbus qua; ibidcm demolita; et confractT sunl.Sed Do.
mino annueole, cl beato principe aposlolorum protcgente.pr.-Bfalus pontifcx ct totis nisibus suiscer-
tamen ponens iiistar sicut antiquitus cxislebat ampln, el maxima forliludine poucns in moliorem
dcduxit statum ; ct in moliori specie eam marmoribus dccoravil, tamquc presbyicrium quamquc
totam ccclcsiam marmoravit, et cjus porticus renovavit.

381 Simulquo et in nave quas estsuper altarc sarta lecta omnia noviler restauravit, et tres iraa-
gines aureas ibidom obtulit,scilicet Salvatoris Domini nostri Jesu Christi, beatorum principum apo-
stolorum Petri ac Pauli. Sed et aliam imagincm argenteam Sulvatoris dcauratam super postcs \a
introitu posuit, pens. libras sexaginta. Sed elomne argentcum ibidem.quod conquassatum fucrat.no-

5 vitcr restauravit.Nccnon et feneslras ipsiusccclcsi.-B mira> pulchritudinisex metallocypsicodccoravil.
Ips? vcro prajfatus pontifex fccil in hasilica Salvatoris.qu.-c vocaturConstantiniana.super altare vcstes
duas.cx quibus unam cum chrysoclavo ot gcmmis.habentem historiam Salvatoris inlroeuntis in san-
ctam civitatem,ct aliam chrysoclavnm cum gcmmispreliosissimis,habcntemhistoriam Resurrectionis
Dominica;.Et in circuilu altaris vcla rubeo serica quatuor,cl alha quatuor, cum chrysoclavo; ct Ircs

10 anle imagines, cum lista, et alius alhas scricas numcro septem el trigmla. Et in allare beati Venantii
fecit vesteui dc fundato cum velis duobus; et in oraloriis sanctorum Joannis Baplists el Joannis
evangelist.-c fecit vestes duas de stauraci cum chryscclavo, el vela duo.

389 Isdem vero pra;latus pontifex super altare bcali Petri apostoli fecil vcstcm cum vile cs auro
purissimo, eum gemmis pretiosissimis et margaritis.habcnlem in modio vultum Salvatoriset sanctx
Dei ucMitricis Maria; et duoderim apostolorum, ubi el misil auri libras viginti quinque. Et aliam
vcstem chrysoclavam, habentom historiam lctani.-c majoris. Sed et aliam veslcm, babentcm tabulas

5 chrysoclavas lres,ct hisloriam Dominici jiassionis,lcgcnlcm : Iloc csl corpus mcum.qwd pro vobit lar'

1221 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — LEO III. 1222

(letur,el castera.Similiter etiam et cortinam majorem de liindato.Verum etiam et perarcusargcnteos
fecit vela paschalia,cum periclysi de staiiraci ex quinque,cum chrysoclavo nonaginta et tres,etin ar-
cubus majora vela alba quadraginta et octo. Nccnon et gabathas fecit ex auro purissimoquindecim,
cum gemmis pcndentes in pergula ante altarc, pensan. libras sexagintu quinque et semis. Scd et

10 tabulam ante confessionem fecit ex auro purissimo, pensan. libras viginti et novcm. Vcrum etiam
ct imagines argenteas deauratas super rcgias (a) majores posuit, pcnsan. libras nonaginta. Imo et
canthara argcntea duo in presbyterio fecit, pensan. libr. quinquaginta. Necnon et fenestras ipsius
ecclesiae ex metallo cyprino decoravit.

383 Fccit et in basilica doctoris mundi beati Pauli apostoli vestem chrysoclavam, habcntem in
medio Salvatorem,et dextra L-evaque beatum Petrum,et Paulum gentibuspraedicintemjCum periclysi
de chrysoclavo et gemmis pretiosissimis, Super altiire beati Andreas fecit vestem chrysoclavam cum
margariti3,sed et presbyteriumox marmoribussculptisornavit.EtinaltarebeatffiPetronillffifecitvestem

5 albam holosericam, cum tabulis dc chrysoclavo et crucc, et ibidem presbyterium ex marmoribus
sculptis decoravit. Fecit et columnas argentcas sex, et regulares duos ex argenlo purissimo,pensan.
simul libras octuaginta.Et super corpus bcati Gregorii confessoris atque pontificis fecit vestemalbam
holosericam cum tabulis do chrysoclavo rt cruce.Itemque fecit in basilica sanctfe Dei Genitricis ad
PrcBsepo cortinam Alexandrinam,cum pericljsi de stauraci,et aliam albam cum pericjysi de blatthin,

10 pendentes supcr altare, et antc prJEScpe vela alba cum periclysi de blatthin. Necnon et intro rugas
majores, atque ante sccretarium, numero duodecim et intus prajsepe fecit vesteni de alythino cum
chrysoclavo. Imo ct in basilica boati Laurontii mart.yris foris muros fecit cortynam Tyriam cum pe-
riclysi de stauraci. In basilica beali Pancratii martyris fecit cyborium ex argcnto purissimo,pensan.
libr. trecentes sexagintaet septem. Et in titulo Galixti ad honorem sanctre Dei Gonitricis semperque

15 virginis Maria; lecit cyborium ex argento, pcnsan. libras quingentas quatuor et semis ; et in tilule
Eudoxis fecit vestem albam cum periclysi de chrysoclavo ; ct in titulo sancta; Cascilis focit vestem
de stauraci . sed et in titulo sancti Euscbii fecit vestem de fundato; et in titulo sancti Vilalis fecit
vcstcm do stauraci cum crucc de chrysoclavo.Nocnon etintltulo sanctas Pudcntiana; feoit veslemut
supra.et in titulo sanctK Anastasis fecit vestcmdofundato.Fecitetin litulo sanctffl Praxedisvestemde

20 stanracijCumpericlysi dc blatthin,etin basilica beatt Laurentii in Formoso fecitvestem dequadrapulo.
§4 Imo et in monasterio sancti Anastasii fecit vestem de chrysoclavo ejusdem, cum martyris
passione depicta, ot pharum de argento, cum canistro octogoni, pens. libras viginti quinquo. Et in
monasterio sancti Silvestri fecit vestes duas, unam in basilica majori byzantea cum chrysoclavo, et
aliam de fundato in oratorio.In monasterio sanctaj LucitB in Rcnatisfecitvestem defundatocumchry-
o soclavo.et in sancto Angelo in Fabiano fecit vestem de fundato,et in diaconia sanctoeLuciaeinseplem
Viis fecit vestem do fundato.In diaconia vero sanclorum Scrgii et Bacchi fecit vestem dc stauraci;in
diaconia vero sancta; Lucia; in Orphea fecit vcstem de stauraci, et in diaconia sancti Eustachii fecit
vostem de fundato. Ipse autem a Dco protectus venerabilis,el almificus pontifex fecitiubasilicabeali
Petri apostoli nutritoris sui in medio basilica; crucifixum ex argentopurissimo,pcnsan.librasseptua-

10 ginta et duas.ltemque fecit in patriarchio Lateranensi triclinium mirKmagnitudinis.docoratumcum
absida dc musivo; sed et alias absidas decem, doxtra, loevaque divcrsis historiis dopictas, habentes
apostoloB gentibus prajdicantos^coh.-crcntes basilicaeConstantinianaj,in quoloco ct accubitacollocavit,
et in medio concham porphyreticam aquam fundentem. Necnon et pavimentum ipsius marmoribus
divorsis stravit.Fecit autem et in titulo sancli Quiriaci veslem de stauraci,cum periclysi de blatthin,

I.") ct in gyro chrysoclavum et in medio crucem de margaritis.Imo et in cocmctcriosanctiSixti via.^ppia
fecit vestcm de slauraci et in medio crucera de chrysoclavo.Verum etiam et in titulo Cali.xtisuperal-
taro post absidam fecil vestem de stauraci, et in modio crucem de chrysoclavo, ct ibidcm simililer
vcla sox fecit do stauraci.Fecit et in titulo sanctorum Quatuor Coronatorum vestem de stauraci, ha-
bontem in medio crucem de chrysoclavo. Et in titulo sancti Marcelli fecil vcstcm de stauraci.

385 Simulque in ccclesiasanctasmarlyrisSabinaifecitvestemdefundato, cumpericlysideblatliiin,

hnbcntom in medio crucem de chrysoclavo.Necnon in basilicasanctiLaurentii in Formosofecitvestem

de fundato.Ecclesiam vero bcati Pauli apostoli,qua; vocalur Conventus, silam in territorioOrbetano,

intra fines Suanenses et Cusincnscs.seu Tuscianenses,atque Caslritana,qua3 pro nimia vetustatcjam

5 immarcucrat, atque in ca pccudes refugium faciebant,necnon et cx eareliquiic ablata; fucrant.isdem

sanclissimus pra-sul pontilex mundari prtcccpit, et omnia sarla tccta ipsius in porticibus noviter

restauravit, alquc in altare ejus vestem do stauraci posuit cl reliquias rccondi prKCCpit.Puri modoet

NOTUL.E Jl.\llGlNALi:S FAnilOTTI.

(«) rug.is.

1223 ANASTASII DlBLIUTllECAltll. 1224

iii basilica hoati Pctri apostoli.sila in Albano.qua; pro nimia vetustate jam ruilura erat, omnia tecta
sarta cjus noviter rcstauravit.Fecit autem isdem almificus pontifexinbasilicabeatiHippolytimartyris

10 in civitate Portucnsi vcstes dc slauraci duas,unam super corpus ejus et aiiam in allari majnri.Et in
litulo sancta; marlyris Sabinae letra vela dcstauraci,cumpericlysi dc blallbim.Enimvcroetinoratorio
sanot.T Dci Genitricis, sito in xenodochio Firmis, fecit vestem destauraci pulcherrimam.

386 Ipse vero a Deo protectus et pra-clarus pontifex constituit ut ante tres dies Asccnsioni"=
Dominice letania; celebrarcntur : scilicet feria secunda, egrediente pontifice cum omni clcro ■
cuncto populo, cum hymnis et eantieis spiritalibus, ab ecclesia Dei Gcnitricis ad Praesepe pergeii'1
ad pcclesiam Salvatoris.qun; appellatur Constantiniana; fcria tcrtia vero.cxeuntes ab ecclesia sanct >

5 SabinK niartyris,et pcrgcntes ad beatum Paulum apostolum;feria quarta exeuntes abecclesia Ilieru
salpm,et pergentes ab bcatam ecclesiam beati Laurentii martyris foris muros.Fecit aulemet in titul
sanrtorum Coronatorum vestcm de stauraci, habcntem in medio crucem de chrysoclavo.

387 Isilem vero sanctissimus pra;sul in basilica beali Agapiti raartyris, in civitate Pra;nestina,
fecit vcslcm de stauraci cum pcriclysi de fundato, ct in medio crucem de chrysoclavo. Fecit isdem
sanctissimus pra;sul in ecclesia beati Clementis,qua5 ponitur in Velitricis, vcstem de stauraci. Simili
modo et in titulo beati Chrysogoni fecit vestem de stauraci cum periclyside blatthin;ctintitulobeati

5 Laurenlii delucinafecit vcstem de stauraci cum periclysi de blatthin;etin titulobeati.Marcifccitvesti i
de stauraci cum periclysi ; et in titulo bcati Laurcntii in Damaso fecit vcsterasimiiiter. Simili moii
el in titulo beati Sixti fecit vestem de stauraci cum periclysi dc blatthin.necnon et in diaconia beati
Adriani, et in ecclesia beata; Maria;, ct in diaconia antiqua fecit vestes de stauraci cum periclysi.
Simili modo et in diaconia beati Archangeli lecit vestes tres, ex quibus unam de stauraci cum peri-
10 clysi de blatlhin,et alias duas de Tyrio cum periclysi de fundato, cum historia dc elephantis.Imo et
in diacodia sancti Theodori fecit vestom de stauraci cum periclysi ; et in diaconia beali Georgii fccil
vestcm de fundato cura historia de elephantis, scu diversis historiis, eum periclysi de fundato.Fecil
et in diaronia in gyro vestcm de stauraci cum periclysi de blatlhin.Simili modo el iadiacoiiia invia
Lata fecit vestes duas de Tyrio, cum periclysi de blatthin.

388 El in diaconia sancta; .Agathae fecit veslem de stauraci cum periclysi de blattbin. Fecit in
basilica beati Archangeli,qu.-B ponitur in Scptimo,vestem de stauraci cum pcriclysi de blattbin;et in
monasterio sancti Agapiti, qu;c ponitur ad Vincula, fecit vcstem de slauraci. Idem vero misericor-
dissimus prajsul fecit in ecclesia bcataj .\gncs marlyris,ubi ejus corpus requiescit.vesteui defundato

5 cum periclysi de blatthin ; et in ecclesia bcati Apollinaris fecit vestera de stauraci cum periclysi dc
blatthin. Isdem misericordissimus prajsul fccil et in titulo sanctorum Martini et Silvcstri vestes de
stauracin duas, c quibus unam cum periclysi dc fundato, alias vero de blatthin;et in diaconiasancti
Viti fecit veslem de stauracin cura periclysti de fundato. Enimvero et in ecclesia bcata; Eugenix, in
qua sanctum corpus ejus requiescit, fecit vestera de stauraci, cum periclysi de blattbin. Fccit et in
10 ecclesia sancti Stephani in Coelio monle vestes de stauraci duas, in quibus unam in altari majori,
aliam vero super corpora sanctorum martyrum Primi et Feliciani. Simulquc et in basilica beata;
Euphemiee fccit veslem de stauraci et in basilica beati .\rchangeli, qua; poniturin vico Patricii, fecit
vestem de stauraci.

389 Fccil et super sepulcrum beati Scbastiani martyris via Appia ad Catacumbas vestos majores
duas, ex quibus unam de stauraci et aliam de fundato. Et inibi super tumbas apostolorum Pctri ac
Pauli fecit vestes duas de stauraci et fundato, seu blalthi. Isdem vero sanctissimus pra^sul fc it in
basilica beati Laurentii martyris, sita infra civitalem Tiburtinam, veslem de stauraci. Fecit ct in

5 oralorio ancti Stephani in sanclo Petro,qui appellatur Major, vestem de slauraci. Fecil aulem et in
basilica bcali Hyacinthi,sita in Sabinis,ubi elcorpusejusreqL'icscit,vestemde stauracipulcherrimam.
Ilem a Deo protcctus et pra>clarus pontifex fecit altare beali Petri apostoli faulori suo veslem de
chrysoclavo mira; magnitudinis,habentcm historiam Dominica-navilatiscumgcmmispretiosissimiscl
margaritis ornatam, Fccit autcm in supradicta ecclcsia vela de sfauraci alque de fundato.pendentia
10 inler columnas majores,dextra la;vaquc,numcro sexaginta quinque;et alia vela alba boloscrica majo-
ra tria,qua: pcndont ante regias in infroitu.Atque ibidem ejus beatitudo fccit crucifixum ex argcnto
purissimo, qui stat juxta altare majus. mira; mngnitudinis decoratura, pensan. libras quinquaginfa
duas ; cui super leeit gabalhas scx cum cruce cx argento purissimo, qu» pcDdent anle arcum ma-
jorcm, de.xtra Kxnaque, pensan. simul libras duodecim et semis.

39D Enimvero et inibi fecit pra;clarus ponfifcs vela de stauraci, qua; pcndent in arcubus argcn-

lcis in circuitu altario, et in presbyferio numero nonagintaet scx, ex quibus duo habenfia in medio

cruces de chrysoclavo cum orbiculis,ct alia octo cum periclysi dc chrysoclavo:necnon et arcus cum

columnis suis fecit ex argenfo purissimo in supradicta ecclesia;et in medio presbjierio, pens, simul

5 libr. duccntas quinquaginta et unam el semis. Isdem vero olmiiicus pontifex fecit ubi supra crucem

1225 HISTORIA DE VITIS ROM, PONT. — LEO III. f226

anaglyphum intcrsatilem ex auro mundissimo.pendcntem in pcrgula ante aUai'c,cunicandelisduode-
cira.pensan. libras tredecim. Prmdictus quoque venerabilis pontifex fecit in basilica doctoris mundi
beati Pauli apostoli calices majores fundatos exargcntopurissimoexipsius apostoli donis,quipendent
in arcu majore,numero undecim,et alios qui pendent intercolumnas majoresdextralaEvaquenumero

10 quadraginta, pensan. simul libr.ducentas sexaginta et septem. Ilic idem almificus pr<csul, divina in-
spiratione repletus, fecit in basilica beati Pauli apostoli ciborium cum columnis suis super altare'
mirae magnitudinis et pulchritudinis decoratum,ex argento purissimo.pens.lihras duo milleet quin-
decim; necnon et crucem anaglypham intcrrasilem ex auro purissimo, pendentem in pergula ante
altare, pensan. libras tredecim ; atque velum rubeum,quod pcndet ante altare,habens in mediocru-

i5 cem de chrysoclavo et periclysin de chrysoclavo.

391 Pari modo et in basilica sancta; Dei Genitricis ad Prasepe fecit gabathas quinque ex auro
purissimo, pensan. libras octo et semis, atquc crucem ex auro purissimo, pensan. libras decem ; nec-
non et coronam majorem ex argento purissimo, pensan, libras triginta sex. Enimvero et inibi fecit
vela alba holoserica, pendentia inter eolumnas majores, dextra L-evaque, numero quadraginta duo,
5 ex quibus undecim rosata. Fecit et in circuitu altaris ubi supra alia vela alba holoserica rosata,quaB
pendent in arcu de ciborio,numero quatuor.ex quibus unam cum chrysoclavo et margaritis,atque ve-
lum aliud raajus album.quod pendet ante regias majores in introitu.Sarta tecla vero ecclesia bealae
AariB, sitaj in Ostia, omnia noviter reparavit. Ecclesiam vero beati Marcelli, sitam in quarto decimo
quae ab ignc fucrat exu3ta,isdem almincus praesul in omnibus noviter restauravit.Ipseveropraiclarus

10 pontifex fecit in basiiica Salvatoris,qua3 appellatur Constantiniana.tetravila incircuitualtarisalbaho-
loserica.ex quibus unum habet in medio tabulam cum cruce de chysoclavo.Imo el in eadcm basilica
Salvatoris Domini nostri Jesu Ghristi renovavit altaremajusmira3magnitudinis,decoratamexargento
purissimo, pensan. libras scxaginta et novem. Fecit et in basilica sancts Dei Genitricis ad Prssepe
vestem chrysoclavam cum margaritis ornalam.habentemhistoriam Dominica; Nativitatis;simul etiam

15 et arcus duos cx argonto in presbyterio,cum columnis quatuor,et alios arcus quinque,pensaB. libras
centum triginta et tres.Isdem vcro prscipuus prajsul lccit inbasilicasanctae Dei Genitricis ad Pra^sepe
vestem rubeara alithynam, habentem in medio tabulam de chrysoclavo, cum historia Domini nostri
Jesu Christi et sancti Simeonis, quando in templo est prajsentatus : et in circuitu listam de chryso-
clavo ; necnon ct aliam vestem chrysoclavam, habentem historiam transitus sanct» Dei Genilricis,

20 mirae magnitudinis et pulchritudinis, decoratam ex gemmis pretiosis.et margaritisornatam,cum pe-
riclysi de chrysoclavo,et in circuitu listam de chrysoclavo.Verum etiam et indiaconia ipsius Dei Gc-
nitricis dominae nostrae,qua! appellatur Dominica,lecit vestem rubeam alithynam,habentemin medio
tabulam de chrysocIavo,cum historia ejusdem Dei Genitricis, ex margaritis ornatam.et periclysin de
chrysoclavo. Fecit autem et in diaconia ipsius Dei Gcnitricis, quE appellalur Anliqua, super altare

25 majus ciborium ex argento purissimo, pensan. libras ducentas el duodecira.

89< Prffifatus vero venerabilis et praeclarus pontifex fecit in basilica beati Petri apostoli nutritori
suo gabathan ex auro purissimo anaglypham, cum gemmis pietatis ornatam, qua; pendet ante ima-
ginem ipsius apostoli in ingressu ve3tibuli,pensan.Iibras septem et semis.Faoiem vero sacri altaris
ipsius apostolorum principis ab imo usque ad gummum,cum luminaribus inferius supcriusque;ncc-

5 non et intra confesaionem Salvatorem 3lantem,dextra lajvaque ejus beati apostoli Petri et Pauli, ha-
bentes pariler coronas cx gemniis protiosis, atquc pavimentum ipsius confcssionis investivitex auro
fulvo nimis, pensan. libras quadringontas quinquaginta ct trcs et uncias sex. Verum otiam super
ipsum sacrum altare fecit vestem chrysoclavani, habentem historiam Uominicc .Vsccnsionis et Pen-
tecosten, cum periclysi de chrysoclavo.

393 Pari modo ubi supra focit imagincm ipsius aposlolorum principis in porta virorum, ex auro
purissimo ct gommis pretiosissimis mira; magniludinis el puIchritudinisdecoratam,pensantesIibra3
decem et novom ct uncias tres. Pra^sortim vero isdem beatisaimus pontifex fecit ubi supra canccllos
fusiles in ingrcssu presbyterii.seu in doxtra parte laevaque.nccnon ct in ingrcsRUVCstibuli,cxargcnto
5 inundissimn,pens.simul libras millc quingcntas scptuaginta cl tres.SimuIque otcolumnas volatilcs(u)
tam in ingressu corporis doxtra laivaque ex parlc virorum,ac mulioruni para octo,pens.simuI libras
centum nonaginta;necnon et arcus argcnteos octo,pens.simul libras centum quadraginta et tres.Fe-
cit autem isdcm beatissimus pontifex in basilica beati Andrea^^ubi supra,regnum ex auropurissimo,
cum gemmis pretiosis ornatum, pon.san. libra. duas.ot uncias (luinquc.Nccnon et superaltarebeataB

lU Petronilla', ubi supra, fecit regnum aureum cuui gcmiiiis pretiosissimis.pensan.libras duas ot uncias

NOTUL.E MARGINALES FABROTTI.

(a) toraalilea vel verBatilcs.

Patroi. CXXVJU. 3y

1227 ANASTASII lillSl.lOTIIKCAMII. 122h

tres. Simili modo ct supcp altarc sancta; Dci Genitricis, ubi supra.qua; appellatur Mcdiana, recit v.
stcm dc fuiidiito cuni pcriclysidcchrysoc!avo,habcntemhistoriamAnnuntialionis Uomini.Fccitaut. ;
isdem bcatissimus pontilc.x in hasilica doctoris niundi beali Pauli iiposlolicanislros ex argenlopui
numero quadraginta scptem, pcnsan. simul libraa ducentas quadraginta etscptem.Et inmonastc!
15 sancta; Agatli.c martyris supor Suburram fccitvcstemrubeamalilhynam.habcntem in mcdio tabul'.:
de chrysoclavo cum periclysi de chrysoclavo.Necnon et in monasterio sancti I'ancratii,sitoposl ba--
licam SaIvatoris,quam Constantinianam vocant,fccit veslem de fundato.Hicfccit bcato Petro aposl. 1
iautori suo ICvangclia auroa cum gemmis prasinis atque hyacinthinis el albis mira; magniludinis ;;.
circuitu ornata, pensan. libras dccem et scptcm et uncias quatuor. Ilic fecit calicem aurcum pr.-Eci-

20 puum, diversis ornatum lapidibus preliosis, pensan. libras viginti octo; similiter et patcnam au-
rcam, pcnsan. libras viginti octo ct uncias novcm.

394 Pari modo in basilica ipsius apostoli fecit Chcrubin es. argento purissimo deauratos qua-
tuor, qui stant supcr capita columnarum argentearum sub ciborio, pcnsan.Iibras nonaginla el tres.
Fecit quoquc isdem prrecipuus pncsul, ubi supra, imagincm Salvatoris aureara, qua; slat in Irabe
supcr ingrossum vostibuli, pens.libras septuaginta ct novcm. Fecit autcm in basilica doctorismundi

5 boali Pauli apostoli angelos cx argento purissimo dcauratos duos, qui stant juxla imagincm Salva-
toris in ingrcssu vostibuli, pcnsan. libras contum et scmis. Verum etiam et polycandilum porphy-
rcticum,pcndentem in pergula anle confessionem in calcnulis aureis,qua;pens.Iibram unam.Pnscr-
tim et in ingressu basilica;, ubi supra, rogias majores fecit imagines ex argcnto quinquc, pcnsantes
inibi libra- duccntas viginti ct novem. Enimvcro, ubi supra, fccit aquamanus antipemlo dcauralos,

10 paria duo, pensan. simul libras quatuordccim. Fecit autem isdem pra;sagus antistes, ubi supra, ce-
rostatas majorcs vorsatiles anaglyphos ex argcnto purissimo,pcnsan.simul libras octuaginlaetsexet
uncias octo ; atquc lucernas majoras fusilcs bymixas duas, pcnsan. inibi libras quinquaginla et
septem ; et constituit ejus beatitudo ut quolidianis noclibus antc allarc ipsius aposloli arderc dc-
bcant. llic, divina aspiratus gratia, investivit trabem majorem, qua; csl sub arcu principali c\ ar-

15 gento mundissimo, pensantem libras mille trccenlas quinquaginta ct duas.

395 Focit autom hic pr.-cclarus pontifex, uhi supra, in altari majori vcslcm chrysoclavam mir.-e
magnitudinis et pulcliritudinis decoratam,habontem historiam Salvatoris Domini noslri Josu Chrisli
sanct;cque cjus Genitricis el duodccim apostolorum, cum periclysi do chrysoclavo, undiquc cum
margaritis ornatam, ct ab utrisque lateribus blatthin cum chrysoclavo decoratam, qua; in natalibus

5 apostolorum isdem cgregius pra;sul ibidem poni constiluit. Fecit aulcm ibi super crucem majorcm
ex auro fulvo nimis panoclystam, ornatam gemmis preliosis.pens. libras quadraginta duaa ctuncias
duas.Xccnon ct cerostata paria quatuor, invcstila ex argento dpaurato, pcns.siraullibrasscpluapinta
et scptem. Focit autcm vcncrabilis ct pra;clarus pontifcx supor altare beata; PclronillaB ciborium
cum columnis porphyrelicis exargentopurissimo,mir«emagnitudinisdecoralum,pcns.libriistrtconlas
10 quadraginta ct octo, atque imagincm argonteara stantem sub arcu de ipso ciborio.pcns.librasdcccm
ot semis. Ipse vero a Deo proloctus ol pra;clarus ponlifcx fccit in basilica doctorismundi bcaliPauli
apostoli supor altarc majus vestcm chrysoclavam, habenlem bistoriam Dominica; ncsurrcclionis,
cum margarilis ornatam, et pcriclysin de chrysoclavo. Similiter ex margarilis ornatas imuginrs
apostolorum duas ex argento deauratas, pensan. libras octuaginta ct scx.

396 Hic vero misericordissinuis pontifex fecit in basilica sancia; Dci Genitricisad Pra?scpc supor
altarc vcstcm cbrysoclavam, habcntem historiam Dominica; Uesurroclionis mira; magnitudinis cl
pulchritudinis decoralam, cum periclysi de chrysoclavo, undiquc cx margarilis urnatam. El in titu-
lo saneta; Dci Genitricis, qua; appcllatur Calixli, fccil rognum cx auro purissiiLO, pendcns supcral-

5 tare majus,cx gemmis pretiosis ornatum, pens. libram unam.Al(|uc in dioconia ipsius DeiGcnilricis
qua; appcllatur Dominica, fecil rognum ex auro mundissimo pendens super altarc majus cxgcmmis
proliosis ornatam, pcnsan. libras duas. llic beaiissimus pra;sul, divina inspiralionc rcplclus, fccil
in basilica Dci Genitricis ad Prfcsepe in iugressu pra;sepii rcgias vostias ex argcnto purissimo.pcns.
simul libras ccntum viginli et scplem, ct super ipsas regiasvelum modicum fundatum.habcnlcm in
10 circuitu lislam de chrysoclavo. Necnon el alia vela lyria super rcgias mojorcs Iria in ingrcssu basi-
lica; cum periclysi de fundato.

397 Fecit autem isdom egrcgius prKSul in basilica bcali Petri aposloli calices mtgoresexargcnlo
mundissimo, qui sedent supor Irabes argent. numcro dccem cl oclo, pcnsan. simul libras ccntum
ocluaginta duas. Nccnon, ubi supra, focit cprostnlas nmjorcs fusilcs ex orgento purissimo, qui stanl
ante confessioncm, pensan. libras cenlum nonaginta oclo. Invcslivil vcro supcr 'rabcm cx argcnto

5 mundissimo,qun; ost supor imaginem aurdam in ingressuvcstibuli, pensan. librascentumvipinliscx,
ct semis. Vcrum eliam, ubi supra, fccil lucernas fusiles duas cx argcnlo purissimo, pensan. simul
libras viginti cl seplem.El hoc constiluil ut Dominicorum dicsvelinsanctissolcmnitalibus.hincinde

1229 lilSTUHIA DE VITIS ItOM. l'()NT. — LEO III. 1230

juxta ectoriam tonsistereut, et ad legendum sacni.-i ieoliuiies luminis splen.lorc rcrulgercnt. Hic fccit
ad beatum Andream apostolura ciborium ex argento purissimo super altarc majus, pensan. libras

10 trecentas et quinquc. Hic autem pra?cipuus pontiie.x divinitus inspiratus bapti^terium, ubi supra,
conspiciens, quia jam pra; nimia vetustate ruina; proximum inerat, et quia anguslior locus populi
existebat qui ad baplismum veniebat, isdem pr.-esul a fundamentis ipsum baptisterium in rotundum
ampla largitate construens in meliorem erexit statum, atque sacrum fontem in medio largiori spatio
fundavit, et in circuitu columnis porphyrcticis decoravit, et in raedio fontis columnam posuit,et super

15 columnam agnum ex argcnto purissimo, fundentem aquam, qui pensan. libras decem et octo et uncias
dccem. Necnon et altare majus sub absida construxit, cujus faciem atque confessionem, seu rugas, ad
decorem ipsius sacri allaris investivit ex argento mundissimo, pensan. simul libras quadraginta et
octo; verum etiam et vcstem de stauraci super eam posuit, atque regularem ibi superinvestitum x
argento purissimo fecit. Et super ipsum regularem posuit arcum et gammadias ex argento, qui

20 pensant simul libras octuaginta. Neenon et imagines tres, ubi supra, posuit, pensan. inibi libras tri-
ginta et septcm et uncias dccem; ipsum vero baptisterinra diversis in circuitu dccoravit picturis.

398 Oratorium vern sanct;e Crueis, ubi supra, quod pr.na nimia erat vetustatc ruiturum, hic prae-
cipuus pastor a fundamenlis simul cum absida novo a;dificio erexit, et ad perfectum usque pcrduxit,
atque ipsam absidam ex musivo diversis decoratam picturis atque marmoribus miro splendore or-
navit, ubi ct obtulit ciborium super altare cum columnis suis, atque faciem ipsius altaris investivit

5 argento purissimo, pensan. libras centum viginti et unara et uncias duas; regnum spanoclystum
ex auro purissimo, cum cruce in medio, pendens super ipsum altarc, pensan. librum unam, et uncias
undecim. Necnon et alias columnas argenteas quatuor, et super ipsas columnas regularem investitum
ex argento purissimo, pensan. inibi libras sexaginta et quator et uncias tres. Arcus argenteos tres,
pensan. libras quadraginta et trcs et uncias octo : imagines argentcas dcauratas tres, pensan. inibi

10 libras triginta; canistros argenteos intersatiles duodecim, pensan. simul libras septuaginta et octo;
g.ibathas argenteas intersatilcs fundatas viginti unum, et crucem unam, pcns. in unum lib. quinqua-
ginta; vestem super altare de fundato unam; et alia de hlatthin, cum chrysoclavo, necnon et aliam
vcstcm albam rosatam cura chrysoclavo : velum modicura chrysoclavatum cum crucifixo,et margaritis
ornatura ; vela de stauraci septera, vela de fnndato quatuor, vcla modica, qua3 pendent in regulari ante

15 imagines Tyrias sex : vela arba serica, ornata in circuitu de fundato duodecim; velum raajus albura
rosatura.nrnatura desuper de quadruplo unum, ct aliud velum rubeura, cum bubalo.quod pendet ante
rcgias raajorea : vela raadica de stauraci quatuor, qua2 pendent in regulari ante imagines; sed et alia
vela promiscua serica numero undecim. Fecit, ubi supra, ad Ibntes vela Tyria tria, quse pendent in
regularem ante imagines, et alia vela serica numero viginti unum.

399 Hic fecit beato Petro apostolo nutritori suo caliccm aureum pra^cipuum spanoclystum («)
diversis ornatum lapidibus pretiosis, pensan. libras triginta. Pari modo 1'ccit el patcnam auream spa-
noclystam, similitcr divcrsis ornatam pretiosis lapidibus, pensan. libras vigiuti quinque. Fecit vero
super ciborium de altari m.ijori bcato Petro apostolo canthara majora quatuor cx argento purissimo,

5 habentia in medio cereose.v argento dcauratos, pcnsan, in unum librasccntum et quadraginta. Pr.-c-
dictus vero et praeclarus pontifex fecit ubi supra thuribulum apostolicura ex auro purissimo, pcnsan.
libras duas et uncias quinque. Fecit vero vestem supcr altare majus chrysoclavam, divcrsis ornalam
picturis quam constituit quatuor temporibus pcr annum in duodccim Icctionibus ibidcm ponere. Fecit
ubi supercoronas majores ex argcnto purissimo quatuor, pensan. simul libras centum quinquaginta

10 quatuor et scmis. Fecit vero ubi supra Icctorium ex argento purissimo mira; magnitudinis decoratum,
pensan. libras ccntum quadragintaet trcs; nccnon et ccrostatas cx argento mundissimo, stantes juxta
ipsum lectorium, pcnsan. simul libras quadraginta et noveni. Vcrura etiara ct su[ier ipsas ccrostatas
fccit lucernas fusiles bimixasduas cx argcnto puro, ponsan. libras viginti otscptem. Ex hoc constituit
ul Dominicorum die, vel in sanclis solcmnitatibus, hinc inde ju.-ita Icctorium consisterent, el ad legen.

^5 dum sucras lectioncs luminis splendore fulgerent. Pharocanlharos fecit in prcsbylcrio numcro qua-
tuordccim ex argento mundissimo, pens. simul libras quadragintas triginta ct tres; necnon columnas
octo ot arcus quatuor fccil ex argcnto, pensan. inibi libras centum scptuaginta el Ircs.

.100 Kecit vcro ubi supra caliccs fundalos ex argento, qui pendcnt intcr columnas majores dcxtra

knva^iuo basilica; numcro scxaginta quatuor, pensan. pariter libras quadringentas sexaginta et unam.

Isdem vero pr;csagus antistcs ubi supra ad bealum Andrcam apostolum investivil allare majus ex

argcnlo purissimo deaurato, miro decore ornato, qui pcnsan. undiquc libras ccntum triginta quinque;

5 cantharas cx argento purissiino duodecim, pcnsun.simul libras (luinquaginta et duas; cani^tros duo

NOTULi: MARCilNALES FABHOTTI.

(a) B, opanoclistum,

1231 ANASTASII UIBUOTHECArill 4232

(Jccim ex argenlo, pensan. libras sppliingint.i ct octo. Invcstivil vcro altare bcala; Pelronilla; ex argenlo
purissimo deaurato, diversis ornatani picluris undique, pensan. libras cenlum sexaginlH ct duas et
uncias octo. Necnon investivit altare beati Gregorii confcssoris atque pontificis ex argento deaurato
undique, pensan. libras centum viginti et septem. Fecit ubi supra in gremio basilica; beati Petri apo-

10 stoli cortinam majorcm .Mexandrinam holosericam, babentem in medio adjunctum fundatum, et in
circuitu ornatum de fundato. Vcrumetiam isdem pricipuus prrsul fecit thuribula apostolica ex auro
purissimo duo, ex quibus unum misit intus super corpus ejus, quod pensan. libras duas, et alterum
pensan. libras duas et uncias octo, quod pr.-ccedit per stationes.

401 Hic vero almilicus pr.rsul fecit in liasilicam bcati Pauli apostoli thuribula apostolica ex auro
purissimo duo. Ilic voro almificus praisul investivit faciem altaris sancta; Uei Genitricis ad Prrsepe ex
argcnto mundi -simo dcaurato, quod pens. libr. octuaginta ct .^ex. Fecit autem ibi coronas duas ex
argenlo purissimo pens. libras quinquaginta quatuor. Cortinas majores Alcxandrinas holoserica orna-

5 tas in circuitu dc fundato. Hic vero prnecipuus pra;sul cx largilate omnipotentis Dei, et beali Petri
clavigeri regni coelorura, obtulit per univcrsas sanctorum sacras ecciesias hnjus alm<B Romjccoronas
vcl etiam canistros ex argento purissimo, ob veniam facinorum suorum ; videlicet : in ccclesia Domini
nostri Salvatoris, qurc appellalur Constantiniana, fecit coronas cx argcnto purissimo, pcnsan. libras
viginti tres. Et in basilica sancta; Dci Genitricis ad PrKsepe instar fecit coronam ex argento puro, pens.

10 libras Iredccim. Et in basilica sanctcc Dci Gcnitricis in titulo Calixti fecit coronam ex argento, pens.
libras tredecim et uncias tres. Et in diaconia ipsius Dci Genitricis, quae appellatur Antiqua, similiter
fecit coronam ex argento, pensan. libras tredecim. Et in ecclesia sancta; Dei Genitricis ad Martyres
fecit coronam ex argcnto, pensan. libras duodecim et uncias trcs. Et in diaconia ipsius Dei Genitricis,
qua; appcllatur Gosmedin, codem modo fccil coronam ex argcnto, pens. libras duodecim, necnon et in

15 diaconia sanct.-c Dci Gcnitricis,qua! appellatur Dominica, simililcr fecit coronam ex argento, pensan.
libras novem. Et in diaconia sancta; Dei Gcnilricis, qua; ponitur viaLata, fecit coronam ex argento,
pensan. libras novem. Et in diaconia sancta; Maria; in Cyro fecit coronam argenteam, pensan. librats
octo. Imo et in diaconia beata; Dei Genitricis, qua; ponitur foris portam beati Petri apostoli, fecit co-
ronam ex argonto, pensan. libras quinque et uncias tres. Et in diaconia ipsius Dei Gcnilricis, qu«

20 ponitur in Adriano. eodem modo fecit coronam ex argento, pensan. libras quinque.

409 Necnon ct in oratorio sancla; Dci Genitricis, qua; ponitur in Xenodochio Firmis, fccit cani-
strum ex argento, pensan. libras duas et uncias septem. In ecclesia beati Petri apostoli fecil canislrum
de argento purissimo, pensan. libras viginti duas; et in ecclesia beati Pauli apostoli instar fecil cani-
strum ex argcnto purissimo, pensan. libras 22 et uncias qualuor et octo. Imo et in ecclesia beali
5 Andrea; apostoli, qua; appellatur Eudoxiae, eodem modo fecit coronam de argento, pens. libras novem.
Verum etiam et in ecclesia beati Joannis Haptista", qu.T ponitur juxta patriarchium Lateranense, fecit
coronam de argento, pensan. libras quinque. Imo et in ecclesia beati Joannis evangelistip, qua; poni-
tur ubi supra, fecit coronam ex argento, pensan. libras quinque. Itcm ct in ecclesia beali Stcphani,
qua; ponitur in Ca[;lio monte, simili modo fecit coronam ex argento, pensan. libras septcm et unciaa

10 undccim. Et in basilica apostolorum, qua; ponitur in via Lata, fecit coronam dc argenlo, pensan.
libras tradecim. Et in Musileo beat.T Petronilla;, quod ponitur ad bcatum Petrum apostolum, fecit
coronam ex argcnto, pensan, libras viginti. Et in ccclesia Hicrusalem.quff ponitur in Sessoriano, fecil
coronam de argento, pensan. libras quinque. El in ccclesia beati Laurentii,qua; ponitur foris murum,
similitfr fecit coronam de argcnto, pensan. libras tredccim. El in ecclcsia bcati Apollinaris marty-

15 ris fecit coronam, pcnsan. libras quinque et uncias quatuor. Verum ctiam ct in basilica beati Pan-
cratii martyris,qua; ponitur foris murum, eodem modo fecit coronam ex argenlo, pensan. libras octo.
Fecit autem et in ecclesia beati Valentini martyris, qua; ponitur foris murum, ubi corpus ejus re-
quiescit, coronam de argento, pensan. libras sex. Et in titulo beati Clementis marlyris atque pon-
tifieis fecit coronam de argento, pcnsan. Ilbras quindccim.

403 Et in titulo beatorum AquiK-e et Prisc.-c fecit coronam ex argcnto, pensan. libras sex. El in
titulo sancta; Balbina; similiter fecit. Imo el in ecclesia sancli Sixti marlyris atque pontificis fecit
coronam similiter. Kt in titulo sancti Laurcntii martyris, qua? ponitur Lucin», similiter fecil, pensao.
libras quatuor et uncias decem. Et in titulo sancti Laurenlii niartyris, qui appellatur Damasi, fecit
5 coronam exargento, pens. libras quinque. Et in ecclesia ipsius marlyris, qu.T ponitur Fomiosus. fccij
canislrum ex argento, pensan. libras duas et uncias seplera. Sed ct in titulo Pammachii fecil coronam
ex argento, pens. libras 10. Et in tilulo .Kmilian.T pari modo fccit coronam de argento, pensan. libraa
4. Necnon et in litulo sancli Eusebii fecit coronam dc argenlo, pensan. libras sex. Et in titulo Praxedis
fecit coronam, pens. libras quinque. El in titulo Pudentis fecil coronam cx argento, pens. libraa

10 novem. Imo et in titulo bcati Vilalis martyris fecit coronam ex argcnto, pensan. libras novcm et
uncias tres. Et in titulo sancta; Susanna: martyris similiter fccit coronam, pensan. libras decem et

1233 HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — LEO III. 1234

septem. Et in tilulo sancti Cyriaci fecit coronam de argento, pensan. libras quinque. Et in titulo beati
Marcelii marlyris fecit coronam ex argento, pens. libras decem. Necnon et in titulo beati Marci
martyris fecit coronam similiter. Et in titulo bcats Anastasige fecit coronam, pens. libras seplem et
15 uncias novem. Necnon et in titulo Coecilii-c instar fecit coronam ex argenlo, pcns. simul libras decem
ct unciam unam.Etintitulobeati Chrysogonimarlyrisfecitcoronamexargento,pensan.]ibras quinque.

404 Verumetirm et in diaconia sanctorum Nerei et Achillei fecit coronam de argento, pensan.
libras sex et uncias quinque. Et in diaconia sancftB Lucia;, qua: ponitur in septem Viis, fecit coronam
ex argento, ponsan. libras sex et uneias septem. Et in diaconia sancti Bonifacii similiter fecit coro-
nam, pensan. libras septem. Et in diaconia sancti Georgii fecit coronam ex argento, pensan. libras

5 quinquc. Et in diaconia sancti Theodori eodem modo fecit coronam, pensan. libras sex et unicas
octo. Et in diaconia sanctorum Sergii et Bacchi fecit coronam ex argcnto, pensan. libras sex. Et in
diaconia sanctorum Cosma; et Damiani fecit coronam, pensan. libras quinque et uncias octo. Et in
diaconia sancti Adriani martyris fecit coronam ex argento, pensan. libras sex. Sed et in diaconia
sancti Archangeli fccit coranam ex argento, ponsan. libras sex. Sed et in diaconia sancli Eustachii

10 similiter fecit, pensan. libras sex et uncias quinque. Et in diaconia sancta Lucia;, qu<B ponitur juxta
Orphea, pari modo fecit coronam ex argcnto, ponsan. libras sex et uncias duas. Simulque et in dia-
conia bcati Viti martyris, quas ponitur in Macello, fecit coronam ex argento, pensan. libras sex. Imo
et in diaconia sancts Agatha; similiter fecit coronam ex argento, pensan. libras quinque. Fecit autem
et in diaconia sancti Silvestri, quae ponitur juxta beatum Petrum apostolum, coronam argenteam,

15 pensan. libras quatuor. Verumctiam et in diaconia sanoti Martini, qua; ponitur juxta bcatum Petrum
apostolum, instar fecit coronam cx argento, pensan. libras quinque et uncias trcs. Imo et in titulo
sanctorum Silvestri et Martini, qui ponitur juxta Orphea, coronam ex argento, pensan. libras sex et
uncias duas.

405 Ipse vero a Deo protcctus et prajclarus pontifex fccit in monasterio sancti Saba3 coronam es
argento, pensan. libras 8 et uncias decem. Verumetiam et in monaslerio beati Anastasii martyria eo-
dem modo fecit coronam ex argento, pensan. libras octo et uncias quatuor et semis. Sed et in mona-
slerio sancti Andrea;, quod ponitur in clibus cauri, similiter fecit coronam ex argento puro, pens.

5 iibras quinque. Et in monasterio boatos Agatha; marlyris, quod ponitur super Suburram, similiter
fecit. Necnon et in monasterio sancti Erasmi, quod ponitur in Coclio monte, fecitcoronam ex argento,
pensan. libras 4 et uncias duas. Simili modo et in monaslerio sancti Silvestri coronam ex argento
pensan. libras 6, uncias tres. Et in monastcrio beati Laurentii martyris, qui appellatur Pallacini, fccit
canistrum de argento, pens. libras 2 et uncias scptem. Enimvcro ct in monasterio sancti Pancratii,

10 quod poniturjuxta basilicam Salvatoris, fecit coronam dc argento, pensan. librasS et semis. Fecit
autem et in monasterio sanctorum Andre» et Barlholomaji, quod appellatur Honori, canistrum cx ar-
gento, pensan. libras tres. Et in monasterio sancti Stephani, quod ponilur juxta Lateranis, fecit ca-
nistrum de argento, pensan. libras duas. Simulque et in monasterio ipsius primi martyris Stephani,
quod ponitur ad beatum Petrum apostolum, fecit canistruin ex argento, pcnsan. libras tres et semis.

15 Ipse vero almificus praisul fecit in monasterio sanctorum Joannis et Pauli, qui ponitur juxta beatum
Petrum apostulum, canistrum ex argento, pensan. libras Ires. Pari modo fecit et in monastcrio sancti
Martini, quod ponilur ut supra, canistrum, pcnsan. libras qualuor ct uncias duas. Sed et in mona-
sterio sancti Stcphani, ubi supra, quod appellatur Catagalla Patritia, pari modo focit canistrum ox
argento, pensan. libras duas et semis. Simulque et in monasterio sancti Ca;sarii, quod ponitur ad

20 beatum Paulum apostolum, instar focit canistrum ex argento, ponsan. libras tres. Et in monasterio
sancti Stcphani, ubi supra, fecit canistrum, pcnsan. libras duas. Imo et in monasterio sanctorum
Cosms et Damiani, quod ponitur juxta Prajsepe fecit canistrum ex argento, pensan. libras duas et
uncias duas. Simili modo focitin monastcrio sancti Andrea!,quod appellatur Massa Juliana,canistrum
ex argonto, pensan. libras duas. Nccnon et in monasterio sancti Adriani, quod ponitur juxta Pra;sepc,

25 inslar focit canistrum, pcns. libras duas. Et in monasterio sancti Cassiani, quod ponitur juxta bcatum
Laurcntium. martyrcm furis muruin, fccil canislrum ex argcnto, pensan. libras duas.

406 Fccit autcm in monasterio sancli Stephani, qui ponitur ubi supra, canistrum ex argento,
punsan. libras duascl scmis. Verumctiam et in monastcrio sancti Victorii, quod ponitur ad sanctum
Pancratium, fecit canislrum cx argcnto, ponsan. libras duas et uncias seplcm. Et in monasterio sancti
Chrysogoni siniililcr fccit canistrum, pcnsan. libras trcs. Ipsc voro almilicus pra;sul fecit in monastcrio

5 sancta; Maria;, quod appellatur Ambrosii, cnnislruin cx argento, pens. liluas duas. Pari inodo fedtct
in inonastcrio sanct.-c Marij;, qiiuJ appcllatur Julla;, ut sapra. Scd ct in monastcrio sancti Andrc.-c
quod ponitur.juxta basilicam aposlolorum, fccit siiiiilitcr. Simulquo et in oratorio sancti Slephani
quod ponitur in Dulcili, fccit canistrum cx argcnlo, pensan. libras duas ct uncias quinquc. Enimvcro
ct in oratorio sanctorum Scrgii ot liacchi, (|ui puuitur in Callinico, similiter fccit canistrum. Iino Ct in

1235 ANASTASII LlIiLIoTHECAfUI. 123G

10 monastcrio sancti Agapiti,quod ponitur jiixta titulum iOudoxi.p.fficit simiiitcr canistrum argcntcum,
et semis. Simili modo ct in oratorio saiiclic Agnctis, quod ponitur in monasterio, quod appellatur Duo
Furna, fecit canistrum rx argento, pens. libras duas el uncias octo. Necnon ct in oralorio sancli Vili,
quod ponitur in monasterio, quod appcilatur dc Sardas, fecit canistruin ex argcnto, pensan, libras
tres. Et in monastcrio sanctaj Vivianie similiter fecit canistruni cx argcnto, pens. libras duas ct un-
15 cias novem. Fecit autem et in oratorio sancta; Lucio:, quod ponitur in monasterio de Renati, canis-
trum cx argento, pens. libras duas.

407 Verumctiam ct in oratorio sanctae Mariae, quod ponitur in monasterio Michaelis, inslur fecil
canistrum ex argcnto, pensan. libras duas et uncias duas. Et in monasterio sancti Sergii eodem modo
fccit canistrum ex argcnto, penpan. libras tres. Ipse vcro almilicus pra;sul ct in oratorio sancta; Aga-
thre, quod ponitur in monasterio apud Africi, canistrum cx argento, pensans libras trcs. Pari modo

5 fecit et in monasterio sanctorum Euphemiae et Archangeli, quod ponitur juxta titulum Pudentis, ca-
nistrum ex argento, pensan. libras quinque. Sed ct in monastcrio saneti Isidori simiii modo fccit ca-
nistrum. Simulquo et in oratorio sanctaj Agatha", quod ponitur in monasterio Tcmpuli, fecit canistrum
similiter. Et in oratorio sancti Csesarii,quod ponitur in monasterio doCorsas, similitcr fccit canistrum
pensan. libras duas ct uncias tres. Enimvero et in monasterio sancti Scmitrii fecit similiter canistrum

10 argenteum. Imo ct in oratio sandta; Maria;, quod ponitur in monasterio Aqua; Salvi.T, fecit similitcr.
Simili modo fccit et in monasterio sancti Donati, quod ponitur juxta titulum sancla; Priscae, canistrum
ex argento, pensan. libras duas ct uncias quinque. Et in monasterio sancti Joannis, quod ponitur in
Aventino, inslar fecit canistrum ex argcnto, pensan. libras duas. Necnon ct in oratorio sanctx Mariae,
quod ponitur in monasterio de Lutara, fecit canistra ex argento, pensan. libras duas et scmis. Fecit

^5 autem et in monastorio Hierusalem, quod ponitur ad bcatum Petrum aposloluin, canistrum cx ar-
gento, pcnsan. libras duas.

408 Vcrum etiam et in monastcrio sancta; Agnetis, quod ponitur foris portam Numentanam, fecil
canistra ex argcnto, pcnsan. libras quinquc. Et in monasterio sancta; Eugeni.p, quod ponitur foris por-
tam Latinam, pari modo fecit canistrum ex argento, pens. libras quinque. Seu et in oratorio sancti
Grcgorii, quod ponitur in Campo Martis, fecit canistra ex argento, pensan. libras tres. Ipse vero al-

5 mificus pr.-csul fccit in titulo beatao Sabina; coronam ex argento purissimo, pensan. libras acto. Pari
modo fecit in diaconia sanctorum Silvestri et Martini, qua; ponitur juxta Orphcam, coronam ex ar-
gcnto, pcnsan. libras sex ct uncias duas. Nccnon ot in oratorio sancta; Lucia;, quod ponitur in Xeno-
dochio, similiter fccit canistrum ox argenlo, pensan. libras duas et uncias (|uatuor. Fccil autcui ct in
oratorio sancti Abbacyri.quod ponitur in Xenodochio, canistrum ex argenlo, pcns. libras duas. .\lque

10 in orutorio sanctorum Cosm.-e et Damiani, quod ponitur in Xenodochio, quod appcllatur Tuciuni,
instar fccit canistrum ex argento, pensan. iibras duas et unciam unam. Verumetiam el in oratorio
suncti Peregrini,quod ponitur in hospitali Dominico ad Naumachiam, fecit canislra ex argento, pen-
san. libras quinquc et unciam unani. Prrefatus vero pontifex fecit in basilica Domini nostri Jesu Chri-
sti, qure appcliatur Constantiniana, super altarc majus vestes chrysoclavas duas; ex quibus unara

15 habentcm historiam Dominica; resurrcctionis, ct aliam habcntem historiam vivilica; atque adoranda;
Dominica; crucis. Cantharos cx argcnto mundissimo octo, pcnsan. simul libras viginti ct septcm, et
uncias sex. Invostivit ubi supra rugas anto ingrcssum altaris cx argcnto purissimo, pensan. libras
(luadraginta octo el uncias octo. Coronas ex argcnto purissimo, pcnsan. libras duocccim. Fecit ubi
supra ad fontes vela alba holoscrica, ornata in circuitu de fundato, atque quadrapulo numcro de-

20 ccm. Sarta tccta vero ipsius ccclesia;, cum quadriporticu, simul el ad fonlcs, omnia, ct in omnibus
novitor reslauravit. Simul ct fcncstras dc absida cx vitro diversis coloribus conclusit atque dccoravil.
Et alias fcneslras basilica; ex mctallo Cyprino rcparavit; et in grcmio basilica; fccil cortiaas duas, ex
quibus una major fundata alba, ct alia minor alba rosala.

409 Fecit autcm isdcm pr.-csul in basilica sancla; Dci Genilricis,quaB appcllatur ad Pra?sepe, ro-
sala cum periclysin dc fundato. Ganlharadc argenlo purissimo duo, pcnsan. inibi libras viginti Ircs.
(".olumnasduas, pcnsan. libra.s viginti et unam, et uncias quinque. Cruccm cum gabatha ex argento
mundo, peiisan. siinul libras quinque. In diaconia vero ipsius Dei Genilricis.qua; appellalur .\ntiqua,

5 fccit tclravila alilhyna, ornata in circuitu dc quadruplo. Et in oratorio sancli .\ndrca;, ubi supra.vela
duo holoscrica, ornata ul supra. In titulo ipsius vero Dci Genilricis.qui nppellalur Calixti.fecil vcslcin
albam holoscricam rosatam, habenteni in niedio tabulam de chrysoclavo, cum historia pra-sentationia
Dnmini nostri Jesu Christi.et sancli Siinconis, cum pericly.<i dc tyrio. Tetravila rubea alithyna qua-
tuor, habonlia cruccs cum ganimadiis, cl in circuilu periclysin dc tyrio. Velum lyrium majus, qiiod
iO pendct nnlo iiiiairiiicin, cnm poriclysi dc bhitlhi unum. Vel mndica rubcn alithynn, cum staurace in
mcdio numoro tria, qua> pondentanfc imagincs argcntcas, cum periclysi de blatthin. Cortinam m^o
rem holosoricam in giemio basilica-, unam.fccit el imagines argcntcas dcauratas. E quibus unam cum
gcmmis, arcum argentcum uaum,cum gammadiis suis.Supracerostala pharum unum,thuribula duo,

1237 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — LEO III. 1238

pens. simul libras nonaginta quinque et uncias septem. Fecit vero isdcm proesagus antistes beato
15 Petro apostolo calicem aureum, diversis ornatuni prnfiosis lapidibus, qui prfccedil per stationes, pens.
libras tredecim. Hic fecil in b- silica ipsius apostoli velum chrysoclavum, quod pendet supra in m-
gressu vestibuli. Item aliud velum majus e chrysoclavo, quod pendet in trabe argentea ante imaginem
Salvatoris supra in ingressu vestibuli : coronam majorem ex argento purissimo, pens. libras quinqua-
ginta et tres, et uncias octo : pharum argenteum pendentem infra ipsam coronam, pensan. libras^-i-
20 ginti et tres. Item coronas argenteas quatuor, pensan. libras quinquaginta et septsm. Canistros octo,
qui pensan. simul libras quadraginta.

410 Hic vero pro amore et cautela orthodoxre fidei, fecit ubi supra scuta argentea duo, scripta
utraque symbolo, unum quidem litteris Grajcis, et aliud Latinis, sedentia dextra laevaque super ingres-
sum corporis, pensan. inibi libras nonaginta quatuor et uncias sex. Fecit ubi supra in gremio ba-
silicje cortinam majorem holosericam fundatam unam, ornatamin circuitu de fundato. Velum album

5 holosericum rosatum majus unum, quod pendet in trabe majore super imaginea aureas, ornatum in
circuitudefundato. Enimvero supraadfontes fecit vela serica alba numero novem, ornatain circuitu
de fundato. Hic vero, ubi supra, investivit altare beatissimi Leonis confessoris atquc pontificisexar-
gento mundissimo deaurato,pensan.simul libras centum et novera.Item investivit altare beati Gregorii
confessoris atque pontificis ex argento mundissimo deaurato, pensan. undique libras centum vigkiti
10 et septem.

411 Hic vero pra?fectus a Deo et prKclarus pontifex investivit altare beati Pauli apostoli ex argento
purissimo ac dccoravit, quod pensan. libras centum quinquaginta quinquc; necnon et confessionem
ipsius, atque faciem altaris investivit ex auro purissimo, pens. inibi libras centum vi"-inti et unam
et uncias octo Fecit etsupra in ingressu corporis scutum ex argento purissimo, in quo orthodo.xae

5 fidei symbolum scribi fecit, quod pensan. libras triginta et duas. Fecitubisupra coronas majorestre
ex argento purissimo, pens. libras in unum nonaginta et tres. Fecit autem in basilica cortinam maio-
rcm holosericam de quadrapuloet fundato pulcherrimam.Prasfatus vero venerabiiiset praclarus d
tifex fecit in basilica beati Petri apostoli nutritoris sui super altare majus ciborium cum columni
suis quatuor ex argento purissimo deaurato, cum diversis historiis mirajmagnitudinis mirificedeco-
10 ratum, quod pensat libras duo mille septingentas et quatuor, et uncias tres. Ciborium vero tiuod
exinde abstulit, posuitsuper altaremajusin basilica beataj DeiGcnitricis,quffl appellatur ad Pr^se
et crucem ex argento puro fecit, et inibi posuit, pensan. libras duodecim et uncias tres. Necnon et
tetravela rubca alithyna quatuor ubi supra fccil.cxquibus unum cum chrysoclavo. Sedetin Musileo
beatae Petronilla;, quod ponitur ad beatum Pelrum apostolum, fecit vela alba majora tria, minora octo
15 ornata in circuitu de fundato. Fecitvero isdem praiclarus pontifex ante confessionem ipsius anosfol '
rum principis angelos cx argento purissimo,dextra laevaque,pensan.inibi libras eentum quadraginta
et sex. Necnon et alios angelos duos ex argento purissimo deauratos,qui stant in trabo majori super
ingressu vestibuli, dextra la;vaque, juxta imaginem Salvatoris auream, pens. simul libras sexaginla
tres. Et alios angclos quatuor minores ex argento purissimo deauratos, ubi supra, dextra Ifflvaoue
20 qui pens. simul libras sexaginta octo. Verumetiam fecit ubi supra columnellas ex argento deaurataa
scx in ingressu vestibuli, diversis depictas historiis, quae pensan. simul libras centum quadraginta
et septem. Fecit et cruccm majorem cx argento purissimo deauratam, quae stat juxta altare maius
pensan. libras viginli duas. Fccit vcro ubi supra arcum majorem ex argento mundissimo deaurato
suprain ingrcssu vestibuli, pensan. libras centum triginta et unam ct scmis. Fucitvero ubi sunrai t
25 confessionem beati Leonis confessoris atqucpontificisEvangcIiumexargentomundissimo dcauratu
supra in ingressu vestibuli, pensan. libras quadraginta octo et serais. Fecit ubi supra columnellam
unam de argento purissimo, pcns. libras decem ct septem. Ipse vero a Deo protcctus et prasclarus
pontifex fecit in diaconia beati Archangeli patcnam etcalicem cx argentopurissimo, pensan.in unum
libras 10.

41« Hic, divina inspiratione protccfus, focit in b.isilira Salvatoris, qua: uppellatur Constantiniana
ciborium cum columnis suis quatnor ex argcnto purissimo.diversis depictum historiis, cum cancel-
lis et columnellis suis mira; magnitudinis ct pulchritudinis dccoratum, qua? pens. undiquc simul libras
millc duccntas viginti septem. Verumetiam et sarta tecta basilica; sancta; Dei Genitricis scmperque
5 Virginis Marix dominai nostr.T, qnn- appcllatur ad Pr.-psopo, omnla novitcr restauravil.Cubioula vcro
juxta ecclcsiam beati Petri apostolorum principis, qua; nimia vetuslato marcucrant, ctiam peneruitura
erant, isdem cgregius pr«sul a fundamcntis firmissimum ponensa^dificium in mcliorem orcxil statum
Fecit et ubi supra juxta columna^a nnion.ni b.ilneum hi superiorepositum eonstruclum in rolundum'
miriflce decoratum, Gradus vero in introitu .•jusdcm basilice tam supcr porticum quam ctiam in atrio
10 noviter restauravit. I-Vcit et juxta cosdcm gradus partc dexlra atrii domum a fundamenlis mir.-oma
gnitudinis ct pulchritu.linis .lecoralam, in qua ctiam el accubitos coUocavit. Fccit ct juxla caiodem

1239 ANASTASII BlIiLIOTnEGARII 1240

domuni prosubsidiis Chrislipaupcrumatiiuepcrcgrinorumbalncumarnndamentia mirificedccoratum.
Hic aulcin proeclarus antistcs divinitus ins[)iraliis hospitalcm beato Pclro aposlolo in loco qui Nauma-
chia dicitur a fundamciitis noviter construcns, diversa iilic domorum ajdificia decoravit, atque occle-
15 siam in honorem bcati Petri principis apostolorum a novo construxit.In qua etiam sanctorum Eccicsiae
Christi martyrum corpora deferens rccondidit, elomnia quse in praidicto hospitali crant necessaria
construxit.

413 Prasdia ctiam illic urbana vcl riistica pro alimoniis Christi pauperum, seu advenis, vel pere-
grinis, qui cx longinquis rcgionibus vcniunt, obtulit ad exaltationem sanct.-e Dei Ecclesia:, et saluto
populi Romani. Pra?sertim igituret monastcrinm sancti Christi primi martyrisSlephani, quod appclla-
tur Catagalla patrilia, quod pra; nimia vctustate jam emarcuerat atque ex parte corruerat, idem

5 pra3sagu3 ponlifex ccrtamen ponens afundamcntis simul cum oratorio firmum jacens fundamentum
in meliorem erexit statum. Gradus vero, per quos ingressus est in ecclesiam beati Pctri apostoli a
sancto Andrea apostolo, qui vctustatc consumpti erant, a novo refecit. Pari modo et monasterium
beati Martini confessoris atque pontificis, situm ubi supra, quod nimia fuerat vetustate quassatum,
pene omne a fundamentis restauravit. Sarla vcro tecta basilica? sancti Andreac apostoli, quod appel-

10 latur Catabarbara patritia,qu;e per olitana jam fuerant tcmpora vetustate consumpta, novitcrrestau-
ravit. Simili modo et sarta tecta beat.-e Lucia; martyris, quae ponitur in Orphea, refecit a novo. Pariter
etiam et sarta tecta beal;E Balbina! martyris, qua; jam pene ruitura crant, in melius restauravit. Pari
modo et sarta tccta basiiicE beatorum martyrum Cosm» et Damiani, sil.T in via Sacra, mirilicc restau-
ravit. Pariter etiam et sarta tecta basilica; sanctaj Martina; marlyris, sita in Tribus Fatis, in melius

15 restauravit.

414 Necnon igitur et sarta tccta titulo beati Laurentii martyris, qui appellatur Damasi, noviter
restauravit. Hic vero sanctissimus et pra^clarus pontifex sarta tecta basilicae Valentini marlyris sila
via Flaminia, quas jam pra; nimia vctustateruituracrant, prudcutissimo sludio mirificc a novo rcfecit.
Quadriporticus vero basilica; apostolorum in via Lata intus cl foris oninia sarla tecta ipsarum novi-

5 ter reparavit. Imo vero et sarta tecta basilicaj beata: Agathaj martyris sita super Suburram,qu£ prae
nimia vetustate jam emarcuerant, noviter rcparavit. Hic vero sanctissimus prssul fecitin patriarchio
Lateranensi oratorium a fundamentis in honorebeali Archangeli, iQsignioperefirraissimeconstruens,
quod etiam ex musivo, seu diversis picturis, atque pulcherrimis marmorum metallis diversis coloribus
ornavit undique. Et omnia cimilia tam aurea quamquc argentea vel etiam vcla diversa ibi obtuliU

10 Macronam vero ipsius Lateranensis patriarchii, quse extenditura Campo, et ultra imagines aposlolo-
rum, qua; pra; nimia vetustate ruitur.-e crant, a fundamentis simul et sarta tecta, nccnon et solarium
ab imo usque ad summum novitcr rcstauravit, et in melius lirmissimis marmoribus slravil, alque
cameram ipsius Macrona; noviter fccit, ct diversis historiis pictura mirilice decoravit. Uic a Deo pro-
tectus venerabilis et pr.uclarus pontifex fccil in circuitu altaris beati Pclri apostoli nutriloris sui tctra-

15 vela rubca holoserica alithyna, habentes tabulas seu orbiculos de chrysoclavo, diversis depictoshisto-
riis, cum stollis de chrysoclavo ; necnon et in medio cruces de chrysoclavo ex margarilis ornalas,
mira> magniludinis cl pulchritudinis decoratas, qua; in dicbus fcstis ibidem ad decorcm mittuntur.
Pari modo ut supra ct alia tctravela alba holoserica rosata, paschatilcshabcntes tabulas, atquc orbi-
culos de chrysoclavo ; necnon ct crucos cum chrysoclavo ex margaritis, cum poriclysi de chrysoclavo.

20 Imo etiam ct alia vela modica quatuor, ubi supra, in singulis columnis dc ciborio fecit, habeatcsti-
gres dc chrysoclavo, et in circuilu ornatas do blattlii. Verumctiam et alia vela modicaquatuorcam-
dem habcntcs similitudinem in basilica doctoris mundi bcati Pauli apostoli in columnis dc ciborio
posuit.

415 Pr.-cdictus vcro venerabilis pontifex sarta tccla basilicx beati Agapili martyris, qux ponitur
in urbe Praauestina ; necnon ct sarta tecta altcrius basilic.T juxta eamdcm basilicam sit«, qua; Jam
pr.Tj nimia vetustatc ruitura erant, omnia noviter in mclius restauravil. Pari oiodo ct sarla lccta ba-
silice beali Stcphani primi martyris constituta via Latina milliario tertio.quffi pcr oiulta Jam anno-

5 rum curricula vetustate crant confccta, et ruinis proxima noviter reparavil. Vcrumetiam el tarla
tecta basilic.i; bcati Basilidis martyris, sita! in Merulana, novitcr restaurav.t. Hic a l>«o protectus
vcnerabilis ct pr.i^clarus pontilcx fccit in basilica SaJvatoris Uoniini nostri Jesu (.hristi, quxappcila-
tur Constantiniana, de proprio argcnto ipsius basilicx coronas cum delphinis suis numcro quinque,
canistros nunicro triginta luinque, gabathas numero octo, qui pcnsan. simul libras ducentas septua-
10 ginta et sex.Fccit autemin basilicasanctaiDei Genilricis semperque Virginis Mariie domins noitrs,
quoe appellatur ad Pra?sepe, cortinam de fundato, el iu circuitu ornatani dc blalthin,qu« pendct in
porticu supcr scdcm, mirifice dccor.itam. Vcla promiscua tam de fundato quam eliam de sLauraci et
guadrapulo, ornata in circuitu dc blatthin numcro quadraginla. Fecil vero, ubi eupra, aote iagreaeum

124! IIISTORIA DE VITIS HOM. PONT.-^LEO III. 4242

Prffisepii pharum in modum retis ox argento purissimo cum canistris quinque, pensan. simul liL>ra3
15 triginta septem ct semis.

416 Isdem vero sanctissimus praesul, sancti Spiritus illustratione pcrfusus, fecit beato Petro
apostolo nutritori suo calicem aureum praecipuum tetragonum Spanoclystum, diversis ornatum
pretiosis lapidibus, pensan. libras triginta et duas. Necnon feeit et patenam auream Spanoclystam
mircB magnitudinis decoratam, pensan. libras viginli quinque et uncias novem. Fecit autem in basilica
5 cujus supra pharum in modum retis cum canistro, et cruces de argento purissimo, qui pendet sub
auro principali.Necnonetalium pharum majorem in modum retis,cum canistris viginti, pendentem
sub trabem majorem argcnteam, ad ornatum sancta; Dei ecclesis, qui pensan. inibi libras duo mille
centum quatuor, et uncias septem. Hic fecit in basilicadoctorismundi beati Pauliapostoli crucifixum
ex argento purissimo, mirse magnitudinis decoratum,pensan.Iibras quinquaginta duas.Verumetiam
10 fecit ibi supra tetravela alba holoserica rosata, ex quibus unum habens in medio crucem de chryso-
clavo, et gammadias de chrysoclavo. Necnon etiam vela alba holoserica numero novem, ornata in
circuitu de tyrio. Fecit ibi super gabathas fundatas interrasiles es argento purissimo numero oeto,
quaa pcndentin pharo aereoin medio basiliciE, pens. inibilibrasquatuordecim. Ingressum verocorporis
isdem prcesul ex marmoribus candidis miro decore ornavit, atque regias rereas ibidem posuit.Super
15 columnas vero marmoreas, quce stant in circuitu altaris ipsius doctoris mundi, ubi trabes quondam
lignesB positee fuerant, etiam nimia vetustate emarcuerant, hic sacer antistos super ipsas columnas
lilios poni fecit, et super ipsos lilios ex metallis marmoreis platonias posuit, diversisque picluris
mire magnitudinis opus decoravit. Necnon ubi supra fecit vela Alexandrina majora numeroquinque,
qu8B pendent super regias majores in ingressu basilicae, mirifice decorata.

411 Hic vero sanctissimus et praeclarus pontifex fecit in basilica sancta DeiGenitricis semperque
Virginis Maris domina; nostra; ad Praesepe tctravela alba holoserica rosata, mirifice decorata. Fecit
vero, ubi supra, intra Prajsepium vestem albam holosericam rosatam, ornatam in circuitu de chryso-
clavo, et in medio habentem crucem cum orbiculis de chrysoclavo, vela alba holoserica rosata numcro
5 quatuor, ornata in circuitu de tyrin.In diaconia vero ipsius Dei Genitricis.quae appellatur Dominica,
fecit veatem albanj holosericam rosatam, habentem in mcdio tabulam de tyrio, cum historia Crucifixi.
Necnonet rotaadechrysoclavo, ornatas in circuitu de quadrapulo. Fecit ubi supra cortinam fundatam,
ornatam in circuitu de blatthin. In diaconia vcro ipsius Dei Gcnitricis, qus appellaturCosmedin, fecit
vestem albam hoiosericam, cum tabuladechrysoclavo,habentem historiam Dominica; resurrectionis
10 et in cLrcuitu lystam de chrysoclavo. Fecit ad sanctam Mariam ad Martyresvestem albam holosericam
rosatam, cum tabula de tyrio, habcntem historiam Crucifixi, et rotam de chrysoclavo, ornatam in
circuitu de tyrio. Vestem etiam in diaconia jam dicta; sanct;c Dci Genitrici.s, positam foris portam
beati Petri apostoli, fecit vestem de tyrio, mirifice dccoratam.

418 Hic vero vcncrabilis ct praeclarus pontifex fecit in basilica beati Petri apostoli nutriloris sui
canistros Interrasiles ex argento purissimo, tam in quadriporticu quamqucingromiobasilicae numero
22, pens. simul libras centum viginti quinque. Gabalhas fundatas signochrystas, qus pendent in
quadriporticu, in pharo sreo in medio basilica; numcro quadraginta et octo, pens. simul libras
centum et unam et semis. Phara argentea tria, quae stant super trabes argenteas, pensan. libras
nonaginta et tres. Arcus argenteos duos, pensan. libras quadraginta et unam et uncias octo. Velade
blatthin majora, qu.T! pendcnt per trabes argcntcas dextra laevaquc presbyterii. Necnon et in circuitu
sedis numero triginta, ornatain circuitu dc quadrapulo. Velamodica dc fundatonumero quadraginta
et scptem, ornata in circuitu dc blatthin Byzanteo, et investita de blatthin Neapolitano.Necnon et in
<0 gremio basilica! fecitcortinam majorem Alexandrinam mira; magnitudinisctpulchritudinisdecoratam
ornatam in circuitu de tyrio. Vcla alba modica hoioserica rosata numcro viginti quinque, ornata
in circuitu de blatthin, ex quibus unum ornatum de stauraci. Supcr allarc vero beati Andre» ubi
Bupra, fccit vcstem albam holosericam rosatam, cum tabula de chrysoclavo, habentcm historiam
Dominica; resurrectionis, et in circuitu listam do chrysoclavo. Verumetiam et super altare beata;
15 Petronills fecit vcstom albam holoscricam rosatam, cum tabula de chrysoclavo, habcntem historiam
Dominica: resurrcctionis, ct in circuitu cjus listam dc chrysoclavo. Pari modo et in oratorio sancla:
Dei Genitricis, ubi supra in mcdiana, fecil veslcm albam holoscricam rosatam, habenlem in mcdio
crucem de chrysoclavo, el in circuitu ornatara de tyrio. In oratorio vero ipsius Dei ("icnitiicis ubi
supra, quod dicitur domni Pauli papae fccit vestem albam holosericam, ornatam incircuitu de mizilo.
20 Necnonetinmonasteriosancti Mnrlini, ubi supra, fecil vcstcm albam holosoricam rosatam.habcntcm
in medio cruccm dc chrysoclavo, cum periclysi dc tyrio. Ilic fecit in basilica Apostolorum via Lala
auper altare majus vcstem albam holosericam rosatam,haI)entcm in mcdio tabulam dc stauraci cum
historia Dominic;e resurrcctionis, et in circuitu vcslem de chrysoclavo. Necnon et orbiculos do
chrysoclavo, cum pcriclysi de tyrio. Telravcla modica rubea ornata in circuitu dc fundato, ex quibus

i243 ANASTASII BIBLIOTIIECARII. 1254

25 uniim cum chrysoclavo. Vcla modica rubea Alexandrina duo, ornata in circuitu dc stauraci. Et in
grcmio basilicrc, ubi supra, fecit cortinam majorom defundatomirifice decoratam, ornatamincircuitu
de tyrio, ct in medio cruces de tyrio.

419 Hic vero egrogius pr.-csul fecit in titulo sanctoe Sabina; martyris supcr altari majori vestem
albam holoscricam rosatam, bubentem in medio tabulam de stauraci.cum bistoria Dominicas resur-
rectionis, et in circuitu listam de cbrysoclavo. Pari modo et in titulo sanctae Susannoemaptyrissupcr
altari majori veslcm albam fecit holosericam rosatam, habentcm in medio tabulam dc chrysoclavo,

5 cum historia Dominicaj resurrectionis, et in circuitu listam de chrysoclavo. Fecit autcm in basilica
sancti Slephani primi martyris in Coclio mnnte vestem albam holoscricam rosatam.habentem in mo-
dio tabulam de stauraci, cum historia Dominica; resurrectionis, etcrucem dc chrysoclavo. Necnonct
in diaconia beali Georgii martyris super altari majorifecitvestem albam holosericam rosatam,baben-
tem in medio tabulam de stauraci, cum historia CrucifixijOrnatam de lyrio,et rosas dc chrysoclavo.

JO Ipsevero a Dco protectus venerabilis et prKclarus ponlifex fccit inbasilica sancta; I)eiGenitricis,quaB
appellatur ad Pra;sepe, ob nimium amorem ipsius domina; nostra;, pharum cx argento purissimo,
cum lucerna et cereapto (n) suo, pensan. simul libras quadraginta et semis. Et hoc constituit ejus bea-
titudo, ut Dominicarum diebus, vol in sanctis solcmnitatibus, juxta lectorium consisteret, ct ad le-
gendum sacras leotiones luminis splendorn fulgeret. Et in ecclesiabeali Petri apostoli pari modo fecit

io pbarumexargentopurissimo dcaurato,mira!pulchritudinisdecoratum,cum lucerna,et cereaptosuo,qui
pens,simul libras nonaginta ct scmis. 'Cnimvcro, ubisupra,adbeatumPetrumaposlolum subipsaima-
gine Salvatoris Domini nostri JesuChristicrucifixiinmodofecitcoronamcxargentopurissimo.etibidem
ob ipsius Domini nostri Jesu Christi amorem, pro luminariorum splendore posuit, pcnsan. libras...

420 Basilica vero beati Apollinaris martyris atque pontificis, quae fundata est juxta civitalem Ra-
vcnnam, cujus trabes prae nimia vetustatc dc annorum curriculis,etolitanis temporibus nimisemar-
cuerant, jamque penc ruiturs in tempore illo crant, isdcm vencrabilis Pater,divinilus inspiratus,misit
illuc, et per solcrtissimam ac providam curam suam omnia sarta tccta ipsius ecclcsia; simul cum

5 quadriporticis suis noviter ac firmiter restauravit, et in meliorem reduxit statum, Super aRarc vcro
ipsius sacra; basilicae ob honorem oninipotentis Dei, et beati PctriapostoIi,de cujus donisacdatisfccit
vestem sericam rosatam, habcntem in mcdio crucem de chrysoclavo cum orbiculis, et rotas sericas,
habcntes hislorias Annuntiationis,seu natalis Domini nostri Jesu Christi, atqucPassionem cl Resur-
rectionem, nccnon el in cajlis .\sccnsionem, alque Pentecosten.ornatas incircuitu simili modo,sicut

10 et vcstem de chrysoclavo. Sed et canistrum ex argento purissimo inibi fecit.cum catenulis suis. pen-
san. libras quindecim.Episcopium vero Albanense,simul cum ecclesia,qua; in nomine beati Pancratii
fundata est, per quamdam negligentiam vel incuriam, per submissiones diabolicas, post matulinas
lau<lcsexusta, a fundamentis usque ad sunmium tectum combustumest. Sed ciementissimuset solcr-
tissimuspontifex, Deo aspirante exsanctiSpiritus illustrationc, firmum jacicns fundamcntum mirum

V) in modum jam praefalam ecclesiam novitcr restauravit, ct simul cum sartis tectis, Dco juvante, ad me-
liorem dcduxit slatum.

421 Et ut verus amator Dci ct cullor sanctarum Dei ecclesiarum fecit super altari majori pr<e-
dicta; ecclesia; vcstes duas, cx quibus unam cum rotis majoribus, habentem gryphes, ornatam in cir-
cuitu de fundato, ct tetravila serica alitbyna ornata de tyrio optimo in circuitu ejusdcm allaris fecit
numero quatuor. Verumetiam ct in ecclc.-iia bcati Petri apostoli, ubi supra, fecit vcstem rosalam, ha-

5 bcntem historiam Domini nostri Jesu Christi, quando extendit manusct apprehcndit bcalum Pelrum
apostolum de fluctibus maris. Isdem bcatissimus vero et pra;clarus pontifex fecit in basilica sancti Cy-
riaci vestem albam holosericam habentem in gyro periclysin de fundato, et in medio historiaiu Rosur-
rectionis ; et in circuitu altaris tetravila alba, habentom periclysin do tyrio. Fccit autcm ct in titulo
sancti Vitalis vestem albam holoscricam habentem periclysin de fundato, et in medio hisloi iam Rcsur-

10 roctionis ; necnon et in diaconia sancti Arcbangeli posuit vestem albam holosericam, habentem pcri-
clysin dc tyrio, ct in modio his'.oriam Ascensionis. Uem ipsumsupor altarc sancti Abbacyri similem
vcstem oblulit. Porro in diaconia sancta; .\gatha; martyris fecit ipsc sanctissimus pontifcx vestem
albam holosericam habontem in gyro de tyrio, et in mcdio historiam Rcsurrectionis. Verumetiam ct
in litulo Pammachii supor altare sanctorum JoannisclPauli fccit vcstemalbam holoscricam,ornatam

15 in gyro do fundato, habentem historiani Crucifixi, Ascensionis et Pentccostes. Paritcr et in ccclesia
bcali Clementis martyris atque ponlificis fecit vcstem albam cum chrysoclavo habcnlem bisturiam Re-
surrcctionis, seu .\sccnsionis, nocnon et Peatecosten.

NOTUL.K M.VRGINALE6 FABROTTl

(a) B, ccrapto.

,1243 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — LEO III. 1246

422 Imo et in cccclesia sancti Cyriaci, posita via Osticnsi, fccit vola e quadrapulo numero quin-
que habentia historiam Salvatoris vocantis discipulos de navi. Et super sanctum altaro ipsius mar-
tyris posuit vestem de fundato. Ipse autem a Deo protectus et prtnclarus pontifex fecit in basilica
sancta; Dei Genitricis semporque Virginis Mariae domina; nostrs ad Prfesepe coronas argcuteas, et

5 delphinos suos duodecim, qua; pensan. libras centum duas et uncias novem. Sed et phara cantha-
ra argentea cum delphiuis suis ibi fecit numero septem, pcnsan. libras octuaginta quinque et se-
mis. Isdem vero beatissimus priesul fecit in basilica beati Petri apostoli nutritoris sui ante pres-
byterium pharum volubilom ex argento purissimo, cum coronis et crucibus, pens. inibi libras
trtginta quinque et uncias sex. Verumetiam id ipsum deorsum. ubi sacratissimum corpus ipsius
•10 principis apostolorum requiescit, renovavit imagiriem auream, habentem vultum Salvatoris Do-
mini nostri Jesu Ghristi, ac sanct» Dci Genitricis Mariaj domina; nostr.-e, et beatorum apostolorum
Petri et Pauli, atquc Andrere, nocnon et heata; Petronilla; marlyris, ubi ct addidit auri obrizi Iibr.2l
et uncias.

423 Imo vero ubi supra ante sanctum Andream invcstivit altare beati Martini confessoris Christi
ex argento purissimo deaurato, ex transmisso (a) quondam Friiligisii abbatis, quod pensan. indique
libras 17 et semis. Fecit autem et in basilica beati Pauli tipostoli doctoris mundi gentium phara-
canthara ex argento purissimo, cum dolphinis suis numcro quinque, pcns. libras scxaginla septem
et uncias quatuor.

424 Hic a Deo inspiratus venerabilis ct praeclarus ponlifex, conspiciens ecclosiam beatorum
martyrum Nerci et AchillKi pra3 nimia jam vetustata deficcre, atque aquarum inundantia repleri,
juxta eamdem ecclcsiam noviter a fundamentis in looo superiore ccclcslam construxit mirie ma-
gnitudinis et pnlchritudinis decoratum; in qua etiam h.-B0 obtulit dona : canistros ex argcnto nu-

5 mero sex. pensan. simul libras quindecim; ciborium ex argento purissimo, pensan. libras du-
centas et quindecim ; calicem et patenam ex argento purissimo deauratos, pensan. libras
duodecim et uncias decem; regnum super altare ex auro purissimo, diversis ornatum pretiosis
lapidibus, pens. libras duas et uncias sox; vestes duas, cx quibus unam albam holosericam, ha-
bentem historias Dominicaj nativitatis seu Resurrectionis, Ascensionis atquc Pentecostcs,ornatam in

10 circuitu de chrysoclavo, et aliam de tyrio. Idem vero fecit in basilica beati-e Dei Genitricis ad
Priesepc regnum ex auro purissimo Spanoclysto, diversis in circuitu de chrysoclavo pretiosis
ornatum lapidibus, pcn. libras quatuor et uncias septem. Fecit vero communicales ex argento
purissimo per singulas regioues, qui prtBcederent pcr stationcs per manus acolythorum numcro
viginti quatuor, pensaii. simul libras... Pari modo et in basilica beati Petri apostoli fautoris sui re-

15 gnum cx auro purissimo, diversis pretiosis ornatum lapidibus, pens. libras spptcm. Fecit etiani
in diaconia sanctorum Neroi et AchillaBi vela promiscua holosorica numero

425 Sarta tecta beati Agapiti martyris, sita juxta basilicam beati Laurentii martyris loris
murum, quia .jam prai nimia vetustate emarcuerant, noviter restauravit. Tmo vero et in tilulo
beatoe Pudentianae fecit vestem albam holosericam, ornatam in circuitu de tyrio. Qui boatissimu!*
pontifex postquam scdem Romanam et apostolicam annos viginti, menses quinque, et dies 16

5 gloriosissime rexit, ex hac luce subtractus ad ajtcrnam migravit rcquicm. Fecit autem ordinationes
tres pcr mensem Martium, presbyteros triginta, diaconos undecim, cpiscopos per diversa loca nu-
mero centum sex et viginti (6). Sepultus vero cst in basilica Petri apostoli pridic Idus Jun. indict.
nona, et cesaavit episcopatus dies 10.

NOTUL.E MARGINALKS rABROTTl.

(a) D, cx tcrra (|uondain. (b) I), 20.

VARl/K LECTIONES.
Apud Fahrotlum ex codice Frehcri. A ^""' 305, lin 2, pcr nlilana.

Nnm 300, lin •'», calbli 1. iinl , argenlca savisca B.

Num 3,58, lin 1, Atzuppio, lin 12, dies20. ISum .307, lin 'i, oum bcsilms.

Num ,3,5!), lin 1, quidi|uid illi crogavit. lin 0, be- Nuni 37;i. iin \, Jcssc. lin 5, Gcrmario.

nevolus ((('M/. /('n 12, rogatiisaclcrosuo prcsbytcria. Num 37 'i, iin 7, dellmarcnt.

Num 300, lia 2, quadriporticibus. /V«m 370, //); 7, impcrium lliimauorum.

Num 301, lin 8, cameram et quadriporlica. A'h»( it7S, lin 2, proccderi'.

Num 362, lin 2, Eoiituana, qu.i? pcr olimifaiia i<um 3S(), (in 'i, lirutoncm.

imarcuerant temnora. lin 8, blacchin. lib 'J,tria./d/t Num 381, lin 5, Gypsino.

12, Valithinon. lin 13, cum gammadias. , Num 382, lin 7, ex quibus iiuinquc.

Num 30.3, lin G, figurantom m.m. in natali apost. Num :!83, lin 10 cl 11, rcgias majorcs.

•spendcntem. Num 385, lin 0, cum porticibus. iin 8, in Cyro.

A'nm 30'i, lin 9, Petri npostoli vola alba Pas- Num, 300, Lin 8, cx argento purissimo.

chalcs, et in natalc cjusdcm Dci apostoli vcla dc Niim 303, lin I, in parlo virorum. /i;; 5, vol-

■-l.iiirari. Iclrs.

t

1247

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

i248

Num39i, lin 11, batutilos anaglyphos. A

Nuin 397. lin 7, Dominicnrnm die.

Nniit 3'.IS lin Ifi, babulo.

Num rt'.)'.). lin 9, 122.

Num -'iDO, /m )2 et 13, purissimo, qui procorlit
per slationes.

Num 401, lin Ix, holosericam. lin 7 videlicet in
ecclesia.

Num 402, lin 4, uncias 8. lin 12, susurrio.

Num i03, lin \, simulque et in bcatfc Sabina
martyris instar fecil coronam cx argcnto, pcnsan
lib 6, pari niodo ct in titulo bcatorum Aquil.e. lin
3, similiter fccit coronam de argento, pcnsan lib
5. lin 5, quam Formosua fecit. Im 7, decein et se-
mis lin 8,quatuoret semis./i» 12, quinque et semis
lin 13, martyris atque pontificis lin 15, ol semis.

Num 404, lin 9, sex et scmis.

Num 40,'i, lin 4, lei.jc clivo Scauri.

Num 414, lin 1.3, macrovea) noviter. lin 18, pa-
schales. n

Num 416, lin l\, viginti sex.

Num 422, lin 9, 130 et uncias 6.

Ex codice Regio Maiarino et Thunno.

Num 358, lin 1. Leo nat Romanus. lin cad. dies
20. lin 2, in vest patriarchio {M, pairiarchii). lin 3
specialiter erud. lin 4, erat vir c. lin 5, ubi nec inv
praeripuos monachos, vel servos Dei. lin 6,cum eis.
linl. Scripturas, ut per curas pnuperum animas
suas eleemosinis redimerent.

Num 359, lin 1, quidquid habebant, pro Christo
die noctuque oeculte p. erog. lin 2, offerentes Deo
salub./m 3,sp.ab ejus solertissima cura ipse vesta-
rarius ageretur (M, egeret) ab o. lin 4, unaque vol.
lin 5, ot a cuncto p. lin 6, in natalilia beati prolo-
martyris Steph. ib., in natalitia. //>i 8 et con-
trariis fort. lin 9, mit idem ecclesiis benivolus,
pr. lin 10, ad miserendum. Un ll.o.visus est justi-
tiam f. lin 12. Fccit ct in basil beati Petri apostoli „
nutritoris sui thur. lin 14, imo et confessionem ^
ejusd. apost. mirifice auro gcmmisque ornavit.Fe-
cit similiter in ecclesia doctoris gentium bcati Pau-
li apost.; hic autem venerabilis, ctc., xU num. 368,
lin I.

NuHi 308, lin \. dum in sanctam calholicam et
aposliiliram Rom. Ecclesiam. lin .5. ut src ann.
lin O.omnip Deo pro sal populi Chrisliani fundcret,
et olitanam traditionem a n. lin 3,in ejus natalitia
temporc lctani.T pr.edicata; fuissent, om. lin 'i, in
eccl b. laurentii, quai L. nunc ubi coll p. i. occur-
rcretur. Dum pr.

Num 3(i9, lin 2. vcn illi peteb. Un 3. dedit ct
Canipulus cum dolos per in pontif obs pergens, el
d. V. q.n. habebat in p. c. co loquens. lin 5,et perv.
Un 6,in uno./m 8,astiterunt !7(.,ad ipsum utdictura
cst, perverse, impieque truc. lin 10, populus vidit,
qiiod inerini,'^,et in Dei ofticio. Un i2,uiore sanctis-
siiuum papam iu terram projeceriiut. Un I5,diuiis
una cum ipsis malignis Paschale et Campulo.Post- D
niodum vcro.

A'!jm 370, Un 1, sicut veri pagani, et impii ad
ipsius m. cccl eum tr. Un 2 iterum bis oc. et 1. a.
cruerunt, damnaverunt,et scmivivum, oumquc pla-
gis di.et tust c.x>d in sanguinc revolutum anle revo-
liitum antn (,W, eruerunt, et plagis cuin diversis,et
f.ccd cl.imantes semivivum in sang rev a)./in 5,mi-
serunt timore perterriti ne Chr. Un 6,ipse Igumcus
monachus sancti licrasmi. iin 7. clain Basch. m.
//(.. erat, scu Ciimp. lin 8 in pra;dicto monasterio.
Un 9, e.x. auferentes, dedu.xerunt in iiionast s. lier.
et in arcta custodia recluserunt Un li.iiiu pra's./ux'
12. contig autem Un 13, in monastcrio s. lier in
cuslodia uiilteretur d. an et beato Petro clavigoro
regni ca-1 sulT visum recepit. Un 15, rest est.

Num 371, lin l,super fainulum suum solita mise-
ricordia magnum miraculuin d.n.ejus fidcles Chri-
stiani viri, videlicet Aibinus cubicularius cum aliis

fideiibus Deum metuentibus exi e.c.oc. amerentes
in basilica. Un 4,ubi et sacr ejus c./in 7,8cdincum.
lin 8, sperantes in se ps. docento,qui ait. li.Un H,
tot cuiii solid viribus, atque membris. Un 13,
tantum moerorem, et tristitiam infideles, habentes
nesciebant, quid agerent, domum Albini f. Un 15,
destr.In ipsa autem beati Petri apost aulacommu-
ni pr. 1'. Vivinitius g. d.Spoletinus. Un lH,qui talia
mirab in oum gloriticavit. Un ead., Dominum. lin
22, ipse vero Christ orthodox. /m 23, Hildinalduin
archiep etc seu Ascaricum c.lin 25,Cum ipseetiam
niagnus rex ei ohviavit, ct sicut v.bcati Pelri vene-
rab, lin 26, spiritualibus par se ampl. lin 28, or
super populum data est. "r. ben dominus Kar. /«n
29, respiciens g. Un 30, P. et P. o. est, et in nihil
redactos v. i. ded.

Num .572, lin 1. tompua. /m 2,hoc praelati iniqui.
Un 3,mo sunt contraria, et falsa adversum sanct P.
lin 4, potuerunt : (juia per. lin 0, sed dum apud
clcin ni. r. pr. P. in magna, et condecenti rever ct
honorc d. ex o. p. ibidcm tam A. et ca!t sac (M,
quamquc episcopis, et caet S.) Un 8, omniumque
eximiiniorum Francorum D.p. R. illum remoare in
sua apost sodc h. lin 9 et 10, diiiiiserunt h. et per
unamiiuainque civitalem, Un 11, duxerunt. Un 12,
oinncs tam clerici.quamque opliinates,et S. lin 13,
cum cerimonial et d. nob mul. tin 14, ct scholae
percgr. lin 15, Franc Saxonum, atque Longob sim
om. conexi ad p. Milv in vigilia s. Andrea; apost
proceres, clericorura, cum signis, el b. Ciet spiri-
tual.

Num 373. /in l,2,et Romam introeuntes cum ma-
gno g. et la;teum in patriarchio Laleranense intro-
duxorunt./in 3,fidelissimi nuntii.qui ib.,ei. Rino re-
verendissimi archiepiscopi^seu Cunipertus(M.Cum-
perlus) Bcrnardus, Octo, et Jesse, reverendissimi
atque sanctissiraiepiscopi,necnonet Flaccus electus
episcopus, vcrum etiam Ilciingot (M, Heliiigoth).
Rottecanus,et Ocrmanus gloriosi comites rcsidentes
in tricl ipsius Domini L. tin 7, inquirentes./in 7 et
8, ad ipsum pontilicem hab.

Num 374, lin 1, miserunt eos. lin 5, in eadcm
ecclesia congregati. tin 4, ot omnes nobiiitates
Franc. tin 5 ct 6, et archiep seu cpiscopos, et abb
stante reliquo clero, seu optim Franc. /in 7,qua; un
arch cpisc et abb./jn 9,non aud ipsa auteni a nem j.
lin 10 ipso sanctiss P. c. ob canonice V. v.ponlifex
inq. lin 12. crimiiiibus i7). cxarsere.

Num 375, lin 1, omnos generalitcr archiep episc
ct abb. tin 3, amp pra;latus P. lin 6, t. cg. cog. lin
7, et cunrtus populus lelaniis factis 1.

Num 376, /in 1, die nativitalis D. ib. in jam basi-
licam./iH 2, oiiin.cong S.ct lunc vener ct alm./in 3,
pr.Karolura corona pretiosissima coronavit.T./i»i 5,
Potri apostolorum principis, et clav. tin 6, m. ct
piissimo imper. lin 7, inv ul dic esl, et ab omni-
(lus constitulum est ei Roniam impcrium. lin 8,
sancto imperatorem Karolum exccllont fil ejus in
regem. lin 10, cum pedibus suis.

Num 377, lin l.sed et in ccclcsia ejusdom apost.
lin 2, in m. ejusdem mens.-p; item in basilicaSal-
vatoris, etc. ut nuin 37.S, liti 1.

Num 378, Un 2, in KTlaniis pracc ju=sit sce p. i.
p. imper. lin 5, postmoduin vcro deducti sunt illi
iniq inal. //;» 7, piissirai iinpcr. lin .■^i.oinn compro-
bantibus eos dc m. lin 9, vidi quod tu rac misisli
in isto periculo. lin 10, condemnantcs man corum
rcatum ; et dum tales crudeles.el in cos piis imper
c. lin \l, misit; uona vcro indiclionc, ctc. ut num
3.S0, lin 12.

Num 380, lin 12. factus est p. lia 15. lamcutarc
c. lin 16, P. lolis viribus suis ccrtamen poncns re-
slaurare s. a. ex. amplam, cl maximam forlitudi-
nem poncns in ra. duxit st. Ipse voro a Deo prole-
ctus, etc. ul num 386, tin l.

Num 386. tin 3, spiritual. tin 3 et 4, pcrganl «d
eccl. Un 4, fer 3 ex. ab eccl b. s. m. pergant ad

1249

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT, — LEO III.

1250

lin 5 et,. q. ab eccl. Hierus pergentes ad eccl b. A.
Laur m. Ibr muros. Idem vero bcat pra?sul in dia-
conia. b. Adriani mart et in eccl etc. ut num 387,
lin 7 el8.

Num 387, lin 13, do stauracin, cum periclisin.
Simili modo fecit in diaconi sanctorum GosmaB et
Damiani coronam de argento, pens lib 5, unc 8,
etc, ul num 404, linl.

Num 404, lin 10, lib 9, hic autem praeclaratus
antistes, ut num 412, /wl3.

Num 412, lin 13, hospitale. ibid qui dicitur Nu-
mentia, a. f. lin 15, sanctorum Christi mart. lin
16, necessaria in usus pauperum condonavit. Pari
modo et sarta tecta basil, ctc. ut num scq lin 9.

Num 413, lin 14,tecta sanctee MartincC.sita in tri-
bus Fatis, in melius restauravit hic pra'elarus et
almificus pontife.x, tam intus quam extra positus
ecclesias diversis donis et muneribus decoravit;
etiam et sarta tecta unius cujusque ecclesiae.utopus
et necesse erat, a novo refecit. rt

Sum 425, lin 2, fecit etiam et in titutum beatae
Pudentian<e vestem albam holoser quK beatissimus
pontif postquam sedem Romaiiain apostolicam an-
nis 20, mens 5 et d. 17 g!. re.xit. liii 1 , cxxvi. ib.,
apost II id. Jun. lin 8, dieb 10.

Ex codice Thuano allcro.

Num 358, lin i, Leo nat Rom. lin 1, 2, dies 16.

Num 359, lin 1 , illi comendabant liri.i, erogabat.
lin 9, benevolis.

Num 360, lin 2, simul et fontes aquae ante f. a.
lin 3, a summo usque. lin 5, sub arco.

Num 361, lin 1, in quo vero titulo. lin 2, can duo
exafori lin. 3, interrasiles. lin 5, lib dxc. lin 7, nat
Domini lin 8, ceterismon ; simul etiam et cameram
ei eccl. lin (2, vestem tiream ch.

Num 362, lin 2, per olit marc tempora,atque rue-
rant V.lin 3, rugani ex auro ob.habentem g. lin 8,
de blattin seu de f. lin lO.quadrapulo 20 ; item vela _
mod. lin 12, peric in rotas. Li

Num 363, lin 6, figurantem m. m. in natali apost
splendentem.

Num 364, lin 5, quamque in p. p. cereost.//» 10,
fecit etiam et arcora argent in ecclesia beati Petri
apnst vela alba a paschales, ct in natali ejusdem
apost vela de staur.

Nutn 365, lin 2, et jam per olitana ipsi m ob. n.
a.id in amplum largivit ffid. linA, 5, cum absida de
musivo amplissima.et caticumenia mir atque c.lin
6, et portica. lin 7, sed et baptistorium super se
basilicam constituit.

Num 366, lin I, centum tres unc 2, col arg l.lin
2, arcora duo. lin 3, 4,diac unam p.ilfid ex cedecafoti
unum p. lin 7, C.atia col. lin H, gab arg faxista hab.
lin 9, 18. En. lin H, de chrysoc. lin Vd, cum peri-
clysin de c.

"Num 367, tin 1 et 2, nomini suo miraj magn dec.
lin 8, lib 28.

Num 368, lin 3, afi composite ornavit. D

Num 369, tin 8, adstiterunt.

Num 370, lin 6, quia fccerunt.

Num 371, lin 1, Deus per s. f. lin 12, cl quale
gaudium./in 16, pra;iato./in |S,gliiriliraiitem,ct lau-
danlcin d./in 19,civitati3.//n 2:i,lliilirlialdum./irt24,
euin ohv./in 27,sp osculavcruiil./i« i!'.i, Dco refcruit.

Num 372, lin l.apud sc aliquantuin lempus./m2,
li;cc pra^iati in. lin 3, contraria fulsa. //« 4, cniitterc
R. lin 5, ipsoriim talia. lin 6, pra^latus P. lin 15,
Molvium. lin 17, ct omnes paritor c.

Num 373, iin 3, Aiidebaldo. /in!, rcvercntiss. lin
6, gloriosissimis. c. ib., et pcramplius.

Num 374, lin 3, congregaro. lin 5, rcscdero, ct s.
arch seu cpiscopos, et abb. lin 7, delimarent.

Num 375, lin 4, pra;latus. /»i7,et cunctus cl(;rus.

Num 376, lin 2, vener et alm praisul man. lin 6,
magno, cl p.

Num 378, lin I, Chr. qua; appellulur Conslanti-

niana. lin 3, ciburio. lin 4, evang cum battaci ex a.
m. in gcm lin 10,inan ipsorum rcatum./m ll,pra;-
lalus. iin 12,apost in accoli fecit triclinio majore m.
p. decorato, et absida de m. ornata,alias el abs lin
16,sed et in arcora argentea vela serica alba, ct in
natali ejusdem Dei apostoli fecit in eadem arcora
vela de stauraci pulcnerr. lin 19, tetravila hol al.q
cum astilis.

Num 379, lin 1, et in eodem sacro all. lin 2, te-
travila. lin 7, vestem in orvialis ch./m 12,Tyriam ;
sic li. seq. lin (5, blattin B.

Num 380, lin 3, scribe sancta;. lin 11, portica. ib.
dona offeruit. lin 14, lamentare c. lin 16, prffilatus
P. ex totis n. lin 19, portica renov,

Num 381, lin 1, rcnov quatinus et t. lin 4, omne
argentum ib. q. c. inerat, n. r. lin 5, gypsion decor
ipse V. praelatus P. lin 10, num 27, et.

Num 382, /i)i 6, simul etiam,et cort m.de fundato
unam. Veruni etiam et in arcora argenteaf. /in7,ex
quibul quinque cum ch. 93 et in arcora maj. lin 8,
nocnon et gab fundatas fecit ex a. pur 18. lin 10,
viginti octo. lin II, imo et cant duo de argento in
p. lin 13, gypsino d. inclusa sunt in ora (et alias
feneslras de vitro diversis rib decoravit) fortasse
picturis d.

Num 383, lin 3, Andr apost f. tin 9, periclysin.
lin 10, pendentein lin 10, Pr. fecit ibid rcgias. lin
II, vcstem alithinon cum ch. lin 13, ciburium lin
14. b. Calad hon Dei Gonilr. lin 20, in Formosum

A'Hm 384, lin 1, ejusdem martyris. tin 4, Lucinfe
in hairenatis. lin 5, in Fagano. lin 7, de stauraci,
et in diaconia s. E. lin H, storiis dep Ap. lin 13,
pavim cum ipsius marm.

Num 385, lin 2, necnon et in. lin 3, qus appella-
tur Conventum. tin 4, Suanenses ibid., Castrisana,
qua nimia vet jam omar. lin 5, peculia r. f. /i«5,6,
hisdcm sanct pr. mundare pr. /in6, cum port./in7,
recondere p. tin 8, prx n. ib. omnia s. tecta, e seu
et porticos no. r. lin 11, tetravila,

Num 386, lin 3, beata; Dei Genitr. tin 4,5,b. Sab.
tin 5, 6, Hier perg ad eccl. lin 6,muros ; hisdera vero
sanct praes in basil Ag. mart.

Num 387, lin 2, fecit hisdcm egregius praesul et
in Es. lin 6, in Damaso fecit vestem de stauraci,
cum periclisim simili. lin 9, diaconio. lin 12, cuni
storia, 11/ sup num 384, et inf storiis. lin 13, de
staur cum p. deblatti. Un 14, cum p. de blatti.

I\'um .388, lin 1, fecit et in basil. aesunt 2 lincT in
ms. lin 4, prassul fecit et in diaconia sancti Silves-
tri et sancti Martini vcstes de stauraci duas,de qui-
bus. dcsideratur lin 7. lin 8, de fundato ; fecit
et in diaconia in Cyro vostem de tauraci cuin
periclysi de blatti. Simili modo et in diaconia
via Lata fecit vestes duas de tyreo, cuin pericly-
sin de blatti ; et in diaconia sancta; Agathae fe-
cit vestes de staur cum p. d. b. Idem misericop-
diss. ibid., de blatti ; eniravero et in eccl. lin
9, cum per deleo comblatea. Fecit, lin 10, de qui-
bus.

A^iim 389, lin 2, de quibus. lin 5,a sancto Petro.
lin 1, idem a D. lin 7 et8, vestem chrysoclabam m.
m. h. storiam D. lin 14, duodecim semis. Sic scm^
per ab.sque particula.

Num 390, lin i, in arcora argentea. lin 3, etalia.
lin 3, nccnon et arcora cum col. lin 5, ibi sup o.
anaglypha inlerrasilom. lin 7 lib 14 et scmis. lin
9, in arcora majora. lin 12 ct 13, pcns lib. 415. N.

iViim 391, lin 2, pcns simul. lib 6, scmis. /in6,in
arcora de ciliurio n. 4. lin 8, aurea-. tin II, dc chry-
socl ct in circuitu lista dc chrysocl ut. ihid. Imo
et in eadcm basilica s. ut lin 13. lin (2, magnit et
pulchritudinis dcb. lin 14, sloriam Dom nat simul
etiam ot arcora. lin 15, pens simul 133 ct semis. /in
21, Oci Gonitr Maria; m. m.

Num 392, iin 4, liminaribus. lin 5,apost Potrus et
Pauliis.

Num 393, tin {, parlc virorum prcsbytorii.seu ia

1231

ANASTASII DIBLIOTHECAIUI.

1232

capilc.dextra l.-cvaqiic./Hi 5,columnas volulilcs lam \ cit coroiiam dc ar]
in ingr corp d. 1. quamqup ctiam in capitc prcsliy- —■'■■-- <•-■' '

1,-rii, dcxtra laivaquo, scu a parte vivorum, ac ni.
I n 7, nciMKjn ot arcos argcnl. lin l^^jDoiiiinie.i' lin
•15, supcr Suljoraf. liii 17,Salvqua; appcIlaturCon-
stantiniana f.

Num 3'J4, lin 1, pari modo et in basil./in 9,anti-
ponto. lin lO.ccrcnstatos m. ballutiles an.cxa p.p.

1. I. 30. tin 14,sub arco pr. ex a. m. p.undiquc lib
il,52.

Num 395, <in 3,4, cum margaritis. Itn 4, in natali
ap./iw 6, spanoclistam orn gen pret seu el cxlera 3
jx auro puro ibidcm supcr cum posuit.pcns lib 42
ct 2,necnon ct cercostatos p. q. invcslitos. lin 8,fe-
cit autcm pra;dictus vcncr et pr. P. s. a. b. P. ubi
supraciburium. lin lO.sub arco de ipso ciburio lin
14,pens simul lih.

Sum 300, lin 1, miscricordissimus pr.Tsul f. lin

2, s. altare niajore vcst clirys storiam Dom resur

^ pensan lib 9. V. m 0. Later gi"
mililer fccit cor ex arg lib v, et in ecclesia beati
Joannis apost ct Ku lin 8 el 9, atque in eccl beatigg
Stepli priiiii marlyrig, qu.-e pon. lin 9, 10, uno 10
lin II, pon in v. 1. codem modo fccil cor cx arg pur
iib 13. Sev et in M. liu 12, necnon et in eccl H.qua
pens in susurrio fecit cor ex arg pcns lib v. Simili

modo el in cccl bcati Laur mart q. p. f, m. s.fecit
cor. lin 15, quatuor.Enimvero et in basil.//H 17,ubl

ejus sacratissimum corpus req cor ex arg ptns lib
8 arg. lin 18 ex arg p. lib xv.Simulque el m litulo
beataj Sabina; martyris instar fecit ceron ex arg
pens lib 8.

Num 403, lin 1, pari modo fecil ct in lilulo b.Aq.
et Priscilla; corouam. lin 2, fecit coronam de arg
pensan lib 5 semis.Imo etin eccl b. S. m. a. P. fe-
cit coro-.as ex arg puro, pens lib 5, unc 2. Atque
in titulo bcati Laur m. quam Lucina: pari modo fe-
cit coronam, pens lib 4, uncias 10 et in til ipsius

rect mirae magnit. et pulchritudinis dccor. //)» 8,rcg p martyris; quani Damasi simili niodo fecit coronam

invcstitas cx arg. p. simul lib 128.

Num 397, lin 1. cal. m. fundatos antipenlo cx
arg m. lin 2, 3, 192 ot scmis ib. cereostatos m. lin
4, pcns inibi lib cxcvlii. Inveslivit voro ubi supra
tr. lin 5, imagines aurcas. lin 6, fusiles bimixas
duas. iin 8, lectorem c. liii 9 rl 10, hic fccit
ubi supra ab R. Andr apost supor ullarc majus ci-
buriura, /e/i 14, cumque in circ. lin 16, nccnon
ot allarcm majorem. S/c fcre scmjicr lcgilur in
ms.

Num 398, lin 1, quod jam pr.-n n. lin i,mm ciim
fund. lin 8, arcos argont. lin 10, intiu-rasilos 12 p.
lin 11, intorrasiles. //'/(/., in uno. lin 12 ct aliam
do blatti. lin 15, tyrcas sox.vela alba.//rt 17, de staur
tri.T ciburium dc altarc majorc.

Nuni 3!)9,/irt (), opostolatnm.//»7,fccit v,//w -elG
l>\ubi supra cur m ox arg mundissimo tros. lin 10,
mir;o magnit.ct pulchriludinis decor pons lib cxiv,

cx arg pcns lib v scmis.Verumctiam el in cccl. lin
5, Formcnsis. lin 7, x s. ibid lib 4, s. lin 8, coro-
nam, pcns lib 0. Simili modo fecit et in ecclesia
bealae Praxedis coronam de arg pensan. lin 10, no-
vem. Enimvpro et in lit b. V. m. simililer fecit
cor pens lib 9 ct unc 3. Fecit et in ;it b. S. co-
ronam ex arg pcnsan lib. lin 12, quinque serais.
Simulque in tit b. M. martyris.atquc pontiliciis fccit
cor ex argenlo, pensan lib 8. Pan modo et in tit
b. M. martyris atque pontiflcis, qu» appcllatur in
via Lata, fccit coronam ex argento, pensan lib
10. Et in tit b. An. fccit cor ex argenlo, pen-
san lib. 7 et unc 8. Imo ot in tit beata: Ca?ci-
li;e.

iViH» 404, lin 1, el in diaconia sanctorum Nerci
Achilci simili modo fecit cor. de arg. pur. lib. »'
unc. 5. Vcrumctiam ct in diac. sancti Laur. ii: ;
^ . ... vias. lin 3, septem. Sed ct in diac. sancti Itonifucii

nccnon et cercostatos./;» I3,cx arg purissimo,pens. p gj^^j| ^gpjj ^^ j^pg /,„ j^ qnjnque semis.Necnon et
lin 14, ju.xta ipsum lectorium c. lin 15, rolulg. /m ^ ^j j„ diaconia s. Tb. e. m. fecit eor. ex arg. pen
16, et uncias tres : necnon col 9 et arcora. -'i /tn 17, •■■ - ■ .. ^. ■■■ . ■ r -

LXXIV

lib 6 et unc. 8 Simili modo fecit el in diac.sanc'
ruin Sergii et Bachii cor. es arg. lin 7, Dain. !'•
cor. ex arg. puro, pens. lib. 5 et unc. 8. Enimvtiv.
et in diac. sancti .•\dr. lin 8, lib 0 semis. Kccit au-
tem et in basilica sancti Archang. cor, ex arg. pur.
lib. 6. Et in diac. sancti Eust. simil. fecit coronam
ex argento pur. lib. (i et unc.5.Simulque ctin diac.
sancti L. lin 11, pari modo in diac. bcati Viti fecit
cor. pcns. lih. 6. Et in diac. //h 13, sancl<-B Ag. in-
star fccit cor. ex arg. pur. lib. 5. Imo ct in diac.
sanctorum Silvcslri ct Marlini, qua; ponilur juxla
Orphea, cor. ex arg. pens. lib 6, une. 2. Atijue in
diaconia sanbti Silvestri.qua» poailurjusla beatum
Pelrum aposl.pari modo fecil comnam cx argenlo,
pens. lib. 4 el semis. Et in diaconia sancli .Martini,
qua; ponitur ubi supra,fccit coronain ex arg. pens.
lib. 5, unc. i. Ipse vcro a Deo pr.

... „„. „„.. .,,._ _,.^_ - -- -- ' ■ TN ,Y,„j, /()5 /(■„ j 2, ex arc. puro,pens.//n 4,scauri

eccl bcata; Dei (icnitr quum ad Mart codem U '""" '""' '." '.'".'..'■ _h .r •*"

Num .500, lin 5, canthoros 12 ex a p. p. hn ead,
simul libras.//» (i,Potr ubi supra //« 7,ornatum. //*.
lib ci.xxviii et u. viii.//)i 8,altarcm.//« ll,tliurabu-
lum apostolatum px auro puro,qui procedit pcr sta-
tioncs, pcnsan libr 2 unc 8.

Num 401, lin 1, hic vcro sanctiss pontifcx f. in
hasilica boali P. ap. apostolata thurabula ex a.pur
duo,ox quibus unum mi.^^ilintus supercornus ejus,
qui pens lib 2,ct alius pciis lib 2, unc 5 llic vero
al. lin 3, lecit autem ubi supra cor2ex arg pur pens
lib 54 et semis. lin 4, Cortina majorc .■\lcxandrina
hol ornata in cir dc. f. una. lin 6, per univorsas.//n
7, piir pons... lin 8, coronam. lin, 10. lib 13. Imo
et in ecclesia ipsius Genitr Dei, otin tltulo Callixti.
/i« II, lib XIII. Verumetiam ct in diaconia ejus-
dem Dei Gen qus appcll A. /i?i 12 el 13; alque

i. /i/i 1/, Iib 9. Sim'li modo lccit et in , ' . ,, , ,■ ,,, , „,;„„,„„„„. i.., i- ,

sanctcu Maria; in Cos coronam de ^" «^ ' ■«'^""f ''• '/^V':'''':^ 'rn^nfL s m'
3 lib 5. Eninivcro et in diaconia beatx- ^"P'-^_.'^'|"'': e^l^I^' ^''"■f.VlIP^T; L' i' L^^r

modo fecit cor de arg pcns lib 12. lin 14, quam

Cosmidi, fecit cor ex arg. lin 15. quam Doininica

pari modo fecit cor cx arg pcns lib 9 necnon et

in diacon. cjusdcm Oei Genilr qua; appellatur in

via Lata. lin T

diaconia

arg pens

Dei Gonitr foris portam beati P. ap. f. c. pcns

lib.,. ct unc 4. Fceil autem et in diac ins Dei

Genitr qua; pon in Adriano cor ex arg lib v se-

mis.

Num 402, /i« I, simulque etin or.e.iusd Dei Gen.
lin 2, unc soptem, et in eccl b. P. ap. ex arg imr
pcns lib 21 ct unc 8. tin 3, Ap. qun; ponitur ad b.
Petrum ap.fccit cor de arg pur pcns lib 18, el in
cccl bcati .\ndrea; apost, qu,T; ponitur juxta Pr.Tse-
pcm, similiter coronam fecit ex ar^ pens lib 7, el
in tilulo beali Pelri apost quam Eudoxiic instarfe-

lin 5, marl.vris simililer fecit cor. ex arg. pcnsan.
lib. 5. Neciion et in m. lin O.monte instar fccit cor.
ex arg. lin 7. Simili modo et iu mon. lin 8,martyri8
fecit can. lin 10, ex arg, /i>i 11. quod Honori c, lin
12, seniis. Pari modo fecit ct in mon. sanctorum
■ ■ " ubi

cal. pat. lin 19, semis, atquc in raonasterio s.Csrs.
lin 21, lib. 2, semis. Enimvcro et in m. lin 2.3, si-
mili modo et in monast. s, .^ndrea;. /in 24, duas
semis. //m 25, can. ex arg. pens. lib. 2, unc. 2,
ibid. juxla sanctum Laurentium foris m.

Num 4(K5, lin I,Sthophani canislrum ex arg.pur.
lib. 2. Verum. lin 3. 4. sancti Grcgorii s. fecil cor.
ex arg. pur. lib. 2. /in 4, lib. 2 scmis./in 6,Julia!ca-
nistrum cx arg. pur. lib 2 scm. lin 7 apostolorum
instar fecit can. ex arg. pcns. lib. 2, semis. /m9,
Uacbii, quod p. in c. sim. fecit c. cx arg. pcnson,

d253

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.— LEO III.

1254

lib. 2. lin 11, Agn. martyris. tin 12, fecit canistr.
i/jid. Pari modo rt in monast.

ISiim -407, lin fi, qninquc et scmis. ibid., can cx
arg pens lib 2. Simulquc ib. f. Ag. martyris. liii 8,
can ex arg pens lib 2. lin 9, sanctissimi Nitrii, sic
lciji vidctur, fecit can cx arg pcnsan lib 2. lin iO,
SalviiB f. can ex arg p. lib 2. tin 12, 13, in Appentino.
tin 14, lib 2, semis.

Num 408, tin 1, portam fecit canistrum ex arg.
lin 2, quinque et semis. lin 2, fccit canistrum ex
arg. lin 6, fecit et in d. linl, xenodoch quam Pani-
chiorum simil. tiii 9, f. AbbaciH. tin cad., lib 2. se-
mis tin 10, in xcnodoch instar fecit c. tin 13, pra;-
latus V. almiflcus P. in basilica Salvatoris Domini
nostri Jesu Chr. tin 14, de quibus unam. tin 16,
mund 7 p. tin 19 duodecim semis. lin ciid.. holosi-
rica, atque ita ferc scmper legilur. tin 21, 22, col
dfcoravit, atque conclusit. tin 22, ex m. gypsino.

Num 409, lin 1, Gonitricis ad PrKsepe canth de
arg puro duo. tin 2, ex arg mundissimo, pens lib 5.
tiii 4, Gcnitricis. Sic scrnpcr. tin 5, alithina holosi-
rica 4 ornata. tin 12, argcnteas tres d. tin 13, suis
cereostatas paria una. tin 14, antistis B. sic scmpcr
tin 16, lib 13 semis. ib., supcr ingr. v. Sic elium
tcgitur lin 18.

Num 410, tin 1, sc\itos cx arg 2 scriptos ulros-
que symbolum, unum quidom litt Gr et alium
Latinis, scdentes d. 1. supor ingressu. tin 6, cnim-
vcro ubi supra. lin 7, altarem, cl ita frequcnter te-
(jitur.

Nuni 411, tin I, hic vero a Deo proteetus et pr.
p. in allarem. tin 4, unc novem. Fecit et supcr
iiigr. lin 5, scribi pra;cepit. lin G, Hbr. 93. Fccit
autom in basilica bcatE Savin.e mart in gremio
basilicK cortinam. lin 8, supcr altare majore ciliu-
rium cum coluninis f. cx aigen. tin 9, magnitu-
dinis et pulchritudinis m. d. qui pcns. undique.
lin 11, super altare majorc, ut supra. liii 13, te-
travila r. lin 15, in circuilu do quadrapulo et cor-
tina majore alba l ornata in circuitu de fundato.
Uh 16, puriss dcauratos d. L p. i. tin 20, 64. lin
23, deauratam super ingressum vestib pens lib
131 semis. lin 25, deauratam, pens lib 6 et un-
cias 3. Fecit vero isdom prffilatus pontifex in ba-
silica doctoris mundi beati Pauli apost imagi-
ncm Salvatoris ex argento mundissimo deauratam
super ingressum vestibuli, pcnsantem libras 49
scmis. Fccil ubi supra columnam unam de argcnto
purissimo.

Nuin 412, lin 4, bcata; Dei Genitr. lin 9, sub por-
licum, quam ctiam in introitu nobiliter restaur.
tin 10, parte dextra atrii, do. tin 14, nobilitor c.

i\uin 413, tin 4, isdcm. lin 5, jacicns fundam.
lin '.), b. Andr. lin 1 1, a novo rofocit. tin )4, 15, si-
militer r.

Num 414, tin 1, necnon etiamet f. tincad., r\ohi-
litcr r. lin 2, bas boati Val. lin 4 et 5, nov restaur.
tin 5, super Subera. tin 7, inscgnino op. lin 9, un-
dique orn. tin 10, et ultra. tin 14, totravila. Sirscm-
per. lin 18, ubi supra fecit. tin 19, el margarctis
ornatas c. p. tin 20, 21, tygris.

Num 4L5, tin 1, quoc pon in Pra-^ncst. tin 3,
oinnia nobilitcr, ut lin 5, tin 6, protectus ct vene-
rabilis p.

Num 416, lin 1, inlustr. lin 4, magnit et pulchri-
tudinis d. p. lib. 26 ct unc 6. tin 5, 6, sub arcu pr. lin
7, lib iicivet unc vii. i/>i9, inagnit.ct pulchritudinis.
tin I 0, ubi sup. lin 1 1, dc chrysocl. Nccnon otiam.
tin 12, fecit ubi supra. lin 13, (pia; pens. (7'/(/., corp

cujus supra isdem pr. lin 15, quiC slaut supcr co-
lumnas in circ alt. lii
dinis 0. d.

lin 18, magnilud. et pulchritu-

Nuin ill, tin 2, rosata in circuitu dcchrysocl ct i.
m. h. c. et orbiculus de chrys. lin 5, Oenitricis.qua!
Dominica.

Num 418, lin 2, tam in quadriportico quamquc in
faro. lin 5, arg. quatuor. ibid., in trabcs arg. lin 12,

A Andr apostoli. tin 19, quod dicitur Pauli P. fecit
vcst. aL holosiricam rosatam, cum tabula de chry-
soclavo, habcntem storiam DominicM resnrrcct. et
in tircuilu cjus listam de chrysoclavo. Pari niodn et
in oratorio sanctai Dei Genitr. ubi supra in mediana
fecit vestcm albam olosiricam rosatam, habentem
in medio crucem de chrys. et in circuilu ornatam de
tyreo. In oratorio vero ipsius Dei Genitr. ubi supra,
qute dicitur Pauli papre, fecit albam olos orn in circ
de mieilo. Volum album olosiricum unum ornatum
in circuitu de micilo. Necnon et in monast f. M.
lin 22, super altare majore.

;V!(m 4)9, tin 1, isdem vero cg. p. lin ead., super
altare majore fecit vestem. tin 7, necnon et in basi-
lica beati Georgii mart. lin 10, in basilica beats Dei
Gen. lin 12, cereapte suo. lin 14, rofulgeret. ibid.
feeit canistrum ex arg. lin 15, cereapte suo. lin 17,
ad Crucifixum mirum in modum feeit.

Nuin 420, lin 1, ApoUinari. lin 3, illo essent, liti 5,
n dcduxit. /(«7, ros albam. tin 8, Ascensionis. tin 12,
iieglegontiam. Sic fcrc lihri omncs veWres. tin 13,
ad summum reguum. ibid., sed hisdem clem.
tin 14, ct s. Spir. inlustr. lin 15, jam fatam cccl nov
omnia restaur.

Niim 421, lin l,et ut verus Dei amat. Iin2, e qui-
bus. ibid., crisas orn in circ de fund et aliam vestem
de fundato, scu trctavila. tin 4, vcstem ornat haben-
tcm storiam./in 6, isdem vero beatis. //n ll,item ubi
supra super alt. bn 13, in gyrum. lin Uimcn 16, in
gyro. tin 16, storiam Dominic» resurrcct.

Nuin 422, lin 2, et super altare s. lin 4 et 5, arg
cum dclphinis suis numero 12. /m5, novom somis.
lin 9, lib 136, unc 6, tin 12, necnon s. Pet.

Num 423, tin 3, doctorls gcntium.

Num 424, tin 4, in qua etiam dona oblulit cibu-

riuni cx arg pur pens lib 2L5, canistros ex arg.

tin U, divers in circ pretiosis orn lapid pens lib 4,

unc 7. Pari modo et in basilica. tin 15, lib 7. Fccit

p vero communicales ex arg pur p. s. r. qui pr. p.

^ s. p. m. a. num 24, pensan simul Libr Fecit au-

tem et in diaconia sanctorum Nerei et Achilla;i vela
pr. olosirica.... Sarta tecta vero beati Agap.

Num 425, lin 6, diac L2. lin 6, 7, loca 126.

.ipud Peniain ex codice Cavcnsi.

Nuin 3.")9, lin l, quidquid illi. /in 4, diligerctur.

Nuin 300, tin 3, a summo usquc ad summuin.

Nuin 362, lin 13, cruce cum gammadias.

Num 364, lin 5, posuit ccrca arg. tin 7, fecit
autem et in arcora arg eccles b. P. ap. vcla alba
paschalia et in natale ejusdem D apost vela de
stauraci v. p.

Nuin 369, lin 4, Campulus in ipsorum.

A'Mm370, lin 12, contigit autem. ibid., suffragan-
te, etvisum recepit, ct lingua ad loqucndum illi
restituta est.

Niiin 371, lin 12, et quale gaud. lin 22, Chrislia-
D nissimus, seu et orthod. /i« 25, magnus rcx oum
obv. tin 27, se obviavcrunt. tin 27, et a cunclo cl.
suscipiente orationo supcr cunclo populo data.

Num3~2, tin 3, Deo contraria falsa. /ih 5, ini^iui-
tates ipsorum. lin U, deduxerunt. Qui Uomani. lin
15, Frizonorum, Saxonorum /(H cad., p. i\Kdvium.

Num 373, liii 4, archiepiscopis, scu (JuniinTtus,
Bcrnardus, Atto ct Jesse. lin 6, gcrmario.

Niim 375, tin 1, apost. omncs generaliter aichl-
episcopi.

Nuin 377, lin 4, diversls legente Carulo pen lin 8,
arg sub minoro cum.

A'((m 378, /iH ), Domini nostri,quam. /«« 4. evan-
pclium cum bluttici cx a. m. in g. (/;('(/., intorea et
in basil. tin 12, apost. in acoli focit tricl lin 16, 17,
sed in arcora arg. vcla serica hahonles alLa; et in
cjusdcm Dci apostoli in cadeni arcora vcla do stau-
raco puioh. lin 19, tctravila.

N!(m 3S0. lin 3, q. vocatur Dominica,

1255

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

1256

Num 381 , lin 4, conquassatum inorat. lin I f , san-
ctorum Joannis et Joannis.

.\um 382, lin 3, Maria;, scu xii. Iin6, veruni utiani
et iii arcora, lin 13, metallo cypsino.

iSum 383,/«« 10, intro regias. liii 11, alythi-
non.

Num 384, lin 5, s. Angclo in Fajano. lin 1 1, depi-
ctas Apost.

Num 38.5, lin 6, cum porticibus.

Num 38(5, lin 3, praesepe porgant.

Num 387, lin 3, Villitrias. lin 4, B. Grisogoni.

Num 388, Un 9, cum periclysin delco comblat-
tea.

Num 389, lin 5, a sancto Pctro. lin 0, b. Jaquin-
Ihi lin 12, 13, lii, enimvcro cui.

Num 390, /in 6, intersylem.

Num 391. /i;i 7, 8, beata; Aurea;.

Num 393, lin 15, super Subora, ^i« 17, Constan-
tinianam lecit.

Num 39(), lin 6, appellatur Dominica.

Num .397, /in 14, i' eumque in circuitu.

Num 398, lin 4, optulit hoc. Cyburium. lin 17. seu
et alia.

Num 399, //« 6, tyrabulum apost. lin 4, juxla
ipsuni lcctorium.

Niim lno, /irt 0, Pclronolla! sic fere srmprr. lin 7,
ornaliim lin 13, proceilit per stat.

Nuiii 'i(M,/»i l,turabnla.//(j 5,de lundato I. lin 13,
corAiiain di; urg

Niim -iOi, lin 2, uncias viii. /in 5, ap. qui ponitur
ad bcaluin Petrum apostolum lccit corimam c.x arg
pens lib xviii. Item in occlesia beati .-Vndro.-E apostoli,
qui ponitur juxta Priesepem similiter fecit coronam
do arg pons lib vii. Et in titulo beati Petri apostoli,
qui appellatur Eudoxiae. lin 9, 10, et unc x. lin 12,
in susurrio. lin 14. Apollonarii.

Nuin 404, lin 2, unc v. ct in dioconia sancti Ho-
nifatii. lin 10, ponitur Orfea.

A Num 405, lin 5, supcr Suburu. tin 2G, LaurcntiutD
foris.

.Viim 406, lin 7, apostol. instar fecit.

Num 407, lin 4, monasterio capud afr. lin 5, Po-
dentis. lin G, Hysidoris. lin 8, monast dccorsus. lin
12, pon in appentino. lin 13. canistra.

Num 4()8, lin 22, mctallo gypsino.

Num 4(J9, lin 8, tyreo, i/a mfra. lin 13, arg.
cuni gamniad ss. cyrostata parium. lin IC, iili xiii
semis. lin 17, pendet super in ingressu vestibuli.
Item alium velum majorcrn chrj'soclavo, q. pcndet
iii trabe arg.

Num 411, lin 2, purissimo, ac doauravit. lin 6,
basilica beat.e Savina; marl in gomio basiliciE cor-
tinam majorem. lin 10, d. milia. lin 13, tetravila
lin 14, PctroneilK. lin 15, circuitu de quadr. Et
cortina majoro alba una, ornata in circuitu de fun-
dato. lin 25, lioauratum, pens lib vi, unc iii. Kecit
vero isdem pr.-ufatus pontifox in basilica ductoria
n mundi boati Pauli apostoli imaginem Saivatoris ex
arg inundips deauratam super ingrcssu vestibuli.

Num 413, Un 14, beata; Marlin.-e.

Num 414, lin 2, basil bcati Valent. lin 20, lygria.

Nuin 415. lin 13, ornata num.

Num 410. lin 2, tctragon lin 12, nura viii.

Num 417, lin 4. cruconi et orbiculos.

Num 418, lin 22, altare inajore.

Num 419, lin 18, posuit, qu;fi pens.

Num 420, lin I, Apulicnarii. lin 7, rosataui albam
hab. lin 15, novitcr omnia resl.

Num 421, lin 3, de fundato, ct alia vesle de foD-
dato, seu et tetrav.

Num 422, lin 5, viii seu et. lin 12, PetroneUo;.

Num 423, lin 3, doctoris gentium.

Num 424, lin 4, dona. Cyburium ex arg. puris-
simo, pens lib ccxv, canistros ex arg num'v, pens
lib XV Calic.

Num 425, lin 6, episc pcr diversa loca aum cxxvi.

XCIX. STEPIL\NUS V.

ANNO ciinisTi 816, Lunovici iiip. 3, leonis arme.mi imp. 3.

496 Stephanus, natione Eomanus, ex patrc Marino, sedit annos septcm, monses septem (a). Hlc a
primaeva a;tate in patriarchio Lateranensi sub sancta; mcmoria; domno .\driano papa nutritus atque
educatus, nobili prosapia atquo clarissimo generc ortus, adhuc in par\'a n-late ad discendam sacra!
disciplina; scicntiam studiosius vigilabal. Defuncto voro sanct.T monioria; jam pra;falo domno Adriano

5 papa, in locum ejus domnus l.co papa succossit. Qui pra;dictum domnum Stephanum conspiciens
bona; convcrsalionis atque humilitatis, eum ad subdiaconatus ordinem promovit.

497 Quem magis ac magis spiritualibus studiis vacaro conspicicns, Domino annucnte, ad diuco-
natus culmen eum provehit, ct ox tunc multipliciter spiritualibus pollons studiis, maxima tain ad
cvangelizandum populo solortcr ac clare divina atque cvangolica verba, quamque ad excrcendam
ecclesiasticam traditionem gessit curam. Et ita Spiritus sancti gralia in cjus cordo rcfulsit, ul ii

5 omnibus cflicax idoneusquc comprobarctur. Sicquc faclum est ut duni do hac vita migrarct ant#-
prasfatus domnus Loo papa, illico dum fervcntissimo alTectu a populo Homano diligeretur isdcm
prascipuus ac sanctissimus vir Stcphanus ad sacrum pontiticatus culmcn pst eloctus. Qui orones uno
affectu pariquo amoro eum ad ecclcsiam beati Pctri apostoli perducentcs, Doi ordinante providentia,
papa orbis consecratus cst.

498 Hic sanctissimus vir in pontificatu Jam positus, pro conlirmanda pacc ct unitate sanctc
Dei Eeclesia;, ad Francia; arrcptus cst itor, opud piissimum ct serenissiinum domnum Ludovicum
iinperatorem. Qui cum in Franciam pervcnisset, tanto honore atque cxaUatione a prcdicto piiMimo

NOTUL^ MARGINALES FABROTTI.

(d) B, mens, 7, 3.

1237 inSTORIA DE VITIS IIOM. PONT. — STEPHANUS V. 1258

principe atqiie Francorum populn snsccptus cst, quanto vix liiigna nnrrari potcst. Et tantam
5 illi Dominus gratiam largiri dignatus est, ut omnia qu.re ab eo poposcisse dignoscitur in omni-
bus impetrarit. In tanlum ut isdem [^iissimus princeps pro illius amore in finibus Francise
super omnia dona, quaj ei largitus est, curtem de suo proprio fisco beato Petro apostolo por-
petuali usu per prajceptionis (o) paginam concessit. Isdem vero sacer antistcs exempkim sumens
Redemptoris nostri, qui pro nobis de coelis dignatus est descendere, et de captivitate diaboli nos
10 eripere, omnes exsules, qui illic captivitate tenebantur propter scelera, et iniquitates suas quas
in sanctam Ecclesiam Romanam et erga domnum Leonem papam gesscrunt, pro pietate Ecclesias
secum reduxit. Fecit autem in ecclesia beati Petri apostoli ad Vincula tymiamaterium de argento
desuper deaaratum, pensan. libras...

429 Item similiter fecit gabatha de argcnto, pens. libras... Similiter fecit vala holoserica,
cum periclysi de fundato numero... Imo et in eadem ecclesia fecit vestem de chrysoclavo, cum
gemmis, habentem historiam beati Petri apostoli. Item fecit vela de fundato numero... Et in
monasterio ubi supra fecit calicem de auro. cum gemmis ornatum, pensan. libras... Et patenam
5 de argcnto desuper deauratam, pens. libras. . . Item fecit crucem de auro cum gemmis orna-
tam, pensan. libras. . . . Fecit autem praedictus cl venerabilis pra;clarus pontifex in sancto Theo-
doro in Sabello crucem de auro cum gemmis ornatam, et calicem de argento, pensan. libras . . .
Fecit autom pri-edictus vcnerabilis et pra>clarus pontifex in basilica beati Petri apostoli ad Vincula
patonam, et calicem de argento, dcsupcr deauratam, pens. libras. . . Item, ubi supra, fccit eoro-

10 nam de argento cum pendentibus suis, pensan. libras . . . Enimvero et in oratorio sancts Barbaras
martyris in Subora fecit vestem dc fundato. Necnon et in basilica beataj Helenao fecit vestem de
fundato. Ilic divina vocatione de hac lucc subtractus ad ffiternam migravit requiem. Sepultus vcro
est in basilica Ijeati Pelri apostoli. Fecit autem ordinationem unam in mense Decembrio, presbyte-
ros novem, diaconos quatuor, episcopos per divers loca numero quinque;et cessa^it episcopatus

15 dies duos.

NOTUL£ MARGINALES FABROTTI.

B, perceptionis.

VARliE LECTIOXES.
Apud Frahroltum cx eodice Frcheri. A. Num 429, lin 13, apost. Fccit autcm ordin mcns

Num 426, lin 1, sedit menses 7. Hic a, elc. linG, Decembris, pr.
humilitatis mores dignos.

fium 427, lin I, diaconi ordine enm provc.xit. lin '■•^ '^"dice Thuano aUero.
9, papa urbis.

Num 428, lin 2, Francia; arripuit iter. ''^''"« -i^b, hn 4, jam fato. lin G, humditatis mo-

rcs d6£rcr6.

Ex codice Beijio, Max,arino et Thtiano. f{,im 427, lin 5 et 6, antefafus. lin (i, illico. ihid.,

Num 426, lin 1, sedit m. 7. liti 2, in patr. Salva- isdem sanctiss vir./m 7 etS, qui uno omnis affectu.

toris. id est Lateran. lin 3 et 4, claro gen sancts lin 9,papa urbis.

discipl sac c. sludiosus vig. lin 4, jam fato. lin 5, Num 428, lin 3, qui cum Franciam perv. lin 4,

in locum ejus successit d. L. p. q. ibid.. respicicns. narrare. lin 5, largire d, e. ut o. quKCunque ab eo i.

lin 6, humilit mores agere eum ad subdiacord pr. lin 7, corlcni. lin 8, per prfccepli pag. lin I0,omni3

et sic ad sacerdolii gradum pcrvenit. Sicque factum cxsules. ihiiL, quas in sanctam Ilomanam Eccle-

est, ut lin. 5 ntnn seq. siam.

Num 427, lin 5 et&, antcfatus d. L. p. illicoeum Num 429, lin \, itciu fecit g. argcntca. lin 2,

cum ferv. lin 7, p. est culmen el. Qui uiio omnes num... et in monasterio ubi supra. lin 4, cum

alfectu./m 8,beati Petri perd. lin 9,papa urbis c. e. gcmmis, pens lib 10. Fecit rutom ct in s. Theod

Hic vir sanctissinpontificatuscuhninejam positus. m Sabelli c.

Num 428, lin 2, Eccl Francije arripuit iler ad p. n

ibid., dominum. lin 3 qui cum in Francia p. ibid, ,-/jmd Pcninm cx codice Cavensi.
atqnc exsultatione a pnedicto principe piis atquc

Fr. p. s. est, quantum vix lingua narrarc potest; Num 426, lin fi, humilitalis mores degcrct, eum.

et lantam illi d. lin 6, inipetraret. lin ead ut isdem Num 427, lin 9, papa urbis.

princ pro il. lin 7, .«. om, qu;c ei 1. cst crucem dc Num 42<,/i« 2 .Ecclesia-.Francirp./m 4 cl 5,tantam

suo./m 8,pcr pr.-ecepti pag. lin lO.captivi ten. //)/(/., illi. lin 6, im' elravit.

quas in sanctam Romanam Eccles. lin 12, reduxit. Num 429, lin 6, fccit autcm et in s. Tlieod. in

Hic divina voce, etc.,u/ lin 14 num seq. Sabellum.

Pathol. C.\.\VIII, -40

1251) ANASTASII Kllli.lOTIIF.C.Mill. 4200

C. P.ASCIIALIS.

ANNO CIIllISTI 817, LUDOVICI IMP. 4, I.EOMS ARMENIl 4.

430 Piischalis, natione Romanus, ex patrc Bonoso, sedit annos septein, mcnses quinquc (a),dies

sexdccim (b). Qui a primoevo aitatis sua; divino cultui mancipatus, atquc in saiTOsancta; eccle?ia: pa-

triarchio studiis divinoc salutiferreque ScriplurrB imbutus,tam in psalterio quamque in sacris paginis

Novi ac Veteri.s Testamenti specialiler eruditus,clegans,atquc in omni bonitate pcrrectus,suLidiacunus

5 quidcm factus, et postmodum diaconus atque presbylcr honorifice consccratus est. Erat autem vir

sanctus, castus, pius, innocens, niagnaninius, loqucla dcvotus, pudicitia plenus, el niniis bilariter

jucundequc in clecmosynis paupcruni cuncta quoc habebat opportunc distribuens. In colloquiis ergo

divinis frequcntius cum rcligiosis ac sanctis monachis scdula observatione die nocluque JDsislebat,et

in orationibus ac vigiliis,quotidianisque jcjuniis humiliter atque honeste vigebat.Qucm dum prsde-

10 ccssor ejus domnus r,co ter bcatissimus papa tantis studiis pcrvigilem et religionis devotum conspe-

xisset, tunc ei monasterium beati Stephani primi marlyris, juxla basilicam beati Petri principis

apostolorum, ad regendum commisit. Quia scriplum est : Neino lucernam nccendU, ct in abscondilo

pouit, neque sub modio, sed super candclabnm, ul qui infjrediuntur iumen videanl (c). l'num,qui suimct

vitre hujus temporalis lucra pro a^terna sobrie atque utilitcr modcrando correxit, et e.xemplum bene

15 vivendi in subditis, et correctionem pielatis religiosius cxornavit. Qui etiam gratiam hospitalitalis in

pcregrinis et claudis, qui ob amorem beati Petri apostoli de longinquis regionibus ad cjus limina

occurrcbantjUtiliter pra;parans nccessaria subministrabat,et occultc quibus egebant bilaritcr crogabat.

Et sempcr quotidic in Dei operatione crescebat,usquequo praedccessor ejus domnus Stepbanus popa

de hac luce ad a;lcrnam beatiludinem migrassct.Dum ergo per tantabonioperationis cxemplaprajci-

20 pue,longc,latcque fama discurreret,et omnipotens Deus regimcn Ecclesia; sua; sub pia; gubernationis

cura annueret aptc modcratcque disponcre, una concordia, una cadcraque voIuntatc,divino inlcrve

niente consultu, a cunctis sacerdotibus scu proceribus, atquc omni clero necnon et optimatibus, vel

cuncto populo Romano ad laudem et gloriam omnipotentisDciinscdcmapostolicampontifexelcvatus

est.Erat cnim Patrum prfeceptorum,seu institutorum pontilicum atque canonum.necnon legum Sin-

25 ctionumque decentissimus observator,et cuiquc justitii-e norma- a tempore ordinationis sua; nobilis-

simus promulgator;tardusad irascendum,ctvcloxad miserandum.Nullum malum pro malo reddcns,

neque vindictam secundum cujusquam commissum tribuens, sed semper misericors pia dilectionc

omnibus civibus, ct a Dco cominisso populo Romano amator ot gubcrnator existebat. Omnium

ctcnim ecclesiarum Dei cum summo studio atque summa providentia pro solita rcligionis cura cul-

30 tor,rcstaurator, atquc in omnibus devotissimus exornator fuit.

431 Ilic beatissimus pra;sul multa corpora sanctorum requirens.invenit.Qua; el diligcntius intra
civilatcm ad honorom et gloriam Dei honeste recondidit.Rogam etiam orani clero suo in presbylerio
profecto multipliciter ampliavit,et omncm thesaurum in sacrario ccclesti recondidit.maxime proptcr
captivos,et exsules eos non tantum a transmarinis regionibus viros ac mulicrcs auro seu argento
5 redimens, verum etiam per longinqua viarum itincra passim pcrquirendo.tam in Hispani,T partibus
quamquc per singula loca invenicns, sicut bonus et vcrus pastor ad propriapcrduxit.Fccit autora in
sacro altari beati Pctri principis apostolorum vcstem mira; magnitudinis.pulchram ct dccoralam nimis,
cx auro gemmisque contcxtam,perfigurantcm historiam qualiter idcm apostolus a vinculis per ange-
lum crcptus cst.In cjusdem venorabili basilica ante aditum,qua; ducit ad corpus in loco ferrata.altarc
10 constituit.in quo ct venerandum bcati Sixti martyris at(|ue pontificis corpus honcstissime collocavit.
Ubi el desuper arcum musivo exornatum dcccnter instruxit.Simili modo in eadem sacratissima beati
Petri aposloli ecclesiajuxta ingrcssum qui duoit ad beatam Pctronillam.oratorium suramx raagni-
tudinisatquc pulchriludinisdecorantcrconstruxit.Etsupercolumnasinquadrificiocaracrantcs.musivo
pulchrisque metallis decoravit : in quo ct corpora beatissimorum martyrum Proccssi ct Martiniani ad
\h honorem ot gloriam omnipotentis Cei mcmsrialiter honorificcquc rocondidit. In cujus absidam ima-
ginem pulcherrimam dc argento, exauratam cum diversis bistoriis inter marinorum constructioncs
((() ordinatas infixit.qu.T pensant libras sexaginta duas et semis; simulquc ct litiade argcnto.pens li-
bras dccom et septem.et uncias duas.Nccnon ct gabatlasex argenlo purissirao nuraero 8cptem,pens.

NOTCL.E MARGINALES FABIIOTTI.

(o)* trcs. [ly septcmdccim. [c) Mallh. v. (d) D, concruslaliones.

1261 HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — PASCHALIS. 1262

simul libras Iredncini semis et uiicias duas.Imagincs cliam de ai-gcnto exauratas IVcit in codem vcne-
20 rabili loco numero tres. Unam Salvatoris Domini nostri Jesu Christi, et dua aliorum beatorum
martyrum Processi el Martiniani, pens. insimul libras triginta et sex. Necnon et aliam imaginem ex
auro purissimo obtulit ad ornatum jam praefati oratorii, pens. libras tredecim et uncias tres. Simili
modo canistra ex mundissimo argonto numero octo, pens. omnes libras tres et quadraginta.

43^ Pariterquc et concham ad spongiam pro noclurnis diligentiis ibidem ex argcnto constituit'
pensan.libras septem et uncias novem.Imo et claves in modum crucis ex auro purissimo,scu gemmis
mira; decorationis exornatas in eodem venerabili loco merito decoravit,qu£e pensan.libras...Ubi etiam
regularem ordinavit, quem laminis argenteis superinduxit,pens.Iibras viginti. Super quem constituit
5 arcus duos dc argento et gammadias quatuor.qua; simul pens.Iibras sexaginta. Propitiatorium etiam
aItarisexlaminisargenteisexornatumcircumduxit,atquesacramconfessionemejusinteriusexteriusque
cum rugulis suis nobilissime circumstruxit,qua3 simul pensan. libras... Et super altare eorumdem
beatissimorum martyrum vestes duas instituit,ex quibus unam de fundato cum cruce de chrysoclavo,
et alteram dc quadrapulo mirifice exornavit.Vela quoque majora do fundato numero septem, cum
10 periclysi de blatthin circunisuta, similiter decoravit.Sed neque hoc silontio pra;tcreundum cssearbi-
tramur,quod eodem tempore, diabolica operante versutia,por quorumdam gentis Anglorum desidiam
ita sst omnis dlorum habitatio, qucB in eorum lingua burgus(a)dicitur,namma ignis exundante com-
busta,ut etiam nee vestigia pristina; habitationis in eodem loco inveniri potuissent.Cujus-exuberantis
incendio pene totam porticum, qua; duxit ad basilicam principis apostolorum.ignis devastavit.

433 Et dum ha;c lcr beatissimus pontifex quasi hora noctis conticinio perscnsisset,subito proptCp
amorem Ecclesiai beati Petri apostoli,atqHe tantam pcregrinorum illorum devastationem nudis pedibus
discalceatus pedester cucurrit.Cui tanta omnipotentis Dei in e.jus adventu misericordia adfuit ut lo-
cum,in quo prius idcm coangclicus pontifcx constitit, nequaquam ulterius impotusignis transgredi

5 permisit.Sed ipsc Dei clementiam exorando,et multitudo fidelium qui aderant dcccrtando,acies ignis
Deo miserante exstincta est.Sicque peractam est ut tolius noclis spatium usquc ad auroram pcrseve-
rans in eodem loco pcrsteterit.Unde postmodura ter beatissimus pastor considerans illorum"iicrcgrino-
rum inopiam,qusc ob insidias diabolicae fraudis irrepsit, tanta dona,tantaque benelicia.sicut scmpcr
solitus erat,in eorum necessitatibus impertivit.tam in auro et argento,vel corporum indumenta,quam
10 reliqua necessaria alimonta omnia liberius subministrabat.Sed et sylvarum copiam pro lignorum utili"
tate.quatenus domicilia sicut antc in eodem loco fuerant,utiliter restaurarent. 1'orticum etiam, quae
ab eadem clade vastata est, decentius qnam fuerat in melius lirmissime restauravit.

434 Hicpraeclarusetvenerabilispontifexfecil in ecclesia beati Petri apostolorum principis nutrito-
ris sui vela de chrysoclavo per arcus presbyterii,habcntia historiam de mirabilibus apostolorum^qu»
per eos Dominus opcrari dignatus est numero quadragintaet scx.Ecclcsiam otiam bcatissimaj Christi
martyris Praxedis, quM quondam priscis ffidificata temporibus nimio jam lassata senio,ita ut a funda-

5 mentis casura ruinam sui minaretur,idem venerabilis pontifex (illius ruinam antc pr.uvidens.eidcm-
que ecclesia; curam adhibens, illic pervigil saspius oxistens) in alium non longe demutans locUm, in
meliorem eam quam diidum fuerat crexit statum.Absidam vero ejusdem ecclesia; musivo opereexor-
natam variis decenter coloribus decoravit.Simili modo et arcam triumphalem eisdom metallis niirum
in modum perficiens compsit.nic bcatissimus ct prasclarus ponlifex multa coriiora sanctorum diutius

10 in caimetcriis jacentia pia sollicitudine, no remanerenl neglectui, quairens, atque inventa coUigens
magno venerationisairectuinjamdictK Christi martyris Praxedisecclesiam,quam mirabiliterrenovans,
construxerat, cum omnium advocatione Romanorum episcopis,presbytcris,diaconibus ot clericis lau-
dem Deo psallentibus deportans recondidit. Qua; dum sanctissimi atquo coangclici praisulis intima
cordis vigilantia gcrerentur, ut reconditorum ibidem sanctorum eorporum Dco indcsinenter supcr

15 astra placentium precibus apud omnipotcntem Dominum juvaretur,construxIt in codem loco afunda-
mentis cccnobium, quod et nomine sancta; Praxedis virginis litulavit. In qua et sanctam Gr;ucorum
congregationem aggrcgans^qua; die noctuque Gra;ca; modulationis psalmodia; laudcs omnipotenti Deo,
sanctisquc illius ibidcm quiescentibus, sodulo pcrsolverct, introduxit. Siquidem in eodem vencrabili
nionasterio plurima conferens pra;dia,et posscs8ionem,Ioca urbanavel rustica, superflue atquo abun-

20 danter ditavit. Quinimo el in eadem occlcsia fccit oratorium bcati Zcnonis Christi martyris, nbi et
sacratissimum ejus corpus ponens musivo amplianter ornavit.

435 Kecit autom in cadem ccclcsia ciborium ex argento, pens. libr. oclingentas et decem ; imo et
propitiatorium sacri altaris ex argenteis laminis mirilicc cxornavit. Confcssionem denique ejus cum
regulis suis intcrius cxtcfriusque vallantem pulchcrrimc compsitatque dccoravit.qua; simul pcns.lib.
Ircccntas. Supcr rjusdem voncrabilis altare fecit reguuui Siiunoclystum ox auro fulvo, seu divcrsia

^OTUL.K MAnUlNALES FADROTTI,

(a) n., baxus.

1263 ANASTASll niBLinTHFXARII. 12G4

5 lapidiljus oxornatuin.piMis.librus quin(|ue ct nncius liuas ul semis.Et in codem sacro altari lccit vestcm
(lc clii'ysoclavo, cum divcrsis historiis mira; magnitudinis alquc pulchritudiiiis c.xorDatam, llem ubi
supra obtulit aliam vestcni clirjsoclavani c\ auro gcniuiisque conrectam, habentcm historiam virgi-
uum cum facibus accensis mirifice comptam atquc decoratam.Ad sucrum denique pjusdem virgini^
corpus obtulit iniaginem ex laminis argenteis pra;liguratis,pens.libras nonuginta et novcm Uic beni-

iO gnissimus priusul fccil in jam dicto monasterio oratorium bcat.i; AgnctisChristi virginis mir;e pulchri-
tudinis exornatum.Ecclcsiam deniquc sanctas Dei Genitrlcis semperque Virginis Maris domina; nostra;,
qua! appcllatur Dominica,olim conslructam et jam ruina; proximam solerti vigllantia prsfalus pontifex
ampllorem melioremquc quam antc fucrat a fundamentls aedldcans, renovavlt. Absidamqucejusdcm
ecclesi» muslvo mlrifice decoravlt. Ubi etlum et plurima obtulit dona, scllicet clborium ex urgeulo,

15 pcns. Ilbras Ircccntas trigiuta cl duas.Propiliatorium sucri altari ex laminis argcntcis comptc deco-
ravit.Confcssionom quoquc cjus cum rcgulis inlus et foris mirum in modum perriciens adornavit,pcn8.
llbr. ccntum cl quindocim ot uncias Ircs.Item ubi su[)ru fccit gubatham cx auro purissimo,pcns.libras
duas ct uucias ocln.Vorum ctiuni ol arcum cx argcnto.ct columncllus duas cum gammadlis duabus,
pens. libras...

43C Imo et in sacro altari fecit vostem dc chrysocluvo, habentem hisloriam Uominlcx navitatis
Dornini nostri Jesu Chrlsti,mira; pulchrlludinis exornalam. Itnrum ubl supra fcclt vestem dc stauraci
pulchcrrimam,cum periclysi dc blattbin Item aliam vcstem de blatthin bizanlca,habentem tabulam de
chrysoclavo, cum vultu sancl;e Dci Ucnitricis.cl angcli obsequlo stautes, cum periclysi de stauracc.
5 Paritcrque aliam vcstcm de staurace, hubentem pavones, et In medio crucem de blatthin. Porro et
vestcs duas do quadrapulo,habcntcs In medio cruccm de blatlhin.Ucm ubi supra fecit vestem ex auro
tcxtam,cum pcriclysi de blutthin.Goopertorium rubcum descrico unum.Fecit ctiam in circcuitu altaris
vela rubea scrica quatuor,cum gummadlis,et cruces de quadrapulo.H'c veuerabilis pra-sul oblulit in
trabe ante vestibulum altaris vela Tyria tria.ot de quadrapulo quinque. In arcus majores ejusdem eccl©-

^O sia2 fecil vela dc quadrupulo numero viginti, ct por arcus prcsbyterli vela parva de stauruci qunluor^
simulquc in ingressu presbylcrii vela Tyria duo.Hic bcnignisslmus pontlfex fecit in Ingressu jam dlcln
ecclesla) cortinas majores de quadrapulo,cum perlclysi de fundalo miriHcc valdc.Chrlsti namqucom-
nipolentis Doniini famulus,ct praenominatus pontifex maximam Dei ccclesiarum curam et sollicitudi-
nem pra;videndo indesincnlergcren3,cum quudam die orationls studio ad sancta; Dei virginisChristi-

15 que martyrls Ga;ciliu3 ccclesium advcniret,nimio jam quassata sonlo ccclesia; cjusdcm mocnlactiama
fundumentis ruituru videns,qua! per olltana lempora defectu vetustatis marcuerant ol pcne ruinls con-
fracla dlu antiquitus lucerata mancbant,duto studio operis oodem in loco magnihco opere novam con-
struore occlesiam ca;pit, et porliccre satis meliorcm quam fuerat sludult.

431 Sed ncquc illud pr;ctorcundum essc exlslimamus. Dum quadam die ad beati Pelri principis
aposlolorum ccclosium pcrgcrct,([uatenus apud cumdem boatum Pctrumapostolumsolitomorevigilia-
celebraret,ct anlc cjusdcm conlcssionem matutinales lucescenle Dominica laudes rcsldens docanlarot,
subito dcpressus sopore vidll asslstcntem slbi vlrginali aspcctu puellam,angellcis vcstibus dccoratani
5 talia locullonis affumina prolulisse.dlcens : Multas libi gratias referimu8,quia certamen quod de nn;
diu posucras frustralorias relationlbus pervulgatis aures accommodans(n)rellquistl :quippe qui lantii
pencs me fuisti, uti proprlo loqui invicem oro valcremus.ll.-cc ja.ni s.vpc prajfutus pontifex diligcnl' r
audlens studiosc requircre cocpit, qua; esset ipsa qua> tulia illl verba diceret.vel quo nomine vocarf
tur. Cui illa respondit : Si uomcn inquirls, Gxcllla famula Chrlstl ^0^0^..-^^ quam summus inquien.'-

^O prisul : Quomodo hoc credere possum, co quod ollm fama rclata sll quatenus ejusdcm venerabilis
Christi martyris Gajcllia: corpus ad Aistolpho Longobardorum regc hostlliter lloma; rosidenlc furtim ct
ab illius bominibus fuisset ablatum.Gul talia vcnerabili pontilici intlmanti omnipotentis Dei fumula
dixlt : Qula me dcslderantcr ut invenlrcnt Longobardl,qua;?iverunt, omnino veruni est ; sed Domin'
moi Jesu Ghristi opilulationo,et domlno: mea; saucta; Dei Genitricis scmpcrque Virginis Maria; auxi-

\b lio,neque me ins-enire,nequc deportare sicul volucrant hinc longius potuerunt.El idoo siculmequa;-
rere ca;pisti,quulilor mo invenias ussiduo Inbori non dosistus incumberc,quia Domino Dpo,pro cujus
honore passa sum, plucull, ut tu me invenlas, et in ecclcsia quam noviter construxlsll recondas. E'
ha;c diccns ab oculls asplciens ablata est.

43S Tunc isdera vcncrandus pontifex,malutlnalibus laudibus pcrsolutis.pro t.am ccrt.T! ct indubi-
tabilis revelatlonis judicio,ca"plt hac illacque oporosius qu.vrcrc ubi sacratissimum ejus corpus jarcret
humalum.Quodjtribuente Uco,dum sollicitc qu.t;rcret, reperilln cocmetcrio Praetexlxili, silo foris pnr-
tam Appiam,aureis illud veslitum inrlumouti:;,c'jm corporu vcucralnlis s|)onsi sui Valeriani.pariterque

5 et lintcamina martyris ipsius sanguine plona.quando ab impio porcussa carnllice Christi Domini mar-

N0TUL.E MAnOIN.VLES FADnOTTI.

(a) B, quod ud iucortam famam, quam do me sparsam diu frustr. r. p. a. accommodarc, vcl.

1263 HISTOIUA DE VITIS ROM. PONT. — PASGHALIS. 1266

tyr est regnantis in sa3cula consccrata. Quibus et linteaminibus sanguis sancta martyria extersus,
involuta ad pcdcs illius corporis sccratissimo cruore plcna,de trina carnificis percussione reperta sunt.
Qua3 cuncta suis pertractans manibus collegit.et cum magno honore infra rauros hujus Romana; urbis
in eccle.iia nomine ipsius sancta; martyris dedicata, ad laudem et gloriam omnipotontis Dei,ejusdem

10 virginis corpus, cum charissimo Valeriano sponso, atque Tyburtio et Maximo martyribus, necnon
Urbano el Lucio pontificibus sub sacrosancto altari collocavit.Pro quorum sanctorum honore videlicet
et opitulatione construxit monasterium in honorem virginum seu martyrum Agatha; et Cseoilia;,juxta
ipsius ecclesiam, in loco qui dicitur CoUes jacentes.

435> In quo et monachorum Deo servieutium congregationem pro quotidianis laudibus in praifato
titulo sanctffi Cecili» die noctuque omnipotenti Domino decantandis,constituit. Et pro subsidio et
luminariorum concinnatione, seu utilitate, atque stipendiis monachorum,necnon et pro amore atque
dilectione, quam erga prcedeccssorum suum pi» recordationis domnum Leonem III papam habere
5 videbatur,hospitale sancli Peregrini, positum ad beatum Petrum apostolum,in loco qui vocaturNau-
machia,quod idem prsdecessor suus construxerat,et ob neglectum atque dcstitutionem praepositorum
paupcrtatis inopia consumi videbatur,idoirco pio jnvamine consulens.prcefatum hospitale cum fundis
et casalibus atque massis,seu etiam et colonis sive domibus,necnon familiis, et universis qu» juste
rationabiliter secundum legum statuta, eique a praedecessore suo in jam praefato hospitali donata

^O sunt^quc-eque ab ipso pia devotione ad augmentum jam dicti monasterii adjuncta sunt, siveagris vel
vineis, etiam domibus necnon rustica familia, sua; auctoritatis pagina pro jam nominata raonacho-
rum congregatione in eodem monasterio confirraavit.

440 Qui sanctissimus preesul amore venerandorum sanctorum fecit in ornamentis ipsius eeclesia;
absidam,musivo opere decoratam, et cyborium mira; magnitudinis ex argento,pens.librasquingentas
et semis et uncias octo.Propitiatorium denique sacri altaris, seu confessionem, interius extcriusque
cum rcgulis suis ex larainis argenteis mirum in modum perficiens compsit,qua! simul pens. libras

5 sexaginta qualuor et uncias 5.Ad sacrum vcro ejusdem virginis corpus obtulit imaginem ex argenteis
laminis, psnsan.libras nonaginta quinque.Fecit etiam ante vestibulum altaris regularem investitam
ex laminis argonieis et columnis duabus,ubi ct posuit arcum unum et gamraadias duas.pens.insimul
libras centum et semis.Obtulit ibi ipse imagines argenteas deauratas tres,pensan.insiraul libras qua-
draginla ct octo scmis.Sa;pefalus quoque pri-csul fecit por arcus ejusdem ecclesicT; calices majoras cx

•10 argento viginti et sex,pcns.insimul libras centum novem et semis.ltem ubi supra obtulit canistraex
argento duo, pensan.libras duaset unciasocto; gabatham ex auro purissimo, pens. librastres Fecit
jam prajdictus pontifex canistra cnafoti ex argento duo, pensan. libras decem, gabalhas ex argento
tres, pensan. libras quinque,thuribulum ex argento dcauratura, pens. libr. unam.llic benignissimus
pra;3ul oblulit in sacro altari vestcm de blatlhin Byzanlea,habcntera in medio tabulam dc chrysoclavo,

15 cum historiaqualiter angelus beatam Ca;ciliam,seu Valerianum, et Tyburtim coronavit,cum pcriclysi
de chrysoclavo mirce pulchritudinis exornatam. Itera ibi fecit vcstem de fundato alythino habentem
in circuitu periclysin olovero.

441 Ob amorem ejusdem virginis focil aliam vcstom de fundato porphyretico,habcntem in medio
crucem ex auro texto,compte decoratam.Euimvero in jam dicto altari obtulit vcstem albam,sigillatam
cum rosulis,habenlem in medio crucem dc blatthin, cum psilliis et periclysin dc blattliin IJyzanlea,
pulcherrirac oxornatara.Obtulit et in prcxnominato altari vestcm de quadrapulo. Venerabilis pontifex

5 fecit vcla alithyna pcnden.in circuitu altaris quatuor, habentes cruces, el gamraadias de fundato ot
qucidrapulo.ln arcellam vero, ubi venerabile caput ejusdcm virginis condidit, fccit vcstcm parvam de
Tyrio, cum periclysi dc blatlhin.Obtulit ubi supra vestem de fundato prasino.Imo et aliam vestem de
stauraci cuni periclysi in olovero.et vcstem de blatthim cum periclysi de fundato.Fecit etiam in arcclla
ad corpus jam dict.-B virginis veslem de quadrapulo.cum periclysi. Porro et aliam vestem dc staurace,

10 cum pcriclysi dc olovero. In jam dicta ecclesia fecit vela Tyria, cum periclysi de blatlhin Byzantca,
numero viginti quinquc. Item vela prasina, cum periclysi dc olovero, numcro qualuor. Obtulit ubi
supra vela alithyna, cum poriclysi de blatthin, numero tria; simulquc vcla de fundato parva, cum
pcriclysi dc blalthin, numoro duo. Paritcr vela tyria, cum periclysi dc fundato duo. Hic venerubilis
et pr.-eclarus pontifex focit pcr arcus jam dicta; ecclesia; vela de fundato numcro duodecim,et dc qua-

<5 drapulo quatuordecim. Fccit el in arcu prcsbylprii vcla parva, cum pcriclysi do blatthin byzantca,
numero duodccim. Hic a Deo proteclus vcnerabilis prmsul fecit in ingrcssu ejusdem ecclosifP corti-
nani majorcm dc quadrapulo ct stauracc pulchori'ime cxornatara.

-449 Ipso etiam sfcpedictns ponlifex monasleriis circiimqua(|uo constructis vigilanli cura satis

animo gcrcns, quidquo haberent inquirens, reperit ipsc pius pontifex monasterium sancti Scrgii et

Bacclii, postformam aqu;educlus patriarchii l.alcrHucnsis positum, rcbus oiiinibus dcsolatuin, ila ut

ancillaruraDcicongregatio,qua;ibideminorat,pauperlalisinopia nullasomnipotcnti Doniinosanclisque

5 illius laudcs dccantarc valcrcnt. Qua vcncrabilis paslor innuisitione ad piolatom commotus, famulas

1267 ANASTASII BIBLIOTIIECARII. 12C8

iJii i[iiaiilcr lirno rcligioscque csse possint perfccil. Et in eo monachorura aggregans statuit convcn-
tionom, multis idem monasterium ditans facultatibus, et in farailiis, massis,viDeis,doraibus, urbanis
vcl rusticis locis amplianter sufficicnterque multiplicavit, quatenus ipsa congregatio residcns, onini
necessitatc postposita,soli Deo sanctisque illius laudes elhymnos nocte dieque modulanter in venera-

10 bili occlesia Salvatoris Domini nostri Jesu Ghristi sita juxla Lateranas decantaret.

443 Praotcroa in oratorio beatissimorum martyrum Processi et Martiniani, sito infra ecclesiam
bcati 1'ctri principis apostolorum,quod et idem ipse construxit,obtulit iraaginem ex auro purissimo»
habentcm vullum sanctre Dci Genitricis, pensan. libras decera ct uncias quatuor. Ibi et ipse faci
vestem de blatthin Byzantea,habentem tabulasdechrysoelavo duas,cum vultu beati Petri et sanctorun,
5 martyrum Proccssi et Marliniani.ot poriclysin de chrysoclavo.mira pulchriludine decoratura.Illic etiai!!
obtulit vestem holoscricam, habentem in medio tabulam de chrysoclavo, cum vultu Dorainio
resurrectionis Domini nostri Jesu Christi, et periclysin de blatlhiu Byzantea, pulcherrime com-
ptam. Vcrum enimvero sanctis cisdera vela holoserica, cura poriclysi de quadrapulo, ct blatthin
Byzantea obtulit numero novem. Ubi et supra fecit vela parva dc Tyrio, cum periclysi de fundatn.

10 numero sex. Thuribulum de argento cxaurato mirifico,pens.libr.unam.ln oratorio autera bealissimo"
rum martyrum Sixti et I'abiani jam nominatus pontifex lecit gabathas ex argonto Ires pens. libra-
quimiue et uncias scx. Ante imaginem quoque ipsius oratorii fecit velura de chrysoclavo, mirilii
decoralum. Supra eorum vencrabilc altare fecit vestem de alithyno, habentera in raedio crucem dc
blatthin Byzantea, ct periclysin similiter de blatthin. Simili modo in jam dicto oratorio oblulit

15 saBpcdictus pontifex vcstem holoscricam.habentem in medio cruces de chrysoclavo duas,et periclysin
de stauraci divcrsis margaritis ornatam.Ibidem ipse fecit aliam vcstera de fundato.habentem in mcdi ^
crucem de blatthin.Kecit etiam ad ornatum pr.-udicti oratorii vela de alithyno, cura pcriclysi de bla!-
thin Byzantea numero quatuor. SinHilquc velo huloscrica, eum pcriclysi de quadrapulo ct de olovei
numero quatuor.

44 I Ilic benignissimus praisul fecit in ecclcsia bealorum martyrum Cosma! et Damiani, in vi.i
Sacra, vostcm de tyrio habentem in mcdio tabulam de chr.vsoclavo, cum vultu Domini noslri Jcm
Christi, atque beatorum raartyrum Cosmai et Damiani, cura aliis fralribus, cum cruce de aur
texto, et periclysin de olovero pulcherrime comptara atque dccoratam. Supra eorura donique sanct"
5 altari obtulit coopcrtorium de tyrio.mirifice decoralum.Imo vero ante vestibulum ipsius altaris fecit
vela tyria,cum pcriclysi de blalthin byzantea, numero tria.Venerabilis eliam pontifex fecit in raona-
sterio Salvaloris Domini nostri Jcsu Christi, silo in tcrritorio Reatino, vestera de chrysoclavo, cum
historia qualitor idcm Doininus nostor Josus Christus cum archangclis et apostolis in c«lo coruscal,
mira pulchritudine diversis ornatam margaritis.Item in.jam dicto monastcrio ad ornatura sacrialtaris

10 alium obtulit vestcm do fundato,habontera cruces de blatthin byzantea,et periclysira dc chrysoclavo,
mirifice f»cornatam. Pari modo in ecclcsia beati Menna! martyris fecit vestcm de quadrapulo, cum
periclysi de blatthin byzantea. llic sanctissimus cl coangelicus pra-sul obtulit in ecclesia beati Pclri
apostoli inCcntumcelliscalicemetpatcnam ex argentodcauratas.pensans.libras quatuoret uncias tres.
•4-45 Enimvero et in occlesia bcati Petri apostoli lautoris sui fecit evangelium cum blatthin cx
arqento, pensan. libras octo et uncias octo. Bcnignissimus quoque pr.vsul fecit in raonaglcrio beati
Slephani protomartyris ad sanctum Petrura vestcs albas holosericas quatuor.habentcs in mcdio cruconi
de auro texto, cum diversis margaritis, et fcriclysi do blatthin, mirificc decoratas. Itcm ubi supra
5 obtulit prKnominalus pontifex vcstera de fundato, habentera in raedio crucem ex auro tcxtam. rt
periclysin dc chrysoclavo.Sa;pedictus dcniquo pra^sul focit in jam diclo monastcrio veslcm de fundato,
habentcm in mcdio tabulam de chrysoclavo, cum vultu sanct.-c Dei Genitris el sanctorum aposto-
lorum Petri et Pauli, et pcriclysin dc blatthin. Ubtulit ibidcm ipse vestes dc stauraci duas, habcntc^
in mcdio cruces de chrysoclavo,el periclysin de blallliin.Focit etiara ad ornalum ipsius oratorii vclum

■10 rajyus de quadrapulo,habcns in modio crures dc auro tcxlas tres et periclysin de blatthin.In diaconia
beati archangcli obtulit jam dictus pontifex vestcm dc blatthin Byzantoa.babcntom in modio crucem
de chrysoclavo, ot poriclysin de chrysoclavo, pulcherrime comptam.

446 Enimvcro el in eeclcsia beat.T; Caicili.-c martyris fccit conchara ex argenlo, ubi ct pretiosum
ejusdem virginis caput condidit, pcnsan. libras octo ct semis. Simili modo ct in crclcsia boati
Quiriaci marlyris in Thermis.obtulil pradictus pr;esul vela de fundato numcro octo.Hic a Dco fultus
jam nominatus ponlifex fccit in oratorio sancti Archangoli quod quondam pra-deccssor cjus doranu?
5 Leo papa constituit atipie construxit, vcstera albam holosericam, habenlcm in mcdio tabulam d.^
ehrysoclavo, ciim hislorla Dominica' rcsurroclionis Dotnini nostri Jcsu Christi. el pcridysin '!•
chrysoclavo, mirifice decoralani. Ilera ibi oblulil aliam vestcm dc fundalo.cura pcriclysi de blatlhir.
Byzantca.Fecil etiam jara dictus pontifcx in supradicto oratorio veslem aliam de quadrapulo.circun,-
sutam, cum historia Dei Genitricis. pulcherrime comptam atque decoratam.

1269 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — PASCHALIS. 1270

4-47 Praiterea idem summus pontifes et orthodoxus, divina inspiratione pulsatus, ecclesiam sanctoe
et intemerataj Virginis Mariaa dominae nostra ad Prfesepe cernens quoadam tali more constructam,ut
post sedem pontificis mulieres ad sacra missarum solemnia stantes prope assistere juxta pontilicem
viderentur, ita ut si aliquid colloqui pontifex cum assistentibusvoluisset.ex propinqua valde mulierum
5 frequentatione nequaquam ei sine illarum interventione liceret : largum ibidem locum inesse, qualiter
inde sedem mutare valeret,cumcerneret, dato operis studio coepit indesincnter agere sedem inferius
positam sursum ponere, ut eo familiarius Domino preces fundere posset, quo consortia populorum
modeste declinare potuisset. Denique sedem optime quam dudum fuerat pulcherrimis marmoribus
decoratam condidit, et undique ascensus quibus adeam gradiatur oonstruxit, pavimentumquealtaris

iO erigens pretiosissimis marmoribus stravit. Erexit sane sex inibi ante confessionem sacri altaris
purpureo colore columnas,quas supcr etcandidi marmoris trabem posuit,purpurcis dextra laevaque
marmoribus nectens illas scilicet, crelaturisque exornans satis commode decoravit. Presbyterium
quoque ipsius ecclesiae diversis marmoribus, quam pridem fuerat, in melius reparavit. Propitiatorium
vero sacri altaris, seu confessionem,interius exteriusque cum rugulis suis exauro purissimomirifice

i5 decoravit, pensan. libras centum septuaginta quatuor et uncias sex. Similiter el altare ipsius basilicaj
ex argcnteis laminis, cum historiis diversis pulcherrime compsit atque deauravit, pensan. libras
trecentas octuaginta et quinque. Benignissimus etiam prKcIarusque prt-esul obtulit ibi gabathas ex
auro purissimo, cum diversis gemmis numero sex, pensan. libras viginti et uncias sex. Et hoc
constituit, ut semper dicbus ac noctibus ante sacrosanctum altare lucernaj ardere dcbeant. Hic divina

20 inspirationefuItus,obtulit in jam dictabasilicaarcus ex argento numero octo.cum columnis se.xdecim,
pensan. insimul libras ducentas decem et octo et uncias octo. Fecit etiam et ante vestibulum altaris
rugas majores ex argento, pensan. libras septuaginta et octo.ObtuIit etiam et cantharaubi supraex
argento numero sex, pensan. insimul libras sexaginta et semis. Pari modo et per arcus majores
sajpedictc-e ecclesia; fecit caiices majores cx argento pendentes numero quadraginta et duos, qui omnes

25 insimul pcns. libras ducentas octuaginta et unam. Venerabilis etenim prcBsuI ob amorem cjusdem
Virgiuis domina; nostraj obtulit ibidem coronas ex argento numeroquatuor, pensan. libras sexaginta
ct duas et semis, et uncias tres : itcm ubi supra canistra ex argento numcro duo, pensan. libras
tredecim. Fecit etiam ibidem imaginem ex argento deauratam, cum vultu beata; Dei Genitricis Maria;,
pensan. libras decem et septem et uncias tres. Christi quoque omnipotentis Domini famulus obtulit in

30 sacrosancto altari sspedictaj basilicaj vestes de chrysoclavo duas, habentes historiam Dominicaj
nativitatis Domini nostri Jesu Christi,cum periclysi,diversis ornatas gemmis atque margaritis^mirifice
decoratas.

448 Oblulit etiam ibi ipsealiamvestemdechrysocIavo,habentemhistoriam qualiterDominusnoster
Jesus Christus a Joannc in Jordane baptizatus est,cum pcriclysi de chrysoclavo, mirifice exornatam.
Item ubi supra compsit vestem de chrysoclavc, habentem historiam Dominica; resurrectionisDomini
nostri Jcsu Christi.cum periclysidc chrysoclavo.diversisornatam margaritis. Bcatissimus, ot vonora-

5 bilis pra;nominatus pontifex divino amore ductus fecit ibidem in jam pra;fato altari vestem similiter de
chrysoclavo, habentem historiam qualiter beata Dei GenitrixMaria corporc est assumpta.cum periclysi
dc chrysocIavo,seu diversis margaritis comptam atque decoratam.Fecit enim bcnignissinuis pra;sul ibi
ipsc aliam vcstem dc chrysoclavo, habentcm historiam Dominica; ascensionis Chrisli Domini nostri,
ritc decoratam. Item ubi supra, ob amorem ejusdem Virginis,conslruxit aliam veslem de chrysoclavo,
10 habentcm historiam qualiter Spiritus sanctus venit super apostolos, divcrsis ornatam margaritis et
dccoratam. Imo ibidem aliam munivit voslcm de chrysoclavo, cum historia palmarum, modcste
comptam atque docoratam.

449 Xccnon ct ubi supra aliam compsit ,jam nominatus pontifex vestem de olovcro, cum periclysi
de fundato. Pariter quoquc ct pro quolidianis dicbus obtulit vcstcs dc (undato duas, cum pcriclysi dc
quadrapulo, pulchcrrime exornatas. llic divina inspirationc pulsatus, fecit ipse sanctissimus prajsul
pcr arcus majorcs jam prajfata; basilic;e vcla de rundaloquatuordccim,ct de quadrapulo quatuordccim,

5 similitcr et de imizilo quatuordecim. Domini noslri Jcsu Christi famulus ob amorcm eidom domina;
nostra; pcr arcus prcsbyterii jam dicta; ecclcsia; fccit vcladc chrysoclavo, habcntcm historiam Domini
nostri Jesu Christi,atque Nativitatcm seu Assumptioncin cjusdcm intcmcratajVirginisnumeroviginti
el sex. Paritor ct por ipsos arcus obtulit vola dc quadrapulo, diversis historils ciroumsuta, numoro
viginti quatuor. Christi namque omnipotcntis famuliis obtulit sursum in aspcclu absida; pannum
10 Alexaiidrinum mirifice dccoralum.Obtulil oliam in Iraboni majoroin iiisius hasilica; vclum majusde
fundato, habens trabcs dc chrysuclavo soploiu, ol poriclysin do blatthin Byzanlea. Fecit ctiain ad
ornatum ipsiiis basilico in ipsain tiabcm vola de quadrapiilo niimcro scx, et dc imizilo vola numci-o
quatuor.Ipsc quoque pontilbx fccit,juxta vcstibulum altaris in absidam vcla dc quadrapulo numcro
duodeoim : ibidcm dc blalthin vcla numero scx. Vcnorabilis quoquc pra;sul lecit in iiigressu,jam dicta3

1271 ANASTASII BIBLIOTHECARII. 4272

<5 liasilicni cortiiiain iiiajorcin Alexaniiriiiain, cuin diversis histuriis, compte decoratarn. Piinili modo et
pro quotidianis diebus aliam ibideinubtuiilcortinam Aiexuiidrinarn.niiritice exornalam.Uonipnissimus
el praiclarus pontilex oblulit in prnjnoininuta basiiica veia alba holoperica in Irabcm majorcm, cum
pcriclysi de fundato, numero se.\. Vcla alia qualuorde blatthiii Dyzantca alba ibidom constituit niiri-
(icc. Item in absida ipsius basilicae posuil vcla alba, cum periclysi de fundato, numero scx.

450 Et quia idcni ter bcatissimus pastor lantam curam, tantamque vigiiantiam erga status sancta-
rum Dei ecclesiarum frequenter impendebal, eliam altare pra^sopii jam dicta; basilicas,seu vcnerabilcm
confessionem,ultro citroque o.x auro purissiino cum diversis historiis miritice compsit atque dccoravil,
pcnsan. libras csntum triginta quatuor ol uncias quatuor. Sirailitor ex argcnto doauralo, cum variis

5 historiis iljidein uncias decem, pensan. libras duccntas quincjuaginta quatuoret uncias quQtuor.Item
ibidem obtulit pricfatus pontifcx gabathas es auro purissimo, cum gemmis divcrsis, numcro tres,
pens. libras octo et uncias deccm. Porro et vcla dc alilhyno cum poriclysi de blatthin hyzantea ibidem
posuit. Hic saccr anlistcs ob nimium cordis amorcm fecit in ecclesia beatae Caiciliffi vestcm de chry-
soclavo, habentom historiam Doniinica; rcsurrcctionis Domini nostri Jesu Christi, rnirilice dcpiclam

10 atquo exornatam. Ipsc vcro a Doo protectus venerabilis ct prmclarus pontifcx, propitiatorium stcri
altaris boati Petri apostolorum principis, ubi sacratissinium coipus ejus quirscit, spanoclistum cx
auro fulvo, cumdiversishistoriis dcpiclum atque miritico decoratum, pens. libras duccntus. Itcm in
jam dicta ecclesia ob amorem ejusdem I)ei apostoli fautoris sui obtulit vela chrysoclnva per arcus
presbytcrii, habenlia hisloriam Dorainica; passionis ac rcsurrcctionis Domiui nostri Jcsu Christi,

15 numero quadraginta sex. Pariterct in ecclesia beatorum martyrura Cosmx et Dumiani, in via Sucra,
fecit vestcin holosericam pulchcrrimc comptani atque drcoratam.

451 Uenignissimus etenim pricsiil fccit in basilica bcaU-e Dei Cenitricis Virginis scmper Maria:
domina" noslra; ad Pra-scpe gabalhas ex auro, divcrsis gemrais orn.itas, numero duas, pcnsan. libras
sex. Itcm ibi ipse nbtulit gabatham apostolicam ex auro purissimo, pcnsan. libras quinque. Item ubi
supra fccil pharacanthara ex argcnto numcro octo, pcnsan. insimul libras octuaginta duas. Ob amo-

5 rcm quoque cjusdem dominse nostra; obtulit in jam dicta basilica columnas quatuor, et arcum uniim,
pcnsan. insimnl libras sexaginta. S;epenominatus etenira pontifex focit in vcDerabili nllari ipsius
ccelcsia; vestcm albam,habentem in medio cruc^jm de chrysoclavo, diversis gemmis circumsutnm, et
pulchritudine exornatam,aliam quoquc ibidem anuertcns veslem de blatthin byzantca, simili modo
cum crucc dc chrysoclavo, diversis lapidibus honestissime decorntam. Fecit etiam ad ornatum prtcfati

10 ecclesias vela de chrysoclavo per areus prcsbytcrii, habcntia historiam DominicJ! paesionis atque
rcsurrectionis Domini nostri Jesu Christi.Xecnon et in trabcm majorcm s,Tpius dict.T? ecclesi» obtulit
vela alia, cuin periclysi de qiiadrapulo, numero sex. Item in trabes ipsius basilicai fecit vela de fun-
duto, numero scptcm. Obtulit ctiam vcla holoserica in circuilu altnris jam dicL^e ecclcsia;, babcntia
periclysin dc quadrapnlo, numero quatuor. Vencraliilis quoque praisul fecit in occlesia bcata Dei

15 Genitricis, quam vocanl Dominicam, rugas cx arpcnto, pcns. libr.as scMapiiita sex. Fccit otiam in
ccclesia beut:c Dei (icnitricis Mari.-c domina> nostra;, sita Savinis in episcopio, veslem dc fundaio, cum
pcriclysi de blatthin liyzanlea. Ilic denique divina vocationo dcfunctus ost. Scpultus vero in ecclcsia
bcati Petri apostoli.Fccit autcm ordinationcs duas, unam quidcm pcr racnscm Dec«robrera,et alinm
pcr mcnsom Martium, presbyteros... diaconos sex, cpiscopos pcr diversa locn numcro... El ccawivit

20 cpisciipatus cjus dics quatuor in mense Jonuario, indictionc prima.

VARI.E LECTIONKS.

.1//)«/ rnbrolliim, cx codicc Frchcri. A -'V""' ^50, lin 5, ibidem junxit, pcns. libr. 251.

Num 151, lin 3, apostolatam. lin li, vcla alba.

NuDi VM), liti 10, tanli studii pcrvigil, ct relii^io- Un iC, Sabinis.

nis dcvotus./w! i3,undc iiui sibimet./ijr2>t,omnium ,. .•„.•» . tl

Q\y;\xxm. ^'•'' <""«"■« fi''3'<'. Mauinno et Thmno.

/Vuw431, lin 13, cameram. /m 19, lib. 12 et Num 'i30. lin 1, mcns. 3, d. 17. Qui a prim.Tvo

somis. /m ca(i, uncias trcs. /»'« 23, libr. 13 ct un- «tal. suo tcmpore. lin 5, presbvt. honor. con-

cias 2. sccr. gucm dum, ctc, ul Un 9. /ui iO. i|uem do-

Num i33, /m 6, cxtinxit. lin 7, pcrstitit. mnus tcr hcatissiiiius papa Stcph. pra;dcc. cjus cum

Num '»35, //;i 3, vallaris. tftnli studii p<Tvigilcm. /m 11. t«m ci. m. //>i rnd

Num .'i30, Un 8, crucc. Un 10, quadrapulo 20./m protoniartyris, quammic majoparo juxtaltnsil beati

12, cortinam. Petri |>riiic. apost. ccclcsiam nd rcg. coinuii.-il. Duin

Num 'i27, Un 5, diccntem multns libi gralias./m crgo tanl.r bon.T oper. jit Un Itt; nr.Tripu<^, longc,

0, fruslraloriis. latcque discurrcret fania. et oran. l>ci rec. suas pi.ic

Num ris, //;i 3, pra;texlati. Eccle.si.T sub gubcrnationis cura, anjo. /m 21, uaa

Num .430. Un 8, mensis. conc. cadcmque vol. Un '^i. pont. cst elcv.Omnium

.Yhj;i i-lO, tin 2, libr, 15i. Un 12, cxafoti. /m eud., ctonim K.rclcsiariim. ut lin 28.

lib. 2 et uncius S. Ah;;i 431. /;/i 1, qu.T dilifi. (M, <^u« el dilig.)

Num 'ii2, lin 7, mcnsis. /;;; 3, anipliavil. Captivos ubicunque invcn. potcrat

A'ii;;i ii7, /;;; 2, ccnicrct. n n vinculis nbsolvcbat. Ecclesiam etrnim bcatissimic

A'u;;i 4'i9, /m 11, labulas dc. Christi martyris Praxexli», «juaB quondam priscis

1273

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — PASCHALIS.

1274

acdificata temporibus nimio jam lassata senioerat, A
ita ut a fundamentis casura ruinam suiminaretut',
isdem vcnerabilis pont.illius ruinam antc pranidciis,
eidem ecclesiae curam adhibens,illic pervigilsa?pius
existens, in alio loco non longedemutans.in melio-
rem eam.quam dudum fuerat,erexit statum.MuUa
etiam corpora sanctorum^qu.-e in dirutis cimiteriis
jacebant, ibi deduxit, atque honorifice coUocavit :
ibidem oratorium beataj Agnetis Chrisli martyris
mira; pulchritudinis exornavit. Ecclesiam dcnique,
ut num 435, lin 11.

Num 435, /i>i 11, Dei Genitr. Mariae d. n. lin 14,
ubi eliam multa dona obtulit. Fecit etiam a novo
ecclesiam sancta; Cfpciliae. ubi et corpus ejusdera
compte posuit.cum carissimo Valerianosponsosuo,
atque Tiburtio et Maximo martyribus, necnon Ur-
bano et Lucio pontilicibus, ubi eliam quampluraet
innumerabilia contulit dona, tam in auro quam in
argento, seu palliis. In diaconia vero sanctorum

Siim 44."?, liii 1, 8, compam enim vcro. lin 9, ubi
et supra. Hii 10, turib de arg. pens lib 1, (in 16, or-
natam, interca namque ibi ip. lin 17, fecit autem
ad orn.

Sum 444, lin 4, texta. liii ead, sacro sancto. lin
12, in Centumcellas cal et pat.

Ntim 445, lin 3, protomartyris, quum major ad
sanctum Petrum. lin ead, cruces de auro texlas.
lin 10, in diaconia vero beati Archangeli.

Nwn 456, lin 3, saspe dictus prms vela de fun-
dato, habentia periclisim de fundafo n. 8. lin 4,
beati Archang. lin 5, papa consfruxit.

Nuni 447, /1« 1, idcm sanctissimus,et ort p./in 4,
conloqui p.cum sibi adsistentibus./i/i 5,et largum.
lin 6,cerneret./in 8,mod decl potius consulisset, /in
12, nectens, novis illas scilicct celaturis ex. lin 19,
alt lucere deb. /in 22, pens lib. /in 22.pens lib lx s.
lin 24 et 25, qui omnis similiter p. 1. tin 26,obtulit
ibi ipsum cortinam ex arg. lin ead, xcili s. iin 30,

Cosma; et Daniiani vestem de sirico fecit. Hestau- g vostes de chrysocl diversis ornafas gemm.
stra;VirginisMari», Num 448, lin I, ibi ipsum, ct swpe ita

ravit etiam pra;sepe dominas nostra; \ irgii
absidamque ejusdem ecclesiae a novo refecit. Ilic
denique divina vocatione defunctus, sepultus estin
ecclesia bcati Petri apostoli. Fecit autem ordin.
Num 451, lin 19,20 Martii, presbyt... diac. 7.

Ex codice Thunno altero.

\um 430, /in l,2,dies n,lin 7jucundeque./in 10,
tanto studio pervigil,ct religionis devotus c /in 13,
unde qui sibimet./i/i 14,correxit,exemp.//rtl5,cxor-
narct. /in 17 ct 18,qua; ege h. er. et semper cotidie.
liii 19, emigr. lin 29, summa prudentia.

Num 431, lin 4, captivos, exsules. lin 5, Spani»
part. /i/i 7, miriE pulchrifudinis decoratamoxauro,

femmisque confectam. tin 9, in ejus di'mum vener
. lin 11, ubi ef super arcum. tin 15, in cujus ab-
sida. lin 18, unc 3. lin 19, lib 13, unc 2, tin 20,
et duas alias b. lin 21, pens simul. lin 22, jam
lafi or.

Num 432, lin 1, pariferque et coronam. lin 2,
seu gemmis exorn. lin 4, quem ex lam. lin 5, ar-
cora 2.

Num 433, lin 3, equester cruc. tin 8, qu;E ob in-
sidiam d. f. inrepta cst.

iSum 434, lin 1, hic pra;cl. pont. tin 2, arcos.
lin 4, a priscis. lin 5, isdem. Un 6, in alio I. n. d.
loco. lin 8, arcum tr. lin 9, hic etiam beat. ibid.,
dirutis in cimiteriis i. tin 10, neglecta.

Num 435, /in l,libr bccccx, /^n^.afque deauravit.
qun; simul pcns lib. . . superejusdem venerabilealt.

Num 436, lin 4, de stauraci. lin 5 pariferque et
al. V. lin 6, cruces, tin 8, cruce. lin 9, vela tirea 3.
Itn 12, cortinam majorem de q. cum per de fund
Christi. lin 14, quadam dum die.

Num 437, /in6, frustratoriis. lin 7, s.-cpcf'atus, /in
8, qua; esset illa. lin 15, ideoque sic. tin 17, quam
tu nov const roc. Il.ec die.

Num 438, tin 1, absolutis. tin 2 indicio. tin 4,
sponsi Valer pariterque et linteam marlyris illius.
lin 6, abslersus. lin 12, in hon sanctarum virg.

Num 439, lin 3, necnon pro ain. lin 9, Jam fato.

Num 440, lin 4, pens libr. . . cliv, unc xv. tin 8,
pens simul. lin ead imagines ex arg deaur pens lib
48 semis. lin 10, pens simul. lin ead canistra cxa-
foti arg II, pens hb 2 unc 9. lin 12, .jam dictus ji.
canistra cx arg enaf. lin 16, item, ubi supra fccit
vest.

Num 441, /i» 4, de quadr. fecit vola alit vencr
pontifcx. lin 8, dc olov ubi ipsam ve.stem cum por
dc hl.et fundato. /in <;'((/,arcella JDm dici.i! virg vesl
de quadr cum per do quadr. lin 10. jam fat.i; eccl.
lin 13, vcla parva tyrca. ibid. num 2.

Num 442, lin \, cx mon. lin 2,aniiiio ha;reus. lin
2 et 3,rcperit monasfcrium sanctorum Sergiict Ha-
chii. linl, facult infamiliis, massis, vineis, rlnmi-
bus, urb atquc rust. lin 10, juxta Latcranis dccan-
tcnt inslituit.

occurrit.
lin 5, in jam fato alf. tin 7, pulcherrime comptam.
lin 7 ct 8, ibi ipsum. iin 10 adveniens s. a. divor-
natum, atque exornafum margaritis, imo ib aliam
univit V.

iV(/m 449, /i/i 4,jam fatae ecclesia; vela de fund 14.
Similiter et de mizillo 14. Domini Dei nostri.//n 6,
habenfia. tin 9, omnip. Domini famulus. lin 11,
habcns fabulas de chrysocl 7. tin 12, in ipsum tra^
bem. lin '3, ipse etenim SKpedictus p. tin 14, ibi
ipsum de blaft. lin ead, numero sex, et de imizilo
vcla num 4. Ipse etenim pnesepe dicfus pontifcx
fecit juxta vestibulum altaris, in absidam, vela de
quadrupulo num xii, ibi ipsum de blatthin vela 6
venorabilis quoque pra;sul. /in 18, dc fundato 6,item
in absidam bas p.v. a.c. p.de fuud O.Verum enim-
vero vel alba, cum periclysin do blatthin Byzantea
uum 4. Ef quia idem ter beat.

A7/1/1 4.50, lin 4, similiter et ex arg. lin 6, jatn
fatus p. iin 7, pens simul. lin 8, beata; Christi
marf. Ca;cili<B.

Num 451, /j/i 1 Genitr scmpcrque Virginis Maria;
domini! nnstra;,qua appellafur ad P. /in 3, itom ibi
ipsum obt g. apnsfolatam./in 4,pens simul libr. /in
6, pens simul lib 1. /i/« 7, 8, ct pulcherr ornatam.
lin 12, ipsius ecclesi.-e f. lin 13, vela alba olosirica.
lin 14, veuer enim pr.-BSul. lin 15, qu;c appellalur
Dominica. t>n 19, diaconos 7.

Aimd Peniam cx codice Cuvensi.

Siim 430, lin 3, atque sacros, /in 6, m.agnanimis.
lin 13, videant. Unde qui. lin 21, annuens. lin 24,
erat cnim I'afruni pra;cepfa, seu insfifufa pontifi-
cum, afque cauonum regulas, necnon legum sanc-
tinncs decentissimus observator. lin 30, exornator.
Ilic.

Nitm 431, tin 4, mulieres in auro. lin 18, et unc
iii. lin 21), D. nostri ct duas.

Anni 432, lin 5, prupitiatorium crgo altaris cx
lam argent exnrnantos.

Num 433, lin 1, conticinium. lin C, auroram ob-
scrvantcs in eod loc perstelit.

Sitm 434, lin 8, et arcum triumph. lin 9, sanc-
forum dirutis in cymit.

Niim 43.5, lin 3, 'compsit, atquc deauravit.

Niiin 436, lin Ti, gerens. Quadam vcro dic ora-
tiiin.

.Vi(»i 437, tin 14, Mari.-e auxiliatn.

.Vmhi 43.S, tin 2, revelal indicio. /(/( 3, pra^tcsta-
lini. tin 5, linleainiiia marlyrum.

-Vmi/i 440. tin 16, ilem ibi ipsum fcc.

;Vi/i/i 441, tin 3, psillias. lin 14, arcus jam pn-f.
eccl.

Num 442, lin 10, juxfa Latcranensis.

A'M>n 443, /i« 16,'ornatam. Intcrea namiiiic ibi
ipsum fccit.

1275 ANASTASII BIBLIOTHECARII. 1276

Num Wi, lin 2, Tyrco, sic fcre sempcr. lin 12, A polius conslilisset. iin 10, ult lucern dcljcant.
Centumcellas. yum 448, lin 3, chrysocl scu divers.

Num 445, tin 3, protomartyris, qucm major ad Num 4.50, lin 7, bizautca num ibid.

s Petr. liii 8, obtulit ibi ipsum. iln s.vpc. Num 451, lin 2, nostrai, quam ad pr. lin 20,

Num 447, lin 4, cum sibi asist. lin 8, dcclinaro Martio.

CI. EUGRNIUS II.

ANNO CllIUSTl 824, LUDOVICI IMP. 12, MICUAEUS BALIII i.

452 Eugcnius, nalione Uomanus, e.\ patre Boemundo, sedil annos quatuor (a), menscs duos,dic?
viginti et tres. llic etenim venerabilis et pra!clarus vir magnaj simplicitatis atque humilitatis fuit :
ductus scientia,sermonc pra;cipuus,forma pulchrior, largus pctcntibus,mundum respuens.Sola qu.-p
Christo crant placita omnibus diebus ac noctibus cogitabat.Uujus prsfati pontilicis temporc ubert.i-

5 non modica totam non solum Uomam, sed etiam penc totum invaserat orbem. Quia quidquid jusl'
pcrcipiobat a subditis pondere non solum pusillis ac viduis,sed eliam divitibus incessantcromnibu-
distribuebat. Maxima autem pax et requics ejus diebus universo fuit orbc Romano.Quippe nam ip^i
cum totius essct pacis amicus,quid aliud pertinentes,nisi quod ipse suis honestis gerebalmoribus,<t
ipsi pariter gerebanl? Archipresbytcr cnim hujus sacratissima; atque universalis Ecclesixfuit.ln qu.i

10 non per modica tempora suum mirilicc propositum rexit. Pcstea a Romanis cunctis pro meritoruin
pia relatione clectus.post transitum sanctissimi domini Paschalis papa;,pontifexfactusesLTenuitaii-
tcm presbytcratus sui tcmpore ccclcsiam beata! Sabinae martyris.positam in Aventino montc, qua;.
Dco disponsanto, post pontificalcm sibi attributam gratiam ad mcliorem cultum perduxil.el plctui -
undiquc docoravit.llujus diebus Romani judices,qui in Francia tenebantur eaptivi.rcversi sunt,qu' -

15 in parcntum propria ingredi pcrmisit.et eis non modicas res de patriarchioLateranensipra>buit,qiii >
crant pcne omnibus facultatibus destituti.Fecit autcm in ccclesia beata; Sabina? marlyris supradict ■
ciboriuir cx argento purissimo, pensan. libras... Isdem vcnerabilis pra;sul ubi supra obtulit.

NOTULE MARGI.NALES FABBOTTI.

(«) B, tres.

VARI.E LEC.TIOXES.
E.v codice Regio, Maxnrino el Thuaiw. B ^^ codicc Thuano allero.

Num 452, tin 1, Donomundo, sedit annos 4. Hic Lin 1, Eugenius. Hic ctenim vencr. lin 4, huju-

vcnerab. vir, et pr. lin 4, pl. diebus, ac noct./i« 0, pr.Tlati pont. lin 6, pupillis. lin 8, erat p. um.

pupillis, ac vid. /»(7, in univ. (6(V<. R. Nam ipsec. ■ i r. • i- ^

liii 8. nuid aliud. nisi. lin 16 ,;/ IT.martvris cibo- -'/"«' Pcntam cx codu-e Cavcnsi.

lin 8. nuid aliud, nis'. lin 16 ct 17,martyris cibo-
rium. /i« 17, lib Cxtcra desunt.

Lin i, patrs linea 4, placita diobu<

Cll. VALE.MI.NLS 11.

ANNO niHISTI 827, LUDdVICI IMP. 14, IMP. MICIIAF.LIS nALlil 7.

453 Valcntinus, natione Romanus, ex palre Petro, do rcgionc via Lala, sedit dies quadragints •
magna; sanctitatis,magna;quc bcatiludinis vir iste replctus ct Spiritus sancli perfusus gratiaman?.
Qui (lum in hac Romana urbe, qua;, Deo auctore, summi saeerdotii et rcgalis c.xccllenti.x' rctincl ''.
pnitatem, ab ingenuis et piis parentibus gcnitus.et ob studia elementorum solcrli magistro tradi; .

5 cssct, sacros divina; legis apices capaci ubertim sensu rimabat, ct ingcnii memoria rctincbat.Inan' -
ac turpcs puerorum ludos morc nobilium cvitabat. Nullas ex ore proprio incongruas aul inhonestas
fabulas proferebat, nullisque illicitis operum actionibus ulcbalur;scd ab ipso prima;vo infantia; florc
pin; modestia; ac sobrictati dcditus,ct pra-claro divina; inspiralionis spiritu plcnus.intcr cunctasvcr-
borum atquc prudentia; pbalcras labia compta gerebat. Pra;cipuus quoquc diclionum copiis.et luci-

10 Ouis operum meritis palefaciens elcgantcra sui pectoris mcntem. Prcescrlim cum juxta eximiam.
Docloris gentium vocem, sine offensione se omnibus ovanter animoque prajbebat benigno. Ncmini
quippc contrarietatis scandalum poncns debilum perfecta; dileclionis impcndere proximus animo
strenuo procurabat. Atque juxta Dominicx vocis pra;ccptum,lumbos castitatcpraecinclos.cl luccrnas

4277 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — YALENTINUS II. 1278

inmanibusgestabatardcntes, verbo scilicct luculenter refulgens, ctactu doclrinK pariter munerecum
45 magnifico excmplo laudabilis indicio coruscabat,

454 Superna quoque Dei auxiliante virtute, cum jani perfecta; initium sumpsisset oetatis, el ipsius
bonitalis atque sagacitatis favor longe lateque thuris odoriferi instar fragrarct, et aures bcatissimi
prsesulis pia3 memorit-e domni Paschalis ex ridclium relatu veridico enucleanter pulsasset, eumque, ut
populus collaudabat, fore in omnibus illustrem et inclytum veraciterdidicisset: mox illum per eccle-

5 siasticos gradus ad subdiaconatus honorcm provexit ex Lateranensi palatio et sibi deservire praicepit.
Cujus conversationis et patientiae vitam ac mores ipse agnoscens, valde illum pra cffiteris diligebat.
Praedictus autem vir, gratia desuper divina favente cui se tota mentis dcvotione integraque virtute
devoverat, veritatis et sapienti» plenus lumine coruscabat. Erat enim sermonc affabilis, doctrinacla-
rus, vultu conspicuus, et inter fratres pia devotione modestus proximisque fidelis. NuUis vero sc qui-

(0 bus aliquis vel leviter contristaretur, sagaci pectore fuUus, negotiis implicabat. Cum prc-cterea eum
tot bonis tantisque operum meritis prsestantis corporis formam elegantem jam dictus pontifex ornatum-
que inspiceret, levitam sedis sua; apostolicfc consecravit. Cui ob suk vits meritum, quo splendidc
rulilabat, et ab omni Ecclesiae plebe, atquc inclyto Romanorum populo coetu ingenti diligcbatur amore,
bona et beneficia multa largiflue contulit, eumque postmodum archiaconum fecit. Quo sanc prffisule

15 Christo jubente culmina soandcnte ccclestia. Eugenius tunc pontiflcali est ab omnibus elcvatus in ho-
nore, et positus in sede apostolica. Qui cum cunctis, qua; diximus, bonis decoratum luculenter agno-
scens, omni vit;e suse tempore charissimorum vice rctinuit, et velut pater proprio filio eordc congau-
debat alacri, suisque aspectibus illum assidue consistere cupiebat. Peracto vero ac divinilus finito
hujus proisulis lucis transeuntis termino, ad sacrae sedis culmina omnis Romanorum coetus crebris

20 Dominum jejuniis et orationibus deprecans, ut quis tanta; sedis honore dignus foret eorura scnsibus
revclare dignaretur. Sed divina placata majcstas, quem ex sacerdotali eis catalogo eligcndum arcano
sua; potentic-e nutu ostenderet, nisi eum, qucmab ipsismatrisuberibus tot supradictis virtutum copiis
et pulchcrrimo doctrinarum floro ornavorat, atque constantem et fidelem in omnibus sibi aluranum
nutrierat, sacratissim» sedis rcctorcm tribueret?

455 Collectis igiturin unum venerabilibus episcopis, etgloriosisRomanorum proceribus, oranique
ampla; Urbis populo in palatio Lateranensi, ut quod jam cordi coBlitus rcvelatum a;quitcr omnes tene-
bant in unomultorum sonitu resonaret,unius voluntatis consensufortiteracclamatum est, Valentinum
sanctissimumarchidiaconumsedisapostoIic;Bdignum! Valentinumsummipontificatos infula dccoran-

5 duml His itaque mellifiuc dictis, unamoxomnespacisconjunctionemanentesadecclesiam sanctaeDei
Genitricis semperque Virginis Mari^ domina!nostra2sacerclericorum, et Romanorum proccrea pariter
cum populo properantes, multiplices cum Domino grales ac laudes reddentem moresolilo invenerunt.
Quem illico multum ac diutius renitentem, sequc tanti regirainis fore incongruum voce strenua profe-
rentem, alm» plebis, et la;tis utriusque militia; Romanorum electua est vocibus in sede pontificum.

10 Ac deinde condignis gloria; laudibus et honoris amplitudinc ad Lateranense patriarchium ab ipsis
deductus, et in pontificali est positus throno. Cujus ovanter ab omni Romanorum senalu pedibus
osculatis, ct omnibus quKC.xpIenda erant ritc ac vencrantcr peractis, magna sobrietas, magna in to-
tius scxuset a;tatis populo Ia;titia raansit. Ejusquc consecrationis die sereno jam illuccscentc, cum
luminc jam dictum antistitem ab beati Petri apostolorum principis ecclesiam omnes pariter Romani a

15 palatio deducentes eum, raajestate divina auxiliante, in alto throno summum consccravere pontificcm.

456 Qui mox almifica; sedis culraina scandcns beati Petri apostoli ot cmlestis rcgni clavigeri, divi-
nis Deo laudibus ct sacrificiis pic oblatis, amplo ctmagnifico Romanoruni cmlu ad palatiura cum in-
gentigaudioremeavit; atque lautissimis dapidussumptis,amantissimorumraultisetdivcrsis munerum
donis sacram plebom et senatum populumque Romanum optinic («) ditavit. Erat quippe dapsilitatc

5 inclytus, actione pra;cipuus, serraone luculcntus, oranibus compassione proximus, ct inopiam susti-
nentibus opportunum inslanler solatium prcbens. Quibus ranltiplicibus bonis ornalus, ad coclestia
Christo vocantc ccrporis oppressus molestia exilu pretioso transivit, atque cum desiderabili bea-
tissimiquc operis fructu ad conspcctura surara.-e raajcstatis I.etus ascendit, hetuns ct exsullans eum
Domino semper.

NOTUL.E MAIIGINALES FAUUOTTl.

(a)* opime.

VARI,15 LECTIONES.

Apuil FahroUum c.r codicc Frchcri. \ more nobili. li)i S, inspirationis noclarc. lin 15,

Num -453, liii 1, patre Loontio, sc^dit mcnsora cxempli.
unum, dies 10, liii 5, rimabalur, ct ingcnti. lin fi, ISuiii ioi, liit'.\ inlcnliono raodcslus.

*279 ANASTASII BIBLIOTHECAllII. 1280

Num i55, lin 15, in scdcm. ^Y ■^'"'» 456, lin 6, ornatus Christo voc a<l ca-lcslia'

lin 7 , beatissirai op.
Ex codire Ucym, Mcnunno ct Tlnmno. ^^ ^^,,.^ j.;,„„„^ „„^^^_

^«m 453, lin 1, patro Loontio, sedit menscm Kum 453, //;» 1, Valcntinus. Dcsidcratur Vi\.a

unuin, et dios 10, ct cossavil dies 4, Un 2, vir istc ralentini inlegra.
fuit Spiritus sancli rcpletus,et perfusus gratia pcr-

mansit. Inanes, ul lin 5. lin G, evitabat. Quoin ''/'"" Pfni"'n <••«■ coflice Cavensi.

domnus papa Paschalis conspicions bonisornatum Nu/n 4,53, lin 2, Valentinianus, /in 0, morc nobili.

moribus, archilevitam hujus sanct.e Roman» Kc- lin 8, inspirationis plenus. Un 9, faleribus. lin 10

ciesiaB constituit. Uefuncto itaque domno ICiii^pnio delegantein.

Valentinusarchilevitasuinmum conscenditapiccm. Num Wt, lin 10, Quk praetera. /in 11, merilis,

Erat qnippo dapsililutc, lU num 45(;, In 5. atquc pr;esl. lin 13, Romanorum Cffilu.

CIII. GREGORIUS IV.

ANNO ciinisri 827, lupovici imp. li, iMPi:ii.\TOnis Micii.kKus dalbi 7.

I

457 Grcgorius quiulus, natione Romanus, e.\ patre Joannc, sedil annos sexdccim. Virslrenuus ac

benignissimus, sanctitate atque pictate repietus, ornatus scientia, verbo jocundus, modeslus pra; om-

nibus scrmone, firmissimus fide catholica, justus operibus, etlitterarum divinarum solerlissimus in-

quisitor; ccclesiarum quoque sanclariim infatigabilis visitator, pater pauperuin, et alitor omnium

5 viduarum: terrenum nil appetens, mundana hujus vita; pra;sentis lucra dcserens, aplcrna pra^mia in

ccclis dignis sibi meritis acquisivit. Hic a Dpo beatissimus pontifex genere clarus, scd magisclarior

sanctitatc, forma pulchcr, fidc pulchrior.Qui> scilicetuniversalaudumpr.Tconianonsolum pontificatus

sui tempore clarucrunt, sed etiam cum adhuc juvenilibus annis pollerct, talia peragere indeficiens

satagcbat. Qu<e res Romanis omnibus non diu occultata pcrmansit, sicut scriptum est: Quin nemo

10 accendil luccrnam, el ponit eam siib modio, sed ut lucedt miniljus qui (>i rfomoiuwt {«}. Cocpil sancla pjus

operatio de die in diem per totam Romanam pleniter urbem rcsonare cvangelico sermonc, doccnlc:

Nihil opertum, quod non revelabitur, el occullum quod non scialur 'b). Pro quibus denique innumcrabili-

bus bonis a sanctissimo hujus sacrse scdis domno Paschali pafia, non solum subdiaconus, sed etium

saccrdos(c) effectus est. 1'nrmansit vero in saccrdotii sui habitu constitutus castc acpudicc, rccolcns

45 illud quod Scriptura sacra commcmorat, dicens: Sacerdotes Dci induantur justitia [d), id csl, non in

aliis vacent nisi oratione, lcctinnc ct jcjunio. Cumque in his intcnlus insisteret humano morc jam

dictus Paschalis pont. cx hac luce subductus, Pt Eugenius a Dco clcctus antisfcs sacri apicis adcplus

est dignitatem. Pcrinanens autcm in hac per modicum tempus, vila et ipsc parifcr dcfunctus pst.

Post hunc Valenlinus alendorum gregum prossulatus culmcn sortitus sub maxima celeritatc ex hac

20 prffiscnti vita subtractus est.

458 Cccperunt dcnique Romani pariter omncs non soliim do pontificibus tam subito perrlilis, vc-
rum etiaiu de futuro arctius eogitare, ut quem sancti Spirilus gratia pcrlustratum agnoscerc potuis-
sent, snb cujus doctrina atque imperio cuncta senatorum nobilitas rite dcgere iMJtuisspf.. Qut^rum
videlicet univorsornm procerum corda at\jutor in opportunitatibus, in trihniatione. Crcator omnium
5 Deus inexstinguibili suo sancto luniine succcndit, ct mentes eorum ad beatissimi Grcgorii quarti pia
facta convcrtit. Consenscruntquc omncs in eodem spiritu, et anima uTia. Electus autcni ab cis pa-
triarchio Lateranensi inductus est, abslrahentes quidcm illum cx basilica beatorwm martyrum
Cosma! et Damiani per vim; diccbat enim sc ad talc ministcrium inulilcm fore. Sed quoniani tam
immenss mullitudini resisterc non valuit, ad locum jam ante pra;dictum eum nim hymnisct canticis
10 spiritualibus deduxerunt.

459. Vcriira quia iiivestigare cuncta qu.T gessit celcri sermonc non possnmns, ea, licet brcvilpr.
ad nolitiam omniuin perducamus, qua3 sacris ac venerabilibus mente integraet pia devotionc obtuli'.
locis. Praterea post clectionem simul et consecralioncm pra?sulatus sui coepit permaximum stndium
habcrc de sanctis et de eorum ecclesiis, quatenus ad statum prislinum novo cullu eas, prolcgcnlc
5 Dominocitius revocarct; quod factum.est: nam eo lempore ecclcsiam beati Salurnini marlyri?,fori?
portam Salariam conslitutam, qua; vctuslate nimia ct longojam scnio a fundamcntisceciderat, novi.-
fabricis a?dificari fecit, et picturis variis decoravit; ubi etiam obtulil veslcm dc fundato unam. Perli-
ciente vcro illo hmc qua? supcrius dicla sunl, ad al'a tunc ponlificalis cjusanimussanclorumopuscula

NOTIL.E FABBOTTI MARGINALES.

(n) Matth. v. (*) Mattli. x. (<•) prcsbijter scilicet cardinalis. (d) PsaL cxxxi.

I

1281 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — GHEGORIUS IV. 1282

summopcre capit atlendere. Et quoniam tuuc divino ignis amore succensus corpus beati Gregorii

lu hujus universalis Ecclesiaepra!sulis,per quem sancti Spiritusgratia toto orbe terrarum inexstinguibile
sapicntiffi munus induxit,ex loco sepultus quo prius luerat tulit, ct non longe ab eo in alium noviter
constructum infraecclesiam beati Petriapostolisummo honoreperdusit. Ejusque sacrum altare argen-
teis tabulis undique perornavit, et oratorium suo sancto nomine titulavit.Absidamque ejusdem super
aurato musivo depinxit. In quo scilicet oratorio sanctorum corpora beatorum martyrum Sebastiani

15 Gorgonii ac Tiburtii ex ccemeteriis,in quibus ante jacebant.perduxil.Et unumquodque eornmsepara-
tis altaribus eolloeavit.pro quibus denique pontificatus sui tempore decrevit ut monachi,qui ad offi-
cium persolvendum in ecclesia beati JPetri apostoli sunt constituti,omnibus diebusibidem laudesom-
nipotenti Domino canere non desistant. Obtulit autem in eodem oratorio vela majora, vel modica serica
decem et octo. Vestes super altare, sub quo sanctissimi Gregorii papa3 corpus quiescit, tres. Unam

20 cum chrysoclavo, habentem historiam et super unumquodque altare prasdiclorum martyrum

vestem de fundato unam.Imaginesdcnique desuper deargentatas, necnon auro perfusas tres.habentes
vultum Domini,et eorum depictos, quorum specialia ibidem corpora humata miraculis ac virtutibus
pollent.

460 His igitur perfectis operibus, ad alia repente venerabilis pontifex animum et mentem convertit
Nam ecclesiam tunc bcati Marci confessoris atque pontificis.quam tempore sacerdotii sui regendam
susceperat, et usquequo ad pontillcatus pervenit gratiam, in suo jure, ac ditionc permansit.qua: ob
nimiam vetustafem crehro casura esse videbatur, cum omnipotentis Dci opitulatione a fundamentis

5 prius ejecit, et postmodum novis fabricis totam ad meliorem cullum atquo dccorem perduxit absi-
damque ipsius praenominata; hasilie;e musivo aureis superindueto coloribus cum summa ''ratulatione
depinxit. Fecit vcro sarta tecta ejus omnia nova ; et quidquid in ea ante vile cognoverat, pretiosum
postea esse maluit.

461 Igitur consummatis omnibus his pro remcdio et futura retribulione anim£8 sua> obtulit in
jam sspe nominata ecclesia luturis tcmporibus permancudah,Tsc:Regnum aurcum unum,quod usque
hodie super altare dependet, cum gemmis valde optimis, habens in medio auream crucem cum
gemmis pariter pretiosis ; item gabathas ex auro purissimo tres, pendentes ante praenominatum

5 altare; et gabathas intorrasiles de argento,duodecim angclorum opere consrtuctas; et aliasgabathas
interrasiles quinque, cum pedibus suis. Item ubi supra oblulit thymiamateria aureo colore perfusa tria
canistra de argento duodeeim ; coronas argcnteas majores et minores novem,cruces deargento tres
et unaquseque habellibras unam; cerostatas desuper argentatas quatuor. Feeit et ciborium ad laudem
atque decorem confessoris jam soepius dicti ex argento purissimo, pens. libras mille. Altare quoque
10 yusdem argentois similiter tabulis exornavit,cupiens pcr rerum temporalium exercitia £eterna ccclo
praimia adipisci. Proedictus etiam venerabiliis pontifex obtulit ubi supra vestem de fundato unam
habentem mucrones per circuitum. Fecit et aliam vestem de olovero (a) unam, iiabentcm in mcdio
geramas et mala aurea.et per circuitum zonam de chrysoclavo. Imo vero obtulit sanctissimus praesul
vestem de olovero,cum gryphis et unicornibus.Vestem quoque aliam,cum chrysoclavo pereircuitum
15 habentem in medio resurrectionem Domininostri Jesu Christi.

469 Sajpe jam dictus venerabilis papa obtulit in pra;nominata ccclpsia vestem cum gryphis, ct
chrysoclavo pcr circuitum, habentem in medio nativitatem Domini nostri Jesu Christi: item vestem
aliam cum chrysoclavo, habentem per medium rotas de chrysoclavo quatuor, et nativitatem atque
baptismum Domini nostri Jesu Ghristi. Obtulil vero prxnominatus pontifex vestem aliani cum leonibus
5 habontcm resurrcctionem Domini de chrysoclavo. Vestes dc fundato minores octo, qua; altaribus
superponunlur, qua; per circuitum ejusdem ecelesiaj esse noscuntur. Vela albaserica 4,unum habens
undique Tyrium et in mcdiocrucem,ct gammadias dechrysoclavo; aliud de stauraci,habensin medio
crucem dc olovero et gammadias de olovero Tyreo ; tertium ct quartum similiter. Vela de rodino
qualuor, qua;, sacrum altarc circumdant.cx quibus unum habet crucem de chrysoclavo. Vela de fun-
10 dato,26,et linea similiter.quac pendent per arcus ecciesia;. Vcla .Mexandrina triaante portas majores
pendentia, habcntia homines et caballos. Cortinam Alexandrinam unam.vel alia habcntia mucroncs
de fundato 4.VcIum de oclapulo unum.Vcla aliu de fundato octo, habentia per circuitum periclysin
do blalthin. Et alia vela scx cum aquilis, habentia per circuitum periclysin de Tyrio. Vela simulquo
alia de fundato quinque, habcntia loones, et periclysin dc Tyrio. Vela alia Alexandrina, ex quibus
15 unum habcns rotas,et rosas iu mcdio,et aliud arbores,ct rotas pcndentia anle valvas ipsiusecclcsia;.
Ilem velum modicum dc olovero,liabens in medio hominem cum caballo. Velacumargento spanisco
qwalordecim.. Vcla modica ubi supra dc olovcro dcccm, habons ununiquodque eorum anales. Ilic
divina inspiratione protectusoblulit in jiim ilicta basilica aquicmanile de argonto unum.

KOTUL.K MAKGINALICS FABROTTI.

(a) B, holosorico.

1283 ANASTASII lillil.lUTllF.CAIlll. 12H-4

463 Vcrum ctiam lecit et in ecclesia beati Cosma>el Damiani marlyrum vestcm de fundalo unum,

liiibcntcm in medio historiam dcpictam. cum chrysocjavo. In ecclesia beali Abbacyri,alque Archan-

gi li ad alcfantum.Ilic a Deo elcctus ct pra.'clarus antistes,oblulil in basilica beati Eustachii martvris

vc^tem de fundato unam, habcntom in medio historiam de chrysoclavo. Fccit jam sipius nominatus

5 prffisul aliam vestem in ecclesia beatorum martyrum Sergii et Bacchi de fundato unam. Pari modo
vero fecit et aliam vestem de fundato iu ccclesia sancti Silvestri, posita in monle Soracti. Post
completa vcro hasc omnia et diligenter pcracta,fecit in ccclesia bcati Petri apostoli vela cum chryso-
clavo numero quatuordecim, habentia diversas historias Evangeliorum, et passiones beati Petri ac
Pauli,nccnoii Andrca3 apostoli.quae depcndcnt inter imagincs auro argentoque fusas in trabe dcsuper
10 argciitata, anlcquam adeas sacram confcsslonem, speciosa valde visibus humanis atque praecipua.
4C4 Focit aulem et in ccclesia beali Christi martyris Georgii magnificus prssul hinc inde porticus,
quas etiam ad decessorcm ipsius basilica; variis ornavit picturis. Absidam vero ejusdem diaconiaj a
fundamcntis, auxilianto Domino, cum summo studio compsit. Hic adeo amabilis pontifex dum diligcnler
ccrneret quod ojusdem vencrabilis diaconia; secrctarium pra; nimia temporum vctuslale marcesccret,

5 novitcr pro ipsius amore vel gratia aliorum ad meliorcm erexit honorem.Obtulit itaque sanctissimus
pupa ubi suprahsc dona:Vestenide fundato unam,cum choysoclavo habentem imaginem Salvatoris,
et martyris Sebastiani atque Gcorgii ; vela de fundato majora duo,minora decem et octo.Fecit auteni
in confessione ipsius basilica; rugas dc argento ex auro perfusas.Pari modo vero sarla loctabasilicae
bc:\ti .Vdriani martyris,posita in via Sacra, qua; prae nimia vctustate marcuerant,noviler restauravil.

465 Vcrum etiam fccit in patriarchio Lateranensi triclinium mira; magnitudis, decoralum
cum absida dc musivo : sed ct alias absidas duas dextra laivaque positas infra paracellarium,
variis hisloriis dccpictas. Fccit cliam sanctissimus papa et in ccclcsia bcali Clcmentis confessoris
vcstem de fundato cum lconibus, ct pcriclysin dc octapulo. Siminii modo cl in diaconia beali

5 'Ihcodori marlyris vcslem de fundato, leoncs habentem, cum periclysi de oclapulo. Fecit autem
in ccclcsia bcati Christi martyris Laurenlii, qu;c ponitur foris niuros, vesiem chrjsocLivam, ha-
bentcm historiam Zachai. Fccit et aliam vestem fundatani, cum gryphis, in honorem sanctie
Dei genitrieis ad marlyres. Necnon et in basilica beali Stephani protomartyris in Ctclio monte
vcslcm do fundato, cum gammadiis. Verum etiam el in diaconia boata; Dei Genitricis in via Lata

10 fecit vestem de stauraci, cum periclysi de blattin. Simili modo ot in ecclesia beala; Dei geni-
tricis scmpcrque Virginis Mariaj domina; nostra; ad Praesepe fecit vestcm auro textilem, haben-
lem nativitatem, baplismum, pra;sentationem ct resurrectioncm : habentem in capitc ipsius histo-
ria; gemmas albas trecentas et octuaginta, hyacinthinas quinquaginta, prasinas viginti duas, et
in circuitu alvaviras legcnte de nomine domni Gregorii quarli papae. Itcm fecit el in diaconia

1.5 bcati Adriani martyris in Iribus fatis vestem de fundato. Fecit autem pra;fatus pr.-psul in ccclcsia
bcalorum apostolorum ad Vincula vcstcm dc fundato, habenlem leones cum gryphis. Fccit ct
aliam veslcm dc fnndalo in ccclesia beali Martini confcssoris atque pontificis, habcnlem lconescum
arboribus.

466 Necnon cl in basilica beati Eusebii martyris vcslem de olovero, habentem aquilas, cum pcriclysi
dc quadrapulo.Obtulit ctiam pra;dietus pra;sul in basilica boata; Dei Genilricis Mariie Irans Tiberim
veslcm do Tyrio, habcntem historiam Dominica; nativitatis alque resurrectionis Domini noslri Jesu
Christi. Imo et in diaconia qua; vocatnr Cyro, simili modo obtulil veslem de fundato. Imo el in

5 diaconia beata; Maria; in via Lala eodcm modo veslcm de fundato obtulit. Ilic prn;claru8 ct
venorabiliis ponlifox divina inspirationc fretus fecit in occlesia beati Marci confcssoris Christi
atque ponlificis patenam octogoni oxauratam, habcntcm in medio vullum Domini nostri, ct a
duobus latcribus vultum ipsius beati Marci atque ejusdem pr.TSulis, pens, libras scx. Simili
modo el caliccm octogoni fundalum cum Ibliis cxauralum ibidem oblulit,pens.libras sex ; scy-

10 phum quoque argcnteum illic ofrerri curavit, ponsan. libras scx. Oblulit etiam ipse prainomina-
tus pontifex canistra onnafodia duo, qcnsan. insimul libras quatuordecim. Vernm cnimvero in
ecclesia doctoris gentium boati Pauli apostoli oblulit sa^pe dictus ponlifox voslcm dc Chrysoclavo,
habentem historiam Domini Dei nostri, ct in ejus obsequio a dextris vel sinisfris archanfjelo-
rum, seu apostolorum,laudabili numero,mira; magnitudinis atquc pulchriludinis,divcrsis lapidibus

15 vcl magaritis ornatam pulchcrrimque contextam.

.163 Hic benignissimus et pra;clarus ponlifex, dum bonus el vcrus paslor pro sanctc Dei Ec-
clesia; statu maximam undique curam ac vigilanliam gcrcrct, considorans Romanorum penuriam.
quod ubi trilicum ad edendum molerent nullo modo haberenl, divino fretus auxilio forraam qua;
Sabbatina nuncupatur, qua; jam pcr plurimos annos confracla atque disrupta esse videbatur,
5 dato oporis studio, sicut a priscis fueral a^dificata temporibus, ila quoque cam prisagus antistea
novitcr wdificare atquc couslruere nisus fuit : ila ut ad ecclcsiam beati Petri apostoli. alqu
ad Janiculum sicut prius, ita et nunc indifnuenler decurrat. Fccit etiam in diaconia beat«

1283 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.— GREGORIUS IV, 128G

semper Virginis Mariaj in Cosmedin vestem de Tyrio, habenlem hisloriam Dominicffi nativitatis
atque resurrectionis Christi veri Dei nostri. Ad bonorem et gloriam beata: Dei virginis

10 Susanna3 obtulit sanctissimus prassul, in ejusdeui ecclesia vcstem 1'undatam, cum periclysin de
Tyrio.

468 Fecit autem in ecclesia beati Cyriaci martyris atque diaconi vestem de fundato, ha-
bentem periclysin de stauraci. Pari modo et in ecclesia beatae Pudentianae virginis vestem de
fundato, cum periclysi de quadruplo. Obtulit beato Vitali martyri vestem de fundato, haben-
tem aquilas, et periclysin de quadrapulo. Prsfatus vero pontifex fecit in ecclesias beatES Ana-
5 stasife martyris vestem de fundato, habentem aquilas, et periclysin de olovero. Imo vero ob-
tulit jam dictus praesul in basilica beatae Luciee martyris, quam vocant Orphea, vestem de
fundato, cum periclysi de octapulo. Sanclissimus denique pontifex fecit in litulo beati Chryso-
goni martyris vesteir. de Tyrio, habentem historiam Danielis, cum periclysi de stauraci. Ob-
tulit vero beatissimus papa in titulo Pammachii vestem dc stauraci, cum periclysi de quadra-

10 pulo. Verum etiam fecit et in ecclesia beat» Cecili» martyris vestem de fundato, habentem
aquilas et gryphos, cum periclysi de olovero. Pari modo et in litulo yEmilianee obtulit vestem
de fundato, habentem aquilas, et periclysin de platta Byzantea. Simulque et in ecclesia beati Sixti
martyris atqne pontificis fecit vestem de Tyrio, habentem historiam Danielis, cum periclysi de
olovero.

469 Fecit in basilica beata; martyris vestem de fundato, cum periclysi de olovcro. Fccit autera in
titulo Daniasi vestem de stauraci, habenlem periclysin de blaltha Byzantea. Fccit ctiam in ecclesia
apostoiorum Jacobi et Philippi vestem de fundato. Item in ecclesia bcati Marcelli confessoris atque
pontificis fccitvestem.de fundato. Pari modo in basilica beati Laurentii in Lucinre fecit vestem de
stauraci. Ilom in ecclesia sancti Valentini fecit vestem de fundato et gammadias de octapulo.

470 Cumque ha;c omnia, qufe superius insorta leguntur, a quarto hujus intemeratce sedis papa
Gregorio Deo favenfe liberius consummata fuisseut alquc perfccta, piger csse nullatenus volens,
coepit indilferenter post curam grcgum de cultura sive meliorationibus venerabilium tractare loco-
rum, ut suis temporibus novo culturaj formatu consolidata essent : quod intercedente apostolorum

5 principe Petro juxta votum sui desiderii factum est. Ideo cum talia praesulatus sui animo volveret,
et hffisitans cogitaret, repente ad memoriam sui recurrunt, quod justum non esset, si amplius
ecclesia sancta; Dei Genitricis, quae more veterum nunc usque Cali.xti trans Tiberim dicitur, sine
monachorum officio constitisset,maxime cum in ea signorum non minima frcquenter fiantmiracula
et virtutes diversEc; ac demum divinitus cumpunctus corde, et Dei omnipotentis roboratus ac fretus
■10 juvamine. juxta latus pra;nominata3 basilicaj monasterium a fundamentis statuit, et novis fabricis
decoravit. In quo etiam monachos canonicos aggregavit, qui inibi officium facerent, et omnipotenti
Domino grates et laudes diebus singulis et noctibus prosecutis intimo cordis spiraminedecantarent;
quod sicut imprajsentiarum cernimus, magno certamine, magnoque studio pastor eximius hoc opus
valde firmissimum ampliavit. Nam ubi r.nte nulla erat cultura prascipua, modo Deo dispcnsante
15 pulehra sunt habitacula monachorum ; et loca quas nuper ab hominibus vidcbantur vepribus vel im-
munditiis plena, nunc in eis cellulaj constructai sunt, quibus oves Christi cum suis simul utilitati-
bus post laudum oflicia largissime cohabitant et dormiunt. Eo igitur tempore sajpedicta ecclesia
quibusdam per circuilum locis longo senio erat pra:rupta,sed eam firmissimis undique raunitionibus
restauravit. Et in ca sanctum fecit pra;scpiuni ad similitudinem prEsepii sanctaj Dei Genitricis,qua;
20 appellatur Majoris, quod videlicet laminis aureis et argenteis adornavit. In quo pro remedio ac venia
delictorum ha;c obtulil dona : imaginem auream, habcntem historiam domina: nostra; cum diversis
et pretiosis gemmis, hyacinthos majores numero tredecim, prasinas dccem, albas majores numero
viginti et novem, alumandinas majores numero viginti, albas modicas habcntes in circum capilis
coronam diverse philopares.

471 (o) Cercelli p.?ria duo habet gommas pretiosissimas albas numero decem el octo, prasinas
octo, hyacinthinas quatuor. Itcm in cadcm imaginc habot murcnas prasinales pretiosissimas duas,
cx quibus habet pendulas numero undccim. Item murenam trililcm auream, qua; habcl gcmmas
divcrsas albas, numcro septuaginta tres, et buticnlas Iriginta trcs. Murcnam, in qua pendcnt
5 gemma; hyacinthina; tredccim, digitia; aurca; novcm pcndent in filo aureo. Itcm murenam filalam,
ex qua gcmma; pendcnt hyacinthin;e quatuordccim. Signnm Christi habet navicellas duas, et mu-
renas tres. Omncs murenas, cum petinantc earum. Gabathas aurcas purissimas interrasilcs philo-
pares. Signum Christi, pcndontem in catonulis Iribus lilio, et uuc. . . lcgcnle dc donis Dci, et
sancta; Maria;, quod vocatur Priescpc trans Tibcrim, domini Gregorii papa quarli, qui puro

NOTUL.K MAnCINALES FABROTTI.

(a) Locus mciulosissimui.

1287 ANASTASII lUHLlOTHRCAItll. 1288

•10 cordc obtulit tres gabathas saxiscas.SignumChristi habpt historiatn in niodum leonis incapillatam,
cum divcrsis oporiljus purissimis auicis, pcndniitibiis in calcnnlis qualuor, et uncino uno. Item
.qabatham sa.xiscam habet in modiun Leonis lV,cum divcisis historiis scrpentium.et in incdiostan-
tem pineam.ot quatiior lcunculis exauratam, qui pendent in catenulis 3 et uncino uno. Item gabathas
saxiscas. Exquibus habct singulis opcribus cxauratis pendentes in catenulis tribus el uncinos qua-
5 tuor; ex quibus habet unam gcmmis vitreis. Qua; domnus item Gregorius quartus ponlifex libenti
obtulit animo.

472 Imo vcro obtulil jam dlctus praesul in ecclcsia doctoris gentium beati Pauli apostoli corti-
nam fundatam pcndcntcm in arco triumphalcm, habcntem in modio annuntiationcm et nalivilatem
Domini noslri Jesu Christi. Item velum oloverum unum pcndens in rcgularcm sub imaginem ar-
genteam, habens historiain imperatoris. Ibi ipse fecil et alia duo modica vel fundata, qua; pendent

5 in circuitu altaris, habentquo lora viginti quinque. Vela qua; pcndent in presbyterio numcro 24 :
vela fundata qua; pcndcnt ad arcus majores numero quadraginta. In ciborium ipsius ccclcsiaa fecil
vela quatuor. Pari modo et in ecclesia beati Christi marlyris Georgii fecit vela de fundato sex,
habentia in circuitu gammadias de octapulo. Ipsc vcro a Deo proteclus et praclarus pontifex fccit
in nion"slerio sancli Saba; veslcm dc olovero cum Iconibus.liabentcm pcriclysin dc octapuIo.Verum

10 ctiam et in monastcrio sancti Anastasii martyris eodem modo fecit veslem dc stauraci,cum periclysi
de quadrapulo. Siniulque ct in monastcrio ssncti AndrcoB, quod appcllatur inclivo Scauri, fecit ves-
lcm i\c. slauraci, cum pcriclysi de octapulo unam. Sed et in monastcrio sanctae Agatha; martyris,
quaj ponilur siipor Siiburram, fccil vcstem dc olovoro, cum periclysi dc oclapiilo unain. Necnon et
c{ in monastcrio saneti Erasmi focit vestom dc stauraci, cum pericIyKi de octapulo unam. Enimvero

15 (1 iii diaconia sancta; Luci.-c, qiia; ponitur in septem Vias, feeit veslem de olovcro, cum perielysi de
oclapulo unam. Fecit autem in oratorio sancta; Luci;c, qua; ponilur in monasterio dc Screnali, ves-
tcm de olovcro cum leonibus, habentcm periclysin de octapulo. Simili modo el in monasierio sancti
Silvestri fccit vestem de olovoro, cum pcriclysi de octapulo. Simili mudo ct in monastcrio sancti
Silvestri fecit vestem dc olovcro, cum periclysis de octapulo unam. Ibi ipse fecit vestem de fundato

20 cum gryphis, habcntem periclysin dc blatthin.

473 Pari modo et in monasterio sancta; Praxedis fecil veslem de olovcro cum periclysi de stauraci
unam. Ipsc vero a Deo prctectus et prajclarus pontifex fecit in basUica docloris mundi beati Pauli
apostoli vela de chrysoclavo per arcus presbyterii,habcntia historiam ipsius beati Pauli apos'.oli,et in
circuitu listam cum auro,numero viginti et septem.Hic a Deo clectus et pra;ciarus antistes oblulit in

5 ecclesia beatoe Dei Genitricis scmperque Virginis Maria; domina; nostra;,quam vocamus Calixti el Cor-
neIii,coronas argentcas duas,perunamquamquedelphinosduodecim,pensan.msimuI libras duodccim.
Simuhiue et in diaconia beati Christi martyris Georgii fecit coronam de argenlounam.cum delphinis
duodecim, pensan. libras sex. Ipsc vcro a Doo protcctus et pra;clarus pontifex fecil in basilica bcat«
Dei Geniiricis sempcrquc Virginis Maria; domina; nostrae, quam dicimus Calixti et Cornelii, canistra
10 argentea quatuor.legentc sancla Dei Genitrice.Grogorii qnarti papae,pensan.Iibras viginti el qualuor.
Et in altari quoque ejusdcm tabulasde argcnto, pensan. libras ccntum et Iredecim. Fecit idcmvene-
rabilis papa in eodcni sanclo loco infra ambitum ipsius ccclesia; operosam dccoramquc rcsurrectio-
nem. Nam prins altare in humili loco situm fuerat pene in mcdia testudine,circa quod plebsutrius-
que sexus convoniens, pontifex cum clcro plcbi confusc immisto sacra mystoria celcbrabal.

474 Scd ct sancta corpora beatorum Calixti et Cornelii et Calopodii in mcdiana plaga ecclesia!
tumulata post tcrgum populijacentia ncn condigne honoriticabantur.Quod rcligiosissimus idem papa
non levc tulil, sod solcrti solitoque studio cum intima industria opcrara adhibcns, mirincum opus
inchoans optime consummavit.Nam cfFosso clandcstino anlro summa cum rcvcrenlia.praefata sancla

5 corpora clevans in oecidentali plaga cjusdcm occlesia;,boc cst in ambitu absida;,honorificecollocando
occuluit, circa qua;que maxima; molis aggravansaggcrcm,comptum ministris lapidibus tribunal cri-
gens decoravit,supraque confessionom respicientem ad ortum solis miri odoris cilaturas ornatacom-
pagine coaptavit. Infra consurgentem siijuidem basin altaris.miri raelri,ctornatus raoduloes argento
perspicuc in honorcm sancta; Dei Gcnitricis serapcrquc Virginis Maria;, elala scilicet priori, erexilin-

10 ter consurgentcs pulchri operis gradus ante quara presbylcriura amplura operosi operis funditus
construxit. Cui ex septcntrionali plaga lapidibus circa septum matroneum apposuit. Scd el dccorem
altari a(Idons,et Matrem Domini mcritis honorans muneribus.fecilibidem vestera chrj'socIavam cum
blalta byzantca, habcntcm historiam nativitatis et resurrectionis Doraini nostri Jesu Christi : et in-
supcr imagincm beata^ Dei Genitricis Maria; refoventem imaginem oblaloris sui.Ipse vcro a Deopro-

15 tectus et pra;clarus pontifex fecit amas argcntcas scx, qua; pra;cedunl per omnes slaliones, pensan.
libras tresdccim : scyphos duos, pcnsan. singuli libras lO.gemmiliones octo, pensan.singulos libras
duas.

475 Ha!C denique postquam omnia, Deo favenle, a sa;pcdicto pontilice decentcr espleU 8unt, ca

1289 IIISTOHIA lE VITIS UOM. PONT. — GREGUUIUS li. 1290

quoe in ecclesia beati Petri aposloli ibris muros longc ,jam senio cassata videbantui', ad pristinum
statum cultumque perduxit. Nam pene totam porticum superoratorium sancl.-c Dei Gonitricis Mari.r,
quffi Mediana dicitur, noviter ex trabibus, CcBterisquc lignis ob dccorcm basilieo^ dccoravit. Imo ot
5 aliam similitcr porlicum ante valvas argonteas iiovo opcre cuUuque prsecipuo perfecit Nccnon et ia
fronte paradisi jam fatm ecclesia» principali musivo cuncta qua; a priscis lemporibus in codem pariclc
erant diruta velocitate nimia pingere ac restaurare decrevit. Renovavit simul et porlicum ejusdem
basilicaj qua; super gradus ejus csse perspicitur, per quos populus orationis voto indiffcrenter habet
ascensum. Fecitetiamjuxla acolyti pro quiete pontificis.ubi post orationes matutinales vel missarum

10 officia ejus valeant membra soporari,hobpitium parvum sed honeste constructum,et picturis decora-
vit eximiiis. Igitur inter d-etera bons operationis exempla fecit et in patriarchio Lateranensi pro uti-
litate sive usu pontificis prope oratorium sancti Christi martyris Laurentii habitaculum satis idoncuni,
ubi et quies est optima, et cum clericissuis pontifex inde egrediens omnipotenti Dominodebiiaspc-
test laudes persolvere. Igitur post hffic omnia quaesuperius redificata leguntur deredificiisjam dirutis

15 et prae magnitudine temporum pene casuris.qus infra palatium ab antiquis Patribusvidebantur essc
constructa,beatissimus jam sspius nominatus papaGregorius novo cultu et opere a fundaraentis ere-
xit atque composuit. Naui descensum qui paraccllarium respicit, per quem antea homines veluti in
nocte ascendebant vel descendebant.ila noviter reformavit ut nulla inde transeuntesdeineeps ut ante
obscuritas valeat proepedire.a quo videlicet loco usque ad oratorium sancti Laurentii, cuncta quffi crant

20 vetera re-jtauravit. Et alia nova adjecit, in quibus tres caminatas fieri jusslt. Rcnovavit imo el bal-
neum quodjuxta paracellarium situm est a fundamentis per totum,et marmoribuscEtcrisqueplaca-
bilibus operibus dccoravit. Nam prius vetustatis longitudine casurum esso vidcbatur, nisi mens vcl
optimum tanti pontilicis studium illud adpriorem statum reducere decrevisset. Pari modoetin eccle-
sia Salvatoris, quK appellaturConstanliniana, fecit vestem auri toxtilcm, haljcntem historiam palma-

20 rum et ccenam Domini.

476 Item in venerabili monasterio sanctffi Dei Genitricis semperquo Virginis Marise, et sancti
Cornelii et Calixti, quam vocant Trans Tiberim, fecit canistra numero scx, quts pens. insimul libras
decem et octo ; scyphum unum, pens. libras octo et uncias quatuor; canthara cum thymiamaterio,
pens. libras trcs; siclonem unum, pcns. libras tres. Perfoctis autem his omnibus atque examussim

5 patratis,quoniam jam,sicut SMpedictum cst.cjus sancta veneranda ac recolenda simplicitas.usque in
Dei erat omnipotentis sempcr intenta servitio,ita quoque de populi futura salute et liboratiane patria)
indifferenter erat solIicita,ne ab hoslibus Deo non permittente quoquo modo caperentur : et quoniam
hujus sacratissimi Patris ac papa; temporibus impia atque nefaria,et Deo odibilisAgarenorum gensa
linibus suis consurgens pene omnes insulas et omnium regiones terrarum cireuiens,deprKdationcs

10 hominum et locorum desolationes atrociter faciebat, easque haclenus facere nuUatenus cessat; de
quibus quoque insolitis atque cavendis periculis, misericordissimus praesul magnum habens timorem
ne populus a Deo silii et beato Petro commissus apostolo, qui in Portuensi vel Oslieusi civitatibus
habitabat, a Saraeenis nefandissimis tribulationis ac depradationis scntiret jacturam,intimo trahens
ex corde suspiria, ccepit prudenter iuquirerequomodo civitatem Ostionsom adjuvaret ac liberare po-

15 tuisset. In ejus statim omnipotens Deus hoc dedit corde consiIium,ut civitatem ibidcm quapopulum
salvare vellet a fundamcntis noviter construere debuisset, quoniam ea quK priori tempore aedificata
fuerat longo quassata senio nunc vidcretur esse diruta. Fecit autem juxta quod ei fuerat divinitus
inspiratum : in prajdicta enim civitate Ostiensi civitatem aliam a solo valdc fortissimam,muris quoque
altioribus, portis simul ac seris et catharactis eam undique permunivit, et desupcr ad inimicos, si

20 venerint, expugnandos petrarias nobili urte composuit, ct a foris non longc ab cisdcni muris ipsura
civitatem altiori fossatopra;cin.xit, nc facilius muros contingere isti valercnt.

47 7 Quando autem sa;pedicta civitas nova; fabrica; initium mcruit,ipso ibidem sanctissimus papa
pi'r sc multis residcns diebus partem quamdam murorum non modicam cum suis hominibus quasi in
sortom pereipiens a fundamentis crexit. Dc qua doncc.Dco prosperante,crebro dictacivitas ad legiti-
mam totius fabrica; finem perducta cst, multosexindc labores in suo sancto pectoro vcl certamina
5 indesinenter sustinuit. Cui etiam noviter civitati constructa; hoc nomen in sempiternum statuitper-
manendum,scilicet utab omnibus sive Romanis sive aliis nationibu3,a proprio quod ei eratnomine,
id cst Gregoriopolis, vocaretur. Et revera mcrito hoc a conditoris sui noniine vocabulum sumpsit,
quia quod nullum legimus fecissc pontificem,iste,Oei omnipotentis auxilio simulquc virtute munitus,
pro populo ac libcratione patrico anle jam nominalum oiius mirabili decore fabric;u construxit atquo

10 coniposuit.

478 His itaque in suis locis manentibus fecitidem coangciicus atque eximius pr»sul in basilica
Salvaloris Dumini noslri Jesu Ghristi, juxta putriarchium Laleranense, vestem cum chrysoclavo

Pathol. C.\.\V1!I, H

I^!)l

ANASTASll HIHIJUTllKCAItll.

12'J-2

haljenLi.ui m Iruulc ulUiid liibtoriam beatissimoruni UnpUsl.T alijuc cvangelista; Joannis.El pcr uhuiis
circuitum similileruno corporc coha;rci!tiani,quasi vcla similitcr de chrysoclavo ct quasdam picturas
5 habentium in moJum grypiioruni coruua in rronlihud picta. Fccit eliam in monastcrio bcatissimi
marlyris Chrisli Laurcntii, quod dicitur Pallacinis.canistra de argcnto scx, et ccroslaluduo indurta;
scyphum unum argenteum, et amam similitcr de argenlo. Fecit cliam in oratorio sanctis.simi papa;
Gregorii, silo iufra ecclesiam beati Petri apostoli, coluninellas argenteas quatuor,habcntcs librasar-
genti numero quadraginta.Post ha;c aulcm orania ipse venerabilis pontifes in curle,qua! cognoniinatur

•10 Draconis,domum satis dignam,unuique porticibusab solariis circumdalam asolo noviter fieri statuit,
iu qua tam ipse quamquc etiam futuri pontitices cum omnibus qui eis obsequuntur, quandiu cis
placuerit, ibidem statiose immorari valcant. Fecil autem similiter el in curlc alia, qux Galeria voci-
talur, domum aliam largam ac spatiosam,satisque prajcipuam ad opus atque utililatem pontiLcuui,
ubi quolics oppnrtunum fuerit, ut cum omnibus qui cis famulantur amplissime hospilcnlur. Item

15 sa;pcdiclus ideni almus ponlife.K atquc pra:clarus supcrno amore c.xardesccns fecit in basilica gancta»
intactajque Virginis Dei Gcnilj-icis domina; nostra; Maria;, qua; cognominalur ud Martyres, ciborium
e.\ argento purissioio, pcnsanssimul libras quadringcntas : simul et coronam ex urgento purissimo,
unam pcnsan. libras dccem ct scmis. Similitcr autom fecil in basilica bcati Marcclli conrcssoris
atquc pontificis coronas ex argenlo purissimo tres, pcnsantes simul libras... Imo veroet in diuconia

20 beati Gcorgii martyris fccit velum Alcxandrinnm, habcns phasianos duodccim, et vcla ants junuos
lineum plumatum unum.Qui beatissimus pontifcx postquam sedcm Romanam et apostolicam annos
sexdecim gloriosissime rcxit,cxhac luce suhtractus ad a;ternam niigravil requiem.Fecit ordinaliones
quinque per niengcni Martium ct Dccembr., scu scplem presbyteros. . . diaconos. . . episcopos pcr
diversa loca numero contum octuaginta quinquc. Sepultus vero esl in basilica beali Petri apostoli.

VARI.E LECTIONES.
Jpud FabroUum ex codice Frchcri.

I

Num 457, lin 3, fido catholicus.

Num '163, lin 3, Olephantum.

Num 4G6, lin 7, octogona. lin 9, octogonum.

Num 470, lin 12, cordis spiramine.

Num 471, /1« 1, paria duo,j6«i albas 19. /i/i 2, in
cadem imagine. lin 4, 73. lin 5, digitice aureae. lin
13, leoncellos modicos.

Num 472, lin 2, arcu triumphali. lin 3, in regu-
lari. lin 5, altaris Ibris 16. Item vela 5 pcndcntin
intus in circuitu allaris, habentia lora 25.

Num 474, lin 6, complum miris. lin 8. niiri
opcs ca;laturarum. lin 19, antc quod ampli am-
bit.

Num 475, lin 9, jiixta acoli.

Num 478, lia 12, ibidem staliose dccst. /»il4,ubi
quoticns eis opport. f. cum omnibus. //« 20, scu ve-
lum anle januas. lin 24, Petri apostoli ; ct ccssavit
episcopatus dies.

Ex codice Regio, Mazanno el Thuano.

Num 457, lin 1, Greg. nat. Rom. lin 2, ac 'bcni-
gnus. lin 2, juc. (<U., joc.) lin 3, et iitt. sol. inq.
scilicet divinarum, ecclesiarumque sanct. inf. lin 4
et 5 paun. alitor. 0. viduarum. Hic a Doo. u! tin 8.
lin 6, sea clarior sanct. lin 8, adhuc in .iuvenilibus
(iV.,juvenibus). lin 9, qu;c rcs Ronian:s Jiu occulta
pcrniansit. Ca;tcrum Romani pariter omncs dc obi-
tu pontilicis, qui tam repente superveuit, et non
tantum dc pnenominato obitu, quam de fuluro pon-
tifice arlius cogitabaut. Quorum videlicet, ut num
seq. lin 4.

Num 458, lin 5, Quarti papa; pia fata (M., facta)
c. tin 0, oninos uno spiritu, ct lin eud. in patriar-
chiu:n La'.er;inrnsc pcrdnctus est,abstraclu3 cccle-
sia sancloruin Cosip.-' et Dam. Ipsc a-itcm renue-
bat, alque aiebal se nou csse Hignuui ad ouus tam
magni oiVicIi. Hic auieui bcalis;:mus tcmpore quo
vixit.mulla et immunerabilia dona Ecclesia; Dei do- p
navit, atque uuiversas ecclosias decoravit. Ilic et'am
corpus beati Gregorii papic, et docturis transilatum
ante novcUuin Secrotariura conslructis absidibus,
sicuti modo cernimus, sub ullari sui nomini.s col-
locavit, quo cjus anniversaria solemnilas cunctis
ortatim pcrnoctautibus gravissima cekLiratur : iu

A qua pallium ejus et phylacteria, sed et baltbeus
consuctudinalilcr osculanlur. Qui bcatissimus p.,
etc, ul num 478. circa fin.

Num 478,iiij 2l.postquam et Kom.apostol.sedem
annis 16. gr. tin 23, et Deccmbriura, seu Seplem-
brium, diaconns. prcsbyteros, cpiscopos. /iu 24, Po-
tri apostolorum principis; ct cessavil episcopatus
dics quindecim.

Ex codice Thuano altero.

Num 457, lin 1. Grcporins, natione Hom ox nair.'
Joanne,sedit ann xvi, mens...di...vir strcn ac beni-
gnus,iin2,jucundus,mod pra; omnibus.scrm firinis?
lido calhol. lin 5, ni! appclons, nil transitorium con-
cupisccns,niund. lin S, talia sonipcr agcre. lin (6,C.
s. cporatio lin 16, jara dictus domnus p.

Num 558, lin 6, in uno spir. Wn 7,Later productus
est.

Num 459, tin 7, a;dificarc coepil.
]] Num 460, tin 4, a fuadum cjccit lin 5, ubsid
illius p.

Num 46), lin 6, intcrr 2 dc arp. Item alias paba-
thas dc arg l'J..\nglorum opere const tin 7, minoro?
viii. tin 8,libram unam roreost./i« 10, cadoium. tin
12,unam,babcntcm anuilas.Oblulitjara fatuspr.Tsul
vestcm de olovcro 1, liab in medio g.

jYuHi 40i, tin 8, gainmadius dc tiroo. lin 12 per
arcos. tin 13, vela alia h. lin 18. aqus manule.

Num 463. tin 2, storiam sunctorum oorumdemdo
chrys. Siniili modo vero fecil el uliam veslcin dc
fundato, habentcm in m. stor d. c. ch. tin 4. jam
sa;pc norain.fiM 5, Bachii. 9, perfusas. /i»i fiw/adoas
ad s. c.

.Viim 464, i(» 1, porticos, quos otiam ad decoroni
ips./i»i6, uuam,el aliam cum chrys.ii«7,ot marl Si-b.

.YiiHi 4<)5, lin 2, in paraccllana. tin 3. papa in
pccl. tin 5, Leonatilom, cum pericl. tin 7 fund ha-
bentem grypbos in hon. tin I l,auristctilcm. lin 15,
in cc. An. tin (8, mnrmoribus.

Num 466, lin 4 et ,5. de fiind in diaconia voro
bcatfc Mario;. tin 7.vultum Domini Dei nostri. lin Ui.
illuc olTcrre cur. itiid., ct jam ibi ipsum pcr p. cun
ennafotia 2, pcns simul. lin 11, verum en. el in e.
liii i1, ohrysoclavum.

Num 4v»i, /(/1 0, noviter eediOc.

lUSTUiUA Dl-: VITIS RUM. PUNT. — SERGIUS 11.

1293

Num 4()8, tin I, ijuiriaci, atiiuc ila scmpcr scri-
bilur.

Num 409, Hn 1,1'ccit et in ecclcsia besta; BalbiiiK
lin 5, d. f. cum ganimadiis.

Num 470, lin 4, luissent. Quofl. lin 9, lnnc de-
mum il. Iiu2\, pro remcdio. iin 22, jaciutiias m.
lin 24, iialiout in circuitu eapite coron.t!.

^um 471, lin I, cercellus p. lin 2, jacliinctas.i'6/(Z
morenas. lin 3, ex quibus una habet pendules n. 5,
item morenam tr. aur liabenl g. d. lin 5, morenam.
lin eiid., digitias aurens. lin cail pendentcs iu filum
aureum. lin 6, buticellas 2. lin 7, cum petinantes.
lin 8, et unc. (forte leij uncino, ut lin 11) lin 12,
serpentorum. Un 13, et quatuor leoncellos modicoa
cx. pendentes. lin \b, vitreis 2.

Num 472, lin 2, in arcum tri. lin 4, ibi ipsum fec.
lin 5, altaris deforis num 16, Item vela quinque,
pend intus in circuitu altaris, habcnt lora 2.5. lin 6,
in arcos. lin 7, Gregorii. lin 10, de octap \. lin II,
beati An. lin 12, de quadr I. lin 16, fecit autera,et
ino./in 17, de octap. I lin 20, ibi ipsum feoit, et
aliam vestem de fund. lin ead, de blalta.

Num 47.3, lin 3 et 4, per arcos pr. lin 5, nostra;,
qua; appellatur. lin 0, pens lib 12,nostrtC,([ua; appel-
latur 0. et C, can de arg 4. lin 10, Grcg pnpa; p.
lin 1 1 , fecil ibid.

ISum 474, lin 2, quod religiosus. lin 6, c. miris
lapid.//?i S,consurgentes sig bascs altaris quod nii-
rimelia. lin 9, pers[)icue comens, in hon. lin ead.,
elato scil pr. lin 10, presbyt am|ili ambitus op.op.
f. c. lin 16, pens sinp lib xiii lin cad., gemilioncsy,
[icns.

Sum 47."), Iin 2. longo jam s.//)i7 ejusdem rccle-
sia;, qure s. lin 9, juxla aecolani. lin 14, igilur,
qua; post h;cc oninia a'd. 1. de a;d. //)( iS, nnv. iimui-
vavit. lin 21, placabilibus op.

Num 476, lin 2, Cal quss appellalur tr. lin 3, q.
pens simul. //» 3, unc 3. lin 4 lib 3, cereostata 2,

129't

A penslib... lin 8, Ag. gens penc omnis insulas. Hn 13,
babitabanl. Hn. 14, jorudenter cxquirere. Hn 15, iu
cujus stalim. ibid., ibidcm si populura s. v. //«.21,
conl. hoslns val.

A'»!« 477, Hn 5, a noviter. Hh 7, id ost Gregorio,
Gregoriopolis vocitetur, et revera nec immerito.

Num 47.S, lin 4. dc chrysocl quasdam picturas
habcntia.//» 6, vi, et ccreostataduo dRsuperargento
indncta. lin lO, ao solariis. Hn 15, idem alm atque
p. Hn I8,pens libr 29, pcn.san lib xi. Hn 2U duodecim,
scu velum. //»22, fecit. autem ordinat. ///(2 'i aposloli;
et cessavit episcopatus ejus dies 15.

Apud Peniam e.v codice Cavensi.

Suni 4.57, Hii 3, fide catholicus. Hn 15 sacerdotes
mci non in aliis.//» I7,subductus Eugcn. Hn l8mo-
dicum. Post hunc.

Num 458, Hn 5, Greg llll papa; pia f. Hn 7, Laler
n perductus est.

Num 459, lin 21, argentatas.

.\'um 462, lin 8, gammadias de tyrco. lin 12, de
octapulum. Hn iS, atquae manula?.

Num 463, lin 2, historiam sanctorum eorundcm
do chrysoclavo.Simili modo vero fecit et aliam ves-
tem in medio historiam depictam.

Num 468, Hn 6, quam Url'ea.

Niim 469, Hii 5, optapulo.

Num 471, lin 3. cx quibus unam habcl pendalcs
lin 0, habet vucticellas.

Nuin 479, Hn 5,altaris dalbris num xvi.Itemvela
V [iiMulcnt intus in circuilu altaris.

Num 475, Hn 23, sludium : ciim ad.

Niim 476, Hn 15, in ciijus siatim. lin 21. mnr.i-
i-lis eonliiigero vaieat.

\um 477, //;( 5, ccrlaniina iiidirildciiliT.

Nuin 478, lin 2, de cliryso^davo iinain hab. //»12,
immorare valebiiiil. ///; 20, fasanos.

CIV. SEKGRIS II.

ANiNO cimiSTi 844, LOTinnii 3, micii.veus 3.

479 Sergius, natione Romanus, ex patre Sergio, rcgionis quartae, sedit annos Ires. Hic cum illuslri
cditus a matre fuisset castis nutrimcntis,cum erudire ingenli cccpit cum studio.Ut nihil obscocnum
vcl libidinis ab co quisquam audire aut videre posset,puerilia obleclamcnla coatcmnerc non verebatur:
ita ut actibus pollere videretur piis ab omnibus,ct moribus claresocre majorum cocpcrit nobiliuni,[)uris

5 munitus, inslruclusquc matcrnis monitis. Igitur mater exsultabat quotidie,ctomnipotenti Deo gratias
rcfercbat alacrilcr, qui talem sibi superno prolem concessisset auxilio. D.odecimo quidem aitatissuK
anno obiit rnaterejus, migravitquc ad Dominum : qui relictus a matre (patcr jam olim lucc carucral)
cum suis morabatur in parentum ajde [latribus.EodemlcmporeurbisRom.T primalum gcrebatEcclesi.T:
Leo tertius papa bencdictus atquc pnccipuus, qui gcncrositatem hujus pr.-ixlari puori reminiscens, ac

10 parentum ejus nobililalem recolcns, ad suam eum jussit magiio cum amore duci praisentiam. Itaque
cum adductus fuissot,hilari vullu cum sercnaquo mcnte conlcmplari coopitjCtsuosupra modumplacuit
animo. Tunc proesul cumschola; cantorum ad erudiondum communibuslradidit Iittcris,etut mellifluis
inslriieretur cantilcna} melodiis.

•J80 Insignis idcm ct solcrtissimus [nior celcriler oninc littcralis disciplina! sumpsit ingcnium.ut
omncs i|)sius pnccellcret schohc pucrulos. llis oplimus auditis pontifex incxplebili replobalur quotidic
gaudio pro pucritia! ejus benignis profcclibus.Tunccuinacolythuminsancta consiituit RomanaEccle
sia. Vicesimo autem pontifieatus sui anno cum decessisset officio, Romanjc sacerdotium Stcphanus
5 suscepil Ecclesia!,quein ctiain ipsc amplo eum cordis diiigcbal «[fectu.Elcum cuin strenuc in divinis
Scripturis nobilitcr contemplaretur veloccm,protinus illi subdiaoonalus concossit officium.Parvoque
tomporc post cpiscopatus sui administratum regimcn, Ecclcsia" gubcrnacula Paschalis suscepit. A quo
idcm vir per omnia prudentisslmus vita, cruditionc,moribusqiic adornatus lituli bcati Silv stri con-
fessoris atque pontilicia presbytcr consccratur.Qui super omncs [nisericordia,studio,vigilanliaal(|ue

10 omnibus optimis instilnlionibus claruit.Paschale vcro defuncto piwsulatus culmcn acccpit Eugcnius.
Igitur in pontillcio cum tribui pcrdurasscl ipscEugcniusannis, Valentinusscdisipsiusponlil^cxcorse-

1295 ANASTASII BIBLIOTIIECAIUI 129G

cratur ; cujus posl casum, Ecclesi(c apiccm susccpit Gregorius. A (luo cum diligcnlius prosdictusvi
amaretur, arcliiprcsbylerum eum iii sancla ordinavit licclesia.

481 Qui vero cum per scxdccini solcrtissimc gubfrnasscl Ecclcsiam annos ad extrcma ductu8 occu"
buit. Tunc verocum procercs et Romana; urbis optimales.universusque Ecclesia; populus pro eligendo
pontifice in unum coissent,atque alius dc alio ut fieri solel in talibus conclamaret,subito perDei pro-
videntiam divino nutu compuncti, de anlcfati Sergii archipresbyteri religione diligenliua confabulas
5 ca:perunt,ul omnes conclamarcnt,quia dignus est pontificalus adipisci rcgimen. Firmatoquc ineum-
dem virum consilio uuusquisque in sua reversus est.Tunc repente diaconus quidam ipsius Ecclesia;
Joanncs in tantum amentice erupit atque insaniaj, ut persuaso quodam satis imperito et agresti populo
collccta lurbulentorum el sediliosoruni raanu in patriarchium Lalcrancnse per vim, Tractis junuis,
bcllicis telis ingrcdcretur, legis et ordinis traditioncm transgressus : quo ex laclo omnes qui intra

10 patriarchii moenia aderant slupore ct mctu rcplcti sunt. Igilur cum per unius liura; momenlum cum eo
illa perdurassct, ignobilis populi concio timorc corrcpla, eo relicto nusquam comparuit. (juibus ita
gestis omncs Quiritum principes indignati sunt, et communi consilio universi pariter in basilica beati
Martini confcssoris atque pontificis cclcri cursu magnoque equitatu sunt congregati.Eteumdem archl-
presbyterum Sergiuminomnibus probatissimum virtutibus virum.dcqnosuperiusmemoriam fccimuB,

15 cxtrahentcs de ecclesia magno cum honore, magnaque populi comitante caterva, amplisque resonan-
tibus laudibus, cum hymnis et canticis spiritalibus in patriarchium Lateranenseelectus,atque perdu-
ctus est. Eodcm vero dic tanta nix in urbe cffusa cst, ut omnibus candidata cernerelur. Quod mulli
gaudii dicebant, et claritatis csse indicium.

4S9 Pra;dictum vero Joannem diaconem de patriarchio magna cum turpitudine hujus Romanae
urbis principes expulerunt, et arctius iu claustra sub cautela trudi pra;ceperunt pro eadem lanlae
temeritalis impia et dira pra;sumptione, quam sajpefatus Joannes diaconus ausus est perpctrare.Quem
etiam coucilio antistitum principes daranare,suoque voluerunt privari honore. Necnon et alii ensibus
5 membraiim eum dilaniare, ac interimcre volucrunl. Scd hoc fieri benignus et solertissimus Sergius
pra;sul prohibuit, nolens malum pro malo secundum evangelicam cuiquam reddere vocem (a).TuQe
dcmum exsullantibus omuibus sacerdotibus, proceribus et optimatibus, omnibusque Ecclesise populis,
idem sanctissimus vir in apostolica beati Petri sacratissima sede ordinalus consecratusque est pon-
tifcx.

483 Erat enim origine insignis, fide purus, pra;dicatione libcrior, De» bumilis,hominibus clarus,
vultu alacris, mente alacrior, Ecclesiarum gubernator, plebium cultor, paupcrum fautor, viduarum
tcgraen et consolator indigentium, largitor dispersorum, congregatorum conservator : inanium
sa;culariumque rerum eontomptorj solis in sapicntia; divitiis avidus et amalor. Hujus sacratissimaB

5 consecrationis cum ad aurcs inviclissimi Augusti Lolharii rumor pervenisset imperatoris,Drogoncm
videlicet Metonsis Ecclesiaj archicpiscopum, cum e.\cellcnlissimo Ludovico filio suo, magno cum
Francorum exercitu Romam direxit : cum quibus etiam archiepiscopos pluresque episcopos.abbalcs
ct comites proficisci pra;cepit. Ipsi vcro, a quo in oras Bbnonio; civitalis cum belligeris suia exercilibus
suut ingrossi, tantas cajdcs tantasque strages in populo peregerunt ut qui per urbes cl agros cranl

10 tyrannica crudelitate perttrriti, relictis propriis locis, per loca abdita ct latebras se absconderont.
Cum vero ha;e per omnem locum singulasque per urbes atque vicos cl agros 6«va operarentur
nequitia, ad pontem pervenerunt Capella;. Tantaque erat tunc cirli screnitas ut tolo in aero nubes
aut pluvia; signum quisquam vidcre non potuisset:subito vero atrarumnonmodicadensitas nubium
facta est, nimbosisque procellis ct coruscationibus circumdati, quidam Je primatibus Drogoniscon-

15 siliarii fulminis iclu percussi ac intcrcmpti sunt.

484 Iloc videntes horribile signum nimio omnes timorc Franci correpti sunt. Sed nullatcnus
mcntis fcrocitatcm deponentes atroci voluntate ad Urbem vclocitcr properabant. Quorum advenlum
antcdiclus bcatissimus papa Scrgius fieri propius cum cognovissct, in ejus excellcntissimi Ludovici
regis occursura universos judiccs ad fore novcm milliaria ab hac Romana urbe direxil. Qucm cum

5 signis cl magnis resonantibus laudibus susceperunt.Et dum Urbi penc unius milliarii spatio appro-
pinquasset, univiirsas mililia; scholas una cum palronis direxit. Dignas nobilissimo regilaudesomnes
cancnlcs, aliosque milifia; doctissimos Graicos impcratorias laudes dccantantes, cum dulcisonis
earumdem laudum vocibus ipsum regem gloriose susccpcrunl. Obviam illi ejus sanctitas dirigcns
vencrandas cruces, item signa, sicut mos est imperatorem aul regcm suscipere, ila eum cum ingenti
10 honore suscipi fecit. Ipse vcro Ludovicus rex, qua hora sibi sacratissimas crucas ac signa obviam
advcnisse conspcxit, alacris factus valde Ixtalus cst. Tunc suo universo cum populo, omnibus Ro-
manis judicibus ct scholis anteccJjntibus, a! bcitum IVlrum studuil properare. Quem anledictus
«OtCL£ U.VfiGlKALES FADaOTTI.

(«) lioin. sii.

1297 HISTORIA DE VITIS IIOM. PONT. — SERGIUS II. 1298

almificus pontifex in gradibus ipsius apostolicEe aulte eumdem regem in ipso die Dominico post
Pentecostem suo cum clero exspectavit. Conjungente vcro eodem rege, universoque gradus ejusdem

15 sacratissimae beati Petri ecclesiaj ascendente, ad prajnominatum propinquavit pontificcm, ubi in
atrio super gradus justa fores ecclesio; cum universo clero et populo Romano assistebat. Tunc mutuo
se amplcctontes tenuit idem Ludovicus rex dexteram antedicti pontificis, et in interius ingressi airium
ad portas pervenerunt argenteas. In quo atrio unus de exercitibus a dajmonio arreptus in conspectu
Francorum omnium valde vexatus est. Tunc almiflcus praisul claudi faciens omnes januas beati .

20 Petri, atque serari prajcepit, et regi sancto Spiritu admonente sic dixit : Si pura mente et sincera
voluntate, et pro salute reipublicae: ac totius orbis, hujusque ecclesiae huc advenisti, has mea ingredere
januas jussione: sin aliter nec per mc, nec per meam concessionem ista3 tibi portai aperientur.

485 Statim rex ille respondens dixit, quod nullo maligno animo aut aliqua pravitate vel maloin-
genio advenisset. Tunc eodem pra;sule pra;cipiente appositis manibus prrcdiclas januas patcfecerunt.
Et ita in camdem venerandam aulam beati Pretri ingrossi sunt ; laudem Deo et cjusdcm excellenti.i!
decantantesuniversusclerus et cunctireligiosi Dei famuli, extensaquevocc acclamantes: Henedictus qui

5 venit in nomine Domini, etc. Sicque cum eodem pontifice ipse rex simulque omnes episcopi, abbates et
judices, et universi Franci qui cum eo advenerant, ad confessionem beati Petri appropinquantes, sesequc
pronos ibidem prosternentes Deo nostro omnipotenti eteidem apostolorum Principi gratias rcddiderunt.
Et data a pracdicto almo pontifice super populum oratione, ab ecclesia pariter omncs rcgressi sunt.
Postea vero continuis diebus sequentibus omnia suburbana pestifera devastatione compresserunt,
10 agrosque etsegetes, atqueprataquasi ftilmineus impelus decerpserunt. Dum hacc gcrebantur, ipsevero
aDeo protectus pontifexa quibusdam audierat quod in hanc famosissimam Urbem hospitalitatis causa
introire voluissent, sed munitis clausisque portis ut fieret minime concessit.

486 Dominico vero die sequente in cadom principis apostolorum basilica omnes archicpiscopi et
sancti abbates, et omnes qui cum eo venorant Franci sunt congregati, omnesque pariter Romanorum
nobileset pricclari. Tunc almificus pontifex manibus suis ipsum Ludovicum, Lotharii imperatoris filium
oleo sancto perungens, regali ac preliosissima coronavit corona, regemque Longobardis praifecit ; cui

5 regalem tribuens gladium, illum subcingere jussit. Deindc missarum celebrationc finita, ab ecclesia
omnes cum rege lajtantes regressi sunt. Dcinceps vero pcr dies singulos confiictum summi cortaminis
cum sanctissimo prssule omnihusque episcopis et optimatibus nostris alquc proccrihus ipse Drogo
archiepiscopus Metensis Ecclesioj, do quo superius memoriam fecimus, commovehat tam ipsc quam
omnes archiepiscopi et episcopi qui cum eo contra hanc universalem et caput cunctarum Ecclesiarum
10 Uei sinc metropolitani concessione atque vocationc convcnerant ; id cst Grcgorius archiepiscopus
Ecclesiffi Ravennensis, et Angelbertus archiepiscopus Ecclesiae Mcdiolanensis, Joseph episcopus Ecclc-
sioB Eporccliensis, Aginus episcopus Eeclcsia; Venorcnsis, Almaricus EccIesitE Camcnsis episcopus,
Hortchaudus Ecclesife Vercellensis, Sigifridus cpiscopus Ecclesia; Regiensis, Toringarius episcopus
Ecclesia; Concordiensis, Odelvertus episcopus Ecclesis Aquensis, Ambrosius cpiscopus Ecclcsia; Luccn-
15 sis, Joannes episcopus Ecclesia; Piscnsis, Petrus cpiscopus Ecclesim Vollaterrensis, Gausprandus opis-
copus Ecclesia; Pistoriensis, Cantio episcopus EcclesicT; Senensis, Lupus episcopus Ecclesi;e Tcxtina;,
Sisismundus episcopus Ecclcsia; Aprulicnsis, Pico episcopus Ecclesi;i! Scolancnsis, Fratcllus cpicopus
Ecclesi.-c Gamerinensis, Gisus episcopus Ecclesiie Firmanas, Racipertusepiscopus Ecclesi.i; Nuccrinen-
sis, Amadeus episcopus Pinnensis, Donalus cpiscopus Ecclcsia; Fesolana;, ot castcri. Cum quibus ctiam
20 Bosocomes, Adalgisus comes, Joannes comes, Vuldo comcs, Vcrnardus comos, N^ifridus comcs, atque
Maurinus comes, et cetcri pariter contcndebanl.

■tm Scd divina gratia inspirintc, ncc scrmones ipsius almi pontificis, neque prudentiam superarc
valucrunt. Tantaque ci supcrna aderat virtus, ut nullus sermonc eum concludcrc vcl constringere
potuisset. Et ah eo superati pudorc et operti confusionc disccsscrunt. Quod videntes, omneni iram atque
ferocitatem quam in menlibus observabant, omni modo dcposucrunt. His igitur peractis a pr.T;dicto
5 postulavcrunt pontifice, ut omnes primatcs Roinani fidelitalem ipsi Ludovico rcgi per sacramcntum
promittcrent. Quod prudentissimus pontifcx ficri nequaquam conccssit, sed sic orsus cst illis: Quia,
si vultis Domino Lothario magno impcralori hoc sacramentum ut faciant solummodo, consentio atquo
pcrmitto. Nam Ludovico ejus filio ut hoc pcragatur, nec cgo nec omnis llomanorum nobilitas conscntit.
488 Tunc demum in eadcm cccicsia sedcnlcs parilcr tnm bcatissimus pontifcx, quam magnus
rcx, ol omncs archicpiscopi atque episcopi, stanlibus rcliquis saccrdotibus ct ilomanorum ac Franco-
rum optiniatibus, fidnlitalom Lolbario ningno iuiporatori sompcr Augusto promiscrunl. Post h.Tc vcro
Ebho quidani ct Rartholom.-cus archiepiscopi, qui pro criniinibus suis privati honorc ab Ecclcsia fue-
5 rant expulsi, a sanctissimo ponlince postulaliant ut cos rcconciliare ac pallium cis tribucre diguarctur,
Quos etiam idem pr.^csul ncc communionem inlorclerum dignososso susciperc dicebal, scd inlerconi.
muncm populum communicandi licenliam tantummodo haborent. Pcr idcm tcmpus cum rcx ipso
Ludovicus Roma; degercl, Siginolfus, Bcncvcntanorum princeps, mngno cum cscrcitu Romam vc-

1299 ANASTASII BIIiLlOTIIECAlUl. 13lO

nit i'n)- Qucm ciim |)r,Tftictus rcx honorifice sucepissct, omniapro quibus veneratipsi indicavit. Cui rex

10 gratanli nnimo quidquici quKsierat tribuit atque concessit. Kt cum simul Franci, Longobardi ac Benc-
vcnlani congregati fuissent, facta csl ingcns populi mullitudo, itautexomni parte Uomacircumdata
viderctur: quorum multitudine omnia sata deletasunt. Ipse verc Siginoifusardenti pcctore prsecipuum
desiderabat viderc pontillcem, et ah eo bencdictionem recipere. Ouem pr.-esul cum suscepisset, solo
prostratus prcliosos ipsius pedcs hurailitcr osculat s est, ct ab co bcnedietione suscepta ab ejus

15 conspcctu alacriter Dco grutias relerens regressus est.

489 His omnibus finilis, ipse excellentissimus rex Ludovicus ampla cum hctitia Papiam reversus
cst, ubi al) exordio principatus sui culnicn rogebat. Tunc vero la;ti omnes cum conjugibus ac liberi ,
senatus populusque liomanus tam ingenti peste liberati, et a jugo tyrannicoe immanitatis reclempti,
sanctissiuium Scrgium pra'su!em velut sahitis auctor m ac restitutorem pacis venerabantur. llle ta-

5 mcn non su;c virtuli rem gestam, scd divino muncri dcpulabat. Jam quia lingua cuncla qua» gessit per
ordinem explicare non prffivalet, Iranseamus ad ca qua; in sanctis locis obtulit, et breviler enarrare
inchoemus. In primo quidem pontilicatus sui exordio supcrnoamore exardesccns in basilica Salvato'
ris, qua; Constantiniana vocatur, miraj pulchritudinis opus explcvit. Nam ambitum sacri altaris, qui
strictim in ea fncrat olim constructus, largiorcm proprio digito dcsignans afundamcntis perfecit pul-

10 chrisquc columniscum raarmoribus desupcr ingyro sculptis splendidc decoravit. Ubi nunc sacraplebs
in adminislratiouem sacri largiter consistit officii. Quo cxpleto, ipse almificus ponlifex pro decorc
atquc ornatu bujus praiclari operis in cadem basiiica obtulit vela alba holoscrica vigiuti ornata in
circuitu dc fundato. Similiter et alia de fundato valde oplima viginli ornala in circuitu de blatlhin. Ub
etiam confessonem mirifieara Christo cooperante construxit, el argenteis tabulis auroque perfusis

15 fulgidc compsit, quam propriis munibus consecrans, in ea reliquias posuit. Et aliud quidcm opus
antc forcs hujus vcneranda; basilic» valde optimum pcregit: quia sacra pridcm, qua; latcbunt populis,
limina sumrao studio oranibus manifesta constituit, cum pulchre decoros ibidem arcus a fundamentis
construcrct, quos etiam variis picturis nilide decoravit.

490 Ip.se vero a Deo protcctus et pr;eclarus pontifex pro remedioet futura anima>su!P relribulionc
camerara prssepii Domini nostri Jesu Christi, quod basilica; beata; Dei Ger.ilricir domina; nostr-E
conneclitur, quaj Major ab oranibus nuncupavur, argenteis tabulis ac deauratis, habenlibus bistoriam
beata; Dci Genitricis Maria;, magnilice atque prffcipue perornavit : quod nullus pontiflcum per tot an-

5 norum curricula ad lanli dccoris speciem perducerc arbitratus cst. Hicvero pr;esul, cum deomnibus
ecclesiis sollicite curum gereret, eliain basilicam sanli Archangeli, qua; in cacumine Fajini (fc) montis
csl conslitula, largiorcm quam pridem fuerat a fundamentis perfccit.ac radiantibus picturis luculentcr
pingi jussit, ac sarcta tcctaejus noviter restauravit. Lbi elobtulit veslesde imizilo quatuor, simililerct
vclaquatuor. Ipseveroalmificusctbeatissimuspapascholam cantorum, qua^pridem Orphanolrophium

10 vocabatur.cum pra; nimia vetustate pene in reinam posila atquc confracta viderctur, Dei annuentc clc"
niontia, a fundamentis in mcliorem ut olim fuerat stutum noviter rcstauravit. Nam ct basiliram bcati
Romani martyris, qua; non longe nb Urbe foris porta Salaria sita est, a fundanicntis perfecit, quam
cliam titulo sanetorum Silvestri el Martini parocbiam csse decrevit. Fecit aulem cl basilicam sancti
Thoodori martyris, (lua; in (^oranis vidclur finibus posita milliario ab urbe Roma Irigesimo, quam

15 ctium splsndide picturis fulgenlibus decoravit.

498 Fecit aulcm in basilica beati Petri apostoli vestem dc chrysoclavo, habcntem in medioSalva-
toris effigiem, et dextra kevaque ejus o;nninm sanctorum aposlolorum rutilantes figuras. quam etiam
preliosissimis gommis prasinis et hyacinlhinis pcrornavit. Igilur summoperc consummatus ipse a Dco
prolcctus el bcutissimus papa, pia dovolione sollicitus pro desidcrabili dilcclionc sanctorum Silveslri
5 et Murlini ccclesiam, qua; sancto corum fucrat nomini consecraln, quam nb cxoniio s;iccrdolii sui
usqucquo ad pontificatus culmcn deducLus cst slrenue gidjcrnavil, et per olitana tcmpora deforta ve-
lust;ile marcucrat ruinisque confracta diu antiquitus lacerata manebat, Dci annuente clcmcnlia, in
meliorem pulchriorcmqu.'' st;itum n fundamentis perfccit. .\bsidam quoque ipsiu:; aurcis musivo pcr-
fuso cidoribus ingouti amore depiuxil. Et .id honorcm omnipolentis Dei, ejusdemquc boalissimi Sil-

10 vestri pr.a>sulis, corpus cum bcatissimo Fabiano atque Slcphano, clSotere marlyribus ac pontificibus,
simulqiie.\sterio marlyre cum sacratissima filia f jus, sancloquc Cyriaco el Mauro, Lnrgo ct Smaragdo,
nlque Anastnsio ct Innoccnlio pontilicibus, una cum sancto Quirino ac Lcone cpiscopis, p.iriter \r-
themio, Nicandro, Crcsccnliano martyribus, cum quibus benta Solcre atquc Paulina, ncrnon Mcm-
mia, Juliuna ct Quirilla, Thoopisle, Sopbia virgiuibus nlque marlyribus, cl bcata Quiri.ira vidua,

15 cum aliis mullis quorum noraina Dco soli suut cognila, ulrosquc sub sacro altari dcdicans collocavit.

48? Ilis igitur magnilirc pcraclis, grnlanti auimo mentequc sollicita obtulit in cadcm ccclesia

porenuitcr hmc pcrmancnda: Rcgnum aureum valde preliosi.?simum cum gcmmis prasiais, hyacin-

HOTUL.E MARGIN.MES FABROTTI.

(<0 J'l'Hi)ia in Sergio. (lAFiivli: Qarcani.

1301 HISTORIA DB VITIS ROM. PONT. — SERGITIS II. 1502

thinis et albis, quod nunc usque super altare cornilur pendens.habcns in racdio cruccm de auro pu-
rissimo cum gemmis similiter prctiosis.Item gabathas ex argento purissimo auroque perfusas qua-
5 tuor,pendentes ante vestibulum sacri altaris,atquegabathasinterrasilesdeauratiscum bullisduabus :
crucem auream cum gemmis valde optimis duabus : et aliam simiiiter crucem de argento unam.
Obtulit in eadem basilica thymiamateria aureo superinducta colore tria, patenas de argento puris-
simo, ac deauratas duas.CoIatorium de argento,quo in sacro utitur officio,deauratum unum.Regnum
de argento cum tintinnabulis, habens in medio crucem cum paluraba, unum.Hic beatissimus papa
•10 superno amore exardcseens oblulit ubi supra aquaemanilia de argento paria tria.Item sextaria de ar-
gento duo : coronas majores de argento quatuor cum dephinis,pensantes libras... calicesde argento
majores pariter ac deauratos duos : patenam de argento majorcm auroque perfusam, habentem in
medio effigiem Domini nostri Jesu Christi : cerostata desuper argentata paria tria : canistra de argonto
tria : patenam cum calice dpaurato uno : scyphum argenteum unum, pensan.Iibras. .. Obtulit vero
•15 ad honorem ipsius venerandco basilicns cantaros de aurichalco duodecim ; rugas similiter de aurichalco
paria scx. Fecit autem hic pra;cl-irus ad gloriam atque honorem sanctorum confessorum, de quibus
superius mentionem fecimus,ciborium ex argento purissimo, pensan. libras...

493 Nam et confessionem sacri altaris argcnteis tabulis,auroque perfusis, pensan. libras... ma-
gnificeque ornavit, ut per sacras eorum intercessiones ffitheroi regni gaudia possideret.Hic miscricor-
dissimus et benignissimus antistes obtulit ubi supraimagines de argento auroque perfusas trcs : qua-
rum una habens effigiem Domini nostri Jesu Christi; alic-e vero duo sanctorum Silvestri ct Martini,
5 sedentium super vestibulum sacri altaris.Obtulit vcro in jam superius dictabasilica vestem de chry-
soclavo, habentem historiam rcsurrcctionis Domini nostri Jesu Christi,cum gemmis prasinis,hyacin-
thinis ot albis. Fecit etiam et aliam vestem de fundato valde pretiosissimam cum chrysoclavo.habcn-
tem in medio effigiem Salvatoris Domini nostri Jesu Chrisli, dextra L-evaquc ejus effigies sanctorum
Silvcstri ac Marlini. Similiter cum gemmis prasinis.hyacinfhinis et albis. Imo vero oblulit sanctissi-
10 mus praesul cortinas Alexandrinas pretiosissimo opere contextas trcs. Vela de fundato, ornata in
circuitu de blatthin, qu£E pendent in arcu ipsius basilicce viginti quatuor. Vela alia de fundato cum
periclysi de Idatthin quindecim. Vela alba hoIoserica,c\ quibus sacrum circumdatur aItare,quatuor :
unum ex eis habens in medio crucem el gammadias dc chrysocIavo,et alia ornata in circuitu de blat-
thin. Ilic insignis et beatissimus papa, divina inspiratione proteetus, juxta latus ipsius basilica; ad
15 laudem Grcatoris monasterium in honorem beati Petri ac Pauli apostoli, Sergii et Bachii, sanctique
Silveslri et Martini a fundamentis construxit. In quo monachorum Deo scrvientium congregationem
pro quotidianis laudibus in prasdicta ecclesia die noctuque Domino Dco nostro deprccantem consti-
tuit. Qui beattssimus pontifex,postquam scdem Romanam ct apostolieam annis Iriljus gloriosissime
rcxit, hac luce subtractus ad a!ternara migravit requiem. Fecil autcm ordinalioncm unam in mensc
20 Martio, presbyteros octo, diaconos tres, cpiscopos pcr diversa loca nuracro viginti ct tres. Sopultus
vero est in basilica beati Petri apostoli.

VARI.E LECTIONES.

Ajiud Fahrollum ex codice Frchcri. A A'"'» ■''■'^•J) ''" *'. l^ecl cpiscopum cani cxc. ibid.,

Num 480, liii 5, strenue. magnoquo, lin 7, archiep abbates, ot com prof.jus-

Num 483 lin 8 tcliecris. sit. Ipsi vcro ex quo in oras Bononia3 civitatis cum

Num m, lin 10, cruces.id est signa. belligoris, lin 11, sceva op. nequc. Lin i2, in toto

A-nm 'i.so, //« 12,Ecclesia3 Gumensis.toll.Ailol- acro. /ih 15, perc mt sunt.

^j(j,,(^jjj Num -'i^'!, lin 3, cxccll rog Lud occ. Im 7, canen-

Num m, lin 2, culmen incopit. tes cum dulciss. lin 8, glorificc susc obviam illi c.

A'um 'lOD lin \Z portam Salariam. ''" 10, susciporc tlaoum. ii» H, tunc suo cum uni-

Num m, lin u/i apostoli, et cessuvit episcoputus vorso populo, om. r. iin 15,bcati Petri apost.cccles.

cjus mcnsos 2 dies 15. //>! 17,tei\u!t antcdictus rex Ludovicus d.prastati.p.

' ' ot intcrius ing liti 18, in cousp omn Franc v. lin

Ex codice liegio, Max-<irino cl Thuann. 20, Petri rcgi' Spiritui sancto ammon. Ua 22, sin

Num 'i79, lin 1, hic cum ili. a. ra. f. liu 3, vol. alitcr, ncc p. m. ncc pr. m, jussinncm.

vid. p. Hii 3, possct. Qui rclictus a. in. ul lin 7, Num '185, /m l.vcl maligno ingad.lin.2oppositis

nlque patre in ;cdc fralris coinmorabatur. Audiciis m. lin -'i, uxtcnsu voec. liii 5, simul(]uc ct oinnes.

ita<iue i^anctissimus Lco papa tcrtius,qui tunc lern- lin G, scsoqu pronl. lin 7, pr. Doinino n. iliid redd

poris mniiarchiam rogcbut apostolicani.ouin scliolic gr. /i»i 8, cgrossi sunt. tin 10, agros quiique, cl

cantorum Iradidil. Mortuo ilaquo ponlificc,suscopit seg ac praUi. ibid., duin huc gorcbatur, ipse a l)eo

eum Stophanus atque subdiacoiiem eum ordinavit, prot lin 11, formosiss v.

et ita ad suminum sacerdotii per Paschalcm norvc jj Num AX), lin 1, Doiuinico die s. //;. archiopis-
nil upicom. Post Paschalcm Eugenius, post Eugc- copi, cpiscopi abhates. Un •';, Longobardoriim. lin
nium Valcntinus,postVaIcntinuin (irogorius.lgilur 5, illtM|uo succingero j. lin 0, dcindo voro pcr sing
niortuu Grcgorio, eligitur boatisaimus Si'r,nus .•iLi d. ct coiiM. s. c. ar;'.hiepiscopi, alquo episcopi stau-
omnibus sacerdotibus atquc proccribua. llujus sii- libu.-, r.^liquis siiccrdoliliiis, ct Romiinorum, ct
cralissim.T consccrationis cum ad aurcs invictissiMii Fraiicoruiu optinialiluis fidolilatcm Lolhario magno
Aiigusti Lotharii rumor pcrvenissot, )// num 'ri3, imporalori s. ut num 'i88, lin 3.
tin 5. Num 'i.S8, /j;j 3, puyt vcio (lU., post lioc voro)

1303

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

1304

lin 4, privali honore lin 6 el 7, noc inlcr clerum A
dignoB csse comm. suscip. rliccbat, scil intcr com-
nuinionem vulgi licentiani liabcrent communican-
di tnntummodo. Per idcm tempus. lin 8, cum mag
cxerc. lin 13, accipere.

Ntim 4S9, lin 2. sui princip. liii 4e< 5,veneraban-
lur. Ipse itaqiie bcatiss pontifex ecclcsiis quani-
l)hirimis innuinerabilia contulit dona.tlccicsiam de-
niquc sanctorum Silvestri et Martini,i]u,-c vetustatc
cmarcuorat, anovo refecit. .Vtquc ibi cum corpori-
bussanctoruni pontificumSilvestri etMartini midla
alia recondidit, vidclicet Fabianum alque Sti-pba-
nura, ct Soterum marlyres et pontilices, simulquc
Astcrium nnartyrom, cum sacralissima filia o.jus,
sanctoque Cyriaco, l.argo et Mauro, atijuc Sma-
ragdo, atque Anastasio. et Innocentio pontificibus,
cum sancto Quirino ac Lconeepiscopis,ui n«w 491,
lin 12.

Num 491, Un 12, Artbcmio, Sisiano, Pollionc,
Theodoro, Nicandro, Grescentiano martyribiis,cum ji
quibus beata S. at. P. necnon ot Memniia. lin 14,
Sop. virgine,ct bcata Quiriace vidua.//« l5,cognita,
etibi niultaobtulit dona posl consccrationemipsius
eoclosi.T. Ilic vftro insignis, et beatissimus papa, ul
num 493, lin !4.

.\um 493, lin 14, juxta ipsius latus bas. lin 15, in
bonorem. ihiil. ct P., Uacchi. tin IG, in quo mona-
sterio mon. (M., in quo Monach.) ibiil. congrcgat
quotidiaui laudibus.

E.v codicc Tliunno uliero.

Num 479, lin 1, inlustri. lin 3, quisquis aud aut
vid. non polcrat. lin 5. mat ingeniis. /in8,a;de fra-
tribus. ibid., regebat,/iH 9, benignus alque. lin 10,
ad suam jussit.

Num 480, lin 1, litterarum. lin 2, his auditis opt
pont. (in 6, contomplaret. lin 10, Pascbali.

Num 481, lin 4. confabul.ate c. lin 8, ult in patr
por vira. lin 1 1 , pop contentio. lin 12, dedignati sunt.

Num 482, liii 2, ct arctius el.sub cantiruderc pr. C
lin 4, suoque malucrunt p. h. necnon alii.

Num 483, lin 3, vidnarum tegmen el consolafor,
indigentium largitor.dispersorum congregator.con-
grogatorum con.servalor, ot mnx : solis sap. lin 4,
ipsi, et mox solis sap. lin 8, ipsi ct mod. teligcris
suis. lin 10, propriis robus locis./;H 12, ad fontcm.

Niim iH4, lin 8, laudium v. i. r. glnrifice s. lin

9, id cst signa male. lin 21, has mea ing jussu
jan.

/\'«m 485, lin i, illi rosp. lin 6,seseque proni. lin

10, ipse a Deo prot pr.-cd p.

Num 486, lin \, archicp episcopi et abbal omnis-

que, qui cum oo v. lin i, pcrunguens. ibid. Longo-
bardoruiu. /in5, illi subc j. lin. 7, ct omnibus opt.
lin 10. Gcorgius. lin l2,Vergomcnsis Ainalricus./in
14, Odelb, iin 10, TealinE. /in 19, Eccl Pin./in 20,
Bern.

Num 4s7, lin 3, et ab eodem sup. lln 4,h. i. pcr-
fcctis. liii 6, prud prajsul.

Num 488, lin 6, communem inter clcricos. lin 8,
Siconolfns. lin 12, (|uorum amplitudine. i4i</,Sico-
nolfus. lin 13, accipore. lin 14, osculavil.

Num 'i>i9, lin 4, vcncrabant. lin 8, C. nuncupa-
tur. lin 11, in administratione. lin 12. por circui-
lum sic ctiiim lin 13. lin 15, composuil. lin lil.ante
fores vonerandaj ecclesiie valdc optiiiium fccit.

Nmn 490, tiu 3, sloriani Dominica; incarnationis,
atque nativitalis beata; d. tin 5,arbitravit. /«nO,P'a-
gani m. lin 8, pingere.j. i6i(/., de imizino. lin 3,
fccit auteni et basiiicam sancti Theodori.

jViin» 491, lin 4, pia devot sanctorum Silv. lin 12,
.\rtheniio, Sisiano, Pollione, Theodoro, Mcrajido,
Crescent. /in 14. Teopiste. i7>i(/, Ciriaca.

A'm»i 492, lin 5, deauratas. tin 6, cruces aureas.
lin 7, obtulit autem. lin 8, de arg niundissimo. lin
II et 12, calices de arg pur ac d. lin l:i, auro perf.
lin 14, pat c. c. de arg 1. lin 15, canistros de auric.
lin 16, fecit autcm pra;clarus et vonerabilis praesul
ad gl.

A'u7n 493, Im i, magnifice perornavit. /in 3, auro
pcrf. tin 5, in jam s.Tpius dicta. lin 7, fecit et
aliani. lin 13, dc blatta. lin 14, hic vci-q in s. lin
21, aposloli ; el cessavit episcopatus cjus mcns 2,
dies 15.

.ipud Peniam cx codice Cnvensi.

Num 479, tin 5, maternis ingeniis. lin 6, conces-
sit auxil. lin 7, caruerat,parentum suis morabatur
in ede fratribus.

Num 480, lin 6, contemplare velocem.

A^!im 481, lin 8, in patriarchum per vim.

A'H;n 4m2, lin 4, suoque maluerunt.

Nuin 484, lin 8. glorifice.

A'ii»i 486, lin 4, regomquo Longodardorum p.cui
reg Ir. gladium illic sub. lin (2, Aginus cpiscopus
Ecclcsii-e Vergonensis.

A'uin 4.87. tin 6, prudentissimus pnsul.

A'iim 4S8, /(■« .5, reconciliare dignaretur. lin 8,
Sironolliis. lin 12, q. amplitudine omnia.

A'um 489, tin 2, culmen. Tunc. /ia lti,vcnerands
ecclcsi,TB.

.Yiim 490, lin 3, habentibus storiara Dominica<
inrarnationis,alque' nativitatis beata? D. Genetr.

A'«m 493, lin 12, pcriclisin de blalta.

CV. SANCTUS LRO IV.

ANNO ciinisTi 847, lotharii 8, impeb. micii. 3-6.

49-1 l.co quartus, nationc Iloiiianus, cx patro Radoaldo (n), scdil annos oclo, mcnses Ires, dics
quinquc. Hic adeo catholicus atque apostolicus vir multa; paticntio; niullaique humililatis cxstitit,
liirgus, pius, innoccns sivc benignus, amalor justitia; ct plebis rervcnlissimus gubcrnator.divinarum
quoque Scripturaruin indeficiens pcrscrutator, vigiliis ct orationibus scmper inlcntus.In cujusctiam
5 bcatissimo pcclorc, juxla illud quod in sancto Evangclio legilur, el scrpenlis astutia, ct siniplicitas
inhabilabal coluinb;c(/»).Erat enim lolius sanctilatis decore rcplelus.amalor cnim rcligiosorum homi-
iium,Deoque in omnibus assiduc famulantium,nutritor pauperum, el contemptor sui.Hic primum a
parentibus ob studia litlerarum in monasterium beati Martini confessoris Christi.quod foris muros hu-
jiis civitatis llomana; juxta Ecclcsiam bcati Petri aposloli situni est, quousque sacras littcras plenilus
10 discerct, spontc concessit. Ubi non soIumlillcrasdidicit,verum ctiani insludiosancticonversationis,
ubi non quasi puer,sicut lunc erat.sed vclut perfedus monachus mansit. Cujus etiam pia; convcrsa.
tionis exeinplo alii sub codcm inonachico degentcs ritu omnipotenti Domino plus dcvote scniebant.
Eratque cum illis cjuasi unus ex illis, et quoniam civitas supra monlcm posita abscondi non po-

NOTUUE M.\RGINALES FABROTTI.

(a) /Vrt/.; Radulpho. (6) Statlh x.

1303 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO IV. 1306

test(a)sicnequehujusrumorsanctissimi viri(liuoccultusexisterepotuit.Faiiiaillius,sivesanctitatisopi-
15 nio, huc illuc luce clariusdivulgata est, atque muUorum relatione fidelium ad aures pontilicalis quon-
dam beatissimi Patris et pap» Gregorii mox fcstino relatu occurrit, cui cum tantae fuisset castiLatis di-
gnaeque conversationis magisterium enarratum, illico eum ex menasterio quo pie degcbat exire jubens
ad sancta; matris Ecclesiae gremium perduxit, atque ut in suo semper servitio familariter permaneret,
in Lateranensi patriarchio esse prfecepit.

495 Subdiaconum quoque ob su» famam vitse laudabilis fccit. Qui tamem quamvis locum
mutaret, vel ordinem, tamen vitam moresque suos plus quam prius in summi Creatoris noslri servitio
regulariter constrinxit,bonisque multiplicavit operibus.Defuncto autem hujus sacratissima: sedis papa
Grcgorio, tunc Sergius archipresbyter sancta3 Romana^ Eccksia; prajsul effectus, hunc, de quo superius

5 nonnulla retulimus, Leonem videlicet beatissimum papam, presbyterum consecravit, eique titulum
sanctorum quatuor Coronatorumlargitus est. In quo dum bonis pollerel moribus,ibiqueindigentibus
necessaria ministraret, peregrinos acpaupercs. minusque habentes non solum verbo, imo etiam cor-
poralibus alimoniis refoveret, is qui tunc prKerat Sergius Romance sedis antistes ex praesenti vita
subtractus est, sub cujusetiam tempore ccclesiai boatissimorum prineipum Pctri et Pauli aSaracenis

10 funditus depraedata! sunt.

496 Quiaigitur calamitate sive miseria omnis Romanorum vigorelanguit, atquo contritus est hoc
facto, universa concio Romanorum ex duobus casibus velpericulis, videlicet de repentinamortepon-
tificis, et devastatione qute facta fuerat in ecclesiis sanctis, cunctorumque finibus Romanorum fate-
batur se nullatenus evadere mortis periculum posse. Cumque pari devotione communique consilio

5 universi Romani proceres dc futuro cogitarent pontifice, utquisesset quitani sanctum et inviolabilem
locum cum omnipotentisDei timore regere vel gubernare potuissct, confestim fama beatissimi pra;-
sulis, simul et meritum, ab omnibus patefacta est, totamque per urbcm ditTusa : nedum enim is qui
obierat pontifex ad sepulturam debitam fuerat deportatus.

497 Et ecce omnes a novissimo usque ad primum una voce, una simulque conoordia Leonem
vencrabilem presbyterum sibi futurum pontificem flagitabant. Et quod nullum super se alium habere
vellent prssulem, nisi hunc de quo crebro dictum est, mnlti conjurationibus ac vocibus fatebantur.
Quorum incunctanter omnium credimus corda ad hunc cxpetendum non aliud, nisi amor divinus,et

5 divinae virtutis inflammavit et univit clementia. Tunc omnes, ut superius adnotatum est, pergentes
cum gaudio multsque aviditatislaititia ad ecclcsiam, in qua degebat, beatorum quatuor Coronatorum,
eum coactum invitumque exinde abstrahentes cum hymnis laudibusque precipius ad Lateranense
patriarchium perduxerunt: qui morem conservantes antiquum, omnes osculati sunt pedcs. Quanta
autem in ejus pontificali electione concordiavel unanimitas fuerit, nullus breviterenarrarehominum

10 potest. Quid autem electionis sua temporc apostolorum suffragiis, suisque sanctis intervonientibus
precibus de Saraccnis illis, qui tam nefarium scelus commiserunt, divina virtus peregerit, hoc ineon-
vcniens aut reprehensibile non est sive ob futurorum sive timorem sive memoriam, prcscntibus lit-
teris adnotare. Omnes enim cum vellent, iniquitatis ac depra-dationis scelere perpetrato, ad Africanam
qua venorant regionem revertere (i), vasto maris pelago vi ventorum procellarumque, sicut certa rela-

15 tione cognovimus, Deo permittente, demersi sunt antiquumque illud /Egyptiorum miraculum cccc
noviler upostolorum meruit oratio obtinere. Romani quoque, ut diximus, novi electione pontificis
congaudontes, cccperunt iterum non mediocritor constrilari, eo quod sine imperiali non audcbant
auctoritatc futurum consecrare pontificem, periculumque RomanjE urbis maximc metuebant, nc
iterum ut olim aliis ab hostibus fuissct obscssa. IIoc timoro et futuro casu pertorriti, eum sine pcr-

20 missu principis praesulcm consccraverunt, fidcm quoquc illius sive honorcm post Dcum per omniaet
in omnibus consnrvantes.

498 Jam quia humanus existimarc non sulficit arbitcr, ncc os referre pra3va'et, quanta; bonitatis
ac pietatis hic boatissimus existitit pontifcx, redeamus ad ea qua frclus Dei amorcsanctorum ecclesiis
obtulit, et a primo pontificatns sui cxordio enarremus. Hic vcro insignis et priPclarus antistes superno
amore e.xardescensobtulit inbasilica beati Pctri apostoli eoronam cxargento purissimo unam, pensan-

5 tcm libras vigintiet quatuor; gabathas interrasiios duas, pensan, libras duas ; vcla septeni., duo qui-
dcm de fuudalo, et alia duo dc stauraci, et tria de spanisco. Obtulit vcro ibidem ad splendorcm
ct gloriam ipsius voneranda; basilica! cortinam Alexandrinam mirw pidchritudinis unani, habcntem
historiam pavonum portantium desuper homines, etaliam historiam aquilarum rotarumquc,ol avium
cumarboribus. Ipse vero cgregius ct prudentissimus papa obtulit in basilica sanclorum qualuorCoro-
10 natorum, in qua sacordotii sui solcrtissimc functusesl officium, canistra de argento purissimo tria,
pcnsan libras... Aquaraanilc similiter dc argonto nuindissimo par unum, canthara cum thymiamate-
rio, id cst. pcnsan. libras Vela dc fundato, quoe ad nitorem ipsius in arcu vidcntui- ecclcslaj

NOTUL.li M.MKilNAI-KS K.MtllOTTl.

('() MaUk. V. (/') Reverti.

1307 ANASTASIi lilliLK iTHKCAItll. 1308

pendere, duodecim. Item vcla serica alba triginla et quatuor. Fecit vero in cadern basilica ad splen-
(lorom sacri altaris veslom holoscricam, habentcm periclysin de chrysoclavo. Etaliam vcstciu albam

15 um rosis, habentcm rotas septem, ct in mcdio labulam de clirysoclavo, cum cHlgiehorainis gerentis
in capitfi gemmas prasinas quinque. Ileni vestein albam dc chrysoclavo cum rolis sex. Fecitautemin
jam dicta basilica ad honorem et gloriam sacri altaris vcla habentia eruces elgammadias de chyso-
clavo et gemrais ac bullis aureis 33. Velum aculptile, habens hominis effigiem sedcntis super pavon .'m
unum. Item vcla, habenlia historiam sancls Dei GoTiitricis,*tria. Item vclia fundata quatucrdecim,

20 et alia cum vcste de blatthin duo.

490 Ipse quidem cximius et bealissimus papa fecit in basilica sanctK Dci Genitricis, qua; ponilur
in vico qui nuncupatur Sardoruni, vcstem de fundato, habcntemhistoriam sancta; Dei Genitricisde
cbrysoclavo cum prophetis. Ipsc vero a Deo amabilis et prudcntissimus papa sedilia in ingrcssu mar-
moribus patriarcbii construxit, qure nullus pontificum ul perficerct arbitratus esl. Nam et solarium,
5 qiiod beata! memoria; Lcotcrtius papa construxerat, cum pra: nimia vetuslate fractis trabibus in ruiuis
ccrncrotur evcrsum, novitcr pulchrius in meliorem spccicm restauravit. Ilic quidem insignis ct pius
antistes in basilica bcati Pauli aposloli suporno fretus amore vespertinas publice a cuncto clcro et
schola cons'ituit dic natalis cjus psallilaudes. Hujusbeati lcmpore prx-sulis tcrra;motus inurbe Ro na
per indictionem factus cst dccimam, ila ut omnia clementa concussa vidcrenlur ab omnibus. Ipsc jam

1.0 sa;pefatus et solertissimus pontifcx sccnndum antiquam consuetudinem canonica auctorilatc dccrevit
atquc constituit, ut dum sacra missarum solcmnia in ecclcsia celerantur, nullus cx laicis in prcsby-
terio slarevel sedcrc aut ingrcdi pra^sumat, nisi tantum sacra plebsqua; inadrainistrationesacrionicii
conslituta vidctur.

500 Ipse quidcm bcatissimus pontifcx post cffidem cl depra;ditioncm sa;va; gentis Agarcnorum,
quam in sanctorum Apostolorum ccclesiis peregcrunt, ad restaurationcm ipsarum quotidic animum
pra;iendebat,quatenus omnia qu.e ab impiis manibus ablata fuerant rcpararct.sperans a;terna; futurae
retributionis mcrcedcm.Quamobrcmobtulitin basilicabcati Pctriapostolibuttoncm de argentopurissi-

5 mo cum gabathis argenteis pcndcntibus in catcnulis scptcm.Fccit autem ad illuminationcm ipsius basi-
lica; rcte ahcnum, cum canistris argentcis deccm et septem. Nam et pharum mira; raagnitudinis ad
splendorem et gloriam sa;pius mcmorata; ecclesia; reparavit ; in qua etiam obtulit ceronara de argcnto

mundissimo, pensan. libras Vela de fundato, qua; in ambitu sacri allaris pulchriora pcndeat.

viginti quinque. Itcm velaleonum habcntia historias, qua; antcvestibulum sacra;Confessionis cernun-
10 tur pcndere deccm. Et alia vela dc fundato,qua; intcr columnas ipsius vcneranda; basilica; dcstra lauva-
que coruscant, quadraginta ct scx. Itcm vcla dc fundato, qua in arcu ad ornatum ct decoralioncm
presbyterii pcndcnt, triginta ct tria. Verumtamcn ct alia vcla de fundato, qua; in divcrsis cjusdcm
basilica; locis ipse almificus p pa constituit pendere, decem octo. Et alia item vcla, qua; antc JaDua3
sacnc basilica; pendent, quatuor.

501 Ilic vcroinsignis ct prudcntissimus pra;sul superno fretus amorc feeit in basilica sanctorum
matyrum qcatuor Coronatorum vcstcm de chysoclavn, habcnlcm historinm resurrcctionis Domini
nostri Jcsu Chri ti, afque effigicp pra-dictorura martyrum ct ipslus almifici pra;sulis ; hujuscnim prae-
fati almifici pnrsulis animus tanto divino fulgcbat amorc, ut ea qua; pridcm ex beali Pctri apostoli

5 ecclcsia ab impiis manibus innumerabilia fucrant bonaablala suopra:cipuo temporc libeulo voluerit

pectorc omnia novitcr restaurare. Idcircoad dccus ct honorcm ipsius praidicta; ccclcsia- fecil coronas

ex argento purissimo miro compositas opcre duas pcndentes in catcnulis argenlcis, cum gcmmiscl

bullis dcauratis, pcnsan.una libras centum triginta et duas, et alia cenlum ct triginta, habcnlcs una

clamacterios argcntcos subter pendcnlens triginta etseptom; et aliam similimodo habentcm quadra-

10 ginta. Et quia divino sempcr erat muncrc pcrornalus, dignamque do omnibus curam ct solliciiudincm
haberc studebat feliciler, fecit in oratorio sancti Andrca; apostoli ad sanclum Petrum %'cla majorade
fundalo duo, ct alia minora quinquc ornata in circuitu dc blalthin.

50? IpscvcroaDco prolectus vencrabili ct pia;claruspontifcsfecit In monastcrio sancli Anastasii
pro aiterna aniraa; sua; rcdcm[)tionc vcstcin scricam dc fundatounam, habenlcm hislonara aquilarum.
Similiter et vcla de fundato duo, compta in circuitu dc blatthin. Simili modo fecit in monastcrio san-
cla; Praxedis vcstem de fundato unara. Hic quoque pra;dictu3 pra;sul a dic quadivina frctus potcnlia

5 sacram apsstoli Pctri scdem omni bcnignitate conscendit, mox de priscis vcl anliqiiis sacri palalii
usibus, atquc ordinibus, qui sub pra;decessorum suorum poutificura lcmpora crupit, atquc diversa
consujtudinc fuerant Jcleti, ideo ad sua; meraoriam sanctitatis universos reduccrc, vcl in raeliorem
3t.iluni quam nupcr fueranl orania libenti animo ordinare avidc conatus esl. Nara el accubilum, quod
dominis Lco bon.i; racraoria; tcrlius papa a fundamcntis construxerat, ct oiunia ornamcnla qua; ibi

10 paraveral, pra; nimii vclustato et oblivionc autecesSorum pantificum delcla sunl; et in dic Natalis
Domini nosiri Jcsu Christisccundura carncm, tam domnus Grcgorius quam cl domnus Scrgius gancta;
recordationisibidemminime cpulabantur: isdem vero bcatissimus et summus praisul Leo quartus cum

1309 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT.— S. LEO IV. 1310

qaudio ct nimia delectatione omnia ornamenta, sivc alimcnla, qux inde dclcta fucrant, novitcr repara-
vit, et ad usum pristinum magnifice revocavit. Necnon et crucem ex auro purissimo gcmmis orna-

15 tam, quam Carolus pia; mcmoriae imperator Francorum etRomanorum in basilica Salvatoris Domini
nostri Jesu Christi, qus Constantiniana nuncupatur, temporibus domni Lconis sanctaj recordationis
tertii papffi obtulerat, qua mos erat ut in litaniis antc sacratissimum pontillcem ipsa prfficederet, et
sic permansitusqueadtempu3sancta3 recordationisdomni Paschalis papae, undediabolicasuggestione
atque instigatione a malis extorta est, et a latronibus nocte furtim ablata; et nullus deinceps prajde-

20 cessorum pontificum, tam domnus Paschalis quam domnus Eugenius, sive doranus Valcntinus, sive
domnus Gregorius, necnon et domnus Sergius rccordatus fuitut eam restaurarct et ad usum sanctE
Dei Romana; Ecclesiaj repararet (n) : sed isdem pra;faf us et magnificus praesul fecit ex auro purissimo,
ct mira; magniiudinis margaritis ot gemmis hyacinthinis et prasinis utiliter ornavit, et ad usumpri
stinum sanctae Dei Genitricis Romana; Ecclesia; mirifice decoravit.

503 Hic vero pr^cipuus et insignis prresul divinarum Scripturarum in scientiaet cruditione pro-
batissimus exstitit prsdicator, qui fama fantfe beatitudinis atque sanctitutis claruil, ut inconspectu
universi istius in Christo fundata; Ecclesiae populi miracula opcraretur. In primo quidcmpontificatus
sui anno juxta basilicam bcata; Luciaj marlyris, quaj in Orphea (6)sitaest, inquibusdam tcrisabditis-

5 que cavcrnis diri generis sorpens, qui basiliscus Graece, Latino regulus dicitur, ortus est, qui flatu suo
ac visionc omnes qui ad casdem properabant cavernas celcritcr nccabat, mortisque tradcbat periculo:
ita ut omnes stupor ac timor invaderct, serpentis virtutes mirantes et cladem.

504 Ipse vero beatissimus et prwclarus pontifex hanc populi nccem audiens atquo perniciem,
ad orationes se convertit, cum jejuniis Dominum deprecari non cessans, ut ab hujusmodi omnes
intcriti liberaret. Dum ha!c agercntur, prajclarus et celcbcrrimus dies advenit, in quo beatje Dei
Genitricis semperquc Virginis Mari.-e assumptio cclcbratur. Tunc pricfatus ct univcrsalis papa

.") a patriarchio cum hymnis et cunticis spiritalibus, sancta pncccdentc icona, ad basilicam sancti
Adriani martyris sicut nios est propriis pedibus cum omni clero perrexit. De qua regressus
cum omni fidelium cdtu ad basilicam beatae Genitricis Dei et Domini nostri Jesu Christi, quse
ad PrcBsepe dicitur, cum Dei laudibus magna comitante caterva populi propcrabat. Qui cum
pervenissct ad locum in quo ipse saevissimus basiliscus tctris, ut jam superius diximus. jace-

lii bat cavernis, omncm clcrum et populum starc praccepit, atquc juxta easdem cavernas prope-
rans supcr foramen ipsius ubi pestiferi flalus egrediebatur serpentis inlrepidus stetit, et oculos
ad ccelum pariter tctcndit et palmas, Christumque qui est super omnia Deus profusis lacrymis
dcprecatus cst, ut ab eodem loeo diri serpentis genus sua polentia effugaret. Et data super po-
puium orationc, Dci laudes ad basilicam quam supcrius menioravimus prolcctus cst exhibcre. Ab eo-

I.") dcm vcro die ipse pestifcr basiliscus ita cffugatus atque ab ipsis projectus cst antris, ut ultra in
illis locis nulla l.-Dsionis cjus maculaapparcret. Et aliud miraculuni ipse almificns papa pcrfccit, quod
narrare breviter inchoemus.

505 In ipso quod supcrius mcmoravimus pontificii sui cxordio Saxonum vicum validus ignis
invasit, qui flammarum virtute cuncta comburcrc cocpit validius, ubi populorum multa congre-
gala sunt agmina, quae hujus incendii flammas volebant exstinguorc: scd ventorum flatibus
altius extcndcbatur ignis in aere cuncta comburcns alque comminuons, ita ut propius bcati

5 Petri principis apostolorum basilicae proveniret, Saxonum. Longobardorum domos, ac porticum
concremans alquc diripicns. Quo audito ipse bealissimus pontifcx anxius illuc cclcri cursu pro-
fectus osf, ot obvius anto ignis impetum se pra^paravit, ac Dominum deprccari cocpit, ut ipsius
incendii flammas exstinguerct, ct crucis propriis facicns signaculum digitis, amplius ignis exten-
dcrc flammas non potuit, sed beati virtutcm ferre non valens pontificis, exslinctas flammas

10 redogit in cinerem. Ipso vero a Deo amabilis ct prudcntissimus papa fccit in basilica beati
Pctri aposfoli vela de fundalo in circuitu compta de blalthin numoro quadraginta quinque. Fccit
autom isdem egregius ponfifex in monasterio sancli Martini, quod beati Pcfri basilicao coh.Ts-
ret, ad laudem ct gloriam ipsius bcati Martini oraculi mira; pulchritudinis vestem. habontem
liistoriam superius memorati sancti jacentis in lectulo, cum cffigie Salvatoris Domini noslri Josu

1.5 Christi: simul cffigiom sancta! marfyris Agatha" habenfis ad pcdcs cfligiom ipsius alnii ponti-
ficis, habentem gommas hyacinthinas decem cl scptcm. Itcm in codem oralorio focif vola quafuor.ct
unum (luidem habens rolas de chrysoclavo tres.

506 Fccit idom in basilica sancforum quatuor fralrum vcstem dc fundato unam, habonteni
historiam ipsorum sanctorum marlyrnm ct cffigicm ipsius almi pr.rsulis habcnlom gonimas duo-
docim, similifcr ct vela dc fundato quafuor. Hic vero vonorabilis ct prawlarus pontifcx fi'oil in

NOTUL.].: M.\l;C.INALliS FAIlliOrn.

(«)* pararct. (li) Platina Urthca.

1311 ANASTASIl DIBLlOTIIHCAiUI. 1312

basilica beatl Petriapostoli nulritoris sui caaistruin iulerrasilc de argento purissirao, pens. lib...
5 Ubi supra obtulil coronas de argento mundissimo, pcnsan. libras... Ilic vero bcatissimus ct pra;-
clarus papa superno frelus amore obtulit beato Petro aposlolo ad splendorem et gloriam ipsius
sanctissimae basilica; lucernam bimixyn de argento purissimo, pcnsantem libras quadraginta
quinque. Isdcm beatissimus praesul fccit in ecclesia bcati Silvcstri confessoris atque pontincis,
qui ponitur in monte Soractc, vestcm de fundalo unam habcntem angulos quatuor, duos quidem
10 tyrios, ct duos fundatos. Fccit etiam isdcm sanctissimus et beatissimus prsesul in ecclesia
bcati Pctri principis apostolorum vcla qu.-c pendcnt in arcu presbyterii ex auro toxta, habentia
historiam beali Petri apostoli rumero dccem et octo. Necnon in oratorio beati Leonis confessoris
atquc pontificis, quod cst situm infra pra;dictam ecclcsiam, vesteni de fundato unatn habentcm
bisloriam aquilarum. Obtulit quoque ubi supra coronam de argento unam, pensantem libras...

507 Jani etiam fccit ibi vela de fundato ornata ex utraque partc dc blattbin numero viginti.
Obtulit etiam beato Petro apostolo calices dc argento, qui scdent super circuitu altaris numcro
scxdecim, pcnsan. libras... Verum etiam et caliccm pendenlilcm cum calcnulis et delphinis, pensan.
libras... Item sanctissimus et coangclicus prajfatus prajsul post depraidationem Saracenorum istius

5 ecclcsiffi fecit super corpus beati Petri upostoli imagines argcnteas, totasque numero trcs; et unam
quidem in medio habcntcm effigicm Salvatoris Domini nostri Jesu Ghristi cum gemmis in capite per
crucem ornalam hyacinthinisct prasinis. Item aliam quamdam positam ad dextram partem Salvatoris
et habentem vultum beati Petri apostoli et beata; Petronillaj. aliam quamdam positam ad partoni
la;vam depictam, vultum habontem beati Andrea; apostoli, simul et vultum prsdicti summi pra;suli?,

10 pcnsan. libras cenlum et qualuor. Fecit ubi supra phara a;rea, qua; sedcnl super veslibulum sacri
altaris, numero duodecim. Sa?pe vero hic bcatissimus papa omnia sanctorum qu.-e destnicta fucrant
loca rceedificarc magnopere cupicbat. Nam monasterium Corsarum, quod juxtabasilieam beati Sixti
martyris atquc pontilicis situm cst, quod quorumdam malorum hominum fuerat operibusdcsolatiim
ct ad SJECuIarum habitalionem perductum, pro salutc ac futura rctributione anima; sua; perfcclius

15 restauravit. In quo etiam ancillarum Dei congregationcm munivitad persolvcndum Dci omnipotcntis
quotidie laudes, muneribus auxit, divitiis perornavit, et omnia sacris prxceptis, qua; cxinde ablala
fucrant, restaurans, suis sanctis digitis plenius ea confirmavit. Is sa;pius mcmoratuscl bcalissimus
papa prsdicationis suic alloquio multos ad cognitionem veritalis perduxit, et salutiferas omnibus
opcrationes quotidie demonstravit.

508 Nam octavam Assumptionis beata; Dci Genitricis dicm, qua; minime Homa; antea colebatur,
vigiliis sacris matutinisque cum omni elero pernoctans laudibus in basilica cjusdem semper Vlrginis
dominee nostra;, qua; foris murosjuxla basilicam bcati Laurcnlii marlyris sita csl, celebrari pra-ccpit.
In quam etiara nfagna populi multitudo convcnerat, nova; festivitatis cupienscclcbrare solcmnitatcni.

5 Hoc ipse magnaninius cum videret anlisles, in omncs qui adcrant huic celcbrilati plurcs argenlcos
erogavit. Fecit vero isdem bcatissimus in ejusdcm Dei Genitricis scmpcrque Vlrginis Maria- ecclcsia
vcstem de fundato unam. Necnon fecit ibidem vela numero quadraginta quinquc, Et infra in ipsius
eccIesi.-B oratorium, quod vocitatur beata; Barbara?, obtulit vestem de fundato unam. Ipsc a Deo
prascipuus antistcs cl in oratorio sancta; Eugenia; fecit vestem dc fundalo unam.

50» Et hic solertissimus, Deo opitulanle, sanclissimusque ot in omnibus prjpclarus alquc prit-
cipuus pontifex magno animo el pura voluntatc donavit in ecclesia beali protomartyris Stephani,
qu.-B ponitur foris muros juxta ecclesiam beati Laurentii martyris, ve^lem dc fundato unam. Et
infra hujus moenia occlesia; in oratorio beati Leonis martyris fccit vestem do fundalo unam. Et

5 ipso mitissimus pontifex atque acutus in omnibus bonls obtulit in ecclesia bcala? Dci Genitricis
semperque Virginis Mari.TS domin.-c nostra;, qu.-c ponitur infra pra-dictum monastcrium.quod vocalur
Corsarum, veslem dofundatounam.UbisupraoblulitinoraloriosanctiCa;sariivcstemde fundalo unam.

510 Fccit isdem benignisssimus crucem auream noviler, el ipsa crux, ul mos anliquilus cst.
subdiaconi manibus ferebatur antc equum pra^docessorum ponlilicum, quam Deo juvantc in auro
ct argento ac gemmis melius rcnovavit. Obtulit vcro in ecclcsia bealJC Nymph.x' martyris. qiia; cs?.
videtur in civitatc Portucnsi, vcstcm dc fundato unam. Similitcr fecit in ecclesia bcatorum martynim

5 Cosma; et Damiani, qua; in Silva candida esse videtur. vestem dc lundilo unam. Nccnon ubi supra
obtulit vela de fundato tria. ornata in circuitu de blatthin. Uic vero bcatissimus papa sacratissimorum
martyrum sepulcra dcvota mente ardentique assidue pectore visiUbat. Quos vigiliis sacrisque oralio-
nibus cunctos pro orthodoxa; fidci populo exorabat.

511 Die autcm quadam cum ad scpulcrum bcati Laurcntii martyris per\-enisset, et solito more
orationem oxplcrct, diligentius inquirore cocpit ac diccre: Quanti quolidianas hic monachi Deo omni-
potenti referuut luudcs? Tunc oinnes qui adcrant bcato pontifici protulerunt quod a quibusdam ponli-
ficibus duo monastcria ibidem luissent constructa, sed pro magna paupertatis inopia in desolaliones

5 reducta sint. Mox autem ipse almilicus ponlifes superno Dulucompunctus monasterium. quodnunc

1313 HISTOHIA DE YlTlS HOM. PONT.— S. LEO IV. 1314

sancti vocaturStephani et Cassiani, rcstaurans,muncribus ac ciivitiislocum plonissirac porornavil. In
quodetiamsanetKConvcrsationis plurcs Gra3cos generc instituitmonachos,qui Omnipotenti,cidcmque
martyri die noctuque laudes pcrsolvercnt. Ipsc quidem a Dco protectus et vcnerabilis praisul intra
basilicam beati Petri apostoli oraculum mirs pulchritudinis summique decoris construxit,quodpul-

iO chris marmoribus circumdans splendide compsit, absidamque ejus ex musivo aureo superinducto
colore glorifice decoravit. In quo etiam venerabile corpus beati Leonis confessoris atque pontificis
recondens, sacrum desuper construxit altare, et ciborium cum cruce esaurata,ad laudcm ct gloriam
Ghriti nominis hoc fretus amore perfecit, ut sibi dignum in asthere conquireret locum.

5?1 Patratis itaque omnibus atque perfectis operibus, quorum jam sigillatim superius nomina
scripta vet memorata sunt, confestim isdem pastor et Pater egregius, quamvis universarum profl-
cuam ecclesiarum Dei curam dignamquesollicitudinem gereret,et ad omneopus bonumprE omnibus
intentus existeret ex intimo cordis sui longa trabens suspiria, cum quotidio beatissimi apostolorum
5 principis Petri sacratissimum altare cerneret violalum, et ad tantam inhonestatcm a Saracenis per-
fidis Deoque contrariis et vilitatem perductum, etiam et (quod dolentes mcerentesque dicimus) ipse
undique Christianum populum ad jam fati principis sacratissima, orationis causa vel gralia, limina
destinari cerneret, et ob hoc vota sua ut olim perficere non pleniter satagebat ; ideo omnipotentis
Domini fretus auxilio, atque consilio et virtute munitus, aurcis simulque argenteis talulis non tan-

10 tum confossionem sacram,verum etiam frontem saepedieti altaris satis deeenter et honorifice peror-
navit,ut prassens per o.nnia opus ibidom dedicatum luce clarius manifestat.Quamobrem venerandii
altaris frontem pra^cipuam tabulis auro optimo novitcr dedicavit, una cum gemmis quamplurimis
valde optimis ac pretiosis totam circumdedit,et in meliorem ut prius statum decoromqueperduxit. In
quibus scilicet aureis,ut dictum est,tabulis non solum Redemptoris nostri forma depicta prajfulget,

Vi verum etejus reeurrcctio venerauda, atque indicium sacrae ac salutifer» crucis.

513 Petri quoque Paulique pariler vultus atque Andreae in prEenominatis tabulis simiiiter splcii-
dent atqne coruscant:inter quossanctissimi quarti Leonis pra^sulis, necnon etspecialisfilii sui domni
imperatoris Lotharii, propter futuram memoriam sive mercedcm, persouBe Deo chara3, pcr cuncta
saacula veneranda; depicta; sunt. Fecit denique tabulam de smalto, opus ducentas sexdecim auro obrizi

5 pensan libras. Confessionem vero crebro dicti altaris tabulis cx argento paratis purissimo, simili modo
tota animi devotionc ad antiquum decus et statnra pcrduxit. In quibus Salvatorem in throno sedcn-
tom conspiciraus pretiosas in capite gemmas habentem, ct a dextris illius cherubin, a laeva quoque
ejus vultus apostolorum casterorumque depictos. Imo ct rugas fecit sacra; confessionis ex argento
constrnctas,vultus habcntes beatissimi Petri et Pauli,pensan.libras ducentas et octo.Ipse vero a Deo
10 amabilis ct prudentissimus pontifox fecit in basilica beati Pctri apostoli vela ex auro texta pendentia
in arcubus compte in circuitu de blatthin numero undecim.Necnon et in oratorio sancti Leonis pon-
tilicis intra ecclesiam beati Petri apostoli fecit vcstem soricam albam sigillatam cum gammadiis et
periclysi de blatthin unam, et vela similiter alba majora duo, minora octo. Et in monastcrio sancti
Caesarii, quod ponitur in palatio, fecit vestem de fundato unam, et vola oclo.

514 Ipsc vero a Deo protectus et venerabilis pontifex propter retribulioneiu et mcrcodem animoj
sua; fecit in ca>meterio beatiB Agathfe martyris, quod ponitur foris portam beati Paneratii martyris,
vostem de fundato unam, et vela octo. Quisnam dicerc valcat, vel narrare sufficorc possit, quanta
ipse a Deo prolectus et solortissimus papa sanctis locis devola obtulit mente dona? Nam in oratorio,

5 quod Pauli dicitur papa;, mirre pulchritudinis obtulit vcstcm aquilarum, habentem historiam cum
oruce de chrysoclavo ct gammadiis unam. Fccil autcm in oratorio sanctorum Proccssi et Martiniani
splendoris non modici vestem cum rotis cthominibus, ct historiam eum cruce, similitcrdc cliryso-
cIavo,et gammadiam unam.AIiamvero vestem fulgida; visionis in basilica sanctte Petronilla; perfecit,
habentcm, rotam aquilamque cum oruce de ohrysoolavo et gammadiis unam.

515 Obtulit verc in oratorio sancta; Dei Genitricig sempcr virginis doniina; nostra; Maria;, (]uod
in mediana consistit, vestem similiter cum rotis aquilisque et cruce de chrysoclavo cum ganimadiis
unam. Fecit quidem in oratorio sancti Adriani vestcm cum rotis hominumquo cfligicbus cum crucc
similiter dc chrysoclavo et gammadiis unam. Ipsc vcro sa;pius memoratus et beatissimus papa obtulit

5 in basilica sancti Sebastiani martyris, qua; in Frascata consislit, vestem pretiosissim;o claritatis cum
cruco de chrysoclavo ct gammadiis unam. Qui suinmus et pr;ccipuus pncsul focit iu basiliea beati
Petri apostoli cortinam holosericam cum historiis inultis claritatis immensa; ad decorcm et gloriam
ipsius sacralissima; basilica; unam.Cum vero ha;c,ct qua; scripta sunt, Leo vir bealissiinus quartus-
que pra;sul Domino solatiante amoris «c desiderii gratio pcr diveisa piorum loca sanctorum pcrfcctius
10 contulissct, tunc de Romanie urbis statu ac rcstauratione inurorum,qui longojam senio atquc vctu-
statc nimia fracti dirutique funditus videbantur,ccepit cuin JesuCliristi Domini Iraclare consultu, no
si diu sub hac negligentia sive oblivionc consistcrcnt,aut Doiuino pcrmittcntc facilius ab hoslibus aut
capi aut forsan expuguari potuissent ; ideo, nc hoc in firturum malum lierct, omnes prxnouiinatee

i;ii;i ANASTASll liiliLlMTIIECAliH. |;;1(,

muros civilatis RomsmcB^duodceiinu iaslaiile iiidicaone.renovurcaUiue ad priorem cullum dccusqu'-
15 'ii mcnlis alacritate curavil. Et non solum niuros quos di.ximus colcri (icri agililutc prajcepit, scd
v. portas,quibus omnis Siepe clauditur civilas,iiovo cullu ligiiisque praivalidis oh inimicoruiii mctum
F.ivc terrorem rcajdificari festinautius jussit.Qua; dcnique omnia,ul cito fierent,ct ad elTectuni doco-
rcinque csseut perducta,pra;fatu3 vir apostolicus indilTerenter non solum equo residens.veruni ctiaui
sane pedibus propriis per muros vel portas ruin suis fidelibus discurrebat,quatcnus in restaurationc
20 eorum mora nulla aut dilatio fuissetexorta.Quaproptcr, ut antc jam dictum est,iuter curas maximam
de Romana urbe curam ac sollicitudinem venerundus pontife.^: gerens undique ad meliorem novumque
cullum cuncta novitcr dedu.xit, et 15 ab ipso solo lurres, quas funditus dirutas pcr circuitum urbis
repcrit, novis fabricis restaurari praecepit.

516 Quarum denique duas ju.xta Portuensem portam ila prudcnterac sapienter vcnerabilis prajsul
ad ipsani oram Tybcris, id est ju.\la littus fluminis a^dificari disposuit.ut iiullus prius hominum vcj
cogitare vcl considerare valebat. Et quia perhunc locum non solum naves vcrum eiiam hominesanle
facile ingrediebaiitur, nunc aulem vi.\ unquam per eum parva; navicula; introirc valebant, et hoc
5 propter futuriua hostium Saracenorum pcriculum cl salulem Romante urbis laclum est.Ipsas igilur
lurrcs non solum lapidibussed cliam ferreis muniri curavit calenis.quatenus si nccessitas fuerit per
eumdcm Incum nulla valcat navis transire.Quod noviteropus constructum et Romano; urbis dcfensio-
ncm pra!stat,ct vidcntibus non modicum scd grandc miraculum, quia cum magna ^apienlia, sublili
prudcntia et honestatc patratum est.

511'S Ip?e quoque a Dco protccluset bcalissimus papa multa corpora sanctorum,qua> diu occulla
jacebant, sumnio studio suinmoqnc cordis affectu ad honorcm omuipolontis Doi infra hujus alms
Urbis mronia mirificc congregavit.Nam et corporasanclorum martyrum quatuor Coronalorum solcrti
cura inquiiens repcrit. Pro quorum desiilerabili amore basilicam, qux sanclorum fuerat iioinlni conse-
5 cMi!;<, qiKun ipsc duin ad pontilicii dcductus est apiccni prudcnlissimo moderamine re.xil, quae per
olitanacunicuta tcinporuin quussala vctustatisdefeclu ct pcne ruinis confracladiuanliquitus videlia-
tur et convulsa, superna; virtutis unnueiite cleiiiontia in splendidioiTni pulchrioromquc slatuniafiin-
damcntis constru.ut, et ad laudein omnipoteutis Dei, corum sacrali?sima corpoia cuin Claudio,
Nicostrato, Symproniano atque Castorio et Simplicio, nccnon Sevcro, Severiaiio, Carpo|>horo cl
18 Victorino, quatuor fratribus ; itera Marius, Audifax et Abacum, cuin Felissinio et Agapilo, Ilippolyto
cum suis familiis nuinero deccm et octo, Aquilino, Aquila el Prisca, Narcisso et Marcelino, Felice^
Simetrioque, Candido alque Paulina, Anaslasio et Felice, Apollione et Benedicto, Vcnantio alque
Felice, Diogene ct Sibera;li, Festo ct Marcello atque Supcrantio, Pudcntiana el Bcnedicto, Felice et
Venantio, nccnon capite sancti Proti, sancti-eque Ca;cilia;, sancti Alexandri, sanctiquc Sixti el sancli
15 Sebastiani atque sacratissimaj virginis Praxcdis pariter sub sacro altari recondens collocavil.ot alia
multa quorum nomina Deo sunt cognita.Supcr quod etiara ad gloriam Creatoris miro operc mirsBque
pulchritudinis ciborium ex argento purissimo.aureo superinductum colorc,cum gemmis prasiniscl
hyacinthinis, pensan. libras trecentas tresdecim et semis. Ubi supra obtulit in eadem ocelesia vela
rubea qu;c pendent in circuitu altaris uumero quatuor. Idem quoque sanetissimus prae.^ul fecit in
20 oratorio prajdicta; beata; 13arbara;,quod constructum esl infra ecclesiam sanctorum quatuor CoroDa-
torum, eoronam de argento, pens. libras duodccim. Nccnon in codem oratorio obtulit gubathas di-
argento dccem, pensan. libras... Verumeliam in suprascriplo oratorio fccil vcslcs de fundalo Ires.
habentcs in raedio cruccs cum gammadiis, et vola duodccim.

518 Pivedictus etiain vcnerabilis poiitifox fecil in basilica beati Stcphaui ponlificis via Laliiia
milliario tertio vesleni dc fuudato unam, cum cruce in mcdio, et vela scx. Ubi obtulit patcnam.
et calicem sauctum modijum de argento, pensan. libr. unam el seinis. Obtulit etiam bealissimus
pra?sul in ecclesia beati principis aposlolorum thuribulum do argcnto exaurato apostolicum legonle
nomcn domini Lconis quarti papa;, pens. libras quatuor. Ubi etium in oratorio beati Gregorii con-
fessoris atque poutificis fecit vestem dc fundato cum gummadiis, ol cruccra ex argenlo lexlo unam.
Similitor ibi ipso in orutorio beati pasto is marlyris vestom pari modo fecit unam. Necnon et in
oratorio beata! Dei Genitricis, qua; ponitur ad ainbonera, eodem modo fecit veslem unam. Et in
orutorio sancta; et superoxallata; crucis fecit vestem simili modo unam. Necnon et in oratorio, quod

10 ponitur ad fontem, fecit similiter vcstem unam, ct vcla de quadrapulo.

519 Ipse vero venerubilis et pra-clarus pontifex fecil in ecclesia sanctorum qualuor Coronalorum
supor altare ma,jorc vcstcni de fundato cum crucc in medio ct gumraadias, el in gyro listam de fun-
dato unam. Ubi supra iu oratorio sancta; Barbara; similitcr fccit vcslcm de fundalo unara. Et in
oratorio sancli Sixli codcin fecit vestera unam.Et in oralorio sancti Nicolai similiterfecit vostemcum

5 aquila una. Necnon cl in ecclesia eadem fecit cortinam lineam cum cruce in medio, et in gjro
listara dc fundato mira; magnitudinis. Piis raoribus, his sacrisquc pcrornatus opcribus papa obtulit
in ssepius memorata quam frclus amore fuadaverat aula pateDam es. argento purissimo, aureo su-

^^1" HISTUHIA DE VITIS HUM. PUNT. - S. LEO IV. VAiH

perinductam cnlorc, cum crucis Irop.-eo Salvatorisque erfigie, sanctsque Dei Genitricis et sancto-
rum apostolorum pulchro sehemate decoratam, pcnsan. libras septem; simililer calicem sauctum

10 auroque perfusum Evangelisiarum, habenlem iconun., et crucc.u, pens. libras quatuor; necnon ex
argento purissimo cantharum exauratum, in quo signaculum in circuitu ^;eprossum cornitur cruci^i
cum prophetarum effigiebus, beatissimiquc Stephani primi martyris icona ; verumtamen et thuri-
bdum ex argento mundissimo apostolicum unum ; gabathas ad nitorem ipsius ven rand;e b.(.ilica3
exauratas quatuor, pcns. pondus duarum semis librarum.

580 l!is omnibus ita gestis, confessionem cum sucro altari argontcis tabuHs pcn^an libras
nonagmta et tres decoravit, sanetorumque efflgiebus pcrornavit. Super quod etiam obtulit regnum
de argento puriss.mo cum pretio issimis gemmis, habens in medio crucem, quod usque nunc
super eodem pendere altari conspicitur. Ubi etiam obtulit vela de fundato quadrac^inta et tria
5 Ipse vero ssp.us memoratus et pr,-Bclarus antistes supcrno i.iflammatus amore obtuHt in mona"
steno sanct. S.lvestri santique Benedicli et sanctae Scholastic-e, quod nuncupatur s.-b Lacu vcstes
de fundato tres, et vela similiter de fundato septem. Fecit eliam idem beatissimu. pra3«cs post
depra3dationem Saracenorura in ecclesia beati Petri aposloli crucifixum mira; magnitudini. ' con
structum cum gemmis hyacinthinis de argento purissimo, exau..atum, pcns. libr. scplua-inta et

10 al.as gemmas albas septem, majorcm unain. °

5?! Ea item, qua; inter ca^tera per sanctissimi pra^sulis assiduas preces ac lacrymas a Domi-^o
exaud.tas duodec.ma insistente indictione mirabiliter acta vcl gesta sunt.non inutilitera^emus si ob
ffiternam memor.am huic ope.-i clarius inserere studeamus : ut quantaj sanctitatis in hac"a3rumnosa
v.ta v.r .ste exst.terit, pra^sentes atque futi.ri facilius agnoscant.Denique post nefandumetlu<.ub.-em
5 omn.que plenam m-se.-ia Saracnnorum depra,dationem,quam in primo Ecclcsiarura omnium^canite
sancta Sc.I.eet Romana Ecclesia.hortatu diabolico perogerunt,voluerunt iterum ipsiSatan^iilii cin.ilia
m Roraanos fines et ecclesiam beatissimiapostoliPetri utolim damnainferre,etdeindevictoresadIoca
qu.bus egressi fuerunt remeare; sed cura ac studio summi pra.fu!gente atque vigilante pastorish.c
m.n.rae perficere potuei-unt.Tamen ut fideles in Domino an.pliusfideliores jureexistant etiHius^^i-^na

10 ac veneranda miracula ex vete.-ibus noviteremanasse non dubitent.aprincipioretinendum e=tquiclde
e.sd.v.naeodemtemporemiserico..diamiserabiliteregit, quantisque miseriis atque calamitalibus
gens .lla pest.fera merito protrita dilapsa est. Quamobrem pristinum reminiscentes lucrum vel nre
dam quam iecerant, multiplicata iterura pe.-ve.-sorum hominum manu, multisque cum navibus ^d
urbem expugnandam Romanam duodecima indictione vigente venire crudeliter decreverunt Multis

lo que et.am d.ebus in loco, qui Tozarum dicifur, juxla insulam Sardinia. demorati sunt A oua U
gress. Romanum portum, Deo illos non adjuvante, inire conati sunt '

SaSQuorum iniquus ac ncfandus adventus Romanos non mediocriter te.Tuit. Sed quiaEcclesi-,m
suam Deus omnipotens semper inviolatam custodivit,et deinceps custodire non desinit cxcitavit tun
.nter ca.teros omn.um Neapolita.-um,Amalphitanorum, Cajetanorumque corda, ut una cum Romanis
contra eos msurgere ac dimicare fortiter debuissent.Moxetenim alocispropriisegressi anteSaracen

5.nut.les,.ps.cumsu.snav.busconjun.xerunt(«),suumquerepentinumadventumbeatissimoLeoniauarto
ponl.fic. notum lecerunt : et quod .^e ob ullam rem venisse aliam sunt professi, nisi ut de pLa^ s
Dom.no aux.haute v.ctores existe.-ent.Tunc demum venerabilis papa aliquantosexeis priusadseRo
mam ven..-e pra^cep.t.volens specialiter sci.-e ab eis si eorum pacificus esset adventus vel non sicuti
et factum est. Inter quos tunc filius Sergii magistri militum.qui erat ordinatus super exercitum „o

K) m.ne C.sar,us, adven.t, quos benigne in palatio Latc-anensi suscipicns causam pro qua ve.."'.;^t
.nqus.v.t. 111. autem ob al.ud non venissc testati sunt, nisi ob hoc quod super Litur e^-,mZ
Quorum p.us apostolicus credulus ve.-bis cum magno armatorum procinctu moxadcivitatem Osti m
prope.-av.t,oranesque Neapolitanos grandi atque eximia devotionesuscepit.Qui utsummump..a.sulem
conspcxerunt, pedes ejus humo prost.-ati venerabiles sunt osculati.g.-atiasque omnipoienti atithro.m

15 retulerunt, qu. ad se confortandos talem dirigere decrevit antistitem. Qui ut meliores de lielia fi
v.ctores e.x.sterent,summoperedep..ecati sunt ut de suis sacris manibusco..pusDomi„icumpercipere
meru.ssen . Qu.bus ore suo missam in ecclesia beata^ Au..ea= dccantavit, atque u„ive..si e. illius ut
d.ctum est man.bus communio.iem sumpserunt.Et antcquam ha.c fierent,usque ad p..a=latam ecclc
s.am cum hyrnn.s ac litaniis canlicisquc p..a-cipuis, simul cum ipsis Neapolitanis Gh..isto auxiliante

20 profectus est.In qua e t.am fle.xis genibus Altissimum deprecatus est, quatenus o.-alionibus suis i,"
Lhrisl.anorum hostes .„ manus reslstentium tradere dignaretur. '

583 Super quos etiam n- ultis cum lacrymis hanc o..ationem obtulit, dic. ns : Deus ruhn dcvlem
ica,u,n Pcinun .,ns,oUun amlulanton in fluctilus, nc n^er.jereiur, ere.it, et eoapostolum eu^ l>au,um
,cr„o n.u,n.jan,em ,lc profun.lo rcla.ii liicraci,, exaudi nos propitius, et concede, uC a.nboru.n .n.ritis

NOTULJ; M.MIGINALES FADHOTTI.

(n) Conjunxeru..t, /(/ est, pervenerunt.

1319 ANASTASII IflHLKiTIIECAIIIl. 1320

horum fidelium vcstrorum brachia contra inimicos snncLx Ecclcsiw lu;i; dimicanlid omnipotcnti de.rlera
tua corrohorcntur ,et convnlcscanl, ut de rcccplo Iriumpho nomen sanctum tuum in cunctis {/enlibus appa-
reat yloriosum. Per Dominum nostrum, elc. Dic vcro allera poslquam a jam dicta civitate venerabilis
reversus est prffisul, ipsi sceleralorum socii, sive participcs, ju.vla littus maris Osticnsis multis cum
navibus apparuerunt.Contra quos Neapolitani impetum lacientes, dimicare forliter voluerunt, etiam
aliquantos vulneraverunt ex illis, et dcinde triumphum accepissent si unum non citius inipedimentum

10 accidisset : nam dum adinvicem attentius diinicarent, subito tam validus ac supcreminensexcitatus
est ventus, qualcm quis his tcmporibus meminisse non valeat, qui utrasque navcs confcstim divisil.
Tum Saracenorum naves primo veniebant usque ad oram maris, dcindo vento fiante mariquc elevato
procellis dispcrgebantur, et iterum post alirjuanlulum confractis viribus revertcbantur. Deus enim
omnipotcns, pro certo credimus, hunc ex thcsauro suo produxerat ventum, qui eos ad nocendum

Iji foris minime permisit exlre. Super his novis mysticisque miraculis, qua; nobis licet non meritis
Divinitas ostendere, ac demonstrare nostris dignata est temporibus, semper gloriflcanda et collau-
danda est veri Dei nostri clementia, qui eos ad locum quem desiderabant permisit aspicere, el ta-
men, ne capcic potuissent, virtutis sua; potentia longius expulit, multosquc postca, per interces-
siones et merita bealissimorum Petri ac Pauli principium, maris profunditas, verum etiam famcSiOt

20 gladius indesinenter extinxit.

59.fl Ex quibus pcr quasdam insulas nostras famis laborantes penuria plurimi a nostris nomiDibus
intorfccti sunt.Cajleros autem causa veritatis ac testimonii vivos comprehcndei.ies Romam duxcrunt.
Quorum llomani procorcs nc mulliplicatus numerus videretur,muIlos prope portum nostruni Roma-
num in ligno suspendi jusscrunt.AIiquantos etiam nos ferro constrictos vivere jussimus,per hanc so-
5 lummodo causam, ut et spcm nostram,quam in Deum habcmus.et illius inctfabilem piclatem,necnon
et propriam lyrannidcm luce clarius scire vaiuissent.Et post ha;c ne otiose, aut sine angustia upud
nos viverent aliquaudo ad murum,quem circa occlesiam beatissimi apostoli Petri babebatuus incep-
tum, aliquando per divorsa arlificum opcra, quid necessarium videbatur, per cos omnia Jubcbamus
deferri.

595 Pro his igitur bencriciis, ut jam enarrutum est, bcatus pontifex obtulit in basilica lieali Petri
principis apnstolorum post dppra?dationem gentis Agarenorum arcus de argento mundissimo numero
tredecim : ex quibus duo, quos posuit a parlc dextra atque sinislra in presbylcrio mir.e magnitudinis,
pensantes iibras...Isdem quoque beatissimus pra;sul fecit in ecclesia beati Petri principis apostolurum

5 vestem unamaurotcxtam,habcntem historiam quaIiterbeatusPetruspra;dicavit adsanctam Roraanam
ecclcsiam, cum gemmis albis, id est margaritis scptem,et cum gemmis prasinis undecim.nccnon ct
gemmis hyacinthis viginti el septcm. Fecit et in ecclesia bcati Andreoe apostoli ciborium super altare
ex marmore,necnon et calicem de argento,cum coronis pendcntibus in eodem ciborio numero duode-
cim,pensan...Iibras.Fecit ctiam ibi ipsum campanile,et posuit campanam cum malleo a;rco,et crucc,

10 cxaurato. Necnon et in ccclosia bcali Petri apostoli obtulit thuribulum cx auro purissimo exdivcrsis
gemmis ornatum. Et in ecclcsia beata; Dei Genitricis sempcrque Yirginis Mariu; domina; noslra,qu«E
ponitur ad sanctum Laurcntium foris murum.fecit vestem unam,habenteni historiam resurrectionis
Domini nostri Jesu Christi, et imaginem almifici pra;dicti pra-sulis.

596 Fccit etiam in ecclesia sanclorum quatucr Coronatorum canistra de argenlo undecim, pens.
libras viginti quatuor.Obtulit et in ecclesia beati Petri apostoli crucem exauro purissimo,e.\ diversis
gemmis hyacinthiuis,albis et smaragdis mira; magnitudinisornalam,qua;statpartedextrajuxtaaltarc
majus. In qua etiam novitor rcnovavit virgam.et deargcntavit eam,in qua pradicla crux continctur,

5 pensan. libras argenti undecim et semis, legente de nomine domni Leonis quarti paps.ObtuIit et in
ecclesia bcati Stcphani protomartyris vcstem cx auro texto cum gemmis hyacinthinisquatuor.Isdem
pra;dictus almificus ct summus pra;sul nimio amore ductus,et bonismoribus affectus.fccitinecclesia
beati Christi martyris Laurentii. sita foris murum civitatis Romana;, vestem dc serico mundo cum
aquilis, habentem tabulas auro textas tres ex utraque partc, habentes mart^Tium prxdicti martyris
10 depictum, et imaginem pr.Tsulis.

597 Necnou fccit in ecclesia sanctorum martyrum quatuor Coronatorum imagines de argento
exauratas tres, unam quidem habentem vultum Salvatoris, et alias duas habenies vultus sanctomm
Claudii et Nicostrali.pensan.libr.quinquaginta ct duas et semis.Et in eadem ecclesiaobtulitcoronam
de argento unam.pensan.libras viginti quinque.Et in pergula ejusdem ecclesia;, qu.ie est ant*;altarc

5 majus,suspendit lilium dc argento habens malade crystallo, et ranunculum. Fecit ctiam ubi supra
canistra de argento septem,pensan.libras duodecimFecit ipse milissimus in aede propria.quam ips.
a fundamentis Heri disposuit,ct ox jure parentum suorum ipsi accessissc videbatur.monastcrium an-
cillarum Dei in honorem sanctorum Simitrii et Ca?sarii, ubi et dona largitus cst,patenam,et calicein
sanctum de argento cxauratum,habentcs diversas gemmas.ponsan.Iibras... Ubi supra obtulitthjTnia-
10 materia cum cantbara una pensiutia Iibras...Nccnon et ipsc vcro almilicus pontifcsobtulitinsupra-

1321 HISTOHIA DE VITIS ROM. PONT. — P. LEO IV. 1322

pcripto monasterio canistra de argenSo mundissimo tria, et gabatbas saxiscas, pcnsan. in unum libras
duodecim et semis. Ibidem focit propter retributionem et mercedem anima; sute vestes dc fundalo Ires,
habentes unam tabulara acupiclilem interclusam. Focit ibidem regnum es auro niundissimo ciim gem-
mis prr.sinis et hyacin*hin's, quod pendet Fuper altare, pens. libr.

528 Ipse vero a Deo protectus et venerab'Iis pontifex superno amore exirdeseens o! tuli' in basi-
lica sancta; Dei Genitricis semporque Virginis Mariae dorainfE nostra2,qua2 ponitur loris niurosistius
civitatis Romana;,juxta beatum Laurentium, vestem de fundato unara, habentem in Riedio tabulam
pxauratam cum effigie naiivilatis Domini nostri Jesu Christi,et ipsius alminci pontificis.Et in eccle-
5 sia bcati Laurentii martyris,qua; ponitur foris muros,obtulit thuribulum argonteum cum cooperculo
suo exauratum, habens cafenulas et bullas per gyrum, pcnsan. libras sex.,\i, vcro in ecclesia beatas
Dei Genitricis semperque Virginis Marife doraina; nostra^ trans Tybcrim absidam, qu.-e prae nimia
vetustate ruitura eminebat.prmnominatus praipul restauravit.Et in ecclcsia bpaM Petri priucipis apo-
stolorum.propterhonorem ac vigorem ipsius ecclesii.o, focit butroncm exargento purissimo,qui pcndet
10 in presbyterio ante altare majus,pensan.libras contum quadraginta et novem. Siraul etiam fecit in
Rcclesia bcati Sebastiani martyris, qus ponitur in Frascata, canistrum de argenlo mundis.simo,pens.
librasduas, legonle nornen ahnifici pra;sulis, et beati Scbastiani.IIis donique decentius consummafs
atquc peractis post flebilom et iniquam Saraccnorum deprcTedationem.cathnlicus et per omnia laudabi-
lispraesul, ad docorcm et laudom ecclosi^c apnstolorum principis apostoli Pelri,f!cit mira; magnitudi-
\~j nis ac pulchritudinis super illius vcncrandum altare cyborium,et columnas,ac lilia exaurata ex ar-
gcnto purissimo, pensan. libras millo scxcentas ot sex. Nam et snper cyborium obtulit coronas

quatuor et caliccs sexdeoim cx auro mundissimo,pensan.libras Et de argonto ut supra ad hono-

rcm etgloriam ipsius cyborium fecit, calicesque ct coronas numei'o quadraginta sox, pensan. libras
viginti duas ot uncias septom.Necnone' super columnas ipsius cyborii propter amplam pulchritudi-
20 ncm ex argento purissimo focit cophinos numero quatuor, pensan. libras quadraginla et duas. Fecit
etiam ibidem ante allaris circuitum vela alba holosorica sigillata numero quatuordccim.listas habeu-
tia dc fundato.

&19 Obtulil inibi et alia vela linea numero quatuordeoim, lislam habentia pcr circuitum de se-
rico albo sigiUato. Ubi supra fecit arcus duos ex argento purissimo, pensan. libras quinquaginta.
Fecit in oratorio sancti Silvesti'! infra palalium Lateranense vestem de fundato unam, habontem in
medio tabulam de chrysoclavo modicam, et vela defundato quatuor. Fecit et in ecclesia Ilicrusalem
5 vestem de fundato unam, et vela similiter dc fandato quatuor.Fecit etiara et in diaconia sanct.-E Ma-
riae Virginis, qua? ponitur in Cyro, regnum ex argento intrinsecus, bullis aureis circumdatum. Verum
etiam et in ecclesia sanctae Dei Genitricis scmperque Virginis MaricE domina; EOstr.-E^quE poniturin
Frescata, obtulit vestem de fundato unara,habcntem in medio tabulam modicam csauratam interclu-
sam, et vela dc fundato qualuor.Necnon et in ecclcsia sanctae Genitricis Dei Maria;, qui; ponitur in
10 Morenico narrano, fecit vestem dc funduto unam,et vela simililer de fundato quatuor. Pari modoob-
tulit el in ecclesia beati Petri apostoli,quae ponitur in Maruli, vestem do fundato unam,habenlfiain
mcdio tabulam exauratam modicam interclusam, et vela do fundato quatuor.

530 Ipse veroaDeo protoctus et venerabilis pontifcx obtulitin basilica hcata: Doi Genitricis som-

porquo Virginis Mariaj domin.-B nostra;, qu.-e ponilur ad sanctum Laurcntium foris muros,cortinam

lineam unam.habentem in gyro listam do fundato,etin medio cruois similiter do fundato.Etin eccle-

sia sanctorum Cosmap. ot D.amiani,qua! in Silva Candida osse videtur, obtulit vcstcm rubeam unam,

5 habentem in gyro listam de argenlo.ot crucem in medio,et vela cum aquilis quatuor. Obtult etiam

inecclesia beati Petri principis apostolorum coronam ex argento, cum historiis a foris circumdatam

et cxauratam, pons. lib. septem. Ipso quoque a Deo protectus et beatissimus papa, superno frctus

amore.obtuIitinbasilicabeatiPctriapostoli ante confcssionem sacri altaris adoxlris seu asinistris, ad

decorcm ipsius basilica;,angplos sex ex argento nuindissimo.ponsan. libras sexaginta quatuor.Etsu-

10 per illud oyborium fccit oleas, qux pondenl in circuitu altaris, habentes tabulas quatuor exauratas,

necnon et gammadias nuraero quutuor. Ubi supra fccit arcus quatuor, qui stant in pre.sbylerioexar-

g.Mito mundissimo.pcns.Iibras conlum. Ipse vero bealissimus ponlifox obtulil in monasteriosanclo-

rum Cosm.-e et Damiani, quod ponilurin loeoqui vocaturSublacus.milliario aburbc Roma plusminua

quadragesimo,veslom dc fundaln iinam,ot vola do fundato similitcr tria. Focit etiam isdom prasdictua

15 pr.-Esul in ecclcsia bcati Christi marlyris Gorvasii el Prnlasii,qu,'E poniturinfra civitatem, quac voca-

tur Fundana,vpstem de fundato b.Tbentom in medio cruccm ox auro tcxto unam,otvolum dc fundato

■ unum. Obtulit etiam isdcm pr.Tdictus pra;sul in ecclcsia bcali Christi martyria Cffiparii.qua; ponilur

intra civitatom, qua; vocatur Terracina, vostom de fundato unam, haben'em in modio cruoom cum

gammadiis, cl pcriclysin do blatlbin, logcnte do nomino domini Lconiaquarli pap.T,cl vola similitor

20 do fundutn numcro quiiiquo. Nocnon oblulit in basilica beati Pctri apostoli arcns ex argon'o mnndis-

simo nuraero quatuor, pensan. libras octuaginla cl quatuor. Feoit autem in basilica boutu; llutijjos

PiTRnr. nXXVIII. A9

1323 ANASTASIl mBLlOTHECAIlll. 1324

marlyris in Sylva Gandida vcstem de fiiiulato.liabcntcm in :iicdio crucem de pericl.vsi.ct iu circuitu
de blatthin, legcnte de nomine domni Leonis quarti papa3.

531 Fecit ctiam isdcm bcalis»imus praisul in ccclcsia beuti Clcmenlis martyris atque pontilicis
gabathas dc argento purissimo numcro scx:lre8 quidem filoparcs signo Cbrisli,etduascliamsiniili-
tudines palmarum,et unam interrasilem.qua; est saxisca, pensan. simullibras qualuor. Isdem bcaliR-
simus ct prreclarus pontiicx fecit in basilica bcati Petri apostoli nulritorissui arcus cum columnis,et
5 liliis de argento purissimo tres, pensan.insimul libras centumetduas. Ipse quidem venerabilisponti-
fexfccitin basilica sancti Cajsarii, qua; ponilur in Terracina, vestem de quadrapulo ornatum, in cir-
cuitu de blattbin, habentc in medio cruceni de chrysoclavo, legente de nomine domini Leouis quarli
papfc.Necnon ut inbasilica beati Petri apostoii lecit arcusde argento purissimocumcolumnis el liliis
numcro tres, pcns. libras sexaginta. Kecit el in ecclesia sancta; Dei Genitricis Marim.qua; poniturin

10 civilatp Portucnsi, vostcm de spanisco unam,ornatam in circuitu de fundato,et in mcdio cruccmde
argento ; sirnilitcr vela dc .'^panisco, ornuta in circiiilu do (undato nunicro tria: scd cl tabulasdcar-
gento oxauratas,ingradu ante confessionem beati Petri aposloli numero quatuor, et agnos duus,qui
pensan.librasinsimulquadragintaet quatuor. Obtulit,ubi supra,coronasporphyreticas miraimagnitu-
dinis ornatas ex auro purissimo cum delphinis duodecim,legentede nominc ipsius almiiici prajsulis,

15 pensan. auris libras tres et scmis;necnon et arcu;! de argenlo purissimo numero dcccm, qui peosan.
simul in unum libras centum octuaginta et unam : et vela linea, qua; pendcnt in arcubus,ubi supra,
ornata in circuitu de fundato numero quadraginta octo.

539 Dicerc nunc post universa quaj retroscripta sunt libet, aiternaeque memori.-E pra:sentibus lit-
tcris enodare qute vel quanta pcrmaximus ac venerabilis prssul solerti pioque studio pro defensiono
universa; matris Ecclcsia?, zelo scilicet compunctus divino, infra paucorum spatia temporuni perho-
ncste ac nobililer dedicavit. Quamobrcm dum univcrsaRomanorum nobililas.proptcrillamquara jam-
5 dudum dcprajdationc ncfandi ac malevoli Saraceni intuleranl in nimia lamentationc consistcret, ne
deinccps (nisi ccclesia beati Petri apostoli muris undique munita citius foret)pcjora valuissenlcom-
mittere,isdcm aaiabilis pontifjx magnam pro Itomanis omnibuscccpituabereangusliam : etquomodo
velordineab eorum cordibus tantum potuissct rancorem sive timorem uuferre anxius cogilare.Cum-
que in his diuturnis crebro laboribus desudaret,Deo revelante, hujusmodi protinusconsilium sumpsit,

10 ut hoc ipsumsuodilccto ac speciali filiodomno Lolhario luce clarius indicaret Augusto, quatenuapcr
illius, Domino annuente, adjutorium atque consilium, civitatem illam quam pra;decessor ejus Leo
papa tertius erga ccclesiam pr;cnominati apostoli aidificare coepcrat,etcujus multis jam in locisfun-
damenta posuerat (licet post suum transituniaquibusdamablata fuissent hominibus.itaut nec aditus
appareret,ubi prius inchoationcm praifatus habuerat murus\si vitacnmcs adesset.dcsidcratum opus,

15 Ghristo solatiantc,ad effectum posset perducere.Hoc dcnique piissimus ac serenissimus &esaragno-
sccns,magna cst illico b-Btiliaet exsultatione repletus,rogansquojam fatumsummoperepraesulem.pa-
tromqucpcr omnia spiritalcm,ut quantocius tanti operis fabricam, sedulo labore perficerct.Ad quam
ipse cum suis fratribus non modicasargcntilibrasdirexit,ut,sicutdictum esl, tamproficuuniopusinde-
liberatum niinimc rcmanerct.Exquo nuntio pncoptato prjesul praecipuus ultra modum hilariseslef-

20 fectus. Cocpit autem ex tunc de praedicto negotio valde esso sollicitus : convocansque cunclossanclaB
Dei fideles Ecclesia;, petens ab eis ore suo consilium qualiter tanta murorum cito valuissel fabrica
consummari, lunc omnibus ila visum cst, ut de singulis civilalibus, massisque univeris publicis, ac
monastcriis per vices suas gencraliter advenire fccisset, sicut et factum cst.

533 Quamobrem secundo prassulatus illiusunno prxfata civitas aidificandi sumpsit ezordium.Et
in sexto consecrationis sua-, utpotemagnis ac mirabilibus omnis est fabricis civilas undique consum-
mata. Cnmque per multos labores atquecertaminabeatissimi proesulis totum utdesiderabat murorum
opus completnm deliberatumque fuisset, coepit omnipotenli Deo multimodas sive innumcraa gratias

5 agcrc,qui suas quotidianas prcces pro uova ajdificatione murorum exaudirc el adimploi-e dignnlus eat.
Nain quantam qualemquc curam.vel studiuni,simulquc sollieitudinem piusaclaudabilis pastor.quo-
usque construerolur.diebus singulis ac noclibus habuit.nullius hominis lingua broviter cnarrarcpo-
tcst ; ct qnia nihil aliud postdebita sacrorum mandatorum ofllcia agebat pr.Tter id quod superius ex-
aratum ost, revera non frigus, ncquo flatus ventorum, vcl pluvia;, nul acris grandis vel modica conlur-

10 batio,pigrum in eundodediein dirm quolibet raodo facerc potuit. Sedmodohic, modoillic pcrdiver-
sas murorum fabricas vigil ac sollicitus discurrcbat.ut suum bonum propositum ac dcsiderium pcr
apostolorum pia Petri Paulique sulfragia Rodemptor noslcr oranipotcns pr.Tprnpere adimplorc decre-
vissei, atquc modo oninesconspicimus. Tunc domnm con^ummatissiraulquepcrfectis.ut crcbrorctu-
linius,nova; civitatis universis operibus,papa beatissimusct per omniact inomnibus semper laudabi-

15 lis ut praidicta civit.is,qua; a proprio conditoris sui nomine Leoniana vocabatur, perpclualiter firma
ac roborata consistcrct.jussit cumm agnaanimi dcvotionc cordi8quela;titia,ut omncscum ooepiscopl

1325 inSTOIilA DE VITIS UUM. PuNT. — S. LEU IV. 1326

paritcr ac saccrdotes incoloi url)is,cl, univjrsi orJincs clcricorura sanct» catholicas et apostolica> Ro-
manoB Ecclosia;,post litanias,et psaltciiuin decantutum,cum Lymuis et canticis spiritalibus pcr lotum
murorum ambiium nuJis pLdibu.s ciacrcm portautes iii cupile circuircnt,i;t intcr ca:tcra ab episcopis
20 cardinalibus aquam fieri benedictam pra;cepit, ut inter orationum officia, aquam ipsam transeu;:tes
per murum sanctificationis gratia jactarc onu;imodis studuissont : qui, ut ab eo jussum fucrat, hu-
militor peregerunt.

534 Ipse autem venerabilis pontifex ore suo tres supcr eumdem murum orationcs multis cum
lacrymis ac suspiriis dedit, rogans ac pctcns ut SKpedicta civitas, et Cbristi conscrvarelur in anum
auxilio,et sanctorum omnium angelorumque pra;sidio ab universo inimieorum securaet imperterrita
perduraret incursu. Prinium dcnique orationem fecit super portam quae respicit ad sanctum Pere-

5 grinum,cujus finis et principium taie est : i^ ^ ^^ D«m, qui apostolo tuo Pctro collatis cluvibus
reyni ccelestrs ligandi alque solvendi pontificium tradidislt,concede, ut inlercessionis cjus auxilio a pccca-
tornm nostrorum nexihus liberemur, et hanc civitutem, quam noviter tc adjuvante fundavimus, fac ah ira
lua in perpetuum manere securam,el de hoslibus, quorum causa constructa est, novos ac multiplices ha-
bcre triumphos. Secundam quoque isdem pius papa dedit oraiioiiem super posterulam, ubi mirum in

^O modum castellum praeeminet, quaD vocitatur Sancti Angeli. Cujus orationis talis est textus : Dcus,qui
ab ipso mundi hujus exordio hanc sanctam' catholicam et apostolicam Romanam Ecclesiam ab hostihus cu-
stodire et conservare dijnatus cs, inijuitutis nostrx chirographum propilialus cmunda, et civilatcw hanc,
quam tuo sancto nomini per apostolorum tuorum Petri et Puidi sulfragia novitcr dcdicavimus, uh omni-
bus inimiccrum insidiis securam sempcr atque imperterritam manere permitte. Per Dominum nostrum,e.ic .

15 Tertiam vero orationem cecinit super posterulam aliam quas respicit ad scholam Saxonum, qua; ex
eorum vocabulo Saxonum postcrula appcllatur,et ipsa oratio tertia hunc specialitcr continet modum :
l'r;csta, quxsumus, omnipotcns et misericors Deus, ut ad te toto corde clumentes, intcrcedentc heato
Petro apostolo tuo, tux pictatis induUjenliam conscquamur, et pro civitate hac, quam ego famulus tuus
Pelro apostolo luo, tux pielatis induUjcnliam consequamur, et pro civitute hac, quam ego famulus luus
Leo quartus episcopus, te au.riUuntc, novo opere dedicavi, meoqtie ex nominc Leonina vocatur, juhcas ut

20 semper iUxsa maneat ac scdira apud clemenliam majestatis tux jujiter cwramus. Pcr Dominum nos-
trum, etc.

535 In qua scilicet civitate,juxta promissum sui desiderii quod Deo voverat, magnam sive Ro-
manis sive diversis nationibus, in summa; solemnitatis die rogam distriLuit.Deinde cum CKteris, ut
praifatum est, sacerdotibus et omnibus Romanorum proceribus ad ecclesiam beati Petri apostoli cum
orationibus divinisque laudibus tendens,missam pro salule populi et civitatis incolumitate,ac stabili-

5 late perpetua,honorifice dccantavit.ls ilaque sacris peractis olficiis,cunctos nobiies Roma; multiplici-
bus donis non tautum in auro, argentove, sed et sericis palliis honoravit atque ditavit. Fuitque de
illo magna cunctis la^titia, videlicet die septimo et vicesimo mensis Junii,pridic ante beatissimorum
apostolorum Petii et Pauli vigilias,sed et per totam Romanam urbera infinita gaudia,ct c-isultationes
innumera: celebrataj sunt.Inde magis dignum est atque conveniens ut pro tanto pra;sulc tantoque pa-
10 storecunctipotentemDominum totocordepuroqueanimo jugiterimplorcmusCper qucm tam admirabile
pcrhonestumque opus,Ghristi solatiantc polentia,celeri cxercitatione expletum ob salutem Christiano-
rum omnium consumiaatumquo cognoscimus) in nostris orationibus, quatenus ct hic diulissime vi-
geat,el illic cum sanctis omnibus pro suis innumcris certaminibus ac laburibus pcrpetualiteraiterna
mcrcatur prajmia possidcre.

536 Ipso vero bcatissimus papa fecit in ccclcsia sancti Sinzigii, qua; ponitur in civitate Rlerana,
vcstem dc fundato unam, habenlem in mcdio tabulas de chrysoclavo,cum elfiigic Salvatoris,habcntc
in capile gemma- prasinas tres,ct sancti Sinzigii, ct beatissimi prKsulis.ct vela do fundato quatuor.
Et in ecclcsia sanctorum quatuor Coronalorum fecit cerostata : ex argento purissimo 2, pcnsan. libr.

5 quinque ct uncias sex.et gabathas de argento num. 4,pensan. libr... Fecit in acclcsia sancta; Dci Ge-
nitricis Marix, qua: ponitur ad beatum Laurentiura foris muros, vela de fundato numero viginli sc-
ptcm.llem fccit pr.-rdiclus pra;sul in occlesia beali Clcmentis martyris atque pontificis regnum,quod
pcndet super altarc majus cx auro purissimo sculptile sine gcmmis,habens in meJio crucem Je auro,
cum gcmrais fixis in eadem crucc, vilreas quinque, ot qua; pcnJcnt item vitrcas numero quutuor
10 pensan. libras quinquaginta. Obtulit et in ccclesia beati llippolyti martyris, qu;u ponitur in insula
Portuensi, qu.c nuncupatur Arsis,vestcm de fundalo, habcntem gammadias cx argcnto textas unam
vcla dc fundato, numero qualuor.Nccnon ct in ccclcsia beatas Dci Genitricis Maria; dominio noslra;,
qu;E ponitur infracivitatcm, qua; vocatur Anagnia, obtulit vestcm de fundato, cum gammaJiis auro
tpxtis nnam, et vela dc fundalo quatuor.

537 Vcrum nc po.-*t ha;c qua; supcrius vcraci testimonio ccrtisque sehcmatibus JiluciJula utquo
conspripta sunt silcntio, quod min'mc convcnit, p;ttcra lranscamus,libct alia beulissinii p.ipa< opera,
potenti Joeu Christi opituluntc clcmonlia fucta quumvis plarima lamcn lucc clarius indicare. Nam

1327 ANASTASII BIIJLIOTIIECAIUI. 1328

cura in bonis Deoi|uc dignis operibus mcns siniul claiiimussuumnii anlislilisindcncicRS dcstidaivt,
5 CLcpil de civitale Porlucnsi pemiaximum habero certamen, ul quo modo vel ordioc tam suis quam-
que cliam fuluris teraporibus ab hostibus ac Satanaj filiis securaet iibt-ra mancre putuisset.Cunique
diu hoc tacitus in cordc suo pontificali iiaberet consilium,tunc Patcr omnipotens et cxcelsus.qui scm-
perin juslis piisque cogiiationibus fideles suos adjuvare non desinil,Corsorum aniraos escilavil, qui
timoro Saracenorum pertcri'ili a propriis finibus exules existebanl.el huc sive illuc sine solo proprio

10 vaganlcs incedebant, ut ad sedom Rouianam causa rclugii ac salutis venire quanlocius debuisseul :
sicuti et faclum est. Venicntes vcro illi ad sacratissinia apostolorum principis limina ter beatissirao
domino nostro Leoni quarto papuj illico prajsentati sunt.

53S Qui cum ab eis suisquo proceribus prudenter salis sciscitatus fuissel qualis luuc eis imuii-
nebat neccssitas pro qua venerant,ipsi aulem ncccessitates suas,calamitates, atque angustius pci or-
dincm quasi uno ore corara prujfuto exposuissent,se habilaturos cunclis diebus in suo succcssorumque
pontilicum obsequio ac servitio declararunt.Iioc sane benivolus pra;sul agnoscens iu maguam cslsta-
5 tira exsultalionem ac l;Etitiam elevatus,gralias Dco rcfcrens,qui lales illi Iransmisil bomiucs, qui in
prffinominata civitale in perpelura habilare potuisscnl. Audilis ilaquc eorum luullis proiuissionibus,
papa prfficipuus una cum suis optimatibus eis clara voce respondil : Si quod verbis nobis dixislis
opere curaveritis perficere, satis loca habemms optiraa in quibus habitare valebitls, si lantum nobis
nostrisquc pontilicibus successoribus boni lideles fuerilis. Nam civitas quam vobis daturi erimus

10 valde iirmata est atque munita,quam nos,Redemptoris nostri protegente auxilio.novis porlis ac fabri-
cis in locis pernecessariis ad cultum prisllnum revocavimus.In qua si,utdiximus, mancre cupitis.vi-
ncas vobis ac tcrras prataque concedemus, ut nullara possilis habere iuopiara. Daraus eliam vobis
quousquc ex labore vestro liabeatis, vos el mulicres vestras ac lilii^unde vivere plenissirac valeati: :
boves ctiam et caballos, et animaiia cailcra, sicut prwdisimus, si cuncta bono animo feccrilis. Tunc

15 Corsorum populi talia audientes promissa lajtiores cffecli sunt,raissosque pio pontifici proliuusqux-
siverunt,qui civitatem et loca specialiter demonstrareut : etitafactum est. riacuerunl siquidem ora-
nia, et spoponderunt aequaniiniter omnes, quod si noster papa et dominus universa quse circuivimus
fueril dignalus conferre, cum omni familia et supelleclili noslra in servitium sancli Pelri, ul suum,
successorumque cum omni aviditate propcrabimus.

539 Lustrata denique civitate,et possessionibus universis, ad venerabilem pontilicem cum eisdem
missis reversi sunt. Venientes igitur,ut priemissura est, illique laifa ac prospcra nuntiantes, el qnod
Corsorum gens vivere se ac mori in eisdem lccis omnino fuissenl professi, vocatis omnibus, ul ipsi
similitcr secundum missorumassertionesunanimes leslarenlur,pontiricaleei3secundum quod promi-
5 serat (ob scrcnissimorum Lolharii et Ludovici majorum impcratorum, suam simul mercedeui per-
petuamquc memnriam)pra:ceplum emi^it, hoc scilicet lenore et placito autcposito, ut tandiu rirmum
mancret ac stabilc, quousquo sanctce sedis praisulibus populoquc RoraauO in cunciis obcdientes ac
fidoles existerent.El si,quod absit, omnein pracepti soriem irrcfragabiliternon custodirent.sancilum
est in eodem ut vacuum et inane consisl^ret.Loca vero qu;e eis data sunt, et a missis ponliiicalibus

'lO consignata, tam ex proprio Jure eccle£iastico,quaraque venerabilium monasteriorum,imo et singulo-
rum bominura,qui llnitimi exisi.ebaDl,in conccsso cis poutificati privilegio specialiler oscripialcgun-
tur. Ecce enim quauta crebro dicli pra^sulis erat ac prcefulgebat miseri^rdia, qui non tantum pro
defensione urbis suos Romanos proceres diligobat,sed undecunquevalcbat culligere homincs ad ooruin
auxilium ct solationcra invitabat, plus dcfcnsioncm diligcns patriiB ct plebis securital«in cuiumissa;,

-15 quam lucra temporalia et caducu, pro quibus multos jam recoliinus vilam pariter el possessiones
quibus deleclabantur, jugiter amisisse.

5.£0 Postbxc denique omuia, qu% supcrius brevi stylo contexta sunt, alia non dissimilla praisul
sanctus ac veaerabilis satis uvans percgit opuscula.Xam Ilorlanie ct .\iuurina! valde auli<)uarum civi-
tatum,quarura muri ac portx prx nimia velusta'.o temporum usque ad solum cecidcranlel fundilus
doslilutx maucbaut,quas modo fores, modo lalronos ingredi palcntibusaditis nullo rcsistcnle custode
5 facilius iiigr6dit'bautur,ipso adco solcrlissiiuo pra:su1 lantam civilatem praidictarum urbium cogno-
scens incuriam,cas (|i::is prrjtitulavimus civilatcs hortatu suo ac sludio muris novis portisquo prioribus
miuimc dissiuiilibua ad pri^tiuum locum st.^tumque gralia corroboratas diviua reduxit. In quibus
modo civiiatibus cxaratis civcs cl ab inimicorum insidiis melius securi inbabilant.ct furcs ac latrones,
ut diclum csl, cliiUsis murio ac porlis nullura damnura et furtum lam noctibus quamque dicbus de

10 csetero valcbunt inforre. Ilis auloin, ul prxJictuin est, djligcnler explelis.fecil in ccclesia sanctorum
quatuor Co;\^natorura regaum ox iiuro purissin.o unuin,pcndrns suprr ultarc raajus, cum catonulis
similitcr aurcis, sculplilcin habcns i.T mr.",io c:uccui aurcam, l.iibi-nlr-m gcuinias qua^uordeoim, ex
quibus qu'nquc in eadem cruce fix;»P, ct alias qua; ibidem pcDdent novcm : scx quidem albas e*
hyacin.hii.as tpcs,pcnsan. siiuul librara unam ct seniis uncias.Nocnon et in basilica sancla; Dei Gcni-

15 tricis MariiE dominx nostrx, qux ponitur in vico Sardonam, obtulit caliccm et patenam de argento

1329 HISTORTA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO IV. 1330

exnuratam par iinum, lcgcntc de nomine domni Loonis quarti pap», pensan.simul in unum libras
quatuor et uncias quinquc. Ipse insignis prresulque praecipuus cum innumera summi decnriB-opcra in
basilica beati Petri cccli clavigeri perfecisset.portas.quas destruxerat Saracenaprogcnics argentoque
nudarat, ercxit, multisque argontcis tabulis lucifluis salutiferisque historiis sculptis decoravit.et in
20 meliorem speciem quam pridem fucrant reparavit, iit omnes qui in eamdembasilicaffiingredi volunt
laudes Deo omnipotenti sanctoque suo pra^sulatui referant, et exposcant ut multa annorum sua; vit»
curricula extendantur, qui tanli fulgoris opere,tantoque pulchritudinis pondere aulam Dei argento,
pensan. libras septuagiuta ornavit. Qui summus Deoque amabilis papa in exnrdio sui pontificii cum
porticus partis Ijevas beati prse nimia vetustate Petri basilicse cecidisset, celeri studio pra^clarius re-
25 novavit.

S^fl Nam et ip^ius pra?cipuce sarta tecta ecclesia; magnis trabibuf procaciquc artificio elevatis
luciflue renovavit. Qui etinm porticum, qure sancti Andreae oohceret ccclcsise, cum csrneretur casura,
in molius noviter restauravit. Sed et cameram, qus» ante portas argenteas jam dicta; aulos esse
conspicitur, infinito fretus amore renovans, decoravit. Et multas pis operaiionis in eadem specie
5 ecclesias fecit, quas si scriptur® tradere voluerimus, lingua narrare non sufficict et nec scribcntium
valebunt articuli sustinere. Cum ergo per diversas Dei ecclesias multa perficeret insigniaopera ipse
bealissimus pontifex porticum, quse ante basilicam sancta2 Dei Genitricis consistit, qufejuxta basdi-
cam sancti Laurentii sita est foris muros, clarius ac flrmius renovavit. In ecclesia autem sanctse Dei
Genitricis, quaj ponitur in vico Sardonum, miliiario ab urbe Roma trigesimo, 4 catholicos libros
^O obtulit, unum Evangeliorum,alium Regnorum,Psalmorum,atque Sermonum.In ecclesia beati Martini
confessoris atque pontificis, foris portam beati Petri apostoli, fecit calicem dc argonto unum cum
catonulis,pensan.libras4etuncias2.Et in ecclesia sanctorum quatuor Goronatorum fecit thymiama-
teria duo cx argento mundissimo, pensan. libr. 2 et unciam unam. Simili modo et in ecciesia beataj
PetronillcB fecit vcstes de fundato tres et vela duodeoim, quatuor quidem de fundato,et tres de spa-
^5 nisco, et linea quinque. Nam et in ecclesia sanctffi Dei Genitricis Marioe, quam ipse beatissimus pon-
tifex a tundamentis suprascholam Saxonum novitor construxit, obtulit vestcs de fundato tres.ct vela
similiter de fundato quatuor.

SJ^^Item beatissimus pontifex fecil in basilica beati Petri apostoli ccreos deargentatos, qui stant
in prosbyterio numero viginti et scptem, pensan. insimul libras quadraginta. Nam et trabes in in-
gressu et in medio presbyterii investivit ex argento purissimo, pensan. libras sexaginta et septem
et uncias tres.Cum autem superna; zelo patrioe incensus spociosis Christi per ordinem ornaret metallis
5 ac ornamentis Ecclesias, post fecit alia multa in aulabeati Polri apostoli principiscoronamcxargento
pnrissimo unam, cum catenulis argentois quatuor, habentem dolphinos quadraginta ct dnos.pcnsan.
simul litjras viginti et tres. Hic quoque pontifex, Christi semper au.xilio frotus ac divinilus inspiratus,
focit in circuitu altaris beati Petri aposloli vola serica de praFinoquatuor,habentia tabulas dc chryso-
clavo, cum effigie Salvatoris et apostolorum Petri et Pauli, et sui ipsios almifici pr.Tsulis.et in medio
-10 cruccs et gammadias de chrysoclavo cum orbiculis, in quibussunt imagines apostolcrum minc pul-
chritudinis decoratas, qax in dicbus festis ad decorem ibidom suspenduntur.

6-13 Pari modo fecit ubi supra alia vcla alba holoscrica rosata cum cancellis decorata mirifice,
Pasch.n obumbrantia sacra.Nccnon et aliam coronam minorem ibideni obtulit cuni catenulisquatuor,
pt delphinis dcccm habentem lilium cl uncinum,pensan.libras duas.Hujus namque beatissimi pr.-csulis
aniuuis semper Doo dcvotus existens pretiosis JesuGhristi ecclesiasornamcntisingcnti oba!tcrn,-c vita;
5 salutem dncorare studcbat amore : ot,quod nullus prc^ccssorum ejus pontificum facere arbitratus est,
hic sancto procul dubio Spiritu fervens,atquc compulsus,coronas ex auro mundissimo inclytis Christi
videlicet et sanctorum vullibus rcfulgontes, ficri in apostolorum principis Petri ecclesia juxta allare,
8ub quo cjus sacratissimum corpus rcquiescit, dexlra h-Evaque pcndentcs duas cum cafenulis aurcis
bullis gommisquo prasinis dccoratas decrevit, habcnlos insimul delphinos se.xaginta, pensan. libras
10 viginti. Fecit cl crucifixtim argentoum miro opere dopictum in oadcra ccolcsia.qui in L-eva inlroilus
parle inter columnas magnas positus ingenti siilcndct decore,habentcm libras scxaginta ct duas ot
dimidiam. Ipse quo^iuc bcatissimus pontifcx fecit in oratorio bcati Andrca; apostoli.quod sancli Pctri
coha;ret ecclesi.TJ, vestem sericam unam habcntem hislnriam aquilarum ; et in modio, fabulam cum
ehrysoclavo, in qua dcpicla; Christi et discipulorum ojus dcxlra lajvaque imngincs fulgent, cl ipsius
15 almifici pr.Tsulis. Ac similcm post (otiusoperis porfcctioncm, ot ornamonlis dccoris in ecclesia san-
ctoruni quatuor Coronaloruin vesiom lccil do codem sorico, cum tabula de chrysoclavo, habcnlom
historiara, scu miraculum quod Dominus Chriatus dc quinquc panum ct pisoiuni aliraenlis duorum
quinque millia hominum aljundantor satians. cst operiitiis.

51.1 Intor hicc vcro qu.u superius scripta sunt ccepit crcbro nomiiiatus saiiclissimus pra>sul do
singulis ccclosiarum rectoribus, vidolicct e.pi3copis,prcsbylcris,diaconibus,atqiie omni Christianorum

1331 ANASTAPII BIRUnTnECARII. 1332

luilUia, curum sollicitu(linomr[Lii3 hiiljfrfi pi'.c.;ipu;im. Volcns itaijuc, sicuti ct ractum est ex prifcis
aucloritatibus, novam Christo juvantc iiormam pra>ponere,qualiter unusquisqueeorum vitain cistam
5 ct sobriam (hiccrct.el i)oo,cui semper irreprchcnsibilitcr famulatum debcmus impendere.in omnihus
complaccret ; tunc ilcmum, sancti ejus Spiritus gratia revelunte, una cum consilio serenissimorum
Lolharii ac Ludovici imperatorum, anno imperii eoruin quinlo el trigesiino, atque ponlilicatus ja.m
dicti prajsul seplimo, mense Decemhri, die octava, indictione secunda, sanctam ac vcnerandara in
ecclesia bcati Pclri apostoli synodum congregavit. In qua tain ipse calholicus ct apostoiicus vir,
10 quamijuc ct alii cum eo sexaginta et seplem episcopi resederunt. Ex quihus quatuor episcopi ab
iraperatoribus destinati, Joseph Eporogicnsis, Nottingus Bri.xiensis.Pctrus Spoletinus.oi alius Pclrus
Arelinus : inter quo.i etiam Puulus Diaconus sancUe Ravennatis Ecclcsia; residens,vicem tenens Juan-
nis archiepisco[)i sui absque presbyteris et diaoonibus et clero sanctae matris Ecclesia:.

545 Et tunc coram omnibus quadraginta et duo capitula, qua; profecto ad salutem et lucrum
oinniuin Christianorum hominum pertinero noscuntur, per diaconos sancta; el universalis Ecclesia;
sedis legi prfficepit.Quffietiam capitula.ut in futurumabomnibusillibalascrventur,postca;leradccrcta
pontificuin in sanctis canonibus jussit ascribi : qualenus omnes episcopi bujus auclorilatis exemplum

5 ante oculos haheant, et suos possint inelius instruere et erudire subjectos.ln hac denique posl ca;tera
svnodo Anastasius presbyter cardinalis tituli beati Marcclli ah omnibus canonice est depositus, eo
quod parochiam suam per annos quinque contra canonum inslituta dcseruit,el in alicna usque hodie
domoratur. Qui cum ncquc ad duo pro eo congregata concilia venire vellet, neque per apostolicas
epistolas, neque per tres voca'.us episcopos, Nicolaum videlicet, Petronacium ct Jcannem.ideo merito
•10 uno consensn, secundum quod de talihus sacris continetur canonibus,eum sancta synodus deposuitt
ct saccrdotali honerc privavit anno, mense, die, et indictiono superius adnolata.

546 Posl prrecipuam voro hujus concilii diffinitionem, beatissimus ejusdem prxsulis animus,
cffilcstis scmper amoris igne accensus,ad reslaurandaecclcsiarum Dei cunctornmornamentavasorum
studium rursus cacpit ingcns hahere. Nam et in ecclesia beati Pctri regni cociorum ciavigori fecit
hicernam ex argento purissimo unam bimixam,pcns. libras sexdecim.Necnon et in monasterio sancti

5 Martini,quod ipsius aposlolorum principis ecclesia; cohairet, focit aliam lucernam ex argenlo fusilcm
ac biiuixam, pcns. lihras vigtnli et septem et dimidiam.Similitcr cl in inonasterio sauctorum Joannis
ct Pauli fecil aliam lucernam argenteam similiter supradictis,pens. libras vigenti duasot dimidiam ;
quae Dominicis vel festis diebus juxta loctorium consistcntibus ad logendum sacras lectioncs magno
luminis splcndore hicescat. Isdom verosanclissiinuspapafecit regulasdeargcnlofusilescumcancellis

10 in ingrcssu presbyterii,rt ante confossionem beali Petri apostoli amatoris sui.qux pulchro luccntcs
decorc hominum prcbenl mcntibus admiralionem : quarum du;c pcns.libras sexcentum quadraginta
et duas, ali;e vero duaj libras quingeiilas et ocluaginta.Et in ecclesia sancli Vinccntii.qua- ponitur in
Fi-ascata, oblulit ves'cm dc fundalo uiiain. S:^d quia, ut sa^pc dixinuis, hujus .screnissimi prrsulis
animusmaximcbeatissimi pr;Bsulisapostoli Pctriapostoloruin principis.replelusamore,ipsiu3 suium.T-

15 ccclesiaj, cujus divina dispcnsanle putcntia Ihronum rcgehat, multa dcsiderabat scmper oriianienla
pcrnceic, fccil siiper cjus sanctum ;iltare vestein dc clirysocl;ivo,hahenteni hisloriara in mcdio Salva-
toris iutcr angclioos vultus fulgentis, Pctroque apostolo claves rogni coclorum Iradenlis, el in dcxtra
la;vaquc gloriosam Pctri et Pauli passionem fulgcntom. Inler quos ipse prasul civilalem, quam fieri
jussserat Pclro intervonicnte.olTcrt dopictam,ct crucem auro gemmisque nitcntem : ct in circuitu alta-

20 ris ct desuper habonlcmpannossericosprctiosaaquilaruiu bistoiialc.vlos.quorumduoauraticernuntur.
547 Ohtulit aulem, ubi supra, vela quatuor cum chrysocluvo, in qiiibus ipse pra-sul depictus ima-
giiii Salvaloris, intor angelicos vullus fulgentis, civitatem quam funditus paravcrat ofrerLlgiturquia
jam plcniter ea qu» beati Pclri ecclesisc prxdictus ponlifcx obtulit ornamenta, breviler iicet.dcscri-
psiraus; nunc ca qu;c in occlesia heatissimi Pauli aposlolidoctorisgonlium post impiam Agarcnoriim
5 dcvastationem est operatus.ob ajtcruam momoriaiii summatim innolescere sluderaus.Fccit autcm su-
per e.jus sacratissimum corpus cyborium mirae pulchriludinis ingonli argenti ponderc cunicnlumnis
argcnteis coinptum. ponsan. libras noningontas quadragintael sex.Sed cum benigna ipsius ponlilicis
niens antc et post generalia omniura ecclesiarum diversa ornaraenta,»jua; ingenli dcsiderio prsbcbat,
bealo Petro soinpor aliquid optiraum el protiosius otrerrc curabat,obtulil ei Ircs olcas masoricas admi-

10 rabilis pulchritudinis serico textas coloreque dcpictas, qua; vidolicel feslis diebus in circuitu altaris
majoris dependercnt. Fecit aiitem el in occlesia sancti Marciani, quaesilacst in Uomucclla,qaa; voca-
tur Balnear.ola, veslom dc fund^ito unam, et vela spaniscu duo.Simili modo cl in ecclesia bcati Lau-
rentii marlyris Cbristi atquc Levita; oblulil vela de l'undalo,qua; pendcnt in arcubus infra columnellas
majores,nuiiiero viginli qualuor. Kccil cliam iu ccclcsia beali Cleiucutis marlyris atque ponlincis

15 aqua;manilc de ai-goulo par unum, habcns in sc sculplam similitudincm capitis hominiscum\it«,et
alia hisloria, pensan. libras Ires. Item obtulit ipsequidem beatissimuselalmificuspraesulinecclesia

1333 HTSTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO IV. 1334

sanctae Dei Genitricis Maria; in .Smilia, qiu-c via Aiirolia nuncupatur. vestem de fundato unam. Simi-
liter et in Ecclesia sancti Stephani, ubi supra, obtulii aliam vestem de fundato unam. Idem vero prs-
clarus et almificus praesul, supcrna protectus dextra, usque in Dei semper servitio sincero perseverans

20 animo, post multas bonas actiones, beati Silvestri et Martini ecclesiam.quam domnus Sergius prsde-
cessor ejus noviter ab imis cedificaverat, multis quidem pulchrisque dccoravit ac depinxit coloribus :
cujusetiam pulchritudo magnam usque hodie humanis oculis admirationem pra^stat. Nam et ejusdem
venerabile sacrumpuc altare ex argento investivit ac decoravit purissimo, pensan. libras centum et
sexdecim.

5-48 Quamobrem post pulchra ac laudabilia diversarum ccclesiarum Dei opuscula qua; prssul ma-
gnifieus tota animi devotione peregit, ne Christianus populus amplius in Centumcellensi castro ab ho-
stibus deporiret, sicuti s.'cpe fieri solebat, cfrecit. Nam per quadraginta annos ipsa civitas muris diruta
et habitatore proprio destitu!a manebat,moreque bestiarum,relictis sedibus propriis obtimoremSa-
5 racenorem,ut usquejam factum fuerat, per opaca silvarum montesque incognitas sua domiciliapopu-
lus, qui relictus ab eis fucraf, aberrabat : in quibus etiam pra; timore inimicorum diebus ac noctibus
nec soporem oculis, nec ullam juxta bumanam consueti.dinem quietem vel modicam habcre poterat.
Cumque tam pius et laudabilis prKsul de illorum gravamine, atque intolerabili nimium angustia, ultra
modum et plusquam credi potest, quotidie condoleret, multis cum lacrymis infinitisque orationibus

10 Dominum rerum omnium conditorem deprecabatur assidue, ut ei dono gratiae suse dignaretur ostendere
quo in loco pro salute et liberaiionc crebro dicti Christiani populi Centumcellensis civitas mutari po-
tuisset. Ad quam ipse profectus loca, qua; ci affinitate erant conjuncta, diligenti cura ac studio per-
vidit afque conspexit. Sed ubi locus videbatur idoneus ad urbem aedificandam, aqua» gestabant penu-
riam, qua; hominibus semper satis est necessaria.

549 Peragratis igitur omnibus, ut praidiximus, locis, pcrvcnit tandem divina favente misericordia
ad locum optimum valdequc munitum, super quo suus maxime est animus dilatatus.quia ct aquarum
copiam ad populum eonfortandum, et crcteras utilitates humanas, aquimolasquo molentes pleniter
subminislr ibat. Tamen quo modo vel ordine hoc et divina ostendcrit clementia, dignum est ut ad me-

5 moriam et laudem venerandi pontificis omnis populus credat veraciter et cognoscat,quod divino con-
silio et consultu opus diu exquisitum efTectum est. Noctedenique quadam dum lectulo propriojuxta
morem pra;clarus jaceret, antistes,etde divinis, ut solet, opusculiscogitaret, ad praevisum et ordinatum
jam locum,qui duodecimo aCentumccIIensi urbemilliario distat, in somnis perductus cst, ct singula
loca cuidam Petro magistro militum quasi por corporalem praisenliam in ipsa revelatione per ordinem

10 demonstravit, ubi ecclesias et ubi portas ex pontificali adjutorio fundarc et construere debuisset. Et
quia pra; loci angustia non ibidem nisi dna; porta3 consfruendfe erant, in ipsa arcana revelatione digitis
propriis adnotavit. Mano autem facto, pro soranio quod vidcrat magna cffipit haberc certamina, et pra;-
nominatum Pelrum ad suam illico jussit venire prajsentiam, cai quidquid in somnis viderat retulit,
multosque et in argonfo mancosos praebuit,u< conducto populo Cenlumcellencis urbis, cum eis urbem

15 festinanfius perficore debuisset. Ac Deo quidem auspicc ifa nuno omnia aidificata nitoscunt, sicut in
somno papa laudabilis manu propria designavit : cui ex nomine proprio Leopolim nomcn imposuit;
ad qiiam, postquam aodificari cceperat, ad videndam et considerandam fabricam cum suorum fidelium
mullitudine amantcr accessil. Visis denique porlis ot occlcsiis, in ipsis specialiter locis sicut monstra-
vcrat, et suum Chrislo protegento desidorium adimpletum, omnipofenti Doniino gratias retulit infini

20 tas,qui ei talem ostendero locum dignatus est, in quo et populus salvus existeret, et ad abundantiam
inibi ministraret etiam lapides et arenam,qua!enus sinc labore operariorum noviter constructa fa-
brica augmentum percipere potuissef.

550 Gavisus cx his omnibus urbcm Leopolim sjDpcdictus pontifex litanife et orationibus pedibus
propriis circuivit, tribusqun orationibus in modum Trinitatis perpolualiter consccravil; missarum, ut
solitus erat, officium rite persolvens, et aquam bcnedictam per mnros jactari prajcipicns. Et non
modicam manibus propriis pra; amoris magnitudinc univcrso populo rogani distribuit : commendans

5 omnipotenti Domino populum, et civitatem divinitus demonstratam, ne iimiuam ab luistibus capiafur
vel invadatur. His omnibus perpetratis, ad sedem suam cum ingcnti lajfitia et alacritate, Christo
auxiliante, reversus cst, dieque supcraddito dccimo quinlo omnis murorum ambifus eomi^Icfus atquc
perfectus est, anno prxsulatus sui oclavo, indictionc secunda.

551 Sed el in ecclosiis quis ibidem fecit multa rlona oblulil : In ccclesia videlicct sancli Petri gaba-
thas cx argenlo fusilos raajnres, uiinoresqao scplem, iiensan. pariter liliras sexdccim ct unciarn unara ;
cantharam cxauratam unam, baucas exauratas tros; (iliiil.itoria majora, cl niinora quinquc; crueem
ex argouto donuratam unam.cum gommn una. I!om nliam rrucora do aiiro unara, habentcm in medio

5 monocossim; ol aliam cruccni cx argcnto, numeratini, liabenlcm gcmmas quadraginla; lliuriliulum
aureum cxauralum unum, dcxtram saxiscam unam, coronas aureas duodccim, gabatham unam, ct

1335 ANASTAPII l!IIllJOT[!i:CAmi. 133G

struthiocamclorum ova duo. Atquc lecit in eationi eccln.-ia jam dicta; civilatis vcstcs sericas duas : et
quibus unnm habet in mcdio tabulam dn chrysoclavo, pt alia habet in medio cruccm, ct orbiculos
quatuor cum gammadiis; ct vela dc fundato decem et octo : crucitixum ex argento purissimo, pensan.

10 libras 7. Necnon et in ecclesia sancti Lconis, ubi supra oblulit patcnam cxauralum unam, calicpm de
argento unum, vcstes dua?!, unam quidem dc funduto, ornatara in eircuitu de olovcro, habentem in
septem : Historiarum Salomonis, Antiphonarium, Psaltcrium et Sacrampntarium, gestorum et sermo-
nes, sed et Evangelium cum tabulis argenteis : atque sacratissimum Dei allare, quod supra sar.clis-

15 simum beati Petri apostoli corpus consistit argenfeis dcaura'is,qu3e in di'xtra ct lajva ipsins aposto-
lorum principis habet miracula, pcrornavit laminisfa), quai ingonti splendore nunc ut cocli astra co-
ruscant, pp.nsnn. vero simul lihras octuaginta quatuor et uncias quinquo.

55" .\tquc post tam immcnsa; opcralionis insignia, factaque divina, Dei a:terui clementia inspi-
rante^qure per diversaloca ob salutemChristianorum ipse sanctissimus papa cst operalus.ccclcsiani,
qiu-e Domini voco supra firmam petram fundata consislit, ct de bcali Pctri apostolorum principis
nomine sancto gloriosa coruscat, pretiosissimo omnium mctallorum ornatu prae nimio palris coele-

5 stis amore quotidie ornare procurans, ibidcm quoque loctoriura argenteum inclylu operatione ca;la-
tu.Ti, ct suppr quatuorpcdcs consistens perfccit. In cujus videlicet summitatc leonis caput refulgpt,
pensan libras triginta unam el uncias undccim : ncciion et ccrostata quatuor, qusc a longo t*.mpore
Pummorum pontificum in medio presbjterii festis pripcbantur dicbus. Atque hxc sagaci arbitrio de
argento purissime investivit, atque ut in perpetuum ibidem erccta CFScnt constituit, quod nullus

■10 prffidecessorum ejus facere cogilavit, habentia simul libras quin(|uaginta et quinque. Ubi supra fccit

et cerosta'a de argento majora, par unum, pensan, libras quadraginta octo et uncia.i decem, in quibus

scdent Iucern!B bimixtie de argcnto purissimo luccntes juxta aitare majus, pensan. libras simul qua

draginta et novem : nccnon ct alia cprostata deargenlata scplem, pensao. libras viginti quluque el

uncias trcs. Pari modo et alia septem tetra fecit cerostaia ferrea desuper de argcnto, pcnsan. libras

15 unam et viginti, ct uncias trcs. Atque super ipsum altare fecit vestem auro textarn, candidis per to-
tum margaritis fulgentem, et in dextra laiva^jue tabulas gi-minaias babcntcm cum aureis percircui-
tum orbiculis, quibus insignc ipsius pra-sulis est nomcn descriptum.

553 Jam et monasterium sancti Martini,quod longo senio erat casurum, miris domorum aidificiis
rLs',auravit,ct ad honorem m.eliorem quam prius fuerat funditus dccoravit. In ijuo el vcslem albam
rosatamcum rosis obtulit, et Salvatorem cum apostolis. et Virginera legentem nomcn domini Lconis
quarti. Itcm vela quinquo alba rosata, et unum quidem habens gammadias tredecim, ctamigdaUde

5 argento oxaurata tria. In ecolesia sanclorum quatuor Coronatorum fecit vestcm de funduto unam.
Pr.Teterea idem summus el orlbodoxus pontilex divina inspiratione pulsatus fecit in basilica beati Polri
apostolorum prinripis calices ex argpnto purissimo,qui pendent superarcum principalcm, necnon et
inlra colunmas majores dcxlra Ifflvaquc numcro octuaginta trcs, habentes iusinml libras quadringcn-
tasquadraginta et unam. Idipsum vero nnte sacri altnris vestibulum mir.T piilchritudiniafecil trabem,

•10 quam post dira; gentis ncfandam deprajdationem cx argcnlo decoravit purissimo.in qua sacnac Dei
venerabilcs sedcnt imagines qua; pcns. libras scxaginta. Obtulit quoquc in ccclosia bcati Pclri apostoli.
qua; ponitur in civitate Looiioli, tburibulum de argenlo exauralo unuiu. Puri uioilo et in ccclesia san-
cta; Dei Genitricis Mariffl.qua; sita ost in vico Sardorum, gabalbas cum canistro de argonto cxauratas,
pensan libras Similitor ot in vcncrabili monastcrio Jeru.^^alcm, quo.I juxla ecclcsiam bcati Petri

15 apostoli ponitur, fccit vcstcm de fundato cum orbiculis, in circuitu ornatam cum lisla de chrysoclavo,
cum velis cx imizino duobus, el de fundato tribus. Ipsc vero a Dco protcctus vencrabilis ct prsclarus
pontifex fecit propitia'orium sarri alt.iris bculi P>!tri apostilorum principis, ubi sacritissimum corpus
cjus quicscit span>u;Ii3tuni, hnbens qiiidcm argenti libras sopluaginta ct duas, auri vero octuaginta.

554 Iliyus vcro tcmporibus qui lam Daninl magislermililum, iniquitalisnc slultilis molc ca;catu9,
ad screnissima dnmni Ludovici imperatoris vesligia properavil, ciquc multa falsa et inutilia vorbn,
qn.-p crcdi nullo modo possnnl, super firalianuni emin"ntissimum magiitrum militum, ol Romani
palatii egrcgium sup;ristam ac consiHurium.dic^rs non dubitavit. Nam inslanler cum accusabal ob

5 falsitatis invidiam, diccns imperatori : Gra'ianus Rom.mi; urbis suporista, quem crga vos fii !om
cssc creditis, mihi soli in domo suu nimium supcr Francos murmurnr.s dixit sccrcte : Quiu Franci
nihil nobis lioni faci-jn!, noquc adju'orium pra^benl; sed magis qua; no.ilra sunt violcnter tollunt.
Quare nos advocamus Gra-cos, et cuni cis fjjdus p.ncis compo^^entc^ Francorum regom et gentcm de
nostro rogno et i'o ninatione cxpcllinus? Q'io audito mox pr.Tdictus impcrator, iramcnso furorc accen-
10 sus, sinc litteris eliam aJ Roma^ioium diriclis ponlificc:!» ct scnafum, Romam venirc vclociter pro-

N'>Ti.:UK MXIMN ALES Fvnr.OTTI.

(n) For:c lumiuaribus.

1337

HISTORIA DE VITIS ROM, PONT.

S. LEO IV.

1338

curavit. Qu9m taraen venientem doranus Leo p.ipa honorilice, sicut mos esl. super gradus majorcs
beati Petri apostoli residens suscepit, et melliiluis prredicationis verbis placarc c;epit.

555 Quadam vero die ipse impprator cum sanctissimo Loone pontifice, omnibus Homanis proce-
ribus, pariter ct optimis Francis in domo quam beatee memoriK Leo tertius papa juxta eeclesiam
beati Petri apostoli fecerat sedcntibus, de prsidicta accusatione placitum habuit. Tunc Daniel, ini-
qua fronte armatus falsaque cogitatione imbutus,dixit coram omnibus:Iste Gratianus habuit mecum
5 consilium hanc Romanam terram de vcstra toUere potestate el Grrcis tradere illam .Gui stalim non
solum Grati .nus, verura etiara omnes Romani coram imperalorc dixerunt: Mentiris; nullo modo cst
verum quod dicis. Cognoscens autem imperator,et omnis Romauorum Francorumqne nobilitas pras-
dictum Danielem tale crimen per falsitatem et invWiam co»tra Gratianum dixisse,illicn clenientissi-
mus imperator, nolens contra instituta veterum .\ugustorum peragere Romanorum, eos secundum
10 Romanam legem instituit judicare.Quo judicio ipso Daniel multorum vorbis reprrthensus.ore proprio
manifestavit se falsum super eum dixisse.Ideo jam dicto Gratiano ante omnes est traditus, ut quid-
quid de eo facere vellet poteslatem haberct. Sed cum jam traditum Danielem imperator a Gratiano
multa et humili supplicatione petivisset, Grutianus assensit ; quem ille statim plenaria sibi reddita
gratia libenter suscepit, et sic de mnrtis est periculo libcratus. His vero peractis imperator abiit, et
15 sanctissimus domnus Leo quartus papa non post multos dies obdormivit in Domino xvi Kalendas
Augusti ; sepultus vero est in ecolesia beati Petri aposloli. Fecit autem ordinationes duas, unam in
mense Dccembrio, et aliam per mensem Martium, presbyteros decem et novem, diaconos octo,
episcopos per diversa loca numero sexaginta et tn^s.

{Ilic a quilnisdam falso interjicilur Joannx Vlll fcmina.)
V.\RL'E LECTIONES.
Ajiuil Fahrollum cx codice Freheri.
A'i*m4yi, lin 9 et 10, pleniter disoeret. lin II,
avidius mansit.

A est, et beatissimum papam Leonem presbyterum
cousecravit, oique titulnm, uL lin 5 num 4U5.

Nutn 495, lia 6, mor sive indigentibus. lin 7,
verbo verum ctiam, lin 8, foveret i's, qui lunc ade-
ral s. lin 9, subialus est. Sub cujus tomp.

Num 49(3, /in l,Qua calamita!e./in <^arf. contritum
est. Hoc facto un. /in3,sev devastat. lin 3 ct 4,lafe-
bantur se null mort peric evadcre posse. /(n5,'pont
quis esset, qui tam sanctum locum,et inv. omu.p.
lin G. pot confestim. lia 8, ob. ad sepulturam fue-
ral dcport.

iVwTO 49', lin l.una simulque conc. lin 2, flagita-
bant,et quod nullum superse habere vellent alium
pra3sulcm. lin 5, annotalum est. lin 0, ad ecclesiam,
qure dicehatur quatuor Coronafor-um. lin 7, extra-
hentes. lin H, qui m. servantos a. o. ejusosc. /m9,
nullus broviter hominum en pot. lin 12, repr est,si
ob.fut. lin 12, 13, litt non annofamus. lin 13, ad
Africam (])/., Africanam) qua v. lin 14, revcrti, v.
j] m. pel ventorum, proccllarunKiuc impulsu, sicut.
lin Ui, do novi. lin 21, conservantes. Ipsc vero a
Deo amal)ilis, ctc, ul num 499, lin i.

Ntim 4G9, lia 3, in ingressu patriarchii marm c.
iiuaj nullus pontifex ul p. Lin 8, psallero I. II. b.
pr. tcmpore. lin 12, ant sed.

i\!/m ,5()0,/iji i.iic deprscevsn g. Agarmulta dona
obtulit ccclesiai beati Petri apostoli.aliisque quam-
piurimis ecclcsiis. Hic quoquc prx-dictus pr;usul,«i
num .502, lin 4.

Num 5Qi, lin 8, nam ct accubitus, quem domnus
Sergius sanct;e rocordationis tertius papa a fund
c. ct 0. o. ibi p;ir lunc pr;c n. u. lin lO.drlata sunt
(.'/., dclata s.1. //« H, secundum : in utroiiuc dccst
vox carncm. ibid., quam dnmn. lin II ot 12, sanctce
incmori;c. lin 12 m. cp. Scd isdfin boatis.*. ibid.,
Lco (i.cum niaiia dcl. etgaudio o. lin lfi,qu.-B apiicll
(^inslantin tnmp domini"L. lin 17, papa! tcrlii oht
quffi,ut mos erat. in l.-et. ibid., procederel. lin 19,
,.,„,,,,.„,. „ , f «I. Pxi'"lc a latpunibusn. I.a.cst./(nl9cl20, prajd

hn 1. H ciialdo. lin. 2, hic a Dco ele- "^ siionim p. scilicct tam domnus P. lin 20 cl 2r,scu

dom Grcg. lin 21, fncit c;uii. lin 21, 22, sancWbei
Rom liccl niir reparavit.

Num 497, lia 2, flngitabat.

Num 501, /i« 6, nobiliter restaurare.

Num 5U2, lia G, eruti.

Num 505, lia 5, Longobardorumque.

Num .507, lin I.S, univit.

Num 511, lia 13, a!thera.

Num .^12, lin 1, aplatis itaque.

Num 513, lia 4, quod denique tabularum opus
duccnt.

Num 515, lin 8, et caetera, quae scripta sunt.

Num 510, li:t 5, fulurum baraccnorum pericu-
luni.

Num 517, lia 10, etiam Mario. lin II, dccem et
novcm. lia 13, Diogeno etLiberali. lia 13 et l4,Fclicc
rl Bcnenalo.

Num 518, lin 3, calicpm modicum, lin 4, aposto-
liciim legcns.

JViirn 519, lin 13, apostolatum.

Num 5:.'i), lin 4, ct Iria, cantharos dc auricalcho
13.

Num .522. lin 17, niore .suo.

Num 523, /in II cl i2,divisit tamen Saraccnorum
naves amplius. Vcnicbant itaquc usquc ad oram
maris. lin 15. fora-i pcrmisit.

Num .52.S, lin 11, canislrum ex afoti dc argento.

Num .532, /i« 2l, in;iusisc|uc,

Num .5.31, lin 19, Lconiana.

Num 540, lin 15, Sardorum. lin 23, septingen-
tas.

A^iim 541, lin 9, Said iriim. (i« 14, error Iria.

A'i/m 542, lin 7, libras 13.

Num 54.3, lin 11, scxaginta septm, ct dcmid. lin
12, in alrio bcuti Anilrat;B.

Num 5i9, lin 18, ovanlcr acccnsa.

E.c codicc Rcijio, Mnzarino et Thua.
Num 49
ctus orthndoxiis, atqiic a|). /in 5, b. corpore. lin 0,
erat enim omnibua bonis moribua exoriiatus Gre-
gorius pra.>sul, qui tunc teuiuoralciii regebat occle-
biam s;inclaiii Ri)manam,aufiila lama illius Fubdia-
conum fecit, atiiue jiixta se mancre pricci;pit. Dc-
iuncto itaquc Grcgorio tertio, Sergius hu|us saii-
Otffi lioui. Ecclesia; urchipresbytcr prajsul eireclus

A'/i)n 503, lin I, script scicnlia, ct cp. lin 2, qu
lant.e bcatit. lin 4, basil sancla; Luci.-e virgi-
nis q. °

A'Mm .5114, //n 1, audicns et perniciem. lin 2, in
orationibus sc convertit, ac jejuniis d. lin 3, dum

1339

ANASTASII BIBLIOTHECARII.

1340

hiec agebantur./irt 5, spiritualibus. i7)jV/.,iconia (.V.,
icona, id esl imagine : (jtosseina est). lin, 0, cuin cle-
ro pprr. lid 7, cum oinnium fid. lin <?«(/., beat;e Dei
Gen. liii 10,omni clcro^ot popiilo st. p. /<« ll.super
cavernas, unde ipse pesliler flatus. lin 15,ex ipsis.
liii 16. lcBsionis m. ap.

Num 50.5, liii 1, in ipso vcro q. lin 2, virtufibus
c. comb CGBp ub. populorum. tin 5, apostolorum
pervcniretbasil.Sa.\onum,Longoburdoruinquej6((/.,
porticus. tiii 7, et Uom. lin O.sed beati non valens
virlutem ferrc pontiticis. lin 10, in cinerem. Nam
octavam .\ssumptionis beataj Dei Genit.ui numbOS,
lin 1.

Nuin 503, tin 2, in basilicam. lin 3 qxix foris cst
in. liii 'i.in qua. tin (w/. ,cclebrare fest\vitatera,seu
solemnitatera lin 5 et 0, cel plenius argento eroga-
vit. tin 7, viistem de seJato. [Sic uterque, in Reyio
tnmcn emendalum, de fundato) unam, et multa alia
obtulit illi dona.Fecitisdembenignissimuscrucera,
iil num 510, lin 1.

Nuin 510, lin 1, crux, qua; ut mox antiq. lin 2,
pr.ijd.suorum p.Dco juvante in a. et arg ct gemmis
mclius ren. Fecit quidcui in oratorio sancti Adria-
ni, etc, ut nuin 515, tin 3.

.\um 515, lin 3, hom cffigies crucem si.militer.
lin 4, de chrys et margaritis. Cum vero haec (sicut
lin 8, ctc.) quae retro scripta sunt Leo beatiss q.
p. tin 9, de dcsid. tin II, J. Ghr tractare cons. l:n
12 ct 13, ab host capi.aut forsitan exp.//H 13 et li,
omnespraenominatosmurosejuscivit. Romduodeci-
masiquidemindict. lin 15, alacreducerec.etnonso-
lum muros,verum eliam omnes porlas lignis etiam
renovarc preBcepit. Insuper ctiam 15 turrcs ab ipso
solo dirutas novis fabricis rest pr., ctc, ul lin 22.

Num 516, lin I, quarum duas i. p. p. ita sap ac
prud. lin 2, ad oram Tyb. lin 4, facilius ing nunc
vix per eum (/rt5,fuit Saracen pcric. /in ecid. .a.cium
est. tin 6, sed etiam ferro ra. lin 17, transire. Nam
ipso beatissimus corpora sanctorum {ultin 3, num
seq) quatuor Goronat.

jV»m517,//«5,quamipscusque dum ad p.//?!5ef6,
rexit per olitana cumcula t. crassata veluslatis
defectu {Forlasse scriptum fucntl , cassata pro
quass.) lin 6('?7,vidi'baturennv./iH7,pulchrcuItum,
ac statum a f. tin X, corpora, id est Glaudii et Ni-
costrati, Simproniani atquc Gastorii et Simplicii,
necnon et Severi, Severiani, Garpofori et Vietorini.
Dcindc Marii A. et .'Vbacuc, relicissimi ct .\gapiti,
Ipoliti quidem cum larailia sua numoro 19. Acjuils
et Prisca;, Arsequi, Aquini, Narcissi ct Marcellini,
Felicis, Simotriique, Oandida; alquc Paulin.TC, Ana-
stasii ot Felicis, Apollonis et- Benodicti, Venantii
at(nic Fclicis, Diogenis et Liberalis, Fesli et Mar-
crlli atiiue Supcrantii, Pudentian;c et BencdictaB,
Felicis ot Henenati ; necnon caput sancti Proti,
sanctffique Ga;cili;e, sancti AI. /in 15, sanctissima;
virg./i« 13 et 16, ct aliorum q. n.soli D.s. c. in qua
p.tiam ecclesia nmlta coutulitdona.Fccitctiamidem
beatissimus pr.-esul post depr.-Bdationem Saracen.,
elc., ut num oiO, lin 8.

iVHm518, tin 1, pr;cd vero ven. lin 2, ubi supra
obt pat. lin 't, bcali Pctri ap. pr. lin 7, similiter
ipsorum forte sim ibi ipsum. lin 10, de quadr 10.

Num 250, /i/i 0,IO,ct alia geniinaalba7,niajoremi.
Post hanc deni(|ue depncdationem, (|uam iniquc
focerant, aliam lacoro iiutaverunt. Scd Dous omni-
potons precibus apostolorum faccre non pcrniisit.
Gens il;i(iue illa sceva intor ca-pcrunl Romam ve-
ni(.ndi rominisrentes nristinum lucrum.vel pr.-odam
quam fecerant, ol multiplicata iteruni perversorum
omni manu, multisquc cum navibus ad urbein Ro-
inanam \ii indictionc crudeliter decrcvcrunt ; mul-
tisqiic clinm diobus. rtc, ul num .521. lin ii.

Num 521 ,lin 14 ct 15,diebus commorantesin loco,
qui Torarum dicitur, i. ins. Sardinias exire nuUo
modo potuerunt. (Juorum ini(]uus.

Num 522. lin 2, sed Deus omnipotcns. qui Ecolo-

A siam suam semper inviol custodetd.cnon dcsinct.
liit. 5, mox enim lin 6, et ob ullam rem aliaiii
ven sunt pr. Un 8, volens ab eis sp. sc, lin cul..
aut non sicquc fact est. lin iO el II, venorant i.Illj
autem sc ob aliud non v. lin ii, nisi ut supcriu-
leg cx. tin 12 ct 13, cum magno e.xcrcilu, et ar. p.
m. civitatem Osl p. omnesquc ciim gau(iio snsc -
pit. Illi autera videntes summuin pra;suIem,oinni-s
cccperunt osculari pcdes ejus.Summus autem pr.T--
sul missam in ecclesia beat<T; .4ure.T3 celobravit,
omnibnsqiip corpns Dominicum tradidit.atque ora-
tionem post perceplum corpus super eos donavil :
Dcus cujus, ctc, ul nuin oZ3, lin 1, lin 2, bcatum
Petrum amb.

jY«m523, lin 4, fidcl tuorum. lin ead sancta; tua»
Eccl dim./i« 6, gloriosum:fa,'t?m desunl. lin 6 et 7,
die vero altora postquam prsdictus pontifex rcver-
sus est a jam pra;dicta civitate, ipsi sceler.s. lin 8,
paruerunt. Pr;efati antom homines super illos fa-

n cientes impetum, omnes suporaverunt orationibus
apostolorum, et sancti pra;sulis. Ex quibus per
quasdam, etc, ut lin I, mm seq.

Num oii, tin 2, cet autem vivoa causa verit ao^
test comp. lin 4, aliqu enim nos ferro constr vi|
juss causa misericordi;B, quam in Dominum habfl
mus. Et post hoc ne otiose. lin 7, eecl beati Pet',
incceptnm habcbamus. tin 8 et 9, vid jub def ob-
tulit isdcm beatiss pra;sul post depra; Jationem gcntisl
.\garenorum mulla dona beati Petri apost aliisque 1
ecclesiis.Fecit autem campanariura (jV.,fecit etiam
ib. camp) cum malo a;reo i.V., in quo posuit cara-
panara cum malo a;reo) et crucem exauralam. Post
victoriam denique sceva; gentis .\garenorura .Tditi-
cavit civitatem, quam suo nomiDe vocari pra;ccpit,
atquc super portam quae respicit ad sanctum Perc-
griuum orationcra istam descripsit : Deus,qui,elc.,
ut num 354, lin 7.
iVi(m 534, lin 9, triuraphos per Dominum, etc,

p ibid, secundam vcro scripsit super postorulam.

^ qua; sita cst juxla castrum sancti Angcli. lin II.
hujus mundi. ibid., et opos'. lin 15, orat scrips:;
supcr post. quac r. ad soholam Saxonum. Pnesta
qua;. /iftl8 et 19, conseqiiantur, el civitas h,T-.
quam cgo faniulus tuus Leo quartus opisc to auxii
mco nomino Lconina voc (il., Leoniana) novoqu--
opere dedicavi,ut semper illa;sa maneat./i/i 20, p''r
D.:h,vc dt\<:unt,post ejToramu.^. Ouaraobrcm secundo
pra;sulatus sui anno, pra;fata civitas sumpsit exor-
dium, et in sexto consecrationis sua; anno civitns
undiciue consummata est. In illa itaque die pax o;
la;titia fuit maxima clericis cl prnronbusomnibu?
Hac ilaque civitate explela condolcbat pr,Tsul.qu(id
minirae populus subierat ibiadhabitandum.Lodem
igitur tcmpore advenit poptdus Corsorura.(jui pro-
ptcr mctum .\garcnorum gcnlis civitatcs sua.'» c
terras et possessionos reliquerat. Gui cum nimi.
gaudio hanc civitatein sumuiis pra;sul Jonavil.mul-
tisquo diviliis dilavit,alc]uo muftas iwssossioneso'-

D contribuil.Focil etiam in ecclcsia beati Pelri porti-
argcnteas majoros post depr<Tdationem Saracono-
rum. Focit et crucilixum argonteuminlcrcolumnas,
habontem libi-as 62 ct dimidium. F-oil ofiam ct
concilium, ubi inlerfuere 67 episcopi, ubi relepi
feoit dccreta pontificium ; in quo damnatus fuit
Anaslasius cardinalis propler sua crimina. llujiis
vero tom()oribns, ut iiiiiii554, lin t.

Num 554, iin 1, Daniel magister iniq stuU m.
(W., ac st. m.) ca!catus ad sereniss. Ludovicum
imperatorom ire fostinavit, oi(]uo multa inutilia
verbasuperGratianumeminentissimum magislruin
milituin nunfiavit, eo quod di\n»ioncm ipse faccrc
deborel intor rcgnum ct sai-crdotium,impcriumqu>^
mutare deberot Gonstantinopdlim.Imporalorilaquo,
audila h<ac causa. fcslinus Romam vonit. .\udil..
domnns pr.Tsul adventuregis^miraricccpil.cumqii'
apud bcalum Peirura recepit, ct causam insimul
prxfatam traotarc cioi-.orunt.sod ponitus falsani in-

J341

HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — S. LEO IV.

1342

venerunt.Ipse autem,qui Franciam ivit causa accu A
saniii trafiitus iuit Gratiani poteslati. His vero
ppractis ut liii 15 num seq abiit imper_et sancliss.
Leo IV papa.

lYam 555, litt 17, Decembris, et aliam in mense
Marlii. lin 18, et cessavit episcopatus mens 2,
dies 15 femina. Nic inlcrsaritur Viln Joannis
Mnglici in utroque codice. Scd quin fahuhi hxc jnm~
diu c.rplosa est, ideo hic expuwjendam duxirnus, ne
malc feriali homines exiiide ealumninndi occasio-
nem raperent. Si (/«;? nutem .vr/re ferat hunc Vi-
tam u nohis prxtermissam. is liegium codicem con-
sulat, ibiqiie Uurtini Poloni vcrba interpolata lc-
get, qu:v. inepti homines Anustasii codicibus inserue-
runt.

Ex codice Thuano altcro.

Num 494, lin 1, Leo nat Rom ex pafro Rarlualdo
lin 1, 2, di. liu 8, in monasterio. lin 11, monacbus

Num 513, lin 4, quod denique tabularum opus
ccxvi, auri obr lib p. lin 5, talj aig p. lin 5 et 6,si.
m. animi devot. lin 8, ipsius vult a|)Ost. lin 10, H,
pend in circuitu cuncta in arcora de blatta. lin 13,
et in monasl s Ca;saricE in palatio.

Num 514, lin 9, rotas aquilasque.

Num 515, lin 1, semperque Virg. lin 3, efligiis.
lin 5 et 6, cum cruce similiter de c.lin 8,cum vero
hsc et caetera,qua; retro scripla sunt,Leo./i»( 14,duo
d.el quidcm instante./j» 18 eL 19, verura sans ped.
liii 20, inter caetera m. lin 22, pprduxil et 15.

Num 510, lin 2, ab ipsa ora Tib. lin 5, propler
fulurum Saracenorum peric /in O.vcrum etiam ferro
munirc curavit, quatinus si. n. lin 7, ubi.

Ninm 5n,lin l,ipse vero a Deo./i« 1 et2,quaediu
inculla loco erant s./«ft 7 el8,statum perduxit a fund.
lin 9,Simpr. lin 10,verumtamen. Mar. /in 13, libe-
rali lin 14, necnon et caput. lin 15, rcc locavit.

Num 519, lin 5 et 6, lintea cum crucibus 8, p.m.
avidius mans. lin 12, mouachio d. r. o. D. p. dcvo- d sacr p. lia 10, perf habentem iconas et crucem.
tius ser. lin 15, illucqu. \.c.lin ead., pontilicis.//K lin 13, ex arg puris"

17, illico : semper ita scribitur.

\um 495, tin 5, beatissimum papa./i« 9,sublatus
est.

Num 490, lin 2, videlicet, sive de rep m.p.sive d.

iYi(m 497, /ift 1, una simul conc. /irt. 2, flugita-
bant. liii 10. sanctis intervent. lin 20, sacravcruut.

iViim 498, /i« 10, de arg puriss par unum,peiisam
lib cantharum cum thimiamaterio 1, pensan lib....
vela ex fund. lin 12. in arcos vid. lin 16, de chryso-
cl. 4. Item vela sirica cum rotis 17 ex quibus qua-
tuor cum gammadlisdc chrysocl et gemmis.//« 19,
et alia vela de blatta 2.

Num 499, lin 3, 4, de marm. lin 4, arbitravit. lin
8, psallere laudes.

Num 500, lin 4, butronpm; quidnin legnnt, buiio-
I nem. alii buttonem relincnt. lin 5, inluminationcm
i. b. r. lin 8, dependenl. lin 11. in arcos. lin 13, el
alia quidcm v. lin 14, tres.

Num 501, /i» 3 et 4,priefati egregii prssulis. /i/( 4,
de beati,/i?j 9,clamas!erios./i« 9 et 10,quadraginta,
necnon quia d. lin 12, de blatta.

Num 502, lin 3, de blattu. lin 10, tunc '-r;c iiim
vet. lin 16, quaj appellatur Constant t. liu 19 ci 20,
prace sorum pont. lin 22, pararet.lsdem pra;l'atus,
et magnil p. fecit cam cx. a. p.

Num .')04, lin 2, in orationibus sc con at(|ue jeju-
niis,Diimiii (Irpiedarp non ce.ssan. lin 7,ad.b.b('ata;
Dei (icn /in IO,(imui clero.et populo .st., lin \\. i|is
unde pes. lin 12, tendil. lin 13, deprecavit.

Nuin 505, lin 2, virtutibus. lin 5, Longohardo-
ruuKiue. lin 6, pont illuc celeri. lin 12 beati I'elri
aposloli.

Num 506, lin 2, ipsius magni pr. lin 4, de arg
purissirno. lin 5, beatiss, papa. lin 7, sacratiss bas
lin ci((/.,quadraginta (|uin(iue.recit auloiii ubi supra
post Saraccnurum s.evissimaiu devastulionem in
eadem basil rugas de argenlo puriss pcas lib 57

Num 520, lin 2, efligiis. ut alibi. lin 3, prctiosis
gemmis./i« 4et5,triacaotharos dc auricalco 13.lpse
V. s. m. et p. pontifex. lin 6,nuncup. juxta lacum.
lin 7, isdem bcaliss pra;sul. lin 9, 73.

Nuni 521, lin l.ca igitur q.lin 1 et 2,cc lachrDo-
mi'io aux duod. Si(iuidem .jus ind. lin 3, operi luce
clarius .jus studemus. lin 8, eg. fwrani. lin ead.,
pr<ESulis gente (forte pra;s prESul). lin 8 et 9, ha;c
unllo modo p.p./ire 9,amplius fideles./ire ead signa,
atque mir. lin 10 a principio nunc recidendum est.
lin 10, exire conati sunt.

iViim 522, Un 5, repente adv. lin 10 et H, vene-
rant inq. iin 12, civ Ost pr. liii 13 et 14, pontif
consp ad pedes pjus.

Num 523, /i« 8, paruerunt. lin. 12, tamen Sara-
ccnorum amplius vcnipbant, ila(jue usque ad
oras maris. Iin 14 et 15. qui eos ad hoc
iiiiuime pprmitlebat exire. lin 10, n. est dign. lin
18 et 19, pcr intercessionem. lin 19, priiic aposto-
lorum.

JVifm 525, /i)i 1, pro his ideo ben. lin 2,arg./in 6,
margaretis. /i» 6 et 7 necnon etiam cum gemm./in
9, campanilem.

iViim 526, lin 2, 23, olitulit et in ecclesia beati
protani vestom ex auro texto,cui:i gcmmis hyacin-
tliinis./')! 5,()tulit ctjam in cccl. /in 0 et 7,pa| aj tamen
isdem pr.ivl almiricus,Ptc.,?(/ heic.lin 7,a.deductus.
lin 9, tres, unain quidem hab. ete., utnum seq.
lin 2.

Num^'il, lin 5, gilium. lin 8, Siraelri et Ca3s.
lin 11, et gabatham saxiscam 1. lin 12, idipsum
fec propler relrib animaj suse. lin 13, unam qui-
ileiii l. lin eacL, fecit aulem idipsum : (fort., id-
ipsuiu).

Nniii 528, lin 1 et 2, in basiliea Dei Genitr Mari.-n
doiiiiu.//» 0 ol 7,boat* Dei Gi nitr Maria; dom ii./i»j
8, ruitura manobat. liii 10, peus lib (■..xxxviii. /in 17,

Isdein. lin 8, qu.i; pon. lin II, p. in arcos. lin 12, H qualuor cum calicibus xvi.
nocnon et in orat.

A^iim 507, lin 1 .jani etiam fecit ipsum vela, lciie
ibi ipsum,!i/ ulibi swpe.lin 5,focilel in corpiis beati.
/ifi ('«(/., lotasquo exauralas num 3, el uniiin qiii-
dem. lin 7 et 8, sal hab./in 15, ad pers.Doo ommpo-
tenli quotidie I. lin 17, plenius conlirm.llii' sa'p,

(Vi/m5il8, lin 3, colpbraro p. lin 5. omnis q. a I
hii.jus celeliritatis pleno (iic/ plenas)argenteris orog.
lin 8, eccl oratorio, quod vocatur BB. obt v. de
fund unam.cl iu oralorio supradicta; ccclebia! beali
Nicolai donavit vestem de fundalo unam.

Nuin 510, lin 1, a novilcr. lin 2, a subdiiiconilius
manibus f.anto cq.priEcessorum p. quain Dco ju-
bpnle.

iVi(m 511, lin 4, in dcsolatione. lin 7, plures Gra-
cos constituit mon genere pro pl. g. c. m.

Nuin 512, tin 1, quorum siiigillatim. /i» 7,limina
riestinavit ob hoc uota f.

Kum 529, lin 1, obtulit adeo inibi, et alia vcla
n. lin 2, arcora duo ex arg. lin 3, fecit et in
orat. lin 4, fpcil oliam ot in vpnor di.acon sanctai
Mariffi Virg qua^ vocatur Cyro. lin 7, eccl. Dci
Gcnitr Mar. /in 9, qua; ponilur in mprim, qui vooa-
tur Narrano.

A'iim 530. lin 1, beatiss Dei Genilr. lin 2. f. niu-
rum. /in 3, crucos /in 0,cruces. /in 9, 10,et in suxorio
c. cib (ile;c,(iui pend in circ. /in 11, arcora quatuor.
li.i 13, qui voc subla. Un 14 ot 12, praMatus pia^sul.
lin 16 cl 17, criicom auro lextain 1. Obtulil etiam
idcm pra;f prt-esul. lin 19, de blatlliaha. lin 20,
nponoii et obt ibid.. arcora ex arg. lin 21 et 22, b.
Rullni niart.

A'Hni.531, lin 3, hisdom.n/i/nc ita scrihitur in alio-
ruin quvquc auclorum codd. lin 4, arcora,cum col et
giliis dc arg..sic itiam scribitur paulo antc lin 5,nen-
sant simul./»! 8,ai'C0S./»ir(irf.,siliiH/i» 11, tria.lpsc

1343

ANASTASII BIBLIOTHECAKII.

1344

vern a Den protectus pont pnst dcvastatinnem Sarri- _.\
cenoruiu fccit in occlesia bcuii l'clri principis apu-
slolorum rugas flc arg mun.lissiip.o, qiii est ante
conlessionom ipsius, pens lib. di.xxx. nam ct ta-
bulas de arg exauratas. qui est in gradu ante con-
fessionem beali Pclri apostoH nuui i, ct agnos 2,
qui pens simul in uiinm. lin 1.5, et arees. lin 15, in
arcora.

JVam532, lin 1, iibet,causaque ajternaj memorliE.
lin 5, niali^uli. lin 10, ae spirilali lil. lin l'i, pra;-
latus merMcrat niurus.Quod si sita com. lia 1.5, vel-
let perduccre. liii 16, summo opcre pr.-csulem. ///*
19, ex quo satis uuutio pr.

Num .533, lin 0, sollicitud. liii 9, vcl pluvia lin
11, soUic. lin 15, l.enn vocatur. l/ii 17 ac sac. imo
levil,e, et universi ordines clericorum sanctaj.

Nuiu .5,31, lin II, et ap. liii :!0, inla;sa.

Niiin 535. liii 7. pridie siquidem antc b.

Num 530, /iVi 8. super allare majore. liii 9,10,num
3, pens : exagia l. lia 12, Dei Gen semperque jj
Virginis Maria;. liii 13, cum quatuor grammad au-
ro texti.

Num 537, lin 1, verum ne ad post ha;c q. lin 2,
libet quidera bcatissp.opuscula. iin 3,quamvisbre-
vitcr, tauie.i I. c. i. Quamobrem cum in bonis D.d.
operis.

Num 538, lin 11, manere cupitis. Caitera ail finnn
usqrie desideranlur in codica Tlmano.

Apud Peniam ex codice Cavensi.

Niim 495, lin 6, largitus est. Igitur in quo.

Num 497, lin 2, flagitabant. lin 8, perduxerunt.
Cujus morem. lin 20, illius sibi hon.

Num 498, tiii 10, funxit, lin 11, parium unum.

Niini 500. li/i 3 et 4, fruore retrib. Un 12, ct alia
quidem vela.

Num 501, lin 9, 10 xl, necnon qui divino.

Nuin 502, liii. 21, pararet. p

Niim 503, lia 4 et 5, abditisquo in c. tin 7, virtu- ^
tem m. ct gladhim.

Num 504,/i«2,in orationibus sc convertens,atiiue
jej. lia 15, ipse mortiler basil.

Niim 505, liii 1, Saxorum : sin etinm lin 5,lia 16,
jaquintltas.

iVum 500, lin 2, ipsius magni prassulis. lin 14.
op ulit ubi sup.

Num .507, lin 5 el 6, unam quandam in med.

Num 508, lin 5,aderant hujus celebritatis plenius
argcntcis. lin 8, dc fundato l.El iu oralorio supra-
dict.-B ecclcsia! beati Nicolai donavit vestem dc Cun-
dato 1. Ipse.

Num 509, lin 1 et 2, pra;cipuuni magno.

Num 510, tin I et 2,antiquilatus a subdiaconibus
manibus.

Num 511, tin 5, redacta sunt. lin 7,Gra?cos insti-
tuit muiiacos gcuerc.

iVitm 51 2, lin 0, contrariis sivc bilitatcm. /i;i 7 et
8 limina destinavit ob hoc. 1'

Num 513, lin 4, dcpicUT sunt. Quod denique. lin
II. In arcora.

Num 515, lin 3, homo, effigiis. lin 5. Vestem
pretiosissimam. lin 8, cum vero ha>c et cxtera
qu.^E.

JVmw 516, lin 3 et 4, ante facics. lin 3, ipsam igi-
tur lurro.m.

i\'um 517. //« I, ipse vcro a Doo. lin 10, fratri-
bus verumtamcn Marius. tin 11, .wiii .Vquilina. ///i
13, Dingeue el libcrali. tin 13 et 14, rdicc ol Vc-
ncnato.

liii 15 ct 16, pt alii multi. tin 19, num iv, sub eu-
dcm quoquevcro sanctissiuio pra;su!c fccit.

Num 519, lia 1, pncdictus verj vener.

Num .521, h'a 15, (jui torarum dic.

Numbii, lin 1, mediocriter ruit. linb, ropenle
advontum.

Num 523, lin 2, Petrum ambulantem. lin H,
divisit.Tamen Saracenorum amplius veniebant.lta-
que usque.

Num 525, Un 10, turabulum.

Num 526, tin 4, noviter. lin &,vu. Tamen isdem.
lin 7, deductus.

Num 527, tin 5, habentc mala. lin 7, exposuit
quam ex. lin 11, saxisca 1.

Num .528, tin II, canistrum exafoti de arg. lia 18,
ipsius. Namque cyburium.

Num 529, /i« 5, in vcncrabile diaconia.

Num 530, tin 9, 10, et superscriplo cyburium.

Num 531, tin H, et giliis. Ita s;epe, ubi supra.

Naiu 53i, tin 1, libet cautja quai mlo.Taai.lin l2,ot
multis. lin 14, prailatus mcruerat inurus, quod
si, tin 15, effectuiu vellet perd. lin 20, convocans-
que.

Num 533, lin 9, pluvia.

Num 535, tin 2. nalionibu.s, atque in summas
sollempnitatis die rogam distribuens. lin 11,
per honestalumquc. lin 12, cognosciruus nobia
era*.

Num 536, lin 9, num iiii. pens. exagia l. lin 12,
de fundato iiii, cum.

Num 537, lia 3, indicare. Quamobrem cum.

Num 538, lia 10, valdc firma.

A^iim 539, lin 2. venientes itaquc. lin i, secun-
dum prnmiserat praceptum ob. lin 14, plus enim
def.

Num 540, lia 12, scu"ptlle. lin 13, Calyxti elavi-
gcri perfecissct portas in fund aqu,is destruxerat
progenies, argentoque Saracena nudarat erexit. lin
20, mgrcdcrc veniunt.

JVum 541, lin 19, psalterium.

Num 542, lin 6 et 7, pens. simul iib. xiii, lin 12,
Pauli, seu ipsius.

Nuin 543, lin 10, fecit igitur et crucif. lin 9,bca-
tissimup summ.TO ponlifex sedis.

Num 544, lin 6, Hlolarii, ac Hludovici ini. anno
siquidcm in p.

Num 5 45, lin 2, univorsulis sedis apostolica! legi
pr.

Ntim 546, lin 9, cum cancello.

Num 547, lin 15, parium 1 : ila sxpc. lin 21, mu-
ris quidem.

JVtim 548, lin 7, hahere manebat.

Num 549, tia 21, arenam inibi tribuere. qual.

Num 550, lin 6, alacritate rcvcrsus esl. Of-
tavo scilicet mense Chrislo. tin 8, pr.Tsulatus ejus
oct.

Num 551, lin 12, catholicorum.

.Viim 5.12, tin 12, luccrna vixiiiice.

Num 553, /(>i 4, hab. gemmudinc. lin 13 et 10,
chrysoclavo et mila inizine.

^/>«</ Pcninm cr codice Cavenn.
Ita noUilur manu Penis' : Benediclus III, suc-
ce.\sil Leoai If ad annum Domini 1555, nullo atio
ponli/icc inlcrcedenlc, ut hinc apmrcal eijrc-jium
fijmcnlum ac impudens mendaciuni dc ijuadam fcmina
ponlificalum Romanum post Leonem IV invniicnle,
cl nonwn Joannis VIU, pra'fercnlc, cujus neque le-
lustu.i liic lilicr, neque mobiles scriplorcs supcriorilus
sxculis meminerunl.

i:j'i"S HISTOUIA DE VlTlS IIOM. PONT. — BENEDICTUS III. 1346

CVl. P.E.sl- DICTUS III.

AN^O CURISTI 800, LOTIIARII IMP. IG, MICIIAFLIS III, 14.

556 Benedictus tertius, natione Romanus, ex palre Petro, sedit annos duos, menses sex, dies

decem. Boatus vir istc diloctissimis visceribus edilus, sidereo pollens rore, crescensque celcrius

diTinorum studio apicum patris ad erudiendum arbitrio traditur Qui, veluti spongia citissime lym-

pham capit, sacrorum itavoluminum didicit lectiones, rudimentaquecognovit,accepit, mentisque suae

5 fundatione posuit, et invisibilibus radicibus propagavit. Celeberrima quidem cum de eo fama per-

vulgarelur, in Lateranense palriarchium perducitur, cleroque locatur. Erat autem sapiens verbo,

doctrina praeclurus, sobrius conversatione, loquela pacificus, cunclis compatiens, omnibusque obe-

diens, denique benignissimus. Gum eum inlueretur papa Grcgnrius almificus peritum doctrinis atque

proficuum,sanctcPillum constituit Romans Ecclesis subdiaconum ; in quo ordine plura sacrae conver-

10 sationis certamina habuit, nam carnem vicit ac mundi principem, et omnia ejus argumenta nequissi-

ma. Obiit deinde Gregorius praesul, migravilque ad Dominum. Sergius autem gubernacula Romanee

suscepit antistes Ecclesia», eoque defuncto apostolicam Leo papa sedem suscepit. Oppido, qui illum

pro felicissimis actibus diligens superno compunclus nutu coelesti cum litulo ingenti presbytcrum

consecravit honore. Cujus beatitudo in tantum longe lateque refulsit atque praefloruit, ut omnibus

16 beaiissimus dictis et opere diceretur. Evidenter autem in eo divina permanere sapientia cognosceba-

tur, quia largifluis purisque ejus omnes fovehat affectibus, et luce clarius perornabat, caducique ac

transituri mundi delectabilia respuebat, et quidquid utebatur egenis atque pauperibus erogabat. Je-

juniis vero validus, oratione assiduus persistebat pervigilque in Dei quofidie laudibus commorabatur.

557 Leo quidem ubi hac luce subtractus priBsul occubuit, mox omnis clerus istius Romans pro-

tectsB sedis, universique proceres, cunctusqtie senatus ac populus congregati sunt Domini clemen-

tiam exorantes, ut beatificuui illis omnibus demonstrare dignaretur pistorem, qui culmen apostolatus

regere valuissel tranquille. Divinitus igitur slhereo tunc lumine inflammati, uno consensu unoque

5 eum conamine Benedictum pro tautis quibus pollebat sacris operibus pontificem promulgavorunt

eligere. Illico vero alacri universa studio' plebs et populi ccetus ccelesli titulo properantes, Deo illum

omnipotenti ut solilus fucrat invenerunt fundentem orationem. Surgens autem et populi densissima

cernens agmina rem cognovit, et mente concepit. Interea multis cum lacrymis genua flectens flebili

voce omnes deprecabatur, taliter dicens : Non me a meadeducatis ecclesia rogo, quia tanti culminis

10 non sufficio sustinere nec bajulare gravamen.

55S Illi vero nullalenus acquieverunt, sed virLutibus eum ex eodem titulo abstrahontes cuni hymuis

et canticis spiritalibus, ampla exsultatione et ineffabili gaudio in patriarchium Lateranense per-

ducentes, pontificali soiio, ut mos est pontificum, canaque consuetudo demonstrat, posuerunt («).

Lffitatur propterea Urbs, exsultat Ecclesia, congaudent senes, ovanlesque divinas modulanlur vir-

5 gines laudes, ditantur pauperes, locupletanLur inopes, consolantur captivi, consurgunt debiles, in-

firmi sanantur cclerique pede concurrunt, quia extensa in eis tristitia fuerat, contemplabantur con-

fusa, ct tranquillitas florigera videbatur erecta. His itaquc peractis, clerus et cuncti proceres de-

cretum componcntes propriis manibus roboraverunt, et consuetudo prisca ut poscit invictistimis

Lothario ac Ludovico dostinavcrunt Augustis. Ipsum autem qui deducebant legati decrclum fuerunt

10 hi : Nicolaus videlicet Anagnina; anlistes Ecclesiffi, et Mercurius magistcr mililum. Arsenio Eugu-

bino episcopo obviantes adinvicem confabulari cocperunt : qui callidis cos scrmonibus liniens corda

corum mollire cocpit, bcaliquc fidelitalcm jam fali declinaverunt electi, cum quibus etiam consi-

lium studuit confirmarc, ut depositum anathomatizatumquc Anastasium, quod divina nullatenus

permittcbat clcmentia, pontificatus infula perornarent. Eunles itaque Ludovico decrctum benignis-

■15 simo Ca:sari dantes, duplici quam mentibus gerebant intentione Romam reversi sunt, adventuiuque

missorum nuntiantes imperalium episfolas eidem insigni oblulcrunt electo, quibus .\ugusti conline-

bantur responsa. Qui omni clcro ac rcipubl. ccctibus diris machinationibus, consilium, quod Eugubii

ut pra3tulimus cum Arsenio statuerunl, adimplere cupientes diccbant : Omnes in obviam im-

pcrialibus simul nobiscum exire studele legatis, quatcnus Augusli jussionibus obedientes cxistere

20 valeatis.

659 Post ali(iuot quoquc dies ipsi quos prfcnuntiaverunt missi Horlam.qua; quadragesimo
milliario a Ronia distat, propcraverunt. Ex quibus in cam Adelbortus, Bernardusciuc ingrossi comi-
tes cuidam olim dnmnalo, Arsonio eogrnte Piiiscopo, se conjunxerunt presbyloro nomine Ana-
slasio, qui in sancfa .<^ynodo boata; prcsidcule Lcono mcnori;c pra^sule rite seoundum sacroruin

NOTUI..S: MARGISATJS FABHOTTI.

(a) HiJic clare lUiuct Lconi IV non Joanncm Flll fcminam, scd Bcncdicium succcssisse.

1347 ANASTASII lilliLIOTIIECAUII, \:m

5 promulgationes canonum cxcommunicatus, depositus ct analheniate vinctus fuerat : non habf.ntej
l»eum priB oculis, ipsiusquc pracnpta confunderc ut tyranni cupientes, evidenter medilabanlur
qualiter oumdcni cjcctum anathematizaluiiique Auaslasiuni apostolico culmine sublevaient cuntra
traditionem omniumque sanctiones pontificum, virorumque almorum. Missi quoque, quos jam
supra meminimus, qui imporatori nostrum decretum benignissimi de electione Benedicti porreie-

10 rant, id est Nicolaus episcopus, ct Merciirius magister militum, mentibus cognilum concpptum ha-
benfes consilium cum aliis quibusdam Romam egressi nobilium, id est Gregorio Christophoroque
magisLris militum, obviam quasi impcratoris legatis profecti sunt, Horlamque properantihus ur-
bem, fidelitatis sacramcntum quod fccerant almifico Benedicto parvipendontes obliviscentesque
electo damnato sc conjunxerunt, depositoque presbytero hac sub occasione multi concedenlcs ab

15 uibo fiimlliter pcregerunt, cogitantes concilium.juxta illud propheta; clogium (a), quod non polue-
runt stabilire. Urbe dcinde cxeuntes ab Horta juxta basilicam beati Lencii martyris pervencrunl,
insultantes et gloriantes in sua virtute, cum quibus Radualdus Portuensis episcopus, Tudertinocque
urbis AgnMin antlstes aderant, qui clam Roma disccsserant urbe. Et eidem anathematizato terra
irrctiti caliginc so junxerant, obscurati sensu, mcnte et anima.

560 lloc ipsc Dei famulus audicns Bencdictus eIectus,G. G. Majonemquevenerabiles prudentesque,
ct omni scicntia plenos cpiscopos, ipsis imperialibus missis cum aliquibus litteris studuit deslinare,
quos apprehendcntes .\rlio anathcmatizato monente presbytero vinxerunt et custodibus tradidcrunt,
quod ncc barbari gcntilcs in lcgalis porfecisse audiuntur. Postmodum autem sjepius dictus Christi
5 ministcr Benedictus elcctus Adrianum insignem sccundiceriiim sanctje sedis apostolicae illis, atquij
Grcgorium duccm obviam dircxit.

5®3 Altcra auleni dic, missionc fungonles, omni clero cunctoquc senatui ct universo populoj
iiiandavcrunt ut obviam illis transMilvium pontcm impcratoris jussionibus irent.Tunc omnesdoluii
ncscientcs Romani ncquc fallaciam acquicvcrunt,Milviiimque trans pontem Urbem cgressi unanimit
pcrrcxcrunt. Propcranlibus quidem ad martyris jam fati basilicam, ipsi de quibus jam supra legatf
5 meminimus, cidcm deposilo analhcmatizatoquc presliytero cpiscopoclcius Romana? plcbisnc procerea
obviavcrunt, cum quibus paritcr oquitantcs pcr Ncronis campum Urbium Jam mo-niis properabant.
Adrianuin qusquo insigncm sccuniliccrium.de quo supra retulimus, vallatuui custodibus dcducebanl.
Gratianum vcro sacri supcr istam patriarchii alque Theodorum scriniarium apprehendenles rcclusos
lanccis retincbant et astriclo3,quod nullatenus Augustorum jussione pra;ceperant nec eorum voluntate

10 dictavcrant,sed hoc infclix depositi prESuniptio agcbat prcsbytcri,qui virtutibus Leonianam cum ipsia
Ca^saris legatis ingrediens Urbem apostolorum repente quam non debuerat principis introire basili-
cam, Dci parvipendens judicium, audacler invasit, lantaque ac talia infausta: oporationis mala pere-
git qualiancc Saraccna iu ca pelficerc manus prasumpsit vel arbitrata est. Imagines enim confringil
ignique concremavit, et synodum quam supra sanctuarii januas beatae memoeia; Leo pingi papa jus-

15 serat dcslruxit, Dominiquc Jcsu Christi ejusquc sempcr Virginis Genitricis iconam bipenni, quod non
dobucrat, ad ima dojecit. pro quo dctcstabili opere orlbodoxaj cuncti cultores fidei lacrj-mas fun-
dcntcs ingcmisccbant, ct tristitia rcplcbantur ac moerore.

562 His itaquc pcractis hostili virtute ipse Rom. depositus ingrcditur presbylcr, celcrilcrque ad
Latcrancnsc properavit cum iniquissimis cjus sequacibus, et sfflculari potentia patriarchium mults-
que tclorum gencribus januascjus apcricns lyrannus veluti cruentus cas inlroivit, solioque quod ncc
manibus dcbucrat contrcctarc rcsedit, ct cuidam Balneorcgiensi cpiscopo, qui vocitabatur nomin'^
5 Romanus, tantum cum non operc ferinis obumbratus mcntibus cerneretur, praicepit ut bcalissimum
Bencdictum.quem omnis Romana ut pra-lulimus plebs elegerat, pontificali quo residcbatejiceret so- ■
lio. Qui etiam vestimenta pontificalia, quibus indiilus erat, ut barbarus tulit alque exspoliavit, mul- ]
lisque eum injuriis verberibusque replevit. Tunc ipse depositus Anastasius eumdem benignissimun-
Benedictum cleclum, humana non Dei virtute custodibus, qui arctius eum constringcrcnt, Iradcr.

10 sluduit, Joanni scilicet Adrianoque dudum prcsbyleris.qui a Leone pra?sule pro illorum criminibu.-
damnati fueranl atquc dcpositi ex omni saccrdotali olficio. Mox universa Urbs ululalu amplisquc rc-
pleta est fictibus, et gravi murmurc quassala jacebal. Illicoquidem omncs cpiscopi clerusqus ac Dci
populus sancta sanctorum ingressi, tundentes pcctora sua profusis lacrj-mis intra veslibulum el al-
tare solo proslrati, jacebant, Dci orantes majcslalem ut tanti crroris coliginc sua eos vitricc dcxlra

15 libcrarct. Scptima: lum feria! cursus peragebalur.

5C3 Altcra vcrodie pra;dicli episcopi cum uuiversocleroac populo in .Emiliana; litulo convenerunt,
in quo etiam Augusli sa;pius dicli lcgali frementes magnaque tumenics superbia pervenerunt.ct impctu

KOTfLi: FABROTTl MAhGISALES.

(a) Psal. XX.

1349 HISTORIA DE miS UOM. PONT. — BENEDICTUS III. 1350

facto absidam.in qua episcopi psallentes residebanlcumclcro,Ieonesvelutirerocissimiconscenderunt,
erectisque jaculis eos conabantur elidere ensibusque punire,dicentes: Acquiescite,etvestro consensu
5 Pontilicali Anastasius culmini subiogelur. Illi vcro sanclo repleti Spiritu atlirmabant, dicentes ;
Nunquam in depositum et anathemate a sancto prsesule beataque synodo vinctum consentimus,scd
modis omnibus abjicimus et a Dei ccetibus segregamus. Ipsi deuique furibundi verberibus eos
tormentisquc dicebant se velle eos punire,sed beatissimus Deique omnipotenlis ant!step,et qui cum
ipsis aderant,terrores vcl minas corum parvipendentes immobiles perstiterunt.Quorum constantiam
10 jam dicti Franci ccrnentes ab eis ira discesserunt repleti, et in quoddam cubiculum ipsius basilicffi
sunt ingressi, diversaque consilia meditabantur, in quod etiam Ostiaj et Albani antistes coactos
introduxerunt,quos molliori sermone blandisque reducere adulationibus decertabant, et postmodum
asperis promissionibus circunidabant,quibus stridula etiam voce dicebantiNullatenusvitampossidere
potesfis,sed capitali subjacebitis sanctioni,nisi consecrationis Anastasio gratiam dederitis.IUi autem
i5 ante se morti tradere proferebant membratimque se laniari, quam deposito, auathemate damnato
consecrationis tribuerent benedictionem.Arguebantautem eosdemmissos,etuniversasdemonstrabant
sacrffi rcsponsionis scripturas, qualitcr nullutenus eumdem deposilum in ordine quem poscebat
constituere valuissent. Protinus vero secretius linguam eorum confabulantes furor qui in eis exube-
rabat minuit, mentibusque eorum videbatur expulsus.

564 Tertia vcro feria lucescente omnes episcopi cum clero ac populo in basilica Salvatoris, quas

Constantiniana dicilur,congregati sunt.In qua omuis plcbs,ac populimullitudoexlcnsavoceclamavit:

Benedictum beatissimum paparn volumus, ipsumque desideramus : quodjam fati audientes legati,

mirabantur. Videntes itaque quia in Anastasium Christi unitas almaque concordia nuUo flectebatur

5 ingenio,in quodam patriarchii cubiculo episcopos convocaverunt, aique alios sacerdotes cum elero :

cum quibns amplum agitare sluduerunt confIictum;sed tam probabilibusmissorumaudaciamsupera-

verunt scrmonibus atque doctrinis,ut infausta illorum menlis cogitatio contemplaretur contritaalque

confusa. Hoc cernenies missi venerabilibus dixerunt cpiscopis^.f^ccipitc vcstrum eleclum,et in quam

vullis basilicam eum dcducite. Et modo Anastasium, quem depositum dicitis, ab hoc patriarchio

10 ejicimus. Tresque per dies jejunium cum orationibus celebremus, ct postmodum quidquid superna

clementia demonstraverit impleatur. .Almiflci vero episcopi clamaverunt : Ejiciatur nostra prasentia

invasor atque depositus Anastasius,et ab hoc expcllatur patriarchio,et tunc facimusquod hortamini.

665 lllico pra;dictus Anastasius magna cum turpiludine de patriarchio ejectus atque expul-

sus est ; ut omnes multimodas orthodo.xte cultores fidei Domino nostro Jesu Christo persol-

verent grates. Episcopi quidem cum universo clero ac populo bcatissimum accipientes Benedi-

ctum ejectum de basilica, in qua cleri commorantur, dcduxerunt ; quia ibidem custodibus a

5 ssvissimo fucrat Anastasio collocatus. Qui cum omni alacritatc atque exsultationo cum ipso in

basilicam Salvatoris, quae Constantiniana dicitur, descenderunt.Dc qua exeuntes, eum superequum

ovantes, in quo Leo prsesul sedere consueverat, posuerunt. Quem etiam magna j^o;5uli pracedente

caterva in basilicam Dei Genitricis, quffi ad Pra;sepe dicilur, deduxerunt : in qua jejuniis et

orationibus tribus diebus noctibusque vacantes, summam majestatem Domini multis cum lacrymis

10 exorabant.

5SS Expletoque jejunio, omnes qui se anathematizato depositoque conjunxerant divino com-
puncti nutu Deique inflammanti favore, in jam fatam basilicam in qua bcatissimus, utpraetuli-
mus, Benedictus erat, unanimes convencrunt, et procedentes vestigia ipsius osculari coeperunt;
qui ot dicebant : Erravimus, ct lubrico a te pede disccsimus ; sed pastor veluti sanctissimus
5 ovium suscipe agmina pcr nemus errantia, fessosque sinu agniculos collige, tuisque nos obum-
bra sub alis. Protinus ipse a Deo protectus Benedictus extensis brachiis, puris mcntibus corde-
que benigno omnes amplecti sitiebat, et osculis perornabat, quibus etiam dicebat : Gaudete,
inquit, dilectissimi, et magis exsultate, quia Ecclcsiam qua; scissa fuerat Christus Dci Filius
sua unire virtute dignatus est. Hajc dicens et his similia prKdicans, etiam ipsi imperialcs ibi-
10 dem convenerunt legali, qui salubribus vcrbis ac mollioribus cum eodem secrctius cleclo confa-
bulabantur. Subito vero omnes episcopi universusque clerus atque innumora Roniani populi mul-
titudo ex eadem cum deducentcs basilica, cum hymnis et canticus spiritualibus in patriarchium
Latcranonse infroduxerunt, et in pontificali solio de quo cjoctus fucral posucrunt. Dcniquc uni-
versa congratulabatur Ecclesia, et omnis populus amplis vocibus rcsulfabat. Praitcrea Dominico die
15 diluculo in basilicam beati Petri apostoli, ab episcopis, clero, proceribus deductus est, et in cons-
pectu omnium, imporialibus missis cernentibus, in apostolica sede, ut nios est et antiqua tradilio
dictat, consecralus ordinatusque cstponfifex. Portuonsis vero episcopus prohibitus ab ecclcsia, or-
dinationcm quam debuorat supor cum nullatenus fecit, quod anathcmate seso junxerat ac in pcrju-
rii voraginem cociderat atquc manebat.

llol ANASTASll B113LI0THEGAHI1. Ho2

567 Post s.icra aulRm lunc mi^isiriim solemnia coleljrata in palriarchiiLateranpnsispnnlifexorrli-
natua rcvcrsus est ecc.lesiam. Erat eiiim mitissimus et omnibus sacris rlecoratus npcrihus, vultii
pulcher ct mente clarus, dulcis verbo, tloctrina beni^volus. Sed quia cuncta nnn sufficiinus per or-
dinrm enarrarc, ad ea quie diversis sanctorum locis obtulit extenderc calamiim stud^-amus. In pri-

o mo quidem ponlificaUis sui exordio superno exardescens amore in basilica Salvaloris, quse Con-
stantiniana dicilur, ips-ius Redemploris Domini nostri Jesu Christi niir^ pulchriludinis ex arpcnlo
putiasimo auroque perfusam fecit ieonam.leonem draconemque pedibus conculcanlem.pensan.lilras
scxdecim et semis. Et in basilica sancta; Dei Genilricis sempprque Vlrginis Doraina; nostrae, qu.-p ad
Prxsepe nuncupalur, auream obtulit preliosissimamque coronam unam, pensan. libras quatuor: in
10 qua vero basilica baptislerium destructum njulta per tempora manserat.celeri studio. futuram spe-
rans a Domino retributionem,reslauravit,et ad pristinum statum perduci procuravit.ipse quoque in-
signis ct bcatissimus papa in basilica beati Petri apostoli ex argenlo mundissimo auroque fusam
cantliarim iutcrrasilem, in qua Ihus nnttitur. obtulit : ubi cliam candelabra seplem cum cornibus
ex argento purissimo oblulil aurea nitentia colore.

568 Jani et in basilica docloris mnndibcati Pauli apostoli sppuIcrum,quod aSaraccnisdestruclura
fuerat, perornavil, ponsan. libras niiinero cenlum tres. Erant in basilica beata; Dci Genitricis trana
Tyberim o!jtulit vestem unam, in circuitu ornatam dc olovcro, habcntem in medio crucera dc chrj'-
soclavo.Focit autem in basilica beala; Dei Gcnitricis,qua3 vocatur Anticjna, quam a fundamcntis Leo

5 papa viam juxta Sacram construxerat, vela dc fundato cum periclysi de blatthin rumcro tredccim.
C'ui etiam in basilica bcati Laurentii marfyri.s, sita foris muros civitatis, oblulil aureas clavcs atqno
concessit.In mense vero quinto consccrationis hujus praiclari poatificis,id est mcnse Januario.die...
fluvius qui appellatur Tybcris alvcum egrcssus cst suum rt per canipestra sc dcdil, intumuitque
inundatioue aiiuarum mullarum et ingrcssus est per poslcrulam, qua; appellatur sanclie Agalhaj.in

10 urbein Piomanam hora diei. Transcendit interea aliquibus locis, et ingressus est in ccclesiam beali
Silvestri, ita ut et gradus omnes asccnderet in basilicam beati Dionysii prse multitudine aquarum,
excepfo uno qui superius erat,ct exinde expandit se super plaleam,qua; vocalurvial ala.et ingressus
cst in basilicam sanctaa Dei Gcnitricis Marix, et ibidem tantum intumuit aqua uteliam porla; ipsius
ccclesim non viderentur pra; mullitudinc aquarum. Ac inde ascendit per plateas et vicos usquc ad

1.5 clivum argenfarii : exinde vcro reflexus ingrcssus est per porficum, qua; est posita anfe ecclesiam
sancti Marci.mcnse supra!icto,dic soxto apparitionis Domini nostri Jcsu Christi secundmn carnem,
id est Thnophaniffi.Indc autem imp'tum facier.s cospit dccurrerc in cloacam qua; csl juxta monaste-
rium sancti Silvestri et sancti Laurentii marfyris, quod vocatur Pallacini. Et ab ipso dic ct deincpps
coepit paulatim aqua minui, et fluvius post multo damno facto in suum alveum reversus esl. N.im

20 domos everfit, agros deserlavit, evellens segefes et eradicans arbusla. Ilis itaque peractis pnfatus
beatissimus papa nimio amorc constriclus in ecclesia Dei Genilricis semperque Virginis Maria; do-
mina; nostra', qua; ponitur trans Tyberim, fccit vestem in alfari m.ajori de chryFoclavo, habentem
hisloriam assumptionis ejusdem Dei Ccnitricis.

5690btulitetiain in monasfcrio sancli Chrisfi martyris .\na£tas:i,quod vocalur ad .\quas Salvias
galiathan saxiscam cx argcnto purissimo unam, pensan. libras numcro tres. Nccnon el in basilica
bealic Dei Geuitricis, qua; olim .\nliqua vocabalur, nuiic autom sila csl juxla viam Sarcaui,fecil vcs-
tom cum chrysoolavo habentem historiam nativitatis Domini nostri Jesu Christi socumium carnem.

5 Simili nuulo ct iu monaslerio bcati Martini fccit canislra ex afoci duo cx argento purissimo,peii8an.
libras numero quatuor ct sciuis.Ucm vonerabilis et pra;claru3 pontilex feeit in ecclcsia beali Cyriaci
martyris, qua; ponitur via Oslicnsi.vestem dc fundalo unaui.Pari modo ct in ecclcsia beali iuait>ris
Feliris, qua; ponilur in Pineis, fecil vcslem de fundalo unam,cum gryphis. rccit vcro egrogius pre-
sul in tilulo bcati Chrysogoni martyris calices cx argenlo p'.:rissimunumcroquinque,qui pcns.siiuul

10 libras ct uncias semis. Naui et in tilulo Culixti fecit aiiiaui uaaxn ex argculo purissimo, pensan. li-
bras decem. Ibi et ipsi fecit gabalhas quatuor, pcnsan. libras novem et scniis. Simililer cl canislra
novem, pensan. insimul libras II. .\d laudem ct gluriam ipsius ccclcsia> focil Evangeliuai argcnto
auroquc perfusuin unum, ponsan. libras quindecim. Ilcm ibi ipsc fecit cortinam unam, canislrum
unum, arcum cum duabus gammadiis ex argento purissirao, pensan. insiuiul libras quadra^inta. Et

15 in ecclesia beata; Balbina; marlyris obtulit Evaugelium cx argculo purissimo.

57 O Verum etiara et in basilica doctoris mundi beali Pauli aposloli fecit vestem de chnrsoclavo

mira; inagniludinis et pulchriludinis decoralam unam.Et in ecclesiabeati petriprincipisapostolorum

nulritori suo pra; nimio amore exardi'scpns ad coopcriendnm billicumconfes.sionisfeeilcooperculum

cx auro purissiuio, pcnsun. libras li-es. Et in monaslerio sanctorum Chrisli martyrum Sergii et Bac-

5 chi,quo(l appellatur Callinici, fecit calices de argento purisaimo duos et palenam unam, colatorium

13S3 HISTORIA DE VITIS UOM. PONT. — BENEDICTUS III. 1334

unum, eantharam unam, thymiamaterium unum, pensan. simul libras quatuor. I se quidem insignis
et beatissimus pontifex in superno fundamine menlis observantiam ponens, nil terrenis finemque
habcntibus, scd spiritualibus salubribusque tanlummodo operibus delectabatur,- et in cunctis qua3
salutis sunt quotidie prfficlaro intuitu permanebat.

57 1 His vero saeris beneficiis ornatus apostolorum principi, populique janitori, obtulit mirae pul-
chritudinis vestem unam auro textam,opere decorequefulgentem,almificam Annuntiationis habentem
historiam et hypapanti, qualiter ipse unigenitus Dei Filius templum ingressus doctorum in medio resi-
debat.Verumtamen isdem pr.nsdictus et beatissimus prresul nimio amore accensus, Deique adminiculo
5 sufTultus^fecit in basilica bcati ac egregii proedicatoris Pauli apostoli regnum de auro purissimo spa-
noelistum cum catenulis suis, habensin medio crucem auream, item*spaniscam, quse pendent assidue
super ejusdem altare, pensan. libras duas et unciam unam. Obtulit quoque in eadem basilica cantha-
ram de argento mundissimo unam, pensan. uncias novem. Ipse vero insignis et beatissimus papa fecit
cruces argenteas septem, quffi per olitana tempora pcr omnes catholicas ecclesias more solito prs-

10 cedebant, et quia pr» nimia vetustate confractsB fnerant isdem pra^clarus et sanctissimus praisul a
noviter restauravit et in pristinum statum iterum reduxit, qua pensan, simul libras quinquaginta
unam et semis. Necnon et in basilica sancti Christi martyris beati Sebastiani,qua3 ponitur in loco,
qui vocatur Frascata. obtulit idem patcr egregius vestem de fundato unam habentem in medio cru-
cem cum gammadiis de quadrapulo. Simili modo fecit in basilica beati et egregii pr«dicatoris Pauli

15 apostoli vestem rubeam de arodina 1, cum chrysoclavo.

57? Verum etiam et in titulo sancti Cyriaci martyris fecit vestem de fundalo unam. Ipsc vero
beatissimus pontifex exardescens amore fecit in basilica beati Petri apostoli nutritorissui pharum ex
argento unum mirae magnitudinis,qui pensan. libras,et uncias... Hic vero beatissimus pontifex divina
inspiratione repletus, fecit in ecclesia beati Levitae Laurentii, foris muros hujus civitatis Romanae,
5 vestem de tundato unam, cum chrysoclavo, mirae magnitudinis decoratam. Sed et ipsius prsecipue
sarta tecta ccclesia; beati Petri apostoli nutritoris sui, id est navem majorem, et aliam navem, qua:
super corpus ejus est, magnis trabibus impositis numero septem procacique artifioio elevatis luciflue
renovavit. Et in titulo beati Cyriaci martyris obtulit Evangelium unum ex argento purissimo ad lau-
dem et gloriam ipsius ecclesit-e. His itaque peractis praefatus beatissimus papa nimio amore constrictus

10 in ecclesia beatae Dei Genitricis semperque Virginis Marite dominae nostra3,qua3 ponitur trans Tibe-
rim, absidam majorem ipsius ecclesiae, in ruinis positam, noviter atque a fundamentis faciens ad me-
liorem erexit statum. Fenestras vero vitreis coloribus ornavit, et pictura musivi decoravit. Necnon et
porticum atque baptisteriura cum secretario, omnia et in omnibus sarta tectanoviter renovavit. Coe-
meterium vero bcati Marci confessoris atque pontificis, quod ponitur foris portam Appiam, in ruinis

-15 jam positum, omnino restauravit. Necnon et in ecclesia beatorum Petri et Marcellini martyrum, cujus
tectum jam vetustate positum vicinum ruinas existebat, depositis vetustissimis trabibus et aliis im :
positis, noviter ipsum tectum atque porticum in circuitu omnia noviter restauravit.

573 In basiliea quoque jam saepius dicli egrcgii doctoris mundi beati Pauli aposloli isdem antistes
sanctissimus Benedictus praesul pulcherrimi decoris rete factum miro opere totum ex gemmis alvabc-
risetbuUis aureis, conclusasetiam auripetiasin se habens smaltitas, videlicet majori numero viginti
unam,cum aliis pariter minoribus; necnon ot amendulas aureasnumero undecim, et gemmas chry-

5 soclavas pendentes numero decem, magno amore praecepit fieri, et super sacrumsanctum altare ad
honorem Apostoli oCfcrcns pendere jussit assidue. Verum etiam Ethereo compunctus nutu magnam
sancta; ecclesiae, ut idoneus Christi minister, curam corde purissimo indesinenter gerens, textum sci-
licct et voluminis, in quo constant vera; pra;dicationis Pauli, videlicet apostoli, et aliorum apostolo-
rum Epistolre atque prophctarum ordinabiliter constituta3 lecliones, quas a subdiaconibus leguntur
10 por cunctas ecclesiarum stationes more solito, sursum in ambone raptum vel pcrditum a sancta cc-
clesia fuisse percipiens, captus magna vehementique sollicitudine tale dignum similiter volumen pra3-
parare studuit, in quo Graicas ct Latinas lectioncs, quas die Sabbato sancto Pascha^, simulquc ct
sancto Pentccostes subdiaconi lcgere soliti sunt Scripturas adjungi praiccpit, mir;cque operalionis
tabulis argenteis dccenter adornans sancta3 ecclesia; Ilomana; libentcr obtulit.

574 llujus temporibus Michael, filius Thcopliili imperatoris Constantinopolitana? urbis imperator
ob amorem apostolorum misit ad beatum Petrum apostolum donum per manum Lazari monachi et
pictoria3 artis nimie eruditi, gcncre vero Chazai, id esl Evangelium de auro purissimo cum diversis
lapidibus prctiosis : caliccm vero similiter dc auro et lapidibus circumdatum, rcticulo pendentc do

5 gemmis albis pretiosis mira? pulchritudinis dccoralum, et vela duo de olovero, cum cruce de olovero,
el lista similiter de chrysoclavo, et parva coopcrtoria ipsius calicis, sicut mos Graicorum ost. Simi-
liter et vesleni do purpura imperiali munda supcr allaro majus ex omni parte cum historia cl can-
ccllis el rosis dc chrysoclavo, magna: pulchriludiiiis deornatam, etiam ot vckini de stauraci unum,
cum crucc do chrysoclavo et litteris de auro Graecis.

Patrol. aXXVIII. 43

!35.-. ANASTASI! UIBLIOTHIlCAUII. 1356

575 Hujus temporibus resSaxonum nominccausa oraiionisveniens, relictis omnibus suis rebus,
icgnum proprium suum dimisit, nomam properans ad limina apostolorum Petri ct Pauli cum muititu-
tlinc populi, et obtulit dana bcalo Petro apustolo coronam ex auro purissimo, pensan. libras quatuor;
baucas ex auro purissimo duas, pensan. libras. .... spatam cum auro purissimo ligatam. Ilem ima-

5 gines duas miu. ex auro purissiino; gabathas saxiscas de argento exauralo quatuor; saraca de olovero,
cum chrysoclavo 2; camisias altias sigillatas holosericas, cum chrysoclavo, et vela majora dc fundato
duo. Et ipse rex Saxonum, postulantc sanctissimo domno Benedicto papa ul Taceret rogam in ccclesia
beati Pclri apostoli publicam de pondere auri, vel arg. librarum, cpiscopis, presbyteris, diaconis et
universo clero et optimatibus Romanis Iribuit aurum, populo vero rainuitum argentum. Et postmo-
^d dum finila causa orationis rcversusest ad proprium regnum suum ; et post paucos diesvitam finivit
ct perrexit ad Domiuum.

S36 Multum denique idem pr.Tsul sanctarum Dei ecclesiarum curam gerens, semperque pio mcntis
affectu ac studio in illarum reparatione gaudens,in basilica regni ccelorum clavigeri nutritoris sui pha-
rum cantharum argcnteum sedentem in pedibus quatuor a Saracenis olim ablalum, in quo ad decus
ipsius basilicrc in diebus festis atquc Dominicis lucerna simul ct cerei ponebantur, juxta lcctorium mi-

5 rifico opcre fecit, ac renovavit, pcnsan. libras Erat enim ad divini cultus amorem semper intentus

pacisquc amator, et omnium supernorum pud icis moribus operum cultor. Hic conslituit ut cum episco-
pus, vel presbyter, aul diaconus moreretur, pontifex una cum omnibus episcopisct prcsbytcris atque
diaconibus, nccnon et rcliquis clericis ad ejus sepeliendum corpus et commcndendam animam con.
veniret : similiter etiam ipsi facerent cum pontifex ab hac luce migrasset, quod non solum docuit scd
10 et fecit. Cujus vestigia sequens successor ejus in causa pietatis hujus, sicut et in ca;teris cum tanquam
hffires dcvotissimus imilatus csl. Uic fecit ordinationem unam per mensem Decembrem, presbyteros
quinque, diaconum unum, episcopos per diversa loca numero sexaginta et sex. Sepultus vero est ante
forcs basilica; beali Pelri apostoli.

VARI.K LEGTIONES.

Ex codice Regio, Mazarino et Thuano. A. tegunlur :(Hxc inclusa uncis) ■t ronsarcinatorr inserla-

Posl verbum super, addilur, subito enim. lin ("i.spiri-

A'u7« 5.56, lin l,Bencdictus nalione Rom. /in ) et 2, tualibus. lin 13, elpoutif. sol./<n 14,exsultabat. Inte.

dies novem. lin 3, studio, et arb. traditur. Grcgo- rca Dom. lin 15, in basilica. lin ead., proceribus, ac

rius almificus pr;Esul hunc videns moribus ornatum, reip.coctibus ded. est. lin 17, pontifex, sacraque tunc

subdiaconum liujus sancta; Romanoc Ecclesia; fecit. missarum solemnitate celebrata in patriarchio La-

Cujus beatitudo in tantuni, iit infra lin 14. tin cad. teran. pontificali ordinatus reversus est ploria. Hic

rcfloruit, ut ab omuibus. tin 15, diceretur. Leo qui- bcatissimus pncsul quamplurimadonaobiulit eccle-

dem hac luce subtractus pr«sul occuliuit. Mox enim siis Dei. Hic constituil, ut cum episcopus, presbyter

omnis clarus istius a Deo protcctoe RomanE sedis, aut diaconus p., etc, ut num 570, lin C.

universi proceres, cunctusquc populus ac senatus, Num 576, lin 8, diaconis. lin 9, verum etiam fecit.

elc, ut lin 1, num seq. lin 11, presbyt. 0. (in 12, num 20. lin 13. apost. et

Num 557, lin 3, ut beat. illi in omnibus d. d. p. cessavit episcopatus dies 11.

qui. ap. cul. /in 4. tranq. Qui divrnitus, aithereoque < j n ■ j- /-

luraine inflammati. lin 5, conamine, pro tantis. lin 6, ''/""' ' '^""" " «^"'"'«^ Cavcnst.

alacri sludio uni. pl. et pop. c. in Calixti titulum iVi(m 556, /iii 0, plura sacra; convenit actiiiniscer-

properantes Dco. /i»i 7, surgens autem et populi d. tamina. Nam. litt II, obiit quippe Greg. lin 12 et 13,

lundens, et cernens {puto abundare vocem lundens). illum perfelicissimis. lin 17, egenis, atque inopibus

lin S, genu fiectens. crog.

Num 558, tin 2,spiritualibus. tin ead, in patriarchio Aum 557, lin 6, ccctus Calixli titulo. lin 8, agmina

perducentes, sciticet Lateranensi pont. lin 3, po- recognovit.

suerunt. Qui cum omni alacritale, atque e.xsulta- .^um 558, lin 9, decretum. Nicolaus. lin 10, Mer-

tione cum ipso inbasilicam SaIvuio:is, utnnjn 505, curius, atque magister mil. Arscnio Eugubio ob-

lin 5. viantes cpiscopum.

Num 505, lin 7, ov. qucm I. liit 8, caterva praiced. Num 5.o9, lin 13, (idelitatis alminco sacramentum

in basilica D. lin 9, vac niajest. l). q. fec. tin 17, insullantes, talisque gloriantes homi-

Num 550, lin I, Expleto vero jejunio, omnes su- num, atque virtutem.

percilio dcposilo (.M., posito) sc ei conjunxerunt. et Num 500, tin 4, quod barbari. nec genlile^ in le-

divino comp. n. Deique inf. fcrvore in jam fata ba- gatis, vel nationes perlicere audiuntur.

silica, qua, ut pnBtulimus, Benedictus residobat, .Yhhi 5(>l, //n 9, .-Xugu^ti juss.

eleclus unanim. conv. et quidcm (M., quidam) pro- .Vuni 5(i2 lin 7, custodibus, arcibusque cum,

cidenles vest. ipsius osculari cojp. lin 4, sed veluti Num .5<.>3, lin 1. allera quidem dic.

pastor sacralissimus. lin 0, purisque m. et cordc be- Num 504, lin S. ccrnentcs ven.
nigno omnes araplcctens osculabalur, quibus eliam • ;Yu«i 500, lin 3, Rencdiclus residehat elcclus uni

dicebat : Gaudete dilectiss. lin 8, fuit. tin 9 ha?c, et anima; conv. lin lo, moUioribus eodem.

his siinifia dic ot ipsi i.lin 10 et 11, confabulaban- iYurn .">70, /i»i 4, purissirao, quod pens. lin 5, cu-

tur. (N'am cum essel elcclus factione episcoporum latorium. /i»i 7, mentis ejus obs.

Rodoaldi Porluensis ct .\rsfnii Horicnsis, actum est A'hi»i .571, /i»i 3, ypopanti.

ut a legatis imperatorum Ludovici et Lolharii.cardi- „ Num 372, /in 1 , iit. beali Cyr.

nales coE;erentur inultis iujuriis, et coiiiminuiioni- G Nuin .574, /i»i 3, g v. Cbazarus. /in 7, niunda 1.

bus, et gladiorum se evaginalionibus ..Xiiastasiuin, .Vuin 575, /i»i 4, spata 1. /in 9, aurum. Ad popu-

?[uem qiiartus Leo deposuerat, sibi promovere ponti- lum v.

icem; sed Deo prxstantc, patientia et unanimitate Num 576, /in 1, mullum quippe sanct. /tn 11,

sua eosdem superaverunt). In ora regii codicis hse presbyl. vi.

1357 IIISTOKIA DE VITIS RUM. PUNT. — XICULAUS 1. 1358

CVII. MCOLAUS I.

ANNO CHRISTI 858, LUDOVJCI II 3, MICILVELIS III 17

577 Nicolaus, natione Romanus, ex patre Theodoro rcgionario, sedit annos novem, menscs
duos, dies viginti.Hujus insignes beatissimi actus omnibus a primordio pueriti* suse l'ulserunt,inta
etisque moribus claruerunt.Tanta enim sacrorum comptus erat pulchritudine operum,ut nihil ludis,
nihilque ut pueri solcnt inhonesle delectaretur.Vacabat autem patienliee et sobrietali,fragrans humi-
5 litatp, puritateque praccipua.Pater vero ejusliberalium cum fuisset amator artium, et nobilissimum
polleret fomitem, castis («) eum elementis almificisque ritibus imbuens,litterarum studiis et oplimis
artibus perornabat.ita ut nuUa sacrcum species remaneret disciplinarum, quam internis conceptam
visceribus suseque cognitioni traductam non haberet.Gliscitautem membris,gliscit etsapientia,clarus,
modestia frctus,scicntiadecoratus: probabilium nempe morum si quocumque viros conspiceret loco,
10 concitusadhffirerestudebatillisque gratulabaturoptime.Cumquecam prudentissimo patread quemdam
beatissimum crebro virum accederet.qui sancti porilluslrationem Spirituspluralidelibus prcedicabat,
amplo eum asserebat in culmine ascensurum.Decoris enimintimi magnitudinem intucns, mentisque
dulcedinem coruscare, hujus ordinatione ad clericatus perductus est ordinom, quod divino senserat
nutu futuris temporibus impleretur.Sergiusporropr;csul in summccactionis cum fastigiaconscendisse
15 eum audiret,parentuni illum deducens ab aidibusin patriarchio locevit,et in subdiuconatus per bone-
dictionis gratiam constituit gradu.In quo,miriflcis observationibus degens, cojlesti fovebatur ardore.
Sergio vero papa ab hac corruptibili vita sublractOjRomanas Ecclesias Leo gubernacula proesul susce-
pit. Qui ineosffipissime videns perseverantia^ fructus, ingenti illum diaconum consecravitdilectione.
Hoo quippe eo in ordine ministrante, tanta illi desuper conccssa fuerat gratia,ut summas actionis
20 a cunctis cerneretur perfectionibus rutilare.Amabatur aulem a clero.a nobilibus laudabatur,et aplebe
magnificus amabatur.

57 8 (/() Leone scilicet papa defuncto, Benedictus mirae beatitudinis vir et sacratissimus pontifcx
superno protectus auxilio Romanae prffiponitur scdi,sua;que illum administrationi conjunxit,co quod
magis illum quam sua; consanguinitatis propinquos dilexit, ita ut per nuUius horffi momentum sine
illo esse delectaretur.Quidquid ecolesiasticarum rerum utilitatibus intuebatur congruere cum eo pro-
5 mulgans diffinitioni tradebat, prudentissimus sui contemplans arbitrii opes, scnsusque clarescere
virtutem ; utriusque enim semper observantia utiliora suo conamine faciebat.Ad extrema quidem vits
perductus, pretiosa; cohortis calicem sumpsit, suisque eum humeris cum adhuc diaconus esset
usquc ad apostoli beatissimi Petri basilicam cum alils diaconibus gestanspropriis manilms tuinulo
collocavit, dilectionis prffimium pandens quod circa eum habcbat, et ainoris ingrilatcm.

579 Eo autem tempore invictissimus Rouia Ludovicus Caisar discesserat. Qui ejus cumtransitum
cognovissetjCondolens et concitus ad eam revorsus est.Romani quippetantopastoreamisso mcestissimo
gemitu lacrymas sufTundebant.Cumque clerus,proccrcs et optimatum genus congregarentur,.jejuniis
et orationibus atque vigiliis insistebant, incessabilique Domiuum cerlamine obsccrabant, ut qualem
5 amiserant talem illis diguarctur ostendere virum, pontificatus quem culmine sublevarent. Ila;c vero
cum gererontur,in basilica boati Dionysii confcssoris atquo pOntiflcis cura universo populo convcne-
runl. In qua per aliquod spatium confabulantes horarum sidereo aocensi fulgore unanimes illum
apostolica! scdis pra;sulcm essc sanxerunt,et ccleri gressu principis apostolorum Petri continuo aula;
proporaverunt,in qua confugiens latitabat.Dicebatcnim indignum sc tantiregiminis gubernacula esse
\0 susccpturum.Impctum vero qui aderanl facicntcs, virtulibus iUum de eadem basilica abstrahentcs,
sacris acclamationibus in patriarchium Lateranensc introduxerunt, aposlolicoquc solio posuerunt.
Postinodum vero a nnbilissimorum coctibus cunctoquc etiam populo iu basilicam beati Pctri deductus
apostoli pra;sente Ca;sare consecratus est, aposlolicaque sublimatus in scde factug cst pontifex, et
missarum solcmnia supra sacratissimum corpus apostoli bcatifice celebravit. Qui densis optimatum
15 populiciue agminibuscum hymuisetcanticis spiritalibusin palriarchiuin iterum Latoranensoperductus
est. Coronatiir dcuiquc, Urbs exsultat, clerus la;tatur,sonatua el populi pliuiitudo magnifice gratula-
batur.Tertio igitur consecrationis ejus dio Augusto convescona ophistico(r)famino rcsplendebat, cla-
ritatcque plcnus cpulabatur in Christo.l^initoque couvivii upparatu consurgit.Cajsaromquo specialem
ct veluti charissimum deosculana filium imenso circumdcbit amoro.

580 Ilis itaquo gestis sorenissimus imporalor indo disces3it,scdcmquo in loeo qui Quiutusdicitur

NOTULJE MAR81NALES FAUROTTI

(a) For., cunclis. (6) ecce Leoni If^ non Joann. papa femina, sed Bencdict. sacccdil. (t) ophi.stico, id cst
prudenti.

1339 ANASTASII niBLlOTIlECAKII. 1360

collocavit.Deatissimus autem prajsul hoc audiens,dllectionis ejus compulsus plcnitudine*atquc amoris,
ad eumdem cum proceribus ct optimatilius Romani nominis locum properavit. Excellentissimus
quem cum vidisset Auguslus,obvius in adventum cjus occurrit,frcnumque Caisar equi pontificis suis
5 manibus apprehendens,pedcstri more,quantum sagittae jactus extenditur, traxit. Imperiali cum quo
ingressus tentorio salubribus ad invicem fruebantur cloquiis, mensisque epulis perornatis pariter
cibum speciali sumpserunt alacritate. Satiati scilicet mensisque remotis, plura serenissimus Ca;sar
beato pra;suli contulit dona.Quibus susceptis equumconscendens.unde disccsserat conabatur reverti.
Augustus ejus amore fretus imperialis equi superscandens calhedram,ovanti cum eo incedebat animi

10 voluptate.Ad quemdam quidem cum pervenissent spatiosissimum itineris locum, imperator equo
desccndit,equumque pontificis iteruni.ut meminimus,8upra traxit,dulcissimisque osculis ad invicem
prnpiiiquanles lucillue gratulati sunt.Ga;sar vero ad tentorium remeans cmptum arripuit iter.Pra-suI
aulcra nobilissimorum ccctilius, quibus profcctus fuerat,septus Romam ingressus, almilicaque cst
conversatione magnificatus. Erat enim aspectu pulcher, forma decorus, doctus in vcrbo, loquela

15 humilis, actu prccclarusjejuniisque ct divino cultui intentus.pauperibus largus, orphanorum protec-
tor, etviduis fautor, populique cuncti defensor.Sed quia cuncta quoe sacri operisgessii huic tradere
scriptura; non possuraus, ad ea qua; sanctis locis obtulit redeamus.

5§1 Hic beatissimus pra;sul divina inspiratione rcplotus.in diaconia sanctiB Dei Gcnitricis Mariae
dominiB nostra;, qua; vocatur Cosmedin fecil vcstem holosericam unam de stauraci, habentemhisto-
riam, leones majores ll.lbi ipse fecit velum album rosatum unum,ornatum in circuitu de tyrio mirje
magnitudinis.Obtulit vero in jam dicta diaconia gabatham saxiscam de argento purissimo unam de-
5 auratam,qua3 pens.libras duas el uncias quatuor. Fecit autem in basilica Salvatoris, qui Constanti-
niana; nomen sumpsit a nomine Constantini,cruces de argento purissimo, qua> pendent ante figuram
substanliffi carnis ejusdem Domini nostri Jesu Christi. In quibus ad laudem ipsius ecclesiam festis
dicbus cerea figura solitis, quse pensan.libras numero,quatuor et semis.Item in basilica quoque sem-
per Virginis Maria; dominoe nostrffi,qua; vocatur ad Pr£esepe,fecit cantharum de argento sessilem pa-

10 riura unum, pcnsan. libras octo et uncias quatuor. Ipse quidem a Deo protectus et beatissimus
pontifes superno favore plenus obtulit in basilica beati Petri apostoli nutritoris sui gabatham de auro
purissimolpretiosissimis gemmis,pensan.libras numcro treset uncias octo.Fecit enim in confessione
ipsius sacratissima; basilica; jugulum de auro mundissimo unum,pensan. libras numero 2.Similiter
vero in jam dicta ecclesia fecit crucesdeargento mundissimo numero sex.pens.simul libras tredecim

15 et uneias quinquc:eo autem modo in basilica Doctoris gentium beati Pauli apostoli cruces ex argento
purissimo duas.pcnsan. simul libras numero quatuor.Nam et in basilica sancti Laurentii martyris,
qu£e sita est foris muros, feeit cruces duas dc argento purissimo,pensan. simul libras numero qua-
tuor.

589 Primo quidem pontificatus sui anno aurea qua;dam ipsius beatitudini preliosissimis compla
gemmis corona perductaest,librarum habens pondera numero octo,et unciarum quatuor;ad gloriam
supra sacratissima; ejus altare basilica; aureis ingenti exaltavit amore catcnulis: verum ctiani in jam
dicta ecclesia beati Petri apostoli nutritori suo gabathas cx argento purissimo numero novcm, qui

5 pensan. simul libras numero duodecim et scmis.

583 Ipse vero a Deo protectus venerabiliset pra;clarus pontifexfecitin monaslerio sancli Slephani
et Silvestri,quam noviter fundavit sancta; recordationis domnus Paulus quondam papa, in ecclesia
majore, qu8B vocatur sancti Dionysii, ad honorem et gloriam sacris altaris,vela qualuor dc slauraci.
Hujus pra;clari pontificis, id est mense Octobris die trigesima, indictioae octava, fluvius, qui appel-

5 latur Tiberis.alveumsuumegressusest,et pcrcampcstriase dedit; intumuit cliam innundatione aqua-
rum muUarum,et ingressus est per posterulam.qua; appellatur sancta; Agatba?, in urbe Roma quam
hora diei transcendit,interea aliquibus locis.et ingrcssus cst in ecclesiam beati Laurentii.qua; appel-
latur Lucinae.Inde se exlendit et ingressus cst in monastcriura sancti Silvestri,ita ut cx gradibuaqui
ascondunt in basilicam beali Dionysii pra; mullitudinc aquarum ne unus viderelur, exceplo uno qui

10 suporius erat.Et exinde expandit sc per plateara,qua; vocaturvia Lala, et ingressus cst in basilicam
sancla; Dei Genitricis Mari.T,qua; ibidem estrtantumque intumuit aqua,ut ctiam porta: ipsiusecclcsix
non viderentur pr» altitudinc aquarum.Et inde ascendit per plateas el vicos usque ad clivum .\rgen-
tarii.Exinde redundaus ingressns est pcr porticum,qua; est posita ante ecclesiam sancti Marci. Inde
impetum faciens coepil decurrere in cloacam, quas est juxta monasterium sancti Laurcntii martyris,

15 qua; vocatur Pallacini. Ab ipso die cocpit et deinceps paulatim aqua se minucre,et flu\ius post multo
damno facto in suum alveum reversus cst.Nam donios ct muros evertit.agros desertavit.evellens se-
getes,et eradicans arbusta.Simili modo in mcnse Decenibrio dio vigesimaseptima Natali sancli Joan-
nis evangelista;, indictione suprascripta, ingressus est alia vice fluvius, ipse qui appellatur Tiberis
alveum suum egressus est ut supra in civitatc Romana; omnia ut supra.

1361 mSTORIA DE VITIS HOM. PONT. — NICOLAUS I. 1362

84 Simili modo praeclarus et beatissimus pontifex fecit in monastcrio saneti Valentini, quod est
positum in territorio Narniensi, juxta Interamnem, vestem de fundato unam, liabentem historiam
l,eonum, et in circuitu myzinum. Item venerabilis et pr»clarus pontifex formam aquaj, quas vocatur
Tocia, at vero jam per evoluta annorum spatia nimis confractam existentem, per quam decurrebat

5 aqua per centenarium in urbem Romanam, a fundamentis ad fabricandum atquerestaurandumeadem
forma prseparavit. Verum etiam et in ecclesia ejusdem Dei Genitricis et Domini nostri Jesu Christi,quaj
vocatur Cosmedin, fecit hospitium largum ac spatiosum, satisque pra;cipuum ad opem atque utilitatem
pontificum, ubi opportunum fuerit cum omnibus qui eis famulantur amplissime hospitetur. Simili
modo etin ecclesiabeati Petri principis apostolorum nutritori suo obtulit vela in arcus presbyterii cum

10 chrysoclavo, habentem historiam, leonum figuras numero quadraginta. In eadem vero strenuo catenam
opere factam contulit ex argento mundissimo, quaj pens. libras numero quatuor. Nam et in oratorio
sancta3 Crueis,quod infra basilicam beati Petri apostoli constitutum est, fecit gabatham de argento
unam, pensan.libras duas. Ipse quidem sacratissimus pontifexfecitin basilica doctoris gentium beali
Pauli apostoli candelabrum argenteum unum, pens.libras numero duas et uncias sex.Verum etiam

15 in titulo beatiEusebii confessoris Christi fecit supercyborium crucem cum velo de argento purissimo,
pens. libras quatuor.

585 Hujus temporibus Michael, fdius Theophili imperatoris Constantinopolitanaa urbis, imperator
ob amorem apostolorum misit ad beatum Petrum apostolum dona per episcopos, quorum hsec sunt
nomina : Methodius metropolitanus et Samuel episcopi, et alii duo depositi ab honore episcopatus,
quorum nominahoBC sunt:Zacharias,et alius Theophilus,etaliusimperialis laicus nomine Arsavir(a)

5 protospatharius, id est patenam ex auro purissimo,cum diversis lapidibus pretiosis albis prasinis et
hyacinthinis. Similiter calicem de auro,exlapidibus circumdatum,etin circuitu pendenteshyacinthos
in filio aureo, et repidis duobus in typo pavonum, cum scutis et diversis lapidibus preliosis hyacinthis

albis,qui pens.simul libras numero Similiter vero etvestem de chrysoclavo cum gemmis albis,

habentem historiam Salvatoris,et beatum apostolum Petrum et Paulum et alios apostolos,arbustaet

10 rosas utraque parte altaris, legentes de nomine ipsius imperatoris,mirfe magnitudinis et pulchritu-
dinis decore. Et alia multa dona porrigentes pontifici, legationis verba sibi injuncta protinus edide-
runt. Porro fatus imperator GrKCorum inventapro imaginum depositoribus oecasionesacrarum, mis-
sos apostolica; sedis per suprafatos suos legatos Gonstantinopolim dirigi postuiavit,intentans seilicet
causam Ignatii patriarchaj, et Photii Constantinopolitanse Ecclesia; pervasoris:cupiens hinc eumdem

15 sanctum virum Ignatium judicio sedis apostolic» callide per invidiam ut postmodum patuit condem-
nare, Photiumque neophytum ipsi Eeclesiae subrogare.

586 Tunc pontifcx summus imperatoris adhuc pessima) cogitationis ignarus, duos episcopos
illuc, Radualdum scilicet et Zachariam, direxit. Praecipiens ut quidquid de sacris imaginibus qusstio
alferret synodice diffinirent, et ipsius Ignatii patriarchs, Photiique neophyti causam solemniter inqui-
rerent tantum,et sibi renuntiarent. Qui sancti pontificisparvipendentcs statuta,qua; vel quantainsana

5 pecunia illic corrupli.more Vitalis atquo Meseni, peregerint, inferius suecincte transcurram.Interea
mulli Ravonnatum,qui a Joanne ejusdem urbis archiepiscopo in rebus ct juris sui proprietatibusin-
commoda sustinebant,ad hunc beatissimum papam utatantis oppressionibus eruerentur veniebant.
Quorum pio clamores audiens ipsum legatis suis et litteris saipius arcliiepiscopum,quatenus talibus
cedcrct actibus,commonuil. Sed ille mente confusa monita pii Patris obtendens (fc) pejora prioribus
10 addorc minime mctucbat. Quanto autem benigna inspectio summi pra^sulis illum,ut resipisceret ad-
monebat, lanto magis ad deteriora SEculi vcrtebat, et super iniquitatem iniquilatem addere non
desinebat.

587 Nam quosdam temere excommunicabat, quosdani autcm a visitationc sedis apostolicK aver.
tebat, et quorumdam res sine lcgali judicio occupabat.Nccnon et sancta; Romana; Ecclcsi» plurima
prasdia aufcrebat. Missos illius spcrnebat,el gloriam beati Petri apostoli quantum in se crat evacua-
bat. Pra3cppta etiam juris sancli Potri, si apud quoscunque inveniebat, frangobat, et ad ,jus sancli

5 Apollinaris transforcbat. Nam presbyteros et diaconos non solum sibi sub,jectos,scd etiam per iEmi-
liam conslitutos ad apostolicam sedem pertinentcs sine canonico judicio doponebat,et alios carccri,
alios autem fctidis crgastulis rctrudi faciebat : alios crimen,quod non fcccranl, scriptis confitcri co-
gebat. Constituta prajterca ccclesiastica absque sedis apostolico! conscnsu dcprimebat. Et vocatus a
summo ponlitice Romam sc ad synoilum non dcbore oiTiirrcrc jarlitabal.Ncc mirum cur posteaisla
10 fecerit, qui cautionos et indiculos, qui soliti sunt ab iirchiepiscopis Ravennatibus in scrinio licri, in
initio consccralionis suie mnre relicis decessoris sui lalsavit, el quaidara barbara scripla, qu;cdam
voro falsa composuit.

NOTUI.K MAIKilNAI.lCS lAllHOTTl.

(n) Laravir. (/') ciuitemncus.

ANASTASM BIBLIOTHECARII. llCi

58S Eodrm temporf! papa prasdictus ter ad synodum suis lilteris euih vocavit, et ille venire con"
temneiis a sancta synodo communione privatus est.Deinde papiam pergens imperatoris auribusLu-
dovici CKsaris molestiara intulit,solamenque mundanum qua!si\it. Tunc largiente in Augustolegatos
prjEcipuos, cum illis superbiaj repletus tumore Romam pervenit. Sed pontife.\ almus, quia contra

5 sacrorum canonum regulas excommunicato ipsi legati communicaverun(,benigne eos redarguit. Illis
autem quao egerunt deflentibus,eidem archiepiscopo a Dco conservandus papa mittebat, ut in Kalen.
Novembris ad synodum aqua fuerat excommunicatus occurreret, plenamque salisfactionem ostende-
ret, necnon ct tantis prajvaricationibus finem imponerct. llle autem noluit, sed retrorsum abiens
recessit. Et ecce /Emilienses ac scnatores urbis Ravenna; cum innumero populo ad vestigia prasulis

^O hujus bcati Romani cum lacrymis properantcs rogabant.ut ad imitalionem Domini nostri Jesu Chrisli
pro recuperatione corumnondedignaretur proficisci Ravennam,quatenus inspcctis omnibus adsum-
mam eos perducerct libertatem.

589 Itaque per semet bcatissimus papa Ravennam proficiscens, cum de ejus advcntu Joanncs
archiojjiscopus cognovisset, usquePapiam continuo ad imperatoris aures denuo molestandas ilerarri-
puit. Tum prajsul optimus omnibus Ravennensibus, /tmiliensibus et Pentapolilanis,res quas Joanne
archiepiscopo et Gregorio fratre ejus rapientibus amiscrant, clementer restituit, et praceptionis suaj

5 docreto, qua3 retrancidit (a), confirmavit. Pr<efato autem archiepiscopo, ut pra;dietum est,per\-eniente
Papiam, concivcs cjusdem urbis una cum Liutardo episcopo suo a Romano pontifice consecratocura
audivissent quod asummo pontifice excommunicatus idem esset archiepiscopus.in tanta se custodia:
circumspoctatione dediderunt, ut necinsuis domibus eum reciperent,ncc hominibus ojus paterentur
aliquid vcnundare,nepertalccommercium saltem locutionis eorum vidcrenlur esse participes.ac per

10 hoc excommunicationis notaiii incurrerent. Potius autcm cum de assistentibus ipsius archiepiscopi
aliquos per plateas inccdentes vidissent,clamabant: Isti de illis excommunicatis sunt,non licel nobis-
cum illis misceri. Tunc videns se idcm archiepiscopus voluntatissua; perhoc non possemachinamenta
perflcere, idcntidcm se ab imperatore adjuvari poposcit. Cui ad ha;c per internuntium mandat Au-
gustus dicens: Vadat et fastu elationis deposito tanto schumiliet pontifici,cui et nos,et omnisEcclesiae

15 gencralitas inclinatur, et obedicnti.-c ac subjectionis colla submittat, quia quod cupit aliler minime
consequi poterit.Cumque archiepiscopus hrc audivisset, anxiari ecepit. Et itcrum importunis precibus
lcgatos imperiales expetens Romam pervcnit.Ouem contra beatissimuspapaha;c cognoscens,omncrn
illius arrogantiam tanquam aranearum tola despiciens, in qiia prius senlentia fuerat perseveravit atque
immobilis fuit.TameneisdemAugustalibusmissispapasanctissimus magna cum mansueludine hujus-

20 ccmodi agens locutus cst :

590 Si dilcctus filius noster domnus impcrator istius Joannis archiepiscopi aelns ct mores bene
cognosccret, ipsc non solum pro illo nos minime llagitaret, sed etiam ut se corrigerct ad noseum ctiam
eo nolontc diriget. Tunc.sicut ipse egregius papa decrcvcrat.multis in unum episcopis provinciarum
convcnientibus eidcm archiepiscopo destinavit, ut coram veniens de se plenissimam satisfactionem

5 ostenderct.ct qua; prKvaricatus fucrat satius emcndaret.Quod archiepiscopus audicns,et ?e a nemine
adjuvari posse conspiciens,in angustiaj lamenta et nimia; tribulationissecontulit viclus.et quns pot43.
rat cum lacrymis implorabat, dicens:Miseremini mei,peto,misoreri nici.Et clcmcnliam summi prs-
sulis,ut mci miscrcatur, exposcite. Quia ecce paratus sum ad omnia qua; prajcepcrit peragenda.Quod
nonnulli vidonteset audientes summo referebant antistiti.el responsionis illius,quas lamentabili voce

10 dabat suggcstioncs ad liquidum exponebant. Tunccompatientissimus papa, Dominum, qui mortem non
vult pcccatoris, imitatus, miscricordia motus pra;fatum nrcbiepiscopum ad humilitatis viam tandem
convcrsum suscipcrc decrevit. Tunc ille confcstim apprehensa charta rcpromissionis, et juramcnti sui
scripturas, quas tempore consccrationis sua; imperfeclis confusisque, ut in cia vidcbatur, replcvorat
dictionibus,propria manu scribens, juxla consuctudinem antodecessorum suorum composuit.Et do-

15 niura,qu;cdiciturLconiana,inqua bealissirausprKsulcum cpiscopis.prcsbyteris.proceribusetoplima-
tibus multis astanlibus residcbat, consccndit. prwdictasque scripturas, quas feccrat supcr vivificam
cruccm Domini nostri Jesu Cbristi, atque sandalia ejus, et super sacrum quatuor sanctorum Evange-
liorum codiccm posuit, et has manu lenens, innumcris qui convenerant audienlibus, clara voce sponte
juravit se omnibus diebus vita; su.t; observando integriter lcnere atque perficerc, sicut in ipsius sua;

20 responsioniscontincbaturatquolcgebaturscripturis.Quasctiamincon.spectu omnium orepropriolcgit,
summoquc pra;suli tradidit.IIis ita pcractis,ipse insignis ct priecipuus pontifex in basilicamSalvatoris,
qua; Constantiniana dicitur,cum omnibus episcopis et cuncto clero altcro dicdescendit ;ubi asummo
pontifice jussuspra;notatus archiepiscopusadfuit,etdecrimine hicrcscosquoimpetebaturseexpurgavit.
Quem communioni ipsc papa resti!uit, ct ut sacrarum missarum solcmnia celcbrarct liccntiam ci bcni-

KOTUL^ SIARGINALES FABROTTI.

('i) rctradidil.

1363 HISTORIA DE VITIS ROM. PONT. — NICOLAUS I. 13(i6

25 gniis indulsit. Sequenti vero dic prajsidonte oodem snmmo et iiniversali nan.i in cadem domo Lco-
niana, et juxta morem residente sanctissimo sacerdotum et coepisooporum collegio, adtuit idem ar-
chiepiscopus, et jussu summi prjesulis resedit.

SSB Tunc jEmilienses astiterunt episcopi dantes querimoniam in libellis super eumdem Joannem
archiepiscopum, dicentes se multa prasjudicia et superimposita ab ipso archiepiscopo sustinere.Nam
et nonnulli Ravennenses et vEmilienses eadem fatebantur,sicut in gestis,quce in bibliotheca rejacent,
quisquis investigaverit poterit reperire. Quae audiens a Deo protectus pontifex una cum sancta synodo
5 contra eccIesiasticEB regute normam talia esse pr8edixit,etut omnesist.-e transgressiones corrigerentur
acclamante sancta synodo ita debere ficri, dulci aCTatu statuit, ne sibi principalitcr grex commissus
Dominicus per desidiam lupinis lacerandus morsibus reIinqueretur.Verumtamen,o Joannes archiepi-
scopc, egregius inquiens pra3sul,ut cuncta qua; dicuntur speciali possint correctione amodo facilius cor-
rigi, praecipimus tibi ut remota omni excusatione, prster gravem corporis molestiam qufe te venire

^O omnino prohibeat, ad sedem apostolicam semel in singulis properare studeas annis, nisi forte remo.
randi licentiam ab apostolica scde percipias.Item sancimus ut episcopos per ^miliam non consecrcs,
nisi post eleclionem ducis,cleri et populi per epistolam apostolicffi sedis precsulis accepcris eos conse-
crandi licetiam.Ipsos autcm episcopos quotiescunque ad apostolicam sedem accedere voluerint nequa-
quam prohibeas.Sed et nullam dationem,quam sacri canones non pra;cipiunt,ab eis aliquando exigas.

15 Prajcipimus etiam ut ipsos episcopos illam malam consuctudinem,quae a quibusdam tricesimalis di-
citur,nuIlo modo Ravennati exhibere, aut exercere compellas Ecclesia?, nec illum morem,qui contra
episcoporum priviiegium sit, ab eis exigere quoquo modo tentes.Nihilominus prcBcipimus tibi ut nun-
quam res cujuscunque personw, qualicunque ingenio vel chartula acquisitas et possessas olim modo
occupes, aut titulum superimponas, donec in praasentia apostolica, vel missi cjus, ut vestararum

20 Ravenn/c legali ordine illas in judicio convincas.Cumque hoc a papabeatissimo observandum archie-
piscopo Joanni fuisset injuncfum ac imperatum,surrexitsanctasynodus,et tribusvicibus acclamavit :
Roctum judicium summi praesulis, justa diffinitio totius pastoris Ecclesi;D,salubris institutio Christi
discipuli omnibus placet! Omnes eadem dicimus, omnes eadem sapimus, omnes eadem judicamus.
Tunc tam eodem archiepiscopo quam omni sancta synodo sacri verbi pabulo refectis,du!ci3simique

25 saporisabeatissimo prc-esule nectare satiatis,unusqmsque ad propria,Iicentia accepta pontificis, cxivit.
59? Eodem temporo hic egregius ot a Deo conservandus papa in ecclesia beataj Dci Genitricis
Marioe, qu.-e vocatur Cosmedin, fccit scalpi... de argenlo purissimo, pensan. libras quinque et
uncias duas. Necnon in titulo VestinK cxprcssa; figurcC beati Vilalis martyris fecit iconam,habcntem
quatuor libras ct semis. Fecitquc etiam in basilica beati Christi marfyris Anasfasii in circuitu sacri
5 altaris cum pcriclysi de blatthin vela quatuor.In basilica vero beati Petri apostoli in oratorio sancti
Grcgorii papa; vestcs fundatas per circuitum ornalas de olovero obtulit trcs.Qui beatissimus et pra;ci-
puus pontifexin ecclesia doctoris gcntium beati Pauli apostoli mine pulchritudinis vcstcm auro tcxlam
in circuitu gemmas habentem hyacinlhinas albas ac prasinas,simulquc et carbunculos lapides mcnlc
obtulit pura.Ubi etiam et duo vcla pari modo auro texta fecit cum gemmis,ct obtulit.Ecclcsiam autom

iO Dei Genitricis semperque Virginis Maria3,qu,T! primitus Antiqua, nunc autcm Nova, vocabatur,quam
domnus Leo quartus papa a fundamcntis construxcrat.sed picturis camminime dccorarat,isto beatis-
simus prajsul pulchris ac variis fecit depingi coloribus augens decorem,et plurimis corde puro ornavit
spccicbus.

593 iKitm', ut paulo superius protuli, quoddam in sancfa Consfanlinnpnlitana schisma adoleverat
Ecclesia, scilicct quia cjectio cx cjusdcm scdc Ecclesia! Ignatio revcrcndissinio patriarcha,Phofium cx
laicis et cx militia tonsuratum contra rovcrcndorum canonum slaluta ncophytum subHo inibi subroga-
runt antistcm. Verum quia Michacl imporator Grwcorum snpcr his Ignatium patriarcham Constanti-

5 nopnlitanuni.qucm tempore domni Lconis quarfi papac laudum pra^coniis cxtulcrunt,vitupcrando, ct
invasorcm Photium collaudando, Romanam scdcm, ut.illuc iste bcatissimus ct insignis papa missos
suos ad invcnienda qua; diccbanturdirigcret,humilitcr pcr.Vrsavirspatarium Fcilicellcgatum,etapiccs
suos, consuluit : porro eo quod vigorcm ecclcsiasticum desiderabat intemcratum consislere, id ficri
summus pr;BsuI minime rccusavit,cupipns zizaniorum cumulos usque ad rndiccm evcllere,ne in sancta
^O Dei Ecclcsia pcr desidiam in aliquo macula puHularct.

594 Tunc e lalerc suo duos cpiscopns Radualdum, sicut pra^dictum cst,Portucnscm etZachariam
Anagninnm,quos idoncos ad hoc opus csse putavit,dircxit, prmcipiens elmandans ci ut causam clc-
ctionis ipsius Ignatii ot subrogalinnis Photii solummndo inquircrent.ct sibi renuntiarent ; ctinterim
Pholii ncophyfi communinncm vilarcnt.quousqne rcvcrlcntcs ccrtum de omnibus rcsponsum roddere

5 studissent. Illi aufem abouules, quod in mandntis acccpcrant contemnenles,non solum Photin neo-
phyto contra sibi intcrdiclam sonlentiam communicavcrunl, sed ctiam corrupti muneribus, ipsi cl
consecrationi cjus favcndo convocuta generali synodo cumdcm virum Ignalium patriarcham denuo
dcposuerunt : sicut in gestis Constanlinopoli ab illis compilalis facilc rcporitur,ct pcr logatos,scilicet

13G7 ANASTASIl lilULIUTIIEGAIUI. 1368

Leonem a secretis, ac alios, necnon et epislolam praedicti imperatoris veraciter mansit compertum.

10 Rcverteutibus autem ipsis legatis, quod in Photio cgerant nonnullis praeconlis citollebant, et qui in
Ignalio patiiarcha nequiter operati fuerant, mullis oppositionibus vituperabant. Uector ergo et totus
Ecelcsiaeprinceps,aposlolica: sedise.\imiusetdiscreluspra;3ul, lloma; ha;c sancloconsiderabat intuitu,
sed audita quoe contra suam dispositionem fuerant perpetrata,donec sccundum mysticum sua; intel-
lcctum sophia; cuncta scrularctur,minime credebat. Inter'm sacree suae auctoritatis tamad Michaelem

15 Grajcorum imperatorem quam ad cumdcm Photium litleras,qu» in hujug sedis scrinio habentur,com-
ponens, dansque illas eidem Leoni a secretis et mandans nec in deposilione Ignatii patriarchoe, nec
in subrogalione Photii se fore conscnsurum, quousquo veritate agnita coram se legitinium causa
finem acciperet.

595 Ubi aliis aicntibus ipsius praBsulis in hoc fuisse decretum, et aliis acclaraantibus Ignatium
injusle exstitisse dcpositum, supcrnum arbitrum idem summus jugiter pontifex precabatur, ut per
cjus clemcntiam, quem nulla latcnt absconsa, Dei patcfieret Ecclesiae suae voluntalis in talibus non
fuisse consensum. Tunc vocavit zelo fretus divino episcoporum concilium, in quo luculcntius pate-

5 factum est in depositione Ignatii illum minime consensisse, et legatosapostolicae sedis in talibus de-
viasse.Denique decernente eodem piissimo cum sancta synodo praesule prsBfatum Zachariam episco-
pum,qui tunc aderat, sicut beatus papa Felix Vitalem ct Miscnum episcopos, qui Petro Alexandrino
ha;retica fcece coinquinato coacli consenserant,saccrdotali gradu,imQ ecclesiastica communione pri-
vavit, eo quod in pluribus apostolica interdicta excessissc inventus esl. Et Radoaldi episcopi causa,
10 quem postea cum sancta synodo pariter papa pius mandataejus eliam in Galliis violantemetescom-
municationem frangentem,judiciumque canonicum sublerl\jgientem damnavil, suspensa est.

596 Igituripse pra;clarus vir sanctique studii pontilex quemdam Peponem diacoaum a Pandulpho
episcopo scdem apostolicam appcllantem injustc depositum oflicio suo restitui jussil; et quia sine
ccrto numero episcoporum,imo sinc criminis approbatione, et ipse diaconus sine oris professione fue-
rat judicatus, omnem illam judicii sententiam cassavit,et ad rectitudinis tramitem apostolica causam

5 pietate reduxit.Ipso etiam prajstantissimo praesule culmen apostolicum gubernante Ludovicus.\upustu3
h;ec sancto Petro apostolo contulit dona, videlicel (a). Erat autem clemeDtissimus idem pontifes in
exhibendis Dominici gregis vigiliis adeo curiosus, ut cum aliquod scandatum in sancta Ecclesia orie-
batur, nec requiem corpori nec membra dabat sopori, quousque per missos aut litleras suas pai
reformaretur, et tranquillitatis populus resumeret luerum.

597 Nam Lotharius rex relicta Theutberga rcgina,et Waldrada concubina in matrimonium sumpta,
licet carnalitcr supcr his Romanam sedcm eumdcmque pium consuluisset pontificem, in putredine
luxuria; carnisque petulantia volvebatur.Cumque hoc summus ponlifes malum qualiter ab Ecclcaia
Dci pellerct, ne alios hujus morbi peste res ille pollucret, intra se cogitaref. diutissimc cirpil afnigi,

5 cl intimo corde dolens valde super istis gemebat erroribus; praesertim cum TheutgaudumTreveren-
sem,ct Guntherum (6) Agrippina; Colonia; arohiepiscopos cum Haganono Bergomensi et caileris epis-
copis talem cidcm regi auctoritatcm dedisse audierit, ut Theutbcrgam liberius possel rejicere, ct
Waldradam concubinam iii matrimonium legitime copulare. Et quos debueralanle Dominum adju-
tores habere atque ductorcs,ipsos haberc pra;sul beatissimus compererat.banc daiido pro auctoritatc

1(1 pcrpetuo igni, traditoi-cs.Unde sine mora continuo missos suus in Frauciaiu dogtinavil.prajcipienset
monons ut in Metenslum urbc aggrcgato synodali conventu requirerent cur idcm rex Theutbcrgam
(c) rejiceret, aut Waldradam sibi in conjugium copularet"? Quo requisito et invento legimum fincm
imponerent.

598 Sed pervenientes illuc sodis apostolica; legati scrutari coepcrunt hiyusc-emodi causam,elid ab
Lothario intcr caetera audicrunt : Quidquid ego feci, istorum cpiscoporum consilio usus feci. Erant
autem ibi prajcipui pradicti Theutgaudus ct Gunthcrius archiepiscopi,quos auctores in Lanto scclcrc
sanctus jam papa compererat,astrucntcs et dicentes legitimum illud fuis.«e connubium.quod dc W'al-

5 drada concubina rcx construxit Lotharius,el quae diccbant, coram domino osimio papa venienl*«8e
defondere posse spondobant. Cumquc legati apostolice sedis, licet in multia seducli, Romom iter
regrediendo renecterent, quos a rcgc ac Thcutgaudo et Gunthario archiepiscopis audierant ac cogno-
verant summo retulerunt pontifici.Piissimus autem prajsul advcntum archiepiscoporum duni pra;ato-
laretur illorum, ecce, superna dirigente clemcntia, idem Theutgaudus et Cuntbarius archiepiscop»
10 Roinanam urbem adeuntes vestigii hujus praisulis sc sacris pra^sentari ppticrunl. Quibu^ benigne
pncsule a pra;stantissirao susceptis.libellum ei oblulerunt,dicentPS se nihil plus vel minuscgisse^nisi
sicul libcllus ipso cantabat.Quo dilipcntissime scrutato.non pauc-a in eo repprta sunt profani et mullis
inauditi sermonis turpitudinom habentia.qua; episcopalem excedentcs ordinem ipsos eicut phrcneticos

NOTUL^ MARGINALES FABROTTI.

(n) Uic aliquid dcessc vidclur. (6) Jlii vocaiU Thictgandum et Guntberium. (c) Alii, Thietbei^am.

1369 11IST0!;IA DR YITIS P.OM. PO.XT. -- NICOLAUS I. 1370

ligaverunt archiepiscopos. Denique convocala synodo in Laleranensi post heeo palalio suh aposLoUs,
15 inventi sunt iidem,ut dictum est,archiepiscopi,unde damnationis notam incurrerent : prfficipue,quia
auctores se tanti divortii fuisse clamahant,et sententiam (quam in Ingiltrudin uxorem Bosonis papa
tulerat, quae eumdem virum suum Bosonem per septcnne tempus reliquerat, atque excommunicata
etiam et a summas sedis pio papa ligata et anathematizata exstiterat, et ad eum reverti curaverant
communicantes ac conservantes cum ea, imo loquentes), dissolvisse se non negebant sed allisone
20 publicahant,et epistolam Pii pontificis^sicut in illis male compositis gestis in scriniohujussedisrepo-
sitis declaratur, ad libitum falsaverant. Tunc judicante et eodem sancto praesule cum synodo decer-
nente sacerdotali honore privati sunt.Et depositionis censuram merito incurrerunt. In hac quidem
synodo benignus praesul Metensem synodum, ubi gesta illa contra voluntatem Dei et suam digesta
fuerunt illico cassavit, et qusdam necessaria in sancta Ecclesia capitula promulgavit,

599 llis ita peractis una cum jam dicto Haganone episcopo,qui,sicut quidam episcoporum eidem
coangelico praesuli scribehant, ob sermones imperitos, qui in praenominatis profanis geslis a Theut-
gando et Gunthario oblatis sonahant,Heliu nominatus est, eo quod ipse Hagano auctor illorum prae-
fuerit, et talia cum eisdem archicpiscopis inconvenientibus mendacibusque loquelis coraposuerit,

5 Joanne, de cujus superius memoria textus eloquitur, ascito archiepiscopo cum Gregorio germano
fatre illius, qui multarum prievaricationum juramcnti quod prsstaverant obliti,obnoxii habebantur,
iidem depositi poenitentia lamenta non requirentes,et tantum facinus quod in uxorem Lotharii regis
gesserant adhuc non condolentes cum eisdem,naganone scilicet et Joanne Ravennate episcopo atque
Gregorio fratre ejus contra sedem Romanam,imo specialiter contra summum pontiQcem et populum

10 illi subditum, et a Domino Jesu Christo per beatum Petrumapostolumregniquecffilorum clavigerum
commendatum, multa nefanda, multa contraria multaque sacrilega, et Christianitatis modumexce-
dentia palam et clam,fraudulenter atque procaciter operari cojperunt, ita ut eorum nequitia montes
transiret et maria et in cffilum os suum ponentes populum Dominicrudeliterdiscerperent,etinnocen-
tes animas vipera factione deciperent. Et quihus non sufficiebant mala pra;terita, nova et inaudita

15 alia deteriora prioribus diaholo suadente faccre non recusabant. Quia et quod sigillatim utriusque
prohibitum, et synodioe secundum qualitatem sceleris interdictum fuerat, audacter contingere pras-
sumpserunt, et qua; tentanda nemini, Deo contempto, eheu proh dolor ! peregerunt.

600 Hic Christi amicus omnium nomina claudorum, ca;corum, atque ex toto dehilium in urbe
Roma consistentium soripta apud se retinens quotidianum illis victum ministrare studiose curahat
Nam reliquis paupcribus gressum aut vires habentibus hujuseemodi.ut vicissim eos pasceret sapien-
ter,reperit modura,scilicet bullas suo nomino titulatas fieri jussit,et has eis dari prascepit.Ut quanti

5 prima feria, quanli secunda,quanti tertia,vel cajtcris ohliquis feriis prandere debuissent per signum
bullarum facilius nosceretur, et in illis quidem bullis, qu;B eis dats sunt, qui prima feria refici de-
bebant fecit per singulos duos nodos, et sic per omnes usque in Sabbatum, ut quot feriaj essent tot
essent nodi per singulas bullas,includens in eis nuces,uhi nodi fiebant,quatenus nulluspauper habe-
retur in Urbe qui vel uno die pcrhcbdomadam de suis clecmosynisnon esset refeclus.IntcrcaCarolus

10 rex sanclo aposlolo obtulit ex purissimo auro et gemuiis constructani vestcm, hahenlem gemmas
prasinas, hyacinthinas et albas. Sanctissimus autcm ct fulgidissimus pontifex dolens populum lot
opprcssum calamitatibus,Deuni tantummodo innumcris invocabat prccibus ct inlinitislaudabatpra;-
ceniis.non tamen ecclesiarura Dei curam rolinquens,scd potius in tribulationeet tcmporali lcntationc
decenter adaugens, Nam renovavit in basilioa Dci Genilricis Mari», qu» dicitur Cosmcdin, secrcta-

15 rium, ibique pulchri decoris fecit triclinium cum caminatis ad honorem et decorem ejus.

601 Pari modo juxta idem sccretarium porticum rcnovans, ille conslruxit atquc tedilioavit orato-
rium in honorem sancti Nioolai,ot plurima dona ibi contulit almus.Rcnovavit etiam ipse paslor bc-
nignus coemeterium beati Pelicis martyris.ac confcssionem via Porlucnsi.Necnon et cn;metcrium ea-
dem via ad Ursum pilcatum.ubi corpora sanotorum Christi martyrum.Vhdonet Senncnrequieverunt»

5 jam in ruinis positum pulchro ac miro reslauravit honore.Via autem Appiadcca-moteriosanclichri-
sti martyris Sebastiani, in Cataoumba, ubi apostolorum oorpora jacucrunt, quod multis ab annis
ruerat, meliori illud fabrica renovans, monasterium fecit et monachos sub abbatis regimino unde-
cunciue potuit aggregavit, viotuique nocessaria dari, cffileraque slipcndia ministrari prwcepit.

602 llujus igitur tempore cum multis ad sanctitalis ojusnomen accurrcrent.quidamde Anglorum
gente Romam vcncrunt, qui in oratorio boati Grcgorii papa} ct confessoris Ghristi in principis apo-

stolorum xde Frascalaj oonstruota unam tabulam argentcam posucrant, habcnlcm libras

Prasdiolus olemcntissimus pontifex in eoclesia coelestis rcgni clavigcri bcalissimi Pelri aposloli vcla

5 numero quinquo dc fundato,qu)B ad decorem ipsius basilicn; sursum in trabibus intra tantajaidis vc-
stibulum appcnduntur, ornata in cirouitu olovcro optiuio fccit, et pro ajtcrnai vit;c contulil palma.
Hujus bcatissimi temporibus pra;sulig tot tanla;que divcrsarum provinciarum, cognita luco clarius

13'1 ANASTAPII rimMOTIIECARTl. 1372

dc/ctrina proeclari dogmaUs ejus.ad sedem aposLolicain consutaliones directac sunt.quantas nunquam
penitus quis reminiscilur a priscis temporibus pcrvcnisse, qui pr.-csagus sacri verbi pabuio praesul

10 ubertim singulos rcficicbatjtradcnsquc cis pra;ccptajuraquemystica,boatificis illos institulissatiabaf,
doccbat, et ad propria bcncdictos ct eruditos remittcbat. Et quidquid quoquo modo perperam fieri
cognoscebat, audiebatve pcr aliquos, Dei tantum respectu corrigere, illud malens.gravibus lamentis
orationibugquc infinitis vacabat, ut Deus omnipotens per suam clementiam tale quid, tanquam non
esset.bonis ac priccipuis immutaret excmpHs.Sicut vcniente de insula Sardinia; relatione.quod etiam

15 et per domesticos suos genere Sardos agnoscens.bujusccmodi vcrbis ei relatum fuit.

603 Quod judices ipsius insulae cum populo gubernationibus suis subjecto in proximisac sangui-
nis sui propinquis incestas ct illicitas oontrahcrent copulas,velut temporibus domni Gregorii quarti
papaj facere consucverant.Tunc etiam mellifluos.et pravaricantibus.a sancto Spiritu doctu.terribilcs
suoe pr.-cdicationis qua; in universo' orbc micabat componens apices, missos etiam strenuos Paulum
5 Populonicnsem episcopum,et Saxum venerabilis monastcrii sanctorumJoannis et Pauli abbatem accer-
siens, misit eos illuc, ut oamdem gcntem Sardorum a tanto revocarent errore:quibus cuntibus valde
quosdam ex cis invenerunt adversos,discipIina!monitareciperecontemnentes.Veruratamensecundum
praeceptionis summi pra:isulis auctoritafcm Sardos excommunicaverunt ac anathcmatizaverunt audi-
tores.quousque malum incestarum efrugerent copularum, poenitentiae medicamina requirentes, sicut

10 in epistolis quas iidcm legati in Sardiniam deportaverant regesto ipsius prKsulisconlineturinserlis.
Et sic Romam post afnucntes praedicaliones datas reversi sunt.

€04 Quidam pra;terea Hincmarus Rhcmorumarchicpiscopus RothadumSuessonica: urbis episco"
pum scdis aposfolicis judicium appcllantem contra Sardicensisconcilii regulas deposuit.custodiaque
arcta servari pra;ccpit:cujus videlicet depositi ter beatissimus papalibelloscum innocentia; suscepis-
set, ipsum archiepiscopum moncns litteris et praecipiens ut dcpositum Rothadum Romam dirigeret
5 cum suis missis audiendum,sed veniente eo hanc Romanam secundum mandatum beatipapa:ad ur-
bem, et per novem circilor menscs bic commorante, nunquam penitus ex accusantium partc quis-
quam adfuit, qui coram sanctissimo prmsulo cum eodem Rotbado contendcrct, aut illum accusarel.
Tunc in die vigiliarum Nativitatis Domini nostri JcsuCbristi,quo secundumolitanamconsuetudincm
hujus apostolica; scdis pra;sulcum cleroetpopuloinbasilicaDeiGenitricis ad Prajsepe missarumonicia

10 celebrare consueverat, conveniens cum omnibus papa benignus fccit in ambone publico do ipso Ro-
thado scrmoncm,.-jignificans qualitcr sedem apostolicam appellans depositus fuerit et in conspeciu suo
nullus per tot mcnscs accusatorum occurrcrit.Dcniquc conscatiente sibicpiscoporum,presbytcrorum
et diaconorum, omniumquc convcntu, dccrcvit ut dignus essot idem Rothadus indui saccrdotalibus
indumentis, qui a neminc per tot mcnses accusabatur.ct ad sedis apostolica; judicium proclamabat,

^5 nec honore privaretur. Ubi vestifus episcopali Rothadus indumcnto, omni tempore se pollicitus est
.suis infestatoribus responsurum, rursus cxspectafis aliquantis diebus, scilicet usque in diem nalali-
lium sacra; virginis Agnctis, qui cst duodccimo Kal. Fcbruarii ; sed nec sic quisquam adfuiladvcr"
sum Rofhadum jam restifutum opiscopum aliquid altercans.

605 Conveniente ergo beatissimo pra;sulc cum omnibus in basilica ipsius virginis foris muros or
bis via Numentana,idem Rothadus episcopus oxcusationis et promissionis suae.qua; pollicitusfuit sc
omni temporc accusatoribus suis responsurum,libcllum summo pontifici Iradidit.qui coram cunctis
audientibus jussu prajsulis cximii est recitatus. Ubi etiam restitutionis ejus forma rclccla cst,ct post
5 oinnium conscnsnm in ecclesia sancf.-n Constantia; juxla camdem sancta; virginis basilicam' decrcto
bcatissimihujus pra?sulissa;pedictusRothadusjam restitutus"cpiscopusmissarum soloniniasolemnilcr
celebravit.Scqucnfi vcro dic congrcgata in domoqua; nuncupaturLeonianadenuosynodo.cxcusaloque
ipso,sicutin libellisabco rccognitis duobusquc quafcrnionibus inscrtis atqucdiverso lemporc missis
et oblatis archivoquc hujus scdis repnsitis confinofur.Rothado.no talia sacerdoles, et maximc scdem

10 aposlolicam appcllantcs, ulfra discrimina pafercnlur,sicut pra:nolatum est.in gradum pristinum cst
restitutus,ct ad propriam scdem cum apostolicis sanctionibus remissus,quatenus vcstitus cpiscopali-
bus infulis,si provocatus fuissct,dc ca;tcro suis accusatoribuscoram sedis aposlolica; prjESulerespon-
derct. Cum quo et sanctissimus ct a Deo conscrvandus pra;sul tam pro reslilutione illius.quajn pro-
abolenda rogis Lotharii copula.ct pacc ctiam ct concerdia regum Galliarum conscr\-anda, Arsenium

15 episcopum hujus alma; sedis aposfolicx apocrisiarium etmissumillicodestinavit.quatenusrcformata
pace Functa; cos Ecclesia; sinibus sine refragalione conjungcrct, ct qua;dam neccssaria in Galliarum
Ecclesia ex apostolica traditionc slatuta diligcntius et affluentius pcrageret.

60C Nihilominus Scufrcdum Placcntina; sodis antistitcm a scde propria acujusdam diaconi Pauli
pcrfidia pulsuni pcr legalossuos idem papa sedi sua; resliluil.et eumdem diarconum.qui sedemillam
proprio rectorc supcrstite prajsumpsil invadere, compelenli cum suis sequacibus incrcpalione corri-

1373 IlI?TOiUA Dl". VITIS R( M. PONT. — NirOLAUS I. 1374

puit.Procujus eliam infausta nefariaque prffisumptione penitus amputandasanclitatisstudiojus!iit,et

5 pro pace Dei Ecclesia ipsi jam fato prascepti diacono, ut nec tale quid unquam tentaretperagere,nec
eamdem sedem Placentinam, sive viveret Seufredus, sive moreretur episcopus, repeterepr£Bsumeret
vel recipere. Omniuni namque insignis idem atque praclarus pontifex pietate magistra miserias ac
necessitates praevidcns, cunctis clementer compatiendo celeri subveniebat egenis intuitu, et imita-
tione Domini nostri Jesu Christi, qui ad redimendum humanum genus c sublimi descendit ad infi-

10 ma, in populo labores sustinebat ingentes.

607 Claudorum quapropter atque cscorum, necnon et diversis poenis afTectoruminporticubeati
Petri apostoli jacentium ad oram Tyberini fluminis ad sitim auferendam non posse gressus conspi-
ciens tendere, ac diversarum gentium quse undique pro sceleribus apostolica limina propriisexpete-
bant, utilitatem divinitus attendens, jussit, minime corpori suo parcens, formam aquaeductus, qui
5 multis a temporibus ruerat, et ad bealum Petrum apostolum ob hoc aqua non ducebatur, in melio-
rem quam fuerat certamine quamplurimo revocari statum : ita ut non stdum hominibus proiuent
dcbilibus, sed etiam omnibus ecciesiam beati principis apostolorum adeuntibus prajcipuum opus
esstiterit, sicut hactenus ad decorem Leonianae urbis luculenter conspicitur ac habetur. Prseterea
Ostiensem urbem quam diu ac memoriaj [a) beatus papa Gregorius, ne gens iniqua Saracenorum

10 populum Domini in circuitu caperet aut intcrimeret, ad salutem multorum construxerat, in ruinis
jacentem inspiratione superna tactus fortiori firmiorique fabrica rea;dificari istesanctissimuspraesul
jussit et in melius restauravit, portisque etiam et turribus fortissiniis muniens promptos ad bellain
ea homines collocavit.ita ut nullatenus alienigcnaj genlis incu-sio de c.-elero illi possit dominari,aut
concivibus ejus damna in aliquo nisi, quod absit, per desidiam operari.

60§ Interea mcritis beatissimi hujus in orbeprorsusexuberantibus,operantepoteutiasummiDei,
qui quotidie suos per famulos signa et mirabilia magna facit, rex Bulgarorum Christianitalisetfidei
sanctcB doctrinas agnoscens meruit baptizari.et qui prius creaturae sernens sEviebat crudelitate,hu-
jus tempsribus Gre_itori colla submittens ampla cojpit religione jubere, magnaque usus est pietate.
5 Tunc ad hunc catholicum et vere prassulem orlhodoxum legatossuosmenseaugusloindictionexivdc-
stinavit, donaque non parva tam sanctis locis quam eidem summo pontifici contulit, suggerens ejus
apostolatui quid se facere salubrius oporteret, vel quid erga reliquum Bulgaricum adhuc baptismo
sacro carenlem populum, ut fidei sacramenta perciperet, agi deberet. Quodbeatissimusaudienspapa
magna repletus Istitia laudes Ghristo reddidit amplas, et cum omni sibidivinituscommissaEcclesia

iO gratulans, infinita prKConia Deo nostro, qui novissimis histemporibustantumfecitmiraculum,devota
mente supplici quoque voce resolvit. Porro legatis ejusdera jam nomine Michaclis Bulgarici regis a
sancto papa receptis, honorifice apud se eos retinuit. Et interim sedisaposlolicKmissos, Paulumsci-
licet Populoniensem et Formosum Portuensom,magnnssanctitatisepiscopos,statuens,hosqucmonitis
mellinuis atque doctrinis instrucns, ad praidicandam genti illi eos iredecrevit.Cumquibusquoniam

15 per Bulgaricum regnum itor usque Coustantinopolim terra tcnus tcnditur, utquidquiddesanctaCon-
stantinopolitana Ecclesia, licet jam per Orientcm hoc ipsum idcm papasemeletbisapostolicislittcris
divulgatum habuerit, apud se decre.um existeret, eidcm per suos legatosEccIesia;notumfaceret,Do-
natum episcopum Ostiensem, Leoncmque presbylerum sancta? RomanaiEccIesiffi, necnonctMarinum
sancta; sedis diaconum apostolicrc missos idoncos a!quedirexil,utilliBulgaria3populumadfidemcon-

20 verterent, et isto quid vel qualiter aposlolica sedes de eadem Gonstantinopolitana deliboratum ha-
buissct Ecclesia modis omnibus nuntiaret: quod in nomineDominicumadjutoriosanctiPetrietPauli
factum est. Sed prajfatis Paulo et Formoso vcncrabilibus episcopis in Bulgaria morantibus, Donatus
revercndus episcopus, Leoquc presbyter, ct Marinus apostoIicaJscdisminislcrdumConstanlinopolim
ire vellent, eccc inter finesBuIgariaiConstantinopoIitanorumqucquomdamTheodorumillascustodicn-

25 tem invenerunt, qui eos ultra non dimisit abirc, quin potius innumcris cos denotans injuriis,- adeo
tanta? sedis legatis abusus est ut otiam oquorum, iii quibus sedebant, eapilapcrcutcrct, diceretque:
Imperator noster vos necessarios sane nou habet.

609 Sed idem imperator logatis rcgia Bulgarorum ita fertur dixisso : Nisi per Bulgariam
missi sedis apostolicaj vcnissent' nec faciem meam, nec Romam diebus vitas sujc vidcrent. Illi
vero per quadraginta dies illic residcutes, ut cognoverunt quia hoc imperator Graicorum fiori
jusscrat, terga verterunt, et Romam ha!C eadoin nuntiantes coacti rcvcrsi sunt. Porro a prasno-
5 minato rege Bulgarorum apostolici missi niente alacri magnaquc susccpti devoliono ccrporunt
salutaribus edocere populum monitis, ct a minimo usquc ad maxinuim sacro fonte cuin Dro gratia
abluerunt, omncmquc rituni Christiana; fidei, sicut a sanctissimo papa inslructi fuerant, in con
suctudinem Bulgaroruni tradiderunt. Gloriosus autem Bulgarorum rcx fidei tanta cocpil flagrare

NOTUL.K MAltGlNALES FAlillOTTI.

(o) divaj memoria!.

137o ANASTASII BinLirjTIII-.CAUII. l^T'

monilis hujiis pii Palris illcctus constantia, ul omnes a suo regno pellens alienigonas, prElatonr

10 apostolicoruni solummodo praediciitione usus missorum, pasculs vit« a;terna; jugiler relici nein;
decreverit, unumque ex his Formosum vita et moribus episcopum sibi dari archiepiscopum cx|
tieril. Tunc iterum legatos suos Romam direxit, et inter alia bcatissimo papaj id ipsum suggcn
ab ejus sanctitate pro instructiono gentis illius presbyteros poslulavit. Ipsc vero talibus papa co: -
pertis valde gavisus est, et inrinitas Deo laudes rependens, non pauci numeri coram se prob.r

15 presbylcros, ct quos dignos reperit pr.nodicationis gratia in Bulgariani direxit, cum quibus Doinii;
cum Trivem, ct Grimoaldum Polimartiensem episcopos destinavit : at quia ipsum Formosi.
plebem dimittere sibi criditam non oportebat episcopum, ex his prcsbyteris ad archiepiscopalu
qui dignus inveniretur in nomine Domini tandem cligerctur, et sedi consccrandus aposlolica: mit'
retur

010 Inler h.-cc quidom statuit beatissimus p 'pa, solertissimusque vitiorum corrector, et b^
cultor, ut pcnetrantibus ipsis Bulgariam episcopis, Paulus, cujus superius memoriam fccimu-.
Populoniensis, ipsequc Grimoaldus episcopi Bulgaria; quidquid ad divinum ministerium pro inst:
ctione gcntis illius pertincret, efficerent, et sajpius dictus Formosus, atque Dominieus venerabi.

5 episcopi iterum Constantinopolim pro schismate ibi cxorto, de quo jam late disserni, proficifr
rentur. Sed duni h£ec agerentur, Dei judicio Michaelem Grscorum imperalorera ultio dignaperculi'
et nefanda nece peremit. Iraperante autem Basilio in Constantinopoli, quoniam voluit Deus ipsi .
sancti pontifiois juges laborcs, quos pro sancta Constantinopolitana passus fuit Ecclesia, cum ):■
boni operis consummare, sicut fama se habuit, Photius neophytus ac invasor ut mccchus pellitur. •

10 juxta decretum sedis apostolicis partriarcha Ignatius Constantinopolitano redditur throno. Ne(i:.
enim hic divinorum exsecutor operum piissimus et catholicus papa, quaj sua sunt, sed ea qi.
Dei sunt primo loco posuit et quajsivit. Et cum adjutorio sancti Petri bella Domini summo disp' :
sationis libramine spiritaliter pra;Iiari curavit. Prffilatos siquidem quosque ne snbditos Ixdcn ;
magna provisione moderans, ut patcr commonuit, et ut subjecti prajlatis subesscnt juxta uniu--

•15 cujusque privilegia pastoraliter quoque decrevit. Cujus qui sanclum studium vult agnosccro, iii
epistolis suis, quas bene lihratas .per mundi partes direxit, luce clarius invenire valebit : quipp'^
qui animam suam in manibus suis posuit, qui nuUa nisi coelestia cogitabat, qui jejuniis, vigi-
liis et orationibus nocte ac die vacans, nec requicm corpori nec membra dabal sopori. Nam
cuncta qua; Christi gratia plenus virtutibus atque fide sanctitatis opera pessit, el moribus vilaqi.

20 docuit ct implovit, chartis inscrero volumus, prius fbrtasse membrana quara sermo deficict, Tanuu
antequam ad finem vita; illius stylum vertamus, ad ea quae sanctis locis contulit redeamus.

011 Hio igitur egrogius papa ob amorem principis apostolorum Petri apostoli nutriloris sui
fecit in basilica ejus pannos tam scilicet de stauraci, quam et de fundato, vel aliis pulcbris varii^-
que coloribus numero... Qui trabes majores in presbyterio respicientes omnes in gjTO oompIc\i'
qua) illud luculentcr ornant decusque augent, et amplius mira sua magniludinc dant honorem; u:

5 etiam, quod nullus post devastalionem Saracenorum agere nixus esl, arcum fecit argentcum, et nv -
lius quam olim fucrat supor cxcellentiorem trabem qua; est antc cyborium in inedio posuil, pcns.i:
libras... ct trcs imagines argcnloas, una figurara Domini Salvatoris, duabus vero angelorum sc'.
psit effigies, ac illis novem libr. auri dcaurans subposuil, quarum una pens. liliras octuaginta, ai
libras scptuaginta, lertia vero pens. libras slmilitcr septuaginta. Fecilque ibidem cruccm aure.i:

10 unam pretiosis gemmis ornatam, pensan. libras... ct in summitale ejusdem eam arcus jlocavit, u
pro amplitudine decoris cjus atquc spociminis appendil coronam auream unam, crucea argcnl*^ ^
duas, calices argenteos duos, et staupos argontcos duos. Porro in purpureis marmoribus, qux ai.'
corpus bcati Petri apostoli rugas argenteas retinent, dcxtra lajvaque duas cruces argentcaa offcrc: -
posuit, pens. lib...

01* In patriarchio siquidem Lateranensi doraum pulcherrimara nimisque decoratn ficri jusf'
Et oratorium sancta; Dci Genitricis illic construcns, vestes et competcntes ornatus pro ajtcrna: vi:
amorc luciduis votis ipso bcatissimus pontifex obtulit. Idem etiam a Deo protcctus el c<rle8li gra:
circumvallatus multa casuni minantia renovavit loca sanctorura, cl diversis eeclesiisdivcrsamuni
5 contulit, etcoramoda luculenter adauxit. Et in cyborio Constantinian.-c bosilica; oplimos dc sifori. •
do fundato quatuor pannos appcndit. Deinde rcgni ccclorum clavigero parisincyborionumeripani.
optimos obtulit. In ecclesia doctorisgcnliumsimilitcrfecit.InccrlcsiasancUEDeiGcnitricisadPrsesi ;
pari niodo, ffiternaj pro rctributionis pra;miis egil. Et in ccclesia sancti Laurcntii Chrisli marly:
foris muros Urbis, a^que pannos optimos qualuor incyboriodedit. Hujusquippe bcati temporibusp:

10 sulis tanta ubcrlas ol victuum copia cxstitit, ut oranera memoriam famis dcccssorissui^facta; diel
ha;c oblivioni Iradcret abundantia. Hic fccil ordinationem unam per mensem Marlium, prcsbytor
scptem, diaconos quatuor, episcopos per diversa loca numero scxaginta quinque. Postquam aut. ;

1377

mSTOUIA DE VITIS RO.M. PONT. — NICOLAUS I.

1378

sftdem apostolicam victoriosissimc, et ut verus Dei uthleta, catholice ac principaliter resit, ex hac
luce Idibus Novembris indictione prima niigravit ml Dominum. Porro quid dicam, cum non solum
•|j ejus exitum diversoe hominum nationes plena ratione utentes, verum etiam, quantum ad intempe-
rantiam aeris, ipsa mundi elementa diu fleverunt, et de morte tanti viri in tristitia permanserunt ?
Quo defuncto corpus ejus sepultum est ante fores basilicae beati Petri apostoli.

ADNOTATIO HONUPHRII PANVINII IN PLATINAM, POST NICOLALJI PRI.ML.M.

Ad hunc usque Nicolaum Romanomnn ponlificum Vitas scripsit Anastasius monachus et sanctx
Romanx Ecclesise bibliolhecarius, sub quo et ejus succvssoribus Adriano secunda ei Joanne octavo m
orbe floruit. Qux sequuntur concinnavit Gulielmus quidam alter bihliothecarius, qux in libro qui sub
Damasi nomine circumferlur exstant.

VARI.E LECTIONES.

Apud Fabrollum ex codice Freheri. A

Num oll , lin 6, alimentis. lin 13, hortatu ad.

Niim 578, lin 7, moitis calicem.

Suin 579, lin 17, solphistico.

.\iim 580, lin 9, ovanti cum eo.

Niim 581, lin 14, numero 6.

Num 583, lin 7, hora diei 10.

Num 584, lin 9, oportunum lierct, lc(jendum quo-
tiens, pro obediens, ut alias num 478, lin 14.

Num 587, lin 1, temere excommunicabat.

Num 588, lin 6, eidem archiepiscopo.

Num 589, lin 5, retradidit. lin 6, Luthardo episco-
po. lin 8, circumspectione dederunt.

Num 590, lin 6, contulit justus. linl, miseremini
mei, miserernini mei. iiu 14, antecessorum. lin 17,
scandalia.

Num 591, hn 3, in bibliothecari jacent. lin 19,
vestatarium decst.

Num 592, liii 3, tituli Vastivoe ex F. B. Vitali.

Num 594, lin 10 et 11, quod in Ignatio. B

Nion 595, lin 1, ubi aliis abjectis.

Num 598, lin 17, neque excommunicata a papa
ligata. lin 18, curaverat.

Niim 600, lin 8 in eis nuscas.

Nuni 602, tin H, bene doctos.

Num 608, lin 24, marcham illam custodientem.

Num 611, lin 4, amplum mira; magnitudinis.

Num 612, lin ult apostoli, et cessavit episcopatus
ejus annos 9, menses 7, dies 19.

Ex codice licgio, Mazarino et Thuano.

Num 577, lin 1, cx patre Theodosio. Scdit annos
3ex, novcm menses,dies 13. lin 2, claruerunt. Ser-
gens itaque aulita fama illius ordinavitcum subdia-
conum. Leo ordinavit diaconum. Mortuo igilur Be-
dicto, praedictus pontifex Nicolaus,qui adhuc in dia-
coni ofticio degebat, cum aliis duiconis, etc, ut
num .578, lin 8. p

NumblH, linS, propriis man. illum tum collo- ^
cavit. Eo tempore invict.

Num 579, lin 2, condolens ad cain r. e. (in 3, ef-
fundebant, tin 4, vigil. instantes, incrsaabili Domi-
num. tiuo, quem punt. culm.subl. linl, in (pia per
aliquot horarum spatium conf. sid. lin cnd., un.eum
apost. lin 8, continuo ad aulam pr. lin 9. indignum
se esse tanti reg. gubernanda i/m) gubernacula su-
scep.). lin 10, extrahenles. lin 1 1 , in upost. soIio(|ue
pos. lin 12, in basilica beati Pclri apost. ded. lin 13,
apnstolica sublimatus in s. /i»i 14, apostoli beati Pc-
tri cel. /(>( \'-i, spiritual. in patr. Latcr. iteruin per-
iluctus c. lin 16, eratulalur. Tcrtio consccr. ojus d.
lin 17 conv. sopnistico famine. lin 18, consurgit.
llis itaque gestis.

Num 580, lin I, imper. Urbc disc. lin 3, ad eum.
Linead., L. R. nominis propr. lin 4,quem cum audis-
set [M., vidisset]. lin cad., in adventu. Un 5,cuni qun
imperiale ingressus tcnturiuni sal. lin 7, spirituuli
sumps. alacritetc. Satiutis ituque eis, mcn.-^is^iue D
remotis pl. ser. iraper. lin 9, Augustua ejus amore

fretus. Imperialis equi superscandens cath. ovanti
cum eo incedebat animi voluntate. tin 11 ut supra
m ibid. dulcissimisque se osculis. tin 12, lucitlue
|M. dulciflue]. lin 13, cum quibus pr. fuerat, septus.
liii 15, jejuniis, vigiliisque dicatus, et diu c. inten-
tus. Hujus prasclari pontiflcis, ut lin. 4, mnn 583.

Ninn 583, lin 4, pont. tempore, ibid., ind. 5. ihid.,
per camp. d. Lin 6, in urbem Romam, quam hora
diei decima tr. int. in quibusdam locis, et ingr. est
eccl. lin 8, ingr. est monast. sancti Silvestri, ita ut
de gr. lin 10, et ingressus est in basil. lin 11, tan-
tum intum. lin 12, prae multitudine aq. lin 13, ex-
inde rediens, ingr. est per p. qui est positus. lin 15,
quod vocatur Palatini. .\h ipso die, et deinceps ccepit
puulatim aqua minui, et fluvius post mulla darnna
iucta. tin 17, Decembris. ibid., Natalis. lin 18, Evan-
gel. alia vice fluvius ipse q. lin .9, ut supra. Hujus
temporibus, ut lin 1, num 585.

Ntim 585, lin 2, quorum nomina ha;c sunt. lin 3,
fit Samuel, et alii duo. lin 4, Lasavir. lin 5, ex auro
l)uro. liii 6, de auro, cum lapid. et aliis donis. Is
licniipie pr;ef. pontitex Joannem Ravennatem, qui
pro suis criminibus tertio commonitus ad sedem
apostolicam venire contempsit, a pontificali depo-
puit oflicio. Audiens itaque archiepiscopus hoc,quod
summus fecerat pontifex, papiam adivit, el Ludovi-
cum imperatorem exoravit ut eum adjuvaret. Irape-
rator autem misit pontilici, ut causam audiret. Pra;-
fatus autem pontifex concilium cum archiepiscopis,
episcopis atque clericis in domo, quifi dicitur Leo-
niana, fecit, eumque archiepiscopum cum impcriali-
bus nuntiis audivit. Archiopiscopus ituipie reum se
esse dicebat. et nunquam [M, et misericordiam] a
summo pontiflcecum univcrso expetivit concilio, in
angustia: lumenta, et nimia^ tribulutionis se contulit,
ct quos polerat cum lacrymis implorabat dicens,
ut num .590, lin 7.

Num 590, lin 7, summi pontificis. lin 9, ref. pon-
lifici, et sponsionis illius, quas lamentubili voce
dabat suggestionis [M., suggeslionesj ad liquidum
expon. lin 10 et I (, qui non vult mortem peccat. lin
11 imit. et miser. m. pr.-el. arch. lin 13, scripta,
qu.-c, tm 14, antccessorum. lin 15, Lconina. lin 15
et 16 pr. et opt. rcsidebut, c. lin 18, manu tcnens.
Lin 19, jur. sic uin. lia 19 et 2t), sua> sponsiouis. lin
21, his ituque per ibid., in busilica Salvat. lin 25,
Leouina.

Nnm 591, tin 1, tune episcopi iUinilienses omnes
proclamationem supereumdem archieuiscopum fe-
ceiunt. Prajfatus pontifex prajcepit, aicens ei, ut
umni rcinota occasionc, pra;ter gravcm corporis mo-
lcstium,quu! te omnino ven. «/ lin 9 et )0. lin JO, sc-
mcl in sing. annis p. st. linead, nisi fortcet moran-
di. lin 11 et 12, per yEmil. nisi post elect. D. c. et
p. atipic per ep. apostol. sed. pra^sulem nnn hubeas
consecr. Iicentiain. Ipsoa autcm qnot. lin 1 i, nun re-
cipiunt. lin 10, nec ullum m. lin 17, tcmptes. tin
18, vel chartulas acquisilas, et poss. uliquo modo
occupes. lin 19, aut vestararii, R. [M., vosterj. Un

1379 ANASTASIl BniLIOTHECAUlI 1380

2\, ul imp. lin 22, tolius Eccl pasl. lin 23, omncs A Nnm 581, lin 5, Salvat. quae Caesarca nom sum-

eu.;<'m (licimus, sapimus. lin cad, tunc tam oodcm psil a nomine cruces.

.irehiepiscopo. lin 2i, refci lis. lin 55, snliatis, nn. .\um .5K7, lin .5, per miliam.

Ji)i ead, e.\ivil. Ecclesiam autem Dei, ul lin V,Huin Num 5S'J, /i»i 5, quaj retradidit.

«Y/. yum 591, tin 16, ncc morcm. lin 25, nectarc sa-

j\i/m592. lin 10, vocalur. lin II, dccoraverat. lin tiatis.
J3, spcciebus. Hujus dcnique temporitius gloriosus Num 596, lin 2, appellantem in judicio se depo-

rex Bulgarius cum toto sibi rcgno commisso ad situm.

pr.-cdicationem ejus baptizatus est, alque archi- Nwn 597, lin i, Igilur Hlothar.

cpiscopum ipsemet cxpcliviU Ipse autcm bealissi- Nim 598, lin 2, consilio usus sum. lin 16, uxn-

mus pontilex totum munduin sedavit, atque Pho- rem Bosinis, quae eun. tin iS. ligata. tin 2-4, illico

tiuin invasorein, el neophytum, ut nicechum ejccit, papa cass.

ct juxta rilum sancta; lUmianaB EcclcsicD ibi ar- Niim .599, liii 17, quK nunc intcnlando.

chiepiscopum constiluit. Hic fecit ordinationem per Num 000, lin 8, in eis nuscas ubi.

mensem Deccmbris uuam, ul num 012, lin 11. Num 602, lin 2, Christi in Frascaram princ.

Num 012, lin 13 cl 14, ct princ. r. ex hac luce Num 604, lin 3, inaoc. recepisset. tin 7, coram

migr. ad Doninum. Quo deluncto. iiti 17, apo- summo praes.

sloTi, et cessavit episeopatus annos 8, mcnscs 7, Num 605, lin 14, cop pro pace.

dios 9. Num 607, lin 8, habetur. Nihilominus llosL lin

, , ,, . 1- n . , ■ Tl ^l, labrica inspiratione resedif.

Apud I'un.nn ct codicc Cavam. B ;^.,,,„ jj^y^ ^./^j^ ,^g_^^jg_

Num 577, //» 13, coruscarc Cujus ortatu ad. Num 012, lin 0, appcndit. Nichil bominus.

CVllI. ADRIANUS II.

.\NNO OllIUSTl >.'fJ7, l.UKiniCI II, XII, isii'i-n. ua^ilii \.

CIS Ailrianus, nalione Ronianus, ex palre Talaro, postcpiscopo regionis lerlia;, sedil annosquin-
quc. Hic cx proximilatis gcnealogia beata? reeordalionis quarli Stephani et Scrgii junioris ponlifi-
cum descendens, dum miiis pollcret actibusa vcneranda; mcmoria; quarto Grcgorio sedis apostolica:
prajsule subdiaconii sortitus cst ministerium. Deinde vero in Lateranensi palriarchio familiarilcr
5 assumptus laudabiliter convcrsatus ad regendum litulum sancti Marci confessoris Christi atque ponti-
ficis presbylcr ordinatus tam inculpabiliter deguit, tam virililer ministravit, ut non tuntum sicut
faclus prcsbyter, sed sicut futurus pontifex, revcreiiter ab omnibus coleretur. Siquidem et in co crat
in Christo ejusque Gcnitrice, apud cujus pr;Esepe jugibus orationibus incumbebat, tanla liducia, ut
bcne lacicns non dcficeret, nec quidquam discriminis, cuncta qua; habere polerat discretissime lar-

-10 gicns, incurrere formidaret. Nam cum die quadam inter comprcsbyteros suos ac sanctissimo papa
Sergio consuetudinalitcr denariis quadraginta pcrccplis domus sua> portas revertens ingredi vcllet, ac
prae muUitudine pcregrinorum,qua! ibi fiducialitcr more solitovelut adhorreum communc confluxe-
rat' omnino ncquiret: misericordia motuscquestri (n) suo retulit, nil sine lantis fratribus in tantillis
denariis sibi essc comnuine. Cumquc ille neque tertia; parti pauperum singulos dcnarios possc sufll-

\o C3rc intulisset, in virtutc, inquiens, Cbristi.qui dc quinque panibusct duobus piscibus quinque niilia
hoininum satiavit, non singulis singulos, sod ternos singulis dcnarios erogabo. Et h.TC diccns forinsc-
cus portte succedens, ac de manu equcslris sui suscipiens peregrinis cunclis egredientibus lcrnos
sigillatim dcnarios erogavit, In qua rcdund.itionc cura miraretur cquestcr non solum defecisse de-
narios, quinimo superfuisse, liberalis prcsbyter qui supcrcrant domum recipiens multitudini familiae

20 suae ternos nihilominus pcrsonalim nummos largitus est. At cum sex itidem superesscnl : Yideas
quam largu- et quam suavis sit omnipotentissimus Dominus, qui quadraginta quantitatrm nummo-
rum el fratribus nostris per ternos dislribuit, et mihi tcrnos, tibique ternos aequa fortc servaWt.

014 Erat pra!terea tantae hospilalitatis cl Inrgitatis, ut non immerilo bcato Job (fc) in his valcat
comparari, nam ab infantia crevit cura co miscratio.ct dc utero matris cum ipso cgressa cst. Non
despiciebat praetereuntcni.co quod non haberet indumcnlum.cujus latera nimirum ovium calefacicbat
vellcribus, nec bu ?ccllam quidem suam comcdcbat solus, cum hanc eum pupillis et egenis comedcrct.
5 Quippequi oculus cssel ca;co ct pes probabafurexislerc claudo,el,ul scriptisvirlutum cjus multiplici-
tas rcfcratur, pater crat pauperum,ct cordis vidu.-o ccnsolator,ostium cjus viatoribus patcbat, nec cral
clausa janua domus ipsius quippiam postulantibus ab co, ut ab omni clcricali gradu, ab omni senato-
rio el populari concordissimo coelu, sicul post morlcm quarti papae Leonis, ita post obitum terlii Bene-
dicti pontificis(c) subire summum pontificium, nisi ipse diversis argumentis cl esquisilis excusationi-

\(\ bus verecundc subterfugisset, cogeretur. Sed cum aposlolicae mcmoriae sanctissimus papa Nicolaus rc-
bus excessisset humanis,ct iste impr.Tssenliarum tcrtium quintum et vigesimum annum transirel,omneb

KOTCL.E M.\RCINALES FABHOTTl.

(a) equestri, dispensalori suo, {b) Job, xx.\in. (c) Nola ilerum Benediclum Leoni IF iuccedere.

1381 HISTORIA DE VlTiS ROM. POiNT. — ADillANUS II. 1382

urbis RomantT concives, simul et hi, quos extrinsceus tunc adesse contigerat, tam pauperes quam
divites,tam clericalis ordo quam runctum pojnili vulgus, oninis scilicet a^tatis,professionis et sexus,
contemptum omnibus excusationibus Adrianum dcsiderant,Ach'ianumdari sibiprffisulcm aepastorcm

15 exoptant. Nullusque in totius Urbis amplissimo spatio repertus est, nisi vel se vel suum quenique pro-
vehi voluisset,qui non Adrianum promoveri ad hoc onlmen medullitas exoptaret. Proceres vero licet
solutoin duas partes corpore viderentur esse divisi, una tamen mente parique circa hunc flagrabant
ardore.quoniam causam divisionis eorum non nisi nimius intantum virumfacicbat charitalis affectus,
dum sic alterutra pars sibi prmferri gestiret, ut si hunc altera pars deligeret, pars altera penitus

20 dubitaret, nec erat ibi parti alteri rctinendi (a) voluntas, nisi quia opinabatur eam sua in alium vota
dirigere, prc-esertim cum multi monachorum, plerique religiosorum sacerdotum ac fidelium laicorum,
coelitus emissis visionibus,muIlo jam tempore Adrianum futurum pontificem non solum dubitarcnt,
verum etiam aperlis vocibus proclamarent. Inter quos quidam Adrianum in sede apostolica pallio
humeris obducto rcclinatum videbant:alii eum cum apostolicis infulis missas celebranteminonnulli

25 more apostolico in basilica Lateranensi aureos erogare : plerique in equo, cujus sessione sanctissimus
papaNicolaus ad sanctum Petrum pergens usus fucrat, eum cum pontificali pallio impositum prsece-
dentibus axiomatieis et subsequentibus reliquis turbis in Urbem redire patriarchiumque subire con-
spexerant. Verum ubi evidentibus indiciis hunc eumdem utraque parte dirigi claruit, tanta in eum
unitas et animorum et corporum fuit, ut unum in eis erga eumdem domini sacerdotcm cor et unus

30 spiritusinesseomnibusvideretur; ita ut lapisanguIaris,salvareverentiaJesuChristiDomininostri,quo-
dam modo possit vocari.Quoniam perostensionem,imoprofectionemsuam,solvensinimicitiascordium
fecit utraque unum.Colleotis igitur omnibus tam episcopis cum universo clero,quam primoribusUrbis
cum obseeundantibus sibi populis, ab ecclesia sancta; Dei Genitricis semperque virginis Mariae, quce
appollatur ad Pra;sepe, rapitur, trahitur, et ad Latcranense patriarchium certatim ac a procerum et

3.5 plebis multitudine deportalur.Quod audientes tuncmissi principis molesle tulere,indignati scilicetnon
quod tantum virum nollent pontificem, quem nimirum anxie cupiebant, sed quod se dum pra;scntes
essent, quirites non invitavcrint, nec optata; a se futuri prassulis electioni interesse consenserint.Qui
accepta ratione quod non Augusti causa contemptus,sed futuri temporis hoc omissum fuerit omnino
prospectu, ne videlicet legatos principum in electione Romanorum prcBsuIum mos exspectandi per

40 hujusmodi fomitem inolesceret.omnem suk mcntis indignationem meduUitus scdavere, acad salutan-
dum electum etiam ipsi humiliter accessere.

615 Cumque pcitriarchium Lateranense asccnderent, atque dcscenderent, tantis clamoribus
univcrscTc plebis ut sibi diu desideratus vir ad consecrandum daretur clamitantis obsessi sunt, ut nuUus
eorum loquentis secum coIIegEB sui verba posset audire.Erat enim cernere singuloscircaconsecrandum
pontificem tantam dilcctionis effioaciam possidere, quantam nec vidisse ncc visurum unquam

5 quis ajstimasset. Denique omnes hunc certatim coram cisdom legatis rapcre, et ad summuin Pontifica-
tus apicem provehendum trahere, ac anxie nitebantur portare, nisi blanditiis senatorum el consiliis
aliquantulum scdati fuissent.Quorumomniumunanimitatis desideriumaudiensLudovicusChristianis-
simus imperator, cognoscensetiam qualiterin eo dccretum suis subscriplionibus roborfiverunt, valde
gavisusest. Etuttantus Domini famulus cunctisque gentibus videlicet tam Romanis quam diversis

10 advenisdosideratuset desiderabilis Chrislianc-c plobi praificcretur, medullilus cxoptavit:et mox impe-
rialem scribens epistolam,cunctosRomanosquoddignumtanto elpgissent officio prcxsulem collaudavit
per quam videlicet innotuit, nulli quippiam pr;cmii fore ex eonsecratione ipsius.quoquo modopollicen-
dum,cumipsohancnonsunrumsuggestione,sodRomanorum potius unanimitatc commotus ardenlissi-
mecuperetprovenire : maxime cum rcddi qucT ablata fucrant, non aufcrri ab Ecclesia Romana, vel

15 deperirc quippiam se diceret amarc. Ilaque Sabbati peractis rite orationibus, vigiliis et elecmosynis,
Dominico secundnm morem idcm venerabilis saccrdos ab universitate ad ecclesiam sancti Petri
apostolorumprincipisductusnonodecimo Kalend.Januariarum indictionc l,anno pra^fati .Vugustideci-
mo nono, per episeopos revercndissimos, scilicet Pctrum Gavcnsom, Loonem Silvre Candidc-B.deindo
tertio loco Donatum Osticnsem, quia cpiscopus Albancnsis obierat, Formosus vero Portuensis a

20 beatissimo Nicolaoad pnedicationom etinstructiunomI3ulgarorumdeslinatuscxslitorat,benodictioncm
summi pontificatus ad consolationom videlicet multorum sancta; Dei Ecclesia; filiorum,quifactiosorum
tyrannidc liberius solito sa;vicnto intorunius decossionem, et altorius substitutionem ponlificis divcr-
sis agebantur o.vsiliis, variisquc afficiobantur inconmiodis, suscipere mcruit in noniine Domini.

616 Si(iuidem ad cclobritatcm niissn; ipsius tam incrodibilis exslitil multitudo,utcerlatim de manu
cjus omnibus communicaro nitcntibus Thoulgaudus Trovirorum archicpiscopus, ct Zacharias Ana-
gninus episcopus,quiaadomnu Nicolao sacrrdotiu ilonudati oliHni cummunionc carucrcint,siniulquo

NOTULjE MARGINALES FaBROTTI.

(n) forle, roticendi.

138,] ANASTASll lillil.K /niKCAItll . 1384

Anaslasius,quidudumaLcone, Bencdictoque puntificibus presbyterio dcnudatus inter laicoscommu-
5 iiicaro solitus erat, ccclosiasticam communionrm sub congrua satisfaclione rcceperint. Ifrilur moxad
patriarehium Laterancnse rcversus est, et consuetudinom ab co,qua diversorum xcDiorum hincinde
conflucntium (retentis solum qua; usibus mensarum sufficerent reliquiis), pretia capiuntur, cxclusit
dicens, non esse pium quod gralis accipiraus prctio venundare,et chariores habere rationalibus fra
tribus irrationabiles nummos, pro quibus Chrisli pretiosus est cruor effusus, sed parvipendantur,

10 inquit, obsecro,ha!C pudenda pretiorum commercia,etquodgratis accepimus,gratis juxtaprajceptum
Domini largiamur, ct oblationcs Christi cumejus hospitlbus ac inopibus partiamur, propter quoshas
nobis tribui divinitus scimus. E vestigio etiam Dominicum et Grimoaldum episcopos, quos deocssor
suos (ajsanctas recordationis papa Nicolaus in Bulgariam patriam ire pra;ceperat,et a se in ipsoarticulo
sui discessus absolvcrat,quiquevidenteslanti Patris obitum irc dislulcrant,eadem fuogentcslegatione

15 direxit, et quasdam epistolarum,quas ille mittendas dclegerat,ut sc cjusdem voluntatisetstudiifore
ostenderet, suo nominc titulari pra;cipiens, in quantum tcmpestas fiuctuosi temporis i>ermitlebat,
liiissimi Patris votum pius hares implevit.

617 His ab urbe dimissis, continuo exsulcs, Gaudere cum videlicet Veltriensem et Stepbanum
Nepesiniim episcopos,et Joannem cognomento Ilymmouidem,quos procacissima falsitas serenissimo
Augusto incusans domo patriaque proscripserat, ab Augusta mansuetudine multis epistolarum docu-
mentis requircre sluduit, diccns, se bonum Ecclcsia; Dei pastorem videri non posse, nisi oves quas

5 fldeles sanctaj EccIesiK infidelis vir per suam subreptioncm proscripscrat. reccpisset. Qua rcligiosa
suggcstione lastificalus Augustus una cuni Christianissima conjuge, non soluni eos, proplcr quos
summus pontifrx miscrat, honorificc ad Urbcm rcmisit: verum ctiam quoscunquc privala simultate
tanquani reos imperatoriai majestalis, et in ergastulis quilibct Iruserat, ut revcrtercnlur, prxcepil
absolvi.

618 Post hsec summus pontifcx basilicamNicolaitanam.quam sanctissimus papa Nicolaus a fun-
damentis adeo luculenter cum tribus aquajductibus fabrefactis exstruxerat, ut omnes l^teranenses
basilicas sui pulchritudine superarcl,juxta votum dccessoris sui picluris variis decoravit.Cujus ipse
conversationis cxempla sic solertissime sequebalur,ut ab hostibus sancti NicoIai,quia omnibus ejus

5 acta penitus infringcrc nilcbantur, Nicolaitanus ct scriberctur et publicc diceretur. Quorum scilicet
hoslium,quia nonnuUos parlurientes injustitiam,conccptum dolorcm effusuros essecognoscens, penes
sc vcluti zizanium intcr frumcnta, usque ad niaturitatis tempus dispcnsatorie retinebat, rumore falla-
cilcr exsurgcnte creditum cst, quod omnia dccessoris sui acta, qua; ille zelo divino sanxera'., bostes
vcro cjus ad proprios libitus infamabant, voluisset infringere.

619 Undc accidit ut omnes Occidentalium regionum episcopi solemnes ac honorificas litteras
cmiltentcs religiosam ejus memoriam, ulpote orthodoxae et vera; philosophia; pontificis excolendam,
summo pontifici jugiter inculcarcnt.A cujus videlicet sanctissimi Adriani papae collegio.cum perdies
aliquot quidam Grascoium, et aliarum gentium servorum Dei per id tcmpus Roma; morantium, se

5 clanculo suspcndissent, sexta feria lxx idem sanctissiraus anlistes eos sccundum consueludiDr>m,
rcfeclionis gratia, solito plures numero convocavit. Quorum omnium manibus per scmct humiliter
aquam ludit, cibos apposuit, pocula ministravit,et,quod nuUus ponlificum ante se fecisse noverat,ut
eos promptiorcs ad prandium redderet, cum illis discubuit, canlicis spirituUbus ibi per totum spatium
jugiter laudes concrepantibus.

690 Dum surrexisset ab epulis in faciem suam coram omnibus procidit, dicens: Rogo vos et Bup-
pliciter obsecro,patrcs, fratres, et filii, ut fundatis Domino pro sancta catholica Ecclesia sua preces,
oretis pro Christianissimo filio nostro Ludovico imperatore Augusto.ut ei Deusomnipotcnsad nostram
perpetuam paecm Sarracenorum faciat subditam nationcm. Orclis ctiam pro mc fragili ct imbccilli,
5 ut dot niihi Chrislus virtutcm tantam Ecclcsia; sua; multitudincm in sanctitate et justilia rcgcndi.qui
commisil beato Petro aposlolo cunctos regerc quos rcdemit:quatenus quL curarum sa;culariura pul-
vere caligans, plerumquc spiritalia minus luculcnter intucor, veslra mihi jugis oralio, qnas lanto
purior quanto ab inquinamcntis sa;cHli remolior est,divinitus sufTragctur. Cumquc illi pro se magis
illum oportero prcces fundere clamitarcnt.qui tantoacccptiorapudDeum habcrctur.quantosolus pro
10 omnibus in labore ferventior.interna miscralione commotus cum lacr\-mis ait:Quia pro valde bonis
orare, charissimi, graliarum actiones Dco persolvcro est, peto, ut dominum patrcm decessoremquc
meum sanctissimum et orthodoxum papam Nicolaum habentes in veslris orationibus communes grates
Doraino rcferatis,qui eum Ecelesiain suara miseratus elegit.ctadexcludendum mundi tumidissimos
strepitus, sicut Josue, clypeo protectionis armavit, et gladio spiritalis potentise roboravit.

XOTLI.^ .MARGISALES FABROm.

(o) AL, suus.

1383 HISTOIUA DE VITIS RO.M. PON'T. — ADHIANUS II. 1386

6*1 Quo audito.cuncti ramuli Domini, videlicet llierosolymitani, Antioclicni, Alexandrini ac Con-
stantinopolitani, quorum aliqui legationiljus mundi principum fungebantur.diutino stupore atfoniti
in vocem clarissimam prorupere, dicentes : Deo gratias, Deo gratias, qui talem Ecclcsia; siaaE praefi-
ciendum disposunt; qui nosset, sui patris decessoris reverentiam prae oculis ponens, gregem Domi-
5 nicum in virga el baeulo pascere, testamentumque Patrum non convellere sed implere. Deo gratias,
Deo gratias,quiin sede sui apostolinon posuitapostaticum papam, qui domus sus fundamentaposuit
non super arenam, sed super firmissimam petram, qui te succedere fecit sanctissimo papse Nicolao,
nec ab ejus decretis abscedere. Eia, cesset invidia, mendax fama recedat; domno nostro Adriano a
Deo decrcto summo pontifici, et universali paps vita! dictum est ter. Cumque manu silentium in-

10 nuisset, summus praesul intonuit, dicens : Reverendissimo sanctissimo et orthodoxo domno Nicolao
a Deo decreto summo pontifici, et universali pap» sempiterna memoria; dictum est ter. Novo Helia:
vita percnnis, et immarcessibiiis gloria! dictum est ter. Novo Phinees asterni sacerdotii infulas me-
renti salus aeterna! dietum est ter. Sequacibus ejus pax et gratia! dictum est ter.

6^9 Igitur Lambertus Vintonis filius, dux SpoTetanus, tempore consecrationis hujus venerandi
pontificis Romanam urbem prajter consuetudinemsicut tyrannus intravit,non rebellantem sicut victor
satellitibus suis ad praedandum distribuit,majorum domos multis muneribus vendidit.nuUis monaste.
riis, ecclesiis nullis pepercit : quinimo nobilissimi generis puellas tam inlra Urbem quam extra suis
5 satellitibus indifferenter diripiendas concessit.Propter qua; apud Augustos piissimoa Romanorum que-
rimoniis praigravatus, ducatum perdidit, iram principum et invidiam pcne cunctorum Gallorum,
tanquam revera sedis apostolicae hostis adjudicatus, incurrit.Mox Romanus pontifex, tanta tyrannidc
Hberatus, Aistaldum, VValterium, Hilpianuni,Oponem et Teopertum, cum cunctis aliis raptoribus ct
prasdonibus.quousque rapta redderent sibique legaliter satisfacerent,omr.i ecclesiastica communione

10 privavit.Sed Teopertus quoe rapuerat haud difficulter reddere studuit.Aistaldus vero vir Deo devotus
belloque fortissimus.ad prssulem se percutientem tota humililale conversus est,cjusquegratiam se-
cundum omnc Romanorum libitum satisfacturus accipicns, spem quoque resumendfe communionis
accepit. Quam nimirum recipcre praivaluisset, nisi conjurationi Lambertorum postea conscius cum
viris excommunicatis ac rebellibus fugiens Beneventum petere maluisset.

693 His ita compositis, postquam Michael Graecorum imperator Bardam Cssarem, Photii fauto.
rem.suum, sicut pcrhibent interitum machinantem peremit, Basilium collegam sibi adoptans impe-
ratorom constituit : cumquo novus impcrator Basilius a catholicis, tanquam qui semper eis faverit,
summo studio coleretur, Michael a padonibus suis,dubium an filii voluntate,peremptus est. Moxque

5 Basilius rerum potitus,primo quidem non se fuisse conscium necis Michaelis.ut fertur,omnibus satis-
fecit : tum vero secundum Romanae Ecclesiaj constitutum pervasorem Photium pepulit, et lo-natium
patriarcham, populo adnitente, patriarchio restituit,ac ex utraque parte, Ignatii vidclicet patriarchjB,
Photiiqu^ neophyti, legalos Romaui per suum spatharium Basilium nomine dcstinavit,qui prffisente
summo antistite alternatim confligerent^et justitia suffraganteautjustificarent Photium aut perpctuo
10 condemnarent. Sed divino judicio discrtissimam partem Photii pelagus sorbuil, et simplicissimam
partem Ignatii cum legato imperiali salvam servavit. NuUusque cx neophyti parte.nisi monachulus,
Methodius nomine, solus evasit. Qui postmodum neque Photium, pro cujus parte venerat, nequc
Ignatium contra qucm, sed neque universalis Ecclesia;, ad quam venerat, jura suscipicus,tertio con-
vcnlus, tertio pcrfidiae denotatus, semel auathematizatus absccssit.

694 At vero Basilius legatus imperatoris et Joannes mctropolita Cassarca; Cappadociaj Nicolao
fuerant destinati.Hinc sanctissimo papa; Adriano cum episcopis ct proccribusin sccretario sancla; Ma-
riae Majoris juxta morem sancta; sedis apostolicK residenti sesatis humilitcr prascntarunt, dona ct
cpistolas ohtulcrunt.Quibus susccpfis, sancta; Romana; Ecclesia^ cujus conamincConstantinopolitana

5 Ecclesia de schismate purgata surrexerat.multiplices gratias rctulcre,ac post innumera laudum pr;B.
conia concordi voce dixerc:Devotissimus filius vcsfcr impcrafor Iiasilius,et patriarcha muncrc vcstro
restitutus Ignatius, dum Ecclesia Constantinopolitina pcr interventum vesfrum invasorcm Phofium
propulisset.in archivo cjus librum summa falsiiafc congosfum contra ingenium sancta; Roman.-c Ec-
clesia; sanclissimiquc papa; Nicnlai reporcre.Queui bullafum quasi vere contagiosumasuaurhe pcnilus

10 propuIerc,vobisquc utpote summo capiti,cui Christus cado tcrraquc solvcndi atque ligandi potestatcm
tribuit, misere.Quem, precamur.suscipicntcs rimamini, et fraudulentiam quam insontihus Consfan-
tinopolitis noster versipcllis Pholius infcrrc pofuit,cx eo quod in hanc sanctam Romanam Ecclcsiam
non habentem maculam neque rugam, aut aliquid hujusmodi,audacem linguam exacuit prorsus.ad"
vertite : ct quid Ecclcsiaj Dei de hoc latrocinio sit scntiendum,iiuo(l sub nomino synodi furtira ab eo

15 confictum est,palam omnibus promulgatc.Utrarumquo partiuni conscssu pontincem annuonfo Roma.
nanri conlra sedem aposlolicam, pontincemquc ijjsius, quia Phofius vocem non hahuit, sentcafiani
Patboi. GXXVIII. u

1387 ANASTASIl lllliUOTJiEC.Altll. 138h

forte praicipitarc poluit, judiciuin vcro librarc iion potuit; sod a sodc apostolica bisjadicatos Lisque
damnatus est.

625 Et quis viribus suis confidens in sanctissimum ponliiiccmnoslrumNicalauin falsa gorrire non
timuit, 03 suum nimirum in ca;Ium posuit, et Jinguam suam ut terram pcrtransiret exeruit. Ideoquo
conciliabuli ipsius librum scnjtanrlum admittimus,ut actor illius.et fabricator mondaciii, et inventor
perversorum dogmatum tcrtio judicetur.Egressus metropolita librum exhibuil.etin terram praecipita-
5 vit, improcando illi.dicens : Tu,malcdictu3 Constantinopoli, sis noma; iterum raaledictus.Te minister
diaboli Photius,novus Simon mcndacii compilator aptavit.Tc miuister Christi Nicolaus, novus Petrus
veritatis amator attrivit. Et spatharius calco suo,cnseque librum percutiens nihilominus ait : CreJo
in hoc opusculo diabolus habitat,quia per os complicis sui Pholii,ea,(iua; perscdicerenjquit.eructat,
Nam ct subscriptiouem Basilii nostri impcraloris post subscriptionem Michaclis.quem cbrioaiBsimum
10 subscriberc noclu suasit, falsissime continet,quam ejus non eaae restitulio Ignatii declttravil,et satis-
factio nostra, si vobis placueril,jurcjurando firmavit.Neque enim unius sempcr catholici Basilii no-
men potuit falso suis fcralibus commentis insercre, qui mutato charactere potuit mullQfuna absen-
tiuTi episcoporum nomina cum paucis complicibus suis dcscriberc.Quorum videlieet episcoporum
universitas tam immunis cst hujus subscriptionis.quam tenoris ignara.Siquidem nullus Coastanlino-
15 politanorum,quando illud conciliabulum collectum fuissetjquia revera nee fuit}agnovit,scd quia Coii;^-
tantinopolim comprovinciales, veiuti regiam civitatem.pro diverais ncgotiis inslar istius urbis ascen-
dunt, pcrTicacissimus Photius mendacium suuni vcrit^Jis, medicamentp, sicut.ej. ft„j;>rJma:vo fucrat
institutum linivit. i , . ' ,

616 Dum in locum quorumdam sanctissimorum episcoporum cives quidem aliquorum illorum.scd
transfugas,ul fama vulgatumcst,muncribusexca;catossubscribere fecit.inde est, quod subscriptionum
istius vidontur diversi characteres, et quidam corum acutiori penna, quidam grossa, nonnulli vero
decrepitum simulantes grossiori mcmbranam inquinantes dcscribunt.ut videlicct fraude prujgeutium
"' 5 simplicitatiabsentiumilludatur:etilludcredatfacilius universitas essc verissimum.quod dissLmJlibus
' '■ litteris fccerit falsitas esse diversum.At vos illico subscriptionum quidem dissimililudinem relerentcs
charactos vidcbitis. Fraudom vero, nisi Constantinopolim, ut omnis illa Ecclesia deprecatur, misc-
ritis, minime cognoscetis. Nunc summus pontifex ulriusquc lingui perltis librum scriU^jidum pcr
aliquot dics decrevit,ct omnia quae in eo contincbantur coram synodo, QdpUter propalari,^u» ubique

10 omnia strenue perscrutata est. ■ • :,.,.,, , .,.: . , , . . .

697 Nam vcnerabilis pontife.x.adniittente omni senatorJo populariqae conventu,apud beatissimum

Petrum apostolum in defensioncm suaj ecclcsia! decessorisque sui sacrum concilium convocavit. Et

prirao quidcm perlcgatos Constantinopoleos,veritatc luculentcr audita,dcccssorissui super hiyusraodi

litteras legcns, sinistram ipsius fomam purgavit. Doindc Photium cum concUiabuIo, complicibusquc

■ 5 suistcrtioanathcmate pcrcuIit.Ad cxtromum vero ca?terorum subscriptionibuset scnlcntiis roboratum,

praeforibus graduum nefandi dogmatis librum cunctorum pcdibus coneulcatum exf uSsit.Quem nimiruni

rcus ut fomentum quoddam ignis cxcepit.ct pone,a;ntequam semiustum credi potuissof,cum magno

fetore, piceoque colore consumpsit. Et cum fortc focus inundationc pluvia; naturalilcr debuisset

cxstingui, ad pluviam quasi ad guttas olei flamma convaluit, et in laudes Dei sanctissimiquc pnpir

10 Nicolai, simulque Adriani summi pontificis miraculi slupor lam Latinorum quam Graicorum corda

rcsolvit. Post hKC cum epistolis dccessoris sui, sicut ab co fucrat ordinatum, Donatum episcopum

Ostienscm.ct Marinum diaconum Constantinopolim dcslinavil : dcinde ejusdem cpistolos ^up tanfum

nomine titulatas ct commonitorium.SedetStophanumNepesinumepiscopum sociavit.cisque pr.-ecepif

ut omnc scandalum Ecclcsia; Gonstantinopolitana; solerter sopircnt, consccratisque a Mofhodio et

15 Ignatio sub satisfacliono libcUi, quem dc scrinio susceperanl, proprias ccclcsias redderent.Phofianis

voro sub eadem ac districtiori satisfactione communicarent quidem,sed sacerdofum judicium, us<]ue

ad sedis apostoHca; sententiam mancnte sanctissimi papx Nicolai judicio profelarcnl.llaque multorum

anfractuum laboriosos circuitus penetranfes,tandeni Chrisfo pra<duco Thossalonicam vqniunl in quam

Basilius impcrator Euslachium spatharium candidadum cum sua; salufationis officio sancfa; Roma-

20 n.-c logatis Ecclesia: obviam dostinavil.

6*8 Qui eos admodumhonorificepcrconliguiilinerislocaducentes Sitltlmljriam peWen^nt : ubi
a Sisinnio imperi.ili protospathario.ct Thcognislo patriarchali cugumono.qui Roma; apud sanctissimum
papam Nicolaum pro restituendo Ignalio scdulus inforccssor exstifcraf, cum quadraginta cquis dc
stabulo impcriali.ef totius mcnsa; argcnloo apparafu,onicialibusque,qui sibi ad omncm libitum (amu-
5 larontur, sunt oxccpti. Ad casfrum aufcm rofundum, in quo cst ccclosia mira; magnitudinis sancti
evangolist;c Joannis nomini dicata,favorc .^ugusfali Sabbato mansioncm suscipiunt.Et Dominica,quE
quintadecima dics Seplembris erat, indictionc lcrlia, singulos cquos cum sellia aureis devotione
imperatoria capientes, obviati omnibus scholis, videlicct spathariorum, candidatorum, slrategorum.

1389 IllSTUllIA DE VITIS UUM. PONT. — ADIIIANUS II. l;)90

mars, a, orum, csBtcrorumquo palatinorum oi-dinum, omnilms clericorum iJJanetalis or(]inil]u.s ad
10 portam auream veniunt. Ilji a Paulo librorum custodc, Josoph vasorum custode, simulque Basiiio

sacellario ecclesiasticis indutis vestibus salutati a patriarcha Coustantinopoleos solemni-

ter pra!ceduntur,et ab omni populo cum cereis ct lampadibus prosequuntur.Sicque ad Irenes palatium
descendentes, in domum qua; dicitur Magna Aurea.a Joannc a secretis, spatharioque candidato, et
Strategio spathariocandidato,quibussubministrationis gratiadeputati fuerant,laudabilitcr suspiciun-

15 tur, per quos imperialia mandata suspiciunt devotissime procul dubio suggerentia, ne forte molesto
ducerentquodimperiali natalitio imminente in crastinum suscipi non valcrent.Quo felicitercclebrato
misit imporator in occursum ipsorum omnes ordines palatinos.Quibus prjeccdentibus ante imperatorem
in chrysotriclino sibi continuo assurgentem salutabundiconveniunt, apostolicas epistolas imperalori
olTerunt : quas imperator per semet suspiciens osculatur. De statu Roman;G Ecclesia; et de salute

20 domni Adriani summi pontificis, deque omni ccclesiasticorum senatoriorumque ordine ordinabiliter
perscrutatur,legalosqueamabiliterosculatus,Ignatio palriarcha; jussionem aposlolicam profaturos ab-
solvit (rt). Qui sequenli die ad imperatorem rcdeunt, a quo taliter alloquuntur : Sanct» Gonstantino-
politana; Ecclesia; per ambitionem pervicacissimi Photii diversis schismaticorum lluctibus laccratso
sancta omnium Ecclesiarum Dei mater Ecclesia Romana,sanctissimi domni et universalis papa; Nicolal

25 (sicut ex ejus litteris,quarum auctorilate pra;sens Pater noster Ignatius,qui violenter fuerit a Photianis
expulsus, sedi propria' nupcr juvantc Domino restitutus est, potest luculenter intelligi) fida provi-
sione consuluit.

C99 Quapropter nos cum omnibus Orientalibns patriarchis, mctropolitis atque episcopis, censu-
ram sancta; matris nostr.-e Romanse Ecclesia; perbiennium pra;stoIantes,propterDeum petimus ut Dei
negotium virililer peragatur, et tandem aliquando aucloritate vestri sacri collegii tam pestifera Pho-
tiana3 tergiversationis seandala propellantur.qualcnus unitas et tranquiUitas optata; diutius juxta de-
5 cretum sanctissimi papa; Nicolai restaurontur (t). Legali sanct.-e sedis apostolica; responderunt : Et
nos ideo venimus, ideo missi sumus : sod neminera Orientalium vestrorum nunquam in nostram sy-
nodum suscipere possumus,nisi oblato libello,cujus formam de scrinio sanet.T- sedis apostolica; sum-
psimus, nobis fuorit salisfactum.Imperator ct patriarcha di.xerunt : Quia novum hoc et inauditum de
libello proferendo asseritis,necesse est ut tcnoris illius formam videamus.Nec mora,libelli formapro-

10 lata est,et de Latino in Gra;cum conversa omnium notitia; declaratur. Quorum quidam libellum pro-
ferentcs in sancta synodo rescderunt,proferre nolentes extra synodum inglorii relicti sunt,sed dietim
fervore sancti Spiritus tcmperati, pra^missa libelli satisfiictione, ad unitatem sacra; synodi reversi
sunt. In hanc synodum, Photius ille pervasor,de multis eriminibus perpelratis rationem redditurus,
adducitur.Omnes epistola; sancta; Romanre Ecclesis contra eum prolata; leguntur.Et depositionis ac

15 anathematis sententiadudum apostolica scde prolata in eum ab omnibus idcntidem jaculatur, inque
ipsius conspectu nefandissimi conciliabuliprofanatavolumina,quibus contrasanctissimum papam Ni-
laum susurra fauce IaU;averat, igne combusta, veritatis innocontia;que lampas emicuit.Qui laqucum,
quem olim alteri paraverat glorificandus, nunc rationis virtute ad extremam taciturnitatis incrtiam
devolutus intravit; el aperlum sibi communionis ostium, qui sub satisfactiono libclli suscipiendua

20 admonebatur, quasi ca;cus in moridie declinavit. Deniquc gostis salubriter omnibus, qui in deccm
scssionibus synodi textus complectitur,logati sancta; Romana; Ecclosia; tcxtum synodi,n; quid Grajca
lcvitas falsum in eam congesserit.Anastasio sancta; sedis apostolica; bibliothcdario(qui tunc tcmporis
pro causa I.udovici serenissimi nostri Augusti cum Supponc archiministro postcosConstantinopolim,
divina, ut crcditur, dispcnsatione pervenerat) subtilitor inquirendum, antequam subscribant, com-

25 mittunt. A quo.quia in ustrisquc linguis eloqucntissimus existebat,studiosissime pcrscrutalus,omne
quod ad laudem sercnissimi nostri Ca;saris, sanctissimus domnus Adrianus pontifex in cpistola sui
decessoris Arsenio episcopo imminente adjeccral, resocatum invcniunt.

630 Quapropcpistolams . i s apostolica; fraudulcnler corrosam summis clamoribus conque-
ruMlur, latontcs se nullo modo synodalibus actionihus subscripturos, nisi totius epistol.i; integrilas
gestis synodicis jungeretur. IToc modo Romanis cortantihus, Gra;cis vero, non essc in synodo de
laude impcratoris, sed soliua Dci tractandum altlsonc rnspondcnlibus, nomenquc imperiajis nostro
5 Ca;sari pcnitus invidcntibus: tandcm ad hoc usquc porvenlum cst ut,interposita conditionc voluntatis
apo3tolic;u,diffinitis aentonliis minus finitc suscriberent.ita lcgontes:Ego ille vices agcns domini mei
sanctissimi ot universalis.Xdriaui pap.c in hacsancta synodo pr.-csidens usquo ad volunUitcm ojusdom
cximii pra;suli3 ad omnia, ut supcrius legitur, conscnsi, ct manu propria suhscrip.si.

031 llis cxplctis.iiuidum Gra'corum impcralorcm convcniunt.ct Conslnnlinopolitam Ecrlesiam per
oblatos libollos in potcslutcm Romanam redactam llobililer conquoruntur, ul dubiotato Bubscri

NOTUL.K MAUGINALES FAllUOTTI.

(a) Absolvil, id esl, dimisit. (/') Ucec fuit oclvva sijnodus iVCHmcnicn,

1391 ANASTASll BI[!LT0TI1ECAIUI. VM'2

pliomim,omnia qiifc in synodo dccreta fucranl.rcvolvenda.cunclaque rcsiduis crroribus conlundenda
lUlciilur; cl nisi libellos recipfirent.Iiiiorlatcm pri.slinam se non posse rccipcre (ingunl:ot illico qui_
5 dam libeiliacustodibus.quoniani cxcellentiorum episcoporum libcUoslegati sanclae Romanoe Ecclesiae
fuUirorum prescii, prorsus abstulcrant, dcfraudantur, ac per hoc incredibilitcr constcrnali Supponis
;irchimiriistri,ct Anastasii diserlissimi sedis apostolica; bibliolhecarii fldelissimis auxiliis innituntur
Qiiibus diverso modo non sine magao laboris periculo imminentibus {<i), libellos quidem vixtandcm
recipiunt; sed imperatoris iram pro nimia su.-b districtione (idei vehementer incurrunt.

633 Igitur post diem tcrlium,quo saciatissima synodus cum suis scriptionibus oronino incodice

consummata retraclaquc ad omnem elpgantiam in ecclesia sancta; Sophia; fuerat, ab imperatorc in

doino cum vicariis palriarcharum, vidolicot Aiexandrino, Antiocheno et llicrosolymilano, simulque

patriaicha Ignulio qui cum aliquibus ibi rcsidebal, callide convocati sedcre jubuntur.et quod princi-

5 pes Bulgarorum eis littcras et doiia pcr Potrum aliosquo diro.xerint,audiunt.Quoruiu legationem im-

^^ peratore polissimum immincntc suscipiunt: sicque post salutalioneiu Pctrus Bulgarorum lcgatus exor-
ditur : Donmus Michaol princcpa Bulgarius,audiens quod pro utilitate sancta; Dei Ecclesia; ex diver-
sis parlibus auclorilalc apostolica convcnerilis, gratantcr accepit, vobisque qui ex scde apostolica
missi eslis, quia in veslro transitu vcstris cum litlcris visitare dignati cstis, multiplices gratias agit.
10 Legati sancta; Romanaj Ecclesia; rospondorunt : Nos quia vos filios sancta; Romana; Bcclesio: novi-
mus, insalutos vos pra;terire nequo Jebuimus, ncque voluimus : quos nimirum sancta sedes aposto-
l;ca ut propria mcmbra complectitur.

633 Bulgarorum legali dixerunt : Usque hodic pagani fuimus, et nuper ad gratiam Cbrislianila-
tis accessimus, Ideoque nc aliquo crrarc videamur, cui Ecclesia! subdi debcamus, a vobis qui vices
summorum palriarcharum gerilis nosse dcsideramus.Lcgati sancto; Romana; Ecclesia; rcspondcrunl :
Sanctse Romana; EcclesiEB, cui per te, o Petre, tuus senior (6) bealo apostolorum principi Petro cum

5 omni gentis sua; regno sc tradidil, a cujus sucoossore, videlicct cgregio papa Nicolao, ct pracepta
vivendi et episcopos ac prcsbyteros suscipere meruit, vos et perlinuisse et pertincre debere ctiam in
co monstratis, quod postulatos nostros saccrdotes et suscepislis et hactenus veneratione congnia
rolinelis.Bulgarorum legati dixeruut : A sancta Romana Ecclesia sacerdotes nos petiissc el susce-
pisse et hactcnus habcre nos conritemur,et ei in omnibus obcdire decernimus,verum utrum Romanee

10 an Constantinopolitana; Ecclesia; rationabilius subdi dcbeamus,cum his patriarcharum vicariis diffi-
nitc. Legati sancla; Romana; Ecclesias responderunt : Propter qua; nos sancta sedes apostolica cum
Orientalibus diffinienda mandaverat, Domino juvanle^finisimus; de causa autem vestra sccus quam
diffinita est finienda, quia nihil in mandatis accepimus, nihil vel diffinimus, vel in prxjudicium san-
cta; Romana; Ecclesia; diffiniendum censcmus. Quinimo, quia omnis vcstra patria nostris sacerdoti-

15 bus ubique plena cst, nulli vos nisi sancta; Romanae Ecelesi;e pcrtinere debcre, difTmitiva sententia
quantum cx nobis cst, promulgamus.

634 Vicarii Orionlalium patriarcharum Bulgaris di.xerunt : Quando vos illara patriam cepistis,
cujus potestatis subdila crat,et ulrum Latinos an Grsecos saccrdotes hab(T?rit,dicile? Lcgali Bulgaro-
rum dixcrunt : Nos illam patriam a Gra;corum potcstate ariTiis cvicimus, in qua non Latinos sed
Gra;cos sacerdotes reperimus. Vicarii Oricntalium responderunt : Si Gra;cos saccrdotes ibi rcppristis.

5 manilcstum est quia ex ordinatione Constantinopoleos illa patria fuit.Lcgati sancta; Romana; Ecclcsis
rcspondcfunt : A Groecis sacerdotibus argumcntum sumere non dcbetis; quia linguarum divcrsilas
ccclesiaslicum ordinem non confundit.Nam scdes apostolica.cum ipsa Latina sil,in roullis tamcn lo-
cis pro ratione patria; Gra;cos sacerdotcs et scmper et nunc usque constituens privilegii sui dctrimcn-
la senlire ncc debet, nec dcbuit

635 Vicarii Oriciitalium patriarcharura dixcrunt:Etiarasi Grsecorum presbytcrorum ordinalionem
vcstri juris fuissc doceatis,iIlain tamen palriam Gra^corum regno pertinuisse nunquam ncgare poteritis.
Lc^ali sancls Romanse Ecclosia; responderunt:Sicut Bulgaria; nobisdivcrso modo pcrtincre ordinalio-
ncm diccntes mcn.iacium non loquiraur; ita nirairum camdem Dulgariam et Gra;corum regno (uisse

5 nunquum negamus(c).SeI iatueri vos decelquia aliud ordinant jura scdium.aliud patiuntur divisiones
roi^aorum. Nos dc divisione regnorum non agimua, sod dc jure scdium loquiraur.

638 Vicarii Oricntalium patriarcbaruni dixcrunt: Tllud quod vobis diverso modo Bulgariura perli-
ncrc dicitis, addisccre volumus. Logati sancta; Romanoe Ecclesia; rcspondcrunl : Sedes aposlolicai
juxla quod decretalibus sanclissimorum Romanorura prassulum doceri poteritis,ulramque Epirum.no-
vam videlicet vetorcmquc totamquc ThessaUani atque Dardaniam, in qua cl Dardania civilas hodie

NOTUUE UARGINALES FABROTTI.
(a) Immiiwnlihu^, id cst inslantibus ct urgcntibus. [b) Scnior. id csl, dominus, rcjc. [c) Kon jurc regno'
rum, sed scdium.

1393 IIISTORIA DR VITIS ROM. PONT. — ADRIANUS II. d30i

5 demonstratur, cujus nunc patria ab his Bulgaris Bulgaria nuncupatur, antiquitus canonice ordinavit
et obtinuit. Ac per hoc ordinalionem, quam tunc paganorum Bulgarorum irruptione omiserat, non
a Constantinopolitana Ecclesia modo, ut fingitur, abstulit, sed ab his factis ipsa Ghristianis receptt-
Secundo modo, qaia Bulgares, qui jure gentili sibi patriam subjugantes, eam per tot annosretinon
quod ceperunt, sedis apostolica^ semet, ut superius diximus, palrocinio ordinationique specialite

16 committentesnobisdebentnecimmeritosubjici,quosuItroneavoluntatemagistroseIcgere.Tertio modo
quia eosdem Bulgares sancta sedes apostolica, jussu quondam sanctissimi papaj domni Nicolai, tam
per aliquot nostrum, qui hio simus, et illic multas Ecclesias dedicantes, sacerdoles creavimus; quam
pcr Paulum,Dominicum,Leopardum ac Formosum venerabiles episcopos, sed ct Grimoaldnm eoepi'
scopum nostrum,quem hactenus isti Bulgares cum multis nostris sacerdotibus in conspectu nostro

15 habere se fassi sunt, a diversis erroribus ad catholicre fidei veritatem multo sudorc, Ghristi gratia
pri-educe, transferens,ecce ultra triennium tenuit, tenet, ordinat ac disponit. Ideoque consequens non
est ut sino conscicntia Romani summi pontificis Ecclcsia Romana, de quibus praesentialiter vestita
cernitur, spolietur. Vicarii Orientalium patriarcharum dixerunt : At quem istorum modorum modo
dispensarc velitis, cdicite. Legati sanctae Romana; Ecclesia; responderunt : Sincla scdes apostolica

20 vos, quia revera inferiorcs estis, supcr sua causa judices nec eligit, nec per nos elegit,utpote quoB de
orani Ecclesia sola specialiter fas habeat judicandi ; sod neque nobis de hao causa senlentiam proforre
commisit. Quapropter quod ab ea faciendum non accepimus, ejus cognifionis judicium, ei qui liluo"
rum multiplicitate ad defensioncm sui multa proferre prscvalet,ex intcgro rescrvamus : aquaomnis
vestra sententia tanta facilitate despicitur, quanta lcvitate profcrtur.

687 VicariiOrientalium patriarcharum dixorunt : Satis indecens est ut vos,quiGr.T;corum imperiuin
detrectantes,Francorum foederibus inha3retis,in regno nostri principis ordinandi jura scrvetis.Quaprc'
pter Bulgarorum patriam.quam ex Gra;corum potestate dudum fuisse et Gra^cossacerdotes habuisse
comperimus, sancta; EccIesiiE Constantinopolitanae, a qua pcr paganismum recesserat, nunc per
5 Christianismum restitui judicamus. Lcgati sanctaj Romanae Ecclesiaj clamantesdixerunt : Sententiam
quam non electi neque admissi, sive tumore, seu gratia, vcl quidquid illud est, modo praecipitastis
potius quam protulistis,auctoritatesancti Spiritus usquo ad diffinitionem sancta; sedis apostolica', om-
nino rescindimus,ita ut nullo modo vel nomen habere scntentia; mereatur.Tcque adjuramus,patriarcha
lgnati,auctoritate sanctorum apostolorum principum.coramDeo suisque angclis omnibusquo pr;psen-

10 tibus.ut secundum hanc epistolam. sanctissimi restitutoris tui domni Adriani summi pontificis,quam
tibi ecco offerimus, industriam tuam ab omni Bulgaria! ordinationc immunem, nullum tuorum illuc
mittendo, custodias : ne sancta sedes apostolica, qua3 tibi tua restituit, per te sua perdere videatur.
Quin potius si, quod non credimus, justam te habere querimoniara <estimas, sanct.TQ Ecclesise restitu-
trici tuE solemniter suggercre non omittas.Tunc patriarcha Ignatius apostolicam cpistolam susei-

1.5 piens,Iii:et magnopere monitus eam legere distulisset, rospondit : Absitame ut cgo his pra;sumptio-
nibus contra decorem sanctfe sedis apostolica; implicer, qui nec ita juvonililcr ago, ut raihi subrip
valeat, nec ita seniliter deliro, ut quod in aliis reprehendere deboo, ipsc omittam. Hoc finecollocutio
illa finita cst.

038 Sed imperialis commotio, licet spemfronte simularet, augmentum suscepit. Legatoa tamcn
sanct.-c Romana;Ecclesia2 ad prandium convocans donis optimis dccoravit : cosqueThcodosio spathario
noh ca qua congruebat solliciludine dcduccndi gratia commcndavit. Acodyrcharium us(|ue perducli,
negligenterque sine ulla provisione dimissi.post dies aliquot navigantes, in Sclavorum dcducti manus

5 pro dolor! inciderunt : bonisque oranibus,ac authontico,in quo subscripliones omnium fuerant,cxem-
plari denudati sunt; ipsique capite plcxi fuissent,nisi ab his, qui ex illis aufugerant,sibi timuissent.
Tandcm apostolicis imperialibusque littcris ab o.Ksilio liberati.el undccimo Kalcndarum Januariarum
diCjindictionc quarta,Romam reversi, omnia qua; supcrius diximus corara sanctissimo summoponli-
ficc ac proceribus rotulerunt,nihilquealiud scripturaruiii (|uam librum actionis Ignatii,et libcllosquos
10 a Sclavis receporant, cl rcliquos libcllos quos Supponi arcliiministro, ct Anastasio prudcutissimo
biblii)fhccario sanct;n scdis apostolica;(cujus pra;scientiaj (rt) soUicitudine cxcmplar ainissa; syiiodi,
quod sibi scribimdum impetravcrat, Ecclcsia llomana susccpit) dudum Con.^tantinopoli commcnda-
vcrant, ostendcrc potuerunt.

039 Superiorc temporo 1'ormosus Portucnsis ct 1'aiilus P()|iuliiniciisis vpiieraliilis ei)isro|ii, qiii ciiin
caitoris jussu sanctissiini pap.-cNicolai causa prasdicalionis desliiiati lucranl, rciiieantos do Ghrisliani-

tatc Bulgarorum.ac omnimoda subjccfionc.qiia spccialilcr sanclic Rnman.i' Erclosi.TJ dovotissima colla

KOTUL.i: M.\!HilNALi:s r.MUlOni.

(a) fortc, pra;scntis.

1395 ANASTASIl BIBLIOTIIECAUII. 139G

subraiseraiil, scdcm apostolieam rccrearunt, et Michaelis Bulgarici regis legatum, Petrum nomine,
5 siimmo pontifici prasentarunt. Qui lcgatus cum donis regalibus regias quoque litteras obtulit, sum-
muin prc-BSulem summoperc deprecantes.ut aut Marinum sibi bene compertura diaconum archicpisco-
pum consecratum reraitlerct, aut aliquem ex cardinalihus duntaxat sua; Fcclesia; virum sapicntia,
persona vitaque archiepiscopatu dignissimum Bulgaris eligcndum dirigpret.quem post approbationem
corumdcra dcnuorcmeantem archiepiscopali ministerio subiimarcl.SedMartinoConstantinopolitauum
10 missaticum dpvotissimc,uldiximus,sortito,sumraus pontircxSilvestrumqucmdom Bulgaris eligcndum
direxit, quem cum Leopardo Anconitano ct Dominico Tarvisiensi episcopis, simul el litleras pro
archiepiscopo,aut Formoso Portuensi cpiscopo,remittendo importunissimedcprecantes remittenlibus
Bulgaris magna sub velocitate reeopit. Quibus inter nonnuUa rescripsit, ut quemcunque nominatim
dcvotio regalis exprimeret,eum sine dubio pontificalisprovisio Bulgaris archiepiscopum commodaret.
640 At vero Bulgarorum rex,exspectalionum moras diutius fcrre non valcns, ad Gra;corum impera-
torem.natorumTheodora; occasionc,qni alterna regna sibi altcrnatim rapcro machinabantur.adductus,
cumdem Petrum, quem a Roma sine desiderii sui efTectu sero recoperat, cum aliis e latcre suo Con-
stantinopolim requisitionis gratia cui potissimum Bulgaria pertincre deberct cmisit, ibique a legatis
5 nostris quod juri Romano portinerent,sunt convicti : at post modum pcr Orientales ConstantinopoH-
tanosquc donis ac promissionibus porsuasi Gra;cos sacerdotcs,jiixta quod Grimoaldus cpiscopus qui
ab his sc ropulsum fatctur, suscipicntcs, nostros pjiciunt, ct por curadcm Grimoaldum episcopum,
quia sino conscicntia sedis apostolicaa commissum sibi pr.xdicationis officium dcserens Bomam dilis-
simus rcmeavit, magnum epistola; volumen frivolis allegationibus,tanquam sub pra;textu delibcrala!
10 scnteniia;,synodo pra;sidontium implicatum apostolica; sedi superexcusatione sua remisit.In quo racto,
quia episcopus a Bulgaris expulsum opistola tacente se asserit, ct prcsbyteri non se pulsos a Gra;cis
vel Bulgaris, scd ab episcopo circumvontos, profccto dubium quin mutua; subsit proditionis imago,
(n) doncc Christus renum rimator ot cordium, in suorum servorum examine hanc in luccm protule-
rit, non vidctur (h).

NOTUL.E MARGINALES FABROTTl.

(d) Locus mcndosus. {b) Vidcntur aliqua deesse.

VARI.E LECTIONES.
Apud Fabrottum c.v codicc Frchcri. A. sia Dei Genitricis dorain.-E nostr.-e, qu.^e dicitur ad

Niim 013, lin 7, 8. inor.it ei in Christo, eU., tanta " Pr.-osope, vidc num. <S\h.Un 33,34, traheretur ad pa-

fiducia. lin 9 cunctaniie. triarchiuni Lateranense, certatim a clero et procc-

i>'um'(3l4, /i'« 5, strictim virtutum. lin\i, ct ipse ribns.ct plcbc deportatus esl.Quod audientes missi

presbvtoro quintura et vigcsimum. lin 22, non so- Ludovici imperatoris, moloste tulorunt. indignati

lura non dubitarcnt. scilicet, quod dum pr.Tesentes esscnt, non invitati

?iwn tM5, lin \r>, diceret anhelare. luerunt.nec. opt. a se I. p. el.interesse mcruorunt.

Num Uili, lin 13, BulRarum. Oui .acc. r. nu. non. c. c. A.

A'i/m 617, (/« 1, traudere C.auderinum Vcltrion- -Ynm (.14, /ih 38, temporis prospectu hocomissum

sem. lin 2 Gvmmodinem. f- ''" 40,omnem indipnationem inolitorf.V.montu!:)

f^um 019 lin h, fcria septuagesim.T3. sedaverunt.ac ad salut./in 41,accesserunt..\udicDs

Num 622,' /(>) 9,' quousque ruptas. * hoc Ludovicus Christianissimus imperator, raox

tium 624, Un 2, dcstinati huic sanctissimo. Un imporialem srnbens opistolam cunctos Romanos,

^6, rcspondit contrasedem. ut num. (,{o, Un 9.

^um 626, Un 0 et 7, librum referentes videbilis. •^«"' •'''5. '"' •!. lanto peregissent omcio prassu-

Num 627, Un 6, cunclorum subscriptione robo- lom collaudavit, per qiiam epistolam vidclicet, in-

Pjj^jg notuil. Un 12, pro consecratione Romani pontificis

Num 631, Un 6, occulerant, defraudantur. quoquo m. Un 13, unanim. ard. cup. lin (4, auf. a

Num 637, Un IC, ipsc admiltanU •l'>nV '^cc'- '"'. <■'• • .".l^s temponbus cclebr.it.a cst

■n apudConslantinopolmi svnodiis pro expiilsioncrho-
Ex codicc licgio, il/a.«iri)W et T/iuano. " tj, gt restitutione lgnatii"palriarcha',ot Bulparorum

Num 013, Un 1, Talaro cpisc.sedil annos 5, mon- lcgati corain Ua^ilio imper.et lcgatis quatuurapos-

sos 1 1, dies 12. llic cum alupiaudo intcr comprcs- toiioarum scdium loiigam disccptationom liabuo-

bvtcros suos a papa Sorgio consuctudinaliterdcna- runt, utrum Roman.i;, an Constantinopolitan.i; Er-

lios pcrceiiisset, domuin regressus, oquestri suo clesi.-o subjerti csse doticrent. Postea vrro lepalus

pr.-Bcepit ut multitudini peregrinorum, quos antc MichaclisBulparici regis cum douis regalibus rogias

januam cjusdcm domus invcnit, tornos ex oisdom liltcras obtulit summo pontifici .\driano. ut nttm.

'dcnariisin singulis erogaret. (.'/., don.sing.jCumquo 639, suh initium.

illc (ut Un. 14) noquo lerti;c parlieorundem singu- Num 039, Un 8, oligendo d.lin 9, archicp. orncio

los sulliccre posse ariirmarct, ipse acccptis denariis s.pont.veroSilvoslrum qucmdam subdiaco-Bulgaris

tormis singulis crogavit. In qua redundatione cum oligcndum diroxit cum episcopis [yoopar.li» .\uroni-

mirareturoquester liboralis saccrdos ex residuis tano, ct Uominico Trivisiensi. Postraodum pcr

multitudini l;imili;e su.t; iterum ternos largitus est Orientales. n7 num. icij. lin 5.

cuiquc. .\t cum sox superossont : Vidcs, inquil, .Vhhi640, lin 0, .«acerdotes suscipientc^Romanoa

quam largus cstDominus.qfti ex illaquadnigenaria cjecerunt. Iste bcatissimus olco inunxit, ct impera-

quantilate mihi tiliii|ue lornos misericordiler iv.-ior- toreni consliluil Karolum Ludovici filium. riJfn/ur

vavil. Hic cum ad Romanum pontificatum abcccle- aliqua deesse.

\:m HISTORIA DE ttTI!^'h'6M.'l»8M'^'— 'STRPHANUS VI. 139S

Apud Peniam ex codice Cavensi. A iV'"" C>20, lin 11, residunt. lin 12, revertuntur.

Mum 6,31, lin 4, libellorum.
Num 614 /m 10 subterfugeret. lin 24, missas ^.„„, f^^j ,,„ j^ Teque rcv. patr. lin 9, omnibus

celebraro. /»! 28, ubi emicant.bus md. pra;sentibus contestamur, ut.

Num 615, /(?! 4, bisuros uspiam estimasse. ((« 7, "^ ,, „„-, ,. „ „ ' , ,.

sedarentur. lin 15, diceret anholaret. lin 20, beatis- ^""» ''38, /i« b, fueranl denudati.

simo papa Nicolao. yum 639, lin 10, diximus penitente sortito.

Num 619, /;'» 9, jugiter concrepantium laudans. Num 640, lin I, non valens quanta esse, quam a

Num 620, lin 5, justitia rectitandi. Gr*corum imperatore, quam natorum. lini, potis-

IS'um 622, lin 12, commun. frequcnter acc. simum pertinere. lin 13, 14 non videtur. Videntur

Num 627, lin 16, saccrdotum usque ereoedivam aliqua deesse.

sedis.

iinr.J aJua o.'£.' Hn liioio-,

CIX. JOANNES VII, ANNO Christi 872.

CX. MARINUS, ANNo 882.

CXI. ADRIANUS lll, anno 884.

CXII. STEPHANUS VI.

!).^I n!:jT.>irJj :•'■ ANNO CHRISTI 885, CABOLI CRASSI 7, IMP. BASILII 19.

■(B-ll SfephaTitfs, natione Romanus, ex patre .\driano, de regione via Lata, sedit annos quatuor

menses septem, dies quatuordecim. Islcsiquidem beatissimus pontifex nobilium parentum Romano-
rum quoquo prosapia ortus, dum per Dei gratiam crcsceret, sacris est edoctus dogmatibus, studio et
solliciludinc Zachariae sanctissimi episcopi, consanguinei sui, et sedis apostolica; bibliolhccarii, cum"
5 que conspiccret pim memorite Adrianus junior pontifex moribus bonis pollentem et littcrarum stu-
■ diis fcrventcm, a praidicto inclito genitore suo eum auferens, ad subdiaconatus Deo favente gradum
provexit, statuens eum inter alios sibi familiarem, et in patriarchio Lateranensi ccclesiasticum per-
agcntem officium, et hoc honore perceptb vitacn ipse duxit mirabilem.

©42 Erat enim corporc castus, animo bcnivolus, vuUu iiilaris, cloqiiio prudens, opibus largus,
ingenio facundus, mccrcntium consolator, pupillorum et inopum enutritor, et, ut generaliter compre-
hendam, omnium virtutum floribus adornatus. Quamobrem hic idem eminentissimus pra;sul in sanctEB
Romana3 Ecclesia; servitio pordurans, et magis ac magis specialibus studiis vacans, a reverends me-
5 moriaj Manno sumrao pontifice bene notus, et amatus familiaribus ejus, potius cst ascitus obsequiis.
Hiijus namque cum castimoniam ct prudentiam, atque fidclitatera idem Marinus summus papa pcr
omnia intueretur, ob sua; fidei ct prudentia; mcritum manipularem sibi delegavit, et scita sua spiri-
tali conversatione tituli bealorum quatuor Coronatorura prcsbytcrum consecravit, et in nullo a se dum
vixit separari permisit. Igitur dcfuncto recordanda- memoria3 Adriano papa, qui eidem beatissimo papoj
10 Marino auccesserat, supcr fluvium Scultiuna, in villa qua; Viulzachara nuncupatur, cujus tomporo
Romani civcs muUa tam looustarum dcvastatione quam et pluvia; stcrilitatc scu famis inopia pcrpcssi
fueranl incommoda.crodentes sc posse hujus vcnerabilis virl sanctitate relcvari.per Dei misericordiam
facto convontu sanclissimorum cpiscoporum ct totius clcrioaiis ordinis, nccnon nobilium senatuum
et virorum illustrium costu, acciamantibus omnibus, una cum omnipopulo ct utriusque scxus vulgi
15 multitudinc,dixore:DominumSlcphanumprcsbyterum Dcodignum omnes volumus,omnesqua;rimu3,
et pctimus nobis pra>.esse pontificem; quia procuidubio credimus ejus sanctitatc nos posso liberariab
'imminentibus poriculis.Tunc quia jnm nominatus Adrianus pontifox Roma; reliqucrat Joannem venc-
rabilem Ticincnscm episoopum, ut missum Caroli cxcelicnlissimi iniperatoris pro tuitionc Urbis, om-
nes cum codem legalo impcriali juncti unanimcs vcncrunl ad domum, ubi cum patrc ipsc almificus
20 Stephanus sanclo mcditabatur colloquio, ct eccc fractis foribus teneturet ducilur electus Doi pontifox
ad cumdcm tituhmi sanotorum quatuorCoronatorum sibi creditum reluctans plurimum,siuiul cum pa"
treacolamantiinis utriH(iuc,ct indignos so taiilo lionorc profitcntibus.Ubi et omnos sancta; Uomana; Eo-
clesiaE hcIioI.-c gaudcntos conjunct.c cumdcm vcncrandum olcclum trahentcs, ad Latcrancnsc Chrislo
pr»diice pcrdiixerunt palalium, ciiin oinni honorc ot dcbita revcrcntia. Prius quidem quam ad sacrum
25 pervenorit palatium, lanla pluviaruin ccclitus facla ost inuiidatio.qiia sua ubcrtatc lcrram a multo rc-
tro tempore aridani refiooict, ul npcrtn jiiiiioio Ucus osb-iidcrot tanli alniigcri viri mcritis ac prccibus
omnibus se vello propitiari populis.Ouo scilicot incodom losidcnlo palatio gaiidcnt ulriusque ordinia
proccies, ct dcbitam lldclilatcm c«[)erunl cxliiljorc. Advcnlcnto autcm proximo dio Dominico, ad boali

1390 ANASTASll IJlBLlUTlIECAKll. liOO

Potri apostolorum principis liminaomnis RomanaEcclesia cura honorabiliter detulit, ubi el ■consecra-
30 tus pontifex missarum cx more celcbravit solemnia. Et rediens cum liebito honore ac honorilicentia
ad Laleranense palatium, suum ministerium miris coepit decorare operibus.

643 Deinde cum vcncrabilibus episcopis et Augustali legato ac honorablli 8cnatu per omnia eacri
palatii perrexit vestiuria, quas in tantum devastata reperit, utde sacratis va8is,<juibus mensas teneri
fcstis diebus pontifices consuevcrant, paucissima invenirentur. De reliipjis vero opibus nihil; om-
nino; sed quia nimirum si vestiariorum gazas ablatas reperit, qui sacraria perquironsde pluribus

S.donariis et ecclesiarum ornamentis pene nihil invcnit. Ciuy tamen aurea illa famosissima, quain Bo
lisarius patricius ad honorem beati Principis Petri apostolorum instituil, et plurimae sacratissitno-
morum altarium aurca; vcstes cum rcliquis p cliosis ornamentis non deluerunt. Nam ideo ipse bea-
tissimis papa eoram lanlis testibus ca repuircrc providit, ut cuncti cognoscerent nil tale suis tempo-
ribus esse attentatum.

644 Idcirco gravi moerore affectus est, quia devastatis vestiariis hurrea simul et cellaria vacua
inveuta sunt; et quid erogaret clero et scholis non habebat, vel.undc captivos redimeret, orphanos
et viduas pasceret in tam validissima qua; instabat, fame, carebat : quid facerct? Conversus ad pa-
trias facultates quas inclyti sui parcntes possederant, abstulit^ ct larga dextra prout possct paupc-

5 ribus crogavtt, ct ita Dco miserantc factum est ut famis inopiam suo sludio mitigarel. Ministros
itaque el familiares hinc inde perquirens tales suis obsequiis aggregavit, qui et vitae fanctitale et
fidei sinceritate et sapientia; doctrina ot eloquentiae fecumlitate et morum probitate pollerent. Cum
autem ad prandium sedebat, orphanos quotidie advocabat, quos ut filios alebat. Convocatos vero no-
biles cum corporeis paseeret cibis, spiritua,Iibu3 epulis refovebat. Et tantum Dei timorem mcntis

10 oculis ferebat, et in divinis lauditius insistebat, ut ad ejus prandium sacra per singulaa die» leclio
recitaretur. Missarum autcm solemnia quotidie celebrabat, nocte ac die orationi insislebat, ct nun-
quam psalmodiis cessabat, nisi cum ulilitates populi ad se reelamanlis perficerecupiebat.ut oppresBos
sublevaret et afflictis subveniret. Intuitusvero insolentiam populi, et cajcilatem cordis sui vaniloquis
ct nefariis fabulis et otiosis scrmonibus vacantis in ecclesia, et audicns quosdam vulgante fama ma-

15 leficiis et incantationibus uti hac allocutione missam celebrans populum admonuit : Filialioncm ve-
stram, charissimi, commonemus, ut convenientes ad sacritissimum Dei lemplum id diligcnlcr per-
tractare studoatis, ad quod venistis. Si enim voracitcr templum Dei e^se creditis illud ad quod con-
vcnitis, id proculdubio inibi operari debctis quod ei placeat cujus templum est, ad quod convenjtis.
Cum enim ubique Deus sit, in suo tamen templo spocialitcr dcbel requiri, el quantum ipse inspirare

20 dignatus fuerit inibi, quod ei placeat, debet expeti. Est igilur misericors Dcus, itaLamen suam mise-
ricordiam unicuique disponit impertiri, ut rogantibus eam tribuat non ingratis, ct tanlo largiori illam
tribuat unicuiquo pietatc, quanto majoribus gemitibus et ardentiori animo fuerit a quolibet deprec*-
tus, sicut ipse dicit : Dimitlunlur ei pcirala mulla, (ptia diUwit multum (a).Est namque templum Dei
locus orationis, sicut ipse alicubi dicit : Domus mea domus oralionis cst eunctis (jcnlibus {b). Et Psal-

25 mista : Domum tunm decent sanctu, Domine {c).Qmppe si orationis domus est, id ibi oportet agcre
quod vocatur, id est orare, psallere, peccata confitori, amaris oculorum lacrj-mis et mentis gemitibus
delicta abluore, ct fiducialiter vcniam dc coramissis culpis implorarc. Est quippe ibi epecialiter
rcspeclus divinus. Assistunt ibi angclici ordines pro populo deprccantcs, qui prcces nostras ad
aurcs pcrrerunt Domini sabaolh. Qua rogo fronte in sacratissimo Dei lemplo assislit, qui inanibus

30 fabulis et otiosis vcrbis insistit? Xam si de omni vcrbo otioso in die judicii ralio esl reddenda (d),
dc his maxime rcddctur ratio et cxigctur vindicta, qua; in conspeclu tanlorum sanctoruiu proforun-
tur contumaciter in loco Dco dicato. Qua, inquam, spe veniam coasequi de praitcritis arbitratur dc-
lictis, qui non solum peccata sua ncgligit abluere, sed potiua conteudit augere? Pavcscile illum,
qui facto flagello de funiculis cjecit vondontes ct ementes de tcmplo (f). Remissiusscilicclcslutilitcr

35 ncgotiari, qiiam inanitcr et otiose confabulari.

645 Cum convenitis ad locum orationis, cum silenlio state, inteuto corde Deum deprccamioi, ut
orantis pro vobis sacerdotis vota suscipiat, prcces exaudiat, habentes praioculismoncntem D(>ininum,
et dicentem : Cum stalis ad orntioncm dimittilc si quid hahclis adversus allcrum, ul el Paler vcslcr
crlcstis dimittat vohis peccata vestra (/"). H;cc meditantes, ct divina gratia inspirante facientcs, cl
5cvangclicis et apostolicis documentis inibuti, impetrata ab omnipotcnli Deo misericordia, cum Xruciu
bonorum operum quasi lampadibus illuminali cum gaudio, et Chrislo repra»cntari,et cura saaclis
coronari morobimini. De ca!tcro, charissimi, nossc vos volumus, quod lcgem Dominus populo suo

NOTl'L€ MARGINALES FABBOTTI.
(a) Ltic. VII, 47. [h) Isa. lvi, 7; Marc. xi, 17. (,c) Psal. xcii. (d) Mallh. xii, 36. (e) Joan. il. 15.
(/■) Matlh. VI, 14.

1401 HISTORTA DE VITIS ROM. PONT. — STEPHANUS VI.' 1402

instituens Moyse tcsto, intulit dicens : Mnlfficinn nc pcUiarh viverc [n). In hao iliiqucLirbe,quod dolens
dico, inveniuntur quidam qui non solum raaleficos non impetunt, sed potius tuentur et fovent. Per

■10 quosincantationibus quibusdam docmones consulere non perhorrescunt,etdivinaB legis et Apostolicffl
doctrinte immemores, qus intonat dicens : Quge participatio luci ad tcnebras, aut conventus Christo et
Belial? (b) In hoc enim quod Christo contempto dffimones gentium more consulunt, Chrislianos se
omnimodis non esse fatentur. Quod quam horribile, quamquc sit profanum, ut Christo contempto
daemones Christianus adoret, unusquisque perpendat, ut tale facinus fieri perhorrescat. Quamobrem

i5 quisquis deinceps lali contagio se polluere tentaverit,alienum vivifici fieri corporiset sanguinisDomini
nostri Jesu Christi Spiritus sancti judicio, donec a tanta rcsipiscat ignavia, judicamus.Qui vcrotam
salubribus intcrdictis contemptor cxstiterit, et in eadera pestifera pertinacia perseverans rcsipiscere
neglexerit, perpetuum a Deo Patre et Jesu Christo Filio ejus sit anathema.

646 Cumque talis iste prfestantissimus prassul existeret, et in his qua; divino cultui conveniunt
finetenus perseveraret, tanta illi est divinitus gratia concessa, ut quidquid habere potuerat sacris
donabat ecclesiis, captivos redimebat, sollicitus existens pro salute omnium, quia cum fama sui
nominis atqne actuum tam per Orientalos quani Occidentales partes difTamaretur, pene omnes ad

5 eum accurrebant utejus benediclionpm perciperent. Nam inter aliade donariis, qucTcEcclesiisdiversis
contulit, longum est enarrare. Verum ut de multis pauca dicamus, cum in basilica beati Petri
apostolorum prinoipis, ubi sacro ipse corpore requiescit, cerneret nocturnis laudibus vix semel
thymiamatis incensum ofTerri, instituit ut per singulas lectiones et responsoria adoleatur. Et in
porgula ipsius basilicEe ipse reverendus papa ob amorem beati Petri nutritoris sui posuit cantharam

10 auream unam, cuni pretiosis margaritis ct gemmis, ac smalto, cum perpendiculo ad pendendum.
Neonon et in eadem venerabili basilica sancti Petri obtulit regnum aureura unum, cum diversis
margaritis, spatham cum vagina de auro, et gemmis cum balteo unam. Contulit eliam et in eadem
basilica vestem unam, cum auro et albis gemmis : vela serica in circuitu altaris quatuor, sed et
homelias beati Grogorii numero quadraginta. In qua supradicta vcnerabili basilica cum idem sanctis-

15 simuspapaetomnium vitiorum fortissimus exstirpator malamconsuetudinem invenissct,utpresbyteri
qui ibidem Domino sacrifioium quotidie olTerebant, omni anno unam mulctam consuetudinaliter
darent, quam consuetudinem sancto! memoriaB domnus Marinus papa antecessor ejus fregerat, sed
subreptionibus quorumdam hominum tempore Adriani terlii papa3 repu]lulaverat,sub forti obtesta-
tione praecepit ut nullus unquamabeis,non solum hoc.verum etiam aliquod tributum acciperet;sed

20 cum omni honore sicut sacerdotos oportet suum peragerc officium eis liceret. Idcm autem sacratis-
simus prajsul pro sui sempiterna memoria cum conspicerct nooturnis vigiliis in ecclesia majori,quae
vocatur sanctfe et superexaltataj Dei Genilricis Maria; ad Prffisepe, lampades consuotudinarias deessc,
gabathas argenteas cum lampadibus obtulit, et continuatim vigiliis ardere pra:cepit. Nocnon idera
mitissimus pontifex fecit in cadom pr;edicta basilica vela quatuorin circuitu altaris majoris,quorum

25jduo sunt de serico pigacio, tertium pavonatile, quartura de .\lcxandrino, ornatum totum in circuitu
de olovcro.

647 Denique ssipediclus a Deo protectus sanctissimus papa ob relributionem aniraa; su» fecitin
rcclesia bcati Pauli aposloli doctoris gentium regnum ex auro piirissimo unum, cum diversis gcmmis
albis, prasinis, hyacinthinis, et in modio rcgni cruciculam auream pendentem, unam cum catenulis
suis, et vestem sericam supra altaro raajus unam,cum auro et gemmis. Pccit otiam in eadem basilioa

5 egregii Dffctoris gentium belothera quatuor, ox quibus unnm auro textum. Pncfatus vero venerabilis
et praeclariis pontifcx fecit in ecelesia Doraini Salvatoris, quaj Constantiniana vocatur, vestem .«upra
altare majus auro texlam unam cum diversis raargaritis.

648 Pari modo et in eadcm basilica contulit jam fatus reverendissimus praesul vela scrica do
blatthin byzantea quatuor in circuitualtaris majoris, duo ex his aquilata, et duo de basilisci,ornata
in circuitu de olovero : ct per singulos arcus prosbytorii vcla serica leonata nonaginta. Et pro futuro
animae sue rcmedio conlulit ibidcm cantharam exauratam • unam, libr. commont. i Prophetarum

5 libr. I, Gestarum rerum libr. ii. Cum autcm esset soUicitur pro slatu ecclosiarum Doi, nesuistcmpo-
ribus, quae in ruinis posita; erant, cadcrent, ecclesiam boatorum apostolorum Jacobi ot Philippi.qua:
nimio seiiio consumpta ruinaj proxima orat, a fundamento renonavit. Quam collato calice,et patcna
cxaupata nomine (Irfnnis Latinisque liltoris inscripto adornavit. Ei insuper pro sua pcrpclua salutc
contulil in eadem basilica Apostolorum corlinam lineam uiiam, velothera seilca tria in clrcuitu allaris.
10 Et oratorio sancti Thomaj, sito in monastcrio sancti Andiea; aposloli, juxta basilicam Apostolorum
fecit .veslem unain. Ipse Tcro cgrcgius ct pnidentissimus papa cura scircl b.isiliram sanctorum (]ualuor

NOTUL;E M.\R(jINALES FAUHOTTl
{a)E.vOd. xxti, 18. (h) II Cpr. vi, 1'., 15.

1403 ANAST. BIBL. IIIST. DE VIT, KOM. PONT. — STEPH. VL 1404

Coronatorum, in qua saccrdolii fiingebatur officio, modico uti ornatu,pro reverentiaetamoroeorum-
(lcm sanctorum obtulit in ea crucem auream .supcr altare, cum gommi» et smalto, ct Bagulum ad
pondendum in regno, et ccrostala vostitade argento paria duo..\tiiue prje nimiu amore illorum idem

io bonignissimus papa contulit ibidcm cantharam exauratam unam.salomonein unum.regnum aureum
unum,cum gcmmis pretiosissimis,etvestem unam cum auro et gem:iiis albis.atque Sermonumlibr.
unum, Gestarum libr. unum, Evangeliorum librum unum, cum epistolis.llic ipse prff;cipuus priesul
magis et magis divino zelo ductus in eorumdcm sanctorum motus amore fecit in basilica eorum
canistra dc argento purissimo mira; pulchritudinis operata nuraero quindecim, pensan.simul libras

20 triginta, et tribuit codiccm unum boati Joannis Chrysostomi.

649 Fecit autem idem almificus papa in titulo sancti Marcelli martyris atque pontificis cani-
strum argenteum unam, pensan. libras tres : crucem dc auro unam, vela linea 8e.\ et viginti, cor-
tinam lincam unam, simulque et llistoriarum librum unum, homelias gancti Gregorii numpro^iginli.
Misit quoqup in ecclesiam sanclae Dei Genitricis semperque Virginis Mariae, sitam in Manturiano,
5 librum Regum unum, vestem sericam super altarc unam. Jam meraoratus mitissimus papa fjeoit in
monasterio ad clivum Scauri, crucem auream unam, necnon omnium ecclesiarum sollicitudinem ha-
bens ipse piissimus Pater contulit in monasterio sancti Silvcstri in monte Soracte tbymiamaterinm
de argento unum, cantullam argontoam unam. Et magis ac magis divino amorc succensus fecit in
titulo sanctffi Pudentiana3 Sermonum librum unum : et, in titulo beatae Anastasiie, Sermonum et Epi-

10 stolarum librum unum, Et in ecclesia, qu(B vocatur Jcrusalem, in susunio obtulit librum Hcgum et

Salomonis unum, et reverentiam beati Gregorii pra;cessoris sui praa oculis cordis habens, tribuit

idem summus pontifex in hospitali ipsius beati Gregorii in porticu beati Petri apoaloli Sermonum

sanctorum librum unum. Et in schola cantorum, qua; pridem Orphanotrophium vocabalur, Hepta-

■ ■ teuchum unum.

I' 650 Idem autcm clcgantissimus prsesul atque fortissimus recta fidei praedicator in ecclesiam
Ravcnnatcm auri libras duodecim, argenti libras... remisit pro animaj sua3 romedio, quae quorum-
dam subreptionibus inde fucrant ablata;. Similiter et in ecclesia Imolensiauri libras septem.argcoti
libras... ablalas restituit. Itcm Dcum proe oculis habens in Bononiensi ecclesia pntenam de argoato
5 unam eequo reddidit. Imo ct pro perenni mercede in ecclesia alias sanctorum reliquius per divcrsos
cardinales titulos, alias eliam circumquaque per diversa largilus est monast^ria, ubi plurimis co-
ruscant miraculis : maximam vero partem digna honorificcntia collocavit apud ecclcsiam i]Uffi ad
npostolos dicitur. Ilanc scnio consumptam et ruinai proximam isdcm sanctissimus papu afuodanicn-
tis renovavit, et plurimis donariis compsit et ornamentis. Erat quippe omnis ejus intentio, ut «a

10 sempcr agcrot qua; Dco sunt acccptabilia. Cum clades itaque locustaruni, quac pr.Tdectssoris sui
Adriani vidclicct tcmpore totam palriam pene consumpscrat, malc multiplicato germine nasci cffi-
pissent et omnia replevissent, miscrtus idem sanctissimus papa afflicto populo, primum quidem
divulgavit ut si quis do eis unum sextarium capcrct ct sibi attulissct, quinquc aut scx donarioB ab co
percipcrcl. Hoc autem populi audientes cospcrunt huc atque illuc discurrere, casque c.«pere, et

15 misoricordissimo Patri ad cmcndum portare. Sed cum illas tali argumcnto delero nequiviEaot, ad
Domini misericordiam confugicns, in oratorium bcati Grcgorii, ubi ejus Icctus habotur, juxla ec-
olcsiam principis apostolorum, vcnicns scse cum lacrymis in orationcm dcdil, cumquo diulius ora-
ret, surroxit, ct aquam propriis manibus boncdiccns, mansionariis pra-copit, diccas : Tollilc, ct
singulis distribuitc, monentcs ut in nomine Domini agros suos circumeant, ct hanc aquam spar-

20 pant pcr sata et vincas, pclcntcs divinum siiii suCfgragium et subsidium. Quo faclo tanla omnipo-
tentis Dei subsecula est miscricordia, ut ubicunque ipsa aqua conspcrsa cst nuUa penitus locusta
romancret. IIa;c circumquaque vicini audientcs ad Urbem confluunl, subveniri sibi deposouni om-
ncm tcrram in pulvcris modum locustis coopcrtam clamitant, quos piissimus papa benipne com-
monuit, oos de coclo auxiliiini pi'tore debcro contra lla^illuin iiniiiiii.ns, ut mnx l.L-ln. Cnlem

25 desidermUiir.

\ARI.E LECTIONES
Ex codice Regio, Mauirino el Thtiano. \ cula, qua; liebanl, adscribenlibus pro detcrmiaa-

tione lcprosusintcrsancfosMaHinum ctGcrmanum
.Vtim. 6VI, lin l, Stcphanus, antc Stcphanura pra;- positua, cx parle Marlini curatus lantum : et «lia

niitlitur Joanncs VIIl.MartinusSocundus.ct .\dria- noclo rcvorsus ex alia parlo ab codem curaXuseet;

nus Tortius. IVnim h.rc nllvrim iiHc'.oris siiul. Vidc non propter impotontiam Gcrmani ; sod quod ho^^pi

lcslimoni'1 iL' An'i.siasio dicln lin l,ex patre Adiiano tem nonoravit. Crlern omnin drsidrrnntur . Tn floi

do via Lata. sodit annos 6, dics novem ; el cessavit

opiscopatus diebusS. Hujus femporibusNormanni,

adjunctis sibi Dacis, pcnc toiam Gnlliam devasfa- alioriim ponlifinim IVC.?', '«.«./i/.- «i./ M'irliniim V. Scd

runt. Proptcr ipsnruni timoioni cuipus boali Marliui i/iiiii nobis iir.vptKilum fuil Aii'i.<linium tanlum rcrcn-

Turoncnsis Altisiodorum esl deporlatum, et in ec- .icrc, cl puriorit edUionis occmionem prxtiare iis,

clcsia sancti Gcrmani collocatum. Sed monachis qitibus majus otium suppclU, ideo hic desinimus, cl

propter oblationes litigantibus, el suo sancto mira- ncfiotium hoc iUis peragcndum uUro relinquimus.

i

lem nonoravil. Ci^iern omnin nrsiniTnniur. in noc m

autcm Stephano dcsinit .4naslasii ediiio Moguntina, '■ m
qii.T prodiil iinno IC<>2. Hcquuntur in ulroquc roiiioe ^

I

1403

APPEND. AD VIT. RR. PP.— CATALOG. RR. PP. A. B. PETR. AD S. P.AUL. I. 1406

Apud Peniam ex codice Cavensi.

yum. 642, lin i4 et 1.5, mullitudine dom.

A'Hm. 644. lin ~, lacunJitatc. lin 29, ordines,
sanctorum chori, qui tldelium vota, ct preces sa-
cerdotis pro populo deprecantes ad aurcs perferunt
Doraini sabaoth.

A iVu»i 646, lin 16, unam vritam.

.\'um QiS. lin \, pra;sul delothera serica. lin.l .
proxima inerat.

Num 649, lin 13 et 14, eptaticum.

iVum 650, /m 20, sibi suffragari subsidium, /;«.
23 et 24. commonuit de ccel.

AFPHNBI^

VITAS ROMANORUM PONTiFICUM

\iT/E wmmi mwmw

A B. PETIU) AD S. PAULUM I.

PERDUCT.E.

Qux publici juris fiunt ex prxslantissimo codice amplissimi capituli Vcroncnsis.

Beatus Petrus, filius Joannis, provincisGalilaeae, B
vico Bethsaida,primum sedit catnedra! episcopatus
in Anliochia annos vii,deindein Roma annosxxvet
menses ii.dies iii.Fuit temporibus Tiberii Caesaris,
et Gaii,et Tibcrii Claudii.et Neronis.sub quo ct pas-
sus cst. Hic scripsit duas Epistolas, qu.-n canonicaR
nominantur, et Evangelium Marci, quia Marcus au-
ditor cjus fuit et iilius de baptismo. Post omhem
quatuor Evangeliorum f<intem,qua' ad interrogatio-
nem Pelri firmata sunt dum alius Graece, alius lle,-
braice.alius Latine consonet. Hic fecit ordinationes
iii:diaconos vii,presbyterosx,episcopos iii per racn-
gem Decembrium.Oui ct sepultus est via Aurelia in
templo .■\pollinis, juxta locuni ubi crucifixus est,
juxta palatium Neronianum, in Vaticano,in territo-
rio, via .Vurolia, iii Kal. Julii.

II. — LiNus, natione Italus,patre Erculann,sedit
annos xii, menses iii, dies xii. Fuit autcm teinpo-
ribus Neronis, a consulatu Saturnini ct Scipionis
usque ad Capitone et Rulino consulibus. Martyrio r
coronatur. Hic, cx prcBcepto beali Petri, in Vati-
cano scpultus esl ix Kal. Octobris.

III. — Cletus, natione Romanus, Vico Patricii,
palrc /Emiliano, sedit annos vii, mensrm i.dies xx.
Kuit autem temporibus Vespasiani et Titi a Domi-
tiano coiisulatu Vcspasiani IX consulibus (ij.Marty-
rio coronatur.llic cx prsccepto boati Petri xxv pro-
sbyterosinurbe Romm ordinavit mcnse IJoccrnbi-io:
et maximc omncs ponlilices qui subscquntiir in
menscDcccmbrio ordinationcs celcbravcrunt ; sc[)ul-
tusque in basilica boati Petri in Vaticano vi Kal.
Maii.

IV. — Glemens, naliono Romanus, do rogiono
C.tHo montc, cx [latrc Faustino, sedil annos xi,dics
X. Fuit autcin lcmporil)Us Galb.ti ct Vi'spasiani, a
consulatu Tragali et Italici usquc ad Vcspasianum
IX cl Titum.Marlyrio coronatur.llic divisil nolariis
fidelibusEcclcsi.-R.qui gcsta martyrumrurioseunus-
quisque pcr regioncm suam diligentcr pcrquirerot; j.
ct fccit auas epistolas. Hic fecit ordinationes (6), ^
presbyteros x, diaconos ii, episcopos per divcrsa

(a) Emcndcl fclicior aliquis.

loca V. Obiit martyrio temporibus Trajani. Qui se-
pultus cst in Grfficia ix Kal. Decembris ; etcessavit
episcopatus die xi.

V. — AN.\CLETUs,natione6ra;cus,deAthenis,patre
Antiocho, sedit annos xii, menses x, dies vii. Fuit
autein tcmporibusDoraitiani.consulatuDomifiani X
et Sabini.usque ad Domitiani XVll et Clemente con-
sulibus. Hio memoriam beati Petri construxit ; et
composuil, ubi episcopi reconderentur. Ibi et ipse
sepultus est Idibus Julii. Hic fecit ordinationes ii :
presbyteros v. diaconos iii, episcopos per diversa
loca VI. Ccssavit episcopatus die xvii.

VI. — Ev.MiiSTUS, natione Gr.Tcus, Antiochenus,
cx patre Jud;co, nomine Juda, de civitate Bethel,
scdit annos xvii, menses vn, dies ii. Fuit autem
teniporibus Domitiani et Nervae Trajani.a consulatu
Valonlis et Veteris usque ad Gallum et Braduam ■
consulos. Martyrio coronatur. Ilic titulos in nrbo ■'
lloina divisit presbyteris, et vir diuconos ordinavit, '
quicustodircntppiscopum pr.'<idicautcm,proptor sly-
kim veritatis. Hic fecit ordinationcs iii,presbyteros
xvii, diaconos ix, episcopos xv ; sepultusquc est
juxta corpus beati Petri vi Kal.Novembris.Cessavit
episcopatus dies xiv.

VII. — Alexander, nationc Romanus, ex patre
Alcxandro, de rogione Caput Tauri.scdit annos xii,
mcnscs vii, dios ii. Fuil autem temporibus Trajani
usque .Kliano et Velere. Hic passionem Domini mi-
scuil in pra;dicationo sapordotuni.Martyrio corona-
tur. llic consiituit aquam asporsionis oiim salc be-
ncdici.llic fecit ordinationes iii : presbytcros vi.dia-
conos ii.opiscopos v. Sepultus cst via Nomonlana,
ubi deccdlatus ost, v Nonas Maii. Cessuvit episco ■
patns dics XXX.

VIII. — XvsTus, nationc Romanus, ex patro Pa-
storc, do reginr.e via Lata, sedil nnnos x, monscs
II, diom i. Fuit aulcm temporibus Adriani usquend
Voro ct Anniculn. Marlyrio coroiiatur. llic consti-
tuit ul non tangorentur ministcria sncrnla nisi a mi-
nislris, et quiounquo opiscopus dovotus fucrit ail

f/>: Supplo (/»((«.

1407

APPENDIX AD VITAS IIOMAXORUM PONTIFICUM.

1408

sedernRomanamnpostolicam,elrediens(a)ad paro- _\ conslituit iit necessitate faciente,8i inventuB fuisset

chiam suam non suscipfiretui' nisi cum formata sa
lutationis plehis a sedc apostolica. Kt constiluit ut
intra ariionem sacerdos in populohymnum decan-
taret : Sanclus sanclus, sancliis. Hic fccit ordinatio-
nes iii : presbytcros xi, diaronos iii, episcopos iii,
sepultusque est juxta corpus beati Petri vii Kal.
Aprilis. Cessavit episcopalus menses ii.

IX. — Telespiiorus, natione Gr.'ccus,ex anacho-
rita, sedit annos xi, menses ii.dies xxi.Fuit tempo-
ribus .\ntonini et Marci.Hic constituit ut vii hedbo-
madas jejunium celebraretur Pascb.ij.Mariyr^of oro-
natur.Hic focit ut Xatali Doiiiini noslri Jesu Christi
noctu missse celebrarcnlur, elin injjressu sacrificii
missa;hyiiinusdiceretur angelicus : Gtoria in excelsis
Ik-o, tantum noctu Natalis Domini. Hic fecit ordi-
nationes iv : presbyteros xii, diaconos vi i, episco-
pos XIII. Sepultus est juxta corpus be.ati Potri iv
Nonas Januarii ; et cessavit episcopatus dies vii.

sivc in flumine, sive in mari, sive in fonle.tantum
Chrisliana declarata credulitale, quicunque homi-
num ex gentili veniens.baptizaretur. Et lccit conci-
liumdePascha.vel de die primo.cumThcophilo epi-
sc.)po Alexandri.-c,de luna.llic fccit ordinationesii :
presbyteros iv, diacones vi,episcopos xii.Qui et se-
pultus esl juxta corpus bcati Petn v Kal. Augusti.
Cessavit episcopatus dies xii.

XVI. — Zephvid.sus, natione Roonanus, palre
Abundio, scdit annos xvni, menses iii, dies x. F^uit
aulein temporibus .\ntonini et Severi, a consulatu
Antonini et Gallicani usquc ad Pra;senteet Stricato
consulibus. Ilic constituit ut in pr.'csentia omnibus
clericis et laicis fidelibus sive lenta, sive saccrdoa
ordinaretur. Et fecit conslilutum de ecclesia, et
patenas vitreas ante sacerdotes in ecclesia et mini-
stros superportantes,dum ;c) episcopus missam ce-
lebraret ante se s.'icerdoies omnes astantes.Sic mis-

X. — Yginus, n.itione Gra;cus, ex philosopho, de n sae cclebrarentur, excepto quod jus episcopi inter

tau^uin clerus sustineret,ou)nibus prxseiitibus, cx
ea eonsccrationedeinanu episcopi jam eoronam con-
secratam acciperct presbytcr tradendain populo.Hic
feeit ordinationes iv : presbyteros xiv,diaconos viii,
episcopos X II, sepultusqueest in coemctcrio, juxta
ca>meteriuni Calisti via.Vppia, viii Kal.Septenibris.
Cessavit cpiscopalus dies vi.

XVII. — C.^LisTUs, natione Romanus, cx patre
Domitio.de regione urbe Ravcnnatiuni.scdit annos
v.menses xi.dies x. Fuit autem temporibus Marini
et Theodoli Obilli,a consultatu .-^ntonini et .■Mexan-
dri.Martyrio coronatur.llic constituit jejuniura Sab-
bati tcr in anno lleri, frumenti,vini,olci secundum
prophetiam quarti.vii et.x.Hic fecil basilicam trans
Tiberim et cucmelerium via Appia, quod dicilur
Calisli ; qui etiam sepullus est in c-flemetorio Cale-
podii.via Aurelia, milliario iii.pridie Idus Odobris.
Hic fecit ordinationes v : presbyteros xvi, diaconos

Athenis, sedit annos x, menses iii, dies vii. Fuit
temporibus Veri et Marci.a ronsulatu Magni et Ca-
mrrini usqiic ad Grfito et Cainerino. Hic clerum
coniposuit.ct distribuit gradus.et fecit ordinationes
III : prcsbytoros xv.diaconos v.cpiscopos vi ; sepul-
tusque esf Juxtacorpus beati Petri ni Idus Januarii.
Cessavit episcopatus dies iii.

XI. — ■ Anicitus, nationo Syrus, ex patre Joanne,
vico Amisa, sedit annos ix, menses iii. Fuit autem
temporibus Severi ct Marci.aconsulatu Gallicani et
Veteris usque ad PrKsentem ot nufinum.Hic consti-
tuit ut clerus comam non nutriat.Hic fecit ordina-
tionesv : presbyleros v ii.diaconos iv, episcopos ix.
Sepultns est juxta corpus beali Petri xii Kal. Maii.
Cessawt episcopatus dies vir.

XII. — Pius. natione Italus, ex patre Rufino,fra-
ter Pastoris, de civitate Aquiloia, sedit annos xv,
menses iv, dies xxi. Fuil aulem temporibus Anto-

nini Pii.a consulatu Clari et Severi.Sub hujus epi- p iv, episcopos vii.Cessavit episcopatus dies xvi,
scopatu Hermes librum scripsit, in quo mandatum ^ -XVlll. — Urb.vnus, nalione Romanus, cx
continctur quod ei priccepit angeltis Domini, cum
vonit adeumin h.ibitu pastoris.Prajcepit ei ut san-
ctum Papchadie Dominico celobretur.Ilic constituit
a Jud.-Bo h.-prelicum venientem suscipi etbaptizari.
Hic fecil ordinationes v : prosbytcros xix. diaconos
xxii, episcopos xli ; sepultusque est juxta corpus
beati Pelri,vIdusJulii.Ccssavit episcopatusdiesxiv.

XIII. — SoTER, natione Campanus.ex patre Con-
cordio, de civitate Fundis, sedit annos viii, menses
II, dies XXI. Fuit temporibus Soveri. a consulatu
Rustici et Aquilini usque ad Cetcgo et Cla-o. Hic
constituit ul nullus monachus pallea s.acrala(t)con-
tingeret.ncc incensum poneret inlra ecclosiam.Hic
fecil ordinationes iii : presbytoros xix. diaconos ix,
6piseoposxi;qui sepultus estjuxlacorpnsbcutiPetri
X Kal. Maii.r.essavit episcopatiis dies xi.

XIV. — ELEUTHF.Rius.natione Grajcus^patre Abun-
dio, dc oppido Ficopoli,sedil annos xv, mcnses iii.

patre
Pontiano, sedit annes ix, niensem i, dics ii. Hi;
rainisteria sacrata argcntea constituit, ct patonas
argenteas xxv posuil : qui cliara clare confessor
temporibus Diocletiani. Hic multos convertit ad
baptismiim. eiiain Valerianum sponsum sanclae
Cecitioe. Hic fecit ordinationes v : presbj-teros xix,
diaconos VII, cpiscopos VIII, sepullusque ost in ca-me-
terio Pr.T;textali xiv.Kal.Junii. Cessavil episcopatus
dies XXX.

XI.X. — PoNTiAXUs, natione Romanus, patre Cal-
purnio,sedit annos v, menses ii, dies xxii.Martvrio
coronalur.lIicfuittemporibusAlexandri.aconsulatu
Pompeiani et Pcliniani. Eo toraporc Pontianusepis-
copus ct llippolytus presbyter exsilio sunl dcpnrtali
ab .Mcxandroin SarJiniaminsulam Itucinam.Scvcro
el Quintiano consulibus : ibique raaccratus fuslibuS
defunclus est vi Kal. Novcmj.-is. Ilic lecit oidi-
nationes il : presbvtcros vi, diiconos v, episcopns

dios ii.Fuit aulem temporibus.\ntonini ct Commodi D vii. Quem bcitus iNibianus adduxil ct scpelivil in

usque ad Patorno et Bradua.IIic accepit opistolam a
Lucio Britanni.o rege,ut Christianus efliceretur per
ejus mandatum ; et conslituit utnullaesca usualis
rcpudiaretnr a Christianis, maxime fidolibus.quam
Dous croavit^qu.TB tamen rationabiles sunt.Hic fecit
ordinaliones iii : preshyteros xii, dianos vii., epis-
copos XV ; sepultusque est juxta corpus bcati Petri
IX K.il. Junii. Cessavit episcopatus dics xvi.

XV. — VicTon, nationc Afer, patre Felice, sedit
aiinos xv.menses iii,die3 x. Fuit tcmporibus Caesa-
ris .\ugusii, a consulatu Commodi II ot Glabrionis
usque ad Laterano et Rufino.Hic conslituit nt Pas-
cha die Dominico celebrarotur,sicut ct Eleutherius.
Hic fecit sequentcs clei-os. Martyrio coronatur. Et

Forle lcgendum ii^ rcdicns.

cuimoterio Catacumbarum. Cessavit episcopatus
dies X.

XX. — Anterus, nationc Gr.-ncus. natre Romulo,
sedit annos xii, menses 1, dics xix. M.irtyrio coro-
natur teraporibus Maximini el .\fricani consulum,
llic gosta martyrum exquisivit etin e"clesia recon-
didit. Propler quemdain Maxiraum presbyterum
martyr elTectus esL Hic ordinavil unum episropum
in civitate Fundis Campaniir.Scpultuseslin ra-rae-
terio Calisti. iii Nonas Januarii.Cessavitcpiscopatus
dies VII.

XXI. — Fabianos, nationc Romanus,palre Fabio,
sedH annos tii, mensem I, dies x. Martyris corena-
tur. Fuit tcmporibus Maximi et Africani usque ad

(n) rorie legcnaum iir rcatcns. supportantes. Dum, etc. Et infra, adslnrent.Ei Paulo

(6) Lege pallas sacratas. posl pro iiiter lege itUcrest ut et supple quod antc

(c) Lege : ut patenas... in ccclcsia essent minisiri ex ea.

140"J

CATALOG. UO.M. PONT. A B. PETRO AD S. PAULUM L

1410

Dccio 11 etQuadrato.Hicre^ionesdivisitdiaconibus, A
et fecit VII subdiaconos.qui viinotariisiiuniincrent,
ut gesta martyruni lideliter, felioiter coUigerent. Et
mullas tabricas per coemeteria fieri praecepit. Hic
fecit ordinationes v.presbyteros xxn,diaconos viii,
episcopos xiii;sopultusque est in ccemeterio Calisti,
siii KaL Februarii. Cossavil episcopatus dios vii.

XXIL — CoRNiiUUs.natione Homanus, sedit annos
ii,menses lii, dies x. Marlyrio coronatur. Sub hujus
cpiscopalu Novatus Novatianum extra Ecclesiam et
in Africa Nicostralum(a).Hoc facto,confessoi'es,qui
se a Cornelio separaveruntcunii\hiximo prcsbytoro,
qui cum Moyse fuit,ad Ecclosiam sunt reversi lide-
les.PostbocCorncliusepiscopusCentumeellaspulsus
est,et ibideu) scriptum epistolam de sua conlirma-
tione martjrii, missam a Cypriano accepit, quam
Cyprianus in carcere scripsit.et de Ce!erinolectore.
Hic temporibus suis, rogalus a quadam matrona,
corpora apostoloruni Petri et Pauli de Catacumbis
lovavit noctu. Primumque corpus beati Pauli acce- n
plum bcati Lucinaposuit in pra;diosuo,viaOstiensi,
juxta looum ubi decollatus ost. Boati Pelri corpus
acoepit Cornelius episcopus, el posuit juxta locmn
ubi crucilixusest,intercorporasanclorum epi.scopo-
rurn, in templo .\pollinis in monle Aureo, in Vali-
cano palalii Neroniani ui Kal.Jidii.Fecit autem or-
dinalionem unani.prosbytoros vui. Posl hoc aiubu-
lavit noctu Conlumcollas.Eotempore audivil Deoius
eo quod epistolam accepisseta beatoCypriano Car-
thaginensi opiscopo. Centumceliis euin exire fecit;
iussitque noctu sibi projsentari : dicensque ei : Sic
di?nnisti,ut nec deos consideres,necpra;cepta majo-
rum.nec noslras minas timeas,ut contraRempubli-
cam littoras accipiasetdirigas?Corneliusrespondit:
Ego de corona Domini litteras accepi, non contra
Ilempublicam. Tunc Decius jussit os ejus cum
pUimbatis ca3di,ct duei eum ad templum MartiSjUt
adoraret,aut capito truncaretur:quod et lactum cst.
Corpus vero ejus beataLucinasopelivit juxtacocme- p
terium Calisti, in priodio suo, xviii Kal. Octobris.
Cessavit episcopatus dies lxvi.

XXIIL — Lucius.natione Romanus.patre Porphy-
rio, sedit annos iii, menses viii, dies x.Martyrio co-
ronatur. Fuit autom tcmporibus Calli et ^olusiani
usque ad Valerianum 111 et Gallicanum. Ab cxsilio
nutu Dei ad Ecclesiam incolumis reversus est. llic
proecepit ut duo presbytori et tres diaconi in omni
focoepiscopumnon desererentproptertestimonium.
Hic a Valeriano capite truncalur, iv Nonas Martii.
Hic, dum ad passionem pergeret, potestatem dedit
Stephaiio archidiaeono Ecclesia; suse. Fecit ordina-
tiones ii : presbyteros iv, diaconosvii,episcopos vii ;
scpultusque est in cuMnetcrio Calisti viii Kal. Sep-
tcmbris. Cessavit episcopatus dies xxxv.

X.XIV. — Stkphanus, nationo llomanus, ex patro
Jobio, sedit annos vi, menses ii, dies v. Martyrio
curonatur. Fnit autem temporibus Gallicani etMa-
ximi usque ad Valerianuiii III et Gallicanum ll.Hic
constituit saccrdotos et levitasvcslessacratasiniisu D
quotidiano non uti nisi inccclesia.IIic fecit ordina-
tiones ii : prcsbyteros vi, diaconos v, cpiscopos ii ;
sepultusque est in CMmeterio Calisti via Appia iv
Nonas Augusti. Cessavil episcopatus dies xxii.

,\.XV. — XvsTUS, natione Ilomanus, ex philoso-
plio, sedit annum i, mensos x, dics xxii. Martyrin
coronatur.Fuil autem lemporibus Valeriani,a con-
sulatu Maximi otGlabrionis IIusqueTuscictBassi,
iisquo xiii Kal. Augusti, quo tcmporo fuit niagna
nerserutio sub Decio ; et post passionem ojusdcm
beati Xysti die iv passus est Laurcntius e.jus archi-
diaconus. Ilic fccit ordinationes ii : presbytoros iv,
diaconos vii, cpiscopos il. Qui etiam sepullus est,
in ccEinelorio Calisti, via Appia. Cessavil episcopa-
tus annos ii.

XXVI. — ■ DioNvsius,ox monacho,cujus generatio
incognita liabetur,8edit annos viii,niensosv,dies iv.

(a) Supplo ordinavit.

Fuit temporibus Gallieni, ex dio xi Kal. Augusti,
yKmiliano et Basso consulibus, usque vii Kal. Ja-
nuar'i a consulatu Claudii et Paterni. Hic prosby-
tcris ecclesia divisit et cajmeteria; ctparochiasdice-
cases constituit.Hic fecit episcopos vii;sepultusque
esl in coemeterio Calisti v Kal. Januarii. Cessavit
episcopatus dies v.

XXVII. — FELix.natione Romanus,ex pntre Con-
slantino,sedit annos iv,mensemi,dies xw.Martyrio
coronatur.Fuit autem temporibus Claudii et Pater-
ni usquo ad consulatuni Aureliani III et consula-
lum Capitolini. Hic constituit super sepulcra mar-
tyrum missas celebrari. liic fecit ordinationos ii :
presbyteros viii, diaconos iii, episcopos xi. Qui et
sepultus est in cmmeterio suo, vita Aurelia,iii Kal.
Junii. Cessavit episcopatus dies v.

XXVIII. — EuTYCHiANUs,natione Tuscus,ex patre
Marino.de civitate Lun£E,sedit annum i, mensem i,
dies ii.Fuit autemtemporibusAureliar.i,aconsulatu
Aureliani IIIotMarcellini,usquo indieni Id.Dcccm-
bris,Caro II et Marino consulibus.Hic copstituit ut
frugos supor altare,tantum faba; et uvaj benedican-
tur. His tomporibus suis per diversa loca cccxlii
martyres manu sua sepclivit. Fecit ordinationes v:
pivsbytoros xiii, diaconos vi,episcopos ix;sepultus-
iliie cst in cu;mcterio Calisti viii Kal. Augusti.Ces-
savit opiscopatus dies viii.

X.MX. — Gaius, natione tJalmatinus, ex genere
Dioclctiani imperatoris,ex patreGaio.scdit annosxl,
inenses IV, dies IX. Fuit autem temporibus Cari et
Carini, cx die xvi Kal. Januarii,a consulatu Cari II
ct Carim usque in diem xv Kal.Maii,Diocleliano VI
et Clonstantio II Hic constituit ut si quis episcopus
esse meroretur, ab ostiario per unumquemque gra-
dum paulatim ad ma.jnra conscenderet. Hic divisit
rcgiones diaconibus.Hic fugienspersecutionemDio-
cletiani. in cryptis habitans, confessor quievit. Hic
fecit ordinaliones iv : presbytcros xvi, diaconos
novem, episcopo? vi. Qui etiam sepultus estincoe-
meterio Calisti x Kal.Maii ; et cessavit episcopatus
dies XI.

.XXX. — Maroellinus, natione Romanus, ex pa-
tre Pro.jecto, sedit annos viii, menses ii, dies xvi.
Fuit aulem toniporibus DioclctianietMaximiani, ex
dio xKal.Julii,a consulalu Diocletiani elConstantii
II usipie lliocletiano IX ct Maximiano VIII. Quo
tcmpore fuit perse&iitio magna,ut infraxxxdiesxvii
millia hominum martyrio coronarentur.Dequareot
ipse Marcolliiius ad sacrificium ductusest,ulthuri-
licaret : quod ct fecit, et post paucos dies, pccniten-
tia ductus, ab eodem Diocletiano capite truncatur;
et .jacuit corpus ejus in plateauna cum aliisniarty-
ribus.ad oxemplum Christianorum,dies xxvi.Tunc
Marccllus presbytor collegit noctu corpora,ct sepe-
livit in via Salaria, in cremeterio Priscilhe, vii Kal.
Maii. Hic fecit ordinationes ii : prcsbyteros iv,dia-
conos II, cpiscopos v. Cessavit episcopatus annos
VII, menscs vi, dies xxv, persequcnle Diocletiano
Ciirislianos.

XXXI. — Maiicellus, natione Romauus, palro
Marccllo, sedit annos v, mcnscs vii, dios xxi. Fuit
tomporibus Maxentii,aconsulatu Maxcntii IVetMa-
ximi usquo post consnlatum.IIic loeit ricmclerium
via Salaria; ct XXV tilulos Roma; conslituit, quasi
dircccses, propler baplismum, et pamitentiani, ct
sepiilluras martyrum.IIicordinavitpresbylerosxxv,
diaeonos ii.episcopos xxi.Qui etiam sepultus est in
cuMnetcrio Priscillns xiii Kal. Februarii. Cessavit
episcopalus dies xxi.

.XXXIl. — EusKnius, nalionc Gra^cus, cx niedico,
scdit annos v, incnsein i, dies iii. Fuit temiioribus
Gonstantini.Tunc inventa est crux Domini.IIic ha^-
retieos Romn; invenit. llic fccit ordinatioiies iii :
prcsbyteros xiii, diaconos iii, cuiseoiios xiv; sepul-
tusquc est in ccemcterio Calisti, v Nonas Octobris.
Cessavit cpiscopalus dies vii.

IHI

APPENDIX Al) VITAL llOMAXOUUM PONTIFIGUM.

1412

XXXIII. — Mklchiades, nalionc Afcr, sedit annos \
IV, a consulatu Maxiinini IX usr|uo ad Maxentiiim II,
Volusiano ct Rufino coiisuliLiu.s.lIii; coiittituil nulla
latioue die Dominica,uutquii)tarei-ia..jejunium (juis
lidelium agoret,quia hos dics l'agani quasi sacrum
icjunium celebrabant, ct MauiclKiii invcnti sunt in
Urbc. Ab eodcm die fecit ut oblationes consecratai
pcr ccclcsias cx consccratu episcopi dirigcreutur,
qiiiiil declaratur fermentum.llic fecit oi'dinalioncm
1 : picsliyleros iv, diaconos iv, cpiscopos xi : sepul-
tusquc cst in cuimeterio Calisti,iv IdusSeptenibris.
Cossavit cpiscopatus XVI.

X\X\\'.—- SiLVESTER, natione Romauus,ex patro
Rulino, scdit annos xxii, menses x, dies xi. Fuit
autem teinporibus Gonstantini el Volusiani, cx dic
Kalendarum Februarii usque in dicm Kalcndarum
Januarii.Constanlio et Volusiano consulibus.llic in
cxsilio fuit in monte Socrale.perscculioneConstan-
tini concussus,ct post redicnscum gloria ba^jtizavit
Constanlinum .Uisustum. Hic fccit constitutum de n
omni Ki-clrsia : factumque cst concilium cum ejus
ronsensu inNica-nuBithynia! cumcficxviiiopiscopis,
ct quorum chirographus cucurrit, alii imbecilles
ccviii. Qui oxposuerunt lidcm ii)tegram,ct danina-
vcriint Arium,Fotinum ct Sabcllium.ln iirbc Uoma
ciingrcgavit opiscopos cci.xxvii, ct dauinavit ('ali-
stum,.\rium ct Fotinuni : constiluili[ue chrisma alj
cpiscnpis conrici;et privilegium episcopis,ut bapti-
zatum consignent proptor liffireticam siiasioncm;et
nnllus laicus crimcn clorico infcrrct.Ilic,ut diaconi
dalmatica ufcrcntur, ut sacrillciura altaris non in
sorico, neque in panno tinoto colcbrarctur, sed in
lino, sicut corpus Domini iu sindono,,sepuItum est.
Hic constituit, si quis desiderat in ecclcsia militare,
ut csset lcctor annos xxx, o.xorcista dics xxx, aco-
lythus annos v,subdiaconus annosv,diaconusannos
vii,prcsbyter annos iii, probalus ox omni parte : et
sic ad cpiscopaluui ascoudcrc;nulIuii) majorera,vcI
prioris locura invadcrc; et nullum clericum, vcl _
fidclcm contradiccnlem. Ilic ordinationes fecit vi G
pnr mensem Decembris : presbytcros xi.ii,diaconos
XXXVI, episcopos l\v. llujus temporibus fecit Con-
stantinus Augustus basilicam Constaiitinianam, et
alias, quas ordinavil; ubi posuit dona, canierara
cx auro : deditque ibidcm tam in vasis sanctuarii
quani diversis speciebus auri libras ccc.clxxv, ar-
gonli libras vn. ncxxvi, candolabra ex anrichalco
Yii, cx argonto interclusa, pensantia singula libras
ccfi.aromalaannis singnlis libras cn: constituitquc
ibi in Iiiminaribus tcrritoriaijraj.-tuitiaper singulos
annns solidos i. d. In fonlc voio, ubi baptizatus est
(^oiistantinus .\ugustus a sancto Silvestro, qui est
cx mclallo porphyretijo, posuit ibi ornamenta, au-
rum libras lxxxii, argentum libras fil. Dcccxiii.thi-
iniamaterium auroura cum gommis prasinis XLViii,
balsaniura ad lunicn diobus Paschn? libras cc,terri-
toria in luminaribus ad ipsum fontera pra;stantia
annis singulis solidos vIT. cxxii. Uiijus lemporibus
fccit Augustus Constantinus ex rogatu Silvestri D
episcopi basilicara bcato Petro, cujus loculum,
cum corpus sancti Potri ita recondidit, ex undique
de a;rc conclusit ex onini partc pedes v, et ornavit
superius excolumnisporpbyreticisotaliisvitreis^H).
quas de Gra;cia pcrduxit. Keeit autem ct cameram
basilics extremam cx auro lulgenle, et super cor-
pus .Ts, quod clausit.Fccil cruceni ex auro pensan-
tem libr. cl, in mcnsura loci, ubi scriptum cst :
Constantinus Augustus, ot llolena Aiigusta hanc
domum regalcm simili fulgorc coruscans aula (6),
soriptum cx littoris puris nigcllis in crucc ipsa.Fe-
cit candclabra vii cx aurichalco argento clausa,
qua' ponsant singula libras ccc. Itom in domum
quod ohtulil ConstantinusAugustusbealo Petroper
diajccsiin Orientis prxstaatem per annos singulos

(n) legc ulincis.

(b) Supplo, circumdat.

solidos III DccLXxxviii. triante .|. balsamum lib''
cfixv, oleuin nardiim libras dccc, oleum ciprinum
libras fi, aniiiiata lib. dcl, piper Medemnos l, ca-
riofolum libr. l, crucem libr. c, linum fusutn c,
cartas decadas m. xxii, papyri ricanas m.

Eodem tcmporefeoitConstantinusbasilicambealo
Paulo, cujus corpus ita recondidit, sicut et beati
Petri : cui basilic.o donum hoc obtulit.Omnia vasa
aurna vcl argentca et aerca,et crucem aureamsuper
locum ita posuit, sieut in basilica beati Pctri. Praj-
dia vero prajslantia annis singulis solidos Iv, lxx.
balsamuin libr. i, oleum nardum libr. cc,aroniata
lili. cLxx, cassam libr. i, storacem lib. xxx, staclcm
lib.cL, papjTi raeanas D,Iini saccos ccc.Eo tempore
fecit beatus Constantinus Augustusbasilicaiu in pa-
latio Sessoriano,ubi de lignosanct» crucis cx auro
et gcmiuis conclusit.lbi et nomen dcdicavil Hieru-
salein ; construxitque et alias quamplurcsecclcsias
sanctorum. ll;c sunt ecclosia", sancti Joannis mar-
tyris, basilica Sancto Laurentio martyri, basilica
beatis inartyribus Mareellino prosbjiero ct Pctro
exorcistac inter duas lauros, ubi et maler insius
Ilolena .Augusta est sepulla ; in civitate Ostia basi-
lica biialo Joanni Itaptist.T : fecilque el basilirnm,
in rivilatc .Mbancnsi inlra urbemCapuani basilicam
quam ct cogiiominavil Constantinianam;rccil<iueet
in urbc Noapoli basilic.am. Omnes has bapilicas,
quas construxit Con.stantinusAugustusornavitanro
argcntoqucplurimum,dit.ivilqueeas possessionibus
in divorsisprovinciisnonparvis;ordinavitquebeatU8
Silvcster episcopuspcrmensemDeceinbrispresbjle-
ros xLiv. diaconos xxvi, episcopos per divcrsa tcm-
pora et loca Lxv;scpultusque est via Ralaria.in ctc-
mctcrio Priscilla.',militario ab urbe Homu iii pridie
Kal. Januarii. Ccssavit cpiscopatus dies viii.

XX.W. — Maucus, natione Romanus, cx palrc
Prisco, sodit annos II, menses Mn, dies xx. Fuit
autcm tcmjioribus Gonslantini et Nopntiani el Fp-
cundi consulum ex dic Kal.Februarii.llicconstituit
ut episcopus pallio uteretur, el ab eodcm episcopo
urbis Rora.-c consocraretur.Hic fecitordinaliones ii:
presbyteros xxv, diaconos vi.episcopos xvir.sepul-
tusque csl in cocmeterio Balbina; pridie Nonas....
Ccssavit episcopalus dies xx.

XXXVI. — JuLius, natione Romanus, ex palre
Rustico, sedit annos xv, menses ii. dies vii. Fuit
autem tomporibus Gonstantiniff) el Felicianiet Ma-
ximi. llic constituit ul nullus clericus causam in
publicum agcrct.Hic fecit ordinationes iii : nresby-
teros XVIII, diaconos iv, ppiscopos ix, sepultusque
csl Calopo lii. Cessavit episcopatus dies xxv.

.X.XXMl. — LiBKnius, natione R.unanus.ex palre
.\ugusto, sedit annos vi, menses iv. dies viii. Fuil
aulcmlemporibusConslantii.Hic exsiliodcputatura
Gonstantio, co qu.id noluisset hierosi Adriann? con-
sentire: fecitque ibi annos ii . Tunc cum consilio
sacerdotum ordinavil in loro suo Fclicom prcsbylo-
rum opiscopum. Tunc sunradiotus in concilio «uo
una cum xlviii episcopisnamn.ivitduospresbyteros
l'rsatiuin ct Valcntem. eo (|uod consentirent Con-
stantiuin h.t:resi.Postpaucosdieszelo ducti Ursatius
et Valcns ropaverunt Constantium Aupustum utre-
vocarct Liberium deexsilio.et unamtantumcommu-
nionein participarct, cxccpto rebaptizari. Qui l.ibe-
rius consonsit;ct rcvoralo co do cxsilio habilavitin
c*cmclcriosanct.T Apnotis apud gcrmanamConstan-
lii Augusti.ut qunsi per ojus roeiitum rcdirotinci-
vitatcm ; sed ipsa pro oo rogan' noluit.quia fideHs
crat in Christo. Tunc Conslnntius cum l'rsatio el
Valento, et aliis qui ox ffpce Adnana erant, revoca-
verunt Libcrium Romam : factoque concilio cum
h.nrclicis, ejecorunt Felicem do episcopatu. Ha-
bitavit in prcdiolo suo , ubi et re(juievit in
pace IV Kal . Augusti . Ingressus Irbem iv

(f) Lege Conslantii,

1413

CATALOG. liOM. POiNT. A B. PETRO AU S. PAULUM L

1414

Nonas Augusti consentit Constantio lifEretico, haepe-
tico.non tamen rebaptizatus Liberius. Tunc porse-
cutio magna fuit lioniie, ita ut catholici clerici in
ecclesias vel balnea non haberent introitum.Omnes
itaque anni Felicis in hujus ordine dimunerantur;
fecitque ordinationes ii : presbyteros xviii, diaco-
nos v; episcopos viii; qui etiam sopultus est in
coemeterio Priscilla; v Idus Septembris. Ccssavit
episcopatus dies vi.

XXXVlir. — Feli.k, natione Romanus.patre Ana-
stasio,sedit annum i, menses iii, diesii. Ilic decla-
ravit Gonstantium hrereticum et rebaptizalum. Hic
martyrio coronatur : fecitque basilicam via Aure-
lia, ubi et requiescit. Fecit ordinationem i : pres-
byteros xxi. diaconos v, episcopos xviii; sepultus-
quc est XVII. Kal. Decembris. Cessavit episcopatus
dies XVII.

X.KXLX. — Dam.vsus, natione Hispanus, ex patre
Antonio, sedit annos xviii,menses iii, dies xi. Fuit
aulem temporibus Juliani.Hic dcdicavit Platoniam
in Catacumbis, ubicorpora Petri et Pauli apostolo-
ruin jacuerunt,quam et versibus ornavit. Uic crimi-
nalurde adulterio,ot facla synodo purgalur accxix
episcopis, qui etiam damnaverunt Concordium ct
Galistum diaconos accusatores, et jactaverunt de
EcoIosia.IIic fecit ordinationes v : presbyterns xxxi,
diacoues xi, episcopos xli. Qui etiam sepultus est
via Adriana in basiiica, quam ipse fecit iii blus
Deccmbris. Gessavit cpiscopatus dies xxvi.

XL. — SiRicius, natioae Romanus, ex patre Ti-
burlio, sedit annosxv.Hic constitutum feoitde Ec-
clesia, et direxitperprovincias et constituit ut nisi
consecratum(fi)episcopilooi cuilibet peesbytero non
liceret consecrarc. Hio constituit hsreticum sub
manus impositione reconciliari. Hic fecit ordinatio-
nes v : pre.sbytero? xxxi, diaconos xvi, episcopos
xxxji. Qui etiam sepultus est in coemeterio Pris-
cillae viii Kal. Martias : et cessavit episcopatus
dies vx.

XLI. — Anastasius, natione Romanus, patre Ma-
ximo, sedit annos III, dies xxiv. Hic constituit ut
cum Evangelia recitantur sacerdotesnon sederent,
sed curvi starent, ct constituit ul nullus clerious
trausmarinus susciperetur,nisi v episcoporumdesi-
gnaret chirographum, propfer Manichaos.Hic fecit
ordinationes ii : presi)yt<3ros ix,diaconos v,episcopo3
xj; sepultnsqueest ad Ursum pileatum v Kal Maii.
Cessavit episcopatus dies x.xi.

XLIL — Inxocentius, nalione AIbanensis,ex patre
Innocenlio,sedit annosxv, menses ii,dies xxii. Hic
constituit Sabbato jejunium celebrari,quia Sabbato
Dominus in sepulcro posilus est,et discipuli jejuna-
veriint. Ilic fecit ordinationes iv : prcsbyleros xxx,
diaconos xii, cplscojjos liv; sepultusque cst ad
Ursum pileatum, v kal Julii. Cessavit cpiscopalus
dies XXII.

XLIII. — Zosi.Mus, natione GraECus.es patrc Abra-
mio, sedit annos vii, mcnses ix, dies xxiv. Fecit
constilutum ut Diaroni la;vas tcctas haberent dc
palliis linostimis : et pcr parochias ul ccra bouedi-
calur, et ut nullus clericus in poculum publicum
propinaretur, nisi tantutn in cellis rulehum, ma-
xime clericorum. Ilic fecit ordinationem i : pro-
sbyleros x, diaconos iii, cpiscopos ix ; scpul-
tusquc est juxla corpus beati Laurentii Marty-
ris VII Kal. Januarias : ct cessavit episcopatus
dics XI.

XLIV. — Bo.NifACius, natione Romanus, cx palro
Jocundo prcsbytero, sedis annos iii, nicnscs viii,
dies vi.llic sub intentionc cum Eulalio ordinatur :
ct fuit disaeiisioin clero menscs iv ct dies xv el fa-
cta synodo deponitur Eulalius a colii preshyteris,
quia injuslc fueral ordinalus. Et ex conscnsu om-
iiium sedil Bonifacius praisul, ct constituitur Kula-
lius in civitate Nepissana episcopus. Hic constiluit

(a) Lege sine consecnUo.

A ut nullafeminarum pallam sacratam conlingerct,aut

incensum poneret in Ecclcsia, nisi minister : nec
scrvuinclericumfieri,nec obnoxium(t)velcujusIibet
rei.Hic fecit ordinationem i : presbyteros xui,diaco-
nos III, cpiscopos xxxvi; qui etiam sepultns est in
cccmeterio Sanctffi Felicitatis viii Kal Novembris.
Cessavit episcopatus dies ix.

XLV. — C.ELESTiNus, natione Campanus.ex patrc
Prisco, sedit annos ix, menses x, dies xvii. Ilic con-
stituit ut Psalmi cl ante sacrificium psallerentur,
quod ante non fiebat : nisi tantum recitabatur epi-
stola Pauli apostoli, et sanctum Evangeiium.et lie-
bant missaj. Hic fecit ordinationes iii : presbyteros
xxxii.diaconos xii.opiseopos xlvi ; sepultusqueest in
ccemcterio Priscilla; viii Idus Aprilis : et cessavit
episcopatus diesxxi.

XLVI. — SixTcs, natione Romanus,ex patre Six-
to, sedit annos viii, dies xix. Hic a quodam Basso
incriminalur, et ex pra^cepto Valcntiniani Augusti

p cum magna examinatione, facta synodo,purgatura
ocLVi episcopis,et pjecerunt Bassiim a communione.
Ilic fecit basilicam Sanct;B Mari^T? juxta maeellum
I.ivijCjCt confessionein bcati Pctri apostoli exornavit
de argcnto, Ihijns temporibus Valonlinianus Augu-
slus oniavil b.i.-ilicas bealorum Petri et Pauli ex
auro riri:.iitiM|ii- pUiiimuin.nl in Conslfintinianaba-
silioaf-iMl r,isliL;iuni argenleum, quod a barbaris
sublatuui fucrat : et in ulias quamplures basilicas
Uoiuanas mnlta dona obtulit Valeutinianus .\ugu-
stus; fecitque Sixtus episcopus ordinationes iii :
presbyteros xxviii, diaconos xii, episcopos lii. Qui
eliam sepultus est viaTiburlina ad Sanctum Lau-
rentium : et cessavit episcopatus dies xxii.

.XLVII. — Liio,natione Tuscus,ex patre Quintia-
no, sedit annos xxi, mensem i, dies xii. Hie niini-
stcria RomanaB Ecclesia; post bellum Vandaliciim
renovavit. Hic cum multis eplscopis exposuit lidem
catholicam rectam, qua; hodie archivo Ecclesia» Ho-

„ mancE tenetur,propter ha;resim Eutychiiet Nestorii,

^ qui ejus temporibus damnuntur. Hic fecit ordinatio-
nes VII : presbyteros lxxii, diaconos xxx, episcopos
ci.z.w. Ilir lenovavit basilicas beati Petri et beati
P.iiili ;i|iM-!iilarum post ignem divinum : fecit et
nmltas li.isilicas. Hic propter nomen liomanorum
ambulavit ad regcm Hunnorum Attilam,et liberavit
totam Italiam. Hie constituit monasterium apud
beatum Pctrum apostolum. Ilic constituit ut intra
actioncm diceretur sanctum sacriticiura, et ca;teia,
Hic constitnit ut monacha non acciperet velaminia
capitis benedictienem.nisi probata fuerit in virgini-
tate XLannos.Hic consliluit supersepulcrum custo-
des,qui dicuntur cubicularii.Qui etiam sepultusest
in basilica beati Petri iii Idus Aprilis. Gessavit epi-
scopatus dics vii.

XLVIII, — Hiuvnus, nationc Sardus, cx patre
Piniano, sedit annos iii, mcnses iii, dics x. llic
focit multa vasa, ct diversaornamcnta apnstolorum
Petri et Pauli; et in Constaiitiana, ct Sanctn Lau-

D rentio, et sancta Maria ornavit. llic focit ordiuatio-
nem i : prcsbytcros xxv,diaconos vi^episcojtos xxii.
Qui ctiam scpultus est ad Sanctum Laurentium,
juxta corpus sancti Si.xti : et ccssavit cpiscopatus
dies X.

XLIX. — SiMPLicius,natione Tiburtinus.cx patre
Gastino, scdit annos xv, mensein i, dies vii. llic
constituit ad sanclum Pelrum, etad Sanctum Pau-
lum, ct ad Sanctum Laurontium hcbdomadas, ut
presbytcrimanerent propter baptismum et pamiton-
tiam pctentcs : dc regione tertia ad Sanctum Laur-
rcntium : do regiono priina ad Sanetum Paulum :
Do ivgione vii, ad Sanctuni Petruin. llic fecit ordi-
naliones iii : presbyteros lviii, diaconos xi,episco-
pos Lxxii; sepullusquo est ad Beatnm Petrum vi
Nonas Martii. Cessavit cniscopatus dics vi.
L. — Fr.Lix, nationc Uomanus, ex patre Felice

(6) Supplc Durix.

1415

APPF.NDIX AD VITAS liOMANOKUM PONTIFICUM.

1416

prcaliylero, sedit annos viii, menses xi, dies xvii, \ mullas basilicas divcrsa omamenta exauro argen-

ilic fecit ordinationes ii : picsbyleios xxviii, diaco
IU13 v,i'piscopos XXXI : sepultiisijue ost apuil Beuluiu
l'dulum. Cessavtt episjopatus dies v.

LI. Gelasius, natione Aler, ex palre Valerio,sedit
annos IV, menses viii. Fuil autcm temporibiis Ib^gis
Theodorici et Zenonis Augusti. llic lecit v liljros
adversus Nestorium et Eutychcn : tecit el hymnos
in modum bcati Ambrosii.et fecit duoslibrosudver-
susArium; fccit autcm sacramentorum prrcfulioues
cauto sermone. Ilic.fecit ordinationes ii : prcsbytc-
ros xxxii, diaconos ii, episcopos i.xv; qui ctiam
sepultus est upud lieatum Petrum xi Kal. Docem-
bris Cessavit episcopatus dies vii.

LII. — Anast.asius, nalione Romanus, ex patre
Petro, sedit annuni i, menscs xi, dies xxiv.Hic fecit
confessionem beuti Laurentii. Ilic (fOclerus et pres-
byteri multi so crexerunt a communione, eo quod
communicassct .sine consilio corum diacono Thcs

loipic.Fccil ct ordinationc presbytcros et episcopoa
pi-r divi-isa luca. (Jui eliaui sepultus est apud Uea-
tum Pelrum vi;i Idus Augusli consulatu Maxiini
Jun. Et cessavit episcopatus dies vi.

LV. JoA.NNES, nationc Tuscus, ex patre Constan-
tio, sedit annos ii, menses iv, dies xv, a eonsulalu
Maximi, usque ad consulatum Olibrii Jun llunc
Theodoricusrexrogans misit in legationem ad Justi-
num imperatorem,nuia Justinussummo amnro rcli-
gionis ChristianiE voluit hEreticos perdere.Ete\indc
iratus rex Theodoricus Christianos voluilltalia- per-
dcrc.Tunc Joannes papacum fletu.etviri religiusiet
consules hocaccipicntes{(?; in mandatum legationis,
ut redderenturecclesia; suaBha?reticis in parls-iOrae-
ciurum. Si ita non fuerit factum.omncm Ituliam ad
gkulium perderct rexTheodoricus.Qui dum introis-
sent om. sis. cuin Joannc papa ConstantinopoHm,
occurrcrunt cisa milliario xil in honorcm apostolo-

salonicensi,nomine Fotino.Hic fecit ordinationem i: g rum,desiderantes post beatum Silvestrum papam a
)pos viii; sepultusquc cst ad temporibusConstantini meruisse in partibus(,ir»cia

prcsbyteros xi, episco

Beatum Pctrum \iii Kal. Dccembris. Cessavit epi

scopatus dies vi.

LIII. — SY.M.MACiii!s,nationc Sardus,ex patrcFor-
tunato, sedit annos xv, menses vi, dies xxvii. Hic
fuit temporibua Tbeoilorici ha;retici ct Anastusii
Augusli.Hic amavit clcruin ot pauperes : ctcum eo
orilinutur Luureiitius suhiutonlione episoopatus; et
fuclu intontione hoc constituorunt, ut uinbo Raven-
nam pergercnt ud judicium regis Thondorici; qui
cuin pervenisscnt, hoc judlcium .■cquitulis invcnc-
runt, ut qui prior ordiiiulus luissel, vel ubi pars
maxinia conscntirelur, ipse scdcrct in sode aposlo-
lica, quod tamcn ajquitus in Symmacbuin invonit.
TuncbeatusSyinmachuspapaconstituitLaurcntiura
episcopum in Nucheria(6)civitute intuilu misericor-
dim. Post annos iv, zelo ducti aliqui ex clero, et

vicariumsancti l^etrisuscipere.Et Juslinus.^ugustus
adoravit beatum Joannem, dc cujus manibuscoro-
natus cst. Tunc Theodorus, vir illustris, cum aliis
nobilibus qui cum beato Joannc papa venerant,
concessit pcliliones.et proptersanguincm Romano-
rum reddidit hEreticis ecclesias suas. Dum vero
Joannes episcopus una cum viris illustribus positua
essot Consluntinopoli, rex Theodorirus lonuit duos
sen;ilori's Bi)olium et Symniachum p.Hliirium.quos
gladio intorfccit et abscondi firiooepit. Vcniens
Joannes napa cum suprudictis viris illustribu3,su3-
cepti a Theodorico in dolo.voluiteos gladio poncre;
sod metuens Juslinum.\ugustum,tamen in custodia
omnes cremavit; ita ut beatus Joannes in custodia
maceratus morerctur Ravcnn» xv Kal. Junii. Tunc
post xcviii dies Theodoricus rex ruhnine percussus
interiit. Attulit auiem beatus Joannos de Gr.T»cia

aliqui ex senatu incriminnnlSymmachum. Miserunt

ad regem Thcodoricum h.Trclicum accusuntes bca- r aurum.Gemmis argentoqueexornavil basilieas mul

tum Symmachum, ct nroulte rcvocant Laurontium tas. Fecit ordiuationes episcoporum pcr diversa

Romam, et feocrunt sohisma, et sepuravcrunt se
purs aliqua a communionc Symrnachi, petcntes a
regc hoeretico visituturem Pelrum Allinatem. Tnnc
beatus Symraachus congrog.ivit cpiscopos cxv, ct
fucta gynodo purgutur ucrimine falso.el dumnatur
Petrus Altinas, et Luurenlius Nuchorinus. Symma-
chus vero cuin magno honore sodit in sodc sua.
Tunc Festuspatricius crepit inlra llrbem cujdcs fa-
cere in clcro, qui coramunicahat bcalo Symmacho;
et ponens mulicres sanctimoniales de hnbitnculis
suis.denudanssexum femineum,c;cdons (c)fustibus,
ibique multos saccrdntes occidit. Fuit aulem beaUis
Symmaohus a consulalu Paulini usquc ad consula-
tum Senutoris, a x Kul. Dccombris usque xiii Kal.
Augusti. Hic fecit busilicain Sanoti .\ndre.-i; aposloli
ad banctum Petrum, et ornavit tam eas quam ulias
plures ox uuro argontoque plurimo. Ilic fuit conslru-

loca : et coss;ivit episcopatus dics lviii.

LVI. — Felix, natione Samnius, ex patrc Casto-
rio. sedit annos iv, menses ii, diesxiii.a consnlatu
Maburti usque in Cousulutum Lampadii et Oreslis,
a dic IV Idus Julii, usque in iv Idus Oclobris : qui
cliam ordinatus est ex jussu Theodorici ropis, et
obiit tempore Athalarici rcgis sub die iv Idui Octo-
brisCon ss uu. . . Qui sepullus est ad beatum Pe-
trum. Cossavit episcopatus dics iii. llic fecit ordi-
tiones ii : presbytcros ui, diaconos iv per mcnscra
Februarium, episcopos xxix.

LVll. — BoNiFACius, natione Romanus, sedil an-
nos II. dios xx\T. Fuit temporibus .\thalarici. Hic
cum Dioscoro ordinatur sub intcntiono. Qui Diosco-
rus ordinaturin hasilicaConstantiniana. Bonifacius
vero in busilica Julii : et fuit dissensio in clero ct
senatu dies xxviii. Eo lcmporc defunctus est Diosco-

clor eoclesiarum : ampliuvit clorum.et domum pre- p. rus. Tunc Bonifacius zelo ct dolo ductus cumprando
byterii triplicavit, et paupcribus vestes et alimo-

niam triplicavil ot multa alia bona, qu.-c enarrare
longum est. Fecit ordinationes iv : Presbyteros
xcviii, diaconos xvi, episcopos cxix : qui oliam
scpullus est apud Hcalum Petrum iv Kal. Augusti.
Gessavit episcopatus dies vi.

LIV. — HouMiSDA, natione Campanus, ex palre
Justo, de civitate Frisinone ((/) sedit annos ix, dics
XVII. Ilic hahuit certamina per opistolas suascontra
/Vnastasiumimporaloremh.-creticum.Interaliamulta
qua; Anastusius ei diroxit.h.TC scripsit, dicens : Nos
iuherc volumus. non nos juberi. Peroussus divino
ictufulminisinloriil.Sumpsil ilaque imperium Jus-
tinus orthodoxus, ot misil ad scdem apostolicam.
Fecit autem papa Hormisda inEcclesia Romana per

(a) Pro hir lege co tcmpi>rc.
(6) Loge .YHriYiiia.
(c) Lego cecidit.

amariludine sub vinculo anathomat;s chyrogiapho
roconcili.ivit clorum, queni chyrographum archivo
Ecclesi.-e retrudit. quasi damnans l>ioscorum. Hic
congn-gavil synodum in basilica beati Pctri, ct fecit
constilutum.utsibisuccessoromordinarct cum chy-
rographis sacerdotum.et jusjurando antcconfessio-
noin. Eodem lemporc facla iterum synodo consuc-
runt sacerdotes pmpter reverentiam sanctK sedis,
quia contra canones facta fuorat.ot ipse Bonifacius
paparcum seeonfossusest.(iuod indiaconoVigiliura
suasubsoriptionc llrmasset.Tuncipsumconstitutum
in pr.Tsentift sacordolum ot sonatus incendio con-
surapsit. Oui olinm sepullus ost in basilica beatl
Pctri XV Kal. Novombns, Lampadio et Orcste con-
sulibus. Cessavit episcopatus menses n, dics xv.

((/) Legc Frusinone.
(e) Lege acceperunt.

un

CATALOG. ROM. PONT. A B. PETRO AD S. PAULUM.

1418

L.WIIL — JoAN.NEs junior.natione Romanus.sndit
annos ii.menses iv.Fuit autem teraporibus Athala-
rici rcgis et Jusfiniani Augusti catholici.Ipse misit
sedera suam scripto chirographo proprio ad sedora
apostolicam una cura magnis donis. Fccit autem
Joannes papa ordinationem i, presbytcros xv, epi-
scopos xxi: sepultusciue est in basilica beati Petri,
VI Kal. Junii. Cessavit episcopatus dies vi.

LIX. — Ag.\pitls, natione Romanus, ex patre
fiordiano presbytero, sedit menses xi, dies xviii.
HicraissusestaTheodato in legationem ad Justinia-
num ."^ugustura Gonstantinopolim, ibique raortuus
est X Kal.MaiiiCujus corpus in loculum plumbeum
translatum est Romam in basilica beali Petri apo-
stoli;ubi et sepultus est xii Kal.Octobris. Hic 1'ecit
ordinationes in urbe Romadiaconosiv,episcopos...
Cessavit episcopatus dies xxviu.

LX. — SiLVERius, natione Campanus, ex patre
Hormisda, episcopo Roraano, sedit annura i, men-
ses V, dies xi. Hic levatus est a Tyranno Theodato
sine dcliberationc decreti.quod quidem sacerdotes
non subscripserunt in eum,secundum morem.Jam
ordinato sub vi etmctu proptoradunationcmEccle-
sise se subscripserunt.Porro mensesvcro duos nutu
divino exstinguitur Thcodatus Tyrannus. Hic fecit
ordinationem i,presbyteros xiv, diaconos v.episco-
pos xviii. Et cessuvit episcopatus...

LXL — ViGiLius, natione Romanus, cx palre
Joanne consule, sedit annos xvii, menses vi, dies
xxvi.Eodem tempore accusatus est ad Justiuianuni
imperatorein et ad Theodoram .Augustam.Tuncnii-
serunt Anthcnura scriboncm Romam dicendo, nisi
in basilica Sancti Petri ei parci. Invenit eum in ba-
silica SanctaB Cfficiliai die natalis ejus, qui tenons
eum, duxit Constantinopolim. Por bionnium enim
luerunt intenliones de Anthorao patriarcha, quod
promisisset eum in ordinom suum revocaro. Qui
Vigilius dixit eum non revocare, quia sanctissirai
antecessores mci .\gapitus et Silveriuscuni damna-
verunt.Et nunc video.non me fecerunt venire ad se
Justinianus ct Theodora; sed hodie scio, quod Dio-
cletianum et Eleutheriam inveni : facite ut vullis :
digna enim factis recipio. Tunc dedit ei alapam in
faciem quidam dicens : Homicida, nescis quibus lo-
quaris?Noscis quia Silverium papam occidisli. Iloc
autcm dicens.quia a Romanis taliter est accusatus
dicentibus taliter eum versum in furore, ut daret
alapam notario suo etmox ad pedesejus cadensex-
pirassct.ot filium mulieris vidu» ad calces etfusti-
bu9 interlecis3et,et quod consiliosuoSilveriuspapn
depositus fuisset.Tunc fiigiens in basilicamSanctae
Euphemiai tenuit cornu aitaris : qui tracUis ab ea
rnissus est in custodiam;et clerus,qui cumeoerat,
missus est in exailium.Eodem temporo misit Justi-
nianusNarsetem eunuchum suum in Italiam.quem
facta pugna cum Gothis victoria comitatur : et in-
terrcctus est rex Gothorum Totila. Tunc Romani
rogaverunt Narsetem,ut una cum ejus rogatu sup-
• gererenl imperatori privilegium, qui ot impotravc-
runt : qui (a) rediens Vigilius venit Siciliain, et ex
1 multa afnictione ibi dcfunctus est.Cujus corpus du-
; ctuin est Romani,et scpultum est adSanctum Mar-
' cellum. Hic focit ordinationcs li, presbyteros xlvi,
diaconos xvi, episcopos lxxxi. Cessavit episcopatus
i menscs iii, dics v.

' LXII. — Pelaoius, natione Romanus. ex palro

I Joanne, sedit annos iv, mcnscs x,dies xviii.Et dum

i non esset episcopus,qui eum ordinaret.inventi sunt

( duo cpiscopi, Joannos dc Porusia et Honus de Fe-

rentino, ct Andreas prcsbyter dc Iloslis, el ordina-

vcrunt cum pontilicem.Tunc non cranl in clcroqui

potorant promovore, quia miillitudo relipinsorum

subdiixerant so a communiono ejus, dicentos, (]uia

iii iiiorlc Vigilii papaiseimmiscuit.Eodomloninoro,

dala Litania, Pelagius papa a Sancto Pancratio ad

(a) Forle legondum t/uo.

Patboi. CXXVIII.

A Sanctnm Petrum, tencns Evangclia ct crucom Do-
mini super caput auum,ascendens in ambonem sa-
tisfccit popiilo, quia nullum malum cgit contraVi-
gilium. Et adjecit : Pelo vos, ut si quis ille est, qui
promovendusinsanctaEoclesiadignusinvenilurper
nulla proficiat : quia simoniacum est. Eodem tem-
pore initiata est basilica apostolorum Philippi et
Jacobi. Interim mortuus est etsepultus in basilica
Sancti Petri : fecitque ordinationes ii, presbyteros
-xxvi, diaconos ix, episcopos xlix. Cessavit episeo-
patus menses ii, dies xxv.

.XLIII. — JoAN.NES, natione Romanus, ex palre
.\nastasio,sedit annos xii, mcnses xi, dies xxvi.Uic
rcstauravit cffimeleriaSanctorumMartyrum,ct con-
stituit ut oblationesetarnulffivolluminariaineisdem
ca-ineteriis per omnes Dominicas de Lateranis mi-
nistrarentur. Hic perfecit ecclesiam Philippi et Ja-
cobi. Qui sepultus est in basilica beati Petri. Ilic
fecit ordinationes ii : presbyteros xx.xvii, diaconos

B xiii, episcopos Lxi. Cessavit episcopatus menscs x,
dies XIII.

LXIV. — Bemedictus, natione Romanus, de patre
Bonifacio, sedit annos iv, mensem i, dies xxviii.
EodcmtempuregensLongobardoruminvasitltaiiam.
Et dumcognovisset Juslinus imperatorquiaRomani
poriclitarentur fame,misit in .Kgyptum^et oneratas
naves frumentotransmisitRomani.Inquaaffiictione
laborans beatus Bencdictus mortuus est et sopullus
in basilica Sancti Potri in secretario. Hic fecit ordi-
nationem unam : presbyteros xv, diaoonos iii, episco-
pos -x.xi. Ccssavit episcopatus raenses iii, dics x,

LXV. — Pelagius, natione Roraanus, ex patrc
Unigido, sodit annos x, menses ii, dies x. Hic ordi-
natur absque.jussione principis,eo quod Longobardi
obsiderent civitatem. Hic vestivit corpus beatiPetri
tabulis argenteis deauratis. Ibique in ipsa basilica
est sepultus. Fecitque ordinationes ii : presbyteros
XXVIII, diaconos viii, episcopos xlviii. Cessavit epi-

C scopatus mcnses vi, dies xxv.

LXVI. _ Gregorius, natione Romanus, patre
Gordiano, sedit annos xiii, menses vi, dies x. Hio
exposuit in EvangeliahomiliasxL.exposuitquelibros
in Job .\xxv, in Ezechielem hom. xx, Pastoralem, Dia-
logorum libros iv et multa alia.Et misit servos Dei
Mellitum, Augustinum et Joannem prajdicare genti
Anglorum. Ilic augraentavit in precatione canonis,
Dtes({ueywstros in lua pace dispotie, et csetera. Et fccit
beati Petri ciborium cum columnisargenieis iv.Hio
focit super corpore bcali Pctri et Pauli missascelc-
brare.Eo tonipore dedicavit ccclosiam Golhoriiin in
Suburra in noniine Boat.o Agath;e.Et domumsuam
constiUiitmonasterium.SopultuscstinbasilicaSanc-
ti Pctri anto secretarium. llic fecit ordinationes ii,
unam in Quadragosima in menseFebruarii,etaIiam
mcnse se|)limo ; preshytcros xxxix, diaconos v,
episcopos Lxii. Et cessavit episcopatus menscs v,
dies XXIX.

D LXVIL— SABiNiANUs,nationc Tuscus,patre Bono,
scdit annum i, menses vi, dies xviii. Eodom tem-
pore fuit fames gravis.Facla autom pace cum Lon-
gubardis,,jussit venundari pcr solidos trilici modios
XXX. Hic in ecclesia Heati Petri luminaria addidit,
ihiquo sepultus est. Ilic fccit episcopos xxvi. Cossa-
vit episcopalus menses x, dies xxvi.

LXVIII. — noNii--ACius,nationo Ronianus.ox palre
Joanne, sedit mensos viii, dios xxii. Ilic obtinuit
apud Phocalem principom, ut Sodcs boati Petri
aposloli capiit cssot omnium Ecclcsiarum, quia
Ecrlcsia Conslanlinopolitana primam sc omnium
scribcbat.llic constitiiil una cum episcopis ct clcro
sub analhomalc ut nullus, pontilice morionlo, iiut
c|)i.scopo civitatissun\pra!sumnlqiioinlibcl loi]ui aut
partcs sibi facere.nisi tortio diodcposilionisojus(6),
udunato cloro eloctio fial Quidefunclussepuituscst

(6) Supple cl lunc.

45

1419

APPENDIX AU VITAM HOMANOHr.M l>ONTIFICUM.

14-2(.

*n liasilica Bnali Petri. Hic fccit cpiscopos xxi. Et A
cessavit cpiscopatus mcnses x, dies vi.

LXIX. — lioNifACius, iiatione Marsoi-um.dc civi-
tatc Vaioria,cx patrc Juuiinc mcdicu.scdil aiinos vi,
menses viii, dics xiii. Ilic peliil a Phocate principc
lcmplum,quod appellatur Panthenn, in quo fecitec-
closiam IJeat.-c Mari;c,in qua ccclosia princcpsdona
multa obtulit.Hic domuni suamnionasterium lccit.
Qui defunctus sepullus est ad Beatuin Petrum.Hic
fecit ordinaliones ii:diaconos vai, episcopos xxxvi.
Et ccssavit cpiscopatus menses vi, dics xxv.

[,XX.— Ueusdedit, natione Homaniis,sedit annos
111, dics XX. Hic clorum multum dilexit. Hic consti-
tuit sccundam inissam in clero.Eodem temporc fa-
ctus terr.-emotus major vni Idus Augusti. Pust h«c
sccuta cst clados in pnpulo percussio scabierum,ut
nullus possct morlnumsuumcognoscere.yuidpfun-
ctus sepultus est ail Ucatum Petrum,ct dimisit pro
obscquiis suis ad clcrum rogain integrani unain.
IJic fecit ordinationes iii : prosbyteros xiv, diaconos n
v, cpiscopos xxxix.Et cessavit upiscopatus mcnsem
I, dics XVI.

LXXI. — BoNiFAr.uis, nalionc Campaniis, dc civi-
tate Neapoli,ex patre Joannc,sedit aniios v, dies x.
Hicconstiluilut lestamenluin valcal secuiulum .jus-
sionem principis, ut acolythus non pra;sumat reli-
quiassanctorumlevarc,nisipresbyter;elulin Lalera-
nisacolythusnon baptizetcum diaconis, scd subdia-
coni sequcntes. Hic fuit mitissimus ct misencors; el
rogam integram clero suo dedit.Qui aepultus cst ad
Beatum Pelrum.Hic fecit ordinationes ii:presbyte-
ros XXVI, diaconos iv, episcopos x.xxviii.Et cessavil
episcopatus dics Xiii.

L.XXlI. — lloNoiiius, natione Campanus,ox patrc
Pclroiiio consule.seilit annosxii,mcnscsxi,diesxvu.
Ilic multa bona fecit, renovavit omnia cimilia bea-
ti Petri, et vestivit confcssionem ejus ex auri lib.
cLx.xxv, et multa alia ibi fabricavit. Hujus tempori-
bus levata; sunttrabes in eoclesiaBcatiPetrixvi.Hic „
cooperuit basilicam ejus ex tabulisajreis^quasleva- ^
vit de teniplo, quod appellatur lloina!, ex conccssu
piissimi Hcraclii imperatoris.Hic constituit ut ome.i
hebdomada in Sabbato die cxeat litania ab ecclesia
Sancti Apollinaris, quam ipse papa construxit in
porticu cjusdem ecclesia; ad Sanctum Petrum.Kccit
et ecclesiam Beata; Agnetis martyris milliario aj
urbe lloma iii, ubi ct requiescit.Eocitqueecclesiain
beali Pancratii milliario ii,et miiltas alias basilicas
construxit ot ornavit, alijue dilavit. Hic fecit ordi-
nationes : prosbyteros, diaconos, episcopos. Qui
etiam sopultus est ad Bealum Potruin.Cessavitcpi-
scopatus aniium i, mcnscs vii, dicsxviii.

LXXIII. — SEVEr>iN'Us,natione Romanus,cx patrc
Abieno, scdit menscs ii, dies n. Ilic rcnovavitaspi-
dam Boali Potri apostoli ex musivo.Hic fuit amator
clcri,etomnibusdonumaugmcntavit.pauperibuslar
gus. Kecit autem episcopos perdivcrsaloca.dimisit-
que clcro rogam intcgram. Qui eliam sepultus est
ad Bcatum Pctrum iv Nonas Augusli. Dt cessavit D
cpiscopatus menses iv, dies xxix.

LXXIV. — JoANNES,natione Dalniatinus,ex pnlre
Vcnanlin, sfidit anniim i, mcnsos ix, dics xix. Hic
misit por omncm Ualmaiiam el Istriam pecunias
multas pro redcniptione caplivorum. recil et basi-
licas multas, et ornavil. Hic fecil ordinationcm i.
Hic diinisit omni clcro rogam inlcgram. Qiii etiaiii
sepullus est ad Boatum Petrum. Ccssavit episcopa-
tus mcnsein i, dies xiii.

LX.XV. — TiiEoooRis, nalione Graicus, cx palre
Theodoro episcopo de civitalc Milclo,scdilannosvi,
menses v,dies vm.Hic fuit largus el amalor paupe-
rum.Eccilquc ccclcsias mullas.recit aulcm ordina-
tionein i.Qui eliam sepur.us cslad iJeatum Potrum.
Cessavit cpiscopalus dics 1.11.

LX.WI. — MiiiTiNus.dc civitatti TuiJcrtina,sedil

(a) Legs Mcu^ntius,

annos vi, mensem 1, dios .\xvi. Ilic congrcgavit epi-
scopos cv lloma! in ecclesia Salvatoris, et condem-
navit ha^resiin. Qua; synodus hodie archivo pc-
clesia; continctur.Uofuiictusque est incivitate Cher-
sona, et sepultus in basilica Sancla; Mari,t' seraper
Virginis.

LX.KVII. — EuGEMUS.nationc Romanu8,gedit an-
nos II, menses ix, dics xxix. Qui scpultus est In
basilica bcali Petri. Cessavit episcopulus nicnscm
I, dics xxviii.

LXXVIII. — ViTAi.iANUs, nationc Campanus.palre
Anastasio, sedit annos xiv, menses vi. Ilujustcm-
poribus vcnit Constantinus Auguslus de regiaurbe
jier littoralia in Athenas,inde Taranlum.indo llone-
ventum et Neapolim. pcr indictionem vi. Pcslmo-
dum vcnit Ilomam v (lic mensis Julii. feria quaita,
indictionc suprascrip!a;ct occurrit ei obviam Apo-
slolicus milliario vi a Iloina.lpsa dic vcnil ad San-
clum Petrtiin, et donura ei obtulit,alia die fid San-
ctum Panluni,et donumibiobtulit,etdieSabbatoad
Sanctam Mariara;itemque donuni iibtulit.Duiiiinica
dic procossit ad Sancluin Petruin cum exercitusuo,
ct obtulit super altarc ipsius pallium auro textile.
Sequcnle autcm Sabbalo vcnit imperatorad Lalcra-
nas,ibique prandit.llcm Dominicoruiu die fuitstalio
ad Sanctum Petrum.et post celebratas missas vulc-
fecerunt sibi imperalorelponlifex.Omniaqu.xerant
in adornatum civitatis dcposuit, sod el ecclcsiara
lioatffi Maria; ad Martyris, (|u;e de togulis ajieis erat,
discoo;)eruit,et in rcgiam urbcin cum aliis divori^is
qua; dcposucrat direxit. Sccundo fccit egrossum de
eivitale Roma, rcversus Ncapolim. Inde terrcno
pcrrexit Ilhcgium, ct ingressus Siciliam por indi-
ctionem vii,habilavit in civitalc Syracusana:lalorn-
que ainictioncm posuit populo vcl possessoribus
provinciaruin Calabiia;,Siciiia!, Africa^^vel Sardinias
per diagrapha seu capita, atque nauticaliones |jcr
annos plurimos,quale3 aliquando niinquam fu^^ranl
ut ctiam uxores a marilis, fiilii a parcntibus sepa-
rentur, Postmodum deciina die nicnsis Juliiperxii
indiclioncm prajdiclus imperator in balneo orcisus
cst. El non post mullum tcmpus beatus Vitalianus
vilam linivil. Fecit ordinalioncs iv, prcsbyleros xii,
diaconum 1, cpiscopos xcvii. Qui ctiain scpullus
est ad Bealum Petrum vi Kal. Fcbruarii. Ccssavil
episcopatus menses 11, dics xiu.

LXXl.X. — Adeodatus, natione Romanus ex
monachis.patro Jobiniano,sedit annos iv.mcnsesii,
dics v, fuilque mitissimus. Hujus temporibus Mizi-
zius (n), qui erat in Sicilia ciiin rx.^rriMi Orif^ntali,
intartizavit.et arripuit regnum. ;s

ItaliiP por partes Islri.v, alii [1.
nccnon ct per parlos Sanlini.v • :■.

vcnerunt in Siciliain in civitatoai S\.-.n i..-.i:.a:i.. et
Deo auxilianle interemptus cst nec dicondus Mizi-
zius. Et mulli cx judicibiis ejus truncali, penlucti
sunt Conslantinopolim simul et caput ojusdom in-
tartai.Poslmoduui venicntes Saraceni Siciliamobti-
nuerunt,et mullam occisionem in populo foccrunt.
.Es vero quod ibidem a Roma navigalum fuer.i'
secura abstollentos, Alexandriam reversi sunt. Di -
functo autcm Adeodato papa, tant.i; pluvi.T et toni-
Iruafucrunt.qualcsnullaajtashominummemoralur,
ut etiam homincs pecoraqne de fnl^tire iniTir^n'.
Sed per lilanias cst Donii:
autcin ordinalionem 1 : j
episcopos XLVi.Ccssavi' ■

LXXX. — DoNi ~
ricio.sedil annuni
Potri, quod cst a
magnis marmoriLus ^lr.i.il.l ■
sias.ct ornavil.Clerum diversis
llic reperit Romic.in montc (lu. , ,
nas.Nestorianilas monachos Syrus,quus poriiuorsa
monastcria divisit:et io pra:dicto montcmonacbo;

1421

CATALUG. nOM. PONT. A B. PF.TliU AU S. PAULUM.

1122

Romanos constituit. Hic diim esset electus per A ceciderunt ut omnes mirarentur quort sonlcs ha?re-

Augusti mensem apparuit stelia a parte Oricntis per
menses iii. Cujus radii ccelos penelrabaut : in cujus
visioneomnes gentos mirabanlur. Postmodum maxi-
ma mors a parte Orientis secuta est.Fecit ordinatio-
nem i : presbyteros x, diaconos v, episcopos... Qui
etiam sepultus est ad Beatum Potrum iv Idus Apri-
lis. Cessavit episcopatus menses iii, dies xv.

LXX.XL — AfiATiio, nationeSiculus, ex monachis,
sedit annos ii,menses vi,dies xiv.Tantum benignus
et mansuetiis fuit,ut etiam omnibus hilaris esset.Uic
suscepit divalom jussionem piissimorum principum
Constantini,Heraclii et Tiberii .\ugustorum.missam
pr;ccessori suo Dono pap;e,iMvitunteiii ut debeat sa-
cerdotes vel niissos suos dirigcre in rcgiam urbem
pro adunatione sanctffi Dei Ecclesia!. Direxilque
Abundantium Paternensem, Joannem Reatiuum, et
Joannem Portuensem episcopos.Theodotum et Geor-
giumpresbyteros,Joannemdiacoiium,Constantinum

sum cxpulsK sunt.In loco vero Macarii ordinalus e^t
Theoplianius abbas. Macarius vero cui suis Roma
in exsilium deportatus est. Deinde abstulerunt de
diptycis, vel de picturis nomina pontilicum, id cst
Cyri, Sergii, Pyrrhi, Pauli et Petri, per quos crror
fidei usque nunc puUulavit. Factumque est ut pro
reverentia sedis apostolica; Joannes episcopus Por-
tuensis octava Pascha^ in ccclesia Sancta3 Sopliiic
raissas publicas Latine celebraret : et laudes et vic-
torias imperatoris vocibus acclamarent. Hic beatus
Agatho suscepit divalemjussionem, perquamrele-
vata est quaiilitas, qua; solila erat dari pro ordina-
lione pontiliciim.Sic tamrn ut si eloctio lacta fuerit
nou debeat ordinari qui eleclus cst,nisi prius decre-
tum generale. introducatur in regiam urbcm secun-
dum antiquam consuetudinem. Hic dimisit onini
cloro rogam unam : et ad luminaria Apostolorum,
ot ad Sanctam Mariain ad Prassepe solidos ii, clx.

subdiaconum.Hujus temporibus indictione ix, luna n Focit autein ordinationem i : prosbyteros x, diaco

eclypsim portulit mense Junii,dic xviii,ct morlalitas
gravissima subsecuta ost.Postmodum vero ingressi
missisupradicliin regiamurbem,benignitersuscepti
sunt a prineipe, porrigentes ei scripturas pontilicis.
Quas dum suscepisset, commonens eos non furiose,
sed paciiicadisputatione, remittentesphilosophicas
assertiones, purain sanctarum Scriplurarum Pa-
trumque prohatam fidem per synodalia decreta(a)
satislacerent. Tunc residente principe, et cum eo
Georgio patriarcha Constantinopolis, et Macario
Antiocheno, suscepti sunt missi sedis apostolicac,
deinde metropolitaj et episcopi Orientalium cl. Qui
adorantesresiderepra?cepit,ethabitainquisitione,le-
gati sedisapostolicac dixerunt : Opportuna verilas,et
ratio exigit.uta parte eorum,qui unam volunlatem
et operationem in Domino Jesu Christo assorunt,
Sbdis apostolicffi exponere {b). Qui audicnles k-eli
eirecti paralos se esso dixerunt.Sic oadem hora suos
introduxorunt libros et tomos diversos,et synodos, „
quas falsaverant,quia non veritatesuperare niteban- ^
tur, sed per diversa commenta qua; in libros suos
ipsi novitcr addidorant. Alia vero dic legati sedis
apostolica; {r), praisentanteslocum beati Agathonis
pap;e : quibus dictum est ut omnes iibros, quos
scirent ad causam (idei pertinere, coram synodo
adducerent.KtvocatoGeorgiochartophylaceEcclesiaB
Constantinopolitans.factum est ita. Relectisque (</),
invenerunt duas naturas, duasque voluutates, et
(iporationos habentes. Et confusus Macarius invcn-
tiis cst mendax. Intromissaque sunt coram syiiodo
dicta venerabilium Patrum Joannis Constantinopo-
litani, Cyrilli, .Athanasii, Uasilii, Gregorii,Dionysii,
llilarii, Ambrosii,.\uguslini, Leonis,nabentia duas
naturas, ol voluntates, et operationes in Christo.
Nalivilatis unaquidem ante sa!cula,et sine tempore,
ex Patre incorporalitor, alia voro desccndcntis de
cijolo incarnatus in Virginc. Volunlates coha^rentur
naturse divina; et humana;, ex hoc quod volunta

nns III, episcopos xvni. Qui eliam sepultus est ad
beatum Pctrum iv Idus Februarii. Et cessavit epis-
copatus annum i, meuses vii, dies vi.

LX.VXII. — Leo, natione Siculus,de patre Paulo,
sedit menses x, dies xvii. Vir eloquentissimus in
divinis Scripturis,cantilena prajcipuus et in earum
sensibus subtilissima exercitatione limatus, paupe-
rum amator. Hic suscepit sextam synodum,qu;c per
Doi providentiamnuper in regia urbe celebrata est,
residente piissimo principe Constantino, cum lega-
tis sedis apostolicse.et duobus patriarchis Constan-
tinopolitano ot Antiocheno.in qua condemnati sunt
Cyrus, Sergiiis, Honcrius, 1'yrrus et Paulus ct Pe-
trus, necnon et Macarius. Hujus temporibus per-
currente divali .jussiono clementissiini principis,
rostituta ost Ecclesia Ravennensis sub ordinatione
sedis apostolica}, ut qui ibidem electus fuerit iii ci-
vitatem Romam vcniat ad ordinandum. Hic fecit
constitutum ut qui ordinatusfucrit archiepiscopus,
nullo consuotudinc pro usu pallii diversis ofliciis
Ecclosiaj persolvere debeat. Hujus temporibus die
xvi mensis Aprilis, indictione xi, luua eclypsim
pertulit : post ccenamDomini et galli cantum'ca>pit
paulatim tlelimpidare. Hic fecit ordinationem i per
mensem Junii : presbyteros ix, episcopos xxiii.Qui
Ptiam sepultus cstad Beatum Petrum v Nonas Julii.
Cessavit episcopatus menses xi. dios xxiii.

LXXXIIl. — Be.nedictls, nalione Romanus, ex
patre Joanne, sedit mcnses x, dies xii : in quo viro
supernffi benedictionis gratia redundavit,ornavit(iue
Ecclosiam. Hic suscopit duas divales jussiones cle-
mentissimi Constantini principis ad clerum et po-
pulum Roin;inum,ut qui eleclus fuerit in sodeapo-
stolica absquc tarditatc pontifex ordinctur. Ilic uua
cum clero et exercilu susccpil malloncs capill(M-uin
doinni Justiniani ct lleraclii liliorum ejus; simul et
jussionem per quain siguilicat eoruni capillosdirc-
xisse. Ilujus tcmporibusapparuitstella intcrDomini

rium secundum naturam cjusdcm existere. Opera- D nativitalein et Thcophaniam omnino obumbrala,

tioncs vcro cohajrentur unitati divina; et huinanaB,
ex hoc quod in utraque natura cfficaces secundum
naturam ejusdcm cxistere((').TuncGeorgius patriar-
cha profossus est duas naturas,duasquc voluntates
et operationes credcrc ct praidicare, sicut sedcs
apostolica

Macario vero in sua hasresi persevcrantc, ea hora
sancta synodus cjus oratorium(/^ tolli jussit,et exsi-
liens Basilius cpisciipus Crotcnsis oratorium ci
abstulit. et anathomalizantes, projeccrunt foris sy-
nodo. Stephanum autem diacoiium c.jus cervicibus
Romani a sancta synodo ejicienles. Ea vero hora
tanta; tclaj aranearum nigerrima.' in incdio iiopuli

(a) Lege romnwnuil cos...ut (limiUenlcs iiliiliisitjilii-
cns asserli(nirs,pur(i sanrtiirum Scrijiluriiruin fulrum-
que fiik\ probata per synodnlid.

[b) Lege auctorilas exponatur.

veluli luna. Item mcnse Februario exivit stella ab
occasu, meridie, ct declinavit in partes Orientis.
Post ha!c mons Uebius, qui est in Campania, eru-
ctavit. Hic dimisit omni cloro auris lihrasxxx. Fe-
citquc episcopos numoro xii : sspultusque cst ad
Boatum Polrum viu Idus Maii.Cessavit episcopatus
menses ii, dies xv.

LX.X.XIV. - - JoA.NNES, natione Syrus, de provincia
Antiochia, cx palrc Cyriaco, sodil annum i, dies
ix; vir valde streniius. Ilic, post multorum ponlKi-
cum tcmpora, juxta priscam consuctudincm, a ge-
neralitate in ecclesia Salvatoris, qii;c appellatur
Coaslanliniana,eloctu3 cst. Ilic cum cssot (iiaconus,

((•) Siipplo susccpli snnt.

((l; Suppli; (•(iilicibus.

((!) Locus hic meudis sculct iimuanibus.

(/■) Lego orarium.

1423 AITENUIX AD VITAS IIUMANUULM l'UiNTlFICUM. 1424

miasuscst asuncto Agathonc papainrcgiam iirbcm A que episcopos numero xvi.Sepultus est ad Deatum

pro'causa fidei : pro qua magnum gaudiuniEcclesia Pctrum sub die x.vi mensis Seplembris. Cussavit

detulit. Ilic coiisccratus cst a tribus cpiscopis, episcopatus menscs ii, dies x.viii.

Ostiensc, Portuensc et Vcllitcrncnsp. Ilujus teinpo- LXXXVI. — Scncius, nalionc Syrus, sedit annos

ribus regnavit doninus Justinianus in Nica;a mcnse xiv, menses viii, dies xxiii.

Septcmbi-is.indictionexiv.Qui piius princepspacein LX.X.Wll. — Jo.v.N'.N£s,nationeGra!Cus,dc Platone,

constituit cum genteSaraccnoriim diccnnio : scd ct sedit aniios iii, mensci ii,dics xii. Ccssavit cpisco-

Africa subjugata cst Ilomano imperio. Hic dimisit patus mpnsem i, dies xvp.

omni clero solidos I dcccc, lecitquc episcopns xiii. LX.\.\VII1. — Joannes, natione Gra^cus, sedit

yui ctiam sepultus est ad Bcatum Petrum sub dic u annos ii, menses viii.dics xvii.Ccssavit episcopatus

mensis Augusti. El ccssavit cpiscopalus mcnscs ii, menses iii.

dies xviii. L,\X.\IX. — Sisixnus, nationc Syrus, sedit dies

L.\X.\V. — CoNON, nationc Grajcus, patrc Truccs- x.\. Ccssavil episcopatus mcnsem i, dies xxviii.

sio, cducatus apud Siciliam, sedit mcnscs xi. llic XC. — Const.vntinus, nationc Syrus, sedit annos

suscepitdivaleni jussioncm doiiini Justiniani Augii- vii, dics xv. r.cssa\-il cpiscopatus dies xl. Primo

sti,perquam signilicat repcrissc acta sancta; scxtaj anno pontiflcatuscjusimplenturanni ci. dcrepetito

synodi,cl apud sc habcre, quam pia; mcmoria; patcr cyclo Viclorii,indictione VM,anno primo,Tiberio im-

ejusConstantinus Dco auxiliantc fccorat: quam ipse perante cura Justiiiiano palre.

promisit pcrcnnitcr eonscrvarc. Hujus tcmporibus XCI. — GRECORius,nalionc Romanus, scdit annos
pietas imperialis relcvavit per saciam jussioncm g -JVi, menses vii, dies xxiv. Et cessavit episcopalus

summam ec annona; caijita,qua; iialriiiioiiia Brixiis dies xx.w.

ct Lucania; anniio pcrsolvatur^a;. Hic dimisit omni XCII. — Gregorius, nationc Homanus, scdil an-

clero bonediclionpm in aiiro, sicut pra;ccssor cjus nos x, menscs x, dies ix. Cessavit episcopatus

Benedictus papa.Cujus archidiaconus videnspontj- dies xi.

ficem infirinitatc constrictum, cupiditatc auctiis XCIII. — Zacharias, ._ .

pra;dicti leguti, quod ncc dum esset pcrsolutum, dies

scripsit Ravennam glorioso Joanni. promiltcns da- xiv. Cessavit episcopatus dies xii.

tionem, ut pcrsona ejus ad pontilicatum cligerotur : XCIV. — Stkphanus, nationc Grdecus.sedit anno8

quod et demaiidavit suis judicibus, quod Roinain v, inensem l, dies xx Cessavit cpiscopatus

diroxit ad disponendam civitatem, ul post obitum dics l.

suum Pontifcx idem archidiaconuscligeretur. Fccit- XCV. — Paulus, sedit annos

(n) Mendum cubat.

FKAGMENIUM CATALOGI POiMlFICAlJS

IN VIGILIO DESINENS.

Nunc ilcrum prndil ex ciid. Vcron. iniric antiqunatis, una cum inutila narralione reruni f/u.r /also
jnclabanur de Amislnsio /lajia, ac ]'ila B. Si/mmac/ii, a schi.imaticorum faclinne coii/ictis, npera
Festi patricii. aliimimve Laureiitio anti/iafix favenlium; qux oninia ex parte tantuin edideral /•ran-

ciscus Blancltinus /latruus iiwiis loni. 111 Anost. Itibl.

lmperatoicm.\nastasium dirccta per Crcpconiuin
et (iiM-manuin ppiscopos, qua; laiila Scripturaruin
coelcstium auctoritate sulfulta est, ut qui hanc in-
tenta meiitc snb divino tiinore pcrlegcrit, inaniter
hactenus inter EcclesiasUripiitis et Italiai tam schi-
sina npfarium pcrdurare cognoscit.

LII. Symmachus sedit annos qiiindpcim.mcnses
scptem,dics viginti el seplem. Cuui bocaulemfue-
rat Lanrentius Romana: EcclcsifE presbytcr ordiiia-
tus ppiscnpns; tantaqiic cleriim ac populum Ro-
manuni discordia ieralis invaseral. ut ncc divina
consideralio, nec inetus rcgius partcs a propria
collisionc cohiberet. Tunc cogunlur utri'|uc, Sym-
machus scilicetet Laurcntius.rpgiiim siibiliiri Judi-
cinm.petcrc comitatum. Ibi Svininachus niullis pe-
cuniis oblincl : Laurcntius ad gubcrnaiulaiii EccIp-
siam Nucerinam, Caninani.i; civitalcm, pliiriinis
coactus niinis proiiiissionibus<|iic dirigitur. Post
aliquot auteiii annos pro multis criminibus apud
regeni Symmachus accusator, quem res sub occa-

C siono Paschali, quod non cum univcrsilalc cclc-
braverat, ad coiuitatum convo. . . . rationem. . . .
fcstivilatis dissonantia reddilurum: fccitque npud
Ariminum resedere : eumque ibidem ciim suis cle-
ricis aliquantis penuorulur. poslnipridianis (ro</.,
pro meridianis) horis siiper liltiis niaris ainbulans
vidit niulieres inde Iransire, cum quibus accu^aba-
lur in scelcrc, qua: corailatum pclebanl rcgia jus-
sione. Uissimulans ergo sc scirequod videral, nocto
nipdia, dormientibus cunclis.cum uno tantum con-
scio fugiens regreditur Romam, soque intra beati
Pelri apostoli septa concludit. Tunc prcsbyteri cl
diaconi, necnon rcliqui clcricorum, quos secum
dcduxcrat, adeunt regpm, et sinc sua conscienlia
Symmaohuin fugissc tcsfantur, per quos rcx tam
ad spnaliim quam ad clcnim pr.TCCpla supercjus

,. qnod.ininiodo damnatione transniittiL Accusatur
ctiam ab univci-so c!'^ro Romano qund cnnlra de-
cretum a suis deccssoribus observalumccclcsiaslica
dilapidasset pra;dia, et pcr hoc anathpmatis Sg
vinculis irrelisset : pro diebus autcm PaschalibUg

1423

FRAGMENTUM CATALOGI PONTIFICALIS.

1426

ab omnibus pene vir venerabilis Petrus Altinatis
episcopus a rege visitator Ecclesi» Romans de-
poscitur, st post sanctam festivitatom synodus in
urbeni Romam pro voluntate senatus et cleri ju-
bente rege, de ejus excessibus judicatura convenit.
Atque id agitur a nonnullis episcopis et senatori-
bus... ne...l...m Symmac...audientic'e subderetur.
Hoc palam pro cjus defensione clamantibus, quod
a nullo possit Romanus pontifex, etiam si talis sit,
qualis accusatur, audiri; sed electiores antistites
tam pro religionis ilituitu quam pro regia jussione
censebant tantae rei negotium pene ubiquo vu!ga-
tum sine examine nullatenus deserendum.Gumque
synodus sub hac dissonantia plus inter partes mi-
nistraret fomenta discordiae, tandem constituit ut
libellus, quem olferebant accusatores Symmuchi,
susceptus inter gesta solemniter panderetur. Quo
facto mox per episcopos idem Symmachus, ut
occurrat ad judicium, convenitur. Sed cum per
clericos qui ei observabant fuisset cjus negata
pcKsentia, iterum et tertio secundum regulas ut ad
synodalem conveniat audientiam per antistitcs ad-
monetur; nullumque dignatusest dare responsum.
Tunc aliquanli episcopi videntes nihil se in causa
proficere, clerum qui discesserat a consortio Sym-
machi semel et iterum commonent, ut ad eum
praetermisso revertatur examine. Qui se nequa-
quam hoc facere posse respondit priusquam tantis
criminibus impetitus, discussione regulari vel ab-
solvatur, si innocens fuerit, vel, si reus exstiterit,
a sacerdotio deponatur. Sed moras episcopi n...
...ntis cum viderent magis ac magis studuidivisionis
augeri, qus sibi utilia visa sunt pro Symmachi per-
sona constituunt; et sic Urbem in summa confu-
sione derelinquunt.CIerus ergo el senatus electior,
qui consortium vitaverat Symmachi, petitionem
regi pro pcrsona Laurentii dirigit, qui eo tempore
Ravenuffi morabalur, Symmachi violentiam perse-
cutionenniue declinans, ut ipsc Romanffi psasede-
ret Ecclesi;e, ubi dudum fuerat summus pontifex
ordinatus. Ouia hoc et canonibus esset affixum,
ut unusquisque illic permaneat ubi primitus est
consecratus antlsti's; vel si quibusdam commentis
exinde romotus fuerit, eum modis omnibus esse
revocandum. Sic Laurentius ad Urbem veniens,per
annos circiler quatuor Romanam tenuit Ecclesiam

(n) Hicergo Catalogus scriptusest anno 555.

A per qus tempora quae bella civilia gesta sint vel
quanta homicidia perpetrata, non est praesonti re-
latione pandendum. Dumque partes mutua se dis-
sensione collidunt, ac pro suis studiis regale prae-
sidium saepe deposcunt, ad ultimum petilionem
Symmachus regi per Dioscorum .Vlexandrinum dia-
conum destinavit, asserens magnum sibi pras.judi-
cium (ieri, et maxime de titulis ecclesiarum, quos
intra Urbem Laurentius obtinebat. Ad hanc insi-
nuationem regis animus deliuitus, patricio F. . . .
praecepta dirigit, admonens ut omnes Ecclesiai tituli
Symmacho relbrinentur, et unum Romae pateretur
esse pontificcm : quod ubi Laurentius comperit,
Urbem noluit diuturna colluctatione vexari, ac sua
sponte in praediis memorati patricii Festi sine
dilatione {cod., delatione; e pro i) concessit; ibique
sub ingenti abstinenlia terminum vita; sortitusest.
Symmachum vero postmodum, quamvis victorem,
de multis rebus fama deeoloravit; obscenior, et
r> maxime de illa, quam vulgo t^onditariam vocita-
bant : necnon et de ordinihns opclesiaslicis, quos
acccptis palam pecuniis distrahebat; pro quibus
rebus usque ad finem vit.^ e.jus Ecclesia Romana
in schismatepcrduravit.Hic beati Martini ecclcsiam
juxca Sanctum Silvestrem Palatini illustris viri pe-
cuniis fabricans et exornans,eo ipso instante dedi-
cavil : nonnuUa etiam ccemeteria {C(}rf.,cymeteria_),
et maxime Sancti Pancratii renovans, plura illic
nova quoque construxit.

LIII. Hormisda sedit annos novem dies decem et
septem.

LIV. Joannes sedit annos duo, menses novem,
dies sexiecim.

LV. Felix seditannos quatuor, menses duo, dies
duodecim.

LVI. Bonifacius sedit annos duo, dies viginti et
sex.

LVII. Joanncs sedit annos duo,menses quatuor,
„ dies sex.

'-' LVllI. Agapitus sedit menses undecim, dies
octo.

LVIX. Silverius sedit menses novem.

LX. Vigilius sedit annos decem et octo, menses
duo, dies novem. Moritur in Syracusis secunda
feria, nocte, septimo Idus Junias, indictione ter-
tia (u).

im

INDEX IN VITAS PONTIFICUM ItOMANOHUM.

1428

INDEX

VITAS PONTIFICLM ROMANORUM

In hoc Inilice e.i qiire, imnrespa siint cliaraclcribus obliiiiils, sive Ualicis(ut vncaul) coustiluunt antiquum In.iicein
Maguuliuuj eclitionis Albini seii Velseri, recusum in 1'arasina aut Ucjiia Fabrotli. Csetcra vero, ex[iresi>a litteris
rotiindis, aecesserunt eililioui Roniano-Vaticana', allaboranlibus Ijcnediclo Milliuo llomano, Joanue Lucio Tra-
guriensi, aliisque studiosis historia: viris. Utraque rcferuntur ad nmueros crassiores textui |iriemissos.

Abba Cyrus. sive abbas Cyrus,
num. 224."

Abbas Frigidisns, <23. Fuldradus
242, 253, 255. Gnlfardus 30s. Marti-
nus 124. Petrus 352. Saxus 003. Ser-
pius presbyler 171.

Abbas .M.innst.^ril >ani'ti ncnedicti
231. Sancti 1 la-nii i:;s. lloiiiii'il338,
75. Joanni- l.vin^'. Ii-l,i'. .lnaimisBa-
ptista;, etfiuuiatii .1.1 l>,i;-ilii am Sal-
vatoris 106. Sauctinuni Juaiinis ct
Pauli, Saxn 603. S.iiirln' .M.Tria; in
territorio Sabinensi .'ii),"!. S.iiuli Sal)-
b.TR, alias Cellie Fova;, Pctrus 3.")2.
Sanctornm Steiihaui, etc, ad sanc-
tnm Chrysogonnni 197, Sancti Vin-
ccnlii 231.

Aliicnns pater Se^erioi pap.T 121.

Abrahaniius patcr snucliZosim pa-
pne .'.0.

Absida sancti Petri, ct ejus musi-
vuni instaurutum a Sevenno papa
123. Vide Ansis et Apsiin.
Absolutio 1(1 est permissio 308.

Absolvere, id cst dimittere 250,
251, 265, 2()6, 628,

Abstractio ab ecclesia vetitaa Bo
uifacio V 11,S.

Abstultiis acljoctivum pro ablutui
309.

Al)nndantia sub Nicolao I 612.

Abusus sublali iu Ecclesia S. Pe-
tri 614.

Aciitius eplscopus Constantiuopo-
lit.anus 72.

Acc.laniatinRi>nianorumCarolo.Ma-
guo376. Accl.iiiiali.i syn.idi Roniance
incausaJoainiisaii lii.pi^^copiHaveu-
ualis 592. lu hunoivm Ailriani II620.

Accnbitaseuaccubitus adsauctuni
Petrum 202, .38V, 412, 512. Accubi-
tns. sive triclinium 502.

Accerafjium, locus 253.

Acies iRncie 21 1.

Acodvrcliarium, locns 638.

Acolythus 25 et passiui IIS, 158.

Acta concilii Honiani sub Slepha-
Do IV proniuljjanturinecclcsia bcali
Pelri 282. Couslantini pscudo-pajia-
combusta 278.

Aclus apostolornin 38 ct 41.

Acu pictile 498. Vidc Vcln, Vclles.

Adal),'isus Dlins Desidorii regis 307,
311, 311.

Ail iluos Auianlcs rcaio V. R, 34.

Ailcllicrtus sihismntis fautor con-
tra Uoncilictnm III .•i.i!'.

.\.lcodalus pontifcx fuit uionachns
iu niunaslcrio snnetiErasuii I37.l;!s.

Adhterere, id est conjugere 232,
230.

Aiiorare ponliriccin 87.

Adriauns I, Romnuus, de regionc
via Lata 290. Creatur ponlirfi.\ 292.

Ejus responsio nJDesiderium repera
298. .Mittit lefiatos adCaroluni Fran-
corumrcgem307. sub potestate sanc-
ti Pctri rccipit Longjbardos ducatus
Spolctaiii 313. Obviam inittit Carolo
Ma^iio 314. Ecclcsias instanrat, a
nuni, 320 usque ad nuff .357.Mnros
Urbis 326. Totam Urbem renoval 355.
Adriani I Lauiles 291. Munit Hoinam
contra Desiilerium rcyern Lonijuharilo-
rum ; omnia ornamenin tcm/jloruni
nbscomlit 30>i.Ail Urljem temlenti i^er
tres ppiscopos sub anthemate ei man-
(lat, ne fines Himinnosini/reilintur cum
filiisreqis Cniolomnnni, elmox Viter-
bio mclu e.ri;ommwticationis ml suos
redit, ibid. Mullis donis ecc/esias et
monasteria Im uiiletnvit 520 et senij.
Mullas domos proalendis pauperiliuf
dotavit 327 et seij. Petrum et Petrum
ad Coustantinutn el mnlrem ejus Hi-
renii cnm litteris de cultu imni/inum
misit 353.

Adriani /I pnps tnnta /lumililas
fuit, ut invitntis episcopis, sacerdoti-
bus et peregrinis ad praudium, ipse
aquam mnnibus eorum ipfaderit in
•ncnsa assederit, ac demumex ea sur-
nens pronus in faciem cornm omni-
bus procidcrit postu/nns pro se el re-
ge Ludovico ornri 619, 620.

Adriauus pater Stepliani VI, 641.
Adrianiis II, descendcns a Sleplin-
no IV el Serpio II 613. /Etnlis 73eli-
gilur poniifc.x 614. Mittil iu Ru|ga-
riani e|iiscopos 616. Dictns.Vlcolaitn-
nus 61s. Ejns hnniililas 619. .Mitlil
legatos Coustaulinop. 626.

Adrinnus presbvler sacrilegus iu
Bcnedicto III 562."

Adun.itio, sive nnio 110.

.Eniilia 175.253.517. Provincia 5S7.

.Einilienscs 588 et scqq.
/Es Cypriiiui 38.

ACfanieu locutionis 438.

Afoces 569.

Africainrenipublicanircdacta 102.
Sccundo restitiila Roniano luipcrio
155. Africa, Vandalisviclis.sulijugnla
n Bclisnrio 102. Africann regio 497.

Agapetus S. Pnpa nllothorumrrge
Tlieudoto mitlitur ConstiinliiiiijHdim
\}i.Cioiviiirit .inthimum pntrinrchnm
erroris, /iberc Justininnum impernto-
rrm incrcpat, ibidcm ; viln cxcei/it
94 el 95.

Agnpitiis di.ironns pt marlyr 25.
Agnpitils excousul 87. Ag.apiliis Pa
Iricius 87.

Agareni dicli o Deo dcstruendi 179.
Cipsi nd Rhodanuni |s2. Is3. |s(,
500. Sub Grogorio III oaiDcs fiTinc
insnlas infcstaut 476.

Agens iu rclms 5.J

Agcr sanctte Agiielis 42.

Agcr Cniilns 12. Bononicnsis 4s3.
Circa civitateoi Fidcnas 42. Muci 12.

Snb Pavetinas, via Salaria, 42. Vera
uus 43.

AgnelluscoDsul,siveconsularis3IO,
A'netis fS.) niarlyrie sepulcrnin 52.
Agni ex musivo '7S. Agnns argeu-
teus 396, 397. 398, 531. Agous au-
reus 36, Agnus Dei iu missa 164.

AisUildus, prxdo 622.

A istu/ph us Longon bardorum rexini-
ta pocis firdein ad nnnos iU cum jiunti-
fice Rumono i//iionbri,mpit 230. tl lln-
li,T toti excidium minolur, Sleplinno
p.ipo eum ptacare conante munrribus,
invociito pnus i/ivinu prrsidio 2'.V.i,iM ,
2',iT>.Steplinnus Pippinum ad drfensio-
uem ailvornt, .iistu/pho per Caro/o-
mnnnum ncijuidi/uam ili»suailmte236,
2.17 ..1 istu Ipli us n Pippinn superatus co-
gitur fin/ernpacie reitelereHn. /li fir.
deribus ruplis Homam obsidet, donec
ni/venlH Pippini repu/ius, ndigtlur nil
restituendiis pontifici urbes viupvres-
sos 252. 253. In venatione divinHus
iclus perit 254.

Aislulpgus Longobardonim rci 230
cl scijq. A Francisrepellitiir217. Pa-
ccm jurat 24s. Roninin olisiil.'l 219.
Ijise obsidctiir Papi.T. cl llnveiinam
Ecclesiae reddcre cogitur252 Morllur
254.

AlaniaDdinus.siveAIavandinns.ad-
ject. 36. 470. Vide Gemmir. Alvan-
dino: geinaia; 36. Albaupuse episco-
piuni 420,

Aiatriiin Campaniie 273.
Albaunui 3S5. Alliancnses ccrlesiiF.
Sancti Jonunis Baplista! 46. SancU
Pelri 3s5. Saucli Pancratii. 420.

Albiniis.sivcAlviuusvirilliislrisSO.

.\Ibiuus Ucliciosus 309.

Aldeyisus fi/ius Desidrrii regis Ijin-
gi'biirdiirum Carulo .Vagno irrumle
in ItaHain, fugn se repicil Veronami
ibique capitur 310.

Aldeprandus nepos Luilprandi re-
gis 217.

Alicnala bona Ecclesix, prctio re-
Hcmpla 195.

Alicualio prohibila sub anatbeina-
lc, plc. 225.

Alinicntn, id est clcpinosynii'. de-
crcta p.iupcribus a Zacharia 226.

Alinilicus 2s7. 3s5, el pas«im. AI-
niilas 317. Alnius 559, 601.

Alpcs (■iiliiF. sive Coflix, duuatc
sancUc sedi I6R. 179.

.ilpcs Cultir nb Ariprrto lAinijobar-
darum rege Erc/esijr Homnnr retli-
luuntur 168. Enrum restitulionein con-
firmnl rex Luitpmndus 179.

Allare aliba-^ivri 421. Allarc anrcn-
tpura 70. 399, 460. Ft passim 44.63,
61, 537. Argento cl aiiro clusuui 3*.
Anrein iu ecclcsia saDcUr Crucis (I.
Altarc ecclesia! Lalins Conrtanlino-
poli, duuii Pla^idif snbversum 1.30.
lil. Allarc pro «c/crio 325. AlUre

1429

INDEX IN VITAS PONTIFICUM HOMANORUM.

1430

Andreae apostoU ad B. Petrum 224,
309, 383,411. Cyriiic;iviaOstiensi422.
Gregoiii al beatum Petruni 399,410,
459. Joanuis. sive basilicie Salvalons
niajus argenteum391, 377. Joanniset
Pauli 422. Leonis adbeatum Pelrum
410. Mariae ilictJB Medianae. forte ad
bealum Petrum 393,Marise ad Prffise[;e
ar^;i.nlonin 400, 446 etseqq. Auroor-
niitnui ilO..MaricBTraastiberiuunsu-
bliuie crectum a Gregnrio IV ad evi-
tanaiunplcbisconfnsamfrequentiam
473. AlliLre .\lartin!c:!2:i.iHartini con-
fcssuris insaucli Auilrcie423.Prii-se-
pii, scu coufessio 419 Puuli 411.Potri
219, 280, 389, 392. 414, 431, 312,342,
543, 54G. PetrouiUiE 383, 393, 394,
399, 402, 418.Vide^/«s(7eK!n.Venan-
tii in basiliea Coustanliuiana381. Al-
taria per circuitum ecclosi;e 101.
Altina, sive Alticina civitas 77.
Allitbrouus 523.

Alvavir£egemm8e4G3.VideGem»i;p.
Ama 346, 472, et passim. Amai ar-
geuteijB 34, 36, 38, 41, 88 et passim
43, 44, 45, 46, 47, 48, 30, 67, 61, 63,
64, 69, 70, 71, 86, 346, 477,509. Pro
statiouibus 474. Am» aureai 36, 3S,
44.

Amalasuntba regina 94, 97.
Amalpbitani 322.

Ambitns altaris basilicse Constan-
liuiauaj 488.

Ambo in ecclesia sancli Andreie
166. Amlio umrmoreus in ecclesiaS.
Crucis in lliorusalem 182.
Amljronius vir 39.
Amcndulie aureiC 573.
Amoria ducatus Romani civitiis
206 339.

Amiantes 37. Amiantis stippa 36.
Amiugus dux Krancorum 110.
Ampliatus presbyter et vice-domi-
uus 103.

Ampiilla; 110. Vide Ohlatione^.
Amnla otlertoria 346.
Amiila; superanrata; 193, Amygda-
la de argento 532. Amulaj. Viae Lu-
minaria.

Anacboreta 9.

Anaglyphus intersiililisanreus 31.
57, 390, "392, 394. Kst adjectivum.
Vide Crux.

Anagnina civitas 297, 298, 336.
Anagnina ecclesia-^^o^.
Anaftasius Angustushaireticus 82.
Anrixiasiun Hiblioihecarius in '.ingua
Grieca et Latina hidictur elonueniissi-
mus per eu ieinpora, et lerjalus in
cansa Luiloviciimpcraioris Constanti-
nopolim niisiur in juirit in Acia Sy-
uoili Ciiiiiliiiitiiiii)i<'IHana! in causa
Vholii li2',i, i;:!ii, ii:!s.

Anrisliisn.i riirilinnlis snncii Miir-
celli in si/iioili, Itniiinnn sul.l.mnr IV,
eo ijnoil nil iiiiiniiitriiiimiii pnroi.hiniii
suaiu ilr.icrm.^-srt, ilrpnnilnr :ii:i,:i:i9.
Posl quiilinii r-um pruvi-lterc ruiinuliir
ail pnpnliiin, tliiil. fi pruvfcltisiu irde
beati Vrtri 'rnni/il imai/ines Deipnr.c
Virr/inisetnliorumsanclorum, uruialn
manu irruit in ponli/icium thronum,
ejectn spolialoijue nli/ue etilm verlie-
rato lei/iliino papa llrncdicto III 561,
562. Kifiirent lei/nl, reijin Vrnncoriim ;
sed cum nnllits epixiopus illumconsr-
crnre veliet et plclis rrpeterct Heite-
dictum,lni,ilem inncti siuitlerjaUAnr,-
sta.iium lurpilrr r.rprllrre, el pnst
triuin dieruinjijitnitim rt preccs indi-
clas Ilenediituni restiluerc 36:1, 361.
Driiiiitie luli Adriaiio llsulideliitasn-
tis/neliiinr eiiiniiiuiiiimi restitulus 616.
Anitslnsitts inipiits imperator dinn
rcspuit iiiiiniln pnjia: sanetillormisil.c
niw ritiiiliiiinm sihi iinperari patitur
nli Ecrlesin, /vlmine ictos oliit k;|.

Anastasius cardiualis tituli sancti
Marcelli depositusob deserlamsuam
parocbiam per quiuqnennium 344.
Ejus siicrilcga facinora 601 et seqq.
Kestiluitur ab Adriauo 11616.

Anastasius i)ater sancti Felicis pii-
paJ et mart. 33.

Auastiisius pater sancti \ italiani
papoe 133.

Anasliisius vir illustrispater Joan-
nis papai, 110, 111.

Anastasius II imperatorfitpresby-
ter 179.
Aiiatliema 309.

AnciUa Dci 66. Ancillarum Uei
congregatio 442. .

Ancouilanum putrlmoninum 210,
Androiis frater sancti Petri 1.
Audriiiuus, sive Adriauus Neapo-
litiaiinus 1S7.

Angoli argentei 36, 330, 394, 411.
plur 330. ^ ,. , ,, .,

Angli 113, 602 Anr/hxvel Bn,an-
nix rex Lucius a snncto Eleuthero
papa poslulat Christinna: relirjiom
euin rerjnosuo initiari 14. Auglorum
ad couversionem missi a sancto Gro-
eorio papa monachi 113. Anglorum
domus juxta ecclesiam Beati Pelri
conflagriit 432.

Anna relicta Agatbonis pnmicern

Anniversitas 149.
Annona 134, 157.
An!o pro potius 563.
Aiitlu'ioius scribo 104.
Autbiuins episcopus Constautino-
polilanus biuretions 95. In exsilium
pelhlur 96. . , ■„ . i

Antifer, Aurifor, sive Lucifer.stel-
la 186.

Autii civitas 60.
AiUiorliia 39.

Aiitipoinptuiu394. .

Aiili'ilo>ua: K.rr advemtiloniinator
Di,:,,l,n.-.. ,l.r:;i]t,iliiCoustantiuopoIi
i,i a.Uculil ii.Millticis 1116.
Aiitiiili.iu.iliiu 61.
Aiitiiiiiuii piilricia 101.
Auliiiiius iuiirtvr 30.
Aiit'iiini- piilrr sancli Damasi 34.
A|,,,i|:iiv;i :ii-riil,oa 162.
Ai.lin"ii-i;i :;:i.

\,„M-ii<i;iiii l"'!, 130, 603. A|i0cri-
8iiiriisaucta:sodisli;ilioi.n:iin>timti-
nopoli oratorunii m |i;,l,ili'i fl.iriiliaj
130,141.Eorum sii-, ,|ili" lioii-irilioa
141. Apocrisiiirius\ij;iliiisdiaco ,us,
posloil p(illtilr-\ lliH, 1(11.
Arinlliiiis loiiipliiiii I. 22, :!S.
A ,,,-|.ili :ii"i'iilri t^i.Cum ccronis
■,,: I |,,,M,,|,', MMi,,,iti- lii.Subaposto-
i,/,,,|,,,iii:ii,iii-,l,;il,T,,iii.nsil61,598.

\l'„',-ti'ili',ruui Pliilippi olJacobibii-
silicii lOii.UedicatallO. Apostolorum
liriuciiios 6:!7.

Apiiar, id esl ov, u.yUr ,1 '.

ApsidaGregorii i.l-Hi-i l'otni.m

4;i9. Uiurontu w. Mn" '"■■■ Miinaiu
Ik,minioai:i6.M;in,;\-'..i , ;i „\IaruE
iol Presiopo 17s, lis, Mnii' Ndiola;
GriCMi tros3ll. \1 n i ' 1 , i;i -liberim
5>s 372. Oral.iiii - n" li' nnis :!9i..
(Iratorii saucti i.nu ,i n ; ', "ratoni

adsauctiunPoli i:, - '.ml"'^-

Petri 123, 162. Silv.-1 11.1 \l;iilini 490.
Tituli .Emiriana! :i63. Pra\cdis 134.
•rricliuii Gregorii IV in patriarchio
l.aleranen. 465. Tricinii l.eonis 111
367. Saneti Pctri 378. Cohicrenles
ansidiu basilieic Constnuliniana-^sl.
AMsidic ox iluHivn 3!'7,3I0. Al.sis
i,;.,,^l„.l,.riiiii iuvia I.a!a324.r.iisiIioic
(•.oiistiintii.iaiiic 162. tltcciIuB 439.
(ieorgii martvris 463.
Aiiua cum s«lc bencdici in domibus

instituit Alcxnnder papa /,". Leo /F ,
exstructa nova Leoniana, pcr car-
dinales ejus muros inprocessione pu-
blica aqua bcnedicta aspergi curat
533. Idein fecit Leopoli 530. Stepha-
nus pnpa Vlaquxbeuedictx aspersio-
ne ah omnibus agris plagam locusta-
rum omnia devastantium subitoaver-
iit. 630. Aqua empta pretio 99.

Aquoeductus ecclesiiE sancli Petn
007 . AquaiductusSalbatina; 346. Vide
Forma.

Aqucemanilcs 37, 63, 64, 195, 461,
491,498, 547.
AquK Virginis ductus 336.
Aqua mauus 391. WcAFonna.
Aquilarum bistoria iu vestibussa-
cris 466, 467, 498, 302, 206,515,543,
546, et alibi sicpe. Vide Vestes.
Aquilatus, adjectivum 644.
Aquiloia 12.

Aquileieusis archiepiscopus el sy-
nodus, recusans recipere concilium
V iEcumenicnm, convertitnrad veri-
tiitem recipiendam, monitu sanctai
sedis anostoliciE 164.Aquileiensisar-
chiepiscopns. Vide Episcopi.
Aquilo villa 53.
Aqnimola: 328.
Aranearum teltc 143.
Arca jiecunis ecclesire 24.
Arcasaueti Anaslasii martyns 3o4.
Arcarins 140, 172.
Arcella 440. ^ .„,

Arcbidiaconns 22. 23, 24, 2o, lo7.
Archidiacouus Couoais ambil papa-
tum iiecuuia 137.Archidiao,onusl>au-
reiitius marlyr 23. Paschiilis afrectat
per sordes poutiticatum 137, 138. De-
ponilur ab arcbidiaconatn 159. Ste-
phanns 22, 23. TbeophyUictus 241,
237 Vigilius 100, 101. Xislus 24.Ar-
chidiacouus sodis apostolica! 4oo\

Archiopiscoiii sanctissinu374.\iQe
Episconi. Aiviri,.iii^ooporum Raven-
naluiu' ni.|iiilM :.s7,:isS.Arobiopisoo-
,ius ol...tii- l!,i^,iiii:oU.'mniiivoiiiat
ordiuaiiilu- 11'' ,\riliio|ii-oopus Cal.a-
ritauus 133.Arcbiopis...i.ii^, id osl pa-
pa66,68, 72,73.Arcliii'l.i-i^'liu-^"i'l'-
nalus nihil pro usu iiillii i..'i'.-.ilv..re
debeatl30.ArchiepiscopusUavoiuias
qmmdo possit cjnsecrare episcopos
392.

Archilovita 134, in notuUs Fabrotti.
Aro.irnuiiiislor 629.

Aroliiiirosbvlor Polrus 156. Sanc-
tus Sorgius, 'postea pontifex 481.
Theodiirus 138. Archipresbyter.pos-
tea poulifex 452.

ArcbiviiimecelesitE 55,61,66,74 149.
Arcus argeutei 78, 79, 80, 86, 120,
124, 128. 183, 340, 344, 357, 382, et
uassim 220, 325, 365, 366, 389, ;!91,
392, 411, 417, 432, 4:!fi, 117, 160, :.23,
529, 530, 331, plur.61 1 . l.uiu gamiuii-
diis suis 409.Arcus iiiin'U-i:i9 ,\rcus
dictus trcs Fiiociool;o:i:.ii,.\niisiim-
sivo ornatns 4'1. .\r. u- pi. i"' i" -^ «-
rulaua298. Arcnspr.-l.^l.ni r:".i*0.
44S. Arciis prinoipali- ,. .■l..>i,o l.H.
Arcus rcgiiiiiajoresl63. Arcus stollm
24. Arous Iriiiuiphalis, id est arcus
major oo.losiio 3:!4. Arous trinmphalis
iu cccle.<ial34. Arena.iiiim 22,4;!,I28.
Argeiitum 047. Vide Ama, Arcus,
C;lix, Cani.ttra, Gnbatha,Janux,Pa-
tcna, Hegi.v. Argeulum bnttutile .!6.
Argentumspaniscum461.Triginta47.
Ariminensis dux 283.
Ariiniuum 233.

Aripertus l.ongolmrdorum rcx Al-
].,.s C..llias rcstituit Ecciesiiu Uoma-
me 168. , .

Arius hicrcsiarchtt 35. Ananormn
Ecclcsia 87. Ariani robaplizaut o2.
Armarium 218.

1431

LNDEX IN VITAS PONTIFICUM HOMAiNOltUM.

1432

Armillnusia sive armillii ISG.

Arodiua 571.

Aroiiiatii :tO, ■10, 44.

Arsis insula Portueusis 5.')6. Dicta
Assis 45.

Artaustus invafor impcrM Orienta-
lis 219. Ejicitur 220.

Assyrus, uiljcctivmii 09.

Asterius Cos. lOi.

A.stilliB 378.

Athenae 5, 10.

Alhila 67.

Atitia iusula 44.

Atrianum, sive Atrium.

Alrium basilic® heati P.iiili prius
desolatum ni.uiii.irihus slratuui3.!l.
Basilica' hcali P.lri 78. Atrimiisiiiic-
riiis hcali l>ctri, alias Paradisus 139.

Auctur liiijus llistoriiJB 497.

Aiict.iriliis 60.

An>;iistiiius monacbus 113.

Aiigii^tus Liherii papa; patcr iil.

Auyustus, sive impenilor, dictus
Christianissimus 172.

Auhi, hoc est ecdesia.

Aurelia via 1. Vide 17«.

Auri librae vigintiaunusB prolumi-
naribus apost. 219. Auruni R47. Vide
Ama, Artus, Catix, Cnnistra, Galiu-
thn, 1'atena, yestes. Aurumohryzum
357, 363. Trimme 36.

Autcharius Fraucus 295, 307, 308,
311. :114.

Aiiloccphalia 139, 149.

Au.\imauuni putriniouium 209.
Axiomatici 014.

Azuppius patcr I.eonis 111 358.
B

Baduas,velBaduilla,siveTotilal07.

Balbiaa49.

Balncarola 547.

Bulueum :«, :i9, 40, 79, 144, 412,
pluries. Balueum iu patriarchoLate-
raneusi 369, 333, 474.Ju.\ta titulum
saucti Daniasi 54. Sicinii 34.BasiliciB
saucti Laurciilii 71, Basilicie sancti
l'aiili 79. Dasilicni sancti Petri 329,
330, 337, 346, 412.
Balsaiuiim 36, 39. etpassim40,44.

Bnlvenses, sive Valvenses 207.
Bandora si^uum militare 314.

Baplisini fons coustruclushenedi-
ctus otconsecratusa Pio Pontilice 12.

Qu;evis aquand baptismum iilonea,
ulfluniinis, fontis, maris./jluvia' decln-
ratur a snncto Victore 15. Chrisiiano-
runitilterosnecessnrioessehaiitiziindos
docuit Innoccntnis /..57. Arinni n Cn-
thoiii-is ndsi' defrcientesretjnptiznut^2.
Baptlsmi fous ct haptismiis iu uoiiil»
neTriuil.ilis I2.1!aptismns :ii l.atcra-
nis llS.Noii itcratur 220. Neccssit;ito
urHeiiliMihiciiuiinc cuiifcratiir 15. Ba-
ptismns Pascli,iu!clehrnhatiir olim iil
basilicasauclai Aguolis 60.Celehratu9
prtcsente Carolo Maauo nb Adrinno
Papa 317. Bnplismus secuiuliis 57.

Baptistcriumh.isiliea.-Snlvatoris36,
333 Saucti Anaslasii mart.354.SancinB
.Maria> ad Pra!si'pe567.Saucla;Mariie
Trausliberim 572. Sancli Pelri 397.
Ecclcsi.L- SancliB Susauna; 366.

Baptistcriuui 397. In lilulo Vesli-
n» 57, in uolulis Fahrotti.

Baptizare non debetacolylhus cuni
diacoiio priesenli) suhdiacono 118.
Baptizaluuiconsiguare35. Baptizalus
ungendns chrismale a presbytero 35.
BasilicaCrescentiauainre)tionese-
cundao^^.Snncli AsapitiPiwncste4l5.
BnsilidisinMerulann4l5.Culi^tiTran-
stiberim 17. Domus Julia; l5S.Jiixta
doinnni P.dmati. .*?. Enphcnin; Con-
slauliMiipoii lOG.Fclicis Il.via Aiirclia
51. Julia dedicala Ji Ctplcslino 1,62.
Jiilii nd Laterauas 136. Liherii juxla
Maccllum Liviip '.ii. nsstaurata a

Systo III, 53. LibyanaSS.Sanctonim
Nn.audri,elElcutliV'rii viaLaviciMn74.
Nicolailana «Is.Marci via Arde.iliiia
49. Sancti Becundiui in urhePra-uc-
stina 346. Sessoriaua, qiiic et sanctiC
Crucis 41. Sancti .S'lcpliaiii C7 Snncti
Pancralii 79. Saiicti Pclri ad cirduui
aureuin Papiae^li. Slcph.iui viaLa-
tiiia li:;. Tlico.liiriPnpa- 161,218.2x7.
\'..-tiii;c, -IV.. titiilus57, 58.111 territo-
11" All.iii. II -<■ ^.'.JuxtiihasilicamSau-
■■li A;;.ipili l'i;i.ucsle ^l^.Beata". .Ma-'
rtic, i.l cst Lihcriana 72, 74, 76, 1C4.

Basilicie construclie a Conslanliuo,
aliisque, nempe sanctiE Agnelis cum
ha[itisterio 42.58.Sanct;E Agathie via
Aurelia 70. Bcati Apolliuaris in por-
ticu sancti Pelri 119. Beati Cornelii
juxta cuimcterium Calixti 67.Aposto
lorum CapUie 47. Apiistolorum iii via
Lata 224. Sanctie Criicis in pnlatio
SessoriauOjdictallicrusalem H.Saii-
cta^ F,u))hcuii;p in civitate Tiburtina
71. Sadcli FclicispapiEvia Aurelia53.
Sauctorum (icrvusii et Protasii 157.
BeataeHeleua-via Lavicaua325.Sanc-
ti Laureulii supraArenariuiuCryptie
43. Sanctorum Pctriet .Marcclini in-
tor duasLauros 44.SanctiEMari;e via
Laureutiua74. Xeapoli 48. Panli via
Ostiensi 40. Petri in Vaticano38.Pe-
tri et Pauli, etJoaunis Baptistie Os-
tiis 45. Salvatoris, dicta Coustauti-
niana 36, 64.

Bnsilica; duje couslrui Ue a henlo
Daiuaso 51. A heato Julio, juxta,Fo
rum, et via Flaminia 50- A beato
Marco 49.

Ca^tfia vide in verhu Eccle^ix.

Hnsilicum Homa; fugatS.LeolV oWi.

Basiliiis dux 183.

Bnsilius Mncedo simul ntnue impe-
rator Orienti» factus est. .Micliacte III
intcrempto, Pliutium pseudo-pntrinr-
cham expulit, et Ignntium restituit
623. Quem iterum unnthemnt' iicrcvl-
lit Ailrinnu.^ II 627. Bnsilii eiusdem
tei/nti et Spntharii oratio nit .iilriii-
num II. Uastlii impervtoris oratio ad
legatos Adrinni pnp,v 628,

Bassus calumniator sanctiSi.xtilll
63.

Batbin.seu fundatum 362.

Bauea; exnuratie 575.

Uavarix dux Theudurcliijionis cnu-
sn venit Romam guod uullus ante
eum ejusdem gentis dux fecemt, 179.

Beatilndo almifica 203, 291, .326.
Ter bealitudo 301. 306. 313,326,329.
Ter bealissimus313, 329. Tiluli snut
poiilificii.

Bebins mons pro Vesnviiis 153.

Bclisariiis 97 usque ad lo:!.

Itelisnrius t^iothvi invnilentihiis Itn-
lium, nomine Justininni imperaturis
ingrcditur Itnliam, cnpit Senitolimet
in en triicidnt omnes ; inde pergit
liomam 97. t"««i oljsidel Visiges rex
(jnthorum per annum, sedfrustrn9><,
99. Belisnrius, superatis Vnndalis,
African suljjugnl, et dc spoliis Hinnx
snnctn Petro plurimn donnoffcrt 102.

Beloterum 647. Vide Veluterum.

Henedicendns frvges et itrns siiprr
nltnrin stntiiit snnclus Eiitgrhinuus
pnpa 28.

hcnedici sntem el nqunm in irdihus
stntuit snnctus .ilexander pnpa T.Ce-
rcum Paschnlem in tingulis parjtciis
voluit saiictus Xosiinus pnpn 59.

Beuedictio runtis per sanctum Piuin
celcbrala 12. Bcucdiclio,hoc cslroya
in nnr.i 157.

Itcucdi.tnslll.nninnnus vi oojjili:r
suscipcre p.ipnliiui 557. (xnispiranl
conlracumpUirespro Anaslasiopsen-
dopoutilice 559 usquc ad 565. llcco-

RnoscilurpoulifexetconsecralurSCS
566. Eju8 couslilutio circafunusclc'
ricoruin 576.

Benedictus pater eancti Marcelli
papa- 31.

B.mevcntani 207, 487. Vide Dura-
tus, Duies.

Bcthclcm 6.

Bctbsauda I.

BibliolhecA, Dempe poiitificia 501.
Etclcsiii! 74, 177.Sacra,idcft pontiti-
cia 353. Bibliothecjccura saiiclo Ore-
Korio lltradita l77.Bibliolbecse duie
in oratorio suncli Stepbaui io bap-
tislerio Lateranensi 7)

Bibliotbccarins eancUE sedisapos-
toliciE 177. Anii.«tasiu6 629, 630, 638.
Bibliothecarius sedis Apostolico; Za-
cbarias episcopus 610.

Billicus coniessionis pancti Pelri
570.

Biinyxus, adjectivum 39t.

Blnnda» 372.

Biathin. cum CbrysodaTo 394 et
pnssiin. Vide Periclysis. Vestis. Blat-
thin 199, 322, 364,365,et pa8sim379,
442, 443,pluries. Mdc IVirij. Bvaan-
tcnm 367, 417, Ncnpolitanum 4"l7.

Blera civitas ducatus P.omaoi206.
A Lou;,'obar(iis diruta 205, 530.

Bohinni civitas 253.

Boemundus pater Eugenii II 4.52.

Buctius occiilitur jnssuTbeodorici
repis Adriani 8- Cum Symmacbo et
Joaonc pa| a 8s.

Boia id est vinculum 126.

Bona ha?relici EcclesiiE confiscuta
62

lionifjcius S. episeopus a Simcto
Gregorio II miititur in Germnniam
prxdicnnili Evnngelii causn, quam et
conrerlit 178.

Booifacius pater Beuedicli I papo!

Honifaciusllordinatnssnb coDten-
tiouc ciiui Dioscoro 91. Couslituil
sibi succcssorcm Vigilium. scd ges-
tum rctraclat 92.

Iloiionia 483. DonoQieosi» a(;er
4s3. Ecclesia 618.

BnnosuspntergancliPaschalisUSO.

Bonus paler SHbininni papie 114.

Boso, vir Inpillrndis 598.

briinnnix >ex Lucius n saneto Eleu-
therio pnpa pustulnt cum toio rrgno
ndjunqrre se Chnslo 14.

ilrutii et Lucania; palriuionium 157.

Bucclliniis Frnncns 110.

Biicina, insnla Snrdinic 20.

Biiljrari 16«. Doccntur lidem Chri-
sli.iii.iiii 609. 616. A Lntina Efclesia
rcccduul639.Vidct<".9n<iWu/<7nrt<nim.

Biilnaria, iinibusralionihusprobe-
liir snhesse Roniano ponlificc jure
sedium 635.

Bnlgnrorum rex Uiehnel n \ieolao I
pnpnpi tit mitti silii snrrrdntrt.qnorum
opern rrgnitin lntum nd l^hristi fidrm
traduratnr : qui uhi missi sunt,hono-
rifice a regr excrpli tunt omnrtqHf ad
unum Bulgnnis hnptiznrunl 608. 609.
//i'ic peliii et orcliirpitropum »iAi a
pnpn nssignnri, ihid. .Vittit Irgntijfad
VIII sijnoduni Conitnntiniipotiajnctum,
qui riim n pntritius petrrritt minarn
Eiclcsig Bulgnri suhjecti etse deherrnt
Coiistnnlinopntitatur, nn HomnnJr.le-
gnii pnpjr retpnndrrunt . Homnnje.ro
quoit itla primos sncerdotes ro dnti-
nns.srt, et ihi a-ihuc rssrnt 632,633 At
Grjeei conlrndrrunt tuhjrctot rtte de-
bere Constantinoiiolitnn^. quibut res-
pondrre 'rgnti Homnni inm olim Epi-
riioi utrnnqur, Thrssnlinm rt Dnrdn-
ninni .qujr nunc Bulgnrtn,fuisfr Homn
nse Ecclrsijr suhjeetns 835, 636. Cnde
iniprrotor Basitius non satis decenter

1433

legntos Papoe diwisit G3S. Imo a scla-
vis spoliati sunt,sic ut excmplar co/i-
cilii cehbrati perierit, qnoci ab Anas-
tasio Bibliothecurio, qui illutl descip-
serat, postea rcslitutum est 638. Tun-
dem eum missio archiepiscopi nimium
prorogaretur, Bulyari se stibficimit
Consta/rtinopolitaiue Ecclesiie et La-
tini pelluutur 640.

Bulfiarurum re.\ COS.

Biillre auroac ia velis altaris i98.
Bullae 491. Noiuine poDtif. titulalEe
pro pauperibus GOO.

Burgi incendium 432. Bursjus An-
glorum lingua hobitntio, ibid.

Butro argenteus cum canistro 380,
500, .528.

C

Caballicare 157.

C.acumina de musivo 36G.

Cadaver Sergi secundicerii exhu-
niatum 298.

Crea insula Grseciaj 172.

Caecilia 18. Caput incliisum arcellae
441. Arcella ad ejus corpus, ibid.

Ciplius mons in Urbe 4.

CiEsarius, filius Sergii uiagistri nii-
litura 523.

Caesena; 25 i.

Caesenatense castrum 213, 215.

CaietE portus 173.Caietani 522.

Caius diaconus 23.

Calcaria 169, 177.

Caldaria plena de pulmento 328.

Cale podius 17. Vide Ccemetcrium.

Culices majores ex argeuto pcr
arcuB basilicaf. 440. Calices aurei 36,
38, 89, 167, 189, 197, 37C, 398, 410,
529, .574, 585. Aurci panoclvsti 399,
415. Fundali 36, 376. Miuisteriales
argentei 34, 36, 41, 43. 70, 71. Bap-
tifiiii 57. Argentei 34, 36, 38, 346,
353, 357. 390, 396, 398. Octogoui 465
et I assira. Calix sanctus aureus 353,
351, 357. Fundatus ex argeuteis 321.
Tetragonus spanoclystiis 416. Cum
patcua spanoclysta, ibid.

Calinicus 406.

Callium 253.

Calixtus haereticus 35.

Calvulus, sive Calventius eubicii-
larius ultimo supplicio puuitur 297
et seqq.

Camelaucum, sive Caiimelaugum
172.

Camera 79, 196, 197. Basilicie 67.
Pro presbyterio 366, 414. Praisepii
Dominici 489.

Caminatffi 475.

CamisiiB albce sigillal» holoserica;,
cuni chrys •clavo 575.

Campaua 525.

Cainpanite populi 286, 296 ct seqi].
308, 333. Campaui complices cajili.<
Sergii secundicerii releganturCuus-
tantinopolira 299.

Campanile 525.

Cauipulus sacrilegus aggressor
Leouis III 369.

Carapus Lateranensis 27S. Meiuli
in viaPortueusi 138. Nuronis 186 561.

Caucali terrei 324.

Cancelli a!rei 218. Argentei 64.
Fusiles nrgciilei 392.

Candcla pro Inccrna 36.

Candelabra ante crucem luccntia
4. sccundum nuinoriiiu Evaugelio-
riiin 41. Aiirea 120. Aurichalca 36 38.

Candidati 627.

Canistro argeutea 183, 34X, 349,
406. Aurea 645. EDafori 439. Enna-
fodia 465.

Canoni verba Viesque nostros, etc.
addita a Gregorio 1113. Verba Qun-
rum solemnitas, etc. additu a (jrc-
gorio III 104.

'• ■ Canthara corostrala 34, 36 et pas-
Biiti. Int^asilis, in iiuam tlius niil-

INDEX IN VITAS PONTIFICUM ROMANORUM.

tilur 567. Argeuteo 73, 80, 365, ct
passini Aurea 70. 616.

CauLhariis sessilisSSI.

Caulileua 147, 151. el sa;pe.

Caululla argenlba 649.

Capellanus 371.

Capillorum malloufs 153.

Cni>itatio 157.

Capituiare 165, nomen.

Caiira argentea 162.

Capracorum lociis 327, 339.

Captivi per Liguriam et alias prn-
vincias redenipti a sancto Symuiacho
81, Christiani redempti a sancto Za-
charia ne paguuis Iraderenliii 222.

Capulsancta' Creciliie 410, 445,517.
Sancti Gregorii repcrtiim in patriar-
chio222.Senatus78.Taurireg.Bom.7.

Caravisiani 172.

Carcer ad Arcum Stellre 24.Ferrata
274. Publicus 299.

Cardinales 533. Hebdomadarii 285,
Tituli 650.

Cardinalis 278. Aiiastasius sancti
Marcelli 544. Vide .inaslnsius.

Cariophilli 39.

Carisiacus 317.

Carnes de pulmeuto 328.

Carolomanuus 221, 245, 285, 293,
295.

Carolomnnnus Francorum regis
('seii polius ducis Caroli.scilicet Mnr-
telli, filius, cmn aliguot suis, sxculi
relinquens gloriam clericus factus a
Zacharia papn,et ileiihle ail monaste
rium sancti BeneiHrti profcclus 221,
ab .Mstulpho Longuburdvrumrege le-
gatus niissns ail l'ippinum regem Fran-
corum, ut impcdirct conntns Stcphani
papse. ibiquejussn paps; iti monaste-
rio quodam Frnncix sedem fignns non
mutto posl ayino 12^,obiit. 243.

Caiolomanuus Fraucorum rex (lioc
est rex AiistrasiiE) frater Caroli
Magni Fraucorum regis, a Stephano
IV requiritur ul iu defensionem Ec-
clesia3 veniatcontra Longobanloruui
regem Desiderium 284, 285. Ipse et
frater ejus Carolus rex, qui postea
Magnus appellatiis est, iliciiutur re-
ges Franrurum cl palricii 294, 296.
Desidoriiis re.v Loiigoh.irdoruiu, ad
quem confugerat iixor Caroliniauni
cum tiliis, petit ab Adriano papa, ut
hos uiigat reges Francoruni, ut iu
eo regno turbas excitet, et invisum
reddat pontificem Carolo Magno.sed
Pontifex recusat Uesiderii iniqiiam
petilionem implere 296.

Carolus Calvus 600.

Carolus lilagnus millil legalos ad
Adrianum I, qui ut iutellexere non esse
restitulai cioilales a [ksiderio Longo-
bardoTum rege, sicut CaroUi afprtnarnt
se fecisse, mimeribits precibusque eutn
fleclere frustra conantur 308, 509, 510,
Ergo Carolus re.r vere Christianissimus,
superalis .Mpium claustris, in Italiam
irruit Desiderius cuin suis miraculose
fiiijit Ticinmn. Mdegisiis rern filiiis
ejus cum filiis Carolomani. qni profitge-
rant e Francia ad Desideriuin, Vero-
tuim Spolelini aulein, et alii deserto
Desiderio, tonsiiranpelnnl a papaZla,
.>1 1 . Carolus Veronn capta, et Mdegiso,
olisessoque Ticino,cuni\ii'pi"rnni piirle
ahit liomam 51 1. TotaHimmeioccurrit:
Cleriis cuin crucilnis, pueri cuin ramis
palmaruiii: quihus cnnspcclis, de eqiio
descendil, pedesque ad irdem diri
Pelri pergil, oinnes gradus suncli 1'clri
usculntur anteqiiam adpapiimperieniat.
Caroliis et piipa 111 amplc.cus riiunt:
OHHif.sotc/nwirtH/.lieiiedictusqiiivcnit
in nomiuc Doniiiii. Frunci omncs antc
nram beali Petripro.^ilrati {jralias agunt

1431

pro miracuhsa vicloria. Caroliis petit
polcslatem inijredicndi Vrbein, teinpla-
qiie risendi 315, 516. In festo Pasclm
cuin papa pransus ; cuinqne papa pete-
rel reterem donationem olitn a Pippino
factam confirmari ,noimm et ampliorem
scribi jussit, in qiia Veneliarum pro-
viticice. el Istria nominatur, camque arce.
sancti Pelri oblatam imposuit 517, 518.
Hinc rediens Ticinum, eo caplo tulum
regnum Lnngohardorum sihi suhjugavit
et Dcsidcrium cnptivum secutn in fran-
ciam alidiLrit 319. Roman redil cum
Leone papa III llonorifice a [{omanis
excipitur, et in ecclesia sancti Petri die
Nativilatis Dotnini coronapreliosissima
a papa coronatur, aeclamante populo :
Carulo piissirao Aiigusto,a Deo coro-
nato.magno paciflco iniperatori vita
et vicloria ! quod postinvocalos sanc-
los ler repetiliim est. Oleo aitlem facro
iniinctus esluna cum filio. Obtulit men-
sam argenteam aliaque dona mulla
sanclo Petro 572, 3"6 Paachalem et
Campulitmauclorese.tc(ecntionisLeonis
papce produclos in conspectum exsiila-
titm miltil in Franciam 575. Obtulitet
cnicem solilam pneferri hlaniis et pro-
cessionihus 576, 378

Casalia 138, 293, 344.

Casimirus pater S. Felicis IV papse
90.

Cassia 39.

Castaldus LSl.UamiugusTuscanen-
sis 211, 212.

Castellnm Rotundum prope Cons-
tautiuopolim 83, 627.

Castellum sancti Mariani 253.

Castinuspater sacti Simplicii papae

Castriata, adjectiv. 69.

Castrinani fiues 383.

CastrumCumauuni ISl.Sussubium
253. Tiberianum 256.

Castus episcopus 24.
Calaliulum 31.

Catacuinbce 22.

Cataphryga; 57.

Cataxantiis 224.

Catena fidei 2S5.

Cateuulac auratiE 394.

Cathedra, id est nuctoritas 4. La-
pidea Floriaua 58.

Catulinus 51.

Causa clerici non estaudicnda in
curia, sed in eeclesia 35.

Causationcs 50.

Caiitio, id estfideiexpositioFelicis
archiepiscopi Uavennatis 170, 174,
Vide Baron. nnno 708.

Cauliones 587.

Cellarii,idcstcustodescellarii297.

Cellarium Lalerauense 288, 297.

Celliilae 468.

Ceutuni cellensiura civitas 204.

Cercelli 409.

Cereaptum, sivc ceraptum 419.

Cercos Benedici pcrparochias 59.

Cereostratn: argcutea> 86, 103, 119,
325, 365, 398. Versalilos anngliphas
394,396. Adiectivura54. Aurochalca
42.

Cervin, dicta olira Ficulcas 12". 1«
ninrg.

Cervi argcnleiSe, clpassim. Dcar-
gentati 542.

Cescinatensc castrum 215,

ChnrtiB decadiB 30.

Charto i.hyl.ix 6. Georgius diaco-
nus U3.

Chartularius2fi9, 183, 121,125. 126,
13.1, 165, 126, chartularius Aniialdus
civis llumauus 302. Graliosns 269 et
senq. Jordaucs 1S3. Mnurilius 121,
125, 126, Theodorus 133. Theophy-
luctus 165. Thomatus 126.

1435

IXDEX IN VITAS PONTIFICUM UOMANORUM.

4136

Chazai genus 571.
Clieritisiiion ,S(il.
CUersou sive Cersona l.'!3.
Clienibim arfjcntei ;tfl:t.
Chlalauiydis imnerialis parsin or-
namentuni sacerdotum trausmissa
85.

Chrisma ab episcopo tanlum conse-
crari voluit sanctus Siliester, eoque
inungendum haptisatum a preshijtcro
stntuit ',VA. Alj eiiiscoiio coulioienJum
3."). Non iteranilum 2sil,

ChristianosRoni* emi etvendivc-
titum a Zaoharia 221.

In Christo iluas fuisse vuluntates et
operationes negarunt Putriarclue Con-
stantinopolilani l'aulus, l'iirrliiis cl
Sergius, euque ile causu in sijnoilo
Lateramensi damnati 130, U3, U8.

Christoiihorusiiriiniceriusolconci-
harus 2U5, 2Gi;, 2011. .\^;il ilc eligeiulo
StephanolV270. Missiisad Caroliim
ivfiem Fraiicorum 2.s3 cl sei). Sepeli-
lur in ipde ilivi Pctri 3110.

C.hrysoclavum l.'il. Vide r('.-7i,s-.
Cihorium, ;ilias riliurinni aiireiim
119..\i'f!enteum7.s,Nil,l20,ls5,l!l(;,etc.
Aisenteuni sn]ier corpus divi 1'auli
178, 5 '.7. ConstriicliimaPauloI239.
Uivi Petri a ijregorio I 1 13. Conslan-
tinian» 712. Sanctae SusauuoB 1G3.
Cum columnisporphyretieis 39'». Ex
mnnnore 525.
Ciburia, substant. g. f. 321.
Ciccancnse caslelliiin 238.
Cimilia 1C3, 284, 308, U4.
Ciucre aspei-sa capita 234.
Circus llavenna; 12(1.
Civitates et loca rcstiliita Ecclesia;
Romaua» ab Aistulplio 233. A Longo-
bardis relenta; 113. Civil.is I.eoniua
cre| ta a Leone III 532. Perfecla a
Leone IV 333, 316. Civitates exarcha-
tus Rnveuna: 303. Quatuor a Luil-
praiido regeablatiE ducalui Romauo
20e. Restitutffi 209.

(;lades Vandalica (')(!.
Clamacterii argcnlei 501.
Cliiudiussubiliaconii^^^S.Martyr^O.
Clavesnurea;(iblalffiba?il;ca!s"aucti
Laurentii extra iuuros5()S. lu moduui
crucis ex auro etgeuiuiis iu basilica
Valicana 132.
Clavi 131.

Cleiueus l papa notarios conslituit,
qui vilam et ejcitum martijrum descri-
berent. Epislulce ejus Jicunlur Catholi-
cce. Multos lihros scripsil l.

Clericare 291 . Clcricatus oralio 2(")3.
Clerici Rouiani conlumacia iii Bene-
dictiini III 563, St^ii. C.lcrici niulli sc
sublr.ihunta commiiuionc Anastasii
inu.Clericoruinfiineriiutersilponti-
fex ex constilutione Uenedicli III ct
vice versa clericus funcri Poulificis,
576. Clericus, sive lcvita, sivc sacer-
dos ordinetur iu prTsentia oraninm
Clericorum, et laicoriim iidclium 16.
Clericis nntritionem comoe vetuit
sanetus Anicctus papa II. Eos coram
toto clero et populo ordimandos statuil
sanctu^Zephirimus 16. Xon possunt ac-
cusari a laicis 35. Xon curiam intrare,
et causas agere 33 et 36. Xisi in
ecclesia, ibid. Sanctus Anastasius nul-
luin transmarinum roluit ordinari in
clcricum, nisi quinque episcoporum
hahercl chirographa, idqite propter
M.tnichitos 3G. 5anrfii.'i Zosimus retuil
neclericus cuiquam puhlice propinarcl
poculum'j'i. Sanclus Uonifacius scrros
el obno.rios ci.ria:rcpellijussil a Cleri-
cafiiGl.

Clerus coniposiUis lu. El populus
simul cautaates 164. Augelur sub
Gelasio 171.

Clivus Argcntarii 508,585. .Mamur-
nc sive iMammone 58. Putricius 38.
Salutis 58.
Clodiauum territorinm 58.
Clodoveus rex Francorum dona
mittit sancto Pelro Romam 83.

Clusu; sivc clauso!, id cst augusliiE
Alpium 212. 247, 2.50, 311, 312.
Clusinenses fines 385.
Clusiuus ducatus 211.
Coangelicus 243, 248, 310, et pas-
sim.

Codei beati Joanis Chrvsoslomi
648.

CodicesciUliolici tiaditi a Leonc IV
Ecclcsia' Lcopolitaua! 651. Falsati in
concilio dclecti 1 12. Zachariie poulifi-
ficis218.
Ccclcslinus lector 22.
Ccelestius b.Treticus 57.
Cinuetcria 26 et pa?>iin. .Missarum
srdeninia pcr ciiMreleria celebrata
eliaiii scptimo sfpculo LSS. Maiiyrum
restaurata a.loanne III 110. APaulo I
258. Tria constructa a Julio I 50.
Sauctorum Abdon et Scnncn, foris
))ort.iiii portuenseni 336, 315, 601.
Agath.T! foris porlam be.ili Pancralii
515. Auaslasiiad Ursumpileatum36.
aalbina- via Ardealiua 49. Caleapodii
via Aurelia 17 et passim. CiUlixli via
Anpia 11, 17, 19, 20 Candida; 345.
Chrysanli et Dariic 343. Cyriaca; in
ngro Verano 25, 342, seu Cyriacetis
25. bainasi 167. Felicis marlyris via
Salaria 60, 345. Henuetis, Proli et
Hvacinthi martyrum 345. Ililariie3l5.
Hlppolyli mart. juxla sauctum Lau-
rcnlinrn 350. Jaouarii, Crbani, etc.
martyrum 203. Jordanorum 81, vide-
liccl sancloriim Alexandri, Vitaliset
Martialis inarlyrum, scu sanctarum
scptem virmiium 345. Marcellini et
Marci 167. Etaliorum sanctorum.elc.
Miircelliiii ct Pelri via Lavicaua 120,
325. .Miirci extraportam Appiam 572.
Nerei et Achillci viaArdcatina cons-
Iruclum ajoanne 189. Niconiedisvel
Nicodemi 118.Petronillffi 202.Pretcx-
tati via .\ppia 18, 25 et passim 138.
Priscilla' viaSnlariii 18,31, 108. llabct
culiiculum clarum30. Sehastiaui via
Aiipia GOI. Silvpslri via Salaria 313.
SimpliciietServiliani.qiiartietquinli
uiiirlvriim 315. Sixti et Cornehi vin
Appiii 361, 3S1. Solcris233. Liburlii,
Marcelliui et Pclri 323. Irliiiui, e'x.
202. Ad Lrsuui\iilciituuiGOl. frliani,
Felicissimi,Agiipili,JanuariietCyrini
martvrum via Appia 345. Zephirini
vi« Appia 16. Zotici via Lavicana
361. Tiburtii et Valeriani : ihi hnbi-
lavit Joauncs III el consecravil
multos cpiscopos 110.
Cnjuacula 63.

CnMiobiiim. \"u\6MoHn.ftenum. Cre-
nobiuni (^iriPC.T modulatiouis 239,
435,
Ciilalorium nrgentcum 192, .570.
Collare aurcuiii 195.
C.ollcs jii.cules locus 439. Prope
ecclesiaui saucliu CiBoilife, i*"'.
Colobium 28.
Coloni Ecclesi» 36.
Colosseuui 273.

Columba niirea 69. Cum fasligiis,
cl epislyliis 69.

C.o!unina'Acpiilanica?69. Argenteie
366, :is:(, 397. 398. 109, 150. Argeu-
le.T tiirnal(lcs392.Hccaton-ncnla69.
Oiivchiu.TG^.diivchinn^voliibilesl^l.
Pofphvrcticiv 38. 391, 396. 531. lu
i)nplis"tcrio(;onslanliniG5.Ragiat.Tfo-
ral.T mpiani fundcnlcs G9. Purpurci
coloris UG. Innuadrificiocameranlcs
432. Uegialffi 69. ThvnesE38.TrianUE
69. Tripolila; 69.

Columnellic argenlex 433. Cum
historiis 411, plurieii.

Cuiua a clero uou uutricuda II.

Coniiiclum sive Comiacluin cas-
trnm, 232, 251, 292.

Comeles a iiartc Oricntis 139. Ab
occideate 18G.

Cumites Adalgisus486. Adalberlus
559. Aschiirius 371. Bernardus 559.
Bosj 4S6. (icrinauiis 373. niclinyoth
373. Joanucs ISG. Mauriuus 48C. Pe-
Irus 334. Rolhciiariiis 373, elc. Ver-
naudiis 48G. Wfridus IkC. Wldo ISG.

Coniolio. id csl Ilalis mossa 249.

Comuiunicales per singulas rcgio-
ncs, qui pr;eeedunl cx urgeulo per
statioues i2l.

Commuuicare cum ba;rctieis 73.

Conimunio gcneralis ad saiictum
Pctrum ii advcnluCaroliMagai372.

Compagiiiarc atrium 78.

Compresbvtcri 613.

Coiicha argcnteaprocnpilesancla!
CieciliiL' 415. Assirta vcl raita 69. Au-
rocalcha 61. Castriala 69- Porphyrc-
tica 381. Ad spoiigiam prouoclumis
diligcntiis 432. Coucbii' ai|uam fiin-
dentcsG9. Caslric.-itii',sivelriauta'G9.

Concilia Aquilcgi-nse 161. Chalcc-
donenseGCGs.CoustantinopoIilauuin
sub Agathonc 1 lO.Ordo sessiouis iu eo
servalusiiicausaPbolii593.Eiiissub-
scriptiouis formula G29. Pseudo-C^in-
slanlinopolitanumsiibJuslinianoJii-
niore IGU EphcsinuniGs. Lateranensc
sub .Marlino I 131. Salcriinense iiidi-
ctuni sub Nicolao I 598 Nic.Tnum33.
El alia.etc. Romanuui ilcim.iginbus
sub C.rcgorio III 192 De iisdciii sub
Stephano IV 2sl. Sub Adriiiuo II iii
causaPholii C2C, 596.SubStcpiiaiio I
ad Arcuui Stelhe 21. lu Trullo gcue-
ralc 142 cl scii. Approbatuin a Lcuue
llUs.Incoucilioauiabcmaliia Iribu»
episcopis ex nmboiie proferuulur
28l. ConcUi.-ibuIi Rouiaui j-icla in
concilio Roniauo crcmata 278.

Concilium Mcoenum 518, episcopo-

rum cum consensu sancli Silreslri ce-

lebralum 55. liomanum i", celebra-

lum suh snfirloS)licslro\\'iil. Ei>h'-si-

num, in quo imperalor ilarcianuscum

conjuge fidem suam e^cposuil 66. Lale-

ranense a Marlino I celel>ratum conlra

Paulum. Pijrrhum et Senjium |51.

Sejrlum generale in Trullo contra J/o-

nothelilus 115 .lp;irofc<j/um a tanclo

Leone II U8. Pseudu-concilw Con-

ilanlinopolitano legali pap(T suhsrri-

bunt, sed eorum tufctcriplioni papa

restilil IGO. .\quxlegxense crrans mo-

nilu Sergii paj.x resipiscil 16*, /loma-

num a Slephana pnpa IV. eiocatit ii

e Gallia epi.<iCopu, coaclum ronlra

Con^lnnlinum pscu<lop<i;«m, qui el e

concilio pulsus esl, cum dicerel non-

nuUosa laieis crealosepiscopotit'. /n

eo omnes o pseudo-iiapa eomecralt ju-

henliir deponi. el de noro. nplareanl,

eligi 279 .Virorniim // pro cullu^ imo-

ginum, contra lcunomachot 233. Ilo-

manum siib Lfone IV coaclum 67

episcoporum 3U. Ih^manum tub Sico-

lao I, in qiio deponilur Culhenus ar-

chiepitcopus Coloniensit, el Thirlgau-

dus arrhiepisciipus Trerirennt; el ty-

nodus Metensit damnatur propler ap-

pndMlum ah eit repudium l.nlharn

regit 599 Homanum «ufc .4ilriano //.

in quo lerlio errommuniratus etl

Phntius pseudo palriarcha Contlanli-

nnpi^litaniit, fjusque Uhfr eiustut.

idque nim tine imiraculo, cum m den-

titnmo licel tmbre ignii non exthni/u/-

relur,tedi^luloleo injecio r<ktmentiu<

1437

arderet 627. Generale octacum cujus
10 fueresessiones, sub liasiiioimpera-
toreConstanlinopoli,vrwsidmlibusle.

aatis Romanis celebralum biS. c^"»
%ta Anastasius Bibliothecarms, c»!
examijianda data sunt, a Grwciscor-
rupta deprehendit. Quari legati papse
indefinite illis subscripsere- hac for-
mulk : Ego vices ageus universali^
Daiisusque voluulaleni ejusdeiu pa-
pie Adrmni suljscripsi. ()«a suhscnp-
tionedubiaGrsciconqHcsnsuitt,tons-
tanlinopolitanam Ecclesiam_ in potes-
tatem Romayia: redactam, 6U.

Concio Adriani II 619. SlephaniVl
aJ populum 613. .

Concordius etCaUi.Uusd.aconi ac-
cusalores saucti DamasiSi. Damnati,
' ConcrustaUo4;)2innotuUsFal)rotti.
Coufessio argeutea 78,80,366. Ecele-
siiu sancti Andreaj addivumPetrum
l')7.Et aliorum, etc. Confessio ul esi
aitare, 44fl. Id est propitiatormm al-
taris 447. „.,

Confessor, id est martyr 101, IM,
46:i. Confessores fideles 22.

Conflna bonorum donatorum Lc-
clesicE Romana; a Carolo.Maguo318.
Confirmalio synodorum Nicmoa;,
EpbiiUcE et Chalcedon 68.

Conflictus Roms inter Petrum el
Christophorum duces 173.
Coufractio Dominici corpons ib..
Conjunctio, id est unio unuis mo-
nasterii cum altero 340. .

Couiuugere, id esl conveuu-e 2.*-,
238, 2G6, 293, 303. Id est V^iT''"'™
«87 "93 "32, 244, 2'jO, 2ul, 233,26;),
269^ 276, 307, 316, 322, 309, 311,

314. 370. ^ .

Conjuraliocontra(jregoriumlll8.i.

Cousanguinitatis propm^ui j78.

Cnnsecratio episcoporum in cfvme-
terio se.xto sfficulo 110. Papa>adsan-
ctum Petrum 566.

Consecralus, substanl 33, bi).

Consignare baptizatum 35.

Consiliarius Bonifacms 161.CUris-
tophorus 253, 265, 266, 260. Inildra-
dus 233, 236. Epolfradus 309. ^

Constautia soror Constanlmi i-.

Augusta 52. . • ■, . oi

Constantinopolis rcgui civilas i./.
Obsessa ab Agareuis 183.

Coustautinus defensor 193. Laicus
intrusus in sanctam seJem 263.Puni-
tur 272, 276. Diacouus Eccl Syracns.
Rector virperversus 137. Pater Ste-
phani III 227. , ,,.,

Constnntinus Mar/nus a sancto bii-
vestro baplizidur;in l,nptismoale,,ra
curatur. Tcmpln mnllnijilra extraque
urbem Homam construit 34, 33, etc.
Et tjaptistcrhim 3li, Wl. lia-lesiamRo-
manam ,nlias<iuc multis fundis ct donis
locnpletnt, ibid. el seqq. Constnnt,-
nus III impcr.Orientis tempore l ila-
liimi pnp.e Romam venit, ecclesias
Urbettquse tolam spoliat, e.ractiinies
imponit Italiie, et in balneo tn„dem
insul» Sicili.T occiditur 13:),I36.( ("i-
slantinus fmter t<ci,rsini duus, hcct
lairus armnlnmanninrndil papatunt,
a Grerjoi-io Nrpcsino ciascp,, mo.rin
subdiaoonum ,linnn,nm, nt prcshijte-
rum.acdcniqur in pnpnm ,:onsccrntits
263,261 .<.')C7oi-ii r,ins'rnitor,s mnnus
divinilns cxarnil, nec mnlt o posl ipsc
tremrns aniinam e.chnlnviliai. Chri-
stophorus primiccrius et Sergius ejus
frntcr, implorata ope nesidcrii rcrjis
l..,nqobnrd,irum, ilurcm trucidant, et
iuiiislnnlinum in fuyam cniirn-lunt,
Viildcbi-rlus ncsidcriilcjntusciinnlur

INDEX IN VITAS PONTIFICUM ROMANORUM.

1438

Vnldcbrrlus ncsidrriilcjntusinnntur
Philippum quemdam faverc pnnnm,
<cd eo repulsostudioprimiccrii electus

est Stephanus IV 27'. Det,-uditur in
monasterium. liomam vcniam deprc-
cantw ob invasorem susceptuin.Ocult
erruuntur Constantino 272 et Valde-
berto Tik.Ad concilium vocatusturpi-
ter eiicitur 277. Tandem et Christo-
phorus urimicerius, ac Sergius a De-
siderio rege excxcati 2SS. _

Constantinus frater Totoms ducis,
per vim poutife-teUgitur 263.Eruun-
turilli oculi 273.EjiciturextraEccle-
siam 277. Ejus ordinationes irritan-

tur "70 "80.
Co"nslantinus pater Pauli I 237 .Con-

stantinuspontifexConsiaulinopolim
ner^it 171, 172.Constauliiius IV lui-
peratorrapax 136. Cnnstautim lilius
hKreticus et reljaplizalus :)...
Constanlinus 27. . ,.,„„„•„,

Conslitutnm de Ecclesial2.De, u ,
culo Pascba; l^.Saucti Innocen ilde
regulis monasteriorum, fit de Jn 1» s
et paganis 57. Sancti Cce estini de
ReligTonibus 62. Sancti HilanOS.Bo-
nifaci III, de successoreabepiscopi^>
vivenlibus nou eligendo 115._^
Cnnslruere pro instaurare ■j'i-
Cousulatns dignitas vacayit auno
441, 91 in notulisFabrotti.CousuiL»
Roms sive cousularos 103,210.l.ou-
sul et duxRomrcposteapnniicerius
291. Alins, |.n^t,'amouachus ■333.Con-
1 ^.•itiiiln s;i'.Milo Petronlus 119.
Cousu arisUaveuuatiim 300. Cousu-
l^s UouuB 107. 119, 192, 210. Atuis
61. .'EmiUanus 26 et alii.

Consuliationes ad sedem apostoli-
cam 602.
Contestationes secrelaj b2.
Conviare 215. .,.,,.. , ,>,.,,,

rn..i..'it'.i'iimi;i'-l;u-i^!'"^ f ■""!"'' 1-'^-
• '" |i, ., ■ -; CiMi.ciiniinui |ii'i,16U.

c;u;;..i:.:i-VM;,ii.-ih-i:.i,ii;:i"^'^ri-

beiuii 4'lii S. ri.um .lelyno 443.Ca-
licis n,,rviim ninre GriBCOrum 574.

Cni.biui arg.Mitei 529.

Cnrallium 36.

Coraiia civitas 33.

Crdionis iusula m Tarso Cilicis

*"corona Domini Meles 22 Conse-
crata 16. Coroua a rege Saxoiura
oblata sancto Petro .575 Corome 63,
159 219 350, 557, 573. Argent.Nf, 43,
Is Vfl 37. 6l. Aurem 37, 38, 42,44,
m' 195 202, 376. Ex pallus .lua.lra-
p'n'lis"323. Pharales 63, 64,376. Poi-
iihvreli.-i,'. 531.

C..ronalio Justiui AuguPtipersiuu-
mumpoutilicemConslantuioi.oliper-

'"u,rp.;ra martyrnm 342, sepi.lU a
sancto Eutvchiano 28^ Eadem a Gothi»

exterminata 105. MuUa ^'J'." '""''
extracta a cocmel.^riis ab Aistulpho
rf..'e ■''49. A sanclo Pauln I 2:.y, il
cX,Jiiaineccl.'sii.rrbi.M|'/,M.iU
sanctorum invenla a Pa->cl.a cl , 1 1.--
coudiU i.. c.xlesia sauct;.! P.med -1
433, Sauclor..ni : nempe..\l'' >'!">'
517. Agabili.nn. Anaslasii 491, ;.17.
Arthemii 491. Ap.ollioni*\"-Aq'" '"'
517. .\sterii,et ejus hhm 491. Audila
cis 4n.Benedicti 5n.Ca;c,h>E iiiven-
tnni a P.ischali I 438. Calepodu 47^4,
CnbMi 470. Candini 517. Carpophon
5 '^ Castorii sn.Claudii 3n.Cornehi
papa>etmarl. 330,474. Cresc.'iit,am
49 . Cresccutonis 30. Cyna.:i HO.
Dnmnsi 324. Diogeuis .517. l;"!'."''"
491. Faustini 1 19. Fehc.nni 128, .Iss.
Felici8PMp..M'tmnrl. 339. 517.1' oh;
Uiuu I2K. Sn. Festi3n.r.orgouu
549. Giegoi-ii 383,459. Ilippolvti.isr,.
517. luuoceutii liitpa- ,-1 <=""'•'.='«'''■',='
339, 491. Jnliaan; 190. Larg. 490.

Laurentii 342. 370. Leouis episcopi et
mat!342. Leouis 1 163, 490. Lucu
papiE et mart. 330, 438. Marcelh sn
MarceUiui317.Mauri517,Maun40 .
Maximi 43S. Memmia; virginib i91.
Narcissi 5n.Nicandri 59l..N.costrati
517. Pauhnm 490. 517. Petr.,apostoh
38 103 112, 316, 399, 42o, 4d1. 5m,_
543, 530. 553, 572, GU, G43. Pnm.
128 388. Prisca; 517. Pro-jes^' f
Martiani 131. Pudent.anffi 517. Uu
riacaj viduae 491. Qu.r. 1« '«/• Q"':
rini episcopi 491. Sebast.aui^ 459. Sej
cmidTni 346. Severi 517 Severiam
517. Siber<Eli 517. .S-lve^t" f si^'^-
metri 517. Simplicii 149, 6". Sixli
paua; et mart. 431. Smaragdi 491. So-
Uli a; 491. Superantu 517. Syj^Pi-p.:
Siaui 517. Theopistes 401. 'ribnrt.i
438,459. Valeriani 438. yenaut.^sn
Victorini 517. Urban. 438. /ienoni»
Corporasauctorum, quorum nom.-

nasoli Deo suut cognita, -;»'" ^'''1°°-
lissimutsubaltar.reconduuturaStr

n\o II Wl. Corpora sauctorum Homas
I^xtcr.uiuata aCothis 99.
■ Corpus Dominicnm ore poUuto \e-

''Toi'p'us bc.ti Pauli recouditum iB
eiiis basilica 49.1nvestitum bamims ar-
Tnteis 321. Corpus Pauli I per tres
^n ",;ses iuu„matum261.Corpus beati
Pelri reconditnm in 'PSiu^ basilica .is.
Inveslitum tabulis argenteis deauia-

"'colli exsules coufugiu..t ad Leo-
nem IV. Conceditur illis c.vitas Por-
tuensis ad incolendum 338.
Corsicaiusula 169. Comprehensa.u

dr^amajor4n,383 399,490.Cort...a

Alexandrina eum ^'^1°'-,".*^ ';:*''
492.Cortiua fuu.lata cum h »to"'^ ' "•
De fuudaloetblattb.ua 115, 417.. Ma-
im-^lS" 410 411. Corti.iaboloscr.ca
rumiriWoriis'516.^1ajor 409.Corl.ua
Unea530.643,64.,_.Cnmcrucemme^
(lio 510. Cortina Tyna is}. Cortin.T
;^7o ,.1 .e.,,|. Ml.:.' l'"loser.c^ rosat.«
Qo"'-., iMr :s ;,(:,, rtiii:em.-i.inres
■,rt' ,s- 1,,. ,ni:i.l,ni,ln4a6, 4'.0
Cusn;a=etDamiani(88.)trestrat.'es

444.
Creseeus marlvr 30.
Crescentius lector et mart. 2o.
Crela 37. .

Criminator Probi.u.s 77.
Crispiuus saucti ll.lan papiu pal. r

68.
Crocus 39.

Crucicuhi nurea l)|..' . , ,

Crucifixiouis sanet. Petri lo.us 1,

'i^^;;f?KCn"-'Sei!ii'\^;^i

^'^^>SD?::ui^2k.'pl^tiorepertan
Se,-gioi,apnl62.Ea..,.le.n,u.ola.m^
o=c,"lnrl mos est 162 Cr..e,!S «■"'''", ;,\
•ff.6 414 460. Pr!CC.Hh'.itPS p< recclc
sins 371.A.,ren! 366. De blatth,n,seu
drfm,daro363.Crucescuu,gn,m,.-
diis 518. Cruces cmn o.-b.e 'b- ' _
chrysoclavo 417. Cum Rem. ■■ P- '■;
lis, etc. 162. Cruccs P'-"''''"' '^,,'';^
Crmes.septer.i pnvccduntp.T oUiuls
ecclosias 571. p,,,ni,i.^

Crux Doiuini iuveuta sub EubCbio
pnpn32.San,-U' cru.is max,u,nmpnr-
lemRomn'iuveuitS.Tg,..sp..p...f-.
Crux annglypba cx nuro 380. 3.in.
Cr„xnrge.';tl-!,c„u,«ahntbnU.9(.r..K
nuren 38, 40,69, 103, 163..i6l). US. tl ■.
Cr.ix nuren Belisari, -blaU l„'nlnl c-

1439

tro de 9()olii3 Vandalorum, iuscri|)ta
\ictunii he/isiirii \l\2, Aliti a Curolo
M(ii,'i)0 oblata liasilicj- l.al.Taiiciisi.ct
suhrciita rc?tuilura saiicto LeciMclV
502 Crux aurca ciiiu geiDuis iu liasi-
iicn lieali Petri 102. 526. Crux ante
pontiricempersuhuincoiiuin Ue niore
pnelcrtur 510. Cru.x aurea geslari
solita per subJiaconuni aute ci(uuui
poutificisaOO.Cruxaurea panodysta
iD basilica Constantiniaua 39l.Crii.x
auro te.\tu iil.Crux de Blattliin 436,
440, 443. I)e Clirjsoclavo 360, 36«,
367. 4111. 'ilS, plc. i)iacoptoii366. I)c
fuii.lal.) :u;i,2".i, 311(1.1)0 olovero 461.
Du ui.irj^iai-ilis.i.si, Cjux olilala a C.a-
rol.i Majiuo iiasilica; Salvatoris 377.
Rerccta a Leoue IV 502. De quadru-
plo 436.

Ciibicula jnxta hasilicam lieatri Pe-
tri 412. Eadem ac oratoria 7!).

Cubicularii sive ciistodcs snpcr
sepulira apostoloruni «7. Cubicula-
nus Albinus 371. Cubiciilaiius uiitli-
turab Adriano papa ablegatnsad re-
gciii Dcsidcrium 294.

Culiiculnui Lnternncnsc 227. 2!)2.

CMumnniiiCastruiii lic, ||.>i,|. It.ima-
na; iiivasum a Lon«.ih.ir.li# 1;^!.

Cuppa calicum (l.iorMui viui 32».

CnriB 477.

Curia 1. Tiibunal laicoruui 3.").

Curtes, id est ceusus 427. Curtes
Draconis 478. Galeria 161.

Cusicinns, alias Ursiciuus nrcsbv-
ter 57.

Custodes Pntrinionii. Vide Cuhicu-
larii.

Cymbilia episc. seu Vestiarium Ec-
clesia; 122.

Cyprianns 27.

Cyrens 85.

Cyriacetis pesscssio 43.

Cyriacns 32.

Cyriacus paler Joannis v l.")4.

Cyricues, seu Cyriaca 25,

Cyrinus martvr"30.

Cyrus civitas'39.
D

Dalmalia, seu Istria 124.

Dalmatica 28, .35.

Damasus papa in schismate eleclus
corpora marlijrum requisiiil, et versi-
bus lauilavii : in sijnoilo 41 episcopo-
itim ile alilulterii crlmine se purgavit
51. Jiibet psalmos die noctuque cani
per ecrlesiai et monasleria : mullisqut
donis templa exornat, ibid.

Daniel mafiister militum tempore
Ludovici Pii 534.

Dapsilitns, id est abundautia 456.

Dardania 635.

D.itio 5!)2.

Debitores jupo servitii oppressi a
feueratoribus 25S.

Oecei tio pro ca|)tura 2S7.

Decimata vioi lalirarum sexacinta
328. "

Uecius 22.

Declaratum, substaut 53.

Decretnlis 68.

Dedicalio basilicie sanctorum apo-
sti.lornm Pbilippi et .lacobi ll.S. Ec-
clesia; sanctas Agalhm (Jotborum in
SiibiiiTa 113.

Defensor 73, ins. Defensorcs, Joaii-
nesldefeusor 171. Auaslasius primus
defcnsor 171, 293,306. Cousl.anliiius
H93. Gregorius rcgiouarius 297, 20S,
'etnis 103.

Deliciosus, nomeu muneris 309.

Deliuipidare 150.

Delpbines .ar^entci 36. 38, 44,348,
Vlde toion.r iihnracnnlhara. Delplii-
nes aurei 531.

Dcaietria uG.

Deuielrius priBfecliaaus sive nra:-
fcLtus 82.

INDEX IN VITAS PONTIFinUM HOM.ANORU.M.

iJenariorum multiplicatio miracii-
losa 613.

Depingere pro scnlpere IsS.

Dcposiliis episcn|.ii.i qiioiiiodoreS-
tituatnr 604, 0(13.

besiderius Tuscue prafeclus implo-
rat opem papce, ut rex Longobardorum
fial, promillens se resliluriim duca-
tum Ferrarim et Faxenliam, Papa
ergo llachi a nije monacho facto im-
perat ut posilis armis ad moimterium
redeat 255. Sed promissis, adepto
regno. non slelil, ducatiimque. Ferra-
rice papie abslulil -292. Carolomanni,
qui eriit Ciiroli Miigni fraler, uxor ad
eiim cum filiis profiigit : neijul se qui-
dem reddilurum papm, nisi ad se ve-
niiil : volebat enim a papa filios Caruli
Magiii coronari Framcorum reijes, ut
schitiiiia in Francia excilarel tolamqiie
Ilaliam sibi subjicerel 295. Adrianus
paita viginli monacbns ad eum miltit,
rogaturus ne pergat fines Hoiiianoriim
vaslarc ; sed nihil impetranl 505,3i)C.
Carolus Magnus mitlit el siios legalos
cum miineribiis, sed fruslra 5[0.Exer-
cilus Deaiderii venienle in Italiain Ca-
rolo, Irepide aufugit, ipseque Deside-
rius se recipit Ilapiam, ibiil. Papia
expugnata Desiderium Caroliis capit :
el exslinclo Longobardorum regno,
abdiicil in Franciam 3l9.

Desiderins re.x Longobardorum
254, 265, 2S3 et seip^. Ditionem E.-.clc-
fia;vastat303ctspq.Papiamfugit311.
In Franciam abducitur 319.

Dextera uiauus pontilicis 316,484.
Dextra saxisca 551.

Diaconi septem consliluti a sancto
Eiarislo, qui custodirent episeopwn
proediconlem 6. Regionibus rfo/i 21,29.

Dioconi tres et prcsbytcri diio epi-
scopuin uoudeserant iu omui loco 23.
Dinconi hevas tectas habeaut dc pal-
liis liuostimis 59. Diaconi : Agapitus
25. Callixtiis o4.Coucordius5i.Geui-
niulus 241.Georgius ni.Gbartophy-
lax 143. Lilyanus 57. .Magous 2.'). .Ma-
riiius S. l\. E. 608, 627, 639. Nico-
stiMtus 21.22.Paulus fr. Stephani III
229, 242. Paiiliis Raveuuatcnsij Ec-
clesiu! 514. Pnulus sive Saulus 17.
Pholinuslicereticus75. Viucentius25.

VitaIisS2. Diaconus dalmatica uta-
tur in ecclesia, et palla linostiuole-
vam tcgat 35, 59. 69.

Diaconia332,337.Sanctiar.hangi^
11445. Diaconiaecclesia.ctbosilicaea-
dem icdcs sacra vocatur 464 ■ DiacouisB
tres exlra poi-taui hcati Pctri consti-
tulicab.Vdriauo 1 229, 337.Duhj aule
Adriaaum letate Stephani III 229.
Diac. nutiqna S. Maria; 389, .391.
Cosma> et Damiani 346. Cvri 466. In
gyro 387. Adrlani 346..Marl.'BSchoI(B
UraiCiB. dicU-D in Cosmedin 341. In via
Lnla 387. Memorantur diaconiiB xiv
404.

Diacouii ordo 257.

Dia|couiss.TsubLcouelIloccurrunl
cuui «cterls Carolo Magno nd pon-
teni .Milvium 372.

Diadema uureum 193.
Diagraplm, seu capiLi 136.

DialogisancliGrcgoriiGraicetran»-
lati 226.

Diuitx aurex 471.

Diluviuiu iii Italia 112.

DiocIcli.ini pcrseciilio 30.

DiiBccscs 26. Oricntis .39.

Dionysius papa monacbus 26. Dio-
nysius diaconus 24.

Dioscoriis h.-Brcticus G6, 68. Schi-
suiaticus 91, 94.

DiptycbaecclesiarumliS.Dcdipty-
chisabrasanominaHoirelicorum 143.

1440

DUpensatio diaconi.-p 354.

Uistiuclio graduum iu clero iO.

Divi...io lii rcsno Francoruiii ijtcu-
tata a Dirsi.lorio 293.

D.jiimus lul, 257, 262, 292, ctc

I).)m..ciilla; 218.

DoiiMicclla 547.

D.Miiiii ula ViceniE 39.

l'..iMMs Albiui depreedala 370.

Douiiis lioiiifacii IV erecla iu luo-
nnslcriiiiii 116. Domus Palinnti 63.
Domus Daliani 39. Euierili Jh.Grcj^u-
rii I constriicta iu ecclesiaiii sam Uc
ApaDirB 1S3. Juxla gradus ecclce.
bcati Petri 412, 554. Leonia III di-
repla 370.Leoiiiana 591,605. Lucina.
fa.tniitMlus.it .MngiiaaiireaC.iosUin-
tiuop. 62^.1 II palrinrchioLatcraueusi
coiislriicla a .Nicolaol 611. Pla.ridiic
Ul.Pontilicin in curte Dracoiiis47H.
Alia iu ciirte Galcria,lbidcm Leouia
590. 6:15. Culia saiicta; Cxeilis 223.
Sancti Eilistii 218,224, 328. 334,343.
CMll,-ebitbcbuntrundos..'asalia, viuc-
tis,cliveta,a.iua;iiiolas 327.Culla« cc-
clesiaruiu niilti Ii.;eat. eliain ponti-
lici, i)aoipioui.).lo alicnnre 225.

Dona maxima Constanlinus Magniis
conlulit in Eeclesiam liomanam, mul-
ta.vqut Insilicas intra extraque Urbem
rariis fundis, possessionibus el orma-
menla ditavit 36 et seqq.

Dona Belisarii bealo Petro 103.
Clodovci regis Ecclcsia; Romanae 85.
Justini Augusli 85, 89. Justiani Au-
gusti 93. Regis Saxonum 575.Thco-
dorici regis K9. Thcophili impcralo-
ris Constanlinop. 574. Deo oblala 12.

Dona varia oblata eccletiis et mona-
steriis urbis IXomj: ae etiam aliarum
civitatum a summu ftontificibus sanrlo
Damaso Sl.Sanclo Innorentio 5~.San-
clo Bonifacio C>\ . Sancto Caleslino Ci
Sancto Sixlo III 61, Sancto Leone 67.
Sancto Hilaro G9. 10, "{. Sancto Sim-
plicio "2 Sancto Sgmmacho '9. 80.
Sanclo Hormisda 86. Sanclo Joanne
89. Honorio 100, 119. 120 Joannt IV
124. Theodoro 128. Denedicto //151.
Sergio 162, 103. Joanne VI (.15.
Joanne VII 166. Sancto Oregorio II
178 et seqq Sanelo Gregorio III 194, ff
seqq Saiicto Zacharia 218 et teqq.
Sanclo Paulo 201.5anr(o AdrianooiO
et .feqq.Slephano V 428 et seqq. Pa-
tchali lu\ et teqq. Eugenw II 452
Gregorio IV 234 et leqq. Sergio II
491 et seqq Sanclo Leone IV 791 el
seqq. Benedicto III 567 el stqq, Xito-
lao /581. Adhano II 618 ett. Sle
phano VI f>46 et itqq. Dona ollala
Romance Eccleiice ab imperalorihut,
rtgihus et prini-ifiihus. Vidc Impern-
lores. Dona oblala ah Anglit Etilesia
difi Ptlri Romce, 601 tt seqq.

Donntio Pippiui regis 254.

Donationem in scriitto dtdit Pippi-
nui dt restitutndis liomanct Eccletia
quamplurinis civilatibu.', quce nomt
nanlur 253. Eamdtm [Htstta Carolu*
ilagnus novis littris confirmuvit tl
amplinvil 3|S.

D.inatio Cnroli Magni ad favorem
Ecclcsia! 31 s, 319. Conslanlini VI Co-
pronynii220.I)onatione8regum Lon-
sobardorum ad fnvorem Ecclesic :
Aislulphi 252, 253. Aritiperti 16s.
Luitprandi 179, 209.

Donum aronialicum .36.

Donus m.^cistcr mililum 125.

/)rojo nrchiepiscoput Metentit to-
Ihnriiimperatoris legatutvenil Roman
483

I)r.>go archicpiscopus Met<;n§is
coutra pontificcm 4S6.Rc8ipiscit487.

Ducatus Auiimanus 313. Anconita-

1441

I1U5 313. Ueneveulium^; lill.Compre-
ilOU5UsiudoQiitioiJei:.ii.ili.\lat;ni .ils.
FerrariEeiiesivod-MiMrliiin] J''i lii'-
luainis 313. IVru^iun- J-. ., -Ui^. !;.■■
uianiE urbis 17.'>. l.Sii.JiiT. IVuiliqiuli-
tanus lei.Ne.iiiolilaims 181, {>>i.

Uuces iu Italia seiu libertateui as-
sereutes creati 4s.4. IJux Clusinus
211. Spoleliuus 293, 371.Ariuiiueusis
282. Eburie regiiE 203. Yeuetiarum
302. Duces, etc. UO, 211, 238, 1S3,
175, 184, 182, 187, 288, 560, 621,301,
301, 175, 242, 110,180, 265, 293, 206,
263, 267, 293, 621, 370.
Dulcitiuiu, locus, 406.
Uuple.x, id est uiala iuteutio 558.

E
El/ljo rmhiepiicopus Rkemcnsis a
Sergio papa Komie fjetcns reeundtiavi
licclestie^repulsain pnssus cst 4So.Si'(^
ndtnittitur ad coiiiinnniutirtn Inico-
rum, ihitl.

Kcolesia prlma Uomnna72.Jiislia-
bet judii'audi dealiis.etiiuUii deipsa
636. iu Ecclesia quaieligioueversiiu-
(lum sit 644, 645. Ecclesia Komiiua,
forte basilica Salvatoris 72. Ecclcsia
Homma. Vide liomnna Eccleiin. Ec-
clesia, hoc est capella.sive coulesjio
321, 323. In Ecclesia orntioncs fncts
cur gratiores Ueo -.et qua religiime in
templis, vel ecclcsiis rersnndunt (li4,
645. Ecolesia uiajor,sivotota ecclosia
di.Miucta a coufessioue 323. Ecolusia
Golb'jruuiiu snburra 113.lu Ecclesia
niilitare,aut prolicero,ideui est acad
ordinemepiscopatiisasceudere3'J.De
ecclesia niemotrahatur Us.EoclesicB
divlsse presbyteris 26.EeclesiEe beati
Petri gradusomnessigillatimCarolus
niagnus deosculatur, 316, Ecclesiae
saui;torum Petri et Pauliuudat;eor-
nanientis ob metum Desiderii regis
308.Depraedata; a Saracenis 495.

Ecclesiam asijlum esse voluit Boni-
fncius V,ut ex ennen,ovi extrahipos-
sit liH. Ecclenus vel liasilicns nmltas
tum Romx, tum alibi exstruxcrunt
Romani mntifices, monasleria itcm,
xenodocnia,coemeteria,ct alia.Sunctus
Pius papa 11. Sanctus Calixtus 17.
Sanclus Fa bianus 21. SanctusFelix 21.
Sanctus Silvesler 34 et seqq. Sanctus
Mnrcus 49. Sanctus Julius 'JO.Sanctus
Liberius 51. Sanctus [)nmnsHS 59.
Sanctiis \nastasius 56. Sanctus Xosi-
mus ^^.Sunclvs livni/nciustiU. Snnctus
Cixlestinus 62. Sanctus Sixtus III 6i
et seqq.Sanctus Leo i;l.Sanclus llila-
rus 60, 70. Snnclus Siiniilii:ius 72.
Sanctus Felix T.i.SanctusGelasiuslli.
Snnctus Si/mmachus 79, 80. Sanclus
Hormisda 86. Sanctus Jonnnes 89.
Pelngius 109. Sanctus Gregorius I,
113. Ilonorius 119, 120. Joniines 124.
Duniis 13!). Saiictus LeoIiy.M. Hcnc-
di:tus II \':>2, 153. Scrgius lG2.Joan-
nes VII 167. Sanctus Grcgurius II
178 et seqq. Sanctus Gregorius III
194 el seqq. Snnrlus /iichnrins 218 et
seqq. Stephnnus III 231 ct scq. Snnc-
lus 1'aulus i:,'.U-t scqtj .Sanctus Adria-
niis 320 et .icqq. .Sanrliis l.cu III 359
et seqq. Stephnnus V 428 ct seqq.
SnnctusPaschalis 131 ct scqq.Sanctus
Grci/orius IV 4'j!l ct sctjq. Sergius II
43!l ct scqq. Snnttus l.co IV 498 et
scqq. Hcnct/ictiis iV.i.ctc.Sanctus Kico-
/nu<i :,>\i el scqq.Slcphanus V/ 649,650-
Ecolesiu' et basilioiu Alihn Cyri et
Arohangfiliiid Elepliaiiliun UI3.Agne-
tis via Nuiniiulanii, basilica 42, 80,
119, 388, 605. Dlota basilic.a beatiB
Enioreiilianaj 350. Apostolorum ad
Viiioula, EiKloxiw.dicta tomjihiiii.ct
poilosla 3i3. Arciiaugeli, (liiicouia
3s7, 401, 411, 421, 445. Iii soptimo,

Ijaailiuu 388. lu vicu l'alricii,basilica

INDEX IN VITAS POiNTIFICUM UOMANOUUM,

144^

3RS. Oraloriiim i KJ.Christophori Ra-
vc'iiii.iiii \i'i -u,-:Ji:;. Ahiiou olSeiiiiou.
Ii.i-ili''a..[ I iii.i. !.■; ,iiiii3i5..^i;uiilianiiB

l'liilii- lii,;. ,.. > Au;a[uti Prai-

uosh-, liii>iluii 3u7, 415. Agapiti foris
uuiros,ju.\tasanctuui Laiiroutiuin ba-
silioa 73, 311, 424. Aguthaj diaconia
388, 404, 422. Super Suburram 393.
Agathfce viii Aurelia, basilicaTI.Agii-
thi£ Traustiberim 183. Agatha; iu
domo Urcgorii II lS3.Anastasia; titu-
lus 360, 383, 403, 467, 649.Anastasii
martyris biisilioa 354, 593. Audreai
Eiidoxiae 402. Andre» ad sanctum
Petrum 79, 119, 166, 197, 28i, 321,
363, 393, 397, 400, i23, 525, 54I.An-
dreai cata barbaia Patricia, basilica
72, 413. Andra; via Appia iu Silice,
sitaiutricesimo3S0. Augeli iuFaliia-
uo 3S4.Apolliuiiris 402, 3SS. Ecclesia
332.Apo!hiiarisiu porlicaboatiPotri,
basilica 119. Apolliiiaris, jii.\la Iiii-
vonnam, hasilicii, 213, i20.Apoftolu-
rumlorisportamAppiaminCatacuiu-
bis343.Apostuloriimvia Ostieusi 139.
Philippi et Jacobi, basihca 109, 110.
In via Lata 324, 331, 402, 4l4, 419,
4G9, 648. Dicta ad apostolos 659.
Habehat portiousin circuitu324,331.
AiiuiliE et Priscillic litulus 402. Ar-
i-liiiii-.-liiiir;iniiniiii.nioiilisl";iirj.Miii,
l':i-ili.M. ,-". \l.|i;ili;;,.||||ivi.-ul<.illi-
.11. Ii.i-llli ,i.::Ns.,\lll'rir;i.l .istillMlTi-

Jj.iis u,:;, :;:ii, :r2:,. linlhiiiii., tunius
402, 413. Iliisilh',1 '.i.'!, ::,,'i. Hasih.lis
mart.iu .M.tuI.hi.i, I..1-1I1..1 'ii:i. Iti-
hiaiia; 72, Ijuiiil,i.:ii ooiilo--,s.ct i.outif.
via Salaria 445. CajcihiB 104.Titulus
383, 403. Reuovatur 436, 446, 449,
469. CiBsarii Terracina; 530, 531.
Sancli CiEsarii oracuUiin, sive orato-
rium inpalatiopatriarchilLaterauen-
sis 158. Calixti. Vi.le Sancta Mnria
Trnnstiberiin. CandidiU basilica, uhi
etiamcfemeterium345.Saiita;CiEcili'B
oratoriunivia Tiburlina ad iiuiiiliim
l.'ipi.l.22i.(:hrvs.i-oiii iiii;,tiiiilii,^::';7,
'iii:;.'.i.s,:.,,'i,n..|ii,'Mii-l,;i-ili,;,'„.:.,;ii:;
i.i^, :..7. hiiilii^ ri.jji,,iii, I,.i-Ii,|, ,1,,:,.
iU2, 122, il,;). Cloujolilij. \..lilii.-; 2N7.
ConstantiieOOj.Goustaiiliuiiuiahasili-
ca. Vide S.Juannis Ltitcrtiii. C,,riii'lii
basilica.ju.xta ccEmctorium Calixli (37.
Cosmai ct Damiani iu Silva CaudiJa
509,510. Ju.xta temphim urhis KomiB
basilioa90, K;:!. niacouia 346.InTri-
biis E.di :;j,,. :;i:;. Ii,i^ili.-a 37!t.l)ia-
couiii In; l;,i-ili, ,1 ; 1:1. E.-.-losia H3,
431.1i;oiii..i I , 1, , l....iia ililt.Cruois,
dicta lli.iii-,.l.'iii,l,;i,^ilioii, iii piiliitio
Scssori;iMo 41, l.sj, 3i2. :i.sr,, lil2,
529. Diotii lliorusal.'iM iii S.i-urrio
649. Cyriii.;! via Ostiousi 120, 422,
569. lu Thermis tilulus 339, 384.
Basilica 421, 446, 467, 571, .572. Da-
niasi. Vidc inwmiijws. Dionysii iion-
lilicis et coufessoris, basifica 568,
579,582. Ecolcsia Edisti extra Urbem
333. E.piilii litulus 34. Eudoxia;584,
Eugonii basilica 107. 344, 347, 388,
Eiiphoniia; basilica 163, 388. Tyburi
74. Via Appia 139. Eupali 342.Euse-
bii tit. 226, 383, 403. Biisil. 342,466,
584. Euslachii diac. 384. Basil. 463.
Eoliois el Adaucti, juxta S. Pauluiii
361. Koris porlam Portuen. 345. in
Pincis, alias iii. Piiiois basiliea 324,
569. Via Aurclia. Folioilatis basilioi
80. C.enesii 199, 201. Georgi Diac.
150, 224, 360, 387, 404, 4I!1, 464, 472.
473, 478. dicla Sebasliaui ol (leorgil
150. Cervasii ct Prolasii tit. Vestiiim
57. Fundis 530.(;ordiiiii el Epiiiiaclii
basilica325.i;olhoriiiuiiisubiiri'all3.
Adriaui luartvris iuTrihus Falisl20,
465. Uasilioa 325, 311,316, 463, 503.
Diao. 345, 357,387, 404. Iloloiiiubasl-

lic.32S, i29.iiermeti8, Proti et Hyn-

oiiithi 3i5. Aulii 7(i.IIiprusiil.'iii.Vide

SCrtl.-i.. Ill|,|„,hll 1)1 .■iv ,|;it.. Por-

tu.^ii.l„,-iii.M:;^:,.ll ,, ,.,iit ,1 m s.ihinis
bii-ili,- :;■.". .1.11111, ,111 iii.uiMi, ii.lpor-
taiii l,..;.li l,.iiir..|iliil,.iMlio :i36.Joan.
lS;i|'li-' '' . V 1 ';j ; 1 I.. |.,Jitam Lati-
naiii :ii,; .1, ,111 i;,,i.li -l.o m oivitate .VI-
haii.ii-i 1 . .1, iiiiii.-,-l 1'iiih lit.fiim-
111.1. i|ii sii'. ;,,;,;, :i,Mi.'iii:j, i-22. Joan.
Liil,-i',iii.'ii-i.,li,la hiifilioa Constanti-
nidUd Salvaloris ju.\ti Laterauas.
juxtapatriarohiumet episcopiuniLa-
l.;ran 30, 37, 49, 73, 76, 86, 91, 110,
131, 136, 154, 156, 162, 196, 227,
208, 277, 285, 316, 322, 338, 340,349.
.351, 464, 365, 378, 3*1. 384,386,391,
405, 408, 412, 415,451, 475,478,489,
502. 564, 565, 567, 58 1,591, 654, dicta
ecclesia Uomana72.Joan.Evang.pro-
peCoustant.639.Julii basilica91, 92.
Laurenlii ct Daniasi tit.3s7,403,415,
4(12.Biisilioa 39i.ln F.inii..-.. basili a
33, 38.3, 3N5, 3.S7, ilKI. A.l TaureUum
liasilioa 32l.Luciu;e basilio. 104, 151,
341, 368, 387, 403. 467. Super S. Cle-
uieutPm iu leg. 3, 235. Vide Barou.
ad anu. 753.Foris luuros basilica43,
64, 70,71, 80, 89. Ampliatur a Pelagio
II 112, 178, 323, 331, 335, .342, 351,
354,362,379,383, 3.S6, 465, ;i26. Infra
civilatem Tyburliiiaiu hasilioa 389.
Leonis Leopoli 550, 553 Luciie 384,
471. lii septem Viis Diacon. 384,404,
471. Juxta ?:ini'liiui Svlvestrnui 120.
Im (iriih.'a lni,'. :;si.'lU3, 413. Basi-
li.ia iiii, :,!i:;.l.,ii, 11 iMiiiLVia Flami-
uia 3ii. lia.-ilica .j:.ll, ;,(il. Jlarcolli
in quartodecinio 391. ^■ia Lata lit.
345,384,403,469.Basilica 478,649. Via
Salaria in cceinet.Priscilla; 10s..Map-
cellini et Petri jiixta Lateranas 202.
Marci Mart.tit. 403. Marci via Appia
202. Marci 160, 181. Vicina domui
Adriani I 291. Ilidiohat purticus iu
circuitu 323, tit.31(;.;i:i7,3N7. liasilica
35(i,i6ll,56S,etso.p|.i(i.i,(;i:i..Maroi via
Appia Ii;i-ili.;i 2(i:i. .Mar.'iiiiii iu BaL
ii,'.ii.ili ,iT ,M,u-ia iii .X.liiaiio Diac.
liil. .\lari;i' ;iiili.|iiii iiiiii.- uova 5'12.
Al.uuo lu Atiiiiro diac. 201. In Bla-
cliernis 141. Iii civitate Anagniua
536. lu civitate Portuen. basilica
531. In cosnicdin vide Scholx Gre-
ae 341. In Cyro Diacou. 401, 529.1n
Dominica Diac,379, Basilica 291,396,
401, 417, 450. Henovata a Paschali
I 436,iulirmis oratorium oS^.IuFon-
ticuua 362. In Fra;cata 529. Ad sauc-
tum Laiirentiiim foris Miiros 518,
S25.Basilica 528, 536, 5i0. .Maiuris,
juxta Maroelluin Livia; di.t. hasili.^a
Liberii ad Priesepc, etsiiiipli.it.'r:;2,
58, 76, 80, 89, 132, 134, 136, 1!)6, 202,
204,227, 233, 235, 318, 321, 322, 323,
Dicta hasilica Major 335, 341, 349,
352,353, 361,377, 379, 383, 386, :i9i,
396,400.409.411,412,415,417,419, 423,
424, 445, 447, 448, 450, 455, 4(i5, 471.
Dicta niajor 490, 503, 508, 567, 581,
604, 612, 513, 646. Sancta Maria ad
Pra;sepe. .. Intus Pra;sepe fecit ves-
teni de alylino (Leo III) 3S3 ct 405.
Ciuu .■hry-i.nlavu IMiosopeS. D.nos-
tr;i' -M iriii'r.'>t;iiii'aliiiiiasanot.) Pas-
oh.ihl i:i.-,,iii.'...l.li..i...,Miiz.etTU.)AI-
taro l'i;i's.-pii.li.'lio liasilion' 1 son cou-
fe-.-i.i ..iiiatiiiM iinr.is iiii;i^;lvpliis a
Pi.s.hali 1 i:iil.Ssi,.la'Mari,i'ru Man-
turi;iMu(;iN.A.l.Miiitvros 151,200.212,
275,331,. 157, 379,40I,"4I7. 165. Uasilica
478.IuManturiano 649.1i)fra luonast.
Corsormn5fl9.Iu Moroiiico 529 Foris
norlam saiicli Petri di.ac.40l, 417. In
Savinis 451.Soholie tJrjece iuCosmc-
din.dlac. 341, 379, 101. 417. Basilica
466, 581, 584,593, 501. Supra solio-
luiu Saxouuui 541, transTihorimlit.
Cali.\ti 17, ct iu marg. busilica 198,

im

liNDEX liN VITAS PUiNllFICLM IIUMANUUUM.

1444

Tiliiliis 383, 384, 390, 4U9. 45G, 4C8,
DiiUi ralixti el Cornelii 471,472,473
528, :3S, 572, 592, COO. Sanc-
te i\;..i i(B supra sclmlam Saxoniim
541. Sanctae .Maria; juxta sancluiii
Laurentiiim extra niuros 528. MarifB
via LaurfiitiiiU 71. lu VicoSardorum
milliario 30 ab Lrbe basilica 499,539,
5U, 5.'i3. .MaricB in yKmilia, sive ia
via Aurelia 547. Caliili 596. Uicta au-
tiqua basilica 107, diac. 341, 461, 409.
Juxtuviam Sacraui 568, 569,593. .\lar-
tiui ju.xta beati Petri diac. 404, 494,
5U. .Martiuoe dicta altare 325.Basilic.

357, 4)0. Eccl. 367. Martini et Silves-
tri juxtaTberniasTrajanasSOtit. 341,

358, juxta Or|iliiM 335, 404, 480,482,
490, et seqq. diac. 40S, 465, 475,
MeiiiKe basilica3(il, 4i3.Micbaelis ar-
chaiit;elibasilii-..s0.luuiouteGargano
400. NiTci ot Acliiliei diuc 379, 404.
ReiKivata 121. Nii-iindri i't KliMillierii
via L;ivic-:iii.i 71. Ni.' I li -li- la i'tiam
iiraloriiiiii :il:i. Ni...;n.ui- l.us jior-
laiii.Nuuii'iilaii;iiii:i:.i'.N\nii.li. >inci-
vitate l'orluen.510. Paucraliibasilica
79,120,323,332,341,379,383,402. Inepi-
scopio Albaneu. 420. Pauli juxla sau-
ctaui Bibiauaiu 149.Conveiilusinler-
ritorio Orbetano 3s5. Via Oslieusiba-
silicn 40, 61, 07, 70, 79, 80, 80, S9,
166, 178, 203, 236, 264, 385, 317, 321,
322, 331, 338-340, 349, 350, 351,353,
363. 275, 378, 382, 385. Terrainiolu
concussa renov. 380, 386, 390, .393,
394, 395, 400, 401, 414, 416, 423,466,
472, 475, 499, 547, 568, 570, 571, 573,
582, 584, 593, 612, 644, 647. Peregriui
adS.PetrumaposloUiminNauuiachia
439. Petri ad Cadum Aureuui Ticiui
214, 215. Saucti Petri el Pauli basili-
cse aSaraceuis direpla;rursusoruan-
turdoiiisasanctoLeonelVoOO.Sancti
Pelri ct Pauli, el saucli Joanuis Bap-
tistEein civitate Ostieusi 45. In .Maruli
529. Ad Vincula 77. lit. Eudoxi;L' 353,
basilica 42S. Dicla apostolorum ad
Viucula 313, li;:i.lii Naumacliia 412.
!n iii;i-?a .Mirul.iua basilica 34:!. Via
AppiiiiiiSilliiliajilica343.ViaOstien-
sijuxla Cauiiiuui Meruli 138. Via Ti-
burtinainfundoPaciniauoSO.InVati-
cano basilica :!S,67,70,73,78.S0,.S6,89,
114, 119,136, 151, 159, 162, 163,202,
204, 218, 219, 220, 222, 228,2:15,239,
285,317,320,322,332,335,337,340,35:),
357, 360, 364, 365, 372, 374,375, 376,
378, 3S2, 384, 389, 392,393,396.398,
399, 401, 410, 414, 415, 417, 419,42,3,
424, 431, 432, 434, 438, 442, iu Cea-
tumcellis 444, 4;i0, 4.59,465,475,484,
496,575,498,.500, 501, .505, 506,507,511,
514,510.518,520,525,526,528,529,530,
531, 540, 542, 543, 545,546, 547,551,
552,553, 561, 567. .570, 571,572,576,
579, 582, 584, 593, 600, Frascatffi
602,61 1,641, 043,644. UiolaforisMuros
260, 475. Pctri et Pauli via Sacra
juxta templum Romuli 260 Pelri ia
domo cullnCapratoruin, 3;19, ibi reli-
quiiE. Potri Albani basilica 585. Fras-
cata; 602. Leopoli, 550, 453. Pclri el
Marcellini inter Ouas Lauros44. Cuin
porlicibus562. Polronilla? ad beatuin
Petrum basilica 344, 575, 5U, Plii-
lippi et Jacobi nposlolorum 109, 6is.
Praxedis lil. 341. 403. llerum n Pas-
chalc 1 nonmulloloiig.n priori I3i.
Prisca' lil. 325.bafilica SO^.Pi-ocessi
et Martiiiiani 199.PudentiiknaDiu vico
Patricii 12, li'.. Pudenlis:t43,403, 424,
467, 649. Qualuor coroual. 120, tit.
353, 3S4, 3SG, 495, 497, basilica 498,
501, 505 ; rcfecln a Leone IV 517,
519, 526, 536, 539, 510, 511, 513, 551,
640, 641, 648. Romaui uinrl. cxlra
porlaiu Salariau sit paiochia sub tit.

sanctiSylveslrielMartini490.Hufina:
et Secunil.-G in cpiscop SilvxCandidn:
basilica 343, 530.i>dbiuu: basilica 65,
tit. 341, 379, 3S5,:i>*6, 40h, 419. Hahi-
tatio Eugenii II 4.52, iu Territorio Fe-
rentincllo 353. i>':ilvatoris. Vidc/onn-
7iis Lnteriin Satiirni via Salaria basi-
lica 90,345, 459. Sebastiani el Georgii
juxtaNeluni Aureuin 159. In Frascala
basilica5l5,528, 571. Secundini Prae-
nvste basihca 354, 384, 404, 463, mo-
uast. 570, ad sanctum Petrum Uiac.
201. SeverinijuxtaTybur220. Silvani
mart. 344. Silveslri nionialiiim .568.
Silvestri et .Martiui 490, 491. Silvestri
in monle Soracle 163, 506. Monast.
619, Juxtiibcali Pi;lri diac. 4(11. Vide
Martiui Saucti Sinzigii iu civilatc Ule-
raua 536. Sixli tilul. 341, 387, 403,
467. SophiiB majorcccl. Constan. 83,
146,631. Stephaui jiixtabasilic. boati
Laur. basilic. 72, 342, in inonte Ciidio
bns. 72, 128, 156, 332, 547, 3ss, 402,
416, 465, 526. Slc|ihani via Lalina
basihca66, 415. EstStephaiii Papa^el
mart.518.Susaunu:basilic.dictaiutcr
duas Donnis 163, tit. 339, 366, 403,
419. 467. Theodori diac. 387, 404. In-
tra\'i'luuidiclabasilica343, inSabello
42S. In Coranis liiiibus basilica, 490.
Thoni.Tiapost. via Aiipia343.Tibiirlii,
ValeriaiiietMaxiiiii345. Valentiui lu-
teramiue 209, 211, uiart. via Flaniinia
128, 151. Foris luuruni 402, basjlica
323-332, 376, 414, 466. Venautii Anas-
tasii, .Mauri juxta fontem Laterani
124, 278. Vestioa! 157, 592. Viuceulii
et Auaslasii. Vide Anastnsim. Ad
Vincula bealorum apostolorum 465.
Vincentii in Frnscala 541. VilaUs til.
362, 403, 421, 467, 592. Vili diac.
3ss, 404. Urbaui via Appia345. Zeuo-
nis basilic. 345. Oratorium 434.

Eclipsis luna; 141, 150.

Eclhcsis, cxeculio 130.

Klectio iioiitihcis.et libera ost asnf-
fragio, vel exspectatioue legatoruin
priiicipum6I4,6l5. Abepiscopis, Cle-
ro et proceribus 566, 579. Elcctio
Lconis I V 497.Elcclioncscoulensiosa;
poutilicum 51,54,60,77,91,97, 156,
158, 257, 293. 259.

Eleeniosyna propanpcribuscl pe-
regriniserogniidn d^patriarcliio226.
Eleomosyna quotidiaiia assignala ab
Adriano Icentum pauperibus in pa-
triarchio Later.ineusi 32s. Eleeiiiosy-
uis multo melius vi:<itanlur pauperes
n pontilice quam corporali iirtcseulia
227.

Elephantus 3s7.

Eleutheria 106.

Elcuthericus patricius et cubicula-
rius 117.

Eligendus in papam nullus qui ab
ostiario usque ad gradum opiscopa-
leoi uon asceuilerit 109. Eligendi
poutilicis licentia 115. Eligitur pon-
tifex Grogorius III dnm fuucri deces-
soris assistit 190.

Enieritus uoiuen viri 58.

Eminentissimus luagislcr milituui
.554.
Ennafodius. adjecl. 465.

Epiphanius gloriosus asecrelis 140.

Epirus nova et vctus papo; olim
subjecto jure sedium 635.

Episcopatus iu Africa »-evocntus
s4. Ad cpiscopalum asccudentis gra-
dus cl qualilales 35.

Episcopi iiubocillci 3.", Episcopi-
tres, Portueusis, Albancnsis el Pr.e-
nestinus coiisecrant Constantiuum
psondo-pontiticem 265. Eplscopi xii
missi Roniam adconciliniu aCarolo
el Carol<.mnnno276. Episcopiconlu-
niaccs io UomaDaiu Ecelesiam tem-

Eore Sergii II 486. Episcopi missi u
otliario et Ludovico impp. ad cou-
ciliuiu Kouiiinum 5l4,Episcopi cvo-
cali ad scdcni apo>toli>:aiu nou sunt
suscipii-udi siiie forumtls 8.

Episcopo ubiquc adoiise dobeut
duo prcsbyteri cl tres diaeoni il lu
episcopos ordinandi nequaiiuaiii
sunt laici, sed clerici, quique per
gradus Ecclesiaslicos ad lionoreiii
illum asceudoriul 29, 109, 278, 27«,
Ejiiscopi,aichiepiscopietpatriarcbie
iOuiilieubes episcupi 591. Afrina; kI.
Albaiius Eiistacliius264,283. luuiinii-
nalus562.Alexandriu!Joaancg catbo-
licus 71. Polrus Eutychianisla 72, 73,
74. 82. Thoophilus "l5. Alllos sive
Alliciiiie Pelrus 77. Anutfiiimus Nico-
laus 55S. Rodoaldus 5s6. 505. 596.
Zacharias 616. Aucuuilauus Leupar-
dus 635.6.19. Aiitiiiilicniis putriurcha
.Mailiariiis 147,1 Is.Tbeopbnnius, eive
Slcpli.iinis 1 lict iii nutiilis Fabrolti.
Aprii~icii-is.--i*iiiiundus4K6.Aquensi9
OdclviTliis iMi.Aqiiilegipnsis arcbie-

Piscupus Iiiiiiiuiinatus 161. Arelinug
etrus 54 1. Ilalueuregiensis Roiuanus
inipius 562.UfrgouiciisisHagano59",
599.Britauuia; Uerecbyaldu.-, sive Be-
rectualdus 164. Briiieusis .Nottingus
^^^.C-esarcail^aiipadocia-Juauncs.Me-
tropolitanus 624. Cajsareie Paleslins
Thcophilus 15,in luarg.CameusisAI-
mariius 486. liamerinensiK Fratt-llus
4S5.Capiianus Gcrmaiiiis s:i. Caralila-
nusurcbiopi.-copusCisoiialiis!55.Car-
thagineiisis Cypriuuus 22. Inuumina-
tus 92. Culoiiionsis archiepiscopus
Guuthcrus .597,59s.ConcordiensisTo-
riiigarius 486. Consigensii^, sivc CoD-
seutinus Innominalus210.ConstaaU-
napolilaiius Acarius 72.73,74.82,83.
Au.istasius Icunomacus patriarcba
19J, Anlbimus biserolicus 95, 96, 100,
106.Cyruspatriarclial72.i'ii'ur;:iuspa-
triarchal 12.1 13.1 ioriiiauusp.itriarcha
192. .Menuu 96, 1 12. Ignnlius palriur
cha 5si;, 594, 595, 6IU. 623, 637.
Joaiines, S3. Paulus palriarcba 129.
Ejus impietasl3li,13I.PetriisPatriar-
ciia 131. Pbotius neopbvlus invasor
sedis 5s5, 594, 620. 623 ■ot 629. Pvr-
rbus palriarcha ud liniiua apo»to1o-
runi 127.Relapsus condeuinatur 127.
CrclensisBasiliusli5.EporcdicnsisJo-
sepli. 4s0, 511 Eugubinus Ar«euiu8
55N.Ferentina-;,velFlurcnlinusBouu»
t09. Fesiil{iunsl)ouiitiii.is6.Firmanu8
(irisus ixO.Frisiiuoruin Cleniens 164.
GiiveusislVtius i.i:t. Fradensis arcbi-
episcopus Autiiiiiiis lOi.iirnri.T nie-
Ir.ipulilauiis Molbudiiis jSo.Liineusi»
Auiliro»iuslsn..Mediolauensi5 Uencdi-
clus 171. Aua.dborlns Is^ltaciu^lOO.
Metensis UruwM ISi. 1m'.. IsT. Moten-
sis, sive .Mcfcuii:= l'crou'riuiiss2. Nca-

f)olitanu.< Irjicintis M .>-|i'pliauus cx
nico 277. Neperius Stcpliauus 617.
626. NuceriiB, sive Nuceriensis Lau-
renlius76, 77. Rncipertus5.s3.Nuuien-
lauusV vileriarius, sive Villaslus2il.
Usliensis Audrcas 150. Donatus 608,
615, 626, Gcorgiiis 211. Innominatus
563. Epscopus Osliiusis pallio utitur
49. Papionsis I.iiil.ir.lus .'.Ss. Vide Ti-
cimfnsis. Palcnnii^is AbundaliusUO.
Pcrusinns Juannc- ln". Piuiicnsis
Amaileus IsO. I'is.u?is Joanncs 4h6.
Pislorionsisliausprauilusise.Placcn-
liuus LiMifrcilus f.no, Pohmartiensis
Paulus 601. Ofls, 609, 639. Pnnesti-
niis 265. IVrtiicnsis CiloDatus, sive
Citomalus265.Formosus 60s. 609.639,
Georgiu» I7!.lunuminalus566. Joan-
nes l46.Legatus si'dis apostolica;l45.
150, 161. Radualdus 559. Zacbarias
S86, S93, 566.ilav«Dns Damiaau« ar-

1445

INDEX IN VITAS PONTIFIGUM llOMAftlORUM.

1446

cbiepiscopuslei.Felix 170. Gregorius
486. Joannes 192, 544, 586 et seqq.
Leo 283, 284, 293, 296, 302. Marcus
149. Michaia iutrusus 2.S2, 2S3. 284.
Reparatusl39.Serj;ius277,2S3.Theo-
dorus 140. Regieusis bigifridus 4s6.
Segitanus,sive Regiauus Joanues 1 iO,
Rliemensis archiepiscopus Hincnia-
rus 6U4. Rulm;e et Secundae Valeu-
tiuus 103. Sardiniae episcopi 81.
Scbolanensis Pico 486, Seueusis Can-
tiu 4s3. Signieusis Jordaues 287. Spo-
letauus Petrus 544. Suessiouensis Ro-
thadus 604. Sylva; Caudidffi Grego-
rius 2S2. Leo 615. Nicetas 171. Tar-
vi^iiensis Domiuicus 639. Texsiensis
Lupus 4n6. Ticincnsis Ennodius 82.
Joanncs 641. Trevereusis archiepis-
copus Theutgardus 597. Uepositus
598, Restituitur 616. Tiiveusis Domi-
nicus 609, 616. Tudertinus Agatho
539. Turritanus Novellus 155. Tybur-
tiuus Tlieodosius 282, 30S. Veliter-
ncusis Platentinns 150. Velitrensis
Innominatus 617. Vercellensis Nort-
chaudus4S6.Veronen3is Aginus,;4iV/.
Vicnnensis in Gallia Narhonensisar-
cliieiiiscopus Vulcarius 205. Vulatcr-
ranus Petrus 4s6.

Episcopi quorum di.Tceses uou ex-
|iiiniuntur.Ainusarchiepisco|)us373.
Barlilius archiepicopiis. Bcncdictiis
vicudoiiiiuus 212, Bciii.irdus 27.'l.l!.i-
nif.iciiis 17s. Castus 2i. Ciiuibirtus
373. Demetrius 93. Eblio archicpisco-
pus 487. Epazius sive llypatius 93.
Flavus elcctus 373. FKiviauus 66
Geurgius Caroli .Magni missus 309.
Ilalto 273. llildivaldus archiepisco-
]ius capellanus Caroli Magni 371,
373. Honorius 24. Joaiiues3H. Maio
560. Nicolaus 341, P.iihlnlpliii- :,<m;-
Petrouacius 544. i'i.'rn-. Ill\ rn n- . .n--
dinaUs63. Pouli.iun- Jn K.i.li^in.hi^
sive Rotgigandus, 2.J.^. .--.iinn.l i.i.i.-

cus 5S3. Tesse 373. Tli I..in, m.,.-

doiiiiuus vicedomiuiis i ..ii-l.iiilini

pi,|.ii.27M,27J.TIi,--oi.| -I,:,,., n-,1,.,

p.. iln-^ ,■,■■■,, \'il,il|i : ;. /,i. |.,,ii .-,,,,!.

I.ii|-,',.i.l ,l,\ll,i lirMliili,. .1.1 l,,,.|-

liiMii, l,..,,li l',.|n 7S. I,in-,j,,i,us Al-
baiii pro Uciii.dicto III. 363. Episco-
ims Carttiagiuensis omnia faciat
ciiiu consilio sedis a|)ostolic!c 92.
E|n.,M,ln,- li.-lniii-is iitihii- pidlio 49.
l.|.l-,.il,iniii.\ll,.in.li-,.,.,inil,iistum,
r,-l,iiii.il,nj, ',Jii. I,.il..|-.in,.n.-;e 121,
131, l.,i;. I),.|,i.i.,l;iliiiii I2.'i. VidePn-
ti-ini-i-lnuiii. A,l .'^;iii,'liim.Mariani,quffi

iliiiliir Aiili.11,11, islriictaabJoanue

Vll 16,. Iu baviuis '■31. Sepultura 5.
Episco(iia 79.

Eiiistola Clementis ad Jacobum 4.
Synodica patr. Const. rejecta 134. Vi-
gilii dap.x ad Mennam pataianliun
142. Epistola; decretales 4. Epistul.e
san,'li Ililarii 6s. Epistol.-e catholice
lii.ili f;l,'i,,,ijli-. i.n,Mtn I',.tri. I Leo-
1,1- I , ii. \i. il.ii I i.lii l',)iilili,-ia ab
ilnji, l.ili.l.' ,..-, ,ll,l C.\,;ipiliutlir 628.

E|,i3t)liu iiiaiiiiurea 63.

Eiiuester id est dispensator 613.

Equi pontillcii freniim a Ludovico
iuiiicralore per multum sputium
traliitur 5S0.

Equitatio papa; reccns creati 565.

Equitius presbyteyejusque litulus
34.

Ergastuli 617.

Eriidire clcrum 1 19.

EsiM usualis uulla a Cliristianis re-
pii,li,'lur 1 1.

lisiimi, sive /Esiiim eivitas 253.

Elherius Caroli Magui cnpellanus
3ls, :)I9.

I /i»c/i lyistinmaliisprirrigenlesnndo
Mdrtino ijnijii,sjj(ithnriusjqm citin oc-
ciilere acl altare CQnabalur, cruciatur

divinitus 132.)

Eugenii 11 liberalita 452.

Eiiguhiua eccle.sia 350.

Eugubiuui 253, 3S3.

Eugumenus patriarcbalis, Tbeo-
gristus 627.

Eulalius ordinaturpoutifex conlra
Bouifacinm I 60.

Euphratensis provincia 39.

Eusebius Nicomediensis 53.

Euticbes 66, 68.

Eutychius patricius 185.

Evaugelia aurea 85, 135, 200, 350,
351, 333, 377, 393, 574. Argeutea
411, 569,572. Cuui blatthin445. Evan-
geliaquotiescumquerecitantursacer-
dotes ne sedeaut, sed cnrvi stcnt 56,
Evangelia testimonio sancti Petri fir-
mata 1. Evangeliuni Marci quomodo
dicatur scriptum u beato Petro 1.

Exactioues imposit£E a Coustante
Imperalore 136.

Exa^itationissanctae crucis dies 162.

Exaphori 569.

Exarchatiis Itali.-B 12p, 131. Exi.r-
cbatiis ,iviliiiis 2',0. ExarchatusRa-

veiiiii' Ji. ;. r i.reheusum in do-

nati,)ii,' t:;ii,.ii .M.igni 318.

Exai' jhi : Lulycbius ennuchus 194,
212. Joauues judex reipubl. 117.
Joannes Platya 157. Ejus rapacilas
159. Joanucs'Rizoc.ipus 171. Is.acius
121. 121,-123, 12«. Olympius 131.
Paulus 183, 185. Romaiius 113. The-
odorus Calliojia 127, 135, 136. Theo-
philatiis 165. Exarcho aut patricio
veniente quinani occursus RoniiB
fieri soleret 315. Exaicbus quoinodo
suscipiebatur a [lontilice 315.

Excell,'Uti:e litulus 275, 276.

Excelleutissimus 150, 212etsaepe.

Excoiiimunicatusasumuiopoutiflce
arcbi,'|,i.-i,'ii|,us,|iioiiio,l,),'vitclur3S9.

Exciu.siilcs: Av';i|iitiis ST. Alliinus
scuator 1U7. Il.i^ilins 1117- Cilln^ns vel
Tbecheuslii7.1';iii t i- in.i i;. , l,.si;,78.
Fesluscapiil -.11,1111 -.^.nii .ii:.,l,'si,'mi
78. lni|iortiinii- .n;. I'i',,lniin- -,'ii,itor
,',n,lr,i l';,,l,-i,in, Ts. Tlic,„l,irus SS.

I';\,li,i,',inn- l.,',,iitius 113.

K\,'i',iln;il,'s \iri 247.

ExercilusLdtharii vastat agruiuBo-
nouienscm 4S3. Exercitus Ravcnuas
vim vi repelleus de mauii /achariae
prol(ip|iiill,ariiJiistiiiiaui II iuiperato-
ris ciiiiil l!,jiu;i' ^icrgium paiiaiu 101.

Exbil.iiatus ,liix Neapolis ISi.
■ Exiuiiclas 233.

Exorcista 33.

Exoruare, prouuJare ornatu 308.

Ex-patriarciia Theodonis 144-

Extraticus, straticus Scrgius Si
ciliai 193. Teophilus Caraiisiauoiura
170. Theodoruspatricius 171.
F

FabrictE in ecemeteriis creiitie 21.

Fabricare portas, boc est muro
claudere 506.

Facerc pro reficere 03, 119, 120.

Faccs pro Inmjindcs 435.

Falisca civitas 41.

Fames wiiversa/is loa. Per liniinm,
qua ct mulieres filios suos ilevornreiit
107. Fames Uomaj 107, 111, 114. Per
Ires annos 170.

Familia beali Petri apostoli reuo-
vata 119. Familia patrimonii 137.

Fauum 256.

Furalis ailject. 03, 64.

Fasciola 73.

Fastrlli 131.

Fasli;.'iiiiu argeuteum36.lnbnsilica
C,iiisl;iiiliiiiana 63 el307in vur.leet.

Favciilia 236, 293.

Fcliiissimus diaconus cl mart. 25.

Filiiilas mart. 60.

I Frli.r II /inpn co ifunil Goii.ttanlium
fiiium Constantiiii aecinravit hsreti-

cum occithtur, et fil mvtur 53.)
Felix sancti Felicis papae HI pater 73

Fenestra; nietallime ,382. Vitrete
diversi coloris 2S2, 40S, 362. Fenes-
triB ex metallo Cyprio 381, ;;82,'408.

I'ermeutiiiu 33, 33.

(Ferrarim inleijcr ducatus ah Aistul-
plio el Desidcrw Lnnijuhardiirum reqi-
bus urgente Pijipiiio et Carolo Magno
restiluitur poiilifici Homaiio iiS 294 ')

Ferrata carcer teterrimus 274.

Fervoris auctoritas, id est~vis'ca-
loris 262.

Festa sanctorum inslituta Rouiae
a Gregorio III 194, 204.

Fibulatoria 195. Majora ct minora
531.

Ficuclas, hunc Cervia 125 in no-
tulis Fabrotti. '

Fidei expositio 174.

Fidelitas imperatorisLolhari,) iiro-
missa 487.

Fidente urbs 42.

Figura Salvatoris 218.

Filium Tyriiim 263.

Filius a baptisuiu 1.

Fiscus 43.

Flammnla 267.

Fomitem pollere nobilissimum
577, 578.

Fons baptislerii Constantini 36,
37, 63. Dictus fous laterani 124.

Fons aquffi aute fores argcuteas
beati Pi5tri 360. Fors iu basilica beali
Petri 70, 607. Fous baptismi 12.

Forcouini populi 2U7, Jilii.

Foruia, Clauilm :j:i:!. T,,liia'332. Sa-
batiua, 120. Cu 111. ', '111111, ,;,,.,. iiii|,s'rjo
246,467,607. I m. , n- ;„|,i;„„ 'rihcris
liO.Trajaui3:.!.T..ii,i ;i^',.\„„i„is:j:j6.

Forma aqiuclu, l„. .Ncapoli 48.

Formata 8.

Fortior boiuos, id est gradus ma-
jor 280.

Forum Neapoli 48. Forum Livii
253. Poinpilii 253.

Fossatum, sive castra milituni 98,
165, 166,247 in notulis Fabrotti.

Francia 245, 427.

(Francortim rex Cloi/ou/eus C/iristia-
nus factus donn mittit Homnm snncto
Petro 83. Idem fecit Cnroliis Mngiius
577. lit Caro/us Cnlvits 600. Fraiicu-
rtim et Frisumtm sc/io/a /(owa? 372.)

Frascatas locus 515, 528, 520, 515
571. 602.

Fridigisius abbas 425.

Frisouiiori, sive Frisories 164, 372.

Frous altaris 312.

Fronlispicium 285.

FriiL','s in.r. il, , siiiieraltare tan-
tum li,'li.',li, .jijliir J.s.

Friiiiiinlj 1,1, liiiiii Uoma; sub Sa-
biiiiaii.i |..i|i.i 111. Ex .Egypto Ro-
maiii advclum tcuiporn liimis 111.

Fulgiuiilis castcllum 313.

Fuliueudiviuiim 83. Percutit Fran-
corum ex,:rcitum 383.

FiiU(latum,adjecl. 320. Vide Calix,
Crux. Pii/lin, Veln, Vesies. Fundatuui
substant. Vide CuHces ut suprn.

Fmidus Anloniauus 49. Bassi .37.
Cuculas fuudi eivilas 23, 34. Cispmi
74. Duas Cnsas 34. Corbetaliis 37.
Lardarius 78, 79. Urrea, sive Murrea
49. PacinianusSO. Pavilianiis :\i. Lau-
rentius, juxta formanl l.Piclurasi3.
Iliisariim 49. Fuiulus Saliiiii.jiii papii»
diictiimcx [lorta saii,'li J,,;iiiiiis cxlia
civitaleiu |ier pontciu .\lilvium lli,
Staliuuus34.Siitoruni viaClau<llu4';),
vacciinu9,3iveBaccnna3l9.Vttlerian\\s
34. Veranus 43. Tilla Pertuso 74, ct
alii. etc.

Funns. Vide Clericus.
G

Gabulluui custrum 230,

14«

INDEX IN VITAS PONTIFICUM IKJMANdllUM.

1448

GabulhaB.seii lampades. pendentea
ju pergula anle altare 282. Gabatliie
380. Ap'i-l"liia i'x aiiro 4.')0.Saxisca3
Iti-i. (...il..i!li I ;ii-..nl('a 509. Aurea
aiiii"lv|'li.i ;''- l.l.'' tiina 85, 383, 4i.a
/fHi; i'::!, "J, 'i'il, .''00, 519, 531, 536
Sr.i;' ,1,7, ...1, jS2, 5.S4, 044. Fusiles
i; ,11 liil..|-,.l;l.'S 331, 400, 401, 4lts.
Iniiiia-il.'- Iiiiuiatae 3rt7, 416.Aureie
Ui), 12S, 103, 351, 382,381,428,4311,
440,450,402.582. Filopares 531. Fuu-
dalaj 306.Stgiiocliiistaj418, 499. Ar-
{leuta! 30G. Oabata; sa.xifca; 471.
Plur. 527, 573, 582,
Galeria 478.
(Jalilaca 1.
(iallicanus 45.
Callieusiuni tastrum 204.
Gauiujadiu 306, 380, 390. Argeutea
390. 430. Arseuto lu.\ta 536. Auro
texta 536. De cljrv-.niavo 410, 461,
5-12. De funduto, el .lundriiplo, 440.
De olovero tyrio 461, 470, 371.
Garftauus nious 74.
Gaviniunus el Gavidns 29.
Gemiliones 474.

Geinmffialba; 471,526,539,593,601,
644, 645. Id est margaril.-E 525. Alba?,
m.njores 309. VitrO! 471, 536. Cliryso-
clava; 573. Alabaudime 36, 46U. liu-
licnlatoe 471. Digilia; 569. Filoiiarcs
469. llvacinlliin.-n 35. Plur. 3.S, 44,
70, 47L 490, 525, 520, 527, 539, 5S5,
993, 601, 644. Majores 335. Prasinu!
36, 38, 44, 70, 471, 490, 527, 543,585,
593, 001, 044.
Gemmuloe clirysoidavie 131-
Gcuaculum 267. Lbi nioUe niuclii-
nrbuutur 330.
Generalitus 154, 153, 161, 193.
Genua upostolornm Petri et Puiili
diviuitus in silice desi(j;uuta 2011.

{aeorgii (S.)miirti/ris .•apiit a iniicto
Xnc/i'irin papii invmtum in putiiur-
c/iio Luternn, 222.J

Georgii siveCiregorii episcopusPr.e-
nest. 203, 204. Ejus e.\itus iufelix 206.
(iermunia 178.

(ii'rocoii.iiini sive fterontocomiuin
ud suiicliH Mariui ad PruisepeMouas-
tcrium 178.
(iestu Martvrum 519.
(iisolpbus tlu.\ Lougaburd. IJciie-
veuti 160.
Glaphyra 70

Globus igueus visus 241.
G/oria in excelsis Deo 284. Aide
Ilijmnus Angelicim.

(ioriliunns pater saiicti Gregorii
Mujjui 113.

Gonlianns presbyler paler Aga-
piti papic 8 4.

(iotbi cligunt sibi regeuj, conlra
voluni .lustiuiani 97.

(ira.lus uscensionis etde.sccusionis
4.'t. liruiUis basiliciB sancti Petri sin-
giil.is dtos.Miliitnr Carolus Magnus
316. (iiiiiliis clcri 10, 33. Gradus aute
liircs biisilicie sancti Pauli 79. Uasi-
lic.i- suncti Pelri 485. Ueslaurati 412,
413. .Suncli Andrea; ad beatum Pe-
triim 413. Ante apsidaiii 40. Prinnis,
id est pontificatus 109.
Gr.T.ei 484.
(irupliioues 314, 319.
(iralianus eniiuenlissinins niagis-
lcr uiilitum, ct Komaui palatii, ct
l rbis siiperista 554. Patriarcliii 561.
(iratiosus du\ 288.
(ir..tus vir illustris 83.
Grcgoriopulis 476.
(Gregoriiis I (,S.) misit Augusti-
nuin Mellilvm et iilios in Angliam ;
ileiiicari' ecclesinm (iolhorum:ilonium
suam IH nionotterium vonvertil 113.)
{Gregorius II {S.)niisit in Gcnna-
ttiniii snnctum Bo/ii7aciM»il7S.InsidiiB
coDtra ipsuui 183. Ejus constanUa

coutra Leonem Isaurum 184 et seij.
Grcgorius III 93. .Mittit Constuuti
uop. Lcgulos 191 cl scii.

(Greyorius I. V (S.) tinnstnlH cnr-
pus sancti Gregorii Mngni 439. No-
vnm Ostinm condit contra Saraceno-
runt inrtirsus 476.)

(iii'g.irius presbyter infidc se agit
iii causa cultus iinaginiim 191.

Gicuiium basilicaj 38, 37, Gl, 599,
400, 410, 418.
(iriinnldus missns Luitprandi 208,
(irvi'ii! m.ijores 304.
Gi"\|.lii dcanr,ili 366, 400. Efficti
i» v.'li~ 461. 464, 467, 477. .509.

(iubcruatio Ecclesia: ipiomodo a
bcato 1 elro coniiniBsabealoGleiuuuti
4. A Lucio 1 ct iitcpbauo I 23.
Guiatores 2l3 in var lect.
Giiiligis, seu Wiliges rex 97.
(iiiiulurus rex Vaudalorum seu
(iiiuiiiluloruni 102.
{Cniitcrius l.'ij/oiiicnsis arcliiepiscoput
n .\ii:ii/iiu iit si/nuito i/cpunitur, ifuoil
Lul/iniii reijis rcpui/iiun cum Tietli-
bcryn icyitiiiimn cssc ducui.iset 598.
Cvpsus vel Gysa, locus 108.

H
Hubitucula puujieruin nd basili-
cas sunclormii l'.'lri cl Puuli, ct
Liiiiiciilii 80. Ibibilucuhiiu poiilili-
cliii" priiiie or.itDriuni sancli Lau-
rciilii iu patriarchio Laleruuensi,
(•..iislnicliiiii a (irc^orio IV 473.
ILihitulor, id estdominns 203,207.
Iludriunus. Vide Adrianus.
Il.eresis Enthycbina 66. Nestoriana
60- lla!resum oniniuin damuatioper
c..iistiliilniii Syriaci pame in omuis
eiiicsiu! archivo leucndum 33.

Ihcrctici inipcratorisimagononre-
cipitur Uoina!. n(!c mugistralus 176.
Ha!retici ud maiius impositionem rc-
couciliuti 32. U(!cipiantur prffisente
cuiicta Ecclcsiu 12. 35.

flliereticiquaconilitionereconciliantU
sinl Hcclesite, staluit papa Siriciits 55.
Eos in e.Tiliu>n et muntisleria relegat
sanclus lunocenliits 1 35. Donits quutiue
papa Nesloritmitas in monasteria tlc-
Iritsil 130. In seala sijnuilo ha:relici
palam ileprehensi sunt aiUtlterasse co-
tUies U3, Macario Auliochenopalriar-
chu e sijnoilo ob hu:resim ejeclo niox
aranieurum te te in mediuin populum
cecifleruni 113. lHimolhelitm nolenles
assenliri sejcttt sijnoilo Telrusi in nio-
nasleria H9, llcerelici imperatoris
1'hilippici nec nomen nec efjiijiem in
ecclesiu remanere populits Homanus
passus est i'6. Ilcerelicuruin Manichao-
rum coiiices et aliorum ej:u.Ui 78

HebdoniadiL' coustitulic aSiuiplicio
papa ad sauct. Petrnm, ct Pauluin,
et Laureutiuui, ul prcsbyteri ninue
reul ibi proptcr pa:nilcnl«s ct bap-
tisuiiim 72.
Hebdomadarii 203. Cnrdinalcs28i.
Hcgunienarchium 354.
Ilcgiimenus 3u6, 363, 370.-
Hclena Augusta 38. Ejus mauso-
lciiin 44.
Ilcliu .599.
Ileruclca urbs 73.
Ilcriucs scriptor 12.
Ib-rincs (S.) Antii 60.
Ilcruli primuin in Itnlin 110.
Ilcriilorum rex Siuduolt 110.
Hcspuria! pars 192.
Hilaiiis p.iutifcxscpiilliis in crypta
ad snnctiim Laurpntiuin 71.

Hildi-garda uxorCarollMugni 3U.

Ililpianus pr.r.lo 622.

( Hincinarus archiepiscopuslihemem-

sis Wit/inrdum Suessioncnscm c/jiiico-

pum iniustcguod nppeHnsscl adscdem

apostoUcain, tleposwit, el in vincuJa

conjecil.tjuem Nicoluns papa ad Urbem
vocalum,cum nullus accusttorcompa-
rc-el ,su(t: sediinconciliu reslituil 004.

Ilippolvtus presbyter 20.

Hispania 183, 471.

Ilistoria! ex auro super altaro nia-
jiis sancti Pelri 355.

Holosericum 131. Vide Pallia, Vela,
Vestcs.

Iloleverum 83, 93, 440, 418, 161,
466, 330, 593, 044. Vioe Crui.

HomiliiR 40 sancti Gregorii 611,
Viginti 646.

llomines elflcti in velis 461, 313.

Honesta, mater Gregorii II 183.

iiouorius episcopus 24.

llouorius bitireticue 148.

Hormisdu poutifcx nomaous patcr
fuit saueti Silverii papae 97.

Horren locus in Campaiiia 166.

Hortsecivilatis muri instnurati3i0.

Ilortasi diicutus iloiuauie civituli«
200, 539, 559.

iiortus Maruuis 39.

liospilale saucti Grcgorii 337, Do-
niiuiciim ad Nnumachiuiu 408. Est
apud snuclum Pctrum 412. Qiiod et
suucli Peregrini dicitur 439.

ilospitium |iro poutilicibus cons-
triicliim a iNicolno I ad sauctam Mu-
riuiii in Cosiiicdln 3S4.

liyucintbus iu lilo aureo 5s3>

HydriiE 07.

ilvimii 71. ilvmnus nngdicus 9,
sl, L'S4.

Hypopantcs 571.

ignatius pntriarcha Constautiuop.
583, .594. Depositus 593. iteslitulu»
CIO, 623. Ejus respousio 637.

iguis nbelicus 61.

luiagiues aposlulornui in Lalcrano
414. Iniagincs argcntea! 70, .162, ,194,
611, 194, ,100, 439, 331, 329, 332, 3S2,
320, 36, 260, 447, 393, 394. 433, 507,
432. Imagines Salvatoris ciiiu xii a|>o-
slolis79,567,593.lma«ines aureo: 64,
162, 392, 331, 196, "442, 460. 274,
331.lmagiuuuicnltusiinpie vctitusab
Impcratore, propiignaturn catholici&
ISl.lmago Salvutoris Achiropita233.
imagincs s.icra! 25s. Autiiiuus earuiD
ciiltiis162,28l.232, Is7, 192.1magine9
anrca! bcnti Pelri 61, 162. 392. laia-
piucs SalvatorisOl, 331,393, 394,425.
iinagincsbeatujXiigiiiislUC, 312,469.
in ccclesia.sancti Andrrieail sauctum
l'elriiiii 197. Laun-ntii eitra Muroa
331. .Marin: ad Mjrlyi.s 274. Puuh
363, 3sl. lu raoduiii' Evniigelioruui
3.30, 351. IVlri 64. 331.:t35. 392 391.
423, 377. Processi el .Martiuiani 442.
Augelorum 331. Sancti Pelri in iu-
grcssu vcstibuliVaticaui392.iu porla
viroruin 161, 393.

(Imagines Constnntinopoli ali imp ra-
lore Leone Itnuriru ilejectir rt concre-
mntr, rt snnctus Gciinnnut palnnr-
chulu ConstantinopoUtnno fj-u/ui Iss.
Lcgalus apostolicus, qui hrrttiro iin-
pcraturi litteras papje non nusus /uit
tradere, Romx punitur, tt cogitur
Constnntinopolim redire. Concilium
Romje cfinctum pro imngimum citllu
192. Varia scripln numine Pnpr et
episcoporum ad imperatorem ilirecl-t.
sunt intrrreiitn. rornmgue lutores in-
cnrceruli \93.Simctus l'aulusj>npa ad
imperalorem Constuntinum Coprony-
nium pro resiilutione sacrnrum ima-
ginum seritit 25S. lu concilio Homano
ilccrcta v€neratioimnginum-^\..inat-
Insius cnrdinnlit sancti ilarcelUdriio-
situs, udi fnrlus est pscudopnpn, in <rde
divi Prtri imnginet snaas fregii Z6.)
imagosi\ncla' Agath»303.lma«oVir-
ginis aaiplect«oUs Jeeiuu i.%. Imogo

1449

INDEX IN VITAS PONTIFICUM HOMANOHUM.

1450

vularea sex s)'nodorum generalium
17 i. 170. Imagines episcoporum hs-
reticorum sublata; de ecciesia lio.

Imminerc [iro suaderc 218. Pio
inslare 630, 631.

Immunitas EcclesiaE violala 274,
280.
Imolensis Ecclesia 647.
lmperatores,rcges uliique priiiripes
coiisueverunt donn mittere' vet o//'erre
Romse iniede divi Petri. Clodovsus rex
Francorum is5. T/ieodoricus rex Go-
Ihorum Ariaiius X6. Justiuus imperator
Orientalis 80. Justinianus imperator
lii.Belisarius victaAfrica 102. P/iocas
in Pantheo Itomai \(,.Co>istaittinus im-
perator 135. Caroliis Ma/jmis 37G ct
seqq. Michael Theophiti iiiipvriituris
filius 574. Ludovicus II imperatur Oc-
cidentis 31S. Cnrolus Ca/vus rex
Francorum 600. Mic/iae/ rex Bii/gn-
rorum 60S. Keges Saxonum 176, 575.
ImperatorOrienlalistempore Vita-
liaui papoemisitsanctoPelro Evnnge-
lia aurea cum gemmis albis maguis
13'i. Imperatores liffic doua oblulere
pro rederaptione animarum suarum,
et ut pauperibus suo tempore dis-
tribuerentur 122. Imperatori Icono-
macho, Gregorium papam II ad cee-
dem tjuiEreuti, Romani, Veneti tota-
que Italia restitit, ot imperatorem
sibi proclamasseMt, nisi dictus sanc-
lus Gregorius eos ab hoc conatu de-
terruisset 1S5. Imperatores qunnto
/loiiore pontificem liomanum excepe-
rint. Vide in verbo Papa. Imperator
Constantinop. occurrit Vigiliupap;e
105.

Imperatores Anastasius 76. 82, 83.
Antoninus Caracalla 16.Pius O.Area-
dius 56, 57. Aurelianus 26, 27, 28.
Basilius .Macedo 613, 640. Caius Cali-
gula 1. Carinus 28, 20. Carolus Ma-
guus 376. Carolus Crassus 640.Carus
28, 20. Claudiusl.Commodus 14, 15.
Constansll,136.ConstantiuusiMagnus
31,33,49.BeatissimusConstantinus IV
47, 48, 125, 130, 131. ConstantiuusV.
Pogon. 137, 1.30, 140, 147, 151. Con-
stantinus VI Copron. 206, 227, 257-
262. Constantinus VII Porpliyr. 35S,
Constantinus Chlorus 30, 3 1 .Constan-
tius II, haireticus, 50, 51. Decius21,
22,25,Diocletiauus 20, 30.Domitiauus
4,5,6. Galba, 2, 4. Galerius.Maximia-
nus 30, 31, Gallienus 24, 25, 26,Gal-
lus 22,23. Geta 16. Adrianus6,8.He-
liogabalus 16, 17.11eracliu3 117,121,
124. Honorius 56, 57, 60. Jovianus
51.Julianus51.Justinianus 01,03,94,
90, 97, 102, 100, 110. Justiainnus Ju-
nior 156, 158, 107, 160, 170. Justinus
82, 85, 87, 00. Justinus Juuior 111,
112. Leo Flavius 68, 72. Leo III Isaur.
101. Leo V Armenus 426, 430. Liii-
nius 33. Lotharius 470,404,556. Lu.
dovicus 426, 4.30 ; 11,452,553,457 ; III-
Ilalhus. 577, 613. Macriuus 16,17.,
Macrianus 66. Marcus Aurelius 9, 10,

11, 13, 14. Muuritius 113. Maxeutius
Sl.Muximiauus 3ll.Maxiuiiiius 18,10,
21. Mnximus 2t..MirliMcl n,ilhus 452,
453, 457. Michaid III Porphyr. 470,
194, 566, 574, 577, Ncro l;2.".Nerva 4
in notulis Fabrotti 6. Nuuieiiiiniis20.
Otho in notulis I'"nbrotti2.i'crtinax 1 5.
Philippicus 171, 176. Philippus 21.
Probus 28. Sevi'rus Alcxnuder 18,19.
Severus Julinnus 11, 13. Ii;, l7,Sevc-
rus Septimius lS.Tacitu3 28,'riieodo-
sius Magnus 54. II, 50, 60,61,62,66.
Tiherius I. Tiberius Mauritius 1(;5.
Titus 3. Trajnnus 4,5,6, 7, Vnlens 51.
VnlenlinicHHis51.54.Junior54,60,III,
62, 66. Vnlcnuiius 24, 25, 26. Vcru» 10,

12. Vcspasinnus 2, 3, 4. Vitelliiis 2.
Yolusiunus 22, 23, 24. Zeuo 73, 71.

Patroi. CXXVlIIi

Imperatoris susciiiieudi uiodus iu
urbe Roma 316, 483. Imperatoris
haeretici non suscipiuntur ima"ines,
charta; aut figura solidi, nec cfligies
introducitur iu ecclcsiam, uec no
nien in missa recitatiir.

Imperialis laicus 585.

Imprecationes popuU RomdnilOa.

Inaures hyacinthiuse 105.

Incautationis de crimine convic-
tus Paschalis archidiaconus, sacri-
legus et simoniacus, deponitur, et
in monasterium rctrusus miserrinie
moritur, atque impoenitens 150.

Incapillatus 471.

Inoendium oratione et signo cru-
cis exstinolum 505.

Incensumadhihendum per siugulas
lectiones 646. Inceusum a femiuis in
ecclesia non poneuduni 13. Indicula
174. Indiculi 587. ludicnlum sucra-
menti, id est vinculum 312.

Ingiltrudis 508.

Inglandatus 328

Innocontiussanctilnnoccntiipapa;
pater 57.

luquisitio mortis Sergii secundi-
cerii 297 et seqq.

Inquisitus pro reqidsitus 177.

Inscriptio Constantini et Helena!
iu eoclesia beati Petri 38.

Instar, juxta, seoundum 196.

Insula Cordionis 40. Portus Rom.
328. Insula Machabajo 40.

Intarta 117, 118.

Intartizare pro erigere 125. Pro
tyrannidem exarcere 137.

Interamnensis civitas 208, 200,584.

Interrasilis 380, 300, 417. Id est
saxisca 531.

Inventio crucis 32.

Irenes Augusta 352. Ejus pala-
tium 627.

Isacius patricius, qui mauus cum
milite ausus fuit in thesanros Ro-
manaj Ecclesiae coujicere, divinitus
ictus misere periit 12C.

Isacius exarchus Italiae diripitthe-
sauros episcopi Lateranensis 122.

Istrin a Caro/o Magno doiiata est
Romano pontifici 318.

Itali recepta libertate duceseligunt
184.Cogitant deimperatoro eligeudo
contra Iconomachos Constantinopol.
sed a Gregorio II impediuntur 184.

Janiouluscorrupte diciturGenuou-
lus 268, 331.

Jauuaianrem argento clusa; in ora-
toriis sanctorum Joannis Baptista; et
Jounnis evangelist;e, qu;c cxstant
OO.Argentea; iu coufessione orntorii
sanct;i' Crucis i;o, 110, 320, 24s, 48-4.

Januarius diacipiius cl marl. 25.

Jejuuium nii;iliior Tcuipnruiu scr-
vare nuHidavit s;iiictiis Calixtus 17,
Non esse jcjuuandum die Dominico.
vel feria quinta jussit snnctus Mel-
chiadcs pap;i33.JcjuniuiiiSabbnti im-
peravitsanctiisliinocciiliusl 5S.Jeju-
niuin vii liclidoiii.idariim ante Pas-
chnm Tclespli.iriis 0..1cjiiuium nulla
rutionedie Diiiiiiuica ;iiitfcr. v.pera-
catiir33.lu fcriis v.(,lii;iilr;i!.'csiiii;i' iu3-
litutumaGrcg.iri.ill ls:i..^Viit.'iiiheh-
doma.l;H'uin nutc P;isch;i icl.'Iiratur
O.Jejuniumdie S;ibli;ili lcriu aiiiiol7,
56,Jejuniunisai'ruuip;ig;Hi. 111111133.

Jiianncs VII humniin fr;igiIitntiB
timidus 16S. Eju3 efligies iu uiultis
ccclcsiis 107.

J.iannes ;ircliicpiscopus Hav.!nnas
conliiiii i\ .^.'. iSii.ExcominHUicntU3
.'iO.s. lli liu I il i'iii, Absolvilur 591.
592, ..'.11. ,l..,iiin,^ Cntnnudioce 115.
Conipsiuus lutniln 117. Diacouus ISl.

4S2. Dux 207. Jo;iunes Kizocopus p;i-
tricius et cxarchus 171.

Jonnnes VIII papa femina fn/so a
quiljusilam intcrjicilur intcr Lco-
nein l\' et licneilictum [11 lili'6. Nam
Auiistnsius, titnc in Ur/>e prsesens, ait
mox post obitum Leonis I V e/ectum
Benedictum 558, 578, 614.

Joannes patricius et exarohus, oo-
gnomento Platys, 158, 150. Joaunes
cxarohus et judex reipublicae 117.
Joannes magistermilitum 102. Joan-
nes consul pater Vigilii papa; 102.
Joannes Cataaudiooes pater Bouifa-
cii II papte 115. Joannes medicus pa-
ter Bonif. IV papae 116. Joaniies
Compsinus tyrannus Neapolit. 117.
Joannesdiaconusambitpontidcatum
481. Damnatur 4S2.Joannes patcr Be-
nedictilI151.JoannespaterSisiniip.i-
poe lOO.JoannespaterConstantiuipa-
paB 170. Joannc3paterGregoriilV457.

Jocundus prcsbyter pater sanoti
Bonifacii papfe 60."

Joseph vasorum custos 62s.

Judas qui et Cyriacus 32.

JudexCivitatisU.Judices cleri292,
31S.JudicesFrancorum316,318,319.
Longobardornm 305, 307,316.Roma-
noruui 258, 314, 316, 317, 452, 484,
26S, 292, 298, 31S, 484.

Juclioium synodioum 62.

Julianus Ravennas Tribunus 294,
206, 302.

Jussio divalis 140, 146, 140, 152,
154, 156, 157.

JnsMniauus Junior pacem init cum
Saraoenis 155. Justinianus Augustus
01. Ejusdona 93, 94, 97, 102, 106,
108,110. Spoliaiurimperio 161. Res-
tituitur 16S, 170, 172. Oooiditur 174.

Juslinns Augustus 83. Ejus dona
85, S7. Coronatur 87. Juuior 110.
111.

Justitise, id est jura beati Petri
2.S5,287, 293, 307, 309, 310, 311.

Justiis Ilormisd;e pater 82.

Lacus porphyreticus 69. Sabb.ili-
nus 120. Turui 46. Alb.anensis, ibid.

Laicus ne papa eligatur, nisi per
gradus disliu.,tosordin;itiis27s.I.aici-
ne stent iii pri:sbytcrio .luiii sacni
celebrautur 400. Crinicn clerico iii-
ferre non audeaut 35.

Lam/iertus duxSpo/elinus ut iijrnn-
nits Romain invadit et diripit, nu//is
parcens ecc/esiis 622. Sed mox odium
Francorum qunsi aposlo/iae scdis
/lostis incurrtt, ducatu e.rtii/ur, ct
socii pnedones annt/tcmnte ab Adri-
nno II feriitntiir, ibid.

Lnmina! anrcie cum historiis 349.
Yide A/tarc, Con/cssio.

Lampades nureffi 70. Argenlcvi^O.

Lntcrnuum 2S7. In Lateranisacoly-
thus non haptizet cum diacouo,sed
subdi.icoui sequentes 118.

Latere (k) pontificis missi 594.

Laternum, loitus 211.

LaudnniB, sivelauduuniexargcuto
323.

Laudos cnnere 315. Malulinales
438. Caroli M;igni 317, 376.

Laurentium.siveLaurcnlumcivilas
41.

I.nurentius martyr Archid.2j.Nu-
ceriuus episc. 76. 77.

Lnznrus monachus pictor 574.

Lccticnria asprula 328.

Lectio sucra iu mensa Steiihniii
VI 044.

Lectiouarium 573.

Leclioue3 OriDCiB pro Sabbato
sancto ct Pentecostes 573.

Leclor 25, 35.

Lectoria 306.

-40

liol

INDEX IN VITAS PONTIFICUM HOMANOHUM.

1452

Lectoiiiim 41fl, 545. AigiMiloiiin
398, 551.

Loctus sancti rirPf?orii 050.

I.c^ali Adrinnill lionoriliccc.\<:i'|)li
Coustanlinopoli 628.l.egatiSergiipa-
paj ConstautiQopoli ICO. Legati Atta-
uioriisConstantiu. d'il. TScnediuli III
550, r.ii^'. linUMr.iiirii!;;i.f;:i2. Felicis
III v:;. s.lii.iiii II i.j,. -::■.. 6;t2, 038.
Honui !.!■ -J. - ;. \i .1.11 I OnS. A(l
LolliaiiiHi[:...s. :.:. 1.1. ,-.1.1.1 .V.lriniii I
ad C.iir.iluni .M,i;.'ii :;ii7.iiii::.irii III

frO ill|,lt,'illillU,-^, luis^i C.U -l^llllillO-

poliui iuale habcnlur iii Siuilia 103.
Lcgalus Augustalis 041.
Leo consul. 168, 210.
Lco Isauricus 182, 183, 101, 102,
193.
Leo a secrelis 595.
Leo presbyter 608.
Leo arcbiJiacouus 283, 284, 294,
302.

Leo I {S.) pontifcx Homanus AttUx
Hunnortim regi occurrcns totiim Ita-
liam ab efus tyrannvie lil'Crat 67.
Leo II (S.) poulifc.x Uomauusl47.
Leo III (S.) ponlifcx Itomamis a
Pasc/ialiet aliis iniserc i-necisa liiiqna,
oculisquc ejfosis, mutiiatur in pulj/un
proccssione 369. Mcrilis dici l'etri
divinitusetoculi cum linguarestituun-
iu;-370..1 duce Spoletino iti Franciam
ad Carolum Magnum duciliir. Hic
multos illi obvios mitlil,et demum fi-
lium cum lacrymis se mutuo oscnlan-
tur. Vapa iniunat Gloriaiu e.ieelsis,
clero tantum prosci/uenlc 371. Cum
aliquaniiu cum Carolo miinsissit.lio-
norificc ad co rcdiicilur, ubique tan-
guam *postolus excipitur. liomn totn
utrisque, cum scholis Francurum,Fri-
somiin, Saxonum et Lomgobnrdorum
occurrit.Papa in sancto Petro omniOus
communiunem porrigil. Cum causa
Pasc/inlis et Leonis ilisceptunJa esset,
omnes respondere:Nos sedein aposto-
licam, qux est caputomnium Ecclcsin-
rum,judicare non au'/einus ; tum l.eo
vesligiis majorum insistcns. Purgare
inquit .paralus sum ilecrimineobjecto,
et cons^enso a-nboneiuravit superqun-
tuor Evangeliasereum illius non csse
274,375. Virfe verbo Carolus .Maguus.
LcolV.(S.)pontifrx Homanusbasili-
cum Honia? fugat, litaniis iid templa
celebralis3(H,lncendium in Sii.coHum
vico exortum signo crticis extinguit
tiOo. Concionattir ad po/iulum, et mo-
nastcria construit aOl ,5\0.Griecos mo-
nacltos eis attribuit,ibiil.Cor/orasanc-
torum in Urbcm trnnsfcrt, et wi.rmVi
urbana ^estituit 515, 516. Leonianam
urbemitna nominc stiodicta-n, sump-
tibtis n Lothario imperatore adjutus,
eo«s/)'iii(532, 533. t"a//i jiost quortum
annum perlectnm nurlis ncdibuscum
toto clero, capitc cineribus asperso,
cum lit.iuiis circuit, pcr carilinales
aqut bencdi:ta nspergit, tribus orn-
lio7iibus ad tres ejtis portns recilatis
534. Hinc Romanos viriis nfftLit mii-
ncribus 335. Corsos e potria exsules
1'ortiiensi urbe vncunaonn:, 538. Sy-
nodum /(nm.r foji', in qtin.innslnsius
cardiiinlis dcjwnilw ."'i, 543. Per vi-
sionon bfus nova iirbis Cj..inieHils
ei ostcnlititr 540. I.enpolin vocnt, el
peilcs cum lilaniis exstructam cii>'uil,
et muros aqva bcncdicta aspergitZ^O.
Lconnlus, adjectivum 618.
Lcones in Telis 401, 463, 403, 471
472. 50n, 581, 584.
Lconiana civilas 561.
Leouinus consul 334, 353.
Leonis suceessor 557.
Leoulius exdiaconus scclalorM.i-
carii 145.
Leopardus prcsbyter 57.
Lcopolis 550.

I.cpra Con.-tinlini Angusti :M.
Lcvita sedis apOflolicjE 454.
Lihclli aiiatlicni. 01, 94. Synodici
620.

Liber C.omuientariornm64S. Kt alii
libri siici-i 618,610. Libri cntliolici, id
c.-t Evangelioruin, Rcguui, Poiiluio-
runi ctSenuonum, donati Ecclesiii; a
p(i;i.i 541, 551. Yide Cndices. Libri
snncli (iicgMrii .Ma;;ni H3.

Lilierius (S ) papa cxsilio mulctuttir
a Conslanlio luEretico imperalore, quod
nollet ussiuliri .\rianis 51. Lapsus esl,
sed non in dogmate fiJei catholtciB !>2.
Liciuianuni pnlatium 72.
Ligui ciiicis porlio 41, 60, 1(',2.
Lilia 416, 4:i2, 520.
Liniina sacra liasilicai Conslanli-
niau!e 488. SancliPelri 127, 180, 222,
314, 430, 007, 6S2,
Lineum pluniatum 478.
Linguarnui diversitas pcclesiasti-
cum ordiuem non confundi', 633.

Lintea cuni aiiro pro velis471. De
seriio albo sigillato 529. De cliryso-
clavo 391, 305, 417, 418, 553, 574.
i)e feuduto 519. Linteo tanluiu iii
vclo sacriliciura oircratur 35.
Lintean.iua sauctaj Ciecilia; 438.
Liuum 39.

Lilania 100, 181, lOi. Ad sauetam
Moriam de PriBsepe cum iinagiue
Salvatoris 234. Litauin ad tres basi-
Iicas234. Adbeati Pclri 120. Ad sanc-
lain M.iriam ad Martyres 212. A
s.inctoPiincr.-.tioadsanctnnilOO.Ante
Asceusionem SsO. .Majores 368. Piclii-
ra seuliistoria!.itani!Emajoris3S2.Li-
taniae Iriduaua-anleAsceusioneuiUo-
miniasancto Leone III institnta;386.
Litantarum et procesisonum usus
frequens RomiE ad placanlum Deum
vel fjrulias agendas, iit 235 et alibi.
.\nle Ascensionem Vomini Iridiio lila-
nias haberi inslituit Leu III 586.
Litliopari I9i.

Littcra; apostolica; oliscrvatoriie
ct aiIinonitoria;257, 258. Nigella: 38.
PatriarcIi.B quffi et fonuatiB 8. Litte-
ras npostolicas a le^tis sanctfli se-
disoblatas Dasilius imperatordeos-
culalur 628.

Locello plumbeo inclusum cada-
ver Narsetis transniittitur Constan-
tinipolim \'.0. Loculo plumboo in-
clusnm corpns bealiAgapili piip;c,et
Iranslatuni Conslantinopoli Koniam
00. Locnlns corporis licati IVlri 38.
Locuslm 010, 618. Locuslarnm ex-
stinctio 630.

Longobardi 111, 114, 181. 186,207,
303, 311, 372, 486, 487, 512. Se de-
diintKoinana; EcclesiiB 312. Invadunt
V.iiliuiii Itomomque obsidenl 111,112.
Lolbarius iniperator IsS.Ejus iuia-
go 513. Juvat Leouem IV iii cxstruc-
lione nrbis Leonina» 332, 311, 35s.

iMlharii regis Franet)rum dii nrlium
faclum ciim uxore Thiecbergaa .Vifo-
lao I Ronfc disculilur 598.
LnccIIus 160.

Lucern;e ardere somper debcnt
ante altnre ex decrcto saucii Pas-
clialis I 417. Lucerua argenlca 366,
390, 398. Aurea 42, 13. Deceni liiiui-
num 00. 70. LucerniT fnsilos 306.
Diinixn; 13, 503, 343. AnaglvplKB fu-
siles 30, 394, 303, ConstituUB in cc-
clesiis ad sacr.is lcclioucs dicbus
Uominicis cl festis .397, 419.
Luci sive luculi 139.
Lncilla matrona 22
Luciua allcra 31.
L'i.'in',;s 2:'..

Lucius Hritnnnict rex ab Eleulhtrio
papapclit fieri Chrisliania 14.
Lnculi castrum 2,53.
Ludovicus rex, Lolharii filius una

tum Drogone Melensi architpitcopo
honorifice a liomanis '■ mtcipilur 484.
.Si;;)rn ijradus sancli Pelri ruil in am-
plexus pupa, at papu ecclesiain samii
Pelri eum iitijredi noluii, nisi falere-
tur se pura inenle advenisse, ibid. Ac-
clamal clerus : Bcncdicliisijiii vcuitin
noiuincDomini. liex cum 1'rancit se
pronum ahjicil anle confessionem
sancti Petri ijralias argenlet apostulo-
ruin prinripi 483. Coronatur a papa
Sergio II in regem Longobardoi um 486.
Drogoni pelenli ul primales Hr^ra^ii
Ludoricn rcgi fidelitalem promillerenl,
Sergius renuil, diiens id lantuin Lolha-
rio imperalori ejiis patri deberi, riii el
promisere 487 i< •.

Luilprandus rex Longobai dorum do-
nalionem alpium Cottiaruin ab Ariperto
rcge faelam Ecclesicc Romana confir
inat 179, 185, 207,

Liiiuinaria 392. Aiitc nltnic sancti
Puuli 391, Apostoloriim U0,)s9,210.
SanctarMariu! ad Pi;rsepc447.Appo-
nciida iii ctrmctcriis circuiu Hoiuam
in dic Nalaliliorum 204. In ca^mcte-
riis martyruiii p.-r omucs Doniini-
cas, dc Dalcrauis iiiiuisticutur 110.
Lumiuarium couciaaalio 439.
Luua visa crucntata 179.
Lunx civilas 28. 318.
Luslraic civitatem 339.

n

itacario palriarcha Antiocheno e
sijnodo ob hctretim ejeclo, mox are-
nearum trlcc in poputum delapiac tunl
145.

.Macclliim Livia; 32

Maceria 3!l.

.Mailiinare pro niolere .3.30.

.Macroua, sive .M.acrcna 114.
MagislcriuiIiluniCliristopiiorus339.
Danicl 554, 535.Donus 120. Gratianus
Suiierisla 534, 561. Grcgoriiis 559.
JoauucsSanu'uinariusl03. Mer,:uriug
Pctrus 319, Scrgius .523. .Msgistcr
niilituni eniineutissinius 354.

Magislriuui 83. .Magistrianus Ser-
gius 101.

Magnus diaconus ct martvr 25.

.1/ojoj et •naleficoi consulere, quam
sil iinpium pro concione Romtt docuil
Slephanus papa 17 645.

.Mula aurca iu circuitu vcstis 463.
.Mala di- cryslallo 527.

.Malignus 20S.

.Malloiies capilloruni 153.

Mancosi in argenlo 3i9.

M.indatorcs 627.

.Maudntum, hoc ct niunlium 204.

Manichai occulti Homx deprehrnsi
53. A Siricio pnpa exsulare jutsi 55.
//(»1 a sanclo GeUtsio papa 74. £/ co-
dices eorum txusli 78, 81.

Mauipnlaris 6i0.

.Mausiuuarii 153. 155, 1x9.

Mautua civitas 318.

.Mauumissioncs 50.

Mauus iniposilio 53.

.MnrccIIi S.i titulus 31.

Marcellinus papapotl Ihui idolit in-
censwn rcsipiicit, et fit martyr 50.

.Marrellus patcr saucli Grcgorii 11
I7S. 36S.

Marcus (S) baplnalut a taucto Petro
cjusque Ernngelium a diio Ptlro coni-
criptum I.

M.arcus .Ncpesinus .368.

.Marcus vir Duciuaa 31.

.Mare Tvrrhenuni 136.

.Marg.arlla: 38, 379, 380, 382, 383,
305. 414.

.Miiritt Virginis iSl in calum ai-
sumpta ftitum 504.

.Mnrinus pater Stephani V 426.

.Mnrinus poDlif. 640.

i

i

i

1

1453

LNDEX IN VITAS PONTIFICUM ROMANORUM.

im

Marmor porphyretieum 43.Purpu-
reum 6H.

JIarfilia2.'50.

Marlinu.-^ 1 12!), l.-iS.

Marliiaui, sive Marluraneuse cas-
tellum Tusciffi 187.

Martyrium pro Ecclesia 66.

Martyrum supra sepulcra missas
relehrandae 27. .Martyrum pesla vii
uotarii.-; ad scrilieuduin nssiguata 4.
Ab iisiicui rnquisilaetin ecclesiare-
comlita t",:;l.MaTtviuu\ corpora ex-
teroiiuala a linllii.- circa Urliem !)9.
MartyrPSfepcliLsauctusEulychiauus
papa"2S.\lartyressinedaluialicanou
fHjieliendi 28.

Mnrti/i-iim snnchirnm yestn perno-
inrios scnl» mnuilnl sniiciusClemens
pnpn 1. II is scplcni snl.dinconns ail-
jioiijit rmcius Fnhinnns 21. ^nnctus
Aiiicriisi/uofiuc sedula inquirit inilln
10. Qunriiu mnrti/res sepeliencli sint
IrnclidU smiclus Kuti/chiimus l'iipa2H.
Seidcmdecim milliahominuminlraSO
clics niartiirii coronam sub Diocieiia-
nn uccipiunt 30.

Maruli locus 529.

Massa Ac.atianaa34,ma3saFormias
224, Merulaua 343, ma?sa Muci 46.
massa Urbaua 36,uiassa Amarou 37,
ma?sa Aricclua 333, massa Auriaua
36,maspa Baldariolaira 37,JIas5aCa-
meras 37. inn^^n ilMpilis :i7. nias^ii
Cartis 3i;, in i^ ■. i ■;>';■!: i ". mas.-a
Festi 37, 111 .-■ i'l '■•■'' '■■'■'■' ' iMiuiana
21S,massa i.iNn :;7 ini -; i .irr^Uuua
36,massa Laniiui 37,.nas>a .Minias37,
niassa Mauriuas "7,uiassa Muronica
36.inassa Neiiius 46, iiiassa Nurniias
220,uias^ia .Nuiiiinas, alias Mimas 3/,
niassa l'ic-tas 37, iiias.-a Sardaua 37.
uiassa Si^iililiaiia ilvl.uiassa Statiaua
37,iiia?sa Stalibaiia37.uiassaSlatilia-
na''i7,iim?sa'rauriiiia37,massaTrapea
36. mas.-a \iiicis 37, mnssa Virgi-
nis 37, uias.-^a! ■j;!^, Numidiae 36,
Trausuiarina iiitra patreiu Africa^
37.

Matroneum 70, 474.

.Maiirilius charlularius 121. Decol-
latur 1 26.

Manritius du.\ Ariminensis 282.

.\lauiiliiis paler Doni paptE 130.

M.niHiilc 101.

Maii<i.lcmn Ilelenit! Aug»pta;44.

MaNiiuiis prosbyter 21.

Maximus pra;fectiis 10.

Maximus sancti Anastasii papai
patcr 56

M,-li L'loriosi 3.38.

.\1. iM.iia beali Pelri 5. Memoria
luiiii i -i.jiiibTi 27.MemoriabcatiPe-
tri . ..ii^lriicta a sancto Auacleto 5.

.\l..iiL'aiiluiu 37, 38.

.\l..iiiia, 06,100.

.\I-niia arKcutea 776.

Mcrciirius pnter Joannis II 03.

Mcrolaiia 20K.

Melalla iiiarmorcea 416.Cyprinum
381, 382.Porpbyre,ticuin 76, 44.

Mctensis s;/noihis, licet a pnpa in-
ilicta fiiissct',ct tccjnli pimlipci in ea
fuisscnl,lnnica iii' si/noln lUimnna n
Sicohw I cwiilciiiiwtnesl,iiui)il<lh-i}r-
tiuin n Lntlinrio reijc cuni Tlictberga
conjur/i! fnctum npprohasset 50S.

Metboilius melropolitanus GnBcice
585.

Mctliodius monacbus 362.

Metretai argentca! 38. Mclretum
aurcum 43.

.Metropolitani 168

Mczzclius 137.

Michacl III imperator Grxcorum
miscre n sua lonib^is suis truciflalur
623.

Michneliiis 282

Militiu: Scholuj 3J5.

Ministeria ad baptisma arpentea
70.HOC est vasa 8. 100,64,8. Ministeria
sacra non tangeuda.uisi a niiuislris
8. Miuisteriasacrata omaia argeutea
18 .Ministeriasacraargentearenovata
67.

Ministeriales 71.

Ministerium adbaplismum velpoe-
uiteutiani 64.

Miuistri et familiaresqualesapon-
tifice Uomano electi 644.Ministrisa-
crati 8.

Miracula 468.

Miseuus episcopus legatus sedis
apostolicte pecuniacorruptus et dam-
uatus 73 Pcenitens restitutus 74.

Missa 9.61.MissaLatina Constauti-
nopoli dicta post concilium 145. Mis-
sa secuiida iuslituta a Deusdedit
117..\lissa ante hors terliie cursum
uon ccleorabaturO.Jlissa diePascba-
tis cclebrata ad sanctnin Mariam ad
Pr.'esepe,et in advenlu CaroliMngui
318. Missai Natalis Domini 9. Missae
quouu.do assistaturelmiuistretur61,
62, 490. MissEe super sepulcramarty-
ruui 27.Supercorpus beati Petrill3.

MissosnocteNtiialisChristi celebra-
ri jussit sanctus Telesphorus papa 9.
Mis.^nrn sa^pe fnci: Pius pnpa I Supcr
niartjjrum sepulcra ens instiiui man-
ilnvii snnctus Pelix papa I 11.
Sanctus Silvesler statuit ut sacrxim
«lis.v.r in linieo. non serico, sed lineo
ficret 35. Sanctus Annstiisius /japa
constiluitutsacerdotes curvi assista7it,
clwH Evoni/elium cnnilur 56. Suncius
Cxleslinus papa voluit 150 psnlmos
ante missam cani, cum oiim lantum
Epistolss Puuli cum Evam/etio rccita-
tentur 62' SanHus Leo 1 ordinavit ui
in cannne niissie diccrctur Sanctuiu
sacrific,iuui,iminaculaturj,hostiaui et
67. Sanctus Sytnnachus, ut omnibus
Vuminicis, et in nntaiitiis murtijrum
recitaretur Gloria in excelsis.etc. 81.
Snnctus Gregoriuspnpa I Canonisacro
aililiiHt :\)\iiinac. nostros in tuapace
dispoiias, ct s~iper corporabcniifctri
et l'nu!i sacrificium missa; cclebrari
voluit 113. Joannes Foriueiisis episco-
pus papie legatus Coiislnniinofndi so-
lemnem missnni fecit Lniiiie l-'5 i»cr-
gius pupa stiiluit ut Agiiiis Dei in
/laclione hostiw decuntarclur 164.
buncius Gregorius pnpa lllcum quo-
rumilnin sahctorum cnrpora elcvussct
ISuniie,Cunnni miss.-e lnec verba ndje-
cit : Qiiouiam soleinnitas hodic iu
couspcctii tiun majestatis celcbratur,
Douiiue neusuostcr.iiitoto orbetcr-
raruin %)i.Sunctus Leo pupn IVOstis
missnni innlnl 522. tY liomir. post cx-
structnm ci benedictum urbem novam
Lconiunnin 535.

.Mi.-isarum solemnia in camietBriis
celebrala viietianisiEculo 158..\lissam
facere, id est uiis=ioneiu 289. Pro feria
quiiila tcinpore Ouadru^^esimffi 184.
Id est sacruni peiagcre 173, 317.

Missaticuni, id est lcgatio 630.

Missi scdis npostolictu receptiCon-
stnntiuopolim 142 Vide Leqnti. Mlssi
285, 294,203.307,309, 310, 37;t, ,558,
563, .564, 167,587,597,603, 608.614.

Rlissus 250, 251, 26, 303. Missus
iir.perntoris CuroliCrussiad tucudani
Uoinain cpiscopus Ticiu 642.

Jliziluiu 418. Iuii/.ihmi 449.

Molu in forniu Trajanl 120. Mola
constructa ub Ilonorio I, 170 .Mobe
iii tienuculo, iJ esl Junlculo 331.

Monucha 6, 13, (il,67.Monachn uo
tan-<ut iialliu sacrutu, vcl Inceusiun
p.uint 60.

.^iona.iialls hnliiliis 265.

Mouuchi 137. Cnii(uii.'i iii ecclesi.i
suurlu'.Muri i'!'rn!isliberiiii470.(;nrci
lii tllulusuiictu! Circiliu' 'i3>:.Iii pluri-

bus Urbl? ecclesiis aGregorioIIcon-
stitnti 178. A snncto Leone IV in mo-
nasterio sanctorumStephani et Cas-
siani 511. Monachi beati Petri 205.
326, 338, 348, 354. 450, 493, 438.
Monachi in monasteriis patriarchii
Lateran. 338.

Monachi pnpx Telesphorus 9. Dio-
nysius 20. AJeodatus 137. ^lonMo 140.
LeoIV m.

Monachorum congregatio 196.326.

Monachulus 623.

Moiiachus Mellitus 113.

.Monustcria multnn suninis pontifi-
cibus erecta et restaurnia. Vidc vcrho
F.ctiles\ii.Suncius Puulus pupn I Grxcx
modulntionismonustirin instiiuit 260.
In monasteria pxnx loco retrusi hx-
retici 55, 57, 239.

Monasterium sancti Michaelis 407.
Sanct.T» Praxedis constructum pro
monachis (irai^isi^S.^^l.SanctiPan-
cratii 303, 405. Monasteriorum de
regiilis constitutum edit sauctus In-
noceulius pa|ia I 57.

Mouasleria pliirftsimul memoiau-
tur niiiu. 405,sauctiSabte, saucti An-
dreaein cllvo Scauri, sanct» Agath.-c
superSuburam,sanctiEra?miinmou-
teCajlio, sauctiSilvestri, ibid, saucti
Laureutii Pallacini, saucti Pancralii,
sanctorum Andre.-e et Bartholonicei,
quodappellatiir Houorii, saucti Ste-
phaui iu Laterauis, saucti Stephani
apuJ sanctum Petrum, sauLlorum
Joaunis clP.uili.sauctiMartii i,sancti
Sl. iil...:ii n.ili (i.dia Patricia, sancli
C.r II ;i.-.:,i. l..rumCosmseetDamiani
jii-'.l 1 1 1 . .■|ii', saucti Audrea! juxta
M,i-- ,.111 .liiaaQaui.sanctiAdriauijux-
tal'ia'fcpe,.-;aucliC.as3iauijuxtasanc-
ti Liuiiculii loris muros 405, sancti
Victiiiiiiiil saiirtumpancratium,sauc-
ti Chry^.itr. iiii,fnncta!.\larice,quodap-
pcllalur .\iiilirosii, sauctie Mariie,
qiiiul appcllatur JulioB.sai cti Audreoe
juxta basilicani Apostolorum, sam-ti
Ste[ihaiii in Dulcitii,sanctorum Sergii
et liacchi iu Ciillinico,sancti Agapiti
juxtatituhiiuEudoxiai.sancti Aprelis
duo Fiirua.sancti Vilide Sardns, sau-
cla; ViviauiE, seu Dibian;e, sancta!
I uci.i' de Ilcuati 406, sauct.e .Mariiu
Michaclis.sancti Scrgii.sancta; .Vga-
th;p i'ail caiuit Africa;) apud Africi
Eupheiui.T, et ArchniiL'i'li jnvl i lilii-
luui Prudeutis, snncti l-i! r . ni, l.c
Agathfe Toinpull, saii.ii i i nn.l.'
Corsas,snucti Siimitrii. - ni. i.|i \1iiim',
qua! diciturSiih 1 r.- liii 1 1 lii.ii.ili jux-
fn titiilunisiiu.i. 1 . i liliJoan-
iiisiu.Aventiii... in. i.i li.ii i.ideLuta-

ra.Ili.Tiiil. 11111. 1 I . :i il'.liiim4[n,

i-.Hii ! .■ \:'ii. ii-..^,ui.-lii'r.u;;..iiiii' foris
piii l.iiii I .i!iii:iiii. >iin.'li r.rcu-orii in
ciiiiii... \l,ii!i.- ics. ^iin.-li Silvrslri in
niiiiitc Soriicli! lii!'. siiiirtoniiu .'<i'rgii
et liiii-chi posil 11111 p.isl foniiiiniiii]iiii"-
diklus pntrinrchii Lalcriiu. 'liJ ;
sancti Viucenlii 231, Buucti Vill 269,
snncti Zenouis 431.

Moniules in monasterio sanctorum
Sergii et Ilacchl in Laleranis 493,
497, 441, 570.

Monialihus velitum pallnm sncralnm
tnngire n snncto Sotere papa 13.£/a
sniictn Honifnciii pnpada.Snnctus Leo
staluit ne vclnmcn cn-um hencdicerc-
tur,uisi scxnginta annis virginitaiem
servn.isent 67.
Monocossis 550.

Moiiolhelitffiadulterntorescodicum
142, 1J3. lu cxsllium acli 115,148.

.l.'(./i.>- .llhius, Galhiiis, Arqcntarius
W.
Mon-i Vrsuvius erwtat cinercs 153.
Moiis Aiirciis 22.
.\loiilcs AIIilus 4i. Argenlurius 44.

14o3

INDEX IN VITAS PONTIFICL.M KOMANORUM.

H5C

Aiireus 32. BarJoiie 3IS.Bel)ius 133.
Ciuisius 310. Silicis31s.Fajanus4flO.
1'oretri 2o3. rereUis 3113. l-iieari 253.
Lucretius -ii. Socralc 3i, 1)06. ^^csu-
vius i:;3.

MoHuuicntuni de tuplio Tvburlino
immiui'us ecclesia: sanct;u Jlariaiiu
Cosiuetliu 341.

Moienicum locus 329.

Motio 2'iG, 250.

Moyses prcsbytcr 21.

Mucrones pir circuituni vcstis ICI.

Jlulcla anuua Gl't.

Mulieres uonnisi vclato capite iu-
trure ecclesiaiu jussit sanctus Uuus

161.

.Muri Centuuicellarii 203.Muri Uo-
mx ab Adriano I instaurati cumim-
pen.-a cputuni libraruni auri 326,355,
516. A Gregorio II nv.AGregorio III
203, 524,

Musileum sanctdj Petronillae 402,
411.

Musivum ccclesiffi cou.^tructaj a
Paulo I 78, 25(i, 1G3, 167, 260.

Myzinum 584.

N

Narnia 183, 253.

Narses eunuchus 104. Obiit 110.

Narses ilux belH vwios Italix itiva-
sot-es, tit lleru/oi. Ffancbs et alios,
crpugtiat, et ciiin liomani inilicaient
nmlle se Gothisscrvire tjuant Grxcis,
Lonrjobardos in Ituliam invitat 110.
Qtd mox venere, el totain Italiam oc-
cupnrere 111.

Natale sanctorumapostolorum Pe-
Iri et 1'auUTiciniceIebratumin sres-
su iii UrlHiii ilerum celcbrat Zacbii-
ria? papa 247.

Natalis Domiui f).

Natalitia martyrum81.

Naturu! (luai in uuo Cbrislo 66,95.

Natus de Christiauo dobet bajilis-
mo renasci 37.

Naulicaliones 133.

Navicell:c471.

Navis major basilicaB 3G0.

Navis hasiliciE sancti Pelri 572.

Keapolisa Uelisario capitur,et om-
7ies incol.T niisere Irucidantur 97.

Ncapolilnni 522.

Nepesina civitas 41, 263.

Neronis campus ls6.

Ncstoriauista! Roma; 139.

Ncstorius 06, G8.

Nicaja 35.

Nicolaus I 577, 578, 579, 586, 589,
590, 600, 607, 608.

Nicolatis popa scribitadMichaeletn
itnpenitorem (lc causa Ignatiipalriar-
ch;e Constanlinopoliintii, cl Pholii in
ejus locuin iutrusi'i'.)\.Excommunicat
Xachariam eiiiscojmm convocta sijiio-
do, quod in sua lcgntione pccunia se
corrumpi pertnississet 595 uisculit in
eiidciii cauin divortii a Lotliario tege
/iicti cum u.rore Thietberyn, et libel-
liiin (iunlherii archiepiscopi Co'unen-
sis, et Telynudi Trevirensiscondettninl
S9S. Liheralissimvs est in paupercs
600.04 eiiiniatn doctrins ejus fanam
mult.T <ju.vstiones ex toto orbeadeiiin
dcfcrutitur, streiuius iii nbusibiis cor-
rigcndis 602. Itothurdum episcopntu
initiftc nb lliiicmnro nrchiepiscopo
lihcmctisi dciiositutn in liomaiwsijnodo
redituit GHo. Hiilgnrorum regnum,
missis eo episcoiuis rt sncerilotibus,
Clirislo n Ijunit 6»s. Kfiislolus doctis
siiiuis sa-ipsit 610. Acclnmnlioncs tti
tjus honoretn posl iiiortem fiiet.v6il.

Nicopolis 14.

Nicoslralus diacouus 21, 22.

Nix copiosa in electioue Sergii II
481, 482.

Ni.\i, id est lycini 36, 43.

Nomeuclator 275.

Nuuieuculator 171.

NoincutaDa via 7.

Nomiiia opiscoporum etiuartyrum
a Sanclo Si.xto III scripta in plalouia
cipuielcrii Calixti 65.

Nonas locus 315.

Notarius sauctai ItomanoB Ecclesiaj
^GN.ltcgionarius 291. Notarius rcgio-
narius a poutiliic ablegatur ad Ue-
sidcriiim regem 294.

Novatus et Novatianus hxrelici 21,
22.

Novatus ejus thermai 12.

Nubes protegeuspapaaiZacliariam
213.

Nuutii apostolici 13.

Nuptiai incesta; 603.

Nutritor 344, 37S, .384.

Nutus divinus 62, 75, S8, 97.

Nyuiphs ad levaudamsitim reme-
dium 99.

Nympheum, id cst fons G9, 09.

Oblationarius205,etoblationes,etc.
110,205.Cousecratai 33, qu« et fer-
mentuni.

Oblalioues et ampuIUe velluminn-
ria ministranda co^nieteriis a Late-
raueusi patriarchio 110.

Obuoxius cnriai ue liat clericusGO.

Obseiiuia militia; 317.

Occursus Joanuipapai 83.0ccursus
Carolomaguoltomamadvenienli314,
315. Occursus papae Constautinopoli
adveuieuti 87.

Oclapulum 461, 464.

Octava Assemptiouis 508.

Odo prasdo 022.

Odoacer re.x 73.

Ofliciuiii matutinum 33S, 340.

Olt a iuassoriciE 547.

nhru* |ialer iJtephaui IV 262.

iileiiiii Cvprium 39. Nardinum pis-
ticum3G, 39, 40, 41.

Oleiim chrismalis,et oleuni exor-
cistarum 57.

Olilana tempora 335, 342.Velustas
343. Trabas 343, 347, 355.

Olympius cxarcha 131, 132.

Oume, id est lotum 80,87.

Ophisticus id est prudens 579.

Optimates mililiie 269.

Oraculum, sive oratorium 141,158,
259, 260, 511.

Orarrpro valde bonis est Deogralias
agere itiquit,.idriniius pnpn II 620.

Orariuin 145, 272.0rariumde collo
ablatum, litus depositiouis lil.Vide
Pallium.

Ornlio contrn Snracenos composila
a Leone IV 523,521. Kacilius cxaudi-
tur in templo 611.

Orationes air in tetnplo facilius
exnudiunlur n Deo pro coiicione pro-
lixc docuit papn Stephanus VI Verba
hnbes cxpre.isa 611.

Oralor AbbaCyri in XcuodocUio
221, 408. L'bi plura memorautur,
ncmpe Agatha; 407.Aitnctis 106.435.
Andre.-E 163, 260, Kl9, 501.5l3.ApoI-
linaris 79. Archangcli 414, 415. Uar-
b.iro! 429. 508, 519. Caiciliai 223.
CTsarii 158, 270, 407. 500. CosmBB et
Damiani 80, 40S. Sauclie Crucis 63,
7s, 398, 518,584. Eugeaii 50s. Euph
60, 128. Gregorii 407; 450, 178, 518,
593. 602. Iladriaui 515. Joannis Bap-
listjB 60. 78, 3sl, 402. Joannis e>-au-
pflistii; 09. 78, 121, 3s|. W)2. Lanrcu-
tii 261, 473,475. Laurcnlii iu palriar-
chio Lntcranensi 26l,475.Loonis260,
.506, 509, 514. Luciio 406, 108. 471.
.Marias 166, 168, 261, 107, 417, 611.

472,518, 418, 515, 201, 385, 401. Ni
colai 510,001.1'auli 418,515. Pasloris
518. Pcrcgrini in llospilali Doiuinico
ad Niiuumchiuni 408. Petri 190, 141,
183. ITocessi 109. 205, 432, 44.3, 515.
Salvaloris 210.Sergii,et Uacchi 202,
406. Silveslri 128, 158, 218. .529.Siili
et Fabiani 443, 519. Sossii 78. Sle-
Vhaui 406, 71, 389. Thomae 70, 645.
Viti 406.

Oraloriuiu promiscue pro ccclesia
519.0rutoi'ia tria .S. Uilan 69. Uicun-
tiir eliani cubicula 70.

Orbiculi 542, 550, 551. In crucihus
389, sivc tabulae dc chryBocIavo4li,
418, 420.

Orbis tcrrarum 218.

Ordiuatio levil.-E ct sacerdotis 16.

Ordiualio poiitincis 100, 141!, 150,
154.Saccrdotuiii <ir.xcoruni esl jiiris
Pontilicii 633.i;radusiii prouiovendis
ad cpiscopatiiiii 29.<irdinalionesfac-
t.T a Coustantiiio pseudo-papa 279,
280.Ordinalio velita archiepiscopo
ob protcrviam 155.

Ordiuator, officiuiul72SergiueI.I.

Ordines ecdesiastici 20.

Ordinum minorum,ut ostiariorum,
lectorum , exorcislarum, acolylhoruin,
etc, iisus in Ecclesia p'ranliquut 29.
Qua a-tate qtiisque orainandut sHtta-
tuit snnctus Silvester 35. Ordinati a
pseudopnpa Cunslanlino dtponunlur
et ileralo eligiintur 280.

(Irnamonta Ecclcsia; 41.

Orphani 612.

Orphauotropbiuui 489, 649.

Os in co>lum ponere .599,625.

Osculnndi pedes summi pontificit
honuris causa rnos est i>crvetusliis .
Homanus etiim senatus consuevit jmst
pcractnm eleclionmi iiovi pnpie ttnliin
ad osculn riiere 455, 407. 565. Jusli-
nimiis Junior pi^mus osculntur finpjt
pedes 173. Dux Beiieventonut 488.
Vide verbum Papa;.

Ostiarius 25.

Ostiensis eiiiscopus pallio utitur
49.(>sticusis civitas523.607.Rofecla a
Grogorio IV 476. Uicla Gregoriopolis
477.

Ova strncthiocameloruni douata
Ecclesiaj 551.

Pacem Iribuere 249. 269.

Pngiua pra;coptionis 427.

Parasium Ironi? 628. Lalcranonsc
451, 523, 012. Licinianuni 72. Ncro-
ninuuiii in Vaticauo I, 22.PinciaDUlii
100. Sossorianum 41.

Palcrgiuiu clirysoclavum 151.

Palla linoslinn 35.

Pnllcn 21s.Pnlloa sacrata Monacha
ne altinsat l3.Palloa auro tcxla 89.
Pallea holoscricn 320, 321. 322. .325,
326, 331. 205,487. Pallca .jundrapula
322. Pallea holovora auro loxla 93.

Pallium dc collo ablntum signum
depositiouis 101, 279. Vide Orariuin.

Pallin quadrapola idem ac hodic
coliri, Latine culcitr.-c 32.1. Eadciii
Hicta staunaci, iJ est crucc insiguila
320.

/'o//it usus priinum a sancln llarco
papn coneessus Oitiensi epitcopo 49.
Pro pnllii utu ab archiepiscopo nihil
rsse solvendum popr conslituit Leo
II 150.

Palmali domus juxta basilicamLi-
boriauam 64. Cum balneo cl pistri
no, ibid.

Paucarea, sivc votarea, pictura,
conlinons sex svnodos universales
179, 180.

Pauis pcnsans librasduas 101.328.

Panni 611,612. Dc fundato 611,elc.
PauDus AlcxandriDus 449.

I

1457

I.XDEX IN yiTAS PONTIFICUM ROMANORU.M.

l'io8

Panoclysta gemmea 394.Vide Spa-
noclijsius.

Panormu sl3S.

Pn)tthcon,ut Roms converteretur in
iemp/um heatieVirginis Marix etom-_
niiim mnrtyriM Boni/acius papa IV
impetravit ab imperatore Phoca 1 16.
Pap» .loanaisVllexceplio honori-
ficaConstantinopoliabimperatoreco-
ronato, ejuaque pedes deosculaute
n3,et67,!iG,I03.Papa: e.-vceptio tiouo-
rifica Interamniae per Luitprandrum
regem 211(1. PapiE exceptio lionori-
fica in Gallia perPippinum regem ad
centum millia in ejus occursum filios
praimittentem243.Papa! equitanli im-
perator stratoris oflicium pr.-EStat
580.Papaorbis426.Quaudoquedicilur
archiepiscopus 66. 72, 227.

Papa Romanusest pontifexuniveria-
tis, cuput omnium sncerdotum, etprin-
ceps totius Ecclesis i60, 596, 620, 630.
A nemine judicntur ; sed ipsn jttdicat
de omnibus 374, 636. Non licel papx
sibi successorem deliqere 192. Mortuo
vero pnpa,neminilicet loqui de succes-
sore, 7iisi tertiodie depositionis trans-
ac/ollo. EHgendiin pnpam non laici
nec omnes clerici. sed qui per omnes
gradus ecclesiasticns nscendennt ; ita
rogaute Pelagio I. 109, et concilioRo-
raano cum Stepbano IV 278.

Papx ex mo?iachis facti sanctusTe-
lesphorus 9. Sancttts Dionysius 26.
Aiteodatus !37. Sanctiis Agatho 140.
Sanctus Leo IV 156.

Papx elcctionemimperatores aliqui
proepotentia abusi noluere sine suo
consensu fieri {i&.ConslaiitimtsPogo-
nntus concessit uttiuisquis electus fiw-
rit pontifex. statim ordinaretur 153.
ulii clerut elegit pnpnm, populo aii-
mittcute, etinm e.tei-citus consentit
156. Sergius a Clern eligitur populo
connitente, aliique post ip.ium multi
15S. Adrinnns II electus est a Clero,
obsecuudanle populo, nonrogatis le-
gatis Cxsarii,etiumsi in Vrbe essent
614. , ,

Papx Decreln sua contrn hiereses
jubmt servari in archtvn, nt snnctus
Sii-ic!i«55. Summohonore nffecti sunt
a regihits et imperntoribtis. Snnclo
Jonnni papx Coiistanlinopoli obviam
procedit Justinus imperator, pronus
eum adorat, Ipse coronat Ju.itinum :
postulnta omnin impetrntGI ,iiii. Eodem
honorcpost offectus ibidein Agnpetus
papa, adoratiis ab impernwre Justi-
ninno96,l0r,.Et legnti papse honomn-
iur ^iii.Justininnus Jitnior imperator
pnpnm Constantinum ail .se vocntum
ubique tnnquam se jubct honorari,et
jn-onusejus osculatur pedes, ab eo'/cm
commitnionem accipiHT.i-Hex Longo-
baraorum Luitprandus abjicit se ad
pedes Gregorii II, et motus ejits co-
liortatione, non so/um neminem/sesit,
svd etiiim omnia, quihus erat indittus
(xit, ct niitc corpus benii Vetri ilepo-
suit I "l"'. 1'ipli'nus re.r Frnnniruin pio-
sirnius humicum uxore ct liliixsiiire-
pit pnpnmSteplinnum III. Lco llltota
Germnnia hnnoratur tanqitnm npo-
stolui 372. Stephnnus V.tiintohonore
nlficitur in Ernncin, ut nutln lingun
erprimi queat 42S. Ludomcus II im-
perator freiium eqiti pontifii.utenct.el
archiepiscopum liaveimntem monet ut
se humiliet coram papn : ctti,inquit
omnis Ecclcsi.r qeneratitus tnctinntur
389. Husilius iinperator legatos pap.-e
mngno lionore cicipit, et apostoltcus
litterfis nsculatur 628.

Papx liberrime ntlocutisunl impe-
ratoresn, 101, 106. 160, 181.

Pap.r deposuere patriarchas, el r.c-
co mmunicarumt, aliis ineorum !ocum
co.isdtulis %, 127, 131.

Pap^e de crimine nccusnti pub/ice,
acceptis Evnnge/iis et crucc, se pur-
gnritnt 63, 77, 109, 374, 375.

Papia civitas 240, 247, 231, 319.
388.

Papiensis Ecclesia 174.

Papynis 39, 40.

Paracellarii, sive cellarii, distrihu-
tores elcemosynarum 226, 32S.

Paracellarium 328, 465, 475.

Paratrepta 380.

Parisii 243.

Parma 218.

Parochiii, id est dicEcesis 8. Paro-
chia; institula? 26. Propriae desertor
punitus544.Parochias quomodo insi-
tuit sanclusDionysius papa diocceses
26.

Parolus religiosus 306.

Pttschn Dominico dic cc/cbrari jussit
ange/us \2.Et sanctiis Victor papnia.

Pascha/is papnnudis peilibits ad in-
cendiumliomse e.rslinguendnm occitr-
rit iSS.Corpora snnKtorum mulla in-
venit 434. Ecclesiis plwimn donnvit.
Viile Bona ei Ecclesia.

Paschalis archidiaconus affectans
pontificatum, et ad simoniacam la-
hem addens sortilegia, deponitur et
misere moritur 139.

Paschalis primicerius, impius ag-
gressor saucti Leouis III 369, 370.

Passio Domini Canoui missae in-
serta 7.

Passio sancti Laurentii argento
cUisa 43.

Pastor frater Pii I 12.

Patena argentca 18, 34, 36, 42,
44. ctc. Chrismalis 34,45. Deaurata,
cum effigiebus 519, 5:19, 570. Aurea
38,4l,42..\Iagnal97.Cunihyacintliinis
85, sn. Spanoclysta396, 416.Vitrcal6.

i'atriarcha, lioc est papa s. Cous-
tautinopolitanus quomodo a ponti-
fice exceptus Romano 127. Solet
appellari a pontifice Romann frater
aut consacerdo? 188.

Palriarchium 13S, 177, 183. Patri-
chium Lateranense 218,236,367,402,
503, 579, 016,641. Dictum episcopium
158.

Patricia Antonina 101, 276,307,309,
313.

Patricius Agapitus S7. Antonia I n 1 .
Uasilius 107. lielisarius 97, 104,645.
Eleutherius 117, 118. Eutychiusl85.
Joannes 171. Isacius 121, 125, 126.
Paiilu^ I .'.. 1'lalon 131.Roiiiaaus413.
8,1-111- !"•.. Tlieodorus 126. 133,172.
'rh.i'1'liil i'lii,-l65.ratriciusUoniano-
runi 307, :ill!l, 315.

Palrimonii SiciliK familia jubetur
restitui 157.Patrimouiuni liruliorum
el Lucania- 157. P.itriMinuium Sabi-
neuse, .Nariih'iisc, Au.\iiiii.iniiiii. Au
conitanuiii.lliiuiaii.ilru;!i.,rr^titutum
Ecciesia^ a Luilpraudo ii.gcilll. Tu-
scifB 224. Sicilia; 157.
Patrini scholarii 48't.
i'attinopoIis 39.

Paulus Alicarta 285, 2s9, 294, 29G,
297, 301, 302.

Paulus patriarcha Conslantiuopo-
lilanus 129, 130.

Panhis diaconiis 229, 232.
i'aulu3 librorum custos 628.
Vauluspnpa exstru.Tit ecclcsiamjii.r-
ta templuin Itomuli. uhi ijeiiua Itexisse

(liciinlttr 1'etrits el 1'uulus, qutx ttilhur.

insa.m appamil 261.

Pauhis 1 obiit iii ecclesia snncti

Pauli : cjus cadavcr dcrcrtur per

(luuicn ad aanctum IVlruni 258,261.
Paulus paler sancli l.eoiiiill 147.
Paulus palricius el cx.irclius 183.

Hccidiliir 185.

Paiilus Siiperisla 291.

Paupercs Chrisli fialrcs noslri.co-

ruin alimcutu iu palriurcUio Latcra-

nensi 80, 327.

Panperibus habitaciila constructa
prope basilicas 80. Pauperum cura
singularis exercelur a sancto Xico-
lao 1 600.

Pavimenlum de argento purissimo
320. Ex auro 392.

Pavonatilis, adject. 644.

Pavones 498.

Pax 117, 132, -io^.

Pedes pontificis osculandi mos
antiquus 453, 487, 597.

Peliigius I 108, 109.

Pcliiyitts hoereticus negavil Chrislia-
norum liberos egere baptismo 37.

Pelvis ex argenteo ad baptisiuum
45.

Penna acutior, pena grossa 626.

Peut.apolenses Gregorium U tuen-
tur 18 1.

Penlapolis ISo, 216, 253, 308, 5S9.

Peregrinati sunt Romam ad liniina
beali Petri ct Pauli viri priiwifales re-
ligionis rausa, itt reges Saxonum cuin
rnultis alis 173, o"S. Carolus Maijnus
3U, 313. Theudo dtix Bavarice. 179.

Pergula 198, 382, 3s9, 390, 394,
32G, 643.

Periclvsis 364. De Blatlhin 363,
366. Byzauteo 440, 442. l)e chryso-
clavo 363. De fundato 36. De olovero
439.

Persecutio in clero 52, 29.

Perusia 223, 294, 305, 286, 287.

Pestilentia 116, 117, 141, 182.

Petali 162.

Pelasius in Italia affectator imperi i
187. Occidilur. ibid.

Petiua'is 471.

Pctr.-B auri snialtitiB 575.

Pctrouilla! altare 365, 383.

Petronius cos. 119.

Petrus Alexandrinns 72, 73, 74.

Petrus Ascarius 171. Bulgarorum
legatos 631,639.

Petrus patriarcha Constautinopo-
litanus 134.

Pctrus dux 184.

Petrus pater Valeutini II 153.

Petrus pater Benedicti III 5.36.

Petrus (S.) princeps apostolorum,
AnliKchice seilit unnos septem, [{omm
24. Evangelium .Marci scripsit. Evnn-
geliit qititlor tcslimonio suo firmavit
1. Carolus ilitgnits omnes yradits Ba-
silic(P.saiifli Pelri Itoince oscM/a(«r 315.

I'i.lii S. .\ii..sloli iiiiaginns aureic
pliiiv- .1 >, i-^i.i |.a|ia iu Viillcana ba-
sili.a |,.i|,,,r-il.|. iiiltiii cuni tbvmia-
malcno aScrgio papa I cum sede ap-
paliiu-ea collocata iu apsida basilicfE
162.
Pclrus tribunus 293.
Pliina lerca 34, 42, 48, 58, 79. Ar-
gculc.i :is.'t3, 44.Aurea36, 70.Anrea
cerostala 57.CantIiara cerostala 199.
Coronala 34"CiimdclpIiinis 69. Pha-
runi500.VoUibilc423.ln modumretis
415,416. In typumcruciscum cande-
lis i:i70- In ccclesia beali Petri 320.
Quod acccndi debct inqualuor festi-
vitalibusNatalisDomini,PascbaIis,nn-
talis apostolorum, et nalalis pap.T,
ibid.
Phasiaui 478.
Phinbi' aureiE 36.
I'liili|,liii-iis iiinicrnlor 17i, 176.
Pliilippiis papa clectus 270. Vix
clcctii.s iibit, (.t ri.vcrtiturad monas-

tcriiiin 271.
Philoparcs culumnm 191, scu Fi-

lopnrcs.
Photius netiphilus Coniitnntinnuoli-

tmije scdis invasor pellitttr, ct Igna-

tius pntriarcha restituititr 59:1, 594.

Eius pntroni dum l{omnm navigant

in maii pcrcunt 62:t. Ois a Homana

Eccksia judicalus et damnalws esl

1459

INDEX IN VITAS POMIFICL-.M ROMANORUM.

14G0

024, Libcr cjus iii synoilo Homann,
in ignem dclaljtns, stnpenlihus om-
jiil/us. cxustus cst 627. Iilem fit in
odavo si/norlo cecumenica Constan-
tiiiopolita G29.

Pisacium 6i6.

PiiTcr S!).

]'iiKicimim palatiuni dOfl, 10).

Pippinus rex Fran coritm S.^iS^SSV,
Sl.i. Vngilur rex 241 Cum leijaliim-
pcratoris Orienlalispeleroent navennam
alinque caslra restilui suo domino,
Pijtliiiiiis rcnuit, tum quia Stcpliano
pujtoi ea jam promississel, tuin quia
nolil quiilquam a Honiana Ece.lesia
aUenari, seque hrUiiin non siiscrpisse
rnnlra Aislulphuin rrqrm I.ongobarilo-
riini,nisi amore diri Prlri etprorenia
ilrlirlurum siiorum^ili I . Viclo Aislulplio,
cirifiilcs omnes rrslilulir sunl, rlavilius
carum Fclrado ahhali Iradilis, quarum
nomina liabes 23i.

]'isaiiruin 2.";.').

Pistrinnm .tfl, 58.

I'ius apostnlicus, id est papa, 523.

I>laciliilis 279.

Placiilia Augusta 60, 62. Ejus do-
nins 172.

Plags, id esl navis Ecclesi», 472.

]'lancffi, id est tabulcB plana, 31.

IMancla 309.

Plaiictati clerici 620. Occnrrnnt
r.iiiislanlinopoli legalis sedis apos-
tolic;u, il/id.

1'latoa via lata 5GS, 583.

Plato paler Joannis VU 167.

1'laton ])atric,ins 131.

Platoi.ia cremeterio Calli.xti cum
nipnioriis episcoporam et luartvrum
bi. 65, 416.

Ple!is llomana 105.

Plnmarium 162.

Pluinbata 22.

Plnvia; 112, 138.

Podaijricus hnmor 169.

P.c.iui cauonica,hoc est dcpositio,
120.

Polycaiulilum porphyrelicum 394.

l>olychronins 145. 148.Pater sancli
Z.ichariae 206.

Polymacense palrimonium 200.

Polyiuartium 206.

Pondiis, id esl ccnsus 452.

Pons Aiitonini 356. CapellfD 183.
.Milvins 98, l.Sfl, 267, 356, 372, 561.
Salnrius 183, 296.

Pons Auloni 356.

1'onlianus (S.) e.\siilat 2fl.

Poulirouc 243.

Ponlifcx Uoiranns caput omuium
sacordotum 16fl. Occiirit illi inipe-
ralor Constantinopolitanus ad vii
la[iiJcs 472. 173. Vide : Pnp.-e excrp-
tio /lonorifica. Ponlifex Roinanushn-
militaliscaHsaiililsepi.^copisadprnn-
diiiiii vocalis minislrnl aquani 619.

Poulife.\ 97, 109,278, 115,154,112,
011.

l'onlificos Adeodalns 137,138,1.39,
Agapilus 94,96, 97. Agallio 140.146,
147.Aloxander 7. AnaclcUis5. Anns-
lasiiis 56. 57.Secnndns 75. Anlerus
19,2fl.Anicelnsl,ll.BenedictnsI,Hl,
112. Secundus 151. 153, 154.Terlins
136. 377.1Jonifacius 1 60,01, secnndus
91, 92, 93. lertius 115. quailus 116,
qHintusll8,119,CiiMcMiinisI Oi.Caius
20. Cali.\lusl7.Cleiniusl V.(:leln»3.
Cuuou 156,157, 158. Constanliuus 170.
Conielius 22.Uamasiis54. Dcusdedit
117. Dionysius 26. Donusl39. Eleu-
Lhurius 14. F.varistus 6. Kugenius I
135. sccundus 452,Eiiscbins32.Enly-
chiauus 2S. Fahinnus 21. Felix 127.
secuudus 33, lcrlins 7:t. iinartus 90.
Grlai.ius74. Oresorinsl I i:!,spciindus
177, 102,teiiins 2rt5,quarlns 157 478.
Adriauus 1 290,357, «ccuudusol3,Iio-

norius 119, 129.Hormisda 82, 86. Hi-
larusG8,71. HyinuslO. Innocentinsl
57, 58. JoauneslS", 89,secnndus93,
tertius llO.quartns 124,quinlus 154.
455, sextus 160, 160, septimus 167,
lCS.Jnlins 50.Lco I 166,68. secundus
117, 15fl. terlius 358, 475, qnarlus
494, 553. Liberius 51, 52. Liuus 2.
Lucius 23. Jlarcellinus 30. Marcellus
31. .Martn? 49 .Marlinns 130, 133.Mel-
cliiailes33.Nii-aiilaus577.G72.Pascha-
lis 430.457. I'aulus 261,:i;i7.PelaKius
1 100. Sccnudus 112. Pelrus 1. Piua
12.Poiilianiis 20. SabininnuslU.Ser-
giusI138. 164, secnndns 459,493.
Severinus 121.123. Silverins97, 101.
Silvoster 34, 48. Simplic. 72.Siriciu3
55.Sisinnius IGO.Sixtiis I 8,secundu8
13, 35, 62, 65. Soter 13. Steph. 1, 24
secuuilus 227, tertiiis227,236,qnartus
2G2. 2S9, quintns 426,i29.Sexlus648.
Symmachus 76, 81. Tolosphorus 9.
Tiieodonis 125, 129. Valentinns 453.
Victor 15. Vigilius 102, 108. Vitalian.
135, 136. Urbanus 18. Zacharias 206.
ZeidierinnslG. Zozimns 59.
Pontificium,id est ponlificatus614.
Pontificum electio facta absque
jnssione principis 112,de snccessore
109, 113. 218, 278. Pontificum viven-
tium effigies in vestibus sacris 3o7,
526, .528, 5.36, 542.
Populus Romauus 104.
Porci inglandiati 328.
Porta aurea 627. Porta viroruin in
ecdesia S. Petri 392, 287, 332, 484,
Porta; Urhis 306, 286, 516. Porta;
ffireae Roiuam Pernsiis <leduc.dta!357.
Porta S. Lanrenti 177. Flaniiuial80.
Porta Foforritana 44. Asinaria 100.
Porla; arcenteae eccclesiiBB.Petri332,
484,405. PortJE urbis Roma; adAdria-
no I mntat* 306. Portfe aurese tnr-
ris Lateranensis 218. Porta; basilica-
rnin extra murosclansiie n» diripian-
tura Loo!;obardis3flS.PortiECentura-
cellariiini549.PortaCivilatisqii.eegre-
ditur adS.Petrum2S7.Porta poituen-
sis 288. S. Pancralii 514. PorlaAppia
343. Porta Flamiuia suhversa in Ti-
boris iuni ndalioue 356. SalariaiOO.
Portit-us qu.T dticit ad S. Petrum
3ll.iucondio consiinipla 432,reslau-
ralnr 433 ; quiu ducil ad S. Paulum
342 ; qua; dncit ad S. Laurontinm
foris mnros a porla usqne ad basili-
cain 312. Porticns Palatina prope S.
Marcum diriila sub Adrinno I, 3,36.
Porliciis Palmaria sive ad Paluiata
ll9,342.Poiliciis Apostolorum in via
Lala 324. S. Crucis 182. ad S. Lau-
rcntinni foris Muros342. PaLitina ad
S. .Marcnin 456. .Marci 323, 568, 383.
MariiB Translib, 572. S. Pclri 540,
ducens ad B. Pauluni 342. nd B. Pe-
Inim 3U, 433. S. Susan. 366. nnte
scrininm Lateraucuse 218. Oralorii
B. Silvcstri 218.

Portnensis episvjpus 613. Por-
tucusis iusula 536.
Portus Roiu. 90.

Possessio Affilas 48. Alsanen 46.
Ainaudaui 38. AkIcsIs ll.Anitulnsil.
Antoniana 38, 47-Arnuas 43. Arma-
nalanan 39.Arnialiani 46 Aiigiisti43,
Ralueiiliini 43. llasilen 40, iu Torit.
Cnjetnno. sive Calojauo 53, ad diias
Casas 44. Coloris 03, ad couluni 47.
Conitnm 40.Corras in terrilorio Clii-
sino 58. Corvinna 3S. Cvinbrnna 48.
Cyriacelis43.Cyrins Vrt.Eruliyinica 39.
Fvgliuns58.Limia40.Sofonitaua Fro-
niniusa 40. Forisis 02. Fundanieutis
38. Cnuronical7.Gra>r.orum iu Teril.
Ardoar. 43 Horculis 41. Horli 46.
Aybroinias 31. Ilyrclinn sive Sclina
48. Iiisiila cuiiicaslro4s.Iusula.Mac-
caboo 40 Lacus Tnrni, sive Lau-
reutiua iG.Leonis i7.Macharil$. Mar-

tianas 46, inarraorata G3.raediano46,
in territorio .MeQlorno47..Micinas Aii-
Rusii 43,niobaris30,molasi6. Niufiilas
48..Nimpliis41.Nunsula45.Papvriaua
54. Patornum 47. Palras 41. Pattiuo-
polis 39. (Juiriti 45.Scauriaua63.Sep-
limiti 43.Sibvlla! 39.Spons.is 41.Sla-
liliaua 4C..Siifuraturuinl3.Tliennulas
43. Tiberii C.Esaris 46. Tiraalia 39,
Vico Pisonis 42.Terega 41.Possessio-
nes B. Petri direptie :n4.

Postorula S. AgathfB 56S, 583.

Po.stes Scthicus 62, ia notulis Fa-
brotti.

Postii»es zethicus, iOid.

Poteutiana 12.

Potestas ecclesiastica 23.

PriBcepta Ravennati arcbiepiBcopo
injiincta 592.

Pnefecti Demetrius 82. Uominicus
334. Heliodorus 82. .Maximus 49.

Prsefectorius 333.

Prsfectiis Urbis 22,29S.Sub Adria-
no pa[ia I 298.

Pr.Tenestiiia civitas 386.

PriBpodisio, alias Pre[>olitio 214.

PriBpositus Sacri Cubiciili 37.

Praesepe D. N. J. C. exornatur a
Sergio secundo 490. In eccle«ia S.
MariiE Transliberim a Greg. IV 470,
471.

PraBtcxtatus. Vide Cwmeterium.

PriBtorium S. Stepbaui 81,iamar-
gine vero S. Laurenlii. ihid.

Prasiaalis adject. 471.

Piaxedc» 12.Dicla niarlyr,434,435.
In aiio sitn nou louge nd autiqual34.

Preces pro defunctis 340.

Presbyter Arianusresipisccusquo-
modo suscipiendus 35.

Presbyter ordinatus a B. Pctro S.
Auacletus 5. Presbyter niillus niis-
sam celehrel per omnem hebduma-
daiu, nisi consecratura, cpisco|ii luci
designati suscipial declaralur quod
nomiuatur ferraentura 53. Preshyler
siip[iletviccstertiiepiscopiin ordiiia-
tione papae 109. Presbyterorum 23
iu-urbe ordinalio 3. PrcsbykTis di-
visiB eeclesiae et cceneleria 26. Prcs-
byteri duo et diaconi tres iu omni lo-
co cpiscopura uon desi.raul26.Pre8-
byleri propterpoenitenles el bajitis-
mum 72.

Presbvteria, id est emolumcuta,
134, 22G". Houor 338.

Presbytcrium 320, 331, 349, 360.

Pietiiim coustitulum pro locuslis
capieudis 650.

Priraules Eccle&iiB, id esl cardina-
les 122, 269.

Priiualiis Ecclesia; Romans con-
tra CouslantiuopolitaDum ossertus
teui|iore PhociE 115.

Priiuicerii dicti proceres Ecdesis
293.

Priniicerius uotariorum 213.

Piiscilla 31.

Priscus S. CoelestJui patcr 62.

Priscus pater S. Marci 40.

Privilegia EcclesiiB reuovata a Ju-
stiniauo Juniore 173.

Proceres Ecclesiffi Jicuntur primi-
ccrius et sccundiccrius 293.

Proccssiones in 4 fcstis B Virginis
1C(.

Procioctus .armatorum 522.

Projectus 30.

Projeclus palorJoanuis sccundi 9:i.

Pro|iitialorium argcnleura432,l36.
.'Vurcuui 446, 450.ldem ac coufei^io
altaris 440, 4J7.

Proscriptione damoari 31.

Protorius 72.

Protcsecretn 250, 251.

Psallentium siibslaDtive id csl
cantus psalmoruni, 337.

Psaluii iu ecclcsia cauendi diu uo-
ctuque 54. Psalmi omnes Davidaoli-

1461

phonatim anle sacri.icimn psallantnr
tJi.Uiu noctuque canaiitur per om-
nes ecclesias 54.

Psalmos cantari per pcclcsias pt
nioDasleria prfficepit S.Damasus pa-
a 54. '

PsalmodiaGroccEEmodulitionis^oi
Psyllia 440.

PLocliium slve xenodocliicm il^

Pudentiana seu Potentiana l'^

Purpnra imperialis nnuiJana^tTi

Pijmis palriarcha Comlmlinopoli'-

ianus lionwm veiiit.ibique hiereselstws

abjwavit : quo faclo ,mpa jus<it eum

muiiera croyare in popuhim, et (ollie-

(Iram ei poni juxla alUire, lionnrans

eutn ut regm urhissarcrdolc7n\i- Sed

postea refapsum excoinmiiniravH, ihid.

INDE.X L\ VITAS PONTIPICUM ROMANORUM.

Quadragesimale jcjuuium, nempe
seplem hebdomadarum autc Pascha a
l;^l"i^liunis scrvandum esse mandavit
J. lelesphoriispapag.

Qua,;raf,'c?iniali tenipore jeiiinium
et^ce.ebratiomissarumiustitutafcria

Uua.lrapolis, id est staiiracis, 320

Quadriliciuin i:]->.

Quadriporticus 360,

QuartadocimaluDaprimimensislS
lionl' r'" ''"^ Teuiporibus XViec-
^^Qiiiutiauu> pater S. Leonis Jl.igui

Racana 39. 40.

Uachis rex LoDaobardoriun <>i7
I til monacUus 2'3

! nacKlif •^' "°^""'^^'-' >"-
j Radoulbus pater S. Leonis IV 404
«xn,'pM'.1i ■'•^ Loufjol.ardorum cum
t ,rp 7n 1 '•" '"0"'i=s'iM"' vitam adju-
toreZachaiiapapa,cnmple.Tusest'23
AortuoveroAistnlpho.ohiuvasuma
■ I , H. '".'■''^"v"'' '^«'■''=*S"s ctpnobio
Bi iHiio faveret,jussit Ratchin ca.no-
hijim >uum repetere, quod et fecit

Haycunu) ad du,:atum reKonduin

P.o imperatore catbolico evand i s

lon admittilur Roma;, nisi pr^,- a

I.iofessione liilei catholica^ i7ri

Uaveunatium Cjnsnlaris 300. 300

cio'j7o"ll',V""""' ■''''"""'"'■''■" ('■■>"-i-

Kc,ic,,,,. ,;,,,,,,,,,,,.''l'J;;'-;;~it

llainwa nipnur a Ludprando reae
Longobard IHZ. Sed /acliarias pam
linmaper Itavennam ad regem profec-
lus, Havennam ct alia omnia crepta
recuinavifiir,. riavcnnalam Ecclcsia
post dmtmum schisma se lUnnanw. suh
Jint ejus nrchiepiscopus lioinam vcuH
10. Decrelum ul sccumlum morem ve-
terem clccus de novo arcliicpiscopus
Inmejd,nctur\-M. r,u^ ^ j;^;
ab obcdicntia liom. p„pir. dcbila desci-
^'•"'^Vuniturr.a.rJcniialcsiXmt
"'"'""» l<'a"los cum qucrcliscnnira ar

parrl cdimploral opem ludovici regis
"'<•'''' ''''P'0-.'.m.Paparogalucirium
''" <"'>""' '•'■'iit.l.udovicus CcBsar hor-
/^.»« «rc/,,,,,, „,„„. „, ,„„,.,.^;«';

papn- .,«,). !'„„, concilio. et in iimodo
liomja papa e.Tcammnnicationr.in.
;«;;-''-''• 'm. Et mandlJl

-'«^ "ni&u;;^'';^^^''''''''''^^

Helcrendunu8, regis Deeiderii 305.

ner.,]iii,i.v.i,l i3ti!erumfacerel67.
, ,'" -' ' ■ I .■-! januiE 1,56,389. a>reai
v'! , ; '■ 3;i5, 397,41«, 203.

i.i ,., \ .!,:_., .,ito purissimo ,394.

li'L'iiiii;iriiis 577.

Hc-ioiies Urbis spptem notariisdi-
>i^.. *. tl diaconibus 21,20 lip^ln
J;.i...a72,10l,13.i,s,:cunda223;t?r
t..>,qiiinla,lauma idcst Capnt Tauri,

sc\ a, scpl,ina72;teitia72,nbierat
(rii-i, HiVo'"'"' ^^^^'''^"^''l-em 235,H13 ;
q...iita 479, se.xta 72, 101, ad Duos

( w"T''''^t7-''^' '^""^ AmantPs34
(.aput faun 42.75. Oriihpa^velKoffea
.-i+ bicinni 34,via Lata 8,290 453 e-iO •
v..|0 Pa.ritii 3 ; a.-be Itavennntio 17'
iieuniim arseuteum 519 5^q r„ni
m .nnabulis492,cumgem,uis:,lon m
^3f^95;il'^3ot'^n^'^'-^r'-'^--

in"^i5;^^!;n:'v;'"''''^'-'^'^°^'^'

in tu oS. M. C.-;llini.et iudiaconia

b. .M. lu Doniinica 396.Spaiioclvslum

e-vaurocnmcrucPpend'eussnperal

30r(.'l',l..'''''''''^'=''r^"'°'-'''-S-f"'«is

tha' U. 1" ''v'''.'''''"'°'^'''^"'"^P'i-
tba in basili,-,, \,iti,.;,:,„ 646.

HPf;.ihe,ai„l,.|:,|„.,,„,„ mx.

Re«ulares :„-.,.i„,.:, :;n:;.329,383.

m.tiu,mcuraDesuleriogerepctere-
Reliffiosi firdines 306.
'^''^^'«"•■<3!vitx inslitulum complcnis

lluU-lliT','!'^! '''"'' ,'•''■'';"■'"■"'" 2-M, et
iMiuuis vcj- l.uiiijiiljuril. 223.

Jl''j!'l""" ^^■""''•t:iri'~n'feimri non

idUu',us v\\ '■'^'^'''^' "'^"'^^''■' ^"-

ah'lV;'i'''''n" •''^•\ '^'5<=i'le"te ecclesia

tit.;.m{ii'r'^3l!r''"" ^''^«••'"'^"e ■'«-

Repedare 308, 316.

Respc.lores, sive respectatores,
sive uispecto.es sortinm 159.
135 ■mI)"""''''''^ "«(Jis apostolicai 12,

Resurrectio pro ereciio 47=)
et illfro^^^-r"" *""•"''"" «^'gPQi.nis

jieli.uliim circa calicem .574

L"li'.iu.idere5,s9.

Koirc, rcKio 34.

ln'"f;8.''2fl23:'i^^''""""°"'"'''

lioiiii, ubsiilHura TotilnrcqeGullio-

rum 107 ,•„ Valicie. rcye 9$. ,,,s • „

^'^^''"'['^''^^■^■^'''lituvinundialiunes
ibid. ei i83,356,568,5,S3.to«,,e.5/„/e

w 3S0 499 ■,e,usm,i,.osre,ia,-utS.Lcu
ly 71.,,- nota urhs Leouianu ab co.U-
etn luvmitc sum,,tH,us Loiharioimpc.

■yimmi ii.s,.ci.il„t,i ct rc,,,ilis ,'xceli,;n-

ti.T ,.ciiiict d,,,„itui,,m ir,:i. ■^-"""

lioiiia obs,!Msa a (lolhis 98,99. 107
Roma; e.xcip,t„r Conslaiilinns P,,.ro.
non.'m' "'■''^"",' '■''''''"'" '^'■^"■''■'^"te
.■^a .tl"^""'"',''''';'^^ '•'•t !''"■'" J-^-
I at ecch.siis.sed plura secnm teutat
l)(.riern; (.unstantiuopolim ; ut iu Si
cilia ucciditur 1,36.

nomnnn Ecclesin universalis est ct
cn,,nt ,.unctnrum Ecclesinrum 486 : ct
I" co,,ut omnium licclesiarum coqno-
,''? , ''''""•'■t"r,o/irinct n Pl.oca im-
!„., ut,ircIlontfn,.ius III ,,„,,n,,,uia Con-

■^''>''i''io;u,,,,,,,,, ,„,,.,;,,./., l

snlcn „,,i,cn„rc ,!,.,„.,.„t ,;o,i. ,„!■,:;,.
tus tumana Erc/,:u.r rcsHiuit Alue^
Cottin, IfiS. Kinn ,lon,il,oncml'uU-
prnwlus re.vconfirmnt 179. I>i,,pinns.
"'■o/u.^jt Caro/omnnnus r,.n„co,.u,n
' eye.'! eidcm restiluunt clumtum Fe,rn-
'i';T" /"""'"' f"ventinm, elc, 256
- .1. I.,.,,ul, ltn<:iiii impeiatoris vocnnt
,,,!'"",""" '"■'■''^•"•'"" iion liabe..lem
n.aciilam ii,.,p,o ri.Kam (l2i. Cn,;,lu,

1462

Mngnus ,-eligionis eausn Romam ve-
niens adecc/csiom U.Pelri omnesefns
giolu, exo'.cu/ntur in asecnsu 31(5./«
eadem Lwlovicus rex Lotharii fiHus
cum t,.„nas promus confessionem D.
Pet,i veneratur 485.

Hoinani jmpuli ,n r.aihoiicare/iqione
tuemla iantus fuit z,.lus.ntnonpassus
sd ,wpam ucci,,e,-esqnu,l„u,„ ul,l,cere-
t'copal,ia,.ch„Conslanli,.o,„,/,t„„„Pe.
tro 134. Ze/us ,.jus,:cm ii! U^r.-uZ,
impe,;,to,.cm Phil,,,picum 17 4 l)u,:c,n
^cu,,o/,l„num cum fi/io t,-uri,/„t eo
ijuod intentusset necem pontifidndmi-
new,,„;nto,isO,.ie,d„/i. 184 Etium
m ],ericu/o mortis intentataia l-ra„cis
n.-gat se ,-ecrpturum Annstosium ob
e,nscop'itu ,/c,,osttum.in papam; suis-
que cl„,no,;bus cogit Francos i,i le„i-
timn,n ,,„,,„,.„ conscntire 564.

{nmanus ostiarius et niartvr 25.

'luianns palricinsetexarcliiisll3.

lii.niiiiius p,.nlife,x a nemine iudi-

catur374,et de omnihus episco.jis

jiidicaUWV.,etdeomniEccSo!

lui. habet jusjudicandi 636.
Rosa? chrisoclaviE 364, 378 417

*'^' ^j?'-. SUS^cum cancelhs 306,420!

^^Kulfinianus pater S. Eugenii paps

Rufiinus pater S.Silvestri 34
R.iS.^ 285,320; arsentea; 349^ 361 •

p'',',?i:''-"iV '"' ''^"^■■''"'"'■1'm Petri et
P<i..l. ol3,- anre.-B 360, 363 ; de auri-

.3,s.) °4f '■^''^" '^'^"^'^ssio 396 ;iuajores

siles'545'^ 345, 432, 435,argenteffifu-

Ruslicus pater S. Julii paps 50.

Sabhali jejiinium tpr in anno «eu
jejunium Uuatnor Tempornm 17

S.ihiniaui pap,'e fuuus H4.

ha,.ella..ins 171, 177, 266, 36-).
S.-ccllarins niiltihir al,lc.;ai„s papa>
ad regem Desi.b.nii,,, )u4 30^)

Sacerdos Ii,iin,iiru K,-.!,.'siaC'id est

l^^l^iio^!^""^"^^^^-^-^'"""!"^

Sacerdolalis catalosns 454

ri.di"';'^2r;';3.ti:'=='''^'^'"'^""""-

Sacraiuentum rper)se muuire3l6.

Sacrihc.um altarisip linteotantum

Ps terreno liuo procreato cpk-bratnr

SaKiilum 645.
Saiictiiuoiiiales 77, 372.
Sanctitastitulnspontiricins30S,315
Nanctiiaiia, seu ministeria 354.
bandalia Jesu Christi 591.
baraceuis pacem dat Justitianus
o.,. baraceuormn .»-des ma.uma ad
Rho, aiinni ls2.a Saracenis snb Ser-

?,',?„ 0.'^'"'°?''^"'"'' •^««l-isia) sancto-
lu.n Petri et Pauli.

>>araceniinvu,lunl Sieiliam ct spo-
itant 1.17. Pucis f.^edcracvmiisinitJu-
slonanus U. Anno Domini 685,mh,„,
]^-'fceu}mtn jier decennium Hispania
tentu ,(,al,am F,„nci 375 „„lli,, eo-
'■"".'''■"C'i/u„t.,l,..,i,/,.,.„,i,i„„,„„,,„f„^
<i"";,cntis ,/e .luis is2.Const„nlino,,o-
lim l.i,.ni„of,;,st,-„o/,.,i,i,.„t I K\.Cout,-a
Sa,.„c,;,o,.a,n i„,y„..,„s I !,,.,, o,-ius IV

.'Z',".' n":",' ''"'"'" ■'"■"•■^■'"'"«'«»•'"'1
,!,.t %/'",'■''.'"" '""'■'" "/,so,/,clurm,
co, • .^^;?'''""," «• ''elii spoliant 49:i.
'dehli ^.,':"'"''''""'^- Cnfetnnis el aliis

Saiaia ,ip liolovero 375.

N..-,',)opliav'iini porphvroticum 44.
,o'n ;.' ,' '";■•''""■■< ''t illh-itns oopulas
'°""''"-"l''«corri«niilnr 603.

ai.ili.ini iiisnla 44.

S il,.|lil,.s iiiii|iii 2;;8

h.lislaclio libolli 74.'

Saliapa. 209.

1463

Saulus diaconus el Yiccdominus

172.

s'a\\scu3 adjecl.ni,!>31,;).)0.

Sa.xonuuirege3duoUomunivci.mui
ad iiaoratinueui ai.oilolorun. 17.). tt
alius sul. U.^ncdiclo papa 111 o7o.

J>"iliomn,n venit, et dona olAubt
575 nuoalii Saxonumreyescndemdo
cnua veneye,et pnulo posl tln ob.erc
175 In Saxonnni vico incendium or-
tum Lco IV signo crucs exstinyuit

^"scalajnxtai.orlicuminpalriarchio

Lateranensi :(2s.

Si-ntirnn. cl.nrlale K.O.

Sceneca deserla 40. „,,,,,„„p

Snhi^matn aIu,uoi fuere^tn elect.o e

p„,>^, ut snncti Dnmnsibk S Bom

faUi. GO. S. SiimmaO» 16.',].««"7."J"

271" 272 S«-ffH // 4S1. Iiened,d, III

^^^Schohe Frisonum, Saxonum Frm-
corum Lon,,obardorum lioma' occuj-
runt Caroli Magno Homamcum Leo-
"^^rJn.d>ur4S4:'sU.E.GH.

'tEi"^24.Schola.Ucusc„bi-
cularius.palricius el e^archus 1.6.

Scriniarins 1 ' '•Serinian^^Ecc e^!|'
Komanas 3 19.Eccles. J «avenna >= 8
Scriuiarius sanctae bedis SO.bcrini.
rh,s lesitconfessionem in ambone B.
Petri 272.Legil Acla conciln 281.

Scrinium Laleranense 218.Episco-
norum 174.

Scripluraliler 358. .

Scnla argenlea d.ia ■"^^■•'i; » ^^[" -,
bolo Udei snpra allare S. l'elr. a.l

^■^Scrila"dt'adeplisha,reditaUbns

^^Scvphi 34, 36, 41. 43.Argenlci,au-
rei slationalesSG. Scypho_377. ana-
glyphus 55. aureus ansatus /l,ei mc-

' Sec?elarium diaconia; S. Georgii
163, 463, 572, 624, GOO.

Secundicerius 2G6, 2«9.Sec..ndice-
rii dicti 1'1-occros Koclesiie 293.

Sedcrc lalbcdraiu 1. .

Sedc* vulgo dicta sub apostohs.in
p ilriarch.o Lalcranensi » 6> ••*.■"?• ,*■■;
benlea ir.i.PonUli.ia a Paschal. 1 aa
evilan.la.n propiuquam uiuhernm
frequcnUam 447.

Sedes apallarca argentea lb_.

Scdes aposlolica a ncmiue judi-

'^^SediUa marmorea iu ingressu pa-

triarchii 499.

Seditio77. .„ .

Sellie niuliebn super equum insi-

dere cogitnr invasor sedis . aposlo-

loruni; postiuodum dcpouitur 2,2.

Sellares 172, 243.

Seuatus Uomauus ,6,77,2,2.Capul
senatus 7S. .

Scnior id est dominus. 6jJ.
Scnl.Mi'tK.> jii.iicinlis viUa 196.
S.'iicli.'iid.iiii a.l episcopum.presby-
terum aut diaconnm, convemre de-
bet episcopus cum oiiinihus episc.
presb., diac. et clero 576.

Sepultura: clericorum ut papa, e/.u-
co;)i oHims^ue clerus inters,l,decermt
Benedicti.s papn III 576.
Sequipes 218. .
Screuissimits, regius litulU9,3,l.
Sergius magistriauus 160. .

Sergius patricius el strategus b.ci-
lia; 193. ,

S.mins paler Scrgii secundi 4.9.
Scrrcuui pigacium 64.
Severus presbyler el martyr.25.
Sextaria argeritca 491.

INDEX IN VITAS PONTIFICUM ROMANORUM

l4Gi

Sicilia suh tyraunideMczzcUi.moi
Bub Saraccnis 137.
Siciuii regio 34.
Sida argcntca in.ijora 3;7, >!'>■
Sigilla 3K, 43.Pi-oplielarum 36. Im-

^Tiginolfus princeps Benevcntanus

silentiarins imperiaiis 202.
Siivestcr ConslanUnum bapUzdvii

Simeouis (S.) dics diclnsaGriEcis.
Sixtus 111 (S.; purgaturjudiciosy-
nodico 6:!.
SinaiUtns 573.
Sixtus (S.) SixU lcrUi papffi pater

■Smallnm 513. 643, 645.

Sola.nen mundanum :)87.

Solidi mancusi in auro 34).

Solidor.im 14 millia prom.ssa regi
Desiderio si re.ldcretEcrlesix Uoma-
DiE civilates ablat.is 310.

Soracte.* mons 34.

Sori.!s 158.

Si.aniscns, adject. jI1.__

Spalha auro coUigata .T.o,cum \a-
gina aurea 646. ohlalaa StepliiiuoM
Lasilicaj S. Petri, ibui.

Spatharius imperialis l»''-

Specuia basihca! U.Petn 1G3.

SpoleUui se Iradunt b. sedi Jii,

s'pongi« ad usum niens» pontifi-
cia; 182. lu donum transmissajlrau-
cis ibi.i.

Stahilis dux 305.
Stactes 40.
Slatio aunua 202.
Stcllx insolits: ap,mnlto \.,.i.
Stcphanns patricius cldui rehclu»
a Zacl.aria papa ad gubcrnandam
Uomam 213.
Slcpbanus diaconus el .M. i,.
Stcphanus e\ laico episcopus Nea-
poiis 277.

Stc,>hanus pa,,a III in Fianciam
abit ad Pippinttm 238. Atstulphus ,v-x
I onooha,-doru,n eum impedireconalur
■2W: Ilonorifice a l'ippi"0 >-ec,pit„r,
Hicmat Pa,-isiis 243./^er P,pp,numrc-
cuiicrat Havennam tt ahns «r6« 248
etscqq.ad 255. .W/iJ pedibuscnere
aspersus pra-lala imagine achtro,nla
processionem init cu,n clero, cu,n At-
stul^htts minaretur exetdium Itnlix
233.

Stephanus papa lY cogil st/no^um,
in qua omnes in terram n6/>ci( cum
lacnintis clamant se peccasse, quol
com»,unicassent pseutfopopx Constan-
tino 277. Nudis pedibus cutn ntants
proccdit arl S. Petrum 281.

Stephanus /x./w »'/, irii'e.iicni ce//<"
el /lo.rca lio,nanx Ec<.lest^ vaciia,
propriasua bona in pauperes erogit,
orphnnos ad ineitsain iocat,ut filtos;
quolidie sacia facit, ad populuin con-
cionatur quoinodoin templis gerere se
debcaid et inagit detestart 644,645.
Stola impcrialis 86.
Slolus, id csl excrcitus 166.
Slrategi 172, 193, 627.
Strator 243. .

Subdiaconi noUriis prieposili -i.
Subdiaconus regiouanus regionif I
el snbdiac.regionar. regioms % 1, 101.
Suflitorium 85.
Superista 294, 554, 561.
Suppo, archimister 629, 630.
Susanna iS.) 29.

Suscipere.hoc esl approbare 1»'».
Svllabus admoniUonum 309.
Svmboium tidei sculptum Ora-ceet
Latlnc in scutis argentcis in ecclesia
B. Pelri 410, 411. . .

Symmachus pontif.sub conteolio-
ne "ordinatus 77.

Syncellus 144.

Svnodii.a epistuia 13), 144.

SVnodorum univcrsalium imago
dicia Volarea,erecU in ecclesia U.
Petri 174.

Synodus congregaU jussu papi,
sed conlra pjus mandaU decernens
cassatur 599.

Tabula aurea 382,512, cum smallo
513, dc sLauraci 418, 419, de Tyrip
417. .-Erc* Umpli Uoma: »9,ac"pi^cli-
les527, argentc*110.128, 4,2 5.M,
622, aurere cum imagimbus 512, au-
rolecta; 83. 526. dc chrysoclavo 38l.
383. .391 , i;uin gcir.mis .166, cum nis-
toriis 439, cum rotis 498, paschaliles

Talarus patcr Adriani II 613.
Tecta EcclcsiiE 118.
Templa Vi.ie Ecclesta. In lei„,,lo
faciliusa Deo exaudinprcces nostras.
ducuit prolixe Stephanus pnpa »/
femplum ApoUinis incirco VaUca-
no 1, 22. 3S. -Marlis 22. Palladis 22.
Teliuris 22.

TerriEmotus 117, 499.
Territoriuin triumphale 1.
TeslamenU valere debcre secun-
dum jussionein principis sUtuit Uo-
nifacius papa V 118. . ^

Tcludo sive navis eccle»is ♦i--
Telravilla 163, alba,holofericfllfi2;
in circuitu aliarisbasiliciEConslanli-
uiau,^ ros,aU 414, 416, »63,411 .cum
quadrapohs409; cl coccino 163.J8j,
398. 418, 320.
Tlicc-E aureiE 85.
Thcodicius dux Spo leUuus 2C6.
Theodoricus rei Gothorum Arin"^
S. Joanitcm pa/.nw antnjtdnvtl (.on-
stanlinopoli,n, cum mt»>s, sc ltal>nm
gladio deleturum, st ■'"/'«''"f .'^"/'"°'
expellat ex u.besua ^l.Occtd.t .•»jm-
machwn. Boetium et Joannem pa,.am
qui obiit in carcere. Ipse quogue rex
siibito interiit S9. .

Theodorus CaUiopa palr.ciu» el
piarclins 126, 133. 1.56.

Thcoiiorus Pcllurius cubiculanus
imperiidis 133. .

fhco.iorus pater Adr.ani I 290.
Thcodorus palcr Nicolai 15,,.
Thcodorus archipresbyter. el. in
schi*. coutra Paschalcm l.S. .

Theodorus episcop.is H.er.)s.>lym.-
Unus palcr Theod.iri pape 1^^;

Theodorus scu Thcodulus d.aco-

nus cl marlvr 7. .

TUeoJorus prcst.yter pel.U.s ab

exercilu ad pontificalum nou cligi-

tur 1.56.

Thcophania 154.

TUcophilus cpiscopus Aiexandn-

""Thcophylaclns cubicularius patn-
cius 165.

ThernKE Trajanne so.

•n.esaunis cpiscopi. Uleranen»..
diripitur 122.

TUcssaIia635. „ ,.

Theudo dux Bavarin> Uoma..i reli-
gionis causaperegrinatur ••'I'';;» «■}«
eum ducjm Bavancorum nuil"S le-

cerat«79. t

Thietgaudus archiepiscopus Trci-
r<-nsis, q»ia defendil UdhanireguTe-
pudiunt ftctum cum con,uge Th>el
lerga a Ui-olao prtmopapa dri.ositvi

e^^t rnisrupntu, Rom.T tn «y»'''' •'•';•
iUZosteaabAdrianollsubdcbilasa^
lisfaclione restitutus co,nmun,ont 6 6.

^huribuia argentea 409, 439 4V
aposlol.cum argcnU 519 . aureu
360.398,399 »00.5K. 550.

Thyniiamateria 36, 38. ♦2», '""

14

INDEX IN VITAS PONTIFICUM ROMANORUM.

146

491 ; argenleum 63, 428, 474 ;aureum
majus 162.

Tiberis inundalio 180, 356, S68,
583.

Tiberius Pelasias imperium occu-
paas, occiditur 187.
Tiberius paler Sergii papaE 53.
Ticinensis ecclesiiB episcopiconse-
cralio ad sedeui aposlolicam perli-
net 175.

Ticinum obsessum a Carolo Mag-
no 314 ; et captum cum rcge Deside-
rio 319.
Tigarium pro ciborium 78, 80.

Tituli Roniani beatorum Aquilae et
PriscEe 403 : et plures ibid.Tituli Ur-
bis divisi 6,67 ; quasi dioeceses prop-
ter baptismum et poenitentiam 31.
Titulus SS.Silveslri et Martini fit pa-
rocliia 490.

Tomus,hoc est fides Ecclesiae Ro-
manae 68, 160, 168.

Toto dux .Nepesinae civitatis 263.
Occiditur 269.

Trabes argento coopertae 83, 86,
197, 394, 5.")2 ; de Calabria 163, 178,
449, 611 ; S. Pauli 178, 203.

Tracpsius Cououis pater 156.

Translatio corporisS.Joannispapse
primi Ravenna Romam 89.

Transenna, suggestus 64.

Transraariuus nomo quomodo in
clerum recipiendas 56.

Trasimundus Spolelinorum dux
203, 207, 208.

Trebellius Bulgarorum rex 168.

Tremissis 34, 39.

Tria Fata 120, 270, 325, 343, 413,
465.

Triaatus adject. 69.

Tribuni Ravennates mittuutur ad
pontiflcem Adrianuni nomine pub.
293.

Tributum capitalionis 137.

Triaesimalis consuetudo 592.

Tridinium 218, 467, 373,463,601.

Triclinium S. Leonis III 384, 378,
465.

Trimme aurum 36, 38.

Triporticus 69.

Tritici pretium sub Sabiniano 114.

Trullus, basilica 142 ;palatiuml48,
183-

Tumbse apostolorum Petriet Pauli
389.
"Tuphus Tyburtinus 341.

Turres urbis Komae 5lS,516.Turri3
argeutea 57, 70.

Typus autocephaliaeaRavennatum
duce reslitutus sanclEe Sedi 149. Ty-
pusfideimissusConslaatinop.Romam
plenus errorum 130, 131.

U

Uncinum 469.

Unicornu 460.

Urbinum,.Mon8f., Eugubium etvi-
cina loca incensa passim a Desid.
rege 303,

Urbs Ravennatum in regionibus
Urbis pro Castra Havennatium 17.

Ursus pileatus 50, 601.
Usus perpetualis 427.
Utriculum castrum 303.

Valerianus sponsus S. Csecilise 18.

Valerius pater S. Gelasii papae 71.
Vandalica clades,67.
Vasa ad oleum chrismalis 57 ; ar-
gentea 377,aurea 377,baptismisacra-
ta 63, colatoria 3G6.

[Vasa sac7-a a tninistris sacratis tan-
tum esse tangenda instituit S. Six'us
papa lY 8.]

Vela alba 166, 196, 383 ; fundata
498; majora 411 ; majora in arcubus
382,411, 314, 363, 416, 418, 461,440,
442. 449. 644, 645, 417, 514, 593, 306,
498, 434, 471, 477, 584 ; de fundato
389, 397; cum loris 470, 461, 432.
417, 498, 500 : majora sigillata 363,
424 ; sigillata 529 : cum gammadiis-
436 ; paschalia 382. Vela inter co-
lumnas majores dextra IsEvaque 63 ;
in basilica S. Petri 389.Vela in arcu-
bus argeuteis in circuitu altarisejus-
dem basilicae390.Velade chrysoclavo
46 ; per arcus presbyterii picta Acti-
bus apostolorum ibid.434 et 430 ; si-
nulia in presbvterio S.Mariae Majons
U.208 picta actibus D. N.J.Christi, et
deiparie Virginis ejus malris 449 et
4.il ; linea lislam habentia de serico
albo sigillato 529. Vela leonata 90 in
presbylerio bas.Lateranensis 648.

Velotera 647, 648.

Venantius scholasticus pater Joan-
nis quarti 124.

VeneticE 187,318 ; dux 301 ;merca-
tores 222.

Venetiarum exercitus 184.

(Venetiarum provmcise Pontifici Ro-
mnno donatse a Carolo Magno 318.)

Veroua fortissima omnium civita-
tuni Longobardorum 310, et in eam
se recipit Adalgisus ibid.

Vestararius, id est vestiarius 335,
338.

Vestes altaris 199, 200, 204, 459,
366, .570, 361, 362, 408, 461, 501, 448,
550, 552, 461, etc. Vestis super alta-
re de purpura imperiali 57 4.

Vestiaria sacri palatii 641.Ecclesiae
vestiarium sigillatum 122, 334,358.

Vestiarius 293.

Vestiam sacrarum usum in templo
tantum esse debere statuit S.Stepha-
nus papa 24.

Vesuvius mons 153.

Via Flamiuia 102, 344. Via Aurella
1, 17, ■.UH. Via Lata 8, 31.Via Latina
415. Via Tiburtiua 25, 59. Laurentina
74. Lavicana 7. Ardeatina 328. Por-
tuensis 238.Sacra 413. Ostiensis 422.

Viaticum damnato oriminatori in
morte non denegatar 63.

Vicarianus pater Pelagii papa; 109,

Vicedominium 263.

Vicedominus 313, 270, 274.

Vicus Patricii 3, 12.

Viailiae et festa sanctorum 204. Vi.
de Tesla.

Vigiliae a Paschaliprimo de mone
celebrat» Sabbato in basilica S. Pe-
tri 437.

yigilius faclus papa conslanter negat
se promissutn Theodoroe. Augustcc uxo-
ri Justiniani imperalorii praslilurum,
hoc est Antimum patriarcham reslitu-
turum dicens : « Prius loculus sum
insipienler. nunc autem nullo mo-
do conseutio in hominis hmretici revo-
catione >• 103. Homa pellilur ; Cons-
tantinopoli honorifice recipilur ; cum
retisteret imperatrici ,alapa ei impingi-
tur 100. Augusla fane in collum in-
jeclo jubet eum trahi per urbis vias
usque in carcerem, clericos vero ejus
damnariad metalla. Tandem reiiocatus
Romam, morilur inSicilia 108.

Vincentius diaconus.et martyr25.

Vir illustris 80, UO.Viri sepuratim
a mulieribus in ecclesiis 197.

Virga erucis 326, argentes 366.

Virtus, id est militia, 166.

Vitalis episcopuslegatussedisapo-
stolics corruptus pecuniaetdamna-
tus 53.

Vilerbium, sivelaternium, 2 12.308.

Vilra colorata fenestris apposita
408.

Vittigildus pater Pelagii secundi
112.

Voluntates duae inChristo Domino
143. Contra monothelitas assertte.
Vide Monothelits.

Vota grata 33.

Votarea imago continens sex sy-
nodus universales 173. 180,

W

Waldipertus presbyter 266, 269,
Abstrabitur ab ecclesia S. Mariae ad
Martyres 274, 275.

Witiges Gothorum rex integroanno
obsidet Homam contra Belisarium,sed
frustra 98, 99.

.X

Xenorium pretia 616.

Xenodochia quatuor Romae 228,
229,383 102,112. Pauperum et se-
num 112. Xeuodochium Valcrii 274.
rirmis3s3, 4oj. Tucium 408.

Xystus diaconus et archidiaconus
24.

1

Ypati 142.

Z

Zncharias pnpasanctissimus al.uit-
prando Longohnrdorum rege precihus
multa oppida et castra Romnnx Ec-
clesijK recuperavit 214. Pacem a Rat-
chis regg ionqohardnrumimpetratad
viginti annos 217. Dialogos iiu S.
Gregorii in tinguam Gr.rcam trans-
tulii 226.

/acbariaa protoephalarius Jusiti-
uiani 161.

QUiE IN l!OC TOMO CONIINENTUR.

ANASTASliS BIDLIOTHECARIUS
VlT.f; UOMANORUM PONTIFCIUM

(CONTI.XUATIO)

XXXV. Sanclns Marcui. 9

XXXVI. SaiicliuJulius. 19

XXXVII. SaucLiis Libeiius. 29

XXXVIII. Sanctu» Felix U 6.3

XXXIX. Saiii-tus Dauiasus. 71
XL. Sanclus Siricius. 109
XLI. Sauctus Anaslasius. 129
XLII. Sanctui Innoceutius. 145
XLIIl. Sauctus Zosimus. 17.')
XLIV. Sanctns liuuifacius. 18,5
XLV. Sancliis C<clestinns. 199
XLVI. Sanctus Si-tlus III. 223
XLVII. Sauctus Leo. 299
XLVIII. Sanclus Hilanis. 345
XLIX- Sanctus Siniplitius. 361
L. Sanctns Felix III. 38.5
LI. Sanctus Gelasius. 413
LII. Sanctus Ana.<ta.siup. 439
LIII. Sanctus Syainiachus. 451
LIV. Sanctns Hormisda. 473
LV. Sanctus Jnannes. 513
LVl. Sanctus Felii IV. 525
LVII. Honifaciu? II. 533
LVIII. JoanBes II. 543
LIX. Sanctus Agapetus. 551
LX. Sanctus Silverius. 563
LXI. Vigilius. 577
LXII. Pelagins. 611
LXIII. Joannes III. 623
LXIV. Benedictus. 633
LXV. Pelftsrius II. 637
LXVI. Sanctus Gregorius. 645
LX\II. S. .Sabiniann». 663
LXVIII. Bonifaoius III. 671
LXIX. Sanctus Bonifacius IV. 677
LXX. Snnclns DBusileJil. 685
LXXI. Bonifaciue V. 693
LXXII. Honorius. 699
LXXIII. Sevcrinus. 700
LX.XIV. Joanncs IV. 717

LXXV. Tbeoilorus.

LXXVI. .Martinus.

LXXVII. Sanctus Eujjenius.

LXXVIII. Sanclus Vitalianus.

LXXIX. Sanetus Adeodalus.

LXXX. Donus.

LXXXI. Sanctus Afialho.

LXXXII. Sanctus l.eo II.

LXXXIII. Sanctus lleuediclus III.

LXXXIV. Joanoes V.

LXXXV. Conon.

LXXXVI Sergius.

LXXXVII. Joaoues VI.

LXXXVIII. Joanues VII. 929.

LXXXIX. Sisinnius.

XC. Constanlinus.

XCI. S. Gregorius II.

XCII. S. Greporiiis III.

XCIII. Sanctus Zacbarias.

XCIV. Stephanus II.

XCV. Sanctus Pauliis.

XCVI. Slephanus III.

XCVII. Sanctus Adrianus.

XCVIII. Lco III.

XCIX. Stephanus V.

C. Paschalis.

CI Eiigenius II.

CII. Valentinus II.

CIII. Gregorius IV.

CIV. Sergius II.

CV. Sanctut Leo IV.

CVI. .Sanctus Beneiiictus III.

CVII. Nicolaus I.

CVIII. Adrianu? II.

CIX. Joannes VII.

CX. .Marinus.

CXI. Adrianu.» III.

CXIl. Stepbanus. VI

721

737
763
775
791
797
805
847
867
875
881
891
921
929
937
967
1973
1023
1047
1083
11.15
«149
M63
1209
12.55
1259
1275
1275
1279
1293

no3

1345
1357
1379
1397
1397
1397
1397

APPENDIX AD VITAS ROMANORUM PONTI-

FICLM.

Vitii' nouianornm pontiticura a B. Pelro ad S. Hauluin !

ex codice capituli V«ronensis. Uns

Fragmentuui calulogi poutificalis in Vicrilio dc^ineDS.

Il:;3.

FINIS TOMI CENTESIMI VICESIMI OCTAVI.

Sancli Amandi. — Ex tvpis DESTENAY.

.na vol. 128
# 2128

IHE

INSTI

10

TOR

rUTE OF
ELMSL
ONTO £

2.

MEP
EY F
, Cl

QlS

LAC
l '

L Sl

DA.

UQitS